TRNH KHNG HONG TI CHNH QUC T MT CHNG TRNH CI CCH CHA HON CHNH V BI HC KINH NGHIM CHO VIT

NAM
A. Trnh khng hong ti chnh quc t - Mt chng trnh ci cch cha hon chnh: I. Ngun gc ca khng hong ti chnh 2007 v chng trnh ci t 1. Ngun gc ca khng hong ti chnh 2007: hiu ngun gc ca khng hong ti chnh 2007 v cc gii php xut gim kh nng xy ra khng hong trong tng lai, trc tin chng ta hy tm hiu s pht trin th trng ngn hng qua s hnh thnh ca ngn hng hin i vo th k th XV, th trng lin ngn hng, chng khon ha v tr trng bo him ri ro tn dng.

chnh.

S hnh thnh ngn hng:

Chng ta hy quay ngc thi gian tr v 3000 nm trc. Thi m khng c ngn hng cng chng c khng hong ti Theo s trong hnh 1, mt s u t mua 1 cn nh c l phi c ti tr ci c nhn hoc thng qua 1 khon vay bn b. Mt s st gim gi tr cn nh xung 10% cng ng ngha vi vi vic gim ti sn ca c nhn xung 10%. Trong trng hp thng tin l minh bch, h thng ny khng hiu qu v n khng p ng cho vic huy ng t tit kim v ti tr cho vic u t thc s. Ngn hng hin i Chu u c thnh lp ti nm 1406 (Banco di San Giorgio c thnh lp ti Genoa, mt vi nm trc khi ngn hng Banca Motei di Paschi c thnh thnh lp ti Siena nm 1472 - y l ngn hng lu i nht cn tn ti trn th gii). Theo s trong hnh 3, tin gi ngn hn (thu ht c nhng ngi gi tit kim) c u t vo cc khon vay di hn (thu ht c nhng ngi vay vn). Hy tng tng nhng g h thng ny c th lm, nu ti tr cho vic mua 1 cn nh bng mt khon vay ngn hn, h thng s phi ti ti tr vn mi nm. iu ny m ch ti vai tr chuyn i k o hn ca ngn hng, hay trong kinh t hin i l m ch n vic d phng cho bo him tnh thanh khon (Diamond-Dybvig, 1983; Allen and Gale, 2007). Bt c khi no cn thit, ngi gi tin u c th rt tin. Ngoi ra, cc ngn hng ng mt vai tr hu ch trong vic sng lc v pht hin ngi c nhu cu vay tin. Diamond (1984) cho thy rng s a dng ha ri ro cho php gim thiu ton b ri ro ngn hng, ri ro b gnh chu bi ngi gi tin, v chi ph gim st ngn hng. T khi hnh thnh ngn hng hin i vo th k XV, h thng ngn hng vn d b v khi nhng ngi gi tin rt ht tin v cc khon vay khng thanh khon khng th thu hi c. V l do ny m cc ngn hng l h thng c chun ho mnh v cc k an ton, bao gm c vic to ra s h tr thanh khon khn cp bi ngn hng trung ng v h thng bo him tin gi.

Trang 1/16

Gn y, nhng khch du lch ti Brazil, Nam Phi hay Nga s gp cc ch ngn hng c kinh nghim iu hnh ngn hng. S thiu vng ca vic iu hnh ngn hng trong 80 nm trc ti cc nc quc gia OECD (T chc Hp tc v Pht trin Kinh t) ng hn l mt ngoi l. Cc quan st cho thy vic iu hnh v gim st ngn hng khng hiu qu trnh khng hong ngn hng nm 2007 dy ln 1 cu hi liu m nhng quy nh mi v nhng hnh mu gim st c tht cn thit hay chnh vic thc thi cc quy nh hin ti mi l vn .

S hnh thnh th trng lin ngn hng v chng khon ha:

Khi nhu cu vay gia tng, cc ngn hng khan him tin bt u vay mn cc ngn hng khc thng nhng quc gia khc. V d nh trng hp ca mt ngn hng ti Icelandic vay t nhng ngn hng ti c. Mt cch khc ti tr cho cc khon cho vay l chng khon ha chng, tc l bn cc khon vay cho nhng nh u t. Vn ny c minh ha hnh 4. Do vn bt cn xng thng tin ngn hng bit r cht lng ca cc khon vay hn nhng nh u t, nn iu ny khng bao gi l vn n gin. Cc nh ti chnh pht hnh ra cc chng khon c bo m bng ti sn khc nhau v cp : senior tranche (tm dch l chng khon th cp), junior hay mezzanine tranche (tm dch l chng khon trung cp), v equity tranche (tm dchh chng khon s cp). The senior tranche dng tng mc bo v i vi nhng thit hi t cc khon vay m cc thit hi ny li c bo v bi cc junior v equity tranche. . Mt cu hi t ra i vi kch c ca cc chng khon s cp v chng khon trung cp cn bo v cho nhng khon l vay khng mong i. S pht trin cc m hnh tn dng v thng k (Vasicek, 1987 v 2002) cho php lp cc m hnh phn tn ri ro trn danh mc tn dng. Cui cng, cc t chc xp hng tn dng c mi xp hng cc vn ny. Chng ta nn nh rng chng khon ha khng phi l mt hin tng mi hon ton, m c s dng bi cc doanh nghip c bo h bi chnh ph M (GSEs). Fannie Mae and Freddie Mac chng khon ha cc khon th chp tiu chun ti M trong nhiu nm. Nhng g mi trong giai on 2003 2007 l vic chng khon ha ca cc ti sn c ri ro gia tng cao, bao gm cc khon vay di chun ti M (Calomiris, 2007; Gorton, 2008). Chng khon ha t n 2000 t USD vo nm 2007, trong 70% l nhng khon vay di chun gn y.

Trang 2/16

S hnh thnh ca hp ng bo him n (Hp ng hon i n xu)

Mt biu hin cui cng ca s ci tin ti chnh l s tng trng ca th trng bo him tn dng m theo mt bn ca hp ng s c cung cp bo him ton phn chng li vic khng tr n ng hn ca bn hp ng cn li. Th trng tng trng t 8000 t USD ca nm 2004 ln ti 45000 t USD vo nm 2007. Nhn vo s s 4 s thy rng th trng ti chnh (gm cc ti sn ti chnh v cc mn n ti chnh) ch l hnh nh phn chiu li ca ti sn thc t (gm bt ng sn, v nhng ti sn cng nghip) trong mt nn kinh t. Khi m th trng nh t ri xung bng 10 s tr nn kh khn hn nh gi c s tc ng ln gi tr vn c phn ca ngn hng, ln gi tr ca nhng ti sn m bo, hay ln gi tr ca 1 hp ng bo him n. Ni cch khc, nhng ci cch trong vic chuyn i n lm gia tng ng k s phc tp v tnh khng minh bch ca th trng. Nhng nh qun l r rng b qua mt s tht rng nhng cng c chng khon ha, ci gi l Structured Investment Vehicle, tm dch l cng c u t mang tnh cu trc (SIVs) lin quan n vic ti tr cho nhng ti sn di hn bng nhng giy t c gi ngn hn. Theo k hoch l giy t c gi ngn hn s c quay vng tip khi n hn. im tng ng ca cu trc ti chnh ny vi ngn hng l huy ng vn ngn hn v cho vay di hn. im khc bit ch yu l nhng khon huy ng vn ngn hn c tnh bt n nh cao, bi v n khng c bo v bi mng li an ton chung. H thng mi ny c t cho ci tn kh chnh xc l shadow banking, ngha l mt tp hp cc nh ch ti chnh nm ngoi s gim st nh nc i vi cc ngn hng thng mi thng thng. Vo thng 7 nm 2007, Ngn hng u t ca M Bear Stearn tham gia vo t ti cp vn ca mt trong nhng t chc hng u ca SIV, gi l High Grade Structured Credit Strategies Enhanced Leverage Fund. Vn th hai l vic thng k cc ri ro danh mc tn dng i hi phi c lng c bin chnh, s tng quan mc nh i vi cc khon n. Vo thi im suy thoi kinh t, nhng s liu v mi tng quan ri ro tn dng l rt t bi v nn kinh t th gii tng trng t 10 nm qua. Hn th na, khng h co d liu trong mt th trng mi cha c kim chng nh th trng cho vay th chp di chun M. Cui cng l thng tin v ri ro i tc ca nhng nh ch ti chnh cho th trng bo him tn dng d tt nht th cng vn cha y . Vic thiu thng tin v ri ro ca i tc v do o hu qua hiu ng domino ca cc khon v n ca mt nh ch ln dng nh l nguyn nhn cho cuc cu tr ti chnh vo thng 9 nm 2008 i vi t chc bo him khng l AIG. V trng tm ca bi nghin cu l v chng trnh ci cch qun l, chng ti s khng cp n s bng n ca nhng th trng ny, cng khng tho lun v nhng hnh ng khc nhau ca chnh quyn ngn chn s sp ca h thng ngn hng. S tin trin trong vic thng k ri ro tn dng, mt s tit kim qu mc vi thng d ln nhiu quc gia (c bit l Trung Quc v cc nc Trung ng), nh ca chnh ph khin quyn s hu nh tr nn d dng thun tin, mt chnh sch tin t ni lng vi li sut thp khc thng, th trng gy p lc i vi vic tng trng doanh thu hot ng trong ngn hng, cc nh qun l ti sn v cc hng xp hng tn nhim, hoc n gin l s tham lam v c tin ca cc nh u t, tt c dng nh gp

Trang 3/16

phn cho cuc khng hong tn dng (Hellwig, 2008; Greenspan, 2009). Lin tc t ngn hng Northern Rock ti Anh vo thng 9 nm 2007 (HM Treasury, 2009) v tip theo l s v n ca Lehman Bros v Washington Mutual (WaMu) vo thng 8 nm 2008 M, cc bin php a dng c thi hnh trn khp th gii phc hi s n nh ca cc ngn hng . Nhng hnh ng c thc hin v mt ti sn (bo him ri ro tn dng hay bn nhng ti sn c gi tr b st gim v nhng ti sn tha k M cng vi Chng trnh u t cng t (private-public investment programme PPIP), hay v mt n vi nhng mn n ngn hng c m bo ca chnh ph v s lun chuyn vn trn ton th gii.

2. Nhng xut v cch iu hnh Nh trnh by trn, mc tiu ca bi nghin cu l bn v c cu t chc vic gim st v iu hnh, vic xy dng th trng ti chnh cn phi gim thiu ri ro khng hong ti chnh trong tng lai. Nhiu bi bo co khc nhau trnh by v nhng vn nh: The Turner Review (2009), tc gi l ch tch ca C quan qun l dch v ti chnh ( Financial Services Authority FSA) ca vng quc Anh, v The de Larosire Report (2009) ca Lin bang cc nc Chu u. Mt s khc bao gm mt bo co c thc hin bi Nhm 30 cng quc kinh t th gii (Group of Thirty) (2009), mt s bo co ca Din n n nh ti chnh (The Financial Stability Forum FSF) (2008, 2009) v 2 thng co c thc hin bi Nhm 20 cc quc gia mnh nht th gii (The Group of 20) (2008, 2009). Mt lot nhng xut v cch iu hnh, m ph bin trong cc bi bo co ny l lin quan n vic iu tit ri ro thanh khon, ri ro th trng, vn, ri ro i tc khng thc hin hp ng, c ch bi n, systemic risk (tm dch l ri ro trn ton b h thng ti chnh) v t chc mang tnh h thng v vic kim sot cc nh ch ti chnh xuyn quc gia. Kim sot ri ro thanh khon: Kim sot ri ro thanh khon vi stress test (sat hach mc an toan) Kim sot ri ro th trng + Thc hin Stress test + Tng cng nhng quy nh v vn i vi ti sn c tnh thanh khon km + Tng cng nhng quy nh v vn i vi vic chng khon ha cc khon n phi tr. sn). + Gim tnh ng chu k ca nhng quy nh v vn (ngha l nhng quy nh v vn tr nn tht cht vo thi im suy thoi kinh t, v hu qu l vic ct gim cho vay bn thn n lm trm trng hn tnh trng suy thoi. Ngc li, nhng quy nh v vn li khng b rng buc vo thi k m rng kinh t, m n lm thun tin cho vic cho vay, tng cng vic m rng kinh t v c th to nn nhng bong bng trong th trng ti sn). ngh to nn lng d phng linh ng loi b nguyn tc ghi gi theo th trng ca mt vi ti sn (ngha l tnh ton li ti sn v ngun vn da trn gi th trng), hay to ra mt khon vn m (lng vn d tr mi vt ngoi lng d tr bt buc) trong giai on bng n kinh t. Kim sot ri ro ca bn i tc Kim sot vn + Tng vn hu hnh v vn cp 1 tng xng vi vn cp 2. p t 1 t l n by ti chnh. (hay t l vn t c trn ti

Gim thiu ri ro ca bn i tc bng cch chuyn dch th trng CDS sang mt sn giao dch c chun ha (organized exchange) cng vi vic thc hin yu cu k qu (margin calls) v thanh ton hng ngy. Kim sot k hoch bi thng: Xy dng cc gii php ti chnh tch bit li nhun ngn hn ra khi li nhun di hn, bao gm vic thu hi nhng khon tr cp khng ng i tng trong chng trnh cu tr nhm em li s cn xng trong vic chia s li nhun v thua l. Kim sot ri ro h thng

Kim sot ri ro h thng v mt v m. Quan im ny cho rng vic kim sot vi m v hot ng ng qui nh cc t chc ti chnh c nhn th cha v c quan chnh ph cn phi kim sot ri ro h thng, mt loi ri ro him khi c cp n.

Trang 4/16

Theo cch hiu ca chng ti th ri ro h thng l s e da ca nhng c sc kinh t m c th gy nh hng chung n mt vi t chc (gia tng s tng quan dn n ri ro v n ca cc t chc ti chnh). Mt v d v mt c sc ca nn kinh t, l mt tnh trng bong bng trn th trng bt ng sn hoc s mt gi ca ng tin khi cc n v quc ni trnh ri ro t gi. Bng bo co ca De larosiere (2009) ngh thay th y ban gim st ngn hng Nhm nhng nh gim st Chu u hp ti Ngn Hng Trung ng Chu u, bng Hi ng Ri ro h thng Chu u ch tr bi Ch tch Ngn hng TW Chu u. Hi ngh cc nc nhm G20 hp ti London vo thng 4 nm 2009 ngh thay i Din dn n nh Ti chnh bng Hi ng n nh Ti chnh m nhim vic gim st ri ro h thng vi Qu tin t th gii. Kim sot cc t chc ti chnh xuyn bin gii: Phi hp tt hn cc quy nh v gim st cc tp on ti chnh quc t. Bo co ca De Larosire xut tng bc tin

n mt h thng gim st ti chnh Chu u (ESFS), vi nhng y ban cp 3 tip nhn thm quyn hn cho cc vn Arbitrage vi s gim st ca cc tp on quc t. G-20 ku gi cc sng to t Nhm nhng ngi gim st quc gia phi hp s gim st ca cc tp on quc t. Cc bin php khc na ca G20 l s hn ch nhng tax heavens (ni kinh doanh khng b nh thu hoc nh thu rt thp) v mt s gim st ca cc qu phng nga ri ro h thng, mc d khng c iu no trong nhng iu ny c xem l ngun gc ca cuc khng hong hin nay. Khng c nghi ng g v tnh hu tch ca bng lit k di cc bin php tng cng cc quy nh v gim st ngn hng. Tuy nhin, ngi ta khng th khng t ra 2 cu hi: c phi nhng ngh ny khng phi cp n nhng vn trong qu kh ( quan st c trong cuc khng hong)? Ti sao nhng bin php ny khng c thc hin trc cuc khng hong? C v r rng rng rt t cc t chc nhn thy c cuc khng hong ang ti. Mt vi on trch dn t cc bo co c cng b trc v trong cuc khng hong do Ngn hng Trung ng Chu u, Qu tin t quc t v y ban Basel v gim st ngn hng (BCBS) ni rng: Thng 11 nm 2006 (bo co ca y ban gim st ngn hng (BSC) ca h thng cc ngn hng Trung ng Chu u (ESCB), (ECB),2006,p4): Tnh cht c th b tn cng ca khu vc ngn hng n cc ri lon tiu cc gim i ng k. Thng 11 nm 2007 (bo co ca y ban gim st ngn hng (BSC) ca
H thng cc Ngn hng Trung ng Chu u (ESCB) (ECB, 2007): Kh nng thanh ton nn c duy tr vng mnh (p7), v tr ti chnh ca cc ngn hng ln Chu u vn duy tr mnh m trong na u nm 2007 (p11), T l vn cp 1 vn i ph vi nhng thit hi khng mong mun (p16), thu nhp k vng tr nn ti t hn, nhng kh nng hp th nhng c sc vn linh hot (p37).

Theo Turner Review ti Anh Quc nm 2009 trch dn t Qu Tin T Quc T (Global Stability Report, April 2006, IMF): C mt s tha nhn ang gia tng rng vic ngn hng phn tn cc ri ro tn dng cho mt nhm rng hn v a dng hn cc nh u t thay v ch theo di v ghi chp nhng ri ro ny trn bng cn i k ton gip h thng ngn hng v ton th h thng ti chnh phc hi nhanh chng hn. S ci thin phc hi c th nhn thy vic ngy cng t cc ngn hng ph sn hn v nhiu s d phng tn dng hn. Kt qu l cc ngn hng thng mi gi y t b tn thng hn vi nhng c sc kinh t v tn dng. Sau cuc khng hong ny, nh tho lun trn, tm quan trng c t vo vic tng cng cc quy nh v s gim st, chng hn nh ri ro v tnh thanh khon v hnh thc stress testing, v nhng quy nh v vn Basel 2 b ch trch v tp trung qu nhiu vo phng php o vn n l (Acharya v Richardson, 2009). Tuy nhin, mt phin hp thng qua ct 2 ca quy nh Basel 2 hon thnh trong thng 6 nm 2004 (BCBS, 2004) cho thy r rng rng vic gim st ngn hng phi i xa hn quy nh v vn: #738. Ri ro ca th trng: nh gi ny phn ln da trn bin php ring ca ngn hng v gi tr ri ro hoc phng php tiu chun v ri ro th trng. Nhn mnh cng nn c t trn vic thc hin cc bi stress testing trong vic nh gi cc ngun vn h tr chc nng kinh doanh(BCBS, 2004, p161). #741. Ri ro thanh khon: Tnh thanh khon th rt quan trng n kh nng pht trin ca bt k t chc ngn hng no. V tr vn ca ngn hng c th c mt nh hng n kh nng ca h t c tnh thanh khon, c bit l trong mt cuc khng hong. Mi ngn hng phi c h thng y o lng, gim st v kim sot ri ro thanh khon. Cc ngn hng nn nh gi y v ngun vn c a ra trong h s thanh khon ca ring h v tnh thanh khon ca th trng ni h hot ng (BCBS, 2004, p161)

Trang 5/16

Nhng ngi ta khng thy rng Basel 2 yu cu mt cch r rng i vi vic stress testing v ri ro th trng v ri ro thanh khon. Ti sao nhng quy nh ny khng c thi hnh? Tt c nhng xut ni trn u nhm gii quyt cc im quan trng trong nhng quy nh hin hnh hay trong cc quy nh mi, nhng chng khng n c vn ct li: thc hin cc quy nh v gim st ngn hng mt cch thn trng. Ngoi ra, im quan trng ch yu dnh ring vic tng cng kim sot cng. Khng c mt c ch no xut vic pht trin kim sot khu vc t nhn. Theo quan im ca chng ti, nu mun gim thiu mt cch ng k ri ro khng hong ti chnh ton cu trong tng lai, cn 3 vn cn phi c quan tm mt cch tho ng:

1. Trch nhim ca cc nh gim st ngn hng. Cc ngn hng chu cc quy nh nng n trong nhiu nm. Vy ti sao h
thng gim st hin ti li c th khng hong xy ra?

2. Hc thuyt too big to fail. C mt quan im c tha nhn rng nhng h thng inh ch tai chinh ln khng th ph
sn. Chnh iu ny gy nn vn ri ro tn dng ca cc nh ch ti chnh y khng c th trng nh gi mt cch ng n, to nn mt mi ri ro v o c. Kt qu ca vic gii quyt khng hong l to nn cc nh ch thm ch cn ln hn (v d nh s st nhp ca Bank of America, Countrywide v Merrill Lynch, hay BNP- Paribas v Fortis), cn thit phi xem xt lai hc thuyt qu ln ph sn.

3. S gim st h thng ngn hng quc t cn phi c lm r.

Nhng vn ny s c bn phn tip theo II. Ba xut hon thnh chng trnh ci cch 1. Trch nhim ca cc nh gim st ngn hng Quan st trong vng hai nm qua, khng nh trng hp ca gim c iu hnh cc ngn hng, rt t ngi ng u c quan gim st quc gia c yu cu t chc. iu ny lm dy ln cu hi v cc trch nhim v tnh c lp ca ngi gim st ngn hng. Mt minh chng l nhng trng hp ca mt vi nc Trung u v ng u (ECB, 2006, 2007a). Cc ngn hng c php cho vay t bng ngoi t (ch yu l france Thy S, Euro v Yn) trn th trng th chp c nhn. iu ny to ra ngun gc ln cho cc ri ro c h thng, bi v s mt gi ca ng ni t s lm tng t l v n trong ton b h thng ngn hng. Ti sao ngun gc ca ri ro h thng li c cho php pht trin? Khng kh tng tng rng, i vi nhiu b trng, vic pht trin mnh m ca th trng bt ng sn gip nhiu cho nn kinh t, vic lm v ngn sch cng bng cch tng s lng bin lai thu. Chng ta cn mt nh gim st ngn hng dng cm ngng vic cho vay ngoi t, lm chm li nn kinh t v gy kh khn cho cc nh pht trin bt ng sn. Mt v d khc l ch s phn chia ri ro c p t trn nhng qu tng h (mutual fund) mt s nc. bo v nhng nh u t v cung cp cho h s a dng ri ro ti thiu, mt qu tng h khng th u t hn 10% ti sn ca mnh vo cng mt i tc. Tuy nhin, khi nhng qu th trng tin t c to ra Chu u, cnh tranh vi nhng khon tin gi ca ngn hng, cc ngn hng vn ng hnh lang thnh cng mt s quc gia cho php mt ngoi l ca quy lut 10% ny. V d ti B, qu th trng tin t c th u t ln n 25% ca ti sn trong Cc chng ch th trng tin t c pht hnh bi ngn hng ti tr (CBFA, 1991). i vi cc ngn hng ti tr, cc ngoi l ca quy tc 10% ri ro c s dng duy tr s n nh v lnh mnh cho ngn hng. iu tranh ci cho ngoi l ny l, quy nh ca cp c thm quyn, ri ro ca v n ngn hng phi l ti thiu. y l li l mt v d v vic vn ng hnh lang v lch quy nh c th gy ra tn hi n s n nh h thng v tnh lnh mnh ca h thng ti chnh nu vic lo lng v s thanh khon ca ngn hng bt u chuyn thnh th trng tin t ti tr cho th trng. Mt s ngi (Rochet, 2008) ang ku gi nhng nh gim st ngn hng thc s c lp m s thnh cng ca h c nh gi da trn vic duy tr s n nh v lnh mnh ca h thng ngn hng. Cng mt phng thc nh Ngn hng Trung ng c trao quyn c lp tin hnh chnh sch tin t kim sot lm pht, tnh c lp s c trao cho ngi gim st ngn hng pht trin tnh lnh mnh ca h thng ngn hng. Chng ta phi nh rng s c lp ca Ngn hng Trung ng c minh chng bi tranh lun rng, do chu k ngn ca cc cuc bu c chnh tr, B trng B ti chnh s b cm d m rng ngun cung cp tin t lo li nn kinh t trong ngn hn, tr gi l vic tng lm pht v to ra nhng cn bnh cho nn kinh t. gim tc ng ca vn ng hnh lang hoc nhng mc tiu

Trang 6/16

qu ngn hn ca cc nh hoch nh chnh sch cng, tnh c lp c trao cho Ngn hng Trung ng kim sot lm pht. Nn chng gim st ngn hng cng c tnh c lp tng t? Bo co Larosire (2009, footnote 10, p 47) lm r v vn ny v mc ca tnh c lp c trao cho ngi gim st ngn hng: "Nh vy cc c quan gim st phi c trao quyn v c th thc hin phn quyt c lp ca ring mnh (v d, i vi cp php, kim tra, gim st, x pht, v thc thi cc bin php trng pht), m khng c c quan chc nng no ca ngnh c quyn hoc kh nng thay i. Hn na, ngi qun l phi ra quyt nh ca mnh da vo mc tiu cng vic v khng phn bit i x. Tuy nhin, s c lp gim st khc vi s c lp ca Ngn hng Trung ng (v d trong quan h vi chnh sch tin t), theo ngha l chnh ph (thng l B trng B Ti chnh) vn chu trch nhim v chnh tr l duy tr s n nh ca h thng ngn hng, v s tht bi ca mt hoc nhiu t chc ti chnh, th trng hoc c s h tng c th gy nhng tc ng nghim trng cho nn kinh t v tin thu ca ngi dn ". Bo co Larosire ch ra rt r rng v gii hn c lp ca ngi gim st ngn hng: cng ngy gim st ngn hng cng cn c c lp. Nhng, khng ging nh chnh sch tin t, chnh ph th chu trch nhim duy tr s n nh ca h thng ngn hng. Do h thng ny thng c quy chp l mt s iu tit ngn hn mang tnh chnh tr, mt trong nhng quan tm ca d lun l c nn giao cho gim st ngn hng cng mt mc c lp nh l giao cho chnh sch tin t v ngn hng trung ng hay khng. Lu rng nhng quyt nh gii cu mt c quan no m lin quan n tin thu ca ngi dn th vn nm trong tay chnh ph. Cc quyn c lp c trao l quyn thng qua cc quy nh v thc thi gim st vi mc tiu duy nht l gi gn s n nh v tnh lnh mnh ca h thng ngn hng. Theo quan im ca tc gi, khng phi vic thiu cc quy nh nhng chnh vic thc thi km bi ngi gim st ngn hng gp phn tng cuc khng hong, vic tng cng trch nhim ca ngi gim st ngn hng l cn thit. S c lp vi cc mc tiu r rng - tnh lnh mnh ca h thng ngn hng - s gp phn rt ln lm tng trch nhim ny.

2.

Hc thuyt too big to fail

C rt nhiu xut quc t yu cu cn phi c mt s gim st cht ch cc nh ch ti chnh c mng ln rng. Mc d cha c mt cp r rng no v vn ny nhng cc Ngn hng Trung ng lun hiu rng s ph sn ca nhng t chc ln s gy ra ri ro h thng; v trong trng hp kh khn nh vy th cc t chc ny s nhn c cu tr ti chnh. Nhng gi cu tr l hnh thc chnh ph m bo cho cc khon pht hnh n bi t chc ny, y cng chnh l li th cnh tranh ng k ca cc nh ch ti chnh: kh nng gia tng n vi chi ph thp. Theo quan im ca tc gi, nhng vic lm ny ca chnh ph to iu kin hnh thnh nn cc nh ch ti chnh ln. iu ny c th thy chnh vic gii quyt khng hong to nn cc nh ch ti chnh ln hn trc. . Ti Hoa K, Bank of America tin hnh mua li Countrywide v Merrill Lynch. Chu u, chnh ph B bn Fortis Bank cho BNP-Paribas ca Php. Anh, tp on ngn hng Lloyds ti cu trc bng cch xc nhp vi Lloyds TSB v HBOS. gii quyt hu qu ri ro o c t nhng khon n cho vay m bo, cc nh chc trch ku gi nn c s gim st cht ch hn i vi vi cc nh ch ti chnh ln vi mt ch s vn tim nng ln hn. V v cc nh ch ny l yu t sng cn v m nhim chc nng quan trong trong nn kinh t; do cn phi thit k h thng php l xem xt li ch ca vic gim thiu ti a chi ph v n khi b ph sn. gim chi ph v n ca cc ngn hng ln, c 3 phng n c a ra: Th nht: ngn hng nn ng ca vi ngy (cui tun). Khi nhng ngi gi tin v khch hng cn tin nhanh th vic gii quyt ph sn chc chn s rt nhanh chng. Ta n gii quyt ph sn c th hoan i n bng vn c phn mt cach nhanh chong trc khi ngn hng m ca hoat ng lai. Th hai: trnh nh hng ca hiu ng Domino (s ph sn ca ngn hng ny s dn n s ph sn ca ngn hng khc) th cn phi c c nhng thng tin ng tin cy ca bn i tc. Th ba: gim ri ro khi ngn hng c qu nhiu khon tin gi ngn hn khng m bo v khng n nh, th mt chin thut c t ra l phi theo ui v ng vin nhng khch hng mun rt vn ngn hng trnh ri ro mt kh nng thanh khon.

Trang 7/16

Tm li, tt c cc ngn hng nn thc hin nhng php th nhanh v kh nng v n, bng cch t mnh vo tnh hung v n, nu nh khng th vt qua c th nn thay i cu trc vn. Khi ngn hng c n ri ro th cng gy nn p lc i vi th trng vn t nhn. C v nh nhng xut gn y v vic cn c s gim st cht ch i vi ngn hng s l mt bc sai lm nu nh cc ngn hng ngy cng ln mnh v mang tnh h h thng. Cui cng, mt li khuyn cho vic lm th no hon thin lch trnh ci cch quc t l lit k nhiu hn na s gim st v cu trc hp tc ca cc nh ch ti chnh quc t. 3. Gim st ca cc tp on ngn hng quc t C cc thng bo ca G20 (2008, 2009) v bo co ca De Larosere (2009) u nhn mnh s cn thit ca vic gim st cc tp on ngn hng quc t. Yu cu ny phi phi to nn hiu qu qu t nhng gim st vin quc gia bo m hn na vic gim st ca cc tp on ngn hng quc t. S sp ca German Bank Herstatt vo nm 1974 thc y cho s ra i ca iu c Basel (BCBS, 1983). N i hi, i vi cc chi nhnh, quy nh v vn bi nh qun l bn x ca ngn hng m, v quy nh v tnh thanh khon bi nc s ti. Tip sau , nhng cuc sp ca Banco Ambrosiano Holdings v BCCI ku gi ln na s ch n vic gim st ca cc t chc quc t. Trong bi cnh hot ng ngn hng xuyn quc gia, trc tin cn nhn dng hai vn c th. Hai vn ny lin quan ln lt: 1. S hin din ca cc hiu ng lan ta xuyn quc gia; 2. Kh nng ti chnh ca mt s nc i ph vi cc chi ph cu tr ti chnh v cc nh ch ti chnh ln v phc tp. 4. Hai vn c trng ca Ngn hng quc t

Vn u tin v l vn chnh yu lin quan n hiu ng lan ta xuyn quc gia v s lo ngi s cung ng kh nng ti chnh (mt hng ha cng) bi cc chnh quyn quc gia c th khng ti u. Bn loi hiu ng lan ta xuyn quc gia tim tng c th c xc nh nh sau: i. Chi ph gim st xuyn quc gia, ii. Nhng nh hng xuyn quc gia ca cc c sc n vn ch s hu cc ngn hng, iii. Chuyn giao ti sn xuyn quc gia, iv. Nhng nh hng xuyn quc gia n gi tr trch nhim bo him tin gi. i. Chi ph gim st xuyn quc gia. Mt ngn hng nc ngoi mua mt ngn hng H Lan v chuyn i thnh chi nhnh, theo quy nh ca EU th quyn kim sot chi nhnh ny s thuc v nc bn x, chi nhnh H lan s chu s gim st bi cc nh lnh o ca ngn hng m nc ngoi. Tuy nhin, m bo n nh ti chnh ti H Lan, cc nh lnh o H Lan v B ti chnh H Lan buc phi chi cu tr ti chnh v nhng l do n nh ni b, nhng s khng c quyn gim st chi nhnh ca ngn hng nc ngoi . L do cc cng ty bo him gi mt s quyn gim st cc t chc (cc chi nhnh v cc cng ty con) hot ng trong nc l cc chi nhnh ngn hng nc ngoi l ngn hng cho vay cui cng v chu chi ph cu tr ca nc s ti. l quy nh ca cc nc s ti p dng hn ch nhng ri ro ca cc t chc ti chnh v cc ngn hng hoc b ti chnh trong trng hp c cu tr ti chnh. Ni cch khc, quyn kim sot ca nc bn x phi b sung mt s hnh thc kim sot ca nc s ti, min l chi ph cu tr ti chnh vn cn trong nc. Quan im c y ban Chu u cng nhn mt phn vi tuyn b rng: Trong tnh hung khn cp gim st vin ca nc s ti c th - thuc vo quyn kim sot ca y ban thc hin bt k bin php phng nga no (Walkner v Raes, 2005, p.37). Lp lun ny ln na xut hin trong British Turner Review ku gi s gim st hiu qu ca tt c cc t chc hot ng ti Anh quc. Nh tho lun trn, vy mt quyt nh c th c chuyn giao n cp Chu u hoc t nht nn yu cu s phi hp gia cc quc gia ny. ii. Nhng nh hng xuyn quc gia ca cc c sc n vn ch s hu cc ngn hng, Peek v Rosengren (2000) chng minh trn thc t tc ng ca s st gim vn nn kinh t M n cc ngn hng Nht Bn, l kt qu t s sp th trng chng khon Nht Bn vo nhng nm 1990. Cc knh giao dch hot ng thng qua vic ct gim trong vic cp tn dng ngn hng. Mt chi nhnh ngn hng a quc gia, cc nc s ti s kim sot kh nng thanh ton (thng qua cc chnh sch k qu tn tht tn dng v s xc nhn xc sut v n trong khun kh Basel II), n c th tc ng vo

Trang 8/16

nn kinh t thc ca nc ngoi. Trong cuc khng hong hin nay, s lo ngi tng t c th hin bi cc quc gia Trung v ng u c h thng ngn hng c kim sot rt rng ln bi cc ngn hng nc ngoi. iii. Tc ng xuyn quc gia ca s chuyn dch ti sn. loi hnh cng ty con a quc gia, nc bn x vn nm quyn gim st cng ty con, iu ny c th c ri ro khi nc s ti cu kt vi ngn hng m chuyn giao ti sn cho ngn hng m. Ri ro ny c tho lun cc nc Trung v ng u. Mt v d l trng hp ca Lehman Brothers Holdings. Ngn hng u t c thi quen tp trung cc hot ng tin mt New York. Trong trng hp ca Lehman Europe, ly i 8 t $ trong s cc doanh nghip Anh quc vo th 6 trc khi n sp . iv. Nhng nh hng xuyn quc gia n gi tr trch nhim bo him tin gi. S tranh lun chung lin quan n s a dng ha ri ro trong mt chi nhnh c tr s a quc gia, trong , bi vn ng bo him, lm gim gi tr ca quyn chn bn c tr cp bi bo him tin gi (Repullo 2001, Dermine 2003). C mt s xem xt v tnh nng ng tng thm a vo ti khon. Mt ngn hng a quc gia c th hi lng vi mc a dng tng th ca n, trong khi mi cng ty con c th tr nn rt chuyn nghip trong ri ro tn dng a phng. iu ny ng rng cc ngn hng trong mt quc gia nht nh c th thy rng mnh ngy cng d b sp do c tnh ca c sc. Ngi ta lp lun rng, v l do danh ting, cng ty m s cu tr cc cng ty con mt cch c h thng nh th h l cc chi nhnh. iu ny c th ng trong nhiu trng hp, nhng s c trng hp ni m s cn bng ca chi ph ti chnh chng li chi ph danh ting c th khng c thun tin nh vy. Quy lut tng xng ngun vn c th t nghim ngt trong cu trc chi nhnh c tr s. im tng qut hn l a dng ha nn c khen thng vi t l s tng xng ngun vn t nghim ngt. Hiu ng lan ta xuyn quc gia t ra cu hi liu s phi hp ca cc can thip quc gia s c ti u khng (Freixas, 2003). iu ny s c tho lun trong nh gi ca chng ta v c cu khi EU. 5. Chi ph cu tr ti chnh: Qu ln? Qu phc tp?

Vn th hai l cu tr ti chnh ca mt ngn hng ln c th to ra mt gnh nng rt ln cho ngn sch hoc h thng bo him tin gi ca mt quc gia (Dermine 2000, 2006). iu ny hon ton ng vi trng hp ca cc ngn hng Icelandic c quy m vt xa kh nng bo him ca quc gia. Mt vn c lin quan nhn c nhiu s quan tm l mt s ngn hng qu phc tp sp . Hy tng tng mt ngn hng Chu u ln vi cc hot ng xuyn quc gia v cc hot ng phi ngn hng ng k (nh bo him, qun l ti sn) m ri vo thm ha ti chnh. S rt kh a ngn hng ny vo trch nhim qun l ti sn. Do mng li phc tp ca cc cng ty con v nhng s phc tp v php l khc nhau, s khng chc chn lin quan n chi ph ca mt s sp c th s cao v s phc tp ny c th to ra s cm d cho vic cu tr ti chnh (qu ln v qu phc tp sp ). Hai vn hot ng ngn hng xuyn quc gia c lin quan n s n nh ti chnh c phn tch: cc hiu ng lan ta xuyn quc gia; v kch thc v phc tp ca vic cu tr ti chnh. By gi chng ta xem xt s thch hp ca c cu khi EU hin hnh. 6. S thch hp ca Khi EU C cu hin ti ca Khi EU i ph vi cuc khng hong ti chnh nhn c mt s ch ln trong 10 nm qua (ECB, 2007b). Mt lot cc y ban c to ra nhm to iu kin cho s hp tc v trao i thng tin, v mt ch th v vic gii th t chc ti chnh c chp nhn. Nhng bo co ca Brouwer (Economic and Financial Committee, 2000 v 2001) ph chun c cu khi EU hin ti i ph vi khng hong ti chnh. N c thng bo rng mt k hoch khn cp i ph vi cuc khng hong ti chnh c s ng ca cc B trng B Ti chnh thuc khi EU, cc Gim c Ngn hng Trung ng v cc nh iu hnh ti chnh. Trong ni dung ca K hoch hnh ng cc dch v ti chnh, ch th v vic gii th cc t chc tn dng c thng qua vo nm 2004, sau 16 nm k t khi n c xut ln u tin. N nht qun vi nguyn tc ca nh qun l nc bn x. Khi mt t chc tn dng vi cc chi nhnh nc khc tht bi, qu trnh gii th s ph thuc vo nhng th tc ph sn ring l ca nc bn x. Lu rng, mc d c cng nhn l mt phn quan trng ca lut php trnh cc vn phc tp, nhng n li ri vo s thit ht cc gii php v vn cc cng ty con.

Trang 9/16

Chp nhn nguyn tc trch nhim gii trnh, theo gim st ngn hng, bo him tin gi, v vn cu tr ti chnh nn c giao cho cng mt quc gia, iu ny cho thy rng, trong hot ng ngn hng Chu u, c ba cch phn b s gim st hot ng ngn hng: cho cc nc s ti, cho cc nc bn x hoc cho mt t chc Chu u. Nhng tn thnh v phn i hay c ba phng php tip cn u c xem xt. H thng th nht: tip cn nc s ti, ti New Zealand, ngn hng a quc gia hot ng vi mt cu trc cng ty con. Ngn hng Trung ng duy tr quyn iu hnh trong vic gim st ngn hng, bo him tin gi, v cu tr ti chnh. H thng ny c ba hn ch: Trc tin, n khng cho php cc ngn hng thc hin y cc li nhun hot ng c mong i t nghip v ngn hng chi nhnh (Dermine, 2003 v 2006). Th hai, cc t chc ln c hnh thnh t cc cng ty con do vy cc th tc ph sn l khc nhau. Chnh iu ny s lm cho vic ng ca mt ngn hng quc t ln s tr nn phc tp hn. Trong mt cu trc chi nhnh, cc ch th ca Chu u v gii th s c p dng, ph thuc vo cc th tc ph sn ca mt nc. Th ba, vic gii quyt cuc khng hong c th b cn tr, nh tho lun trn, bi cc vn lin quan n chuyn giao ti sn t cc cng ty con cho cng ty m, hoc lin quan n vn chia s thng tin H thng th hai: tip cn nc bn x, phng php ny hin ang p dng i vi nhng chi nhnh xuyn quc gia Lin minh Chu u. C hai hn ch: Th nht, nht l nhng quc gia Chu u nh nh Ireland, Thy in, B, Thy S hoc H Lan, c th gp phi kh khn trong vic gnh chu chi ph cu tr ti chnh t mt ngn hng quc t ln. S ti tr vn t Chu u c th l cn thit. Th hai, lin quan n hiu ng lan ta xuyn quc gia. Quyt nh ng ca mt ngn hng c th nh hng n nhng quc gia khc. Bo co Larosiere l li ku gi nghim trng u tin v vic thiu s ph hp trong nhng quy nh hin ti ngn chn v gii quyt khng hong ti chnh. Ngoi vic thay th Hi ng qun l ngnh ngn hng (BSC) bi Hi ng ri ro mang tnh h thng Chu u (ESRC), bo co cng xut l phi chuyn dn thnh H thng qun l ti chnh Chu u (ESFS). V vic chuyn i ny s din ra hai giai on: Giai on u (2009-2010), CEBS s c chuyn thnh t chc ngn hng Chu u. Giai on 2, h thng qun l ti chnh Chu u s c hnh thnh. N bao gm t chc ca nhng ngi qun l quc gia, t chc ngn hng Chu u mi c thnh lp v nhng nh kim sot t ECB/ESCB. Mt cu trc ph hp cho vic hot ng ng n ca th trng ti chnh phi gii quyt c 3 vn : quy nh, qun l v quyt nh cu tr ti chnh. S hnh thnh ca ESFS s gii quyt c 2 vn u tin, tc l v quy nh v qun l. Bi hc ca Lin minh Chu u vi cc t chc ca nhng ngi qun l th hin rng n khng hot ng mt cch tha ng mt thi im ca khng hong. Vic ku gi ca G20 cho vic hnh thnh mt t chc ca nhng nh iu hnh quc gia b qua kinh nghim ny ca EU. Lin minh Chu u, trong bo co de Larosiere, mc d vic xc tin c lm gii quyt 2 vn u, tc l quy nh v qun l, mt khong cch vn tn ti vi cu tr ti chnh. S nghim trng ca khng hong quc t i hi nhiu gii php tt hn cho vn ngn hng xuyn quc gia. Phng php tip cn nc bn x cng phc v tt h thng ngn hng Chu u cho n nay, bi v quy m ca hot ng ngn hng xuyn quc gia b hn ch v cc ngn hng hot ng nc ngoi ch yu l vi cc cng ty con. S gim st ca nc s ti t ra hiu qu. Khng hong nhn mnh hai yu t sau: Th nht l cc hot ng ngn hng chi nhnh bt u t t ra gii hn quyn kim sot ca chnh quyn s ti. Th hai, trong cc trng hp tht bi, s hp tc quc t khng t hiu qu. Hai hn ch ca phng php tip cn nc bn x, nh c tho lun trn, a chng ta n yu cu ln na v mt h thng t tr s Chu u v vic gim st ngn hng v bo him tin gi cho cc ngn hng quc t ln. H thng th ba: h thng Chu u Mt ngn hng Quc t s phi xc nh c v quy m, vn trong s lin h vi GDP ca mt quc gia (chng hn 3% GDP) hoc bng cch chia s th trng ca mnh nc ngoi, chng hn 10%. Goodhart (2003) lp lun rng mt c quan gim st Chu u khng th no tn ti min l chi ph cu tr ti chnh do chnh quyn trong nc chu, ngi Anh c cu: Ai tr tin th ngi y c quyn. Khng c s phn i vi nguyn tc trch nhim, nhng s ngh di chuyn gim st hot ng ngn hng,

Trang 10/16

bo him tin gi, v cu tr ti chnh vo EU c ng vin u tin bi thc t rng, vic cu tr ti chnh ca cc ngn hng ln t cc quc gia nh b s c chu bi nhng ngi np thu Chu u, v, th hai l cc hiu ng lan ta cn mt s phi hp gii quyt. Mt cuc tho lun v cu tr ti chnh xuyn quc gia s nhanh chng bin thnh vn tin ca ngi np thu v thnh mt cuc tranh lun hin php. Mt cuc tho lun v cc u i ca cng dn xc nh bin gii quc gia cp quc gia hoc cp Chu u l khng th v khng nn trnh. N s hng dn s la chn trong s quyn kim sot nc s ti hoc trn ton EU ca cc ngn hng quc t. cp th gii, th dng nh c s kim sot rt mnh m cc nc s ti. iu ny l ph bin bi v hot ng ngn hng quc t thng pht trin vi cc cng ty con (Dermine, 2003) KT LUN: Sau cuc khng hong ngn hng quc t, mt lot cc xut c a ra cng c cht lng ca vic gim st ngn hng. Chng lin quan n: tnh thanh khon, ri ro kinh doanh, vn v d phng, cc chnh sch bi thng, tnh ri ro h thng v nhm cc nh gim st quc gia. Mc d kin ca nh chc trch l hu ch, nhng xut ny ngng li s thiu st trong vic gii quyt ba vn chnh: Lm th no tng cng trch nhim ca cc nh gim st? Lm th no gii hn hc thuyt too-big-tofail? Lm th no gim st cc tp on quc t? l n tng quan st quy nh tin khng hong , nh Basel II, yu cu cc cuc kim tra nhanh v ri ro thanh khon v ri ro th trng. Vn gim st trong khng hong khng phi l thiu v quy nh m l thiu v vic thc thi quy nh v vn gim st c hiu qu. Dng nh vn l lm th no tng cng trch nhim nh gim st ngn hng. Vn th hai l s tn ti ca h thng ngn hng. S tn ti ca chng c xem nh l ly i khon tr cp, vi mt nhu cu bo m cho cc khon n ca chng v, nh mt h qu, gim st chng cht ch hn ch nguy c v o c. Mt s thay th s c thit k mt qu trnh ph sn ph hp cho cc t chc ny. S lo ngi ph sn s lm tng thm ng c ring t ca cc ch n theo di cc ri ro ca ngn hng. Cui cng, xut G20 ca nhm cc nh gim st s khng gip g nhiu nu ta nhn qua kinh nghim 10 nm gn y ca Lin minh Chu u. Nguyn tc ca nc bn x phc v tt cho s hi nhp ca hot ng ngn hng Chu u cho n by gi bi v hu ht cc ngn hng hot ng xuyn quc gia vi cc cng ty con (c qun l bi cc nh cm quyn nc s ti). Hot ng ngn hng xuyn bin gii vi cc chi nhnh v cc hiu ng lan ta gy ra bi s sp ngn hng ku gi s hp tc Chu u. V thm na, nh trng hp minh ha c bit ca Iceland, cc nc Chu u nh c th khng c kh nng cu tr ti chnh cho cc ngn hng quc t ln ca h. iu ny t ra vn chuyn giao chi ph cu tr ti chnh, bo him tin gi, v s gim st ngn hng ca cc ngn hng quc t ln n t chc Chu u. Nhng xut chnh sch hin thi tm dng s thiu st bin php qun l nh nc xut sc. B. Bi hc kinh nghim cho Vit Nam: I. Thc trng h thng ti chnh Vit Nam: Cng vi ci cch kinh t, th trng ti chnh Vit Nam c nhng bc pht trin nht nh. Sau hn mi nm ci thin h thng ti chnh, cc b phn c bn ca th trng ti chnh c hnh thnh tng i y , mc d mc pht trin ca tng th trng cu thnh l khng ging nhau. H thng cc nh ch v ti chnh c pht trin c v s lng v cht lng, tng bc hon thin khun kh php l cho s pht trin ca th trng ti chnh cho ph hp vi thng l quc t. V qun l Nh nc i vi th trng ti chnh c th ch ha tng bc. Cc c quan qun l Nh nc v hot ng ca th trng ti chnh ngy cng c phi hp mt cch tt hn. Tuy nhin, th trng ti chnh Vit Nam thi gian qua cn km pht trin, ch yu vo ngn hng hay do ngn hng chi phi. Th trng tin t - Th trng tin t, theo Lut ngn hng Nh nc Vit Nam, l th trng vn ngn hn, l ni mua bn cc giy t c gi ngn hn di mt nm. Th trng tin t bao gm th trng ni t lin ngn hng (c thnh lp v i vo hot ng nm 1993); th trng ngoi t lin ngn hng chnh thc i vo hot ng t 10/1994; th trng u thu tn phiu kho bc bt u vn hnh nm 1995 v nghip v th trng m chnh thc vn hnh vo thng 7/2002. Chc nng ca th trng tin t l ti tr vn ngn hn cho doanh nghip, m bo vn kh dng cho cc t chc tn dng v l ni NHNN Vit Nam thc thi cc cng c chnh sch tin t.

Trang 11/16

- Th trng tin t din ra ch yu thng qua hot ng ca h thng ngn hng, v cc ngn hng l ch th quan trng nht trong vic cung cp v s dng vn ngn hn. Tham gia th trng tin t Vit Nam hin nay l h thng cc t chc tn dng, gm c: cc NHTM, cc cng ty ti chnh, cc cng ty cho thu ti chnh, cc qu tn dng nhn dn. - Nhn li hot ng ca ngn hng v cc t chc tn dng ca Vit Nam trong nhng nm qua, vn l khu vc cung cp phn ln cc ngun vn u t cho nn kinh t Vit Nam. iu ny th hin v quy m vn lun chuyn qua cc lnh vc ngn hng, cc t chc tn dng khng ngng tng v m rng. Bn cnh nhng kt qu dt c trong lnh vc th trng dch v ngn hng Vit Nam nh nu trn, cn mt s tn ti, cn c khc phc trong thi gian ti, l: + Nhiu loi hnh dch v cung cp ca cc t chc tn dng cn hn ch, hu ht cc dch v ngn hng cung cp ch mi mc tip cn vi cc dch v truyn thng nh ca cc nc. Cht lng dch v cn thp, cha c tc dng trong vic h tr cho vic pht trin lnh mnh ca th trng ti chnh v hot ng sn xut kinh doanh, trong c cu doanh thu t cho vay chim ti hn 70%, cn thu t cc dch v ngn hng ch chim di 30%. - Hin nay cc NHTM Nh nc Vit Nam hin chim trn 70% th phn huy ng tin gi v tn dng ca ton h thng ngn hng Vit Nam. Cn i tng khch hng ch yu ca NHTM c phn l cc doanh nghip va v nh. Khch hng ca cc NH lin doanh v chi nhnh ngn hng nc ngoi ch yu l cc doanh nghip c vn u t nc ngoi. + V mt ri ro tn dng trong hot ng ngn hng cho thy t l n xu vn cn tn ti. Theo cng b ca h thng NHTM v t l n qu hn so vi tng d n tuy gim ch cn trn 3% nm 2007 so vi 14.6% nm 1997. + Trn thc t t trng ngun vn huy ng khng k hn v ngn hn vn chim khong trn di 3/4, do vy s sai lch v c cu thi hn bng cn i ti sn ca h thng NHTM l tng i ln... Mc du trong vi nm gn y s sai lch v c cu ng tin tuy c gim, nhng vn cn mc rt ln trong iu kin lm pht tng i cao trong nhng nm gn y, c bit l nm 2008 v trong mi trng la ha cao nh Vit Nam hin nay. + Hot ng ca cc NHTM ch yu da trn ngun thu chnh lch gia li sut huy ng v li sut cho vay, iu s lm cho hot ng ca cc NHTM c ri ro ln, tuy rng trong vi nm gn y cc NHTM c thm nhiu dch v mi. Hin nay phn ln cc khon vay c th chp bng bt ng sn, trong khi th trng bt ng sn ang ngui lnh v c nhng bin ng khng bnh thng. Cn cc khon vay c th chp chng khon tuy t trng cn nh, song cng ng cnh bo v lo ngi v nng lc ca cc nh u t cc nhn cn thp v th trng trng khon Vit Nam cn tim n nhiu yu t bin ng v gi. Nhn li sau hn hai nm gia nhp WTO dng vn chu chuyn qua ngn hng tng trng cao nht t trc n nay v vt xa d bo t u nm ca cc nh qun l v qun tr ngn hng... Th trng chng khon Th trng chng khon Vit Nam cho n nay vn cha l hn th biu ca nn kinh t v cha l knh huy ng vn ca cc doanh nghip. Chc nng cung ng vn di hn cho nn kinh t ca th trng chng khon Vit Nam vn cha th hin r. Vn di hn vn ch yu c thc hin thng qua th trng tin t. l im bt cp khng ph hp vi s pht trin ca th trng ti chnh. Nhn li th trng chng khon Vit Nam sau hn 10 nm hot ng, cn nhiu tn ti l: - V quy m so vi cc nc trong khu vc cn nh, tuy vn ha th trng tng nhanh t 45%GDP. Gi chng khon (ch s gi c phiu VN-index) tng gim tht thng, th trng chng khon trong thi gian qua vn cha m bo s bn vng lnh mnh. - V hot ng ca cc t chc trung gian v h tr th trng cn nhiu bt cp v ti chnh. Mc du cc cng ty chng khon pht hnh thm c phiu, tri phiu tng quy m vn hot ng hoc vn iu l t cc ch s hu vn (i vi cc cng ty trng khon trc thuc ngn hng thng mi), nhng nhn chung vn iu l vn cn thp, iu lm nh hng n kh nng tham gia th trng ca cc cng ty ch ng vai tr u t dn dt th trng hoc ri ro do mc vn kh dng thp. - V c s vt cht, k thut v h tng cng ngh thng tin cn hn ch. i ng v nhn s hnh ngh c chuyn mn c giy php hnh ngh, c bit v cht lng v nhn s lnh o cng ty cn thiu v yu ch yu v nghip v chuyn mn kinh doanh chng khon cng nh t vn php lut v chuyn i doanh nghip.

Trang 12/16

Trn thc t hin nay s lng cng ty chng khon nc ta vt qu quy m th trng, nu so snh vi cc nc trong khu vc (Trung Quc 107 cng ty, Malaysia 37 cng ty, Thi Lan 41 cng ty, Singgapor 27 cng ty v Hn Quc trn 50 cng ty). - Tuy s lng ti khon u t tng nhanh, nhng ch yu l ti khon cc nhn, mua bn c phiu ngn hn v b tc ng chi phi bi cc nh u t ln trn th trng. Nhng nh u t ny li thiu k nng phn tch u t, phn tch th trng, do vy nh hng ti s n nh ca th trng. Nhng nh u t chuyn nghip chim t trng cn khim tn, mt s nh u t ln nc ngoi m ti khon nhng cha tham gia u t. Cc qu u t nc ngoi tham gia th trng trong nc thng qua cc ti khon y thc c nhn v u t trung lp vo c phiu cc doanh nghip c phn ha, cha tham gia u t trn Sn giao dch chng khon Tp.H Ch Minh v trung tm giao dch chng khon H Ni. - Tuy Lut Chng khon c ra i thay th Ngh nh 144/2003/N-CP, ngy 28/11/2003 ca Chnh ph v Chng khon v Th trng chng khon, song h thng php lut v th trng chng khon cn bt cp v cha c hon thin. So vi yu cu i hi ca thc t ca s pht trin th trng ti chnh v cc nh ch ti chnh trong n kinh t th trng vi nng lc qun l v s phi hp ca cc c quan qun l Nh nc cn hn ch. C quan qun l Nh nc, SGDK v TTGDCK, cc cng ty chng khon, cng ty nim yt trong cng tc qun l, iu hnh hot ng ca th trng chng khon cn thiu kinh nghim thc tin v nhiu bt cp. Th trng bo him Trc y, th trng bo him duy nht ch c 1 doanh nghip. K t nm 1933, khi Chnh ph ban hnh Ngh nh s 100/CP, c bit l khi Lut kinh doanh bo him ra i, hot ng kinh doanh bo him t c nhng kt qu quan trng sau: - Quy m v phm vi hot ng ca th trng bo him pht trin mnh m, vi tc cao, bn cnh vic m bo n nh, chng li cc nguy c ri ro, th trng bo him cn ng vai tr quan trng trong vic huy ng cc ngun lc ti chnh u t di hn ca nn kinh t. Cc doanh nghip bo him to lp ngun vn ln v di hn cho u t pht trin kinh t x hi. Bo him gp phn tch cc n n nh v pht trin kinh t x hi v i sng nhn dn. - Cc loi sn phm bo him c pht trin a dng, phong ph vi gn 70 sn phm bo him nhn th v phi nhn th thuc c lnh vc bo him con ngi, bo him ti sn v bo him trch nhim. C cu bo him chuyn dn t ngn hn sang di hn. - Xt trn phng din php l, th trng bo him Vit Nam c vn hnh trong khun kh php l tng i ng b, cht ch v p dng nguyn tc ph hp vi thng l v chun mc quc t. Bn cnh nhng kt qu t c, th trng bo him cn mt s tn ti: - Quy m th trng cn nh, cha tng xng vi tim nng v thp hn so vi cc nc trong khu vc. - Th trng bo him pht trin cha cn i, cc loi hnh sn phm cha a dng; nng lc cnh tranh cn nhiu hn ch v biu hin cnh tranh khng lnh mnh vn cn tn ti; hot ng mi gii bo him cn chm pht trin; mt s c ch chnh sch hin nay cha p ng c yu cu pht trin ca th trng bo him; cng tc qun l gim st cn nhiu bt cp,... Nhn li thc trng ca th trng ti chnh Vit Nam, c bit l t sau nhng nm i mi kinh t v sau hn 2 nm gia nhp WTO ca Vit Nam, c nhng thnh cng. Bn cnh nhng kt qu dt c, cng cn nhiu hn ch v tn ti, l: - Hn ch trong vic huy ng ngun lc ti chnh cho u t pht trin, th hin: th trng ti chnh c quy m nh, cc th ch trn th trng cha hon chnh, nhiu nh ch ti chnh trung gian cn tip tc hon thin; sn phm hong ha ca th trng cha nhiu, phm vi cung cp dch v ch yu mi tp trung ti khu vc thnh th; s phi hp gia cc knh huy ng vn cn cha ng b; khung php l mi c xy dng v hnh thnh, cc nguyn tc qun l v chun mc quc t v tnh minh bch, cng khai tuy c o dng, song cn nhiu vn cn c hon thin; nng lc cung ng dch v ti chnh cn hn ch - Vn qun l, iu hnh ca Nh nc cn nhng mt hn ch, cha c s phn nh r chc nng qun l Nh nc i vi th trng ti chnh v dch v ti chnh; cn c tnh trng c quan qun l Nh nc can thip vo cc hot ng ca ch th, trong khi li bung lng gim st th trng, s phi hp qun l v iu hnh gia cc knh huy ng, gia cc loi th trng (th trng tin t, th trng vn, th trng bt ng sn...) cn thiu ng b; nng lc cn b qun l Nh nc cha c nng cao ph hp vi i hi ca s pht trin ca nn kinh t trong iu kin hi nhp kinh t quc t; cng tc qun l gim st gim thiu ri ro cn nhiu bt cp.

Trang 13/16

II. Thc trng m hnh t chc v hot ng ca thanh tra Th trng ti chnh Vit Nam: 1. Thanh tra ngn hng (TTNH) Hin nay, TTNH c t chc thnh b my thuc NHNN, gm Thanh tra NHNNTW v Thanh tra chi nhnh NHNN tnh, thnh ph chu s ch o, iu hnh ca chi nhnh NHNN, va ca TTNHNNTW. C ch iu hnh ny gy ra s chm tr, chng cho, khng thng nht gia trung ng v a phng, hiu lc thp. Mng li thanh tra NHNN c phn bbnh quntheo a gii hnh chnh, trong khi cc nh ch ti chnh (CTC) li phn b khng ng u trn cc a phng. Thanh tra NHNNTW chu s ch o v hng dn v t chc v nghip v thanh tra ca Tng Thanh tra nh nc, ng thi chu s ch o ca Thng c NHNN, dn n s chng cho v thiu thng nht gia cc cp lnh o trong hot ng thanh tra. Cc mi quan h ch o, iu hnh v phi hp gia cc v, cc chc nng ti NHNNTW vi chi nhnh NHNN trong lnh vc TT GS cng rt chng cho, trng lp, khng r rng. TTNH khng c chc nng cp v thu hi giy php hot ng ngn hng l mt trong nhng nguyn nhn gy ra s nhng nhiu ca cc i tng b TT GS v thiu cht ch trong m hnh TT GS. Thanh tra ti ch cn mang tnh cha chy v can thip qu mc vo cng vic ni b ca cc CTD v cha c c ch trao i thng tin hay qun tr ri ro trn ton b TTTC. Vic TT GS trn TTTC Vit Nam hin cn ri rc theo kiu: n ai ny rng,vic ai ny bithaych no hng ro y. 2. Thc trng thanh tra gim st cc CTC do b Ti chnh qun l V TT GS TTCK: Mc vn ho qua TTCK VN suy gim t khong 40% vo cui thng 8/2008 cng cc khim khuyt khc trn TTCK ang t vn ln i vi hot ng TT GS. Cho ti nay, vn cha xc nh m hnh no l chun cho TT GS TTCK. Hot ng TT GS cn b coi nh, phn tn v mang tnh t pht, cha kim sot c th trng OTC v th trng t do. Quyt nh 02/2008/Q-BTC quy nh; Thanh tra chng khon x pht sai phm ti cp UBCKNN, nhim v gim st c giao cho 4 n v chc nng tng ng vi i tng qun l ca tng ban, gm: Ban Qun l kinh doanh chng khon, Ban qun l cc cng ty qun l qu v cc qu u t chng khon, Ban qun l pht hnh chng khon v Ban gim st TTCK. 3. Thanh tra gim st th trng bo him: _ V Bo him tin gi Vit Nam (BHTGVN): l mt t chc ti chnh Nh nc, c vn php nh l 5000 t ng do NSNN cp, hot ng khng v mc ch li nhun, nhng cho n nay vn khng r BHT-GVN l loi TTC no! Thu nhp ca BHTGVN l ngun thu ph bo him t cc CTD, nhng nghip v ca BHTGVN dng nh thot ly hon ton vi gnh nng ri ro m cc TCTD np ph phi i mt, cc sut phi thanh ton bo him cho ngi gi tin rt thp v phi ch i tng bo him b cng b ph sn hay gi th thc s bng vn bn th BHTGVN mi vo cuc. T khi thnh lp ti nay, BHTG VN mi ch chi cha y 20 t chi bo him cho ngi gi tin hn 10 qu TN sau khi b tuyn b gii th. Hn na, Chnh ph v NHNN thng phi ch ng phng nga nguy c ph sn ngn hng ngay t khi c nhng mc nguy him khc nhau, iu ny i hi BHTGVN phi c trch nhim vi cc TCTD np ph v phi hot ng thao s iu chnh ca Lut Danh nghip, ng thi cng phi l i tng b TT GS ca c quan TT GS chuyn ngnh thanh tra bo him trn TTTC VN. _ Nhng CTC bo him khc: Vic gim st cc CTC bo him ang c giao chp nhiu v chc nng thuc B Ti chnh ng vi cc chc nng qun l nh nc nh m hnh TT GS rt manh mn trn TTCK hin nay. Nghip v TT GS i vi cc CTC bo him cn trnh c in, b ng d trn s vic xy ra, i xc minh, kim tra s liu v khng r hot ng theo s iu chnh ca lut no?, vic ch tr tin b ca cc CTC bo him phi tun th theo c ch no? u tu quy ch ring. III. Bi hc kinh nghim t cuc khng hong ti chnh: Th nht, l bi hc v gim st ti chnh v s thn trng trong chy theo thi cuc v thi thng. c bit l s quan tm n vic xy dng tt nhng nn tng c bn cho pht trin h thng v th trng ti chnh (nh khun kh php l v gim st v t chc gim st ti chnh, vic pht trin cc nh ch u t di hn, nh mc tn nhim, h thng ng lc, vic t chc li sn giao dch chng khon...). Hin ti, thng tin minh bch v s phn cng, phi hp hiu qu gia cc c quan gim st ti chnh l c bit quan trng.

Trang 14/16

Th hai, l bi hc v vic cho vay mua nh d di cho vay di chun nhng thiu c ch kim sot. h tr cc gia nh c thu nhp thp v thu nhp khim tn c iu kin s hu nh , Chnh ph M c chng trnh cho vay di chun. Cc ngn hng thng mi khi cho i tng ny vay th c hai t chc Fannie Mae v Freddie Mac mua li cc khon vay ny. Khi th trng bt ng sn suy thoi, nhng ngi thu nhp thp v thu nhp khim tn khng c iu kin tr n. Th ba l bi hc v xy dng v cng c nim tin ca cng chng. Bi nhiu khi s v ca ngn hng bt ngun t tm l hong lon thi qu ca dn chng. Bi hc ny lin quan n vic s dng tt mt cng c kim sot l bo him tin gi (BHTG). T chc BHTG cn pht huy tt vai tr ca mnh to c nim tin ca cng chng i vi h thng ti chnh ngn hng v tham gia ngn chn, x l nhng ri ro nhm hn ch s v mang tnh dy chuyn. Th t, l bi hc chng khon ha bt ng sn th chp trong khi h thng kim sot khng theo kp nhm to lp ra ngun vn khng l, nhng thc s rt mong manh, p ng tham vng m rng khng ngng m rng nghip v u t tn dng v u c trn th trng bt ng sn. h tr cho vay to lp nh , Chnh ph M cn cho lp Fannie Mae v Freddie Mac. Hot ng chnh ca Fannie Mae v Freddie Mac l mua li nhng mn n vay th chp bng bt ng sn, c bit l cc khon vay th chp "di chun" ca cc ngn hng ri dng bt ng sn th chp pht hnh tri phiu ti th chp bn cho cc nh u t khc nhm tng tnh thanh khon cho ngn hng. Nh vy nhng mn n nh c tri phiu ha thnh sn phm ti chnh thng dng c th mua bn d dng trn th trng tin t. Th nm, l bi hc v mua bn khng. Mua bn khng mc va phi c kim sot s l cht xc tc to nn s kch thch cho kinh t pht trin. Mua bn khng qu mc s thi phng cc tn tht, gy nn nhng v kinh t to ln khi n xy ra.

IV. Kinh nghim cho Vit Nam trong qu trnh hi nhp v t do ha ti chnh: Th nht, Vit Nam nn tip tc tin hnh vic m ca dn dn th trng ti chnh vi mt phm vi thch hp v mt trnh t hp l sao cho va m bo nng dn nng lc v kh nng cnh tranh, va thch nghi v tin gn hn n nhng tiu chun v thng l quc t. S thnh cng v vic xc tin m ca th trng ti chnh thi gian qua cho thy rng, s tham gia ca cc hot ng u t nc ngoi trong lnh vc dch v ti chnh cng mang li li ch ng k nh tng cng s cnh tranh, h thp chi ph, nng cao cht lng dch v, tng cng chuyn giao cng ngh, kinh nghim qun l v tng thm tch lu vn cho nn kinh t. Th hai, vic m ca th trng dch v ti chnh khng th khng gn lin vi mt tin trnh ci cch lin tc h thng dch v ti chnh nc ta hin nay. Khng th c tip tc duy tr s pht trin kinh t thng qua vic bo h bng cch hn ch s thm nhp ca cc hot ng u t quc t, m cn phi c bo h thng qua nhng ci cch trit trn c s to ra nng lc t bo v trong iu kin cnh tranh quc t khi tin hnh hi nhp. Mt trong nhng nguyn nhn ch yu ca cc cuc khng hong ti chnh tin t din ra trn th gii (cng vi nhng nguyn nhn khc) l s yu km ca chnh bn thn h thng ti chnh ngn hng ni a ca cc nc thi hnh chnh sch m ca. Do , khng i ph ni nhng trn bo tp ti chnh ny sinh do hiu ng ca u t quc t mang li. Vic m ca th trng nu qu t ngt do khng cho s ci cch ng k nng cao nng lc ca h thng ti chnh ni a trc khi tin hnh m ca s rt d dn n tnh trng hn lon, bt li v mt kh nng kim sot ca chnh ph i vi lnh vc dch v ti chnh. V vy, ci cch v loi b dn tnh hnh chnh bao cp ca h thng ti chnh ni a cho thch ng vi kinh t th trng trong mi trng quc t c coi l mt trong nhng chin lc mang li s thnh cng khi tham gia hi nhp. Th ba, ci cch h thng dch v ti chnh khng c ngha ch l nhng ci cch v mt c cu t chc, nng lc ngh nghip, m phi c tin hnh ton din c v quan im v phng php iu hnh v m ca ton b h thng gn vi nhng iu kin quc t. Trong , nhng ci cch v h iu hnh chnh sch t gi, qun l ngoi t v chnh sch li sut phi c coi l c bit quan trng v chng ht sc nhy cm i vi nn kinh t. Bi hc rt ra t cc cuc khng hong tin t trn th gii cho thy, vic duy tr mt ch t gi chnh thc qu xa so vi t gi thc, vic th lng trong qun l ngoi t v vic qu lm dng chnh sch li sut tc ng vo nn kinh t mt cch cng bc trong mt thi gian di nu khng c iu chnh tin gn hn vi nhng iu kin quc t s l mt bt li ln khi tin hnh m ca th trng v tham gia hi nhp, thm ch s l nguyn

Trang 15/16

nhn trc tip gy ra khng hong. Th t, ci cch ti chnh song song vi vic m ca dn dn th trng dch v ti chnh cn phi c h tr ng thi bng vic hon thin h thng lut php, nhm to ra mt hnh lang php l n nh, hiu qu v minh bch, to sn chi bnh ng cho cc doanh nghip trong nc vi cc doanh nghip c vn u t nc ngoi. Trong , c bit ch n nhng c s php l m bo quyn gim st kim tra ca chnh ph v cc c quan bo v php lut i vi cc hot ng kinh t ca cc doanh nghip, k c doanh nghip c vn u t nc ngoi nhm m bo s khng ch ca Nh nc trong vic duy tr s n nh v s lnh mnh ca th trng dch v ti chnh. Trc mt cn xo b ngay s i x u i v thu i vi cc doanh nghip c vn u t nc ngoi trong lnh vc dch v ti chnh nhm m bo s cnh tranh bnh ng gia doanh nghip ni a v doanh nghip c vn u t nc ngoi.

TAI LIEU THAM KHAO

1. PGS. TS. Tran Ngoc Th chu bien Tai Chnh Doanh Quc T, NXB Thong Ke Nam 2008. 2. George Soros Mo Thc Mi Cho Th Trng Tai Chnh , NXB Thong Ke Nam 2008. 3. George Cooper Nguon Goc Khung Hoang Tai Chnh , NXB Lao ong Xa Hoi Nam 2008. 4. Bai viet tren cac bao va tap ch: Tap Ch Phat Trien Kinh Te, Tap Ch Nghien Cu Kinh Te, Thi Bao Kinh Te Viet Nam, Thi Bao Kinh Te Sai Gon cac so Nam 2007, 2008, 2009, 2010. 5. Cac Bao cao cap nhat ve tnh hnh phat trien kinh te cua Viet Nam Worid Bank Report 2008. Hoi ngh Nhom t van cac nha tai tr cho Viet Nam. 6. Tham khao thong tin va bai viet t cac Website: www.vneconomy.vn www.thesaigontimes.vn www.saga.vn www.dantri.com.vn

Trang 16/16