Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kha 2011-2014

Kinh t hc v m Bi c

Hng dn tm tt v Kinh t hc V m Chng 7. Hiu v T gi Hi oi

Chng 7

Hiu v T gi Hi oi
i vi bt k ai c lin quan n cc giao dch xuyn bin gii, vt ln vi t gi hi oi l mt thc t thit yu ca cuc sng. Mc d khng mt ai c th d on vi mt s t tin hon ton v cch thc mt loi tin t s thay i tri qua mt khong thi gian cho trc khng bit ng tin ny s ln gi hay gim gi ch ng ni n l thay i bao nhiu nhng chng ta c th xc nh cc yu t ch yu m rt c th nh hng n s thay i ca t gi hi oi, trong c ngn hn v di hn. Chng ny cung cp mt cch xem xt tng quan v cc yu t quan trng nht, ti sao chng li l vn , v chng tng tc vi nhau nh th no.

Cn cn Vng lai
Cn cn thng mi ca mt quc gia hay, chnh xc hn, cn cn ti khon vng lai ca quc gia l mt yu t nh hng n t gi hi oi. V d, nu ngi tiu dng ca mt quc gia pht trin mt s a thch mnh m v hng ha nc ngoi, cn cn vng lai ca quc gia s c th tr nn xu i (deteriorate) v ng tin ca nc ny gim gi. S gim gi s xy ra do cu trong nc v hng ha nc ngoi tng ln y gi ca ngoi t cn mua cc hng ha ny. Tuy nhin, dc ti cho cu hng ha v dch v tng ln, bt k trong hay ngoi nc, khng ch c kh nng a n s thm ht ca ti khon vng lai. V d, nu ngi nc ngoi pht trin mt s a thch mnh m v ti sn ti chnh ca mt quc gia, trong khi cn cn ti khon vng lai ca quc gia tr nn xu i (trong khi pha cn li, cn cn ti khon ti chnh ang ci thin), nhng ng tin ca quc gia ny hu nh s rt c th ln gi. S ln gi s xy ra do cu nc ngoi v ti sn ti chnh ni a ca quc gia tng ln (v cu ng tin m theo cc ti sn ti chnh ny c gn vo giao dch). Trong trng hp ny, thm ht ti khon vng lai s i cng vi s ln gi hn l gim gi ca ng tin nc ny. V nguyn l, cu hi mu cht khng phi hoc l ti khon vng lai ca mt quc gia thng d hay thm ht, m l cc yu t no ang dn n thng d hay thm ht nh cu hng ha v dch v, hay cu vn. Tng cu nc ngoi i vi hng ha v dch v ca mt nc s rt c th nng cho c cn cn ti khon vng lai v ng tin ca nc , trong khi tng cu nc ngoi i vi ti sn ti chnh ca mt nc s rt c th gy ra s ln gi ca ng tin nc ny ngay c khi ti khon vng lai ca nc thm ht. R rng v kh m g ri cc yu t ny trong thc t, cc chuyn gia thng bt ng v cch thc m mt s thng d hay thm ht ti khon vng lai ca mt quc gia c th c th nh hng n t gi hi oi. Tuy th, mt cch tng qut, thm ht cn cn vng lai ko di xut hin thng thng i km vi s mt gi ng tin di hn hn l vi s ln gi dn hn (v iu ngc li l ng mt cch ph bin cho s thng d ti khon vng lai ko di).

David A. Moss

Ngi dch: Chu Vn Thnh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Kinh t hc v m Bi c

Hng dn tm tt v Kinh t hc V m Chng 7. Hiu v T gi Hi oi

Lm pht v Ngang bng sc mua

Mt yu t c lin quan gn m n c tim nng tc ng n t gi hi oi l lm pht. Nhn chung, khi mt nc tri qua mt t l lm pht cao hn v ko di so vi nc khc, cc nh kinh t k vng rng ng tin ca nc s mt gi so vi ng tin ca nc khc. Mt cch hiu iu ny l tp trung vo cn cn thng mi (hay cn cn vng lai) v c bit l vo cu ni a i vi hng ha v dch v nc ngoi. Tng gi (lm pht) nc X s lm cho nhp khu t nc Y hp dn i vi ngi tiu dng ca nc X tng ln, gi s gi c ca nc Y khng tng nhanh. Do , nc X s thy cn cn thng mi ca mnh vi nc Y thm ht v ng tin ca X mt gi (do cu ni a i vi hng ha nc Y, v do vy cu ng tin nc Y tng ln). Cc nh kinh t thng xem mi quan h gia lm pht v t gi thng qua mt m hnh xc nh t gi hi oi ngang bng sc mua. tng c bn, c rt ra t ci gi l Quy lut Mt gi (Law of One Price), cho rng mt n v tin t (nh mt la) s lun lun c sc mua ngang bng trong mt nc cng nh trong mt nc khc, khng bao gm chi ph vn chuyn v thu. Nhng lm pht e da ph hoi s ngang bng ny. V d, nu gi c Hoa K tng nhanh hn Anh, ngi M s pht hin ra rng mt la mua c nhiu hng ha Anh hn l Hoa K (v gi c Hoa K gi y cao hn do lm pht nc ny). ngang bng sc mua c ti lp, la s phi mt gi mt cch tng i so vi bng Anh, cho n khi mt la c th mt ln na mua c cng s lng (ng nht hay ging nhau) hng ha v dch v Hoa K cng nh n c th mua Anh. Ngha l nc c lm pht cao s c xu hng thy ng tin ca mnh gim gi.

Li sut
Li sut l mt yu t quan trng khc na m c th nh hng n cch thc thay i ca t gi hi oi. Trong thc t, nhiu chuyn gia ti chnh v cc nh u t tin t xem li sut nh l nhn t n l mnh nht lm thay i t gi hi oi, c bit l trong tm nhn ngn hn. mt mc thc t, ng tin ca mt nc s c xu hng ln gi khi li sut ca nc tng so vi li sut ca nhng nc khc (v gim gi khi li sut ca nc gim). L gic quan trng y l li sut trong mt nc tng ln lm cho ngi nc ngoi ho hc u t vo , n c hp dn bi v vin cnh sinh li cao hn t cc qu u t ca h. Cc dng vn vo gia tng ko theo vic y gi tr tin t ca nc ny tng ln, do ngi nc ngoi cnh tranh u t vo th trng ti chnh ca nc ny. Tuy nhin, mt trong m hnh t gi hi oi quan trng nht m cc nh kinh t pht trin dng nh d bo mt kt qu rt khc. Theo m hnh ngang bng li sut m (uncovered interest rate parity model). Nu li sut ca nc A tng vt ln li sut ca nc B (vi khng c ri ro u t no thm na), th chng ta s k vng ng tin nc A chu mt s ln gi tc thi nhng sau gim gi gi tr ca n. L do c bn ng sau m hnh ny xut pht mt ln na t Quy lut Mt gi. Vi mt mc ri ro cho trc, mt la (hay mt euro hay mt yn) s c k vng nhn cng mt sinh li trung bnh bt k n c u t u. V vy, nu mt mc li sut cao hn c tr mt quc gia so vi mt quc gia khc, th nh u t s k vng ng tin ca

David A. Moss

Ngi dch: Chu Vn Thnh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Kinh t hc v m Bi c

Hng dn tm tt v Kinh t hc V m Chng 7. Hiu v T gi Hi oi

nc ny sau cng s mt gi v mt gi va trit tiu khon sinh li d tha gia tng t vic u t . Mc d m hnh ngang bng li sut ny cht ch v mt khi nim, nhng n khng lun lun ng vng trong thc t. Hu ht cc nghin cu cho rng c th ng tin ca mt quc gia c xu hng ln gi sau mt s gia tng ca li sut v gim gi sau mt s st gim ca li sut, khng c con ng no khc.

Lm nn ngha ca T gi Hi oi
Nh vy chng ta hiu g v bn cht hay ngha ca tt c cc phn tch ny? C l bi hc quan trng nht trong s tt c cc bi hc n gin l cc th trng tin t khng th d on c v iu ny vn cn ng cho d chng ta c c o to nhiu bao nhiu v kinh t hc i na. (Xem ng la M: Thch thc Cc Chuyn gia). Nh trong mt mc tin ca t Financial Times mt ln quan st rng: Gii thch s thay i ca th trng ngoi hi thng i lin vi kh khnHi 10 nh u t tin t, v bn s rt c th c c 10 li gii thch khc nhau1 Tuy nhin, cho d cho t gi hi oi thng bin ng v khng bao gi c th d on hon ho, vn c l kt lun rng chng b rng buc bi nhng p lc c bn ca cung v cu trn th trng. V mt t gi hi oi n gin l gi ca mt ng tin theo mt ng tin khc, bt c iu g lm tng cu mt ng tin (hay gim cu cc ng tin khc) s to p lc ln gi. Bt c iu g lm gim cu ca mt ng tin (hay tng cu cc ng tin khc) s to ra p lc gim gi. V d, mt s tng ln bt ng ca cu hng ha hay ti sn ti chnh nc ngoi ca ngi M s c xu hng lm yu i ng la (v ng thi lm cc ng tin khc mnh ln). S bng n lm pht chu u s c xu hng lm yu i ng euro v ng thi lm ng la mnh ln. Trong khi, mt s gia tng khng c k vng ca li sut nc Anh, s rt c th tng sc mnh ng bng Anh, c bit l trong ngn hn, d c th l Quy lut Mt gi s yu cu mt s gim gi ko theo trong di hn. ng la M: Thch thc Cc Chuyn gia
Nm 2005 v 2006, ng la M thch thc nhng d on ca nhiu trong s nhng ngi gii nht trong kinh doanh, bao gm nh u t t ph Warren Buffett v cu B trng Ti chnh Robert Rubin, C hai tin rng s thm ht ti khon vng lai khng l ca M (5,7% GDP nm 2004 v 6,5% GDP nm 2005) cui cng s y ng la gim gi. D cho c hai chng minh iu ny ng trong di hn Rubin ni ng ta ngh d on ca mnh l rt c kh nng ng c hai b mt nhng s tin ln trong ngn hn, khi la khng sp chnh xc nh thi im c k vng. Buffett c nhc n v mt gn 1 t la cho Berkshire Hathaway v Rubin mt hn 1 triu la tin ca chnh mnh.a Vn quan trng y l khng mt ai ngay c nhng tc gi c knh trng nht th gii c th bit chc chn cch thc mt ng tin s thay i trong tng lai. a ra cc on
1

Jennifer Hughes, Online Effect Rebalances the FX Equation, Financial Times (July 30-31, 2005:11.

David A. Moss

Ngi dch: Chu Vn Thnh

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright

Kinh t hc v m Bi c

Hng dn tm tt v Kinh t hc V m Chng 7. Hiu v T gi Hi oi

c da trn cc nn tng, bao gm cc yu t c xem xt n trong chng ny, s lm tng thm kh nng hay xc sut ca vic t ng iu mong mun, nhng tt nhin khng th bo m s thnh cng ca bt k d on c th no. Nh Robert Rubin cp, khi lm d bo t gi, mt ngi tt nht c th lm l c gng d on ca mnh tr nn rt c kh nng ng.
a

David Leonhardt, A Gamble Bound to Win, Eventually, New York Times, November 1, 2006.

Thc t, l do ti sao t gi thay i rt kh d on v cc ng tin l i tng ca v s cc p lc ti cng mt thi im tng hay gim ca tng cu, nhng bin php can thip tin t ca chnh ph, thay i li sut, lm pht y, gim pht kia, cc cuc hong lon ti chnh, cc cuc khng hong chnh tr, cc c sc du ha, cng ngh mi, nhng thay i vi vng ca k vng, v v s th khc. Tuy th, ni chung nhng d on tt nht c th l: Li sut to ra nhng thay i trong ngn hn (vi li sut tng v gim ln lt i cng vi s ln gi v gim gi nhanh chng). Lm pht to ra nhng thay i trong trung hn (vi lm pht cao mt cch tng i i cng vi s gim gi v thp mt cch tng i i cng vi s ln gi), v Mt cn bng cn cn vng lai to ra nhng thay i trong di hn (vi thm ht i cng vi s gim gi v thng d i cng vi s ln gi, theo nhng thi k m rng).

Mc d khng c nhng d on hon ho, t nht cc mi quan h n gin ny th hin nhng quy tc u tay c tnh hp l cho nhng nh qun l doanh nghip (hay cc nh u t nc ngoi hay nhng khch du lch) trong vic c gng hiu ngha t gi hi oi trong mt nn kinh t ton cu nng ng v phc tp ang gia tng.

David A. Moss

Ngi dch: Chu Vn Thnh