H THNG CHNH TR V I MI H THNG CHNH TR NC TA HIN NAY

PGS,TS NGUYN VN VNH I. H THNG CHNH TR 1. Khi nim a. H thng chnh tr l khi nim ca khoa hc chnh tr ng i - l mt trong nhng khi nim phn nh c trng ca nhng quan h quyn lc chnh tr; cng nh cc b phn, cc nhn t tham gia vo cc qu trnh, quy trnh chnh tr trong th ch chnh tr dn ch hin i (dn ch x hi ch ngha, dn ch t bn ch ngha). Lin quan n vn ny c nhiu quan nim khc nhau: - H thng chnh tr l tng th cc t chc chnh tr ca x hi c chnh thc tha nhn v mt php l nhm thc hin quyn lc chnh tr ca x hi . H thng ny bao gm Nh nc, cc Chnh ng, cc Nghip on v cc t chc chnh tr khc - trong Nh nc l yu t c bn, trung tm. - H thng chnh tr l h thng cc t chc m thng qua giai cp thng tr thc hin quyn lc chnh tr trong x hi. - H thng chnh tr l mt c cu, t chc bao gm ng phi chnh tr, nh nc, cc t chc chnh tr - x hi tn ti v hot ng trong khun kh php lut hin hnh (h thng php lut c ch nh theo t tng v li ch giai cp cm quyn) nhm duy tr, bo v, v pht trin x hi - H thng chnh tr l h thng cc t chc m thng qua giai cp thng tr thc hin quyn lc chnh tr trong x hi. H thng chnh tr l mt c cu, t chc bao gm ng phi chnh tr, nh nc, cc t chc chnh tr - x hi tn ti v hot ng trong khun kh php lut hin hnh (h thng php lut c ch nh theo t tng v li ch giai cp cm quyn) nhm duy tr, bo v, v pht trin x hi . - H thng chnh tr l mt chnh th cc t chc chnh tr trong x hi bao gm nh nc, cc ng chnh tr, cc on th nhn dn v cc t chc chnh tr - x hi hp php c lin kt vi nhau nhm tc ng vo mi mt ca i sng x hi cng c, duy tr v pht trin ch x hi ng thi ph hp vi li ch ca ch th cm quyn. b. Trn quan im h thng cu trc nh trn c th xem H thng chnh tr l khi nim dng ch mt chnh th bao gm cc t chc nh ng chnh tr, nh nc, cc t chc chnh tr - x hi (hp php); vi nhng quan h tc ng qua li gia cc nhn t trong vic tham gia vo cc qu trnh hoch nh v thc thi cc quyt sch chnh tr nhm bo m quyn thng tr ca giai cp, lc lng cm quyn, ng thi p ng nhu cu n nh v pht trin x hi.
1

2. Cu trc ca h thng chnh tr: HTCT c cu thnh t nhiu b phn chc nng khc nhau. C th coi mi b phn l mt tiu h thng ca HTCT. Nh vy, cu trc ca HTCT gm cc b phn sau: - ng chnh tr, -Nh nc, -Cc t chc chnh tr - x hi (hp php); Cc thnh t trong H thng t chc quyn lc chnh tr ni chung v H thng chnh tr ni ring l khi nim dng ch mt chnh th (h thng) cc thit ch mang tnh hin nh (ng chnh tr, Nh nc, cc t chc chnh tr - x hi) v khng hin nh (phng tin thng tin i chng, cng ngh bu c, th ch tn gio); cng vi nhng quan h tc ng qua li gia cc yu t nhm tham gia vo cc qu trnh hnh thnh cc quyt sch nh nc, thc thi quyn lc chnh tr bo m quyn thng tr ca giai cp cm quyn; ng thi p ng nhu cu n nh v pht trin x hi. y ch cp n 3 nhn t c bn l: ng Chnh tri., Nh nc v t chc chnh tr - x hi (on th nhn dn, nhm li ch chnh tr), m khng trnh by cc nhn t Truyn thng i chng , Cng ngh bu c, Th ch tn gio . 2.1. ng chnh tr ng chnh tr l mt hin tng c th ca x hi c phn chia giai cp v u tranh giai cp. ng chnh tr - yu t c bn ca h thng chnh tr, h thng t chc quyn lc chnh tr, ca ch chnh tr v x hi cng dn - l cng c tp hp ca mt giai cp; t chc lnh o u tranh giai cp v mc tiu ginh, gi, s dng quyn lc nh nc v nh hng chnh tr cho pht trin x hi. cc nc t bn ch ngha hin i - c trng c bn cc nc t bn ch ngha hin i l h thng a ng i lp, a nguyn chnh tr: H thng a ng cc nuc t bn ch ngha c th chia thnh cc nhm: H thng nhiu ng khng c s c quyn ca ng t sn thng tr cc ng phi lin minh lp ra chnh ph lin hip (Italia, B, H Lan, an Mch); H thng a ng c ng t sn c quyn - s gh a s trong Ngh vin thuc v mt ng v ng ny lp ra chnh ph mt ng (Php, Nht Bn); H thng 2 ng - bao gm hai ng thun tu l ng ca giai cp t sn thay nhau cm quyn (Hoa K) - Trong h thng a ng i lp, hnh thc u tranh ch yu tranh ginh v chia s quyn lc l hnh thc Ngh trng: ng no ginh c a s gh trong ngh vin theo lut nh, th ng tr thnh ng cm quyn chnh trng ch yu l ngh trng. V mt hnh thc phng thc ginh
2

quyn lc ny t ra rt dn ch v bnh ng; nhng trn thc t hin php v php lut lc no cng to iu kin thun li cho cc ng phi ln thng c (cc ng i din cho gii ti phit v quan chc t sn, c s hu thun ca cc tp on t sn c th lc). - Tuy a ng, a nguyn, nhng v c bn c quan Lp php v Hnh php u nm trong tay cc ng t sn cm quyn: Trong Ngh vin c xem l ch dn ch nht nhng hot ng ca n li mang tnh ng rt cao v l ni thc s din ra cuc u tranh cng khai gia cc ng phi - cc ngh s do nhn dn bu, vi nhiu c quyn, c li, nhng li khng chu trch nhim trc c tri m ch biu quyt theo ch th ca ng v chu trch nhim trc ng. Chnh ph c xem nh l Ban Chp hnh Trung ng ca ng cm quyn - v hnh thc th Chnh ph c thnh lp trn c s Ngh vin v chu trch nhim trc Ngh vin; nhng trn thc t th ng cm quyn thng ng ra thnh lp Chnh ph, thao tng ton b t chc v hot ng ca b my nh nc. Cc Nhm li ch chnh tr1, xt n cng, cng ch l cng c giai cp t sn thc hin quyn lc chnh tr ca mnh (v mt l thuyt cc nhm li ch chnh tr c vai tr trong vic ginh quyn lc m bo li ch ca qun chng; nhng trn thc t n l thit ch ca tng lp thng lu v trung lu c xu hng tha hip vi nh nc v li ch ca gii thng lu v ni b giai cp t sn). - Mt cch khi qut, di ch t bn ch ngha ch a nguyn chnh tr b ngoi th c v dn ch - cc ng u c quyn t do tranh c, lin minh... - nhng v thc cht th u l nht nguyn chnh tr. Ngay c trng hp c mt s ng lin minh cm quyn; trong thc t vn ch c ng ln nht, c th lc nht nm quyn quyt nh, v suy n cng l bo v li ch ca giai cp t sn, bo v ch t bn ch ngha: nc Anh c nhiu ng; trong ng Lao ng (LP) trn danh ngha bo v quyn li cho qun chng lao ng; i din cho giai cp cng nhn, tng lp trung lu di - ng Lao ng thng ra mc tiu i m rng chng trnh phc li x hi, quan tm n ngi ngho v giai cp cng nhn, i thu thu cao i vi ngi giu. Tuy nhin, trn thc t ng Lao ng thc cht l ng t sn, h vn t li ch ca giai cp t sn ln hng u v bo v ch T bn ch ngha. Trong th ch chnh tr ca c, c cc ng phi chnh tr ln l: ng x hi dn ch (SPD), Lin minh dn ch Thin cha gio (CDU), Lin minh x hi Thin cha gio (CSU), ng Dn ch t do (FPD), ng Xanh v cc ng nh khc (nh ng dn tc dn ch, ng ch ngha x hi dn ch, ng Nng dn dn ch c, ng cng sn c, Alliance, T do dn ch...).
1

Nhm li ch chnh tr l t chc bao gm nhiu thnh vin ca mt x hi c cng quan im, cng nhu cu li ch chung lin kt vi nhau theo mt ch t nguyn, hot ng nh hng mc nht nh phng thc nht nh tc ng n quyn lc nh nc v li ch, nhu cu cc thnh vin ca nhm.

V thc t cho thy, hu nh t trc n nay ch c 2 ng ln thay nhau cm quyn l ng x hi dn ch (SPD), Lin minh dn ch Thin cha gio (CDU). Trong th ch chnh tr ca Nht Bn c cc ng phi chnh tr l: ng Dn ch - T do (LDP), ng Dn ch Nht Bn (DPJ), ng Dn ch - X hi (DSP), ng Kmyt (ng Chnh ph trong sch), ng Cng sn, ng mi Nht Bn, ng Tin phong, ng Dn ch - X hi thng nht. V thc t cho thy, hu nh t trc n nay ch c cc ng ln thay nhau cm quyn nh ng Dn ch - T do (LDP), ng Dn ch Nht Bn (DPJ) cc nc x hi ch ngha cc nc x hi ch ngha, th ch ng chnh tr c th khi qut vi nhng c trng sau: - Ch nht nguyn chnh tr l sn phm tt yu ca cuc u tranh ca giai cp v sn di s lnh o ca ng Cng sn chng li giai cp t sn. - ng Cng sn l i tin phong, l i biu trung thnh li ch ca giai cp cng nhn v nhn dn lao ng. Khi tr thnh lc lng cm quyn, ng cng sn c vai tr to ln, trch nhim nng n i vi giai cp v vn mnh ca dn tc; l lc lng lnh o, thc hin quyn thng tr v chnh tr ca giai cp cng nhn v nhn dn lao ng xy dng nh nc php quyn x hi ch ngha ca nhn dn, do nhn dn, v nhn dn v qu i ln ch ngha x hi. - hon thnh vai tr to ln, nhim v v vang , iu kin tin quyt l ng phi khng ngng vn ln mi mt qun chng nhn thy tr tu, danh d v lng tm ca thi i. - Hin nay; mt s nc x hi ch ngha, ty theo iu kin c th ca mnh thc hin ch hp tc a ng, nhng di s lnh o ca ng cng sn v vi ch nht nguyn chnh tr (nh Trung Quc vi iu kin c th ca mnh thc hin ch hp tc a ng, hip thng chnh tr, di s lnh o ca ng Cng sn Trung Quc v vi ch nht nguyn chnh tr - nhm mc ch lng nghe nhiu hn nhng quan im khc nhau, tip thu nhiu hn s gim st ca cc ng phi, gim bt nhng thiu st trong quyt sch v chp hnh. Tuy nhin; ng Cng sn Trung Quc vn l ng cm quyn, cn cc ng phi dn ch ch l nhng ng tham chnh.Trung Quc gi l ch chnh ng kiu mi c mu sc Trung Quc2.
2

Ngoi ng Cng sn Trung quc cm quyn; cc ng phi dn ch Trung Quc l: U ban cch mng Quc dn ng Trung Quc (thnh lp thng 1-1984) ng c mi lin h lch s vi Quc dn ng c. ng minh Dn ch Trung Quc ( thnh lp thng 10-1941) gm cc tr thc trung cao cp. Hi Kin quc Dn ch Trung Quc (thnh lp thng 12-1945), ch yu l cc nhn s, tr thc cc ngnh kinh t (cng thng, ngn hng). Hi Xc tin Dn ch Trung Quc (ra i thng 12-1945), ch yu l nhng tr thc trong cc lnh vc khoa hc, vn ho, gio dc, xut bn...ng Dn ch Cng - Nng Trung Quc (thnh lp thng 8/1930), thnh vin v qun chng c lin h vi

2.2. Nh nc Trn th gii hin nay tn ti nhiu hnh thc Th ch nh nc, song c th quy thnh 2 hnh thc Th ch nh nc c bn l Qun ch v Cng ha. 2.2.1. Th ch qun ch Th ch qun ch c chia thnh cc loi: Qun ch tuyt i v Qun ch lp hin a. Th ch Qun ch tuyt i (Absolute Monarchy): l th ch chnh tr m ton b quyn lc thuc v nh Vua (theo nguyn tc tha k) v quyn lc ny c chuyn giao theo nguyn tc cha truyn - con ni. Trong x hi ng i, th ch ny hu nh khng cn tn ti. b. Th ch Qun ch lp hin (Constitutional Monarchy): l loi hnh th ch m trong nh nc vn tn ti ngi Vua, nhng c Hin php do Ngh vin ban hnh. Hnh thc chnh th ny thng tn ti nhng nc, ni m cuc u tranh ca giai cp t sn chng giai cp phong kin kt thc bng s tha hip; hin nay hnh thc chnh th qun ch vn tn ti, song dn dn thch ng vi li ch ca giai cp t sn ang nm chnh quyn. Th ch Qun ch lp hin c chia thnh 2 loi hnh Qun ch nh nguyn v Qun ch i ngh. * Th ch qun ch nh nguyn (Dualistic monarchy): L th ch chnh tr m quyn lc c chia u cho Vua v Ngh vin - tuy nhin c khi quyn lc nh Vua thng ln t Ngh vin v trong nhiu trng hp nh Vua c th gii tn Ngh vin v thi hn. Hnh thc th ch ny hin nay ch cn tn ti mt s t nc nh Bruny, Arp Xut, Tiu Vng quc Arp, Gioocani * Th ch qun ch i ngh (Parliamentary Monarchy): Vi cc c trng: - Vua ng u nh nc, nhng quyn lc tp trung trong tay Ngh vin (c quan quyn lc do nhn dn bu). Quyn lc nh Vua ch yu mang tnh hnh thc Vua tr v, nhng khng cai tr3. Vua l ngi ng u nh nc c coi nh ch nh tim tng trong trng hp c khng hong chnh tr. V l thuyt, Vua l biu tng ca s thng nht phi chnh tr v khng thin v; nhng trn thc t th Vua vn chu nh hng ca ng cm quyn. - Ngh vin l c quan quyn lc ti cao, c quyn thnh lp v gii tn chnh ph; chnh ph chu trch nhim trc ngh vin. Song trn thc t, quyn lc ch yu tp trung vo ngi ng u c quan Hnh php (Th tng)4.
ng l gii tr thc thuc cc ngnh v sinh y t, khoa hc k thut, vn ho gio dc. ng Ch cng Trung Quc (thnh lp thng 10/1925), ch yu l Hoa Kiu v nc, gia nh Hoa kiu, cc nhn s tiu biu c quan h vi nc ngoi v cc chuyn gia, hc gi. Hc x Cu tam (ra i thng 12-1944), gm nhng tr thc trung cao cp thuc cc ngnh khoa hc k thut, vn ho gio dc, v sinh y t. ng minh T tr Dn ch i Loan (thnh lp thng 111947), gm cc nhn s ca i Loan ang c tr lc a. 3 The Queen reigns, but She does not rule N hong tr v, nhng khng cai tr 4 According to the Written Law, the Queen has aboslute power. But in practice (UnWritten Law), power of the Queen is Ceremonial (Honorary position) - theo lut thnh vn th quyn lc ca Vua (N hong) l tuyt i; nhng trn thc t (lut bt thnh vn) th quyn lc ch c tnh tng trng

- Tiu biu cho hnh thc th ch ny l Vng quc Anh, Nht Bn, c, Thi Lan, Campuchia... 2.2.2. Th ch Cng ha - cc nc t bn ch ngha v mt s nc ang pht trin, hnh thc th ch ny c 3 loi: Cng ha Tng thng, Cng ha i ngh, Cng ha hn hp. - cc nc x hi ch ngha ph bin l m hnh Cng ha Xvit; Cng ha X hi ch ngha. a. Th ch Cng ha Tng thng (Presidentic Republic): in hnh l M, cc nc Chu M La tinh, Lin Bang Nga c trng tiu biu ca th ch ny l: Tng thng l nguyn th quc gia v l ngi ng u c quan Hnh php vi quyn hn v cng ln. Tng thng lp ra Chnh ph, cc thnh vin Chnh ph do Tng thng c ra v chu trch nhim trc Tng thng. Tng thng, Chnh ph khng chu trch nhim trc Quc hi; tuy nhin Tng thng cng khng c quyn gii tn Quc hi nu Quc hi c thc quyn v tr thnh i tng kim ch quyn hn ca Tng thng (ngoi tr Ling bang Nga: Tng thng c quyn gii tn uma, mc du uma do dn bu ra). Nhn chung, trong th ch ny, quyn Hnh php (ng u l Tng thng) c phn ln t quyn Lp php v T php. trnh hin tng lm quyn, c ti; Hin php nhiu nc thng c nhng iu khon c tnh cht kim ch, i trng hoc gii hn nhim k ca Tng thng. b. Th ch Cng ha i ngh (Parliamentary Republic): Tiu biu cho th ch ny l cc nc c, o, - c trng c bn ca chnh th ny l: Quyn lc nh nc tp trung vo Ngh vin (c quan quyn lc nh nc cao nht c quan do nhn dn trc tip bu ra). Ngh vin c quyn lp ra Chnh ph (Chnh ph do nhn dn gin tip bu ra v chu trch nhim gin tip trc nhn dn thng qua Ngh vin), bu Tng thng; ng thi Ngh vin c th bi min Chnh ph, Tng thng v c quan T php. Tng thng, Chnh ph hot ng v chu trch nhim trc Ngh vin. - M hnh th ch ny c xem l dn ch nht trong m hnh chnh th t sn - t c kh nng bin thnh ch c ti hay nguy c bt n. Tuy nhin, nn hnh php ca chnh th ny thng khng mnh nh nn hnh php m hnh Cng ha Tng thng. c. Th ch Cng ha hn hp (Republic of mixtures): Tiu biu l Php, Phn Lan, Hn Quc, Mng C - c im ca loi hnh th ch ny l: Tng thng v Ngh vin u do nhn dn bu ra. Tng thng ton quyn Hnh php, c quyn gii tn Ngh

vin. Tuy vy Ngh vin c quyn can thip vo qu trnh thnh lp Chnh ph, buc Tng thng phi b nhim lnh t ca ng a s trong Ngh vin lm Th tng; ngha l Tng thng phi chia s quyn lc vi Ngh vin. - u im ca th ch ny l hn ch s tp trung quyn lc vo tay Tng thng; trnh hin tng c ti v vn m bo mt nn Hnh php mnh. Nhiu nc Lin X (c), ng u v Chu Phi sau khi ci cch th ch p dng m hnh chnh th ny. d. Th ch chnh tr Cng ha x hi ch ngha (Socialist Republic): cc nc pht trin theo nh hng x hi ch ngha v cc nc x hi ch ngha, th ch chnh tr c t chc theo m hnh Cng ha X vit (trc y), Cng ha x hi ch ngha (hin nay). M hnh th ch ny, cc nc khc nhau c tn gi khc nhau: Cng ha x hi ch ngha (Vit Nam), Cng ha dn ch nhn dn (Lo, Triu Tin), Cng ha nhn dn (Trung Hoa), Cng ha (CuBa). - c trng ca m hnh th ch ny l: Quyn lc nh nc l thng nht (thuc v nhn dn); nhng c s phn cng v phi hp gia cc c quan nh nc trong vic thc hin cc quyn lp php, hnh php, t php. Quyn lc ti cao thuc v Quc hi - Quc hi c quyn thnh lp Chnh ph, bu Ch tch nc, c quan T php, Hi ng Qun s Trung ng; c quyn quyt nh nhng vn h trng ca t nc nh tuyn b chin tranh hay ha bnh; c quyn gim st ti cao vic thi hnh php lut (c im ny hi ging Th ch chnh tr Cng ha i ngh). Chnh ph l c quan hnh chnh chu trch nhim trc Quc hi, thc thi vai tr qun l hnh chnh v bo m s thng nht t trung ng n a phng. Tuy nhin; khc vi th ch cng ha khc, trong h thng T php ca th ch chnh tr Cng ha x hi ch ngha c h thng c quan Vin kim st. 2.3. Cc t chc chnh tr - x hi v cc nhm li ch .Cc t chc chnh tr - x hi bao gm cc t chc m hot ng ca chng va mang tnh chnh tr, va mang tnh x hi. Ty theo iu kin , hon cnh lch s c th mi nc; cc cc on th nhn dn c c im ring v t chc v phng thc hot ng. Thng thng cc on th nhn dn khng t ra mc tiu ginh hoc tham gia chnh quyn; m thng v li ch ca cc thnh vin trong t chc ca mnh tm cch tc ng, gy nh hng i vi chnh quyn v ng phi chnh tr cc nc t bn ch ngha, trong h thng t chc quyn lc chnh tr bn cnh ng cm quyn, Nh nc, cn c cc Nhm li ch chnh tr: - Nhm li ch chnh tr l t chc bao gm nhiu thnh vin ca mt x hi c cng quan im, cng nhu cu li ch chung lin kt vi nhau theo mt ch t nguyn, hot ng nh hng mc nht nh phng thc nht

nh tc ng n quyn lc nh nc v li ch, nhu cu cc thnh vin ca nhm. - Cc nhm li ch chnh tr u tranh cho li ch ca nhm mnh bng cch tc ng vo vic hoch nh chnh sch ca cc ng chnh tr v ca chnh quyn. y l cc nhm ca nhng ngi c cng li ch lin kt vi nhau nhm gy nh hng ti cc qu trnh xy dng v t chc thc hin quyt sch chnh tr ca ng cm quyn, vic thc thi php lut v cc chnh sch kinh t x hi ca Nh nc. Cc nhm li ch chnh tr, mt kha cnh no c th hiu l cc on th nhn dn (cc t chc chnh tr - x hi). Tuy nhin, cc on th nhn dn (cc t chc chnh tr - x hi) l cc t chc nm ngoi nh nc; cn Nhm li ch chnh tr th c th tn ti ngay bn trong nh nc. - Cc Nhm li ch chnh tr l mt loi th ch chnh tr (t chc) khng th thiu trong h thng t chc quyn lc chnh tr cc nc t bn. V mt l thuyt, cc nhm li ch chnh tr c vai tr trong vic u tranh m bo li ch ca qun chng; nhng trn thc t n cng ch l thit ch ca tng lp thng lu v trung lu c xu hng tha hip vi nh nc v li ch ca gii thng lu v ni b giai cp t sn. Do , xt n cng, n cng ch l cng c giai cp t sn thc hin quyn lc chnh tr ca mnh. - Mt s nhm li ch chnh tr tiu biu cc nc t bn ch ngha: Anh c: Nhm li ch c tnh th ch (nh Hi nhng quan chc th , Hi ca nhng ngi ng tnh Ngh vin); Cc t chc quc gia (nh Hip hi thng mi; Cc t chc cng on Anh (Lin on cng nghip Anh; Lin hip cng nhn Anh, Lin hip cng on, Hi cc thnh vin thng mi Anh). M c: Cc nhm tho lun chnh sch (Hi thng c ton quc, Hip hi ton quc cc ch xng , Lin hip dn s ton quc, U ban i hi, Ban Hi tho; U ban pht trin kinh t; Hip hi cc nh sn xut quc gia, Phng Thng mi Hoa k, Vin Doanh nghip M); Cc t chc Cng on (Lin on lao ng v i hi cc t chc cng nghip M, gi tt l AFL CIO); Cc t chc phi chnh ph (NGO - hot ng v mc ch nhn o, cu tr, t thin, trao i vn ho - k thut). Php c: Hip hi theo ngh nghip (Tng hip hi ca nhng ngi lao ng; Hip hi dn ch lao ng Php; Lin minh gio dc quc gia); T chc cng on (Tng lin on lao ng, Lin on lao ng dn ch, Lin on gio dc quc dn, Tng lin on vin chc; Hip hi ca nng dn (Tng lin on ca nhng ngi trng c ci...). - Singapore c Hip hi nhn dn Singapore (People s Associatatiton - PA). PA c thnh lp ngy 1 thng 7 nm 1960; thuc B pht trin cng ng, thanh nin v th thao (Ministry of Community development, youth and sports) ca Chnh ph Singapore. Th tng l ngi ng u Hip hi v Ch nhim vn phng chnh ph l Gim c iu hnh (ng Yam Ah Mee). Cc chc nng hot ng ca PA bao gm: T chc v thc y s tham gia ca cc nhm trong cc hot ng x hi, vn ha, gio dc v th thao cho ngi dn
8

ca Singapore nhm h c th nhn ra rng h thuc v mt cng ng a chng tc, tn gio v li ch ca cng ng th hin qua lng trung thnh ca h i vi hip hi. Truyn cho cc nh lnh o v thc ca bn sc dn tc v tinh thn cng hin cho mt cng ng a chng tc; qua thc hin mc ch o to cn b lnh o. To lp s lin kt cng ng v tng cng s gn kt x hi gia nhng ngi dn Singapore (gia cc dn tc, tn gio).L mt knh thng tin lin lc gia cc chnh ph cm quyn v nhng ngi dn nhm m ng cho chnh ph p ng tt hn qu trnh lnh o ca mnh (cy cu kt ni Chnh ph v ngi dn). Thc hin cc chc nng khc (c dnh cho Hip hi c quy nh trong vn bn php lut). Cc t chc trong Hip hi nhn dn Singapore c th k n l: y ban t vn ca cng dn (Citizens' Consultative Committee - CCCs); y ban Qun l Cu lc b cng ng (Community Club Management Committees - CCMCs); U ban khu dn c chung (Residents' Committees -RCs); y ban lng ging (Neighbourhood Committees - NCs); on thanh nin (Youth Executive Committee - YEC); Cu lc b thiu nin (Teens Network Club); Cu lc b th thao cng ng (Community Sports Clubs -CSCs) ; y ban cu tr khn cp (Community Emergency and Engagement Committees - C2E); Hi ph n (Womens Executive Committees - WECs); Hi ngi cao tui (Senior Citizens Executive Committee - SCEC); y ban iu hnh hot ng n (The Indian Activity Executive Committees - IAECs); y ban iu hnh hot ng Malay (Malay Activity Executive Committees - MAECs)5 nc ta c Mt trn T quc Vit Nam v cc t chc chnh tr- x hi ca nhn dn lao ng + Mt trn T quc Vit Nam l t chc lin minh chnh tr, lin hip t nguyn ca t chc chnh tr, t chc chnh tr - x hi, t chc x hi v cc c nhn tiu biu trong cc giai cp, tng lp x hi, cc dn tc, tn gio v ngi Vit Nam nh c nc ngoi. Mt trn T quc Vit Nam l mt b phn ca h thng chnh tr, l c s chnh tr ca chnh quyn nhn dn. ng Cng sn Vit Nam va l thnh vin va l ngi lnh o Mt trn. Mt trn hot ng theo nguyn tc t nguyn, hip thng dn ch, phi hp v thng nht hnh ng gia cc thnh vin. + Cc on th nhn dn6 tu theo tnh cht, tn ch v mc ch c xc nh, vn ng, gio dc on vin, hi vin chp hnh lut php, chnh sch; chm lo, bo v cc quyn v li ch hp php, chnh ng ca on vin, hi vin; gip on vin, hi vin nng cao trnh v mi mt v xy dng cuc sng mi; tham gia qun l nh nc, qun l x hi. + Mt trn T quc Vit Nam, cc on th nhn dn c vai tr rt quan
5
6

"History of PA". People's Association. 2006-08-05. Archived from the original on 2007-06-07. Gm Tng Lin on lao ng Vit Nam, Hi Lin hip Ph n Vit Nam, on Thanh nin Cng sn H Ch Minh, Hi Nng dn Vit Nam, Hi Cu chin binh Vit Nam

trng trong s nghip i on kt ton dn tc xy dng v bo v T quc; i din, bo v quyn v li ch hp php, chnh ng ca nhn dn, chm lo li ch ca cc on vin, hi vin; thc hin dn ch v xy dng x hi lnh mnh; tham gia xy dng ng, Nh nc; gio dc l tng v o c cch mng, quyn v ngha v cng dn, tng cng mi lin h gia nhn dn vi ng, Nh nc. + ng tn trng tnh t ch, ng h mi hot ng t nguyn, tch cc, sng to v chn thnh lng nghe kin ng gp ca Mt trn v cc on th. ng, Nh nc c c ch, chnh sch, to iu kin Mt trn v cc on th nhn dn hot ng c hiu qu, thc hin vai tr gim st v phn bin x hi7 3. Chc nng ca h thng chnh tr - H thng chnh tr chnh l c ch thc thi quyn lc thng tr ca giai cp cm quyn; l h thng cc t chc m thng qua giai cp thng tr thc hin quyn lc chnh tr trong x hi. - Quyn lm ch ca nhn dn lao ng c thc hin thng qua h thng chnh tr. Xt theo kha cnh ny, h thng chnh tr, dn ch x hi ch ngha v bn cht l thng nht.Trong h thng chnh tr nc ta: ng Cng sn Vit Nam l i tin phong ca giai cp cng nhn, ng thi l i tin phong ca nhn dn lao ng v ca dn tc Vit Nam; i biu trung thnh li ch ca giai cp cng nhn, nhn dn lao ng v ca dn tc. ng Cng sn Vit Nam l ng cm quyn, lnh o Nh nc v x hi. Nh nc ta l Nh nc php quyn x hi ch ngha ca nhn dn, do nhn dn, v nhn dn. Tt c quyn lc Nh nc thuc v nhn dn m nn tng l lin minh gia giai cp cng nhn vi giai cp nng dn v i ng tr thc, do ng Cng sn Vit Nam lnh o. Mt trn T quc Vit Nam, cc on th nhn dn c vai tr rt quan trng trong s nghip i on kt ton dn tc xy dng v bo v T quc; i din, bo v quyn v li ch hp php, chnh ng ca nhn dn, chm lo li ch ca cc on vin, hi vin; thc hin dn ch v xy dng x hi lnh mnh; tham gia xy dng ng, Nh nc; gio dc l tng v o c cch mng, quyn v ngha v cng dn, tng cng mi lin h gia nhn dn vi ng, Nh nc8. 4. Cc nguyn tc v c ch vn hnh 4.1.Nguyn tc Mi HTCT c nhng nguyn tc v c ch vn hnh ring. Da trn nhng nguyn tc ny m cc quan h, hnh vi chnh tr c nh hng v to thnh mt b phn hu c ca h thng. Cng cn ni thm rng gia "nguyn tc" v "c ch" khng c nhng bc trng thnh ngn cch. Ni cch khc gii hn gia cc khi nim ch l tng i.
7 8

ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG H Ni 2011,. tr 87 ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG. H Ni 2011, tr 84,85,86

10

Ngy nay nhiu nc trn th gii ph bin mt s nguyn tc sau: 4.1.1. Quyn lc nh nc thuc v nhn dn T nguyn tc ny, pht sinh mt lot cc nguyn tc sinh hot v ng x chnh tr khc lin quan n vic m bo quyn lc nh nc thuc v nhn dn. 4.1.2. y quyn c iu kin v c thi hn Nguyn tc ny xc nh ai l ngi c th c y quyn v y quyn trong bao lu. m bo nguyn tc ny phi xy dng th ch bu c bao gm la chn cc ng vin, th thc bu c v th tc trut quyn khi cn thit. Do trong x hi c cc giai cp, cc tng lp, cc nhm v tng con ngi khc nhau vi nhng nh hng gi tr chnh tr khc nhau nn kin v cc vn u c th khc nhau. V vy m bo iu ha nhng khc bit phi c nguyn tc ng thun x hi, tc l: 4.1.3. Nguyn tc dn ch Nguyn tc ny thc cht l to cc iu kin kinh t - x hi v php l dn tham gia ngy cng nhiu v thc cht vo cng vic nh nc, t quyt nh vn mnh ca mnh thng qua nh nc, bng nh nc. Nhng biu hin c th ca nguyn tc ny l: (1) Cng khai cc hot ng ca nh nc. (2) To iu kin dn tip cn thng tin. (3) To iu kin dn by t nguyn vng (dn ch trc tip, gin tip). (4) Bu c t do nhn dn la chn cc i biu v th hin ch, phi hi dn khi quyt nh nhng vn quan trng. (5) Thiu s phc tng quyt nh ca a s, a s tn trng v bo v thiu s. 4.1.4. Nguyn tc thng nht - phn quyn y l hai mt ca mt vn trong i sng chnh tr. Khng c thng nht v tp trung quyn lc mc th s khng c quyn lc chnh tr hoc quyn lc nh nc v s khng c quyn phn chia (hoc phn cng); khng c thng nht th khng cn quyn lc nh nc (tc l ch cn quyn lc tp on hoc quyn lc ct c). S thng nht quyn lc nh nc th hin: (1) X hi cng dn thng nht, trn xy dng nh nc; (2) Lnh th quc gia dn tc thng nht;

11

(3) ch nhn dn c tng hp li thnh nhng vn bn (kh c) c tnh php l hp php (hin php v php lut...) t y xy dng nhng th ch quyn lc thng nht (c quan i biu cao nht, c quan hnh chnh cao nht, c quan xt x cao nht...). Tuy nhin, nhng nguyn tc ny d c tnh hin nh hoc php nh nhng v thc cht chng c p dng trong thc tin l rt khc nhau. nhiu nc, nhng nguyn tc ny vn l nhng mc tiu cn vn ti. (4) Thng nht bi ng cm quyn. ng cm quyn chi phi h thng chnh tr bng cc phng thc chnh tr nh nh hng cng lnh, ng li, nu gng, t chc, vn ng gio dc... Trn c s nhng thng nht trn y, m biu hin ra l tnh ng thun, tnh tha hip x hi, s thc hin s phn quyn. S phn quyn m sc thi v cc cp ca n c cc tc gi m t v nhn mnh rt khc nhau nh "phn chia" "phn cng" "phn quyn" "phn cp" "tn quyn" v.v... u mun ni n giao cho cc ch th khc nhau theo chiu ngang (Trung ng - Trung ng) hay theo chiu dc (Trung ng - a phng) nhng nhim v c tnh chc nng ca nh nc (chc nng chnh tr hoc x hi). V vy phn quyn l mt biu hin tt yu ca qu trnh thc thi quyn lc nh nc trong tnh phc tp, a dng, trong trng thi vn ng ca n. Khng c s phn quyn, trong iu kin x hi hin i, quyn lc chnh tr v quyn lc nh nc s khng c thc thi. 4.2. C ch vn hnh ca HTCT C ch tng hp cc phng thc vn hnh ca HTCT. C ch va phn nh bn cht ch chnh tr va chi phi cc hot ng ca h thng. C 3 c ch c bn sau: (1) C ch mnh lnh cng bc. (2) C ch th ch. (3) C ch t vn. Ba c ch ny c th c vn hnh ng thi, c th ring bit ty theo cc quan h gia ch th chnh tr v i tng chu tc ng ca quyn lc chnh tr. Cc c ch th hin c trnh thun thc ca h thng v s trng thnh v vn ha chnh tr. 5. Cc quan h chnh tr Trong HTCT c nhiu loi quan h. Loi th nht loi quan h chnh tr trong i sng chnh tr, nhng quan h ny an xen, a dng, nhiu tng, nhiu chiu, trc tip v gin tip. Nhng quan h ny thc cht l nn tng x hi v mi trng vn ha ca hot ng chnh tr. Nhng quan h chnh tr cu thnh h thng khi chng c xc nh v c vai tr trc tip duy tr s tn ti v hot ng ca HTCT. Cc quan h c th c xp nh sau:
12

(1) Quan h cc ch th qun l (quyn lc) v i tng ca qun l (quyn lc); (2) Quan h theo chiu ngang ca h thng: Gia cc th ch cp Trung ng vi cp Trung ng. V d gia cc c quan lp php ti cao (Quc hi) hnh chnh ti cao (Chnh ph) v t php, ti cao (Ta n ti cao), quan h gia cc ch th chnh tr trong h thng; (3) Quan h gia cc c quan quyn lc Trung ng vi cc c quan quyn lc a phng v c s (theo chiu dc); (4) Quan h HTCT ca mt quc gia vi cc h thng chnh tr bn ngoi. Quan h chnh tr l yu t kt ni cc b phn chc nng, cc cu trc ca HTCT. Vai tr c bit ca cc quan h chnh tr l ch n biu t cn bng li ch, s trung lp, trng thi thc t chp nhn c gia cc li ch, cc nhm, cc giai cp, cc dn tc trong mt h thng quyn lc cng cng v nhn danh quyn lc cng cng bo v, duy tr s cn bng y. Nhiu kin cn cho rng, h thng chnh tr cn bao gm c cc th ch vn ha chnh tr. y, vn khng phi l vn ha chnh tr ni chung m l mt h gi tr v kiu mu quan h, hnh vi, to thnh tiu h thng iu tit. l cc chun mc, cc tiu ch chnh tr, cc quyn, truyn thng chnh tr, o c, nghi thc chnh tr. Tiu h thng ny iu tit quan h, hnh vi, hot ng chnh tr ca c nhn, nh nc,... theo yu cu pht trin kiu ny hay kiu khc ca HTCT. Nh trn ni, tiu h thng ny cho php xc nh bn cht ca HTCT, cc thi i chnh tr khc nhau. Cn lu l HTCT mi nc khc nhau c th c nhng m hnh, cu trc, vn hnh khc nhau. mt s nc vn tn gio rt c bit, nhng nhiu nc khc th khng n mc nh vy. V th v HTCT khng nhng c nhng quan nim khc nhau m cn c cch t chc v vn hnh khc nhau. Mc d vy, vn HTCT vn b chi phi bi nhng quy lut chung, c tnh ph bin, nu khng tun th nhng yu t khng th hiu cc HTCT c th c. Trong bi ny, mc tiu ch yu l nghin cu phm tr HTCT, do khng th i su m ch gii thiu cc th ch. Mt khc, c mt s th ch nh ng chnh tr, cc th ch tn gio v phng tin thng tin i chng, c nhng nghin cu chuyn su ring. Nghin cu HTCT v cc th ch chnh tr c ngha to ln khng ch n cho php chng ta nm c bn cht phng thc tn ti v hot ng ca i sng chnh tr, m n cn cung cp nhng cn c l lun v thc tin gp phn vo vic i mi v hon thin HTCT nc ta9.
9

Hc vin Chnh tr Quc gia H Ch Minh. Tp bi ging Chnh tr hc (h cao cp l lun chnh tr. Nxb L lun chnh tr. H Ni 2004

13

II. I MI H THNG CHNH TR NC TA HIN NAY 1. c im ca h thng chnh tr nc ta: C th ni HTCT nc ta v c bn c t chc gn ging nh HTCT nhiu nc. Trc ht tiu h thng th ch ca n (ct li vt cht ca HTCT) bao gm Nh nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam, ng Cng sn Vit Nam, Mt trn T quc Vit Nam v mt s t chc chnh tr - x hi... Cc b phn ny c kt ni vi nhau theo nhng quan h, nhng c ch v nguyn tc vn hnh nht nh, trong mt mi trng vn ha chnh tr c th. Chnh v vy HTCT nc ta c nhng c im ring: Th nht, HTCT nc ta do duy nht mt ng Cng sn Vit Nam lnh o. c im ny va mang tnh ph bin i vi HTCT cc nc XHCN, va mang tnh c th. Tnh c th c quy nh bi vai tr, v tr, kh nng lnh o, uy tn lnh o ca ng Cng sn Vit Nam t khi thnh lp n nay trong qu trnh tm ng cu nc, gii phng dn tc, chng ch thc dn, thng nht t nc, xy dng v bo v t quc, i mi x hi... Th hai, HTCT nc ta chu nh hng ca m hnh X vit Mc d ang trong qu trnh i mi, hon thin nhng nh hng ca ch tp trung quan liu, bao cp trong m hnh y ang cn kh nng n c trong cch ngh cch lm ca ng vin v nhn dn, cng nh trong t chc v thc thi quyn lc nh nc. Nhng khuyt tt ca m hnh X vit li c cng c thm bi t chc chin u, chin tranh, khng chin... Tuy chin tranh kt thc t gn ba chc nm qua, nhng nhng thi quen x l cng vic, qun l x hi, ng x theo thi chin vn cn nh hng kh nng trong cc th h cn b, c bit l th h trng thnh trong chin tranh. Th ba, Cc t chc chnh tr - x hi do ng cng sn thnh lp, lnh o, gn b cht ch vi ng v Nh nc, l c s chnh tr ca ng v Nh nc. Th t, nn hnh chnh nh nc, mt b phn quan trng ca nh nc ta cn rt non tr (mi hn 60 nm) li hu nh khng c k tha g t qu kh (ch thc dn phong kin) b nh hng nng ca m hnh tp trung quan liu cao , nhng phi thc hin mt lot nhim v lch s mi m v to ln, l: a nc ta t mt nc nng nghip lc hu, sn xut nh l ch yu i ln CNXH b qu ch TBCN, thc hin cng nghip ha, ng thi vi hin i ha t nc, xy dng mt nn kinh t th trng nh hng XHCN, nh nc php quyn XHCN ca nhn dn, do nhn dn, v nhn dn... Tt c nhng nhim v u nhm mc tiu xy dng mt nc Vit Nam dn

14

giu, nc mnh, dn ch, cng bng, vn minh; hi nhp v rt ngn khong cch pht trin vi cc nc trong khu vc v trn th gii. Nhng c im ny va quy nh kt cu, t chc, vn hnh v cc mi quan h va cho thy nhng kh khn, thch thc m chng ta phi gii quyt... va t ra nhng yu cu i mi v hon thin HTCT nc ta. Nhng yu cu khc nhiu so vi cc HTCT khc. 2. Cu trc v quan h gia cc nhn t ca HTCT nc ta 2.1. Cu trc H thng chnh tr nc ta v mt b my (h thng th ch) bao gm ng Cng sn Vit Nam, Nh nc, Mt trn T quc Vit Nam v cc on th nhn dn nh Tng lin on lao ng Vit Nam, on Thanh nin Cng sn H Ch Minh, Hi nng dn Vit Nam, Hi Lin hip ph n Vit Nam, Hi cu chin binh Vit Nam. +Trong HTCT nc ta ng Cng sn Vit Nam lnh o nh nc v x hi, l ht nhn ca h thng chnh tr. + Nh nc Cng ha XHCN Vit Nam l tr ct ca HTCT - bao gm Quc hi, Ch tch nc, Chnh ph, h thng t php (Ta n v Vin Kim st nhn dn) v chnh quyn cc a phng. -Quc hi l c quan i biu cao nht ca nhn dn, c quan quyn lc Nh nc cao nht ca nc Cng ha XHCN Vit Nam. Quc hi nc ta c chc nng: Lp php; quyt nh nhng vn x hi, quc phng an ninh ca t nc, nhng nguyn tc ch yu v t chc v hot ng ca b my Nh nc, v quan h x hi v hot ng ca cng dn. Quc hi thc hin quyn gim st ti cao i vi hot ng ca Nh nc. -Ch tch nc l ngi ng u Nh nc, thay mt nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam v i ni v i ngoi. Ch tch nc do Quc hi bu trong s i biu Quc hi. Ch tch nc chu trch nhim v bo co cng tc trc Quc hi. -Chnh ph l c quan chp hnh ca Quc hi, c quan hnh chnh Nh nc cao nht ca nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam. Chnh ph thng nht qun l vic thc hin cc nhim v chnh tr kinh t, vn ha, x hi quc phng, an ninh v i ngoi ca Nh nc. Chnh ph v Th tng Chnh ph chu trch nhim trc Quc hi, U ban thng v Quc hi v Ch tch nc; phi bo co cng tc trc Quc hi, U ban Thng v Quc hi v Ch tch nc. Nhn dn cc a phng bu ra Hi ng nhn dn cp mnh. Hi ng nhn dn l c quan quyn lc nh nc a phng.

15

Hi ng nhn dn bu ra U ban nhn dn, U ban nhn dn l c quan chp hnh ca Hi ng nhn dn, l c quan hnh chnh Nh nc a phng, chu trch nhim chp hnh Hin php, lut, cc vn bn ca cc c quan Nh nc cp trn v ngh quyt ca Hi ng nhn dn (iu 123). -Ta n nhn dn v Vin Kim st nhn dn Chc nng nhim v ca Ta nc nhn dn v Vin Kim st nhn dn l bo v Hin php, php lut ca Nh nc ta. thc hin nhim v , cc c quan ny phi thc hin mt s nhim v nh iu tra, t tng, xt x, thi hnh n... H thng ta n nc ta bao gm: Ta n nhn dn ti cao, cc ta n nhn dn a phng, cc ta n qun s v cc ta n khc do lut nh. l nhng c quan xt x ca nc Cng ha XHCN Vit Nam. Trong tnh hnh c bit, Quc hi c th quy nh thnh lp ta n c bit. Ta n xt x cng khai. Cc thm phn v Hi thm khi xt x ch tun theo php lut. Vin Kim st nhn dn ti cao thc hnh quyn cng t v kim st cc hot ng t php, cc Vin Kim st nhn dn a phng, cc Vin Kim st qun s, thc hnh quyn cng t v kim st cc hot ng t php trong phm vi trch nhim do lut nh. nc ta, quyn lc nh nc tp trung vo Quc hi (c quan i biu cao nht, c quan quyn lc nh nc cao nht). Cc c quan khc nh Ch tch nc, Chnh ph, Ta n nhn dn v Vin Kim st u c Quc hi c ra, chu trch nhim trc Quc hi v bo co cng tc trc Quc hi. Chnh ph, Cn l c quan chp hnh ca Quc hi. Mc d quyn lc Nh nc l thng nht khng th phn chia, nhng c phn cng, phn nhim r rng, to cho cc ch th quyn lc ch ng sng to trong thc thi quyn lc Nh nc. +Mt trn T quc Vit Nam v mt s thnh vin ca Mt trn l mt b phn ca HTCT: Mt trn T quc Vit Nam l t chc lin minh chnh tr, lin hip t nguyn ca t chc chnh tr, t chc chnh tr - x hi, t chc x hi v cc c nhn tiu biu trong cc giai cp, tng lp x hi, cc dn tc, tn gio v ngi Vit Nam nh c nc ngoi. Mt trn T quc Vit Nam l mt b phn ca h thng chnh tr, l c s chnh tr ca chnh quyn nhn dn. ng Cng sn Vit Nam va l thnh vin va l ngi lnh o Mt trn. Mt trn hot ng theo nguyn tc t nguyn, hip thng dn ch, phi hp v thng nht hnh ng gia cc thnh vin. Cc on th chnh tr-x hi ca nhn dnlao ng: Tng lin a lao ngVit Nam; Hi nng dn Vit Nam; Hi ph n; on thanh nin Cng sn

16

H Ch Minh; Hi cu chin binh. Tu theo tnh cht, tn ch v mc ch c xc nh, vn ng, gio dc on vin, hi vin chp hnh lut php, chnh sch; chm lo, bo v cc quyn v li ch hp php, chnh ng ca on vin, hi vin; gip on vin, hi vin nng cao trnh v mi mt v xy dng cuc sng mi; tham gia qun l nh nc, qun l x hi. ng tn trng tnh t ch, ng h mi hot ng t nguyn, tch cc, sng to v chn thnh lng nghe kin ng gp ca Mt trn v cc on th. ng, Nh nc c c ch, chnh sch, to iu kin Mt trn v cc on th nhn dn hot ng c hiu qu, thc hin vai tr gim st v phn bin x hi 10. 2.2.Chc nng v quan h chnh tr gia cc nhn t trong H thng chnh tr nc ta Trong h thng chnh tr nc ta, cc quan h chnh tr c xc lp do mt c ch ch o (v cng l quan h ch o): ng lnh o, Nhn dn lm ch, Nh nc qun l. +Trong cc mi quan h ny, s lnh o ca ng c xc nh bng cc phng thc ch yu sau: -ng Cng sn Vit Nam l i tin phong ca giai cp cng nhn, ng thi l i tin phong ca nhn dn lao ng v ca dn tc Vit Nam; i biu trung thnh li ch ca giai cp cng nhn, nhn dn lao ng v ca dn tc. ng ly ch ngha Mc - Lnin v t tng H Ch Minh lm nn tng t tng, kim ch nam cho hnh ng, ly tp trung dn ch lm nguyn tc t chc c bn. -ng Cng sn Vit Nam l ng cm quyn, lnh o Nh nc v x hi. ng lnh o bng cng lnh, chin lc, cc nh hng v chnh sch v ch trng ln; bng cng tc tuyn truyn, thuyt phc, vn ng, t chc, kim tra, gim st v bng hnh ng gng mu ca ng vin. ng thng nht lnh o cng tc cn b v qun l i ng cn b, gii thiu nhng ng vin u t c nng lc v phm cht vo hot ng trong cc c quan lnh o ca h thng chnh tr. ng lnh o thng qua t chc ng v ng vin hot ng trong cc t chc ca h thng chnh tr, tng cng ch trch nhim c nhn, nht l ngi ng u. ng thng xuyn nng cao nng lc cm quyn v hiu qu lnh o, ng thi pht huy mnh m vai tr, tnh ch ng, sng to v trch nhim ca cc t chc khc trong h thng chnh tr. -ng lnh o h thng chnh tr, ng thi l b phn ca h thng y. ng gn b mt thit vi nhn dn, tn trng v pht huy quyn lm ch ca nhn dn, da vo nhn dn xy dng ng, chu s gim st ca nhn dn,

10

Hc vin Chnh tr Quc gia H Ch Minh. Tp bi ging Chnh tr hc (h cao cp l lun chnh tr. Nxb L lun chnh tr. H Ni 2004, tr 207 - 303

17

hot ng trong khun kh Hin php v php lut11. +Nhn dn lm ch, trc ht c xc nh a v ch th quyn lc Nh nc. Ch nhn dn mi c ch quyn i vi quyn lc nh nc. Nhng nhn dn y quyn cho cc i biu ca mnh v gim st i biu trong qu trnh thc thi quyn lc nh nc.Nhn dn cn lm ch bng cc hnh thc trc tip v gin tip (thng qua cc i biu, cc c quan dn c v cc on th ca dn). Ngy nay quyn lm ch ca nhn dn nc ta khng ch c m bo bng Hin php, php lut, m bng h thng truyn thng, cc phng tin thng tin i chng, cc cuc vn ng, thng qua thc hin quy ch dn ch c s, thc hin dn bit, dn bn, dn lm, dn kim tra, thng qua vai tr ca Mt trn T quc v cc on th nhn dn. Dn ch x hi ch ngha l bn cht ca ch ta, va l mc tiu, va l ng lc ca s pht trin t nc. Xy dng v tng bc hon thin nn dn ch x hi ch ngha, bo m dn ch c thc hin trong thc t cuc sng mi cp, trn tt c cc lnh vc. Dn ch gn lin vi k lut, k cng v phi c th ch ho bng php lut, c php lut bo m. Nh nc tn trng v bo m cc quyn con ngi, quyn cng dn; chm lo hnh phc, s pht trin t do ca mi ngi. Quyn v ngha v cng dn do Hin php v php lut quy nh. Quyn ca cng dn khng tch ri ngha v cng dn.Nhn dn thc hin quyn lm ch thng qua hot ng ca Nh nc, ca c h thng chnh tr v cc hnh thc dn ch trc tip, dn ch i din12. +Nh nc qun l: -Nh nc ta l Nh nc php quyn x hi ch ngha ca nhn dn, do nhn dn, v nhn dn. Tt c quyn lc Nh nc thuc v nhn dn m nn tng l lin minh gia giai cp cng nhn vi giai cp nng dn v i ng tr thc, do ng Cng sn Vit Nam lnh o. Quyn lc Nh nc l thng nht; c s phn cng, phi hp v kim sot gia cc c quan trong vic thc hin cc quyn lp php, hnh php, t php. Nh nc ban hnh php lut; t chc, qun l x hi bng php lut v khng ngng tng cng php ch x hi ch ngha. Nh nc phc v nhn dn, gn b mt thit vi nhn dn, thc hin y quyn dn ch ca nhn dn, tn trng, lng nghe kin ca nhn dn v chu s gim st ca nhn dn; c c ch v bin php kim sot, ngn nga v trng tr t quan liu, tham nhng, lng ph, v trch nhim, lm quyn, xm phm quyn dn ch ca cng dn; gi nghim k cng x hi, nghim tr mi hnh ng xm phm li ch ca T quc v ca nhn dn. T chc v hot ng ca b my nh nc theo nguyn tc tp trung dn ch, c s phn cng, phn cp, ng thi bo m s ch o thng nht ca Trung ng13

1 ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG H Ni 2011,. tr 88 - 89 12 ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG H Ni 2011,. tr 84 - 85 13 ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG H Ni 2011,. tr 85 - 86

18

- Nh nc qun l x hi trc ht bng h thng quy phm php lut, bng h thng cc c quan qun l Nh nc t cc b n cc c s, trong khng loi tr cc bin php cng ch m bo thc hin s nghim minh ca php lut. Nh nc thc hin qun l trn tt c cc lnh vc kinh t, chnh tr, x hi, qun l theo ngnh hoc lnh th theo cp v m hoc vi m. Nh nc thc hin s qun l bng c chnh sch, cc cng c n by khc... Mc tiu ca qun l Nh nc l pht huy mi tim nng sng to ca nhn dn, pht huy quyn lm ch ca nhn dn, m bo cho nhn dn c lm tt c nhng g m php lut khng cm, pht huy sc mnh tng hp ca cc thnh phn kinh t, nhm pht trin nhanh v mnh m lc lng sn xut ca t nc. + Quan h gia Nh nc vi Mt trn T quc Vit Nam l quan h phi hp hnh ng, c thc hin theo Quy ch phi hp cng tc do y ban Mt trn T quc Vit Nam c quan hu quan tng cp ban ngnh. ng Cng sn Vit Nam va l ngi lnh o Mt trn va l thnh vin ca Mt trn. V vy quan h gia ng v Mt trn T quc va l quan h lnh o va l quan h hip thng dn ch, phi hp v thng nht hnh ng: ng tn trng tnh t ch, ng h mi hot ng t nguyn, tch cc, sng to v chn thnh lng nghe kin ng gp ca Mt trn v cc on th. ng, Nh nc c c ch, chnh sch, to iu kin Mt trn v cc on th nhn dn hot ng c hiu qu, thc hin vai tr gim st v phn bin x hi14. Cc thnh vin ca Mt trn T quc Vit Nam trong khi tun theo iu l ca Mt trn T quc Vit Nam; ng thi vn gi tnh c lp ca t chc mnh: Mt trn T quc Vit Nam, cc on th chnh tr-x hi ca nhn dn lao ng c vai tr rt quan trng trong s nghip i on kt ton dn tc xy dng v bo v T quc; i din, bo v quyn v li ch hp php, chnh ng ca nhn dn, chm lo li ch ca cc on vin, hi vin; thc hin dn ch v xy dng x hi lnh mnh; tham gia xy dng ng, Nh nc; gio dc l tng v o c cch mng, quyn v ngha v cng dn, tng cng mi lin h gia nhn dn vi ng, Nh nc15. 3. Cc nguyn tc v c ch vn hnh HTCT nc ta hot ng theo nhng nguyn tc ph bin ca H thng chnh XHCN va tun th nhng nguyn tc c tnh c th khc: (1) Quyn lc nh nc thuc v nhn dn iu 2 Hin php 1992 (sa i) ghi: Nh nc Cng ha XHCN Vit Nam l nh nc ca dn, do dn, v nhn dn. Tt c quyn lc nh nc thuc v nhn dn m nn tng l lin minh giai cp cng nhn vi giai cp nng dn v tng lp tr thc.
14 15

ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG H Ni 2011,. tr 86 - 87 ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG H Ni 2011,. tr 86 -87

19

Ch quyn nh nc thuc v nhn dn, nhn dn thc hin ch quyn y bng cch bu ra cc c quan quyn lc nh Quc hi, Hi ng nhn dn... Nhng c quan ny thay mt nhn dn thc thi quyn lc nh nc. nc ta cc i biu ca dn c y quyn theo nguyn tc t do v mt thi hn nht nh (nhim k). (2) m bo s lnh o ca ng Cng sn Vit Nam i vi Nh nc v x hi. (3) Nguyn tc tp trung dn ch l nguyn tc hot ng ch yu ca HTCT, trong c ng v Nh nc. Ring Mt trn T quc Vit Nam vi t cch l mt b phn ca HTCT, Mt trn T quc Vit Nam va phi tun th nguyn tc tp trung dn ch va thc hin nguyn tc t nguyn, hip thng dn ch, thng nht v phi hp hnh ng. (4) Nguyn tc quyn lc nh nc thng nht c phn cng, phi hp v kim sot gia cc c quan nh nc trong vic thc hin cc quyn lp php, hnh php, t php; thc hin s phn cp, nng cao tnh ch ng ca chnh quyn a phng, c s... (5) Nguyn tc tp th lnh o, c nhn ph trch. 4. Thc trng v nhng yu cu, nguyn tc i mi h thng chnh tr nc ta: 4.1.Thc trng HTCT nc ta hin nay: - H thng chnh tr nc ta t r u vit trong hai cuc khng chin chng thc dn Php v quc M xm lc, hon thnh cuc cch mng gii phng dn tc, thng nht t nc. - Sau chin tranh, t nc tri qua nhiu kh khn ch quan v khch quan, c bit l sau khi h thng x hi ch ngha tan r, nhng chng ta vn ng vng c vt qua th thch, khng hong a t nc pht trin ln mt bc mi, t c nhiu thnh tu to ln. Nguyn nhn ca nhng thnh tu l do ng ta c bn lnh vng vng v ng li lnh o ng n, Nh nc c c gng ln trong vic iu hnh, qun l; ton dn v ton qun pht huy lng yu nc v tinh thn dng cm, on kt nht tr, cn c, nng ng sng to, tip tc thc hin i mi, ra sc xy dng v bo v T quc Vit Nam x hi ch ngha. Bn cnh nhng thnh tu, h thng chnh tr nc ta cng bc lc nhng yu km: - C ch ng lnh o, nhn dn lm ch, Nh nc qun l cha c c th ha, cha phn nh r rng chc nng, nhim v, phng thc v phm vi hot ng ca tng ch th trong h thng chnh tr.

20

- Cha thc hin tt cc c ch t chc thc thi quyn lc chnh tr, quyn lc nh nc. Dn n tnh trng chng cho, gim hiu lc, hiu qu ca qu trnh thc thi quyn lc nh nc. - Chng ta cn cha thc hin y v ng n cc nguyn tc hot ng ca h thng chnh tr. - Cn quan nim gin n v thng nht quyn lc nh nc v s phn cng cc c quan nh nc trong vic thc thi cc quyn. - Vic phn cp phn quyn cn cha hp l, cn tnh trng va chng cho, va b trng trong thc thi quyn lc nh nc a phng. - Cc t chc chnh tr - x hi hnh chnh ha, hot ng km hiu qu. Nhng yu km ca h thng chnh tr c i hi i biu ng ton quc ln th XI ch r: Dn ch v sc mnh i on kt dn tc cha c pht huy y . Quyn lm ch ca nhn dn mt s ni, trn mt vi lnh vc cn b vi phm. Vic thc hnh dn ch cn hnh thc. Vic tuyn truyn vn ng, tp hp, thu ht nhn dn tham gia cc phong tro, cuc vn ng ca Mt trn T quc, cc on th nhn dn cn hn ch. Hot ng ca Mt trn T quc v cc on th nhn dn cha su st cc tng lp nhn dn v c s. Xy dng nh nc php quyn x hi ch ngha cha theo kp yu cu pht trin kinh t v qun l t nc. Nng lc xy dng th ch, qun l, iu hnh, t chc thc thi php lut cn yu. T chc b my nhiu c quan cn cha hp l, bin ch cn b cng chc tng thm, nhim v ca mt s c quan cha r, cn chng cho. Ci cch hnh chnh cha t yu cu; th tc hnh chnh cn gy phin h cho t chc v cng dn. Cng tc phng chng tham nhng, lng ph cha t yu cu ra. Cng tc xy dng ng cn nhiu hn ch yu km, chm c khc phc. Cng tc nghin cu l lun, tng kt thc tin cha lm sng t c mt s vn v ng cm quyn, v ch ngha x hi v con ng i ln ch ngha x hi nc ta. Tnh trng suy thoi t tng chnh tr, o c, li sng trong mt b phn khng nh cn b, ng vin v tnh trng tham nhng, lnh ph, quan liu cn tip tc din bin phc tp. Phng thc lnh o ca ng i vi Nh nc v MTTQ v cc on th nhn dn trn mt s ni dung cn cha r, chm i mi 4.2.1.i vi t chc ng *u im:

21

+Trong qu trnh lnh o ton din cng cuc i mi, ng ta kin tr v nghim tc thc hin nhim v then cht v xy dng ng trn c ba mt chnh tr, t tng v t chcnh t c mt s kt qu tch cc 16 +Cng tc xy dng, chnh n ng c tng cng, t mt s kt qu tch cc: -Cng tc l lun ch ng nghin cu nhiu vn l lun v thc tin ca cng cuc i mi, din bin mi ca tnh hnh th gii; gi tr khoa hc, cch mng ca ch ngha Mc - Lnin, t tng H Ch Minh; tp trung vo tng kt v b sung, pht trin Cng lnh, xy dng Chin lc pht trin kinh t - x hi 2011 - 2020 v cc vn kin khc trnh i hi XI ca ng. -Cng tc tuyn truyn, gio dc chnh tr t tng c i mi. Coi trng hn nhim v xy dng o c trong cn b, ng vin v nhn dn; tp trung ch o c kt qu bc u cuc vn ng Hc tp v lm theo tm gng o c H Ch Minh, gn vi nhim v xy dng, chnh n ng; ch ng hn trong u tranh chng din bin ho bnh, bc b cc quan im sai tri, lun iu tuyn truyn ca cc th lc th ch. Cc hot ng thng tin, bo ch, xut bn c quan tm lnh o, ch o; ch trng ngn nga, khc phc nhng lch lc, nht l biu hin xa ri tn ch, mc ch. Cng tc thng tin i ngoi c y mnh. a s cn b, ng vin v nhn dn phn khi, tin tng vo ng, Nh nc, vo cng cuc i mi v trin vng pht trin ca t nc. T tng tch cc vn l xu hng ch o trong i sng x hi. -Cng tc t chc, cn b c trin khai thc hin tng i ng b. T chc b my cc c quan ng, nh nc cc cp c sp xp, kin ton theo hng tinh gn, nng cao hiu qu. xy dng, b sung cc quy nh v chc nng, nhim v, phng thc hot ng v l li lm vic ca mi t chc; ban hnh nhiu quy ch phi hp gia cc c quan trong h thng chnh tr. Tng kt, rt kinh nghim, xc nh r hn t chc v hot ng cc ng on, ban cn s ng trong cc c quan hnh php v t php trung ng v cp tnh, ban cn s ng v m hnh t chc ng cc n v s nghip trc thuc Chnh ph. -Nhiu ch trng, quan im, gii php ln v cng tc cn b c th ch ho, c th ho thnh cc quy ch, quy nh. trin khai tng i ng b cc khu: qun l, nh gi, tuyn chn, quy hoch, o to, bi dng, lun chuyn, b tr, s dng v thc hin chnh sch cn b, trong cng tc quy hoch, o to v lun chuyn cn b c nhng chuyn bin tch cc. Tng cng phn cp trong cng tc cn b. i ng cn b c b sung v s lng, ch trng nng cao v cht lng. -Vic cng c, nng cao nng lc lnh o, sc chin u ca t chc
16

ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th X. NXB CTQG HN, 2006, tr 47, 61

22

ng, cht lng i ng cn b, ng vin t c mt s kt qu; ch trng hn xy dng, cng c t chc c s ng nhng vng, lnh vc trng yu, c nhiu kh khn. Chc nng, nhim v cc loi hnh t chc c s ng c xc nh ph hp hn. Cng tc pht trin, qun l, nng cao cht lng ng vin c quan tm ch o. S lng ng vin mi kt np hng nm u tng; t l ng vin mi kt np trong tui thanh nin, ng vin n, ngi dn tc thiu s, tr thc tng hn kho trc. Sau hn hai nm trin khai thc hin Quy nh s 15-Q/TW ngy 28-8-2006 ca Ban Chp hnh Trung ng ng (kha X) v ng vin lm kinh t t nhn, c nhiu ng vin trc y cng tc cc c quan ng, nh nc, t chc chnh tr - x hi, lc lng v trang, doanh nghip nh nc, tham gia pht trin kinh t t nhn lm giu chnh ng cho bn thn, ng gp tch cc vo pht trin kinh t - x hi. -Cng tc bo v chnh tr ni b c cc cp u, t chc ng quan tm ch o; tip tc gii quyt nhng vn lch s chnh tr, ng thi ch trng nm v gii quyt vn chnh tr hin nay. -Cng tc kim tra, gim st ca ng c coi trng, cht lng, hiu qu c nng ln. Cp u ng cc cp ch o thc hin c kt qu vic kim tra thc hin ngh quyt, ch th ca ng; cc chng trnh, d n; qun l v s dng t ai, u t xy dng c bn; chng tham nhng, lng ph, thc hnh tit kim v cng tc cn b; x l nghim t chc ng, ng vin c sai phm, gp phn phng nga, ngn chn vi phm, tng cng k lut, k cng, thc y thc hin nhim v chnh tr. Chc nng, nhim v, thm quyn, t chc b my, iu kin hot ng ca u ban kim tra v c quan u ban kim tra cc cp tip tc c lm r. - Phng thc lnh o ca ng tip tc c i mi, va bo m s lnh o ca ng, va pht huy tt hn tnh ch ng, sng to ca cc t chc trong h thng chnh tr. Vic m rng, pht huy dn ch trong ng c ch trng; th im ch trng i hi ng bu trc tip ban thng v, b th, ph b th. Phong cch, l li lm vic ca cc c quan lnh o ng t trung ng n c s tip tc c ci tin theo hng su st c s, gn gi nhn dn, tng cng n c, kim tra, gim st17. *Hn ch: +Nhn chung cuc vn ng xy dng chnh n ng, t ph bnh v ph bnh trong cc c quan , t chc ng, ng vin cha t yu cu ra. Tnh trng suy thoi v t tng chc, li sng, bnh chnh tr, phm cht o c, li sng, bnh c hi, gio iu, bo th, ch ngha c nhn v t quan liu, tham nhng, lng ph trong mt b phn khng nh cn b cng chc cn din ra nghim trng. Nhiu t chc c s ng b t lit, thiu sc chin u v
17

ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. NXB CTQG HN, 2006, tr 161 164

23

khng nng lc lnh o v ch o gii quyt nhng vn phc tp ny sinh. Cng tc t tngcn nhiu bt cp v thiu tnh thuyt phc, tnh chin u. Cng tc l lun cha lm sng t c mt s vn quan trng trong cng cuc i mi. Cng tc t chc v cn b cn bc l nhiu mt yu km. Cht lng v hiu qu gim st cha cao18 +Cng tc xy dng ng cn nhiu hn ch, yu km, chm c khc phc: -Cng tc nghin cu l lun, tng kt thc tin cha lm sng t c mt s vn v ng cm quyn, v ch ngha x hi v con ng i ln ch ngha x hi nc ta. Tnh chin u, tnh thuyt phc, hiu qu ca cng tc t tng cn hn ch; thiu sc bn trong u tranh chng m mu, th on din bin ho bnh. Tnh trng suy thoi v chnh tr, t tng, o c, li sng trong mt b phn khng nh cn b, ng vin v tnh trng tham nhng, lng ph, quan liu, nhng tiu cc v t nn x hi cha c ngn chn, y li m cn tip tc din bin phc tp, cng vi s phn ho giu ngho v s yu km trong qun l, iu hnh ca nhiu cp, nhiu ngnh lm gim lng tin ca nhn dn i vi ng v Nh nc, e da s n nh, pht trin ca t nc. Cuc vn ng Hc tp v lm theo tm gng o c H Ch Minh cha thc s i vo chiu su, mt s ni cn mang tnh hnh thc, hiu qu cha cao, lm theo cha t yu cu. -T chc ca mt s c quan ng, nh nc v t chc chnh tr - x hi cha thc s tinh gn, hiu qu; chc nng, nhim v, mi quan h cha r rng. Vic i mi cng tc cn b cn chm; thiu c ch, chnh sch c th thc s pht huy dn ch trong cng tc cn b, pht hin v s dng ngi ti; chm i mi c ch, phng php v quy trnh nh gi, b nhim, min nhim, t chc i vi cn b; nh gi cn b vn l khu yu. Tnh trng chy chc, chy quyn, chy ti, chy bng cp, hun chng cha c khc phc. Cng tc cn b thiu tm nhn xa. Cht lng o to, bi dng cn b thp. Mi trng lm vic, chnh sch cn b cha to c ng lc khuyn khch, thu ht, pht huy nng lc, s cng hin ca cn b; cha c v ch phn u vn ln, s gn b, tn ty ca cn b i vi cng vic. -Nng lc lnh o v sc chin u ca khng t t chc ng cn thp; cng tc qun l ng vin cha cht ch, sinh hot ng cha nn np, ni dung sinh hot ngho nn, t ph bnh v ph bnh yu. Vic xy dng t chc c s ng trong doanh nghip t nhn, doanh nghip c vn u t nc ngoi cn chm, vai tr ca t chc ng y m nht. ng c phn u vo ng ca mt s ngi c biu hin lch lc, c hi. -Vic x l, s dng v qun l cn b, ng vin c vn lch s chnh tr cn phin din, thiu cht ch. Vic xem xt, gii quyt nhng vn chnh
18

ng Cng sn Vit Nam Vn kin i hi i biu ton quc ln th X. NXB CTQG HN, 2006, tr 47, 48, 65

24

tr hin nay ca cn b, ng vin cn lng tng. Nhiu cp u, t chc ng cha quan tm ch o ng mc cng tc ny. Nhiu cp u, t chc ng cha lm tt cng tc kim tra, gim st v thi hnh k lut ng, cht lng v hiu qu kim tra, gim st cha cao; cha coi trng vic kim tra, gim st thc hin ng li, ch trng, ch th, ngh quyt, thi hnh iu l ng, kim tra, gim st phng nga tiu cc v pht huy nhn t tch cc. Nhiu khuyt im, sai lm ca ng vin v t chc ng chm c pht hin. Tnh trng thiu trch nhim, c hi, suy thoi o c, li sng vn din ra kh ph bin trong mt b phn cn b, ng vin. K lut, k cng nhiu t chc ng khng nghim. S on kt, nht tr khng t cp u cha tt. -Mt s t chc ng, chnh quyn, mt trn v on th nhn dn cha quan tm ng mc cng tc dn vn. Ni dung, phng thc vn ng, tp hp qun chng vn nng tnh hnh chnh. -Phng thc lnh o ca ng i vi Nh nc, Mt trn T quc v cc on th chnh tr - x hi trn mt s ni dung cha r, chm i mi. Chc nng, nhim v ca ng on, ban cn s ng cha c xc nh r rng, c th nn hot ng cn lng tng. Phong cch, l li lm vic i mi chm; hi hp vn nhiu. Nguyn tc tp trung dn ch cn b vi phm, nh hng n s on kt, thng nht trong ng19. 4.2.2. i vi b my Nh nc *u im: +Vic xy dng Nh nc php quyn XHCN c tin b trn c ba lnh vc Lp php, Hnh php, T php20 + Vic xy dng Nh nc php quyn x hi ch ngha c y mnh, hiu lc v hiu qu hot ng c nng ln21. C th: - Quc hi tip tc c kin ton v t chc, c nhiu i mi, nng cao cht lng hot ng. H thng php lut c b sung. Hot ng gim st tp trung vo nhng vn bc xc, quan trng nht ca t nc. Vic tho lun, quyt nh k hoch pht trin kinh t - x hi, d ton ngn sch nh nc, cc d n, cng trnh trng im quc gia c cht lng v thc cht hn. U ban Thng v Quc hi, Hi ng Dn tc, cc u ban ca Quc hi c nhiu ci tin ni dung, phng php cng tc; cao trch nhim ca i biu Quc hi. - C cu t chc, b my ca Chnh ph c sp xp, iu chnh, gim u mi theo hng t chc cc b qun l a ngnh, a lnh vc22. Qun l,
19 20

ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG. H Ni 2011,tr 172 - 176 ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th X. NXB CTQG HN, 2006, tr 60 21 ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG. H Ni 2011,tr 159 - 161 22 Cc b, c quan thuc Chnh ph gim t 29 xung cn 22.

25

iu hnh ca Chnh ph, cc b nng ng, tp trung nhiu hn vo qun l v m v gii quyt nhng vn ln, quan trng. Ci cch hnh chnh tip tc c ch trng, r sot, bc u tng hp thnh b th tc hnh chnh thng nht v cng b cng khai. Vic thc hin th im i mi v t chc b my chnh quyn a phng (khng t chc hi ng nhn dn qun, huyn, phng) c tp trung ch o rt kinh nghim. - T chc v hot ng ca cc c quan t php c mt s i mi. Vic tng thm quyn cho to n cp huyn, nng cao cht lng tranh tng ti phin to, cao vai tr ca lut s trong t tng c thc hin bc u c kt qu. Vic thc hin cc th tc t tng ngy cng tt hn, hn ch c tnh trng iu tra, truy t, xt x oan, sai hay b lt ti phm. Cht lng hot ng iu tra, truy t, xt x, thi hnh n c nng ln. - Vic thc hin Ngh quyt Trung ng 3 (kho X) v tng cng s lnh o ca ng i vi cng tc phng, chng tham nhng, lng ph v Lut Phng, chng tham nhng, Lut Thc hnh tit kim, chng lng ph c ch o tch cc, t mt s kt qu. Nhiu v n tham nhng c a ra xt x. Trn mt s lnh vc, lng ph, tham nhng tng bc c kim ch. *Hn ch: +T chc v hot ng ca Nh nccn mt s khu chm i mi. Quc hi cn lng tng trong vic thc hin chc nng gim st. B my qun l nh nc cc cp, nht l c s cn yu km Tnh trng nhng nhiu ca quyn, thiu trch nhim mt b phn cng chc, nht l c quan trc tip gii quyt cng vic ca dn v doanh nghip chm c khc phc. M hnh t chc chnh quyn a phng, nht l t chc HND, cn nhng im bt hp l. Ci cch hnh chnh cha t yu cu23 + Vic xy dng Nh nc php quyn x hi ch ngha cha theo kp yu cu pht trin kinh t v qun l t nc24. C th l: - Nng lc xy dng th ch, qun l, iu hnh, t chc thc thi php lut cn yu. T chc b my nhiu c quan cn cha hp l, bin ch cn b, cng chc tng thm; chc nng, nhim v ca mt s c quan cha r, cn chng cho. Cht lng i ng cn b, cng chc cha p ng c yu cu nhim v trong tnh hnh mi ca t nc. Ci cch hnh chnh cha t yu cu ra; th tc hnh chnh cn gy phin h cho t chc v cng dn. Nng lc d bo, hiu lc, hiu qu qun l ca Nh nc trn mt s lnh vc yu; phn cp mnh nhng thiu kim tra, kim sot; trt t, k cng x hi khng nghim. Ci cch t php cn chm, cha ng b. Cng tc iu tra, giam gi, truy t, xt x trong mt s trng hp cha chnh xc; n tn ng, n b hu, b ci sa cn nhiu.
23

ng Cng sn Vit Nam .Vn kin i hi i biu ton quc ln th X. NXB CTQG HN, 2006, tr 15, 64, 175, 176 24 ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG. H Ni 2011, tr 171,172

26

- Cng tc phng, chng tham nhng, lng ph cha t c yu cu ra. Quan liu, tham nhng, lng ph vn cn nghim trng, vi nhng biu hin tinh vi, phc tp, cha c ngn chn, y li, gy bc xc x hi. 4.2.3. i vi MTTQ Vit Nam v cc t chc chnh tr - x hi *u im: +Hot ng MTTQVN v cc on th nhn dn ngy cng thit thc. Vic thc hin quy ch dn ch c s c m rng v c hiu qu hn, nht l x, phng. Cng tc dn tc, tn gio, vn ng ngi Vit Nam nc ngoi c tin b25 +Mt trn T quc Vit Nam v cc on th nhn dn pht huy tt hn vai tr tp hp, xy dng khi i on kt ton dn tc; cng c, m rng t chc, pht trin on vin, hi vin, t chc nhiu phong tro thi ua, nhiu cuc vn ng c hiu qu thit thc...; cng nh nc chm lo, bo v quyn v li ch hp php, chnh ng ca nhn dn, tham gia qun l nh nc, qun l x hi, gp phn tch cc vo nhng thnh tu ca t nc26. Thng qua hot ng ca Mt trn T quc Vit Nam, khi i on kt ton dn tc - trn nn tng lin minh giai cp cng nhn vi giai cp nng dn v i ng tr thc di s lnh o ca ng - tip tc c m rng v tng cng trn c s thng nht v mc tiu dn giu, nc mnh, dn ch, cng bng, vn minh. *Hn ch: +Hot ng MTTQVN v cc on th nhn dn nhiu ni cn mang tnh hnh chnh, hnh thc. Dn ch trong x hi cn b vi phm. K cng, k lut nhiu ni khng nghim 27 +Vic tuyn truyn, vn ng, tp hp, thu ht nhn dn tham gia cc phong tro, cuc vn ng ca Mt trn T quc, cc on th nhn dn cn hn ch. Hot ng ca Mt trn T quc v cc on th nhn dn cha su st cc tng lp nhn dn v c s28. 4.2. Yu cu, nh hng, nguyn tc, phng chm i mi h thng chnh tr nc ta 4.2.1.Yu cu t ra cho vic i mi HTCT: - i mi HTCT nhm p ng yu cu ca nhng bin i trong i sng kinh t - x hi; -i mi HTCT phi p ng s pht trin Khoa hc cng ngh; bm st nhng Xu hng chnh tr ng i 4.2.2. Nhng nh hng i mi HTCT nc ta:
25 26

ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th X. NXB CTQG HN, 2006, tr 60 ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG H Ni 2011,, tr 158, 159 27 ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th X. NXB CTQG HN, 2006, tr 64 28 ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG. H Ni 2011,. tr 171

27

i mi HTCT nc ta cn tun th nhng nh hng c tnh gii php ln c i hi i biu ng ton quc ln th IX (2001) vch ra: a) Xy dng nh nc php quyn x hi ch ngha ca dn, do dn, v dn di s lnh o ca ng. b) Ci cch th ch v phng thc hot ng ca Nh nc. Trong : - Kin ton t chc, i mi phng thc v nng cao hiu qu hot ng ca Quc hi. Trng tm l cng tc lp php, xy dng chng trnh, quy trnh lm lut, ban hnh lut v hng dn thi hnh lut. - Xy dng mt nn hnh chnh nh nc dn ch, trong sch, vng mnh, tng bc hin i ha. - Ci cch t chc v nng cao cht lng hot ng ca cc c quan t php. c) Pht huy dn ch, gi vng k lut, k cng, tng cng php ch - Hon thin h thng bu c, nhm nng cao cht lng ca i biu dn c cc cp v Quc hi. Tng thm i biu chuyn trch ca Quc hi. - Xy dng lut trng cu dn . - Thc hin tt php lnh dn ch x, phng, th trn v Quy ch dn ch c s. - i mi c ch vn hnh ca HTCT, xc nh r trch nhim ca cc ch th chnh tr trong cc hot ng chung. - Tng cng php ch. d) Xy dng chnh n ng, nng cao nng lc lnh o v sc chin u ca ng. Trong c mt s nhim v c th: - Gio dc t tng chnh tr, rn luyn o c cch mng, chng ch ngha c nhn. - Tip tc i mi cng tc cn b. - Xy dng , cng c t chc, c s ng. - Kin ton t chc, i mi phng thc lnh o ca ng. e) Tip tc i mi phng thc hot ng ca Mt trn T quc Vit Nam v cc on th chnh tr - x hi. Trong cn ch : - Thc hin tt Lut Mt trn T quc Vit Nam - M rng v a dng ha cc hnh thc tp hp nhn dn, tham gia cc on th nhn dn, cc t chc x hi, cc hi ngh nghip, vn ha hu ngh, t thin nhn o sm ban hnh lut v hi. - T chc cc phong tro thi ua yu nc gn vi cc chng trnh pht trin kinh t - x hi ca c nc, tng a phng v a bn dn c.
28

- Thc hin tt chc nng gim st v phn bin x hi ca Mt trn. - Hng mnh hot ng v c s, cng ng dn c v tng gia nh. g) Nhng nh hng c tnh gii php ny cn c thc hin trong iu kin tch cc chng nn quan liu tham nhng, bo m s pht trin bn vng nn kinh t v thc hin mt bc cng bng x hi. 4.2.3. Nhng nguyn tc i mi HTCT nc ta: -i mi H thng chnh tr tc l i mi ni dung v phng thc hot ng; cng nh mi quan h gia cc t chc chnh tr hp php trong h thng chnh tr; ch khng c thay i mc tiu v con ng XHCN, khng chp nhn a nguyn chnh tr, a ng i lp, gy ri lan x hi -i mi l nhm tng cng s lnh o ca ng. -i mi theo nh hng xy dng nh nc ca nhn dn, do nhn dn, v nhnndn. -i mi nhm m bo quyn lc nh nc thuc v nhn dn. -i mi nhm n nh chnh tr v pht trin kinh t - x hi. - i mi phi gn lin vi quyt tm phng chng quan liu, tham nhng. 4.3.4. Phng chm i mi HTCT nc ta: -i mi Chnh tr ng thi vi i mi Kinh t - trong pht trin Kinh t l trng tm, xy dng ng l then cht. -Tin hnh thn trng, c bc i vng chc. -Phi c lp, sng to - vn dng kinh nghim cc nc i trc; nhng khng rp khun my mc theo mt m hnh c sn no. 5. Nhng ni dung i mi HTCT nc ta: 5.1. i vi ng: + Th nht; trong qu trnh tin hnh cng cuc i mi,mt vn c tnh nguyn tc l phi lun lun kin nh vai tr lnh o, v th cm quyn ca ng; ng thi lm tt cng tc xy dng ng, thng xuyn i mi, nng cao nng lc lnh o v sc chin u ca ng. Kin nh ch ngha Mc - Lnin, t tng H Ch Minh, vn dng sng to v pht trin ph hp vi thc tin Vit Nam , kin nh mc tiu c lp dn tc v ch ngha x hi. Nng cao bn lnh chnh tr, trnh tr tu ca ton ng v ca mi cn b, ng vin, trc ht ca cn b lnh o ch cht cc cp; khng dao ng trong bt c tnh hung no. Kin nh ng li i mi, chng gio iu, bo th, tr tr hoc ch quan, nng vi, i mi v nguyn tc29.
29

ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG. H Ni 2011, tr 255

29

+ Th hai; pht huy truyn thng tt p, gi vng bn cht cch mng v khoa hc ca ng; xy dng ng cng sn tht s trong sch, vng mnh, tht s v li ch ca ca giai cp cng nhn, nhn dn lao ng v ca c dn tc, phn u v mc tiu c lp dn tc v ch ngha x hi. Mi ng vin l mt chin s trung thnh, tn ty u tranh khng mt mi cho l tng cng sn, phi mt lng mt d phc v nhn dn, xng ng va l ngi lnh o v l ngi y t ca nhn dn Vic hc tp v lm theo tm gng o c H Ch Minh l nhim v quan trng thng xuyn, lu di ca cn b, ng vin, ca cc chi b, t chc ng v cc tng lp nhn dn. Mi cn b, ng vin khng ngng tu dng, rn luyn o c cch mng, thc s l mt tm gng v phm cht o c, li sng. Cn b cp trn phi gng mu trc cn b cp di, ng vin v nhn dn.. Cn b, ng vin phi nu cao tinh thn trch nhim trc t quc, trc ng v nhn dn, ht lng, ht sc phng s t quc, phc v nhn dn. Cc t chc ng to iu kin ng vin cng tc, lao ng c nng sut, cht lng, hiu qu, ng gp vo s pht trin chung ca t nc. y mnh t ph bnh v ph bnh trong sinh hot ng30. + Th ba; xng ng l i tin phong chnh tr ca giai cp, ca dn tc c v tr tu v nng lc i hi ng phi thng xuyn nng cao bn lnh chnh tr, trnh tr tu v cht lng cng tc l lun ca ng hoch nh c nhng quyt sch chnh tr ng n, khoa hc. Cc quyt sch chnh tr phi phn nh ng quy lut khch quan v yu cu ca thc tin, ph hp vi nguyn vng ca nhn dn, ch ra c phng hng v gii php c bn ca cch mng; trn c s tp hp, t chc, ng vin qun chng thc hin mt cch c hiu qu: Tng cng nghin cu l lun, tng kt thc tin, lm sng t mt s vn v ng cm quyn, v ch ngha x hi, con ng i ln ch ngha x hi nc ta v nhng vn mi ny sinh trong qu trnh i mi, khng ngng pht trin l lun, ra ng li v ch trng p ng yu cu pht trin t nc; khc phc mt s mt lc hu, yu km ca cng tc nghin cu l lun 31. + Th t; thng xuyn coi trng vic xy dng, cng c ng v t chc; m bo ni b lun lun on kt thng nht, c sc chin u cao, thc hin tt nguyn tc tp trung dn ch. Tip tc i mi, kin ton t chc, b my ca ng v h thng chnh tr. Kin ton t chc c s ng v nng cao cht lng ng vin 32 + Th nm; thng xuyn chm lo cng tc cn b, i mi t duy trong cng tc cn b; lm tt hn na cng tc quy hoch, o to, bi dng, b tr, s dng cn b. Xy dng i ng cn b ng, cng chc nh nc tht s trong sch, c c - ti theo hng cao cc yu cu v lp trng chnh tr, tinh thn trch nhim cao trong cng tc, c thi tn trng lut php v thc s cn, kim, lim, chnh, ch cng, v t, mt lng, mt d phc v nhn dn: Tip tc i mi
30 31

ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG. H Ni 2011, tr 257, 258 ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG. H Ni 2011, tr 255, 256 32 ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG. H Ni 2011., tr 258, 260

30

mnh m, ng b cng tc cn b. Thc hin tt chin lc cn b thi k y mnh cng nghip ho, hin i ho; i mi t duy, cch lm, khc phc nhng yu km trong tng khu ca cng tc cn b. Xy dng v thc hin nghim cc c ch, chnh sch pht hin, tuyn chn, o to, bi dng cn b; trng dng nhng ngi c c, c ti. Nng cao cht lng cng tc o to, bi dng cn b; khc phc tnh trng chy theo bng cp. Lm tt cng tc quy hoch v to ngun cn b, ch cn b tr, n, dn tc thiu s, chuyn gia trn cc lnh vc; xy dng quy hoch cn b cp chin lc. nh gi v s dng ng cn b trn c s nhng tiu chun, quy trnh c b sung, hon thin, ly hiu qu cng tc thc t v s tn nhim ca nhn dn lm thc o ch yu i mi, tr ho i ng cn b lnh o v qun l, kt hp cc tui, bo m tnh lin tc, k tha v pht trin 33. + Th su; thng xuyn cng c v tng cng mi lin h cht ch vi nhn dn, kin quyt chng quan liu v xa ri qun chng - l quy lut tn ti, pht trin v hot ng ca ng, l nhn t to ra sc mnh ca ng. + Th by; i mi mnh m phng thc lnh o ca ng i vi Nh nc v Mt trn T quc, cc on th nhn dn: ng phi tp trung lnh o Nh nc xy dng c mt Nh nc php quyn x hi ch ngha ca nhn dn, do nhn dn, v nhn dn; lnh o xy dng h thng lut php hon chnh, ng b, th hin ch ca giai cp cng nhn v nhn dn lao ng; th ch ha ng n v kp thi ng li ca ng v tng cng php ch x hi ch ngha. ng phi lun lun da vo v pht huy vai tr ca Mt trn T quc v cc on th chnh tr - x hi. i mi t chc v phng thc hot ng ca cc t chc ny; khc phc tnh trng hnh chnh ha; vn ng v t chc nhn dn tham gia xy dng, cng c b my Nh nc, tham gia cc cng vic v gim st, kim tra hot ng ca Nh nc v cc cn b cng chc hot ng trong c quan nh nc; u tranh ngn nga v khc phc t quan liu, tham nhng, cng cc biu hin tiu cc khc: Tp trung r sot, b sung, iu chnh, ban hnh mi, xy dng ng b h thng cc quy ch, quy nh, quy trnh cng tc tip tc i mi phng thc lnh o ca ng i vi hot ng ca h thng chnh tr. Khc phc tnh trng ng bao bin, lm thay hoc bung lng lnh o cc c quan qun l nh nc. i mi phng thc lnh o ca ng i vi Mt trn T quc v cc on th nhn dn, tn trng nguyn tc hip thng dn ch trong t chc v hot ng ca Mt trn T quc Vit Nam . i mi phong cch, l li lm vic ca cc c quan lnh o ca ng t trung ng n a phng, c s. Thc hin tt ch lnh o tp th i i vi pht huy tinh thn ch ng, sng to v trch nhim c nhn, nht l trch nhim ca ngi ng u. Pht huy vai tr, trch nhim ca cc t chc ng, ng vin, cp u vin hot ng trong cc c quan nh nc, Mt trn T quc v cc on th nhn dn. i mi cch ra ngh quyt, tp trung lnh o, ch o t chc thc hin, kim tra, s kt, tng kt vic thc hin ngh quyt ca ng. y mnh ci cch th tc hnh chnh trong
33

ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG. H Ni 2011, tr 261,262

31

ng, khc phc tnh trng rm r, bt hp l v th tc, gim bt giy t, hi hp; su st thc t, c s; ni i i vi lm34. + Th tm; khng ngng nng cao trnh dn tr - c bit l trnh vn ha php l, vn ha dn ch, vn ha chnh tr cho nhn dn lao ng - nhm lm cho nhn dn lao ng hiu bit v s dng quyn dn ch, thc hnh dn ch mt cch ng n. 5.2. i vi Nh nc: + Th nht; nng cao nhn thc v xy dng nh nc php quyn x hi ch ngha: - Tip tc y mnh vic xy dng v hon thin nh nc php quyn x hi ch ngha, bo m Nh nc ta thc s l ca nhn dn, do nhn dn v v nhn dn, do ng lnh o; thc hin tt chc nng qun l kinh t, qun l x hi; gii quyt ng mi quan h gia Nh nc vi cc t chc khc trong h thng chnh tr, vi nhn dn, vi th trng. Nng cao nng lc qun l v iu hnh ca Nh nc theo php lut, tng cng php ch x hi ch ngha v k lut, k cng. Nh nc chm lo, phc v nhn dn, bo m quyn, li ch chnh ng ca mi ngi dn. Nghin cu xy dng, b sung cc th ch v c ch vn hnh c th bo m nguyn tc tt c quyn lc nh nc thuc v nhn dn v nguyn tc quyn lc nh nc l thng nht, c s phn cng, phi hp v kim sot gia cc c quan trong vic thc hin quyn lp php, hnh php v t php. Nng cao vai tr v hiu lc qun l kinh t ca Nh nc ph hp vi yu cu pht trin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. Tip tc hon thin h thng php lut, c ch, chnh sch vn hnh c hiu qu nn kinh t v thc hin tt cc cam kt quc t, bo v li ch quc gia, dn tc. - Khn trng nghin cu, sa i, b sung Hin php nm 1992 ( c sa i, b sung nm 2001) ph hp vi tnh hnh mi. Tip tc xy dng, tng bc hon thin c ch kim tra, gim st tnh hp hin, hp php trong cc hot ng v quyt nh ca cc c quan cng quyn. + Th hai; tip tc i mi t chc, hot ng ca b my nh nc - i mi t chc v hot ng ca Quc hi, bo m Quc hi thc s l c quan i biu cao nht ca nhn dn, c quan quyn lc nh nc cao nht. Hon thin c ch bu c i biu Quc hi c tri la chn v bu nhng ngi thc s tiu biu vo Quc hi. Nng cao cht lng i biu Quc hi, tng hp l s lng i biu chuyn trch; c c ch i biu Quc hi gn b cht ch v c trch nhim vi c tri. Ci tin, nng cao cht lng hot ng ca Hi ng Dn tc v cc u ban ca Quc hi, cht lng hot ng ca i biu Quc hi v on i biu Quc hi. Nghin cu, giao quyn cht vn cho Hi ng Dn tc v cc u ban ca Quc hi. Tip tc pht huy dn
34

ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG. H Ni 2011, tr 264, 265

32

ch, tnh cng khai, i thoi trong tho lun, hot ng cht vn ti din n Quc hi. - Tip tc i mi v nng cao cht lng cng tc xy dng php lut, trc ht l quy trnh xy dng lut, php lnh; lut, php lnh cn quy nh c th, tng tnh kh thi a nhanh vo cuc sng. Thc hin tt hn nhim v quyt nh v gim st cc vn quan trng ca t nc, nht l cc cng trnh trng im ca quc gia, vic phn b v thc hin ngn sch; gim st hot ng ca cc c quan t php, cng tc phng, chng quan liu, tham nhng, lng ph. - Nghin cu xc nh r hn quyn hn v trch nhim ca Ch tch nc thc hin y chc nng nguyn th quc gia, thay mt Nh nc v i ni, i ngoi v thng lnh cc lc lng v trang; quan h gia Ch tch nc vi cc c quan thc hin quyn lp php, hnh php v t php. - Tip tc i mi t chc v hot ng ca Chnh ph theo hng xy dng nn hnh chnh thng nht, thng sut, trong sch, vng mnh, c hiu lc, hiu qu; t chc tinh gn v hp l; tng tnh dn ch v php quyn trong iu hnh ca Chnh ph; nng cao nng lc d bo, ng ph v gii quyt kp thi nhng vn mi pht sinh. Xc nh r chc nng, nhim v, quyn hn, trch nhim, t chc ca cc b, c quan ngang b; khc phc tnh trng b trng hoc trng lp v chc nng, nhim v gia cc b, ngnh. Tng kt, nh gi vic thc hin ch trng sp xp cc b, s, ban, ngnh qun l a ngnh, a lnh vc c ch trng, gii php ph hp. Thc hin phn cp hp l cho chnh quyn a phng i i vi nng cao cht lng quy hoch v tng cng thanh tra, kim tra, gim st ca trung ng, gn quyn hn vi trch nhim c giao. - y mnh ci cch hnh chnh, nht l th tc hnh chnh; gim mnh v bi b cc loi th tc hnh chnh gy phin h cho t chc v cng dn. Nng cao nng lc, cht lng xy dng v t chc thc hin cc c ch, chnh sch. y mnh x hi ho cc loi dch v cng ph hp vi c ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. - y mnh vic thc hin Chin lc ci cch t php n nm 2020, xy dng h thng t php trong sch, vng mnh, bo v cng l, tn trng v bo v quyn con ngi. Hon thin chnh sch, php lut v hnh s, dn s, th tc t tng t php v v t chc b my cc c quan t php, bo m tnh khoa hc, ng b, cao tnh c lp, khch quan, tun th php lut ca tng c quan v chc danh t php. i mi h thng t chc to n theo thm quyn xt x, bo m ci cch hot ng xt x l trng tm ca ci cch hot ng t php; m rng thm quyn xt x ca to n i vi cc khiu kin hnh chnh. Vin kim st c t chc ph hp vi h thng t chc to n, bo m tt hn cc iu kin vin kim st nhn dn thc hin hiu qu chc nng thc hnh quyn cng t v kim st cc hot ng t php; tng cng trch nhim cng t trong hot ng iu tra, gn cng t vi hot ng iu tra. Sp
33

xp, kin ton t chc v hot ng ca c quan iu tra theo hng thu gn u mi; xc nh r hot ng iu tra theo t tng v hot ng trinh st trong u tranh phng, chng ti phm. Tip tc i mi v kin ton cc t chc b tr t php. Nng cao trnh chuyn mn, nghip v v o c ngh nghip ca i ng cn b t php v b tr t php. Tng cng cc c ch gim st, bo m s tham gia gim st ca nhn dn i vi hot ng t php. - Tip tc i mi t chc hot ng ca chnh quyn a phng. Nng cao cht lng hot ng ca hi ng nhn dn v u ban nhn dn cc cp, bo m quyn t ch v t chu trch nhim trong vic quyt nh v t chc thc hin nhng chnh sch trong phm vi c phn cp. Nghin cu t chc, thm quyn ca chnh quyn nng thn, th, hi o. Tip tc thc hin th im ch trng khng t chc hi ng nhn dn huyn, qun, phng. + Th ba; xy dng i ng cn b, cng chc trong sch, c nng lc p ng yu cu trong tnh hnh mi: - R sot, b sung, hon thin quy ch qun l cn b, cng chc; phn nh r chc nng, nhim v, trch nhim v thm quyn ca mi cn b, cng chc; tng cng tnh cng khai, minh bch, trch nhim ca hot ng cng v. Nng cao cht lng i ng cn b, cng chc c v bn lnh chnh tr, phm cht o c, nng lc lnh o, ch o, iu hnh, qun l nh nc. C chnh sch i ng, ng vin, khuyn khch cn b, cng chc hon thnh nhim v v c c ch loi b, bi min nhng ngi khng hon thnh nhim v, vi phm k lut, mt uy tn vi nhn dn. Tng kt vic thc hin nht th ho mt s chc v lnh o ng, Nh nc c ch trng ph hp. Thc hin bu c, b nhim li chc v lnh o theo hng cp trng gii thiu cp ph cp c thm quyn xem xt, quyt nh. + Th t; tch cc thc hnh tit kim, phng nga v kin quyt chng tham nhng, lng ph: - Phng v chng tham nhng, lng ph, thc hnh tit kim l nhim v va cp bch, va lu di. Mi cn b lnh o ca ng, Nh nc, Mt trn T quc, cc on th nhn dn t trung ng n c s v tng ng vin, trc ht l ngi ng u phi gng mu thc hin v trc tip tham gia u tranh phng, chng tham nhng, lng ph. - Tip tc hon thin th ch v y mnh ci cch hnh chnh phc v phng, chng tham nhng, lng ph, tp trung vo cc lnh vc d xy ra tham nhng, lng ph. Nghin cu phn cp, quy nh r chc nng cho cc ngnh, cc cp trong phng, chng tham nhng. Ch trng cc bin php phng nga tham nhng, lng ph. Thc hin ch cng khai, minh bch v kinh t, ti chnh trong cc c quan hnh chnh, n v cung ng dch v cng, doanh nghip nh nc. Cng khai, minh bch v c ch, chnh sch, cc d n u t, xy dng c bn, mua sm t ngn sch nh nc, huy ng ng gp ca nhn dn, qun l v s dng t ai, ti sn cng, cng tc tip nhn, b nhim cn
34

b. Thc hin c hiu qu vic k khai v cng khai ti sn, thu nhp ca cn b, cng chc theo quy nh. Ci cch chnh sch tin lng, thu nhp, chnh sch nh bo m cuc sng cho cn b, cng chc gp phn phng, chng tham nhng. Hon thin cc quy nh trch nhim ca ngi ng u khi c quan, t chc, n v xy ra tham nhng, lng ph. X l ng php lut, kp thi, cng khai cn b tham nhng; tch thu, sung cng ti sn tham nhng, ti sn c ngun gc t tham nhng. Xy dng ch ti x l nhng t chc, c nhn gy tht thot, lng ph ln ti sn ca nh nc v nhn dn. Tng cng cng tc kim ton, thanh tra, kim tra, gim st ca cc c quan chc nng. C c ch khuyn khch v bo v nhng ngi u tranh chng tham nhng, lng ph, tiu cc; ng thi k lut nghim nhng ngi bao che, c tnh ngn cn vic chng tham nhng, lng ph hoc li dng vic t co tham nhng vu khng, lm hi ngi khc, gy mt on kt ni b. Tn vinh nhng tm gng lim chnh. Tng kt, nh gi c ch v m hnh t chc c quan phng, chng tham nhng c ch trng, gii php ph hp. - Coi trng v nng cao vai tr ca cc c quan dn c, ca Mt trn T quc, cc on th nhn dn, cc phng tin thng tin i chng v ca nhn dn trong vic gim st cn b, cng chc, pht hin, u tranh chng tham nhng, lng ph; c v, ng vin phong tro tit kim trong sn xut v tiu dng. 5.3. i vi Mt trn T quc Vit Nam v cc t chc chnh tr ca nhn dn lao ng: - Do tnh qun chng rng ri nn phng chm, phng php hot ng ca cc t chc ny th hin tnh t nguyn, dn ch, hip thng, phi hp hnh ng, cng c li trong mt mc tiu chung. Cc t chc ny cn qun trit chc nng, nhim v c bn ca mnh trong qu trnh i mi, ci cch l: va bo v li ch chnh ng ca cc thnh vin; va tng hp, vn ng on kt gip nhau chp hnh tt ng li ca ng, lut php v chnh sch ca Nh nc v li ch ca mnh v ca ton dn tc. -Tip tc tng cng t chc, i mi ni dung, phng thc hot ng, khc phc tnh trng hnh chnh ho, pht huy vai tr nng ct tp hp, on kt nhn dn xy dng c s chnh tr ca chnh quyn nhn dn; thc hin dn ch, gim st v phn bin x hi; tham gia xy dng ng, Nh nc trong sch, vng mnh; t chc cc phong tro thi ua yu nc, vn ng cc tng lp nhn dn thc hin cc nhim v pht trin kinh t, vn ho, x hi, quc phng, an ninh, i ngoi35. -Tng cng nhng hot ng c tnh Phn bin x hi i vi cc quyt sch chnh tr ca ng v Nh nc.

35

ng Cng sn Vit Nam. Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI. Nxb CTQG. H Ni 2011, tr 246

35

-Bn cnh cn xy dng nhng thit ch c th bo m cho nhn dn trc tip by t kin v nguyn vng ca mnh trong vic u tranh bo v cc quyn li ch hp php ca chnh bn thn h, trong vic tham gia xy dng, qun l nh nc v x hi. Tm li, i mi HTCT i hi phi i mi ng b, tng th, t i mi ng lnh o, Chnh ph, h thng t php, Mt trn T quc, h thng bu c; i mi c ch, nguyn tc hot ng v quan h gia cc b phn cu thnh HTCT. Mc d vy, trng tm ca i mi HTCT nc ta nh ng ta xc nh l: ci cch hnh chnh, xy dng nh nc trong sch vng mnh. Khu c ngha sng cn l i mi HTCT c s. i mi HTCT ng thi phi thc hin tt Quy ch dn ch c s, dn ch ha i sng x hi, m rng dn ch trc tip, thc hin tt hn dn ch i din, to iu kin cho nhn dn thc s tham gia ngy cng ng o v hiu qu vo cng vic ca Nh nc v x hi./. CU HI N TP 1. H thng chnh tr l g? Phn tch cu trc ca HTCT? 2. c im v cu trc ca HTCT nc ta? 3. nh hng, nguyn tc, phng chm i mi HTCT nc ta hin nay? 4. Ni dung i mi HTCT nc ta hin nay?

36