Chng 1 nguyn t

A. M u
Mc tiu ca chng HS bit v hiu : Thnh phn, kch thc v cu to ca nguyn t. in tch ht nhn, proton, ntron, hin tng phng x, phn ng ht nhn. S khi, ng v, nguyn t ho hc. Obitan nguyn t, lp electron, phn lp electron, cu hnh electron nguyn t ca cc nguyn t ho hc. S bin i tun hon cu trc lp electron ca nguyn t cc nguyn t theo chiu tng ca in tch ht nhn. c im ca lp electron ngoi cng. HS c k nng : Vit cu hnh electron nguyn t. Gii cc bi tp v thnh phn, cu to nguyn t, xc nh tn nguyn t ho hc. HS c kh nng tm tt ti liu, trnh by c lp lun. C k nng t hc v hc cng tc theo nhm, tm kim, x l v lu gi thng tin cn thit t SGK, SBT, cc sch tham kho hay mng internet. Mt s im cn lu 1. H thng kin thc Thnh phn, cu to nguyn t HS c bit s lc lp 8. Trong chng 1, gio vin cn ch trng n c im v in tch, khi lng ca electron, ht nhn nguyn t v cc ht thnh phn ca ht nhn (proton v ntron). Cc n v nh u (trc y gi l vC), angstrom (), nm, cu-lng (C), n v in tch nguyn t cn c lu . 5

 Khi nim nguyn t ho hc c chnh xc ho hn so vi chng trnh lp 8. HS phn bit cc khi nim nguyn t, nguyn t ho hc v ng v. Ni dung s chuyn ng ca electron trong nguyn t l trng tm kin thc ca chng 1. HS nm vng cc khi nim nh : lp, phn lp electron, obitan nguyn t, cu hnh electron ca nguyn t v c im ca lp electron ngoi cng. 2. Phng php dy hc Cc kin thc ca chng 1 l mi v kh tng tng i vi HS. Cc kin thc v electron, v ht nhn, cu to ht nhn c tm ra t thc nghim. HS c tm hiu s kin, cc th nghim tm ra tia m cc, tm ra ht nhn, sau s dng php phn tch, tng hp v khi qut ho c mt hnh dung c y v thnh phn, cu to nguyn t. Phn l thuyt v s chuyn ng ca electron trong nguyn t l trng tm ca chng c xy dng trn c s cc tin , do , phng php dy hc ch yu l suy din. Bn cnh , cc phng php dy hc khc nh dy hc d n, hp tc theo nhm nh, dy t hc, t c ti liu, tho lun trn lp cng nn c coi trng. Chng 1 rt tru tng, cho nn cc phng tin k thut h tr dy hc nh my vi tnh, my chiu, cc phn mm m phng cc th nghim tm ra tia m cc, th nghim tm ra ht nhn nn c khuyn khch s dng nhng ni c iu kin.

B. Dy hc cc bi c th Bi 1
I Mc tiu Kin thc Bit nguyn t l phn t nh nht ca nguyn t, khng phn chia c trong cc phn ng ho hc. Nguyn t c cu to gm ht nhn v v electron. Nguyn t c cu to rng. 6

Thnh phn nguyn t

K nng Bit hot ng c lp v hp tc hon thnh nhim v hc tp. C k nng tm kim thng tin v nguyn t trn mng internet, lu gi v x l thng tin. II Chun b Phng to hnh 1.1 ; 1.2 v hnh 1.3 (SGK). Thit k m phng cc th nghim SGK trn my vi tnh (c th dng phn mm Powerpoint hoc Macromedia Flash) dy hc. III thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung Ti sao trong hng ngn nm sau khi c quan nim v nguyn t ca m-crit khng c mt tin b no trong nghin cu v nguyn t?

hc tp HS : V cha c cc thit b khoa hc kim chng gi thuyt ca -m-crit. Mi n cui th k XIX, u th k XX mi c cc th nghim ca Tm-xn, R-d-pho. Hot ng 2 : Th nghim tm ra electron GV : Gii thiu thit b, hin tng xy ra trong th nghim ca Tm-xn, rt ra kt lun. Nu trn ng i ca tia m cc t mt chong chng nh, chong chng quay. Tia m cc b lch v pha cc dng trong in trng. GV : Tia m cc l g ? Tia m cc c hnh thnh trong nhng iu kin no ? Khi lng v in tch ca electron ? GV Trong nguyn t, electron mang in tch m. Nhng nguyn t trung HS quan st hnh 1.1 v 1.2 (SGK) phng to trn bng. - S pht hin tia m cc chng t nguyn t l c tht, nguyn t c cu to phc tp. - Tnh cht ca tia m cc : + Tia m cc gm cc electron mang in tch m chuyn ng rt nhanh. 7

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

ha v in, vy phn mang in dng c phn b nh th no trong nguyn t ?

+ Electron ch thot ra khi nguyn t trong nhng iu kin c bit. + Khi lng, in tch e (SGK).

Hot ng 3 : Th nghim tm ra ht nhn nguyn t GV gii thiu cc thit b th nghim ca R-d-pho, t cu hi: Ti sao hu ht ht xuyn thng qua l vng, trong khi ch c mt s t ht b lch hng v mt s t hn na ht b bt tr li ? GV tng kt : Phn mang in dng khng nm phn tn nh Tmxn ngh, m tp trung tm nguyn t, gi l ht nhn nguyn t. Vy ht nhn nguyn t l phn nh nht ca nguyn t cha ? Hot ng 4 : Tm hiu cu to ht Proton l g ? Khi lng v in tch ca proton ? Ntron l g ? Khi lng v in tch ca ntron ? HS quan st hnh 1.3 phng to, suy ngh v hin tng xy ra trong th nghim. HS : Ch c th gii thch hin tng trn l do nguyn t c cu to rng. Phn mang in tch dng ch chim mt th tch rt nh b so vi kch thc ca c nguyn t. nhn HS c SGK v nhn xt : + Ht nhn cha phi l phn nh nht ca nguyn t. + Ht nhn gm cc proton v ntron. + Khi lng v in tch

GV : Cc th nghim xc nhn nguyn t l c tht, c cu to rt 8

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

phc tp. Vy kch thc v khi lng ca nguyn t nh th no ?

ca proton v ntron (SGK). - HS kt lun : ht nhn c to nn t cc ht proton v ntron Hot ng 5 : Tm hiu kch thc v khi lng ca nguyn t 1. Kch thc GV gip HS hnh dung nguyn t c HS c SGK rt ra cc kch thc rt nh, nu coi nguyn t nhn xt : l mt khi cu th ng knh ca + Nguyn t cc nguyn t 10 n ~10 m. Ht nhn c kch thc khc nhau c kch thc rt nh so vi nguyn t, ng knh khc nhau. 5 ca ht nhn ~10 nm (nh hn + n v o kch thc nguyn t ~ 10000 ln). nguyn t l , nm. 2. Khi lng 1 = 1010m, 1nm = 10 GV c th dng n v gam hay kg HS dng cc n v nh o khi lng nguyn t c gam hay kg o khi lkhng? Ti sao ngi ta s dng n ng nguyn t rt bt tin 1 v u (vC) bng khi lng nguyn do s l v c s m m 12 t cacbon lm n v ? rt ln, nh 19,9264.1027kg l khi lng nguyn t cacbon. Do , thun tin hn trong tnh ton, ngi ta dng n v u (vC). Hot ng 6 : Tng kt v vn dng GV tng kt cc ni dung hc, ra HS gii cc bi tp 1, 2, 3, bi tp v nh cho HS. 4 trong SGK theo 4 nhm. Mi nhm c mt i din ln cha bi tp c phn cng. Cc nhm khc nhn xt kt qu.

Bi 2

Ht nhn nguyn t - nguyn t ho hc

I Mc tiu Kin thc Bit s lin quan gia s n v in tch ht nhn vi s proton v s electron. Bit cch tnh s khi ca ht nhn nguyn t. Hiu khi nim nguyn t ho hc. Th no l s hiu, k hiu nguyn t. K nng Rn k nng gii cc bi tp xc nh s n v in tch ht nhn, s proton, s ntron, s electron ca nguyn t v s khi ca ht nhn nguyn t. HS hiu s cn thit m bo an ton ht nhn. Lin h vi k hoch pht trin nng lng in ht nhn ca t nc. Rn luyn kh nng t hc, t c v hot ng cng tc theo nhm, kh nng xy dng v thc hin k hoch. II Chun b Phiu hc tp. My vi tnh, my chiu a nng nu c. III Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : i lng vt l no l c trng cho mt nguyn t ho hc ? Hot ng 2. Tm hiu in tch ht nhn l g ? GV yu cu HS ti hin cc c trng ca proton, ntron v khi lng v in tch. Nguyn t trung ha v in, cho nn : s n v in tch ht nhn Z = s proton = s electron. GV thng bo s khi A = Z + N, trong Z l s n v in tch 10 ht nhn v s khi ca HS nh li kin thc v in tch ca proton v ntron. Mt ht nhn c Z proton th in tch ca ht nhn bng Z+ v s n v in tch ht nhn bng Z. HS vn dng trong th

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

ht nhn, N l s ntron c trong ht nhn nguyn t. A v Z l nhng c trng rt quan trng ca nguyn t.

d sau : nguyn t nit c s n v in tch ht nhn l 7, c N = 7, vy nguyn t nit c : + 7 proton v 7 electron. + S khi A = 7 + 7 = 14 Hot ng 3. Tm hiu khi nim nguyn t ho hc GV tng kt : Nguyn t ho hc l HS c SGK v pht biu nhng nguyn t c cng in tch nh ngha nguyn t ho ht nhn. hc, so snh vi ni dung Nh vy i lng vt l c trng ca ny lp 8. mt nguyn t ho hc l in tch Nguyn t l ht vi m i ht nhn. din cho nguyn t ho hc. Hot ng 4. Tm hiu khi nim s hiu v k hiu nguyn t GV thng bo : S hiu nguyn HS c th lm vic theo t ca nguyn t l s n v in nhm, t c SGK, tho tch ht nhn nguyn t ca nguyn lun v s hiu v k hiu t , c k hiu l Z. ca nguyn t. 56 GV : K hiu nguyn t cho bit HS xt th d : 26 Fe cho nhng g ? bit s hiu nguyn t ca - in tch ht nhn, s hiu nguyn Fe l 26, ht nhn nguyn t v s electron trong nguyn t. t Fe c 26 proton, s khi - S khi v s ntron trong ht ca ht nhn Fe l 56. nhn. NFe = 56 26 = 30 Hot ng 5. Tng kt v vn dng gii cc bi tp 1, 2, giao bi tp v nh HS n li bi 1 v bi 2, chun b cho bi 3.

Bi 3
I Mc tiu Kin thc

ng v. nguyn t khi v nguyn t khi trung bnh

11

 HS hiu th no l ng v, nguyn t khi v nguyn t khi trung bnh. HS phn bit c s khi v nguyn t khi. K nng C k nng xc nh nguyn t khi trung bnh. HS trnh by c th no l ng v, nguyn t khi v nguyn t khi trung bnh. C kh nng hp tc v cng tc tt, pht trin nng lc qun l, thuyt phc, iu phi cc hot ng ca nhm. C k nng tra cu thng tin trn mng internet, c kh nng nh gi tin cy ca ngun thng tin. II Chun b GV : + Cc phiu hc tp + Tranh v cc ng v ca hiro + Phng php dy hc : m thoi + gi m HS : Hc bi 1 v 2. HS tra cu v ng v, s khi, nguyn t khi v cch tnh nguyn t khi trung bnh trong SGK, ti liu tham kho hay internet. HS chun b c cc bi trnh din Powerpoint v nhng ni dung lin quan n bi hc. III Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1 : T chc tnh hung dy hc

12

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

- S dng phiu hc tp s 1. a) Xc nh s ntron, proton, electron v s khi ca cc nguyn t sau : 35 37 12 13 14 17 Cl, 17 Cl, 6 C, 6 C, 6 C

HS in y cc thng tin vo phiu hc tp, nhn xt v gii thch. a) A P E N 35 35 17 17 18 17 Cl 37 37 17 17 20 17 Cl

12 6

C C

12 13

6 6

6 6

6 7

13 6

b) Nu nhn xt v gii thch ?

c) nh ngha ng v. GV da vo cu (b) dn dt HS n nh ngha ng v. Hot ng 2 : Dng phiu hc tp s 2 Cho cc nguyn t : HS tr li : 10 64 84 11 109 + A v D l nhng ng v ca 5 A, 29 B, 36 C, 5 D, 47 G, 63 40 40 106 54 nhau. 29 H, 19 E, 18 L, 24 M, 47 J cc + B v H l nhng ng v ca nguyn t no l ng v ca nhau. nhau ? + G v J l nhng ng v ca nhau. Hot ng 3 : Dng phiu hc tp s 3 Cho hai ng v hiro 1 1H 35 2 v 1 H v ng v clo : 17 Cl 35 37 35 37 37 H 17 Cl, H 17 Cl, D 17 Cl, D 17 Cl v 17 Cl 2 K hiu 1 H l D C th c bao nhiu loi phn t HCl HS c SGK bit rng hin khc nhau to nn t hai loi tng ng v l mt hin tng ng v ca hai nguyn t ph bin. . HS nu mt s ng dng ca cc + GV dng s biu din

14 6 6 8 C b) Cc nguyn t ca cng mt nguyn t clo, cacbon c s khi khc nhau l do s ntron khc nhau. c) nh ngha : SGK
14 6

13

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

cu to 3 ng v ca nguyn ng v phng x trong i t hiro gii thch trng sng, y hc 1 hp c bit : ng v 1 H l trng hp duy nht c n = 0 v 3 1 H c s ntron gp i s proton v do cc ng v c mt s tnh cht vt l khc nhau. Hot ng 4 : Dng phiu hc tp s 4 HS c t liu trong SGK. a) Nguyn t khi trung bnh a) Nguyn t khi ca mt l g ? Vit cng thc tnh nguyn t l nguyn t khi trung nguyn t khi trung bnh v bnh ca hn hp cc ng v c gii thch. tnh n t l phn trm mi ng v trong hn hp. b) Tnh nguyn t khi trung b) 58.67,76 + 60.26,16 + 61.2,42 + 62.3,66 bnh ca nguyn t niken, A Ni = bit rng trong t nhin cc 100 ng v ca niken tn ti theo A = 58,74 Ni t l : 58 60 61 28 Ni, 28 Ni, 28 Ni, 62 28 Ni 67,76% 26,16% 2,42% 3,66% aA + bB + ... Cng thc : A = 100 A l nguyn t khi trung bnh A, B l nguyn t khi ca mi ng v, a, b l t l % mi ng v. c) Bi tp 5 trang 14 SGK Gi a l % ng v 63 29 Cu 65 A Cu = 63,546 % ng v 29 Cu l (100 - a) A = 63 a = ? Da vo cng thc : B = 65 b = ? (theo cng 63a+ 65(100 a) 63,546 = thc) 100 14

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Gii tm a = 72,7%, b = 27,3% Hot ng 5 : GV hng dn HS lm bi tp v nh : 1, 2, 3, 6 trang 14 SGK.

Bi 4
I Mc tiu

S chuyn ng ca electron trong nguyn t. obitan nguyn t

Kin thc HS bit v hiu : Trong nguyn t, electron chuyn ng nh th no ? So snh c quan im ca R-d-pho, Bo v Zom-m-phen vi quan im hin i v chuyn ng ca electron trong nguyn t. Th no l obitan nguyn t, c nhng loi obitan nguyn t no ? Hnh dng ca chng ? K nng Vn dng cc kin thc hc tr li cc cu hi v bi tp trong SGK v SBT. T hc v hc theo nhm, bit s dng cng ngh thng tin trong vic tm kim t liu, trnh din bo co ca nhm. II Chun b GV phng to cc hnh 1.6 ; 1.7 ; 1.8 ; 1.9 v 1.10 SGK. C th dng phn mm MS.Powerpoint v Macro media Flash m phng s chuyn ng ca electron trong nguyn t. HS tm hiu thm v cu trc ca nguyn t qua cc trang web nh t in Encarta, Wikipedia III Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp Trong nguyn t, electron HS c SGK, pht biu v cc chuyn ng nh th no ? S ni dung sau : Electron trong m chuyn ng ca electron c t- hnh nguyn t R-d-pho, Bo 15

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

ng t s chuyn ng ca cc v Zom-m-phen chuyn ng hnh tinh xung quanh mt nh th no ? u v nhc im tri ? ca m hnh ny l g ? GV tng kt v nh hng bi hc. Hot ng 2. S chuyn ng ca electron trong nguyn t GV tng kt : Theo quan im hin i, qu o (ng i) ca electron khng cn ngha. Do electron chuyn ng rt nhanh cho nn ch mt electron ca H to nn m my electron. Obitan nguyn t l khu vc khng gian xung quanh ht nhn ni xc sut c mt electron l ln nht (trn 90%). Vy obitan nguyn t c hnh dng nh th no ? Hot ng 3. Tm hiu hnh p GV tng kt : Obitan s c dng hnh cu, tm l ht nhn nguyn t. Obitan p gm 3 obitan px, py, pz c dng hnh s 8 ni. Mi obitan c s nh hng khc nhau trong khng gian, chng hn px nh hng theo trc x, obitan y nh hng theo trc y Hot ng 4. HS vn dng tr GV yu cu HS lm vic theo nhm. i din mt nhm trnh by 16 HS quan st hnh 1.7 v so snh vi hnh 1.6, tho lun nhm. - Theo quan im hin i qu o (ng i) ca electron c cn ngha ? - V sao ch c 1 electron m ngi ta gi l m my electron ca nguyn t hiro ? - Obitan nguyn t l g ?

dng cc obitan nguyn t s v HS quan st cc hnh 1.9 v 1.10, nhn xt hnh dng ca cc obitan nguyn t. - Obitan khc nhau (s, p, d, f) c hnh dng khc nhau. - HS c th xem hnh dng cc obitan phc tp nh d, f trn phn mm orbital viewer. li bi tp 5 (SGK) HS : Theo l thuyt hin i, trng thi chuyn ng ca electron trong nguyn t c m

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

kt qu tho lun, GV tng kt, nhn xt.

t bng hnh nh m my e.

Hot ng 5. HS vn dng tr li bi tp 6 (SGK) GV tng kt, ra bi tp v nh. Obitan s c dng hnh cu, tm l ht nhn nguyn t. Obitan p gm 3 obitan px, py, pz c dng hnh s 8 ni. Mi obitan c s nh hng khc nhau trong khng gian.

Bi 5

Luyn tp v : Thnh phn cu to nguyn t Khi lng ca nguyn t obitan nguyn t

I mc tiu Kin thc Cng c cc kin thc v thnh phn, cu to nguyn t, ht nhn, kch thc, khi lng, in tch ca cc ht proton, ntron v electron. H thng ho cc khi nim nguyn t ho hc, k hiu nguyn t, ng v, nguyn t khi, nguyn t khi trung bnh. K nng Rn luyn k nng tnh ton, xc nh s electron, proton, ntron v nguyn t khi khi bit k hiu nguyn t. Rn luyn k nng lp k hoch, hot ng hp tc theo nhm. Bit cch tra cu thng tin v ch ca bi hc trn mng internet. II chun b
Phiu hc tp

17

Ni dung 1 : in cc thng tin cho sn bng sau tng ng vi A, B, C hay D vo cc ch trng trong cc cu sau y : Nguyn t c to nn bi(1). Ht nhn li c to nn bi (2). Electron c in tch l (3), quy c l 1, khi lng 0,00055 u. Proton c in tch l (4), quy c l 1+, khi lng xp x 1u. Ntron c in tch bng 0, khi lng xp x bng(5). TT 1 2 3 4 5 A electron ntron ntron proton B v electron proton v electron ntron C D v v electron v ht ntron nhn proton v electron proton v proton 1,502.10-19C 1,502.10-19C 2u

1,602.10-19C 1,602.10-19C 1,5 u

1,602.10-19C 1,602.10-19C 1,1 u

1,502.10-19C 1,502.10-19C 1u

Ni dung 2 : Cho bit s lin quan gia s n v in tch ht nhn Z vi s proton trong ht nhn v s electron v nguyn t. Cho th d minh ha. Ni dung 3 : K hiu nguyn t c th cung cp nhng thng tin no ca nguyn t ho hc ? Cho th d minh ha. Chun b my vi tnh, my chiu a nng nhng ni c iu kin. III Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp Trong mt ti liu c c trn HS ti hin li nhng kin thc mng internet, c mt k hiu hc, suy ngh tm cu m mt HS lp 10 khng hiu tr li. 35 X . Hy gii thch cho bn k 17 hiu ny c ngha nh th no.

18

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 2. Tho lun nhm GV hng dn s dng phiu hc tp Nhm 1. tho lun ni dung 1 Nhm 2. tho lun ni dung 2. Nhm 3. tho lun ni dung 3. Hot ng 3. Tho lun chung c lp GV yu cu i din ca mi nhm trnh by kt qu tho lun. HS cc nhm cn li theo di, nhn xt phn tho lun va trnh din. Nu cc thc mc v tranh lun. Hot ng 4. Hng dn gii bi tp 5 (SGK) a) a) Tnh nguyn t khi trung 78,99 10,00 11,01 bnh ca Mg. A Mg = 24 + 25 + 26 = 24,32
100

b) Gi s trong hn hp ni trn 395. c 50 nguyn t 25 Mg , th s nguyn t tng ng ca 2 ng S nguyn t 26 Mg = 50 .1,101 v cn li l bao nhiu ? 55. Hot ng 5. GV tng kt bi hc v ra bi tp v nh tng tnh tch cc hc tp ca HS, phn tho lun c th t chc theo tr chi gii ch. Mi nhm t xy dng mt ch, cc hng ngang lin quan n cc khi nim nh electron, ht nhn, hng dc l mt khi nim ln hn nh nguyn t, nguyn t ho hc Thng qua tr chi, HS s nm vng hn cc khi nim lin quan n cu to nguyn t.

100 100 24 Mg b) S nguyn t = 50 . 7,899

Bi 6
I Mc tiu

lp v phn lp electron

Kin thc Bit trong nguyn t cc electron c phn b nh th no, th no l lp v phn lp electron. C bao nhiu obitan nguyn t trong mt lp electron v trong mt phn lp electron. K nng

19

Rn k nng gii cc bi tp c lin quan v kh nng hp tc nhm. C k nng v cng ngh thng tin h tr cho qu trnh dy hc. II Chun b HS c bi 6, tm tt cc chnh ca bi. My chiu a nng, my vi tnh. III Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV nu cu hi : th no l lp, phn lp electron trong nguyn t ? Hot ng 2. Tm hiu khi nim lp electron GV lu HS lp K l lp electron HS c SGK v pht biu s th gn ht nhn nht, lin kt t lp electron l nhng s cht ch nht vi ht nhn. Cc nguyn, bt u t s 1, 2, 3, electron cng mt lp c mc 4 tng ng vi cc ch K, L, M, nng lng gn bng nhau. N Hot ng 3. Tm hiu v phn lp electron GV yu cu HS nghin cu SGK p dng : cho bit lp N (n = 4) v in y thng tin vo c my phn lp ? Vit k hiu cc ch trng : cc phn lp . Lp K (n = 1) c .phn lp, k Lp N c 4 phn lp l 4s, 4p, 4d hiu. v 4f. T ta c th suy ra lp Lp L (n = 2) c .phn lp, k electron th n c n phn lp. hiu. Lp M (n = 3) c .phn lp, k hiu. Hot ng 4. Tm hiu s obitan trong mt phn lp, mt lp p dng : GV hng dn HS tnh HS : Phn lp s c 1 obitan, c s obitan ca lp th 4 (lp N) = i xng cu trong khng gian. 2 4 = 16 (obitan). Phn lp p c 3 obitan px, py, pz nh hng theo cc trc x, y, z. GV c th minh ha hnh nh Phn lp d c 5 obitan, c nh 20

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

cc obitan nguyn t trn phn hng khc nhau trong khng mm orbital viewer gian. Hot ng 5. Tng kt bi hc, ra bi tp v nh HS ghi nh : th no l lp v phn lp electron, cch tnh s obitan ti a trong mt phn lp, mt lp.

Bi 7

Nng lng ca cc electron trong nguyn t Cu hnh electron ca nguyn t

I Mc tiu Kin thc HS bit th t cc mc nng lng ca cc electron trong nguyn t. Vic phn b cc electron trong nguyn t tun theo nhng nguyn l v quy tc no. Cu hnh electron ca nguyn t biu din s phn b electron trn cc phn lp thuc cc lp khc nhau. K nng C k nng vit cu hnh electron ca nguyn t thuc 20 nguyn t u. Bit cch tm kim thng tin v s sp xp cc electron trong nguyn t trn mng internet, lu gi v x l thng tin. II Chun b Phng to hnh 1.11 v bng cu hnh electron ca nguyn t 20 nguyn t u (SGK). Thit k m phng s phn b electron theo cc lp khc nhau trong nguyn t ca nguyn t no (c th dng phn mm Powerpoint hoc Macromedia Flash) dy hc. III Thit k hot ng dy hc

21

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : Trong bi hc trc cc em c nghin cu s phn b cc electron theo cc lp v phn lp. Vy c s xp cc electron vo cc lp v phn lp l g? Hot ng 2. Tm hiu trt t mc nng lng GV : Nng lng k t gn nhn HS c SGK : nht ca cc lp n tng theo th t Electron gn ht nhn c mc t 1 n 7 v nng lng ca cc nng lng thp nht, electron xa phn lp tng theo th t s, p, d, f ht nhn c mc nng lng cao (hnh v). hn. Ngi ta xc nh th t sp Thc nghim xc nh mc xp cc phn lp theo chiu nng lng ca phn lp 3d cao tng ca mc nng lng : 1s 2s hn phn lp 4s. 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s... Hot ng 3. Tm hiu lng t, nguyn l Pau-li, s electron ti a trong mt phn lp v mt lp. Nguyn l vng bn, quy tc Hund HS c SGK, tm tt cc chnh v : - lng t. - Nguyn l Pau-li, nguyn l vng bn, quy tc Hun. Hot ng 4. Tm hiu cu hnh electron nguyn t GV tng kt thnh quy tc HS tm hiu quy tc vit cu vit cu hnh electron nguyn hnh electron nguyn t. t ca cc nguyn t ho hc. Th d : Fe (Z = 26) 1s22s22p63s23p63d64s2 Hot ng 5. Th no l nguyn t s, p, d, f ? HS c SGK v tr li nguyn t s l nhng nguyn t m nguyn t c electron cui cng c in vo phn lp s. Tng t nh vy vi cc nguyn t p, d, f. Hot ng 6. Vit cu hnh electron ca 20 nguyn t u GV ly th d cu hnh electron GV chia lp thnh 4 nhm vit nguyn t Na lm mu: ln lt cu hnh electron ca 20 1s22s22p63s1. nguyn t u v xc nh s GV hng dn HS kim tra kt electron trn cc lp ca mi 22

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

qu da vo bng cu hnh nguyn t. electron ca nguyn t 20 nguyn t u (SGK). Hot ng 7. Tm hiu c im ca electron lp ngoi cng GV cho HS nhn xt cc nguyn HS : i vi nguyn t ca tt c t c th c ti a bao nhiu cc nguyn t, lp ngoi cng c electron lp ngoi cng. nhiu nht l 8e tr nguyn t Cc nguyn t kim loi nh Na, He (c 2e) hu nh khng tham Mg, K, Ca, Al, cc phi kim nh O, gia vo phn ng ho hc (tr N, Cl, P, S c bao nhiu e lp trong mt s iu kin c ngoi cng ? bit). Hot ng 8. Tng kt ton b bi hc Cch vit cu hnh electron - Kim loi c t 1 - 3 electron lp nguyn t ca nguyn t. ngoi cng, (4 electron c th l Bit c cu hnh electron ca KL hoc PK). nguyn t th c th d on - Phi kim c 5 - 7 electron lp ngoi c nhng tnh cht ho hc cng. in hnh ca nguyn t . - Kh him (c 2 e He) c 8 electrron .

Bi 8
I Mc tiu

Luyn tp chng 1

Kin thc HS cng c cc kin thc : Thnh phn, cu to nguyn t, c im cc ht cu to nn nguyn t. Nguyn t ho hc v cc c trng. Cu trc v electron nguyn t. K nng Gii cc dng bi tp c bn trong SGK. Pht trin k nng lm vic nhm, lm vic vi cng ngh thng tin. Pht trin t duy bc cao. II Chun b 23

 HS tng kt cc kin thc ca chng 1 di dng s . Gio n in t vi cc t liu h tr. My vi tnh, my chiu a nng. III Thit k hot ng dy hc A. Kin thc cn nm vng Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp Hy cho bit mi lin quan gia cc khi nim nguyn t, thnh phn, cu to nguyn t, s phn b electron trong nguyn t, nguyn t ho hc. Hot ng 2. HS h thng cc kin thc v nguyn t - Proton ( 1 1p ) 1 ( 0n ) Ht nhn nguyn- tNtron : Nguyn t

- Electron (1e) V electron nguyn : = 5,5.10-4u - t me

HS n li khi lng v in tch cc ht proton, ntron v electron. Hot ng 3. Tho lun cc ni dung Cu trc v electron ca nguyn t HS n li cc khi nim : - Lp electron - Phn lp electron - Obitan nguyn t - S phn b electron - Cu hnh electron - c im ca electron lp ngoi cng. Nguyn t ho hc HS tr li cu hi : Cc c trng ca nguyn t ho hc l g ? - in tch ht nhn (Z+) Z = s e = s p. - S khi A = Z + N - ng v : cng Z nhng khc N dn n khc s khi A. aA +bB - Nguyn t khi trung bnh A = 100 24

Hot ng 4. Tm hiu mi lin quan gia cc khi nim ca chng 1 HS s dng s tm tt SGK trnh by s lin quan gia cc khi nim. C lp theo di, nhn xt v b sung. GV tng kt phn tm tt kin thc c bn. B. Bi tp Hot ng 5. HS gii v tr li cc bi tp 1, 2, 8 (SGK) Bi 1. p n D. Gii thch : phn lp s bo ha khi c 2 electron, phn lp p bo ha khi c 6 electron, phn lp d bo ha khi c 10 electron cn phn lp f bo ha khi c 14 electron. Bi 2. p n A. Gii thch: Trong s cc nguyn t Cr (24), Mn (25), Fe (26), Co (27) v Ni (28), ch c nguyn t Cr c s bt thng do tnh cht bn ca cu hnh electron na bo ha ca phn lp 3d. Cc electron ho tr ca Cr l 3d54s1. Bi 8. Cu hnh electron ca nguyn t Fe (Z = 26) : 1s 2 2s2 2p6 3s2 3p63d6 4s2 Cu hnh electron ca ion 6 3p 3d6 Fe 2+ : 1s2 2s2 2p6 3s2

Cu hnh electron ca ion Fe 3+ : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p63d5 GV tng kt, ra bi tp v nh, nhc HS chun b lm bi kim tra 45 pht ca chng1.

Chng 2 Bng tun hon cc nguyn t ho hc v nh lut tun hon

A. M u
Mc tiu ca chng HS bit v hiu :

25

 HS hiu nguyn tc sp xp cc nguyn t vo BTH. Hiu mi quan h gia cu hnh electron nguyn t ca nguyn t ho hc vi v tr ca n trong BTH. Hiu s bin i tun hon tnh cht cc nguyn t, cc n cht v hp cht to nn t cc nguyn t theo chiu tng ca in tch ht nhn nguyn t. Bit nguyn nhn v ngha ca BTH. HS c k nng : C k nng suy ngh v lp lun t s lin quan gia cu hnh electron vi v tr trong BTH v tnh cht. Bit cch hc tp mt cch c lp v cng tc trong nhm. C nhng k nng cng ngh thng tin nh tm kim thng tin, xy dng bi trnh din, xy dng v qun l d liu v bit chia s vi cc bn. Mt s im cn lu Tn bi Bng tun hon cc nguyn t ho hc Ni dung Nguyn tc sp xp ca bng tun hon Cu to ca bng tun hon : , chu k, nhm Cu hnh electron nguyn t ca cc nguyn t nhm A. Cu hnh electron nguyn t ca cc nguyn t nhm B. Bn knh nguyn t Nng lng ion ho m in S bin i tnh kim loi, phi kim. S bin i v ho tr vi O v H. S bin i tnh axit - baz ca oxit v hiroxit. nh lut tun hon. Quan h gia v tr v cu to.

1. H thng kin thc Bi 9

10

S bin i tun hon cu hnh electron nguyn t ca cc nguyn t ho hc S bin i mt s i lng vt l ca cc nguyn t ho hc S bin i tnh kim loi, tnh phi kim ca cc nguyn t ho hc. nh lut tun hon ngha ca bng

11

12

13 26

Bi

Tn bi tun hon cc nguyn t ho hc Luyn tp chng 2

14

Ni dung Quan h gia v tr v tnh cht. So snh tnh cht ca mt nguyn t vi cc nguyn t ln cn. Cng c, h thng ho kin thc. Rn k nng gii bi tp.

2. Phng php dy hc c im ca chng 2 l BTH c nghin cu di nh sng ca thuyt cu to nguyn t. BTH c xy dng th hin cc quy lut bin thin tnh cht ca cc nguyn t ho hc, cng nh cc n cht v cc hp cht to nn t nhng nguyn t . thc hin tt mc tiu ca chng 2, GV c th thit k cc hot ng ca hc sinh theo mt s gi sau : T chc hot ng nhm, GV chia ni dung bi hc thnh mt s n v kin thc, c th t chc tho lun chung c lp hoc mi nhm tho lun mt n v kin thc. Sau khi tho lun nhm, i din ca nhm s trnh by kt qu tho lun, cc nhm khc theo di, nhn xt v GV kt lun. S dng cc phng tin trc quan nh BTH, cc bng thng k s liu, cc m phng gy hng th, tng hiu qu dy hc. Rn cho HS k nng phn tch s liu, pht hin quy lut bin i tnh cht ca cc nguyn t trong mt chu k, trong mt nhm A.

B. Dy hc cc bi c th Bi 9 Bng Tun Hon cc nguyn t ho hc

I Mc tiu HS bit v hiu c nguyn tc sp xp cc nguyn t ho hc vo BTH. Hiu c cu to ca BTH : , chu k, nhm A, nhm B. c c cc thng tin v nguyn t ho hc ghi trong mt ca bng. Vn dng sp xp mt nguyn t ho hc vo BTH khi bit cu hnh e ca nguyn t nguyn t v ngc li. HS c th trnh by c nguyn tc sp xp cc nguyn t ho hc trong BTH. 27

 HS hiu c mi lin quan gia v tr v cu hnh electron ca nguyn t. So snh dng BTH ang c s dng rng ri v BTH do Men-l-p pht minh. Tm ra nhng u im ni bt ca dng bng di ang c s dng. II Chun b BTH dng di. C th s dng BTH m phng trn mng internet hoc BTH trong CD phn mm dy hc ca khoa Ho hc - HSP H Ni. III thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp Men--l-p da trn khi lng tng dn ca nguyn t sp xp cc nguyn t ho hc. Theo nguyn tc ny, m bo quy lut bin i tun hon, ng phi chp nhn mt s ngoi l. th d 60Co xp trc 59Ni. V sao c nhng ngoi l ny ? trnh ngoi l cn xp cc nguyn t ho hc theo nhng quy tc no ? Hot ng 2 : Nguyn tc xy dng bng tun hon GV cho HS quan st BTH v gii HS pht biu ba nguyn tc thiu nguyn tc sp xp cc xy dng BTH. nguyn t vo BTH km theo th d minh ho. Hot ng 3 : Tho lun nhm - Tm hiu cu to ca bng tun hon GV : Chia lp thnh 4 nhm v phn cng nhim v cho tng nhm. Nhm 1 : Tm hiu v nguyn t Nhm 2 : Tm hiu v cc chu k Nhm 3 : Tm hiu v nhm A

28

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Nhm 4 : Tm hiu v nhm B

Hot ng 4 : Tho lun chung GV t chc cc nhm khc nhn Sau khi tho lun nhm, i xt, b sung, cui cng GV tng din cc nhm bo co kt qu. kt v nh gi. Hot ng 5 : Tng kt bi hc GV nhn mnh nguyn tc sp xp cc nguyn t v nhng iu cn ghi nh. HS ghi nh cc nguyn tc xy dng BTH, trnh by c cu to ca BTH.

Bi 10 S bin i tun hon cu hnh electron nguyn t ca cc nguyn t ho hc

I Mc tiu Kin thc HS hiu s bin i cu hnh electron lp ngoi cng ca nguyn t cc nguyn t ho hc trong mt chu k, trong mt nhm A. Gii thch c nguyn nhn s bin i tun hon tnh cht ca cc nguyn t ho hc l do s bin i tun hon cu hnh electron lp ngoi cng. Phn bit r rng cc electron ho tr ca cc nguyn t nhm A v nhm B. K nng HS c k nng gii cc bi tp trong SGK v SBT, kh nng cng tc v cc k nng tm kim, lu gi v x l thng tin tt. II Chun b Phng to bng 2.1 trong SGK. BTH dng di. HS c trc SGK. Gio n in t nu c.

III Thit k hot ng dy hc 29

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1 : T chc tnh hung dy hc Ti sao khi xp cc nguyn t theo chiu tng dn ca cc in tch ht nhn, tnh cht cc nguyn t li bin i tun hon ? Chng ta s tm cu tr li trong bi hc hm nay. Hot ng 2 : Tm hiu cu hnh electron nguyn t cc nhm A GV tng kt : s bin i HS quan st bng 2.1, nhn xt tun hon v cu hnh v s bin i cu hnh electron lp ngoi cng l nguyn electron lp ngoi cng ca cc nhn ca s bin i tun nguyn t nhm A ln lt qua cc hon v tnh cht ca cc chu k 2, 3, 4, 5, 6, 7. nguyn t. Hot ng 3 : Tm hiu cu hnh electron nguyn t cc nguyn t nhm B GV tng kt : Cc nguyn t nhm B + Thuc cc chu k ln. + Thuc khi d, chng cn c gi l cc nguyn t chuyn tip. + Cc electron ho tr (n 1)dans2 trong a nhn cc gi tr t 1 - 10. HS quan st BTH, nhn xt v tr, c im ca cc nguyn t nhm B. Th d chu k 4 c 10 nguyn t d, c 8 nguyn t c cu hnh (n - 1)dans2, ring nguyn t Cr : 3d54s1 v Cu : 3d104s1. Cc nguyn t nhm B thng c nhiu trng thi ho tr. Th d Fe thng c cc ho tr II v III. Hot ng 4 : Gii cc bi tp 1, 5 SGK trang 44 GV tng kt bi tp 1. A sai v khng cp n cc nhm A ch c cc phi kim nh O - S, cc halogen. B sai v khng cp n cc nhm A ch c cc kim loi nh nhm kim loi kim, kim loi kim th. D Bi tp 1. p n C HS phn tch cc phng n sai. Bi tp 5. HS vit cu hnh electron nguyn t ca cc nguyn t : Z = 20 1s22s22p63s23p64s2

30

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

sai v cha cp n nguyn Z = 21 1s22s22p63s23p6 3d14s2 nhn. Z = 24 1s22s22p63s23p6 3d54s1 GV tng kt bi tp 5 : Trong Z = 29 1s22s22p63s23p6 3d104s1 s 5 nguyn t cho, c 1 Z = 30 1s22s22p63s23p6 3d104s2 nguyn t nhm IIA (Z = 20), 4 HS nhn xt v v tr ca cc nguyn t cn li thuc nhm B. nguyn t ho hc cho trong Trong c hai nguyn t Z = BTH. 24 v Z = 29 l bt thng. Hot ng 5 : GV tng kt bi hc HS ghi nh : Nguyn nhn s bin i tun hon tnh cht ca cc nguyn t. Mi lin h gia cu hnh electron ca nguyn t vi tnh cht ca nguyn t trong chu k v trong nhm A, B.

Bi 11

S bin i mt s i lng vt l ca cc nguyn t ho hc

I Mc tiu HS bit c quy lut bin i bn knh nguyn t cc nguyn t trong mt chu k, trong mt nhm A. HS hiu khi nim nng lng ion ho v quy lut bin i nng lng ion ho th nht ca cc nguyn t trong mt chu k v trong mt nhm A. hiu c khi nim m in, bit thang m in Paulinh. Quy lut bin i m in trong mt chu k v trong mt nhm A. HS trnh by c cc khi nim v nng lng ion ho, m in v quy lut bin i bn knh nguyn t, nng lng ion ho v m in. HS c k nng hot ng c lp v cng tc tt. GV phng to cc hnh 2.1 ; 2.2 ; 2.3 v cc bng 2.2 ; 2.3 SGK. HS c trc SGK.

II Chun b

31

III Thit k hot ng dy hc

Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp Nguyn nhn ca s bin i tun hon tnh cht cc nguyn t ho hc l s bin i tun hon cu hnh electron lp ngoi cng. Cc tnh cht nh bn knh nguyn t, nng lng ion ho, m in c nm trong quy lut chung khng ? tr li cu hi ny, chng ta cng nhau nghin cu bi 11. Hot ng 2. Tm hiu quy lut bin i bn knh nguyn t GV : Bn knh nguyn t ca cc HS quan st hnh 2.1 nhn nguyn t nhm A bin i xt : tun hon theo chiu tng ca - Trong mt chu k, theo chiu in tch ht nhn. Z tng, bn knh nguyn t gim dn. - Trong mt nhm A, theo chiu Z tng, bn knh nguyn t tng dn. HS gii thch quy lut bin i trn. Hot ng 3. Tm hiu khi nim nng lng ion ho v quy lut bin i nng lng ion ho th nht (I1) GV ging gii nh ngha v HS c nh ngha nng lng tng kt : ion ho th nht I1 (SGK). Nng lng ion ho th nht ca HS quan st hnh v bng 2.2, nguyn t cc nguyn t nhm A nhn xt. bin i tun hon theo chiu - Trong mt chu k, I1 tng dn. tng ca in tch ht nhn. - Trong mt nhm A, I1 gim dn. Hot ng 4 : Tm hiu khi nim m in v quy lut bin i m in GV din ging khi nim - HS nghe GV ging v nm c m in v ngha ca n. khi nim m in. GV lu HS : - HS quan st bng v hnh 2.3, - C nhiu thang m in nhn xt : theo nhng tc gi khc nhau. - Trong chu k theo chiu Z - SGK gii thiu thang Pau-linh. tng, m in tng dn. 32

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 5 : Vn dng v HS nhm 1 : gii bi tp 1, 2. HS nhm 2 : gii bi tp 3, 4. HS nhm 3 : gii bi tp 5, 6. HS nhm 4 : gii bi tp 7. GV tng kt bi hc, giao nhim v c trc bi 12.

- Trong nhm A theo chiu Z tng, m in gim dn. tng kt Chia lp thnh 4 nhm, phn cng tho lun v gii cc bi tp. i din cc nhm ln lt trnh by kt qu tho lun, c th s dng bi trnh din Powerpoint h tr.

Bi 12

S bin i tnh kim loi, tnh phi kim ca cc nguyn t ho hc. nh lut tun hon

I Mc tiu Kin thc HS bit v hiu c : Th no l tnh kim loi, phi kim ca cc nguyn t ho hc. Quy lut bin i tnh kim loi, phi kim trong mt chu k v trong mt nhm A. Quy lut bin i ho tr cao nht vi oxi v vi hiro. Quy lut bin i tnh axit, baz ca oxit v hiroxit ca cc nguyn t nhm A. K nng HS c k nng vn dng cc kin thc hc gii cc bi tp trong SGK. Bit cc k nng cng ngh thng tin c th xy dng bi trnh din Powerpoint v tm kim t liu trn mng internet. II Chun b Phng to cc bng 2.4 ; 2.5 lm dng dy hc. Chun b my tnh, my chiu a nng ni c iu kin.

III Thit k hot ng dy hc 33

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp Trc khi nghin cu quy lut bin thin tnh cht ca cc nguyn t, cc em hy cho bit th no l tnh kim loi ? tnh phi kim ? Hot ng 2 : Tm hiu v s bin i tnh kim loi, phi kim trong mt chu k GV hng dn HS gii thch quy lut theo cu to nguyn t. HS pht biu v s bin i tnh cht cc nguyn t trong mi chu k (tnh kim loi gim, tnh phi kim tng). Trong chu k, tnh kim loi gim, tnh phi kim tng theo chiu tng ca Z.

Hot ng 3 : Tm hiu v quy lut bin i tnh kim loi v phi kim trong mt nhm A GV hng dn HS rt ra : Nhn xt s bin i tnh kim loi phi kim ca cc nguyn t trong BTH. (bin i tun hon) HS c SGK v pht biu quy lut bin i tnh kim loi, phi kim trong mt nhm A. HS gii thch quy lut bin i da vo cu to nguyn t.

Hot ng 4 : Tm hiu s bin i v ho tr ca cc nguyn t GV hng dn HS dng bng 2.4 trong SGK nghin cu v tr li cu hi : Quy lut bin i ho tr cao nht vi oxi v vi hiro ? HS : Ho tr cao nht ca mt nguyn t vi oxi, ho tr vi hiro ca cc phi kim bin i tun hon theo chiu tng ca in tch ht nhn.

Hot ng 5 : Tm hiu s bin i tnh axit - baz ca oxit v hiroxit GV : Tnh axit - baz ca cc oxit v hiroxit ca cc nguyn 34 HS dng bng 2.5 nhn xt s bin i tnh axit - baz

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

t bin i tun hon theo chiu tng ca in tch ht nhn nguyn t.

ca oxit v hiroxit ca cc nguyn t chu k 2 v 3. S bin i tnh axit - baz khng lin tc m tun hon. HS ghi nh : Tnh cht ca cc nguyn t v n cht cng nh thnh phn v tnh cht ca cc hp cht to nn t cc nguyn t bin i tun hon theo chiu tng ca in tch ht nhn nguyn t.

Hot ng 6 : Tm hiu ni dung ca nh lut tun hon GV hng dn HS c SGK hiu v pht biu ng nh lut tun hon. nh lut tun hon l mt quy lut t nhin quan trng ca ho hc.

Bi 13
I mc tiu

ngha ca Bng Tun Hon cc nguyn t ho hc

HS cng c c kin thc v BTH, hiu r mi quan h gia v tr vi cu to nguyn t v tnh cht. Bit so snh tnh cht ho hc ca mt nguyn t vi cc nguyn t ho hc ln cn trong BTH. Trnh by c ngha ca BTH, cu to v cch s dng ca BTH. S dng linh hot cc thng tin thu c t BTH lm c s nghin cu v d on cc tnh cht khi hc tip v cc nguyn t c th v sau. Cc phiu hc tp ghi r nhim v cho cc nhm. C th chun b gio n in t nu c iu kin. T cha kho tm kim thng tin v BTH : Periodic table.

II chun b

III Thit k hot ng dy hc 35

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp BTH c th gip ch nhng g cho vic hc ho hc ni chung v dy hc ho hc ni ring ? Hot ng 2 : Tm hiu mi quan h gia v tr v cu to GV hng dn HS gii Z = 19 X HS xt th d : Nguyn t X c c in tch ht nhn l 19+ Z = 19, thuc chu k 4, nhm C 19 electron v 19 proton. IA. Cho bit cu to nguyn t - X chu k 4 nguyn t X c ca X, c gii thch c th. 4 lp electron. HS ghi nh : - X nhm IA nguyn t X c + T Z s proton, s 1 electron lp ngoi cng. electrron. + T STT chu k s lp electron. + T STT nhm A s electron lp ngoi cng. Hot ng 3 : Tm hiu quan h gia v tr v tnh cht Nhn xt : Bit v tr ca mt HS dng BTH, t v tr c th nguyn t trong BTH c th suy xc nh : ra nhng tnh cht ho hc c - Nguyn t l kim loi hay phi bn ca n. kim. - Cng thc oxit cao nht, cng thc hp cht kh vi hiro nu c. - Cng thc hiroxit v tnh cht axit - baz ca oxit v hiroxit. Hot ng 4 : Tm hiu mi quan h ca mt nguyn t xung quanh GV lu cch so snh : 1. Xp cc nguyn t cho vo cng mt chu k hoc cng mt nhm A theo chiu Z tng. 2. Vn dng quy lut bin i tnh cht kim loi hoc phi kim, tnh cht axit - baz ca oxit v 36
4 11

nguyn t ho hc vi cc HS nhc li cc quy lut bin i tnh kim loi - phi kim ca n cht, tnh axit - baz ca oxit v hiroxit, ho tr cao nht vi oxi v hiro theo chiu tng ca in tch ht nhn. Trong BTH, cc nguyn t c

Be Mg
13

Na

12 20

Al

gg Ca

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

hiroxit, ho tr cao nht vi oxi v hiro so snh.

quan h cht ch vi cc nguyn tung quanh. Th d : So snh Mg vi 4 nguyn t xung quanh trong BTH.

Hot ng 5 : Vn dng v tng kt bi hc GV cha cc bi trn. HS gii cc bi tp 1, 2 trang 58 GV tng kt bi hc, ra bi tp SGK. v nh. BTH gip tm ra cc nguyn T khi ra i nm 1869 n t ho hc mi, d on tnh nay, BTH l cng c khng th cht ca cc nguyn t cha bit, thiu c ca ho hc. S pht lm chnh xc ho cc s liu trin l thuyt v cu to thc nghim trc , gip h nguyn t cng cng c vng thng ho cc ti liu ring r v chc nh lut tun hon v cc nguyn t ho hc, t mi BTH. nguyn t vo trong mi quan h cht ch vi cc nguyn t khc cng nhm, cng chu k.

Bi 14
I Mc tiu

Luyn tp chng 2

Nm vng cu to BTH v nguyn tc sp xp. Hiu v vn dng c cc quy lut bin i tun hon tnh cht ca cc nguyn t v hp cht ca chng. Nm vng mi lin h gia cu to, v tr v tnh cht cc nguyn t ho hc. Gii c cc bi tp trong SGK v SBT ho hc 10 Nng cao. S dng thnh tho v tm kim c thng tin cn thit da vo BTH, bin n thnh cha kho cho vic hc tp mn ho hc.

II Chun b 37

Yu cu HS chun b trc bi luyn tp. BTH dng di.

III Thit k hot ng dy hc A. Kin thc cn nm vng Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp Ngi ta h thng tt c cc nguyn t ho hc bit nh th no ? Hot ng 2 : n li cc nguyn tc sp xp ca BTH, cc quy lut chu k, nhm A Em hy cho bit nguyn tc sp xp ca BTH, quy lut bin i tnh cht nguyn t, n cht, hp cht? trong mt chu k, mt nhm A ? Da vo BTH, HS trnh by : Cc nguyn tc sp xp cc nguyn t trong BTH. Minh ha cc nguyn tc bng s sp xp 20 nguyn t u chu k.

HS khc nhn xt v GV b sung, tng kt. Hot ng 3 : Cng c hiu bit v cc chu k ca BTH HS tho lun v trnh by cc ni dung : Chu k l g ? c bao nhiu chu k nh ? bao nhiu chu k ln. S th t ca chu k c lin quan th no n cu hnh electron nguyn t ? Gii thch quy lut bin i tnh kim loi, tnh phi kim ca cc nguyn t theo chiu tng ca in tch ht nhn nguyn t trong mt chu k.

Hot ng 4 : Cng c hiu bit v cc nhm nguyn t ca BTH HS tho lun v trnh by cc ni dung : Th no l nhm nguyn t ? Th no l nhm A ? Th no l nhm B ? c im ca cc nguyn t trong mt nhm A l g ?

38

Th no l cc nguyn t s, p, d, f ? S lin quan gia cu hnh electron lp ngoi cng v tnh kim loi, phi kim hay kh him ca nguyn t ho hc.

Hot ng 5 : Nhng i lng v tnh cht no ca cc nguyn t bin thin tun hon theo chiu in tch ht nhn tng dn ? Pht biu nh lut tun hon Bn knh nguyn t. Nng lng ion ho. m in. Tnh kim loi, tnh phi kim. Tnh baz - axit ca cc oxit v hiroxit. Ho tr cao nht ca nguyn t vi oxi v hiro.

B. Gii bi tp Hot ng 6 : HS vn dng gii bi tp 3 trang 60 (SGK) Trong BTH, cc nhm IA, IIA, IIIA gm hu ht cc kim loi. + Nhm IA : C 1 e lp ngoi cng. + Nhm IIA : C 2 e lp ngoi cng. + Nhm IIIA : C 3 e lp ngoi cng. Nhm VA, VIA v VIIA gm hu ht l cc nguyn t phi kim : + Nhm VA : C 5 e lp ngoi cng. + Nhm VIA : C 6 e lp ngoi cng. + Nhm VIIA : C 7 e lp ngoi cng Nhm VIIIA l nhm kh him, nguyn t ca cc nguyn t trong nhm (tr heli) u c 8 electron lp ngoi cng. Hot ng 7 : HS gii bi tp 6 - trang 60 (SGK)

39

Hp cht kh vi hiro ca mt nguyn t l RH 4 R thuc nhm IVA. Vy cng thc ca hp cht oxit cao nht ca nguyn t l RO2. Ta c % mO2 = Vy R l Si. 32 53,3 = 32 + R 100 R = 28 (Si)

Bi 15 bi thc hnh s 1 mt s thao tc thc hnh th nghim ho hc. s bin i tnh cht nguyn t trong chu k v nhm
I Mc tiu Bit mt s thao tc trong thc hnh th nghim ho hc nh ly ho cht, trn cc ho cht, ong ho cht, s dng mt s dng c thng thng. Bit s dng dng c, ho cht thc hin an ton, thnh cng th nghim v s bin i tnh cht cc nguyn t trong nhm, trong chu k. Quan st cc hin tng th nghim, vn dng kin thc gii thch, vit PTHH ca phn ng.

II Chun b 1. Dng c : Xem SGV. 2. Ho cht : Xem SGV. Dng c, ho cht HS thc hnh theo nhm trong iu kin ca trng. 3. Hc sinh n tp nhng kin thc lin quan n cc th nghim trong bi. Nghin cu trc bit c nhng hng dn s dng dng c, ho cht, cc thao tc trong th nghim, thc hnh ho hc. Bit dng c, ho cht v cch lm cc th nghim trong bi. 40

4. Gio vin Chun b mt s phiu hc tp. Phiu s 1 : C 1 ng ong dung tch 50 ml c chia , lm cch no c ng lng cht lng ng trong ng ong ? Thc hnh ong 25 ml nc ct. Phiu s 2 : C 3 cc ng 10 ml nc ct : Cc 1 : Nc nhit phng. Cc 2 : Nc nhit phng. Cc 3 : Nc khong 80 900C. Cho ln lt vo cc 1 mt mu nh Na, cc 2 v 3 mt mnh Mg. D on s c hin tng g xy ra, gii thch, vit PTHH ca phn ng. 5. T chc Chia lp thnh cc nhm thc hnh, mi nhm khong 4 - 5 HS. C mt nhm trng. Nhm thc hnh nn gi n nh trong c nm hc, khng nn xo trn (tr trng hp c bit). III mt s lu 1. y l bi thc hnh u tin trong chng trnh ho hc trng THPT phn ban. GV cn chun b chu o hnh thnh ngay t u cho HS : Mt s k nng c bn trong s dng dng c th nghim. K nng ly ho cht (rn, lng...),trn ho cht. Nhng iu cn ghi nh trong thc hnh th nghim (yu cu trt t ngn np, t gic, khn trng thc hin th nghim theo ng hng dn ...). Hnh thnh cc nhm thc hnh. K nng vit tng trnh v.v... 2. Phn ng gia Na, K vi H2O xy ra rt mnh, c bit vi K. GV phi ct cc mu kim loi Na, K rt nh (bng 1/2 ht xanh) HS lm th nghim, khng cc em t ct t ming Na, K ln. Lu HS lm th nghim cn thn.

41

3. Nu c iu kin, GV nn th hin cc phiu hc tp ln bn trong. Dng my chiu hng dn HS trong hot ng (1) s c hiu qu hn. 4. Phn b thi gian hp l. IV Thit k hot ng dy hc Hot ng 1 : M u tit thc hnh 1. GV : - Nu mc ch tit thc hnh - Nhng yu cu HS phi thc hin trong tit thc hnh. 2. S dng phiu hc tp kim tra vic chun b bi ca HS v hng dn HS nhng nhim v trong tit thc hnh : Phiu 1 : Hng dn HS thc hnh ong cht lng bng ng ong, cch c s trn vch chia ... Phiu 2 : Yu cu HS ghi li hin tng (d on) i chiu vi thc hnh. 3. GV lu mt s thao tc nh ly ho cht rn, lng, dng n cn v.v... biu din mu cc thao tc HS lm theo. Hot ng 2 : Mt s thao tc thc hnh th nghim ho hc GV : Giao nhim v cho HS thc hnh, v d : Ly mt mung nh NaCl rn, cho vo ng nghim, dng ng nh git nh vo ng nghim cho n 1/4 ng nghim. Kp ng nghim bng kp g, un nng ng nghim trn ngn la n cn. Ch hng dn HS thc hin cc thao tc. HS : Thc hnh theo hng dn. Tng HS thc hin, c nhm theo di, gp , trao i gip nhau thc hin thnh tho, ng tng thao tc. Hot ng 3 : Thc hnh v s bin i tnh cht cc nguyn t trong chu k v nhm a) Trong nhm : HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGV. GV : Hng dn, lu HS lm th nghim cn thn, ch dng 1 mu Na hoc K c chun b trc, khng c dng nhiu Na, K. 42

b) Trong mt chu k : HS thc hin th nghim nh hng dn trong SGV. Na tc dng mnh vi H2O, dd chuyn mu hng. Mg ch tc dng vi H2O nhit cao (cc 3 nc nng dd chuyn mu hng, c bt kh bay ra, cc 2 khng c phn ng). C th thc hin th nghim chng minh s bin i tnh cht ca nguyn t trong mt chu k theo cch sau :

t ba mu kim loi Na, Mg, Al ln mt thanh nha (hoc chic thc k HS), ng vi ba cc cha dd HCl t pha di (hnh 1). Nghing cn thn chic thc 3 mu kim loi ri ng thi xung 3 cc cha dd HCl. Hng dn HS quan st hin tng xy ra v c kt lun. Hot ng 4 : Cng vic cui tit thc hnh GV : Nhn xt, nh gi kt qu tit thc hnh. Yu cu HS vit t ng trnh. HS : Thu dn dng c, ho cht, v sinh PTN, lp hc.

Hnh 1

Chng 3 lin kt ho hc
A. M u
Mc tiu ca chng HS bit v hiu: Khi nim LKHH, quy tc bt t. S to thnh ion m v ion dng ; ion n v ion a nguyn t ; lin kt ion. 43

Khi nim tinh th ion, mng tinh th ion, tnh cht chung ca hp cht ion. Hiu m in ca 2 nguyn t v cc kiu lin kt tng ng. Khi nim v tnh cht chung ca hp cht c tinh th nguyn t, tinh th phn t. Khi nim in ho tr, cng ho tr v cch xc nh. Khi nim lin kt kim loi. Mt s tinh th kim loi v tnh cht ca chng. Vit c cu hnh electron ca ion n nguyn t, cng thc electron (CT e), cng thc cu to (CTCT).

Xc nh ion n nguyn t, ion a nguyn t trong mt phn t cht c th. V c s hnh thnh lin kt v lin kt , lai ho sp, sp2, sp3. Da vo cu to loi mng tinh th, d on tnh cht vt l ca chng.

Mt s im cn lu 1. H thng kin thc Bi Tn bi 16 Khi nim v lin kt ho hc. Lin kt ion Ni dung S to thnh cc ion, cation v anion ; ion n, ion a nguyn t ; lin kt ion. Mi quan h gia mng tinh th ion v tnh cht chung ca mng. Lin kt cng ho tr trong phn t n cht v hp cht. S phn cc trong lin kt cng ho tr. S lai ho cc obitan nguyn t lai ho sp, sp2, sp3.

17

Lin kt cng ho tr

18

S lai ho cc obitan nguyn t. S hnh

44

Bi

19

20 21

22

23

24

Tn bi Ni dung thnh lin kt n, lin Dng hnh hc ca phn t theo kt i v lin kt ba lai ho. Lin kt n, lin kt i, lin kt ba, lin kt v . Luyn tp v : Lin Cc loi lin kt ho hc. kt ion. lin kt cng Lin kt ion ; bn cht lin kt ion. ho tr. S lai ho cc Lin cng ho tr ; bn cht lin obitan nguyn t cng ho tr. Lai ho sp, sp2, sp3. Tinh th nguyn t. Tinh th nguyn t v tnh cht. Tinh th phn t Tinh th phn t v tnh cht. Hiu m in v nh hng ca m in n lin kt ho hc cc kiu LKHH. Hiu m in v LKHH. Ho tr v s oxi ho Ho tr v s oxi ho. Ho tr v s oxi ho trong lin kt ion v lin kt cng ho tr. Lin kt kim loi Lin kt kim loi v cc kiu mng tinh th kim loi ph bin. Mi quan h gia tnh cht chung v mng tinh th kim loi Luyn tp chng 3 Cng c, h thng ho kin thc. Rn k nng gii bi tp.

2. Phng php dy hc Da vo ni dung bi hc, vn dng cc kin thc l thuyt ch o v cu to nguyn t v quy tc bt t gii quyt vn v lin kt. GV c th t chc tho lun chung c lp hoc theo nhm trn c s phiu hc tp. i din ca nhm s trnh by kt qu tho lun, cc nhm khc theo di, b sung, nhn xt v GV kt lun. S dng cc phng tin dy hc (tranh v, s , m hnh, cc m phng, mu vt, cc phn mm dy hc...), cc phiu hc tp, gy hng th, tng hiu qu dy hc. HS c rn k nng phn tch, so snh, i chiu rt ra s ging nhau v khc nhau gia lin kt ion, lin kt cng ho tr, 45

lin kt v lin kt , lin kt trong cc loi mng tinh th v hc cch t hc.

B. Dy hc cc bi c th Bi 16 ion
I Mc tiu Kin thc Khi nim v LKHH. Ni dung quy tc bt t. S hnh thnh cation v anion ; ion n v ion a nguyn t ; lin kt ion. Tinh th ion, mng tinh th ion v tnh cht vt l chung ca hp cht ion. Cu hnh electron ca ion n nguyn t , CT e, CTCT ca mt s phn t. II Chun b Tranh nh, phiu hc tp... Mu vt tinh th NaCl hoc m hnh tinh th NaCl.
Phiu hc tp

Khi nim v Lin Kt Ho Hc - Lin kt

Ni dung 1. Cho bit nguyn t Na (Z = 11) ; F (Z = 9). 1. Hy gii thch v sao cc nguyn t trung ha v in. 2. Nu nguyn t Na nhng 1 electron, F nhn thm 1 electron. Hy tnh in tch phn cn li ca nguyn t. 3. Vit cu hnh electron nguyn t ca nguyn t Na v F. p dng quy tc bt t cho bit kh nng nhng v nhn electron ca Na v F. 4. Rt ra kt lun v s hnh thnh ion, ion dng, ion m. Ni dung 2 1. p dng quy tc bt t, vit s to thnh lin kt trong phn t NaCl khi nguyn t Na v Cl tip xc vi nhau ? 2. p dng quy tc bt t, vit s to thnh lin kt trong phn t KBr khi nguyn t K v Br tip xc vi nhau.

46

3. p dng quy tc bt t, vit s to thnh lin kt trong phn t MgO khi nguyn t Mg v O tip xc vi nhau. 4. p dng quy tc bt t, vit s to thnh lin kt ca phn t FeS khi 2 nguyn t Fe v S tip xc vi nhau. 5. Rt ra khi nim v lin kt ion. Ni dung 3 1. p dng quy tc bt t, vit s to thnh lin kt trong phn t Na2O khi nguyn t Na v 2 nguyn t O tip xc vi nhau. 2. p dng quy tc bt t, vit s to thnh lin kt ca phn t CaCl2 khi nguyn t Ca v 2 nguyn t Cl tip xc vi nhau. 3. p dng quy tc bt t, vit s to thnh lin kt trong phn t K2S khi 2 nguyn t K v S tip xc vi nhau. 4. p dng quy tc bt t, vit s to thnh lin kt trong phn t MgCl2 khi nguyn t Mg v 2 nguyn t Cl tip xc vi nhau ? 5. Rt ra khi nim v lin kt ion. III thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : Ti sao trong t nhin nguyn t ca cc nguyn t tn ti ch yu di dng phn t hoc tinh th, nh phn t NaCl, phn t O2 bn vng. S kt hp gi l LKHH. Vy LKHH l g ? C my kiu LKHH ? Bn cht ca cc kiu lin kt nh th no ? Hot ng 2 : Khi nim lin kt ho hc GV t vn : v sao oxi HS trnh by khi nim LKHH khng tn ti di dng nguyn t nh trong SGK. m tn ti di dng phn t O2 bn vng ? V sao phn t NaCl tn ti di dng tinh th bn vng ? S kt hp ngi ta gi l LKHH. Vy LKHH l g ? GV thng bo nguyn nhn C lp tho lun v rt ra nhn hnh thnh phn t hay tinh xt c im lp electron th. ngoi cng. 47

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV cho HS viu cu hnh electron ca He (Z = 2) ; Ne (Z = HS pht biu ni dung quy tc 10) tho lun c lp v c bt t trong SGK. im ca lp electron ngoi cng. GV gi HS pht biu quy tc bt t. Hot ng 3 : S hnh thnh ion GV chia lp thnh 4 nhm v i din cc nhm ln ln trnh tho lun phiu hc tp s 1 by theo s phn cng. GV kt lun s hnh thnh ion, ion dng v ion m v HS lng nghe GV phn loi, cch gi tn. nghin cu SGK v tr li cu GV a ra mt s v d : ion dhi. 2+ 3+ 2 ng Mg ; Al ; ion m O ; Cl , SO42, NH4+, NO3,... ch ra cc ion n nguyn t, ion a nguyn t v yu cu HS pht biu th no l ion a, ion n nguyn t ? GV kt lun v s hnh thnh ion. Hot ng 4 : S to thnh lin kt ion ca phn t 2 nguyn t GV chia lp thnh 4 nhm v i din nhm ln trnh by, cc phn cng tho lun theo nhm khc b sung v nhn phiu hc tp s 2. xt. GV ch nh i din nhm ln trnh by. Hot ng 5 : S to thnh lin kit ion trong phn t nhiu nguyn t

48

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV hng dn tho lun nhm theo phiu hc tp s 3. GV : T 2 th d trn cho bit lin kt ion l g.

i din nhm ln trnh by, cc nhm khc b sung v nhn xt. HS Rt ra kt lun v s hnh thnh lin kt ion. Hot ng 6 : Tinh th v mng tinh th GV hng dn HS quan st tinh th v mng tinh th (c th xem m hnh, tranh nh, phn mm...), nghin cu SGK hiu khi nim tinh th v mng tinh th. GV cho HS quan st m hnh tinh th NaCl ch cho HS thy th no l nt mng. Yu cu HS m t cu trc tinh th NaCl c hnh g ? Cc ion phn b nh th no ? GV b sung : n gin ch vit NaCl. GV : T kin thc thc t hy cho bit tinh th mui n c c dim g v tnh bn, nhit nng chy. GV b sung : cc hp cht ion tan nhiu trong nc v dn in (khi nng chy v khi ha tan), v khng dn in (khi trng thi rn). GV : Ti sao tinh th ion li c nhng tnh cht c bit k trn ? Hot ng 7 : Cng c GV nhn mnh kin thc trng HS quan st v tho lun chung trn lp. Sau i din nhm ln pht biu, cc nhm cn li b sung. HS lng nghe, quan st m hnh v tr li cc cu hi ca GV : + Cu trc hnh lp phng. + Mt ion Na+ c bao quanh 6 ion Cl v ngc li.

HS : + Dng tinh th th bn, t0nc v t0s kh cao. + Trng thi hi : dng phn t ring r.

HS gii thch do : + Lc ht tnh in gia cc ion. + Lin kt ion l lin kt bn.

HS ghi nh cc khi nim v lin 49

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

tm ca bi cn ghi nh, c th luyn tp thm trn lp v giao bi tp v nh.

kt ion, cation, anion, ion n v ion a nguyn t, mng tinh th. Da vo cu to v quy tc bt t, gii thch cu to phn t.

Bi 17
I Mc tiu

lin kt cng ho tr

Kin thc S hnh thnh lin kt cng ho tr, lin kt cho - nhn. Nguyn nhn ca s hnh thnh lin kt cng ho tr. c im ca lin kt cng ho tr. S xen ph cc obitan nguyn t trong s to thnh phn t n cht (H2, Cl2), phn t hp cht (HCl, H2S ). nh hng ca m in n s phn cc trong lin kt cng ho tr nh th no ? K nng Vit c CT e, CTCT ca mt s phn t c th. V s hnh thnh lin kt , , lai ho sp, sp2, sp3. II Chun b GV chun b phiu hc tp. S s hnh thnh phn t hiro, s xen ph ss, pp, sp. Cc bn trong v cc obitan s, p hoc c th s dng phn mm trn my vi tnh biu din s xen ph cc obitan.
Phiu hc tp

Ni dung 1. Vit cu hnh electron ca Na, Cl, H. Biu din s hnh thnh cc ion Na +, Cl , H+. Gii thch s hnh thnh phn t NaCl. S hnh thnh phn t NaCl da trn quy tc no v trnh by khi nim lin kt ion l g. Ni dung 2. C th hnh thnh phn t H H, H Cl theo quy tc trn c khng ? Ti sao ?

50

III Thit k hot ng dy hc

Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV s dng phiu hc tp s 1 kim tra bi c ri a ra kt lun : hnh thnh phn t, mi nguyn t trn a ra 1 electron gp chung thnh i electron nhm tha mn quy tc bt t. LKHH hnh thnh theo cch ny gi l lin kt cng ho tr. Hot ng 2 : S hnh thnh GV ngh HS gii thch s hnh thnh phn t H2 theo quy tc bt t, Nhn xt cp electron chung c s dng trong lin kt ny nh th no. GV b sung cch vit CT e v CTCT nh sau : CT e l H : H v CTCT l H H. GV kt lun : Lin kt trong H2 l lin kt cng ho tr khng phn cc. phn t H2 HS c SGK v gii thch : + H2 c cu hnh electron l 1s1. + H2 c 1 cp electron dng chung.

HS : Gia 2 nguyn t hiro c 1 cp electron chung, l lin kt n. HS da vo cu to nguyn t v quy tc bt t gii thch v rt ra nhn xt : + C 3 cp electron chung. + N2 km hot ng. HS rt ra nhn xt : + Hai nguyn t ging nhau. + Cc cp electron dng chung v gia 2 nguyn t.

Hot ng 3 : S hnh thnh phn t N2 GV ngh HS gii thch s hnh thnh phn t N2 theo quy tc bt t, Nhn xt cp electron chung c s dng trong lin kt ny nh th no. GV kt lun : Lin kt trong phn t H2, N2 nh trn gi l lin kt cng ho tr. Vy lin kt cng ho tr l g ? Ti sao lin kt trong phn t H2, N2 l lin kt cng ho tr khng phn cc ? Hot ng 4 : S hnh thnh GV ngh HS gii thch s hnh thnh phn t HCl da vo

phn t HCl HS gii thch v vit CT e v CTCT. 51

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

quy tc bt t. GV yu cu HS nhc li khi nim m in. Bit m in ca clo l 3,16 ca hiro l 2,20, Cho bit kh nng cp electron lin kt b lch v pha nguyn t ca nguyn t no. GV gi HS b sung cch vit CT electron v CTCT. C nhn xt g v lin kt H Cl ? Hot ng 5 : S hnh thnh GV yu cu HS vit CT e ca nguyn t C v O v gii thch s hnh thnh phn t CO2 theo quy tc bt t. GV yu cu HS nhn xt v s electron ca C v O trong phn t CO2, cho bit m in ca C (2,55) v O (3,44) nhn xt kh nng ht cp electron ca nguyn t cc nguyn t trn. GV gi HS gii thch ti sao lin kt gia nguyn t O v C trong phn t CO2 l lin kt cng ho tr khng phn cc.

HS nhc li khi nim m in v nhn xt : cp electron chung b lch v pha Cl do m in ca Cl > H.

HS : b sung cch vit v nhn xt : lin kt H-Cl l lin kt cng ho tr c cc. phn t CO2 HS : Vit cu hnh electron ca C v O, gii thch nh SGK. HS nhn xt : + u c 8 electron lp ngoi cng, t cu hnh ca kh him. + Cp electron chung b ht lch v O. HS gii thch : + Lin kt cng ho tr khng phn cc. + Do phn t CO2 c cu to thng nn hai lin kt i phn cc (C = O) trit tiu nhau phn t CO2 khng phn cc.

Hot ng 6 : S hnh thnh GV yu cu HS vit cu hnh electron di dng lng t ca S v O. Nhn xt s electron c thn ca nguyn t S v O.

phn t SO2 HS vit cu hnh electron lp ngoi cng di dng lng t. Nhn xt : + u c 6 electron lp ngoi cng. + C 2 cp electron ghp

52

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV gi HS biu din CTCT i v 2 electron c thn. phn t SO2 : HS biu din CTCT ca phn + Hai electron c thn ca S t SO2 theo s hng dn ca GV. gp chung vi 2 electron c thn ca 1 trong 2 nguyn t O. + Nguyn t S a mt cp electron ring dng chung vi nguyn t O cn li. + Cp electron chung biu din bng gch ni. + Cp electron cho nhn biu din bng mt mi tn c chiu hng v pha nguyn t nhn. GV t cu hi cho HS : lin HS tr li nh SGK. kt cho nhn l g ? Hot ng 7 : Tnh cht ca cc cht c lin kt cng ho tr GV yu cu HS c thng tin HS c SGK, kt hp vi kin trong SGK v cho v d phn t thc bit cho cc v d c c lin kt cng ho tr c cc v th. khng c cc. GV ngh HS d on tnh HS c th d on mt s cht vt l ca cc cht trong v tnh cht vt l : tan, kh d trn. nng dn in,... Hot ng 8 : S xen ph ca cc obitan nguyn t trong s hnh thnh cc phn t n cht GV a ra hnh v 3.2 (SGK) trnh by s xen ph 2 obitan ss (ca phn t H2), hng dn HS quan st vng xen ph, c HS lng nghe GV, quan st v SGK v tr li phiu hc tp s tr li : 2 (Tho lun trn lp). 1. Xc sut c mt electron ln 1. Cc electron tp trung ch nht u ? c mt yu khu vc gia hai ht my electron ? nhn. C mt 2 electron. 53

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

2. Vng xen ph ny chu cc lc y v lc ht no ? Khi cc lc y v lc ht cn bng nhau th phn t H2 trng thi nng lng cao hay thp ? GV b sung : gii thch lin kt cng ho tr gia 2 nguyn t H l mt lin kt bn.

2. Chu lc y gia 2 proton v 2 electron. Chu lc ht gia cc electron vi hai ht nhn hng v tm phn t. Do lc y v ht bng nhau ; phn t H2 c nng lng thp hn tng nng lng ca hai nguyn t ring r.

Hot ng 9 : S hnh thnh phn t Cl2 GV ngh HS v hnh dng l- HS lm theo ch dn ca GV v ng t cha electron c thn nhn xt : phn t Cl2 hnh ca clo kt hp hnh v 3.3 thnh l nh s xen ph ca 2 (SGK), hng dn HS quan st vng obitan p cha electron c xen ph, c SGK rt ra nhn thn. xt. Hot ng 10 : S hnh thnh phn t HCl GV ngh HS vit cu HS vit cu hnh electron hnh electron di dng lng t ngoi cng di dng lng t v ca H v Cl. d on lin kt GV s dng hnh 3.4 (SGK) HS quan st, nhn xt: hoc phn mm m phng cho + Do s xen ph gia obitan 1s HS quan st v nhn xt LKHH ca H v obitan 3p c electron c trong phn t HCl c hnh thn ca Cl. thnh nh s xen ph ca cc obitan no. HS vit, trnh by v tr li : Tng t nh trn GV cho HS + Do s xen ph ca 2 obitan 1s trnh by s to thnh lin kt ca 2 nguyn t H vi 2 obitan trong phn t H2S v rt ra 3p cha electron c thn ca nhn xt. nguyn t S. GV s dng hnh 3.5 (SGK) + Gc lin kt trong H2S l 920 hoc phn mm m phng cho (gn bng gc vung). HS quan st. Hot ng 11 : Tng kt bi v cng c GV cng c kin thc v lin HS n luyn li kin thc va 54

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

kt cng ho tr, s xen ph cc hc trn lp. obitan nguyn t. Cho HS lm mt s bi tp trong SGK.

Bi 18

S lai ho cc obitan nguyn t. S hnh thnh lin kt n, lin kt i v lin kt ba

I Mc tiu Gip HS hiu : Khi nim v s lai ho cc ocbitan nguyn t. Cc kiu lai ho sp, sp2, sp3. Lin kt , lin kt c hnh thnh nh th no ? Th no l lin kt n, lin kt i, lin kt ba ? Da vo s lai ho, gii thch dng hnh hc ca mt s phn t.

II Chun b 1. Gio vin : Tranh v cc kiu lai ho cc ocbitan (hnh 3.6, 3.7, 3.8) hoc dng cc qu bong bng minh ho cc kiu lai ho. 2. Phng php dy hc : Vn p gi m gii thch minh ho. III Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1 : Tnh hung hc tp Ti sao phn t CO2 c cu to thng, ti sao phn t H2O, NH3 c dng l hnh t din u ? Nguyn nhn dn n s nh hng hnh hc ca phn t l do s lai ho cc obitan nguyn t. Vy s lai ho l g ? Hot ng 2 : Xt phn t metan CH4 GV cho HS tho lun phiu hc tp 1 : 1. Vit cu hnh electron ca nguyn t C* ( trng thi kch HS tho lun trn lp : 1. C*c 4 electron c thn ; H c 1 e. H H H H

55

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

thch) v ca nguyn t H ? 2. Gii thch s hnh thnh phn t CH4 theo cu to nguyn t v quy tc bt t. 3. Nhn xt v nng lng v gc lin kt. GV thng bo : thc nghim cho bit 4 lin kt C H trong phn t CH4 nh nhau v gc lin kt l 109028'. GV gii thch hnh dng phn t CH4 v hi HS c nhn xt g v s AO tham gia lai ho v s AO to ra, sau khi trn ln cc AO c ging v khc nhau khng ? Vy s lai ho l g ? GV thng tin thm v : + Nguyn nhn ca s lai ho. + iu kin lai ho.

2. Do AO2s v 3AO2p ca C* xen ph vi 4AO1s ca 4 nguyn t H. 3. C 3 lin kt (p s) c NL nh nhau. + 1 lk (s s) c NL khc vi (p s) + gc lin kt 90o.

Hot ng 3 : Lai ho sp (lai GV s dng tranh v hoc s dng cc qu bong bng v chm mt qu gii thiu l kiu lai ho sp. Sau xt phn t BeH2. GV c th pht vn HS v : kiu lai ho, hnh dng v gc lai ho ?

HS nhn xt c : + 1 AO2s trn ln 3 AO2p 4 AO lai ho sp3 nh nhau v hnh dng, kch thc nhng hng khc nhau. + 4 AO ny xen ph vi 4 AO1s ca H 4 lin kt C H ging nhau. + HS pht biu v s lai ho (SGK). ho ng thng) HS quan st v nhn xt : + Lai ho sp : 1AOs +1AOp 2AO mi. + 2 AO ny nm trn 1 ng thng nhng ngc chiu nhau. + Gc lai ho : 1800.

Hot ng 4 : Lai ho sp2 (kiu tam gic) GV s dng tranh hnh 3.8 HS nhn xt : (SGK) hoc cc qu bong bng + Do 1AOs+2SOp3AO lai ho v li tip tc chm gii thiu sp2. l kiu lai ho sp2 ? Sau + C 3AO ny hng v 3 nh 56

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

xt phn t BF3. GV c th pht vn HS : Kiu lai ho, hnh dng v gc lai ho ? GV s dng tranh hnh 3.9 hoc s dng 6 qu bong bng sau chm 1 qu gii thiu l kiu lai ho sp3 (nh xt phn t CH4). GV c th pht vn HS v : Kiu lai ho, hnh dng v gc lai ho. GV khng nh vai tr quan trng ca thuyt lai ho trong vic gii thch dng hnh hc phn t. Hot ng 6 : S xen ph trc GV s dng tranh v s xen ph cc obitan ss, sp, (hnh 3.10a) tm hiu c im ca s xen ph ny. Xen ph trc l g ? Lin kt to bi s xen ph trc l lin kt g ?

ca tam gic u. + Gc lai ho : 1200.

Hot ng 5 : Lai ho sp3 (kiu t din) HS quan st v nhn xt : + Do 1AOs +3AOp 4 AO lai ho sp3. + 4 AO ny hng v 4 nh ca hnh t din u. + Gc lai ho : 109o28.

HS quan st v nhn xt c im : + Trc ca cc obitan lin kt (ss, sp, pp) trng vi ng ni tm ca hai nguyn t lin kt. + Khi nim xen ph trc (SGK). + l lin kt (bn). GV s dng tranh 3.10b cho HS nhn xt s xen ph bn : HS tm hiu c im ca s + Trc ca cc obitan lin kt xen ph bn ? (pp) song song vi nhau v GV ngh HS t so snh s vung gc vi ng ni tm ging v khc nhau ca s xen ca hai nguyn t. ph trc v xen ph bn. + lin kt (km bn hn ). Hot ng 7 : Lin kt n GV yu cu HS nhc li s hnh thnh lin kt gia cc HS nhc li kin thc c : lin kt vi nhau bng mt cp 57

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

nguyn t trong phn t H2, HCl, Cc phn t lin kt vi nhau nh th no ? * GV thng bo : y l lin kt n. GV yu cu HS da trn quan im xen ph cc obitan rt ra nhn xt c im ca kiu lin kt ny ? GV kt lun. Hot ng 8 : Lin kt i GV hng dn HS da vo quy tc bt t m t s hnh thnh phn t C2H2, HS nghin cu SGK v quan st hnh v s xen ph cc AO t rt ra nhn xt. GV kt lun : Lin kt i biu din bng (du =). Hot ng 9 : Lin kt ba

electron chung, biu din bng du ().

HS rt ra nhn xt : + X xen ph trc, lin kt n ( ). + Bn vng.

HS m t v nhn xt : + Mi C c s lai ho sp2. + C 3 lin kt gia C C v gia hai C vi hai H). + Mi C cn li 1 obitan p s xen ph vi nhau to lin kt .

GV hng dn HS da vo quy HS nhn xt : tc bt t m t s hnh thnh + 3 electron c thn (2pz, 2px phn t N2. Theo quan nim v 2py). xen ph HS rt ra c im + C mt lin kt (xen ph ca lin kt ba gia hai nguyn trc). t N trong N2. + C hai lin kt . GV kt lun (SGK) ; lin kt i v lin kt ba c gi l lin kt bi. Hot ng10 : Tng kt bi hc GV nhn mnh kin thc trng tm ca bi v giao bi tp v nh. HS ghi nh cc khi nim mi trong bi, vn dng lm cc bi tp SGK.

58

Bi 19

Luyn tp v : Lin kt ion. lin kt cng ho tr. Lai ho cc obitan nguyn t

I Mc tiu Kin thc Nguyn nhn hnh thnh LKHH ; Lin kt ion v bn cht ca lin kt ion ; Lin kt cng ho tr v bn cht ca lin kt cng ho tr. S lai ho cc obitan nguyn t (AO). S hnh thnh lin kt , lin kt . K nng Phn bit c lin kt ion v lin kt cng ho tr da vo bn cht lin kt. Gii thch c dng hnh hc ca mt s phn t da vo s lai ho cc obitan nguyn t. III Thit k hot ng dy hc A. Kin thc cn nm vng Hot ng 1 : Lin kt ho hc (trnh by theo nhm) GV yu cu nhm 1 trnh by kin thc v LKHH di dng s sau :
Lin kt ho hc ? Nguyn nhn ? Lin kt ion ? iu kin ? Bn cht ? So snh s ging v khc nhau ? Lin kt cng ho tr ? C my loi ? iu kin ? Bn cht ?

Hot ng 2 : S lai ho cc obitan nguyn t ( tho lun trc lp)

59

GV yu cu nhm 2 trnh by kin thc v lai ho sp, sp 2 v sp3 l g ? iu kin cc obitan c th lai ho c vi nhau ? GV yu cu nhm 3 tho lun kin thc v s xen ph l g ? Xen ph trc to lin kt ? Xen ph bn to lin kt ? bn ca cc lin kt ny c ging nhau khng ? GV giao nhim v cho nhm 4 da vo cc kiu lai ho trnh by kin thc v lin kt n, lin kt bi ? Nguyn nhn hnh thnh cc kiu lin kt ny ?

B. Gii bi tp Hot ng 3 : Cho HS lm bi tp cng c kin thc hc Dng bi tp vit cu hnh e, vit CT e, CTCT ca phn t n cht v hp cht. Dng bi tp da vo quy tc bt t gii thch s hnh thnh phn t (HNO3, Cl2,...). Dng bi tp s dng thuyt lai ho gii thch dng hnh hc ca phn t (CH4, C2H4,..).

Bi 20
I mc tiu

tinh th nguyn t. tinh th phn t

Gip HS bit : Th no l tinh th nguyn t, tinh th phn t ? Tnh cht chung ca tinh th nguyn t, tinh th phn t ? II chun b GV : Tranh v hoc m hnh m phng, phn mm v tinh th iot, nc , kim cng,.. my chiu a nng, my tnh,... Phng php dy hc : Vn p gi m gii thch minh ho.
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

III Thit k hot ng dy hc Hot ng 1. Tnh hung hc tp Nh ta bit than , mui n,... tn ti di dng tinh th. Vy mng tinh th l g ? C my kiu mng tinh th ?

60

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 2 : Mng tinh th nguyn t GV c th dng tranh v, hnh HS quan st m hnh tinh th 3.12 (SGK), phm mm v kim cng, nhn xt : mng tinh th kim cng m t, + Do C lai ho sp3 cu to nn. gii thch v yu cu HS nhn + Mi C lin kt vi 4 C khc 4 xt v : cu trc, lai ho, xen nh ca t din u. ph, nt, lin kt trong mng, + u l lin kt mng kim tnh cht chung ca mng tinh cng bn, tnc v ts cao. th nguyn t. Hot ng 3 : Mng tinh th phn t GV s dng tranh hnh 3.13 (mng tinh th phn t I2) cho HS quan st v nhn xt v cu trc ca n. Lm tng t vi mng tinh th phn t nc (hnh 3.14). GV : ti sao tinh th iot v nc mm, tnc thp, d bay hi ? GV kt lun : do lc tng tc gia cc phn t l rt yu nn tinh th phn t c tnh cht nu trn. Hot ng 4 : Cng c GV cho HS lm mt s bi tp trong SGK cng c kin thc v mng tinh th. HS quan st v nhn xt : + Mng I2 : lp phng tm din. + Nc : t din u. + Cc phn t nm nt mng. HS nghin cu SGK tr li cu hi ca GV : cc phn t trong mng lin kt vi nhau bng lc tng tc gia cc phn t.

H H H H

HS lm bi tp cng c kin thc.

Bi 21
Kin thc

Hiu m in v Lin Kt Ho Hc

I Mc tiu m in nh hng th no n cc kiu LKHH ? Phn loi LKHH theo hiu m in. 61

II Chun b GV : Chun b bng m in ca cc nguyn t nhm A (bng 2.3). HS : n li khi nim v m in.

III Thit k hot ng dy hc

Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1 : Tnh hung hc tp S khc nhau v m in gia cc nguyn t tham gia lin kt s quyt nh kiu lin kt. Vy hiu m in v LKHH lin quan vi nhau nh th no ? Hot ng 2 : Hiu m in v lin kt cng ho tr khng cc GV : Cho bit hiu m HS nhn xt : in trong phn t H2, O2, + Hiu m in ca HH, N2,... Ti sao lin kt trong phn ClCl,.. bng khng (nguyn t t H2, Cl2, li l lin kt cng ging nhau). ho tr khng cc ? (s dng + Cp electron chung khng bng m in) lch v pha no Lin kt Thng bo quy c : 0 hiu cng ho tr khng cc. m in < 0,4 lin kt cng HS phi nm chc quy c ny ho tr c coi l khng cc. phn bit cc loi lin kt. Hot ng 3 : Hiu m in v lin kt cng ho tr c cc GV yu cu HS da vo hiu HS tnh ton thy : m in nhn xt v + Hiu m in ca H v v tr cp electron chung v - Cl a ra kt lun v lin kt trong l 0,96 > 0,4. phn t HCl. + Cp electron chung lch v * GV thng bo : hiu m pha Cl Lin kt cng ho tr c cc. in cng ln th s phn cc ca lin kt cng mnh. Thng bo quy c : 0,4 hiu m in < 1,7 lin kt 62

H H H H

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

cng ho tr c coi l c cc. Tng t xt v so snh phn cc ca cc phn t sau HS p dng quy c suy ra th theo th t tng dn HBr, HF, t v phn cc nh sau : HF NO. > HBr >NO. Hot ng 4 : Hiu m in v lin kt ion GV hng dn HS da vo hiu HS tnh ton thy hiu m in xc nh kiu lin m in ca Na v Cl l 2,23 kt trong phn t NaCl, >1,7 : L lin kt ion. MgO,... ? * Thng bo quy c : hiu m in 1,7 lin kt ion. GV giao bi tp p dng : S HS lm bi tp GV giao : dng bng m in (SGK) + Lin kt cng ho tr : H2O, phn bit cc loi lin kt SO2, HI trong cc phn t sau : Na2O, + Lin kt ion : Na2O, MgO, H2O, SO2, MgCl2, MgO, HI. MgCl2. Hot ng 5 : Kt lun v cng c GV nhc li cc quy c v hiu HS nm chc quy c : m in. 0 hiu m in < 0,4 GV nhn mnh : cng khng c lin kt cng ho tr khng cc. ranh gii r rt gia lin kt 0,4 hiu m in < 1,7 cng ho tr v lin kt ion. lin kt cng ho tr c cc. Luyn tp : phn bit u Hiu m in 1,7 lin l lin kt cng ho tr c cc kt ion. v khng c cc trong cc phn HS t lm bi luyn tp trn t sau : HBr, NH3, H2, N2, NO2, lp. SO3.

Bi 22
I Mc tiu K nng

Ho tr v s oxi ho

63

Ho tr ca mt nguyn t trong hp cht l g ? cch xc nh ho tr ca mt nguyn t trong lin kt ion v lin kt cng ho tr nh th no ? cch ghi k hiu ? Khi nim in ho tr ca mt nguyn t l g ? cch ghi k hiu in ho tr ? S oxi ho l g ? cc quy tc xc nh s oxi ho ? cch ghi s oxi ho. III Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1 : Tnh hung hc tp Xt cu hnh electron ca mt nguyn t cho php ta suy on kh nng nhng, thu electron ca nguyn t tr thnh ion. S electron nhng hoc thu chnh l in ho tr ca mt nguyn t. Hot ng 1 : Ho tr trong hp cht ion GV yu cu HS tr li : trong HS : Na 1e Na+ ; Na c phn t NaCl, nguyn t Na v in ho tr l 1. nguyn t Cl c in ho tr l Cl + 1eCl ; Cl c in ho tr bao nhiu ? l 1. GV gip HS hnh thnh khi Sau pht biu khi nim ho nim in ho tr v ho tr v tr v in ho tr nh trong Cch ghi. SGK. GV gii thiu cch ghi in HS ghi li in ho tr ca Na ho tr : gi tr in tch trc, v Cl trong phn t NaCl l : du ca in tch sau. + in ho tr ca Na : 1+ Luyn tp : xc nh ho tr + in ho tr ca Cl : 1 (in ho tr) ca cc nguyn HS lm bi GV giao : in t trong cc phn t sau : ho tr ca Ca, Mn, Al, Cl v O CaCl2, MnCl2, Al2O3. ln lt l 2+, 2+, 3+, 1 v 2. Hot ng 2 : Ho tr trong hp cht cng ho tr GV yu cu HS tr li : trong phn t HCl, ho tr ca H v Cl c tnh bng g ? Vy khi nim ho tr ca nguyn t 64 HS vn dng kin thc c : + Lin kt trong phn t HCl l lin kt cng ho tr. + C 1 cp electron dng

H H H H

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

trong hp cht cng ho tr c gi l g v cch tnh nh th no ? GV lu : cng ho tr c tnh bng s lin kt nn khng mang du. Luyn tp : xc nh ho tr ca cc nguyn t trong hp cht sau : CH4, NH3, H2O. Hot ng 3 : S oxi ho GV yu cu HS c SGK v tr li : S oxi ho l g ? GV yu cu HS nghin cu cc quy tc xc nh s oxi ho. * GV thng bo quy c ghi s oxi ho : S oxi ho c t trn k hiu ca nguyn t, ghi du trc, s sau. +6 -2 +2 +6 -2 V d : S O 3 , Ba S O 4 , H 3 C C H 2 OH Luyn tp : xc nh s oxi ho trong cc hp cht v ion sau : NH3, H3C CH3, KF, MnCl2, +2 +2 +3 KMnO4, HCl, MgO, Cu , Fe , Fe .
-3 -1

chung. + Cng ho tr ca H v Cl l 1. HS pht biu khi nim ho tr ca nguyn t trong hp cht cng ho tr. HS lm bi tp : cng ho tr ca C, H, N v O ln lt l : 4, 1, 3 v 2.

HS nu khi nim v s oxi ho. HS pht biu 4 quy tc xc nh s oxi ho.

HS lm bi tp trn lp : -3 +1 -3 -3 +2 -1 +1 -1 N H 3 , H 3 C - C H 3 , K F , Mn Cl 2 +1 +7 -2 +2 -2 +1 -1 K Mn O 4 , H Cl , Mg O . +2 +2 +3 Cu , Fe , Fe c s oxi ho ln lt l +2, +2, +3

Hot ng 4 : Cng c GV nhn mnh kin thc HS cn nm chc : khi nim ho tr v s oxi ho ; quy tc xc nh s oxi ho. GV giao bi tp cho 4 nhm.

Bi 23

Lin kt kim loi

65

I Mc tiu Gip HS hiu : Khi nim LKHH. Tnh cht chung ca tinh th kim loi. Cc kiu mng tinh th kim loi thng gp. Mi lin quan gia mng tinh th v tnh cht chung ca kim loi. Bit da vo c im ca lin kt kim loi gii thch tnh cht chung ca tinh th kim loi. II Chun b GV : M hnh cc mng tinh th lp phng tm khi, lp phng tm din, lc phng. Bng 3.15 Kiu cu trc mng tinh th ca cc kim loi trong BTH. HS : Tm kim thm tranh nh, mu vt, phn mm c trn mng internet.

III Thit k hot ng dy hc

Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1 : Tnh hung dy hc Nh ta bit, iu kin thng a s cc kim loi tn ti di dng tinh th. Ngi ta gi lin kt trong mng tinh th kim loi l lin kt kim loi. Vy th no l lin kt kim loi ? Hot ng 2 : Khi nim v lin kt kim loi GV yu cu HS nghin cu SGK HS nghin cu SGK v tr li v tr li cu hi : cu hi ca GV : + Nguyn nhn hnh thnh lin + Cc ion dng kim loi nt kt kim loi. mng tng tc vi cc electron t + Khi nim v lin kt kim loi. do. + Bn cht ca lin kt kim loi. + Khi nim (SGK). GV ngh HS so snh lin + Lc ht tnh in ion kt kim loi v lin kt ion (khi electron. nim, bn cht). HS t lp ct (hoc bng) so snh. Hot ng 3 : Mt s kiu mng tinh th kim loi

H H H H

66

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV hng dn HS quan st m hnh (hoc xem phn mm) v cu to mng tinh th lp phng tm khi, lp phng tm din, lc phng. Yu cu HS phn bit s khc nhau ca cc mng trn. GV pht vn : Cc em c nhn xt g v c kht () ca ba mng tinh th ny ? Vy c kht c ngha g ?

HS quan st phn bit c cu trc v cch sp xp cc nguyn t v ion mi mng l rt khc nhau (SGK).

HS nghin cu v nhn xt c : + c kht l khc nhau. + Biu th % V cc nguyn t trong tinh th v cho bit kiu mng. Hot ng 4 : Chia lp thnh 4 nhm GV giao nhim v cho tng Nhm 1 : Nghin cu ct IA. nhm nghin cu tng ct Nhm 2 : Nghin cu ct IIA. bng 3.1 : phn loi v v c Nhm 3 : Nghin cu ct IB v cc kiu mng tinh th kim loi. IIB. GV hng dn HS tho lun trn Nhm 4 : Nghin cu ct VIIIB. lp. i din nhm trnh by trn bng. Hot ng 5 : Tnh cht ca tinh th kim loi GV pht vn HS : Hy d on HS t kin thc, thc t thy kim mt s tnh cht vt l c bn loi : ca tinh th kim loi. Nguyn + C tnh do, nh kim, dn nhn gy ra tnh cht ? nhit v in. + Do c cc electron t do, di chuyn trong mng. Hot ng 6 : Cng c GV giao cho 4 nhm hon thnh bi tp trong SGK. GV ch i din ca nhm 1 v 2 ln trnh by, sau l nhm 3 v 4.

Bi 24
I Mc tiu Kin thc

Luyn tp chng 3

67

H thng ho ton b kin thc c hc chng 3 : Phn bit v so snh c bn cht, iu kin hnh thnh lin kt ion, lin kt cng ho tr v lin kt kim loi. Da vo thuyt lai ho v s xen ph m rng hn v su sc hn kin thc v lin kt ion, lin kt cng ho tr, s chuyn tip gia lin kt ion v lin kt cng ho tr, gii thch hnh dng ca mt s phn t thng gp. Nu v phn bit c c im cu trc v tnh cht chung ca kiu mng tinh th nguyn t, tinh th phn t v tinh th kim loi. Phn bit c ho tr ca nguyn t trong hp cht ion v hp cht cng ho tr. Nm chc quy tc xc nh s oxi ho ca nguyn t trong hp cht l kin thc quan trng cho vic hnh thnh kin thc tip theo chng 4 : Phn ng oxi ho kh. Hiu khi nim m in v vn dng c, gi tr hiu m in d on c tnh cht ca lin kt. Da vo c im ca tng loi lin kt gii thch v d on c tnh cht ca mt s cht c cu trc tinh th. Xc nh c ho tr, in ho tr, s oxi ho ca nguyn t trong hp cht ion v hp cht cng ho tr ; quy c v cch ghi nhng i lng . Gii c cc bi tp trong SGK v SBT ho hc 10 Nng cao. S dng thnh tho v tm kim c thng tin cn thit v lin kt, mng tinh th v cc kin thc ho hc khc gip chng ta hc tp mn ho hc ngy cng tt hn. Yu cu HS chun b trc bi luyn tp. GV c th chun b thm mt s phiu hc tp hoc s , biu bng.

K nng

II Chun b

III Thit k hot ng dy hc 68

A. Kin thc cn nm vng Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp GVt cu hi cho HS : Chng ta c hc cc loi LKHH no ? Hot ng 2 : n li cc kiu LKHH theo s sau :
Lin kt ho hc Lin ion kt

Lin kt kim loi Bn cht v iu kin.

Lin kt cng ho tr C cc : Bn cht v iu kin. Khng cc : Bn cht v iu kin ?

Bn cht v iu kin.

GV yu cu HS in tip ni dung kin thc vo s cho n khi hon thnh. Hot ng 3 : Da vo s va hon thnh, GV hng dn HS so snh 1. Lin kt ion v lin kt cng ho tr c g ging v khc nhau ? 2. Lin kt kim loi, lin kt ion v lin kt cng ho tr c g ging v khc nhau ? 3. Thc t cho thy vic phn bit lin kt ion v lin kt cng ho tr l khng c ranh gii r rt. Vy hiu m in c ngha nh th no cho vic phn loi hai lin kt ny? Da vo cc kin thc c hc, HS ln lt trnh by cc cu hi ca GV. Hot ng 4 : HS trnh by trn lp 1. Phn bit cc kiu lai ho sp, sp2 v sp3. 2. Phn bit lin kt n, lin kt i, lin kt ba. 3. Xen ph trc, xen ph bn vi vic hnh thnh lin kt v lin kt ; so snh bn ca cc lin kt ny. 4. Da vo thuyt lai ho gii thch dng hnh hc ca phn t CO2 v CH4. 69

GV b sung v tng kt : s xen ph trc, xen ph bn v thuyt lai ho l kin thc rng hn gip chng ta gii thch c bn cht lin kt, hnh dng phn t. Hot ng 5 : So snh cc kiu mng tinh th GV chun b sn mu phiu so snh (di dng bng) cho HS. HS tho lun, trnh by v in cc ni dung cn thiu trong bng : Loi c tnh
1. Khi nim 2. Lin kt gia cc phn t cu to 3. c im v lc lin kt 4. Tnh cht chung

Tinh th ion

Tinh th nguyn t

Tinh th phn t

Tinh th kim loi

Da vo bng, GV hng dn HS so snh khi nim, c im cu to, lc lin kt v tnh cht ca cc cht c mng tinh th tng ng. GV tng kt kin thc v mng tinh th. Hot ng 6 : Phn bit c ho tr v s oxi ho theo bng sau Loi Mc Ho tr trong hp cht ion Ho tr trong hp cht cng ho tr S oxi ho

1. Khi nim 2. Cch xc nh 3. Cch ghi GV yu cu HS in y cc thng tin vo ch trng trong bng trn. 70

 GV tng kt li ton chng. B. Bi tp Hot ng 7 : GV cht li mt s dng bi tp thng gp trong chng 3 : + Bi tp phn loi nh gi lin kt da vo m in. + Bi tp v LKHH. + Bi tp v xc nh ho tr v s oxi ho trong hp cht ion v cng ho tr. + Bi tp v mng tinh th. GV giao nhim v cho tng nhm cha mt s bi c th trong SGK, tho lun. + Nhm 1 : cha bi 3 trang 100 SGK. + Nhm 2 : cha bi 4 trang 100 SGK. + Nhm 3 : cha bi 7 trang 100 SGK. + Nhm 4 : cha bi 8 v 9 trang 100 SGK. Sau mi bi cha GV cng c li kin thc hc.

Chng 4 phn ng ho hc
A. M u
Mc tiu ca chng HS bit v hiu : Bn cht v du hiu ca cht kh, cht oxi ho, s kh, s oxi ho, phn ng oxi ho - kh. Phn ng ho hc c chia thnh hai loi : phn ng oxi ho - kh v khng phi l phn ng oxi ho - kh. Khi nim phn ng to nhit v phn ng thu nhit. ngha ca phng trnh nhit ho hc. HS c k nng : Xc nh thnh tho s oxi ho ca cc nguyn t ho hc.

71

Nhn bit c cht oxi ho v cht kh, vit c cc bn phng trnh th hin s oxi ho v s kh trong phn ng oxi ho - kh c th. Cn bng phn ng oxi ho - kh theo phng php thng bng electron. Phn bit c phn ng oxi ho - kh v phn ng khng phi oxi ho kh. Xc nh c mt phn ng thuc loi phn ng to nhit hay phn ng thu nhit da vo phng trnh nhit ho hc, bit cch vit phng trnh nhit ho hc, bit s dng gi tr H lm mt s php tnh v nhit lng ca qu trnh ho hc.

Mt s im cn lu 1. H thng kin thc Kin thc v phn ng oxi ho - kh v nhit ca phn ng l trng tm ca chng 4. lp 8, HS nm c cc nh ngha cht kh, cht oxi ho, s kh, s oxi ho, phn ng oxi ho - kh da trn c s nhng v chim oxi. V th chng ny cn lm cho HS hiu c bn cht ca cht kh, cht oxi ho, s kh, s oxi ho, phn ng oxi ho - kh da trn c s nhng kin thc v cu to nguyn t, LKHH. GV cn gip cho HS hiu c nguyn tc v vn dng phng php thng bng electron cn bng cc phn ng oxi ho - kh. HS phi vn dng thnh tho cc kin thc v phn ng oxi ho kh phn bit mt phn ng ho hc c phi l oxi ho - kh hay khng t nm c cch phn loi phn ng ho hc da vo s thay i s oxi ho. Khi nim hiu ng nhit phn ng l khi nim hon ton mi i vi HS, cn lm cho HS nh i vi phn ng to nhit th H < 0, phn ng thu nhit th H > 0, khng nn i xa SGK vo vic trnh by khi nim, cch tnh hiu ng nhit phn ng. Cc bi tp ch nu mc vn dng gi tr H cho ca phn ng tnh nhit lng to ra, thu vo khi mt lng cht no trong phn ng b tiu hao. 72

2. Phng php dy hc Cc kin thc ca chng 4 c khai thc ch yu da trn nn tng nhng kin thc sn c ca HS. Kin thc v cu to nguyn t, lin kt ho hc, s oxi ho c HS vn dng phn tch tm ra bn cht ca cht kh, cht oxi ho, s kh, s oxi ho, phn ng oxi ho kh sau tng hp v khi qut ho hnh thnh kin thc mi. Nn dng nhiu bi tp a dng, vi mc t d n kh HS xc nh s oxi ho, nm vng cc khi nim, lp phng trnh phn ng oxi ho - kh. Tng cng cc hot ng theo nhm, HS t nh gi kt qu hc tp pht huy tnh tch cc, ch ng ca HS.

B. Dy hc cc bi c th Bi 25
I Mc tiu Kin thc Hiu c th no l cht oxi ho, cht kh, s oxi ho, s kh, phn ng oxi ho - kh theo thuyt cu to nguyn t. Bit lp phng trnh oxi ho - kh bng phng php thng bng electron. K nng Xc nh s oxi ho, cn bng PTHH, phn bit phn ng oxi ho - kh vi cc phn ng ho hc khc. II Chun b GV giao cho hc sinh chun b mt s cu hi n tp kin thc c : Cu 1 : a) Th no l phn ng oxi ho - kh, cht kh ? Cht oxi ho, cho VD c th. (tham kho SGK ho hc lp 8). b) Phn ng sau y c phi phn ng oxi ho - kh khng ? V sao ? Xc nh cht kh, cht oxi ho nu c : 4Na + O2 2Na2O Cu 2 : a) Nu quy tc xc nh s oxi ho ca cc nguyn t. 73

Phn ng oxi ho - kh

b) Xc nh s oxi ho ca cc nguyn t trong cc cht sau : O 2, Na, H2O, NaCl, H2SO4, CuSO4. III thit k hot ng dy hc
Hot ng ca Gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : Th no l phn ng oxi HS tho lun, n li kin thc c ho - kh ? v phn ng oxi ho - kh hc lp 8. Hot ng 2 : Phn ng oxi ho - kh GV : Xt phn ng ca Na vi O2 HS vn dng kin thc c tr li 1. Vit PTHH. cu hi, tho lun chung rt ra 2. Phn ng c phi oxi ho khi nim cht kh, cht oxi kh khng? V sao ? ho, phn ng oxi ho kh da 3. Xc nh cht kh, cht oxi vo du hiu nhng v chim ho. oxi (nh SGK). GV : Sau y chng ta cng nghin cu bn cht ca phn ng oxi ho kh trn. HS vn dng kin thc v lin 1. Hy cho bit lin kt ho hc kt ho hc v cu to nguyn trong phn t Na2O. t tr li cu hi. 2. Cho bit qu trnh hnh HS tho lun chung rt ra thnh lin kt ho hc trong nhn xt : phn t Na2O. - Cht kh : Na nhng e. S oxi GV : Nh vy bn cht ca cht ho nguyn t Na l s nhng e kh, cht oxi ho, phn ng oxi Na Na+ + 1e ho - kh gia Na v O2 l g ? - Cht oxi ho : O2 nhn e. S kh nguyn t O l s nhn e O + 2e O2 - Na nhng e cho O2. GV : HS tho lun v rt ra nhn 1. Xc nh s oxi ho ca cc xt : nguyn t trong phn ng : - Phn ng ca Na vi O2 : 0 + 2 0 4Na + O2 2 Na2O 4 Na + O2 2 Na2 O 2. Cht kh l Na c s oxi ho - Cht kh l Na c s oxi ho 74

Hot ng ca Gio vin

Hot ng ca hc sinh

tng hay gim ? V sao ? 3. Cht oxi ho l O2 c s oxi ho tng hay gim ? V sao ? 4. Phn ng c s thay i s oxi ho khng ? V sao ? GV : Nh vy trong 2 du hiu xc nh phn ng oxi ho kh : - Du hiu nhng v chim oxi. - Du hiu thay i s oxi ho. Du hiu no l du hiu cho thy bn cht ca phn ng ? GV : Xt phn ng ca Fe vi CuSO4 1. Vit PTHH. 2. Da vo du hiu nhng v chim oxi, phn ng ny c phi oxi ho - kh hay khng ? GV : Hy xem xt bn cht ca phn ng : - Xc nh s oxi ho. - S oxi ho cc nguyn t c thay i khng ? V sao ? GV : Phn ng gia Fe v CuSO4 c bn cht tng t phn ng oxi ho kh ca Na v O2 v th cng thuc loi phn ng oxi ho - kh. GV: 1. Xc nh cht kh, cht oxi ho ? 2. Vit s kh, s oxi ho xy ra trong phn ng trn ?

tng v Na nhng e. - Cht oxi ho l O2 c s oxi ho gim v O nhn e. - Phn ng oxi ho - kh gia Na v O2 c s thay i s oxi ho v c s cho - nhn e. HS tho lun rt ra kt lun du hiu thay i s oxi ho mi l du hiu bn cht ca phn ng oxi ho - kh.

HS vit PTHH, da vo du hiu nhng v chim oxi nhn xt : - Phn ng khng phi oxi ho kh v khng c s nhng v chim oxi. HS tr li cu hi rt ra : 0 +2 0 +2 Fe + Cu SO4 Cu + Fe SO4 - S oxi ho ca nguyn t Fe tng t 0 +2, v Fe nhng e. - S oxi ho ca nguyn t Cu gim t +2 0, v ion 2+ Cu nhn e . - Phn ng Fe vi CuSO4 c s thay i s oxi ho v Fe nhng e cho ion Cu2+ HS xc nh : - Fe l cht kh. S oxi ho Fe : 75

Hot ng ca Gio vin

Hot ng ca hc sinh
0 +2

GV : Xt phn ng ca H2 v Cl2 1. Vit PTHH. 2. Xc nh s oxi ho cc nguyn t. GV : Phn ng ca H2 v Cl2 tuy khng c s cho v nhn hn electron nhng vn c s dch chuyn electron nn c s thay i s oxi ho tng t nh phn ng ca Na vi O2, phn ng Fe vi CuSO4 v vy cng l phn ng oxi ho - kh. GV : T PTHH va vit, hy : 1. Xc nh cht oxi ho, cht kh.

- Cu+2 +2 Cu :

Fe Fe + 2e l cht oxi ho. S kh

+2 Cu + 2e Cu => Phn ng gia Fe v CuSO4 tn ti ng thi s oxi ho, s kh v vy cng l phn ng oxi ho - kh. HS tr li cu hi, tho lun, rt ra : 0 0 +1 1 PTHH : H2 + Cl 2 2H Cl - S oxi ho ca H tng t 0 +1 v e ca H dch chuyn sang Cl. -S oxi ho ca Cl gim t 0 1 v Cl ht e ca H v pha mnh.

2. S oxi ho, s kh.

HS xc nh : - H2 l cht kh. S lm tng s oxi ho ca H l s oxi ho. - Cl2 l cht oxi ho. S lm gim s oxi ho ca Cl l s kh. - Phn ng tn ti ng thi s oxi ho v s kh l phn ng oxi ho - kh. HS xem xt li ton b cc VD nghin cu v phn ng oxi ho

Hot ng 3 : nh ngha GV : Cho bit du hiu v bn cht : 76

Hot ng ca Gio vin

Hot ng ca hc sinh

1. Cht kh, cht oxi ho. 2. S kh, s oxi ho. 3. Phn ng oxi ho - kh.

kh, nu : Du hiu xc nh cht kh, cht oxi ho, s kh, s oxi ho, phn ng oxi ho kh l s thay i s oxi ho, bn cht l s GV hng dn HS rt ra nh chuyn e. ngha. HS rt ra nh ngha nh SGK. Hot ng 4 : Cng c v vn dng nh ngha v phn ng oxi ho - kh HS lm bi tp 1, 2, 3, 4, 5 SGK trang 102, 103. (kt thc tit 1) Hot ng 5 : Lp phng trnh ho hc ca phn ng oxi ho - kh (tit 2 ) GV nu ngn gn mc tiu ca tit hc. GV : lp mt phng trnh biu din phn ng ho hc cn phi bit : - Cng thc ho hc cc cht tham gia v to thnh sau phn ng. - La chn h s thch hp thc hin cn bng phn ng. GV gii thiu cho HS nguyn tc cn bng nh SGK. GV : Th d 1 : Lp PTHH ca phn HS tin hnh cc bc cn bng. HS trnh by ngn gn vic ng oxi ho - kh sau y : cn bng mt PTHH ca phn Fe2O3 + CO Fe + ng oxi ho kh : CO2 +3 +4 4 0 GV gii thiu tng bc cn bng, Fe2 O + + Fe + C O2 C O 3 yu cu HS tin hnh cc bc +3 4 cht oxi ho : Fe, cht kh: + C . +3 0 Khi HS thc hin xong cc b- s kh : Fe + 3e Fe c, GV nn hng dn HS trnh 2 4 +2 by ngn gn vic cn bng s oxi ho : + C C + 2e mt PTHH ca phn ng 3 oxi ho - kh. Kt qu : Fe2O3 + 3CO 2 Fe + 3CO2 GV yu cu HS lp PTHH ca 77

Hot ng ca Gio vin

Hot ng ca hc sinh

phn ng oxi ho - kh th d 2 theo cc bc nh trn.

HS cn bng PTHH th d 2, tham kho SGK xc nh vai tr mi trng v cch tm h s ca HCl. Hot ng 6 : ngha ca phn ng oxi ho - kh GV : Nu ngha ca phn ng HS tham kho SGK nu ngha oxi ca phn ng oxi ho - kh, lin ho - kh. h thc tin rt ra kt lun. Hot ng 7 : Tng kt v vn dng HS lm cc bi tp s 6,7 SGK trang 103, 104.

Bi 26
I Mc tiu

phn loi phn ng trong ho hc v c

Cng c kin thc v phn loi phn ng ho hc, xc nh s oxi ho v nhn ra phn ng oxi ho - kh. Bit da vo s thay i s oxi ho phn loi phn ng ho hc thnh 2 loi : phn ng oxi ho - kh v phn ng khng phi oxi ho - kh. Bit th no l phn ng to nhit, phn ng thu nhit, nhit phn ng (H) , phng trnh nhit ho hc.

II Chun b GV chun b phiu hc tp, hnh v s 4.1, 4.2 nh trong SGK.

Phiu hc tp

Ni dung1. Phn ng c s thay i s oxi ho, khng c s thay i s oxi ho Bng 1.

78

Loi phn ng

Th d v phn ng trong S C s thay i s oxi ho Khng c s thay i s oxi ho

A+B AB AB A+B AB+CD AD+ CB AB+C AC+B Kt lun : Da vo du hiu s oxi ho c th phn phn ng ho hc thnh nhng loi no ? Ni dung 2. Phn ng to nhit, phn ng thu nhit Bng 2. Phn ng nh ngha VD Nhit phn ng ( H) Cho phng trnh nhit ho hc sau : H 2(k) + = 285,8 kJ Em bit g v phn ng t nhng thng tin trong phng trnh ? III Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Phn ng to nhit

Phn ng thu nhit

1 O2(k) H2O(l) H 2

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : C th phn loi phn ng ho hc thnh nhng loi no ? Bi hc ny s gip chng ta tr li cu hi trn. Hot ng 2 : Phn ng c s thay i s oxi ho, v phn ng khng c s thay i s oxi ho 79

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV : Hy in y cc thng tin, v tr li cu hi ni dung 1 (phiu hc tp).

HS thc hin ni dung 1 trong phiu hc tp, tho lun, rt ra nhn xt nh SGK. HS tr li cu hi vo phiu hc tp, tho lun v rt ra s phn loi phn ng ho hc nh SGK. Hot ng 3 : Phn ng to nhit, phn ng thu nhit GV gii thiu cho HS : da vo HS tham kho SGK, lin h thc nhit to ra hay thu vo ngi ta t tr li ni dung 2 trong phiu phn lm hai loi : phn ng hc tp (bng 2), tho lun v to nhit v phn ng thu rt ra kt lun v phn ng to nhit, yu cu HS hon thnh nhit, phn ng thu nhit nh ni dung 2 trong phiu hc tp. SGK. GV gii thiu cho HS v nhit phn ng v cc gi tr ca H HS tho lun v rt ra kt lun trong cc phn ng, cho HS v khi nim hiu ng nhit quan st hnh 4.1 ; 4.2 trong ca phn ng ho hc, cc gi SGK. tr ca n nh SGK. GV gii thiu cho HS v phng HS rt ra th no l phng trnh nhit ho hc, ly VD, trnh nhit ho hc v ngha ch r cho HS c c cc ca n. thng tin trong phng trnh nhit ho hc. Hot ng 4 : Tng kt v vn dng HS thc hin cc bi tp 1, 2, 5, 6 trang 109, 110 trong SGK.

Bi 27
I Mc tiu

Luyn tp chng 4

Cng c kin thc v phn ng oxi ho - kh, phn loi phn ng ho hc, phn ng to nhit, phn ng thu nhit. Rn k nng lp PTHH ca phn ng oxi ho - kh theo phng php thng bng electron.

II Chun b 80

GV c th p dng phng php dy hc d n, giao cho HS cc nhim v c th thc hin mc tiu bi hc v t chc bo co kt qu trong gi hc. III Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp Da vo s oxi ho ta c th phn loi phn ng ho hc thnh nhng loi no ? Du hiu bn cht v lp PTHH ca phn ng oxi ho - kh nh th no ? Hot ng 2 : Kin thc cn nm vng GV : Hy cho bit : 1. Th no l phn ng oxi ho kh ? 2. Th no l cht kh ? cht oxi ho ? 3. Th no l s kh, s oxi ho ? GV : cn bng phn ng oxi ho - kh, c th dng phng php cn bng no ? Nu nguyn tc v cc bc cn bng ? GV : Da vo du hiu s oxi ho : 1. C th phn phn ng ho hc lm my loi ? l nhng loi no? 2.Tong cc phn ng : ho hp, trao i, th, phn hu, phn ng no thuc loi phn ng oxi ho - kh ? HS tr li cu hi, tho lun v rt ra kt lun nhng kin thc cn nh v phn ng oxi ho kh nh SGK. HS nu phng php thng bng electron, nguyn tc, cc bc cn bng PTHH ca phn ng oxi ho - kh. HS tr li cu hi, tho lun, kt lun v cch phn loi phn ng ho hc nh SGK.

HS tr li cu hi, kt lun v phn loi phn ng ho hc da vo nhit km theo phn ng. HS tr li cu hi, kt lun nh 81

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV : Da vo nng lng km theo SGK. phn ng ho hc di dng nhit c th phn loi phn ng ho hc thnh nhng loi no ? GV : Nhit phn ng l g ? k hiu ? n v ? Cho bit cc gi tr ca nhit phn ng trong phn ng to nhit, phn ng thu nhit ? Hot ng 3 : Bi tp vn dng HS lm cc bi tp 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9cde, 10a, 11 trong SGK trang 112, 113.

Bi 28

bi thc hnh s 2 phn ng oxi ho - kh

I Mc tiu Bit c mc ch, cch tin hnh cc th nghim. S dng dng c, ho cht thc hin an ton, thnh cng cc th nghim trong bi. Quan st, gii thch hin tng xy ra, vit PTHH ca phn ng. II Chun b 1. Dng c : Xem SGV. 2. Ho cht : Xem SGV. Dng c, ho cht cho HS thc hnh th nghim theo nhm. 3. Hc sinh n tp nhng kin thc lin quan n cc th nghim trong tit thc hnh. Nghin cu trc bit c dng c, ho cht v cch thc hin tng th nghim. 4. Gio vin chun b mt s phiu hc tp

82

Phiu s 1: Hy chn dng c, ho cht thch hp thc hin cc th nghim chng minh cho cc bin i : Fe + 2H+ Fe2+ + H2 Fe + Cu2+ Fe2+ + Cu Phiu s 2 : Ngi ta c th dng kh CO2 dp tt m chy c Mg kim loi c khng ? Gii thch, vit PTHH ca phn ng. Phiu s 3 : Khi nh t t tng git dd KMnO 4 long vo hn hp dd FeSO4 v H2SO4 s c hin tng g xy ra, gii thch, vit PTHH ca phn ng. III mt s lu 1. y l bi thc hnh cng c, khc su hn cho HS nhng kin thc v phn ng oxi ho - kh. V vy, GV cn hng dn HS bit quan st nhn ra nhng du hiu ca hin tng phn ng xy ra. 2. Nhng ni c iu kin, hc sinh kh, thnh tho trong thc hnh th nghim th : Phn ng ca kim loi vi dd axit ngoi vic thc hin th nghim ca Fe vi dd H 2SO4, c th thc hin mt s th nghim khc nh Zn vi dd H2SO4 ; Zn vi dd HCl v.v... rt ra bn cht ca cc phn ng. Phn ng ca kim loi vi dd mui ngoi phn ng Fe vi dd CuSO 4, c th thc hin mt s phn ng khc nh Zn vi dd CuSO4 ... 3. Th nghim phn ng oxi ho - kh trong mi trng axit rt gn vi nhng phn ng phn tch nh tnh bng phng php chun , GV cn thc hin mu cho HS xem ng tc dng ng nh git, nh tng git dd KMnO 4 vo ng nghim cha hn hp H2SO4 v FeSO4, lc, quan st nhn ra s chuyn mu v kt thc ca phn ng. 4. GV c th th hin cc phiu hc tp ln bn trong, dng my chiu t chc hot ng ny cho HS s hiu qu hn. 5. Phn b thi gian c th thc hin. IV Thit k hot ng dy hc Hot ng 1 : M u tit thc hnh 1. GV : - Nu mc tiu tit thc hnh. - Nu nhng yu cu HS phi thc hin trong tit hc. 83

2. S dng phiu hc tp kim tra vic chun b bi ca HS v hng dn HS thc hin nhim v tit thc hnh. 3. Gio vin thc hin mu mt s thao tc (gi ti lu th 3). Hot ng 2 : Phn ng ca kim loi v dd axit HS thc hin th nghim nh hng dn trong SGK Quan st hin tng xy ra, gii thch, vit PTHH, xc nh vai tr cc cht trong phn ng. C bt kh hiro bay ra, km tan dn trong dd. gii thch phi dng s trao i electron hay s thay i s oxi ho ca cc nguyn t tham gia phn ng. Hot ng 3 : Phn ng gia kim loi v dd mui. HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. Quan st hin tng xy ra, gii thch, vit PTHH ca phn ng. Hin tng : Trn mt chic inh st c ph dn dn mt lp mu nu ( l Cu c gii phng), mu xanh ca dd CuSO 4 gim dn do phn ng to thnh dd FeSO4 khng mu. Hot ng 4 : Phn ng gia kim loi magie v kh cacbonnic. HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. HS quan st hin tng xy ra, gii thch, vit PTHH. Hot ng 5 : Phn ng oxi ho kh trong mi trng axit HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. GV : Hng dn HS quan st hin tng : mu tm ca dd KMnO4 mt i khi nh tng git vo hn hp dd FeSO 4 v H2SO4. n khi mu tm ca dd KMnO4 khng nht i na th dng khng nh tip KMnO4 na. Hot ng 6 : Cng vic cui tit thc hnh GV : Nhn xt, nh gi tit thc hnh. Yu cu HS vit tng trnh. HS : Thu dn dng c, ho cht, v sinh PTN, lp hc.

Chng 5 nhm halogen

A. M u
Mc tiu ca chng 84

HS bit v hiu : Cu to nguyn t, s oxi ho ca cc halogen trong cc hp cht. Tnh cht vt l, ho hc c bn, ng dng v phng php iu ch cc halogen v mt s hp cht quan trng ca chng. V sao halogen c tnh oxi ho mnh. Nguyn nhn s ging nhau v tnh cht ho hc cng nh s bin i c quy lut tnh cht n cht, hp cht ca cc halogen. Nguyn tc chung iu ch cc halogen. HS c k nng : Quan st, tin hnh lm mt s th nghim v gii thch hin tng cc th nghim hoc hnh nh th nghim v tnh cht ho hc, tnh cht vt l ca halogen v hp cht ca chng. Vn dng nhng kin thc hc v cu to nguyn t, LKHH, m in, s oxi ho v phn ng oxi ho - kh gii thch mt s tnh cht ca n cht v hp cht ca halogen. Vit PTHH minh ho cho tnh cht ho hc ca n cht v hp cht halogen. Gii bi tp nh tnh v nh lng c lin quan n kin thc trong chng. Gio dc lng say m, thc hc tp, thc bo v mi trng. Mt s im cn lu Halogen l nhm nguyn t u tin c nghin cu sau khi HS hc cc l thuyt ch o (cu to nguyn t, BTH, nh lut tun hon, LKHH, phn ng oxi ho - kh...). V vy cn dng phng php suy din (i t ci chung n ci ring) d on tnh cht ca n cht v hp cht halogen. Khi nghin cu v flo, brom, iot c th dng phng php loi suy (i t ci ring bit ny n ci ring bt khc). GV cn hng dn HS so snh cu to ca clo vi cc halogen khc, t tnh cht ho hc ca clo suy ra tnh cht ho hc ca cc halogen khc. Trong cc bi luyn tp, cn dng phng php so snh, i chiu thy c s ging v khc nhau v cu to, tnh cht cc halogen v hp cht ca chng ng thi nu bt c s bin

85

i c quy lut minh chng cho nhng kin thc hc trong l thuyt ch o. Halogen v hp cht ca chng c nhiu ng dng trong i sng v sn xut, GV cn khai thc kha cnh thc tin, gn kin thc khoa hc vi thc tin HS thy c ngha ca vic hc tp b mn.

B. Dy hc cc bi c th Bi 29
I Mc tiu Bit c v tr trong BTH cc nguyn t, c im chung v cu to nguyn t, cu to phn t, s oxi ho ca cc nguyn t trong nhm halogen. Hiu c tnh cht ho hc c trng ca cc nguyn t trong nhm halogen l tnh oxi ho mnh, v sao tnh cht l, ho hc ca cc halogen bin i c quy lut.

KhI qut v nhm halogen

II Chun b BTH cc nguyn t ho hc, bng 5.1 SGK - Mt s c im ca cc nguyn t nhm halogen. tng cng tnh ch ng ca HS, GV c th giao cho HS chun b trc mt s ni dung kin thc v BTH cc nguyn t ho hc c lin quan. C th l : 1. Cc nguyn t trong cng mt nhm A c nhng c im g ging nhau ? a) V cu to lp electron ngoi cng (trng thi c bn, trng thi kch thch). b) S electron c thn lp electron ngoi cng. c) S oxi ho. d) Tnh cht ho hc ca nguyn t. Vn dng i vi nhm VIIA. 2. F c g khc vi Cl, Br, I ? a) Cu to lp electron ngoi cng ( trng thi c bn, trng thi kch thch), s electron c thn c kh nng tham gia LKHH. 86

b) m in. c) S oxi ho. 3. Quy lut bin i tun hon cu to (cu hnh e lp ngoi cng, bn knh nguyn t, m in, tnh kim loi - phi kim, tnh oxi ho), tnh cht cc nguyn t, n cht. Vn dng cc quy lut i vi cc nguyn t thuc nhm VIIA ? C th thit k bi ging bng phn mm Powerpoint. III thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp GV : - Nhm halogen gm nhng nguyn t no ? HS nm c mc tiu v nh - Cc quy lut bin i v cu hng bi hc. to v tnh cht cc cht th hin trong nhm halogen nh th no ? Hot ng 2 : V tr nhm halogen trong BTH cc nguyn t GV treo BTH, gii thiu cho HS HS s dng BTH, xc nh v nhm halogen, yu cu HS nu tr nhm, c tn, vit k hiu tn, vit k hiu cc nguyn t cc nguyn t halogen. trong nhm. HS tham kho SGK tr li cu GV : V tr ca cc nguyn t hi. nhm halogen trong chu k c im g c bit ? Hot ng 3 : Cu hnh electron nguyn t v cu to phn t ca cc nguyn t trong nhm halogen GV : T v tr trong BTH (chu HS trnh by bi chun b, k, nhm A) hy cho bit cu tho lun b sung kin thc v to lp electron ngoi cng ca rt ra : nguyn t cc nguyn t nhm - S lp e = s th t chu k = VIIA ? n. - S e lp ngoi cng ca nguyn t cc nguyn t nhm A = s th t nhm =7. 87

Hot ng ca gio vin

Yu cu HS tr li cu hi 1 (a, b, c) v 2.

GV : Hy vit cng thc phn t, cng thc electron, cng thc cu to, cho bit loi LKHH trong phn t n cht halogen. GV : Cho bit c im nng lng lin kt trong cc halogen ? c im cho thy phn t cc halogen bn hay km bn ? d hay kh tham gia vo phn ng ho hc ?

Lp e ngoi cng ca nguyn t cc nguyn t nhm VIIA l : ns2np5 T HS vit s phn b electron theo obitan v xc nh s electron c thn trng thi c bn v trng thi kch thch : F : c 1e c thn Cl, Br, I : c 1, 3, 5, 7e c thn. HS vn dng kin thc phn LKHH tr li cu hi.

Hot ng ca hc sinh

HS tham kho bng 5.1 SGK, nu c im nng lng lin kt ca halogen t suy ra phn t X2 d tch thnh 2 nguyn t, c ngha l phn t km bn, d dng tham gia vo phn ng ho hc. Hot ng 4: Khi qut v tnh cht ca cc halogen GV : Nhng tnh cht vt l no HS tham kho SGK nu c : bin i c quy lut ? V sao trng thi tp hp, mu sc, nhng tnh cht li bin nhit nng chy, nhit i c quy lut ? si bin i c quy lut. GV hng dn HS tm hiu c HS tr li cu hi, tho lun, rt im chung v cu to n ra : cht cc halogen. - S electronlp ngoi cng ca (thnh phn u l X2, u c nguyn t = 7 => tnh phi kim, lin kt cng ho tr) tr nguyn t c kh nng thu thm li cu hi. 1e u c s oxi ho 1. GV b sung thm tnh tan, tnh X + 1e X c. - m in ln => l cc phi GV yu cu HS tr li cu hi kim in hnh, c tnh oxi ho 1d. mnh. HS dn ra cc VD minh ho nh 88

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV : Em hy ly VD v cc hp cht ca halogen trong s oxi ho ca halogen l 1. GV nhn xt v hng dn HS rt ra kt lun. GV yu cu HS tr li cu hi 3.

HCl, HBr, HI, HF, NaCl, NaBr HS rt ra kt lun nh SGK.

HS tr li cu hi, tho lun, rt ra th t tnh phi kim ca cc nguyn t nhm halogen vi cc nguyn t trong chu k (F > O > N >, Cl > S,) Halogen l cht oxi ho mnh nht so vi cc nguyn t trong cng chu k. Tnh phi kim, tnh oxi ho ca cc GV : V sao trong tt c cc hp nguyn t nhm halogen theo cht F lun c s oxi ho 1 cn trnh t F > C l> Br > I. cc halogen khc c cc s oxi ho HS so snh m in ca F 1, +1, +3, +5, +7 ? vi cc nguyn t khc, c im cu to electron lp ngoi cng ca cc nguyn t Cl, Br, I (trng thi c bn, trng thi kch thch) gii thch v rt ra kt lun v s oxi ho ca halogen. Hot ng 5 : Tng kt v vn dng HS lm cc bi tp trong SGK.

Bi 30
I Mc tiu

clo

Bit c : Tnh cht vt l, trng thi t nhin, ng dng ca clo, phng php iu ch clo trong PTN v trong cng nghip. Hiu c : Tnh cht ho hc c bn ca clo l phi kim in hnh, c tnh oxi ho mnh. Clo cn c tnh kh.

II Chun b Tit 1: (GV nn dng phn kt thc tnh cht ho hc ca clo). 89

Ho cht : 2 bnh ng kh clo, 1 bnh ng nc clo, Na, dy Fe, th nghim m phng clo tc dng vi hiro, dd KI, KBr, qu tm, tha thu tinh. Tit 2 : Dng c v ho cht iu ch clo trong PTN, n cn, kp g, hoc th nghim m phng iu ch clo trong PTN. M hnh iu ch clo trong cng nghip (thng in phn NaCl). GV c th p dng phng php dy hc d n, giao cho HS tm hiu v cc ng dng v tc hi ca clo v nhng vn mi trng c lin quan n clo, tu theo iu kin, hon cnh c th giao cho HS lm mt bi trnh din a phng tin, hoc mt bi vit tm hiu v ng dng v tc hi ca clo. GV giao bi vo cui tit 1, thu bi, kim tra, nh gi, chn nhm c kt qu tt nht trnh by trong gi hc sau. GV c th son bi bng phn mm Powerpoin.
Phiu hc tp

Ni dung 1. Nghin cu tnh cht vt l ca clo - Trng thi ? - Nng hay nh hn khng kh ? - Mu sc ? - c hay khng ? - Tnh tan ? - Cc tnh cht khc ? Ni dung 2. Nghin cu tnh cht ho hc 1. Nhn xt v cu to : - Cu hnh electron ca clo trng thi c bn, trng thi kch thch ? - S electron c thn ? - So snh m in ca clo vi nguyn t khc ? 2. T cu to, d on tnh cht ho hc ca clo : - Clo c tnh cht g ? v sao ? - Clo tc dng c vi nhng ho cht no ? 3. Cc phn ng chng minh tnh cht ho hc ca clo : Tn th nghim Na + Cl2 90 Hin tng PTHH Gii thch ,

Fe + Cl2 H2(k) + Cl2(k) Qu tm + Cl2 kh Qu tm + dd Cl2 Cl2 + dd NaBr Cl2 + dd NaI Vn dng tnh cht ho hc ca clo lm cc bi tp sau y : Bi 1 : Hy vit cc PTHH ca Cl2 tc dng vi n cht, hp cht iu ch FeCl3 . Bi 2 : Clo tc dng c vi nhng ho cht no sau y ? Hy chn phng n ng nht : A. Cu, NaBr, KOH, CH4, FeSO4. KOH. B. Fe, O2, H2, H2O, NaOH. NaBr, NaI. 4. Kt lun v tnh cht ho hc ca clo. III Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

C. Mg, C6H6, KF , KI, D. Na, Na 2O, NaOH,

Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp GV : Clo l nguyn t tiu biu v quan trng nht trong nhm halogen. Trong chin tranh th gii ln th hai, pht xt c dng kh clo git ngi hng lot. Tuy nhin nhng hp cht ca clo rt quen thuc v v cng quan trng i vi cuc sng ca chng ta nh mui n NaCl, axit clohiric c trong dch v d dy, mt s thuc tr su, phn bn ho hc, dc phm, thuc ty. Vy ti sao pht xt c li s dng clo lm v kh ho hc ? clo c tnh cht vt l, tnh cht ho hc g ? clo c nhng ng dng g v iu ch clo nh th no ? Hot ng 2 : Tnh cht vt l GV cho HS quan st bnh ng HS quan st bnh ng kh clo kh clo, bnh ng nc clo v v bnh ng nc clo v tr li yu cu HS hon thnh ni dung cu hi v tnh cht vt l ca 91

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

1 trong phiu hc tp.

clo ni dung 1 trong phiu hc tp. GV hng dn cho HS nu gp tr- HS tham kho SGK v tr li : ng hp ng c kh clo th s do clo rt c, clo ph hoi cu ban u l a ngay nn nim mc ng h hp gy nhn ra ni thong kh v h cht ngi. hp nhn to. GV : Nu nh my ho cht thi HS gii thch da vo t khi trc tip kh clo ra khng kh ca clo so vi khng kh tr bng nhng ng khi rt cao, li cu hi v tham kho SGK th vic lm c gy c b sung thm mt s tnh cht trc tip cho con ngi sng vt l khc ca clo nh nhit ho trong khu vc hay khng ? lng, ho rn. Ti sao ? Hot ng 3 : Tnh cht ho hc GV yu cu HS tr li ni dung HS tr li cu hi, tho lun, 2.1 trong phiu hc tp. kt lun v : - Cu hnh electron ca clo (trng thi c bn, kch thch). - S electron c thn c kh nng tham gia LKHH. - m in F > O > Cl > cc GV : Vi c im v cu nguyn t khc. hnh electron v m in HS tin hnh : hy gii thch : - So snh m in ca clo Trong hp cht vi flo v oxi, clo c vi F, O trong hp cht vi F, O clo s oxi ho dng (+1, +3, +5, c s oxi ho dng, trong hp +7), cn trong cc trng hp khc cht vi cc nguyn t khc clo clo ch c s oxi ho 1. c s oxi ho m. - Clo c 1, 3, 5, 7 electron c thn lp electron ngoi cng (trng thi c bn, kch thch) c cc s oxi ho dng l +1, +3, +5, +7. - Clo c 7e lp electron ngoi GV : T nhng c im trn cng nn s oxi ho m l 1. cho bit tnh cht ho hc c HS d on tnh cht ho hc 92

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

bn ca clo l g ?

GV b sung : - Clo c cc s oxi ho : 1 0 +1, +3, +5, +7 (hp cht) (n cht) ( hp cht ) V th trong mt s phn ng s oxi ho ca clo c th tng ln, clo cn th hin tnh kh. GV : Em bit clo c th tc dng vi nhng ho cht no ? GV : Sau y chng ta s cng xem xt bn cht v vai tr ca clo trong cc phn ng ho hc .

ca clo : - Cl c 7e ngoi cng => clo l mt phi kim, nguyn t d thu thm 1e t cu hnh kh him Ar : Cl0 +1e Cl - Clo c m in ln clo l mt phi kim hot ng, c tnh cht c trng l tnh oxi ho mnh.

Nu cc phn ng ho hc ca clo nh tc dng vi kim loi, hiro, nc, dd kim HS quan st th nghim, nu hin tng, gii thch, vit cc PTHH v vai tr ca clo trong phn ng cui cng rt ra kt GV lm th nghim Na, Fe tc lun : dng vi clo, yu cu HS tr li - Clo tc dng mnh vi kim loi cu hi trong phiu hc tp. to thnh mui clorua l hp cht ion, phn ng xy ra nhanh, to nhiu nhit km theo pht sng. n+ PTTQ : 2R + nCl2 2R Cl n - Cc phn ng ny u l GV cho HS quan st th nghim phn ng oxi ho- kh, clo m phng Cl2 tc dng vi H2. GV ng vai tr cht oxi ho. yu cu HS vit PTHH clo tc HS tr li cu hi vo phiu dng vi hiro, xc nh bn hc tp, tho lun kt qu v cht ca phn ng, vai tr ca rt ra nhn xt. clo trong phn ng. HS lm th nghim, quan st, GV cha bi ca HS, t chc nu hin tng, gii thch, vit cho HS tho lun. PTHH, xc nh bn cht ca 93

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV hng dn 1 HS lm th nghim ln lt cho mt mu giy qu kh vo l kh Cl2 v mt mu giy qu vo bnh ng dd Cl2. GV yu cu HS tr li cu hi trong phiu hc tp, t chc cho HS tho lun kt qu v rt ra kt lun. GV : Vit PTHH ca Cl2 tc dng vi NaOH ? xc nh bn cht ca phn ng? vai tr ca clo trong phn ng ? GV hng dn 1 HS lm th nghim cho dd clo tc dng vi dd KBr, KI. GV yu cu HS tr li cu hi trong phiu hc tp, tho lun kt qu. GV : Clo cn oxi ho vi nhiu cht kh khc. Hy hon thnh cc PTHH sau y: Cl2 + SO2 + H2O ? ? Cl2 + FeCl2

phn ng, vai tr ca clo trong phn ng. Tin hnh tho lun cha bi v kt lun. HS tin hnh tng t nh trn v rt ra kt lun phn ng ca clo vi dd kim cng thuc loi phn ng t oxi ho, t kh, clo va l cht oxi ho va l cht kh .

HS lm th nghim, quan st, nu hin tng, gii thch, vit PTHH vo phiu hc tp, tho lun cha bi v kt lun : Tnh oxi ho ca Cl yu hn F ; mnh hn Br, I. HS hon thnh PTHH (xc nh s oxi ho, d on sn phm, cn bng PTHH) t rt ra cc phn ng u c bn cht l oxi ho kh, clo l cht oxi ho. Hot ng 4 : Tng kt v vn dng (kt thc tit 1) Sau khi HS hon thnh bi tp HS lm cc bi tp trong phiu cng c GV nhn xt, hng dn hc tp. HS rt ra kt lun. HS cha bi, cui cng rt ra kt lun v tnh cht ho hc ca clo vo phiu hc tp. - Clo l mt phi kim hot ng. - Tnh cht hc c trng ca clo l tnh oxi ho mnh : Cl2 + 94

Hot ng ca gio vin

GV giao bi tp v nh cho HS v vic chun b cho tit hc sau.

2e 2Cl clo oxi ho nhiu n cht, hp cht. - Trong mt s phn ng ho hc clo cn th hin tnh kh.

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 5 : T chc tnh hung hc tp (tit 2) GV : Tit hc trc chng ta HS nh hng c ni dung cn bit c tnh ca clo v nhng nm c. tnh cht ho hc ca clo, clo c nhng ng dng g ? c iu ch nh th no ? Hot ng 6 : ng dng ca clo GV: Hy cho bit cc ng dng HS tham kho SGK trnh by ca clo ? cc ng dng ca clo : l mt trong s nhng ho cht quan trng nht ca nn cng nghip ho cht. GV : Clo l mt ho cht c tnh HS rt ra kt lun : c tuy nhin nu hiu bit Khi s dng ho cht chng ta y v clo, s dng clo phi tm hiu y tnh ng mc ch th clo l cht cht l ho hc ca chng c li cho con ngi, ngc li s s dng chng sao cho c li cho gy hi khng nh. chng ta v khng gy hi cho GV b sung cc thng tin v tc mi trng. hi ca clo v hp cht. Hot ng 7 : Trng thi t nhin GV : Clo c 2 ng v bn l HS xc nh nguyn t khi 35 37 Cl Cl (75,77%) v (24,23%). trung bnh ca clo. 17 17 Hy tnh nguyn t khi trung bnh ca clo. HS tham kho SGK, lin h thc GV : trong t nhin clo tn ti t : ch yu dng hp cht no ? - Nu c trng thi t nhin ca Cho VD. Ti sao clo khng tn ti clo. dng n cht ? - Lin h vi kin thc hc tit 95

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

hc trc tr li cu hi. Hot ng 8 : iu ch GV : Nguyn tc iu ch clo HS tham kho SGK tr li cu l g ? Dng ho cht no hi. iu ch kh clo trong PTN ? Vit cc PTHH dng iu ch clo ? GV : Quan st hnh 5.3 v cho HS tho lun v tr li cu hi. bit ti sao lc kh clo bng dd NaCl, dd H2SO4 c ? Ti sao li thu kh clo bng phng php ri khng kh ? HS thy ngay c ngun GV : sn xut clo trong cng nguyn liu phi sn c trong nghip vi lng ln, gi thnh r ta t nhin, l mui NaCl. cn ly nguyn liu no HS tham kho SGK tr li cu iu ch clo ? hi. GV : Nu phng php iu ch clo t NaCl trong cng nghip v vit PTHH xy ra. Hot ng 9 : Tng kt v vn dng GV cha bi v nhn xt kt qu. HS lm bi tp 3 SGK trang 125. GV giao bi tp v nh : Hon thnh grap bi clo.

Bi 31
I Mc tiu

Hiro clorua - axit clohiric

Bit cu to phn t, tnh cht vt l, tnh cht ho hc ca hiro clorua v axit clohiric, nguyn tc iu ch HCl trong PTN, trong cng nghip. Tnh cht v ng dng ca mt s mui clorua, nhn bit ion clorua. Hiu tnh cht ho hc ca dd HCl l tnh axit mnh v tnh kh. Phn bit c dd HCl, mui clorua vi dd axit v mui khc. II Chun b 96

 Dng c, ho cht iu ch kh HCl nh : dd H2SO4 c, tinh th NaCl, ng nghim, n cn, gi st. 1 bnh kh HCl, qu tm, chu hoc cc thu tinh ng nc, nt cao su c ng dn kh xuyn qua, dd NaCl, dd HCl, dd AgNO3. Tranh hoc s thit b sn xut axit clohiric trong cng nghip. Nu c iu kin, GV chun b dng c, ho cht cho cc nhm HS thc hin cc th nghim nhn bit ion clorua. Mt s hnh nh v ng dng ca axit clohiric, mui clorua. Gii thiu mt s hp cht c cha ion clorua quen thuc v quan trng trong cuc sng.
Phiu hc tp

Ni dung 1. Nghin cu tnh cht vt l a) Kh HCl : - Trng thi ? - Mu sc ? - c hay khng? - Mi ? - T khi ? nng hay nh hn khng kh ? - Th nghim th tnh tan ca HCl : Tn th Cch lm Hin tng Gii thch nghim v kt lun Tnh tan Mt bnh thu tinh ca kh y bng nt cao su HCl c ng thu tinh vut nhn, nhng u ng thu tinh vo nc c pha vi git dd qu tm. b) DD HCl : - Trng thi ? - Mu sc ? - Mi ? - Nng dd m 0 c nht (20 C) ? - Cc tnh cht khc ? Ni dung 2. Nghin cu tnh cht ho hc - Axit clohiric c tnh cht ho hc g ?

97

- Kt lun v tnh cht ho hc ca axit clohiric ? - Nguyn nhn gy ra tnh cht ho hc ? Ni dung 3. iu ch HCl Vit PTHH dng iu ch HCl. Ni dung 4. Nhn bit ion clorua Tn th nghim NaCl + AgNO3 Cch lm Hin tng Gii thch, PTHH

Nh t t tng git dd AgNO3 vo 1 ml dd NaCl HCl + AgNO3 Nh t t tng git dd AgNO3 vo 1ml dd HCl Thuc th nhn ra ion clorua l g ? Ni dung 5. Bi tp cng c Trnh by phng php ho hc nhn bit 4 bnh khng nhn sau y cha cc dd HCl, NaCl, HNO3, NaNO3. Bc 1 : Chn thuc th, nu cch lm. Bc 2 : Tin hnh th nghim nhn bit, vit tng trnh. Bc 3 : Kt lun, vit bo co hon chnh bi nhn bit. III Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp GV : Trong d dy ca chng ta c mt lng axit clohiric nht nh gip tiu ho thc n, trong cng nghip axit clohiric dng iu ch nhiu ho cht quan trng khc. Vy hiro clorua v dd trong nc ca n - axit clohiric c nhng tnh cht l, ho hc g ? c iu ch ra sao ? Lm th no nhn ra n v mui ca n ? l ni dung bi hc ca chng ta hm nay. Hot ng 2 : Tnh cht vt l GV cho HS quan st bnh ng HS quan st bnh ng kh kh HCl, thng bo hiro clorua HCl v nhn xt : trng thi, c mi xc, c (c th lm ngt mu sc v hon thnh cc 98

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

th, khi lm th nghim phi cn thn, khi c du hiu c kh hiro clorua cn m ca, khn trng thc hin cc bin php phng c). GV lm th nghim hoc hng dn HS lm th nghim th tnh tan trong nc ca hiro clorua.

cu hi ni dung 1.a trong phiu hc tp.

HS quan st th nghim. Nu hin tng, tham kho SGK, tho lun t gii thch v kt lun v tnh tan ca kh HCl trong nc. GV cho HS quan st dd HCl c. HS quan st dd HCl c, tr li GV : Ti sao dd HCl m c li cu hi ni dung 1.b trong bc khi trong khng kh m ? phiu hc tp. Hot ng 3 : Tnh cht ho hc GV : 1. Dd HCl phn ng vi cc HS lm bi, cha bi, tho lun chctong dy no sau y ? v rt ra nhn xt sau : chn phng n ng, vit cc - Dd axit clohiric l mt dd PTHH xy ra, cho bit phn ng axit mnh mang y tnh no l phn ng oxi ho - kh : cht ca mt axit : A. Cu(OH)2, CuO, CuSO4, Mg, - Phn ng ca HCl vi kim loi KOH. l phn ng oxi ho - kh trong B. Fe, Fe(OH)2, CaCO3, Fe3O4, cht oxi ho l H+ trong AgNO3. HCl. PTTQ : C. Al, S, Al(OH)3, Na2O, Na2CO3. 2R + 2 + nH Cl 2R n + Cl n + nH 2 D. Fe(OH)3, CaO, NaOH, NaNO3, Na. HS tr li cu hi, vit PTHH, 2. Dd HCl tc dng c dy cht xc nh vai tr ca Cl (HCl) no sau y ? Vit PTHH ? trong phn ng, tho lun A. KMnO4. B. chung v rt ra kt lun : K2Cr2O7. - HCl c tnh kh khi tc dng C. MnO2. D. vi cht oxi ho mnh do Cl HClO. Cl0 + 1e E. C A, B, C, D. HS tham kho SGK tr li cu GV : Kh HCl, dd HCl trong dung hi. mi benzen c tnh cht ho hc nh dd HCl khng ? Cui cng GV hng dn HS cht li HS nhc li v tng kt v tnh cht ho hc ca HCl. tnh cht ho hc ca HCl theo 99

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

s : H + Cl Tnh axit, tnh oxi ho Tnh kh (dd HCl) dd HCl) Hot ng 4 : iu ch GV yu cu HS tr li cu hi v iu ch HCl trong phiu hc tp. GV : yu cu HS quan st hnh 5.5 SGK v cho bit trong PTN HCl c iu ch t nhng ho cht no. Vit PTHH. GV : Hy cho bit : a) Nu thay NaCl khan bng dd NaCl, H2SO4 c bng H2SO4 long th phn ng xy ra nh th no ? b) Ti sao khng dng axit khc m phi dng dd H2SO4 c ? GV : sn xut HCl trong cng nghip vi lng ln, gi thnh r ta cn ly nguyn liu no ? GV gii thiu phng php sunfat cho HS. GV cho HS quan st s thit b sn xut axit HCl trong cng nghip. GV vit PTHH iu ch HCl bng phng php tng hp. Ti sao dn kh HCl t pha di 100

(kh,

HS hon thnh ni dung 3 trong phiu hc tp, y l mt cu hi m HS c th vit c nhiu PTHH to thnh HCl. HS quan st tranh, tham kho SGK tr li cu hi vo phiu hc tp. HS tr li cu hi.

HS nu c ngun nguyn liu phi sn c v c nhiu trong t nhin l mui NaCl. HS ghi phng php sunfat, ho cht iu ch HCl trong cng nghip vo v. HS quan st s hnh 5.6 v tr li cu hi.

HS rt ra phng php tng hp

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

ln, H2O c ti t trn xung ? dd HCl c theo nguyn tc GV nhn xt phn tr li ca HS ngc dng. v hng dn HS rt ra nguyn tc ngc dng p dng trong qu trnh sn xut ho cht. GV : Gii thiu bin php thu hi ho cht trong qu trnh sn xut cc hp cht hu c cha clo, trnh thi kh HCl vo khng kh gy nhim mi trng. Hot ng 5 : Mui clorua v nhn bit ion clorua GV : Cho bit tnh tan ca cc mui clorua ? ng dng ca mt s mui clorua quan trng ? HS s dng bng tnh tan, tham kho SGK nu tnh tan, tnh d bay hi ca mt s mui clorua, lin h thc t nu mt s mui clorua quan trng v nhng ng dng ca chng. HS lm th nghim, quan st, nu hin tng, gii thch, vit PTHH vo phiu hc tp. HS nu c thuc th nhn ra ion clorua l dd mui AgNO3. HS c th nu cch nhn bit ion clorua bng cc cht oxi ho mnh sinh ra kh Cl2 mu vng thot ra khi dd. HS b sung kin thc v AgCl v i n kt lun nh SGK.

GV hng dn HS lm 2 th nghim : dd NaCl tc dng vi dd AgNO3 v dd HCl tc dng vi dd AgNO3. GV : C th dng ho cht no lm thuc th nhn ra ion clorua ? GV lu : AgCl l cht kt ta mu trng, khng tan trong axit mnh nh HNO3, b xm en ngoi nh sng do : nh sng 2AgCl 2Ag + Cl2
Trng en Bt

Hot ng 6 : Tng kt v vn dng 101

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV yu cu HS trao i bi cho nhau, cho p n mu v hng dn chm im c th ri yu cu HS chm im cho nhau. Nu c iu kin, GV chun b y ho cht cho cc nhm HS lm bi tp nhn bit cc cht HCl, NaCl, HNO3, NaNO3. GV kim tra, nh gi kt qu v giao bi tp v nh cho HS.

- HS lm bi tp nhn bit ho cht vo phiu hc tp. - HS t nh gi v cha bi cho nhau. Sau khi cc nhm HS tin hnh xong th nghim, mi nhm c i din ln trnh by kt qu.

Bi 32
I Mc tiu

hp cht c oxi ca clo

Bit cng thc, tn gi mt s oxit v axit c oxi ca clo, quy lut bin i tnh oxi ho v bn cc hp cht cha oxi ca clo. ng dng, cch iu ch nc Gia-ven, mui clorat, clorua vi. Hiu c ti sao clo c cc s oxi ho dng, tnh cht chung ca cc hp cht cha oxi ca clo l tnh oxi ho.

II Chun b Ho cht : Nc clo, nc Gia-ven, clorua vi, giy mu, 1 bao dim, kali clorat. Cu hi : 1. Thnh phn, tc dng ca nc Gia-ven, nc Gia-ven c dng lm g ? s dng nc Gia-ven nh th no tit kim v c hiu qu cao nht (cng c th cng tt) ? 2. Thnh phn, tc dng ca clorua vi ? dng clorua vi lm nhng vic g ? 3. Thnh phn ca dim ? Ti sao que dim chy c ? III Thit k hot ng dy hc

102

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp GV : Cc em bit v n cht clo, hp cht ca clo vi hiro, mui clorua v hiu c tm quan trng ca nhng ho cht i vi cuc sng ca chng ta, hm nay chng ta s cng nghin cu v nhng hp cht cha oxi ca clo. Chng l nhng ho cht no ? c cu to v tnh cht ra sao ? c ng dng g v lm th no iu ch c chng ? Hot ng 2 : S lc v cc oxit v cc axit c oxi ca clo GV : Em hy nu tn, vit cng HS tham kho ti liu vit c thc cc oxit, axit c oxi ca clo. CTPT, tn cc oxit, axit c oxi GV : Hy xc nh s oxi ho ca clo. ca clo trong cc hp cht . HS s xc nh c s oxi ho, Ti sao clo li c cc s oxi ho gii thch c clo c s oxi ho ? dng l do m in ca O i vi HS kh v gii GV c th > Cl. yu cu HS vit CTCT ca cc oxit, axit c oxi ca clo. GV yu cu HS tm hiu quy lut bin i tnh oxi ho, HS tham kho SGK rt ra quy bn, tnh axit ca cc hp cht lut bin i tnh oxi ho, axit c oxi ca clo. bn, tnh axit ca cc hp cht c oxi ca clo. Hot ng 3 : Nc Gia-ven GV cho HS quan st dd nc Giaven, gii thiu cho HS thnh phn ca dd. HS hc tnh cht ca clo nn - Vit PTHH iu ch nc Giavit c PTHH iu ch nc ven ? Gia-ven t clo v dd NaOH long, - Trong cng nghip iu ch ngui, kt hp tham kho SGK nc Gia-ven nh th no ? nu c phng php iu ch nc Gia-ven trong cng nghip. HS lm th nghim, quan st, GV : Nc Gia-ven c tnh cht nu hin tng. g ? Nc Gia-ven c tnh ty mu tGV hng dn HS lm th nghim ng t nc clo. 103

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

: 1. Dd nc Gia-ven + giy mu hoc vi mu. 2. Dd nc clo + giy mu. GV t chc tho lun kt qu th nghim, hng dn HS gii thch hin tng. GV : Nc Gia-ven c dng lm g ? GV : S dng nc Gia-ven nh th no cho c hiu qu nht ? Hot ng 4 : Clorua vi GV cho HS quan st mt t clorua vi v yu cu HS nhn xt v trng thi, mu sc, mi. GV : Clorua vi l sn phm ca phn ng gia Cl2 tc dng vi Ca(OH)2 Vit PTHH iu ch clorua vi. GV : Phn ng ca clo vi vi c phi phn ng oxi ho - kh khng ? GV : Ti sao ni clorua vi l mt mui hn tp ? GV : a) So snh thnh phn, cu to ca clorua vi v nc Gia-ven v cho bit clorua vi c tnh cht g.

HS gii thch theo dn dt ca GV rt ra : nguyn nhn tnh ty mu ca nc Gia-ven. HS lin h thc t, tham kho SGK nu cc ng dng ca nc Gia-ven. HS tr li cu hi.

HS quan st, nu nhn xt v clorua vi (trng thi, mu sc, mi). HS tham kho SGK vit PTHH iu ch clorua vi. HS xc nh s oxi ho ca cc nguyn t v tr li cu hi. HS vit CTCT ca clorua vi, xc nh s oxi ho ca clo, tham kho ti liu v tr li cu hi. HS tin hnh so snh thy rng nc Gia-ven v clorua vi u l mui ca HCl v HClO nn suy ra c : - Clorua vi cng c tnh oxi ho mnh nh nc Gia-ven. - C phn ng vi cc axit mnh hn gii phng axit yu HClO. Vn dng hon thnh 2 PTHH bn.

b) Vit PTHH sau : 104

CaOCl2 + CO2 + H2O ? CaOCl2 + HCl ? GV : Clorua vi c ng dng HS tham kho SGK tr li cu g ? Ti sao trong thc t clorua hi. vi c s dng rng ri hn nc Gia-ven ? Hot ng 5 : Mui clorat GV gii thiu mui clorat. GV : KClO3 c iu ch bng cch cho Cl2 tc dng vi kim nng, hy hon thnh PTHH HS hon thnh PTHH. sau : Cl2 Nhn xt v bn cht ca phn to + KOH KClO + KCl + 3 ng (phn ng t oxi ho - kh). HS nhn xt v im ging H2O nhau trong cch iu ch mui hipoclor v mui clorat l cho GV : a) Bn cht ca phn ng Cl2 tc Cl2 tc dng vi dd kim, phn ng u l oxi ho - kh ni dng vi dd kim l g ? b) Trong cng nghip, sn xut phn t. HS tham kho SGK nu cch iu ch KClO3 trong cng KClO3 bng cch no ? nghip. HS quan st tinh th KClO3, lm th nghim th tnh tan ca GV cho HS quan st tinh th KClO3, cho KClO3 vo nc v yu KClO3 trong nc v tr li cu hi, tham kho SGK nu tnh cu HS tr li cu hi v trng cht vt l ca KClO3. thi ? mu sc ? tnh tan ca HS vit PTHH phn ng nhit KClO3. phn KClO3. GV : Vit PTHH khi un nng KClO3 c cht xc tc MnO2, bit phn ng ny c dng iu ch oxi trong PTN. HS tham kho SGK, tho lun GV lu cho HS v iu kin chung tr li cu hi, t HS phn ng nh SGK. rt ra kt lun : GV cho HS quan st bao dim, - KClO3 l hp cht kh bn (bn gii thiu cho HS thnh phn hn nc Gia-ven v clorua vi). ho cht u que dim, - KClO3 l cht oxi ho mnh, d thnh hp dim v yu cu HS 105

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

tr li cu hi : Ti sao khi qut dng tc dng vi nhiu cht d que dim vo thnh hp th chy nh P, S, C, b nhit phn dim li chy ? nhit cao. GV nhn xt v hng dn HS rt HS tham kho SGK tr li cu ra kt lun. hi. GV : Vi tnh oxi ho mnh, KClO3 c nhng ng dng g ? Hot ng 6 : Tng kt v vn dng HS lm bi tp s 2, 4, 5 SGK.

Bi 33
I- mc tiu

Luyn tp v clo v hp cht ca clo

Cng c tnh cht vt l, ho hc c trng ca clo, nguyn tc v phng php iu ch clo, tnh cht cc hp cht ca clo. II- chun b GV chun b h thng cu hi, bi tp, giao cho HS mt s cu hi yu cu HS chun b trc : Cu 1 : Nu cu to nguyn t, m in ca clo. Gii thch cc s oxi ho ca clo. Tnh cht l, ho hc ca n cht clo. Cu 2 : Trnh by tnh cht ho hc ca dd HCl. Vit cc PTHH minh ho. Cu 3 : Cc hp cht cha oxi ca clo c nhiu ng dng quan trng l nhng ho cht no (cng thc, tn gi) ? Lp bng tm tt s oxi ho, cch iu ch, tnh cht ho hc ca chng. Cu 4 : C cc cht sau : KCl, KClO, KClO 3, HClO, CaOCl2, Cl2, FeCl2, FeCl3, HCl, AgCl. Hy lp cc s bin ho gia cc ho cht trn v vit cc PTHH thc hin dy bin ho . GV c th dy theo phng php grap. HS chun b bi theo nhm, mi nhm chun b phn tr li 1 cu hi trnh by bng my chiu. GV chun b y cc phng tin k thut HS trnh by bi ca nhm trn my tnh. III- Thit k hot ng dy hc 106

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp GV : Clo v hp cht ca clo c tnh cht, ng dng v iu ch nh th no ? Hot ng 2 : Kin thc cn nm vng GV : Yu cu HS trnh by cu HS tr li cu hi 1, lp tho hi 1, t chc cho HS tho lun. lun, b sung kin thc, rt ra kt lun v cu to nguyn t, cc s oxi ho ca clo, tnh cht l, ho ca clo c bit rt ra c s sau : Cl
+1 1
d

Cl

kh

Cl

+1

Cl GV : Yu cu HS trnh by cu 2 3s 3p6 3s23p5 hi 2, t chc cho HS tho lun. Tnh oxi ho Tnh kh HS tr li cu hi 2, tho lun, b sung, rt ra kt lun v tnh cht ho hc ca HCl c bit nhn mnh cho HS : - Hp cht cha Cl c tnh kh do : 0 2Cl Cl 2 HS thc hin yu cu ca GV theo bng mu : GV : Yu cu HS in thng tin Cc hp cht vo trng trong bng mu, tr S oxi ho li cu hi 3. iu ch Tnh cht ho hc ng dng

107

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV : Yu cu HS trnh by cu HS thit lp s , tho lun, hi 4, t chc cho HS tho lun. a ra s hon chnh. GV : Trong cc phn ng ho HS vit PTHH thc hin dy hc : bin ho,. - Phn ng no th hin tnh oxi ho ca clo ? HS tr li cu hi. - Phn ng no thuc loi oxi ho - kh ni phn t ? V sao ? - Phn ng no cc hp cht cha oxi ca clo th hin tnh oxi ho ? - Phn ng no c dng iu ch clo trong PTN ? trong cng nghip ? Hot ng 3 : Bi tp vn dng GV yu cu HS lm cc bi tp trong SGK. HS lm cc bi tp trong SGK, tho lun v cha bi.

Bi 34
I- Mc tiu

Flo

Bit trng thi t nhin, phng php iu ch, tnh cht ho hc, ng dng ca flo. Tnh cht v cch iu ch hiro florua, axit flohiric, oxi florua. Hiu flo l phi kim mnh nht, trong cc hp cht flo ch c s oxi ho 1, ch c th dng phng php in phn mi c th iu ch c flo. II- Chun b Bt CaF2, dd H2SO4, parafin, tm knh, dao nhn. GV c th s dng s grap cng c kin thc vo cui bi. 108

III- Thit k hot ng dy hc

Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp GV : Ti sao ni nguyn t flo l mt phi kim in hnh, hot ng ho hc mnh nht trong s cc phi kim ? flo c g ging v khc vi nguyn t clo ? Hot ng 2 : Trng thi t nhin, iu ch GV : 1. Trong t nhin, flo tn ti HS tham kho SGK rt ra c trng thi n cht hay hp cht trng thi t nhin ca flo, da ? V sao ? vo tnh cht hot ng ho hc mnh nht ca flo gii thch. 2. Cho bit mt s khong cht HS tham kho SGK nu khong cha flo trong t nhin. cht, mt s dng tn ti ca flo Nu c iu kin GV cho HS trong t nhin. xem cc mu vt, quan st cc hnh nh v cc m khong ca flo. GV c th cung cp thm thng tin : Flo chim khong 6,25.102% tng khi lng v tri t, ngha l cn nhiu hn Cu, Zn, Ni v mt HS tham kho SGK tr li cu s nguyn t quen thuc khc. hi. GV : Hy cho bit : HS vit PTHH : 1. Nguyn tc iu ch flo. cc m : 2 H+ + 2e 2. Phng php iu ch flo. Ti H2 sao ch c th dng phng cc dng : 2 F 2e F2 php iu ch ? Hot ng 3 : Tnh cht, ng GV : Hy cho bit tnh cht vt l ca flo: trng thi, mu sc, tnh c. GV : Ti sao ni : flo l phi kim mnh nht ? dng HS nh li bi khi qut hoc tham kho SGK tr li cu hi. HS da vo cu hnh electron, gi tr m in ca flo tr li. 109

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV : flo c tnh cht ho hc ging v khc clo nh th no ? GV : Flo c tnh oxi ho mnh nht vy flo tc dng c vi nhng ho cht no ? GV : Vit PTHH minh ha tnh cht ho hc ca flo. GV cha bi v hng dn HS rt ra kt lun v tnh cht ho hc ca flo. GV : Nu cc ng dng quan trng ca flo ? GV c th lng vic gio dc mi trng vo bi hc. Nu c iu kin GV giao cho HS tm kim thng tin trn mng internet tm hiu v tnh hnh s dng cht CFC v nhng tc hi ca n vi mi trng. Hot ng 4 : Mt s hp cht GV : 1. Nu phng php, vit PTHH iu ch hiro florua. 2. Ti sao khng s dng phng php tng hp nh iu ch hiro clorua ? GV : HF v HCl c tnh cht vt l khc nhau nh th no ?

HS tin hnh so snh cu to v m in ca clo v flo, t rt ra flo c tnh oxi ho mnh nht. HS d on : + Flo tc dng c kim loi + Flo tc dng vi phi kim + Flo tc dng vi hp cht HS tham kho SGK vit PTHH minh ha tnh cht ho hc ca flo. Sau khi cha bi HS rt ra kt lun nh SGK. HS tham kho SGK v nu ng dng ca flo.

ca flo HS tham kho SGK tr li cu hi.

GV c th khuyn khch HS kh, gii v nh tm hiu, gii 110

HS tham kho SGK nu r : - Hiro florua c nhit si cao hn hn hiro clorua. - Hiro florua tan v hn trong nc trong khi hiro clorua tan c hn. HS tham kho SGK tr li cu

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

thch s khc nhau . GV : 1. Kh hiro florua tan vo nc to thnh dd c tnh cht ho hc g ? 2. Dd c tnh cht g khc vi dd HCl ?

hi v i n kt lun : - Kh hiro florua tan vo nc to thnh dd axit flohiric c tnh cht axit yu. - Dd axit flohiric c tnh cht c bit n mn thu tinh do tc dng vi SiO2 c trong thnh phn thu tinh. HS vit PTHH ca phn ng gia dd hiro florua vi SiO2. HS tr li cu hi.

Nu c iu kin GV c th lm th nghim biu din kh nng n mn thu tinh ca dd HF. GV : 1. Mun khc ch, hoa vn ln thu tinh ta lm nh th no ? 2. C th ng dd HF trong chai l lm bng thu tinh hay khng ? GV b sung thm tnh tan, tnh c ca cc mui florua. GV : Vit cng thc phn t, cng thc cu to, xc nh s oxi ho ca flo trong hp cht vi oxi ? GV : 1. Vit PTHH ca phn ng iu ch oxi florua. 2. Nu tnh cht vt l ca oxi florua. 3. Nu tnh cht ho hc ca oxi florua. GV : Hon thnh PTHH sau y :

HS tr li : hp cht vi oxi ca flo c - Cng thc phn t : OF2 - Cng thc cu to : F O F - S oxi ho : F : 1 ; O : +2.

HS tham kho SGK tr li cu hi. HS vn dng hon thnh cc PTHH.

111

OF2 + H2 ? OF2 + Mg ? Hot ng 5 : Tng kt v vn dng HS lm bi tp s 3, 4 SGK trang 139.

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Bi 35
I- Mc tiu

brom

Bit trng thi t nhin, phng php iu ch, tnh cht ho hc ca brom ; phng php iu ch v tnh cht ca mt s hp cht ca brom. So snh c tnh cht ho hc ca brom, hp cht ca brom vi cc halogen khc. II- Chun b Ho cht : nc brom, dd KI, dd h tinh bt. Phn mm m phng phn ng ho hc ca brom vi kim loi (Al v Br2), mt s hnh nh gii thiu ng dng ca AgBr trong vic ch to phim nh. III- Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1 : T chc tnh hung hc tp Chng ta c hc 2 nguyn t halogen l clo v flo, hm nay chng ta cng nghin cu tnh cht ca n cht v tnh cht mt s hp cht ca brom mt nguyn t phi kim duy nht trong BTH trng thi lng. Hot ng 2 : Trng thi t nhin, iu ch GV : t cu hi : 1. Trong t nhin, brom tn ti HS tham kho SGK tr li cu trng thi n cht hay hp hi. cht ? 112

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

2. Hy k mt s cht cha brom trong t nhin. GV : Hy cho bit : 1. Ngun nguyn liu chnh iu ch brom l g.

HS tham kho SGK rt ra c : - Ngun nguyn liu chnh dng iu ch brom l nc bin (c nhiu NaBr, KBr). 2. Nu nguyn tc iu ch - Nguyn tc iu ch : oxi brom. ho ion Br2Br 2e Br2 Cht oxi ho l Cl2. 3. Vit PTHH iu ch brom ? - PTHH iu ch brom. Hot ng 3 : Tnh cht, ng dng GV cho HS quan st l cha brom HS quan st brom lng, ng lng GV : Quan st l ng brom trong l thu tinh trong sut, v cho bit : nt kn v tr li cu hi . 1. Trng thi, mu sc. 2. D hay kh bay hi ? HS tham kho SGK b sung GV : Brom cn c nhng tnh tnh c, d gy bng nng cht vt l no khc ? ca brom. GV : So snh : HS vit cu hnh electron lp 1. Cu to lp electron ngoi cng, ngoi cng ca clo v brom rt m in ca brom v clo. ra c : 2. Tnh cht ho hc ca brom - Brom c lp electron ngoi v clo. cng ging clo brom c tnh cht ho hc ging clo. C th : Brom c tnh oxi ho mnh, ngoi ra brom cn c tnh kh. - m in ca brom nh GV : Vit cc PTHH minh ha hn clo, tnh oxi ho ca brom tnh cht ho hc ca brom. yu hn clo. HS vit PTHH ca brom tc Nu c iu kin GV cho HS dng vi : quan st phn mm m phng + Kim loi phn ng ca brom vi nhm. + Hiro GV : Hon thnh cc phn ng + Nc 113

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

ho hc sau y v cho bit vai tr ca brom trong phn ng : Br2 + Cl2 + H2O HBrO3 + HCl Br2 + NaOH NaBrO + NaBr

GV : Sau y ta lm th nghim brom tc dng vi dd mui ca iot xem tnh oxi ho ca brom mnh hn hay yu hn iot. GV hng dn HS lm th nghim brom tc dng vi dd mui ca iot.

HS xc nh bn cht v vai tr ca brom trong cc phn ng. HS cn bng PTHH v xc nh r vai tr ca brom. T rt ra kt lun : - Brom c tnh oxi ho mnh, ngoi ra cn c tnh kh. Br
+5 1

Br

Br ,

+1

Br Tnh oxi ho Tnh kh HS tin hnh lm th nghim, nu hin tng, gii thch, vit PTHH xy ra v rt ra kt lun : - Tnh oxi ho ca brom yu hn clo v mnh hn iot Th hin : Cl2 + 2NaBr 2NaCl + Br2 GV : Nu cc ng dng ca Br2 + 2NaI 2NaBr + I2 brom ? HS tham kho SGK nu ng dng ca brom. Hot ng 4 : Mt s hp cht ca brom GV : Vit cc PTHH iu ch HS c th vit nhiu PTHH hiro bromua. iu ch hiro bromua, VD nh : - Br2 tc dng vi H2. - Br2 tc dng vi H2O. GV phn tch cc phng n ca - Br2 tc dng vi cht hu c HS v gii thiu cho HS phng nh CH4 php iu ch hiro bromua HS tham kho SGK v vit trong thc t v vit PTHH nh PTHH iu ch HBr t PBr3 v 114

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

SGK. GV : So snh tnh cht vt l ca hiro bromua v hiro clorua.

H2O.

HS tham kho SGK rt ra kt lun hiro bromua c nhiu GV : Dd axit bromhiric v dd tnh cht vt l tng t nh axit clohiric c nhiu tnh cht hiro clorua (trng thi, mu ho hc tng t nhau, vy HBr v sc, tnh tan, bc khi trong dd HBr c tnh cht g ? khng kh m). HS da vo tnh cht ho hc ca dd hiro clorua rt ra tnh cht ho hc ca HBr v dd HBr GV : Hon thnh PTHH sau y, : ch r bn cht v vai tr cc - Dd axit bromhiric l mt cht tham gia phn ng : axit mnh. HBr + H2SO4 Br2 + SO2 + - Kh hiro bromua v dd axit H2O bromhiric c tnh kh . HBr + O2 H2O + Br2 HS cn bng PTHH qua nu GV : Hy so snh cc tnh cht c bn cht ca phn ng l sau ca dd axit bromhiric v dd oxi ho kh v Br l (trong HBr) axit clohiric. l cht kh. - Tnh axit v tnh kh. HS tham kho SGK rt ra c : - Tnh axit ca dd axit GV : AgBr l mt mui c ng bromhiric mnh hn dd axit dng quan trng ch to clohiric. phim nh. Gii thch ? - Tnh kh ca dd axit GV : Brom cng to thnh cc bromhiric mnh hn dd axit axit c oxi tng t nh clo. Hy clohiric. vit v c tn cc axit c cha HS lin h thc t, tham kho oxi ca brom. Cho bit s oxi ho SGK gii thch ng dng ca ca Br trong cc hp cht . AgBr HS vit cng thc cc axit c GV : So snh tnh cht sau ca oxi ca brom c tn v xc 115

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

axit hipobrom v axit hipoclor v : tnh bn, tnh axit, tnh oxi ho.

nh s oxi ho t rt ra c : Trong cc hp cht cha oxi, brom cng c cc s oxi ho dng +1, +3, +5, +7. HS tham kho SGK rt ra c : Tnh bn, tnh axit, tnh oxi ho ca axit hipobrom u km hn axit hipoclor. Hot ng 5 : Tng kt v vn dng HS lm bi tp s 4, 6 SGK trang 142.

Bi 36
I- Mc tiu

Iot

Bit trng thi t nhin, phng php iu ch, tnh cht ho hc, ng dng ca iot ; tnh cht ho hc mt s hp cht ca iot ; phng php nhn bit iot. So snh c tnh cht ho hc ca iot, hp cht ca iot vi cc halogen khc. II- Chun b Ho cht : iot, ru etylic, nc brom, dd KI, dd h tinh bt. Phn mm m phng th nghim Al tc dng vi iot, th nghim v s thng hoa ca iot, mt s hnh nh gii thiu bnh nhn mc bnh biu c, cch phng bnh biu c, mt s sn phm ng dng ca iot trong thc t nh 1 l cn iot, 1 gi mui iot III- Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca Gio Vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV gii thiu gi mui iot v HS lin h thc t tr li cu t cu hi: Theo cc em hi. mui iot ny lm g ? Ti 116

Hot ng ca Gio Vin

Hot ng ca hc sinh

sao ? GV : Iot c g gng v khc vi - HS nm c mc tiu v nh cc halogen khc. hng bi hc. Hot ng 2 : Trng thi t nhin, iu ch GV : HS tham kho SGK, lin h thc tin rt ra c : 1. Trong t nhin iot tn ti dng - Trong t nhin iot tn ti dng n cht hay hp cht ? hp cht. 2. Cc hp cht cha iot tp trung - Hp cht ca iot c trong nc u ? bin, mt s loi rong bin, iot GV c th b xung tr lng iot c trong tuyn gip ca ngi. trong t nhin t nht so vi cc halogen khc, chim 4. 105 % khi lng v Tri t v phn tn. GV: Ngi ta iu ch iot t HS tham kho SGK tr li cu rong bin. Em hy cho bit : hi. 1. Phng php tch mui iot t rong bin. 2. Nguyn tc iu ch v vit PTHH iu ch iot. Hot ng 3 : Tnh cht, ng dng GV cho HS quan st tinh th iot HS quan st tinh th iot nu c v yu cu HS : nu trng thi, trng thi, mu sc ca tinh th mu sc ca n cht iot. iot. GV lm th nghim th tnh tan ca iot trong nc, cho HS quan st l cn iot. GV : Cho bit tnh tan ca iot HS quan st th nghim, tham trong nc v trong dung mi kho SGK tr li cu hi. hu c. HS quan st th nghim, m t GV lm th nghim iot thng ton b hin tng thng hoa ca hoa. iot. Vi HS kh gii GV c th yu Em hy m t hin tng thng cu gii thch hin tng thng hoa ca iot ? hoa ca iot. HS lin h vi cc halogen khc : 117

Hot ng ca Gio Vin

Hot ng ca hc sinh

GV: Iot c tnh cht ho hc g ging v khc vi cc halogen khc ? Ti sao ? GV: Phn ng ho hc no th hin tnh oxi ho ca iot ? GV : Sau y ta s xem iot th hin cc tnh cht ho hc nh th no. GV lm th nghim 1 : iot tc dng vi nhm hoc c th cho HS quan st th nghim m phng iot tc dng vi Al. GV : 1. Vit PTHH phn ng ca iot tc dng vi hiro ? 2. Cho bit phn ng ca iot vi hiro c g khc vi phn ng ca cc halogen khc vi hiro.

- Iot cng c tnh oxi ho mnh. - Tnh oxi ho ca I<Br<Cl<F. HS : Phn ng th hin tnh oxi ho ca iot l : tc dng vi kim loi, tc dng vi hiro HS quan st th nghim, nu hin tng, gii thch, vit PTHH, xc nh vai tr ca iot trong phn ng vi nhm, tin hnh tho lun v rt ra : Iot oxi ho mnh kim loi kh b un nng hoc c cht xc tc. HS tham kho SGK tr li cu hi v rt ra c : Iot ch oxi ho hiro nhit cao, c cht xc tc, phn ng thun nghch v thu nhit kh nng tham gia phn ng ho hc ca iot yu hn cc halogen khc. HS vit PTHH ca phn ng chng minh tnh oxi ho ca iot yu hn brom. HS lm th nghim, cc HS khc quan st, nu hin tng, gii thch v rt ra : Iot c tnh cht c bit l to thnh vi h tinh bt hp cht c mu xanh HS tng kt li v i n kt lun v tnh cht ho hc ca iot. HS tham kho SGK, lin h thc t nu ng dng ca iot.

GV : Hy dn ra phn ng ho hc chng minh : tnh oxi ho ca iot yu hn brom. GV : Ngoi cc tnh cht trn iot cn c tnh cht ho hc g m cc halogen khc khng c ? Ta cng xem th nghim iot tc dng vi h tinh bt. GV hng dn HS lm th nghim. GV hng dn HS rt ra kt lun v tnh cht ho hc ca iot. GV: Cho bit cc ng dng ca iot ? 118

Hot ng ca Gio Vin

Hot ng ca hc sinh

GV hng dn HS v nh c thm t liu SGK trang 146. Hot ng 4 : Mt s hp cht ca iot GV : 1. Vit cng thc phn t, cng HS tr li cu hi, tham kho thc cu to hp cht ca iot vi SGK so snh tnh bn ca hiro hiro. iotua vi cc hiro halogenua 2. So snh bn ca hiro khc, vit PTHH phn hu iotua vi cc hiro halogenua hiro iotua. khc. GV : Hiro iotua tan vo nc to HS tham kho SGK tr li cu thnh dd axit iothiric. Hy so hi. snh cc tnh cht ho hc sau y ca axit iothiric vi axit clohiric, bromhiric v tnh axit v tnh kh. HS cn bng PTHH, thy v nu GV : Hon thnh cc PTHH sau c vai tr ca HI l cht kh. y v cho bit vai tr ca hiro iotua trong phn ng : HI + H2SO4c I2 + H2S + H2O HS tng kt li v i n kt HI + FeCl3 FeCl2 + I2 + lun nh SGK. HCl HS s bng tnh tan nhn xt GV hng dn HS rt ra kt lun tnh tan ca cc mui iotua, v tnh cht ho hc ca hiro tham kho SGK rt ra : iotua. a s cc mui iotua tan, tr GV : Da vo bng tnh tan v mui AgI, PbI2 khng tan, u cho bit tnh tan ca cc mui c mu vng. iotua. GV : gii thiu cho HS v mt s hp cht cha oxi ca iot nh oxit, axit, mui t hng dn HS rt ra kt lun v cc s oxi ho dng ca iot. Hot ng 5 : Tng kt v vn dng

119

Hot ng ca Gio Vin

Hot ng ca hc sinh

HS lm bi tp s 4, 5 SGK trang 145.

Bi 37
I- Mc tiu

Luyn tp chng 5

Cng c cc kin thc v cu to nguyn t, m in, s oxi ho ca cc halogen, tnh cht cc hp cht ca halogen vi H, cc hp cht cha oxi quan trng ca clo, iu ch cc halogen. So snh rt ra quy lut v s bin i tnh cht cc halogen v hp cht ca chng. II- Chun b GV chun b h thng cu hi, bi tp, giao cho HS mt s cu hi yu cu HS chun b trc. Cu 1 : 1. Lp bng so snh cu to nguyn t v tnh cht cc halogen, vit PTHH minh ho. 2. Quy lut bin i tnh cht ca halogen ? Vit PTHH minh ho. Cu 2 : 1. Tnh cht ho hc ca cc dd hiro halogenua ? Vit cc PTHH minh ho. 2. Quy lut bin i tnh cht ca dd hiro halogenua? Vit cc PTHH minh ho. Cu 3 : S oxi ho ca cc nguyn t trong hp cht cha oxi ca flo v cc halogen cn li c im g khc nhau ? V sao ? Cu 4 : Trnh by nguyn tc, phng php iu ch cc halogen. Vit cc PTHH. GV cng c th p dng phng php grap dy bi luyn tp. III. Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp - Cu to, tnh cht, cch iu ch halogen ; cu to tnh cht cc hp cht ca chng c g ging v khc nhau ? - Tnh cht n cht, hp cht ca halogen bin i theo quy lut no ? 120

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 2 : Kin thc cn nm vng GV hng dn HS k bng so snh HS k bng so snh cu hnh cu hnh electron nguyn t, electron, m in, tnh m in, tnh cht ho cht ho hc, tho lun, b hc ca halogen. GV hng dn sung, rt ra kt lun v im tho lun cu hi 1 v rt ra ging nhau, khc nhau gia cc kt lun. halogen, quy lut bin i m in, tnh oxi ho ca GV yu cu HS tr li cu hi 2, chng. hng dn HS tho lun, rt ra HS tr li cu hi, tho lun, kt lun. b sung kin thc, rt ra kt lun v im ging nhau (CTPT, CTCT, tnh cht ho hc), khc nhau (HF vi cc hiro halogenua cn li), quy lut bin i tnh axit, tnh GV : Dng thuc th no kh ca chng. HS vit PTHH nhn ra ion halogenua ? minh ho. GV yu cu HS tr li cu hi 3, HS nu cc thuc th nhn ra hng dn HS tho lun, rt ra ion halogenua (AgNO3,...). kt lun v cc hp cht cha HS tho lun cu hi 3, rt ra oxi ca halogen. kt lun v s oxi ho ca cc GV yu cu HS tr li cu hi 4, halogen trong hp cht vi oxi. t chc cho HS tho lun, rt ra HS k bng so snh. kt lun v nguyn tc iu Nguyn Phch, phng php iu ch v iu tc ng PTHH PTHH ca phn ng iu ch ch iu php cc halogen. ch F2 Cl2 Br2 I2 HS tho lun v kt lun v iu ch cc halogen. Hot ng 3 : Bi tp vn dng 121

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV ra bi tp.

HS lm cc bi tp trong SGK, tho lun, cha bi v rt ra kt lun nhng kin thc cn nh tng bi.

Bi 38
I- Mc tiu

bi thc hnh s 3 tnh cht ca cc halogen

Bit mc ch, cch tin hnh cc th nghim. K nng s dng dng c, ho cht tin hnh an ton, thnh cng cc th nghim. Quan st cc hin tng xy ra, vn dng kin thc gii thch, vit PTHH. Khc su hn v tnh oxi ho ca cc halogen, so snh tnh oxi ho ca cc halogen. II- Chun b 1. Dng c : Nh hng dn trong SGV. 2. Ho cht Nh hng dn trong SGV. Dng c, ho cht HS tin hnh th nghim theo nhm. 3. Hc sinh n tp nhng kin thc lin quan n cc th nghim trong tit thc hnh. Nghin cu trc bit dng c, ho cht, cch thc hnh tng th nghim. 4. Gio vin Chun b phiu hc tp : C cc ho cht NaBr, NaI, clo, nc brom, c th thc hin cc phn ng ho hc nh th no chng minh tnh oxi ho ca cc nguyn t gim dn t Cl2, Br2, I2. D on cc hin tng xy ra. Vit PTHH ca cc phn ng. 122

III- mt s lu 1. Cl2, Br2 l nhng cht c, phi cn thn khi lm th nghim. 2. Ngoi cch thc hin nh hng dn trong SGK, c th thc hin cc th nghim trong bi vi lng nh, bng cc dng c n gin nh hm s gi th nghim thc hnh, hoc v cc v thuc vin. 3. GV nu gi cho HS tm hiu mt s dng c, ho cht d tm kim, rt n gin nh mt s c, qu cha tinh bt (lm th nghim nhn bit tinh bt v iot). 4. Phn b thi gian hp l. IV- Thit k hot ng dy hc Hot ng 1 : M u tit hc 1. GV : Nu mc ch tit thc hnh. Nhng yu cu HS cn thc hin. 2. S dng phiu hc tp kim tra vic chun b bi ca HS v hng HS vo nhng ni dung quan trng ca tit thc hnh. Hot ng 2 : iu ch clo, tnh ty mu ca kh clo m Cho vo ng nghim mt lng KClO3 bng ht ng. Nu dng KMnO4 th lng ho cht phi ln hn. y cht ming ng nghim bng nt cao su km ng ht nh git c cha dd axit HCl c. Kp mt mnh giy mu m vo ming ng nghim. t ng nghim trn gi ng nghim (hnh 2 trang 179 SGV). Khi tin hnh th nghim, ta bp nh qu bp cao su ca ng ht nh git. Hng dn HS quan st hin tng xy ra trong ng nghim. Nhn xt, gii thch v vit PTHH. Lu : Trc khi lm th nghim phi th xem nt y ng nghim c kn khng kh clo khng bay ra ngoi. C th thc hin th nghim theo phng n khc : dng ng nghim 2 nhnh. Rt vo nhnh ngn ca ng nghim hai nhnh mt t dd HCl c. Cho vo nhnh di mt lng nh KClO3. y ming ng nghim bng nt cao su, kp mt mnh giy mu m vo ming ng nghim (hnh 3a trang 179 SGV). 123

Khi tin hnh th nghim, ta ch vic nghing ng nghim dd axit HCl t nhnh ngn chy sang nhnh di tc dng vi KClO 3 (hnh 3b trang 179 SGV). Hot ng 3 : So snh tnh oxi ho ca clo, brom v iot Tin hnh th nghim nh hng dn trong SGK. Hng dn HS quan st, gii thch, vit PTHH. Hot ng 4 : Tc dng ca iot vi tinh bt GV hng dn HS tin hnh th nghim nh SGK. Hoc c th lm cch khc, dng my lt khoai lang (hoc khoai ty, chui xanh ...). Dng ng nh git nh 1 2 git dd nc I2 ln lt khoai, quan st hin tng xy ra. Th nghim ny nhn ra tinh bt v iot. Hot ng 5 : Cng vic cui tit thc hnh GV : Nhn xt, nh gi kt qu tit thc hnh. Yu cu HS vit t ng trnh. HS : Thu dn dng c, ho cht, v sinh PTN, lp hc.

Bi 39

bi thc hnh s 4 tnh cht cc hp cht ca halogen

I- mc tiu Bit mc ch, cch tin hnh cc th nghim. S dng dng c, ho cht tin hnh an ton, thnh cng cc th nghim. Quan st hin tng xy ra, vn dng kin thc gii thch v vit PTHH. Cng c kin thc v tnh cht ca axit clohiric, tnh ty mu ca clo m. II- chun b 1. Dng c : Nh hng dn trong SGV. 2. Ho cht : Nh hng dn trong SGV. Dng c, ho cht HS thc hin th nghim theo nhm. 3. Hc sinh n tp nm vng kin thc lin quan n cc th nghim trong bi thc hnh. Nghin cu trc bit dng c, ho cht, cch tin hnh tng th nghim. 124

4. Gio vin : Chun b phiu hc tp : Phiu s 1 : Thc hin cc phn ng ho hc ca axit HCl vi Cu(OH) 2, CuO, CaCO3, Zn. D on hin tng xy ra, gii thch, vit PTHH v xc nh vai tr ca cc cht trong phn ng. Phiu s 2 : Hon thnh s sau : C 4 dd HNO3, HCl, NaNO3, NaCl. + Dng thuc th no ? + Hin tng g xy ra ? NaCl, NaNO3 HCl, HNO3

+ Dng thuc th no ? + Hin tng g xy ra NaNO HNO3 III- mt s lu 3 ? HCl 1. KhiNaCl tin hnh cc th nghim thc hnh, GV c th hng dn HS theo nhng cch khc nhau, c bit lu vi HS nhng phng n d thc hin bng dng c n gin, tit kim ho cht. 2. Axit clohiric d bay hi, lu HS phi cn thn. 3. y l bi thc hnh u tin THPT, HS lm quen vi dng bi tp thc hnh. GV nn hnh thnh cho HS cch thc hin theo trnh t sau : nh s th t cc bnh ng ho cht. Phn loi cc ho cht cn nhn bit thuc loi no (HNO 3, HCl thuc loi axit ; NaCl, NaNO3 thuc loi mui). Chn thuc th ph hp (giy qu tm nhn ra axit, AgNO 3 nhn ra Cl). Tin hnh th nghim. Tng trnh theo s . 3. Phn b thi gian hp l cho tng th nghim. III - Thit k hot ng dy hc

125

Hot ng 1 : M u tit thc hnh 1. Gio vin : Nu mc tiu tit thc hnh. Nhng yu cu cn thc hin. 2. S dng phiu hc tp kim tra vic chun b bi ca HS v hng dn HS thc hin nhim v tit hc. Hot ng 2 : Tnh axit mnh ca axit clohiric Tin hnh th nghim nh hng dn trong SGK. Quan st hin tng xy ra v gii thch. T nhng th nghim trn, GV gi HS rt ra kt lun v tnh axit mnh ca axit HCl. HS vit PTHH ca cc phn ng. Hot ng 3 : Tnh ty mu ca nc Gia-ven GV : Hng dn HS thc hin th nghim nh SGK. Lu : tit kim ho cht, ta c th hng dn HS tin hnh th nghim trong cc hm s gi th nghim: t mu vi hoc giy mu vo hm s. Nh tip vo hm s vi git nc Gia-ven. Hng dn HS quan st hin tng xy ra v gii thch nguyn nhn. Hot ng 4 : Bi tp thc nghim nhn bit cc dd GV : - Hng dn HS nh s 1, 2, 3, 4 vo cc bnh ng ho cht. - Tho lun v la chn cc ho cht, cch thc hin cho ph hp. - Sau khi HS tho lun, GV tm tt c th thc hin theo cch sau : HNO3, HCl, NaNO3, NaCl Th bng giy qu tm

Giy qu tm chuyn thnh Khng c phn ng HNO3, HCl NaNO3, NaCl Th bng AgNO3

Kt ta trng Khng c phn ng 126

Khng c phn ng

Kt ta trng

NaCl

HNO3

HCl

HNO3 HS la chn ho cht, thc hin th nghim theo s . Lu : C th th bng nhng cch khc nhau th d : Dng kim loi (nh Zn, Fe, Al) nhn ra axit (HNO 3, HCl) v mui (NaNO3 , NaCl) sau dng dd AgNO3 nhn ra Cl. Hoc c th dng dd AgNO 3 trc nhn ra HCl, NaCl v HNO3, NaNO3 sau dng giy qu tm... Hot ng 5 : Cui tit thc hnh GV : Nhn xt, nh gi tit thc hnh. Yu cu HS vit tng trnh. HS : Thu dn dng c, ho cht, v sinh PTN, lp hc.

127

Chng 6 nhm oxi

A. M u
Mc tiu ca chng HS bit v hiu : Tnh cht vt l, ho hc ca cc n cht O2, O3, S. Tnh cht l ho hc ca cc hp cht ca oxi (H 2O2) v ca lu hunh (H2S, SO2, SO3, H2SO4). Nhng ng dng quan trng ca oxi, lu hunh v hp cht ca chng. HS c k nng : Lm mt s th nghim v tnh cht ho hc ca O2, S v hp cht ca chng (H2O2, H2S, SO2, SO3, H2SO4). Quan st, gii thch, kt lun cc hin tng th nghim, cc hin tng xy ra trong t nhin ( nhim khng kh, t, nc, s suy gim tng ozon, ma axit...) qua gio dc thc bo v mi trng. Lp PTHH ca phn ng c bit l phn ng oxi ho - kh, xc nh cht kh, cht oxi ho. Gii bi tp nh tnh v nh lng c lin quan n kin thc trong chng. Mt s im cn lu 1. H thng kin thc GV cn nm vng kin thc HS c hc cc lp di, kin thc HS c trang b t nhng chng u khai thc cng c nhng kin thc c, hnh thnh kin thc mi, khc su kin thc trng tm, trnh trng lp. 2. Phng php dy hc

128

 Vn dng cc l thuyt ch o nh cu to nguyn t, LKHH, nh lut tun hon, phn ng ho hc d on tnh cht ho hc cc n cht, hp cht ca cc nguyn t trong nhm oxi, xc minh cc d on v tnh cht bng cc th nghim, thc hnh ho hc. Mt s tnh cht mi ca cc cht HS cha c hc c th khai thc cc th nghim di dng th nghim nghin cu. Gn nhng kin thc v ng dng v iu ch cht vi tnh cht vt l, ho hc v vai tr ca chng trong t nhin.

B. Dy hc cc bi c th Bi 40
I- Mc tiu Bit c v tr nhm oxi trong BTH cc nguyn t, c im chung v cu to nguyn t, s oxi ho ca cc nguyn t trong nhm oxi. Hiu c tnh cht ho hc c trng ca cc nguyn t trong nhm oxi l tnh oxi ho mnh, quy lut bin i tnh cht ho hc ca cc nguyn t v hp cht ca chng.

KhI qut v nhm oxi

II- Chun b BTH, bng 6.1 SGK. GV giao cho HS chun b trc mt s ni dung lin quan n nhng kin thc hc. C th l : n li kin thc v BTH v nh lut tun hon cc nguyn t ho hc. 1. Cc nguyn t trong cng nhm A c nhng c im g ging nhau ? (cu to lp electron ngoi cng, ho tr, s oxi ho, tnh cht ho hc ca nguyn t, thnh phn v tnh cht hp cht). Vn dng i vi nhm VIA. 2. Vit cu hnh electron ca nguyn t oxi v lu hunh trng thi c bn, trng thi kch thch, so snh :

129

a) b) c)

Cu to lp electron ngoi cng ( trng thi c bn, trng thi kch thch), s e c thn c kh nng tham gia LKHH. m in. S oxi ho.

3. Cc quy lut bin i tun hon tnh cht cc n cht, hp cht, (tnh kim loi, phi kim, tnh oxi ho, tnh axit ca hp cht vi hiro, hiroxit). Vn dng cc quy lut i vi cc nguyn t thuc nhm VIA. GV c th thit k bi ging bng phn mm Powerpoint. III- thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : Chng ta nghin cu v nhm cc nguyn t phi kim halogen, chng ny tip tc nghin cu mt nhm cc nguyn t phi kim na l nhm oxi. - Nhm oxi gm nhng nguyn t no ? - Cc quy lut bin i cu to v tnh cht cc cht th hin trong nhm oxi nh th no. Hot ng 2 : V tr nhm oxi trong bng tun hon cc nguyn t GV treo BTH, gii thiu cho HS HS s dng BTH, xc nh v nhm oxi, yu cu HS nu tn, tr nhm, c tn, vit k hiu vit k hiu cc nguyn t trong cc nguyn t trong nhm oxi. nhm. HS tham kho SGK tr li cu GV : Hy cho bit trng thi tn hi. ti v mc ph bin trong t nhin ca cc nguyn t nhm oxi. Hot ng 3 : Cu to nguyn t ca nhng nguyn t trong nhm oxi GV : Yu cu HS tr li cu hi HS vn dng kin thc hc 1, t chc cho HS tho lun v chng BTH v nh lut tun rt ra kt lun. hon cc nguyn t ho hc tr li cu hi 1, rt ra : 130

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

- S lp e = s th t chu k. - S e ngoi cng ca nguyn t cc nguyn t nhm A = s th t nhm. Lp e ngoi cng ca nguyn t cc nguyn t nhm VIA l : ns2np4 T HS vit phn b electron GV: Yu cu HS tr li cu hi theo obitan v xc nh s e 2, t chc cho HS tho lun hc thn ca nguyn t trng ng dn HS rt ra nhn xt. thi c bn. HS tr li cu hi 2, tho lun v im ging nhau, khc nhau trong cu to lp electron ngoi cng ca nguyn t O v S. - Nguyn t O khng c obitan d ch c 2e c thn lp ngoi cng. - Nguyn t S, Se, Te c obitan d trng thi c bn c 2e c thn, trng thi kch thch c 4 hoc 6 e c thn c kh nng to cc hp cht c lin kt cng ho tr, trong chng c s oxi ho +4, +6. Hot ng 4 : Tnh cht ca cc nguyn t trong nhm oxi GV yu cu HS tr li cu hi 3, HS vn dng kin thc chng t chc cho HS tho lun v rt cu to nguyn t tr li cu hi ra kt lun v tnh cht cc 3, tho lun v rt ra : n cht. - Nguyn t ca cc nguyn t nhm oxi c 6 electron lp ngoi cng nn chng l cc phi kim (tr Po). - Tnh cht ho hc c trng l tnh oxi ho mnh do m in ln. 131

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

- Tnh phi kim, tnh oxi ho ca cc nguyn t nhm oxi yu hn so vi cc nguyn t nhm halogen cng chu k (F>O, Cl>S,). - Tnh phi kim, tnh oxi ho ca GV : Tin hnh tng t nh trn cc nguyn t nhm oxi gim rt ra kt lun v tnh cht dn theo trnh t : hp cht ca cc nguyn t O>S>Se>Te>Po. nhm oxi. HS vn dng kin thc chng BTH v nh lut tun hon cc nguyn t ho hc, tham kho SGK rt ra : - Hp cht vi hiro (H2S, H2Se, H2Te) l cc kh c tan vo H2O to dd c tnh axit yu. - Tnh bn gim H2O>H2S>H2Se>H2Te. Hp cht hiroxit H2RO4 l nhng axit. Hot ng 5 : Tng kt v vn dng HS lm cc bi tp trong SGK.

Bi 41
I- Mc tiu

0xi

Bit vai tr quan trng ca oxi i vi i sng v sn xut, bit phng php iu ch oxi. Hiu c nguyn nhn tnh oxi ho mnh ca oxi. II- Chun b Dng c, ho cht : 2 bnh kh oxi c iu ch sn, 1 dy magie, 1 mu than, ru etylic, 1 b dng c iu ch oxi (t H 2O2, KMnO4 hoc KClO3 c cht xc tc MnO2). 132

 Mt s t liu v nn cht ph rng, chy rng, khai thc rng, s sa mc ho t ai trn th gii, Vit Nam, mt s ng dng quan trng ca oxi. Nu c iu kin GV chun b dng c ho cht hc sinh thc hin th nghim theo nhm hoc c nhn.
Phiu hc tp

1. Nghin cu cu to n cht oxi. 2. T cu to ca oxi d on tnh cht ho hc ca oxi : Oxi c tnh cht g ? V sao ? Cc phn ng dng chng minh tnh cht ho hc ca oxi. Tn nghim O2 + Mg O2 + C O2 + C2H5OH th Cch lm t nng dy Mg ri a vo bnh kh oxi. t nng mu than cho chy ri a vo bnh kh oxi mt t cn ra a ri chm la. Hin tng Gii thch

3. T tnh cht l, ho ca oxi nu ng dng ca oxi. 4. iu ch oxi : a) Trong PTN. b) Trong cng nghip. 5 . Oxi trong t nhin vi nn ph rng, khai thc rng. III- Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : Em hy cho bit nguyn t HS tr li cu hi. no ph bin nht trn Tri t ? Nu nhng hiu bit ca em v nguyn t . HS nm c mc tiu v nh GV nu mc tiu ca bi nh hng bi hc. 133

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

trong SGK. Hot ng 2 : Cu to phn t oxi, tnh cht vt l v trng thi t nhin ca oxi GV : 1. Vit cu hnh electron v s HS vit cu hnh electron v s phn b electron theo obitan phn b electron theo obitan ca nguyn t oxi. ca nguyn t oxi, xc nh s 2. T cu to lp electrron ngoi electron lp electron ngoi cng gii thch lin kt ho hc cng, xc nh s electron c trong phn t oxi. thn, t cu to lp electron ngoi cng gii thch lin kt ho hc trong phn t oxi. GV : Cc em bit oxi chim Bng kin thc bit a s khong 20% th tch khng HS s nu c trng thi, mu kh, chng ta thng xuyn ht sc, t khi, tnh t tan trong th khng kh, vy em bit nc ca oxi. g v tnh cht vt l ca oxi ? GV thng bo thm v tan ca oxi. Hot ng 3 : Tnh cht ho hc ca oxi GV : Ti sao ni oxi l nguyn t HS xut pht t cu to nguyn phi kim hot ng, c tnh oxi t, m in ca oxi, gii ho mnh ? thch. GV : Nu cc loi phn ng ho HS d kin cc loi phn ng : hc chng minh tnh oxi vi kim loi, phi kim, kh him. ho ca oxi ? HS lm th nghim, quan st GV hng dn HS tin hnh th th nghim, nu hin tng, gii nghim magie, than, ru etylic thch, vit PTHH vo phiu hc tc dng vi oxi. tp v tin hnh tho lun GV gi cho HS xem xt bn nhm v tnh cht ho hc ca cht ca phn ng da vo du oxi. hiu s oxi ho. Sau khi tho lun, HS rt ra nhn xt v tnh cht ho hc ca oxi nh SGK. GV gii thiu cho HS cc hin tHS nhn xt v iu kin 134

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

ng chy trong t nhin (chy phn ng, nhit to ra t phn rng, cc v ho hon) HS ng, bn cht v trng thi ca thy c bn cht cc hin tng cht tham gia phn ng, t chy trong t nhin chnh l tc rt ra kt lun theo SGK. dng ho hc ca oxi. Qua GV yu cu HS nhn xt v iu kin phn ng, nhit to ra t phn ng, bn cht v trng thi ca cht tham gia phn ng . GV gii thiu thm v cc qu trnh h hp, phn hu cht hu c, s g ca kim loi u l cc qu trnh oxi ho. Hot ng 4 : ng dng ca oxi GV : 1. Nu cc ng dng ca oxi. HS tham kho hnh 6.3 ng 2. Ch r trong cc ng dng dng ca oxi trong SGK, kt hp vn dng tnh cht l vi nhng kin thc mi hc rt ho g ca oxi. ra nhng ng dng ca oxi. GV c th cung cp thm cc t liu v ng dng ca oxi cho bi ging thm phong ph. Hot ng 5 : iu ch oxi GV: Vit cc PTHH c th dng HS c th a ra nhiu phn iu ch oxi trong PTN. ng ho hc to ra O2. GV nhn xt cc PTHH do HS - Di s dn dt ca GV, HS rt ra a ra, dn dt HS rt ra c phc : Trong PTN, c th iu ng php iu ch oxi trong ch oxi, bng phn ng phn PTN. hu cc hp cht giu oxi, km bn vi nhit nh KClO3, KMnO4, H2 O2... GV yu cu HS quan st hnh HS hon thnh cc PTHH dng 6.4 - iu ch oxi bng cch iu ch oxi trong PTN. phn hu H2O2, yu cu HS gii HS vn dng tnh cht vt l thch cch thu kh oxi. ca oxi gii thch cch thu 135

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV : 1. Cho bit cc cht trong t nhin c cha hm lng oxi nhiu nht ? 2. Trnh by phng php iu ch oxi trong cng nghip.

kh oxi. HS lin h thc t, tham kho SGK nu cch iu ch oxi t khng kh, ch r s dng tnh cht vt l no ca oxi iu ch oxi, vit s tch oxi t khng kh, nu cch iu ch oxi t nc v vit phng trnh in phn H2O. Hot ng 6 : Oxi trong t nhin GV : Cho bit qu trnh no Bng kin thc sinh hc, HS d trong t nhin sinh ra oxi, vit dng xc nh c qu trnh PTHH ca phn ng . quang hp sinh ra oxi v vit GV: Lng oxi trong khng kh PTHH ca phn ng quang hp. duy tr cho s sng ca tri y l mt cu hi m, HS c t b nh hng trc tip bi nhiu hng tr li, c th cu nhng yu t no ? tr li ca HS cp n tng cng tnh tch cc ch nhiu lnh vc khc nhau, GV ng ca HS kt hp vi vn nn khuyn khch HS a ra cc GDMT, GV c th cho HS thc kin c nhn ca mnh. hin nhng iu tra ngn v nhng vn suy thoi v pht trin rng trn th gii hoc a phng. Hot ng 7 : Tng kt bi Tu theo trnh ca HS, GV c th cho HS thc hin grap bi oxi hoc lm bi tp vn dng nh sau : 1. Ngi ta s dng n x axetilen hn, ct kim loi. Phi trn hn hp kh oxi v axetilen vi t l nh th no c hn hp chy tt nht, tit kim ho cht nht ? 2. Trong dy chuyn sn xut H2SO4 t qung pirit st FeS2, ngi ta dng oxi trong khng kh t qung. Tnh th tch khng kh (ktc) cn dng t 1 tn qung.

136

Bi 42
I- Mc tiu

ozon v hiro peoxit

Bit c cu to phn t, tnh cht vt l, ho hc ca ozon v hiro peoxit. Hiu c nguyn nhn tnh oxi ho mnh ca ozon, hiro peoxit. Vn dng gii thch ng dng ca chng. Gio dc thi , hnh vi o c : bo v tng ozon l bo v Tri t. II- Chun b Ho cht : dd H2O2, dd KI, dd KMnO 4, dd h tinh bt, qu tm, dd H2SO4. Cc t liu, hnh nh m phng v tng ozon, s ph hu tng ozon, mt s hnh nh v thin tai l lt, hn hn, mt s bnh nhn b ung th mt, da do nh hng ca tia cc tm. Nu c iu kin, GV chun b y dng c, ho cht HS thc hin cc th nghim c nhn hoc theo nhm nghin cu v tnh cht ho hc ca hiro peoxit, cc phng tin my tnh truy cp internet HS khai thc thng tin trn mng.
Phiu hc tp

Ni dung 1 : Nghin cu v ozon 1. Cu to phn t : CTPT ? CT electron ? CTCT ? Lin kt ho hc ? So snh bn cc lin kt ? 2. So snh tnh cht ho hc ca ozon v oxi ? 3. Chng minh tnh cht ho hc ca ozon ? 4. ng dng ca ozon vn l thng tng ozon v nhim kh quyn. Ni dung 2 : Nghin cu v hiro peoxit 1. Cu to phn t Cng thc electron ? Cng thc cu to ? LKHH ? bn LKHH ? S oxi ho ? 2. Nghin cu tnh cht ho hc ca Hiro peoxit 137

a) D on tnh cht ca H2O2 ? b) Th nghim nghin cu tnh cht ho hc ca H2O2 : Tn TN H2O2 + KI + qu tm H2O2 + KI + h tinh bt H 2O2 + KMnO4 + H2SO4 Cch lm 2ml dd H2O2 + 2ml dd KI + qu tm 2ml dd H2O2 + 2ml dd KI + 2 git h tinh bt 2 ml dd KMnO4 + 5 git H2SO4 + 2ml H 2O2 D on Hin tng Gii thch , PTHH

c) Kt lun v tnh cht ho hc ca H2O2. 3. ng dng ca H2O2 ? III- Thit k hot ng dy hc

Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV: Ozon v hiro peoxit l Vi cu hi ny hc sinh c g ? Em bit g v nhng nhiu phng n tr li. ho cht ? D kin mt s phng n tr li GV nhn xt cc phng n tr ca hc sinh. li v kt lun : ozon l mt ho HS nm c mc tiu v nh cht rt quan trng, c nh hhng bi hc. ng ln n s sng trn Tri t, hiro peoxit l cht c nhiu ng dng quan trng. Ti sao ozon v hiro peoxit li c nhng vai tr, tc dng quan trng nh vy, iu c lin quan g n tnh cht ca chng ? Bi hc hm nay s gip chng ta tr li c cu hi ny. 138

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 2 : Ozon GV gii thiu cho hc sinh : ging nh kim cng v than ch l hai dng th hnh ca nguyn t cacbon, oxi (O2) v ozon (O3) cng l hai dng th hnh ca nguyn t oxi. GV : Yu cu HS tr li cu hi. Ni dung 1.1 trong phiu hc tp.

GV cha bi ch cho hc sinh so snh bn ca cc lin kt ho hc trong phn t ozon i n kt lun : lin kt n km bn hn lin kt i nn phn t ozon (O3) km bn hn phn t oxi (O2). Ozon l mt phn t khng thng nn cu to ca ozon c vit nh trong SGK. Hot ng 3 : Tnh cht ca ozon. ng dng ca ozon GV : Nu cc tnh cht vt l HS tham kho SGK, nu cc tnh ca ozon. cht vt l ca ozon. GV gii thiu cho HS s hnh thnh ozon t oxi do tc dng ca tia cc tm hoc s phng in trong cn dng. GV : Da vo c im cu to phn t, d on tnh cht ho hc ca ozon. GV t chc cho HS tho lun d on v tnh cht ho hc ca ozon.

HS tr li cu hi ni dung 1 vo phiu hc tp. Sau khi GV cha bi v b sung kin thc, HS rt ra kt lun v cu to phn t ozon : - CTCT : O O O - Lin kt ho hc : nguyn t oxi trung tm to mt lin kt cho nhn vi mt trong hai nguyn t oxi v to hai lin kt cng ho tr vi nguyn t oxi cn li. - Lin kt n (cho - nhn) km bn hn hai lin kt cng ho tr nn phn t ozon (O3) km bn hn phn t oxi (O2).

HS d on tnh cht ho hc ca ozon c th theo (t duy logic) : Ozon v oxi u l n cht ca nguyn t oxi. Ozon km bn hn oxi nn d phn ng hn oxi. Oxi l cht oxi ho mnh. Vy ozon phi l cht oxi ho mnh v mnh hn oxi. HS c th tr li : 139

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV : Vy ozon c th tc dng vi nhng ho cht no ?

- Ozon tc dng vi kim loi, hiro - Cc cht tc dng vi oxi s tc dng vi ozon. - Ozon tc dng vi cc cht kh

GV nhn xt cc phng n tr li ca hc sinh. GV : C th dng phn ng ho hc no chng minh tnh oxi ho ca ozon mnh hn oxi ?

HS tham kho SGK dn ra phn ng ca ozon vi Ag, dd KI v vit PTHH ca phn ng. HS nhn xt v cc sn phm to thnh rt ra : Cc ng ca ozon u sinh ra oxi (O2) tc l : O3 + 2e O2 + O2 lin kt n (lin kt cho nhn) km bn hn hai lin kt cng ho tr nn khi xy ra phn ng lin kt n b ph v thnh oxi nguyn t c tnh GV : oxi ho mnh hn oxi phn t, 1. Trnh by hiu bit ca em d dng thu electron hn to v cc ng dng ca ozon. thnh O2. 2. Ti sao khi nng ozon HS tho lun v cc ng dng 6 ln(>10 %) ozon li l cht gy ca ozon, vn dng kin thc nhim mi trng ? va hc gii thch cc ng dng, tc hi gy nhim mi trng ca ozon. Hot ng 4 : Cu to phn t hiropeoxit GV : Hiro peoxit (nc oxi gi) HS quan st m hnh phn t c cng thc phn t l H2O2. H2O2, cu trc khng gian ca Vy nc oxi gi c cu to nh th H2O2, tho lun nhm theo ni no ? dung 2 ca phiu hc tp t GV cho HS quan st m hnh rt ra : phn t H2O2, gii thiu cho HS - Cng thc phn t hiro cu trc khng gian ca H2O2 l peoxit : H2O2. phn t khng thng, t chc - Cng thc cu to : 140

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

cho HS tho lun v cu to ca H2O2, tr li cu hi 2.1 trong phiu hc tp.

H O O H - Lin kt gia nguyn t H v nguyn t O l lin kt cng ho tr phn cc, lin kt gia hai nguyn t O l lin kt cng ho tr khng phn cc, l lin kt n.

Hot ng 5 : Nghin cu tnh cht ca H2O2 GV cho HS quan st dd H2O2. HS quan st dd H2O2 kt hp GV : Nu tnh cht vt l ca tham kho SGK rt ra tnh cht hiro peoxit ? vt l ca H2O2. GV : Vi c im cu to nh HS tin hnh tho lun nhm trn, hiropeoxit c tnh cht d on tnh cht ho hc ca ho hc g ? H2O2. HS c th d on tnh cht ca H2O2 theo logic sau : S oxi ho ca oxi trong H2O2 l 1 nn c 2 kh nng : - Nhn thm 1 electron xung mc oxi ho 2 th hin tnh oxi ho. - Nhng i 1 electron ln s oxi ho 0 th hin tnh kh. Vy hiro peoxit va c tnh GV : C th dng nhng phn oxi ho va c tnh kh . ng ho hc no chng HS xut cc phn ng minh cc tnh cht ca hiro chng minh d on ca peoxit ? mnh : - Nu H2O2 c tnh kh s tc dng vi cht oxi ho (v d nh dd KMnO4) GV hng dn cc nhm HS tin - Nu H2O2 c tnh oxi ho s tc hnh th nghim : H2O2 tc dng c vi cht kh (v d nh dng vi KI (c h tinh bt, qu dd KI). tm), H2O2 tc dng vi KMnO4 Cc nhm HS tin hnh th 141

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

(c H2SO4). GV : Ti sao ngi ta li dng H2O2 iu ch oxi (O2) trong PTN ? GV : Ti sao H2O2 km bn ? GV hng dn HS lin h lin kt ho hc gia hai nguyn t oxi trong HOOH v trong O=OO i n nhn nh H2O2 km bn l do lin kt n O O trong H2O2 km bn tng t nh trong phn t ozon.

nghim, quan st, nu hin tng, gii thch, vit PTHH, tho lun v kt qu v khng nh tnh oxi ho, tnh kh ca H2O2. HS nh li nguyn tc v phng php iu ch oxi trong PTN, gii thch : - Do H2O2 km bn, d b nhit phn hu. HS tng hp li cc kt qu th nghim, b sung kin thc v i n kt lun v tnh cht ho hc ca hiro peoxit. Hot ng 6 : ng dng ca hiropeoxit GV : Nu ng dng ca H2O2. Cc ng dng c vn dng tnh cht l ho g ca hiro peoxit ? HS tham kho SGK, lin h thc tin nu cc ng dng ca H2O2, vn dng tnh cht l ho ca hiro peoxit gii thch cc ng dng . Hot ng 7 : Tng kt v vn dng HS lm bi tp nhn bit kh oxi v kh ozon ; nc v nc oxi gi.

Bi 43
I- Mc tiu

lu hunh

Bit cu to tinh th, tnh cht l, ho hc, ng dng v phng php iu ch lu hunh . Hiu c nguyn nhn lu hunh va c tnh oxi ho va c tnh kh. II- Chun b Ho cht : lu hunh, nhm, nc ct. Dng c : n cn, ng nghim, gi st.

142

 Tranh v hoc hnh nh m t cu trc tinh th, s bin i trng thi phn t ca lu hunh theo nhit , khai thc lu hunh trong lng t.
Phiu hc tp

Ni dung 1 : Nghin cu tnh cht vt l ca lu hunh. 1. Tnh cht vt l v cu to hai dng th hnh ca lu huunh : - Trng thi, mu sc. - Tnh tan (trong nc, trong dung mi hu c). - Hai dng th hnh ca lu hunh l g ? Cho bit s ging v khc nhau v cu to v tnh cht gia hai dng th hnh. 2. nh hng ca nhit i vi cu to phn t v tnh cht vt l ca lu hunh Th nghim : Cho mt t bt lu hunh vo ng nghim ri un nng. Ghi kt qu th nghim v in y thng tin v bng sau : Nhit < 113 0C 119 0C > 117 0C >445 0C 1400 0C 1700 0C Ni dung 2 : Tnh cht ho hc ca lu hunh 1. Cu to nguyn t : in thng tin vo bng sau : Oxi Cu hnh elctrron (trng thi c bn, kch thch) m in S oxi ho 143 Lu hunh Trng thi Mu sc Cu to phn t

Tnh cht ho hc 2. Cc phn ng ho hc chng minh tnh cht ho hc ca lu hunh Tn TN S + Al Cch lm t nng S ti khi xut hin lp hi mu nu ri cho 1 mnh Al vo Hin tng Gii thch, PTHH

S+ Dn kh H2 qua hi S H2 nu S + O2 Ni dung 3 : ng dng v sn xut lu hunh 1. Nu cc ng dng ca lu hunh ? 2. Sn xut lu hunh : - Nguyn liu sn xut lu hunh ? - Nu bin php khai thc S t do ? - Nu nguyn tc v vit PTHH dng iu ch lu hunh t hp cht ? III- Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV: Trong bi hc trc chng ta nghin cu v oxi, hp cht ca oxi, bi hc hm nay ta s nghin cu v nguyn t th hai trong nhm l nguyn t lu hunh. Vy lu hunh c cu to, tnh cht vt l, ho hc nh th no, c g ging v khc vi oxi. Hot ng 2 : Tnh cht vt l ca lu hunh GV cho HS quan st bt lu HS quan st bt lu hunh, HS lm hunh v yu cu HS tr li cu th nghim th tnh tan ca lu hi ni dung 1.1 trong phiu hunh trong nc, nu trng thi, hc tp. mu sc, tnh tan ca lu hunh GV : Chng ta cng nghin cu trong nc vo phiu hc tp. v cu to ca lu hunh va quan st. HS quan st tranh v m t hai 144

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV cho HS quan st tranh v m t hai dng th hnh ca lu hunh, gii thiu cho hc sinh hai dng th hnh ca lu hunh.

GV hng dn HS lm th nghim nghin cu nh hng ca nhit i vi cu to phn t v tnh cht vt l ca lu hunh. GV t chc tho lun chung v kt qu th nghim v i n HS tho lun v rt ra kt lun : kt lun nhit c nh hng - Nhit c nh hng n n cu to v tnh cht vt l cu to v tnh cht vt l ca lca lu hunh ng thi cho HS u hunh. phn bit r ngha ca vic - Cng thc phn t ca lu vit k hiu n cht lu hunh hunh thc cht l S8, n l S. gin ta dng k hiu l S. Hot ng 3 : Tnh cht ho hc ca lu hunh GV : Yu cu HS tr li cu hi HS tr li cu hi vo phiu 2.1 trong phiu hc tp, t hc tp, tho lun v rt ra kt chc cho HS tho lun v rt ra lun nh SGK. kt lun. GV : 1. Lp s bin i gia HS thc hin lp s bin cc trng thi i s oxi ho 0 2 +4 +6 +6 oxi ho : S thnh S ; S ; S S
2

dng th hnh ca lu hunh, tham kho SGK rt ra s khc nhau v cu to tinh th, mt s tnh cht vt l, s ging nhau v tnh cht ho hc, s bin i qua li gia hai dng th hnh theo nhit . Cc nhm HS lm th nghim, quan st, nu hin tng, ghi kt qu vo phiu hc tp.

+4

2. Theo s trn, cho bit lu hunh c tnh cht ho hc g.

T rt ra : 0 2 => S c tnh oxi S S ho S S

0 +4

145

Hot ng ca gio vin

0

Hot ng ca hc sinh

S S GV : Hy nu cc phn ng ho hc chng minh cc tnh cht trn ca lu hunh.

+6

=> S c tnh kh HS bit lu hunh l mt phi kim v vy dng xut c : - Lu hunh tc dng vi kim loi to mui. - Lu hunh tc dng vi hiro to H2S. - Lu hunh tc dng vi oxi to SO2. Cc nhm HS quan st th nghim, gii thch hin tng v vit PTHH ca phn ng vo phiu hc tp, tho lun v vai tr ca lu hunh trong phn ng v rt ra kt lun : 1. Lu hunh tc dng vi nhiu kim loi v hiro nhit cao : S th hin tnh oxi ho khi phn ng vi kim loi v hiro: S
0

GV lm cc th nghim lu hunh tc dng vi nhm, hiro (nu m bo cc iu kin phng c).

GV : 1. Vit PTHH, xc nh vai tr cc cht trong cc phn ng sau: S S + +

t O2 ?
o o

t F2 ? GV cha bi ca HS, hng dn HS rt ra kt lun v tnh cht ho hc ca S. GV ch cho HS nhn xt v iu kin phn ng (nhit cao) lin h vi cu to phn t ca S nhm lm cho HS hiu r S trng thi hi c kh nng phn ng

HS vn dng kin thc v tnh cht ho hc ca oxi, tham kho SGK vit cc PTHH, phn tch vai tr ca S da vo s thay i s oxi ho.

HS rt ra kt lun :

146

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

rt ln. Vi i tng HS kh, gii GV c th yu cu HS xc nh CT e, CTCT ca SO2, SF6 HS hiu s vn dng gn ng ca quy tc bt t khi gii thch mi lin kt ho hc trong phn t cc cht. Hot ng 4 : ng dng ca lu GV : Nu cc ng dng quan trng ca lu hunh. GV gii thiu cc trng thi tn ti ca lu hunh. - Lu hunh t do cc m lu hunh, hm lng, phn b cc m S trn th gii. - Lu hunh trong hp cht : SO2, H2S thu c t cc cht thi cng nghip v phn hu rc thi hu c. GV : 1. C th khai thc lu hunh t nhng ngun nguyn liu no ? 2. Nu nguyn tc khai thc S. GV treo tranh khai thc S trong t nhin. GV : khai thc lu hunh t do, ngi ta lm nh th no ? GV : 1. Xc nh s oxi ho ca S trong SO2, H2S. 2. Nu nguyn tc iu ch S

- Lu hunh tc dng vi mt s phi kim nh oxi, clo, flo (cc cht oxi ho mnh hn S), trong cc phn ng S th hin tnh kh :
2

S S

+4

S S

+6

hunh v sn xut lu hunh HS lin h thc t, tham kho SGK nu cc ng dng ca S.

Trn c s kin thc do GV cung cp, HS nu cc phng php iu ch S. HS quan st tranh, tham kho SGK tr li cu hi.

HS nhn xt s oxi ho ca S trong cc hp cht SO2, H2S t suy ra : Nguyn tc iu ch S bng phng php ho hc l : 147

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh
2 + Oxi ho S thnh S : 2

t cc ho cht .

S 2e

S
4 +6 +4 + Kh + S , S thnh S : S + 4e

3. Vit cc PTHH ca phn ng iu ch S t SO2, H2S. GV : Phn ng trn, ngoi tc dng iu ch S cn c ngha g ? GV : Trong qu trnh pht trin cng nghip, nng nghip c bit cng nghip sn xut ho cht, cn ch n vn g bo v mi trng ?

S HS tham kho SGK vit cc PTHH ca phn ng iu ch S t SO2, H2S. HS tham kho SGK tr li : Phng php ny cho php thu hi S c trong kh thi c hi nh SO2, H2S. HS c th a ra nhiu phng n, tho lun v rt ra kt lun.

Hot ng 5 : Tng kt v vn dng HS lm bi tp trong phiu hc tp.

Bi 44
I- Mc tiu

hiro sunfua

Bit cu to phn t, tnh cht l, ho, trng thi t nhin, iu ch H2S trong PTN. Hiu c v sao H2S li c tnh kh mnh. Vn dng cc kin thc hc gii thch c nguyn nhn gy nhim mi trng, gio dc hnh vi, thi vi vn mi trng. II- Chun b Ho cht : FeS, dd Na2S, dd HCl, giy qu tm, dd Pb(NO3)2. Dng c : bnh cu, ng nghim, cc thu tinh, ng dn cao su. Bng tnh tan, mt s t liu v tnh hnh nhim mi trng do H2S. C th thit k bi ging bng phn mm Powerpoint. 148

III- Thit k hot ng dy hc

Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : Thng 11 nm 1950, Mexico, mt nh my Pozarica thi ra mt lng ln kh hiro sunfua, mt hp cht ca lu hunh vi hiro. Ch trong vng 30 pht cht kh cng vi sng m trng ca thnh ph lm cht 22 ngi v khin 320 ngi b nhim c. Vy hiro sunfua c nhng tnh cht l, ho hc g, hirosunfua c nh hng g n cuc sng ca chng ta ? Hot ng 2 : Cu to phn t, tnh cht vt l GV : HS lm vic c nhn, vit cu 1. Vit cu hnh electron ca S hnh electron ca S, H, vit v H ? cng thc electron, cng thc 2. Gii thch lin kt ho hc cu to, xc nh loi lin kt trong phn t H2S. ho hc, s oxi ho ca S v H 3. Xc nh s oxi ho ca lu trong H2S. hunh trong H2S. GV: 1. Nu tnh cht vt l ca H2S. HS tham kho SGK rt ra tnh 2. Gii thch hin tng kh thi cht vt l, vn dng tnh c cha H2S lm cht ngi. ca H2S gii thch hin t3. Khi tip xc vi hiro sunfua ng kh thi cha H2S lm cht (H2S) trong PTN, cc ngun H2S ngi. T HS rt ra : khi tip trong t nhin (rc thi, kh xc vi H2S, cc ngun H2S bioga do phn hu cht thi trong t nhin (rc thi, kh ng vt) cn phi ch iu bioga do phn hu cht thi g ? ng vt) cn c thi nghim tc, thn trng, c cc bin php phng c. Hot ng 3 : Tnh cht ho hc GV : H2S c tnh cht ho hc g HS vn dng kin thc hc ? trong bi khi qut rt ra dd GV thng bo H2S tan trong nc ho tan kh H2S c tnh axit to thnh dd axit rt yu (yu gi l dd axit sunfuhiric. hn H2CO3) gi l axit sunfuhiric. HS thc hin cc PTHH v rt 149

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV : Hon thnh cc PTHH, gi tn sn phm cc phn ng sau : H2S + NaOH 1 mol 1 mol H2S + NaOH 1 mol 2 mol H2S + Pb(NO3)2 GV : 1. Thc hin qu trnh bin i
2 s oxi ho : S

ra nhn xt : - Dd axit sunfuhiric c tnh axit rt yu. - Axit sunfuahiric c th to thnh hai loi mui : mui axit, mui trung ho.

HS vit cc qu trnh oxi ho

2

S, S , S

+4

+6

S :
2 2 2

S S S

S
+4

+ 2e + 6e + 8e

2. Hiro sunfua c tnh cht ho hc g ? GV : Sau y chng ta cng nghin cu xem H2S c nhng tnh cht ho hc nh ta d on khng. GV biu din th nghim iu ch H2S t FeS vi HCl, t H2S trong O2 d v O2 thiu hoc cho HS quan st phn mm m phng th nghim trn.

+6

H2S c tnh kh.

Cc nhm HS quan st, nu hin tng, gii thch v vit PTHH ca phn ng, tho lun v rt ra nhn xt : - Hiro sunfua tc dng mnh vi oxi, tu iu kin nhit , lng oxi phn ng m c th sinh ra S hoc SO2. - Trong phn ng vi oxi, hiro sunfua th hin tnh kh do : 2 0 S + 2e S
2

GV : 1. Gii thch, vit PTHH ca phn ng xy ra trong cc 150

+4

S + 6e

HS lin h vi kin thc va

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

hin tng sau : - Dd axit sunfuhiric tip xc vi khng kh, dn tr nn vn c mu vng. - Dn kh H2S vo dd Clo (mu vng) thy dd b mt mu, sn phm c xc nh c H2SO4. 2. Cho bit vai tr ca hiro sunfua trong phn ng. GV t chc cho HS tho lun chung t khng nh v tnh kh ca H2S.

hc, tham kho SGK gii thch hin tng, xc nh sn phm, vit PTHH ca phn ng xy ra, phn tch vai tr ca H2S trong phn ng, tho lun v rt ra : - H2S b O2 oxi ho dn thnh S, b Cl2 oxi ho thnh H2SO4. Trong cc phn ng H2S c tnh kh do : 2 0 S + 2e S
2

+6

S + 8e

HS kt lun v tnh kh ca

H2S. Hot ng 4 : Trng thi t nhin, iu ch GV cung cp thm t liu v lng H2S sn sinh trong t nhin. VD : Ngi ta c tnh cc cht hu c HS tham kho SGK rt ra trng trn Tri t sn sinh khong 33 thi t nhin ca H2S. tn H2S hng nm. Trong s mt lng ln t rc do con ngi thi vo mi trng, H2S l ho cht gy nhim mi trng nng n, c th gy c trc tip, phn ln chuyn thnh SO2 Cc nhm HS xut cc phgy ra hin tng ma axit . ng n, tho lun v rt ra GV : Theo cc em lm th no nhn xt chung : Trong cng gim lng H2S thi vo mi nghip, cc kh thi c hi trng ? phi c x l v ti ch. Cc cht hu c, rc thi sinh hot phi c thu gom v c bin php s l trnh gy nhim mi trng. 151

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

HS quan st th nghim GV : Kh H2S l ho cht c hi iu ch H2S trong phn tnh i vi con ngi nn ngi ta cht ho hc (th nghim t khng iu ch n trong cng chy H2S) : un nng mui nghip m ch iu ch mt l- sunfua (FeS) vi dd axit mnh ng nh trong PTN nhm nghin (HCl) v vit PTHH ca phn cu tnh cht l, ho hc ca n. ng. Hy trnh by phng php ho Mt s HS c th nu cch hc iu ch H2S. iu ch H2S bng cch cho H2 tc dng vi S nhit cao. Hot ng 5 : Tnh cht ca mui sunfua GV hng dn HS lm th nghim HS lm th nghim, quan st dd Na2S tc dng vi dd Pb(NO3)2, hin tng, gii thch, vit PTHH gn ly kt ta, nh thm vi git ca phn ng. dd HCl. HS rt ra nhn xt : Na2S tan GV : Cho bit tnh tan ca mui trong nc, dd thu c khng Na2S, PbS, FeS. Mu sc ca cc mu ; FeS mu en khng tan mui . trong nc nhng tan trong dd axit HCl, H2SO4 long ; PbS mu en khng tan trong nc, khng tan trong dd axit HCl, H2SO4 long. HS s dng bng tnh tan, GV : Cho bit tnh cht ca mui tham kho SGK nu tnh cht, sunfua. mu sc ca mui sunfua. HS c th nu nhiu thuc th nhn ra hiro sunfua. GV : Mun nhn bit gc sunfua c th dng ho cht no ? GV gii thiu cho HS thuc th thng thng l dd Pb(NO3)2 do to kt ta mu en, khng tan trong axit long nh HCl, H2SO4, HNO3.

152

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 6 : Tng kt v vn dng HS lm cc bi tp 1, 2, 3, 4 SGK trang 176, 177.

Bi 45
I- Mc tiu

Hp cht c oxi ca lu hunh

Bit c cu to phn t, tnh cht l, ho, trng thi t nhin, iu ch lu hunh i oxit, lu hunh trioxit. Hiu c v sao lu hunh ioxit va l cht kh, va l cht oxi ho. Bit c cu to, tnh cht l, ho hc ca axit sunfuric long, c. Hiu nguyn nhn s khc nhau v tnh oxi ho ca axit sunfuric long, axit sunfuric c. Vn dng gii thch hin tng nhim khng kh, ma axit, lin h gio dc mi trng. II- Chun b Tit 1 : Dng c v ho cht cc th nghim iu ch SO 2 t Na2SO3 vi H2SO4, SO2 tc dng vi dd KMnO4 . T liu ma axit, ng dng ca SO2. Tit 2 : Ho cht : H2SO4 c, nc ct, Fe, Cu, ng saccaroz, BaCl2, Na2SO4. T liu : S ng dng ca H 2SO4, sn xut H2SO4, mt s bi bo v tnh hnh s dng axit H2SO4 trong thc t, hnh nh v bng axit. Bi hc ny c nhiu kin thc quan trng lin quan n nhng vn nng hi nh nn nhim mi trng, ma axit, nhng v n tt axit v.v do GV nn giao cho HS cc bi tp tm kim t liu phc v cho bi hc. III- Thit k hot ng dy hc

153

Hot ng ca Gio Vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV gii thiu cho HS hin tng ma axit v nhng tc hi ca n. GV : Th phm chnh gy ra hin tng ma axit chnh l lu hunh ioxit mt hp cht cha oxi ca S. Hot ng 2 : Cu to phn t, tnh cht vt l ca lu hunh ioxit GV : 1. Vit cu hnh electron ca S HS lm vic c nhn tr li cu v O. hi, i n kt lun v cu to 2. Gii thch lin kt ho hc ca SO2 nh SGK. trong phn t SO2.. 3. Vit cng thc cu to, xc nh s oxi ho ca S trong HS tham kho tnh cht vt l SO2. ca SO2 trong SGK v tr li GV : Nu tnh cht vt l ca lu cu hi. hunh ioxit ? Hot ng 3 : Tnh cht ho hc ca SO2 GV : T thnh phn nguyn t, HS phn tch SO2 l oxit ca s oxi ho ca S hy d on phi kim suy ra SO2 l mt oxit tnh cht ho hc ca SO2. axit, c cc phn ng : - Tc dng vi H2O to axit tng ng. - Tc dng vi baz kim to mui v nc. GV : Vit PTHH ca phn ng : - Tc dng vi oxit ca baz kim SO2 + H2O to mui. 1 :1 HS lm vic c nhn, cha bi, SO2 + NaOH rt ra : 1 :2 SO2 + NaOH - SO 2 tc dng vi dd kim tu Gi tn sn phm, nhn xt s theo t l s mol m to hai loi oxi ho ca cc nguyn t trong mui : phn ng ho hc ? + Mui axit cha ion GV : hirosunfit HSO3 1. Hy thc hin qu trnh bin + Mui trung ho cha ion i s oxi ho sau : sunfit SO32 154

Hot ng ca Gio Vin

Hot ng ca hc sinh

S
0

+4

+6

2. Ngoi tnh cht oxit axit, SO2 cn c tnh cht g ? GV biu din th nghim iu ch SO2 t Na2SO3 tc dng vi H2SO4 long, dn kh thu c vo dd thuc tm KMnO4.

- Trong cc phn ng th hin tnh oxit axit ca SO2, s oxi ho cc nguyn t khng thay i. HS thc hin qu trnh bin
4 i s oxi ho ca + S t

suy ra SO2 c tnh kh v tnh oxi ho.

GV : Gii thch hin tng, vit PTHH v xc nh vai tr ca lu hunh ioxit trong phn ng : Khi dn kh SO2 vo dd Brom (mu da cam) thy dd b mt mu. GV hng dn HS suy lun sn phm, hon thnh PTHH v rt ra kt lun. GV : kh c kh SO2, ngi ta thu ly kh SO2 thi ra trong qu trnh sn xut ho cht v chuyn n thnh S. 1. C th dng ho cht no thc hin c qu trnh chuyn ho ? 2. Vit PTHH, xc nh vai tr cc cht tham gia phn ng. GV : Mt s kim loi cng c th b oxi ho bi SO2. Hon thnh

HS quan st th nghim, nu hin tng, gii thch v vit PTHH, nhn xt vai tr cc cht tham gia phn ng, tho lun chung v rt ra : Khi tc dng vi cht oxi ho mnh nh KMnO4, lu hunh ioxit l cht kh do:
+6 +4

+2e

HS vn dng tnh kh ca lu hunh ioxit gii thch hin tng, suy lun sn phm, cn bng phng trnh, sau tho lun chung rt ra kt lun.

HS vn dng kin thc bi lu hunh v H2S nu : c th dng H2S phn ng vi SO2 to thnh S 155

Hot ng ca Gio Vin

Hot ng ca hc sinh

PTHH ca phn ng sau : Mg + SO2 S ?

v vit PTHH ca phn ng t rt ra : Khi tc dng vi H2S, lu hunh ioxit l cht oxi ho do : +4 0 S +4e S HS suy lun xc nh sn phm, hoc tham kho SGK hon thnh PTHH, cha bi, t rt ra kt lun : Khi tc dng vi Mg, lu hunh ioxit l cht oxi ho do : +4 0 S +4e S

=>SO2 l cht oxi ho khi phn ng vi cht kh mnh hn n. Hot ng 4 : Lu hunh ioxit cht gy nhim mi trng GV cho HS tho lun theo cc cu hi : 1. Ti sao ni lu hunh ioxit l mt trong cc cht ch yu gy nhim mi trng ? 2. Nguyn nhn chnh gy ra hin tng ma axit l g ? Tc hi ca ma axit ? 3. Cc ngun sinh ra kh lu hunh ioxit. Cn lm g hn ch lng SO2 thi vo mi trng ? HS tho lun chung c lp cui cng i n nhn nh : SO2 l mt trong cc cht ch yu gy nhim mi trng, l mt trong nhng nguyn nhn chnh gy ra hin tng ma axit. HS c th nu c nhiu ngun thi kh SO2 vo khng kh v xut nhiu bin php ci thin lng SO2 thi vo mi trng.

Hot ng 5 : ng dng v iu ch lu hunh ioxit GV : Nu cc ng dng ca SO2. HS tham kho SGK nu cc ng dng ca SO2. 156

Hot ng ca Gio Vin

Hot ng ca hc sinh

GV : Trnh by phng php iu ch SO2 trong PTN v trong cng nghip. Vit cc PTHH ca cc phn ng. GV : Ti sao ngi ta li tin hnh thu kh SO2 bng cch y khng kh (Hnh 6.12) v t ming bng tm xt trn ming l thu kh SO2 ?

HS tham kho SGK tr li cu hi. HS vn dng tnh cht vt l v tnh cht ho hc ca SO2 gii thch cch tin hnh th nghim trn.

Hot ng 6 : Lu hunh trioxit (SO3) Phn cu to phn t, tnh cht vt l ca SO3, GV tin hnh nh hot ng 2. GV : Tng t SO2, SO3 cng l mt oxit axit. Hy vit PTHH ca phn ng chng minh tnh cht oxit axit ca SO3 (nu ht thi gian c th giao cho HS lm HS tham kho v trnh by phnh). ng php iu ch SO3 nh SGK GV : SO3 t c ng dng thc . tin, l sn phm trung gian trong qu trnh sn xut H2SO4. Hy nu phng php iu ch SO3 trong cng nghip v vit PTHH ca phn ng xy ra. Hot ng 7 : Tng kt v cng c bi hc (kt thc tit 1) GV c th cho HS vn dng HS lm bi tp 1, 2, 3, 4, 5 SGK kin thc v cng c bi bng 2 trang 186. bi tp sau : Bi 1 : Cc cht kh no sau y c th tn ti trong cng mt hn hp iu kin thng ? V sao ? A. SO2 , H2S. B. SO2 , HCl. C. SO2 , O2. D. SO2 , H2O(hi), Cl2 . Bi 2 : Vit PTHH cc phn ng theo s sau : 1 2 S
0 +4

+6

157

Hot ng ca Gio Vin

Hot ng ca hc sinh

3
2

S Tit 2 : Hot ng 8 : T chc tnh hung dy hc GV : Trong s cc ho cht c bn, H2SO4 l ho cht hng u trong nhiu ngnh sn xut. Axit H2SO4 c nhng ng dng g v n c hi g HS nm c mc tiu v nh khng ? hng bi hc. GV gii thiu cc t liu v ng dng v c tc hi ca H2SO4 (nhn mnh hin tng gy bng nng ca H2SO4). Hot ng 9 : Cu to phn t v tnh cht vt l GV cho HS quan st m hnh HS quan st m hnh ca phn c hoc rng v phn t t H2SO4. axit sunfuric. GV : 1. Vit cng thc cu to ca axit HS vn dng kin thc v lin sufuric. kt ho hc, tham kho SGK tr 2. Xc nh loi lin kt ho li cu hi. hc, s oxi ho ca S trong phn t H2SO4. GV : Cho bit : HS tham kho SGK tr li cu - Trng thi ca H2SO4 nguyn hi. cht. - Mu sc. - Cc tnh cht c bit khc. HS quan st cch tin hnh pha GV cho HS quan st mt l dd long axit ca GV, nu hin tng, H2SO4 c, tin hnh pha long tham kho SGK gii thch, rt ra vi nc, cho HS s vo thnh ng kt lun. nghim kim tra s thay i ca nhit trc v sau 158

Hot ng ca Gio Vin

Hot ng ca hc sinh

khi pha long. GV : Nu nguyn tc pha long axit sunfuric c. Hot ng 10 : Tnh cht ho GV : dd H2SO4 long tc dng vi cc cht trong dy no sau y ? A. MgO ; Al(OH)3 ; NaOH ; NaNO3 ; K2CO3. B. CuO ; Fe(OH)2 ; FeS ; Fe ; Zn ; KHSO3. C. BaCO3 ; Ba(OH)2 ; Cu ; FeO. D. S ; Na2O ; KOH ; Na2SO3. Vit PTHH cc phn ng. GV : H2SO4 c c tnh cht g khc vi H2SO4 long ? Ta cng nghin cu TN sau. GV biu din TN cho Cu vo dd H2SO4 long, c un nng. GV: 1. Nu hin tng. 2. Gii thch hin tng.

hc ca axit sunfuric

HS tr li cu hi t rt ra tnh cht ho hc ca H2SO4 long nh SGK. HS quan st th nghim, nu hin tng, gii thch, rt ra : - H2SO4 c cn c nhng tnh cht ho hc khc vi H2SO4 long . - H2SO4 c, nng tc dng mnh vi Cu l kim loi ng sau H to thnh dd c mu xanh (cha CuSO4) ; kh lm mt mu dd KMnO4 (l kh SO2). PTHH : Cu SO4+ S Cu +2H2SO4
0

3. Vit PTHH ca phn ng.

to

+2

+4

4. Xc nh vai tr cc cht tham gia phn ng. GV t chc tho lun chung, hng dn HS rt ra nhn xt v s khc nhau gia axit sunfuric long v c, xc nh sn phm, vit PTHH v kt lun v

O2+2H2O

-Vai tr cc cht : + Cht oxi ho : H2SO4 c + Cht kh : Cu => H2SO4 c, nng c tnh oxi ho mnh.

159

Hot ng ca Gio Vin

Hot ng ca hc sinh

tnh cht ca axit sunfuric c. GV : Hon thnh PTHH sau : to Fe + H2SO4 c Fe2(SO4)3 +SO2 + ? to Fe + H2SO4 c, ngui ? S + H2SO4 c H2O + ? H2SO4 + HI SO2 + I2 + ? GV cha bi ca HS, hng dn HS i n kt lun nh SGK. GV : Ngoi tnh oxi ho mnh, H2SO4 c cn c tnh cht ho hc g c bit ? Chng ta cng nghin cu th nghim sau : GV biu din th nghim cho H2SO4 c vo ng saccaroz. GV : Nu hin tng. Gii thch. GV t chc tho lun chung, hng dn HS rt ra nhn xt. GV : Gii thch cc hin tng sau : - Cho mui CuSO4 . 5H2O (mu xanh) vo H2SO4 c thy bin thnh mu trng. - H2SO4 c ri vo giy thy giy b en v thng. - H2SO4 c ri vo da gy bng nng ? GV : Kt lun g v tnh cht ho hc ca H2SO4 c ?

HS tham kho SGK hon thnh cc PTHH, rt ra kt lun nh SGK.

HS quan st th nghim, nu hin tng, tham kho SGK gii thch, tho lun v rt ra :

- H2SO4 c bin ng thnh than (C) H2SO4 c 12 C C12 H22O11 +11H2O H2SO4 c chim nc trong ng saccaroz. HS tho lun, t rt ra : - H2SO4 c c tnh ho nc. - H2SO4 c gy bng nng, khi s dng H2SO4 c phi ht sc thn trng.

HS kt lun : H2SO4 c ngoi tnh axit mnh cn c tnh oxi ho mnh v tnh ho nc.

Hot ng 11 : ng dng v sn xut axit sunfuric

160

Hot ng ca Gio Vin

Hot ng ca hc sinh

GV: 1. Nu ng dng ca axit sunfuric. 2. H2SO4 c vai tr nh th no trong cng nghip sn xut ho cht ? GV : Trong cng nghip H2SO4 c sn xut theo s phn ng ho hc sau : FeS2 SO2 SO3

HS tham kho SGK nu cc ng dng ca H2SO4 v tr li cu hi.

H2SO4 S 1. sn xut H2SO4 cn phi qua nhng cng on no ? 2. Vit cc PTHH ca cc phn ng xy ra nhng cng on HS tham kho SGK tr li cu ? hi. GV : Gii thch : - Ti sao ngi ta khng dng nc hp th trc tip H2SO4 ? - Ti sao ngi ta phi cho SO3 i t di ln, H2SO4 c ti t trn xung ? - Olum l g? Ho olum vo nc s thu c g ? Hot ng 12 : Mui sunfat v nhn bit ion sunfat

HS tham kho SGK tr li cu hi v vit PTHH ca cc phn ng iu ch H2SO4.

161

Hot ng ca Gio Vin

Hot ng ca hc sinh

GV : 1. Axit sunfuric to thnh my loi mui sunfat ? Cho VD, gi tn. HS tr li cu hi. 2. Nhng mui sunfat no khng tan ? 3. Mu sc ca cc mui sunfat Thuc th nhn ra ion SO42khng tan ? trong dd axit sunfuric, mui GV : C th dng thuc th no sunfat l dd cha hp cht ca nhn ra ion sunfat ? Hy bari. tin hnh nhn bit ion sunfat trong dd H2SO4 v dd Na2SO4 bng thuc th . Hot ng 13 : Tng kt v cng c bi GV : Hy hon thnh PTHH ca cc phn ng sau : H2SO4 + FeO SO2 + ? + ? H2SO4 + Fe(OH)2 SO2 + ?+ ? H2SO4 + Mg S + ? + ? H2SO4 + S ? + ? + ? H2SO4 c C6H12O6 ? +? Trong cc phn ng ho hc , HS lm bi tp theo yu cu ca H2SO4 th hin tnh cht g ? GV.

Bi 46
I- Mc tiu 1. Kin thc

luyn tp chng 6

Cng c cc kin thc v tnh cht ho hc cc n cht (tnh oxi ho ca O2, O3, S) ; tnh cht ho hc ca cc hp cht : H 2O2, H2S , SO2, SO3, H2SO4. 2. K nng

162

Rn cc k nng : vit PTHH chng minh tnh cht ca cc n cht, hp cht ca oxi, lu hunh. II- Chun b GV chun b h thng cu hi, bi tp, giao cho HS chun b trc mt s cu hi. Cc cu hi yu cu HS chun b : Cu 1 : So snh cu to nguyn t, m in, s oxi ho ca oxi v lu hunh. Cu 2 : So snh tnh cht ho hc ca cc n cht. Vit cc PTHH minh ho. a. Oxi v lu hunh. b. Oxi v ozon Cu 3 : a) Trnh by cu to, tnh cht ho hc ca hiro peoxit. b) T cc cht H2O2, O2, H2O, hy lp s th hin tnh cht ho hc ca H2O2. Vit cc PTHH thc hin dy bin ho . Cu 4 : a) Cc hp cht quan trng ca S l nhng ho cht no (cng thc, tn gi) ? Lp bng tm tt cu to phn t, s oxi ho ca S, tnh cht ho hc ca chng (tham kho bng tm tt trong SGK). b) C cc cht sau : SO2, SO3 ,H2S , H2SO4, S, Na2S, Na2SO3, Na2SO4. Hy lp s chuyn ho gia cc ho cht trn v vit PTHH cc phn ng thc hin dy bin ho . GV c th s dng phng php grap dy bi luyn tp, to nhiu iu kin thun li HS ch ng, tch cc hot ng hn trong gi hc. III. Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV : Chng ta nghin cu v cc nguyn t nhm oxi v cc hp cht ca chng. Bi hc hm nay s gip ta cng c li nhng kin thc hc, xem xt chng mt cch c h thng v vn dng kin thc gii mt s bi tp. Hot ng 2 : Kin thc cn nm vng GV : Trc ht ta xt cc nguyn t quan trng nht trong nhm IVA 163

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

l oxi v lu hunh. Hy so snh cu to lp electron ngoi cng, m in v s oxi ho ca O, S. GV nn hng dn HS k bng so snh. GV : Cu to quyt nh n tnh cht ho hc ca cc cht. Em hy : HS trnh by ni dung cu hi 1 1. So snh tnh cht ho hc theo bng mu do GV hng dn, ca nguyn t oxi v nguyn t tho lun, b sung kin thc S (n cht oxi v n cht cho nhau, cui cng rt ra : S) ?
O xi 2 s 22 p 4 3 ,4 4 ( < F ) L u hunh 3 s 23 p 4 2 ,5 8 ( < F , O , C l )

CH e m i n G i n g nhau

K hc nhau

- u c 6 e l p n g o i c n g , 2 e c t h n . - C m i n t n g i l n O -2, S -2. S c p h n l p d c c c tr n g th i O k h n g c k c h t h c h : p h n l p d 3 s23 p 33 d 1 S 3 s1 3 p 33 d 2 S

+4 +6

164

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

2. Vit cc PTHH chng minh tnh cht ho hc ca oxi, ozon v lu hunh. GV : Oxi v lu hunh to thnh nhiu hp cht quan trng. Sau y chng ta s h thng li cc hp cht ca oxi v lu hunh c hc trong chng.

HS trnh by cu hi 2 theo bng mu do GV hng dn, tho lun, b sung kin thc v rt ra :
n c h t o x i n c h t S (O 2, O 3) - T n h o x i h o m n h O O, S S
2 2

G i n g nhau

T h h i n : T c d n g m n h v i k i m l o i , H 2 , h p c h t. T h t tn h o x i h o : O 3 > O 2 > S + O 3 t c d n g v i A g , d d K I + O 2 t c d n g v i c c c h t d d n g h n S , o x i h o c S v h p c h t c a S n h H 2S , m u i su n f u a. - C tn h k h :

S S, S
K hc nhau K hng c tn h k h

+4 +6

- T h h i n : T c d n g v i O 2, F 2, H 2 S O 4 c ,

HS vit cc PTHH chng minh tnh cht ho hc ca oxi, ozon v lu hunh. GV : 1. Hiro peoxit, c cu to phn t, tnh cht ho hc nh th no ? HS trnh by cu hi 3, tho lun chung rt ra cu to, tnh cht, cc PTHH chng minh tnh cht ho hc ca hiropeoxit. HS tham kho bng tm tt trong SGK tr li cu hi.

165

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

2. T cc cht H2O2, O2, H2O, hy lp s th hin tnh cht ho hc ca H2O2. 3. Vit cc PTHH thc hin dy chuyn ho . GV : 1. Cc hp cht quan trng ca S l nhng ho cht no (cng thc, tn gi) ? 2. Nu cu to, s oxi ho, tnh cht ho hc ca chng. GV : C cc cht : SO2, SO3, H2S, H2SO4, S, Na2S, Na2SO3, Na2SO4. 1. Hy lp cc s bin ho gia cc ho cht trn. 2. Vit PTHH cc phn ng thc hin dy bin ho . 3. PTHH no th hin : a) Tnh kh ca H2S, S, SO2. b) Tnh oxi ho ca S, SO2, H2SO4. Hot ng 3 : Tng kt v vn dng

HS trnh by s , tho lun, b sung cho hon chnh, ln bng vit PTHH theo s va lp, ch r cc PTHH th hin tnh kh, tnh oxi ho ca cc cht.

HS thc hin bi tp trang 190, 191 SGK.

Bi 47
I- Mc tiu

bi thc hnh s 5 tnh cht ca oxi, lu hunh

Bit c mc ch, cch tin hnh cc th nghim. S dng dng c, ho cht thc hin an ton, thnh cng ca th nghim. Quan st cc hin tng xy ra, vn dng kin thc gii thch, vit PTHH. Bit mt s thao tc trong thc hnh th nghim ho hc nh ly ho cht, trn cc ho cht, ong ho cht, s dng mt s dng c thng thng. 166

 Bit s dng dng c, ho cht thc hin an ton, thnh cng th nghim v s bin i tnh cht cc nguyn t trong nhm, trong chu k. Quan st cc hin tng th nghim, vn dng kin thc gii thch, vit PTHH ca phn ng. II- Chun b 1. Dng c : Xem SGV. 2. Ho cht : Xem SGV. Dng c, ho cht cho HS thc hin th nghim thc hnh theo nhm. 3. Hc sinh n tp nhng kin thc lin quan n cc th nghim trong bi thc hnh. Nghin cu trc bit ho cht, dng c, cch tin hnh tng th nghim. 4. Gio vin : Chun b mt s phiu hc tp. Phiu s 1 D on hin tng g s xy ra khi t chy lu hunh ng trong mung st ngoi khng kh ri a nhanh vo bnh ng kh oxi. Gii thch, vit PTHH, xc nh vai tr cc cht trong phn ng. Phiu s 2 Vit PTHH, xc nh vai tr cc cht trong cc phn ng : + St tc dng vi oxi. + St tc dng vi lu hunh. Cho bit bn cht ca cc phn ng ny l g iu kin thc hin cc phn ng . III- mt s lu 1. Cc phn ng thc hin trong bi ny u cn un nng nhit cao hoc nhit phn ng ta ra rt ln. Khi thc hin cc th

167

nghim yu cu HS phi cn thn, lm th nghim vi lng ho cht nh, lm ng theo s hng dn ca GV. 2. Kh SO2 rt c, mi hc, gy kh th. Hi lu hunh cng rt c. Khi lm th nghim phi rt cn thn. 3. Nu c iu kin nn chun b cc phiu hc tp ln bn trong v photo pht n tay HS th t chc hot ng u tit thc hnh s hiu qu hn. 4. Phn b thi gian hp l. IV- Thit k hot ng dy hc Hot ng 1 : M u tit hc 1. GV : Nu mc tiu, nhng yu cu HS phi thc hin trong tit thc hnh. Nhc nh HS phi thn trng i vi nhng th nghim d gy nguy him, th nghim tip xc vi cht c (nh phn ng t st trong oxi, t lu hunh trong oxi, v.v...). 2. S dng phiu hc tp kim tra, vic chun b bi ca HS v hng dn HS thc hin nhim v tit thc hnh. 3. GV thc hin mu mt s thao tc. Hot ng 2 : Tnh oxi ho ca cc n cht oxi v lu hunh a) St tc dng vi oxi GV : Hng dn HS thc hin th nghim nh SGK. Lu : phn ng ny thnh cng : C th ly dy thp l mt on dy phanh xe p, phi dng vi hoc giy gip lau v nh sch g, du m. Mu than (hoc que dim) c t chy trc khi cho vo bnh ng O2, than (que dim) chy mnh to ra nhit lng ln khi mo cho phn ng gia O2 v Fe. Cn cho mt t ct sch hoc nc di y bnh ng oxi, phng v bnh. b) St tc dng vi lu hunh HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. 168

Lu : Bt st phi l bt st cn mi, cha b oxi ho phn ng mi thnh cng. Hot ng 3 : Tnh kh ca lu hunh HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. Hot ng 4 : S bin i trng thi ca lu hunh theo nhit GV : Hng dn HS lm th nghim, ch quan st s bin i trng thi, mu sc ca lu hunh. Lu : Cn hng ming ng nghim v pha khng c ngi trnh ht phi hi lu hunh c. Hot ng 5 : Cng vic cui tit thc hnh GV : Nhn xt, nh gi tit thc hnh. Yu cu HS lm tng trnh. HS : Thu dn dng c, ho cht, v sinh PTN, lp hc.

Bi 48
I- Mc tiu

bi thc hnh s 6 tnh cht cc hp cht ca lu hunh

Bit mc ch, cch tin hnh cc th nghim. S dng dng c, ho cht thc hin an ton, thnh cng cc th nghim. Rn luyn k nng quan st hin tng, vn dng kin thc gii thch v vit PTHH. II- Chun b 1. Dng c : Nh SGV. 2. Ho cht : Nh SGV. 3. Hc sinh n tp nhng kin thc lin quan n cc th nghim trong bi thc hnh. Nghin cu trc bit dng c, ho cht, cch thc hin tng th nghim. 4. Gio vin : chun b mt s phiu hc tp 169

Phiu s 1 : C cc ho cht : FeS, HCl. Hy chn dng c v cch n gin nht iu ch v th tnh kh ca kh hirosunfua. Phiu s 2 : C cc ho cht H2SO4 c, Na2SO3. Hy la chn v lp rp dng c iu ch SO2 trong PTN. Phiu s 3 : Bng nhng th nghim nh no chng minh SO2 l cht va c tnh kh, va c tnh oxi ho ? III- mT s lu 1. Kh H2S v SO2 l nhng kh c. GV phi lu HS lm th nghim rt cn thn vi lng ho cht nh, dng c phi kn khng cc kh thot ra lp hc. 2. H2SO4 c d gy bng, lm thng qun o... phi dng gng tay khi lm th nghim vi H 2SO4 c. Cn thn khng H 2SO4 c giy vo ngi, qun o. 3. Phn b thi gian hp l. III. Thit k hot ng dy hc Hot ng 1 : M u tit thc hnh 1. GV : Nu mc tiu ca tit thc hnh. Nhng yu cu HS phi thc hin trong tit hc. 2. S dng phiu hc tp kim tra vic chun b bi nh ca HS v hng dn chun b cho tit thc hnh. C iu kin nn s dng bn trong, my chiu t chc hot ng ny. Hot ng 2 : iu ch v chng minh tnh kh ca hiro sunfua a) Chun b v tin hnh th nghim GV : Hng dn HS thc hin nh SGK. Hot ng 3 : iu ch v chng minh tnh cht ho hc ca SO2 GV : Hng dn HS thc hin th nghim nh SGK. a) iu ch SO2 t Na2SO3 v dd H2SO4 v th tnh kh ca SO2 b) Th tnh oxi ho ca SO2

170

Hot ng 4 : Tnh oxi ho v tnh ho nc ca H2SO4 c a) Tnh oxi ho ca H2SO4 c trnh c hi, GV hng dn HS thc hin th nghim nh sau : Cho vi mnh ng vo ng nghim 1, nh 4 - 5 git H 2SO4 c vo ng nghim, y nt cao su km ng dn thy tinh hnh ch L. Nhng su u ng dn vo ng nghim 2 cha khong 2 ml nc c mu giy qu tm. Kp ng nghim 1 bng kp g, cm kp g trn gi th nghim thc hnh. Dng n cn un nng ng nghim 1 (hnh 8 trang 229 SGV). Hng dn HS quan st hin tng xy ra, gii thch. b) Tnh ho nc ca H2SO4 c HS : thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. Hoc GV hng dn HS thc hin th nghim nh sau : HS vit ch, v hnh trn giy trng bng dd H 2SO4 long, kh. Sau h t giy gn ngn la n cn. HS quan st, gii thch hin tng, vit PTHH. Hot ng 5 : Cng vic sau tit thc hnh GV : Nhn xt, nh gi tit thc hnh. Yu cu HS vit tng trnh. HS : Thu dn dng c, ho cht, v sinh PTN, lp hc.

171

Chng 7 tc phn ng v cn bng ho hc

A. M u
Mc tiu ca chng HS bit v hiu : Nm c cc khi nim v tc phn ng, s khc nhau v tc gia cc phn ng, cc yu t nh hng n tc phn ng v t bit cc phng php lm thay i tc phn ng cho ph hp vi mc ch. Nm c khi nim v cht xc tc. Hiu cn bng ho hc v i lng c trng cho cn bng ho hc. Hiu s chuyn dch cn bng, cc yu t nh hng n cn bng ho hc lm chuyn dch cn bng. HS c k nng : Tip tc hnh thnh v cng c mt s k nng : Hnh thnh khi nim tc phn ng v cn bng ho hc. Rn k nng vn dng nguyn l chuyn dch cn bng ca L Satli vo cc cn bng ho hc. Gii cc bi ton v tc phn ng v cn bng ho hc : tnh hng s cn bng, tnh nng cc cht ti thi im cn bng Rn mt s k nng tin hnh th nghim nghin cu tc phn ng v cn bng ho hc. Vit tng trnh th nghim. Mt s im cn lu

1. H thng kin thc

Gip cho HS thy c s khc nhau v tc phn ng gia cc phn ng khc nhau.

172

 Lm cho HS thy r khng phi phn ng ho hc no cng xy ra hon ton, cc yu t nh hng n tc phn ng t c th tm iu kin ti u cho cc qu trnh sn xut.

2. Phng php dy hc
To c cho HS thi quen hc tp di hnh thc nghin cu, t tm hiu v rt ra kin thc. C th dy hc theo phng php nu vn v gii quyt vn , hoc m thoi gi m hng dn HS tm hiu bi, thng qua cc th nghim HS t rt ra kt lun khoa hc. C th kt hp vi cc phng tin dy hc nh my tnh, my chiu (projector)

B. Dy hc cc bi c th Bi 49
I- Mc tiu Nm c cc khi nim tc phn ng, tc trung bnh ca phn ng, cht xc tc. Hiu cc yu t nh hng n tc phn ng ho hc : nng , p sut, nhit , din tch b mt, cht xc tc. Bit vn dng cc yu t trn gii thch cc qu trnh trong thc tin. II- Chun b Ho cht : dd BaCl2 0,1 mol/l, dd H2SO4 0,1 mol/l, dd Na2S2O3 0,1 mol/l, nc ct, dd H2O2 (c bn trn th trng), MnO2. Nu khng c dd Na2S2O3 c th thay th : dd NaOH 0,1 mol/l, du thc vt hay m ln, dd phenolphtalein. Dng c : 10 cc 100,0 ml trong c hai cc chu nhit, hai ng ong 25 ml, n cn v gi n cn. Nu c iu kin th chun b 4 b dng c cho bn nhm HS lm th nghim, mi b gm : 1 n cn, 1 kp g, mt gi ng nghim, cc loi ho cht trong l c ng nh git. 173

tc phn ng ho hc

 Bng 7.1 c phng ln kh A4 trong trng hp khng c my tnh v my chiu projector. Chun b phiu hc tp v chun b ni dung, bi gii ca cc phiu hc tp vo my tnh (nu c), projector.
Phiu hc tp

Ni dung 1 in kt qu vo cc ch trng, tho lun v rt ra nhn xt v tc thay i mu sc ca mu giy qu :

Cc cht ly theo t l phn ng Hin tng quan st Tc phn ng

Phn ng gia S i mu ca qu tm : dd NaOH (c Nhanh : Chm : sn mu giy PTHH : NaOH + HCl qu tm) v dd HCl

Nhanh : Chm :

Phn ng gia S i mu ca qu tm : dd NaOH (c Nhanh : Chm : sn mu giy PTHH : NaOH + C3H5(OOCR)3 qu tm) v cht bo

Nhanh : Chm :

Phn ng gia S i mu ca qu tm : dd CH3COOH Nhanh : Chm : (c sn mu PTHH : CH3COOH + C2H5OH giy qu tm) v C2H5OH

Nhanh : Chm :

Ni dung 2. Bng 1 : Mt s th d v tc phn ng Phn ng ho hc NaOH+HOCH2CH2ClHOCH2CH2OH 174 + Tc u ca phn ng

NaCl Nng NaOH 0,1 mol/l, HOCH 2CH2Cl 0,2 mol/l 25oC H2 + I2 2HI Nng I2 = 0,05 mol/l, H2 = 0,05 mol/l 4000C NaOH C2H5OH Nng NaOH 0,01 mol/l, CH 3COOC2H5 0,01 mol/l 27oC + CH3COOC2H5 CH3COONa +

2,27.105 mol.l1.s1

9.105 mol.l1.pht1

1,476.10
1

mol.l1.h

Ni dung 3 Hy in cc thng tin vo cc ch trng, nhn xt cch xc nh cc thng tin : Thng tin Mt ngi i xe my t H Ni n Hi Dng (qung ng 66 km) ht 1 gi 20 pht, sau i tip t Hi Dng n Hi Phng (qung ng 50 km) cng ht 1 gi 20 pht. Kt qu Tc trung bnh t H Ni n Hi Dng (km.h1) : Tc trung bnh t Hi Dng n Hi Phng (km.h1) : Tc trung bnh t H Ni n Hi Phng (km.h
1

):

Trn 500 ml dd NaOH nng 0,02 mol/l vi 500 ml dd CH3COOC2H5 0,02 mol/l. Sau 5 pht nng NaOH trong dd xc nh c l 0,005 mol/l, cn sau 10 pht th nng

Tc trung bnh ca phn ng trong 5 pht u l (mol.l1,s1) : Tc trung bnh ca phn ng trong 5pht tip theo l(mol.l1,s1) : 175

NaOH cn li l 0,003 mol/l (coi th tch hn hp l khng i trong sut qu trnh phn ng)

Tc trung bnh ca phn ng trong 10 pht phn ng l : (mol.l 1. s1)

Ni dung 4 1. Hy tm cc phn ng m em bit theo cc yu cu sau : Tc phn ng ln Tc phn ng trung bnh Tc phn ng nh

2. Tnh tc trung bnh ca phn ng theo bng s liu : 2HI H2 + I2 Thi gian phn ng (giy) 0 60 120 180 Nng ca HI (mol/l) 0,10 0,06 0,03 0,01 Tc trung bnh

Ni dung 5 Cu hi 1 : Trong nhng trng hp di y, yu t no nh hng n tc phn ng ? a) S chy din ra mnh v nhanh hn khi a lu hunh ang chy ngoi khng kh vo l ng kh oxi. b) Khi cn bp than, ngi ta y np bp l lm cho phn ng chy ca than chm li. c) Phn ng oxi ho lu hunh ioxit to thnh lu hunh trioxit din ra nhanh hn khi c mt vanai oxit (V2O5). d) Nhm bt tc dng vi dd axit clohiric nhanh hn so vi nhm dy. e) Thp bn hn nu c sn chng g.

176

Cu hi 2 : Trong mi cp phn ng sau, phn ng no c tc ln hn ? a) Fe + dd HCl 0,1M v Fe + dd HCl 2M cng mt nhit . b) Al + dd NaOH 2M 25oC v Al + dd NaOH 2M 50oC. c) Zn (ht) + dd HCl 1M 25oC v Zn (bt) + dd HCl 1M 25oC. d) Nhit phn KClO3 v nhit phn hn hp KClO3 vi MnO2. Cu hi 3 : Cho phn ng ho hc 298 K : (CH3)3Br + H2O (CH3)3OH + HBr Hon thnh bng s liu sau theo d kin thc nghim : 1 Thi gian t t Nng C V (mol.lt . (s) (s) (mol/l) (CH3)3Br( mol/)l s1) 0 0,0380 15000 0,0308 35000 0,0233 55000 0,0176 95000 0,0100 145000 0,00502 III thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV c th dng th nghim t chc tnh hung hc tp : Phng n 1 : GV hng dn cc HS tin hnh th nghim, quan nhm HS tin hnh th nghim st, nhn xt v rt ra kt lun. nh SGK, quan st, nhn xt v rt ra kt lun.

177

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Phng n 2 : GV hng dn cc nhm HS ly hai ng nghim, HS tin hnh th nghim, quan mi ng nghim ly 2 ml dd NaOH st rt ra nhn xt : Trong ng 0,2 mol/l, thm vo mi cc khong nghim 1 tc mt mu ca 1 2 git dd phenolphtalein. phenolphtalein rt chm, trong Thm vo ng nghim th nht khi ng nghim th 2 tc khong 1 ml du thc vt hay mu mu rt nhanh. so snh mt mu m ln, un nng ng ngi ta dng i lng tc nghim th nht trn ngn la phn ng. n cn. Thm vo ng nghim th hai 2 ml dd H2SO4. GV nhn xt kin ca HS v rt ra kt lun. Hot ng 2 : Tc phn ng GV cho HS hon thnh ni HS hon thnh ni dung 1 ca dung 1 ca phiu hc tp. phiu hc tp. GV nhn xt bi lm ca HS p n ni dung 1. (GV c th a bi gii mu trn my chiu cho HS) v rt ra kt lun v tc phn ng ho hc. HS a ra kt lun. GV cung cp mt s cch biu din tc phn ng (Bng 1). Hot ng 3. Tc trung bnh ca phn ng Phng n 1 : GV cho HS c SGK phn gii HS c SGK v trnh by ni thiu cch tnh tc trung dung : 1 bnh ca phn ng v phn xt N2O5 N2O4 + O2 2 th d tnh tc phn ng trung bnh ca phn ng. 1 [ N 2 O 5 ] t 2 [ N 2 O 5 ] t1 GV treo bng 7.1 (c th dng v= . = my chiu hoc bng 1 t 2 t1 photocopy). Trong bng 7.1 h1 [ O 2 ] t 2 [ O 2 ] t1 ng dn HS tm hiu tc . 1 t 2 t1 phn ng thay i theo thi 2 gian, v vy xt tc phn

178

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

ng phi xt tc tc thi. Tuy nhin vic xc nh tc tc thi rt kh khn nn thng dng tc trung bnh. GV hng dn HS cch tnh tc trung bnh ca phn ng. GV hng dn HS rt ra cng thc chung cho cch tnh tc trung bnh ca phn ng tng qut.

+ i vi cc phn ng tng qut : a1A1 + a2A2 a1A1 + a2A2

Phng n 2 : GV cho HS hon thnh ni dung 3 ca phiu hc tp. GV nhn xt, kt lun v biu thc tnh tc trung bnh ca phn ng. Hot ng 4. Cng c kin thc GV cho HS tho lun v hon Cc nhm HS tho lun v hon thnh ni dung 4 ca phiu hc thnh ni dung 4 ca phiu hc tp. tp. Hot ng 5. nh hng ca nng Phng n 1 : GV hng dn HS tin hnh th HS tin hnh th nghim, quan nghim nh SGK. st tc kt ta trong mi cc, rt ra nhn xt. Vy khi tng nng cht phn Phng n 2 : ng th tc phn ng tng. GV hng dn HS tin hnh TN : Ly hai ng nghim, ng 1 cho HS tin hnh th nghim, quan 2 ml dd HCl 1M, ng 2 ly 0,5 ml st tc thot kh trong mi dd HCl 1M v thm vo 1,5 ng, rt ra nhn xt : ng 1 ml nc ct. Thm vo mi ng thot kh nhanh hn ng 2, vy mt vin km hoc mt mu nng HCl ln hn th tc magie c cng kch thc, quan phn ng ln hn. st tc thot kh trong mi 179

HS hon thnh ni dung 3 v trnh by kt qu, nhn xt cch tnh.

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

ng. Hot ng 6. nh hng ca p sut Phng n 1 : GV cho HS c SGK v gii HS c SGK, rt ra nhn xt : thch ti sao khi tng p sut Khi tng p sut ng ngha vi th tc phn ng : 2HI H2 vic tng nng ca cc cht + I2 li tng ? kh, p sut tng lm tc GV nhn xt v gii thch li phn ng tng. nu cn. Phng n 2 : HS tr li cc cu hi ca GV. GV t cu hi cho HS : 1. Trong hn hp kh ( cng iu kin nhit v th tch) mi quan h gia nng v p sut ring ca tng kh trong hn hp nh th no ? 2. Khi tng p sut chung ca h th nng v p sut ca chng thay i nh th no ? 3. Khi tng p sut ca h th tc phn ng thay i nh th no ? Hot ng 7. nh hng ca nhit GV hng dn HS tin hnh th HS tin hnh th nghim, quan nghim nh SGK. Yu cu HS st tc kt ta trong mi quan st hin tng, nhn xt. cc, rt ra nhn xt. Trong cc A nhit cao hn cc B ng thi ta thy tc to kt ta cc A ln hn cc B. Do khi nhit tng, tc chuyn ng ca cc tiu GV nhn xt kin ca HS v phn tng, dn n s ln va rt ra kt lun. chm tng, tc phn ng tng. Vy khi tng nhit phn ng th tc phn ng tng. 180

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 8. nh hng ca din tch b mt Phng n 1 : GV hng dn HS tin hnh th HS quan st tc thot kh nghim nh SGK. trong mi cc, rt ra nhn xt. GV nhn xt kin ca HS v Vy khi tng din tch tip xc rt ra kt lun. trong cc phn ng c cht rn tham gia th tc phn ng Phng n 2 : tng. GV t cu hi cho HS : 1. Trong thc t ti sao khi lm HS tr li cu hi cc cu hi than t ong un bp ngi ca GV. ta li lm nhiu l ? 2. Khi nung vi ngi ta thng p thnh c 3 5 cm, m khng tng ln hay nghin vi thnh bt trc khi nung ? GV c th gi thm, nhn xt cu tr li ca HS v kt lun nh hng ca din tch b mt n tc phn ng. Hot ng 9. nh hng ca cht xc tc GV hng dn HS tin hnh th HS tin hnh th nghim, quan nghim : Ly hai ng nghim, st tc thot kh trong mi mi ng nghim ly 2 3 ml dd ng nghim v lng MnO2 trc v H2O2 th trng. Thm vo ng sau th nghim, vit PTHH v nghim th hai mt t bt nhn xt : Trong cc cho MnO2 MnO2. c kh thot ra mnh hn, lng GV nhn xt kin ca HS v MnO2 khng thay i so vi trc rt ra kt lun. khi cho vo phn ng. 2H2O2 2H2O + O2 Vy cht xc tc l cht lm tng tc phn ng v khng tiu hao trong phn ng. Hot ng 10. ngha thc tin ca tc phn ng 181

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

GV cho HS c SGK HS c SGK. Hot ng 11. Tng kt v vn dng GV cho cc nhm HS hon HS tho lun v hon thnh thnh ni dung 5 ca phiu hc ni dung 5 ca phiu hc tp. tp. HS trnh by kt qu, HS GV cho HS trnh by v nhn khc nhn xt. xt kt qu ca ni dung 5 trong phiu hc tp.

Bi 50
I- Mc tiu

cn bng ho hc

Hiu c cc khi nim : + Cn bng ho hc, hng s cn bng v ngha ca hng s cn bng. + S chuyn dch cn bng, cc yu t nh hng n cn bng ho hc v nguyn l chuyn dch cn bng. Bit vn dng cc yu t trn gii thch cc qu trnh ho hc trong t nhin v trong sn sut. Bit s dng hng s cn bng tnh ton cc bi ton ho hc. II- Chun b Ho cht : dd HCl 1,0 mol/l, km vin, mt bnh kh NO 2, phch nc xay nh, dd K2CrO4 0,2 mol/l, dd K2Cr2O7 0,1 mol/l, dd NaOH 1,0 mol/l, H2O2 th trng. B dng c : cc 500 ml, hai ng nghim cha kh NO 2 ging nhau (c th chun b 2 ng nghim c nhnh cha NO 2 c ni vi nhau bng ng nha hay ng cao su c kp). 1 xilanh hn kn mt u cha y kh NO2 (c th thay bng ng nghim v nt cao su lm pitong). Nu c iu kin th chun b 4 b dng c, ho cht cho bn nhm HS lm th nghim. Chun b cc phiu hc tp, v chun b ni dung, bi gii ca cc phiu hc tp vo my tnh (nu c), projector. 182

Phiu hc tp

Ni dung 1 Cu hi 1 : Quan st hin tng xy ra trong l ng nc oxi gi (H2O2), gii thch hin tng bng PTHH. Ngi ta c th iu ch H2O2 bng cch cho O2 phn ng vi H2O c khng ? Cu hi 2 : a) Khi ho tan Cl2 vo H2O c phn ng g xy ra ? Vit PTHH cho phn ng . Mt khc khi cho HCl vo dd cha HClO s c phn ng ho hc no xy ra ? Vit PTHH. Nhn xt v hai phn ng ho hc ny. b) Khi trn ru etylic (C2H5OH) v axit axetic (CH3COOH) c nhng phn ng no xy ra ? Ni dung 2 : Trong th nghim cho H2 tc dng vi I2, tc ca phn ng : H2 + I2 2HI v tc ca phn ng : 2HI H2 + I2 thay i nh th no theo thi gian ? Hy v th biu din s ph thuc ca tc phn ng ca hai phn ng trn theo thi gian. Nhn xt v s thay i tc ca hai phn ng ho hc trn khi tc phn ng ca hai phn ng bng nhau th khi nng ca cc cht thay i nh th no ? Ni dung 3 : Cho cn bng ho hc : C(r) + CO2 (k) 2CO 1. Hon thnh bng kt qu sau : So snh tc ca phn ng thun v phn ng nghch Ban u Thm CO2 vo h Thm CO vo h Bt CO2 ra khi h Bt CO ra khi h Nng ca CO2 X Nng ca CO X

183

Thm C vo h Gim C trong h Nhn xt v s chuyn dch cn bng trong h. 2. Mi lin h gia tc phn ng thun, phn ng nghch vo nng ca CO2, CO v C ? Ni dung 4 : Cho cc cn bng ho hc : 2SO2 (k) + O2 (k) 2SO3 (k) H = 198 kJ< 0 (1) 3H2 C (3)
(r) (k)

N2 (k)
(k)

2NH3 (k) 2CO (k)

H = 92 kJ < 0

(2)

+ CO2

H = + 131 kJ > 0

tng hiu sut trong sn sut ho hc, ngi ta c th p dng cc bin php lm cn bng chuyn dch theo hng to ra sn phm (theo chiu phn ng thun). Hy a ra nhng gi v p sut, nhit , nng t mc ch trn : Phn Phn Phn ng (1) ng (2) ng (3) Nhit (tng hoc gim) Thm (hoc bt) O2 vo h i vi phn ng (1), thm (hoc bt) H2 vo h i vi phn ng (2), thm CO2 (hoc bt) vo h vi phn ng (3). p sut chung ca h (tng hoc gim) Ly bt sn phm ra khi h Ni dung 5 Cu hi 1 : Hng s cn bng ca phn ng : C (r) + CO 2 (k) 2CO (k) > 0(3) ph thuc vo nhng yu t no ?

H = + 131 kJ

184

A. Nhit .

B. Nng ca CO v CO2.

C. p sut chung ca h. D. Nng ca CO, CO2 v C. Hy khoanh trn vo p n ng. Cu hi 2 : Vit biu thc hng s cn bng cho cc cn bng sau : 2SO2 (k) + O2 (k) 2SO3 (k) (1) SO2 C
(r) (k)

1 O 2 2 (k)
(k)

SO3 (k) 2CO (k)

(2) (3)

+ CO2

Cu hi 3 : Tnh hng s cn bng ca cn bng sau : 2HI (k) H2 (k) + I2 (k) Bit ti thi im cn bng nhit 430 oC nng cc cht nh sau : [HI] = 0,786 mol/l, [H2] = [I2] = 0,107 mol/l. III Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. T chc tnh hung hc tp GV cho HS hon thnh ni dung HS hon thnh ni dung 1 ca 1 ca phiu hc tp. phiu hc tp v trnh by kt qu. GV nhn xt a p n ni HS khc nhn xt. dung 1. Hot ng 2 : Phn ng mt chiu Phn ng thun nghch GV kt lun v phn ng mt Phn ng mt chiu l phn chiu v phn ng thun ng trong mt iu kin nht nghch. nh ch c mt hng cc cht tham gia phn ng tc dng vi nhau to thnh sn phm. Phn ng thun nghch l phn ng trong mt iu kin nht nh cc cht tham gia phn ng tc dng vi nhau to thnh sn phm v ngc li. 185

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

Hot ng 3 : Cn bng ho hc GV cho HS hon thnh ni HS trnh by kt qu ni dung dung 2 ca phiu hc tp. ca phiu hc tp. GV nhn xt, a ra p n Kt lun v cn bng ho hc. ni dung 2 v kt lun. HS hon thnh ni dung 2 ca trng thi (cn bng) phn phiu hc tp. ng thun v phn ng nghch vn din ra nhng vi tc bng nhau, v vy cn bng ho hc l cn bng ng. Hot ng 4 : Hng s cn bng trong h ng th GV gii thch cho HS khi nim h ng th v h d th. GV yu cu HS c cc s liu thc nghim khi nghin cu cn bng : N2O4 2NO2 trong HS c v nhn xt v t s gia nng ca NO2 v N2O4 vi s m theo h s t lng ca phn ng. Hng s cn bng ca phn ng : aA + bB cC + dD
KC =

bng 7.2 v phn gii thiu v hng s cn bng trong SGK.

[ C] c .[ D] d [ A ] a .[ B] b

Nhn xt v t s :

[ NO 2 ] 2 [ N 2O 4 ]

Trong [A], [B], [C] v [D] l nng mol/l ca cc cht A, B, C, D trng thi cn bng; a, b, c, d l h s t lng ca cc cht trong PTHH.

trong cc th nghim vi nng ban u khc nhau. Hot ng 5: Hng s cn bng trong h d th GV yu cu HS c SGK phn HS c v nhn xt cn bng cn bng trong h d th, trong h d th. nhn xt s khc nhau gia h Trong biu thc hng s cn ng th v h d th. bng nng ca cc cht rn c coi l hng s nn khng c mt trong biu thc, cc gi tr 186

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

c a vo gi tr ca hng s cn bng. Th d vi cn bng : C + CO2 2CO [ CO] 2 KC = [ CO 2 ] Hot ng 6 : S chuyn dch GV tin hnh th nghim theo SGK (hnh 7.5), yu cu HS quan st v rt ra nhn xt. + Bc 1 : quan st mu ca hai ng nghim nhit phng. + Bc 2 : cho mt ng nghim vo cc nc (trn thm NaCl c nhit thp hn) mt thi gian v so snh mu gia hai ng nghim. cn bng HS quan st, so snh mu gia hai ng nghim v gii thch s nguyn nhn dn n hin tng . Trong h cha NO2 lun din ra cn bng 2NO2 (nu ) N2O4 (khng mu) Khi h nhit ca h lm cho nng ca NO2 gim, nng N2O4 tng ln do mu ca hn hp b nht i. l s thay i t trng thi cn bng th nht nhit phng sang trng thi cn bng th hai nhit thp hn. Nu ta ra ngoi cc nc , nhit ca h tr li nhit phng th h li tr v trng thi cn bng th nht.

+ Bc 3 ly ng nghim trong cc nc ra khng kh mt thi gian. GV nhn xt kin HS v rt ra kt lun v s chuyn dch cn bng.

Hot ng 7 : Cc yu t nh nh hng ca nng GV yu cu HS c SGK v hon thnh ni dung 3 ca phiu hc tp. GV nhn xt a p n ni dung 3 ca phiu hc tp v

hng n cn bng ho hc : HS c SGK v hon thnh ni dung 3 ca phiu hc tp. HS a ra kt lun : Khi cn bng c mt cht rn th vic thm hay bt cht rn khng 187

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

kt lun. lm cn bng chuyn dch. Hot ng 8 : nh hng ca p sut GV tin hnh th nghim theo HS quan st, nhn xt mu SGK yu cu HS quan st mu ca hn hp kh trong xilanh : ca hn hp kh trong xilanh Trong xilanh tn ti cn bng : khi : 2NO2 N2O4 + Nn pitong (kh mu nu ) (kh khng + Ko dn pitong mu) GV nhn xt v gii thch li + Khi tng p sut (nn pitong) nu cn. cn bng chuyn dch theo hng to thnh N2O4 ng ngha vi vic lm gim s mol kh trong hn hp, v theo phn ng c 2 phn t NO2 kt hp thnh 1 phn t N2O4 dn n lm gim p sut chung ca h, chng li s tng p sut do tc dng bn ngoi. + Khi gim p sut (ko dn pitong) cn bng chuyn dch theo hng to thnh NO2 ng ngha vi vic lm tng s mol kh trong hn hp, v theo phn ng c 1 phn t N2O4 to thnh 2 phn t NO2 dn n lm tng p sut chung ca h, GV t vn : nu trong chng li s gim p sut do tc cn bng c tng h s hp dng bn ngoi. thc ca cc cht kh hai v HS rt ra kt lun. ca PTHH bng nhau th p Trong trng hp ny khi tng sut chung ca h nh hng nh p sut chung ca h, tc th no ? Th d xt phn ng ca c phn ng thun v phn c s tham gia ca cht kh vi ng nghch u tng nh nhau h s t lng nh nhau : nn khng lm chuyn dch H2 (k) + I2 (k) 2HI (k) cn bng ca h. Hot ng 9 : nh hng ca nhit GV yu cu HS nhc li khi HS nhc li khi nim phn 188

Hot ng ca gio vin

Hot ng ca hc sinh

nim phn ng thu nhit v ng thu nhit v phn ng to phn ng to nhit, ly th d nhit, ly th d minh ho. minh ho. GV nhn xt kin ca HS v thng bo cho HS phn ng : N2O4 2NO2 H = 58 kJ HS tin hnh th nghim, l phn ng thu nhit. quan st s thay i mu sc GV yu cu HS tin hnh th v nhn xt, rt ra kt lun. nghim : ngm bnh cha kh NO2 vo cc nc , quan st s thay i mu sc v nhn xt, rt ra kt lun. Hot ng 10 : Nguyn l chuyn dch cn bng (nguyn l L Sa-t-li-) GV t vn : Da trn cc HS pht biu nguyn l kt qu nghin cu nh hng chuyn dch cn bng. ca cc yu t n s chuyn dch cn bng, hy rt ra kt lun chung ca s chuyn dch cn bng. GV nhn xt v kt lun. Hot ng 11 : Vai tr ca cht xc tc GV yu cu HS c SGK. HS c SGK. Hot ng 12 : ngha ca tc phn ng v cn bng ho hc trong sn xut ho hc GV cho cc nhm HS tho lun Cc nhm HS tho lun v v hon thnh ni dung 4 ca hon thnh ni dung 4 ca phiu hc tp. phiu hc tp. GV nhn xt, a ra p n v HS trnh by kt qu phiu kt lun. hc tp. Hot ng 13 : Cng c GV cho HS hon thnh ni HS hon thnh ni dung 5 ca dung 5 ca phiu hc tp. phiu hc tp. GV cha v a ra kt qu. 189

Bi 51
I- Mc tiu

luyn tp : Tc phn ng v cn bng ho hc

Cng c cc kin thc : + Tc phn ng v cn bng ho hc, hng s cn bng. + Cc yu t nh hng n tc phn ng v chuyn dch cn bng. Bit vn dng cc yu t tc v s chuyn dch cn bng gii thch cc qu trnh ho hc trong t nhin v trong sn sut, vn dng hng s cn bng gii cc bi ton ho hc. II- Chun b
Phiu hc tp

Cho HS chun b cc phiu hc tp nh. Ni dung 1 Cu hi 1 : Tc phn ng l g ? Cu hi 2 : S thay i ca tc phn ng : Cc yu t nh hng Tng nng cht tham gia phn ng Tng p sut Tng nhit phn ng Tng din tch tip xc gia cc cht tham gia phn ng C mt cht xc tc Ni dung 2 Cu hi 1: Cn bng ho hc l g ? Ti sao ni cn bng ho hc l cn bng ng. Cu hi 2 : Th no l s chuyn dch cn bng ? Nhng yu t no lm chuyn dch cn bng ? Ly v d minh ho. Cu hi 3 : tng hiu sut qu trnh : 190 S thay i ca tc phn ng Th d

2SO2 + O2 ngi ta thng :

2 5

VO

2SO3

H < 0

A. Tng nhit , tng p sut chung ca h. B. Tng nhit , gim p sut chung ca h. C. Gim nhit , gim p sut chung ca h. D. Gi nhit thch hp duy tr tc phn ng, tng p sut chung ca h. Hy chn p n ng. Ni dung 3 : Cu hi 1 : Bi tp 1 (SGK) ; Cu hi 3 : Bi tp 3 (SGK) ; Cu hi 1 : Bi tp 5 ; Bi tp 7 Ni dung 5 Cu hi 1 : Phn ng tng hp amoniac l mt trong nhng sn xut ho hc quan trng. T amoniac ngi ta sn xut phn m, axit nitric, thuc n Hi trong phn ng tng hp amoniac biu din PTHH sau : 2N2 (k) + 3H2 (k)
P,xc tc

Cu hi 2 : Bi tp 2 (SGK). Cu hi 4 : Bi tp 4 (SGK). Cu hi 3 :

Ni dung 4 : Cc bi tp trong SGK Cu hi 2 : Bi tp 6 ;

2NH3 (k)

Tc phn ng ho hc tng hp amoniac s tng bao nhiu ln nu tng nng hiro ln 2 ln khi nhit ca phn ng c gi nguyn. A. 2 ln. B. 4 ln. C. 8 ln. D. 16 ln. Cu hi 2 : T khi hi ca st (III) clorua khan so vi khng kh nhit 4570C l 10,50 v 5270C l 9,60 v tn ti cn bng : 2FeCl3 (K) Fe2Cl6 (K). a) Tnh % s mol Fe2Cl6 hai nhit trn ti thi im cn bng. b) Phn ng trn l thu nhit hay to nhit ? Ti sao ? 191

Cu hi 3 : Ngi ta tin hnh phn ng : PCl 5 PCl3 + Cl2 vi 0,3 mol PCl5 ; p sut u l 1 atm. Khi cn bng c thit lp, p sut o c bng 1,25 atm (V,T = const). a) Tnh phn li v p sut ring ca tng cu t. b) Thit lp biu thc lin h gia phn li v p sut chung ca h. Cu hi 4 : V sao trong cc vin than t ong, ngi ta to ra nhng l rng ? Gii thch v sao khi nhm l than ngi ta phi qut gi vo l bng qut tay hoc qut my ? Cn khi bp than, ngi ta y np l than ? Cu hi 5 : Tnh nng ti thi im cn bng ca h khi trn 1 mol CH3COOH vi 1 mol C2H5OH. Bit th tch chung ca h ti thi im cn bng l 120 ml v hng s cn bng nng ca phn ng : CH3COOH + C2H5OH CH3COOC2H5 + H2O nhit th nghim l 4. III Thit k hot ng dy hc
Hot ng ca gio vin Hot ng ca hc sinh

Hot ng 1. Kin thc cn nh v tc phn ng Hot ng 2 : n tp v cn bng ho hc Hot ng 3 : Luyn tp v tc phn ng Hot ng 4 : Luyn tp v cn bng ho hc Hot ng 5 : Cng c v vn GV yu cu HS trnh by ni dung 1, 2, 3, 4, 5 ca phiu hc tp. GV nhn xt v sa cho ng. dng HS trnh by ni dung 1, 2, 3, 4, 5 ca phiu hc tp. HS nhm khc nhn xt.

Bi 52
I- Mc tiu

bi thc hnh s 7 tc phn ng v cn bng ho hc

Bit c mc ch, cch thc hin cc th nghim. Bit s dng dng c, ho cht thc hin an ton, thnh cng cc th nghim trong bi. 192

 Quan st, gii thch hin tng xy ra, vit PTHH ca phn ng. II- Chun b 1. Dng c : Xem SGV. 2. Ho cht : Xem SGV. 3. Hc sinh n tp nhng ni dung kin thc c lin quan n tit thc hnh. Nghin cu trc bit dng c, ho cht, cch lm tng th nghim trong bi. 4. Gio vin chun b mt s phiu hc tp Phiu s 1 : Nhng yu t no nh hng n tc phn ng ? C th thc hin nhng th nghim no chng minh ? Phiu s 2 : Nu np y kh NO2 (mu nu ) vo 2 ng nghim c nhnh, ni vi nhau bng ng dn cao su km kp Mo (hnh 7.5 SGK). Ngm ng nghim a vo nc , ng b vo nc nng 80 900C. Mt lc sau ly 2 ng nghim ra so snh. Hin tng xy ra nh th no ? Gii thch ? III- mT s lu 1. chng minh cc yu t nh hng n tc phn ng ho hc, cc th nghim thc hin trong tit thc hnh u c tin hnh theo phng php so snh, i chng. 2. Th nghim chng minh nhit nh hng n cn bng ho hc thc hin vi NO2 l kh rt c phi c gio vin thu sn vo cc ng nghim c nhnh, ni vi nhau bng ng dn cao su di 3 cm c kp Mo (Hnh 7.5 SGK). Np ng nghim phi tht kht khng cho kh NO2 thot ra ngoi. 3. Th nghim v cc yu t nh hng n tc phn ng ngoi cch thc hin nh hng dn trong SGK, c th thc hin theo cch khc, GV nghin cu p dng. 4. Nu c iu kin GV nn th hin cc phiu hc tp ln bn trong. Dng my chiu t chc hot ng u tit thc hnh cho HS s kt qu hn. 5. Phn b thi gian hp l. 193

III. Thit k hot ng dy hc Hot ng 1 : M u tit hc 1. GV : Nu mc tiu tit thc hnh. Nhng yu cu HS phi thc hin trong tit thc hnh. 2. S dng phiu hc tp kim tra vic chun b bi ca HS v hng dn HS thc hin nhim v tit hc. 3. GV nu nhng iu cn ch khi thc hin cc th nghim, lu HS quan st, so snh i vi tng th nghim rt ra kt lun v cc iu kin nh hng n tc phn ng, cn bng ho hc. 4. GV thc hin mu mt s thao tc, nh thao tc to ra s thay i nhit trong 2 ng nghim c nhnh ng NO 2, cch quan st, gii thch hin tng xy ra. Hot ng 2 : nh hng ca nng n tc phn ng HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. HS vn dng yu t nng nh hng n tc phn ng gii thch. Hot ng 3 : nh hng ca nhit n tc phn ng HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. Hot ng 4 : nh hng ca din tch b mt cht rn n tc phn ng HS : Thc hin th nghim nh hng dn trong SGK. HS vn dng yu t nh hng din tch b mt cht rn n tc phn ng gii thch. Hot ng 5 : nh hng ca nhit n cn bng ho hc HS : 2 ng nghim c nhnh c np y kh NO2, kho K c ng li (hnh 7.5 SGK). Chun b mt cc nc , mt cc nc nng (khong 80900C) ngm 1 ng nghim vo cc nc nng, mt ng nghim vo cc nc , sau vi pht, quan st v so snh mu ca 2 ng nghim. GV : Hng dn HS quan st hin tng xy ra, gii thch v vit PTHH. Lu : NO2 l kh rt c, ng nghim thu NO2 phi nt tht kn. Yu cu HS 194

khng c m nt ng nghim ra v kh NO 2 thot ra s nguy him, ng thi lm thay i lng NO2 cha trong 2 ng nghim, th nghim km chnh xc. Th nghim v cc yu t nh hng n tc phn ng c th thc hin cch khc nh sau: Dng c : Kp thng ng 2 ng nghim c nhnh trn gi th nghim. Ni nhnh mi ng nghim vi Hnh 4 ng thy tinh ch U ng knh 3 mm trong cha mt t nc mu ( d quan st). Dn bng giy c vch k u nhau trn ng ch U (hnh 4). V d thc hin phn ng nh hng ca nng n tc phn ng : y mi ng nghim c nhnh c cha 1 2 vin km bng nt cao su km ng nh git, ng (1) cha dd HCl nng 18%, ng (2) cha dd HCl nng 6%. Nh ng thi vo mi ng cng mt lng dd HCl. Hng dn HS quan st hin tng : Ct nc mu trong ng hnh ch U ca ng nghim (1) dng cao hn, chng t khi nng cht phn ng tng, tc phn ng tng. Vi dng c ny c th thc hin cc th nghim chng minh cc yu t nh hng n tc phn ng ho hc. Hot ng 6 : Cng vic cui bui thc hnh GV : Nhn xt, nh gi kt qu tit thc hnh. Yu cu HS vit tng trnh th nghim. HS : Thu dn dng c, ho cht, v sinh PTN, lp hc.

kim tra
chng 1 (Thi gian 45 pht) A. L thuyt Cu 1 (3 im) 1. a) Nguyn t M c s hiu nguyn t Z = 16. Hy cho bit M c bao nhiu lp electron, lp ngoi cng c bao nhiu electron, M l kim loi hay phi kim. A. M c 4 lp electron, c 2 electron lp ngoi cng v M l kim loi.

195

B. M c 3 lp electron, c 6 electron lp ngoi cng v M l phi kim. C. M c 3 lp electron, c 3 electron lp ngoi cng v M l kim loi. D. M c 4 lp electron, c 2 electron lp ngoi cng v M l phi kim. Chn cu tr li ng. b) Ba nguyn t X, Y, Z c s proton v s ntron nh sau : X : 20 proton v 20 ntron. Y : 18 proton v 22 ntron. Z : 20 proton v 22 ntron. Hi nhng nguyn t no l ng v ca nhau ? A. X, Y. B. X, Z. C. Y, Z. D. X, Y v Z. Chn p n ng. 2. a) Nguyn t nguyn t A c tng s electron cc phn lp p l 7, nguyn t nguyn t B c tng s ht mang in nhiu hn tng s ht mang in ca A l 8. X l hp cht ca A v B, khi ly 5,364 gam X.nH2O ho tan vo nc thu c dd Z. Cho Z phn ng vi AgNO3 d thu c 10,332 gam kt ta. Xc nh A, B v cng thc phn t X.nH2O. A. Nguyn t A l Ca, nguyn t B l S, hp cht X.nH 2O l CaS.5H2O. B. Nguyn t A l Al, nguyn t B l Cl, hp cht X.nH 2O l AlCl3.5H2O. C. Nguyn t A l Na, nguyn t B l O, hp cht X.nH 2O l Na2O.H2O. D. Nguyn t A l Al, nguyn t B l Cl, hp cht X.nH 2O l AlCl3.10H2O. Chn cu tr li ng. b) Hy cho bit s electron ti a c th phn b trn lp O (n = 5). A. 25. B. 30. C. 40. D. 50. Chn p n ng. 3. a) Nguyn t ca nguyn t Cl (s hiu nguyn t l 17) ng v 35. Hy tnh tng khi lng ca nguyn t Cl v tng khi lng ht nhn nguyn t Cl. Bit rng m P = 1,073 u, mn = 1,0087 u v me = 0,00055 u. A. Khi lng nguyn t : 35 gam ; khi lng ht nhn : 35 gam. 196

B. Khi lng nguyn t : 35 u ; khi lng ht nhn : 35 u. C. Khi lng nguyn t : 35,5 gam ; khi lng ht nhn : 35,5 gam. D. Khi lng nguyn t : 35,29 u; khi lng ht nhn : 35,28 u. Chn cu tr li ng nht. b) Hy cho bit cu hnh electron 1s22s22p3 biu din cu hnh electron ca nguyn t no ? A. Bo. B. Cacbon. C. Nit. D. Oxi. Chn p n ng. Cu 2 (3 im) Cc ht vi m c cu hnh electron phn lp ngoi cng : 3s1, 3s2, 3p3, 3p6 l nguyn t hay ion ? Ti sao ? Hy dn ra mt phn ng ho hc (nu c) minh ho tnh cht ho hc c trng ca mi vi ht. B. Bi tp Cu 3 (4 im) Hp cht Z to bi 2 nguyn t M v R c cng thc M aRb trong R chim 65,217% khi lng. Tng s ht proton trong phn t Z bng 77, trong phn t Z c 4 nguyn t v s khi ca Z l 161. Ht nhn nguyn t M c s ht ntron nhiu hn s ht proton l 4, cn trong ht nhn nguyn t R c s proton t hn s ntron l 1. Xc nh M v R, vit cu hnh electron ca chng v vit cng thc phn t ca hp cht Z. p n A. L thuyt Cu 1 (3 im) 1. a) p n B. b) p n B. 2. a) p n B. b) p n D. 3. a) p n D. b) p n C. Cu 2 (3 im) Cu hnh electron cc lp bn trong ca cc vi ht ny l 1s22s22p6, ng vi cu hnh ca neon Ne]. Cu hnh [Ne] 3s1 ch c th ng vi nguyn t Na (Z = 11), khng th ng vi ion. Na l kim loi in hnh, c tnh kh rt mnh. Th d : Na t bc chy trong nc nhit thng. 2Na + 2H2O 2NaOH + H2

197

 Cu hnh [Ne] 3s2 ng vi nguyn t Mg (Z = 12), khng th ng vi ion. Mg l kim loi hot ng, Mg chy rt mnh trong oxi v c trong CO2. 2Mg + O2 2MgO 2 3 Cu hnh [Ne] 3s 3p ng vi nguyn t P (Z = 15), khng th ng vi ion. P l phi kim hot ng. P chy mnh trong oxi. 4 P + 5 O2 2 P2O5 2 6 Cu hnh [Ne] 3s 3p : a) Trng hp vi ht c Z = 18. y l Ar, mt kh tr. b) Vi ht c Z < 18. y l ion m : Z = 17. y l Cl, cht kh yu. Th d : 2 MnO4 + 16 H+ + 10 Cl 2 Mn2+ + 8 H2O + 10 Cl2 Z = 16. y l S2, cht kh tng i mnh. Th d : 2 H2S + O2 2 S + 2 H2O 3 Z = 15. y l P , rt khng bn, kh tn ti. c) Vi ht c Z > 18. y l ion dng : Z = 19. y l K+, cht oxi ho rt yu, ch b kh di tc dng ca dng in (in phn KCl hoc KOH nng chy). Z = 20. y l Ca2+, cht oxi ho yu, ch b kh di tc dng ca dng in (in phn CaCl2 nng chy). B. Bi tp Cu 3 (4 im) Gi s ht proton, ntron v electron trong nguyn t nguyn t M l P, N, E, trong P + 4 = N. Gi s ht proton, ntron v electron trong nguyn t nguyn t R l P', N', E'. Trong P' = E' = N' 1. Tng s ht proton trong phn t Z : aP + bP' = 77 (I) % khi lng R trong Z l 65,217% nn % khi lng M l : (100 65,217)% = 34,783% %m R (P '+ N ')b 2P 'b + b 65, 217 = = = Vy ta c : = 1,875 %m M (P + N)a 2Pa + 4a 34, 783 3,75Pa 2P'b + 7,5a b = 0 (II) Mt khc : a + b = 4 (III) S khi ca Z : (P + N)a + (P' + N')b = (2P + 4)a + (2P' + 1)b =161 2(Pa + P'b) + 4a + b = 154 + 4a + b = 162 4a + b = 7 (IV)

198

Kt hp (III) v (IV) ta c : a = 1 v b = 3. Thay a v b vo ph ng trnh (I) v (II) ta c : P + 3P' = 77 3,75P 6P' = 4,5 Gii h phng trnh thu c : P = 26, P' = 17. M l Fe c cu hnh electron : 1s22s22p63s23p63d64s2 R l Cl c cu hnh electron : 1s22s22p63s23p5 Cng thc phn t ca Z : FeCl3. chng 2 (Thi gian 45 pht) A. L thuyt Cu 1 (3 im) 1. Trong BTH, mi nguyn t ho hc c xp vo mt nht nh. S th t ca cho bit : A. S proton v s ntron trong ht nhn nguyn t ca nguyn t. B. S electron trong lp v nguyn t v s ntron trong ht nhn nguyn t ca nguyn t. C. S n v in tch ht nhn nguyn t, s proton trong ht nhn nguyn t v s electron lp v nguyn t ca nguyn t. D. C A, B, C. Chn p n ng. 2. a) S nguyn t trong cc chu k 1, 2 v 3 bng : 1) 1, 8, 18. 20 2, 8, 8. 30 2, 8, 18. 4) 2, 8, 32. b) S nguyn t trong cc chu k 4, 5, 6 bng : 1) 8, 8, 18. 2) 18, 18, 18. 3) 18, 18, 32. 4) 8, 18, 32. A. a) p n 1 ; b) p n 4. B. a) p n 1; b) p n 3. C. a) p n 2 ; b) p n 3. D. a) p n 2; b) p n 4. Chn p n ng nht. 3. Hai nguyn t X v Y hai nhm lin tip trong cng chu k ca BTH cc nguyn t ho hc c tng s proton bng 27. Hy vit cu hnh electron nguyn t v xc nh v tr ca chng trong BTH. A. Nguyn t X : 1s 2 2s2 2p6 3s2 3p1. Nhm s 13, chu k 3, nhm IIIA. Nguyn t Y : 1s 2 2s2 2p6 3s2 3p2. Silic chu k 3, nhm IVA, s 14. B. Nguyn t X : 1s 2 2s2 2p5. Flo s 9, chu k 2, nhm VIIA.

199

Nguyn t Y : 1s 2 2s2 2p6 3s2 3p6. Argon chu k 3, nhm VIIIA, s 18. C. Nguyn t X : 1s 2 2s2 2p6. Neon s 10, chu k 2, nhm VIIIA. Nguyn t Y : 1s 2 2s2 2p6 3s2 3p5. Clo chu k 3, nhm VIIA, s 17. D. C A, B, C. Chn cu tr li ng. Cu 2 (3 im) 1. Cho 2 nguyn t ho hc c cu hnh electron ca nguyn t l : + Nguyn t A : 1s 2 2s2 2p6 3s1 + Nguyn t B : 1s 2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d5 4s1 a) Hi chng c trong cng mt nhm nguyn t khng ? Hy gii thch. b) Hai nguyn t ny cch nhau bao nhiu nguyn t ho hc ? C cng chu k khng ? 2. Hy so snh tnh axit ca cc cht trong mi dy sau v gii thch : a) Axit cacbonic, axit silisic ; b) Axit photphoric, axit sunfuric ; c) Axit silisic, axit sunfuric. B. Bi tp Cu 3 (4 im) 1. Oxit cao nht ca mt nguyn t l RO 3. Hp cht vi hiro ca nguyn t l cht kh cha 5,882% hiro theo khi lng. Ht nhn nguyn t nguyn t R c s proton bng s ntron. a) Xc nh nguyn t R. b) Vit cu hnh electron ca R v ion R 2. c) Cation ca nguyn t no c in tch 1+ c cng cu hnh electron vi R 2? 35 Cl 2. Cho ion clorua : 17 a) Nguyn t ca nguyn t no c cng cu hnh electron vi ion ny. b) Hy cho nhn xt v v tr ca nguyn t Cl v nguyn t va xc nh c. p n A. L thuyt Cu 1 (3 im) 200

1. p n C. 2. p n C. 3. p n A. Cu 2 (3 im) 1. a) Hai nguyn t X v Y c cng s electron lp ngoi cng l 1. Nguyn t ca nguyn t X khng c electron phn lp d trong khi nguyn t ca Y c 5 electron trn phn lp 3d nn X l nguyn t nhm A (nhm IA). Trong khi nguyn t ca nguyn t Y c electron phn lp 3d nn nguyn t Y thuc nhm B ca BTH cc nguyn t ho hc. Y l nguyn t nhm B nn c s nhm = 1 + 5 = 6. Nguyn t Y nhm VIB trong khi nguyn t X nhm IIA. b) Tng s electron ca nguyn t X bng 11 cn tng s electron ca nguyn t Y bng 24. Vy chng cch nhau 12 nguyn t. Hai nguyn t X v Y khng cng chu k v X chu k 3 cn Y chu k 4. 2. a) H2CO3 c tnh axit mnh hn H2SiO3 do s gim tnh axit theo th t t trn xung trong mt nhm. b) Trong mt chu k tnh axit ca cc axit c oxi ho tr cao nht ca phi kim tng dn khi i t tri sang phi do : Tnh axit ca H2SO4 > H3PO4. c) Tnh axit ca H2SiO3 < H3PO4 (trong 1 chu k) v H3PO4 < H2SO4 do vy tnh axit ca H2SiO3 < H2SO4. B. Bi tp Cu 3 (4 im) 1. a) Oxit cao nht ca mt nguyn t l RO 3 nn hp cht kh vi 2 .100% = 5,882% A = H2R. Gi s khi ca R l A, ta c : %m H2 = 2+A 32 = N + P P = 16. Vy R l S (lu hunh). b) S hiu nguyn t ca S l 16 nn cu hnh electron l : 1s22s22p63s23p4. S + 2e S2 nn cu hnh electron ca S2 l : 1s22s22p63s23p6 c) Cation M+ c cng cu hnh vi S2 : M 1e M+ V vy cu hnh electron ca M : 1s22s22p63s23p64s1 ; M l K (kali) ; Y l Al (nhm). 2. Nguyn t clo c 17 electron, to ra cation Cl : Cl + 1e Cl 201

Nh vy ion Cl c 18 electron. Cu hnh electron ca ion Cl l (Ne) 3s2 3p6. a) Nguyn t c cng cu hnh electron trn l nguyn t agon c Z = 18. b) Nguyn t agon ng ngay sau nguyn t clo. Chng thuc cng chu k 3. chng 3 (Thi gian 45 pht) Cu 1 (3 im) 1. a) Cc lin kt trong phn t NH3 thuc lin kt : 1) Cng ho tr. 2) Cng ho tr phn cc. 3) Ion. 4) Cho nhn. b) Cu hnh electron lp ngoi cng ca nguyn t kali l 4s 1, cu hnh electron lp ngoi cng ca nguyn t brom l 4s 2 4p5. Lin kt ca nguyn t kali v nguyn t brom thuc kiu lin kt : 1. Cng ho tr khng phn cc. 2. Cng ho tr phn cc. 3. Ion 4. Cho nhn. A. a) p n 1, b) p n 3. B. a) p n 2, b) p n 3. C. a) p n 3, b) p n 2. D. a) p n 4, b) p n 1. Chn p n ng nht. 2. Trong cc tinh th sau y : iot, bng phin, kim cng, nc , silic. a) Tinh th phn t l cc tinh th : A. iot ; kim cng ; silic. B. bng phin ; nc ; silic. C. kim cng ; nc ; iot. D. nc ; bng phin ; iot. b) Tinh th nguyn t l cc tinh th : A. iot ; kim cng ; silic. B. bng phin ; nc . C. kim cng ; silic. D. Nc ; bng phin; silic. Chn p n ng nht. 3. a) S oxi ho ca Mn trong n cht, hp cht v ion sau y : Mn, MnO, MnCl 4, MnO 4 ln lt l : B. 0, +2, +4, +7. D. 0, +2, 4, 7. 2 b) S oxi ho ca lu hunh (S) trong H2S, SO2, SO3 , SO2 4 ln lt l : A. 0, +4, +3, +8. B. 2, +4, +6, +8. C. 2, +4, +4, +6. D. +2, +4, +8, +10. Chn p n ng nht. 202 A. +2 , 2, 4, +8. C. 0, 2, 4, 7.

Cu 2 (3 im) 1. Cho dy cht sau : Na2O, MgO, Al 2O3, SiO2, P2O5, Na2S, Al2S3, SO3, Cl 2O7. Bit rng m in ca cc nguyn t : Na, Mg, Al, Si, P, S, Cl, O Ln lt bng : 0,93 ; 1,31 ; 1,61 ; 1,90 ; 2,19 ; 2,58 ; 3,16; 3,44. Hy cho bit trong cc hp cht th lin kt trong cc hp cht no l lin kt ion, lin kt trong cc hp cht no l lin kt cng ho tr phn cc. 2. Hy cho bit s khc nhau v cc cu t (cc ht to nn tinh th) trong tinh th ion, tinh th nguyn t, tinh th phn t. Hy cho bit s khc nhau v tnh cht gia tinh th nguyn t v tinh th phn t. Cu 3 (4 im) 1. Vit cng thc cu to cho cc phn t di y v xc nh cng ho tr ca cc nguyn t trong cc hp cht : a) CO2 v H2CO3. b) PH3, P2O5 v H3PO4. c) H2S, SO2, SO3 v H2SO4. d) HCl, HClO, HClO2, HClO3 v HClO4. 2. Vit cng thc cu to cho cc phn t di y : Na2CO3, Ca(NO3)2, Al2(SO4)3 v KClO3. p n Cu 1 (3 im) 1. p n B. 2. a) p n D ; b) p n C. 3. a) p n B ; b) p n C. Cu 2 (3 im) 1. Hiu m in ca 2 nguyn t lin kt vi nhau ln hn 1,7 th lin kt l lin kt ion, nh hn 1,7 l lin kt cng ho tr phn cc. Na 2O : 3,44 0,93 = 2,51 > 1,7 nn lin lt gia Na vi O l lin kt ion. Tng t ta c cc cht to bi lin kt ion l : Na 2O, Na 2S, MgO, Al2O3

203

Lin kt trong cc oxit : SiO2, P2O5, SO3, Cl2O7, Al2S3 l cc lin kt cng ho tr phn cc. 2. Trong tinh th ion, cc cu t l cc ion m v dng. Trong tinh th nguyn t, cc cu t l cc nguyn t. Trong tinh th phn t, cc cu t l cc phn t. Lin kt gia cc nguyn t trong tinh th nguyn t l lin kt cng ho tr rt mnh. V vy, cc nguyn t lin kt vi nhau mt cch cht ch, do tinh th nguyn t rt bn, rt cng, nhit nng chy v nhit si cao. Trong tinh th phn t, cc phn t vn tn ti nh nhng n v c lp v ht nhau bng lc tng tc yu gia cc phn t. V vy, cc tinh th phn t d nng chy, d bay hi. Cc tinh th nguyn t rt kh ho tan trong cc dung mi khc nhau. Cc tinh th phn t cu to t cc phn t khng phn cc d ho tan trong cc dung mi khng phn cc. Cc tinh th phn t cu to t cc phn t phn cc d ho tan trong cc dung mi phn cc. Cu 3 (4 im) 1. a) Cu to ca cc phn t v cng ho tr ca cc nguyn t trong cc phn t : H O IV II I IV II O C O C O C O 2 H 2 C O3 H O ; b) Cu to ca cc phn t v cng ho tr ca cc nguyn t trong cc phn t :
III I

P H 3 , P 2 O 5 v H 3 P O 4
H O H P H P O P H O P O O O H O H c) Cu to ca cc phn t v cng ho tr ca cc nguyn t trong cc phn t : O O

II

V II

H 2 S , S O 2 , S O 3 v H 2 S O 4
H O O S H S H O O O O H O O d) Cu to ca cc phn t v cng ho tr ca cc nguyn t trong cc phn t : S O S

II

IV II

VI II

VI II

204

H Cl , H O Cl , H Cl O 2 , H Cl O 3 , H Cl O 4
O O H Cl H O Cl H O Cl O H O Cl H O Cl O O O 2. Lin kt gia ion kim loi v gc axit l lin kt ion, cn cc lin kt gia cc nguyn t trong anion gc axit l lin kt cng ho tr phn cc : 2O O 2O O O Al23+ S Na2+ C O K+ O Cl Ca2+ O N O O 3 O O O 2

II

III II

V II

I VII II

chng 4 (Thi gian 45 pht) A. L thuyt Cu 1 (3 im) 1. Cho qu trnh sau : (1) Fe 2e Fe2+ (2) Cu2+ + 2e Cu A. Qu trnh (1) l qu trnh kh, qu trnh (2) l qu trnh oxi ho. B. Qu trnh (1) l qu trnh oxi ho, qu trnh (2) l qu trnh kh. C. Trong qu trnh trn Fe ng vai tr cht oxi ho, Cu ng vai tr cht kh. D. Trong qu trnh trn Fe2+ ng vai tr cht kh, Cu 2+ ng vai tr cht oxi ho. Chn kt lun hon ton ng. 2. Mt s hc sinh pht biu khi nim v phn ng thu nhit nh sau : A. Phn ng thu nhit l phn ng ho hc gii phng nng lng di dng nhit. B. Phn ng thu nhit l phn ng ho hc hp th nng lng di dng nhit. C. Phn ng thu nhit l phn ng lm cho mi trng xung quanh nng ln. D. Phn ng thu nhit l phn ng ho hc hp th nng lng ca nh sng. Chn cu tr li ng nht. 3. Cho cc PTHH sau : t 1. 2Al + 9Fe2O3 Al2O3 + 6Fe3O4
o

205

t 2. 2KMnO4 K2MnO4 + MnO2 + O2 3. CuSO4 + BaCl2 CuCl2 + BaSO4 4. Ca + 2HCl CaCl2 + H2 a) Trong cc phn ng ho hc trn, nhng phn ng oxi ho kh l : A. Phn ng ho hc 1, 2, 3. B. Phn ng ho hc 2, 3, 4. C. Phn ng ho hc 1, 3, 4. D. Phn ng ho hc 1, 2, 4. b) Trong cc phn ng ho hc trn, phn ng nhit phn hu l : A. Phn ng ho hc 1. B. Phn ng ho hc 2. C. Phn ng ho hc 3, 4. D. Phn ng ho hc 1, 2. Chn cu tr li ng nht cho cc cu trn. Cu 2 (3 im) Hon thnh cc PTHH sau theo phng php thng bng electron : 1. Cu2S + HNO3 CuSO4 + NO2 + Cu(NO3)2 + H2O 2. As2S3 + HNO3 + H2O H2SO4 + H3AsO4 + NO 3. Fe + H2SO4 (c, nng) Fe2(SO4)3 + SO2 + H2O 4. Al + HNO3 Al(NO3)3 + NH4NO3 + H2O B. Bi tp Cu 3 (4 im) Ho tan 6,25 gam hn hp Zn, Al vo 275 ml dd HNO 3 thu c dd A, cht rn B c khi lng 2,516 gam v 1,12 lt kh D (o ktc) cha NO v N2O c t khi hi so vi H 2 l 16,75. Tnh nng dd HNO3 v khi lng mui thu c khi c cn dd A (khng cha mui NH4NO3). p n A. L thuyt Cu 1 (3 im) 1. p n B. 2. p n B. 3. a) p n D. b) p n B. Cu 2 (3 im) Hon thnh cc PTHH theo phng php thng bng electron :
o

1. Cu S + HNO CuSO + Cu(NO ) + N O + H O 2 3 4 3 2 2 2

+1 2

+5

+2 +6

+2

+4

206

10

+5

+2 +1 2Cu 2e 2Cu 2 +6 S 8e S
+5 +6 +5 +2

N + 1e N

+4

Cu2S + 12HNO3 CuSO4 + 10NO2 + Cu(NO3)2 + 6H2O 2.

As2S3 + HNO3 + H 2O H 2 S O4 + H 3AsO4 + NO
+3 2

28 N + 3e N +3 +5 3 2As 4e 2As 2 +6 3 S 24e 3 S

3As2S3 + 28HNO3 + 4H2O 9H2SO4 + 6H3AsO4 + 28NO 3. 2Fe + 6H2SO4 (c, nng) Fe2(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O 4. 8Al + 30HNO3 8Al(NO3)3 + 3NH4NO3 + 9H2O B. Bi tp Cu 3 (4 im) Khi lng kim loi phn ng l : 6,25 2,516 = 3,734 (gam), s mol N2O v NO l a v b mol. Kim loi d nn HNO3 phn ng hon ton : Al + 4HNO3 Al(NO3)3 + NO + 2H2O (1) 8Al + 30HNO3 8Al(NO3)3 + 3N2O + 15H2O (2) 3Zn + 8HNO3 3Zn(NO3)2 + 2NO + 4H2O (3) 4Zn + 10HNO3 4Zn(NO3)2 + N2O + 5H2O (4) Ta c : M D = a = 0,0125 mol, b = 0,0375 mol. Theo cc PTHH : sinh ra 1 mol N2O cn 10 mol HNO3 v khi lng mui tng so vi khi lng kim loi l 8.62 = 496 (gam)
1 ,12 44 a + 30 b = 16 ,75 .2 = 33 ,5 ; a + b = = 0,05 (mol) 22 ,4 a+ b

+5

+2

207

 sinh ra 1 mol NO cn 4 mol HNO 3 v khi lng mui tng so vi khi lng kim loi l 3.62 = 186 (gam) S mol HNO3 phn ng : n = 10a + 4b = 0,275 mol nng dd HNO3 : CM = 1,0 mol/lt Khi lng mui sinh ra : m + 496a + 186b = 3,734 + 496.0,0125 + 186.0,0375 = 16,909 (gam) chng 5 (Thi gian 45 pht) A. L thuyt Cu 1 (3 im) 1. a) Nguyn t X c 11 electron cc obitan p, l : A. Nguyn t Na. B. Nguyn t F. C. Nguyn t Br. D. Nguyn t Cl. b) Ho tan kh Cl2 vo dd NaOH long, d nhit phng thu c dd cha : A. NaCl, NaClO3, Cl2. B. NaCl, NaClO, NaOH. C. NaCl, NaClO3, NaOH. D. NaCl, NaClO3. Chn cu tr li ng cho cc cu trn. 2. a) C 3 l ng 3 dd ring bit l BaCl 2, NaHCO3 v NaCl b mt nhn. C th dng mt cht no trong s cc cht sau ng thi nhn bit c c 3 dd : A. Dd Ba(OH)2. B. Dd NaOH. C. Dd AgNO3. D. Dd H2SO4. b) iu ch clo, ngi ta c th : 1. in phn mui NaCl nng chy hoc dd NaCl bo ho c mng ngn. 2. Cho KMnO4 hoc MnO2 tc dng vi dd HCl c. 3. Cho KClO3 tc dng vi dd HCl c. 4. Cho Br2 d tc dng vi dd HCl c. A. Cc phng php 1, 2, 3. B. Cc phng php 1, 2, 4. C. Cc phng php 2, 3, 4. D. Cc phng php 1, 3, 4. Chn cu tr li ng nht cho cc cu trn. 3. a) Mt dd c cc tnh cht : Tc dng vi nhiu kim loi nh Mg, Zn, Fe u gii phng hiro. Tc dng vi baz hoc oxit baz to thnh mui v nc. 208

 Tc dng vi vi gii phng kh CO2. Dd l ca cht no sau y ? A. NaOH. B. HNO3. C. HCl. D. H2SO4 c, nng. b) Cho 1,20g Mg kim loi phn ng hon ton vi V lt kh X2 (o ktc) thu c 4,75g hp cht MgX2. Hy cho bit X2 l kh no v tnh th tch V ca kh X2 phn ng vi Mg. A. Kh X2 l Cl2, V = 1,120 lt. B. Kh X2 l O2, V = 3,36 lt. C. Kh X2 l Br2, V = 2,480 lt. D. Kh X2 l N2, V = 3,360 lt. Chn cu tr li ng. Cu 2 (3 im) 1. Hiro florua c iu ch bng cch cho axit sunfuric c tc dng vi canxi florua. a). Vit cc PTHH xy ra. b) Tnh khi lng canxi florua cn dng iu ch 250 kg dd axit flohiric 40%. 2. Hon thnh cc PTHH theo s chuyn ho sau : ( OH )2 Cl2 H2 HCl Ca CaCl2 NaCl NaCl NaCl CaCO3 H2O CO2 Na NaOH Na2CO3 B. Bi tp Cu 3 (4 im) Cho kh Cl2 tc dng vi dd Ca(OH)2 thu c clorua vi l hn hp ca CaCl2, CaOCl2, Ca(ClO)2 v nc. Sau khi loi b nc thu c 152,4 gam hn hp A cha 50% CaOCl 2 ; 28,15% Ca(ClO)2 cn li l CaCl2 (theo khi lng). Nung nng hn hp A thu c 152,4 gam hn hp B ch cha CaCl2 v Ca(ClO3)2. Tnh thnh phn % theo khi lng CaCl2 trong B. p n A. L thuyt Cu 1 (3 im) 1. a) p n D. b) p n D. 2. a) p n D. b) p n D. 3. a) p n C. b) p n A. Cu 2 (3 im) 209

1. Hng dn gii : a) CaF2 + H2SO4 CaSO4 + 2HF b) Khi lng CaF2 cn dng : m = 195 kg. 2. Cc PTHH : i n ph n nng chy 2NaCl + 2Na

Cl2

Cl2 + 2Na 2NaCl Cl2 + H2 2HCl 2Na + 2H2O 2NaOH + H2 HCl + NaOH NaCl + H2O 2HCl + Ca(OH)2 CaCl2 + 2H2O CO2 + 2NaOH Na2CO3 + H2O Na2CO3 + CaCl2 CaCO3 + 2NaCl B. Bi tp Cu 3 (4 im) Hng dn gii : Cho Cl2 tc dng vi dd Ca(OH)2 : Cl2 + Ca(OH)2 CaOCl2 + H2O 2Cl2 + 2Ca(OH)2 Ca(ClO)2 + CaCl2 + 2H2O 152,4.50% nCaOCl2 = = 0,60 m ol 100%.127 152,4.28,15% = 0,30 m ol Hn hp A cha : nCa(ClO)2 = 100%.143 152,4.(100 50 28,15)% nCaCl2 = = 0,30 m ol 100%.111 Khi nung hn hp A : 3Ca(ClO)2 t 2CaCl2 + Ca(ClO3)2 6CaOCl2 t 5CaCl2 + Ca(ClO3)2
o o

,0 mol S mol CaCl2 trong hn hp B : nCaCl2 = 0,3 + .0,3 + .0,6 = 1

2 3

5 6

S mol Ca(ClO3)2 trong hn hp B : nCa(ClO3)2 = .0,3 + .0,6 = 0,2 mol Thnh phn hn hp B :
%mCaCl = 2 111 .1 ,0 .100 % = 72 ,83 %. 152 ,4

1 3

1 6

chng 6 (Thi gian 45 pht) A. L thuyt Cu 1 (3 im) 210

1. a) Khi iu ch oxi trong PTN bng phng php nhit phn dd H2O2 kh oxi sinh ra thng b ln hi nc. Ngi ta c th lm kh kh oxi bng cch dn kh i qua cc ng s cha : A. Bt CaO. B. Na kim loi. C. Bt photpho. D. CaSO4.10H2O. b) Dng th hnh bn nht ca lu hunh nhit phng l : A. Lu hung t phng (S). B. Lu hung n t (S). C. C hai dng S v S. D. Khng c dng no bn. Chn cu tr li ng. 2. Phn lp c mc nng lng cao nht trong nguyn t ca nguyn t X l 4s v ca nguyn t Y l 3p. X v Y to hp cht c cng thc l XY, trong phn t cha tng s cc loi ht n, p, e l 108. Xc nh v tr ca X v Y trong BTH cc nguyn t ho hc (s th t, chu k, nhm). Bit rng trong thnh phn cu to nguyn t ca X v Y u c tng s ht mang in gp 2 ln s ht khng mang in. A. X l K : 19, chu k 4, nhm IA ; Y l Cl : 17, chu k 3, nhm VIIA ; XY l KCl B. X l Ca : 20, chu k 4, nhm IIA ; Y l S : 16, chu k 3, nhm VIA ; XY l CaS C. X l Ca : 20, chu k 4, nhm IIA ; Y l F : 9, chu k 2, nhm VIIA ; XY l CaF2 D. X l K : 19, chu k 4, nhm IA ; Y l S : 16, chu k 3, nhm VIIA ; XY l K2S Chn cu tr li ng. 3. tng hiu qu ty trng ca bt git ngi ta thng cho thm vo mt t bt natri peoxit. Do natri peoxit khi tc dng vi nc s sinh ra H2O2 l mt cht oxi ho mnh c th ty trng c qun o : Na2O2 + 2H2O 2 NaOH + H2O2 2H2O2 2H2O + O2 . Vy cch tt nht bo qun bt git l : A. Bo qun trong mt hp khng c np ra ngoi nh nng cho bt git lun kh ro. B. Bo qun trong mt hp khng c np trong bng rm. C. Bo qun trong mt hp c np kn ngoi nng. 211

D. Bo qun trong mt hp c np ni kh mt. Chn cu tr li ng. Cu 2 (3 im) 1. Ngi ta pha long 100,0 ml dd axit sunfuric nng 98%, D = 1,84 gam/ml thnh dd axit sunfuric nng 20%. a. Cch pha long phi tin hnh nh th no ? b. Tnh th tch nc cn dng pha long (khi lng ring ca nc l 1,0 gam/ml). 2. Hon thnh s phn ng :
2 2 2 A1 A 2 A 3 A 4 3 A 5 A 6 A 7 3 A8

NaOH

HCl

DdNH

Br

BaCl

AgNO

Trong A1 l hp cht ca S v 2 nguyn t khc c khi lng mol bng 51, tng s nguyn t trong phn t A1 l 7. B. Bi tp Cu 3 (4 im) 1. Ho tan a gam Fe 2O3 vo mt lng rt d dd H2SO4 long, thm b gam st tinh khit sau thm nc ct n th tch ng 500ml. Ly 25 ml dd ri thm dn 12,50 ml dd KMnO 4 0,096M th xut hin mu hng tm rt nht trong dd. Tnh a v b, bit tng khi lng Fe2O3 v Fe tinh khit dng l 7,20 gam. 2. Mt hn hp A c khi lng l 7,2 gam gm 2 mui cacbonat ca 2 kim loi k tip nhau trong phn nhm chnh nhm II. Ha tan ht A bng dd H2SO4 long thu c kh B. Cho ton b kh B hp th ht bi dd Ba(OH)2 d thu c 15,76 gam kt ta. Xc nh 2 mui cacbonat v tnh phn trm theo khi lng ca chng trong A. p n A. L thuyt Cu 1 (3 im). 1. a) p n A. b) p n A 2. p n B 3. p n D. Cu 2 (3 im) 1. a) Cch pha long : H2SO4 theo SGK. b) Khi lng H2SO4 : mH2SO4 =
100 ,0.1 ,84 .98 % = 180,32 (gam) 100 %

Khi lng dd H2SO4 20% : mddH2SO4 = 212

180,32 .100% = 901,60 (gam) 20%

Khi lng nc cn dng : m = 901,60 180,32 = 721,28 (gam). 2. Gi cng thc ca hp cht A1 l XxYySz ta c khi lng mol ca A1 : Xx + Yy + 32z = 51 z = 1 v x + y = 7 z = 6 ; Xx + Yy = 51 32 = 19 Khi lng mol nguyn t trung bnh ca X v Y l : M =
19 =3 ,3 vy 6

mt trong 2 nguyn t c khi lng nguyn t < 3,3 ch c th l H. Trng hp I : hp cht A1 l mui axit MHS trong M c 5 nguyn t nn khng th ca mt nguyn t vy M cng cha X v H : Xx + (y1).1 = 18 ch c nghim ph hp l x = 1, y = 5, X = 14. Vy A 1 l NH4HS (amoni hirosunfua) Trng hp II : A1 l mui trung ha XxHyS ta c : Xx + y = 19, x + y = 6 khng c gc ho tr II no ph hp. Cc PTHH : NH4HS + 2NaOH Na2S + NH3 + 2H2O (1) Na2S 2H2S + 2HCl + 3O2 2NaCl + H2S 2SO2 + 2H2O (NH4)2SO3 (NH4)2SO4 + 2HBr 2NH4Cl + BaSO4 (2) (3) (4) (5) (6)

SO2 + 2NH3 + H2O (NH4)2SO4 + BaCl2

(NH4)2SO3 + H2O + Br2

NH4Cl + AgNO3 NH4NO3 + AgCl (7) B. Bi tp Cu 3 (4 im) 1. Gi x l s mol Fe2O3 v y l s mol Fe ly Fe2O3 + 3H2SO4 Fe2(SO4)3 + 3H2O x mol x mol Fe2(SO4)3 + Fe 3FeSO4 x mol x mol 3x mol Fe + H2SO4 FeSO4 + H2 (y x) mol (y x) mol 10FeSO4 + 2KMnO4 + 8H2SO4 5Fe2(SO4)3 + 2MnSO4 K2SO4 + 8H2O S mol FeSO4 c trong 500 ml dd :

213

0, 096 12,5 500 5 = 0,120 (mol) 1000 25 H phng trnh : 160x + 56y = 7, 20 2x + y = 0,12 x = 0,01 mol a = 1,6 gam ; y = 0,10 ; b = 5,6 gam. 2x + y = 2. Gi cng thc chung ca 2 mui l M CO3, n l s mol 2 mui, M l khi lng mol nguyn t trung bnh ca 2 kim loi (1) M CO3 + H2SO4 = M SO4 + CO2 + H2O n n n n mol CO2 + Ba(OH)2 = BaCO3 + H2O (2) n n mol S mol BaCO3 = s mol CO2 = n=
15,76 = 0,08 (mol) 197 7,2 = 0,08 M = 30 A gm MgCO3, CaCO3 M + 60

Gi x, y l s mol MgCO3, CaCO3 84x + 100y = 7, 20 x = 0,05 mol v y = 0,03 mol x + y = 0,0,08
%mMgCO3 = 84.0,05 .100 = 58,33% 7,2 %mCaCO3 = 41,67%.

hc k 1 (Thi gian 45 pht) I Phn trc nghim (3 im) Hy chn p n ng A, B, C hoc D. Cu 1 (0,25). Trong cng mt chu k, theo chiu tng ca in tch ht nhn : A. Tnh kim loi tng. B. Tnh axit ca cc oxit v hiroxit tng. C. Tnh phi kim gim dn. D. Tnh axit ca cc oxit v hiroxit gim. Cu 2 (0,25). Nguyn t ca mt nguyn t c bn lp electron, theo th t t pha gn ht nhn l : K, L, M, N. Trong nguyn t

214

cho, electron thuc lp no sau y c mc nng lng trung bnh cao nht ? A. Lp K. B. Lp L. C. Lp M. D. Lp N. Cu 3 (0,25). Cc nguyn t v ion Ca2+, Cl, Ne c c im chung l : A. Cng mt chu k. B. Cng mt nhm. C. Cng s electron. D. Cng s proton. Cu 4 (0,25). Nguyn t ca nguyn t no trong cc nguyn t sau lun cho 2 electron trong cc phn ng ho hc : A. Na (Z =11). B. Mg (Z = 12). C. Al (Z = 13). D. Si (Z = 14). Cu 5 (0,25). Cc nguyn t trong cng mt nhm A c c im no sau y chung ? A. S electron ngoi cng. B. S lp electron. C. S electron. D. S proton. Cu 6 (0,25). Dy cc nguyn t no sau y c sp xp theo chiu gim dn tnh kim loi v tng dn tnh phi kim ? A. Al, Mg, Br, Cl. B. Na, Mg, Si, Cl. C. Mg, K, S, Br. D. N, O, Cl, Ne. Cu 7 (0,25). Trong nguyn t, trng thi c bn, mi electron c : A. mt mc nng lng nht nh. B. mt mc nng lng thay i. C. nhiu mc nng lng nht nh. D. nhiu mc nng lng thay i. Cu 8 (0,25). Nguyn t ca nguyn t X c cu hnh electron phn lp ngoi cng l 3p3. V tr ca X trong BTH l : A. Chu k 3, nhm IIIA. B. Chu k 3, nhm VIA. C. Chu k 3, nhm VA. D. Chu k 6, nhm IIIA. Cu 9 (0,25). Tnh cht baz ca cc hiroxit nhm IA theo chiu tng ca s in tch ht nhn Z l: A. Tng. B. gim. C. Khng i. D. Va gim va tng. Cu 10 (0,25). Nhit si ca cc n cht ca cc nguyn t nhm VIIA theo chiu tng s th t l 215

A. Tng. B. gim. C. Khng i. D. Va gim va tng. Cu 11 (0,25). S hiu nguyn t ca cc nguyn t trong BTH cho bit : A. S electron ho tr. B. S proton trong ht nhn. C. S ntron trong ht nhn. D. S khi ca ht nhn. Cu 12 (0,25). Trong 20 nguyn t u BTH, s nguyn t c nguyn t vi 2 electron c thn trng thi c bn l : A. 1. B. 2. C. 2. D. 4. I Phn t lun (7 im) Cu 13 (2 im). Nguyn t nguyn t X, cc ion Y + v Z2 u c cu hnh electron phn lp ngoi cng l 2p 6. Xc nh v tr ca X, Y, Z (s hiu nguyn t, chu k, nhm) trong BTH. Cu 14 (2 im). Tng s ht c bn (p, n, e) trong nguyn t mt nguyn t A l 52. Bit s ht khng mang in bng mt na s ht mang in cng thm 1. a) Hy xc nh A. b) Vit cu hnh electron ca A v tnh cht ho hc c bn ca n cht A. Cu 15 (3 im). Cho 2,16 gam mt kim loi M v oxit ca kim loi ny c cng thc M2O3 vi s mol bng nhau tc dng vi dd axit HCl d th thu c 0,224 lt H2 (ktc). a) Xc nh kim loi M v oxit M2O3. b) Tnh th tch dd HCl 1M ti thiu cn dng. p n I Phn trc nghim (3 im) Cu 1. B Cu 2. D Cu 3. C Cu 4. B Cu 5. A Cu 6. B Cu 7. A Cu 8. C Cu 9. A Cu 10. Cu 11. Cu 12. A B D I Phn t lun (7 im) Cu 13. Cu hnh electron y ca X, Y+ v Z2 l : 1s22s22p6 Nguyn t, ion S hiu NT Chu k Nhm X Y+ Z2 10 11 8 2 3 2 VIIIA IA VIA

216

Cu 14. a) Xc nh nguyn t A Ta c 2Z + N = 52 (I) Z + 1 = N (II) Z = 17 v A l clo (Cl). b) Vit cu hnh electron ca A v tnh cht ho hc c bn ca n cht A. 1s22s22p63s23p5 ; n cht Cl2 l mt phi kim in hnh. Cu 15. a) C th xy ra hai trng hp : Th nht l M c ho tr khng i, bng III PTHH : 2M + 6HCl 2MCl3 + 3H2 M2O3 + 6HCl 2MCl3 + 3H2O 0, 224 2 2 gii ra c M = 92 loi. nM = n H 2 = 22, 4 3 3 Th hai l M c ho tr thay i II v III, ta c M = 56 l Fe v Fe2O3 . Trong BTH khng c kim loi no c cc ho tr I v III. b) Tng s mol HCl ti thiu = 2n M + 6n M2O3 = 0,02 + 0,06 = 0,08 (mol) 0,08 = 0,08 (lt). 1 kim tra cui nm Cu 1. 1. a) S nguyn t trong cc chu k 1, 2 v 3 bng: Chu k I II III IV V VI VII A 2 8 18 32 64 128 256 B 2 8 8 18 18 32 32 C 2 10 18 36 54 86 118 D 1 2 8 8 18 32 32 Hy chn p n ng. b) Anion X c cu hnh electron nguyn t phn lp ngoi cng VHCl = l 2p6. Bn cht lin kt ca X vi bari kim loi l : A. Cng ho tr khng phn cc. B. Cng ho tr phn cc. C. Ion. D. Cho nhn. Hy chn p n ng. c) Cc lin kt trong phn t nit c to thnh l do s xen ph ca: A. Cc obitan s vi nhau v cc obitan p vi nhau. B. Ch 3 obitan p hon ton ging nhau. 217

C. 1 obitan s vi nhau v 2 obitan p vi nhau. D. 3 obitan p ging nhau v hnh dng v kch thc nhng khc nhau v nh hng khng gian. Hy chn p n ng. d) Nguyn t X c 17 electron cc obitan p, l : A. Nguyn t I. B. Nguyn t F. C. Nguyn t Br. D. Nguyn t Cl. 2. Cho cc PTHH ca phn ng sau : 1. CaCO 3 t CaO + CO2 t 2. NH4NO3 N2O + H2O t 3. CuO + H2 Cu + H2O 4. 2AgNO3 t 2Ag + 2NO2 + O2 5. CaO + H2O Ca(OH)2 6. Cu + Cl2 CuCl2 7. Na2O + CO2 Na2CO3 8. CuSO4 + Fe Cu + FeSO4 a) Trong cc phn ng ho hc trn cc phn ng oxi ho kh l : A. 1, 2, 3, 4, 5. B. 4, 5, 6, 7, 8. C. 1, 2, 4, 5, 6. D. 2, 3, 4, 6, 8. b) Trong cc phn ng ho hc trn nhng phn ng ho hp l : A. 1, 2, 5. B. 3, 7, 8. C. 5, 6, 7. D. 2, 4, 6. 3. a) Trong phn ng ho hc ; Cl 2 + 2NaOH NaClO + NaCl + H2O A. Cl2 ch th hin l cht oxi ho. B. Cl2 ch th hin l cht kh. C. Cl2 va th hin l cht oxi ho, va th hin l cht kh. D. Cl2 khng ng vai tr cht oxi ho, cng khng ng vai tr cht kh. Hy chn p n ng. b) C cc hp cht : K2MnO4, KMnO4, MnO2, MnCl2. S oxi ho ca Mn trong cc hp cht l : A. +7, +7, +4, +2. B. +6, +7, +4, +2. C. +7, +6, +4, +2. D. +6, +4, +3, +2. Hy la chn phng n ng. Cu 2
o o o o

218

a) Cho m gam nhm vo trong bnh kn cha kh clo, t nng phn ng xy ra hon ton, em cht rn thu c ho tan vo nc thy khi lng cht rn khng tan l 10 gam. C cn dd thu c 26,7 gam cht rn khan. Tnh m v khi lng clo tham gia phn ng. b) Tnh th tch kh clo thu c (ktc) khi un nng nh 3,48 gam MnO2 vi dd axit clohiric c d. Lng clo ny phn ng ht bao nhiu gam nhm kim loi v to thnh bao nhiu gam mui khan. Cu 3 1. Cho phn ng: A(k) + B(k) C(k) tc phn ng c tnh theo phng trnh : V = k.[A].[B]. Gi nng cc cht khng i trong cc th nghim sau: Nu thc hin phn ng trn 3980C th phn ng s kt thc trong 1 pht 36 giy. Nu thc hin phn ng trn 4480C th phn ng s kt thc trong 0 pht 3 giy. a) Nu tng nhit ca phn ng ln 10 0C th tc phn ng tng ln bao nhiu ln ? Bit rng k = k . T2 T2
T2T1 10

( gi l h s

nhit ca phn ng hay s ln tc phn ng tng khi tng nhit thm 10 ). b. Nu thc hin phn ng trn 3780C th tc phn ng s tng bao nhiu ln so vi phn ng 398 0C v s kt thc trong thi gian bao lu. 2. Ngi ta ho tan hon ton 7,0 gam Fe nguyn cht trong bu kh quyn N2 bng H2SO4 long lnh, d. Lc dd thu c vi 1,12 lt kh clo (ktc). Sau th nghim st tn ti nhng dng mui g vi lng bao nhiu. Thm vo dd mt lng dd KMnO4 long cha 2,54 gam. S xy ra hin tng g lng thuc tm khng phn ng l bao nhiu. Tnh th tch clo (ktc) thuc tm cho vo khng phn ng. p n Cu 1 1. a. p n B. b. p n C. c. p n A. d. p n C. 2. a. p n D. b. p n C. 3. a. p n C.b. p n B. Cu 2 Hng dn gii : a. p n : Khi lng Al ly mAl = 15,4 gam, khi lng clo mCl = 21,3 gam.
2

219

b. p n : Th tch clo thu c VCl = 0,896 lt ; khi lng nhm phn ng m Al = 0,72 gam ; khi lng mui to thnh mAlCl3 = 3,56 gam. Cu 3 Hng dn gii : 1. a) Xt phn ng: A(k) + B(k) C(k) 3980C: Thi gian phn ng l 1 pht 36 giy = 96 giy C A Vt = = kt[A][B] (I) t 1 4480C : Thi gian phn ng l 0 pht 03 giy = 3 giy C A V2 = = k2[A][B] (II) t 2 Ly (II) chia cho (I) ta c:
2

V2 k2 t1 96 = = = = V1 k1 t2 3 V3 k3 t1 = = = V1 k1 t3

O O T2 T1 10

O O T2 T1 10

= 32 5 = 32 = 2

b) Tng t nh phn xt trn ta c :

O O T3 T1 10

= 2 2 V3 =

V1 Vy tc phn ng gim 4 ln 4

so vi phn ng 3980C. Do thi gian kt thc phn ng tng 4 ln : ht 4.96 =384 (giy). 2. S mol Fe : nFe = 0,05 (mol)
1 ,12 7 ,0 = 0,125 (mol) ; S mol clo : nCl2 = 22 = ,4 56

S mol KMnO4 : nKMnO4 =

2,054 = 0,013 (mol) 158

Fe + H2SO4 FeSO4 + H2 (1) 6FeSO4 + 3Cl2 2Fe2(SO4)3 + 2FeCl3 (2) Theo cc PTHH (1) v (2) s mol cc mui trong dd thu c : 0,1 0,1 nFe2(SO4 )3 = mol; nFeSO4 = 0,025 mol; nFeCl3 = mol 3 3 Dd thu c cho tc dng vi KMnO4 : dd nht mu tm ca KMnO4 10FeSO4 + 2KMnO4 + 4H2SO4 5Fe2(SO4)3 + K2SO4 + 2MnSO4 + 8H2O khng c phn ng vi KMnO 4 th s mol Cl2 cn ly l 0,0625 mol th tch Cl2 cn ly l : 1,40 lt.

220