N

NH M H C HI N: NH M 8

1. 2. 3. 4. 5. 6.

12.

I. II. III.

.................................................................................... 4 ...................................................................................... 4 Qu trnh Laterit ha 1. Qu trnh tch ly tng i Fe, Al ............................................................. 5 2. Qu trnh tch ly tuyt i Fe, Al hay qu trnh hnh thnh ong: a. Cc loi kt von: ............................................................................... 6 b. Cc loi ong: ................................................................................ 7

IV.

o 1) t nu trn bazan ............................................................................... 8 2) t nu vng trn bazan .......................................................................... 9 3) t m n vng trn n i ............................................................................... 9 4) t vng trn phin st ......................................................................... 10

V. VI.

................................................................................................ 10

1. t nu trn bazan ............................................................................... 11 2. t vng trn phin st v granit......................................................... 12 3. t nu vng trn ph sa c .......................................................................... 12 VII. 1. Cc vn mi trng .................................................................................. 13 2.Gii php ........................................................................................................ 15 Kt lun ...................................................................................... 17

TI LIU THAM KHO [1] Hi khoa hc t Vit Nam.t Vit Nam.Nh xut bn nng nghip H Ni,2000 [2] Phm Quang Khnh. i nguyn t v ng ng Nam B - Hin trng v tim nng.Nh xut bn nng nghip,1995 [3] V Lp.a l Vit Nam.Nh xut bn i hc S Phm,1995

Nh Docuxaep tng ni : t l mt vt th t nhin, c lp, c lch s ring c hnh thnh tng hp ca m, kh hu, sinh vt, i hnh v thi gian. T nh ngha trn ta thy t c ngun gc pht sinh pht trin , khng phi l mt vt th m lun pht trin v bin i khng ngng. Chnh s pht trin v bin i khng ngng xut hin hnh thnh cc loi t khc nhau v phn b khp ni trn b mt tri t. Cng nh i vi qu trnh hnh thnh t din ra kh mnh m to nn nhng loi t c c im tnh cht khc nhau. Mt s loi t chnh nh: feralit, ph sa, xm Din tch t khong 3.014.594 ha Tp trung nhiu y Nguyn, ng nam b (1.018.786ha, chim 43% tng din tch ng nam b) v mt s tnh v ng n i nc ta.

I.

Khi qut v t vng

t vng (t Feralit), l nhm t c mu hoc ln do s tch t ca cc oxit Fe, Al; nhm t ny thng xut hin di nhng tn rng ma nhit i. Tng tch lu cht hu c (tng A) thng mng, hm lng cht hu c trong t thp, trong thnh phn ca m n, axt fulvnic thng chim u th. hng c tch t cc xit ca Fe v Al trong tng B, do vy to nn mu vng thng thy ca loi t ny. Hay cn c mt cch nh ngha khc : loi t phn b ch yu v ng i ni, ph bin mu vng, tch lu st (Fe), nhm (Al), do n cn c gi l t feralit. t vng l mt trong 30 nhm t theo h thng phn loi ca FAO, n c gi tn l Ferralsols (trong phn loi ca B nng nghip M, ngi ta ly tn nhm t ny l oxisols). Chim 6 din tch t b mt lc a ca ri t, c tm thy nhiu nht Brazil, lu vc sng Congo, Guinea v Madagasca. II. m t v n 4

N t c hnh thnh trn cc sn phm phong ph ca cc loi t m v mu cht khc nhau, chu nh hng bi thi tit. Kt qu nghin cu t vng nhiu nm qua cho thy c im chung ca nhm t ny l: nh chua: pH<5,0 - no baz (CEC) thp: CEC<50 o Kh nng gi nc v hp ph cht dinh d ng khng cao. - Ht kt tng i bn. - Cha rt t khong s sinh(tr thch anh v cc khong rt bn khc) - Nhiu hydroxyt st, nhm, titan v mangan, t s SiO2 /R2O3 v SiO2/Al2O3 thp trong phn st ca t, t s ny thng nh hn 2. t thng cha nhm t do. Cc oxyt nhm, st c tch ly tng i v tuyt i. - Ph bin l khong st th sinh kaolinit, mt s hydroxyt st, nhm v titan - Cc on lp (Cc ht c bn trong t c th kt dnh vi nhau qua cc qu
trnh l hc, ho hc, l - ho, sinh hc, vv. on lp n gin to thnh t cc ht t c bn. Nu to thnh t cc ht c ng knh nh hn 0,25 mm th gi l vi on lp. Theo hnh thi cc on lp c cc dng: c gc cnh, dng phin, dng trn, dng khng cn i. Theo kch thc c phn bit: tng khi (ng knh ln hn 10 mm); cc (ng knh t 0,25 mm n 10 mm); bi (hay vi on lp: nh hn 0,25 mm))c tnh bn tng i cao

- Thnh phn hu c gm nhiu nht l axit fulvic (H :5-6% ; C: 47-48% ; O2 : 43-49% ; N: 1,5-3%) - Cc cation kim, kim th trao i v cc cht d tan b ra tri - Hm lng phn t limon trong t thp so vi cc cp ht khc - C tng tch t B feralit. III. C qu trnh tron t v n 1. Qu trnh t h ly tn Fe, Al : + Qu trnh tch lu t tng i Fe, Al (cn gi l qu trnh Feralit): St v nhm c tch lu trong t do s ra tri cc cht khc. Cc cht c trong t u b ra tri, nhng cc hp cht st v nhm (dng oxyt v hydroxit) kh b ra tri hn nn theo thi gian t l tng i ca chng chim thnh phn ch yu trong t. Qu trnh Feralit din ra phc tp, trc tin cc khong vt v b phong ho to cc khong th sinh l cc loi keo st, tip mt phn keo st b ph hu to thnh cc hp cht n gin hn nh cc Oxyt Fe, Al, Si... v cc loi mui. Cc cht kim, kim th b ra tri d nht, mt phn SiO2 cng b ra tri... nhng cc hp cht ca Fe, Al b ra tri t nn dn dn chim t l chnh trong t. l , nn cc nh khoa hc t da vo t l SiO2/Al2O3, SiO2/Fe2O3

N v SiO2/R2O3 nh gi qu trnh Feralit, t l cng nh (theo V.M. Fritland qu trnh Feralit c SiO2/R2O3 2) th qu trnh Feralit din ra cng mnh. Qu trnh ny to thnh t Feralt, theo V.M. Fritland (1964) c nhng tnh cht quan trng nh sau: - Hm lng khong nguyn sinh rt thp, tr thch anh v mt s khong vt bn khc. - Giu hydroxit Fe, Al, Mn, i. l SiO2/R2O3 v SiO2/Al2O3 ca cp ht st trong t thp, thng l SiO2/Al2O3 nh hn hoc bng 2. rong nhiu trng hp cha Al di ng, Kaolint chim u th trong cp ht st v c s lng nhiu hydroxit Fe, Al v Ti. - Phn khong st c dung tch hp thu thp. - Ht kt tng i bn. - rong thnh phn m n axt funvc tri hn axt humic, ch s H/F < 1. o Fe

- nh hng ca cao tuyt i so vi mc nc bin ti qu trnh Feralit: Do kh hu bin i theo cao, nn cng ln cao qu trnh Feralt in hnh cho t nhit i m cng yu i v qu trnh hnh thnh t cng ging v ng cn nhit i v n i. - nh hng ca m v a hnh ti qu trnh Feralit: Qu trnh Feralit l qu trnh ra tri cc cht baz v mt phn silic dn ti s tch ly Fe, Al. Nhng yu t thun li cho qu trnh ra tri nh a hnh dc, d thot nc s y mnh qu trnh Feralit. uy nhin v ng i n i cng c ni a hnh trng, cc cht baz c tch t s cn tr s tch ly tng i Fe, Al. Mt khc, khi xt n qu trnh Feralit phi xt n mi quan h tng i v mt s lng cc cht baz, silic vi Fe, Al. Do , s lng ban u cc cht ny c trong nht nh c mt nh hng ln. a thng gp cc trng hp sau y : + rt giu Ca ( vi): - a hnh dc, d thot nc, m cng th qu trnh Feralit mnh. - a hnh dc, d thot nc nhng thc vt mc tt, m vn b d gii phng Ca, nn t t chua hoc trung tnh, qu trnh Feralit yu. - a hnh trng, kh thot nc, t c mu en, tch ly Ca, qu trnh Feralt yu hoc khng xy ra. + rt giu silc, rt ngho Ca, Mg ( ct kt, macma, siu axt v axt): - a hnh dc, thot nc d, qu trnh Feralt mnh. - a hnh trng, kh thot nc, qu trnh Feralt yu. + m tng i ngho silc, tng i giu Ca, Mg, Fe, Al (Baz, Spilt): 6

N - a hnh dc, thot nc d, bt, vn b, th qu trnh Feralt yu. - a hnh trng, kh thot nc, qu trnh Feralt yu hoc khng xy ra. + m tng i ngho silc, rt ngho Al, tng i giu Mg, Fe ( macma siu baz nh scpentint): - a hnh dc thot nc d, t tch ly Fe - a hnh trng, kh thot nc, t en tch ly nhiu Mg, cation kim, qu trnh Feralit yu hoc khng xy ra. 2. Qu trnh t h ly tuyt Fe, Al hay qu trnh hnh th nh on y l qu trnh hnh thnh kt von v ong trong t. Ngoi st nhm c sn trong t cn c st, nhm di chuyn t ni khc n tch lu li theo 2 ng chnh l nc ngun v nc ngm. rong nc ngun (chy t di su trong lng Tri t nn thng nng) v nc ngm c cha nhiu Fe2+, khi lp t mt b kh hn, nc ngm di chuyn t di ln pha trn Fe2+ s b oxy ho thnh Fe3+ tch lu trong t dng Fe2O3 hoc Fe2O3.nH2O. mc nh to thnh nhng m loang l vng hoc cc kt von vng mm, trong phn loi theo FAO-UNESCO c gi l t c c tnh plinthic. mc in hnh, Fe2O3 v Fe2O3.nH2O to thnh kt von st v ong, trong phn loi theo FAO - UNESCO gi l t c c tnh Ferric. Da vo hnh dng v nguyn nhn to kt von m chia ra: Kt von trn, kt von hnh ng, kt von c gng, kt von gc nai v kt von gi. Kt von trn c nhn gia v oxyt st to thnh nhng vng cu ng tm xung quanh nhn thng do kt ta t dung dch tht. Kt von st c mu nu en, en, nu kt von en mm l kt von MnO2. Kt von hnh ng thng rng gia. Kt von gi l cc mnh hay cc khong vt c oxyt st bao bc xung quanh.

a- C lo kt von Theo hnh dng v nguyn nhn thng thy cc dng sau: kt von trn, kt von hnh ng, kt von cc dng khc, kt von gi. Kt von trn thng c mt nhn gia. St lm thnh nhng vng trn ng tm bao quanh nhn. Kt von trn hnh thnh do st kt ta t dung dch t, t lin quan n nc ngm nh ong. V mt thnh phn th trong cc t chua , kt von ch yu cu to bng Fe. rong cc t t chua nh ph sa, t vi ch ng c cu to bi Fe v Mn nn hi mm v c mu en, nu en. Kt von ng c hnh ng rng gia hay gp t ct bin, t ph sa c chua nh v ng Gia Lc (Hi Dng). Kt von ng c hnh thnh do t ngng t quanh cc thn cnh cy nh chn v i di t. Nhiu khi cn gp c di tch cnh cy mc nt bn trong kt von ng. Kt von gi ch cc mnh m c st bao bc chung quanh. Loi ny gp rt nhiu trong cc t Feralit v ng trung du. 7

N Ngoi 3 dng trn, kt von cn c th c nhiu hnh dng khc. b. C lo on : Xt v hnh dng c th chia ra 3 loi ong: ong t ong, ong ht u v ong phin. hnh phn ong ch yu l cc loi oxit v hydroxit Fe. rong m a ma, do nhit cao, trong mi trng chua cc cht Fe b ho tan trong nc di dng xt Fe ha tr 2 ri tri xung tch ly li nc ngm. V m a kh, nc ngm theo mao qun dn ln gnmt t b xy ha bin thnh xt Fe ha tr 3 kt ta li. Cc vt xt Fe ny lm cho t c mu loang l vng, in hnh t xm bc mu. Cc vt ny ngy mt ln ln v nhiu thm, ni lin vi nhau lm thnh mt mng li dy c bao bc gia nhiu Kaolinit hoc cc cht khc. Khi ang trong t ong cn mm, khi tr ra ngoi mt t cc vt xt Fe b xy ha thm, b kh nc ri tip tc cng rn li. Cc kaolinit b n mn i li nhng l nh t ong, nn c tn gi l ong. Da t ong rt rn chc thng gp v ng i thp tip gip vi ng bng thuc cc tnh Vnh Ph c, Bc Giang, Thi Nguyn, H Ty... S xut hin kt von v ong l du hiu ca s thoi ho t.i cng tr tri th ong cng nhiu do nc ngm bc hi mnh. v ng n i, t dc hn t thy c ong. V ng cao nguyn tuy a hnh cao nhng ni tng i bng cng c th hnh thnh ong. ong ht u gm nhiu ht kt von Fe, Mn, Al hnh trn nh nh ht u gn cht vi nhau. ong ht u thng c hnh thnh cc v ng n i vi hoc khc c mch nc ngm cha vi. St t cc i n i xung quanh tri xung ni thp gp mi trng trung tnh hay kim s kt ta li thnh cc ht kt von trn ri lu ngy gn kt li to thnh ong ht u. ong dng phin gm nhiu lp st chng cht ln nhau. hng t gp v cha c ch nghin cu. m li, v ng n i thp, v ng i v cao nguyn thng hnh thnh kt von v ong trong iu kin kh hu c m a ma v m a kh r rt. Kt von ch m hnh thnh nhiu nht v ng chn i. hnh phn chnh ca kt von l xt st, silic, nhm. t b kt von v ong c tng t mt mng do b xi mn v ra tri mnh, ngho dinh d ng, ln b c nh, kh hn, vi sinh vt hot ng km, cy trng sinh trng pht trin km. nh hng ca kt von v ong ti cy trng cn t y thuc vo su v dy ca tng kt von. Bin php ch yu ngn chn khng cho ong tch t tng mt l tm bin php khng ch s bc hi ca nc ngm bng cch che ph t trong ma kh. rong thc t ni cn rng che ph t c hin tng hnh thnh ong hn l v ng i trc.

N IV. C lo t v n

t Feralit hnh thnh trn nhiu loi m khc nhau nn c tnh cht bin ng rt mnh v ph thuc kh cht ch vo m. 1. b z -Fd (Rhodic Ferralsols-FRr): Din tch: 2,68 triu ha chim 8,5% din tch t Vit Nam Phn b: Ty Nguyn, ng Nam B, Qung Tr, Ngh An, Thanh Ha, Cao Bng, Sn La...

t nu trn bazan l t c qu trnh feralit mnh v qu trnh tch ly m n b mt vi lp v phong ha dy .V hnh thi phu din t c hai dng c bn l : - t nu trn bazan c tng t dy : ng nht sut dc phu din t cu tng vin ht , ti xp .Tng t mt kh nhiu m n v c mu nu m , cng xung su mc ti xp cng cao , vi mu nu ng nht. t nu trn bazan trong tng t c nhiu kt von: kt von xut hin ngay trn tng t mt 10-15% , vi cc ht kt von c ng knh 0,2-0,7 cm. T l kt von c chiu hng tng nhanh theo chiu su phu din , ch sau tng t mt 20-30 cm t l kt von t ti tr s 4050%, cc tng su di 70cm t l kt von c th t ti >70%. Tuy vy cc ht kt von ny khng dnh kt li vi nhau thnh khi rn chc nh mt s loi kt von khc , m trn ln vi cc ht t mn , v th r cy vn c kh nng xuyn qua tng kt von v ht cc cht dinh d ng . nh cht: thnh phn c gii nng, kt cu ht v vin, xp cao, dung trng b, tng dy, dc nh, phn ng t chua v rt chua, no bazo thp<50 , cation kim trao i thp, m n trung bnh v kh, ln tng s cao nhng ln d tiu ngho, kali tng s v trao i trung bnh v ngho. - t ny trng c nhiu loi cy c gi tr kinh t cao nh cao su, c ph, h tiu, ch, ma, cam - Khi s dng vo nng lm nghip cn thc hin bin php chng xi mn, che ph gi m cho t trong m a kh, lm t ti thiu bo v kt cu t. Bn thm N, P, K c bit l phn ln. - Cu to phu din: 0-25 cm: mu nu ; st; ti; xp; kt cu ht v vin, nhiu r cy; chuyn lp t t theo mu sc nhng r v cht 25-60 cm: mu nu ; m; st; xp; cht hn tng trn; kt cu vin; chuyn lp t t v mu sc 60-120 cm: mu nu ; m; xt; kt cu vin; cht hn tng trn 9

2.

bazan-Fx (Xanthic Ferralsols-FRx): Phn b ra ng bng, ti y c nhng di t hp-t ph sa c a hnh cao hn hn ng bng (khong 25-30m) v dng i ln sng Tp trung cc tnh Ty Nguyn, Ph Qu, Vnh Linh, vv... t nu vng c phn ng chua (pHKCl = 4,01 - 4,34). - t gim m n v m tng s (tng ng l 5.738% v 0,218%). - Ln tng s trung bnh (0,09 - 0,21%). - Kali tng s ngho (0,02 - 0,04%).

- Cc cht d tiu u ngho (P2O5 = 5- 7mg/ 100g t); K2O = 4- 9 mg / 100g t). - Hm lng cc cation kim trao i trong t thp (Ca++ + Mg++ = 0, 6 - 1,4 me/ 100g t). t hnh thnh trn tn tch m bazan , c qu trnh feralit mnh m , cng vi qu trnh tch ly m n b mt , qu trnh hnh thnh kt von kh ph bin . V th tt c cc t nu vng trn bazan v ng ng Nam B trong tng t u hin din ca kt von vi t l cao . Hnh thi t c dng in hnh ABC. - Tng A c dy khong 20 cm, mu nu sm, nhiu hu c, nhiu kt von ht u (40-50% trng lng ) . Thnh phn c gii nng , ti xp , cu tng vin ht . - Tng B thc cht l mt tng kt von tng i dy dc , t l kt von c xu hng tng dn theo chiu su phu din (40-80%) , c mu nu vng rt in hnh. - hch hp vi nhiu loi cy trng cn nh ng, cc loi u, khoai lang, sn, cy n qu, cy cng nghip. - Ch chng xi mn v bn thm phn N, P, K cho tng loi cy c th - Cu to phu din 0-15 cm: mu nu vng sm; tht pha st;kt cu vin; cht; xp; nhiu r cy;chuyn lp r v mu sc 10

N 15-35 cm: mu nu vng: tht pha st; kt von trn kh nhiu (30-40 th tch); kt cu vin; m; hi xp; cn t r cy. 80-150 cm: mu nu vng sm; st; kt von nh tng trn; kt cu vin v cc nh; m; cht; t xp.

3.

-Fh (Humic ferralsols-FRu) Hnh thnh cao trn 900m so vi mt bin, a hnh chia ct, dc nhiu, mt t c che ph bng thm thc vt rng. t m n vng trn ni pht trin trn sn phm phong ha ca m bazan Bnh nh thng c hnh thi phu din phn ha, tng t mn khng su.

Hnh thnh trn macma baz, trung tnh hoc vi c tng A tch ly nhiu m n. Phn b: nm v ng n i, c cao tuyt i t 700-900m n 2000m. Kh hu lnh m. Nhit bnh qun trong nm t 1520oC, thm rng xanh tt. Cu to phu din: 0-25cm: mu hi vng, xp, nhiu r cy; khi tng c kch thc 6-20mm gc cnh r, chuyn lp t t. 25-45cm: mu vng, tng va c gc cnh, st, hi xp, chuyn lp t t, cn t r cy. 45-80cm: mu nu sm, st, tng c gc cnh, cht, chuyn lp t t. 80-110cm: mu nu sm,st, tng sc cnh, th, cht. */ - t c phn ng rt chua (pHKCl = 3,81 - 4,14 ). - Giu m n v m tng s (tng ng 6,64 - 7,44% v 0,27 - 0,28%). - Ln tng s giu (0, 218 - 0,,575). - Kali tng s ngho (0,02 - 0,04%). Cc cht d tiu u ngho (PO5 = 4,2 7,5mg/100g t, K2O= 4,8 - 9,6 mg/100g t. - Hm lng cc cation kim trao i trong t thp Ca2+ + Mg2+ t 0,6 1,2mg/100g t). Dung tch hp thu kh. t ny nn trng rng hoc rng t nhin pht trin.

11

4.

n st-Fl (Plinthic ferallsols-FRp):

t vng trn phin st hnh thnh trn trm tch c, thng c qu trnh feralit yu ,vi mu vng rt nht .Tng t thng rt mng , nhiu ni tr m trn mt . nh cht: thnh phn c gii trung bnh v nng, thng c kt cu cc, ht, lp t mt kh ti xp, hm lng m n kh, m tng s trung bnh nhng cc cht dinh d ng khc nh ln v kali tng s cng nh d tiu u ngho, phn ng ca t t chua n rt chua, d no baz<50 .

V.

nh

hun

rong nhm t vng , cc t hnh thnh trn bazan c nhiu u th hn, c v c tnh vt l v ha hc ,sau l cc t nu vng trn ni . Cc t hnh thnh trn phin st c nhiu hn ch v t c ngha trong sn xut nng nghip . V mt s dng c th chia nhm t vng thnh 3 nhm ph sau : -Nhm t c hn ch nh gm cc loi t nu v nu vng trn bazan c tng t dy , chim 55% din tch nhm t vng . Hn ch ca nhm t ny l : t chua , ngho kali , ngho cc cation kim trao i . Thun th ca t ny l : Tng t dy , cu tng vin ht , giu m n , m , rt giu ln. Trong sn xut cn u tin t ny cho vic trng nhng cy cng nghip di ngy c gi tr kinh t cao nh : cao su , c ph , tiu

12

N -Nhm t c hn ch trung bnh bao gm cc t nu vng trn ni . Chim khong 35% din tch nhm t vng . Hn ch ca nhm t ny l : t chua , ngho cc cation kim trao i . Cc t trong nhm t ny c th dnh cho vic trng loi cy cng nghip di ngy nh caosu , iu , tiu v cc cy cng nghip nhn ngy nh cc loi u , ma bng vi v cc cy lng thc nh bp , khoai sn Khi sn xut ch bn b sung thm phn bn. -Nhm t c hn ch nng bao gm cc t vng pht trin trn phin st, chim 10% din tch nhm t vng . Nhm t ny c nhiu hn ch rt nghim trng : rt ngho cc cht dinh d ng , thnh phn c gii th , ln nhiu thch anh v si sn , tng t thng rt mng , dc cao , c nhiu ln v l u. VI. n trn s n t v n

rn nhm t vng c nhiu loi s dng t hn hn cc nhm t khc, m th mnh l cc cy cng nghip di ngy v ch yu trng trn ba loi t chnh l : t nu trn bazan , t nu vng trn bazan ,t nu vng trn ph ni .Cc t trn phin st do cht lng km nn t c s dng trong nng nghip . Cc t nu vng v nu trn bazan l t tt nht trong cc t vng. Khai thc ti u t ny cho sn xut cc cy cng nghip di ngy, trong cy cao su l cy ch lc sau l cy iu , thanh long v cc loi cy n qu khc . t nu vng trn n i c cht km hn nu trn bazan . N thch hp cho vic trng cy cng nghip di ngy nh : cao su , iu ; cc cy cng nghip ngn ngy : nh lc , ma , u tng v cc loi cy n qu . 1. t nu trn bazan: L loi t c nh gi vo loi tt nht Vit Nam: u im: dc nh, tng dy, ti xp, nhiu dinh d ng Nhc im: thng b hn hn S dng: khai thc ti u t ny cho sn xut cc cy cng nghip di ngy nh: cao su, c ph, iuCn thc hin tt bin php chng xi mn, gi m m a kh, bn thm cc loi phn N, P, K v ln. 2. t vng trn phin st 13

N S dng: do cht lng km nn t c s dng trong nng nghip. VII. C vn m tr n v php 1. Cc vn mi trng a. nhim t t vng l ngun ti nguyn qu gi ca nc ta v y l mt loi t tt, giu m n, xp ln... rt thch hp cho s pht trin ca cc loi cy, c bit l cc cy cng nghip di ngy. Th nhng hin nay, nhng hin tng sa mc ha, l lt, din tch t trng i trc ngy cng tng. l hu qu ca cc hin tng t nhin: bin i kh hu, ra tri, xi mn... v nguyn nhn quan trng nht l do hot ng ca con ngi. C th l : - Tp qun du canh du c lm tn tht nghim trng ti nguyn t v dinh d ng cy trng vn c trong t. Nu ch bit khai thc nhng tim nng sn c trong t s lm t b ngho dinh d ng - Vic s dng t trng cy trng cn ngn ngy . y l phng thc canh tc theo kiu bc lt t, lm t b xi mn, thoi ha nhanh chng. - Vic tn ph rng, khai thc s dng t khng hp l dn n t trng i trc gy hu qu nghim trng v mi trng nh : l lt thng xuyn v ngy cng nghim trng. - i vi Vit Nam: nguyn nhn chnh l s dng khng hp l phn bn, ha cht bo v v kch thch sinh trng, cc cht thi thng qua x l cc v ng ng dn c, th v khu cng nghip + Cc cht c do chin tranh li: Theo thng k ca chnh ph M, gn 50% din tch rng v t canh tc min Nam Vit Nam b ri cht c t 1 ln tr ln. M s dng 72 triu lit cht dit c v lm tri l cy, trong cht c mu da cam c cha dioxin chim 60%,cht trng chim 13% v cht xanh chim 27%. + Khai thc qu mc ti nguyn thin nhin. in hnh l nhim do khai thc bauxite. Qu trnh s ch Bauxite lt alumina thng li qung t nht l b n v nc nhim b n. B n v nc nhim bn tn ng cc ha cht n mn ( c bit l soude caustic) khin chng tr thnh nhng vng b n ln m khng vi sinh vt no c th sng c, hy hoi b mt t v gy nhim mi trng. 14

N Cch x l l chon loi b n v nc thi xung ri ph 1 lp t dy ln ly mt bng khai thc, sau ph xanh trng trt. Nhng cch ny vn cha gii quyt c vn nhim nc ngm do ma to ra. Ring vn nhit khng kh gia tng v bi do ma gi cun i th vn cha c cch no gii quyt. Vic hon th v chon bn l ht sc tn km v thng li nhng cnh quan loang l trn mt t. V th v tr khai thc bauxite phi xa khu dn c v cc mch nc ngm Mi nm lp ph th nh ng Ty Nguyn b xi mn v tri ra bin hang trm triu tn.Ph rng canh tc l vn nng bng nht y. rung bnh t nm 1990 n nay mi nm, ni y mt 15000 ha rng. T l che ph 1985 l 75%, nay ch cn 60%

b. Thoi ha t Vic s dng t ni chung v t vng ni ring m km bn vng nh ph rng v canh tc nng nghip khng hp l gy qu trnh thoi ha nghim trng t. Bao gm cc qu trnh: - Xi mn , ra tri - Laterit ha to kt von v ong - Qu trnh kh hn - Qu trnh bin i mt s c tnh l, ha quan trng ca t: Gim lng hu c v m trong t t chua v tng cng nng lc c nh ln Thoi ha v l tnh t - Mt cn bng dinh d ng rt v st t

- Ngp ng - ...........

15

N Nguyn nhn thoi ha rt nhiu song ch yu do hot ng ca con ngi: canh tc nng nghip th s, qu trnh cng nghip pht trin cng nghip, khai thc ti nguyn khong sn khng hp l,... Thoi ha bi qu trnh Laterit ha Mt vn ang c mi ngi quan tm l d n khai thc boxit Ty Nguyn. Ta bit rng khu vc ny c che ph bi mt din tch ln t bazan mu m trng cc cy cng nghip c gi tr kinh t.Khi khai thc boxit th lp thm thc vt trn b mt phu din t s b ph v ,nh vy din tch t b mt khng cn na ,nh hng ln n s pht trin kinh t vng ny ni ring v c nc ni chung. Hn th vn ny cng c cc nh mi trng quan tm rt nhiu v n s tc ng rt ln n s bin i Mi trng theo hng xu i.

2.Gi i php: Nguyn tc s d t n s d v hp l: ngha l t ai cn s dng ht v mi din tch t cn c b tr ph hp va tng nng sut cy trng va m bo ph ca t t s d ng c hi u qu kinh t cao c s d ng mt cch b n vng: bn vng c v s lng v cht lng, khng nhng p ng nhu cu hin ti m cn c v nhu cu v sau; bn vng t ai gn lin vi iu kin sinh thi, v th cn m bo cch s dng t v li ch trc mt vi li ch lu di v sau Cn c 1 s gii php

Bi n php sinh h c: Thng qua b tr h thng cy trng c tn che ti a trong m a ma Canh tc theo ng nh mc Thit lp cc bng cy xanh ngn cn dng chy mt khi tri ma T p qun canh tc: hay i tp qun canh tc t th s n gin ch ngh n li ch trc mt sang nhng phng php hin i: c gii ha, t ng ha...ngh n li ch lu di. 16

N Nng cao k thut, bin php canh tc, cp dng tin b k thut trn t dc nh canh tc cc cy ngn ngy nng lm kt hp. - Ngoi ra cn dng cc cng trnh chng xi mn,h thng ti tiu thch hp. - C cc d n qui hoch tng th kinh t ca v ng v a phng - Hn ch s gia tng dn s - S dng phn bn hp l Hn ch s dng phn bn ha hc v thuc bo v thc vt S dng phn xanh v phn vi sinh - a dng ha cy trng di hnh thc trng sen gi v, lun canh .p dng h thng nng lm ng vi cc m hnh a dng phong ph. - S dng phi gn vi bo v t nng cao ph cho t, duy tr v ci thin h mi trng sinh thi sn xut pht trin c lu bn V chnh sch php lu t: B sung, hon thin, sa i nhng chnh sch php lut v vic s dng, s hu v qun l nh nc v t ai Xy dng v s dng hiu qu h thng thng tin ti nguyn t Qui hoch v qun l s dng t hp l Ph bin cho ngi dn v Lut t ai, lut bo v v pht trin rng c thc bo v t X pht nghim minh nhng trng hp gy nhim nghim trng V kinh t : Qui hoch sp xp li cc v ng dn c gia vng min Hn ch tnh trng di canh di c, t rng lm ry Xy dng nhng chng trnh p ng lng thc thc phm cho ng bo dn tc thiu s, nh canh nh c, m bo pht trin, chng xi mn t Nghin cu v p dng cc cng nghip nng lm ng kt hp nhm bo m pht trin cc vng kinh t V k thu t: Qun l lu vc sng sui bo v t v nc, pht trin thy li cn bng sinh thi p dng cc bin php k thut tng hp v u t thm canh theo chiu su 17

N Ti to lp ph thc vt bng cch trng rng v t hp Nng Lm nhm bo v ph v s dng bn vng t dc Thc hin tun hon hu c trong t Trng cy lu nm c gi tr kinh t nhng m bo t xi xo t Thc h cc h nng lm kt hp vi chn nui gia s c v ng i dc S dng bin php k thut chng xi mn t , hn ch thoi ha: lm rung bc thang, xp b , bn phn hu c, trng cy bng xanh Nhng quan trng nht l b tr cy trng hp l trn t dc: nh di trng cy lm nghip quang ng ng mc, sau l trng bng cy xanh v cy nng nghip xen gia kt hp vi lun canh, di chn i th trng cy n qu.

K t lu n

t vng (t feralit) l loi t quan trng Vit Nam. Th nhng hin nay din tch t feralit c s dng mt cch hiu qu cha c nhiu. Mt phn l do con ngi s dng (nng dn) cha c trang b kin thc mt cch y , trng cc loi cy cha thch hp dn n vic bc lt t qu mc lm t b thoi ha. Mt khc, hin tng xi mn, ra tri do t nhin, m ch o l do hot ng v thc ca con ngi l nguyn nhn to ln dn n tnh trng t b thoi ha. rc thc trng , chng ta cn phi c nhng bin php va gim din tch t b thoi ha, va ci to din tch t b thoi ha nhm hng ti mc tiu pht trin bn vng.

18