Quan Tri Doanh Nghiep

Qun tr doanh nghip
Bi: Trng Ha Bnh V Th Tuyt
Qun tr doanh nghip
Bi: Trng Ha Bnh V Th Tuyt
Phin bn trc tuyn: < http://voer.edu.vn/content/col10194/1.1/ >
Hoc lieu Mo Vietnam - Vietnam Open Educational Resources
Ti liu ny v s bin tp ni dung c bn quyn thuc v Trng Ha Bnh, V Th Tuyt. Ti liu ny tun th giy php Creative Commons Attribution 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/). Ti liu c hiu nh bi: August 3, 2010 Ngy to PDF: August 31, 2010 bit thng tin v ng gp cho cc module c trong ti liu ny, xem tr. 201.
Ni dung
1 Tng quan v qun tr kinh doanh v nhim v ch yu ca nh qun tr doanh nghip 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 nh ngha doanh nghip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Phn loi doanh nghip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Bn cht v c im ca h thng kinh doanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Doanh nghip l n v sn xut v phn phi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Mi trng hot ng ca doanh nghip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Mc ch v mc tiu ca doanh nghip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Thnh lp gii th, ph sn doanh nghip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2 Cu hi n tp tng quan v qun tr kinh doanh v nhim v ch yu ca nh qun tr doanh nghip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 3 Nhng vn c bn ca qun tr doanh nghip 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 Tng quan v qun tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 K hoch qun tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 T chc qun tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Lnh o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Kim tra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Phn cp trong qun tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Cc k nng qun tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Vai tr nh qun tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Cc l thuyt qun tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Quyt nh qun tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
4 Cu hi n tp nhng vn c bn ca qun tr doanh nghip . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 5 Qun tr Marketing trong doanh nghip 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 Khi nim, vai tr v qu trnh pht trin ca marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Marketing hn hp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Hnh vi ca ngi tiu dng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 61 Phn tch th trng v la chn th trng mc tiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Chnh sch sn phm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Chnh sch gi c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Chnh sch phn phi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 Chnh sch xc tin bn hng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
6 Cu hi n tp marketing trong doanh nghip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 7 Qun tr chi ph kinh doanh trong doanh nghip 7.1 7.2 7.3 7.4 Mt s khi nim k ton . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 85 Khi nim v phn loi chi ph kinh doanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Gi thnh sn phm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . 95 nh ngha v vai tr ngn sch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
8 Cu hi n tp qun tr chi ph kinh doanh trong doanh nghip . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 109 9 Qun tr nhn s trong doanh nghip 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 Khi nim v tm quan trng ca nhn s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . 111 Mc tiu v chc nng ca qun tr nhn s trong doanh nghip . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . 113 Khi nim ngha v tc dng ca phn tch cng vic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 Khai thc ngun kh nng lao ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 B tr v s dng lao ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 o to hun luyn v pht trin nhn vin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
iv 9.7 nh gi nng lc thc hin cng vic ca nhn vin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 9.8 Tr cng lao ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 10 Cu hi n tp qun tr nhn s trong doanh nghip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 11 Qun tr cung ng 11.1 11.2 11.3 11.4 Khi nim v phng php phn tch la chn cung ng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 Qun l mua sm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 Qun tr d tr (tn kho) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 H thng lt t hnh c nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
12 Cu hi n tp qun tr cung ng trong doanh nghip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 13 Hiu qu kinh t ca sn xut kinh doanh trong doanh nghip 13.1 Hiu qu kinh t v vai tr ca vic nng cao hiu qu kinh t trong sn xut kinh doanh ca doanh nghip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 13.2 H thng ch tiu hiu qu kinh t v phng php tnh ton hiu qu kinh t trong cc doanh nghip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 13.3 Cc bin php nng cao hiu qu kinh t ca sn xut kinh doanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 14 Cu hi n tp hiu qu kinh t ca sn xut kinh doanh trong doanh nghip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 15 Qun tr cht lng trong doanh nghip 15.1 15.2 15.3 15.4 15.5 Khi nim v sn phm, cht lng sn phm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 Lch s pht trin ca cc quan nim qun tr cht lng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 m bo cht lng v cc h thng m bo cht lng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . 188 Cng c qun tr cht lng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . 196 Cu hi n tp qun tr cht lng trong doanh nghip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . 198
16 Ti liu tham kho Qun tr doanh nghip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . 199 Attributions . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .201
Chng 1
Tng quan v qun tr kinh doanh v nhim v ch yu ca nh qun tr doanh nghip

1.1 nh ngha doanh nghip1
1.1.1 nh ngha
1.1.1.1 Mt s quan im v doanh nghip. Hin nay trn phng din l thuyt c kh nhiu nh ngha th no l mt doanh nghip, mi nh ngha u mang trong n c mt ni dung nht nh vi mt gi tr nht nh. iu y cng l ng nhin, v rng mi tc gi ng trn nhiu quan im khc nhau khi tip cn doanh nghip pht biu. Chng hn: 1.1.1.1.1 Xt theo quan im lut php: Doanh nghip l t chc kinh t c t cch php nhn, c con du, c ti sn, c quyn v ngha v dn s hot ng kinh t theo ch hch ton c lp, t chu trch nhim v ton b hot ng kinh t trong phm vi vn u t do doanh nghip qun l v chu s qun l ca nh nc bng cc loi lut v chnh sch thc thi 1.1.1.1.2 Xt theo quan im chc nng: Doanh nghip c nh ngha nh sau: "Doanh nghip l mt n v t chc sn xut m ti ngi ta kt hp cc yu t sn xut (c s quan tm gi c ca cc yu t) khc nhau do cc nhn vin ca cng ty thc hin nhm bn ra trn th trng nhng sn phm hng ha hay dch v nhn c khon tin chnh lch gia gi bn sn phm vi gi thnh ca sn phm y. (M.Francois Peroux). 1.1.1.1.3 Xt theo quan im pht trin D oanh nghip l mt cng ng ngi sn xut ra nhng ca ci. N sinh ra, pht trin, c nhng tht bi, c nhng thnh cng, c lc vt qua nhng thi k nguy kch v ngc li c lc phi ngng sn xut, i khi tiu vong do gp phi nhng kh khn khng vt qua c " (trch t sch " kinh t doanh nghip ca D.Larua.A Caillat - Nh xut bn Khoa Hc X Hi 1992 )
1 This
content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15871/1.2/>.
CHNG 1. TNG QUAN V QUN TR KINH DOANH V NHIM V CH YU CA NH QUN TR DOANH NGHIP 1.1.1.1.4 Xt theo quan im h thng Doanh nghip c cc tc gi ni trn xem rng " doanh nghip bao gm mt tp hp cc b phn c t chc, c tc ng qua li v theo ui cng mt mc tiu. Cc b phn tp hp trong doanh nghip bao gm 4 phn h sau: sn xut, thng mi, t chc, nhn s. Ngoi ra c th lit k hng lot nhng nh ngha khc na khi xem xt doanh nghip di nhng gc nhn khc nhau. Song gia cc nh ngha v doanh nghip u c nhng im chung nht, nu tng hp chng li vi mt tm nhn bao qut trn phng din t chc qun l l xuyn sut t khu hnh thnh t chc, pht trin n cc mi quan h vi mi trng, cc chc nng v ni dung hot ng ca doanh nghip cho thy l mt doanh nghip nht thit phi c cu thnh bi nhng yu t sau y: * Yu t t chc : mt tp hp cc b phn chuyn mn ha nhm thc hin cc chc nng qun l nh cc b phn sn xut, b phn thng mi, b phn hnh chnh. * Yu t sn xut: cc ngun lc lao ng, vn, vt t, thng tin. * Yu t trao i : nhng dch v thng mi - mua cc yu t u vo, bn sn phm sao cho c li u ra. * Yu t phn phi : thanh ton cho cc yu t sn xut, lm ngha v nh nc, trch lp qu v tnh cho hot ng tng lai ca doanh nghip bng khon li nhun thu c. 1.1.1.2 nh ngha doanh nghip T cch nhn nhn nh trn c th pht biu v nh ngha doanh nghip nh sau: Doanh nghip l n v kinh t c t cch php nhn, quy t cc phng tin ti chnh, vt cht v con ngi nhm thc hin cc hot ng sn xut, cung ng, tiu th sn phm hoc dch v, trn c s ti a ha li ch ca ngi tiu dng, thng qua ti a ha li ca ch s hu, ng thi kt hp mt cch hp l cc mc tiu x hi. -Doanh nghip l mt n v t chc kinh doanh c t cch php nhn: T cch php nhn ca mt doanh nghip l iu kin c bn quyt nh s tn ti ca doanh nghip trong nn kinh t quc dn, n do Nh nc khng nh v xc nh. Vic khng nh t cch php nhn ca doanh nghip vi t cch l mt thc th kinh t, mt mt n c nh nc bo h vi cc hot ng sn xut kinh doanh, mt khc n phi c trch nhim i vi ngi tiu dng, ngha v ng gp vi nh nc, trch nhim i vi x hi. i hi doanh nghip phi chu trch nhim v ngha v ti chnh trong vic thanh ton nhng khon cng n khi ph sn hay gii th. - Doanh nghip l mt t chc sng trong mt th sng (nn kinh t quc dn) gn lin vi a phng ni n tn ti. - Doanh nghip l mt t chc sng v l n c qu trnh hnh thnh t mt ch v bn lnh ca ngi sng lp (t nhn, tp th hay Nh nc); qu trnh pht trin thm ch c khi tiu vong, ph sn hoc b mt doanh nghip khc thn tnh. V vy cuc sng ca doanh nghip ph thuc rt ln vo cht lng qun l ca nhng ngi to ra n. - Doanh nghip ra i v tn ti lun lun gn lin vi mt v tr ca mt a phng nht nh, s pht trin cng nh suy gim ca n nh hng n a phng .
1.2 Phn loi doanh nghip2

1.2.1 Phn loi
1.2.1.1 Cn c vo tnh cht s hu ti sn trong doanh nghip Theo tiu thc ny doanh nghip c phn thnh cc loi: DN nh nc, DN t nhn, cng ty, hp tc x (HTX)
2 This
3 1.2.1.1.1 Doanh nghip Nh nc: L t chc kinh t do Nh nc u t vn. Nh nc - ngi i din ton dn - t chc thc hin chc nng qun l trn mi mt hot ng sn xut kinh doanh k t khi thnh lp cho n khi gii th. Doanh nghip nh nc c t cch php nhn, c cc quyn v ngha v dn s trong phm vi s vn do doanh nghip qun l. 1.2.1.1.1.1 Khi nim: iu1 lut DNNN c Quc hi thng qua ngy 20.4.1995 nu: DNNN l t chc kinh t do Nh nc u t vn thnh lp v t chc qun l hot ng kinh doanh hoc hot ng cng ch nhm thc hin mc tiu kinh t x hi Nh nc quy nh. Doanh nghip c t cch hp php c cch php nhn c cc quyn v ngha v dn s, chu trch nhim v ton b hot ng kinh doanh 1.2.1.1.1.2 c im. Vi nhim v thc hin cc mc tiu kinh t x hi v iu tit v m trong nn kinh t th trng t ra nhu cu khch quan v s hnh thnh v tn ti cc DNNN. Quyn s hu t liu sn xut thuc v Nh nc, l c im th nht phn bit DNNN vi cc doanh nghip khc, ng thi hot ng kinh doanh l c im phn bit DNNN vi cc t chc, c quan khc ca Chnh ph. DNNN c phn bit cc loi hnh doanh nghip khc bi cc c im sau y: (bng 1.1) Bng 1.1: So snh DNNN vi cc loi hnh DN khc
DOANH NGHIP NH NC -C quan Nh nc c thm quyn ra quyt nh thnh lp, thc hin cc mc tiu kinh t x hi m bo tnh nh hng XHCN -Ti sn l mt b phn ca ti sn Nh nc, thuc thuc s hu ca Nh nc (v DNNN do Nh nc u t vn thnh lp). DNNN khng c quyn s hu i vi ti sn m ch l ngi qun l kinh doanh trn s ti sn ca Nh nc (khng c quyn s hu nhng c quyn chim hu, nh ot v s dng - DNNN do Nh nc t chc B my qun l ca doanh nghip Nh nc b nhim cc cn b ch cht ca doanh nghip, ph duyt chin lc, qui hoch, k hoch...
CC LOI HNH DN KHC - C quan Nh nc cho php thnh lp trn c s ng k kinh doanh ca cc ch th kinh doanh - Ch th kinh doanh l ch s hu i vi ti sn kinh doanh ca h
Table 1.1
1.2.1.1.1.3 Thnh lp v t chc xp xp li DNNN: thc hin vai tr ch o trong nn kinh t Quyt nh 388/HBT v thnh lp li cc DNNN l bin php u tin thc hin xp xp li cc DNNN. Bin php th hai, tin hnh c phn ha cc DNNN. Mc ch ca c phn ha l nng cao hiu qu hat ng kinh doanh ca doanh nghip. Ngoi c phn ha doanh nghip nh nc, ng v Nh nc cn ch trng chuyn doanh nghip nh nc thnh cng ty trch nhim hu hn. Vic chuyn doanh nghip nh nc kinh doanh sang hat ng theo c ch cng ty trch nhim hu hn hoc cng ty c phn v b sung hnh thc cng ty trch nhim
CHNG 1. TNG QUAN V QUN TR KINH DOANH V NHIM V CH YU CA NH QUN TR DOANH NGHIP hu hn ch c mt sng lp vin p dng i vi doanh nghip kinh doanh 100% vn nh nc thc cht l ni dung ch yu ca cng ty ha. Cng ty ha doanh nghip nh nc nhm xc lp c ch pht huy ng lc lao ng v qun l doanh nghip nh nc trn c s pht huy quyn v trch nhim ca cc doanh nghip c phn vn nh nc v tinh thn tch cc ca ngi lao ng ti doanh nghip nh nc; bo m s cng bng tng i gia ngi lao ng trong doanh nghip nh nc vi ngi lao ng trong cc hp tc x c phn, doanh nghip nh nc c phn ha; nng cao hiu qu qun l ca nh nc i vi cc doanh nghip nh nc. Bin php th ba, l hnh thnh cc t chc kinh t mnh sc cnh tranh, hnh thnh nhng ngnh kinh t k thut, m bo thng nht cn i sn xut, nhp khu, tiu dng, ngnh hng trn phm vi c nc, ng vai tr quan trng trong cc cn i xut nhp khu, bo m vt t hng tiu dng ch yu, gp phn n nh gi c th trng. Cc DNNN ang chim gi mt v tr quan trng trong nn kinh t t nc v s tham gia ng gp v vai tr trong qun l ca nn kinh t th trng theo nh hng XHCN. M hnh DNNN ang tip tc c nghin cu ci tin hot ng ngy cng c hiu qu cao hn, nng cao sc cnh tranh ca sn phm, dch v trn th trng, gi c vai tr ch o trong nn kinh t. 1.2.1.1.2 Doanh nghip hn vn: L mt t chc kinh t m vn c u t do cc thnh vin tham gia gp vo v c gi l cng ty. H cng chia li v cng chu l tng ng vi phn vn ng gp. Trch nhim php l ca tng hnh thc c nhng c trng khc nhau. Theo Lut doanh nghip, loi hnh cng ty c cc loi: cng ty hp danh, cng ty trch nhim hu hn, cng ty c phn. 1.2.1.1.2.1 Khi nim Cng ty. Cng ty c hiu l s lin kt ca 2 hoc nhiu c nhn hoc php nhn bng s kin php l, nhm tin hnh t c mc tiu chung no " (theo KUBLER). 1.2.1.1.2.2 c im cng ty: - Cng ty phi do hai ngi tr ln gp vn thnh lp, nhng ngi ny phi c lp vi nhau v mt ti sn. - Nhng ngi tham gia cng ty phi gp ti sn nh tin, vng, ngoi t, my mc thit b, tr s, bn quyn s h cng nghip. Tt c cc th do cc thnh vin ng gp tr thnh ti sn chung ca cng ty nhng mi thnh vin vn c quyn s h i vi phn vn gp. H c quyn bn tng, cho phn s h ca mnh. Mc ch vic thnh lp cng ty l kim li chia nhau. Li nhun ca cng ty c chia cho nhng ngi c vn trong cng ty. 1.2.1.1.2.3 Cc loi hnh cng ty Vit Nam. 1.2.1.1.2.3.1 Cng ty hp danh. Cng ty hp danh l doanh nghip c t nht hai thnh vin hp danh, ngoi cc thnh vin hp danh c th c thnh vin gp vn. Thnh vin hp danh phi l c nhn, c trnh chuyn mn v uy tn ngh nghip, phi chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh v cc ngha v ca cng ty, khng c ng thi l thnh vin ca cng ty hp danh khc hoc ch doanh nghip t nhn. Thnh vin gp vn ch chu trch nhim v cc ngha v cu cng ty trong phm vi phn vn gp gp vo cng ty. Hi ng thnh vin gm tt c cc thnh vin hp danh: l c quan quyt nh cao nht ca cng ty. Trong qu trnh hot ng, cc thnh vin hp danh phn cng nhau m nhn cc chc trch qun tr v kim sot hot ng ca cng ty, trong c mt ngi lm gim c cng ty Thnh vin gp vn ca cng ty c quyn tham gia tho lun v biu quyt nhng vn quan trng trong iu l cng ty.
5 - Vic tip nhn thnh vin mi: ngi c tip nhn lm thnh vin hp danh mi hoc thnh vin gp vn mi khi c tt c thnh vin hp danh ca cng ty ng . Thnh vin hp danh mi ch chu trch nhim v cc ngha v cu cng ty pht sinh sau khi ng k thnh vin vi c quan ng k kinh doanh - Vic rt khi cng ty: thnh vin hp danh c quyn rt khi cng ty nu c a s thnh vin hp danh cn li ng , nhng vn phi lin i chu trch nhim v cc ngha v ca cng ty. Vic chuyn nhng phn vn gp cho cc thnh vin khc c t do thc hin - Vic chm dt t cch thnh vin: + Nu do thnh vin t rt vn ra khi cng ty hoc b khai tr khi cng ty th ngi phi lin i chu trch nhim v ngha v ca cng ty pht sinh trc khi vic ng k chm dt t cch thnh vin vi c quan ng k kinh doanh. + Nu do thnh vin cht hoc b hn ch mt nng lc hnh v dn s th cng ty c quyn s dng ti sn tng ng vi trch nhim ca ngi thc hin cc ngha v ca cng ty. 1.2.1.1.2.3.2 Cng ty trch nhim hu hn (TNHH). L doanh nghip, trong cc thnh vin cng gp vn cng chia nhau li nhun, cng chu l tng ng vi phn vn gp v ch chu trch nhim v cc khon n ca cng ty trong phm vi phn vn ca mnh gp vo cng ty. - c im: + Cng ty TNHH c hai thnh vin tr ln (iu 26), thnh vin chu trch nhim v cc khon n v cc ngha v ti sn khc ca doanh nghip trong phm vi s vn cam kt gp vo doanh nghip, nhng khng qu 50 thnh vin. + Phn vn gp ca tt c cc thnh vin di bt k hnh thc no u phi ng ngay khi thnh lp cng ty. Phn vn gp ca cc thnh vin khng c th hin di hnh thc chng khon (nh c phiu trong cng ty c phn) v c ghi r trong iu l ca cng ty. + Cng ty TNHH khng c pht hnh c phiu ra ngoi cng chng huy ng vn. Do kh nng tng vn ca cng ty rt hn ch. + Vic chuyn nhng phn vn gp ca mnh cho ngi ngoi cng ty b hn ch gt gao. Vic chuyn nhng vn ch c thc hin khi c s ng ca nhm thnh vin i din cho t nht 3/4 s vn iu l ca cng ty. Trn mi giy t giao dch, ngoi tn cng ty, vn iu l ca cng ty phi ghi r cc ch "Trch nhim h hn", vit tt "TNHH". + C cu qun l thng gn nh ph thuc vo s lng thnh vin. Nu cng ty c t 11 thnh vin tr xung c cu t chc qun tr gm c hi ng thnh vin l c quan quyt nh cao nht, Ch tch cng ty v gim c (hoc Tng gim c) iu hnh. Trng hp cng ty TNHH mt thnh vin l t chc (iu 46) l doanh nghip do mt t chc s hu - gi tt l ch s hu chu trch nhim v cc khan n v cc ngha v ti sn khc ca doanh nghip trong phm vi s vn iu l ca cng ty. Ch s hu cng ty c quyn chuyn nhng ton b hoc mt phn vn iu l ca cng ty cho t chc, c nhn khc. i vi loi cng ty ny th khng thnh lp hi ng thnh vin. Ty thuc quy m, ngnh, ngh kinh doanh c cu t chc qun l bao gm: Hi ng qun tr v gim c (Tng gim c) hoc Ch tch cng ty v Gim c (Tng gim c), trong Ch tch l ch s hu cng ty v l ngi i din theo php lut ca cng ty, c ton quyn quyt nh vic qun l v iu hnh hot ng kinh doanh ca cng ty. i vi cng ty c 12 thnh vin tr ln phi lp thm ban kim sot. Thun li v kh khn ca cng ty TNHH + Thun li: [U+F069] C nhiu ch s hu hn DNTN nn c th c nhiu vn hn, do vy c v th ti chnh to kh nng tng trng cho doanh nghip.
CHNG 1. TNG QUAN V QUN TR KINH DOANH V NHIM V CH YU CA NH QUN TR DOANH NGHIP [U+F069] Kh nng qun l ton din do c nhiu ngi hn tham gia iu hnh cng vic kinh doanh, cc thnh vin vn c trnh kin thc khc nhau, h c th b sung cho nhau v cc k nng qun tr. [U+F069]Trch nhim php l hu hn. + Kh khn: [U+F069] Kh khn v kim sot: Mi thnh vin u phi chu trch nhim i vi cc quyt nh ca bt c thnh vin no trong cng ty. Tt c cc hot ng di danh ngha cng ty ca mt thnh vin bt k u c s rng buc vi cc thnh vin khc mc d h khng c bit trc. Do , s hiu bit v mi quan h thn thin gia cc thnh vin l mt yu t rt quan trng v cn thit, bi s y quyn gia cc thnh vin mang tnh mc nhin v c phm vi rt rng ln [U+F069] Thiu bn vng v n nh, ch cn mt thnh vin gp ri ro hay c suy ngh khng ph hp l cng ty c th khng cn tn ti na; tt c cc hot ng kinh doanh d b nh ch. Sau nu mun th bt u cng vic kinh doanh mi, c th c hay khng cn mt cng ty TNHH khc. [U+F069] Cng ty TNHH cn c bt li hn so vi DNTN v nhng im nh phi chia li nhun, kh gi b mt kinh doanh v c ri ro chn phi nhng thnh vin bt ti v khng trung thc. 1.2.1.1.2.3.3 Cng ty c phn. Khi nim v c im:Cng ty c phn l cng ty trong : + S thnh vin gi l c ng m cng ty phi c trong sut thi gian hot ng t nht l ba.
+ Vn cu cng ty c chia thnh nhiu phn bng nhau gi l c phn v c th hin di hnh thc chng khon l c phiu. Ngi c c phiu gi l c ng tc l thnh vin cng ty. + Khi thnh lp cc sng lp vin (nhng ngi c sng kin thnh lp cng ty ch cn phi k 20% s c phiu d tnh pht hnh), s cn li h c th cng khai gi vn t nhng ngi khc. + Cng ty c phn c pht hnh c phiu v tri phiu ra ngoi cng chng, do kh nng tng vn ca cng ty rt ln. + Kh nng chuyn nhng vn ca cc c ng d dng. H c th bn c phiu ca mnh mt cch t do. + Cng ty c phn thng c ng thnh vin (c ng) v n c pht hnh c phiu, ai mua c phiu s tr thnh c ng. T chc qun l cng ty c phn: Cng ty c phn l loi cng ty thng thng c rt nhiu thnh vin v vic t chc qun l rt phc tp, do phi c mt c ch qun l cht ch. Vic qun l iu hnh cng ty c phn c t di quyn ca 3 c quan: - i hi ng c ng; - Hi ng qun tr; - Ban kim sot . + i hi ng c ng: i hi ng c ng l c quan c thm quyn quyt nh cao nht ca cng ty gm tt c cc c ng. C ng c th trc tip hoc gin tip tham gia i hi ng cng ty. L c quan tp th, i hi ng khng lm vic thng xuyn m ch tn ti trong thi gian hp v ch ra quyt nh khi c cc c ng tho lun v biu quyt tn thnh.
Figure 1.1
i hi ng c ng: c triu tp thnh lp cng ty. Lut khng quy nh i hi ng c ng phi hp trc hay sau khi c giy php thnh lp nhng phi tin hnh trc khi ng k kinh doanh. i hi ng thnh lp hp l phi c nhm c ng i din cho t nht 3/4 s vn iu l ca cng ty v biu quyt theo a s phiu qu bn. * i hi ng bt thng: l i hi ch c triu tp sa i iu l cng ty. Tnh bt thng ca i hi ni ln rng i hi s quyt nh nhng vn rt quan trng. * i hi ng thng nin: c t chc hng nm. i hi ng thng nin quyt nh nhng vn ch yu sau: [U+F0B7] Quyt nh phng hng, nhim v pht trin cng ty v k hoch kinh doanh hng nm. [U+F0B7] Tho lun v thng qua bn tng kt nm ti chnh. [U+F0B7] Bu, bi min thnh vin HQT v kim sot vin. [U+F0B7] Quyt nh s li nhun trch lp cc qu ca cng ty s li nhun chia cho c ng, phn chia trch nhim v cc thit hi xy ra i vi cng ty trong kinh doanh. [U+F0B7] Quyt nh cc gii php ln v ti chnh cng ty. [U+F0B7] Xem xt sai phm ca HQT gy thit hi cho cng ty. + Hi ng qun tr: (HQT) HQT l c quan qun l cng ty, c t 3-12 thnh vin, s lng c th c ghi trong iu l cng ty. HQT c ton quyn nhn danh cng ty quyt nh mi vn lin quan n mc ch, quyn li ca cng ty tr nhng vn thuc thm quyn ca i hi ng. HQT bu mt ngi lm ch tch, ch tch HQT c th kim Gim c (Tng gim c cng ty) hoc HQT c mt ngi trong s h lm Gim c hoc thu ngi lm Gim c cng ty. + Ban kim sot : Cng ty c phn c trn mi mt c ng phi c ban kim sot t ba n nm thnh vin. Kim sot vin thay mt cc c ng kim sot cc hot ng ca cng ty, ch yu l cc vn ti chnh. V vy phi c t nht mt kim sot vin c trnh chuyn mn v k ton. Kim sot vin c nhim v v quyn hn nh sau: - Kim sot s sch k ton ti sn, cc bng tng k nm ti chnh ca cng ty v triu tp i hi ng khi cn thit; - Trnh i hi ng bo co thm tra cc bng tng kt nm ti chnh cu cng ty;
CHNG 1. TNG QUAN V QUN TR KINH DOANH V NHIM V CH YU CA NH QUN TR DOANH NGHIP - Bo co v s kin ti chnh bt thng xy ra v nhng u khuyt im trong qun l ti chnh cu HQT. Cc kim sot vin chu trch nhim trc i hi ng v khng c kim nhim l thnh vin HQT, Gim c hoc l ngi c lin quan trc h ba i vi h. Nh vy t chc cng ty c s phn cng cc chc nng c th cho tng c quan khc nhau, gim st ln nhau trong mi cng vic. - Thun li kh khn ca cng ty c phn + Thun li: [U+F068] Trch nhim php l c gii hn: trch nhim ca cc c ng ch gii hn s tin u t ca h. [U+F068] Cng ty c phn c th tn ti n nh v lu bn [U+F068] Tnh cht n nh, lu bn, s tha nhn hp php, kh nng chuyn nhng cc c phn v trch nhim hu hn, tt c cng li, c ngha l nh u t c th u t m khng s gy nguy him cho nhng ti sn c nhn khc v c s m bo trong mt chng mc no o gi tr vn u t s tng ln sau mi nm. iu ny to kh nng cho hu ht cc cng ty c phn tng vn tng i d dng. [U+F068] c chuyn nhng quyn s hu. Cc c phn hay quyn s hu cng ty c th c chuyn nhng d dng, chng c ghi vo danh mc chuyn nhng ti S giao dch chng khon v c th mua hay bn trong cc phin m ca mt cch nhanh chng. V vy, cc c ng c th duy tr tnh thanh khon ca c phiu v c th chuyn nhng cc c phiu mt cch thun tin khi h cn tin mt. + Kh khn: [U+F068] Cng ty c phn phi chp hnh cc ch kim tra v bo co cht ch. [U+F068] Kh gi b mt: v li nhun ca cc c ng v thu ht cc nh u t tim tng, cng ty thng phi tit l nhng tin tc ti chnh quan trng, nhng thng tin ny c th b i th cnh tranh khai thc. [U+F068] Pha cc c ng thng thiu quan tm ng mc, rt nhiu c ng ch lo ngh n li c phn hng nm v t hay khng quan tm n cng vic ca cng ty. S quan tm n li c phn ny lm cho mt s ban lnh o ch ngh n mc tiu trc mt ch khng phi thnh t lu di. Vi nhim k hu hn, ban lnh o c th ch mun bo ton hay tng li c phn nng cao uy tn ca bn thn mnh. [U+F068] Cng ty c phn b nh thu hai ln. Ln th nht thu nh vo cng ty. Sau , khi li nhun c chia, n li phi chu thu nh vo thu nhp c nhn ca tng c ng. 1.2.1.1.3 Doanh nghip t nhn: Theo hnh thc ny th vn u t vo doanh nghip do mt ngi b ra. Ton b ti sn ca doanh nghip thuc quyn s hu ca t nhn. Ngi qun l doanh nghip do ch s hu m nhn hoc c th thu mn, tuy nhin ngi ch doanh nghip l ngi phi hon ton chu trch nhim ton b cc khon n cng nh cc vi phm trn cc mt hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip trc php lut. 1.2.1.1.3.1 nh ngha: Doanh nghip t nhn (DNTN) l n v kinh doanh c mc vn khng thp hn vn ng k, do mt c nhn lm ch v t chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh v mi hot ng ca doanh nghip. 1.2.1.1.3.2 c im. - DNTN l mt n v kinh doanh do mt c nhn b vn ra thnh lp v lm ch. C nhn va l ch s hu, va l ngi s dng ti sn, ng thi cng l ngi qun l hot ng doanh nghip. Thng thng, ch doanh nghip l gim c trc tip tin hnh hot ng kinh doanh ca doanh nghip, nhng cng c trng hp v l do cn thit, ch doanh nghip khng trc tip iu hnh hot ng kinh doanh m thu ngi khc lm gim c. Nhng d trc tip hay gin tip iu hnh hot ng sn sut kinh
9 doanh ca doanh nghip, ch doanh nghip vn phi chu trch nhim v mi hot ng . Do tnh cht mt ch doanh nghip t nhn qun l v chu trch nhim khng c s phn chia ri ro vi ai. c im ny cho php phn bit doanh nghip t nhn vi cng ty c phn v cng ty trch nhim hu hn l nhng loi hnh doanh nghip do nhiu ngi cng chu trch nhim v mi hot ng ca cng ty tng ng vi phn gp vn ca mnh. DNTN phi c mc vn khng thp hn mc vn ng k. Ch doanh nghip t nhn chu trnh nhim v hn v cc khon n trong kinh doanh ca doanh nghip. y l im khc nhau gia DNTN vi cng ty TNHH v cng ty c phn l nhng c s kinh doanh m nhng ngi ch ch phi chu trch nhim v cc khon n ca cng ty trong phm vi phn vn gp ca mnh.
1.2.1.1.3.3 Thun li v kh khn ca DNTN. Thun li. + Th tc thnh lp DNTN n gin, d dng. + Ngi ch s hu ton quyn quyt nh kim sot ton b hot ng kinh doanh, do vy d kim sot cc hot ng. + Tnh linh hot do ngi ch c th thay i ngnh hng kinh doanh ca mnh theo mun. + Tnh b mt, mi khon li nhun do doanh nghip em li u thuc v h, h khng phi chia x b quyt ngh nghip hay kinh doanh vi ngi khc, tr khi h mun lm nh vy. + Gii th d dng, DNTN c th bn c s kinh doanh ca mnh cho bt k ngi no h mun vi bt c lc no theo gi h chp nhn Kh khn + Kh khn ca DNTN lin quan n s lng ti sn, vn c gii hn m mt ngi c th c, thng h b thiu vn v bt li ny c th gy cn tr cho s pht trin. + Trch nhim php l v hn, nh nu trn ch s hu c hng ton b li nhun ca doanh nghip, nhng nu thua l th h cng gnh chu mt mnh. + Yu km nng lc qun l ton din, khng phi ngi ch doanh nghip no cng trnh x l tt c nhng vn v ti chnh, sn xut, tiu th. + Gii hn v s sinh tn ca doanh nghip, nguyn do l tnh cht khng bn vng ca hnh thc s hu ny, mi s c xy ra i vi ch doanh nghip c th lm cho doanh nghip khng tn ti c na. 1.2.1.1.4 Hp tc x 1.2.1.1.4.1 Khi nim v c im: - Khi nim: HTX l loi hnh kinh t tp th, do nhng ngi lao ng v cc t chc c nhu cu, li ch chung t nguyn gp vn, gp sc lp ra theo quy nh ca php lut pht huy sc mnh ca tp th v ca tng x vin nhm gip nhau thc hin hiu qu hn cc hot ng sn xut, kinh doanh, dch v, v ci thin i sng, gp phn pht trin kinh t x hi - c im: HTX va l t chc kinh t va l t chc x hi: + L mt t chc kinh t , HTX l mt doanh nghip c thnh lp nhm pht trin sn xut, kinh doanh c hiu qu, bo m li ch ca ngi lao ng ca tp th v ca x hi. + L mt t chc x hi, HTX l ni ngi lao ng nng ta v gup ln nhau trong sn sut cng nh trong i sng vt cht v tinh thn. - Hp tc x t chc v hot ng theo cc nguyn tc: + T nguyn gia nhp v ra khi HTX. + T chu trch nhim v cng c li.
10
CHNG 1. TNG QUAN V QUN TR KINH DOANH V NHIM V CH YU CA NH QUN TR DOANH NGHIP + Qun l dn ch v bnh ng. + Phn phi m bo li ch x vin v pht trin ca HTX. + Hp tc v pht trin cng ng Vai tr cu kinh t hp tc v HTX. Kinh t hp tc (KTHT) v HTX l nhu cu tt yu khch quan trong qu trnh pht trin nn kinh t nhiu thnh phn theo nh hng x hi ch ngha. T chc v pht trin KTHT v HTX khng ch gip nhng ngi sn xut nh c sc cnh tranh, chng li s chn p ca cc doanh nghip ln, m v lu di ng ta ch trng pht trin nn kinh t hng ha nhiu thnh phn, trong kinh t HTX l mt b phn quan trng cng vi kinh t Nh nc dn tr thnh nn tng ca nn kinh t cng l nn tng chnh tr-x hi ca t nc t mc tiu dn giu, nc mnh, x hi cng bng vn minh. 1.2.1.2 Cn c vo lnh vc hot ng ca doanh nghip trong nn kinh t quc dn
Theo tiu thc ny, doanh nghip c phn thnh cc loi: - Doanh nghip nng nghip: l nhng doanh nghip hot ng trong lnh vc nng nghip, hng vo vic sn xut ra nhng sn phm l cy, con. Hot ng sn xut kinh doanh ca nhng doanh nghip ny ph thuc rt nhiu vo iu kin t nhin. - Doanh nghip cng nghip: l nhng doanh nghip hot ng trong lnh vc cng nghip, nhm to ra nhng sn phm bng cch s dng nhng thit b my mc khai thc hoc ch bin nguyn vt liu thnh thnh phm. Trong cng nghip c th chia ra: cng nghip xy dng, cng nghip ch to, cng nghip in t v.v... - Doanh nghip thng mi: l nhng doanh nghip hot ng trong lnh vc thng mi, hng vo vic khai thc cc dch v trong khu phn phi hng ha cho ngi tiu dng tc l thc hin nhng dch v mua vo v bn ra kim li.. Doanh nghip thng mi c th t chc di hnh thc bun bn s hoc bun bn l v hot ng ca n c th hng vo xut nhp khu. - Doanh nghip hot ng dch v: Cng vi s pht trin ca nn kinh t, lnh vc dch v cng c pht trin a dng, nhng doanh nghip trong ngnh dch v khng ngng pht trin nhanh chng v mt s lng v doanh thu m cn tnh a dng v phong ph ca lnh vc ny nh: ngn hng, ti chnh, bo him, bu chnh vin thng, vn ti, du lch, khch sn, y t v.v... . 1.2.1.3 Cn c vo quy m ca doanh nghip: Theo tiu thc quy m, cc doanh nghip c phn lm ba loi: * Doanh nghip quy m ln. * Doanh nghip quy m va. * Doanh nghip quy m nh. phn bit cc doanh nghip theo quy m nh trn, hu ht cc nc ngi ta da vo nhng tiu chun nh: - Tng s vn u t ca doanh nghip. - S lng lao ng trong doanh nghip. - Doanh thu ca doanh nghip. - Li nhun hng nm. Trong tiu chun tng s vn v s lao ng c ch trong nhiu hn, cn doanh thu v li nhun c dng kt hp phn loi. Tuy nhin, khi lng ha nhng tiu chun ni trn th ty thuc vo trnh pht trin sn xut mi quc gia, ty thuc tng ngnh c th, cc thi k khc nhau m s lng c lng ha theo tng tiu chun gia cc quc gia khng ging nhau
11
1.3 Bn cht v c im ca h thng kinh doanh3

1.3.1 Bn cht ca kinh doanh.
Doanh nghip nh nu trn, n khc vi cc t chc khc ch chng sn xut hng ha, hay cung cp cc loi dch v vi mc ch thu c li nhun nhm m rng hn na hot ng kinh doanh. Kinh doanh l mt h thng sn xut hng ha hoc dch v tha mn cc nhu cu ca con ngi, ca x hi. Bn thn kinh doanh c th c coi nh mt h thng tng th bao gm nhng h thng cp di nh hn l cc ngnh kinh doanh, mi ngnh kinh doanh c to thnh bi nhiu doanh nghip c quy m khc nhau, sn xut nhiu loi sn phm khc nhau. Mi doanh nghip li bao gm nhiu h thng con nh sn xut, ti chnh, marketing... Bn cht ca kinh doanh: - Doanh nghip tip nhn cc nhp lng v hot ng trong nhng iu kin c th ty theo loi hnh kinh doanh. Tuy nhin c im chung l cc yu t nhp lng ch c gii hn hay c gi l khan him i vi bt k doanh nghip no. - Doanh nghip s dng cc nhp lng theo cch thc hiu qu nht. S cnh tranh ca cc doanh nghip yu cu hng ha c bn vi gi phi chng v c cht lng thch hp. Mt doanh nghip thnh cng phi lun lun pht hin c nhng nhu cu mi hoc nhu cu cn thiu, cha c p ng ca ngi tiu dng v lun lun sn sng tha mn cc nhu cu . Di p lc ca cnh tranh v sc mua ca ngi tiu dng, cc nh sn xut s c gng s dng c hiu qu hn thit b, nguyn liu v lao ng to ra nhiu hng ha hn, c cht lng tt hn. Do , khi theo ui nhng quyn li ring tt yu doanh nghip s ng thi to ra li ch cho x hi, bi cc doanh nghip s phi tha mn cc nhu cu ca x hi khi c gng tha mn nhng ham mun ca h. Trong lc theo ui li nhun, nh kinh doanh cng phi phc v ngi tiu dng v phc v li ch x hi. Quan nim ny l nn tng ca nn kinh t th trng. - Doanh nghip sn xut cc sn phm dch v tha mn nhu cu v x hi. Bn cht ca h thng kinh doanh c biu hin qua s 1.2:
Figure 1.2
1.3.2 c im ca h thng kinh doanh

1.3.2.1 S phc tp v tnh a dng: H thng kinh doanh hin i l mt c cu rt phc tp gm c nhiu khu vc. Mi khu vc do nhiu ngnh to nn. Mi ngnh li c to thnh t nhiu t chc kinh doanh m cc t chc kinh doanh ny
3 This
12
CHNG 1. TNG QUAN V QUN TR KINH DOANH V NHIM V CH YU CA NH QUN TR DOANH NGHIP thay i trong nhng gii hn hnh thc s hu, qui m kinh doanh, c cu vn, phong cch qun tr v phm vi hot ng. Chng hn: khu vc sn xut c to nn bng cc nh my lp rp t, ch to in gia dng (m un nc, ni cm in, t lnh,...) v cc sn phm in t (my ghi m, cassetle, u my v ti vi, my tnh, my vi tnh,...). Khu vc dch v bao gm cc loi dch v nh vn ti, ngn hng, cc dch v chuyn nghip. Ngnh cng ty vn ti c to thnh bi cc ngnh: ng st, vn ti bin, vn ti t, hng khng. Ngnh cng nghip dch v bao gm cc i l vn chuyn, khch sn, nh hng, cc khu vn quc gia. Ngnh dch v chuyn nghip bao gm cc lut s, kin trc s, bc s, chuyn vin k ton, nh kinh doanh bt ng sn... Trong mi ngnh cng nghip ny, mt s cng ty ch hot ng c tnh cht cc b a phng. Trong khi nhiu cng ty khc c vn phng ti nhiu quc gia nh Morgan Stanley - Dean Wither, Novartis C Sandoz v Ciba - Geigy, Hilton, Holiday Inn... 1.3.2.2 S ph thuc ln nhau: Cc t chc kinh doanh hp tc vi nhau trong hot ng kinh doanh. Mt cng ty mua nguyn liu th hay cc chi tit ri t nhiu cng ty khc, sau bn cc sn phm hon thnh cho cc nh bn bun, bn l v nhng ngi ny em bn chng cho nhng ngi s dng cui cng. Trong tin trnh , tt c cc t chc kinh doanh ny u ph thuc vo s cung ng dch v ca cc cng ty vn ti, cc ngn hng v nhiu cng ty khc. V vy s ph thuc ln nhau l mt h thng kinh doanh ring ca h thng kinh doanh hin i. 1.3.2.3 S thay i v i mi: m bo thnh cng, cc t chc kinh doanh phi p ng kp thi nhng thay i th hiu v nhu cu ca ngi tiu dng. H qu tt yu ca cc tin b cng ngh l nhiu sn phm nhanh chng tr nn li thi v b thay th. Bi vy s thay i v i mi l nhng c trng quan trng trong h thng kinh doanh hin i.
1.3.3 Cc yu t sn xut
H thng t chc kinh doanh cn n nhiu yu t nhp lng khc nhau to ra cc xut lng cho x hi. Cc nhp lng ny c gi l cc yu t sn xut, cc nhp lng cn bn gm c lao ng, tin vn, nguyn vt liu, i ng cc nh kinh doanh. Lao ng: Bao gm tt c nhng ngi lm vic trong doanh nghip (cn c gi l ngun nhn lc) t gim c n qun c, nhn cng n nhn vin vn phng, cng nhn trong dy chuyn lp rp, ngi bn hng,... Tin vn: L tt c tin ca cho hot ng ti chnh ca mt doanh nghip. Nhng tin ca ny c th l vn u t ca chnh ch doanh nghip, cc c ng, ca cc thnh vin, l tin vay ngn hng hay li nhun kinh doanh c gi li. Chng c s dng mua nguyn liu, tr lng cng nhn, lp t my mc, thit b mi hay xy dng nh xng, m rng nh my. Nguyn liu: C th thuc dng t nhin nh t ai, nc hay khong cht tuyn chn. Trong cng nghip nguyn liu bao gm nguyn liu th, linh kin ri hay bn thnh phm, s dng trc tip trong qu trnh sn xut. i ng cc nh kinh doanh: L nhng ngi chp nhn ri ro tham gia vo hot ng kinh doanh. Nh kinh doanh c th t qun l doanh nghip ca h hoc i vi cc t chc kinh doanh ln gii ch c th thu mn mt i ng cc nh qun tr chuyn nghip thay mt h iu hnh doanh nghip. Nh kinh doanh l nhng ngi to lp doanh nghip, lm ch s hu v qun l doanh nghip. l nhng ngi c sng to, linh hot, dm chp nhn nhng mo him ri ro trong kinh doanh, chnh h l nhng ngi to nn sc sng ca doanh nghip, to nn s si ng ca cuc sng cnh tranh trn th trng. Trong nn kinh t th trng, vai tr kinh doanh biu hin trc ht trong vic chuyn dch cc yu t kinh doanh: t ai, lao ng, vn, k thut, thng tin...
13 Nh kinh doanh phi l nhng ngi c kh nng hot ng theo nhiu chc nng khc nhau. Khi bc vo lnh vc kinh doanh h c quyt tm theo ui nhng mc tiu xc nh: tm kim li nhun, c t ch trong hnh ng, c tha mn trong cuc sng v.v... . Nhng nh doanh nghip thnh cng ch chp nhn nhng ri ro c tnh ton ca vic thu li nhun hoc l l trong vic thc hin nhng hot ng kinh doanh trong mt th trng m h pht hin ra mt nim v nhng nhu cu.
1.4 Doanh nghip l n v sn xut v phn phi4

1.4.1 Doanh nghip l n v sn xut.
Cc doanh nghip d hat ng cc lnh vc khc nhau u c im ging nhau: C phng tin sn xut, ngun nhn lc, ti chnh, k thut, b quyt. Mua nguyn vt liu, nhin liu, thit b my mc ca ngi cung ng. Sn xut ra ca ci hoc dch v bn cho khch hng hoc cung cp cho x hi. Doanh nghip phi kt hp cc yu t ca qu trnh sn xut sn xut ra sn phm hoc dch v. Doanh nghip cn xc nh gi bn sn phm/dch v cho php b p cc chi ph sn xut kinh doanh b ra. Cc doanh nghip u phi i u vi tnh ton ny.
1.4.2 Doanh nghip l n v phn phi.

Tin thu c do bn sn phm hng ho, dch v doanh nghip pah chi tr rt nhiu khon khc nhau: Chi tr cho ngi cung ng nguyn vt liu, my mc thit b; nhin liu, nng lng Chi tr tin lng, tin thng cho ngi lao ng; Chi sa cha ti sn c nh; Chi cho qun l: thng tin, lin lc, vn phng phm, hi ngh khch hng, tip khch... Chi cho bn hng, i l, qung co, khuyn mi. Tr li vn vay, Chi bo him x hi; Chi xy dng c bn; Np thu v ng gp cho x hi Lp qu d tr v qu pht trin sn xut kinh doanh Lp qu phc li Doanh nghip cn tnh ton cn i cc khon thu v khon chi sao cho hot ng sn xut kinh doanh khng ngng pht trin.
1.5 Mi trng hot ng ca doanh nghip5

1.5.1 Mi trng hot ng
1.5.1.1 Quan nim v mi trng kinh doanh ca doanh nghip . S pht trin c hiu qu v bn vng ca ton b nn kinh t quc dn, suy cho cng ph thuc vo kt qu ca cc phn t cu thnh - cc doanh nghip. Mc t c h thng mc tiu kinh t - x hi ca mi doanh nghip li ph thuc vo mi trng kinh doanh v kh nng thch ng ca doanh nghip vi hon cnh ca mi trng kinh doanh. T quan nim chung: Mi trng l tp hp cc yu t, cc iu kin thit lp nn khung cnh sng ca mt ch th, ngi ta thng cho rng mi trng kinh doanh l tng hp cc yu t, cc iu kin c nh hng trc tip hay gin tip n hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip.
4 This 5 This
content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15878/1.2/>. content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15879/1.2/>.
14
CHNG 1. TNG QUAN V QUN TR KINH DOANH V NHIM V CH YU CA NH QUN TR DOANH NGHIP Cc yu t, cc iu kin cu thnh mi trng kinh doanh lun lun c quan h tng tc vi nhau v ng thi tc ng n hot ng kinh doanh ca doanh nghip, nhng mc v chiu hng tc ng ca cc yu t, iu kin li khc nhau. Trong cng mt thi im, vi cng mt i tng c yu t tc ng thun, nhng li c yu t to thnh lc cn i vi s pht trin ca doanh nghip. Cc yu t, iu kin tc ng n hot ng kinh doanh ca doanh nghip khng c nh mt cch tnh ti m thng xuyn vn ng, bin i. Bi vy, nng cao hiu qu hot ng ca doanh nghip, cc nh qun tr phi nhn bit mt cch nhy bn v d bo ng c s thay i ca mi trng kinh doanh. 1.5.1.2 Cc yu t ca mi trng kinh doanh Mi trng kinh doanh c cu thnh t nhiu yu t khc nhau. Xt theo cp tc ng n sn xut v qun tr doanh nghip, c cp nn kinh t quc dn v cp ngnh. cp nn kinh t quc dn (cn gi l mi trng v m, mi trng tng qut), cc yu t mi trng bao gm: - Cc yu t chnh tr - lut php. - Cc yu t kinh t - Cc yu t k thut - cng ngh. - Cc yu t vn ha - x hi - Cc yu t t nhin. cp ngnh (cn gi l mi trng tc nghip), cc yu t mi trng bao gm: - Sc p v yu cu ca khch hng - Cc i th cnh tranh hin c v tim n. - Mc pht trin ca th trng cc yu t - Cc sn phm thay th sn phm doanh nghip ang sn xut - Cc quan h lin kt. Mi trng tc nghip c xc nh i vi mt ngnh cng nghip c th, vi tt c cc doanh nghip trong ngnh chu nh hng ca mi trng tc nghip trong ngnh .
15
Figure 1.3
Xt theo qu trnh kinh doanh ca doanh nghip, c th phn chia mi trng kinh doanh thnh mi trng bn trong v mi trng bn ngoi. - Mi trng bn trong bao gm ton b cc quan h kinh t, t chc k thut nhm bo m cho doanh nghip kt hp cc yu t sn xut to ra sn phm t hiu qu cao. Mi trng bn trong bao gm cc yu t ni ti trong mt doanh nghip nht nh, trong thc t doanh nghip l tng hp cc yu t hon cnh ni b ca n. Mi trng bn ngoi l tng th cc quan h kinh t, chnh tr, x hi, quan, tc ng n hot ng ca doanh nghip. Nhiu khi mi trng v m v mi trng tc nghip kt hp vi nhau v c gi l mi trng bn ngoi. Ba mc iu kin mi trng ny c nh ngha v mi tng quan ca chng c minh ha trn s 1.3 Cc doanh nghip cn nhn bit hai yu t khc khi phn tch cc nh hng ca mi trng. Th nht l, tnh phc tp ca mi trng c c trng bi mt lot cc yu t c nh hng n cc n lc ca doanh nghip. Mi trng cng phc tp th cng kh a ra cc quyt nh hu hiu. Th hai l, tnh bin
16
CHNG 1. TNG QUAN V QUN TR KINH DOANH V NHIM V CH YU CA NH QUN TR DOANH NGHIP ng ca mi trng, bao hm tnh nng ng hoc mc bin i trong iu kin mi trng lin quan. Trong mt mi trng n nh mc bin i c th tng i thp v c th d on c. Mi trng bin ng c trng bi nhng vn din ra nhanh chng v kh m d bo trc c. Tnh phc tp v bin ng ca mi trng c bit h trng khi tin hnh phn tch cc iu kin mi trng v m v mi trng tc nghip v c hai u l yu t ngoi cnh i vi doanh nghip. Mc ch nghin cu xc nh v hiu r cc iu kin mi trng lin quan l lm r cc yu t mi trng no c nhiu kh nng nh hng n cc vic ra quyt nh ca doanh nghip, ang to ra c hi hay e da i vi doanh nghip. 1.5.1.3 Mi trng v m Cc yu t mi trng v m bao gm: cc yu t kinh t, yu t chnh tr v lut php, yu t x hi, yu t t nhin v yu t cng ngh, yu t mi trng quc t. Mi yu t mi trng v m ni trn c th nh hng n t chc mt cch c lp hoc trong mi lin kt vi cc yu t khc. 1.5.1.3.1 Cc yu t kinh t. Cc nh hng ch yu v kinh t gm cc yu t nh li sut ngn hng, giai on ca chu k kinh t, cn cn thanh ton, chnh sch ti chnh v tin t. V cc yu t ny tng i rng nn cn chn lc nhn bit cc tc ng c th nh hng trc tip nht i vi hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Cc yu t kinh t c nh hng v cng ln n cc doanh nghip kinh doanh. Chng hn nh li sut v xu hng li sut trong nn kinh t c nh hng ti xu th ca tit kim, tiu dng v u t, do vy s nh hng ti hat ng ca cc doanh nghip. Li sut tng s hn ch nhu cu cu vay vn u t m rng hat ng kinh doanh, nh hng n li nhun ca doanh nghip. Ngoi ra khi li sut tng cng s khuyn khch ngi dn gi tin vo ngn hng nhiu hn, do vy cng s lm cho nhu cu cu tiu dng gim xung. Xu hng ca t gi hi oi: S bin ng ca t gi lm thay i nhng iu kin kinh doanh ni chung, to ra nhng c hi e da khc nhau i vi cc doanh nghip, c bit n c nhng tc ng iu chnh quan h xut nhp khu. Mc lm pht: lm pht cao hay thp c nh hng n tc u t vo nn kinh t. Khi lm pht qu cao s khng khuyn khch tit kim v to ra nhng ri ro ln cho s u t ca cc doanh nghip, sc mua ca x hi cng b gim st v lm cho nn kinh t b nh tr. Tri li, thiu pht cng lm cho nn kinh t b nh tr. Vic duy tr mt t l lm pht va phi c tc dng khuyn khch u t vo nn kinh t, kch thch th trng tng trng. Tuy c nhiu s liu c th, song vic d bo kinh t khng phi l mt khoa hc chnh xc. Mt s doanh nghip thng s dng cc m hnh d bo thay v da vo cc s liu d bo sn c. i vi cc doanh nghip cha xy dng c m hnh cng cn phi xc nh cc yu t kinh t c nh hng ln nht i vi t chc. Cc kin thc kinh t s gip cc nh qun tr xc nh nhng nh hng ca mt doanh nghip i vi nn kinh t ca t nc, nh hng ca cc chnh sch kinh t ca chnh ph i vi hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Tnh n nh v kinh t trc ht v ch yu l n nh nn ti chnh quc gia, n nh tin t, khng ch lm pht. y l nhng vn cc doanh nghip rt quan tm v lin quan trc tip n kt qu hot ng kinh doanh ca h. 1.5.1.3.2 Yu t chnh tr v lut php Cc yu t chnh tr v lut php c nh hng ngy cng ln n hot ng ca cc doanh nghip, bao gm h thng cc quan im, ng li chnh sch ca chnh ph, h thng lut php hin hnh, cc xu hng ngoi giao ca chnh ph, nhng din bin chnh tr trong nc, trong khu vc v trn ton th gii. Doanh nghip phi tun theo cc quy nh v thu mn, thu, cho vay, an ton, vt gi, qung co ni t nh my v bo v mi trng v.v... .
17 Lut php: a ra nhng quy nh cho php hoc khng cho php, hoc nhng rng buc i hi cc doanh nghip phi tun th. Chnh ph l c quan gim st, duy tr, thc hin php lut v bo v li ch quc gia. Chnh ph c vai tr to ln trong iu tit v m nn kinh t thng qua cc chnh sch kinh t, ti chnh, tin t, cc chng trnh chi tiu ca mnh. Trong mi quan h vi cc doanh nghip, chnh ph va ng vai tr l ngi kim sot, khuyn khch, ti tr, quy nh ngn cm, hn ch, va ng vai tr l khch hng quan trng i vi cc doanh nghip (trong cc chng trnh chi tiu ca chnh ph), v sau cng chnh ph cng ng vai tr l nh cung cp cc dch v cho cc doanh nghip: cung cp cc thng tin v m, cc dch v cng cng khc... . Nh vy, hot ng ca chnh ph cng c th to ra c hi hoc nguy c. Th d, mt s chng trnh ca chnh ph (nh biu thu hng ngoi nhp cnh tranh, chnh sch min gim thu) to cho doanh nghip c hi tng trng hoc c hi tn ti. Ngc li, vic tng thu trong mt ngnh nht nh no c th e da n li nhun ca doanh nghip . Nhn chung, cc doanh nghip hot ng c l v iu kin x hi cho php. Chng no x hi khng cn chp nhn cc iu kin v bi cnh thc t nht nh, th x hi s rt li s cho php bng cch i hoi chnh ph can thip bng ch chnh sch hoc h thng php lut. Th d, mi quan tm ca x hi i vi vn nhim mi trng hoc tit kim nng lng c phn nh trong cc bin php ca chnh ph. X hi cng i hi c cc quy nh nghim ngt m bo cc sn phm tiu dng c s dng an ton. S n nh chnh tr to ra mi trng thun li i vi cc hot ng kinh doanh. Mt chnh ph mnh v sn sng p ng nhng i hi chnh ng ca x hi s em li lng tin v thu ht cc nh u t trong v ngoi nc. Trong mt x hi n nh v chnh tr, cc nh kinh doanh c m bo an ton v u t, quyn s hu cc ti sn khc ca h, nh vy h s sn sng u t vi s vn nhiu hn vo cc d n di hn. Chnh s can thip nhiu hay t ca chnh ph vo nn kinh t to ra nhng thun li hoc kh khn v c hi kinh doanh khc nhau cho tng doanh nghip . iu i hi cc doanh nghip cn sm pht hin ra nhng c hi hoc thch thc mi trong kinh doanh, t iu chnh thch ng cc hot ng nhm trnh nhng o ln ln trong qu trnh vn hnh, duy tr v t c cc mc tiu t ra trong kinh doanh. Vn then cht l cn phi tun th cc quy nh c th c ban hnh. 1.5.1.3.3 Yu t vn ha - x hi. Mi trng vn ha - x hi bao gm nhng chun mc v gi tr c chp nhn v tn trng bi mt x hi hoc mt nn vn ha c th. S thay i ca cc yu t vn ha - x hi mt phn l h qu ca s tc ng lu di ca cc yu t v m khc, do vy n thng bin i chm hn so vi cc yu t khc. Mt s c im m cc nh qun tr cn ch l: s tc ng ca cc yu t vn ha - x hi thng c tnh di hn v tinh t hn so vi cc yu t khc, nhiu lc kh m nhn bit c. Mt khc, phm vi tc ng ca cc yu t vn ha - x hi thng rt rng: "n xc nh cch thc ngi ta sng, lm vic, sn xut v tiu th cc sn phm v dch v". Cc kha cnh hnh thnh mi trng vn ha - x hi c nh hng mnh m n cc hat ng kinh doanh nh: nhng quan nim v o c, thm m,li sng, v ngh nghip; nhng phong tc, tp qun, truyn thng; nhng quan tm u tin ca x hi; trnh nhn thc, hc vn chung ca x hi... . Tt c cc doanh nghip cn phn tch rng ri cc yu t x hi nhm nhn bit cc c hi v nguy c c th xy ra. Khi mt hay nhiu yu t thay i chng c th tc ng n doanh nghip, nh xu hng nhn chng hc, s thch vui chi gii tr, chun mc o c v quan im v mc sng, cng ng kinh doanh v lao ng n. Cc yu t x hi hc trn thng bin i hoc tin trin chm nn i khi thng kh nhn bit. Th d, hin nay c mt s lng ln lao ng l n gii. iu nay do quan im ca nam gii cng nh n gii thay i. Nhng rt t doanh nghip nhn ra s thay i quan im ny d bo tc ng ca n v ra chin lc tng ng. Cc thay i khc din ra nhanh hn nu chng gy ra bi s gin on bn ngoi no trong hnh vi chun mc o c ca x hi. Trong mi trng vn ha, cc nhn t ni ln gi vai tr c bit quan trng l tp qun, li sng, tn gio. Cc nhn t ny c coi l "hng ro chn" cc hot ng giao dch thng mi. Th hiu v tp
18
CHNG 1. TNG QUAN V QUN TR KINH DOANH V NHIM V CH YU CA NH QUN TR DOANH NGHIP qun ca ngi tiu dng c nh hng rt ln n nhu cu, v ngay c trong trng hp hng ha thc s c cht lng tt nhng nu khng c ngi tiu dng a chung th cng kh c h chp nhn. Chnh th hiu, tp qun ngi tiu dng mang c im ring ca tng vng, tng dn tc v phn nh yu t vn ha, lch s, tn gio ca tng a phng, tng quc gia. Trong iu kin thc hin c ch th trng, c s qun l ca nh nc, o c x hi trong c o c kinh doanh c coi l mt kha cnh thit thc v quan trng ca mi trng kinh doanh. o c t cng lnh cho hot ng hng ngy trong mt x hi v chi phi mi hnh vi v tc phong c nhn. o c l gii hn ngn cch nhng hnh vi xu v l ng lc thc y nhng hnh vi tt. o c c th coi nh mt nhu cu x hi v v vy bt k mt th ch kinh t no cng phi xy dng mt khun kh o c lm mt trong nhng nguyn tc iu hnh. 1.5.1.3.4 Yu t t nhin iu kin t nhin bao gm v tr a l, kh hu, cnh quan thin nhin, t ai, sng bin, cc ngun ti nguyn khong sn trong lng t, ti nguyn rng bin, s trong sch ca mi trng nc, khng kh,... .Tc ng ca cc iu kiu t nhin i vi cc quyt sch trong kinh doanh t lu c cc doanh nghip tha nhn. Trong rt nhiu trng hp, chnh cc iu kin t nhin tr thnh mt yu t rt quan trng hnh thnh li th cnh tranh ca cc sn phm v dch v. Tuy nhin, cho ti nay cc yu t v duy tr mi trng t nhin rt t c ch ti. S quan tm ca cc nh hoch nh chnh sch ca nh nc ngy cng tng v cng chng quan tm nhiu hn n cht lng mi trng t nhin. Cc vn nhim mi trng, sn phm km cht lng, lng ph ti nguyn thin nhin cng vi nhu cu ngy cng ln i vi cc ngun lc c hn khin cng chng cng nh cc nh doanh nghip phi thay i cc quyt nh v bin php hot ng lin quan. 1.5.1.3.5 Yu t cng ngh. y l mt trong nhng yu t rt nng ng, cha ng nhiu c hi v e da i vi cc doanh nghip. Nhng p lc v e da t mi trng cng ngh c th l: s ra i ca cng ngh mi lm xut hin v tng cng u th cnh tranh ca cc sn phm thay th, e da cc sn phm truyn thng ca ngnh hin hu. S bng n ca cng ngh mi lm cho cng ngh hin ti b li thi v to ra p lc i hi cc doanh nghip phi i mi cng ngh tng cng kh nng cnh tranh. S ra i ca cng ngh mi lm tng thm p lc e da cc doanh nghip hin c trong ngnh. S bng n ca cng ngh mi cng lm cho vng i cng ngh c xu hng rt ngn li, iu ny cng lm tng thm p lc phi rt ngn thi gian khu hao so vi trc. t c ngnh cng nghip v doanh nghip no m li khng ph thuc vo c s cng ngh ngy cng hin i. Cc nh nghin cu pht trin v chuyn giao cng ngh hng u ni chung ang lao vo cng vic tm ti cc gii php k thut mi nhm gii quyt cc vn tn ti v xc nh cc cng ngh hin ti c th khai thc trn th trng. Cc doanh nghip cng phi cnh gic i vi cc cng ngh mi c th lm cho sn phm ca h b lc hu mt cch trc tip hoc gin tip. Bn cnh , cc nh qun tr cn lu thm khi cp n mi trng cng ngh: - p lc tc ng ca s pht trin cng ngh v mc chi tiu cho s pht trin cng ngh khc nhau theo ngnh. Nh vy, i vi nhng nh qun tr trong nhng ngnh b nh hng bi s thay i k thut nhanh th qu trnh nh gi nhng c hi v e da mang tnh cng ngh tr thnh vn c bit quan trng ca vic kim sot cc yu t bn ngoi. - Mt s ngnh nht nh c th nhn c s khuyn khch v ti tr ca chnh ph cho vic nghin cu v pht trin - khi c s ph hp vi cc phng hng v u tin ca chnh ph. Nu cc doanh nghip bit tranh th nhng c hi t s tr gip ny s gp c nhng thun li trong qu trnh hat ng.
19 1.5.1.4 Mi trng tc nghip Mi trng tc nghip bao gm cc yu t trong ngnh v l cc yu t ngoi cnh i vi doanh nghip, quyt nh tnh cht v mc cnh tranh trong ngnh kinh doanh . C 5 yu t c bn l: i th cnh tranh, ngi mua, ngi cung cp, cc i th mi tim n v sn phm thay th. Mi quan h gia cc yu t c phn nh qua s 1.4 V nh hng chung ca cc yu t ny thng l mt s min cng i vi tt c cc doanh nghip, nn cha kha ra c mt chin lc thnh cng l phi phn tch tng yu t ch yu . S am hiu cc ngun sc p cnh tranh gip cc doanh nghip nhn ra mt mnh v mt yu ca mnh lin quan n cc c hi v nguy c m ngnh kinh doanh gp phi. 1.5.1.4.1 Cc i th cnh tranh. S hiu bit v cc i th cnh tranh c mt ngha quan trng i vi cc doanh nghip do nhiu nguyn nhn. Th nht l cc i th cnh tranh quyt nh tnh cht v mc tranh ua hoc th thut ginh li th trong ngnh.
Figure 1.4
Mc cnh tranh d di ph thuc vo mi tng tc gia cc yu t nh s lng doanh nghip tham gia cnh tranh, mc tng trng ca ngnh, c cu chi ph c nh v mc a dng ha sn phm. S hin hu ca cc yu t ny c xu hng lm tng nhu cu hoc nguyn vng ca doanh nghip mun t c v bo v th phn ca mnh. V vy chng lm cho s cnh tranh thm gay gt. Cc doanh nghip cn nhn thy rng qu trnh cnh tranh khng n nh. Chng hn, trong cc ngnh cng nghip pht trin chn mui thng s cnh tranh mang tnh cht d di khi mc tng trng v li nhun b suy gim (mch tch hp IC, my tnh cm tay). Ngoi ra cc i th cnh tranh mi v cc gii php cng ngh mi cng thng lm thay i mc v tnh cht cnh tranh. Cc doanh nghip cn phn tch tng i th cnh tranh nm v hiu c cc bin php phn ng v hnh ng m h c th thng qua. Mc ch tng lai: S hiu bit mc ch ca i th cnh tranh gip doanh nghip on bit c: [U+F068] Mc m i th cnh tranh bng lng vi kt qu ti chnh v v tr hin ti ca h. [U+F068] Kh nng i th cnh tranh thay i chin lc. [U+F068] Sc mnh phn ng ca i th trc nhng din bin bn ngoi (th d, khi cc hng khc a ra nhng thay i v mt chin lc, cc hot ng v marketing...). [U+F068] Tnh cht h trng ca cc sng kin m i th cnh tranh ra. Cc yu t ch yu iu tra lin quan n cc mc ch ca i th cnh tranh l: - Cc mc ch v ti chnh; - Quan im hoc gi tr v mt t chc; - C cu t chc; - Cc h thng kim sot; - Cc nhn vin qun tr, nht l tng gim c iu hnh; - S nht tr ca lnh o v hng i trong tng lai; - Thnh phn Hi ng qun tr; - Cc giao c hp ng c th hn ch cc thay i; - Nhng hn ch lin quan n cc qui nh iu chnh, qui nh v chng c quyn v cc quy nh khc ca chnh ph hoc x hi.
20
CHNG 1. TNG QUAN V QUN TR KINH DOANH V NHIM V CH YU CA NH QUN TR DOANH NGHIP Nhn nh: Mt iu rt c li cho doanh nghip l nm bt c nhng nhn nh ca i th cnh tranh v chnh h v cc doanh nghip khc trong ngnh. Nu nh cc nhn nh ny khng chnh xc th chng s to ra cc "im m", tc l im yu ca i phng. Chng hn, nu i th cnh tranh tin tng rng h c khch hng tn nhim cao, th h c th mc im yu l khng thc hin bin php cnh tranh nh gim gi v a ra cc sn phm mi. Tng t nh vy, doanh nghip c th c nhng nhn nh thiu chnh xc v ngnh hng hoc mi trng hot ng ca mnh. Chng hn, cc hng sn xut t ca Hoa K mt thi cho rng nhu cu xe cn ph thuc cn bn vo iu kin kinh t. iu nhn nh sai lm ny l im yu cu h trc nhng i th cnh tranh nc ngoi no sn xut cc loi xe c cc b phn xa x hn v c chp nhn v cht lng cao hn. Cn lu rng vic phn tch cn k lch s ca i th canh tranh v kinh nghim ca cc nh lnh o v chuyn gia c vn ca h gip ta hiu r cc mc ch v nhn nh ca h. Cc doanh nghip phi xem xt n tim nng chnh yu ca i th cnh tranh, cc u, nhc, im ca h trong cc lnh vc hot ng sau y: - Cc loi sn phm. - H thng phn phi. - Marketing v bn hng. - Cc hot ng tc nghip/sn xut. - Nghin cu v thit k cng ngh. - Gi thnh sn phm. - Tim lc ti chnh. - T chc. - Nng lc qun l chung. - Danh mc u t ca cng ty. - Ngun nhn lc. - Quan h x hi (nh i vi Chnh ph). Ngoi cc yu t k trn cn xem xt n tnh thng nht ca cc mc ch v chin lc ca i th cnh tranh. Ngoi ra, cc doanh nghip cn tm hiu kh nng tng trng ca cc i th cnh tranh v nh gi xem: - Cc nng lc ca h gia tng tng hay gim xung nu c s tng trng; - Kh nng tim n tng trng, c th tim nng v con ngi, tay ngh ca ngi lao ng v cng ngh; - Mc tng trng m h c th gi vng theo trin vng ti chnh. Mt iu ht sc quan trng l kh nng i th cnh tranh c th thch nghi vi nhng thay i. Cc doanh nghip cn xem xt kh nng phn ng ca i th cnh tranh trc cc din bin ca cc tin b cng ngh, lm pht v s can thip mnh ca Chnh ph. Ngoi ra, cn xem xt ti kh nng thch nghi ca h i vi cc thay i lin quan n tng lnh vc hot ng marketing ang m rng hoc h c qun l c dy chuyn sn phm phc tp hn khng? Kh nng chu ng ca i th cnh tranh, tc kh nng ng u vi cc cuc tranh ginh ko di. iu ph thuc vo d tr tin vn, s nht tr trong ban lnh o, trin vng lu di trong cc mc ch ti chnh ca doanh nghip v khng b sc p trn th trng chng khon. S am hiu v cc i th cnh tranh chnh c tm quan trng n mc c th n cho php ra th thut phn tch i th cnh tranh v duy tr h s v cc i th trong c cc thng tin thch hp v cc thng tin v tng i th cnh trnh chnh c thu nhn mt cch hp php. 1.5.1.4.2 Khch hng. Vn khch hng l mt b phn khng tch ri trong mi trng cnh tranh. S tn nhim ca khch hng c th l ti sn c gi tr nht ca hng. S tn nhim t c do bit tha mn tt hn nhu cu v th hiu ca khch hng so vi vi cc i th cnh tranh.
21 Mt vn mu cht khc lin quan n khch hng l kh nng tr gi ca h. Ngi mua c u th c th lm cho li nhun ca ngnh hng gim bng cch p gi xung hoc i hi cht lng cao hn v phi lm nhiu cng vic dch v hn. Ngi mua c tng i nhiu th mnh hn khi h c cc iu kin sau: [U+F069] Lng hng ngi mua chim t l ln trong khi lng hng bn ra ca hng, nh lng bn hng m hng General Motors mua ca cc doanh nghip sn xut linh kin nh. [U+F069] Vic chuyn sang mua hng ca ngi khc khng gy nhiu tn km; [U+F069] Ngi mua a ra tn hiu e da ng tin cy s hi nhp ngc vi cc bn hng cung ng, nh cc hng sn xut t thng lm; [U+F069] Sn phm ca ngi bn t nh hng n cht lng sn phm ca ngi mua. Nu s tng tc ca cc iu kin ni trn lm cho doanh nghip khng t c mc tiu ca mnh th doanh nghip phi c gng thay i v th ca mnh trong vic thng lng gi bng cch thay i mt hoc nhiu iu kin ni trn hoc l phi tm khch hng t c u th hn. Cc doanh nghip cng cn lp bng phn loi cc khch hng hin ti v tng lai. Cc thng tin thu c t bng phn loi ny l c s nh hng quan trng cho vic hoch nh k hoch, nht l cc k hoch lin quan trc tip n marketing. 1.5.1.4.3 Nh cung ng. Cc doanh nghip cn phi quan h vi cc t chc cung cp cc ngun hng khc nhau, nh vt t, thit b, lao ng v ti chnh. 1.5.1.4.3.1 Ngi bn vt t, thit b. Cc t chc cung cp vt t, thit b c u th c th gy kh khn bng cch tng gi, gim cht lng sn phm hoc gim dch v i km. Yu t lm tng th mnh ca cc t chc cung ng cng tng t nh cc yu t lm tng th mnh ca ngi mua sn phm, C th l cc yu t: s lng cung cp t; khng c mt hng thay th khc v khng c nh cung cp no cho bn cc sn phm c tnh khc bit. Nu ngi cung cp c c iu kin thun li nh vy th cc doanh nghip mua hng cn kim cch ci thin v th ca h bng cch tc ng n mt hay nhiu yu t ni trn. H c th e da hi nhp dc bng cch mua li cc c s cung cp hng cho chnh h, hoc c th mua giy php c quyn. Vic la chn ngi cung cp da trn s liu phn tch v ngi bn. Cn phn tch mi t chc cung ng theo cc yu t c ngha quan trng i vi mi doanh nghip. Cc h s v ngi bn trong qu kh cng c gi tr, trong cc h s t nht cng phi tm lc c nhng sai bit gia vic t hng v nhn hng lin quan n ni dung, ngy thng, iu kin bn hng v bt k tnh tit gim nh no c tc ng n ngi cung cp hng. 1.5.1.4.3.2 Ngi cung cp vn: Trong nhng thi im nht nh phn ln cc doanh nghip, k c cc doanh nghip lm n c li, u phi vay vn tm thi t ngi ti tr. Ngun tin vn ny c th nhn c bng cch vay ngn hn hoc di hn hoc pht hnh c phiu. Khi doanh nghip tin hnh phn tch v cc t chc ti chnh th trc ht cn ch xc dnh v th ca mnh so vi cc thnh vin khc trong cng ng. Cn t ra cc cu hi c bn sau: [U+F069] C phiu ca doanh nghip c c nh gi ng khng ? [U+F069] Cc iu kin cho vay hin ti ca ch n c ph hp vi cc mc tiu li nhun ca doanh nghip khng ? [U+F069] Ngi cho vay c kh nng ko di ngn khon v thi gian cho vay khi cn thit khng 1.5.1.4.3.3 Ngun lao ng: Ngun lao ng cng l mt phn chnh yu trong mi trng cnh tranh ca doanh nghip. Kh nng thu ht v gi c cc nhn vin c nng lc l tin dm bo thnh cng cho doanh nghip. Cc yu t
22
CHNG 1. TNG QUAN V QUN TR KINH DOANH V NHIM V CH YU CA NH QUN TR DOANH NGHIP chnh cn nh gi l i ng lao ng chung bao gm: trnh o to v trnh chuyn mn ca h, mc hp dn tng i ca doanh nghip vi t cch l ngi s dng lao ng v mc tin cng ph bin. Cc nghip on cng c vai tr ng k trong mi trng cnh tranh. Tnh cht c th ca mi quan h gia doanh nghip v cc nghip on lin quan, vi t cch l ngi cung cp lao ng, c th tc ng mnh n kh nng t c mc tiu ca doanh nghip. 1.5.1.4.4 i th tim n mi: i th mi tham gia kinh doanh trong ngnh c th l yu t lm gim li nhun ca doanh nghip do h a vo khai thc cc nng lc sn xut mi, vi mong mun ginh c th phn v cc ngun lc cn thit. Cn lu l vic mua li cc c s khc trong ngnh vi nh xy dng phn th trng thng l biu hin ca s xut hin i th mi xm nhp. Mc d khng phi bao gi doanh nghip cng gp phi i th cnh tranh tim n mi, song nguy c i th mi hi nhp vo ngnh va chu nh hng ng thi cng c nh hng n chin lc kinh doanh ca doanh nghip. 1.5.1.4.5 Sn phm thay th. Sc p do c sn phm thay th lm hn ch tim nng li nhun ca ngnh do mc gi cao nht b khng ch. Nu khng ch ti cc sn phm thay th tim n, doanh nghip c th b tt li vi cc th trng nh b. Th d: nh cc doanh nghip sn xut my chi bng bn khng ch ti s bng n ca cc tr chi in t. V vy, cc doanh nghip cn khng ngng nghin cu v kim tra cc mt hng thay th tim n. Phn ln sn phm thay th mi l kt qu ca cuc bng n cng ngh. Mun t c thnh cng, cc doanh nghip cn ch v dnh ngun lc thch hp pht trin hay vn dng cng ngh mi vo chin lc ca mnh.
1.6 Mc ch v mc tiu ca doanh nghip6

Doanh nghip cn tn ti, pht trin v m bo tnh bn vng, iu n gin lp ng c mt doanh nghip no tn ti vnh cu nu doanh nghip khng xc nh c mc ch v mc tiu hot ng cho chnh n. Hot ng ca doanh nghip ch c hiu qu mt khi k hoch ca n gn b cht ch vi mc tiu cho php t c nhng mc ch. K hoch i hi phi c iu chnh kp thi theo nhng bin ng ca mi trng; ng thi gn b vi nhng kh nng cho php ca doanh nghip nh: vn, lao ng, cng ngh. T nhng k hoch i hi doanh nghip phi c c cu t chc hp l, xc nh c th nhim v cho tng b phn, c nhn; ng thi phi hp hot ng nhm t c mc ch ca doanh nghip.
1.6.1 Mc ch ca doanh nghip

Mc ch ca doanh nghip l th hin khuynh hng tn ti v pht trin, doanh nghip c 3 mc ch c bn: Mc ch kinh t: Thu li nhun, y l mc ch quan trng hng u ca cc doanh nghip hot ng sn xut kinh doanh. Mc ch x hi: cung cp hng ho v dch v p ng nhu cu x hi. y l mc ch quan trng hng u ca cc doanh nghip hot ng cng ch. Mc ch tho mn cc nhu cu c th v a dng ca mi ngi tham gia hot ng trong doanh nghip.
6 This
23
1.6.2 Mc tiu ca doanh nghip

Mc tiu l biu hin mc ch ca doanh nghip, l nhng mc c th c pht trin tng bc. Mt mc tiu l mt cu hi cn c li gii p trong mt khong thi gian nht nh Yu cu t ra vi mc tiu l: Mc tiu t c cn tho mn c v s lng v cht lng, ng thi vi vic xc nh c cc phng tin thc hin. Mc tiu ca doanh nghip phi lun bm st tng giai on pht trin ca n.
1.7 Thnh lp gii th, ph sn doanh nghip7

Quan nim doanh nghip nh mt t chc sng cho thy, doanh nghip thnh lp khng phi tn ti mi mi v bt bin. Mi doanh nghip c lch s v bu vn ho ca n. Nhng phng tin sng cn thit ca doanh nghip l phng tin sn xut, bao gm cc ngun nhn lc, ti chnh, k thut. L c th sng, s tn ti v pht trin ca doanh nghip ph thuc vo sc kho, s thch nghi ca n vi mi trng sng. Quan nim doanh nghip l mt h thng m, th hin mi quan h hu c gia doanh nghip v mi trng sng ca n, y l iu kin ban u v kt thc ca hot ng doanh nghip. ng thi phn nh t chc cht ch v quyn t ch trong hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Mc ch hiu qu kinh t s nhn mnh n l do tn ti ch yu ca doanh nghip. y chnh l c s hnh thnh cc chc nng, t chc b my hot ng ph hp cho doanh nghip. Doanh nghip c to lp thng c 3 dng: doanh nghip mi, doanh nghip c mua li, i l c quyn.
1.7.1 To lp doanh nghip mi.

Thng thng, vic to lp mt doanh nghip mi xut pht t ba l do sau: Nh kinh doanh xc nh c dng sn phm (dch v) c th thu c li. Nh kinh doanh c nhng iu kin l tng trong vic la chn a im kinh doanh, phng tin sn xut kinh doanh, nhn vin, nh cung ng, ngn hng... La chn hnh thc doanh nghip mi c th trnh c cc hn ch nu mua li mt doanh nghip c sn hoc lm i l c quyn. to lp mt doanh nghip mi, iu v cng quan trng l tm c mt c hi, to c mt u im kinh doanh c kh nng cnh tranh c vi cc doanh nghip khc chnh l c hi kinh doanh thc s. Ngun gc ca tng dn n vic to lp doanh nghip thng l: T kinh nghim ngh nghip tch lu c doanh nghip khc. Sng ch hoc mua c bng sng ch sn xut san phm mi T nhng tng bt ng xut hin trong khi lm vic khc hoc ang vui chi gii tr. T cc tm ti nghin cu. Sau khi c tng, sng kin trn, vic hon thin mt tng kinh doanh s c ngha quyt nh thnh cng. Vic hon thin mt tng kinh doanh, chnh l i n mt d n kinh doanh.
1.7.2 Mua li mt doanh nghip sn c.

1.7.2.1 Vic mua li mt doanh nghip sn c xut pht t 3 l do: mi 7 This
Mun gim bt ri ro ca vic to lp mt doanh nghip mi Trnh c vic phi xy dng mi trong mua bn, giao dch vi ngn hng, o to nhn vin t tn km hn so vi lp ra mt doanh nghip mi (a s trng hp).
24
CHNG 1. TNG QUAN V QUN TR KINH DOANH V NHIM V CH YU CA NH QUN TR DOANH NGHIP 1.7.2.2 Cc bc tin hnh mua mt doanh nghip sn c: iu tra: Vic iu tra doanh nghip nh mua ny c th thc hin bng cch trc tip tm hiu v trao i vi ch doanh nghip . Cng c th bng cch qua trao i vi khch hng, cc nh cung ng ca doanh nghip, ngn hng, c bit thng qua nhn vin k ton, lut s ca doanh nghip . - Kim tra: Vic kim tra s sch ca doanh nghip nh mua cn giao cho mt kim ton vin c lp m bo tnh chnh xc. - nh gi: Vic nh gi hiu qu kinh doanh ca donh nghip nh mua c th cn c vo nhng iu sau: Cn c vo mc li tong qu kh tnh mc li trong tng lai Mc ri ro c th xy ra trong kinh doanh S tn nhim ca khch hng Tnh trng cnh tranh, kh nng cnh tranh ca doanh nghip Doanh nghip nh mua ny c b rng buc no v cchp ng k kt v cc v t tng (ang x v x) hay khng ? iu nh v k kt: Vic iu nh gi c, iu kin thanh ton v k kt vn bn mua doanh nghip ny nn thc hin vi s t vn ca lut s, theo ng php lut.
1.7.3 i l c quyn
i l c quyn: c quyn kinh doanh nh mt ch s hu, song phi tun theo mt s phng php v iu kin do ngi nhng quyn quy nh. Cc quyn kinh doanh c ghi trong hp ng gia ngi nhng c quyn v i l c quyn. Gi tr ca hp ng l ch: ngi lm i l c quyn c c nhiu hay t c quyn. Nhng c quyn ny c th l c dng tn hiu, hoc bin hiu ca ngi nhng c quyn, cng c th c s dng c h thng tip th ca ngi ny... .Tuy nhin, i l c quyn cng vn c coi l doanh nghip c lp, trong c quyn t thu mn nhn cng, t iu khin hot ng kinh doanh. Thng thng c 3 loi h thng i l c quyn: Ngi nhng quyn l nh sn xut - sng lp trao quyn bn sn phm cho ngi i l l nh bun s. Ngi nhng quyn l nh bun s v i l nh bn l Ngi nhng quyn l nh sn xut sng lp v i l l nh bn l, h thng ny rt thng dng hin nay, nh i l bn t, trm xng, i l m phm. i l c quyn c nhng li th sau: c quyn dng nhng nhn hiu ni ting c ngi nhng quyn hun luyn kinh doanh c ngi nhng quyn lm cng vic qung co c ngi nhng quyn bo m cung cp hng ho v c th cung cp ti chnh Nhng li th trn y ca i l c quyn chnh l nhng iu m vic to lp mt doanh nghip mi hay mua li mt doanh nghip c sn thng gp kh khn. Tuy nhin, i l c quyn cng thng chu 3 gii hn nh sau: c c quyn, ngi i l phi tr cho ngi nhng quyn cc khon tin gm: l ph i l v tin s dng c quyn. Chu gii hn v s pht trin doanh nghip: cc hp ng i l c quyn thng buc i l ch c kinh doanh trong mt khu vc nht nh. Mt tnh t ch hon ton trong kinh doanh Trc khi to lp mt i l c quyn, nh kinh doanh phi lng gi c c hi mua i l c quyn. Vic lng gi ny bao gm: Tm ng c hi, iu tra, kho st v nghin cu k hp ng c quyn.
25
1.7.4 Ph sn doanh nghip

Ph sn doanh nghip c thc hin theo Lut ph sn doanh nghip (30/12/1993). Doanh nghip lm vo tnh trng ph sn l doanh nghip gp kh khn g\hoc b thua l trong hat ng kinh doanh sau khi p dng cc bin php ti chnh cn thit m vn mt kh nng thanh ton n n hn. Theo Ngh nh 189 CP hng dn thi hnh Lut ph sn doanh nghip (23/12/1994), doanh nghip c coi l c du hiu lm vo tnh trng ph sn, nu kinh doanh b thua l trong 2 nm lin tip, n mc khng tr c cc khon n n hn, khng tr lng cho ngi lao ng v hp ng lao ng trong 3 thng lin tip. Sau thi hn 30 ngy, k t ngy gi giy i n n hn m khng c doanh nghip thanh ton n, ch n khng c bo m v ch n c bo m mt phn c quyn np n n ta n ni t tr s chnh ca doanh nghip yu cu gii quyt vic tuyn b ph sn doanh nghip.
26
CHNG 1. TNG QUAN V QUN TR KINH DOANH V NHIM V CH YU CA NH QUN TR DOANH NGHIP
Chng 2
Cu hi n tp tng quan v qun tr kinh doanh v nhim v ch yu ca nh qun tr doanh nghip

1
2.1 Cu hi n tp
Doanh nghip l g ? Cc c trng c bn ca doanh nghip ? Cc loi hnh doanh nghip ? c im ca tng loi hnh doanh nghip ? Bn cht v c im ca h thng kinh doanh ? Phn tch ngha doanh nghip l n v sn xut ? Ti sao ni doanh nghip va l n v sn xut va l n v phn phi ? Mc ch phn tch mi trng kinh doanh ? Trnh by v lin h thc t cc yu t mi trng nh hng n hat ng kinh doanh ca doanh nghip ? Trnh by mc ch, mc tiu ca doanh nghip? Lm th no thnh lp doanh nghip mi? Mua li doanh nghip sn c ? So snh i l c quyn vi thnh lp doanh nghip mi hoc mua li doanh nghip sn c ? Th no l ph sn doanh nghip ? Du hiu no chng t doanh nghip lm vo tnh trng ph sn?
1 This
27
28
CHNG 2. CU HI N TP TNG QUAN V QUN TR KINH DOANH V NHIM V CH YU CA NH QUN TR DOANH NGHIP
Chng 3
Nhng vn c bn ca qun tr doanh nghip

3.1 Tng quan v qun tr1
3.1.1 Khi nim v vai tr ca qun tr
3.1.1.1 Khi nim Qun tr l qu trnh thc hin cc tc ng ca ch th qun l ln i tng qun l phi hp hot ng ca cc c nhn v tp th nhm t cc mc tiu ra ca t chc. Qun tr l qu trnh lm vic vi ngi khc v thng qua ngi khc thc hin cc mc tiu ca t chc trong mt mi trng lun bin ng. Ngay t khi con ngi bt u hnh thnh cc nhm ngi thc hin nhng mc tiu m h khng th t c vi t cch c nhn ring l, th qun tr tr thnh mt yu t cn thit m bo phi hp cc hot ng ca cc c nhn. Qun tr l tin trnh hoch nh, t chc, lnh o v kim tra hat ng ca cc thnh vin trong t chc, s dng cc ngun lc nhm t n s thnh cng trong cc mc tiu ra ca doanh nghip. T khi nim ny gip chng ta nhn ra rng, qun tr l mt hot ng lin tc v cn thit khi con ngi kt hp vi nhau trong mt t chc. l qu trnh nhm to nn sc mnh gn lin cc vn li vi nhau trong t chc v thc y cc vn chuyn ng. Mc tiu ca qun tr l to ra gi tr thng d tc tm ra phng thc thch hp thc hin cng vic nhm t hiu qu cao nht vi chi ph cc ngun lc t nht. Ni chung, qun tr l mt hnh thc phc tp m cc nh qun tr kinh doanh phi qun tr t khu u n khu cui ca mt chu k sn xut kinh doanh ca doanh nghip, thc cht ca qun tr kinh doanh l qun tr cc yu t u vo, qu trnh sn xut kinh doanh cc yu t u ra theo qu trnh hot ng.
1 This
29
30
CHNG 3. NHNG VN C BN CA QUN TR DOANH NGHIP
Figure 3.1
Theo qu trnh qun tr kinh doanh: cng tc qun tr trong doanh nghip l qu trnh lp k hach, t chc phi hp v iu chnh cc hot ng ca cc thnh vin , cc b phn v cc chc nng trong doanh nghip nhm huy ng ti a mi ngun lc t c cc mc tiu t ra ca t chc. Theo quan im h thng qun tr : qun tr cn l vic thc hnh nhng hot ng trong mi t chc mt cch c thc v lin tc. Qun tr trong mt doanh nghip tn ti trong mt h thng bao gm cc khu, cc phn, cc b phn c mi lin h khng kht vi nhau, tc ng qua li ln nhau v thc y nhau pht trin.
3.1.1.2 Nh qun tr v nhim v ch yu ca nh qun tr trong doanh nghip. Nh qun tr trong doanh nghip. Cc nh qun tr l nhng ngi thc hin cc hot ng qun tr mt doanh nghip, mt b phn trong mt doanh nghip (phng, ban, phn xng, ngnh, t, i, nhm), c trch nhim tin hnh cc hot ng, cc chc nng qun tr lm cho doanh nghip cng nh cho mi thnh vin trong hng vo vic t c cc mc tiu ra. Cc chc danh qun tr c t ra tng ng vi cc cp qun tr, thng bao gm cc chc danh: tng gim c, ph tng gim c, gim c, ph gim c, cc trng ph cc phng ban, qun c, ph qun c cc phn xng, b phn trng ngnh trong cc phn xng, cc i trng, nhm trng, t trng... Nhim v ch yu ca nh qun tr doanh nghip. Mc tiu ca qun tr doanh nghip l m bo s bn vng v t li nhun cao trong hot ng kinh doanh, nh vy nhim v then cht ca nh qun tr trong bt k doanh nghip no cng phi tp trung thc hin l : Xy dng mi trng lm vic tch cc, to hng chin lc.
31 Phn b v xp xp cc ngun lc, nng cao cht lng qun tr, n lc v t chc, to ra s hon ho trong cc hot ng v iu hnh. Cc nhim v ny gip nh qun tr xc nh phm vi cng vic, t ra cc th t u tin v nhn ra cc mi quan h quan trng gia chng. 3.1.1.3 Vai tr ca qun tr Trong th gii ngy nay, chc khng ai ph nhn vai tr quan trng v to ln ca qun tr trong vic bo m s tn ti v hot ng bnh thng ca i sng kinh t x hi. i vi s pht trin ca tng n v hay cng ng v cao hn na ca c mt quc gia, qun tr cng c vai tr quan trng. S nhn thc ca tuyt i a s trong dn c v vai tr ca qun tr cho ti nay hu ht u thng qua cm nhn t thc t. Mun nng cao nhn thc v vai tr ca qun tr, mt mt cn nng cao nhn thc y v su sc hn v vai tr ca qun tr, lm c s cho vic hiu bit v qun tr v thc hnh qun tr, v nng cao trnh qun tr. Qua phn tch v nhng nguyn nhn tht bi trong hot ng kinh doanh ca c nhn v ca cc doanh nghip, cng nh tht bi trong hot ng ca cc t chc kinh t - chnh tr - x hi nhiu nm qua cho thy nguyn nhn c bn vn l do qun tr km hoc yu .Nghin cu cc cng ty kinh doanh ca M trong nhiu nm, pht hin ra rng cc cng ty lun thnh t chng no chng c qun tr tt. Ngn hng chu M nu trong bn cng b Bo co v kinh doanh nh rng Theo kt qu phn tch cui cng, hn 90% cc tht bi trong kinh doanh l do thiu nng lc v thiu kinh nghim qun tr. Trong khi nn vn minh ca chng ta c c trng bi nhng ci tin c tnh cht cch mng trong khoa hc vt l, sinh hc, in t, vin thng, tin hc, t ng ha... th cc ngnh khoa hc x hi tt hu rt xa. Vn t ra, nu chng ta khng bit cch khai thc cc ngun nhn lc v phi hp hot ng ca con ngi, km hiu bit v lng ph trong p dng nhng pht minh k thut vn s tip tc. S cn thit khch quan v vai tr ca qun tr xut pht t nhng nguyn nhn sau y: - T tnh cht x hi ha ca lao ng v sn xut - T tim nng sng to to ln ca qun tr - T nhng yu t lm tng vai tr ca qun tr trong nn sn xut v kinh t hin i - T nhng yu cu xy dng v pht trin kinh t v x hi trong qu trnh i mi chuyn sang nn kinh t th trng v tin hnh cng nghip ha, hin i ha t nc Vit Nam. Tng cng x hi ho lao ng v sn xut mt qu trnh mang tnh qui lut ca s pht trin kinh t v x hi Ta bit rng to ra sn phm, p ng nhu cu ca i sng v pht trin kinh t, nht thit phi tin hnh phn cng lao ng v hip tc sn xut. S xut hin ca qun tr nh l kt qu tt nhin ca vic chuyn cc qu trnh lao ng c bit, tn mn, c lp vi nhau thnh cc qu trnh lao ng phi c s phi hp. Sn xut v tiu th mang tnh t cp, t tc do mt c nhn thc hin khng i hi qun tr. mt trnh cao hn, khi sn xut v kinh t mang tnh x hi r nt v ngy cng su rng hn, khi qun tr l iu khng th thiu. Theo C. Mc, Bt c lao ng x hi hay lao ng chung no m tin hnh trn mt qui m kh ln u yu cu phi c mt s ch o iu ha nhng hot ng c nhn. S ch o phi lm chc nng chung, tc l chc nng pht sinh t s khc nhau gia s vn ng chung ca c s sn xut vi s vn ng c nhn ca nhng kh quan c lp hp thnh c s sn xut . Mt nhc s c tu t iu khin ly mnh, nhng mt dn nhc th cn phi c nhc trng. Do , qun tr l thuc tnh t nhin, tt yu khch quan ca mi qu trnh lao ng x hi, bt k trong hnh thi kinh t x hi no, nu khng thc hin cc chc nng v nhim v ca qun tr, khng th thc hin c cc qu trnh hp tc lao ng, sn xut, khng khai thc s dng c cc yu t ca lao ng sn xut c hiu qu. Qun tr c kh nng sng to to ln. iu c ngha l cng vi cc iu kin v con ngi v v vt cht k thut nh nhau nhng qun tr li c th khai thc khc nhau, em li hiu qu kinh t khc nhau . Ni cch khc, vi nhng iu kin v ngun lc nh nhau, qun l tt s pht huy c hiu qu nhng
32
yu t ngun lc , a li nhng kt qu kinh t - x hi mong mun, cn qun l ti s khng khai thc c, thm ch lm tiu tan mt cch v ch nhng ngun lc c c, dn n tn tht. C th ni qun tr tt suy cho cng l bit s dng c hiu qu nhng ci c to nn nhng ci cha c trong x hi. V vy, qun tr chnh l yu t quyt nh nht cho s pht trin ca mi quc gia v cc t chc trong . Khi con ngi ngi kt hp vi nhau trong mt tp th cng nhau lm vic, ngi ta c th t pht lm nhng vic cn thit theo cch suy ngh ring ca mi ngi. Li lm vic nh th cng c th em li kt qu, hoc cng c th khng em li kt qu. Nhng nu ngi ta bit t chc hot ng v nhng vic qun tr khc th trin vng t kt qu s chc chn hn, c bit quan trng khng phi ch l kt qu m s cn t tn km thi gian, tin bc, nguyn vt liu v nhng ph tn khc. Khi chng ta so snh gia kt qu t c vi chi ph thc hin s c khi nim l hiu qu. Hiu qu = Kt qu - Chi ph Hiu qu s tng trong cc trng hp: Tng kt qu vi chi ph khng i; gim chi ph m vn gi nguyn kt qu. Tng kt qu vi tc cao hn tc gim chi ph. Mun t c nh nu trn i hi phi bit cch qun tr, khng bit cch qun tr cng t c kt qu nhng hiu qu s t thp. Mt s qun tr gii khng nhng mang li nhiu li nhun cho doanh nghip m cn c ngha quan trng gp phn a nn kinh t t nc nhanh chng pht trin. Trong hot ng kinh doanh, ngi no lun tm cch gim chi ph v tng kt qu tc l lun tm cch tng hiu qu. C th ni rng, l do cn thit ca hot ng qun tr chnh l mun c hiu qu v ch khi no ngi ta quan tm n hiu qu th ngi ta mi quan tm n hot ng qun tr.
3.1.2 Qun tr va l khoa hc va l ngh thut

3.1.2.1 Qun tr l khoa hc: Qun tr l mt lnh vc hot ng khoa hc kinh t - x hi phc tp v c vai tr ht sc quan trng i vi s pht trin kinh t x hi. Tnh khoa hc ca qun tr da trn mt s cc yu t: Da trn s hiu bit su sc v quy lut t nhin, k thut v x hi. Ngoi ra qun tr phi da trn c s l lun ca trit hc, kinh t hc, ng dng cc thnh tu ca khoa hc, ton hc, cng ngh. . . Tnh khoa hc i hi vic qun tr phi da trn nguyn tc qun tr. Tnh khoa hc cn i hi qun tr phi da trn s nh hng c th, ng thi i hi phi nghin cu ton din. 3.1.2.2 Qun tr l ngh thut: Vic tin hnh cc hot ng qun tr trong thc t, trong nhng iu kin c th c xem va l khoa hc va l ngh thut. Trong bi cnh kinh t x hi ca th gii hin i ngy nay, cng tc qun tr trn hu ht cc lnh vc khng th khng vn dng cc nguyn tc, phng php qun l, i hi cn b qun tr phi c c mt trnh o to nht nh. Ngh thut qun tr cc yu t nhm t mc tiu ra cho ton h thng hay t chc c xem xt. Ngh thut qun tr l nhng b quyt bit lm th no t mc tiu mong mun vi hiu qu cao. Chng hn, ngh thut dng ngi, ngh thut ra quyt nh, ngh thut gii quyt cc vn ch tc trong sn xut, ngh thut bn hng, ngh thut gii quyt mu thun. . . Vi ni dung trnh by nh trn, c th thy hai yu t khoa hc v ngh thut ca qun tr khng loi tr nhau m b sung cho nhau v c hai u cn thit v c ngha quan trng. Khoa hc v qun tr ngy cng tin trin v hon thin s to c s tt hn cho nng cao trnh v hiu qu ca ngh thut qun tr.
3.1.3 Cc chc nng qun tr

Vic phn loi cc chc nng qun tr doanh nghip da vo nhng cn c sau:
33 3.1.3.1 Cn c vo cc lnh vc hot ng qun tr: Chc nng marketing Chc nng hu cn cho sn xut (mua sm vt t cho sn xut) Chc nng sn xut Chc nng ti chnh, k ton Chc nng nhn s Chc nng hnh chnh, bo v
3.1.3.2 Cn c vo qu trnh qun tr: Chc nng hoch nh (k hoch ha) Chc nng t chc Chc nng lnh o (ch huy, phi hp v iu hnh) Chc nng kim tra Cc chc nng sn xut, t chc lao ng tin lng, ti chnh, k ton c nghin cu trong cc mn hc ring. y xin trnh by chi tit cc chc nng k hoch ha, t chc, lnh o v chc nng kim tra kim sot. Cc chc nng qun tr doanh nghip v mi quan h gia chng c th c khi qut qua s 2.2 nh sau:
Figure 3.2
34
3.2 K hoch qun tr2

3.2.1 K HOCH
3.2.1.1 Khi nim K hoch l mt ni dung v l mt chc nng quan trng nht ca qun l. Bi l, k hoch gn lin vi vic la chn v tin hnh cc chng trnh hot ng trong tng lai ca mt t chc, ca mt doanh nghip. K hoch ha cng l vic la chn phng php tip cn hp l cc mc tiu nh trc. K hoch l xc nh mc tiu v quyt nh cch tt nht t c mc tiu. K hoch bao gm vic la chn mt ng li hnh ng m mt cng ty hoc c s no , v mi b phn ca n s tun theo. K hoch c ngha l xc nh trc phi lm g, lm nh th no, vo khi no v ai s lm. Vic lm k hoch l bc mt nhip cu t trng thi hin ti ca ta ti ch m chng ta mun c trong tng lai 3.2.1.2 Tm quan trng ca k hoch. Tm quan trng ca k hoch ha bt ngun t nhng cn c sau y: K hoch ha l cn thit c th ng ph vi nhng yu t bt nh v nhng thay i ca mi trng bn ngoi v bn trong ca mt t chc hoc mt doanh nghip. K hoch ha lm cho cc s vic c th xy ra theo d kin ban u v s khng xy ra khc i. Mc d t khi c th d on chnh xc v tng lai v cc s kin cha bit trc c th gy tr ngi cho vic thc hin k hoch, nhng nu khng c k hoch th hnh ng ca con ngi i n ch v mc ch v ph thc may ri, trong vic thit lp mt mi trng cho vic thc hin nhim v, khng c g quan trng v c bn hn vic to kh nng cho mi ngi bit c mc ch v mc tiu ca h, bit c nhng nhim v thc hin, v nhng ng li ch dn tun theo trong khi thc hin cc cng vic. Nhng yu t bt nh v thay i khin cho cng tc k hoch ha tr thnh tt yu. Chng ta bit rng tng lai thng t khi chc chn, tng lai cng xa, tnh bt nh cng ln. V d, trong tng lai khch hng c th hy b cc n t hng k kt, c nhng bin ng ln v ti chnh v tin t, gi c thay i, thin tai n bt ng... Nu khng c k hoch cng nh d tnh trc cc gii php gii quyt nhng tnh hung bt ng, cc nh qun l kh c th ng ph c vi nhng tnh hung ngu nhin, bt nh xy ra v n v s gp nhiu kh khn. Ngay c khi tng lai c chc chn v tin cy cao th k hoch ha vn l cn thit, bi l k hoch ha l tm ra nhng gii php tt nht t c mc tiu ra. K hoch ha s ch trng vo vic thc hin cc mc tiu, v k hoch ha bao gm xc nh cng vic, phi hp hot ng ca cc b phn trong h thng nhm thc hin mc tiu chung ca ton h thng. Nu mun n lc ca tp th c hiu qu, mi ngi cn bit mnh phi hon thnh nhng nhim v c th no. K hoch ha s to ra hiu qu kinh t cao, bi v k hoch ha quan tm n mc tiu chung t hiu qu cao nht vi chi ph thp nht. Nu khng c k hoch ha, cc n v b phn trong h thng s hot ng t do, t pht, trng lp, gy ra nhng ri lon v tn km khng cn thit. K hoch ha c vai tr to ln lm c s quan trng cho cng tc kim tra v iu chnh ton b hot ng ca c h thng ni chung cng nh cc b phn trong h thng ni ring.
2 This
35 3.2.1.3 Phn loi k hoch Hin nay ngi ta chia ra 2 loi k hoch: K hoch chin lc (Strategic plans) v k hoch tc nghip (Operational plans) K hoch chin lc l cc chng trnh hnh ng tng qut, l k hoch trin khai v phn b cc ngun lc quan trng t c cc mc tiu c bn ton din v lu di ca t chc. K hoch chin lc khng vch ra mt cch chnh xc lm nh th no t c mc tiu, m n cho ta mt ng li hnh ng chung nht t c mc tiu. K hoch chin lc th hin vin cnh ca doanh nghip nhng ng thi cng th hin s nhn thc v nh gi th gii bn ngoi (mi trng) ca doanh nghip. K hoch chin lc vch ra bi nhng nh qun l cp cao ca t chc. Khi xy dng k hoch chin lc cn cn c vo s mnh ca t chc (Mission Statement), hoc nhim v, chc nng, lnh vc hot ng chung ca t chc , cn c vo cng lnh hot ng ra khi thnh lp t chc hoc lut php cho php. K hoch di hn 15 nm, 10 nm, 5 nm ... thuc v k hoch chin lc. Bng 2.1 Cc tnh cht ca k hoch chin lc v k hoch tc nghip
TNH CHT nh hng Thi gian Mi trng Mc tiu Thng tin Kt qu Tht bi Ri ro Kh nng ca ngi ra quyt nh
K HOCH CHIN LC Ton b Di hn Bin i Ln, tng qut Tng hp, khng y Lu di Nng n, c th lm ph sn doanh nghip Ln Khi qut vn
K HOCH TC NGHIP Cc b Ngn hn Xc nh C th, r rng y , chnh xc C th iu chnh C th khc phc Hn ch Phn tch c th, t m
Table 3.1
C hai yu t chnh khi ni n chin lc ca mt doanh nghip, l: Chin lc l s xc nh v tr ca doanh nghip (s thch ng). Chin lc l tng lai ca doanh nghip K hoch tc nghip l k hoch c th ha chng trnh hot ng ca t chc theo khng gian (cho cc n v trong t chc) v thi gian (k hoch hng nm, k hoch hng qu, k hoch thng, k hoch tun, k hoch ngy, m, ca, gi). K hoch tc nghip c xy dng trn c s k hoch chin lc, l k hoch c th ha ca k hoch chin lc. Theo cp qun l k hoch th c k hoch chung ca doanh nghip, k hoch ca b phn, k hoch ca tng i sn xut, k hoch ca tng nhm thit b... Bng 2.1 trnh by nhng c im ch yu phn bit k hoch chin lc v k hoch tc nghip. 3.2.1.4 Cc bc lp k hoch chin lc Bc 1: xc nh s mnh v mc tiu ca t chc S mnh v mc tiu ca t chc c xc nh thng qua vic tr li cu hi chng ta l ai ?, Mc tiu nh hng cho chng ta l g? Nhng mc tiu chung ny to ra nhng phng hng rng ln cho vic ra quyt nh v n khng thay i trong nhiu nm. Bc 2: Phn tch nhng e da v c hi, nhng im mnh v im yu
36
Chng ta phi phn tch c cc yu t ca mi trng kinh doanh, nh gi cc c hi v e da c th c trong tng lai. Nh xem xt mt cch ton din v r rng, chng ta c th bit c ta ang ng u trn c s im mnh v im yu g, hiu r ti sao chng ta phi gii quyt nhng iu khng chc chn, v bit c chng ta hy vng thu c nhng g. Bc 3: Xc nh cc tin cho k hoch Bc 4:Xy dng cc phng n chin lc Sau khi phn tch, nh gi doanh nghip mt cch ton din, nhng ngi tham gia hoch nh cn vch ra cc chin lc d tho la chn mt chin lc thch hp nht i vi t chc. C th c cc dng chin lc sn xut kinh doanh sau: Chin lc thm nhp th trng : tm kim c hi pht trin trong cc th trng m doanh nghip ang hot ng vi nhng hng ha hoc dch v hin c. Mt doanh nghip c th gia tng th phn bng cc bin php Marketing nh gim gi, qung co bn hng c thng, c qu tng... T doanh nghip c th bin khch hng tim nng thnh khch hng hin ti ca mnh. Chin lc m rng th trng : tm kim nhng th trng mi cho sn phm hin c. Chin lc pht trin sn phm: pht trin nhng sn phm mi, ci tin nhng sn phm hin c v tnh nng tc dng, ci tin bao b, vi tin nhn hiu, nng cao cht lng sn phm... Chin lc a dng ha trong kinh doanh: doanh nghip c th m ra cc lnh vc sn xut kinh doanh mi, va sn xut ra sn phm, va m ra nhiu dch v mi hp dn khch hng, b vn u t vo nhiu lnh vc kinh doanh khc nhau. Chin lc to ra s khc bit so vi cc i th : chin lc to ra s khc bit v sn phm hoc dch v l mt chin lc c sc cnh tranh rt ln. Cc doanh nghip cn to ra nhng hng ha dch v m cc i th khng c. V d cc hiu n c cc mn n c bit, c cch phc v c bit, sn phm c cht lng c bit, kiu dng c bit c mu sc ring m khng i th no c. Chin lc dn u v gi thp : Mun c hng ha dch v gi thp, cc doanh nghip phi t chc sn xut vi s lng ln, p dng cng ngh c nng sut cao, s dng nhn cng c gi thp, a vo p dng cc loi vt liu mi r tin, tng cng qun l h thp chi ph trong sn xut kinh doanh. Bc 5: nh gi cc phng n Sau khi xy dng c cc phng n, tin hnh nh gi cc phng n. Bc 6. Chn phng n ti u Phng n no cho chng ta c hi tt nht t c mc tiu ra vi chi ph thp nht hoc vi li nhun cao nht l phng n s c chn Bc 7: Xy dng cc k hoch ph tr thc hin k hoch chnh Mt k hoch chnh cn phi c cc k hoch ph tr. V d, bn cnh k hoch sn xut chnh ca cng ty ra l sn xut sn phm A, cn c rt nhiu cc k hoch ph tr nh k hoch cung cp vt t, k hoch lao ng tin lng, k hoch sa cha thit b, k hoch cung cp nng lng, k hoch qung co v khuyn mi... Bc 8: Lng ha cc k hoch bng vic lp k hoch ngn qu Sau khi quyt nh c cng b. k hoch c xy dng xong, bc cui cng lm cho cc k hoch c ngha l lng ha chng bng cch chuyn chng sang dng cc ch tiu v ti chnh (cc khon thu, chi, li nhun ...) v ngun vn thc hin k hoch ra.
3.3 T chc qun tr3

3.3.1 T CHC
3.3.1.1 Khi nim T chc c ngha l qu trnh sp xp v b tr cc cng vic, giao quyn hn v phn phi cc ngun lc ca t chc sao cho chng ng gp mt cch tch cc v c hiu qu vo mc tiu chung ca doanh nghip Cng tc t chc gm c 2 ni dung c bn:
3 This
37 - T chc c cu: t chc c cu qun l (ch th qun l) v t chc c cu sn xut kinh doanh (i tng b qun l); - T chc qu trnh: t chc qu trnh qun tr v t chc qu trnh sn xut kinh doanh; T chc c ni dung rt rng ln lin quan n cng tc xy dng mt doanh nghip nh xy dng v t chc b my qun l doanh nghip (c bao nhiu cp qun l, t chc cc phng ban chc nng, phn cng trch nhim v quyn hn ca phng ban cng nh ca mi c nhn...), xy dng h thng sn xut v kinh doanh (c nhng b phn sn xut kinh doanh no, phn cng chc nng v nhim v ca tng b phn ...). T chc v c cu b my l vic phn chia h thng qun l thnh cc b phn v xc nh cc mi quan h gia chng vi nhau, tc l chng ta xc nh chc nng, quyn hn, nhim v ca cc b phn trong b my v la chn, b tr cn b vo cc cng v ph trch cc b phn . T chc c cu b my gm c cc ni dung sau: + Xc nh nhng hot ng cn thit t c cc mc tiu chung ca t chc + Nhm gp cc hot ng ny thnh cc phng ban hoc cc b phn + Giao cho mt ngi qun l mt phng ban hoc mt b phn + Giao quyn hn, trch nhim thc hin cc hot ng + Qui nh cc mi quan h theo chiu dc v ngang bn trong t chc Cng tc t chc i hi i ng cn b c trnh , kinh nghim v nhng phm cht cn thit hon thnh tt nhim v c giao. Mt trong nhng nhim v ca cng tc t chc l xc nh bin ch. Xc nh bin ch bao gm vic b nhim v duy tr cc chc v b nhim theo yu cu t ra bi c cu t chc, n gn lin vi vic t ra nhng yu cu cn lm cho mt cng vic hoc ngh nghip, v n bao gm c vic tuyn chn nhng ngi m nhn cc chc v. B my qun tr doanh nghip c thit lp ra khng phi do mc ch t thn m thc hin c hiu qu cc hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Khi xy dng c cu t chc b my qun tr doanh nghip, cn tnh n nhng nhn t nh hng sau: Mi trng hot ng sn xut kinh doanh Mc ch, chc nng hot ng ca doanh nghip Qui m ca doanh nghip Cc yu t v k thut, cng ngh sn xut Trnh ca ngi qun l, nhn vin v trang thit b qun l Mt s yu t khc: cc qui nh ca php lut, phm v hot ng ca doanh nghip, th trng ca doanh nghip... Trong phm vi gii hn ca chng ny ch trnh by mt s kiu c cu qun tr ch yu nh c cu trc tuyn, c cu chc nng, c cu trc tuyn chc nng, c cu ma trn. 3.3.1.2 Mt s c cu t chc qun tr doanh nghip: 3.3.1.2.1 C cu qun tr trc tuyn C cu qun l trc tuyn l mt kiu t chc b my m mt cp qun l ch nhn mnh lnh t mt cp trn trc tip. H thng trc tuyn hnh thnh mt ng thng r rng v quyn ra lnh, trch nhim v lnh o cp cao n cp cui cng. C cu kiu ny i hi ngi qun tr mi cp phi c nhng hiu bit tng i ton din v cc lnh vc.
38
Figure 3.3
H thng qun tr theo trc tuyn ph hp vi cc doanh nghip nh v mt ngi qun tr cp trn c th hiu r c nhng hot ng ca cp di v ra nhng mnh lnh trc tip mt cch ng n cho cp di khng cn thng qua mt c quan gip vic theo chc nng no. i vi nhng doanh nghip hoc t chc ln, ngi ng u t chc trc khi ra mnh lnh cn tham kho kin ca cc b phn chc nng. 3.3.1.2.2 C cu t chc qun l theo chc nng Trong c cu t chc qun l theo chc nng, cc b phn qun l cp di nhn mnh lnh t nhiu phng ban chc nng khc nhau. i khi cc mnh lnh ny c th tri ngc nhau hoc mu thun vi nhau, gy kh khn cho cp tha hnh. C th phn chia cc b phn theo cc chc nng (s 2-4) c bn nh: Chc nng sn xut Chc nng k thut Chc nng marketing Chc nng ti chnh Chc nng nhn s
39
Figure 3.4
u im ca c cu theo chc nng: Phn nh lgic cc chc nng Nhim v c phn nh r rng Tun theo nguyn tc chuyn mn ha ngnh ngh Pht huy c sc mnh v kh nng ca i ng cn b theo tng chc nng Gim chi ph v rt ngn thi gian o to To ra cc bin php kim tra cht ch ca cp cao nht Nhc im ca c cu qun l theo chc nng: Ch c cp qun l cao nht c trch nhim v hiu qu cui cng ca ton th cng ty Qua chuyn mn ha v to ra cch nhn qu hp vi cc cn b ch cht Hn ch s pht trin ca ngi qun l chung Gp nhiu kh khn khi cn c s phi hp gia cc chc nng Do c cu t chc qun l theo trc tuyn v c cu qun l theo chc nng c nhng u nhc im ring nn hin nay nhiu doanh nghip v t chc la chn kiu c cu qun l theo trc tuyn chc nng, tc l mt c cu qun l kt hp. V nguyn tc, trong h thng trc tuyn chc nng, quan h qun l trc tuyn t trn xung di vn tn ti, nhng gip cho ngi qun l ra cc quyt nh ng n, c cc b phn chc nng gip vic trong cc lnh vc nh xy dng k hoch, qun l nhn s, marketing, ti chnh k ton, qun l k thut cng ngh sn xut... 3.3.1.2.3 C cu qun l ma trn Cc doanh nghip ln, c a bn hot ng rng u t chc b my hot ng ca mnh theo kiu ma trn, Trong c cu qun l theo ma trn, cp qun l cp di va chu s qun l theo chiu dc t trn xung di, ng thi chu s qun l theo chiu ngang.
40
CHNG 3. NHNG VN C BN CA QUN TR DOANH NGHIP u im ca c cu t chc ma trn: nh hng theo kt qu cui cng r rng Pht huy c sc mnh ca cc chuyn gia trong cc lnh vc chuyn mn Xc nh r rng quyn hn, trch nhim v li ch Nhc im ca c cu t chc ma trn: C s mu thun v quyn hn trong t chc C nguy c khng thng nht v mnh lnh theo chiu dc v theo chiu ngang.
3.3.1.3 Phn chia quyn lc trong t chc 3.3.1.3.1 Khi nim Quyn lc l phng tin tc ng ln suy ngh v hnh ng ca ngi khc. Quyn lc trong t chc l mc c lp trong hot ng dnh cho mt ngi to ra kh nng s dng nhng quyt on ca h thng qua vic trao cho h quyn ra cc quyt nh hay a ra cc ch th. Quyn lc nn tp trung hay phn tn trong mt t chc? Tp trung hay phn tn mc no? Phn quyn l xu hng phn tn cc quyn ra quyt nh trong mt t chc. Trong mi doanh nghip u c mt s phn quyn no . Nhng cng khng th c s phn quyn tuyt i, v nu nhng ngi qun l phi giao ph ht quyn lc ca mnh th cng v qun l ca h s mt i, v tr ca h phi loi b, v nh vy cng li khng c c cu t chc. Ngc li cng c th c s tp trung quyn hn (tp quyn) vo mt ngi trong t chc. Mc phn quyn cng ln khi: - S lng cc quyt nh c ra cc cp t chc thp hn cng nhiu. - Cc quyt nh c ra cc cp cng thp trong t chc, v c nhng nh hng quan trng. - Cng c nhiu chc nng chu tc ng bi cc quyt nh c a ra cc cp thp hn trong t chc. - S phn quyn cng ln nu cc quyt nh ca cp di khng cn phi tham kho kin ca cp trn. Cng phi xin kin t ngi khi ra quyt nh cp bc qun l cng thp th s phn quyn cng ln. 3.3.1.3.2 U quyn Khi nim: U quyn l giao mt phn quyn hnh v trch nhim cho cp di thc hin nhim v. Vic giao quyn hn c v c thc hin n gin, th nhng cc cng trnh nghin cu ch ra rng ngi qun l b tht bi do s giao quyn qu d, ch khng phi do bt k nguyn nhn no khc, i vi nhng ai ang sp bc vo bt k loi hnh t chc no, iu rt b ch l phi nghin cu khoa hc v ngh thut giao quyn Nhng nguyn tc giao quyn - Nguyn tc giao quyn theo kt qu mong mun: quyn c giao cho tng ngi qun l cn phi tng ng, nhm bo m rng h c kh nng hon thnh cc kt qu mong mun v nhm t c mc tiu qun l ra. - Nguyn tc xc nh theo chc nng: Mi n v c trao nhng quyn hn trong phm vi chc nng qun l ca mnh. - Nguyn tc bc thang: Nguyn tc bc thang ni v mi chui cc quan h quyn hn trc tip t cp trn xung cp di xuyn sut ton b t chc. Quyn hn t ngi qun l cao nht n mi v tr bn di cng r rng, th cc v tr chu trch nhim v vic ra cc quyt nh s cng r rng v vic thng tin trong t chc s cng c hiu qu. - Nguyn tc quyn hn theo cp bc: cc quyt nh trong phm v quyn hn ca tng ngi phi c y ln trn theo c cu t chc. - Nguyn tc thng nht trong mnh lnh: Thng nht t trn xung di nhm thc hin mc tiu chung ra.
41 - Nguyn tc v tnh tuyt i trong trch nhim: Do trch nhim, nn chng c mt cp trn no c th trn trnh trch nhim v hnh ng ca cc cp di bng cch y quyn. - Nguyn tc tng xng gia quyn hn v trch nhim: v cc hnh ng khng th ln hn trch nhim nm trong quyn hn c giao ph, cng nh khng th nh hn. Quyn hn v trch nhim phi tng xng nhau. Nhm t qun l mt hnh thc trao quyn cp cao, thay th cho h thng cp bc truyn thng, ni c mt chui mnh lnh t cp cao nht xung cp thp nht trong doanh nghip. Nhm c chu trch nhim v cc cng vic thng ngy ca mnh
3.4 Lnh o4
3.4.1 Khi nim
Lnh o l s c gng tc ng vo ngi khc m bo t c mc tiu ca doanh nghip. l qu trnh thu ht, li cun, ng vin, thuyt phc, hng dn thc y cc thnh vin trong t chc lm vic p ng theo yu cu cng vic. Chc nng lnh o bao hm cc cng tc ch huy, phi hp v iu hnh, biu hin mi quan h gia ch th qun tr v i tng qun tr, gia ngi ra mnh lnh v ngi thc hin mnh lnh. Mc ch ca chc nng lnh o l lm cho tt c mi ngi, mi thnh vin nhn thc y vai tr , trch nhim v thc hin tt nhim v ca mnh, gp phn quan trng vo vic thc hin mc tiu chung ca doanh nghip. Chc nng lnh o thc cht l mt loi hat ng ca ch th qun tr, bao gm: Hot ng ra quyt nh v mnh lnh Hat ng hng dn ca ngi ch huy Hat ng phi hp v iu hnh Hat ng n c, nhc nh Hat ng ng vin v khuyn khch.
3.4.2 Vai tr ca lnh o

Lnh o l mt chc nng c bn ca qun tr, tt c cc chc nng qun tr s khng hon thnh tt nu cc nh qun tr khng hiu c yu t con ngi trong cc hat ng ca h v khng bit lnh o con ngi t c cc kt qu nh mong mun. Lnh o l qu trnh tc ng v quan tm n con ngi. Lnh o l qu trnh tc ng n con ngi sao cho h c gng mt cch t nguyn v nhit tnh phn u t c cc mc tiu ca t chc. Ngi lnh o khng ng ng sau thc y hay thc gic, h t mnh ln trc, ng vin mi ngi hon thnh cc mc tiu ra. Bt k mt ngi qun l lp k hoch, t chc v kim tra kt qu c tt n u, ngi vn phi h tr nhng hat ng bng cch a ra nhng ch dn cho mi ngi, thng tin y v lnh o tt. Vic lnh o phi da trn s hiu bit v ng c ca con ngi l g v iu g lm cho h tha mn khi h gp sc vo vic hon thnh cc mc tiu ca t chc. Thut lnh o khng ch n thun l kh nng li cun ngi khc, v i khi ch l s m dn. cng khng phi l kh nng gy cm tnh v thuyt phc ngi khc v y ch l k nng ca ngi ph trch bn hng. Lnh o l nng tm nhn ca con ngi ln mc cao hn, a vic thc hin cng vic t ti mt tiu chun cao hn, v pht trin tnh cch ca con ngi vt qua nhng gii hn thng thng. c c kh nng lnh o nh th th khng g tt hn l mt mi trng doanh nghip c xy dng trn nhng quy nh cht ch v quy nh v trch nhim, nhng tiu chun cao trong thc hin cng vic, v s tn trng ca tng c nhn cng nh cng vic ca h (Peter.F.Drucker, Cch thc qun l, Butter-heinemann, trang 157).
4 This
42
To ng lc lm vic cho nhn vin l mt vai tr quan trng ca ngi lnh o. C th ni y l vai tr chnh, bi v mt nhm nhn vin thiu ng lc thc y s lun lm vic km hiu qu. Ngoi nhng yu t khc, ngi lnh o phi l: Mt hun luyn vin: khi gi nhng tim lc tt p nht ca ca nhn vin Ngi iu phi v h tr: gip ph b nhng tr ngi nhm thc hin cng vic mt cch tri chy. Ngi lnh o mun to ng lc lm vic ca nhn vin phi tm hiu nhn vin ca mnh, xy dng mi trng lm vic hp l. Mi trng lm vic ca mt doanh nghip c xc nh bi cc chnh sch qun tr v thi ca mi nhn vin. Mt mi trng ci m v chia s s to iu kin cho nhn vin pht trin k nng v nng lc ca mnh. Nhng doanh nghip c mi trng lm vic nh vy s quy t c nhiu nhn vin ng lng vi mc tiu ca doanh nghip, thc t nhng doanh nghip nh vy s d thnh cng hn
3.5 Kim tra5

3.5.1 Khi nim.
Kim tra l qu trnh so snh gia mc tiu v ch tiu k hoch vi kt qu thc t t c trong tng khong thi gian bo m cho hat ng thc t ph hp vi k hoch ra. l qu trnh kim tra theo di qu trnh hot ng ca doanh nghip thng qua vic thit lp h thng thng tin qun tr, cc tiu chun o lng, nh gi v thu thp cc thng tin nhm x l iu chnh cc hot ng ca t chc sao cho qu trnh thc hin ph hp vi mc tiu ca doanh nghip. c th thc hin cc iu chnh cn thit, nh qun tr cn theo di cc hot ng ang din ra, so snh kt qu vi tiu chun.
3.5.2 Ni dung cng tc kim tra v cc dng kim tra.

3.5.2.1 Kim tra gm c 4 ni dung chnh: Xy dng cc tiu chun hoc cc ch tiu hat ng o lng cc kt qu thc t xy ra So snh kt qu thc t vi tiu chun hoc cc ch tiu iu chnh cc hat ng nu pht hin ra nhng sai lch.
3.5.2.2 Cc dng kim tra ch yu: Kim tra u vo, kim tra trong qu trnh hot ng, kim tra kt qu u ra (kim tra kt qu cui cng). Kim tra ch ng (kim tra c th ngn nga trc cc sai st, ngi ta cn gi y l dng kim tra phng nga) v kim tra b ng (kim tra kt qu cui cng, nu c sai st c th sa cha c hoc khng sa cha c) Kim tra ton b cc cng vic hoc ton b l sn phm sn xut v kim tra xc xut (kim tra theo ly mu ngu nhin). Kim tra v ti chnh (kim tra tnh hnh thu, chi v tin tn qu) kim tra phi ti chnh (cc s liu hoc ch tiu kim tra khng th hin bng tin) Kim tra thng xuyn nh k theo k hoch v kim tra t xut Kim tra phng php v kim tra kt qu Kim tra trc tip (kim tra trc tip i tng kim tra khng qua khu trung gian) v kim tra gin tip (tin hnh kim tra thng quan khu trung gian no , v d kim tra cht lng phc v ca mt t chc thng qua nh gi ca khch hng).
5 This
43
3.6 Phn cp trong qun tr6

3.6.1 Theo cp qun tr kinh doanh.
3.6.1.1 Qun tr cp cao: Qun tr chung tt c cc hot ng kinh doanh ca doanh nghip, ngi qun tr cp ny gi l nh qun tr cp cao nht (ch tch, tng gim c, gim c...) Ni dung qun tr ch yu cp cao nht l: Hoch nh cc mc tiu, phm vi hot ng ca doanh nghip, cm nhn nhng vn kh khn ln v nhng nguyn nhn ca chng tm bin php gii quyt. Xc nh kt qu cui cng mong mun, ph duyt nhng ng li, cc chnh sch ln trong doanh nghip. Ph duyt c cu t chc, cc k hach chng trnh hnh ng ln nhm t c nhng mc tiu ra.
Figure 3.5
Xc nh cc ngun nhn s cn thit v cung cp kinh ph hot ng theo yu cu cng vic. La chn cc qun tr vin chp hnh, giao trch nhim, y quyn. Phi hp mi hot ng ca ban tham mu v chc nng iu hnh. Ph duyt chng trnh k hach nhn s bao gm: tuyn dng, mc lng, thng cp, bt, k lut.
6 This
44
CHNG 3. NHNG VN C BN CA QUN TR DOANH NGHIP D liu cc bin php kim sot nh bo co, kim tra, nh gi hiu qu ca t chc . Chu trch nhim hon ton v nhng nh hng tt xu ca cc quyt nh.
3.6.1.2 Cp qun tr trung gian(gia): L mt khi nim rng dng ch nhng cp ch huy trung gian, ng trn nhng nh qun tr cp c s v di cc nh qun tr cp cao. Vi cng v ny, h va qun tr cc nh qun tr cp c s thuc quyn va ng thi iu khin cc nhn vin khc. cp gia c th c nhiu cp, iu ny ph thuc vo loi hnh t chc ca doanh nghip, ngi lm qun tr cp ny l cc trng, ph phng; ban; cc qun c, ph qun c cc phn xng... Ni dung qun tr : t chc qun tr cc hot ng chc nng, nghip v trong phm vi nhim v quyn hn c phn cng nhm thc hin cc chin lc ca doanh nghip. - Nm vng nhng mc tiu ca doanh nghip, mi quan h gia cc b phn, cm nhn nhng kh khn chnh ca b phn v nhng nguyn nhn trong phm vi hot ng ca mnh. - Nm vng trch nhim v phm vi quyn hn c giao, xc nh cc hot ng cn thit phi thc hin t c kt qu, ngh nhng vn lin quan n b phn hon thnh nhim v. - ngh nhng chng trnh k hoch hnh ng ca b phn v m hnh t chc thch hp nht thc hin cng vic. - La chn nhn vin, giao cng vic theo chc nng cho cc thnh vin, xy dng tinh thn ng i v lng trung thnh, ph chun cc th tc lm vic trong phm vi b phn trn c s ng li chung ca doanh nghip. - Thng xuyn xt li tnh hiu qu trong cng tc ca b phn kp thi un nn nhng sai st. - Bo co kt qu t c ca b phn ln cp trn theo ng s y quyn. 3.6.1.3 Cp qun tr c s (thp nht): L nhng nh qun tr cp bc cui cng trong h thng cp bc ca qun tr trong cng t chc. Ngi qun tr cp ny l c cng, nhm trng, t chc trng, l nhng ngi khng cn cp qun tr no bn di. Ni dung qun tr: qun tr qu trnh lm vic, cc hot ng c th hng ngy ca cng nhn, nhn vin trong t, nhm. Vi t cch l nh qun tr nhim v, h l nhng ngi hng dn, c thc, iu khin cng nhn trong cc cng vic hng ngy a n s hon thnh mc tiu chung trong doanh nghip. Tuy nhin, nh qun tr cp c s cng thng l ngi trc tip tham gia cc cng vic sn xut kinh doanh c th nh cc nhn vin khc di quyn h.
3.6.2 Qun tr theo chc nng trong doanh nghip

Khi nim chc nng : chc nng thng l nhm cc hot ng c tnh cht tng t nhau, lin quan n nhau trong mt b phn nht nh trong mt t chc. Cc chc nng ch yu trong qun tr kinh doanh gm c: - Chc nng qun tr cung ng. - Chc nng qun tr nhn s. - Chc nng qun tr ti chnh - k ton. - Chc nng qun tr tc nghip. - Chc nng qun tr Marketing... Ngi qun tr chc nng l ngi qun tr trc tip cc hot ng c th ca tng chc nng trong mt t chc. H c th l nhng ngi qun tr cc phng hay cc b phn chc nng. cng chnh l nhng ngi lm cc cng vic mang tnh chuyn mn ha
45
3.7 Cc k nng qun tr7

3.7.1 Cc k nng
D cp bc no (hay lnh vc no), cc nh qun tr cn phi c nhng k nng cn thit, l : k nng k thut (chuyn mn); k nng con ngi (nhn s); k nng nhn thc (t duy)
Figure 3.6
3.7.1.1 K nng k thut L kin thc kh nng cn thit hiu v thng tho trong lnh vc chuyn mn. Th d, i vi nh qun tr cn phi c cc k nng trong lnh vc k ton, ti chnh; Marketing; sn xut v.v... K nng ny c c qua vic hc trng hay cc lp bi dng, kinh nghim thc t. 3.7.1.2 K nng v nhn s L kh nng cng lm vic, iu khin v li cun nhng ngi xung quanh, l thnh vin ca t chc v l nh lnh o iu hnh cng vic c tri chy. Nh , nh qun tr c th thc y ngi khc lm vic theo ui mc tiu ca t chc. Mt vi k nng nhn s cn thit cho nh qun tr l bit cch thng t (vit, ni...) mt cch hu hiu, c thi quan tm tch cc n ngi khc, xy dng bu khng kh hp tc gia mi ngi cng lm vic chung v bit cch ng vin nhn vin di quyn. 3.7.1.3 K nng t duy: L kh nng theo di t chc v hiu c lm th no t chc thch ng c vi hon cnh. Nh qun tr cn nhn ra c nhng yu t khc nhau v hiu c mi quan h phc tp ca cng vic c th a ra nhng cch gii quyt ng n nht c li cho t chc. K nng t duy l ci kh tip thu nht v c bit quan trong i vi cc nh qun tr.
7 This
46
Ba k nng trn i hi cc nh qun tr u phi c, tuy nhin mc quan trong ca mi k nng ty thuc vo cp bc qun tr trong cu trc t chc
3.8 Vai tr nh qun tr8

3.8.1 Vai tr
Vai tr l ton b nhng cch ng x c thit lp sao cho ph hp vi chc v hoc b phn, c quan ring bit Henry Mintzberg nghin cu cc hat ng ca nh qun tr v cho rng mi nh qun tr u phi thc hin 10 vai tr khc nhau v c phn thnh 3 nhm nh sau: 3.8.1.1 Nhm vai tr quan h vi con ngi Nhm vai tr quan h vi con ngi bao gm kh nng pht trin v duy tr mi quan h vi ngi khc mt cch hiu qu. Vai tr i din gn lin vi v tr trong s phn cp qun tr, vai tr lnh o i hi vic xy dng mi quan h vi cng s, tip xc v thc y h lm vic, vai tr lin h tp trung vo vic duy tr mi quan h c bn trong v bn ngoi t chc. Vai tr quan h vi con ngi gip cc nh qun tr xy dng mng li lm vic cn thit thc hin cc vai tr quan trng khc. 3.8.1.2 Nhm vai tr thng tin Vai tr thng tin gn lin vi vic tip nhn thng tin v trun t thng tin sao cho nh qun tr th hin mt trung tm u no ca t chc. Vai tr thu thp thng tin l nm bt thng tin c bn trong v bn ngoi doanh nghip. Vai tr truyn t hat ng theo hai cch: cch th nht, nh qun tr truyn t nhng thng tin tip nhn c t bn ngoi n cc thnh vin trong ni b doanh nghip, nhng ngi c th s dng nhng thng tin ny; th hai, nh qun tr gip truyn t nhng thng tin t cp di ny n cp thp hn hoc n cc thnh vin khc trong t chc, nhng ngi c th s dng thng tin mt cch hiu qu nht. Trong khi vai tr truyn t cung cp thng tin cho ni b th vai tr pht ngn ph bin thng tin cho bn ngoi v nhng vn nh k hoch, chnh sch, kt qu hat ng ca t chc. Do , nh qun tr tm kim thng tin trong vai tr gim st, truyn t thng tin vi ni b v sau kt hp vic cung cp thng tin quan trng theo yu cu ca vai tr quyt nh. (Xem bng 2.2) Bng 2.2: 10 vai tr qun tr ca Minztberg
Vai tr Quan h con ngi 1.i din 2.Lnh o.
Ni dung Tham gia vo cc s kin khc nhau: pht biu, gii thiu, tng trng cho t chc Xy dng mi quan h vi cp di, ng vin, thc y nhn vin
continued on next page
8 This
47 3.Lin h Thng tin 4.Thu thp thng tin 5.Truyn t. 6.Pht ngn Quyt nh 7.Doanh nhn 8.Gii quyt nhng xo trn Hnh ng nh ngi khi xng, thit k, khuyn khch nhng ci tin v i mi C nhng hnh ng ng v kp thi khi DN i mt vi nhng vn quan trng nhng kh khn bt ng. Chu trch nhim phn phi cc ngun lc: thi gian, ngn qu, phng tin, nhn s i din cho t chc thng lng, m phn
Table 3.2
Duy tr mi quan h mng li lm vic ni bvi bn ngoi v gip cung cp thng tin Thu thp thng tin bn trong v bn ngoi v nhng vn c th nh hng t chc Truyn t nhng thng tin c bn trong v bn ngoi cho ni b Truyn t nhng thng tin ca t chc cho bn ngoi
9.Phn phi 10.m phn
3.8.1.3 Nhm vai tr quyt nh Nhm vai tr quyt nh bao gm vic ra nhng quyt nh quan trong c nh hng n t chc. C bn vai tr m t nh qun tr l ngi quyt nh. Vai tr cch tn hay cn gi l vai tr doanh nhn, l ngi lun im gc ca mi thay i v ci tin, khai thc cc c hi mi. Vai tr th 2 trong nhm ny l vai tr x l cc tnh hung: gn lin vi vic a ra cc hnh ng kp thi khi t chc phi i mt vi nhng bin c bt ng, nhng kh khn khng lng trc c. Vai tr th ba l phn phi cc ngun lc ca t chc. Cui cng, vai tr m phn th hin s i din cho t chc thng lng m phn k kt cc hp ng, nh hng ty theo cc lnh vc trch nhim ca nh qun tr. Trong cc cuuc tip xc lm n, nh qun tr phi l mt chuyn gia trong lnh vc ngoi giao. Lm n thi m ca a phn l cc cuc tip xc, mun thnh t phi hc cch thng lng. Mm do kt hp vi cng rn v cng quyt, l tr cng vi nhn bn l b quyt thnh cng trong thng lng vi i tc
3.9 Cc l thuyt qun tr9

3.9.1 Cc l thuyt
Hc thuyt hay cn gi l l thuyt l nhng khi qut l lun v mt lnh vc no , thng qua nghin cu v kho nghim thc t, t vn dng vo cc hot ng thc tin trong mi lnh vc. Hc thuyt v qun tr kinh doanh l nhng khi qut l lun v qun tr cc hot ng kinh doanh. Cc hc thuyt v qun tr l c s, l nn tng dn ng cho hot ng sn xut kinh doanh mt cch khoa hc, c h thng. T nhng nm 1800 khi nn cng nghip v cc hot ng sn xut pht trin mnh, thc tin tng kt v rt ra thnh nhng l thuyt vi nhiu trng phi hay cc nhm l thuyt khc nhau. C th chia thnh ba nhm l thuyt qun tr hc:
9 This
48
3.9.1.1 L thuyt qun tr c in Trng phi c in bao gm mt s tc gi vi nhng nghin cu v quan tr kinh doanh, di y l mt s tc gi in hnh v nhng t tng ch yu ca h. 3.9.1.1.1 L thuyt qun tr khoa hc Frederich Taylor (1856 - 1915): Taylor xut thn l mt cng nhn v tr thnh k s tri qua qu trnh ban ngy i lm, ban m i hc hm th i hc. Trong qu trnh lm vic trong nh my luyn cn thp, Taylor c nhiu c hi quan st v thc hnh qun tr trong nh my. ng l tc gi vi nhng nghin cu v l thuyt kh ni ting v qun tr trong thi gian t 1890 n 1930. Nhng nguyn tc c bn trong l thuyt ca Taylor l: - Xy dng cc phng php khoa hc thc hin cng vic, nhim v ca tng cng nhn - La chn cng nhn mt cch khoa hc v hun luyn h phng php khoa hc thc hin cng vic - T chc gio dc v gim st cng nhn m bo h thc hin theo ng phng php - Xy dng v cng c quan h gia ngi lao ng v nh qun tr Bin php thc hin: thc hin nhng nguyn tc ca mnh, Taylor tin hnh: - Nghin cu cc loi thi gian lm vic ca cng nhn theo tng cng vic. - Phn chia cng vic ca tng cng nhn thnh nhng cng vic b phn nh ci tin v ti u ha. - Xy dng h thng khuyn khch ngi lao ng lm vic, thc hin tr cng theo lao ng. Nhng kt qu qua p dng l thuyt ca Taylor l nng sut lao ng tng ln rt nhanh v khi lng sn phm tng nhiu. Tuy nhin, l thuyt ca Taylor nghing v "k thut ha, my mc ha" con ngi, sc lao ng b khai thc kit qu lm cho cng nhn u tranh chng li cc chnh sch v qun tr. Herny L. Gantt: L k s chuyn v h thng kim sot trong nh my. Trn c s cc l thuyt ca Taylor, Gantt pht trin v a ra l thuyt ca mnh, trong ch yu tp trung vo m rng h thng khuyn khch vt cht cho ngi lao ng vi cc bin php nh : - Khuyn khch cng nhn sau mt ngy lm vic nu h lm vic tt. - Khuyn khch cho c cng, qun c da vo kt qu lm vic ca cng nhn di s gim st trc tip ca h nhm ng vin h trong cng vic qun tr. Bin php ny khuyn khch cc c cng qun tr tt hn. Cng trn c s ny, cc phng php qun tr tin thc hin mi c a vo trong qun tr nh phng php ng gng (CPM -Critical Path Method) v phng php s mng li (PERT - Program Evaluation and Revie Technique). Trong l thuyt ny, kha cnh li ch c ch nhiu hn. Frank B (1868 - 1924) v Liliant M. Gibreth (1878 -1972). Hai tc gi ny nghin cu rt chi tit qu trnh thc hin v quan h gia cc thao tc, ng tc v c ng vi mt mc cng thng v mt mi nht nh ca cng nhn trong qu trnh lm vic, t a ra phng php thc hnh ti u nhm tng nng sut lao ng, gim s mt mi ca cng nhn. Cc phng php thuc trng phi ny c nhng ng gp c gi tr cho s pht trin ca t tng qun tr, pht trin k nng qun tr qua phn cng, chuyn mn ha qu trnh lao ng, ng thi l nhng ngi u tin nu ln tm quan trng ca vic tuyn chn v hun luyn nhn vin, dng i ng tng nng sut lao ng. Tuy nhin, cc tc gi pht trin mt phng php qun tr mang tnh khoa hc ha mt cch thun ty nh "my mc ha con ngi", gn cht con ngi vo mt dy chuyn cng ngh qun tr v tng nng sut lao ng. 3.9.1.1.2 L thuyt qun tr hnh chnh Trng phi qun tr hnh chnh pht trin nhng nguyn tc qun tr chung cho c t chc, tiu biu cho trng phi ny c cc tc gi vi cc cng trnh nghin cu v l thuyt nh sau: Henry Fayol (1841 - 1925): Quan im ca Fayol l tp trung vo xy dng mt t chc tng th qun tr qu trnh lm vic. ng cho rng, nng sut lao ng ca con ngi lm vic chung trong mt tp th
49 ty thuc vo s sp xp, t chc ca nh qun tr. c th lm tt vic sp xp, t chc doanh nghip, Fayol a ra v yu cu cc nh qun tr nn p dng 14 nguyn tc trong qun tr: - Phn cng lao ng trong qu trnh lm vic mt cch cht ch - Phi xc nh r mi quan h quyn hnh v trch nhim. - Phi xy dng v p dng ch k lut nghim ngt trong qu trnh lm vic . - Thng nht trong cc mnh lnh iu khin, ch huy - Lnh o tp trung - Li ch c nhn phi gn lin v phc v cho li ch ca tp th , li ch chung. - Xy dng ch tr cng mt cch xng ng theo kt qu lao ng - Qun tr thng nht - Phn quyn v nh r c cu qun tr trong t chc - Trt t - Cng bng: to quan h bnh ng trong cng vic - Cng vic ca mi ngi phi c n nh trong t chc - Khuyn khch s sng to trong qu trnh lm vic - Khuyn khch pht trin cc gi tr chung trong qu trnh lm vic ca mt t chc . Max Weber (1864 - 1920): Nh x hi hc ngi c, tc gi pht trin mt t chc quan liu bn giy. Khi nim quan liu bn giy c nh ngha: l h thng chc v v nhim v c xc nh r rng, phn cng phn nhim chnh xc, h thng quyn hnh c tn ti trt t. Theo Weber, h thng t chc kinh doanh phi c: - Xy dng mt c cu t chc cht ch. - nh r cc quy nh, cc lut l, chnh sch trong hot ng qun tr. - nh r quyn lc v tha hnh trong qun tr. Chester Barnard (1886 - 1961): Tc gi cho rng mt t chc l mt h thng hp php ca nhiu ngi vi ba yu t c bn: - S sn sng hp tc. - C mc tiu chung. - C s thng t. Nu thiu mt trong ba yu t t chc s tan v. Cng nh Weber, ng nhn mnh yu t quyn hnh trong t chc, nhng ng cho rng ngun gc quyn hnh khng xut pht t ngi ra lnh, m xut pht t s chp nhn ca cp di. iu ch c c khi vi bn iu kin nh sau: + Cp di hiu r mnh lnh + Ni dung ra lnh phi ph hp vi mc tiu ca t chc + Ni dung ra lnh phi ph hp vi li ch c nhn ca cp di + Cp di c kh nng thc hin mnh lnh . * Trng phi qun tr hnh chnh ch trng rng nng sut lao ng s t cao trong mt t chc c sp t hp l, ng gp trong l lun cng nh trong thc hnh qun tr: nhng nguyn tc qun tr, cc hnh thc t chc, quyn lc v s y quyn.... 3.9.1.2 Nhm l thuyt hnh vi - tm l x hi trong qun tr kinh doanh. Nhm l thuyt ny nhn mnh vai tr con ngi trong t chc, quan im ca nhm ny cho rng nng sut lao ng khng ch do yu t vt cht quyt nh m cn do nhu cu tm l x hi ca con ngi. "Vn t chc l vn con ngi" v h ch ra rng trong trng phi c in c nhiu hn ch v b qua yu t con ngi trong qu trnh lm vic. Tc gi ca l thuyt cc quan h con ngi trong t chc l Mary Parker Pollet (1868 - 1933). N tc gi ny cho rng, trong qu trnh lm vic, ngi lao ng c cc mi quan h gia h vi nhau v gia h vi mt th ch t chc nht nh bao gm: - Quan h gia cng nhn vi cng nhn - Quan h gia cng nhn vi cc nh qun tr ng thi tc gi cng nhn mnh, hiu qu ca qun tr ph thuc vo vic gii quyt cc mi quan h ny.
50
Nhng quan im v hnh vi con ngi: cc tc gi trong trng phi ny cho rng hot ng ca con ngi ph thuc nhiu vo cc yu t tm l x hi. Chnh cc yu t ny to nn cc quan h tt p trong qu trnh lao ng, t m c th t hiu qu cao trong qu trnh lm vic. in hnh trong quan im ny l cc nghin cu v cc tc ng tm l vo qu trnh lao ng ti Western Electrics Hawthorne Plant. Cng trnh nghin cu ny gi l nhng nghin cu Hawthorne. Trong nghin cu , cc tc gi s dng cc bin php to cho cng nhn cm gic tm l l h ang c cc nh qun tr ch n nh: - Thay i ch sng (tng v gim sng). - Thay i v tin lng. - Thay i thi gian lm vic. S thay i ny dn n cc tc ng tm l lm tng nng sut lao ng. Tip cn cc ng c v hnh vi ca con ngi: cc tc gi tp trung nghin cu vo cc yu t tc ng vo hnh vi ca con ngi trong qu trnh lm vic vi t cch l ng c lm vic ca h.
Figure 3.7
Abraham Maslow (1908 - 1970): nh tm l hc, tc gi xy dng l thuyt v nhu cu ca con ngi, bao gm 5 cp c xp t cp thp n cp cao. L thuyt ny c vn dng trn nguyn tc: Mt nhu cu tng i c tha mn th n khng cn l xung ng mnh thi thc na, mt nhu cu tng i c tha mn, tc phong con ngi s b chi phi bi nhu cu khc cao hn. Nh vy, mun qun tr hu hiu phi ch p ng nhu cu ca con ngi. Doughlas Mc Gregor (1906 - 1964) pht trin l thuyt tc phong trong qun tr, ng cho rng cc nh qun tr trc y tin hnh cch thc qun tr trn nhng gi thuyt sai lm v tc phong con ngi. Nhng gi thuyt cho rng phn ng mi ngi u khng thch lm vic, thch c ch huy hn l t chu trch nhim v hu ht lm vic v li ch vt cht. V vy cc nh qun tr xy dng nhng b my t chc vi quyn hnh tp trung t ra nhiu quy tc th tc, ng thi vi h thng kim tra
51 gim st cht ch. Gregor gi nhng gi thuyt l X v ngh mt lat gi thuyt khc m ng gi l gi thuyt Y. Thuyt Y cho rng con ngi s thch th vi cng vic nu c c nhng thun li v h c th ng gp nhiu hn cho t chc. Mc Gregor cho rng, thay v nhn mnh n c ch kim tra th nh qun tr nn quan tm nhiu hn n s phi hp hot ng. Thuyt hai yu t ca Herzberg ch ra rng nhng yu t to ra s tha mn trong cng vic khng mu thun trc tip vi nhng yu t to ra s bt mn i vi vi cng vic. Nhng yu t to ng lc lm vic theo quan im ca Herzberg l cm nhn ca con ngi v bn thn cng vic: s hon thnh cng vic, s cng nhn, bn cht cng vic, trch nhim, c hi pht trin. Nhng yu t duy tr lin quan n mi trng lm vic: iu kin lm vic, s qun l v chnh sch ca doanh nghip, s gim st, cc mi quan h gia c nhn vi c nhn , lng, a v, cng vic n nh. Nhng iu Herzberg khm ph rt c ngha i vi cc nh qun tr. Chng hng s ch vo mt thc t l ni dung cng vic c nh hng ln n hnh vi ca con ngi ti ni lm vic, v bn thn nhng yu t nh lng bng v iu kin lm vic khng hn l ng lc lm vic. Chris Argyris : nghin cu t cch con ngi v cc yu t i sng t chc cho rng, mt s nhn mnh thi qu ca nh qun tr i vi vic kim sat nhn vin s dn ti nhn vin c thi th ng, l thuc v n trnh trch nhim. Trong trng thi tm l h s cm thy bt bnh v c thi tiu cc i vi vic hon thnh mc tiu chung. Argyris cho rng bn cht con ngi lun mun c lp trong hnh ng, s a dng trong mi quan tm v kh nng t ch. Nh qun tr hu hiu l ngi bit to iu kin cho nhn vin ng x nh nhng ngi trng thnhv iu ch c li chho t chc. * T tng ca trng phi tc phong nhn mnh nhu cu x hi, c qu trng v t th hin mnh ca ngi lao ng. L thuyt ny b sung cho l thuyt qun tr c in khi cho rng nng sut khng ch thun ty l vn k thut. N cng gip ci tin cch thc v tc phong qun tr trong t chc, xc nhn mi lin h gia nng sut v tc phong hot ng. L thuyt tc phong c s ng gp ln trong l thuyt v thc hnh qun tr, gip cc nh qun tr hiu r hn v s ng vin con ngi, v nh hng ca tp th ivi tc phong cng nh cc vn tm l qun tr. 3.9.1.3 L thuyt nh lng trong qun tr. Trng phi ny ra i vo thi k u ca i chin th gii II, xut pht t nhu cu gii quyt cc vn phc tp trong qun tr ca thi k chin tranh. Trng phi ny do cc nh ton hc, vt l hc v cc nh khoa hc khc a ra, h tp trung vo trong mt nhm cng nghin cu v xut cc phng php qun tr, dng cc m hnh ton hc, cc thut ton kt hp vi s dng my tnh vo qun tr v iu hnh cc hot ng kinh doanh trong cc DN. Trng phi ny tip cn trn 3 p dng c bn l qun tr khoa hc, qun tr tc nghip v qun tr h thng thng tin. Qun tr khoa hc : Mt trong nhng p dng chnh ca trng phi ny l qun tr khoa hc, nhng khc vi qun tr khoa hc ca Taylor ra i u th k ny. y khoa hc qun tr l ng li qun tr dng nhng phn tch ton hc trong quyt nh, s dng cc cng c thng k, cc m hnh ton kinh t gii quyt cc vn trong sn xut kinh doanh. Qun tr tc nghip : l p dng phng php nh lng vo cng tc t chc v kim sot hot ng. Qun tr hot ng s dng nhng k thut nh lng nh d on, kim tra hng tn kho, lp trnh tuyn tnh, l thuyt h qu, l thuyt h thng Qun tr h thng thng tin: l nhng chng trnh tch hp thu thp v x l thng tin gip cho vic ra quyt nh. H thng thng tin l kt qu hp l ca vic ngy cng c s cng nhn sc mnh v gi tr ca thng tin, v thng tin phi sn sng di dng thch hp, ng thi im cho cc nh qun tr lm quyt nh. Trng phi nh lng thm nhp vo hu ht trong mi t chc hin i vi nhng k thut phc tp. Khoa hc qun tr, qun tr tc nghip v qun tr h thng thng tin rt quan trng cho cc nh qun tr cc t chc ln v hin i ngy nay. Cc k thut ca trng phi ny ng gp rt ln vo vic nng cao trnh hoch nh v kim tra hot dng.
52
3.9.1.4 L thuyt qun tr hin i. 3.9.1.4.1 Trng phi tip cn theo h thng. Trng phi l thuyt ny quan nim rng mt t chc c coi nh mt h thng trc tip thng nht ca cc b phn c quan h hu c vi nhau. Cc khi nim di y c s dng m t cc quan h ca t chc trong hot ng qun tr:
Figure 3.8
- Phn h trong qun tr : l nhng b phn trong t chc lin kt vi nhau trong mt h thng t chc thng nht. - Cng lc hay pht huy li th ca hip ng tp th : l trng thi trong ci chung c coi ln hn ci ring. Trong mt h thng t chc, cng lc c ngha l cc b phn tc ng qua li ln nhau trong hot ng s to ra sc mnh chung c tng ln gp bi v mang li hiu qu cao hn nhiu so vi trong trng hp cc b phn hot ng c lp. 3.9.1.4.2 Kho hng ngu nhin Theo l lun ny, cch thc t c cc mc tiu ca mt t chc c th rt khc nhau, iu ph thuc vo tng iu kin v hon cnh c th. Do , trong tng mi trng khc nhau cc phng php v k thut qun tr khc nhau, khng th c l thuyt chung p dng trong mi iu kin, hon cnh, bi v mi vn n l ring bit, c o. 3.9.1.4.3 Kho hng qu trnh. Trong s bin i rt nhanh chng c v quy m, tnh cht v tc ca mi trng kinh doanh trong v ngoi DN, cc nh qun tr hin nay cho rng cn phi i mi t duy trong qu trnh qun tr, trng tm trong cc quan im l hot ng v hiu qu trong qun tr gn lin vi mi quan h vi con ngi v thi gian. Vn kt hp nng ng nhiu quan im v l thuyt trong qun tr l tt yu v cn thit, v yu t thi gian v quan h con ngi ang gy ra sc p ln i vi cc nh qun tr. Trong qun tr cn vn dng linh hot cc l thuyt vo trong tng tnh hung c th v qun tr lun lun gn vi:
53 Cc yu t mi trng kinh doanh. o c v trch nhim x hi trong kinh doanh. Vn ton cu ha v qun tr. Sng to trong kinh doanh. S khc bit v vn ha trong qun tr. Qun tr v trch nhim v ng b.
3.10 Quyt nh qun tr10

3.10.1 Khi nim.
Ra quyt nh qun tr l s la chn mt trong s cc phng n hnh ng. Cc nh qun tr xem vic ra quyt nh l cng vic trung tm ca h bi v h phi thng xuyn la chn phi lm ci g, ai lm, lm khi no, u. Khng nn nhm ln vic ra quyt nh v lp k hoch. Trong thc t i khi quyt nh c thc hin mt cch nhanh chng, t i hi v thi gian hay s n lc, hay c khi n ch chi phi hnh ng trong t pht. Trong khi c nhng quyt nh quan trng, c nh hng lu di i vi doanh nghip, i hi nhiu cng sc ca ngi ra quyt nh Quyt nh qun tr l hnh vi sng to ca nh qun tr nhm a ra chng trnh v tnh cht hot ng ca t chc gii quyt mt vn trn c s hiu r quy lut vn ng khch quan ca i tng qun tr v thng tin y , chnh xc
3.10.2 Cc kiu ra quyt nh.

Trong bt c t chc no, tt c cc nh qun tr u phi ra cc quyt nh. Tuy nhin, cc loai quyt nh s thay i ty theo cp bc v chc v qun tr ca mi ngi. C hai kiu ra quyt nh c bn: kiu ra quyt nh c lp chng trnh v kiu ra quyt nh khng c lp chng trnh 3.10.2.1 Cc quyt nh theo chng trnh. L loi quyt nh tghng ngy v lp i lp li, v loi quyt nh ny khng phi l quyt nh mi, cho nn mt t chc thng c nhng nguyn tc ch o ring bit x l chng. 3.10.2.2 Cc quyt nh khng c lp chng trnh. L loi quyt nh khng c tnh lp li, t c lm v khng mang tnh cu trc. Chng thng c ban lnh o cp cao ca t chc son tho v c nh hng rng ln i vi doanh nghip. Chng hn, nh qun tr marketing s quyt nh c nn tng ngn sch qung co tng doanh s bn nhn dp tt c truyn sp n hay khng. Gim c doanh nghip s quyt nh c cn phi m rng nh my i ph vi s gia tng nhu cu v sn phm ca doanh nghip hay khng. Da vo cc kiu quyt nh v mc nh hng ca chng i vi doanh nghip, cc nh qun tr c th phn bit c nhim v ca mnh trong vic ra quyt nh.
3.10.3 Tin trnh ra quyt nh.

Ra quyt nh qun tr nh trn cp, c th c nh ngha l mt s la chn hp l gia nhiu cch la chn, im trng tm l phi nhn thc c nhu cu, xc nh mc tiu ca ra quyt nh. Tin trnh gii quyt vn v ra quyt nh c biu hin trong s 2.13 Vic ra quyt nh c hiu qu i hi mt s la chn phng hng hnh ng hp l, c ngha nhm c gng t c mc tiu no v mun t c phi hnh ng tch cc. Bc th nht: Khi doanh nghip c hoc s c nhng vn pht sinh trong cng vic, th vic nhn bit c nhng vn nh th no l mt bc rt quan trng. Bi v n m bo chc chn rng nh
10 This
54
qun tr hiu bn thc cht thc s ca vn ch khng phi ch nhn bit c nhng du hiu ca vn . Trn c s , nh qun tr phi c th ha, phn tch v pht trin nhng mc tiu m doanh nghip mun t ti. Khi vn c phn tch t m, xc nh c nhng iu kin tin quyt, nhng thun li v kh khn; nhn dng cho c cc rng buc... V d: xc nh nhng vn v ti chnh, yu cu v mi trng, cc chnh sch v ch ca doanh nghip... nh qun tr s c c nhng d liu cn thit cho vic ra i mt quyt nh. Cc quyt nh bao gi cng b hn ch bi nhng rng buc - nhng gii hn ca nhiu loi i vi quyt nh qun tr. Rng buc l nhng kh khn, hn ch cc phng n la chn khi nh qun tr cn nhc gii php cho vn v ra quyt nh. Bc th hai: Xy dng phng n. Trn c s nhng d liu c c, thng qua bc xc nh tnh hnh, nh qun tr tin hnh xy dng cc tnh hung v phng n c th xy ra. C th m t chng v trao i , tham kho kin ca ng nghip, tm kim nhng quan im mi, sng lc xy dng cc phng n c tnh kh thi cao. y l bc i hi c s sng to ca tp th cng nh ca nh qun tr. Bc th ba: T nhng phng n c xy dng, tin hnh so snh nhng thng tin, bin php x l, hiu qu mong i, tnh nhy cm... xem xt kt qu ca cc phng n th hin nh th no. D tnh cc xc sut, ri ro c th xy ra..., tin hnh lp danh sch so snh nhng thun li, kh khn ca tng phng n. bc ny cn phi xc nh mt s phng n cn thit c th p dng c mt cch hiu qu, ph hp vi nhng c im ca cng vic, con ngi v tp th . Nu thy rng, cc phng n t ra cn cha hay nh qun tr thy cn phi c thm mt s phng n khc na th ty theo s cn thit ca cng vic, kh nng ca nh qun tr c th c bt u t bc mt hoc hai. Bc th t: Chn phng n ti u. y l bc ct yu v quan trng nht,bi v ti y nh qun tr phi t b "quyn t do la chn" ca mnh. Nh qun tr ch c php chn mt phng n v phi bo v quyt nh . ng thi m bo s cam kt ca tt c mi ngi tham gia v c c s h tr cn thit. Phn ln cng vic ny cn c lm thng qua s tham gia ca cc bn hu quan trong giai on trc. Bc th nm: Thc hin phng n. l hnh ng chp hnh hay thc hin phng n chn. hot ng ny c hiu qu th phi cn c theo k hoch hnh ng c lp km theo cc phng n. K hoch cng chi tit, c th th kh nng hot ng c hiu qu cng tng. Bc th su: nh gi kt qu. Nh qun tr mong mun kt qu t c nh th no hay ni mt cch khc l mc tiu t ra cho quyt nh qun tr. c th thc hin tt bc ny, nh qun tr cn phi thng xuyn theo di, kim tra vic thc hin k hoch v phng n la chn. Nm bt nhng thng tin c s dng c chnh xc khng? K hoch c thc hin nh th no? Kt qu t c ca k hoch t ra? Trong qu trnh thc hin quyt nh s ny sinh nhiu vn m bn thn nh qun tr v cc cng s cha th lng trc c. Do , vic theo di, kim tra s gip nh qun tr nm c nhng vng mc pht sinh cn gii quyt trong khi thc hin quyt nh. Trn c s , tin hnh chnh l, b sung, sa i quyt nh qun tr a ra ph hp vi thc t ca cng vic i hi v nh vy kt qu thu c s tt hn
Chng 4
Cu hi n tp nhng vn c bn ca qun tr doanh nghip

1
4.1 Cu hi n tp
- Khi nim qun tr? Ti sao ni qun tr va mang tnh khoa hc va c tnh ngh thut ? - Phn tch vai tr ca qun tr trong hat ng kinh doanh ca cc doanh nghip trong iu kin hin nay ? - Trnh by cc chc nng qun tr ? - Tm quan trng ca chc nng k hoch ? Ni dung ca chc nng k hoch ? Cc loi k hoch ? Cc bc lp k hoch ? - c im ca cc c cu t chc qun l ? - Phn chia quyn hn trong t chc ? Khi nim y quyn ? Cc nguyn tc thc hin y quyn ? Trnh by ni dung v vai tr ca chc nng lnh o ? Trnh by vai tr ca chc nng kim tra ? - Ti sao ni lnh o l qu trnh tc ng n con ngi v cn phi quan tm n con ngi ? Vai tr ca nh qun tr ngy nay ? Yu cu la chn nh qun tr ? Ni dung c bn ca cc l thuyt qun tr : qun tr khoa hc, qun tr hnh chnh, l thuyt tm l hnh vi tc phong; l thuyt nh lng trong qun tr ? Ni dung c bn ca l thuyt qun tr hin i ? Khi nim quyt nh qun tr ? Cc kiu quyt nh ? Tin trnh ra quyt nh qun tr ?
1 This
55
56
CHNG 4. CU HI N TP NHNG VN C BN CA QUN TR DOANH NGHIP
Chng 5
Qun tr Marketing trong doanh nghip

5.1 Khi nim, vai tr v qu trnh pht trin ca marketing1
5.1.1 Mt s khi nim v marketing
Thut ng marketing c s dng ln u tin vo nm 1902 trn ging ng trng i hc Michigan M, n nm 1910, tt c cc trng i hc tng hp M bt u ging dy mn hc ny. Sut trong gn na th k, marketing ch c ging dy trong phm vi cc nc ni ting Anh. Mi n sau chin u v tranh th gii ln th hai, vo nhng nm 50 v 60 ca th k XX, n mi c truyn b sang Ty A Nht Bn. Qu trnh quc t ho ca marketing pht trin rt nhanh. Ngy nay, cc doanh nghip mun kinh doanh t hiu qu kinh t cao u cn phi c s hiu bit v vn dng marketing hin i. nh ngha tng qut v marketing ca Philip Kotler: Marketing l mt dng hot ng ca con ngi nhm tho mn nhng nhu cu v mong mun ca h thng qua trao i. nh ngha ny bao trm c marketing trong sn xut v marketing x hi. hiu r hn v nh ngha trn, chng ta nghin cu mt s khi nim: Nhu cu (Needs): l mt cm gic v s thiu ht mt ci g m con ngi cm nhn c. V d: nhu cu n, ung, i li, hc hnh, gii tr... Nhu cu ny khng phi do x hi hay ngi lm marketing to ra, Chng tn ti nh mt b phn cu thnh ca con ngi. Mong mun (Wants) l s ao c c c nhng th c th tho mn nhng nhu cu su xa. Mong mun ca con ngi khng ngng pht trin v c nh hnh bi cc iu kin kinh t, chnh tr, x hi... nh trng hc; nh th, cha chin; gia nh, tp th v cc doanh nghip kinh doanh. Mong mun a dng hn nhu cu rt nhiu. Mt nhu cu c th c nhiu mong mun. Cc doanh nghip thng qua hot ng marketing c th p ng cc mong mun ca khch hng thc hin mc tiu ca mnh. Trao i l hnh vi nhn t mt ngi hoc mt t chc no th m mnh mun v a li cho ngi hoc t chc mt th g . Trao i l qu trnh, ch xy ra khi c cc iu kin: t nht phi c hai bn, mi bn phi c mt th g c th c gi tr vi bn kia Mi bn u c kh nng giao dch v chuyn giao hng ho, dch v hoc mt th g ca mnh Mi bn u mong mun trao i v c quyn t do chp nhn hay khc t ngh ca bn kia, hai bn tho thun c nhng iu kin trao i. "Marketing l qu trnh xc nh tham gia v sng to ra nhu cu mong mun tiu th sn phm v t chc tt c ngun lc ca cng ty nhm lm hi lng ngi tiu dng t c li nhun hiu qu cho c cng ty v ngi tiu dng" (G. F. Goodrich ).
1 This
57
58
CHNG 5. QUN TR MARKETING TRONG DOANH NGHIP
Ni chung c rt nhiu quan nim v Marketing tuy nhin chng ta c th chia lm hai quan nim i din, l quan nim truyn thng v quan nim hin i. Quan nim truyn thng : Bao gm cc hot ng sn xut kinh doanh, lin quan n vic hng dng sn phm t nh sn xut n ngi tiu th mt cch ti u. Quan nim Marketing hin i: L chc nng qun l cng ty v mt t chc v qun l ton b cc hot ng sn xut kinh doanh, t vic pht hin ra v bin sc mua ca ngi tiu th thnh nhu cu tht s v mt sn phm c th, n vic chuyn sn phm ti ngi tiu th mt cch ti u Marketing l mt qu trnh qun l mang tnh x hi, nh m cc c nhn v tp th c c nhng g h cn v mong mun thng qua vic to ra, cho bn v trao i nhng sn phm c gi tr vi nhng ngi khc. Khi nim marketing nn c biu hin r s ch dn hng n con ng lp k hoch, gip doanh nghip phn tch, cc i ho li nhun v lm tho mn nhu cu tiu th sn phm. Doanh nghip cng cn quan tm n nhng im mnh v nhng im yu ca n trong cc lnh vc chc nng hot ng khc nh:sn xut, ti chnh, k thut v nhn s. Cc k hoch marketing cn phi to cn bng cc mc tiu, nhu cu tiu th v kh nng ngun lc ca doanh nghip
5.1.2 Vai tr ca marketing

Mun thnh cng trong kinh doanh, cc doanh nghip v cc nh kinh doanh cn hiu bit cn k v th trng, v nhng nhu cu v mong mun ca khch hng, v ngh thut ng x trong kinh doanh. Ngy nay, cc doanh nghip phi hot ng trong mt mi trng cnh tranh quyt lit v c nhng thay i nhanh chng v khoa hc cng ngh, nhng o lut mi, nhng chnh sch qun l thng mi mi v s trung thnh ca khch hng ngy cng gim st. Cc cng ty ang phi chy ua vi nhau trn mt tuyn ng vi nhng bin bo v lut l lun thay i, khng c tuyn ch, khng c chin thng vnh cu. H buc phi khng ngng chy ua v hy vng l mnh ang chy theo ng hng m cng chng mong mun. Marketing l mt b mn khoa hc nghin cu v cc hot ng kinh doanh c lin quan trc tip n dng chuyn vn ca hng ho - dch v t ni sn xut ti ngi tiu dng, nhm tm ra cc bin php hu hiu bo v, duy tr v pht trin th trng. Marketing cn p dng trong nhiu lnh vc x hi. Philip Kotler vit: Trong th gii phc tp ngy nay, tt c chng ta u phi am hiu marketing. Khi bn mt chic my bay, tm kim vic lm, quyn gp tin cho mc ch t thin, hay tuyn truyn mt tng, chng ta lm marketing... Kin thc v marketing cho php x tr khn ngoan hn cng v ngi tiu dng, d l mua kem nh rng, mt con g ng lnh, mt chic my vi tnh hay mt chic t... Marketing ng chm n li ch ca mi ngi chng ta trong sut c cuc i 3 . Marketing p t rt mnh m i vi lng tin v kiu cch sng ca ngi tiu dng. V th, hng ngi kinh doanh tm cch lm tho mn nhu cu mong mun ca ngi tiu dng, to ra nhng sn phm v dch v vi mc gi c m ngi tiu dng c th thanh ton c. Phm vi s dng marketing rt rng ri, marketing lin quan n nhiu lnh vc nh: hnh thnh gi c, d tr, bao b ng gi, xy dng nhn hiu, hot ng v qun l bn hng, tn dng, vn chuyn, trch nhim x hi, la chn ni bn l, phn tch ngi tiu dng, hot ng bn s, bn l, nh gi v la chn ngi mua hng cng nghip, qung co, mi quan h x hi, nghin cu marketing, hoch nh v bo hnh sn phm.
5.1.3 Qu trnh pht trin ca marketing

5.1.3.1 Cc thi k pht trin ca marketing Ngun gc ca Marketing c ln theo vic s dng ngay t ban u ca con ngi i vi qu trnh trao i hng ho. - Nm 1650, ln u tin trn th gii, ng Mitsui-mt thng gia Tokyo (Nht Bn) c nhng sng kin lin quan n hot ng ca marketing nh sau: ng thit k v sn xut ra nhng mt hng bn, p cho khch hng. ng ra nhng nguyn tc lm vui lng khch hng, khng h thc
59 mc, h c quyn la chn khi mua hng, khi giao tin ly hng ri m vn khng thch th c tr li hng. ng thng xuyn theo di v ghi chp cn thn bit mt hng no bn nhanh v hng no ng, t ng i mi hng ho ph hp vi nhu cu ngi mua. - Cyrus H.M.C Lormick (1809 - 1884) l ngi u tin phng Ty nghin cu marketing rt k lng. ng cho rng marketing l mt chc nng tp trung v thng nht ca cc cng ty thng mi l mt cng vic c bit ca qun l nhm tm ra v thu ht khch hng. ng sng to ra nhng cng c c bn ca marketing hin i nh: nghin cu v phn bit th trng, ni dung v c cu ca th trng, chnh sch gi c, chnh sch bn hng, xc tin bn hng, tn dng,... - Nm 1905, W.E.Krensi dy mt kho marketing cc sn phm trng i hc Tng hp Pennsylvania (M). - Nm 1910, Ralph Star Butler dy mt kho " Phng php Marketing" trng i hc tng hp Wisconsin (M). - Nm 1916, Cng ty cao su M thnh lp phng nghin cu Marketing. Nhim v ca phng ny l cung cp thng tin phng giao dch bn hng c d dng. Sau phng Marketing c giao thm nhiu nhim v nh: Xc tin bn hng, qung co, xy dng chin lc tiu th sn phm, chnh sch gi c, nghin cu nhu cu khch hng, bao b... - Marketing ng theo ngha ca n xut hin t nhng nm u ca th k 20 M, pht trin t cuc khng hong kinh t th gii 1929 - 1932, c bit sau chin tranh th gii th hai. Trong nhng nm 30 v 40 ca th k 20, marketing v nhng vn ca n xut hin chu u. Nhiu c s marketing c hnh thnh Anh, c v nhiu nc khc. Mc ch chnh ca Marketing A trong giai on ny l hon thin nhng phng php, k thut lu thng hng ho. Chnh v vy m c mt thi thng mi v marketing c s dng nh nhng t ng ngha. S phc tp ca sn xut tiu th sn phm trong nhng nm 50 v 60, cng nh s cnh tranh gay gt ca th trng t bn ch ngha cng lm tng vai tr, ngha ca marketing trong qun tr kinh doanh. Hng lot vin khoa hc, c s marketing, vn phng t vn c thnh lp trong cc cng ty. Vo nhng nm 70, trong iu kin cnh tranh ngy cng gay gt, nhim v ca marketing ngy cng phc tp, lnh vc p dng marketing ngy c m rng. N khng ch c s dng trong cc x nghip, cng ty, m cn c s dng trong qun l ton b x hi t bn. Nhim v ch yu ca marketing trong giai on ny l m bo n mc cao nht li nhun c quyn nh nc, thng qua vic s dng hot ng kinh doanh nng ng v c th ca cc x nghip, cng ty, tp on. Khi qut li, s pht trin ca marketing phi tri qua nhiu giai on cui cng a n h thng marketing c hnh thnh vng chc hn trong th trng cnh tranh v c tm tt qua s d 3.1 5.1.3.2 Hot ng bn hng v nhng trit l marketing S 3.2 m t s khc nhau gia hot ng bn hng v trit l marketing. Marketing tp trung vo s phn tch ngi tiu dng v lm tho mn h, tc ng trc tip trong kinh doanh s dng ngun ti nguyn sn xut ra nhng sn phm v dch v m khch hng i hi, kch thch n s thay i ca nhng c im v nhu cu tiu th sn phm ca ngi tiu dng. Di gc trit l marketing, th hot ng bn hng c s dng nhm tip cn ngi tiu dng v hiu bit h thm. Thc vy, vn khng hi lng ca ngi tiu dng s a n s thay i trong chnh sch ca cng ty t mang li doanh s bn hiu qu hn sau khi iu chnh. Marketing tm kim nhng s khc nhau mt cch r rng trong th hiu ngi tiu dng v t pht trin hot ng lm tho mn h. Marketing c nh hng cho thi gian di, v mc tiu c nh ra nhm lm tc ng n mc tiu tng th ca cng ty. Sau cng, Marketing xem xt nhu cu ngi tiu dng phm vi rng hn l phm vi nh hp.
60
5.2 Marketing hn hp2

5.2.1 Khi nim
Marketing hn hp (marketing mix) l s phi hp hay sp xp cc thnh phn ca marketing sao cho ph hp vi hon cnh kinh doanh thc t ca mi doanh nghip nhm cng c vng chc v tr ca doanh nghip trn thng trng. Nu s phi hp hot ng nhng thnh phn marketing c nhp nhng v ng b thch ng vi tnh hung ca th trng ang din tin th cng cuc kinh doanh ca doanh nghip s tri chy, hn ch s xut hin nhng kh nng ri ro v do mc tiu s t c l li nhun ti a. Nh qun tr ti nng l nh t chc, iu hnh phi hp cc thnh phn marketing trong mt chin lc chung m bo th ch ng vi mi tnh hung din bin phc tp ca th trng.
5.2.2 Thnh phn ca Marketing hn hp (4P)

5.2.2.1 Sn phm (product): Sn phm bao gm sn phm hu hnh v dch v (mang tnh cht v hnh). Ni dung nghin cu v chnh sch sn phm trong marketing gm: Xc nh chng loi kiu dng , tnh nng tc dng ca sn phm Cc ch tiu cht lng Mu sc sn phm, thnh phn Nhn hiu sn phm Bao b sn phm Chu k sng sn phm Sn phm mi Thit k sn phm phi da trn c s ca nhng kt lun nghin cu th trng nhm bo m cung cp sn phm tho mn nhu cu, th hiu v cc yu cu khc xut hin trong qu trnh la chn sn phm cho ngi tiu dng. 5.2.2.2 Gi c (price): S tin m khch hng phi tr khi mua hang ha hoc dch v. Ni dung nghin cu ca chnh sch gi trong hat ng marketing gm: - La chn chnh sch gi v nh gi - Nghin cu chi ph sn xut kinh doanh lm c s cho vic nh gi - Nghin cu gi c hang ha cng loi trn th trng - Nghin cu cung cu v th hiu khch hang c quyt nh v gi hp l - Chnh sch b l - iu chnh gi theo s bin ng ca th trng 5.2.2.3 Phn phi (place): L qu trnh a hng ho t ni sn xut n ni tiu dng qua hai dng: Cc knh phn phi v phn phi trc tip. Ni dung nghin cu v chnh sch phn phi trong marketing bao gm: - Thit k v la chn knh phn phi hng ha - Mng li phn phi - Vn chuyn v d tr hng ha - T chc hat ng bn hng - Cc dch v sau khi bn hng (lp t, bo hnh, cung cp ph tng. . .) - Tr lng cho nhn vin bn hang - Trng by v gii thiu hng ha
2 This
61 5.2.2.4 Ym tr bn hng (promotion): L tp hp nhng hot ng mang tnh cht thng tin nhm gy n tng i vi ngi mua v to uy tn i vi doanh nghip. N c thc hin thng qua nhng hnh thc nh qung co, cho hng, t chc hi ch, trin lm, cc hnh thc khuyn mi, tuyn truyn, c ng v m rng quan h vi cng chng.... Nhng hot ng ym tr phi thch hp vi tng hon cnh, iu kin c th nhm hng vo phc v ti a nhng mong mun ca khch hng. V vy, bit chn la nhng hnh thc phng tin thch hp cho tng hot ng ym tr, tnh ton ngn sch ym tr i vi tng mt hng c tm quan trng c bit trong kinh doanh.
5.2.3 Nhng yu t nh hng n Marketing hn hp

Hot ng Marketing hn hp trong kinh doanh c biu hin kh uyn chuyn v linh hot. Thc vy, trong qu trnh vn dng, c cu ca marketing hn hp chu tc ng bi nhiu nhn t chi phi mang tnh quyt nh, nhng nhn t y bao gm: Uy tn v v tr ca doanh nghip trn th trng: Tm l mua hng ca khch hng thng theo s tn nhim v nhn hiu sn phm m h quen s dng. S tn nhim ca khch hng i vi doanh nghip thng qua sn phm cng ln th uy tn v v tr ca doanh nghip trn th trng cng cao. Chng hn, cng mt loi sn phm do hai cng ty sn xut ra; sn phm ca cng ty A c th tri hn, gi c c phn r hn so vi sn phm ca cng ty B song li kh bn, v l t lu khch hng quen dng sn phm ca cng ty B nn sn phm ca cng ty ny sn xut ra d dng chim lnh th trng mnh hn sn phm ca cng ty A. Tnh hung ca th trng : S hnh thnh v chuyn ho t hnh thi th trng ny sang hnh thi th trng khc trong nn kinh t th trng i vi mt loi hng ho no s to nn nhng tnh hung kinh doanh khc nhau vi nhng ng ph khng ging nhau gia cc nh kinh doanh. Chng hn, i vi mt loi sn phm giai on ny nm trong hnh thi th trng c quyn, song thi k khc c th nm trong hnh thi th trng cnh tranh. V vy ng vi tng tnh hung c th ca th trng, i hi nh kinh doanh phi c nhng i sch thch hp cho sn phm ca mnh tham gia vo th trng va t c li nhun va tho mn c nhu cu. Vng i sn phm: Mt sn phm t khi xut hin trn th trng cho n khi rt khi th trng u phi tri qua nhng giai on nht nh. Ni dung hot ng kinh doanh mi giai on khc nhau u khng ging nhau. S nhn nh sai v giai on ca vng i sn phm tt yu dn n vic xy dng ni dung hot ng kinh doanh khng ng v do s tht bi l khng th trnh khi. Tnh cht hng ho : Cn c vo tnh cht ca mi loi hng ho m nh kinh doanh c cch t chc nhng hot ng kinh doanh thch hp. Tht vy, nu t chc kinh doanh mt hng thc phm, nhn vin bn hng khng cn thit phi am hiu k thut ch bin v mt hng c by bn trong cc ca hng tng hp. Ngc li, nu kinh doanh mt hng in my i hi phi c ca hng chuyn dng v nhn vin gii thiu mt hng phi am hiu k thut v cng ngh ca sn phm
5.3 Hnh vi ca ngi tiu dng3

5.3.1 Nhu cu ca ngi tiu dng
Ngi tiu dng c t v tr trung tm ca hat ng marketing. Mt trong nhng nguyn tc quan trng ca sn xut kinh doanh l phi p ng nhu cu ngi tiu dung. V vy, nghin cu ngi tiu dng s gp phn thnh cng trong kinh doanh ca doanh nghip.
3 This
62
Figure 5.1
Nh nu trn: Nhu cu l mt cm gic v s thiu ht mt ci g m con ngi cm nhn c. Theo A. Maslow: nhu cu ca con ngi c sp xp theo th bc, t cp thit nht n t cp thit, tuy nhin trong thc t khng phi lc no cng ng nh vy.
5.3.2 ng c thc y tiu dng

ng c l trng thi cng thng thc y c nhn lm mt ci g gim bt cm gic thiu thn, tc l c th lm tha mn mt nhu cu. L thuyt ng c ca Freud: nhng lc lng tm l thc t nh hnh hnh vi ca con ngi phn ln l v thc. Theo Freud, con ngi phi km nn bit bao nhiu ham mun trong qu trnh ln ln v chp nhn nhng quy tc x hi. Nhng ham mun ny khng bao gi bin mt hoc b kim sot hon ton. Chng xut hin trong gic m, khi l li, trong hnh vi bc pht. L thuyt ng c ca Herzberg: ng xy dng mt l thuyt "hai yu t" phn bit nhng nhn t khng hi lng v nhn t hi lng. ng c thc y tiu dng chung nht l do ngi tiu dng c nhu cu cn c tha mn. ng c tch cc s thc y tiu dng, cn ng c tiu cc s l mt phanh hm. 5.3.2.1 ng c tch cc: H. Joannis phn chia 3 loi ng c tch cc thc y tiu dng: ng c hng th: l nhng thc y mua hng c c nhng th vui, hng th v tn hng. V d: n ung, gii tr, du lch, vui chi. . . ng c v ngi khc : l nhng thc y mua nhm lm vic tt, vic thin hoc tng mt ci g cho ngi khc ng c t th hin: l nhng thc y mua hng nhm mun th hin cho mi ngi bit r mnh l ai. V d: mt s tr em ht thuc l hoc ung ru bia mun t ra mnh cng l ngi ln ri. . . 5.3.2.2 Phanh hm ng c tiu cc l nhng phanh hm lm cho ngi tiu dng khng mua hng t km ch khng mua hng mc d c nhu cu v nhiu l do:
63 Cht lng sn phm dch v km Sn phm khng p, lc hu v mt Khng r v cht lng sn phm, dch v Gi cao l mt phanh hm ln i vi ngi tiu dng Phanh hm v l do bnh l, sn phm, dch v nh hng khng tt n sc khe Phanh hm v l do tn gio.
5.3.3 Hnh vi ca ngi tiu dng

Nghin cu hnh vi ca ngi tiu dng l nhm gii thch qu trnh mua hay khng mua mt loi hng ha no . Trn c s nghin cu ny, doanh nghip c th ra chnh sch marketing hp l trong sn xut kinh doanh ca mnh. 5.3.3.1 Cc yu t nh hng hnh vi ngi tiu dng Thc t ch ra rng c rt nhiu yu t nh hng quyt nh ca con ngi lin quan n vic mua hng. Hnh vi ca ngi mua hng khng bao gi n gin; tuy nhin vic am hiu hnh vi ca ngi mua hng li l mt nhim v v cng quan trng i vi nhng ngi lm marketing. Nhim v ca ngi lm Marketing l hiu c iu g xy ra trong thc ca ngi mua gia lc cc tc nhn bn ngoi bt u tc ng v lc quyt nh mua. Ta s tp trung vo nhng c im ca ngi mua: vn ho, x hi, c nhn v tm l nh hng n hnh vi mua sm . Hnh vi mua sm ca ngi tiu dng c m t qua bng 3.1: Bng 3.1 M hnh hnh vi ca ngi tiu dng
Cc tc nhn marketing - Sn phm - Gi - a im - C ng
Cc tc nhn khc
c im ngi mua - Vn ho - X hi - C tnh -Tm l
Qu trnh quyt nh ca ngi mua - Nhn thc vn - Tm kim thng tin - nh gi Quyt nh - Hnh vi mua sm
Quyt nh ngi mua
ca
- Kinh t - Cng ngh - Chnh tr Vn ho
La chn sn phm - La chn nhn hiu - La chn i l - nh thi gian mua - nh s lng mua
Table 5.1
5.3.3.1.1 Cc yu t vn ho Cc yu t vn ho c nh hng su rng nht i vi hnh vi ca ngi tiu dng. Vai tr ca nn vn ho, nhnh vn ho v giai tng x hi ni ngi tiu dng cn c nghin cu v cc yu t ny l mt b phn khng tch ri ca mi trng vn ho. Vn ho l nguyn nhn cn bn dn n nhu cu v hnh vi ca mt ngi. Bng 3.2 Nhng yu t nh hng n hnh vi mua sm
64 Vn ho Nn vn ho Nhnh vn ho Tng lp x hi X hi
Nhm tham kho Gia nh Vai tr v a v
C nhn Tui v giai on ca chu k sng Ngh nghip Hon cnh kinh t Li sng Nhn cch v t thc
Table 5.2
Tm l ng c Nhn thc Hiu bit Nim tin v thi Ngi mua
. Mi nn vn ho bao gm cc nhm nh hn, hay cc nhnh vn ho to ra s x hi ho v c im c nhn r nt hn ca cc thnh vin trong nhm. C bn loi nhnh vn ho ln nht l: dn tc, tn gio, chng tc v cc nhm c xut x t t cc vng a l nht nh. Tng lp x hi: bao gm nhng thnh vin c chung nhng gi tr, mi quan tm v hnh vi. 5.3.3.1.2 Nhng yu t x hi Hnh vi ca ngi tiu dng cn chu nh hng ca cc yu t x hi nh cc nhm lin quan, gia nh, vai tr v a v x hi. Nhng nhm c nh hng trc tip hoc gin tip n thi v hnh vi ca mt ngi no c gi l nhm lin quan (nhm tham kho). Cc thnh vin trong gia nh ngi mua c nh hng mnh m n hnh vi mua sm ca ngi . \ 5.3.3.1.3 Quyt nh ca ngi mua cn chu nh hng ca cc yu t c im c nhn bao gm tui tc v giai on ca chu trnh i sng, ngh nghip, hon cnh kinh t, phong cch sng, nhn cch v l sng ca con ngi 5.3.3.1.4 Nhng yu t tm l S la chn ca ngi tiu dng khi mua sm cn chu nh hng ca nhng yu t tm l. 5.3.3.2 Nghin cu qu trnh quyt nh mua sm Hot ng marketing cn ch n ton b qu trnh mua sm ca khch hng ch khng phi ch ring khu quyt nh mua ca h. S hiu bit v nhu cu ca khch hng v qu trnh mua hng ca h l c s m bo cho cc hot ng marketing t c thnh cng. Qua vic phn tch qu trnh tm l ca khch hng t lc thc nhu cu, kho st thng tin, nh gi phng n la chn n khi i n quyt nh mua sm v c bit n mt hng nh tip th c th thu lm c nhiu thng tin xc nh chng trnh marketing hu hiu p ng nhu cu khch hng i vi th trng mc tiu ca doanh nghip
5.4 Phn tch th trng v la chn th trng mc tiu4

5.4.1 Khi nim
Th trng l tp hp cc c nhn v t chc hin ang c nhu cu mua v c nhu cu i hi cn c tha mn ( Philip Kotler)
4 This
65 Phn khc th trng hoc ct lt th trng : l tin hnh phn chia th trng thnh nhg b phn ngi tiu dung theo mt s tiu chun no trn c s nhng quan im khc bit v nhu cu, v d phn chia theo la tui, theo gii tnh, theo thu nhp, theo ngh nghip, theo ni c tr. . . Khc th trng l mt nhm ngi tiu dng c phn ng nh nhau i vi cng mt tp hp nhng kch thch ca marketing. Thc cht ca phn khc th trng l tin hnh phn chia th trng thnh mt s n v nh (on hay khc) khc bit nhau. Mi on th trng c tnh cht ng nht. Qua phn khc th trng, cc doanh nghip mi c th xy dng chin lc marketing mt cch ph hp. Phn khc th trng l vn sng cn ca cc doanh nghip c sn phm cnh tranh. Doanh nghip mun tn ti v pht trin cn a dng ha cc loi sn phm, dch v ca mnh, p ng cc nhu cu mun v ca cc nhm khch hng khc nhau. Th trng rt a dng, c th trng n on, c th trng a on. Doanh nghip c th khng cn phn khc th trng khi cc chnh sch marketing khng cn phn bit i vi cc nhm khch hng, khi sn phm, dch v ca doanh nghip p ng mi nhu cu cho mi ngi tiu dung. l nhng sn phm t c s phn bit ca cc nhm khch hng nh : bt m, ng, mui, ct v st thp xy dng.. Doanh nghip c th ch a ra mt loi sn phm cho mt on th trng, nh sn xut mt loi sa cho mt la tui; hng RollsRoyce ch sn xut loi t cao cp, sang trng; hng Porsche ch sn xut t th thao. . . Khng phi tt c cc phn on th trng u hu ch nh nhau, chng hn nh khng cn thit phi phn bit nam hay n khi dng thuc khng sinh hay thuc tr nhc u, nu c hai nhm ngi tiu dng ny phn ng nh nhau i vi nhng kch thch ca marketing. Tuy nhin, nhng ngi tiu dng la chn thuc tc dng mnh nht khng phn bit gi c to thnh mt on th trng. on th trng khc gm nhng ngi quan tm trcht n gi c. Cn phi vch r ranh gii ca tt c nhng on th trng mc tiu bng cch m t chng trn c s nhng c im khc nhau vn c ca chng nh gi mc hp dn ca tng on th trng v ra chin lc marketing ph hp vi mi phn khc
5.4.2 u im ca phn khc th trng

Doanh nghip no tin hnh phn khc th trng v nghin cu t m cc on th trng s c mt v tr mnh hn so vi cc i th cnh tranh Nghin cu t m cc on th trng doanh nghip s ra chin lc marketing ng n. Cc hat ng marketing c hiu qu hn mi on th trng c nghin cu su sc. Cc doanh nghip c th ng thi kt hp nhiu tiu chun tin hnh phn khc th trng.
5.4.3 La chn th trng mc tiu

Th trng mc tiu bao gm mt nhm khch hng (c nhn v t chc) m chng trnh marketing ca ngi bn hng ha nhm vo. Mt doanh nghip c th c mt hay nhiu th trng mc tiu. Vic la chn cc on th trng mc tiu cn tnh n cc yu t sau y: Kh nng ti chnh ca doanh nghip : nu kh nng ti chnhc hn th hp l nht l tp trung vo mt on th trng no (chin lc marketing tp trung). c im v sn phm: doanh nghip c th chim lnh tt c on th trng (chin lc marketing khng phn bit) vi nhng sn phm n iu nh tri bi hay thp. i vi mt hng c th khc nhau v kt cu nh: my nh, t, xe my. . . th chin lc marketing tp trung hay cn gi l chin lc marketing c phn bit l ph hp hn. Chu k sng sn phm Khi doanh nghip a mt sn phm mi ra th trng th ch nn cho bn theo phng n sn phm mi, c th s dng chin lc marketing khng phn bit hay marketing tp trung. Mc ng nht ca th tr ng
66
Nu ngi mua u c th hiu nh nhau th h s mua cng s lng hng ha trong cng mt khang thi gian v phn ng nh nhau i vi nhng kch thch v marketing th nn s dng chin lc marketing khng phn bit. Nhng chin lc marketing ca i th cnh tranh: nu cc i th cnh tranh tin hnh phn on th trng v c chin lc marketing phn bit cho mi on th trng th vic s dng chin lc marketing khng phn bit c th s tht bi. Ngc li, nu cc i th cnh tranh s dng chin lc marketing khng phn bit th doanh nghip c th s dng chin lc marketing phn bit hay chin lc marketing tp trung.
5.5 Chnh sch sn phm5

5.5.1 nh ngha v sn phm trong marketing
Sn phm l tt c nhng ci g c th a ra th trng to ra s ch , mua sm, s dng hay tiu th nhm tho mn mt chu cu hay mong mun. Sn phm c th l nhng vt th hu hnh, nhng dch v mang tnh v hnh , nhng a im (cho thu a im, thu mt bng sn xut kinh doanh), pht minh, sng ch... Khi to ra sn phm, cc doanh nghip cn nhn thc y v 3 mc ca n nhm tho mn nhng mong i ca ngi tiu dng .
5.5.2 Vai tr, v tr ca chin lc sn phm

Chin lc sn phm c v tr cc k quan trng, l nn tng, xng sng ca 4P, gip doanh nghip xc nh phng hng u t, thit k sn phm ph hp th hiu, hn ch ri ro, tht bi; ch o thc hin hiu qu cc P cn li trong marketing hn hp.
5 This
67
Figure 5.2
5.5.3 Chu k i sng sn phm

Chu k i sng (vng i) sn phm ( tri qua 4 giai on ch yu)
68
Figure 5.3
Giai on 1: Ra i, Bt u xut hin sn phm mi trn th trng, mc tiu th sn phm cn thp, trong khi chi ph sn xut kinh doanh ln, do vy li nhn c gi tr m. Giai on 2: Pht trin, sn phm/dch v c mc tiu th tng nhanh, sn xut kinh doanh bt u c li. Giai on 3: Trng thnh, sn lng tiu th t ti a, li nhun cng t ti a v bt u gim dn. Giai on 4: Suy thoi, mc tiu th gim nhanh, li nhun gim. c im v cc chin lc marketing tng ng vi tng giai on ca chu k sng sn phm c tm tt trong bng 3.3 Bng 3.3 c im v cc chin lc marketing
69 Giai on GII THIU C IM + Doanh thu tng chm, khch hng cha bit nhiu n SP + Li nhun l s m, thp + Sn phm mi, t l tht bi kh ln + Cn c chi ph hon thin sn phm v nghin cu th trng CC CHIN LC V N LC + Chun b vn cho giai on sau + Cng c cht lng sn phm + C th dng chin lc gi thm nhp hay gi lt qua th trng + H thng phn phi va phn phi v gii thiu sn phm + Qung co mang tnh thng tin, c trng im: ngi tiu dng, thng li trung gian + Nhanh chng xm nhp m rng th trng + Duy tr cng dng cht lng sn phm + Gi gi hay gim nh gi + M rng knh phn phi mi + Ch cc bin php kch thch tiu th: qung co chiu su, tng phm, thng, hi ch trin lm + nh hnh qui m kinh doanh + Ci tin bin i SP, chng loi, bao b, tng uy tn, cht lng sn phm + C gng gim gi thnh c th gim gi m khng b l + Cng c h thng phn phi, chuyn vng tm th trng mi + Tng cng qung co nhc nh v cc bin php khuyn mi gi chn khch hng
PHT TRIN
+ Doanh thu tng mnh, li nhun tng kh + Chi ph v gi thnh gim + Thun li tn cng vo th trng mi nhm tng th phn + Cn chi ph nghin cu, ci tin CN TRANH TH KO DI + Doanh thu tng chm, li nhun gim dn + Hng ha b ng mt s knh phn phi + Cnh tranh vi i th tr nn gay gt CN TRANH TH KO DI
TRNG THNH
70 Suy THOI
CHNG 5. QUN TR MARKETING TRONG DOANH NGHIP + Doanh thu v li nhun gim mnh, nu khng c bin php tch cc d dn n ph sn + Hng ha b ty chay, khng bn c + i th rt khi th trng + Chun b tung SP mi thay th + Theo di v kim tra thng xuyn h thng phn phi, ngng sn xut kp thi, i mi gi u ln nhau + C th giy cht bng: ci tin SP m phng, h gi, tm th trng mi thu hi vn
Table 5.3
5.5.4 Nhn hiu du hiu thng hiu sn phm

5.5.4.1 Nhn hiu L tn gi, ngn ng, ch vit, biu tng, hnh nh hoc kiu mu c bit hay l s phi hp gia ch v hnh v c ghi nhoc gn ln sn phm ca c nhn hoc ca mt doanh nghip gip phn bit gia cc sn phm vi nhau, phn bit sn phm ca i th cnh tranh. Tn nhn hiu (Brand name): l phn c ln c ca nhn hiu nh t, ch ci, con s, v d: OMO, HALIDA, IBM, . . . Du hiu (Brand mark): biu hin bng hnh tng, biu trng c bit, l b phn ca nhn hiu m ta c th nhn bit c, nhng khng th c c, v d: hnh con voi l ca bia HALIDA, hnh chic vlng l ca hng t Mercedes. . . Du hiu hng ha (Trade mark): gm 2 phn trn, nhng c ng k c quyn, bo v quyn ring ca ngi bn trong vic s dng tn nhn hiu hoc biu tng.. Ngoi nhn hiu hng ha ra, bt c mt t chc kinh t, mt quc gia no mun tham gia vo th trng thng mi quc t u phi c m s, m vch. M s hng ha l mt dy cc con s c ghi di m vch dng phn nh sn phm hng ha. Mi dy s nh vy s c trng cho mt loi hng ha ca c s sn xut v ca quc gia sn xut loi hng ha . M s s to thun li cho qun l trong qu trnh vn chuyn, lu kho, mua, bn. Bao gi m s v m vch c in trn bao b th sn phm mi c coi l tiu chun nhp khu vo mt nc no . M vch l mt dy cc vch en trng dng th hin m s di dng k hiu m my qut c th c c, lu vo b nh ca h thng my tnh tnh hay my tnh tin mt cch nhanh chng v chnh xc. 5.5.4.2 Tm quan trng ca vic dn nhn i vi khch hng: phn bit la chn, tm hng cht lng i vi ngi bn: kim sot c th trng ca mnh (c cu hng) i vi nh SX: tng danh ting, chng li hng gi km cht lng
5.5.4.3 Cn c la chn tn nhn hiu Nu ln c c tnh, li ch, cng dng, tnh nng hot ng. Theo thuc tnh ni bt ca SP, m thanh c trng ca sn phm D c, d nh, d pht m c bit, khc l, n tng, d dm Hp php, c kh nng c ng k v bo v ca php lut
71 5.5.4.4 Sn phm v thng hiu Thng hiu ca sn phm l nhn t quyt nh khch hng quyt nh mua hng. Mt thng hiu tt tng trng cho mt doanh nghip hng nht, mt sn phm thng hng. Vic nh v thng hiu tr thnh ch chnh trong chin lc sn phm ca doanh nghip. Cc doanh nghip c th kinh doanh thng hiu, chuyn nhng thng hiu, xut khu thng hiu (v d: C ph Trung nguyn, AQ Silk. . .). iu cc doanh nghip cn lu : Sn phm l th sn xut nh my, cn thng hiu l ci m khch hng mua v. Sn phm c th b i th cnh tranh lm nhi; thng hiu th c nht v nh. Sn phm th nhanh chng li thi, cn mt thng hiu thnh cng s tn ti vnh vin.
5.6 Chnh sch gi c6

5.6.1 Tm quan trng ca gi c
i vi khch hng : l c s quyt nh mua sn phm ny hay sn phm khc, gi c l n by kch thch tiu dng. i vi doanh nghip: gi c lv kh cnh tranh trn th trng, quyt nhdoanh s v li nhun; gin tip th hin cht lng sn phm v nh hng n chng trnh marketing chung. Tm v m: gi c l ngi ch o h thng kinh t, c nh hng n s phn phi cc yu t sn xut; lm pht, li sut ngn hng
5.6.2 Nhng yu t nh hng n gi c

Cc yu t nh hng n gi c c th chia thnh hai nhm: yu t kim sot c (ch quan), yu t khng kim sot c (khch quan) Yu t ch quan: Chi ph lin quan n sn phm: sn xut, bao b ng gi Chi ph bn hng, phn phi Chi ph ym tr, xc tin bn hng Yu t khch quan Quan h cung cu trn th trng p lc cnh tranh Chnh sch gi can thip ca chnh ph
5.6.3 Mc tiu nh gi
Cc doanh nghip khi nh gi u phi hng n vic t c mc tiu no , ty theo cc giai on trong chu k sng sn phm, cc ngun lc ca doanh nghip, v th ca doanh nghip, tnh cht cnh tranh trn th trng a ra cc mc tiu nh gi ph hp.
6 This
72
Figure 5.4
5.6.4 Cc nhn t nh hng n vic nh gi

5.6.4.1 Nhu cu v sn phm ca khch hng Mt sn phm c a chung, hu ch, trong tnh trng khan him thng cc doanh nghip c th y gi ln cao. Khi nh gi theo nhu cu ca khch hng doanh nghip c th: 5.6.4.1.1 Kho st gi mong i Mc gi m khch hng vui lng chi tr i ly mt sn phm hay dch v tng xng vi chi ph h b ra, thng thng l mt khong bin ng gi c cn trn v di v c xc nh bng cch: kin thm d trc tip khch hng Quan st v so snh vi gi ca sn phm cnh tranh Kinh nghim thm nh v kin nh gi ca i l phn phi a sn phm i trc tip th nghim nh gi
5.6.4.1.2 c lng doanh thu cc mc gi khc nhau Thc cht l tnh ton h s co gin cu theo gi c, trng hp: Cu co gin nhiu nn nh gi thp Co gin t nn nh gi cao
73 5.6.4.2 Th phn mc tiu i vi nhng sn phm thng dng p dng gi thp thm nhp, gia tng th phn i vi nhng sn phm c bit, c quyn v th phn hp, d chi phi: dng gi cao (gi ht kem) cht lc th trng, lt qua th trng.
5.6.4.3 Nhng phn ng cnh tranh Doanh nghip khng ch ng cnh tranh v gi nhng sm mun g trn th trng cng xy ra do sc p ca i th cnh tranh: xu hng gim gi tiu th c lng hng nhiu hn, cnh tranh ginh th phn, li nhun. 5.6.4.4 Nhng yu t nh hng ca Marketing hn hp: Chnh sch gi ca doanh nghip phi lun c kt hp vi sn phm: tin no ca ny Phn phi: cung cp sn phm knh khc nhau: gi bn khc nhau Chiu th: nhim v v hnh thc chiu th s quyt nh gi bn
5.6.5 Phng php nh gi.

C nhiu phng php nh gi, trong phm vi phn ny ch nu mt s phng php nh gi c bn: 5.6.5.1 nh gi da vo chi ph 5.6.5.1.1 nh gi cng thm vo chi ph (cost plus pricing) G=Z+m Trong : G gi bn; Z : chi ph (gi thnh) sn phm; m c th tnh theo phn trm ca chi ph
5.6.5.1.2 nh gi theo ph tn v li nhun mc tiu Doanh nghip s xc nh gi trn c s m bo t sut li nhun mc tiu trn vn u t (ROI). Gi s rng nh sn xut sn phm A u t 1.000.000 $ vo vic kinh doanh v mun nh gi sao cho m bo kim c ROI bng 20% tc l 200.000 $.
Figure 5.5
74
Tuy nhin kt qu ny cn ty thuc vo s lng tiu th c t c nh mong c l 50.000 sn phm khng. Doanh nghip cn c vo khi lng ha vn xc nh s lng tiu th c tnh (xem cng thc tnh im ha vn chng III). Tuy nhin, cch xc nh gi ny cha cn c vo yu t cnh tranh v th hiu ca khch hng 5.6.5.2 nh gi da vo nhu cu ngi mua p dng phng php ny doanh nghip phi quan tm n th hiu ca khch hng, nghin cu hnh vi tiu dng qua kho st kin khch hng v gi mong i, kt hp tng 5.6.5.3 nh gi da vo cnh tranh 5.6.5.3.1 nh gi i ph vi cnh tranh Phng php nh gi ny ch n gi ca i th hin ti v thi gi quyt nh mc gi cao, bng hay thp hn i th (dn u, tun theo, ph gi). Tuy nhin, phng php ny ch trng n ph tn hay sc cu ca khch hng 5.6.5.3.2 nh gi u thu ( Cnh tranh ginh hp ng) V d:
Gi b thu ca cng ty ($) 9.500 10.000 10.500 11.000
Li nhun ca cng ty ($) 100 600 1.100 1.600
Xc sut trng thu (%) 81 36 9 1
Li nhun d kin ($) 81 216 99 16
Table 5.4
Bng phng php ny, doanh nghip s dng li nhun d kin nh mt tiu chun nh gi trong vic u thu c c nhng hp ng
5.7 Chnh sch phn phi7

5.7.1 Vai tr ca phn phi
Phn phi l ton b cng vic a mt sn phm/dch v t ni sn xut n tn tay ngi tiu dng c nhu cu, bo m v thi gian, s lng, chng loi, kiu dng, mu sc, cht lng. . . m ngi tiu dng mong mun. Phn phi l cu ni gip nh sn xut cung cp sn phm cho khch hng: ng sn phm, thi im, a im, ng knh, lung hng. Doanh nghip tp trung sn phm, t chc iu hnh vn chuyn tit kim chi ph, hn ch ri ro thit hi
5.7.2 Khi qut v knh phn phi, h thng phn phi ca doanh nghip
Knh phn phi hng ha l tp hp cc t chc c trch nhim m bo gip nh sn xut a sn phm ca h n tay ngi tiu dng hay ngi s dng cng nghip.
7 This
75 Mt knh phn phi y bao gm: Nh sn xut Thnh vin trung gian tham gia phn phi Ngi tiu dng H thng knh phn phi gm c: Ngi cung cp v ngi tiu dng cui cng H thng cc thnh vin trung gian phn phi C s vt cht, phng tin vn chuyn v tn tr H thng thng tin th trng v cc dch v ca hot ng mua bn
5.7.2.1 Thit lp h thng phn phi Vic xc nh mc tiu phn phi ca doanh nghip phi c gn lin vi mc tiu kinh doanh. Thit lp h thng phn phi cn cn c trn: Khi lng v thi gian tiu th hng ha cn t Li nhun cho nh sn xut v nh trung gian Phn th trng cn chim gi Chi ph ca doanh nghip v chit khu cho nh trung gian Kh nng khai thc knh sn c, knh kh thi, xy dng knh ti u.
5.7.2.1.1 Phn tch v la chn knh phn phi 5.7.2.1.2 Nhng nhn t nh hng n vic la chn Yu t th trng: + S khch hng tim nng + Mc tp trung ca th trng + Qui m t hng trong tng t c tnh ca sn phm: + Sn phm c gi tr ln hay nh + Sn phm lu bn hay mau hng, mau li thi + Sn phm cng knh hay gn nh + Sn phm k thut cao hay n gin nh hng ca nh trung gian: + Kh nng cung cp dch v, phng tin + Li ch mang li t h (chia s ri ro, ng u cnh tranh) + Mc cng tc, quan im hp tc (ng tnh hay khng) Bn thn doanh nghip: + Ngun ti chnh + Kinh nghim qun l + Mc kim sot, theo di v bao qut knh phn phi + Kh nng cung cp cc dch v sau bn hng
76
5.7.2.1.3 Cc tiu chun la chn Tiu chun kinh t cn c: mc tiu th, chi ph, hao ht ri ro Tiu chun kim sot: d theo di, kim tra cht ch chin lc chung Tiu chun thch nghi: linh hot, thay i thch nghi vi iu kin mi
5.7.2.1.4 Chn la nh trung gian phn phi Cc trung gian phn phi thng bao gm: bun s, bun l, i l, mi gii 5.7.2.1.4.1 Tuyn chn cc thnh vin ca knh Doanh nghip cn thu ht cc thnh vin c kh nng kinh doanh tt, th hin: Thm nin, kinh nghim, kh nng am hiu khch hng Ngun vn v c s vt cht k thut Thnh tch tng trng v doanh s v li nhun Kh nng t chc kinh doanh v ngh thut bn hng Kh nng tr n Danh ting v uy tn trong kinh doanh Php nhn kinh doanh v mi quan h vi cng chng
5.7.2.1.4.2 nh gi cc thnh vin ca knh Nh sn xut phi nh k nh gi kt qu hot ng ca ngi trung gian theo mt s tiu chun nh: Mc doanh s t c Mc lu kho trung bnh Thi gian giao hng cho khch Cch x l hng ha tht thot hoc h hng Mc hp tc trong cc chng trnh qung co Cc dch v h phi lm cho khch hng
5.7.2.2 La chn knh phn phi hiu qu Knh phn phi c hiu qu phi m bo : Knh chuyn ti c a s lng hng ha C tng i t thnh vin trung gian Tit kim chi ph marketing T l thit hi ri ro thp.
5.8 Chnh sch xc tin bn hng8

5.8.1 CHNH SCH
5.8.1.1 Khi nim v bn cht ca chiu th Chiu th : c ngha rng hn bn hng, l cc bin php nhm y mnh v xc tin :
8 This
77 Lm cho hng ha tiu th nhanh hn Khch hng tha mn hn Chiu th bao gm cc hat ng: qung co, khuyn mi, cho hng trc tip c nhn, tuyn truyn quan h vi cng chng. Bn cht ca chiu th: Hat ng chiu th nhm truyn nhn thng tin t doanh nghip n ngi tiu dng, tm cc cch ph hp thng t v thuyt phc thu ht khch hng n vi doanh nghip thng qua cc hat ng qung co, khuyn mi, tuyn truyn, cho hng trc tip c nhn. Chiu th va l khoa hc, va l ngh thut i hi phi c sng to kho lo nhm t c mc tiu bn hng vi chi ph thp nht
5.8.1.2 Tm quan trng ca hot ng chiu th Hat ng chiu th gip to iu kin tt cho cung cu gp nhau qua thng tin hai chiu: t doanh nghip n ngi tiu dng v ngc li t ngi tiu dng n doanh nghip. Trn c s x l thng tin v khch hng, doanh nghip c cc hat ng nhm lm cho hng ha bn c nhanh hn, nhiu hn gip cng c, to uy tn v pht trin doanh nghip trn th trng. Trong iu kin cnh tranh, th hiu ngi tiu dng khng ngng thay i thay i, hat ng chiu th cng tr nn bc thit v kh khn hn. Chiu th c hiu qu lm thay i v tr v hnh dng ca ng cu 5.8.1.3 Qu trnh thng t trong chiu th Chiu th l mt hnh thc thng t cc vn c lin quan n: sn phm, cc hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Thng t i hi th hin bn yu t chnh: Ni dung thng t Ngun pht i thng t Knh phn phi thng t Ngi nhn thng t
Ngoi ra qu trnh thng t phi c hai yu t ph: Trnh thng tin b nhiu S phn hi thng tin
5.8.1.4 S pha trn trong chiu th S pha trn trong chiu th l phi hp bn thnh phn ca chiu th to ra th mnh tng hp v mt chng trnh chiu th hiu qu. Nhng nhn t nh hng n s pha trn chiu th: Ngun ngn qu dnh cho chiu th: Bn cht th trng: + Phm vi a l ca th trng rng hay hp + Loi khch hng: c nhn, gia nh hay nh trung gian + Mc tp trung ca th trng: tp trung, phn tn Bn cht, c tnh, tnh cht ca sn phm + Hng tiu dng hay hng k thut cao + Sn phm thun tin hay bt tin khi cho hng
78
CHNG 5. QUN TR MARKETING TRONG DOANH NGHIP Giai on khc nhau ca chu k i sng sn phm
+ Gii thiu: cho hng, qung co thng tin, trng by, trin lm + Pht trin: qung co thuyt phc mua, khuyn mi nh trung gian + Trng thnh: qung co thc y nhc nh, khuyn mi mnh + Suy thoi: ct gim dn
5.8.1.5 Qung co 5.8.1.5.1 Khi nim qung co Qung co l s dng khng gian v thi gian truyn tin nh trc v sn phm hay doanh nghip cho khch hng, c th truyn t qua hnh nh (th gic), li ni (thnh gic). Qung co l cng c cnh tranh c lc, rt cn thit cho sn phm mi gia nhp th trng. 5.8.1.5.2 Cc chc nng c bn ca qung co Thu ht s ch ca khch hng Thuyt phc khch hng v li ch v s hp dn ca sn phm Hng dn tiu dng
5.8.1.5.3 Nhng mc tiu qung co Gii thiu sn phm, to s ch Gia tng doanh s ca sn phm hin c, m rng thm th trng mi hay li cun nhm khch hng mi Cng c uy tn nhn hiu, to lng tin i vi khch hng, chng li cnh tranh Vic quyt nh la chn mc tiu qung co ty thuc vo cc giai on ca chu k i sng sn phm
THNG TIN + Thng bo cho khch hng bit v mt sn phm mi + Nu ra nhng cng dng mi ca sn phm + Thng bo cho khch hng bit s thay i gi + Gii thch nguyn tc hot ng ca sn phm THUYT PHC + Hnh thnh s a thch nhn hiu + Khuyn khch chuyn nhn hiu mi + Thay i nhn thc ca khch hng v cht lng ca sn phm + Thuyt phc khch hng mua ngay + Thuyt phc ngi mua tip n ngi cho hng
+ M t nhng dch v hin c + Un nn li nhng n tng xu + Gim bt ni lo s ca ngi mua + To dng hnh nh ca cng ty
79 NHC NH + Nhc nh ngi mua l sp ti h s cn sn phm + Nhc nh ngi mua ni c th mua n + Lu gi trong tr ngi mua sn phm trong thi k tri ma v +Gi mc bit n n mc cao
Table 5.5
5.4 u im v hn ch ca mt s phng tin qung co : c tm tt trong bng 3.4
Loi Tivi
u im S ngi thu nhn ng Kt hp m thanh, hnh nh mu sc, tiu xo To cm gic gy s ch Chi ph thp, rt thng dng Lan truyn nhanh, nhiu ngi s dng, khng b gii hn v khng gian S dng m thanh, tit mc hi hc thn mt S lng ngi c rng Khai thc ch, hnh, mu sc Ni dung c duy tr lu Chi ph thp, d thc hin c ng ti v thay i nhanh n ng khch hng mc tiu Rt linh ng, c th c lu gi v o lng hiu qu y cc chi tit Khai thc ti a kch c, hnh nh, mu sc, v tr khng gian Tp trung, p vo mt khch hng Quan trng ni bn hng hay hi ch trin lm
Nhc im Thi gian truyn hnh ngn: 30s Chi ph cao Kh khn khi truyn thng tin phc tp, c nhiu chi tit Hn ch hnh nh sng ng Thi gian ngn, thng t n gin, thng tin sm b dit vong D chn: lu thi im a tin, s ln lp li, thi gian ca mt ln qung co khng nn qu di Kh chn i tng c gi Hn ch m thanh, hnh nh Kh chn v tr trn trang bo gy s ch D b cnh tranh ca qung co khc Chi ph kh cao Khch hng i lc xem l s quy ry h Tc ng chm Ch tc ng i vi ngi qua ng, cnh tranh vi qung co khc Chi ph cao B ch trch lm cn tr giao thng trt t
Radio
Bo tp ch
Th trc tip
Pano p phch
80 Phim nh qung co chuyn
CHNG 5. QUN TR MARKETING TRONG DOANH NGHIP Quan trng i vi sn phm c bit mang tnh chuyn dng cn qung co di, chi tit S dng hi ch, gii thiu doanh nghip, sn phm mi, sn phm xut khu, sn phm cng knh Qung co bn trong phng tin: c sc thu ht cao, lp li tt Qung co bn ngoi phng tin: tc ng rng ri i vi mi ngi Thch hp vi cc thnh ph ln
Table 5.6
Chun b v t chc qung co phc tp S ngi nhn khng ln Tn km chi ph v cng sc
Qung co qua phng tin giao thng
Chi ph kh cao D b cnh tranh ca qung co khc D nhm chn
5.8.1.6 Khuyn mi chiu hng y mnh tiu th 5.8.1.6.1 Bn cht v chc nng ca khuyn mi Khuyn mi l hot ng nhm thu ht s ch ca khch hng v kch thch tiu th nhm lm tng s lng hng bn ra bng cc knh thch, thng thm 5.8.1.6.2 Nhng quyt nh ch yu trong khuyn mi Xc nh mc tiu La chn cng c Xy dng chng trnh Th nghim chng trnh Thc hin v kim tra chng trnh nh gi kt qu
5.8.1.6.3 Cc hnh thc khuyn mi thng dng Mu hng Phiu mua hng c gi u i Hon tr tin mt, bt tin sau khi mua hng Bao gi chung sn phm c gi r, bn km Tng thng hng ha hay vt phm km theo gi hng X s trng thng, phn thng cho khch hng thng xuyn (theo gi tr mua: th tn dng mua hng) Dng th min ph, thao din Bo hnh sn phm, lp t hng dn s dng, dch v hu mi Lin kt khuyn mi v khuyn mi cho (nhiu nhn hiu trong cng ty cng hp tc khuyn mi, trng by hng p hn; hay dng mt nhn hiu qung co nhn hiu khc khng cnh tranh) Trng by trin lm v trnh din ti a im mua gii thiu sn phm + Cng c khuyn khch mu dch: Chit khu Cung cp phng tin qung co
81 + Thm hng ha, phn thng Cng c khuyn khch kinh doanh: Trin lm thng mi v hi tho Thi bn hng Qung co bng qu tng
5.8.1.7 Marketing trc tip Cho hng c nhn 5.8.1.7.1 Bn cht v tm quan trng ca cho hng c nhn Bn cht : Cho hng trc tip c nhn l s thng t ring l. Hnh thc ny i hi tn nhn lc, nhn vin cn phi c k nng chuyn nghip, chi ph v thi gian nhiu. Tuy nhin, cho hng trc tip c nhn rt thun li v linh hot, thuyt phc trc tip v hiu qu Tm quan trng Tip cn ng i tng thuyt phc, khng lng ph thi gian D dn n kt qu bn hng tht s (tn mt, kch thch tr.tip) Nm bt thng tin, thi ngi tiu dng
5.8.1.7.2 Qui trnh cho hng c nhn Tm kim, xc nh khch hng mc tiu Chun b: phn cng nhn s, phng tin, k hoch tin hnh Tip cn khch hng: nm bt bt nguyn vng, kin khch hng, bn hng v dch v h tr
5.8.1.7.3 Cc yu cu c bn ca cho hng c nhn - Nhn vin bn hng phi c tp hun cn thn: + c tnh sn phm + Li ch c bn ca sn phm + Cch s dng, vn hnh - Tp dt k nng cho hng + Cch giao tip + Cch t vn + Cch tr li, gii quyt tnh hung - Cch trnh by mn hng (theo 8 thuc tnh ca sn phm) 5.8.1.7.4 Nhng cng c cho hng ch yu Marketing bng Catalog qua bu in tip cn khch hng trin vng. Marketing bng th trc tip: th cho hng, t bm qung co, bng ghi m, ghi hnh v c a mm qung co, hng dn s dng ( tha mn c chn lc th trng mc tiu Marketing qua in thoi: c h thng my quay s t ng, pht thng ip ghi hay chuyn cho tng i gii p (c s in thoi min ph cho khch hng t mua hng, lm gim bt s nhn vin bn hng, lp danh sch ngi mua theo di, phc v cc khch hng xa) Marketing p ng trc tip trn TV, radio, tp ch bo ch : c knh truyn hnh ring gii thiu sn phm, bn hng v dch v cho tt c cc loi sn phm. Mua hng qua h thng in t:Videotex mng my thu hnh c bn phm ca khch hng v ngn hng d liu ca ngi bn qua cable hay computer c modem. Mua hng bng my t ng:my t hng cho khch t cc a im tp trung thun li. (Khch hng xem gii thiu trn mn hnh, s vo mn hnh chn la v cho a ch ni nhn giao hng)
82
5.8.1.8 Tuyn truyn Quan h vi cng chng 5.8.1.8.1 Bn cht ca tuyn truyn Cng chng l cc nhm ngi c quan tm nh hng thc ti hay tim n n kh nng doanh nghip t c nhng mc tiu ca mnh. Doanh nghip cn lm tt cng tc tuyn truyn v quan h thng t v thu phc khch hng. Tuyn truyn l cc hot ng thng tin cho cng chng bit v nhng u im ca sn phm v doanh nghip, c tnh cht thuyt phc cao v cc mu tin thi s mang tnh khch quan hn i vi kh 5.8.1.8.2 Cc mc tiu tuyn truyn To ra s hiu bit ca khch hng n sn phm v cng ty To dng s tn nhim Kch thch lc lng bn hng v i l Gim bt chi ph cho hng khuyn mi
5.8.1.8.3 Cc cng c tuyn truyn ch yu: doanh nghip c th s dng cc cng c tuyn truyn: Xut bn phm hay cc t liu truyn thng: bo co nm, bi bo, phim t liu, bn tin v cc tp ch ng ti cc thng t t cng ty Cc s kin: hi ngh, hp bo, hi tho chuyn , trin lm, l k nim, bo tr cho cc hot ng vn ha x hi Tin tc mang tnh cht tuyn truyn cho cng ty mt cch khch quan (gim c gii, cng nhn trnh tay ngh cao, c cng nhn tiu chun cht lng trong sn xut) Bi ni chuyn trc m ng, hi ngh khch hng, nh phn phi Hot ng cng ch: ng h gip , cu t, xy dng cng trnh phc li cng cng Phng tin nhn dng thu ht s ch : logo in trn sch, vn phng phm, bng hiu, qun o ng phc.
Chng 6
Cu hi n tp marketing trong doanh nghip

1
U HI 6.1 CA
Khi nim, vai tr v qu trnh pht trin ca marketing ? Lin h thc t hat ng sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip Vit Nam ? Trnh by ni dung ca marketing hn hp (marketing mix) ? Trnh by nhu cu v ng c thc y tiu dng ? Phn tch nhng hnh vi mua sm ca ngi tiu dng ? Trnh by khi nim, cc tiu chun c th la chn khi phn khc th trng ? La chn th trng mc tiu? Khi nim sn phm? Chu k sng sn phm? Cc chin lc marketing trong tng giai on ca chu k sng sn phm ? Nhng hiu bit ca anh (ch) v vai tr bao b, nhn hiu sn phm ? Hy nu khi nim v gi, mc tiu, cc phng php nh gi? Hy nu vai tr v chc nng phn phi hng ha? Cc knh phn phi v la chn knh phn phi hiu qu ? - Nu mc tiu ca qung co, c im ch yu ca cc phng tin qung co? Cc hnh thc khuyn mi ? Cc cng c tuyn truyn ? - Hy nu ni dung v c im ca hot ng m rng quan h vi cng chng, bn hng trc tip c nhn ?
1 This
83
84
CHNG 6. CU HI N TP MARKETING TRONG DOANH NGHIP
Chng 7
Qun tr chi ph kinh doanh trong doanh nghip

7.1 Mt s khi nim k ton1
7.1.1 Cc h thng k ton trong doanh nghip
Bt k mt doanh nghip no mun hot ng cng phi c mt lng vn nht nh mua sm hoc thu mt bng sn xut kinh doanh, xy dng nh xng, kho tng, mua sm v lp t my mc thit b, mua sm vt t, hng ho... .Trong qu trnh hot ng sn xut - kinh doanh, cc doanh doanh nghip phi quan tm n hiu qu s dng vn ca mnh v mong mun phn u sao cho mt ng vn b ra, sau mt thi gian nht nh sinh li c nhiu nht. t c mc ch ny, mt bin php khng th thiu c l doanh nghip phi t chc ghi chp, theo di tnh hnh s dng tin vn mt cch lin tc ti mi thi im ca qu trnh kinh doanh v ti tt c cc a im, cc b phn sn xut kinh doanh c lin quan, hay ni cch khc, phi t chc cng tc k ton. K ton doanh nghip l cng vic ghi chp, tnh ton bng con s di hnh thc gi tr, hin vt v thi gian lao ng, ch yu di hnh thc gi tr nhm phn nh v kim tra tnh hnh hin c, tnh hnh bin ng ca cc loi ti sn, tnh hnh v kt qu kinh doanh, s dng vn v kinh ph trong doanh nghip. Mc ch c bn ca k ton l phn tch v gii thch cc s kin kinh t pht sinh trong doanh nghip bng cch quan st, thu thp v s l cc thng tin ban u to ra thng tin mi c tnh h thng, tng hp, phn nh c mt cc ton din tnh hnh hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Hot ng k ton c chc nng thng tin v kim tra. S dng cc thng tin do k ton cung cp, cc nh qun tr c cn c nhn thc ng n, khch quan, kp thi v c h thng cc hot ng sn xut kinh doanh, m bo la chn c cc quyt nh hp l nhm nng cao hiu qu ca doanh nghip. K ton khng ch gii hn vic ghi chp tnh ton thun tu hay cung cp thng tin kinh t, m cn th hin s kim tra , kim sot i vi cc hot ng sn xut kinh doanh, s dng v bo v ti sn trong doanh nghip, m bo cho cc hot ng trong doanh nghip c hiu qu thit thc, ng hng v ng php lut. Nh vy, qua khi nim ca k ton ta thy k ton l mt cng vic cn thit tt yu khch quan ca bt k mt n v, t chc c quan no c s dng vn, kinh ph c lp. K ton khng ch th hin vai tr ca mnh nh mt cng c quan trng, phc v cho cng tc qun tr ti chnh trong n v kinh t, m cn trc tip tham gia vo mt khu quan trng ca qu trnh qun tr, l kim tra, gim st. Thc cht hot ng qun tr doanh nghip l qu trnh chun b v ra cc quyt nh qun tr. Mun vy b my qun tr cn c cc thng tin kinh t bn trong v bn ngoi doanh nghip. Cht lng ca cc quyt nh qun tr doanh nghip ph thuc rt ln vo s lng v cht lng ca cc thng tin kinh t m b my qun tr doanh nghip c, lu tr cng nh a vo s dng.
1 This
85
86
CHNG 7. QUN TR CHI PH KINH DOANH TRONG DOANH NGHIP
Chi ph hot ng ca doanh nghip l ton b cc gi tr ca ngun lc m doanh nghip tiu hao trong mt thi k nht nh cho cc hot ng ca doanh nghip trong thi k . tu theo mc ch qun tr m thi k xem xt s thay i, nhng thng l chung th chi ph hot ng ca doanh nghip thng c nh gi hng nm. i vi nhng ngi qun l th chi ph l mi quan tm hng u, bi v li nhun thu c nhiu hay t chu nh hng trc tip ca nhng chi ph chi ra. Do vn c t ra l lm sao kim sot c cc khon chi ph. Nhn din, phn tch cc hot ng sinh ra chi ph l iu mu cht c th qun l chi ph, t c nhng quyt nh ng n trong hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. i vi doanh nghip, thng thng c hai h thng k ton c s dng l : k ton ti chnh v k ton qun tr. Hai h thng ny c thit lp p ng nhng nhu cu thng tin cho cc i tng khc nhau, nhng c quan h vi nhau trong hot ng qun tr doanh nghip. C hai h thng k ton ny u l ngun thng tin phc v cho qun tr ti chnh v thc hin cc th tc theo ch quy nh. Trong mi thi k xem xt, chi ph pht sinh tng ng vi hot ng ca doanh nghip l mt gi tr c th. Song c nhng quan im tip cn khc nhau trong vic nhn dng cc chi ph pht sinh. Cc quan im tip cn ny hon ton ph thuc vo mc tiu ca i tng tip cn m dn ti cch nhn nhn chi ph khng hon ton ging nhau. K ton ti chnh: c tnh cht bt buc i vi cc doanh nghip do Nh nc quy nh vi nhng chun mc chung cho mi doanh nghip. H thng ny thng c th hin bi h thng chng t, ti khon, s sch v bo co do nh nc ban hnh. l l do coi h thng k ton ti chnh l h thng cng i vi doanh nghip. c im c bn ca h thng k ton ti chnh l ch ghi chp cc s liu bng n v tin t pht sinh vo trong khong thi gian nh . H thng k ton ti chnh,vi c im ny, nhm p ng cc nhu cu thng tin cho vic phn tch, nh gi trng thi hin ti ca doanh nghip. Khi so snh thng tin k ton ti chnh gia cc thi k t hin ti v trc c th thy c nhng nt ln trong s pht trin ca doanh nghip thng qua nhng g t c khi s dng cc ngun lc huy ng. R rng, thng tin k ton ti chnh thin v phc v cho nhu cu thng tin ca cc ch th c lin quan bn ngoi doanh nghip (Nh nc, ngn hng, nh u t, nh cung cp...). Cn vi nh qun tr bn trong doanh nghip th thng tin k ton ti chnh ch l cn ch cha , v i vi h, s tip tc lm nh th no l quan trng hn so vi lm c g, h cn phi c k ton qun tr. K ton qun tr, khc vi k ton ti chnh, h thng k ton ny l do doanh nghip xy dng theo mc tiu qun tr ca mnh. Nh vy, h thng k ton qun tr hnh thnh do nhu cu t nhin ca doanh nghip ch khng c tnh bt buc v mt php lut. Mt khc, h thng k ton ny khng hon ton ng nht gia cc doanh nghip v n c thit lp tu thuc c im hot ng v yu cu qun l ca doanh nghip. Thm ch, trong mt doanh nghip, nhng thi k khc nhau cng c th c s iu chnh trong h thng k ton qun tr m bo s ph hp vi mc tiu qun tr cng nh c im hot ng ca doanh nghip thi k xem xt. l l do coi h thng k ton qun tr l h thng mm i vi doanh nghip. H thng k ton qun tr ghi chp cc s liu bng c n v tin t v hin vt (m, kg, gi) mt cch chi tit theo qu trnh chuyn ho ngun lc thnh kt qu theo cu trc hot ng ca doanh nghip. Do c im ny m h thng k ton qun tr cho php nh qun tr trong doanh nghip thy r hn mi quan h nhn - qu tng ng vi quyt nh a ra. Cng nh k ton ti chnh, k ton qun tr ghi nhn cc thng tin v cc hot ng din ra. Song , iu quan trng l t cc thng tin , c th thit lp cc m hnh d bo v m phng v hu qu ca cc quyt nh chun b a ra nh cu trc nhn - qu c ghi chp r rng bng h thng k ton qun tr. Kh nng ny lm cho thng tin k ton qun tr tr nn cn thit cho cng tc d bo v hoch nh ti chnh, mt trong cc nhim v qun tr ti chnh.
87
7.1.2 Ti sn trong doanh nghip.

7.1.2.1 Ti sn c nh (TSC). 7.1.2.1.1 nh ngha v c im TSC nh ngha: Ti sn c nh l tt c nhng ti sn ca doanh nghip c gi tr ln, c thi gian s dng, lun chuyn, thu hi trn 1 nm hoc trn 1 chu k kinh doanh (nu chu k kinh doanh 1 nm) Trn thc t, khi nim TSC bao gm nhng ti sn ang s dng, cha c s dng hoc khng cn c s dng trong qu trnh sn xut kinh doanh do chng ang trong qu trnh hon thnh (my mc thit b mua nhng cha hoc ang lp t, nh xng ang xy dng cha hon thnh...) hoc do chng cha ht gi tr s dng nhng khng c s dng. Nhng ti sn thu ti chnh m doanh nghip s s hu cng thuc v TSC. c im ca TSC : tui th c thi gian s dng trn nm, tc l TSC s tham gia vo nhiu nin kinh doanh v gi tr ca n c chuyn dn vo g tr sn phm lm ra thng qua khon chi ph khu hao. iu ny lm gi tr ca TSC gim dn hng nm. Tuy nhin, khng phi mi ti sn c thi gian s dng trn mt nm u c gi l TSC, thc t c nhng ti sn c tui th trn mt nm nhng v gi tr nh nn chng khng c coi l TSC m c xp vo ti sn lu ng. Theo quy nh hin hnh ca B Ti chnh, mt ti sn c gi l TSC khi c c im nh nu ng thi phi c gi tr trn 5 triu ng. 7.1.2.1.2 Phn loi TSC Ti sn c nh ca doanh nghip bao gm: =Ti sn c nh hu hnh: l nhng TSC c hnh thi vt cht, l nhng t liu lao ng ch yu c doanh nghip, c gi tr ln v thi gian s dng lu nm nh: nh xng, kho tng, my mc thit b, phng tin vn ti. =Ti sn c nh v hnh: l nhng TSC khng c hnh thi vt cht v thng lin quan n cc khon chi ph phi phn b qua nhiu nin kinh doanh (tng t nh khu hao) l: chi ph v t s dng; chi ph thnh lp doanh nghip; chi ph nghin cu pht trin; chi ph mua hoc thc hin sng ch pht minh, bn quyn... . =Ti sn c nh thu ti chnh: L ton b cc TSC, thng l hu hnh m cc doanh nghip s s hu khi ht hn thu. =u t ti chnh di hn: u t ti chnh l tin vn ca doanh nghip u t vo kinh doanh bn ngoi hot ng ca doanh nghip mc ch hng li hoc chia s li ch vi doanh nghip khc. u t ti chnh c th l: c phiu; tri phiu cc loi; vn gp lin doanh; ti sn, t ai cho thu ngoi; tin vn cho vay v.v... = Ti sn c nh d dang: l cc TSC hu hnh hoc v hnh ang trong qu trnh hnh thnh, hin cha s dng v c xp vo mc chi ph xy dng c bn d dang. Ngoi ra, nhng khon k qu, k cc di hn m doanh nghip thc hin cng c xp vo TSC . 7.1.2.1.3 Khu hao TSC: Khu hao TSC l mt th tc k ton nhm trch mt phn gi tr ca TSC chuyn vo gi tr sn phm lm ra trong mt thi k. Phn gi tr ca TSC c trch ra gi l chi ph khu hao. Tng chi ph khu hao trch ra trong sut thi gian sng ca TSC bng chnh gi tr ban u (nguyn gi) ca TSC. Chi ph khu hao hng nm ca TSC s c a vo qu khu hao TSC. Qu ny l mt thnh phn trong tch lu ca doanh nghip v c dng ti u t. Do nguyn tc khng bt buc ca k ton qun tr nn trong tnh khu hao kinh doanh khng c s bt buc phi thc hin khu hao theo mt phng php nht nh no nh k ton ti chnh. Tu theo tnh hnh thc t tng doanh nghip (tnh hnh s dng thit b, chin lc pht trin kinh doanh tng thi k, s pht trin ca k ton qun tr trong doanh nghip,...), tu theo c im ca tng
88
loi my mc thit b khc nhau m doanh nghip c th la chn v p dng cc phng php khu hao thch hp. 7.1.2.1.3.1 Phng php khu hao theo dng thng Nguyn tc: Theo phng php ny s tin khu hao hng nm ng u nhau V d: Mt h thng my mc thit b mua 110 triu ng Thi gian s dng: 10 nm Gi tr ph thi 10 triu ng
Figure 7.1
7.1.2.1.3.2 Phng php tn s gim nhn 2: l phng php khu hao gia tc c tnh theo t l khu hao c nh trn gi tr thun ca TSC vo cui nm trc. Theo phng php trn, t l khu hao l 10%; theo phng php ny l 20%. T l ny c tnh trn tn s gim dn ca gi tr TSC khng tr gi tr ph thi : Nm 1: Mc khu hao = 110 triu x 20% = 22 triu ng Nm 2: Mc khu hao = (110 - 22) x 20% = 17,6 triu ng Nm 3: Mc khu hao = (110 22 - 17,6) x 20% = 14,1 triu ng. ... 7.1.2.1.3.3 Phng php bch phn nin s nghch: Bc 1 : Xc nh tng nin s khu hao
89
Figure 7.2
Bc 2: Tnh mc khu hao cc nm bng cch chia cc nin s theo chiu nghch cho tng nin s:
Figure 7.3
... . 7.1.2.1.3.4 Phng php khu hao theo n v sn xut ( gi, khi lng ...). Nh vy, nu mun khu hao nhanh trnh hao mn v hnh, cc doanh nghip c th tng gi tr khu hao trung bnh hng nm sau khi xc nh thi gian s dng.
90
7.1.2.2 Ti sn lu ng (TSL) 7.1.2.2.1 nh ngha v c im Ti sn lu ng ca doanh nghip l tt c nhng ti sn thuc quyn s hu ca doanh nghip , c thi gian s dng, lun chuyn, thu hi vn trong 1 nm (nu chu k kinh doanh 1 nm ) hoc trong vng mt chu k kinh doanh, (nu chu k kinh doanh > 1 nm) Chu k kinh doanh c hiu l khong thi gian cn thit k t khi doanh nghip b vn vo kinh doanh di hnh thi tin t li thu c vn di hnh thi tin t. Tu theo lnh vc kinh doanh m chu k kinh doanh ca mi doanh nghip khc nhau. i vi doanh nghip sn xut, l khong thi gian cn thit k t khi doanh nghip b tin mua vt t, ch bin vt liu thnh sn phm v bn c sn phm . i vi doanh nghip thng mi, chu k kinh doanh c hiu l khong thi gian k t khi b tin mua hng ho v em bn c hng ho . Ti sn lu ng thay i hnh thi ca n trong phm vi mt chu k kinh doanh. Nh vy, gi tr ca n s c chuyn ton b, mt ln vo sn phm lm ra. Trong qu trnh sn xut kinh doanh, TSL c s thay i hnh thi thng xuyn theo mt chu k khp kn : Tin Nguyn vt liu Bn thnh phm Sn phm Tin (T H T) TSL ca doanh nghip c th tn ti di hnh thi tin t, hin vt (vt t, hng ho), di dng u t ngn hn v cc khon n phi thu ngn hn. 7.1.2.2.2 Cc thnh phn ca TSL. Ti sn lu ng ca mt doanh nghip gm c: - Vn bng tin: L ti sn biu hin trc tip di hnh thc gi tr (tin ng Vit Nam, ngn phiu, ngoi t , vng bc, qu). Phn ln vn bng tin ca doanh nghip c gi ngn hng, ngoi ra c mt phn tn ti di dng tin mt ti doanh nghip, dng chi tr cc khon thng xuyn.
Figure 7.4
91 - Cc khon phi thu: L nhng khon tin vn ca doanh nghip nhng do quan h thanh ton, cc n v, c nhn khc cn gi cha tr cho doanh nghip (v d: tin hng ngi mua cn chu, tin tm ng cha thanh ton....) . - Hng tn kho : L loi ti sn c d tr cho hat ng snut kinh doanh ca doanh nghip nhm bo m cho hat ng ny c thng xuyn, lin tc, khng b gin on, bao gm: nguyn vt liu, dng c , sn phm d dang tn kho, thnh phm. i vi doanh nghip sn xut, hng tn kho gm nguyn liu d tr trong kho chun b sn xut, sn phm d dangtrong cc giai on khc nhau ca qu trnh sn xut, thnh phm d tr trong kho ch bn v c cc ti sn tham gia vo nhiu nin kinh doanh nhng c gi tr nh (cng c, dng c). i vi doanh nghip thng mi, hng tn kho ch bao gm hng ha d tr trong kho nhm m bo cho khu bn hng thng xuyn c s lng hng, chng loi hng p ng kp thi nhu cu khch hng. - u t ti chnh ngn hn: u t ti chnh l s b vn vo kinh doanh di hnh thc mua bn chng khon, gp vn lin doanh, cho thu ti sn, cho vay ly li, mua bn bt ng sn. . . . u t ti chnh ngn hn phn nh gi tr cc khon tin u t c thi hn thu hi vn t 1 nm tr li. Nh nu trn, ti sn ca doanh nghip c nhiu loi, tn ti nhiu dng c th khc nhau nh: nguyn vt liu, tin mt, sn phm d dang, thnh phm, cc khon tin phi thu, nh xng, my mc thit b, phng tin vn ti v.v. . . Trn gc qun tr ti chnh, ngi ta quan tm n thi gian thu hi vn u t vo cc ti sn ang dng vo sn xut kinh doanh, vic chia ti sn ca doanh nghip lm 2 loi ln l TSC v TSL c bin php qun l, s dng, theo di s bin ng tng ng vi tng loi sao cho c hiu qu. Ti sn ca doanh nghip c hnh thnh t nhiu ngun khc nhau. Cn c vo quyn s hu (hoc quyn t ch) v vn, ngi ta phn bit 2 ngun chnh: . . . N phi tr : l nhng khon n pht sinh trong qu trnh kinh doanh, doanh nghip c trch nhim thanh ton cho cc ch n. N phi tr ca doanh nghip li chia thnh: - N ngn hn: l nhng khon n phi tr trong vng 1 nm (v d nh vay ngn hn, thu phi np ngn sch, lng phi tr cho cng nhn vin. . .) - N di hn: l cc khon n c thi hn thanh ton trn 1 nm (v d: vay di hn, nhn k qu, k cc di hn. . .) - Ngun vn ch s hu: l ngun vn do cc ch s hu u t ng gp v b sung t kt qu kinh doanh. Ngun vn ny c s dng lu di trong sut thi gian hot ng m doanh nghip khng phi cam kt thanh ton cho cc ch s hu. Do yu cu ca qun tr ti chnh, cn nm c tnh hnh ti sn va theo thi gian s dng, thu hi, va theo ngun hnh thnh ca ti sn nn k ton ghi chp tnh hnh ti sn ca doanh nghip ng thi theo 2 cch th hin trn. T tn ti cc phng trnh sau: Tng gi tr ti sn = Tng ngun hnh thnh ti sn (1) Tng gi tr ti sn = N phi tr + Ngun vn ch s hu (2) Ngun vn ch s hu = Tng gi tr ti sn - N phi tr (3) Trong (1) l phng trnh tin , (2) c gi l phng trnh k ton c bn, (3) c gi l phng trnh ti chnh. C th ni, phng trnh k ton c bn quyt nh phng php ghi chp ca k ton. K ton ghi chp tnh hnh hin c, tnh hnh bin ng ti sn ca doanh nghip trong qu trnh sn xut kinh doanh sao cho bao gi cng bo m phng trnh k ton c bn
7.2 Khi nim v phn loi chi ph kinh doanh2

7.2.1 Khi nim
Qun tr chi ph kinh doanh l cng c ch yu cung cp cc thng tin bn trong cho b my qun tr doanh nghip, lm c s cho vic ra quyt nh qun tr. phn bit qun tr chi ph kinh doanh doanh nghip (K ton qun tr ) vi k ton ti chnh, Haberstockk nh ngha: Qun tr chi ph kinh doanh
2 This
92
l tnh ton hng ni, n m t - v nguyn tc c thc hin hng thng - ng vn ng cc nhn t sn xut trong qu trnh kt hp chng v gii hn vic tnh ton mi hao ph nhm to ra v thc hin cc kt qu ca doanh nghip, chnh l chi ph kinh doanh.. Nh vy, v nguyn tc, qun tr chi ph kinh doanh phc v cho vic tp hp v tnh ton cc chi ph ca kt qu c to ra trong kinh doanh. L mt lnh vc tnh ton c lp, qun tr chi ph kinh doanh s dng cc khi nim, phm tr ring ca n. Tuy nhin, k ton ti chnh v qun tr chi ph kinh doanh li l 2 b phn ca cng mt lnh vc tnh ton trong doanh nghip; trong qun tr chi ph kinh doanh s dng ti liu c s ca k ton ti chnh nn vic phn bit cc khi nim gia chng l hon ton cn thit: Th nht: Khi nim chi ph. Trong t in kinh t, ngi ta nh ngha: mi s tiu ph tnh bng tin ca mt doanh nghip c gi l chi ph[1]3 hay cn c th khi nim r rng hn, chng hn nh: chi ph l mt khi nim ca k ton, c chi ph gii hn trong x nghip, gn vi cc mc tiu ca x nghip v chi ph ngoi x nghip, c c s cc hot ng khc hoc cc nguyn nhn khc[2]4 . Nh th, chi ph l mt khi nim mang tnh khi qut cao trong qu trnh pht trin ca k ton doanh nghip, khi nim chi ph c pht trin thnh cc khi nim c th l chi ph kinh doanh v chi ph ti chnh. Th hai : khi nim chi ph kinh doanh, mc d c nhiu quan im khc nhau, c th nh ngha chi ph kinh doanh nh sau: chi ph kinh doanh l s tiu ph gi tr cn thit c tnh cht x nghip v vt phm v dch v sn xut ra sn phm ca x nghip. Khi nim chi ph kinh doanh ch ra 3 c trng c tnh cht bt buc sau y: Chi ph kinh doanh phi l s hao ph vt phm v dch v S hao ph vt phm v dch v phi lin quan n kt qu, iu ny c ngha l khng phi mi s hao ph vt phm u l i tng ca tnh chi ph kinh doanh, m ch nhng hao ph no lin quan n mc tiu to ra v thc hin kt qu hoc duy tr nng lc sn xut cn thit ca doanh nghip mi nm trong khi nim chi ph kinh doanh. Nhng hao ph vt phm lin quan n kt qu ca doanh nghip phi c nh gi, ngha l phi c o bng n v tin t. Th ba: Phn bit chi ph kinh doanh vi cc khi nim chi ra v chi ph ti chnh, v qun tr chi ph kinh doanh c xy dng trn c s s dng s liu ca k ton ti chnh nn chi ph kinh doanh c quan h cht ch vi hai khi nim khc ca cng mt phm tr chi ph l chi ra (chi tr) v chi ph ti chnh. Chi ra l mi khon tin tr ca x nghip. Theo khi nim ny, chi ra l s gim tin mt, tin gi ngn hng, tng tn tht di cc dng n, vay ngn hn, gim n ca ngi khc. Chi ra l mt khi nim hon ton mang bn cht ti chnh, n m t hnh ng phi b tin ra di mi hnh thc nhm mt mc ch no . Chi ph ti chnh bao gm nhng hao ph vt phm theo thc t v quy nh lin quan n vic to ra kt qa ca mt thi k, ni cch khc chi ph ti chnh ca mt thi k xc nh l s chi ra gn vi kt qu ca thi k . N l s hao ph hoc tiu ph gi tr ca mt thi k tnh ton nht nh c tp hp k ton ti chnh v c mt trong tnh li l cui nm.
7.2.2 Phn loi chi ph kinh doanh

Tnh chi ph kinh doanh theo loi l bc u tin ca qun tr chi ph kinh doanh, bc ny ngi ta tp hp v phn loi cc chi ph kinh doanh c chi ra trong k tnh ton. Tnh chi ph kinh doanh theo loi tr li cu hi: chi ph kinh doanh no c chi ra v c chi ra bao nhiu ? Tnh chi ph kinh doanh theo loi c nhim v tp hp v phn nh mt cch thng xuyn v r rng ton b chi ph kinh doanh (c phn theo loi chi ph) c chi ra sn xut v thc hin cc kt qu trong mt thi k doanh nghip. Tnh chi ph kinh doanh theo loi khng phi ch cung cp s liu chi ph kinh doanh cho cc bc tnh chi ph kinh doanh tip theo, m bn thn n cng hon thnh cc mc tiu tnh ton ring ca mnh, c bit l i vi khng t cc doanh nghip nh v va, khi ngi ta ch c th tnh v cung cp thng tin v tnh chi ph kinh doanh theo loi m thi.
3 http://voer.edu.vn/content/m15955/latest/file:///C:%5CUsers%5CAdministrator%5CDesktop%5Cmi%5Ctrung%20thanh%20%20quantridoanhnghiep%5Cquantridoanhnghiep%5Cchuong4.htm#_ftn1 4 http://voer.edu.vn/content/m15955/latest/file:///C:%5CUsers%5CAdministrator%5CDesktop%5Cmi%5Ctrung%20thanh%20%20quantridoanhnghiep%5Cquantridoanhnghiep%5Cchuong4.htm#_ftn2
93 Chi ph kinh doanh theo loi l tp hp mi chi ph kinh doanh c chung mt c tnh nht nh: mt loi chi ph kinh doanh c bit m t v tp hp lng hao ph gi tr xut hin xc nh cho mt dng yu t sn xut nht nh (cho loi dch v v vt phm nht nh) S phn chia loi chi ph kinh doanh lun ph thuc vo hnh thc v mc tiu ca c h thng tnh ton ca doanh nghip. ng nhin, s phn chia ny khng th khng ch n tnh thng nht gia qun tr chi ph kinh doanh v k ton ti chnh. Ton b chi ph kinh doanh ca mt thi k c phn loi theo cc tiu thc khc nhau. 2.1 Theo yu t chi ph ( ni dung kinh t ca chi ph ) bao gm: Chi ph nguyn vt liu l ton b cc chi ph pht sinh mua sm cc i tng lao ng cn thit cho hat ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip trong k xem xt. Chi ph nhn cng l cc chi ph lin quan n ngun lc lao ng m doanh nghip s dng trong k xem xt bao gm lng v cc khon km theo lng (thng, bo him. . .) Chi ph khu hao TSC l khon chi ph lin quan n vic s dng cc TSC ca doanh nghip trong k xem xt. Khon ny c khu tr khi thu nhp ca doanh nghip trc khi tnh thu thu nhp, nhng l khan chi ph o. L do l khon ny khng phi l khon thc chi ca doanh nghip v c xem nh mt thnh phn to ra tch ly cho doanh nghip. Chi ph dch v mua ngoi bao gm cc khon thnah ton cho cc yu t mua ngoi m doanh nghip thc hin nh : chi ph nhin liu, nng lng, thu ngoi sa cha, kim ton. . . Chi ph bng tin khc bao gm cc khon thu, l ph phi np, chi ph hat ng ti chnh, hat ng bt thng. . . Chi ph kinh doanh khng trng vi chi ph ti chnh bao gm: - Chi ph khu hao kinh doanh hay khu hao qun tr . Khu hao qun tr hon ton khc v bn cht vi khu hao ti chnh (nh nu trong phn phng php khu hao) - Tin tr li vn kinh doanh bao gm c tin tr li cho vn t c v vn i vay - Chi ph ri ro, tn tht trong kinh doanh - Tin thu mn ti sn - Tin cng ca ch doanh nghip nh Chi ph dch v thu ngoi v cc khon phi np. Vic phn loi chi ph kinh doanh theo tiu thc ny lm c s cho vic theo di v tp hp cc chi ph v hnh thnh bc tnh chi ph kinh doanh theo loi. 7.2.2.1 Theo khon mc (cng dng kinh t v a im) bao gm: Chi ph nguyn vt liu trc tip bao gm nhng loi nguyn liu, vt liu chnh to ra thc th ca sn phm: st thp, g, vi...c xc nh thng qua phiu xut kho nguyn liu. Chi ph v nguyn vt liu trc tip c tnh thng vo chi ph sn xut sn phm, ngoi ra trong qu trnh sn xut cn pht sinh nhng loi nguyn liu c tc dng ph thuc, n kt hp nguyn vt liu chnh sn xut ra sn phm hoc lm tng cht lng ca sn phm, hoc to ra mu sc, mi v hoc rt ngn chu k sn xut ca sn phm. Chi ph nhn cng trc tip bao gm cc chi ph cho lao ng trc tip tham gia vo qu trnh to ra sn phm nh chi ph v tin lng, cc khon tnh theo lng c tnh thng vo sn phm sn xut ra. Chi ph sn xut chung l tt c nhng khon mc chi ph pht sinh ti ni sn xut hay phn xng m khng phi l chi ph nguyn vt liu trc tip v chi ph tin lng trc tip c xem l chi ph sn xut chung bao gm chi ph nguyn liu gin tip, khu hao ti sn c nh (TSC), sa cha, bo tr, qun l ti phn xng...Trn gic ton doanh nghip cng pht sinh nhng khon chi ph tng t gn lin vi qu trnh qun l v tiu th, nhng khng c k l mt phn ca chi ph sn xut chung. Chi ph sn xut chung (CPSXC) c ba c im sau:
94
CHNG 7. QUN TR CHI PH KINH DOANH TRONG DOANH NGHIP Bao gm nhiu khon mc chi ph khc nhau nn chng c nhiu b phn khc nhau qun l, v rt kh kim sot. C tnh cht gin tip vi tng n v sn phm nn khng th tnh thng vo sn phm hay dch v cung cp. C cu CPSXC bao gm c nh ph, bin ph v chi ph hn hp, trong nh ph thng chim t trng cao nht.
Figure 7.5
Chi ph bn hng gm lng ca nhn vin bn hng, chi ph marketing, khu hao TSC dng trong bn hng (ca hng, phng tin vn ti. . .) v cc yu t mua ngoi lin quan. Chi ph qun l doanh nghip gm lng ca cn b, nhn vin qun l doanh nghip, khu hao TSC dng trong qun l (vn phng, my tnh. . . )v cc yu t mua ngoi lin quan, v.v. . . ng vi s sn phm hon thnh v nhp kho (tiu th) c Tng cc khon mc t n A gi l gi thnh sn xut. Gi thnh sn xut ca s sn phm bn oc gi l gi vn hng bn. Cn c gi l chi ph thi k hay chi ph giai on, s phn bit ny lin quan dn qu cc khon mc v A trnh hch ton chi ph v xc nh kt qu kinh doanh ca doanh nghip trong thi k xem xt.
95 7.2.2.2 Phn theo ngun chi ph pht sinh : Chi ph ban u, chi ph chuyn i - Chi ph nguyn liu trc tip kt hp vi chi ph tin lng trc tip c gi l chi ph ban u. Chi ph ny c tc dng phn nh mc chi ph u tin, ch yu ca sn phm, ng thi phn nh mc chi ph ring bit, c th tng n v sn phm m ta nhn din ngay trong tin trnh sn xut, v l c s lp k hoch v lng chi ph ch yu cn thit nu mun sn xut sn phm . - Chi ph tin lng trc tip kt hp vi chi ph sn xut chung c gi l chi ph chuyn i. Chi ph ny c tc dng phn nh mc chi ph cn thit chuyn i nguyn liu t dng th sang dng thnh phm, v l c s lp k hoch v lng chi ph cn thit ch bin mt lng nguyn liu nht nh thnh thnh phm. 7.2.2.3 Ngoi ra , ngi ta c th phn loi : chi ph kinh doanh trc tip, chi ph kinh doanh gin tip da theo hnh thc tnh chi ph vo kt qu. Chi ph trc tip l chi ph t bn thn n c chuyn vo mt b phn do c mi quan h thc s cht ch gia chi ph v b phn lm pht sinh ra n hay ni cch khc, chi ph trc tip l nhng chi ph pht sinh mt cch ring bit cho mt hot ng c th ca doanh nghip (mt sn phm, mt dch v) : chi ph nguyn liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip...Khi b phn b mt i th chi ph trc tip khng tn ti v ngc li. Cc chi ph ny c th tnh thng vo gi thnh mt cch trc tip m khng nh hng n vic sn xut cc sn phm khc. Chi ph gin tip: l chi ph c lin quan n vic sn xut nhiu loi sn phm hoc dch v, phi qua qu trnh phn b mi tr thnh chi ph ca mt b phn: ph sn xut chung. Mi quan h gia mt yu t chi ph gin tip v b phn s dng n c hnh thnh thng qua mt mi quan h trung gian khc. Cc chi ph gin tip khng pht sinh v mt i cng vi s pht sinh v mt i ca mt hot ng sn xut kinh doanh c th (v d: chi ph khu hao ti sn c nh, chi ph qun tr doanh nghip...).. 7.2.2.4 Vi mc ch ch n s thay i ca chi ph kinh doanh trong mi lin quan n s thay i ca sn lng, ngi ta chia ton b chi ph kinh doanh thnh chi ph kinh doanh c nh (bt bin), chi ph kinh doanh bin i (kh bin). Cc chi ph khng thay i theo sn lng sn xut v tiu th doanh ca doanh nghip gi l chi ph c nh (nh ph) Cc chi ph thay i theo sn lng sn xut v tiu th ca doanh nghip gi l chi ph bin i ( bin ph) iu cn nh l chi ph pht sinh trong mt thi k hot ng ca doanh nghip l mt gi tr duy nht. Cc cch tip cn khc nhau s cho cc loi chi ph khc nhau, nhng tng s cc loi chi ph theo mi cch phn loi th nh nhau v bng vi chi ph pht sinh trong thi k
7.3 Gi thnh sn phm5

7.3.1 Khi nim
Chi ph sn xut l ton b cc khon hao ph vt cht c tnh bng tin m doanh nghip b ra thc hin qu trnh sn xut sn phm, c c im l lun vn ng mang tnh a ng v phc tp gn lin vi tnh a dng, phc tp ca ngnh ngh sn xut, qui trnh sn xut. Gi thnh sn phm/dch v l ton b nhng chi ph tnh bng tin sn xut v tiu th mt khi lng sn phm hoc dch v nht nh. Hay ni cch khc, gi thnh sn phm dch v l hao ph v lao ng sng v lao ng vt ha cho mt n v khi lng sn phm hoc lao v nht nh biu hin bng tin. C th ni gi thnh l mt ch tiu phn nh ton din cht lng hat ng ca doanh nghip bao gm cc mt: trnh cng ngh, trnh t chc sn xut, trnh qun tr v. v. . .
5 This
96
7.3.2 Mi quan h gia chi ph sn xut v gi thnh sn phm

Chi ph sn xut v gi thnh sn phm l hai khi nim ring bit c nhng mt khc nhau: Th nht: Chi ph sn xut lun gn lin vi tng thi k pht sinh ra chng, cn gi thnh sn phm li gn lin vi mt khi lng sn phm, dch v hon thnh. Th hai: Chi ph pht sinh trong doanh nghip c phn thnh cc yu t chi ph, c cng mt ni dung kinh t, chng khng ni r a im v mc ch b ra chi ph. Cn nhng chi ph no pht sinh ni r a im v mc ch b ra chi ph th chng c tp hp li thnh cc khon mc tnh ton gi thnh sn phm, dch v. Th ba: Chi ph sn xut trong k bao gm c nhng chi ph tr trc ca k nhng cha phn b cho k ny v nhng chi ph phi tr k trc, nhng k ny mi pht sinh thc t, nhng khng bao gm chi ph phi tr k ny nhng thcj t cha pht sinh. Ngc li gi thnh sn phm li ch lin quan n chi ph phi tr trong k v chi ph tr trc c phn b trong k. Th t: Chi ph sn xut trong k khng ch lin quan n nhng sn phm hon thnh m cn lin quan n c sn phm cn ang d dang cui k v sn phm hng. Cn gi thnh sn phm khng lin quan n ch ph sn xut sn phm d dang cui k v sn phm hng, nhng li lin quan n chi ph sn xut ca sn phm d dang k trc chuyn sang. Tuy nhin, gia hai khi nim chi ph sn xut v gi thnh sn phm c mi quan h rt mt thit vi nhau, v ni dung c bn ca chng u biu hin nhng chi ph doanh nghip b ra cho hot ng sn xut kinh doanh. Chi ph sn xut trong k l c s tnh gi thnh sn phm, dch v hon thnh. S tit kim hay lng ph chi ph sn xut kinh doanh c nh hng trc tip n gi thnh sn phm/dch v. V vy, qun tr gi thnh phi gn lin vi qun tr chi ph sn xut kinh doanh.
7.3.3 Cc loi gi thnh sn phm/dch v

phc v cng tc qun tr, p ng cc yu cu v cng tc k hoch v xy dng gi c sn phm v hch ton kinh t, trong cc doanh nghip hnh thnh cc loi gi thnh sn phm khc nhau 7.3.3.1 Gi thnh sn xut: bao gm : - Chi ph nguyn liu trc tip - Chi ph nhn cng trc tip - Chi ph sn xut chung, tnh cho nhng sn phm, cng vic, lao v hon thnh. Gi thnh sn xut c s dng ghi s cho sn phm hon thnh, nhp kho hoc giao cho khch hng. Gi thnh sn xut ca sn phm cng l cn c tnh ton gi tr hng tn kho, gi vn hng bn v li gp doanh nghip sn xut. 7.3.3.2 Gi thnh phn xng, gi thnh cng xng v gi thnh ton b Gi thnh phn xng l tp hp chi ph nguyn vt liu trc tip, nhn cng trc tip v chi ph sn xut chung. cng chnh l gi thnh sn xut. Gi thnh cng xng l gi thnh phn xng cng vi chi ph qun l doanh nghip. Gi thnh ton b bao gm gi thnh cng xng v chi ph tiu th sn phm. 7.3.3.3 Gi thnh k hoch v gi thnh thc t Gi thnh k hoch l gi thnh sn phm c tnh trn c s chi ph sn xut k hoch v sn lng k hoch. Vic tnh ton gi thnh k hoch c doanh nghip tin hnh xc nh trc khi bt u qu trnh sn xut, ch to sn phm. Gi thnh sn phm k hoch l mc tiu phn u ca doanh nghip, l cn c so snh , phn tch, nh gi tnh hnh thc hin k hoch gi thnh v k hoch h gi thnh ca sn phm so snh c.
97 Gi thnh thc t l gi sn phm c tnh trn c s s liu chi ph sn xut thc t pht sinh v tp hp c trong k v sn lng sn phm thc t sn xut ra trong k. Gi thnh sn phm thc t ch c th tnh ton c sau khi kt thc qu trnh sn xut, ch to sn phm. 7.3.3.4 Gi thnh nh mc Gi thnh nh mc l gi thnh sn phm c tnh trn c s cc nh mc chi ph hin hnh v ch tnh cho mt n v sn phm. Vic tnh ton gi thnh nh mc cng c thc hin trc khi tin hnh qu trnh sn xut, ch to ra sn phm. H thng tnh gi thnh theo nh mc l h thng s dng cc nh mc cho chi ph v h thng ny s cho php chng ta kim sot chi tit cc bin ng. S dng cc chi ph nh mc s cho chng ta bit kt qu hot ng s t c nh th no trong nhng hon cnh nht nh. T , ta c th xc nh c nhng bin ng v kim sot c hiu qu hot ng thc t. Gi thnh nh mc l cng c qun l cc nh mc ca doanh nghip, l thc o chnh xc xc nh kt qu s dng ti sn, vt t, lao ng trong sn xut, gip nh gi ng n cc gii php kinh t - k thut m doanh nghip thc hin trong qu trnh hat ng nhm nng cao hiu qu kinh doanh ca doanh nghip. Tnh gi thnh theo nh mc : Gip doanh nghip t c hiu qu kinh t thc s do suy tnh t trc cc loi nguyn vt liu hoc phng php sn xut ti u. Gip doanh nghip ch tp trung vo nhng cc bin ng no vt qu mt phm vi no thay v phi tp trung vo nghin cu tt c cc bin ng, d l nh.
7.3.3.5 Gi thnh n v v tng gi thnh sn lng hng ha. Gi thnh n v l gi thnh tnh cho mt loi sn phm nht nh, theo mt n v nht nh. Gi thnh n v sn phm dng so snh i chiu gia gi thnh ca doanh nghip vi gi thnh sn phm cng loi ca cc doanh nghip khc, hoc i chiu gia k k hoch vi k bo co. Trn c s , tin hnh phn tch, tm ra nhng nhn t nh hng n vic h gi thnh sn phm. Tng gi thnh sn lng hng ha l ton b nhng chi ph b ra tin hnh sn xut, tiu th sn phm tnh cho ton b sn lng hng ha sn xut kinh doanh trong k. Gi thnh ton b sn lng hng ha cho bit ton b chi ph b ra trong k v t trng ca tng loi chi ph, c cn c phn tch, tm ra cc bin php h gi thnh sn phm.
7.3.4 i tng hch ton chi ph sn xut v tnh gi thnh sn phm

Xc nh i tng hch ton chi ph sn xut l xc nh gii hn v mt phm vi m chi ph cn c tp hp phc v cho vic kim sot chi ph v tnh gi thnh sn phm. Ty theo c im v t chc sn xut, v quy trnh sn xut cng nh c im sn xut sn phm m i tng hch ton chi ph sn xut c th l: - Loi sn phm - Nhm sn phm - n t hng - Giai on sn xut - Phn xng sn xut Xc nh i tng tnh gi thnh l xc nh i tng m hao ph vt cht c doanh nghip b ra sn xut c kt tinh trong nhm nh lng hao ph cn c b p cng nh tnh ton c kt qu kinh doanh. Ty theo a im sn xut sn phm m i tng tnh gi thnh c th l: - Chi tit sn phm
98 -
CHNG 7. QUN TR CHI PH KINH DOANH TRONG DOANH NGHIP Bn thnh phm Sn phm hon thnh n t hng Hng mc cng trnh.
7.3.5 Xc nh phng php hch ton chi ph sn xut pht sinh vo i tng hch ton chi ph sn xut hoc i tng tnh gi thnh.
7.3.5.1 i vi chi ph nguyn vt liu Chi ph nguyn vt liu trc tip bao gm tt c chi ph v nguyn vt liu chnh, vt liu ph, nhin liu c s dng trc tip cho qu trnh sn xut sn phm. Nguyn vt liu chnh s dng sn xut ra nhiu loi sn phm nhng khng th xc nh trc tip mc tiu hao thc t cho tng loi sn phm ( hoc i tng chu chi ph ) th k ton phi tin hnh phn b theo tiu thc ph hp. Cc tiu thc c th s dng :nh mc tiu hao cho tng loi sn phm, h s phn b c quy nh, t l vi trng lng sn phm c sn xut. . . Mc phn b chi ph v nguyn vt liu chnh dng cho tng loi sn phm c xc nh theo cng thc tng qut sau:
Figure 7.6
Vt liu ph v nhin liu s dng cng c th lin quan n nhiu i tng chu chi ph v khng th xc nh trc tip mc s dng cho tng i tng. phn b chi ph vt liu ph v nhin liu cho tng i tng cng c th s dng cc tiu thc: nh mc tiu hao, t l hoc t trng vt liu chnh s dng, t l vi gi my hot ng. Mc phn b cng tnh theo cng thc tng qut trn. 7.3.5.2 i vi chi ph nhn cng trc tip Chi ph nhn cng trc tip bao gm tt c cc khon chi ph lin quan n b phn lao ng trc tip sn xut sn phm nh: tin lng, tin cng, cc khon ph cp, cc khon trch v bo him x hi (BHXH), bo him y t (BHYT) tnh vo chi ph theo quy nh. Chi ph nhn cng trc tip, ch yu l tin lng cng nhn trc tip, c hch ton trc tip vo tng i tng chu chi ph. Tuy nhin, nu tin lng cng nhn trc tip lin quan n nhiu i tng chu chi ph v khng xc nh mt cch trc tip cho tng i tng th phi tin hnh phn b theo nhng tiu thc ph hp. Cc tiu thc phn b bao gm : nh mc tin lng ca cc i tng , h s phn b c quy nh, s gi hoc ngy cng tiu chun. . .Trn c s tin lng c phn b s tin hnh trch bo him x hi (BHXH), bo him y t (BHYT) theo t l quy nh tnh vo chi ph.
99 7.3.5.3 i vi chi ph sn xut chung Chi ph sn xut chung c tp hp theo tng phn xng sn xut hoc b phn sn xut kinh doanh. Vic tp hp c thc hin hng thng v cui mi thng m tin hnh phn b v kt chuyn vo i tng hch ton chi ph. - Nu phn xng ch sn xut ra mt loi sn phm duy nht th ton b chi ph chung pht sinh phn xng c kt chuyn ton b vo chi ph sn xut sn phm. - Nu phn xng sn xut ra hai loi sn phm tr ln v t chc theo di ring chi ph sn xut cho tng loi sn phm ( i tng hch ton chi ph sn xut l tng loi sn phm ) th chi ph sn xut chung phi c phn b cho tng loi sn phm kt chuyn vo chi ph sn xut sn phm. tin hnh phn b, c th s dng cc tiu thc: t l tin lng cng nhn sn xut, t l chi ph nguyn vt liu trc tip, t l vi chi ph trc tip (chi ph nguyn vt liu trc tip v chi ph nhn cng trc tip), t l vi s gi chy my, t l vi n v nhin liu tiu hao . . . xc nh mc phn b cho tng i tng chu chi ph ( tng loi sn phm ) s dng cng thc:
Figure 7.7
7.3.6 Xc nh k tnh gi thnh v phng php nh gi sn phm d dang.

K tnh gi thnh da vo kh nng xc nh chnh xc v s lng cng nh vic xc nh lng chi ph sn xut c lin quan n kt qu . Ty theo chu k sn xut di hay ngn cng nh a im sn xut sn phm m xc nh k tnh gi thnh cho ph hp. Nh vy k tnh gi thnh c th l cui mi thng, cui mi nm hoc khi thc hin hon thnh n dt hng, hon thnh hn mc cng trnh. . . nh gi sn phm d dang l cng vic phi thc hin trc khi xc nh gi thnh sn phm. nh gi sn phm d dang s dng cc phng php khc nhau ty vo loi hnh sn xut v c im sn xut sn phm. Doanh nghip thng p dng cc phng php Theo tr gi thc t ca nguyn vt liu s dng (k c bn thnh phm) p dng cho cc x nghip m trong c cu gi thnh sn phm th tr gi nguyn vt liu chim t trng rt ln. Theo tr gi nguyn vt liu kt hp vi cc loi chi ph ch bin khc theo mc hon thnh ca sn phm d dang p dng cho cc doanh nghip m trong c cu gi thnh sn phm , ngoi tr gi nguyn vt liu th cc loi chi ph ch bin cng chim t trng ng k. Theo chi ph nh mc (k hoch ), da vo mc hon thnh v cc nh mc kinh t - k thut v s dng cc loi chi ph p dng cho cc x nghip sn xut hng lot ln.
100
7.3.7 Phng php tnh gi thnh

Phng php trc tip: ch yu p dng cho cc doanh nghip c quy trnh sn xut gan n, i tng hch ton chi ph sn xut v i tng tnh gi thnh ph hp nhau. Ngoi ra phng php ny cn c p dng cho doanh nghip c quy trnh sn xut phc tp nhng sn xut khi lng ln v t loi sn phm hoc tnh ton gi thnh ca nhng cng vic, kt qu trong tng giai on sn xut nht nh. Phng php phn bc: ch yu p dng cho nhng x nghip sn xut phc tp kiu ch bin lin tc, quy trnh cng ngh chia ra nhiu giai on ( bc) ni tip nhau theo mt trnh t nht nh, mi bc ch bin ra mt loi bn thnh phm v bn thnh phm ca bc ny l i tng ch bin ca bc sau. Phng php n t hng : ch yu p dng cho nhng x nghip sn xut n chic hoc sn xut hng loi nh, cng vic sn xut thng c tin hnh cn c vo n t hng ca ngi mua. n t hng c th ch l mt sn phm ring bit hoc mt s sn phm cng loi. Phng php nh mc: da vo cc nh mc tiu hao v vt t, lao ng cc d ton v chi ph phc v sn xut v qun l, khon chnh lch do nhng thay i nh mc cng nh nhng chnh lch trong qu trnh thc hin so vi nh mc. Theo phng php ny th gi thnh thc t ca sn phm c xc nh nh sau:
Figure 7.8
Ngoi ra thch ng vi nhng iu kin c th ca qu trnh sn xut sn phm c th s dng mt s phng php nh: - Phng php loi tr - Phng php h s - Phng php t l - Phng php lin hp Qu trnh ra quyt nh ca doanh nghip l vic la chn t nhiu phng n khc nhau, trong mi phng n c xem xt bao gm rt nhiu thng tin ca k ton nht l thng tin v chi ph u t nhm t c li ch kinh t cao nht. Cc nh qun tr thng phi ng trc s la chn t nhiu phng n kinh doanh khc nhau vi s loi, s lng, khon mc chi ph v thu nhp khc nhau, nhng chng c mt c im l u gn nhiu vi thng tin k ton, do i hi cc nh qun tr phi xem xt, cn nhc ra quyt nh ng n nht. lm vic , nh qun tr cn s dng cng c thch hp gip cho h phn bit nhng thng tin thch hp vi thng tin khng thch hp trong cc quyt nh kinh doanh. + Chi ph hp l v vn tnh gi bn ti thiu Gi bn ti thiu = Chi ph hp l + Li nhun k hoch (nh mc) Chi ph hp l (chi ph chnh lch, chi ph tng thm, chi ph tht thot, ...) Tt c chi ph u c th l chi ph hp l ngoi tr chi ph ln (chm) v cc chi ph pht sinh trong tng lai nhng khng c s khc nhau gia cc phng n. Nhn dng cc chi ph hoc doanh thu hp l: nhn dng cc chi ph (doanh thu) hp l trong tin trnh phn tch ra quyt nh la chn cc phng n, nh qun tr c th thc hin cc bc cng vic sau y:
101 Nhn dng tt c cc chi ph v doanh thu c lin quan n tng phng n Loi b nhng chi ph ln Loi b nhng chi ph v doanh thu bng nhau gia cc phng n Ra quyt nh da trn nhng chi ph v doanh thu cn li y cn ghi nhn mt iu l nhng thng tin thch hp trong tnh hung quyt nh ny khng nht thit thch hp trong tnh hung quyt nh khc. Nhn nh ny xut pht t quan im nhng mc ch khc nhau cn c nhng thng tin khc nhau (quan im c bn ca k ton qun tr v c vn dng thng xuyn trong cc quyt nh kinh doanh). i vi mc ch ny th nhm thng tin ny thch hp, nhng i vi mc ch khc th li cn nhng thng tin khc. V d 1: DN ang nghin cu mua mt thit b sn xut mi, thay th thit b c vi mc tiu lm gim chi ph nhn cng trc tip. Nguyn gi ca thit b mi l 100 triu, gi tr cn li ca thit b c l 20 triu, doanh thu v chi ph hng nm c trnh by nh sau: Bng 1: Doanh thu chi ph Ch tiu Khi lng sn phm n gi bn sn phm Nguyn vt liu trc tip Nhn cng trc tip Chi ph bin i chung 1 s.phm Chi ph c nh hat ng nm Chi ph khu hao my mc mi .v.tnh chic 1000 1000 1000 1000 1000 1000 Thit b c hin ti 10.000 60 20 15 5 100.000 Thit b mi c tnh 10.000 60 20 10 5 100.000 10.000
Table 7.1
* Chi ph chm: Gi tr cn li ca my mc c * Loi b khon thu, chi nh nhau: doanh thu, nguyn vt liu trc tip, chi ph bin i chung, chi ph c nh hot ng hng nm. S dng thit b mi: Chi ph nhn cng trc tip tit kim c = 10.000sp x 5000 = 50.000.000 , nhng chi ph khu hao thit b mi tng ln = - 10.000.000 ; chi ph doanh nghip tit kim hng nm do s dng thit b mi = 40.000.000 . Do vy, nn mua thit b mi Trong kinh doanh, thng tin c sn thng rt t c th lp mt bo co thu nhp, v vy nh qun tri phi bit cch nhn nhng thng tin no l thch hp, khng thch hp trong iu kin thng tin gii hn ra quyt nh. C nh vy vic ra quyt nh mi nhanh chng v p ng nhu cu kp thi. Tm li, trong nn kinh t th trng, khi m yu t tc l mt yu t quan trng i vi s thnh bi ca doanh nghip th vic ra nhng quyt nh kinh doanh nhanh chng v chnh xc c nh hng rt ln n qu trnh sinh li ca doanh nghip.Phn tch da trn nhng thng tin thch hp, kt hp vi vic xem xt trc tip bo co kt qu hot ng kinh doanh, chnh l cng c tt nht nhm hng dn cc nh qun tr thc hin chc nng quyt nh c hiu qu trong cc tnh hung khng thng xuyn v c bit ny. + ng dng ca k thut phn tch chi ph hp l * Quyt nh nn mua ngoi hay t sn xut Quyt nh ny thng c p dng i vi cc doanh nghip sn xut, hu ht sn phm c sn xut t nhng chi tit ri sau s c lp rp li to thnh thnh phm. Nhng chi tit ri ny c th c mua sn t bn ngoi hoc do mt b phn ca doanh nghip t sn xut. Nhng chi tit ri cc nh qun tr doanh nghip s phi ng trc quyt nh nn mua ngoi hay t sn xut, quyt nh no c li hn? V c bn cn xem xt trn c hai mt cht lng v s lng. y, gi s mt cht lng
102
m bo theo ng yu cu v k thut nn ch cn i su nghin cu v mt s lng. Mt s lng ca quyt nh c th hin qua chi ph cn sn xut hoc mua vo loi chi tit ri c bit no . Cng nh mi qu trnh phn tch ra quyt nh, cc yu t phi xem xt y l cc chi ph chnh lch gia chi ph sn xut v chi ph mua vo. Qu trnh xem xt cc quyt nh nn t sn xut hay mua ngoi cn phi kt hp vi vic xem xt cc c hi kinh doanh khc th mi c th i n quyt nh ng n. V d 2: DN ang sn xut ph tng A vi mc nhu cu hng nm 10.000 chi tit, cc khon mc chi ph tnh cho 1 chi tit (n v) v tnh chung ton b c cho trong bng di y: Bng 2: Cc khon mc chi ph Khon mc Nguyn liu trc tip Nhn cng trc tip Bin ph sn xut chung Lng nhn vin v phc v phn xng Khu hao TSC phn xng Chi ph chung phn b Cng 9 48
Table 7.2
n v (1000 ) 12 11 3 7 6
Tng s (1000 ) 120.000 110.000 30.000 70.000 60.000 90.000 480.000
Nh cung cp bn ph tng ny vi gi 42.000 / .v, ng theo cht lng v s lng yu cu. Quyt nh nn mua ngoi hay t sn xut ? V s lng thnh phm tiu th khng i cho nn mua ngoi hay t sn xut khng nh hng n doanh thu , quyt nh ph thuc chi ph. Chi ph khu hao TSC v chi ph chung phn b (60.000 + 90.000 = 150.000) l CP khng thay i d sn xut hay mua ngoi nn khng thch hp cho vic ra quyt nh. - Chi ph t sn xut = 480.000 - 150.000 = 330.000 ngn ng - Chi ph mua ngoi = 42 x 10.000 = 420.000 ngn ng Nh vy, doanh nghip t sn xut s tit kim c 90.000 ngn ng Tuy nhin, trong trng hp cc ngun lc v phng tin s dng sn xut ph tng ny c th s dng cho cc mc ch khc (sn xut sn phm, cho thu) mang li khon li nhun hng nm ln hn 90.000 ngn ng th lc ny doanh nghip nn mua ngoi s mang li hiu qu kinh t cao hn. * Quyt nh nn bn ngay hay nn tip tc sn xut Quyt nh ny thng gp cc DN sn xut c quy m sn xut khi u t mt loi nguyn liu chung, qua giai on sn xut ch bin s to ra nhiu bn thnh phm khc nhau. Cc bn thnh phm ny c th tiu th c ngay hoc c tip tc sn xut theo nhng quy trnh ring cho tng loi to thnh nhng sn phm khc nhau ri em tiu th. V d : x nghip lc du c th bn ngay sn phm du th hoc tip tc ch bin thnh xng, nht...ri mi bn; x nghip sc sn, c th bn ngay tht heo hoc tip tc ch bin. * Quyt nh gi li hay loi b mt b phn Nhng quyt nh v vic khi no th loi b hay tip tc kinh doanh l mt trong nhng quyt nh phc tp nht m nh qun tr phi thc hin, v l quyt nh phi chu tc ng ca nhiu nhn t. Quyt nh cui cng l vic nh gi nh hng n li nhun ca doanh nghip. V d 3: Tnh hnh kinh doanh ca doanh nghip A c th hin qua bng s liu bng 3. Doanh nghip c nn kinh doanh hng gia dng na khng ?
103 Chi ph c nh trc tip (CPC b phn) l nhng khon CPC pht sinh tng b phn sn xut kinh doanh ca doanh nghip: tin lng ca b phn qun l tng b phn, khu hao TSC s dng ring tng b phn, chi ph qung co tng b phn... Bng 3: Doanh thu chi ph ca 3 nhm mt hng ca doanh nghip A .v tnh: 1.000.000 Ch tiu Doanh thu Chi ph bin i S d m ph Chi ph c nh Trong :CPC trc tip CPC gin tip Li/ L Tng cng 400 212 188 143 43 100 45 Hng may mc 180 100 80 61 16 45 19
Table 7.3
Thit b 160 72 88 54 14 40 34
Hng gia dng 60 40 20 28 13 15 -8
Chi ph c nh gin tip (CPC chung) l nhng khon CPC pht sinh chung phc v cho hot ng ca ton doanh nghip, c phn b theo cc tiu thc thch hp. V d trn phn b theo doanh thu tiu th tng ngnh hng. Cc CPC gin tip nh: tin lng ca nhn vin qun l v hi ng qun tr doanh nghip, chi ph qung co cho li ch ton doanh nghip, chi ph khu hao TSC ca vn phng lm vic ca doanh nghip. Doanh thu sau khi tr chi ph bin i c gi l ng gp bin hay cn gi l s d m ph Gi s doanh nghip ngng kinh doanh hng gia dng, kt qu kinh doanh c biu hin qua s liu bng 4 nh sau: .v tnh: 1.000.000 Ch tiu Doanh thu Chi ph bin i S d m ph Chi ph c nh Trong :CPC trc tip CPC gin tip Li/ L Tng cng 320 172 168 130 30 100 38
Table 7.4
Hng may mc 180 100 80 16 19
Thit b 160 72 88 14 34
Kt qu li ca doanh nghip ch cn l 38 triu ng, nh vy mt khi cha c phng n kinh doanh no hay hn vic loi b nhm hng gia dng th vn nn tip tc kinh doanh mt hng ny, nu khng doanh nghip s b mt phn li do mt hng ny to ra l 7 triu, b p vo nh ph chung. Vic xem xt mt quyt nh c nn loi b mt b phn kinh doanh thng c nhiu phng n khc na. Gi s doanh nghip c th tn dng ti nguyn ca hng gia dng, nu ngng kinh doanh cho thu,
104
th s tin cho thu l mt khon thu, hoc c th thay th kinh doanh mt hng khc c li nhun cao hn. V d 4:Gi s doanh nghip thay hng giy dp cho hng gia dng v d kin cc khon thu v chi nh sau: Bng 4: Doanh thu chi ph Ch tiu Doanh thu Chi ph bin i S d m ph Chi ph c nh Trong :CPC trc tip CPC gin tip Li/ L Tng cng 430 222 208 153 47 106 55
Table 7.5
Hng may mc 180 100 80 61 16 45 19
Thit b 160 72 88 54 14 40 34
Hng giy dp 90 50 40 38 17 21 2
Kinh doanh hng giy dp li nhun tng 10 triu b p cho khon l 8 triu ca hng gia dng m vn cn li 2 triu. Nh vy, DN c c s c th quyt nh loi b hng gia dng v thay th bng kinh doanh mt hng giy dp.
7.4 nh ngha v vai tr ngn sch6

7.4.1 nh ngha ngn sch.
m bo c tin chi tr lng ng k hn, mi doanh nghip cn phi lp k hoch v kim sot vic thu chi, iu c ngha l doanh nghip cn phi lp mt bn k hoch d bo dng tin thu v chi cho mc tiu c th. Bn k hoch ny c gi l ngn sch. tm v m, mi quc gia u c ngn sch nh nc, hng nm B trng B ti chnh trnh Quc hi xem xt Ngn sch nh nc. Mc tiu ca ngn sch ny th hin mt phn trong chnh sch iu hnh t nc ca Chnh ph. tm vi m, mi doanh nghip lp ngn sch theo di v iu hnh cc hot ng kinh doanh. Trong cc doanh nghip, ngi ta c th dng t k hoch hay d ton, v d nh k hoch bn hng, k hoch sn xut, k hoch thu chi tin mt... . Tuy nhin, trong phn ny chng ta thng nht dng chung mt t l ngn sch (v d nh ngn sch bn hng, ngn sch sn xut, ngn sch tin mt,...). Thut ng ny dng ch mt bn k hoch/ d ton c lng ho thnh n v sn phm v tin cho tng lai. Ngn sch c th c nh ngha nh sau: Ngn sch l mt k hoch hnh ng c lng ho v c chun b cho mt thi gian c th nhm t c cc mc tiu ra . T nh ngha ngn sch cn xem xt cc c im: Ngn sch phi c lng ho: iu ny c ngha l ngn sch phi c biu th bng cc con s, thc t thng l mt s tin Ngn sch phi c chun b t trc: Bng ngn sch phi c lp trc thi gian d nh thc hin ngn sch . Cc s liu trong hoc sau thi gian thc hin ngn sch c th cng quan trng, nhng khng phi l mt phn trong bng ngn sch. Ngn sch phi c p dng cho mt khong thi gian c th. Mt k hoch ti chnh m cho tng lai (khng c im kt thc), khng c coi l bng ngn sch.
6 This
105 Ngn sch phi l mt bng k hoch hnh ng: y l im quan trng nht, ngn sch khng phi l mt bng bao gm cc s liu thc t v n lin quan n nhng s vic cha h xy ra. Tnh hnh c th thay i trong khong thi gian thc hin ngn sch, c ngha l khi , ngn sch s khng cn chnh xc. Ging nh cc k hoch khc, ngn sch rt t khi d bo hon ton chnh xc v tng lai. Tuy nhin, ngay c trong trng hp nh vy, n vn ng vai tr nh hng cho nhng ngi thc hin v vai tr ny rt quan trng. Nhng loi ngn sch : c lit k di y l kh ph bin trong doanh nghip: Ngn Ngn Ngn Ngn Ngn Ngn sch sch sch sch sch sch bn hng (doanh thu) ngun lc tip th u t chi ph cho cc phng ban chc nng tin mt
Ngn sch bn hng: d bo lng hng ho bn c trong mt thi k tng ng. Ngn sch ny c th phn ra cho tng b phn hoc tng phng ban. D bo c lng bn s rt quan trng v trn c s , doanh nghip mi quyt nh c lng nguyn vt liu cn mua, s lng lao ng cn phi c v nhiu vn khc. Ngn sch ngun lc: bao gm mt lot cc ngn sch nh nh: ngn sch nguyn vt liu, ngn sch s dng my mc, ngn sch chi ph lao ng. Cc ngn sch ny d bo chi tit k hoch s dng my mc, lng nguyn nhin vt liu cn thit, nhn cng ... t c mc sn lng sn xut p ng cho bn hng. Ngn sch ngun lc c tm quan trng c bit vi doanh nghip sn xut. Ngn sch tip th: a sn phm n khch hng, cc doanh nghip cn phi tin hnh cc hot ng tip th . Chi ph cho cc hot ng tip th d kin ca doanh nghip trong mt thi k tng ng c tp hp li trong ngn sch tip th. Ngn sch u t: L mt bng trnh by cc k hoch gia tng (hay ct gim) my mc thit b hoc cc dng ti sn c nh khc ca doanh nghip. Nhng k hoch ny s quyt nh tim nng sn xut ca doanh nghip.. Ngn sch chi ph cho cc phng ban chc nng: Cng lc vi vic lp ngn sch chung cho c doanh nghip, nh qun tr tt c cc phng ban, b phn cng phi d tr kinh ph hot ng cho giai on sp ti. D tr chi ph ny c gi l ngn sch chi ph cho cc phng ban chc nng. Tt c cc ngn sch u quan trng mc d c th lp lun rng ngn sch tin mt l quan trng nht, bi nu khng c tin th doanh nghip s gp rc ri. Ngn sch tin mt: Mt bng ngn sch tin mt thng a ra d bo v: - lng tin mt thu v chi trong k k hoch - thi im thu v chi - s tin mt c u k Ngn sch tin mt rt quan trng i vi cc doanh nghip nh hc mi thnh lp.
7.4.2 Tm quan trng ca lp ngn sch

Phi hp hot ng v cao tinh thn tp th trong doanh nghip. Qu trnh hoch nh v kim sot ngn sch c ngha l nh qun tr mi cp v cc b phn khc nhau c dp gp g, trao i, tho lun v lin kt cc mc tiu ca h li vi nhau. Doanh nghip s t c nhng thnh cng to ln nu nh tt c mi thnh vin u hp sc li cho mc ch chung . S phi hp ny gip cho cc trng b phn hiu c mi hot ng ca n v mnh tc ng ti tng th ra sao, iu ny rt cn thit cho chnh h cng nh cho tt c doanh nghip Trao i thng tin c th thc hin mt ngn sch, cc thnh vin cn phi bit vic g c th v khng th thc hin c i vi b phn ca mnh. Hoch nh ngn sch s thc y cc cp qun tr trao i vi nhau v cc
106
chnh sch v mc tiu ca doanh nghip. iu ny gip cng c tnh tp th, mi ngi lm vic v nhau v v doanh nghip. Thng nht mc tiu S dng k hoch ngn sch i hi cc nh qun tr phi ra mc tiu phn u trong tng lai nht qun, thay v thay i mi ngy. N cng c ngha l cc b phn khc nhau trong doanh nghip phi cng ngh n mt mc tiu thng nht khi hoch nh ngn sch. Kim sot thc hin k hoch. Kim sot thng qua ngn sch l mt dng u thc trch nhim. Nhn tng th m ni, ngn sch s gy nh hng n chin lc ca doanh nghip. pht huy ht tc dng ca ngn sch, nhng kt qu thc t phi lun c so snh vi kt qu d ton. Nu nh hai kt qu ny kng khp vi nhau cn phi c s can thip a ra nhng bin php ph hp. Nu khng c k hoch th khng c tiu chun no nh gi nhng g ang xy ra v v vy, bt k s qun tr no cng ch mang tnh ngu nhin v tu tin. xy dng k hoch ngn sch l c c bc tranh ton cnh r nt hn v nhng s vic s xy ra v lm cho cc b phn cng nh tng c nhn c trch nhim trong vic qun l chi tiu trong n v mnh. Chnh v th, sc mnh ca mi phng ban, mi b phn c th c c th ho v c tp th s bit cch vt qua bt c kh khn no. ng vin mi ngun lc. Mt khi cc thnh vin mi cp trong doanh nghip tham gia cng nhiu vo vic hoch nh v kim sot ngn sch , h cng hiu r v ng h cc mc tiu hot ng ca doanh nghip. chnh l mt s ng vin quan trng i vi cc thnh vin trong doanh nghip. Tt c cc nhn t va c cp trn u quan trng , nhng mc ch ch yu ca ngn sch l thng nht mc tiu v kim sot thc hin k hoch. Qu trnh lp k hoch tt s gip kim sot c doanh nghip
7.4.3 Cc ng dng khc ca hoch nh ngn sch

7.4.3.1 C mt phng php rt n gin m cc doanh nghip thng p dng, l phn tch im ha vn. Phng php ny xc nh qui m sn xut v tiu th sn phm cn thit c th ha vn, ngha l khng li nhng cng khng l.
Figure 7.9
Nu mun dng phn tch im ha vn hoch nh li nhun, chng ta cn tch chi ph thnh chi ph c nh v chi ph bin i (nhng thut ng ngy c gii thiu phn trn). im ha vn s c tnh theo cng thc sau:
107
Figure 7.10
7.4.3.2 Hch ton chi ph chun v theo di thc hin ngn sch H thng tnh gi thnh theo nh mc l mt bc tip theo ca vic kim sot thc hin ngn sch. phn trn trnh by tnh gi thnh theo nh mc, y chng ta xem xt mi lin h ca n vi kim sot chi ph nh th no S dng cc chi ph nh mc s cho chng ta bit kt qu hot ng s t c ra sao trong nhng hon cnh nht nh. T , ta c th xc nh c nhng bin ng v kim sot c hiu qu hot ng thc t. Tnh gi thnh theo nh mc v hoch nh ngn sch u: Hng ti vic xy dng cc tiu chun v hiu qu hot ng cho tng lai; L nhng cng c gip theo di, kim sot. Tuy nhin, tnh gi thnh theo nh mc v hoch nh ngn sch khng phi l mt, m c s khc bit quan trng: Ngn sch lin quan ti nhng con s tng, v d chi ph ca ton b phn. Chi ph nh mc li gn lin vi tng khon mc c th, v d nh tng n v sn phm s c chi ph nh mc ring Tnh gi thnh theo nh mc s phn quyn xung cho c s do vy nhiu ngi phi c trch nhim t nh mc chun trong phm vi cng vic ca mnh. Nhiu ngi tham gia s c ci li l: - Nu chi ph n v c p dng rng ri v nhiu ngi cng theo di thc hin th ta c th xc nh bin ng cho nhiu khon mc, t nng cao hiu qu qun l. Vic t ra chun s to cho mi ngi mt ci ch phn u v gip h lun c thc tit kim chi ph v qua gip hat ng kinh doanh ca doanh nghip c hiu qu cao hn
108
Chng 8
Cu hi n tp qun tr chi ph kinh doanh trong doanh nghip

1
8.1 Cu hi
1. Khi nim k ton? Chc nng ca cng tc k ton? 2. Nu nh ngha , c im, phn loi v khu hao TSC trong doanh nghip ? 3. Nu nh ngha, c im, phn loi TSL trong doanh nghip ? 4. Nu khi nim chi ph kinh doanh, cc cch phn loi chi ph kinh doanh ? 5. Nu khi nim gi thnh sn phm/dch v, mi quan h gia chi ph sn xut v gi thnh , cc loi gi thnh. 6. Nu khi nim v phn tch vai tr ngn sch trong doanh nghip ? Khi nim im ha vn? ngha phn tch im ha vn ?
1 This
109
110
CHNG 8. CU HI N TP QUN TR CHI PH KINH DOANH TRONG DOANH NGHIP
Chng 9
Qun tr nhn s trong doanh nghip

9.1 Khi nim v tm quan trng ca nhn s1
9.1.1 Khi nim:
Ngy nay ngi ta bt u ni nhiu v qun tr nhn s. Khi ngi ta ni n mt doanh nghip, mt gim c lm n thua l, khng phi do thiu vn, thiu trang thit b, thiu mt bng, v.v... m ngi ta ch ngay n ngi khng nng lc iu hnh cng vic v thiu s trang b v kin thc qun tr nhn s hoc thiu kinh nghim trong chin lc con ngi. S phn tch v nhng thnh cng ca nn kinh t Nht Bn qua nhiu nm cho thy rng, s d a li s thn k kinh t Nht Bn, nguyn nhn th c nhiu nhng ni bt nht l chin lc con ngi v chnh sch nhn s ca h. Nhng qun tr nhn s l g? Hiu th no v qun tr nhn s ? Mt v gim c tng ni: Hc vn kinh doanh c bn ca ti khng ngoi iu: l v con ngi, tin bc v cng vic xem ra mi thy rng ngy nay mun lm c vic v i hay thnh t trong kinh doanh th cn phi bit s dng nhn ti, phi bit khai thc ngun nhn lc v phi hp s hot ng ca con ngi trong hot ng sn xut - kinh doanh. Yu t hn ch trong hu ht mi trng hp lm n km hiu qu chnh l s thiu thn v cht lng v sc mnh ca nh qun tr, khng bit cch khai thc ngun nhn s v s lng ph khng th tng tng c v cc ngun nhn lc v vt lc. V th, c th ni qun tr nhn s l mt cng vic ht sc kh khn v phc tp, bi v n ng chm n nhng con ngi c th vi nhng hon cnh v nguyn vng, s thch, cm xc v vn ha ring bit. Gio s ngi M Dinock cho rng: "Qun tr nhn s bao gm ton b nhng bin php v th tc p dng cho nhn vin ca mt t chc v gii quyt tt c nhng trng hp xy ra c lin quan n mt loi cng vic no ; cn Gio s Felix Migro th cho rng: Qun tr nhn s l ngh thut chn la nhng nhn vin mi v s dng nhng nhn vin c sao cho nng sut v cht lng cng vic ca mi ngi u t ti mc ti a c th c. Chc nng qun tr ngun nhn s lin quan n cc cng vic hoch nh nhn s, tuyn m, chn la, hng dn, o to, hun luyn v pht trin ngh nghip ca nhn vin. Nhn s phi gn lin vi t chc, vi vic sp xp con ngi vo nhng v tr nht nh trong b my t chc m bo kh nng qun tr, iu hnh c doanh nghip c hin ti ln tng lai. Qun tr nhn s phi c xem xt theo quan im h thng. Vic xc nh ngun nhn s, vn tuyn chn, sp xp bt, o to v pht trin, nh gi nhn vin v.v... cn phi c t trn c s khoa hc, trong mi lin h tng quan vi nhiu vn v chc nng khc ca qun tr. Chng c xem xt xut pht t cc chin lc, k hoch kinh doanh, t cc chnh sch nhn s, k hoch v cc iu kin ca mi trng
1 This
111
112
CHNG 9. QUN TR NHN S TRONG DOANH NGHIP
Qun tr nhn s l mt trong nhng chc nng c bn ca qu trnh qun tr, bi con ngi bao gi cng l yu t quan trng nht ca mt doanh nghip. Do , vic la chn, sp xp con ngi c nng lc, phm cht ph hp vi cc v tr trong b my t chc l nhim v hng u ca nh qun tr. iu ng lu , mi quan tm c bn ca tt c cc nh qun tr l thc hin 2 nguyn tc mi lin h cng vic v con ngi - cng vic phi ph hp. Mi quan h cng vic : nn tng ca qun tr c hiu qu ngun nhn lc yu cu rng tt c cc quyt nh nhn s phi c da trn c s yu cu nhim v: l tiu chun s dng trong thu mn, nh gi, thng thng nhn vin phi rng buc cht ch vi thc hin cng vic. Ct li ca mi quan h cng vic l con ngi -cng vic phi ph hp: l qu trnh b tr nhn vin ph hp, p ng vi yu cu cng vic. Nhng nh qun tr nhn s gii l ngi pht hin ra nhng k nng ca nhn vin, hiu bit v tnh kh ca nhn vin b tr ph hp vi yu cu tiu chun cng vic. Mt khi con ngi c sp xp, b tr tng xng vi cng vic s gip cho doanh nghip thc hin vi hiu qu cao v t c s tha mn ca nhn vin, duy tr c nhng nhn vin c hiu qu mc cao v h thp s vng mt.
9.1.2 Tm quan trng ca vn qun tr nhn s.

Qun tr nhn s gi vai tr c bit quan trng v ngy cng c cc nh qun tr quan tm nghin cu v phn tch, xem y l mt chc nng ct li (Essential management function) v quan trng nht ca tin trnh qun tr. Vic nghin cu qun tr l ht sc cn thit: - Nn kinh t nc ta hin nay l nn kinh t th trng c s iu tit ca nh nc, do c trng ni bt l tnh cnh tranh. Cc t chc ni chung v doanh nghip ni ring buc phi ci thin t chc, trong yu t con ngi l quyt nh. Vic tm ng ngi ph hp giao ng vic, hay ng cng v ang l vn ng quan tm i vi mi hnh thc t chc hin nay. - S tin b ca khoa hc k thut hin i cng vi s pht trin ca nn kinh t m buc cc nh qun tr phi bit thch ng, do vic tuyn chn, sp xp, o to, iu ng nhn s trong b my t chc nhm t hiu qu tt nht ang c mi gii quan tm. - Nghin cu qun tr nhn s gip cho cc nh qun tr hc c cch giao dch vi ngi khc, bit cch t cu hi, bit lng nghe, bit tm ra ngn ng chung vi nhn vin, bit cch nhy cm vi nhn vin, bit cch nh gi nhn vin mt cch tt nht, bit cch li ko nhn vin say m vi cng vic v trnh c cc sai lm trong vic tuyn chn v s dng lao ng, nng cao cht lng cng vic, nng cao hiu qu t chc. Gio s tin s Letter C.Thurow - nh kinh t v nh qun tr hc thuc vin cng ngh k thut Matsachuset (MIT) cho rng: iu quyt nh cho s tn ti v pht trin ca cng ty l nhng con ngi c hc vn cao, c o to tt, c o c, c vn ha v bit cch lm vic c hiu qu.... Gii thng Nobel v kinh t nm 1992 c trao cho Gio s tin s Gary Backer do nhng thnh tch ca ng th hin nhng cng trnh khoa hc mang tnh l thuyt v vn con ngi (the Human Capital). ng cho rng nu u t chi tin lu di mt c nhn, hay mt nhm th c th nng cao c nng lc hot ng ca i tng v ng ngh: Cc cng ty nn tnh ton, phn chia hp l cho chm sc sc khe, hun luyn, nng cao trnh ngi lao ng t nng sut cao nht. Chi ph cho gio dc, o to, chm lo sc khe nhn vin phi c xem nh mt hnh thc u t....
113
9.2 Mc tiu v chc nng ca qun tr nhn s trong doanh nghip2

9.2.1 Mc tiu ca qun tr nhn s.
Mc tiu ca qun tr nhn s l nhm cung cp cho doanh nghip mt lc lng lao ng c hiu qa (effective). t c mc tiu ny, cc nh qun tr phi bit cch tuyn dng, pht trin, nh gi, v duy tr nhn vin ca mnh. c c ngun nhn s p ng cho chin lc pht trin, qun tr nhn s phi nhm vo thc hin bn mc tiu c bn sau y: 9.2.1.1 Mc tiu x hi. Doanh nghip phi p ng nhu cu v thch ca x hi, doanh nghip hot ng v li ch ca x hi ch khng phi ch ca ring mnh. 9.2.1.2 Mc tiu thuc v t chc. Qun tr nhn s l tm cch thch hp cc b phn cng nh ton b doanh nghip c c nhng ngi lm vic c hiu qu. Qun tr nhn s t n khng phi l cu cnh; n ch l mt phng tin gip doanh nghip t c cc mc tiu. 9.2.1.3 Mc tiu chc nng v nhim v. Mi b phn phng ban u c chc nng nhim v ring, v th mi b phn phng ban phi ng gp phc v cho mc tiu chung ca doanh nghip. 9.2.1.4 Mc tiu c nhn. Nh qun tr phi gip nhn vin mnh t c cc mc tiu c nhn ca h. Nh qun tr phi nhn thc rng nu lng qun mc tiu c nhn ca nhn vin, nng sut lao ng s gim, v nhn vin c th s ri b doanh nghip . t c cc mc tiu trn, cn phi c cc hot ng qun tr nhn s c th. Bng 5.1 di y cho ta thy cc hot ng c th. Bng 5.1. Mc tiu v cc hot ng h tr qun tr nhn s
CC MC TIU QTNS 1. Mc tiu x hi
CC HOT NG H TR a. Tun theo php lut b. Cc dch v theo yu cu c. Mi tng quan gia cng on v cp qun tr a. Hoch nh TNNS b. Tuyn m c. Tuyn chn d. o to v pht trin e. nh gi f. Sp xp g. Cc hot ng kim tra
2. Mc tiu thuc v t chc
2 This
114 3. Mc tiu chc nng nhim v 4. Mc tiu c nhn
CHNG 9. QUN TR NHN S TRONG DOANH NGHIP a. nh gi b. tra a. d.

Table 9.1
Sp xp c. Cc hot ng kim
o to v pht trin b. nh gi c. Sp xp Lng bng e. Cc hot ng kim tra
9.2.2 Cc chc nng ca b phn / phng nhn s.

Chc nng ca b phn nhn s c biu hin qua s 5.2 s cho chng ta mt ci nhn tng qut. Cc chc nng nhim v nu di y l cc chc nng ch yu ca b phn / phng nhn vin ph bin trn th gii. Mt s c quan t chc thm chc nng nghin cu ti nguyn nhn s vo s ny. Chc nng nhim v ch yu ca b phn nhn s bao gm tm chc nng nu di y v c tnh bao qut trong ton doanh nghip - ngha l gim c nhn s (Human Resource Manager) c chc nng nhim v nghin cu, hoch nh ti nguyn nhn s, tuyn dng, o to v pht trin, qun tr lng bng, tng quan lao ng, dch v v qu phc li, y t v an ton lao ng trong ton doanh nghip.
Figure 9.1
Gim c nhn s (Human Resource Manger) hay trng b phn nhn s (head of human Resource department) cng ging nh cc gim c hay trng cc b phn khc, ngoi vic lm y chc nng nhim v hoch nh - t chc - iu hnh - v kim sot trong phm vi tuyn quyn hn ca mnh, cn phi lm trn nhim v chc nng chuyn mn ca mnh l phc v cc b phn khc mt cch c hiu qu lin quan n tm lnh vc nu trn, v c biu hin qua s (5.3).
115
Figure 9.2
9.3 Khi nim ngha v tc dng ca phn tch cng vic3

9.3.1 Khi nim:
Phn tch cng vic l qu trnh nghin cu ni dung cng vic nhm xc nh iu kin tin hnh, cc nhim v, trch nhim, quyn hn khi thc hin cng vic v cc phm cht, k nng nhn vin cn thit phi c thc hin cng vic. Phn tch cng vic l mt qu trnh xc nh v ghi chp li cc thng tin lin quan n bn cht ca tng cng vic c th y l qu trnh xc nh trch nhim, nhim v lin quan n cng vic v cc k nng kin thc cn c thc hin tt cng vic. y cng l qu trnh xc nh s khc bit ca mt cng vic ny vi cng vic khc Vic chun b m t chc trch, nhim v, trch nhim cng vic, yu cu v trnh k nng cng vic v cc nh mc hon thnh cng vic s da trn cc d liu thu thp c trong qu trnh phn tch cng vic.
9.3.2 ngha:
Phn tch cng vic cung cp cc thng tin v nhng yu cu, c im ca cng vic, nh cc hnh ng no cn c tin hnh thc hin, thc hin nh th no v ti sao; cc loi my my mc trang b, dng c no cn thit khi thc hin cng vic, cc mi quan h vi cp trn v vi ng nghip trong thc hin cng vic. Khng bit phn tch cng vic, nh qun tr s khng th to ra s phi hp ng b gia cc b phn c cu trong doanh nghip, khng th nh gi chnh xc yu cu ca cc cng vic, do khng th tuyn dng ng nhn vin cho cng vic, khng th nh gi ng nng lc thc hin cng vic ca
3 This
116
nhn vin v do , khng th tr lng, kch thch h kp thi, chnh xc. c bit, phn tch cng vic l cng c rt hu hiu gip cc t chc, doanh nghip mi thnh lp hoc ang cn c s ci t hoc thay i v c cu t chc, tinh gin bin ch nhm nng cao hiu qu sn xut kinh doanh.
9.3.3 Tc dng ca phn tch cng vic

Bo m thnh cng hn trong vic sp xp, thuyn chuyn v thng thng cho nhn vin. Loi b nhng bt bnh ng v mc lng qua vic xc nh r nhim v v trch nhim ca cng vic. To kch thch lao ng nhiu hn qua vic sp xp cc mc thng thng. Tit kim thi gian v sc lc qua vic tiu chun ha cng vic v t gip nh qun tr c c s lm k hoch v phn chia thi biu cng tc. Gim bt s ngi cn phi thay th do thiu hiu bit v cng vic hoc trnh ca h. To c s cp qun tr v nhn vin hiu nhau nhiu hn.
9.3.4 Thng tin cn thu thp, ni dung, cc bc phn tch cng vic
Trong doanh nghip cn phi thc hin phn tch cng vic khi: Doanh nghip mi c thnh lp v chng trnh phn tch c thc hin u tin C thm mt s cng vic mi Cng vic thay i do tc ng ca khoa hc k thut
9.3.4.1 Nhng thng tin cn thu thp trong phn tch cng vic Thng tin v cc yu t ca iu kin lm vic nh iu kin t chc hot ng ca doanh nghip, ch lng bng, khen thng, tm quan trng ca cng vic trong doanh nghip, cc yu t ca iu kin v sinh lao ng, s c gng v th lc, nhng ri ro kh trnh, s tiu hao nng lng trong qu trnh lm vic..... Thng tin v cc hot ng thc t ca nhn vin tin hnh ti ni lm vic nh cc phng php lm vic, cc mi quan h trong thc hin cng vic, cch thc lm vic vi khch hng, cch thc phi hp hot ng vi cc nhn vin khc, cch thc thu thp x l cc loi s liu v cch thc lm vic vi cc loi my mc, trang b k thut. Thng tin v nhng phm cht m nhn vin thc hin cng vic cn c nh trnh hc vn, kin thc, kinh nghim, k nng thc hin cng vic, tui i, ngoi hnh, s thch, sc khe, quan im, tham vng, cc c im c nhn cn c khi thc hin cng vic..... Thng tin v cc loi my mc, thit b k thut ti ni lm vic nh s lng, chng loi, quy trnh k thut v cc tnh nng tc dng ca cc trang b k thut, cch thc s dng, bo qun ti ni lm vic. Thng tin v cc tiu chun mu trong thc hin cng vic i vi nhn vin, bao gm c cc quy nh v tiu chun hnh vi v tiu chun kt qu thc hin cng vic 9.3.4.2 Ni dung, trnh t thc hin phn tch cng vic Chnh sch ca cng ty Phiu cu hi Phng vn Quan st Vit nhp bn m t cng vic, yu cu, trnh , nh mc cng vic. Trnh cp qun l cho kin Tho lun nhm Hon thin cui cng
117 Ni dung, trnh t thc hin phn tch cng vic thng khng ging nhau trong cc doanh nghip, qu trnh thc hin phn tch cng vic bao gm cc bc sau y: Bc 1: Xc nh chnh sch ca cng ty, mc ch ca phn tch cng vic, t xc nh cc hnh thc thu thp thng tin phn tch cng vic hp l nht. Chnh sch ca cng ty Nguyn tc, chnh sch v cc u tin ngun nhn lc c xc nh r rng v cp nht c th gip doanh nghip trong vic thit lp cc th tc, cc nh mc cng vic, thit lp cng vic v c bit l trong vic xc nh chc trch nhim v v yu cu v trnh v k nng ca cng vic Cc chnh sch v cc u tin ngun nhn lc ch cho doanh nghip thy nhng iu doanh nghip ang quan tm c th chp nhn hay khng. N m bo rng kt qu thc hin cng vic ca nhn vin t nh mc tiu chun ti thiu. N cng gip doanh nghip tr nn nht qun trong vic ra quyt nh. Doanh nghip c th khng thng xuyn c thi gian gii quyt tt c cc vn v cc cu hi mt cch trc tip. Cc chnh sch vit ra l cng c truyn thng tt, v l c s cho cc hot ng hng ngy ca doanh nghip. Cc chnh sch, quy nh v cc u tin ngun nhn lc ca doanh nghip s l nhng la bn nh hng cho doanh nghip. Nu doanh nghip khng c chng, doanh nghip c th lc ng hay phi i theo ng di hn Bc 2: Thng qua bn cu hi thu thp cc thng tin c bn Bc 3: p dng cc phng php khc nhau thu thp thng tin phn tch cng vic. Ty theo yu cu v mc chnh xc v chi tit ca thng tin cn thu thp, ty theo loi hnh cng vic v kh nng v ti chnh ca doanh nghip c th s dng mt hoc kt hp cc phng php thu thp thng tin phn tch cng vic sau y: phng vn, bn cu hi v quan st Bc 4: Vit nhp bn m t cng vic, kim tra li v chnh xc v y thng tin qua chnh cc nhn vin thc hin cng vic hoc cc v lnh o, c trch nhim gim st thc hin cng vic . Bc 5: Hon thin cui cng
9.3.5 Cc phng php thu thp thng tin phn tch cng vic
9.3.5.1 Phng vn Phng vn thu thp thng tin phn tch cng vic c th thc hin trc tip vi tng c nhn, vi nhm nhn vin thc hin cng mt cng vic hoc vi cn b ph trch nhn vin thc hin cng vic . u im: Phng php ny c s dng rt hu hiu khi mc ch ca phn tch cng vic l xy dng tiu chun mu nh gi nng lc thc hin cng vic ca nhn vin, xc nh nhu cu o to v xc nh gi tr ca cng vic. Phng vn cho php pht hin ra nhiu thng tin v cc hot ng v cc mi quan h quan trng trong phn tch cng vic m cc phng php khc khng th tm ra. ng thi phng vn cng cho ta c hi gii thch cc yu cu v chc nng ca cng vic. Nhc im: ch yu ca phng vn phn tch cng vic l ngi b phng vn c th cung cp cc thng tin sai lch hoc khng mun tr li y cc cu hi ca ngi phng vn. Nhn vin thng cm thy rng vic phn tch cc cng vic c s dng nh mn m u thay i c cu t chc, tinh gin bin ch, nng cao nh mc, v.v... do h thng c xu hng mun cao trch nhim v nhng kh khn trong cng vic ca mnh; ngc li, gim thp mc v tm quan trng trong cng vic ca ngi khc. Thm vo , phng vn i hi cn b thu thp thng tin phi tn nhiu thi gian lm vic vi tng nhn vin. nng cao cht lng ca phng vn phn tch cng vic, nn ch : Nghin cu cng vic trc khi thc hin phng vn sao cho c th a ra ng cc cu hi cn thit. Chn ngi thc hin cng vic gii nht v chn ngi c kh nng m t quyn hn, trch nhim, cch thc thc hin cng vic gii nht.
118
Nhanh chng thit lp mi quan h tt i vi ngi b phng vn v gii thch cho h r rng v mc ch ca phng vn. t nhng cu hi r rng v gi sao cho ngi b phng vn d tr li C cu ca cc thng tin cn thu thp phi hp l sao cho khi phng vn khng b b st nhng thng tin quan trng. Kim tra li tnh chnh xc ca cc thng tin vi ngi b phng vn. 9.3.5.2 Bn cu hi Bn cu hi c nh gi l phng php hu hiu nht thu thp thng tin phn tch cng vic. Bn cu hi lit k nhng cu hi chun b k lng t trc v phn pht cho nhn vin in vo cc cu tr li. Tng kt cc cu tr li ca nhn vin, cn b phn tch s c c nhng thng tin c bn, c trng v cc cng vic thc hin trong doanh nghip. Khi cm thy thng tin thu thp qua bn cu hi khng c y , cn b phn tch nn tho lun li vi cc nhn vin thc hin cng vic. Nhn chung, bn cu hi cung cp cc thng tin nhanh hn v d thc hin hn so vi hnh thc phng vn. nng cao cht lng thng tin thu thp qua bn cu hi, cn lu cc vn sau: 9.3.5.2.1 Cu trc ca cc cu hi. Ngoi cc cu hi v cc chc nng, nhim v chnh, trong bn cu hi cn thit k phi c nhng cu hi v cc nhim v ph nhn vin phi thc hin thm ti ni lm vic. Tuy nhin cc cu hi cn xoay quanh trng tm cc vn phi nghin cu v bn cu hi nn ngn gn. Thng thng, khng ai thch phi tr li mt bn cu hi di. Mt bn cu hi cng di th ngi tr li cng t ch n ni dung ca cc cu hi. 9.3.5.2.2 Cch thc t cu hi Cc cu hi cn thit k sao cho tht n gin, d hiu, d tr li v c th tr li ngn gn. nhng ni no c th, nn thit k cc cu hi ng m, v d, " Theo anh (ch), cng lm vic c cao qu khng?" hoc cc cu hi chn la phng n tr li. V d vi cu hi " Theo anh (ch), mt nhn vin cn ti thiu bao nhiu thi gian c th lm quen vi cng vic v thc hin cng vic c tt?", c th s c cc cu tr li sau y i vi cng nhn vin trn dy chuyn lp rp in t: - di 1 thng - 3 thng - 6 thng - 1 nm - 3 nm hoc hn na; 9.3.5.2.3 Ni thc hin Nn cho nhn vin thc hin bn cu hi ti ni lm vic. Nhng bn cu hi thc hin nh thng c tr li km trung thc v t chnh xc. Phn tch cng vic c ngha quan trng i vi hot ng ca doanh nghip; do , vic tr li bn cu hi nn c thc hin trong gi lm vic sao cho nhn vin khng cm thy kh chu v phi mt thm thi gian c nhn ca h. 9.3.5.3 Quan st ti ni lm vic Quan st ti ni lm vic cho php cc nh phn tch ch ra y v chi tit thi gian, mc thng xuyn, tnh phc tp ca cc nhim v, trch nhim khi thc hin cc cng vic khc nhau, cc thng tin v iu kin lm vic, cc my mc, dng c, nguyn vt liu s dng trong qu trnh lm vic v hiu qu thc hin cng vic. Phng php quan st c s dng hu hiu i vi nhng cng vic c th o lng, d quan st, thy nhng cng vic khng mang tnh cht tnh hung nh cng vic ca ngi y t trc hoc khng phi tnh ton sut ngy nh cng vic ca cc nhn vin phng k ton. Tuy nhin, phng php quan st c th cung cp thng tin thiu chnh xc do hi chng Hawthone ( khi bit mnh c quan st, nhn vin c th lm vic vi phng php, tc , cch thc, kt qu khc vi khi thc hin cng vic
119 trong nhng lc bnh thng), iu ny phn nh r rt nht khi cn b phn tch va quan st, va phng vn nhn vin thc hin cng vic. nng cao cht lng thu thp thng tin, nn p dng: Quan st kt hp vi cc phng tin k thut nh quay phim, video, n chiu hoc ng h bm giy nhm ghi li cc hao ph thi gian trong thc hin cng vic. Quan st theo chu k ca cng vic hon thnh. (lu chu k ca cng vic l thi gian cn thit hon thnh trn vn mt cng vic). Ni chuyn trc tip vi cc nhn vin thc hin cng vic tm hiu nhng iu cha r hoc b sung nhng iu b st trong qu trnh quan st.
9.3.5.4 Ghi chp li trong nht k Trong mt s trng hp, nh phn tch thu thp thng tin bng cch yu cu cng nhn ghi li, m t li cc hot ng hng ngy trong mt cun s. Nh phng php ny m cng nhn vin phng i tm quan trng ca cng vic trong cc phng php trc khng cn l vn khng gii quyt c. 9.3.5.5 Bng danh sch kim tra y l danh sch cc mc lin quan ti cng vic. Thng l c nhn ngi m nhn cng vic hoc cp qun tr trc tip ca ng s c yu cu kim tra xem mi mc c p dng cho cng vic ang cn kim tra khng. Danh sch kim tra rt hu dng bi v cc c nhn d tr li. 9.3.5.6 Phi hp cc phng php Thng thng th cc nh phn tch khng dng mt phng php n thun na. H thng phi hp cc phng php khc nhau. Chng hn nh mun phn tch cng vic ca nhn vin hnh chnh vn phng, h c th s dng bng cu hi, phi hp vi phng vn v quan st thm. Khi nghin cu cc cng vic sn xut, h dng phng php phng vn phi hp vi phng php quan st.
9.4 Khai thc ngun kh nng lao ng4

9.4.1 KHAI THC CC NGUN KH NNG LAO NG
9.4.1.1 Phn tch hin trng ngun lao ng trong doanh nghip Vic phn tch ngun lao ng ni ti ca doanh nghip s gip nh qun tr kinh doanh pht hin c im mnh, im yu ca mnh trn c s ra cc gii php hu hiu cho qu trnh qun tr nhn s. Cc bc thc hin qu trnh phn tch ngun lao ng ni ti bao gm: Bc 1: Thu thp thng tin, bao gm cc thng tin sau: - Phn tch c cu b my t chc qun l trong doanh nghip: loi hnh t chc, phn cng chc nng quyn hn gia cc b phn c cu trong doanh nghip, mi quan h gia cc b phn nhm pht hin ra nhng bt hp l ca c cu lao ng trong mt t chc. - Phn tch kh nng lm vic ca nhn vin cn c vo h s nhn vin. Loi thng tin ny s gip nh qun tr bit r c cu lao ng v la tui, gii tnh, trnh hc vn, ngh nghip, k nng, s thch v ngh nghip, s thch mun c o to pht trin ca ngi lao ng. - Dng bn cu hi, phng vn nh gi nhn vin v cc vn khc c lin quan nh s tha mn i vi cng vic, mi trng vn ha ca t chc... Bc 2 : nh gi hiu qu hot ng ca nhn vin thng qua cc ch tiu: nng sut lao ng, chi ph lao ng, mc s dng qu thi gian, hiu qu cng sut my mc thit b...
4 This
120
Bc 3: Tng hp cc ngun thng tin thu thp c xc nh im mnh, im yu v ngun lao ng ca doanh nghip. Bc 4 : ra cc gii php, c s ca gii php l so snh nhu cu vi kh nng thc t ca doanh nghip. - Trng hp nhu cu nh hn kh nng ca doanh nghip nh qun tr p dng cc bin php sau: + Hn ch vic tuyn dng. + Gim bt gi lao ng. + Gin th cho ngh tm thi. + Cho ngh hu sm, sa thi bt lao ng theo quy nh ca php lut. - Trng hp kh nng ph hp vi nhu cu nh qun tr cn p dng cc bin php hon thin nh sau: + Thuyn chuyn nhn vin nhm p ng nhu cu ca sn xut. + Thng chc cn c vo thm nin, thnh tch v kh nng lm vic ca nhn vin. + Ging chc i vi nhng nhn vin thiu kh nng, khng chu hc hi thm, lm bing... Tuy nhin y l vn t nh, phc tp v kh khn do i hi nh qun tr phi ht sc thn trng khi thc hin quyt nh. Trng hp nhu cu ln hn kh nng: sau khi sp xp li m doanh nghip vn khng cn i c ngun nhn lc, doanh nghip phi tin hnh tuyn m v tuyn chn qua vic khai thc ngun nhn lc t bn ngoi.
9.4.1.2 Phn tch cc kh nng thu ht nhn s t bn ngoi: 9.4.1.2.1 Cc yu t nh hng n thu ht lao ng t bn ngoi: 9.4.1.2.1.1 Cc yu t bn ngoi: - Khung cnh kinh t: chu k kinh t nh hng ln n ngun lao ng trong giai on kinh t suy thoi hoc kinh t bt n c chiu hng i xung doanh nghip vn phi duy tr lc lng lao ng c tay ngh v mt mt phi gim chi ph lao ng. Ngc li, khi kinh t pht trin v c chiu hng n nh thng nhu cu lao ng tng ln do s nh hng n th trng lao ng ni chung. - Lut php: thng thng lut lao ng nh hng trc tip n qu trnh tuyn dng lao ng ca doanh nghip, v mun s dng lao ng cc doanh nghip bt buc phi tr lng cho ngi lao ng ln hn mc lng ti thiu nh nc quy nh m bo iu kin lm vic cho ngi lao ng v cc vn khc c lin quan n quyn li ngi lao ng. - Vn ha - X hi: n np vn ha - x hi nh hng ln n hot ng ca con ngi, s thay i v thi lm vic v ngh ngi, s thay i v li sng x hi, s thay i v cch nhn nhn i vi lao ng n....Tt c cc yu t u nh hng n th trng lao ng. - i th cnh tranh: tn ti v pht trin nht thit doanh nghip phi da vo ngun lao ng ca mnh, do thu ht lao ng cc doanh nghip thng c cc chnh sch lng bng sao cho khuyn khch v gi nhn vin lm vic vi mnh.... Do , duy tr phi bit ra cc chnh sch thu ht lao ng mt cch c hiu qu. - Chnh quyn v on th: chnh quyn v c quan on th tc ng n doanh nghip nhm m bo cc quyn li ca ngi lao ng. Do , nh hng ca cc t chc ny i vi cc doanh nghip thng lin quan n ch , chnh sch tuyn dng, sa thi... lao ng. 9.4.1.2.1.2 Cc yu t ni ti ca doanh nghip: - Chnh sch cn b ca doanh nghip: nhng doanh nghip theo ui chnh sch bt ni b s t lm hn ch s lng ng vin t bn ngoi, c bit l chc v quan trng v thng kh c nhng ng vin tt nht cho cng vic.
121 - Uy tn ca doanh nghip: ni ln sc hp dn ca doanh nghip, mc d cng vic cha c thch th lm nhng tn gi, quy m t chc, tuyn dng...ca doanh nghip lm tng thm kh nng thu ht c nhng ng vin gii. - Sc hp dn ca cng vic: nhng cng vic c nhiu c hi thng tin, v tr x hi tt khng i hi kht khe i vi ng vin... s d thu ht c ng vin hn. - Kh nng ti chnh ca doanh nghip: tin lng lun lun l mt ng lc rt quan trng n qu trnh thc y mc ng gp ca ngi lao ng trong doanh nghip, Tr lng cao s c kh nng thu ht c nhiu ngi lao ng gii v kch thch nhn vin lm vic hng say, nhit tnh, tch cc, sng to do mang li li ch cho doanh nghip cao hn. Ngc li, nu doanh nghip gp kh khn v ti chnh, khng c kh nng tr lng cao s gp kh khn trong vic thu ht lao ng gii trn th trng. 9.4.1.2.2 Cc hnh thc thu ht lao ng t bn ngoi: 9.4.1.2.2.1 Thu ht lao ng t bn ngoi thng qua qung co: Nht bo : tuyn nhn vin hnh chnh k ton, cng nhn sn xut bnh thng. - u im: * Thng tin rt nhanh. * Chi ph r * Thng tin vic lm c ng mt khu ring bit, ngi c nhu cu d pht hin. - Nhc im: * In n km, khng hp dn. * Chu k sng ngn. * Phi tr tin cho s c gi ng hn nhiu so vi s ngi c nhu cu. Tp ch chuyn ngnh: p dng trong trng hp cn tuyn chuyn gia chuyn ngnh, qun tr gia. - u im: * Chu k sng di hn. * Hnh thc in hp dn linh hot hn * Mi trng xut bn, nh xut bn lm tng gi tr ca thng tin. - Nhc im: * Thng tin ng chm hn. * Chi ph cao hn. i truyn hnh, pht thanh: - u im: * Thng tin c ph bin rng ri. * Hp dn - Nhc im: * Chi ph rt cao. * ng c thng tin ngn. Gi th trc tip: - u im: * ng i tng. * i tng nhn tin thy r tm quan trng ca ca thng tin, thng mau chng lin h vi c quan. * R thng tin y - Nhc im: * Kh pht hin ra ngi c nhu cu 9.4.1.2.2.2 Thu ht lao ng thng qua cc c quan gii thiu vic lm: Cc c quan gii thiu vic lm ca nh nc hay cc c quan gii thiu vic lm khng v mc ch li nhun nh: phng lao ng v thng binh x hi, cc t chc nghip on, cc t chc t thin... - u im: * Thng tin rt y . * X l thng tin nhanh, gii thiu ng ngi ng vic. - Nhc im: * Th tc phc tp. Cc t chc t nhn. - u im: * Thc hin s tuyn. * Linh hot, th tc nhanh. - Nhc im: * Hn ch v thng tin. Tuyn trc tip t cc trng lp o to chuyn mn.
122
tuyn chn c lao ng c cht lng tt ph hp vi nhu cu doanh nghip thng chn cc trng o to chuyn mn. Cc doanh nghip thng thc hin thng qua cc hnh thc: Qu tng, ti tr cho mt s d n, chng trnh nghin cu khoa hc, th thao... cc hp ng ny c tc dng lm cho uy tn ca doanh nghip tr nn quen thuc vi sinh vin. ng thi doanh nghip cng cung cp cc thng tin v nhu cu cn tuyn nhn vin mi, yu cu i hi v cng vic gip cho vic tuyn chn nhng sinh vin tt nghip c kt qu tt.
9.5 B tr v s dng lao ng5

9.5.1 Khi nim:
B tr v s dng lao ng l s sp xp, b tr v phn cng lao ng, qun tr lao ng nhm gii quyt 3 mi quan h c bn sau: Ngi lao ng v i tng lao ng. Ngi lao ng v my mc thit b. Ngi lao ng vi ngi lao ng trong qu trnh lao ng
9.5.2 Ni dung phn cng v hip tc lao ng.

9.5.2.1 Phn cng lao ng. 9.5.2.1.1 Khi nim Phn cng lao ng l s phn cng thnh nhng phn vic khc nhau theo s lng v t l nht nh ph hp vi c im kinh t k thut ca doanh nghip. Trn c s b tr cng nhn cho tng cng vic ph hp vi kh nng v s trng ca h. Phn cng lao ng chu nh hng ca nhiu nhn t: c cu sn xut, loi hnh sn xut, trnh t chc qun l, trnh k thut... Do , khi phn cng lao ng phi ch cc nhn t trn phn cng lao ng hp l. 9.5.2.1.2 Cc hnh thc phn cng lao ng: Phn cng lao ng theo cng ngh : l phn cng loi cng vic theo tnh cht quy trnh cng ngh, v d: ngnh dt, may c kh. Hnh thc ny cho php xc nh nhu cu cng nhn theo ngh to iu kin nng cao trnh chuyn mn ca cng nhn. Phn cng lao ng theo trnh : l phn cng lao ng theo mc phc tp ca cng vic, hnh thc ny phn cng thnh cng vic gin n v phc tp (chia theo bc). Hnh thc ny to iu kin km cp gia cc loi cng nhn trong qu trnh sn xut nng cao cht lng sn phm, trnh lnh ngh ca cng nhn. Phn cng lao ng theo chc nng: l phn chia cng vic cho mi cng nhn vin ca doanh nghip trong mi quan h vi chc nng m h m nhn. V d: Cng nhn chnh, cng nhn ph, cng nhn vin qun l kinh t, k thut, hnh chnh... Hnh thc ny xc nh mi quan h gia lao ng gin tip v lao ng trc tip v to iu kin cho cng nhn chnh c chuyn mn ha cao hn nh khng lm cng vic ph. 9.5.2.2 Hip tc lao ng. 9.5.2.2.1 Khi nim Hip tc lao ng l s phi hp cng tc gia nhng ngi lao ng, gia cc b phn lm vic thnh nhng nhm t c mc ch cui cng l ch to sn phm hon chnh, hay hon thnh mt khi
5 This
123 lng cng vic no . Nh vy hip tc lao ng l kt qu ca phn cng lao ng. Phn cng lao ng cng su, hip tc lao ng cng rng, cng c nhiu ngi lao ng v nhiu dng lao ng th cng cn thit phi c hip tc lao ng 9.5.2.2.2 Qu trnh xy dng nhm lm vic c thc hin qua cc bc sau: Bc 1: Xc nh cc vn m nhm cn gii quyt. Cc thnh vin trong nhm s tham gia vo tho lun cc vn nhm cn gii quyt thc hin qu trnh sn xut sn phm hay hon thnh mt khi lng cng vic no. y chnh l qu trnh nhm xc nh mc tiu hnh ng cho nhm. Bc 2: Phn tch v xc nh cc yu t nh hng n vn ang gii quyt. Trn c s thu thp cc thng tin cn thit lin quan n vic gii quyt , c nhm cng tham gia v tho lun phn tch vn , xc nh r cc yu t ca vn . ng thi phn nh r vai tr tc ng qua li gia cc c nhn trong nhm, gia ngi qun l vi nhn vin, gia nhng ngi c trnh , c chuyn mn khc nhau. Bc 3: La chn gii php v thc hin. Trn c s cc yu t ca vn c xc nh, c nhm bn bc tho lun la chn ra gii php tt nht v thc hin gii php . 9.5.2.2.3 Cc hnh thc hip tc lao ng. T chc sn xut: l mt tp th lm vic kt hp nhng cng nhn c cng mt hoc nhiu ngh cng nhau thc hin mt cng vic nht nh. Cn c vo ngh: T sn xut theo ngh: gm nhng cng nhn lm mt ngh ging nhau. Hnh thc ny to iu kin nng cao trnh chuyn mn ha, ng dng k thut tin tin, thi ua, km cp gip nhau trong sn xut. T sn xut tng hp: gm nhng cng nhn c nhiu ngh khc nhau. T sn xut tng hp c th t chc di hai dng: + T sn xut gm nhng cng nhn chnh v cng nhn ph c lin quan cht ch vi nhau trong cng vic sn xut v phc v sn xut. V d: cng nhn may v cng nhn sa cha my may, hnh thc ny gip kt hp cht ch gia sn xut v phc v sn xut, to iu kin gim s lng ph khng cn thit v nng cao nng sut lao ng . + T sn xut gm nhng cng nhn c ngh khc nhau cng thc hin mt giai on cng ngh hoc ton b qu trnh sn xut. Hnh thc ny gip phi hp cht ch cc bc cng vic nhm hon thnh ton b cng vic ch to sn phm, gim thi gian sn xut trong ngy. Cn c vo thi gian sn xut trong ngy. T sn xut theo ca: gm cng nhn trong mt ca lm vic. u: sinh hot thun li, theo di v thng k nng sut lao ng tng ngi nhanh... Nhc: ch bn giao ca phc tp, i vi sn phm c chu k sn xut di xc nh kt qu cng vic kh khn. T sn xut thng ca: gm cng nhn cc ca khc nhau cng lm vic nhng ch nht nh hoc cng s dng chung my mc thit b. u: m bo my mc hot ng lin tc, gim thi gian chun b v kt thc ca. Nhc: sinh hot t kh khn, qun l phc tp nn p dng i vi nhng sn phm c chu k sn xut di.
124
9.5.2.3 T chc ca lm vic: l hnh thc hp tc lao ng v mt thi gian, vic t chc s ca ph thuc cc yu t sau: - c im k thut sn xut ca doanh nghip, doanh nghip phi hot ng lin tc nu ngng gy thit hi v kinh t nh: in, nc, luyn kim... phi sn xut 3 ca. - di ca lm vic ( 8 gi): 2 hoc 3 ca. - Hiu qu kinh t ca t chc ca lm vic: ch c im sinh l ngi lao ng. Do ch t s dng ca m (trnh 3 ca). Kt qu ca hip tc lao ng l gip cho ton b nhn vin ca nhm trong qu trnh thc hin cng vic c iu kin quan tm n cng vic nhiu hn thng qua s trao i thng tin vi nhau. Qua cp trn c iu kin lng nghe cp di khuyn khch h lm vic, cp di ghi nhn c s quan tm s c khuyn khch nhiu hn. Qu trnh ny gip cho kh nng lm vic ca mi thnh vin trong nhm tng ln, mi ngi lm vic tt hn, h ghi nhn rng doanh nghip mun h thnh t nn mun ng gp nhiu hn cho doanh nghip, nh vy m nng sut lao ng c ci thin.
9.6 o to hun luyn v pht trin nhn vin6

9.6.1 Nhu cu o to, hun luyn v pht trin nhn vin.
Loi ngi ang sng trong mt thi i m nhp cng ngh thay i din ra vi tc v bo - l thi i bng n cng ngh, bng n thng tin. Nhng thay i ny tc ng mnh n k thut sn xut, cung cch qun l, n np sng v suy ngh ca tt c mi ngi, v cng chnh s bng n ny m cc nh qun tr thy cn phi trang b cho nhn vin cc kin thc mi theo kp vi s thay i. Nhu cu o to v pht trin tr nn cp bch hn bao gi ht. Cng tc o to v hun luyn phi gip ch cho vic thc hin cc mc tiu ca doanh nghip. Ni cch khc, mc tiu o to v hun luyn nhn vin l nhm thc hin mc tiu ca doanh nghip. o to v pht trin nhn vin l mt tin trnh lin tc khng bao gi ngng. Cc bc tin hnh thng thng l: - nh r nhu cu o to v pht trin: Nhu cu thay i khng ch i vi tng v tr cc cp qun tr hay trong c cu t chc m cn i vi tng ngi, do kin thc c bn, tim nng ca mi ngi l khng ging nhau. - n nh mc tiu o to c th. - La chn cc phng php o to thch hp. Nhu cu o to v pht trin quy nh phng php o to. Khng c bt k chng trnh hay phng php no hp vi mi nhu cu. Chng trnh v phng php cn c chn la trn c s chng tha mn nhng nhu cu c nhn v hon thnh cc mc tiu pht trin nhn s v mc tiu ca doanh nghip mt cch c kt qu v hu hiu n mc no. Vn quan trong sao cho vic o to phi gn lin vi thc tin. Vn ct li l cp qun tr cao nht phi tch cc ng h v to iu kin cho chng trnh pht trin. S h tr ca nhng ngi qun tr cao nht khng c ch dng mc ra nhng quyt nh, chnh sch m cn ch trng n o to, can thip v tham gia tch cc ca h vo qu trnh o to v pht trin.
9.6.2 Tin trnh o to v pht trin nhn s .

Sau khi nghin cu nhu cu o to v pht trin nhn s, doanh nghip phi tip tc nghin cu tin trnh o to v pht trin nhn s. Tin trnh ny c biu hin qua s 5.4 di y:
6 This
125
Figure 9.3
Nhng ngi c chn lm vic cho doanh nghip c th c nhng k nng cn thit, nhng cng c nhng ngi c rt t hoc khng c kh nng thch hp. Do vy, doanh nghip thng phi o to v hun luyn nhng ngi ny. Cc hot ng o to, hun luyn v pht trin nhn vin rt quan trng i vi doanh nghip v c c nhn. i vi doanh nghip, o to, hun luyn truyn t nhng k nng v kin thc cn thit nng cao nng sut lao ng, hiu qu hot ng. Nhng tin b v cng ngh dn n s thay i v nhng nhu cu i vi ngun nhn lc. Do , khi b lc hu cn phi cp nht cc k nng v kin thc. Vic o to, hun luyn nhn vin c th c thc hin theo 3 giai on: lc mi u nhn vic, trong thi gian lm vic v chun b cho nhng cng vic mi. Ni dung o to, hun luyn c th lin quan n cc kha cnh nghip v cng vic, hoc nng cao trnh nhn thc v x l vn . Cc doanh nghip thng t chc nhiu hnh thc o to khc nhau, mt trong nhng hnh thc l cc kha hun luyn lm quen vi ngh nghip dnh cho nhng nhn vin mi. Cc kha hc ny cung cp thng tin, nh hng cho nhng nhn vin mi nhng hiu bit v cc chnh sch ca doanh nghip.
126
9.6.2.1 Hun luyn ti ni lm vic. Hu ht mi nhn vin u c th tip thu c kinh nghim ngh nghip khi lm vic. H c th hc hi thng qua quan st v s ch dn ca cp trn ca h. m rng tm hiu bit, nhn vin c th dc lun phin lm vic gia cc b phn khc nhau trong mt khong thi gian nhm hiu bit tng qut v cc cng vic c lin quan. Hc bng thc hnh l phng php o to trc tip qua vic lm c th di s hng dn ca mt ngi c trnh v kinh nghim. 9.6.2.2 Hun luyn ngoi ni lm vic. Nhn vin c th tm ngng cng vic i hc v c thc hin bn ngoi ni lm vic v thc t c rt nhiu phng php p dng. Cc doanh nghip hoc gi ngi theo hc cc trng lp o to bn ngoi doanh nghip, hoc t chc cc lp ngay ti doanh nghip. cc nc tin tin, cc cng ty t chc cc phng php o to phc tp v tn km hn nh o to ngoi hnh lang (vestribule training), trong nhn vin c tp lm vic, thao tc trn nhng my mc, thit b nh trong phng lm vic tht s, nhng trong phng c dnh ring o to. Ngy nay c s thay i rt su, rng v phng php c s dng truyn t nhng k nng v kin thc ty theo tng cng vic khc nhau nh thng qua cc bui tho lun, cc cuc trao i kin thc kinh nghim, phng php hi ngh, tr chi kinh doanh, nghin cu tnh hung v.v... .
9.7 nh gi nng lc thc hin cng vic ca nhn vin.7

9.7.1 nh ngha v mc ch ca vic nh gi.
9.7.1.1 nh ngha. nh gi nng lc thc hin cng vic hay cn gi l nh gi thnh tch cng tc (performance appraisal) l mt h thng chnh thc c duyt xt v nh gi s hon thnh cng tc ca mt c nhn theo nh k. Qua nh ngha cho ta thy y l mt h thng chnh thc, nh vy phi hiu rng n bao gm c mt tin trnh nh gi khoa hc, c tnh h thng v phi c thc hin theo nh k ty theo tnh cht cng vic, quy m kinh doanh ca doanh nghip. 9.7.1.2 Mc ch ca nh gi .
nh gi nng lc thc hin cng vic ca nhn vin l mt hot ng quan trng ca qun tr nhn s, gip doanh nghip c c s hoch nh, tuyn chn, o to v pht trin nhn s. nh gi ng nng lc thc hin cng vic ca nhn vin, nh qun tr cn phi hiu c mc ch ca vic nh gi: - Nng cao kh nng thc hin cng vic v cung cp nhng thng tin phn hi cho nhn vin bit c mc thc hin cng vic, t c bin php nng cao v hon thin hiu nng cng tc. - nh gi nng lc thc hin cng vic gip doanh nghip c nhng d liu cho bit kh nng thng tin ca nhn vin. Nh s nh gi ny doanh nghip c th c c s hoch nh ti nguyn nhn s. - Gip nhn vin iu chnh, sa cha cc sai lm trong qu trnh lm vic, ng thi lm c s khuyn khch ng vin h. - nh gi nng lc thc hin cng vic gip cho doanh nghip c c s d bo v nhn s trong tng lai, t c k hoch o to, bi dng pht trin ngun nhn s. - Thng qua nh gi nng lc thc hin cng vic ca nhn vin, nh qun tr c th iu chnh vic b tr s dng nhn vin cho ph hp vi cng vic, pht hin nhng tim nng cn n giu trong nhn vin gip h pht trin.
7 This
127
9.7.2 Tin trnh nh gi thc hin cng vic

Tin trnh nh gi chu nh hng ca mi trng bn ngoi: Lut lao ng, cng on. hng hn, nh cng on c th gy p lc vi cc cp qun tr i tng lng, tng ngch cho nhng ngi c thm nin hn l da vo thnh tch cng tc. Tin trnh nh gi bt u bng vic xc nh mc tiu ca nh gi, sau n nh cc k vng hon thnh cng tc ca nhn vin, ngha l phn tch li cng vic hay duyt xt li bn phn tch cng vic. Trn c s xem xt mc nhn vin hon thnh cng vic, tin hnh nh gi qua vic i chiu so snh gia cng vic thc hin c vi bn phn tch cng vic. bc cui cng, sau khi nh gi l tho lun vic nh gi ny vi nhn vin. y l vn quan trng nht trong qu trnh nh gi nng lc thc hin cng vic ca nhn vin, bi v qua nhn vin bit c lnh o nh gi h nh th no v h cn lm g thc hin cng vic tt hn thng qua phng vn nh gi.
9.7.3 Phng vn nh gi.

Thng thng nhn vin rt thn trng vi nhng im nhn xt nh gi, thi , hnh vi ca nh lnh o. Do , cc cp qun tr cn phi chun b k cng nh tin hnh mt cch cn thn, nu khng tin trnh ny s tht bi. Ty theo mc ch phng vn v i tng nhn vin, nh qun tr c th la chn cc hnh thc nh gi ph hp. Trong thc t, cc nh qun tr c th gp nhng kh khn khi tho lun vi nhn vin v nh gi thc hin cng vic. Nhiu nh qun tr cm thy rt kh khn khi phi ph bnh nhn vin, ngc li, nhn vin cm thy kh chp nhn nhng ph bnh ca cp trn. Vn quan trng l phi xy dng cho c h thng nh gi khoa hc, nh qun tr phi c nng lc, c ngh thut trong vic thc hin tin trnh ny.
9.7.4 Phng php nh gi.

Vic p dng phng php nh gi thc hin cng vic ca nhn vin l ty thuc vo xc nh mc tiu nh gi. Chng hn, mc tiu ch yu l thng chc, tng lng thng p dng phng php thang im hay bng im (rating scale method) c th l thch hp nht. Ngc li, mc tiu nh gi gip nhn vin lm vic c hiu qu v pht trin th phng php nh gi bng cch qun tr theo mc tiu (Management By Objective - MBO) l thch hp v.v... . 9.7.4.1 Phng php mc thang im. Phng php mc thang im hay cn gi l phng php bng im c nh gi thng qua mt th, bng 4.3 s cho ta thy khi nim . Bng 5.3: Phng php mc thang im.
Tn nhn vin ................................... Chc danh cng vic ........................ B qun c ..................................... Giai on nh gi: .......................... T ............. n ............. CC YU T NH GI Km (1) Di trung bnh (2) Trung bnh(3) Gii (4) Xut sc (5)
128 Khi lng cng vic Cht lng cng vic ng tin cy Sng kin Tnh nghi thch
S phi hp TIM NNG TNG TRNG V PHT TRIN TRONG TNG LAI. Hin ti ang mc ti a hon thnh cng vic hon thnh cng vic Hin ti ang mc gn ti a hon thnh cng vic, nhng c tim nng ci tin i vi cng tc khc nh:......................................................................................... C kh nng tin b sau khi c o to v c kinh nghim Khng thy c nhng hn ch.
Table 9.2
Theo phng php ny, nh gi thc hin cng vic ca nhn vin qua mt bng im mu. Trong lit k nhng yu cu ch yu i vi nhn vin khi thc hin cng vic nh s lng, cht lng, hnh vi, tc phong, sng kin v trin vng ca nhn vin . Cc yu t c nh gi gm c hai loi:cc c tnh lin quan n cng vic v cc c tnh lin quan n c nhn ng s. Cc yu t lin quan n cng vic thng bao gm: khi lng, cht lng cng vic. Cc yu t lin quan n c nhn gm c cc c tnh nh: tin cy, sng kin, kh nng thch nghi, kh nng phi hp.... Ngi nh gi in vo mt mu in sn bng cch ghi k hiu vo mc ca mi yu t. trong bng c th mt khong trng ngi nh gi ghi li nhn xt. 9.7.4.2 Phng php xp hng. Phng php n gin nht c l l phng php hay k thut xp hng (ranking method/technique), theo ngi c nh gi c xp hng theo th t mi c tnh hay yu t. Chng hn, nh xt theo yu t lnh o, c th l anh Hng hng 1, anh Dng hng 2 v anh Tin hng 3; nhng xt v mt phn on th anh Dng hng 1, anh Hng hng 2 v anh Tin hng 3. Ngi ta ng dng phng php ny thnh 2 phng php c th sau y: 9.7.4.2.1 Phng php xp hng lun phin. Theo phng php xp hng lun phin, im nh gi da trn tng c tnh hay yu t theo mt th t. u tin cn phi lm mt bng danh sch nhng ngi c nh gi. Chng hn nh gi trnh thng minh trong danh sch 22 ngi. Ngi nh gi thy c 2 nhn vin khng th nh gi xt trn yu t thng minh, ngha l 2 ngi ny khng c yu t biu hin s thng minh, ngi nh gi gch cho 2 nhn vin ny. Nh vy, cn li 20 nhn vin nh gi mc thng minh. (xem bng 5.4). Bng 5.4 : Mu xp hng lun phin
129
BNG XP HNG NH GI Ct 1 1. Nguyn vn Mn 2. 3. ... 10 Ct 2 11 12 13 ... 20. on ngc Lm

Table 9.3
9.7.4.2.2 Phng php so snh cp. Phng php so snh cp cng tng t nh phng php xp hng lun phin. Cch tin hnh nh sau: Vit h tn ca tt c nhng ngi c nh gi trn mt phiu. Tng cp nhn vin ln lt c em so snh v nhng yu cu chnh (xem bng 5.5). Ngi c nh gi tt hn hn s c cho im cao hn v ngc li, ngi c nh gi yu hn s c im thp hn ngi kia. Sau , tng hp li s c kt qu nh gi chung v thc hin ca nhn vin . Bng 5.5: Bng xp hng so snh cp.
CHT LNG CNG VIC So snh Mn Hng Ton Thanh 1 0 1 1 1 4

Table 9.4
Tn nhn vin c nh gi Mn Hng 3 Ton 4 3 Thanh 3 1 0
Tng hp 10 5 1 6
Theo kt qu so snh bng trn, nhn vin Mn c nh gi tt nht v cht lng cng cng vic, cn nhn vin Ton b nh gi km nht. 9.7.4.3 Phng php ghi chp lu tr. Nh qun tr ghi li nhng v vic c nh gi rt tt, hoc rt xu trong qu trnh thc hin ca nhn vin, nhng v vic bnh thng s khng ghi li. Do vy, nhng nhn vin thc hin cng vic rt tt hoc rt yu s c nh gi ring. i vi nhng v vic c sai st ln cn lu kim tra li xem nhn vin khc phc c cha gip h sa cha, trnh nhng sai lm trong qu trnh thc hin cng vic (xem bng 5.6). Bng 5.6: Mu ghi chp v vic quan trng.
130 V Ngy thng 15 thng 3
CHNG 9. QUN TR NHN S TRONG DOANH NGHIP VIC TCH CC Ni dung Lm nhim v thay th mt nhn vin c ngi thn b bnh V Ngy thng 10 thng 5 VIC TIU CC Ni dung Khch hng phn nn v thi phc v
Table 9.5
9.7.4.4 Phng php nh gi quan st hnh vi. Phng php nh gi quan st hnh vi c thc hin trn c s quan st cc hnh vi thc hin cng vic ca nhn vin. Phng php ny cn c vo hai yu t: - S ln quan st. - Tn s nhc li ca hnh vi. Thng qua nh qun tr s nh gi c tnh hnh thc hin cng vic ca nhn vin. Theo phng php ny, cc hnh vi i vi cng vic c m t khch quan v c thc trch ra t bn ghi chp nhng v vic quan trng. V d: khi quan st hnh vi ca mt nhn vin phc v trong nh hng cn quan st nhng vn sau: * Khng khch hng phn nn v s phc v chm tr. * Khng khch hng phn nn v v sinh thc phm. * Trnh by cc mn n to cm gic. - Khng khch hng phn nn v thi phc v v.v... y l phng php khc phc c nhiu nhc im ca mt s phng php khc. Tuy nhin, n cng c hn ch nh cc hnh vi c s dng hng v hot ng hn l hng v kt qu v ph thuc vo trnh ngi nh gi. 9.7.4.5 Phng php qun tr theo mc tiu (Management by Objectives-BMO). Theo phng php qun tr theo mc tiu, trng tm ca vic nh gi: - Cc c tnh c nhn qua s hon thnh cng vic. - Vai tr ca nh qun tr chuyn t vai tr ca ngi trng ti phn x qua vai tr ca ngi t vn, c vn. - Nhn vin t th ng chuyn sang tham d mang tnh tch cc Chng trnh nh gi thc hin cng vic theo cc vn nh sau.: - S phi hp ca lnh o v nhn vin trong vic xp t cc mc tiu cho nhn vin trong mt khong thi gian nht nh. Trn c s tho lun bn m t cng vic, ni dung cng vic, trch nhim bo co v cc vic . - nh k xem xt cc kt qu t c. - Cp trn v cp di gp nhau cui giai on nh gi tho lun kt qu ca cp di c t c mc tiu ra trc y hay khng. thc hin phng php ny t kt qu, nh qun tr phi ci m, m bo thng tin hai chiu trong sut giai on nh gi. Hai bn cng nhau tho lun gii quyt vn trong cuc phng vn nh gi nhm gip cho nhn vin cng tc tt hn. 9.7.4.6 Phng php theo tiu chun cng vic. nh gi theo phng php ny l i chiu so snh vic hon thnh cng vic ca mi nhn vin vi tiu chun ra hoc vi mc xut lng theo yu cu.
131 Cc tiu chun phn nh mc bnh thng m mt nhn vin bnh thng t c iu kin bnh thng. Cc tiu chun cng vic thng c s dng i vi sn xut. C rt nhiu phng php c s dng xc nh cc tiu chun nh: nghin cu thi gian, nghin cu c ng hoc ly mu cng vic. u im ca phng php ny l tnh khch quan ca n, Tuy nhin i hi cc tiu chun phi c xy dng mt cch khoa hc, chnh xc v nhn vin phi gii thch khi thay i tiu chun v c s ca vic thay i . Ngoi cc phng php trn, cc cng ty ln ti cc nc pht trin trn th gii cn p dng cc phng php khc nh: phng php nh gi phn b theo ch tiu, phng php tng trnh thc hin cng vic theo trng s. Cc phng php ny phc tp nn t cng ty p dng, trong phm vi chng ny ch nu tn m khng trnh by c th, bn c c th nghin cu su hn trong cc sch qun tr nhn s.
9.7.5 Mt s vn cn quan tm khi nh gi.

Khi nh gi kh nng thc hin cng vic ca nhn vin, nh qun tr thng vp phi mt s sai lm cn phi ch khc phc nh sau: - Tiu chun khng r rng. - Li thin kin: ch da vo mt yu t c im no ni tri ca nhn vin. - Xu hng thi qu: Mt s nh qun tr c xu hng nh gi tt c nhn vin theo xu hng qu cao hoc qu thp. Cch nh gi ny khin cho nhn vin hoc t mn, hoc bi quan khng mun c gng phn u thc hin cng vic. - Xu hng trung bnh ch ngha: nh gi chung chung hng v mc trung bnh. - nh kin c nhn. Nh qun tr phi lm cho nhn vin tin tng vo s cng bng. Trong nh gi cn phi dn ch , cho nhn vin c tham d trong tin trnh ny. H thng nh gi phi c thc hin xy dng mt cch k lng, ngi ph trch nh gi phi c hun luyn ton din. Trn c s nh gi ng n khch quan thc hin chnh sch lng thng, k lut kp thi, nghim minh nhm khuyn khch, ng vin nhn vin, ch o to pht trin h m bo cho doanh nghip c c ngun nhn lc p ng chin lc kinh doanh trong tng lai
9.8 Tr cng lao ng8

9.8.1 Khi nim
Khi nim v c cu tin lng rt a dng cc nc trn th gii. Php, s tr cng c hiu l tin lng, hoc lng bng c bn, bnh thng hay ti thiu v mi th li ch, cc khon ph khc c tr trc tip hay gin tip, bng tin hay hin vt, m ngi s dng lao ng tr cho ngi lao ng theo vic lm ca ngi lao ng i Loan: Tin lng ch mi khon th lao m ngi cng nhn nhn c do lm vic; bt lun l dng tin lng, lng bng, ph cp c tnh cht lng, tin thng hoc dng mi danh ngha khc tr cho h theo gi, ngy thng, theo sn phm Nht Bn: Tin lng, bt lun c gi l tin lng, lng bng, tin c chia li hoc nhng tn gi khc l ch th lao cho lao ng m ngi s dng lao ng chi tr cho cng nhn T chc lao ng quc t (ILO):Tin lng l s tr cng hoc thu nhp, bt lun tn gi hay cch tnh th no, m c th biu hin bng tin v c n nh bng tha thun gia ngi s dng lao ng v ngi lao ng, hoc bng php lut, php qui quc gia, do ngi s dng lao ng phi tr cho ngi lao ng theo mt hp ng lao ng c vit ra hay bng ming, cho mt cng nhn thc hin hay s phi thc hin, hoc cho nhng dch v lm hay s phi lm. Bn cht tin lng cng thay i ty theo iu kin pht trin kinh t - x hi v nhn thc ca con ngi. Vi vic p dng qun tr ngun nhn lc vo trong doanh nghip, tin lng khng phi n thun ch l gi c sc lao ng, quan h gia ngi s dng lao ng v ngi lao ng c nhng thay i cn
8 This
132
bn, quan h ny c th chuyn t hnh thc bc lt, mua bn hng ha sang hnh thc quan h hp tc song phng, i bn cng c li hay khng v bn cht tin lng l g, hin vn cn l nhng vn i hi phi c tip tc nghin cu, pht trin. * Theo quan im ci cch tin lng Tin lng l gi c sc lao ng, c hnh thnh qua tha thun gia ngi s dng lao ng v ngi lao ng ph hp vi quan h cung cu sc lao ng trong nn kinh th trng Tin lng ca ngi lao ng do hai bn tha thun trong hp ng lao ng v c tr theo nng sut lao ng, cht lng v hiu qu cng vic Ngoi ra "cc ch ph cp, tin thng, nng bc lng, cc ch khuyn khch khc c th c tha thun trong hp ng lao ng, tha c tp th hoc quy nh trong doanh nghip"
9.8.2 C cu lng bng v i ng

C cu lng bng v i ng theo R. Wayne Mondy v Robert M.Noe bao gm c hai phn: phn thu nhp ti chnh v phn thu nhp phi ti chnh, c biu hin qua s 4.6 9.8.2.1 Phn ti chnh Phn ti chnh gm hai mt: Trc tip v gin tip. Ti chnh trc tip bao gm: lng cng nht, lng thng, tin hoa hng, tin thng. Ti chnh gin tip bao gm: ch bo him, cc loi phc li, tin lng khi vng mt. Tin lng c bn: l tin lng c xc nh trn c s tnh cc nhu cu v: sinh hc, x hi hc, mc phc tp, mc tiu hao sc lao ng trong iu kin lao ng trung bnh ca tng ngnh ngh, cng vic. Khu vc hnh chnh s nghip: c xc nh qua h thng thang, bng lng Nh Nc, xp vo mt bc lng nht nh: i hi cn phi c: - Trnh lnh ngh - Kin thc - Kinh nghim lm vic nht nh Trong thc t, ngi lao ng trong khu vc nh nc thng coi lng c bn l thc o ch yu v trnh lnh ngh v thm nin ngh nghip. 9.8.2.2 Ph cp lng: L tin tr cng lao ng ngoi tin lng c bn, b sung v b p thm khi ngi lao ng lm vic trong iu kin khng n nh hoc khng thun li m cha c tnh n khi xc nh lng c bn. Ngoi ra, trong thc t c mt loi ph cp khc, khng phi l ph cp lng, cch tnh khng ph thuc vo mc lng ngi lao ng nh: ph cp di chuyn, ph cp i ng.,v.v. . . Phn ln cc khon tin ph cp u c tnh trn c s nh gi nh hng ca mi trng lm vic.. Tin ph cp c ngha kch thch ngi lao ng thc hin tt cng vic trong nhng iu kin kh khn, phc tp hn bnh thng. 9.8.2.3 Tin thng: L hnh thc kch thch vt cht c tc dng rt tch cc i vi ngi lao ng trong vic phn u thc hin cng vic tt hn. Trong thc t, cc doanh nghip c th p dng mt s hoc tt c cc loi thng: thng tit kim nguyn vt liu, thng tng nng sut, thng sng kin, thng hon thnh vt k hoch, thng tm c ni cung ng, tiu th , k kt hp ng mi; thng v lng trung thnh, tn tm vi doanh nghip. Cch tnh tin thng rt a dng, thng thng cc loi tin thng nng sut; thng tit kim; thng sng kin, thng cho nhn vin tm c cc khch hng mi c xc nh bng t l phn trm so vi phn li ch m nhn vin em li cho doanh nghip.
133 9.8.2.4 Cc loi phc li: Cc loi phc li m ngi lao ng c hng rt a dng v ph thuc vo nhiu yu t khc nhau nh quy nh ca chnh ph, tp qun trong nhn dn, mc pht trin kinh t v kh nng ti chnh, hon cnh c th ca doanh nghip. Phc li th hin s quan tm ca doanh nghip n i sng ngi lao ng, c tc dng kch thch nhn vin trung thnh, gn b vi doanh nghip. Phc li ca doanh nghip gm c: bo him x hi v bo him y t, hu tr, ngh php, ngh l, n tra, tr cp cho cc nhn vin khi gp kh khn, tng qu cho nhn vin nhn ngy sinh nht, ci hi, mng th cha m nhn vin. . . Ngy nay, khi cuc sng ca ngi lao ng c ci thin r rt, trnh vn ha, chuyn mn, k nng ngh nghip ca ngi lao ng c nng cao, ngi lao ng mong mun khng ch c cc yu t vt cht m cn mun c c nhng c hi thng tin trong ngh nghip, c thc hin nhng cng vic c tnh thch thc, th v. . . . khuyn khch to ng c lm vic cho nhn vin, nh qun tr cn ch cc yu t phi ti chnh trong c cu thu nhp ca ngi lao ng, xy dng bu khng kh lm vic thch hp. 9.8.2.5 Th lao phi vt cht: c xem xt da trn cc yu t: 9.8.2.5.1 Bn thn cng vic - Nhim v hng th - Trch nhim - Cng vic i hi mc phn u - C c hi c cp trn nhn bit thnh tch - Cm gic hon thnh cng vic - C c hi c thng tin 9.8.2.5.2 Khung cnh cng vic - Chnh sch hp l ng nghip hp tnh Biu tng a v ph hp iu kin lm vic thoi mi Gi lm vic uyn chuyn: chn gi ph hp vi hon cnh Tun l lm vic dn li Chia s cng vic: hai nhn vin c th chia s cng vic bn thi gian Lm vic nh truyn qua computer
9.8.3 Mc tiu ca h thng tin lng

H thng tin lng c xy dng trong doanh nghip phi nhm t c bn mc tiu c bn: - Thu ht nhn vin - Duy tr nhng nhn vin gii - Kch thch, ng vin nhn vin - p ng cc yu cu ca php lut 9.8.3.1 Thu ht nhn vin: ng vin i tm vic thng khng bit mc lng chnh xc cho nhng cng vic tng t, h thng kh so snh v mc phc li, khen thng, c hi thng tin trong ngh nghip, hay tnh thch thc, th v ca cng vic. Vi mc lng ngh khi tuyn dng l yu t c bn ng vin quyt nh c lm doanh nghip hay khng, lng cng cao cng c kh nng thu ht nhn vin gii.
134
9.8.3.2 Duy tr nhng nhn vin gii duy tr nhn vin gii ngoi mc lng cao cn phi thc hin cng bng trong ni b doanh nghip. Khi khng cng bng, nhn vin s cm thy : kh chu, b c ch, chn nn v d ri b doanh nghip. Tnh cng bng th hin: - Phn cng cng vic, nh gi mc thc hin cng vic - Khng phn bit gii tnh, dn tc - Mu da, ngun gc gia nh
9.8.4 Cc yu t nh hng n tin lng

9.8.4.1 Cn c vo bn thn doanh nghip Cng vic l yu t chnh quyt nh v nh hng n lng bng. Hu ht cc doanh nghip ch trng n gi tr thc s ca tng cng vic c th. C rt nhiu phng php nh gi cng vic: 9.8.4.1.1 Phn tch cng vic v m t cng vic nh gi c cng vic mt cch khch quan, cn phi da trn cc phng php phn tch khoa hc, t nhng d kin ny s phc ha ln bn m t chi tit cng vic quy nh cc k nng, quy nh cc hot ng hng ngy, trch nhim, c gng, iu kin lm vic v cc tiu chun khc. 9.8.4.1.2 nh gi cng vic nh gi c cng vic, cn phi la chn nhng yu t cn bn c th o lng gi tr v tm quan trng ca cng vic. Vic nh gi cng vic da vo nhng mc tiu sau y: - Xc nh cu trc cng vic trong t chc. - Mang n s bnh ng trong cng vic. - Trin khai nhng th bc cng vic lm cn c c tr lng. - t c s nht tr gia cp qun tr v nhn vin + Cc yu t thuc v bn thn cng vic cn nh gi: * K nng Yu cu lao ng tr c. Mc phc tp ca cng vic. Cc phm cht c nhn cn thit. Kh nng ra quyt nh, nh gi. K nng qun tr. Cc kin thc v gio dc, o to cn thit cho cng vic. Cc k nng x hi. Kh nng ha ng vi ngi khc. Kh nng thc hin nhng cng vic chi tit. Kh nng thc hin. S kho lo tay chn Kh nng bm sinh. Tnh linh hot, tho vt, kinh nghim . * Trch nhim: Tin bc, khen thng ti chnh, s cam kt trung thnh. Ra quyt nh. Kim sot, lnh o ngi khc. Kt qu ti chnh. Quan h vi cng ng, khch hng. Tnh cht ph thuc, chu o - cht lng cng vic. Vt liu, dng c, ti sn.
135 Chnh sch ca doanh nghip. y thng tin. * C gng: Yu cu th lc. Yu cu v tr c. Quan tm n nhng iu chi tit. p lc ca cng vic. Nhng yu cu cn quan tm khc * iu kin lm vic: iu kin cng vic, cc ri ro kh trnh Bng 5.7: Mc phc tp ca cc yu t cng vic
CNG VIC
YU T Tr c K nng 4 Th lc 2 Trch nhim 1 iu kin lm vic 3
Chuyn vin phn tch h thng Th k nhp liu Chuyn vin lp chng trnh iu hnh vin
1 2
1 3
1 3
4 2
1 4
4
Table 9.6
Bng trn, trnh by c th vic xp hng ny i vi cc cng vic ca nhng ngi s dng my computer, trc ht nh qun tr cn phn tch v nh gi v cc yu cu tr c. i vi vic s dng tr c th chuyn vin phn tch h thng s dng nhiu nht, k n l nhn vin tho chng trnh, sau n iu hnh vin v cui cng l nhn vin nhp d liu 9.8.4.2 Cn c vo bn thn nhn vin - Thc hin cng vic, nng sut. - Kinh nghim - Thm nin. - Kh nng thng tin. - S a thch c nhn. - Thch th v tr x hi, iu kin yu cu. - Mc an ton trong tr lng. - Thi gian lm vic. - Mc lm vic (u u, n iu). - Cc yu t khc - nhiu doanh nghip cn xt c v mt nh hng ca chnh tr, v.v... 9.8.4.3 Mi trng cng ty Chnh sch v bu khng kh vn ha ca doanh nghip cng nh hng n ch lng bng. - Mt s doanh nghip mun thu ht nhn ti thng tr lng cao hn cc cng ty khc. Tr lng cao cng thc y nhn vin lm vic c hiu qu.
136
- Mt s doanh nghip khc li p dng mc lng hin hnh ngha l mc lng m i a s cng ty ang p dng. - C doanh nghip li p dng tr lng thp hn mc lng hin hnh. l v ti cng ty ny ang lm vo tnh trng ti chnh kh khn, cng vic n gin khng i hi nhiu v k nng .v.v... C cu t chc ca cng ty cng nh hng n c cu tin lng. Trong mt c cu m nhiu tng nc trung gian trong b my t chc qun tr th thng chi ph qun l rt ln do c cu tin lng s b gim i vi nhng nhn vin tha hnh. 9.8.4.4 Th trng lao ng Vi t cch l mt n v hch ton kinh t c lp th mi doanh nghip u phi quan tm n li nhun. Nhng vi t cch l mt t bo kinh t ca x hi, mi doanh nghip u phi quan tm n nhng vn ca x hi ang xy ra bn ngoi doanh nghip. Do , khi nghin cu v nh mc tin lng, doanh nghip cn phi quan tm n cc vn lng bng trn th trng, chi ph sinh hot, cc t chc cng on, x hi, nn kinh t v c n h thng php lut v.v... Ch ring v yu t lut php, chnh sch lng bng cng phi tun theo lut l ca nh nc.
9.8.5 Cc hnh thc tin lng

9.8.5.1 Nhng nguyn tc c bn ca t chc tin lng Di ch XHCN d thc hin bt k hnh thc tin lng no, mun pht huy y tc dng n by kinh t ca n i vi sn xut v i sng phi thc hin y nhng nguyn tc sau: - Tr lng bng nhau cho lao ng nh nhau Nguyn tc ny bt ngun t nguyn tc phn phi theo lao ng. Tr lng bng nhau cho lao ng nh nhau c ngha l khi quy nh tin lng, tin thng cho cng nhn vin chc nht thit khng c phn bit gii tnh tui tc, dn tc m phi tr cho mi ngi ng u s lng, cht lng m h cng hin cho x hi. - Bo m tc tng nng sut lao ng bnh qun phi nhanh hn tc tng tin lng trung bnh trong ton doanh nghip v trong k k hoch. Tin lng bnh qun tng ch yu ph thuc vo cc yu t c bn do nng cao nng sut lao ng nh nng cao trnh lnh ngh, gim bt thi gian tn tht cho lao ng. Cn nng sut lao ng tng khng phi ch do nhng nhn t trn m cn trc tip ph thuc vo cc nhn t khch quan nh: p dng k thut mi, s dng hp l ti nguyn thin nhin, t chc tt lao ng v cc qu trnh sn xut. Nh vy tc tng nng sut lao ng r rng c iu kin khch quan ln hn tc tng tin lng bnh qun. y l nguyn tc quan trng khi t chc tin lng. C nh vy mi to c s gim gi thnh, h gi c, tng tch ly ti sn xut m rng. - Bo m thu nhp tin lng hp l gia cc ngnh ngh khc nhau trong nn kinh t. Khi tr lng cho cng nhn cn ch n cc vn sau: + Mi ngnh ngh trong nn kinh t quc dn c tnh cht phc tp v k thut khc nhau. Do i vi nhng ngi lao ng lnh ngh lm vic trong cc ngnh c yu cu k thut phc tp phi tr lng cao hn nhng nhng ngi lao ng lm vic trong nhng ngnh khng c yu cu k thut cao. + Tin lng bnh qun gia cc ngnh c iu kin lao ng khc nhau cn c s chnh lch khc nhau. Cng nhn lm vic trong iu kin nng nhc c hi n s khe phi c tr lng cao hn nhng ngi lm vic trong iu kin bnh thng. i vi nhng c s sn xut nhng vng xa xi ho lnh, iu kin kh hu, gi c sinh hot t , i sng kh khn nhn lc thiu... cn phi dc i ng tin lng cao hn hoc thm nhng khon ph cp th mi thu ht c cng nhn n lm vic. + Khuyn khch bng li ch vt cht kt hp gio dc chnh tr t tng cho ngi lao ng 9.8.5.2 Tr lng theo sn phm Hin nay phn ln cc nh my, x nghip nc ta u p dng hnh thc tr lng theo sn phm l hnh thc tin lng cn c vo s lng, cht lng sn phm tr lng cho cn b cng nhn vin chc.
137 S d nh vy l v ch lng cp bc, cc khon ph cp cha kim tra gim st c cht ch v sc lao ng ca mi ngi i ng v tin lng mt cch ng n. Hnh thc tin lng tr theo sn phm l hnh thc cn bn thc hin quy lut phn phi theo lao ng. qun trit y hn na nguyn tc phn phi theo s lng v cht lng lao ng ngha l cn c trc tip vo kt qu lao ng ca mi ngi sn xut: ai lm nhiu, cht lng sn phm tt, c hng nhiu lng; ai lm t, cht lng sn phm xu th hng t lng. Nhng ngi lm vic nh nhau th phi c hng lng bng nhau. Mt khc ch tr lng theo sn phm cn phi cn c vo s lng lao ng, cht lng lao ng kt tinh trong tng sn phm ca mi cng nhn lm ra tr lng cho h, lm cho quan h gia tin lng v nng sut lao ng, gia lao ng v hng th c mi quan h cht ch vi nhau. 9.8.5.2.1 Tc dng ca tr lng theo sn phm: Thc hin ch tr lng theo sn phm c nhng tc dng nh sau: Lm cho mi ngi lao ng v li ch vt cht m quan tm n vic nng cao nng sut lao ng, h gi thnh sn phm, bo m hon thnh ton din v vt mc k hoch c giao. V hnh thc lng sn phm cn c trc tip vo s lng, cht lng sn phm ca mi ngi sn xut ra tnh lng nn n c tc dng khuyn khch ngi cng nhn tch cc sn xut, tn dng thi gian lm vic tng nng sut. Hn na ch nhng sn phm tt mi c tr lng cao nn ngi cng nhn no cng c gng m bo cht lng sn phm tt. Nh vy nng sut lao ng tng, cht lng sn phm bo m th gi thnh sn phm s h. Khuyn khch ngi cng nhn quan tm n vic nng cao trnh vn ha, trnh chuyn mn, khoa hc k thut, hp l ha sn xut v lao ng, tch cc sng to v p dng cc phng php sn xut tin tin. Khi thc hin tr lng theo sn phm, cng nhn phi phn u thng xuyn t v vt mc cc nh mc lao ng ra, do h khng n thun da vo s lao ng ht sc mnh, tn dng thi gian lm vic m phi c gng hc tp khng ngng nng cao trnh vn ha khoa hc k thut th mi c th d dng tip thu nm vng v p dng cc phng php sn xut tin tin. Hn na cn phi bit tm ti suy ngh pht huy sng kin, ci tin k thut, hp l ha sn xut. C nh vy th sn phm lm ra s tng v sc lao ng s gim xung. y mnh vic ci tin, t chc qu trnh sn xut, thc y vic thc hin tt ch hch ton kinh t. Khi p dng ch tin lng tnh theo sn phm i hi phi c s chun b sn xut nht nh. Phi cng c kin ton t chc sn xut, k thut sn xut, t chc lao ng m bo cho qu trnh sn xut c cn i hp l. Trong qu trnh thc hin do nng sut lao ng ca cng nhn tng, nhiu vn mi t ra cn phi gii quyt nh cung cp nguyn vt liu ng quy cch cht lng, kp thi gian. Kim tra nghim thu c chnh xc cht lng sn phm. iu chnh li lao ng trong dy chuyn sn xut. Thng k thanh ton tin lng nhanh chng chnh xc, ng k hn v.v... Cc vn nh hng trc tip n nng sut lao ng, tin lng ca cng nhn nn h rt quan tm pht hin v yu cu gii quyt. Bt k mt hin tng no vi phm n k thut cng ngh v ch phc v cng tc, ngi cng nhn khng nhng tm cch khc phc kp thi m cn tch cc phng nhng khuyt im c th xy ra. ng thi u tranh chng nhng hin tng tiu cc, lm vic thiu trch nhim trong cn b qun l v cng nhn sn xut. Cng c v pht trin mnh m phong tro thi ua XHCN, xy dng tc phong thi lao ng XHCN. Phong tro thi ua pht trin l do thc gic ng XHCN v trnh vn ha k thut ca cng nhn, do nng sut lao ng m c. Mun thi ua c duy tr thng xuyn lin tc th phi bi dng bng vt cht mi c tc dng. Tr lng theo sn phm l phng tin tt thc hin yu cu . ng vin thi ua lin tc v mnh m ng thi p dng mt cch ng n ch tin lng tnh theo sn phm s kt hp cht ch c hai mt khuyn khch bng li ch vt cht v ng vin tinh thn thc y v pht trin sn xut. Qua nhng tc dng k trn ta thy ch tr lng theo sn phm c ngha kinh t, chnh tr quan trng. N ng vin mnh m mi ngi tch cc sn xut vi cht lng tt v nng sut cao. Va tng thu nhp cho c nhn ngi lao ng va lm tng sn phm cho x hi gp phn thay i nn kinh t t nc.
138
9.8.5.2.2 iu kin v hnh thc tr lng theo sn phm Mun t chc tr lng theo sn phm doanh nghip phi chun b cc iu kin sau y: - Cng tc chun b sn xut + Chun b v nhn lc : Khi t chc tr lng theo sn phm, vic chun b v nhn lc l vn cn thit v con ngi l yu t quan trng trong qu trnh sn xut. Con ngi c qun trit ch lng sn phm th mi nng cao tinh thn trch nhim tch cc v quyt tm to iu kin cn thit cho vic thc hin ch lng sn phm. chun b tt yu t con ngi cn ph phn cc t tng rt r, cu ton, khuynh hng lm ba lm u. Thiu chun b iu kin cn thit, thiu ch o cht ch gy hoang mang dao ng cho cng nhn. Phi gii thch gio dc cho cng nhn hiu r mc ch ngha ca ch lng sn phm v cho h thy mc tiu phn u ca h v sn lng v nng sut lao ng, cht lng sn phm, chi ph sn xut. Ngoi ra cn phi bi dng nng cao nghip v cho cn b lao ng tin lng, cn b k thut, kim tra cht lng sn phm v.v... + Chun b v k hoch sn xut: K hoch sn xut phi r rng c th, phi t chc cung cp y thng xuyn nguyn vt liu, my mc thit b v phng tin phng h lao ng cng nhn c th sn xut c lin tc. + Xc nh n gi lng sn phm: thc hin ch lng sn phm cn xc nh n gi lng sn phm cho chnh xc trn c s xc nh cp bc cng vic v nh mc lao ng chnh xc. * Xc nh cp bc cng vic : Nh ta bit n gi lng sn phm c tnh nh sau: Mc lng CBCNV + ph cp n gi sn phm = Mc sn lng Nh vy mun c n gi hp l, chnh xc nh ng n cp bc cng vic. Nu cp bc cng vic c nh gi xc nh cao hn yu cu k thut th n gi s cao hn hoc ngc li - do nu x nghip cha c cp bc cng vic th phi xy dng cp bc cng vic, nu c ri th phi r sot li kp thi sa i nhng cp bc cng vic lc hu. * nh mc lao ng : nh mc lao ng l thc o tiu chun v lao ng, nh gi kt qu lao ng v tnh n gi lng. Nu nh mc lao ng khng ph hp th n gi lng s sai v tin lng ca cng nhn s tng hoc gim khng hp l. Do s khng khuyn khch cng nhn tng nng sut lao ng. nh mc lao ng tr lng sn phm l mc lao ng trung bnh tin tin - do phi xy dng nh mc t tnh hnh thc t sn xut doanh nghip c chn chnh. Cc mc lao ng ang p dng [nu c] phi kim tra li kp thi sa i nhng mc bt hp l khng st thc t sn xut. * Cng tc kim tra nghim thu sn phm Yu cu ca ch lng sn phm l m bo thu nhp tin lng theo ng s lng v cht lng sn phm hon thnh theo xc nhn ca K.C.S, do cn phi kim tra nghim thu sn phm cht ch nhm m bo sn xut nhng sn phm c cht lng tt, trnh khuynh hng chy theo sn lng tng thu nhp, lm ra nhng sn phm sai, hng, khng ng quy cch v yu cu k thut ng thi m bo vic tr lng cho cng nhn ng n kp thi. * Cng tc t chc i sng Cn phi t chc tt cng tc i sng lm cho cng nhn yn tm phn khi sn xut v phc v sn xut. i sng ca cng nhn trc ht l vn thu nhp tin lng trong lao ng, sinh hot i sng ca cng nhn nh: n, , i li... u phi c k hoch gii quyt tt nhng vn ny s to iu kin cho cng nhn yn tm sn xut t nng sut cao nht, cht lng tt. chnh l tnh u vit ca hnh thc tr lng theo sn phm lm cho cng nhn tin tng su sc vo i sng ca h c lin quan mt thit vi s lao ng trung thnh ca h i vi x nghip. 9.8.5.2.3 Hnh thc tr lng theo sn phm : 9.8.5.2.3.1 Ch tr lng sn phm trc tip khng hn ch. Ch tin lng ny c tr theo tng n v sn phm hoc chi tit sn phm v theo n gi nht nh. Tin lng ca cng nhn cn c vo s lng sn phm hoc chi tit sn phm do h trc tip sn
139 xut c tr lng. Bt k trng hp no cng nhn sn xut thp hn, t hoc vt nh mc sn phm u c tr theo n gi nht nh. Nh vy, tin lng ca cng nhn s tng theo s sn phm sn xut c. Nu sn xut c nhiu sn phm th c tr nhiu lng v ngc li sn xut c t sn phm th c tr t lng. n gi sn phm l c s ca hnh thc tin lng tnh theo sn phm trc tip khng hn ch. Khi xc nh n gi sn phm ngi ta cn c vo 2 nhn t: nh mc lao ng v mc lng cp bc cng vic. nh mc lao ng: l nhng i lng thi gian lao ng cn thit c quy nh hon thnh mt cng vic, mt khi lng cng vic, mt sn phm, hay mt chc nng no ng theo cht lng c quy nh trong nhng iu kin t chc k thut, tm sinh l, kinh t x hi nht nh. nh mc lao ng c cc loi nh: mc sn lng, mc thi gian, mc phc v, mc qun l. Cng thc tnh n gi sn phm nh sau: - Nu cng vic tnh c nh mc sn lng : n gi = ( Mc lng cp bc cng vic + ph cp) / (Mc sn lng ) - Nu cng vic c nh mc thi gian: n gi = Mc lng cp bc cng vic x mc thi gian Khi tnh n gi sn phm ta phi ly mc lng cp bc cng vic tnh ch khng ly mc lng cp bc cng nhn c giao lm cng vic , v c nhng trng hp lng cp bc cng nhn cao hoc thp hn cp bc cng vic c giao lm cho n gi sn phm thay i, s ph v tnh thng nht ca ch tin lng tr theo sn phm v tnh hp l ca quy lut phn phi theo lao ng. V nh mc lao ng, khi tnh n gi ta phi xc nh mc ca cng vic l mc thi gian hay mc sn lng tnh cho chnh xc. Ch tin lng tnh theo sn phm trc tip khng hn ch thch hp vi nhng loi cng vic c th tin hnh nh mc lao ng, giao vic v nghim thu tng n v sn phm hoc chi tit sn phm ring r c. Ty theo c im v t chc k thut sn xut, nu nhng cng vic ngi cng nhn c th tin hnh thng k nghim thu sn phm ring cho tng cho cng nhn v tr lng trc tip cho tng cng nhn. Nu cng nhn vic cn nhiu cng nhn phi hp, cng tc vi nhau mi sn xut ra mt sn phm th c th tin hnh tr lng trc tip cho nhm hoc t sn xut . 9.8.5.2.3.2 Ch tin lng theo sn phm gin tip Ch lng ny khng p dng i vi cng nhn trc tip sn xut m ch p dng cho cng nhn phc v sn xut. Cng vic ca h c nh hng trc tip n vic t v vt mc ca cng nhn chnh hng lng theo sn phm. Nhim v v thnh tch ca h gn lin vi lng ca cng nhn ng my. Tin lng ca cng nhn phc v c tnh cn c vo s lng sn phm ca cng nhn ng my sn xut ra. Nhng cng nhn sa cha my nu p dng ch lng sn phm gin tip cn phi quy nh v kim tra cht ch vic nghim thu trong nh k sa cha my, phng hin tng tiu cc ng tnh vi cng nhn ng my chy theo sn lng, cho my chy qu mc lm cho my hng. n gi sn phm gin tip c tnh bng cch ly mc lng thng ca cng nhn phc v chia cho nh mc sn xut chung ca nhng cng nhn ng my do cng nhn phc v. Nh vy nu nhng cng nhn ng my trc tip sn xut sn phm cng nhiu, tin lng ca s cng nhn phc v cng nhiu v ngc li. Nu nh nhng cng nhn ng my sn xut c t sn phm th tin lng ca cng nhn phc v cng t. Khi thc hin ch tin lng ny thng xy ra hai trng hp v cch gii quyt nh sau: Nu bn thn cng nhn phc v c sai lm lm cho cng nhn chnh sn xut ra sn phm hng, cht lng xu th tin lng ca cng nhn phc v hng theo ch tr lng khi lm ra sn phm hng, khng m bo cht lng song vn m bo t nht bng mc lng cp bc ca ngi . Nu cng nhn ng my khng hon thnh nh mc sn lng ca cng nhn phc v s khng tnh theo n gi sn phm gin tip m theo lng cp bc ca h. Ch tin lng tnh theo sn phm gin tip c tc dng lm cho cng nhn phc v quan tm hn n vic nng cao nng sut lao ng ca cng nhn chnh m h phc v.
140
9.8.5.2.3.3 Ch tin lng sn phm ly tin: Ch tin lng ny c tnh nh sau: i vi s sn phm c sn xut ra trong phm vi nh mc khi im ly tin th c tr theo n gi bnh thng, cn s sn phm c sn xut ra vt mc khi im ly tin c tr theo n gi ly tin, ngha l c nhiu n gi cho nhng sn phm vt mc khi im ly tin. Nu vt mc vi t l cao th c tnh nhng sn phm vt mc bng nhng n gi cao hn. Ch lng ny p dng cho cng nhn sn xut nhng khu quan trng, lc sn xut khn trng bo m tnh ng b, nhng khu m nng sut tng c tnh cht quyt nh i vic hon thnh chung k hoch ca x nghip. Tin lng ca cng nhn lm theo ch sn phm ly tin c tnh theo cng thc: L = [ Q 1 x P ] + [ Q 1 Q 0 ].PK Trong : L: Tng tin lng cng nhn c lnh. Q1 : Sn lng thc t ca cng nhn sn xut ra. Q0 : nh mc sn lng P: n gi lng sn phm K: H s tng n gi sn phm Mun thc hin ch lng ny phi chun b nhng iu kin sau: - nh mc lao ng c cn c k thut, y l vn quan trng v n gi sn phm s tng ly tin theo t l vt mc sn lng. - Phi thng k xc nh r cht lng v s lng sn phm tin lng ca cng nhn, mc ly tin, mc h gi thp gi thnh v gi tr tit kim c. - Phi d kin c kt qu kinh t ca ch lng tnh theo sn phm ly tin nhm xc nh mc ly tin cao nht ca n gi sn phm. V khi thc hin ch tin lng ny lng ca cng nhn s tng nhanh hn sn phm lm cho phn tin lng trong n v sn phm cng tng ln. Do gi thnh sn phm cng tng theo, bi vy khi p dng ch lng ny phi tnh ton kt qu kinh t, nng cao nng sut lao ng lm h gi thnh sn phm. 9.8.5.2.3.4 Hnh thc lng khon sn phm Ch lng khon l ch lng sn phm khi giao cng vic qui nh r rng s tin hon thnh mt khi lng cng vic trong mt n v thi gian nht nh. Ch lng ny p dng cho nhng cng vic m xt thy giao tng vic chi tit khng c li v mt kinh t, bi v trong sn xut c nhiu cng vic mang tnh cht tng hp khng th giao vic m thng k kinh nghim thu kt qu lao ng theo tng n v sn phm tng phn ring bit ca tng cng nhn hoc tng t sn xut. Nh vy, ngay t khi nhn vic, cng nhn bit ngay c ton b s tin m mnh c lnh sau khi hon thnh khi lng cng vic giao khon. Do , nu n v cng tc nhn khon gim bt c s ngi hoc rt ngn c thi gian hon thnh khi lng giao khon th tin lng tnh theo ngy lm vic ca mi ngi trong n v s c tng ln. Ngc li nu ko di thi gian hon thnh th tin lng tnh theo mi ngi s t i. Do ch lng khon c tc dng khuyn khch cng nhn nng cao nng sut lao ng,phn u hon thnh nhim v trc thi hn hoc gim bt s ngi khng cn thit. Khi xy p dng ch lng khon cn phi lm tt cng vic thng k v nh mc lao ng cho tng phn vic, tnh n gi tng phn vic ri tng hp li thnh khi lng cng vic, thnh n gi cho ton b cng vic. Cn phi xy dng ch kim tra cht lng trong qu trnh sn xut, v trong thc t khi p dng lng khon cng nhn khng chp hnh nghim chnh ch lao ng xay ra hin tng cng nhn t lm thm gi mau chng hon thnh cng vic chung nhng khng ghi vo phiu giao khon lm cho cng vic thng k phn tch nng sut lao ng ca cng nhn khng chnh xc, lm nh hng n cht lng cng vic, nh hng n sc khe v cc mt sinh hot ca cng nhn.
141 9.8.5.2.3.5 Hnh thc tin lng theo sn phm c thng v hnh thc lng khon c thng. Hnh thc lng khon sn phm c thng l hnh thc tin lng sn phm trc tip khng hn ch hoc hnh thc lng khon kt hp vi khen thng khi cng nhn t nhng ch tiu v s lng, cht lng hay thi gian quy nh. Nhng nu vt qu cc ch tiu qui nh v cht lng sn phm, tit kim c nguyn liu bo m an ton hoc nng cao cng sut my mc, thit b... th c thm tin thng. Khon tin thng ny chi tr khi cng nhn hon thnh nh mc sn lng. Thc hin hnh thc tin lng ny phi xc nh r nhng ch tiu v iu kin thng. T l tin thng cng phi xc nh ng n. Ch tin lng tnh theo sn phm c thng s qun trit y hn na nguyn tc phn phi lao ng, khuyn khch cng nhn ch trng hn na ti vic ci tin cht lng sn phm, tit kim nguyn liu, nhin liu, vt liu v hon thnh vt mc nhim v qui nh ca n v giao cho. 9.8.5.3 Hnh thc tr lng theo thi gian Tin lng theo thi gian l tin lng thanh ton cho ngi cng nhn cn c vo trnh k thut v thi gian cng tc ca h. Nhc im chnh ca hnh thc tin lng ny l khng gn lin gia cht lng v s lng lao ng m ngi cng nhn tiu hao trong qu trnh sn xut sn phm. Ni cch khc, phn tin lng m ngi lao ng c hng khng gn lin vi kt qu lao ng m h to ra. Chnh v l , nn hnh thc tin lng theo thi gian khng mang li cho ngi cng nhn s quan tm y i vi thnh qu lao ng ca mnh, khng to iu kin thun li un nn kp thi nhng thi sai lch v khng khuyn khch h nghim chnh thc hin ch tit kim thi gian trong qu trnh cng tc. Thng thng doanh nghip, ngi ta s dng hnh thc tin lng theo thi gian cho nhng b phn m qu trnh sn xut c t ng ha, nhng cng vic cha xy dng c nh mc lao ng, nhng cng vic m khi lng hon thnh khng xc nh c hoc nhng loi cng vic cn thit phi tr lng thi gian nhm m bo cht lng sn phm nh cng vic kim tra cht lng sn phm, cng vic sa cha thit b my mc. Hnh thc tr lng theo thi gian gm c hai loi: tin lng thi gian gin n v tin lng thi gian c thng. 9.8.5.4 Tr lng khon theo nhm Tr lng khon theo nhm thng c p dng i vi nhng cng vic c tnh cht tng hp, gm nhiu khu lin kt, nu chia thnh cc chi tit, b phn s khng c li cho vic bo m cht lng thc hin. Ton b khi lng cng vic s c giao khon cho nhm hoc i nhn vin thc hin. Tin lng s c tr cho cho nhm, i da vo kt qu cui cng ca c nhm, i. Hnh thc ny kch thch tt c cc nhn vin quan tm n kt qu sn phm cui cng ca c nhm. Trong thc t, hnh thc tr lng ny thng c p dng trong cc dy chuyn lp rp, trong ngnh xy dng, sa cha c kh, trong nng nghip, v.v... kch thch cc nhn vin trong nhm lm vic tch cc, vic phn phi tin cng gia cc thnh vin trong nhm cn c vo cc yu t sau: - Trnh nhn vin (thng qua h s mc lng: Hsi ca nhn vin). - Thi gian thc t lm vic ca mi ngi (Tti). - Mc tham gia tch cc, nhit tnh ca mi ngi vo kt qu thc hin ca nhm. Nh vy, thi gian lm vic quy chun ca cng nhn s c tnh theo cng thc: Tci = Hsi x Tti x Ki Tng thi gian lm vic quy chun ca tt c cng nhn trong nhm s c tnh theo cng thc:
142
Figure 9.4
Trong : n l s cng nhn trong nhm. Tin lng ca mi cng nhn s c xc nh trn c s s tin khon chung cho c nhm v thi gian lm vic chun ca mi ngi , theo cng thc:
Figure 9.5
V d, sau khi gim nh mc h hng ca mt chic my tin, phn xng khon cho ba cng nhn thc hin vi tng s tin th lao l 60.000 ng. Ba ngi th sa cha trong nhm s c tr lng tng ng vi cc h s lng, thi gian lm vic thc t v mc tch cc ca mi ngi nh trong trong bng 5.8 di y. Bng 5.8 Tr lng khon cho nhm ngi lao ng
Cng nhn
H s (Hs) 2
lng
Tng thi gian thc t lm vic (gi) 3 545 14
Mc tch cc ca mi ngi (Ki) 4 1,2 1,1 1
Thi gian quy chun (gi) 5 10,68 7,13 7,35 25,16
Tin cng (1000) 6 25,5 17 17,5 60.000
1 ABC Tng
1,78 1,62 1,47
Table 9.7
5.5 Hnh thc kch thch theo kt qu kinh doanh ca doanh nghip Kch thch theo kt qu kinh doanh ca doanh nghip c p dng vi tt c mi nhn vin trong doanh nghip. Hnh thc ny c p dng do nhng ngi s dng lao ng mun nhn vin hiu c mi quan h gia phn th lao cho cc c nhn, cho nhm ca h vi kt qu sn xut cui cng ca doanh nghip. H thng kch thch theo doanh nghip gm hai loi: thng theo nng sut, hiu qu nhm gn cht tin cng cho nhn vin vi cc yu t nng sut, hiu qu c th nh: tit kim thi gian, vt liu, gim chi ph, v.v... v chia li (nhm gn cht phn tr cng cho nhn vin vi li nhun ca doanh nghip).
Chng 10
Cu hi n tp qun tr nhn s trong doanh nghip

1
U HI 10.1 CA
Hy nu khi nim, mc tiu, tm quan trng ca qun tr nhn s trong doanh nghip ? Phn tch cc thch thc i vi qun tr nhn s ? Nu khi nim, ni dung v tc dng ca phn tch cng vic ? Khi nim cc phng php tuyn dng nhn s? Tm quan trng ca vic nh gi nhn vin? Cc phng php nh gi nhn vin? Khi nim, bn cht v ngha ca tin lng trong doanh nghip? Phn bit cc hnh thc tin lng? Cc hnh thc phn cng , hip tc lao ng? Cc yu t nh hng tr lng cho ngi lao ng trong doanh nghip ? Lin h thc t cc doanh nghip hin nay ?
1 This
143
144
CHNG 10. CU HI N TP QUN TR NHN S TRONG DOANH NGHIP
Chng 11
Qun tr cung ng
11.1 Khi nim v phng php phn tch la chn cung ng.1
11.1.1 Khi nim.
Cung ng bao gm hai chc nng b phn: mua v qun l d tr (tn kho): 11.1.1.1 Mua: tc l hnh ng thng mi xut pht t biu hin ca mt nhu cu v c th hin qua vic t hng vi nh cung ng la chn. hot ng, mi doanh nghip s dng nhng t liu sn xut (my mc, vt t v cc thit b khc), hn na: - Doanh nghip cng nghip phi c cung cp nng lng, nguyn vt liu m chng c bin i thnh sn phm cui cng. - Doanh nghip thng mi phi mua hng ha v n s bn li. 11.1.1.2 Qun l d tr (tn kho): Mua cha , m sn xut hoc bn hng cng khng c ngng tr (khng thc hin c do khng c hoc thiu d tr). D tr l ton b hng ha hoc nhng mt hng c tch ly li ch i s dng v sau, v n cho php cung cp cho ngi s dng dn dn theo nhng nhu cu ca h, khng p t cho h nhng thi hn v s trc trc. Khi nim d tr c lin quan n khi nim d phng v cng nh d on. C th ni rng, mt doanh nghip t chn hng khi n khng c nguyn liu, thnh phm hoc l hng ha vi s lng cn thit vo lc thch hp. 11.1.1.2.1 Chc nng ca tn kho: 11.1.1.2.1.1 Chc nng lin kt: L chc nng ch yu nht, n lin kt gia qu trnh sn xut v cung ng. Tn kho l ht sc cn thit nhm m bo sn xut lin tc vo nhng lc cao im, nht l khi cung v cu ca mt loi hng no khng n nh.
1 This
145
146
CHNG 11. QUN TR CUNG NG
11.1.1.2.1.2 Chc nng ngn nga tc ng ca lm pht: Tn kho gip doanh nghip tit kim mt lng chi ph ng k khi nguyn vt liu hay hng ha tng gi di tc ng ca lm pht. Trong trng hp ny tn kho s l mt hot ng u t tt nhng cn phi tnh ton k lng cc chi ph v ri ro c th xy ra. 11.1.1.2.1.3 Chc nng khu tr theo s lng: Nhiu nh cung ng sn sng chit khu cho nhng n hng c khi lng ln. iu ny c th lm gim gi mua hng ha, nguyn vt liu nhng s dn n lm tng chi ph tn kho. Nh qun tr cn phi xc nh lng hng ti u c th hng c chit khu, ng thi chi ph tn tr tng khng ng k. 11.1.1.2.2 Vai tr ca chc nng cung ng l cung cp cho khch hng : - Vo thi im mong mun (hng ha cn phi sn sng khi ngi ta c nhu cu) - Vi s lng mong mun (l khng qu nhiu, cng khng qa t). - Vi cht lng mong mun (c kh nng p ng ng nhu cu). - Vi chi ph t nht (gi mua l mt phn ch yu ca gi c m khch hng phi chu). Bng vic qun l tt cung ng to ra kh nng cnh tranh cho doanh nghip.
11.1.2 Phng php phn tch la chn cung ng.

Tt c cc nguyn liu, hng ha doanh nghip mua c khng phi u c cng mt tm quan trong nh nhau: thiu mt s loi ny th lm t lit doanh nghip; mt s khc li qu t; mt s khc li kh m c c (thi hn ch to, giao hng, s lng ngi cung ng hn ch). T vic qun tr cung ng cn phi c la chn. Doanh nghip cn phi ch nhiu vo nhng sn phm quan trng, do vy cn phi sp xp cc mt hng d tr xc nh nhng phng php qun tr c hiu qu nht. 11.1.2.1 Phn tch 20/80: Nguyn tc: Phn ln cc trng hp, mt doanh nghip thc hin khong 80% doanh s ch vi 20% lng khch hng ca mnh v ngc li 80% s lng khch hng ch gp phn vo 20% doanh s. Trong vn d tr, ngi ta kim tra v nhn thy rng 20% s lng cc mt hng to ra 80% gi tr u t cho d tr, hoc l 80% tiu dng v gi tr hoc cn l 80% gi tr mua. Tt nhin, nhng s liu ny l s trung bnh, s liu t l ny c th l 15/85 hoc l 25/75. 11.1.2.2 Phng php A.B.C. Nguyn tc Phn tch A.B.C l th loi nhun nhuyn ca phng php phn tch 20/80, chia cc loi vt t hng ha thnh 3 nhm: - Nhm A: Bao gm nhng hng ha c gi tr hng nm chim t 60-70% so vi tng gi tr tn kho, khi s lng ch chim khong 10%- 20% lng hng tn kho. - Nhm B: Bao gm nhng loi hng tn kho c gi tr hng nm mc trung bnh t 20-30% ng vi s lng khong 25- 30% tng s hng tn kho. - Nhm C: Gm nhng loi hng c gi tr hng nm nh chim 5-15% nhng s lng chim khong 50-60% tng s lng hng tn kho. V d 6-1: Phn loi vt liu tn kho theo ABC.
147
Loi vt liu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Nhu cu hng nm 1.000 5.000 1.900 1.000 2.500 2.500 400 500 200 1.000 3.000 9.000
Gi n v 4.300 720 500 710 250 192 200 100 210 35 10 3

Table 11.1
Tng gi tr hng nm 4.300.000 3.600.000 950.000 710.000 625.000 480.000 80.000 50.000 42.000 35.000 30.000 27.000
Loi A A B B B B C C C C C C
Phng php phn tch A.B.C cho php ra nhng quyt nh quan trng: + C lin quan n d tr: Nhng sn phm nhm A s l i tng c u t lp k hoch thn trng, nghim tc hn v nhu cu; sn phm nhm B c th qun l bng kim k lin tc, cn cc sn phm nhm C ch l i tng kim k nh k. Tt c mi s can thip nhm hn ch d tr trc tin nhm vo mt hng nhm A. + C lin quan n vic mua hng: Phn tch A.B.C v doanh s mua theo chng loi hng ha: * Cc sn phm nhm A l i tng lng kim v nh gi k cng nhng ngi cung ng v phi c phn tch v mt gi tr hng ha. * Cc sn phm nhm A phi giao cho nhng ngi c kinh nghim, cn mt hng nhm C giao cho nhng ngi mi vo ngh. * Trong mt s trng hp, cc sn phm nhm A l i tng mua tp trung, mua cc loi khc l phi tp trung. * Cc sn phm nhm A trong trng hp c th l i tng ca ton b th trng vi vic giao nhn thng xuyn hn ch d tr. + C lin quan n nh cung ng: Phn tch A.B.C v doanh s nh cung ng: * Nhng nh cung ng lai A l i tng theo di c bit: phn tch tnh hnh ti chnh, s thuyn chuyn cc chc v ch cht, i mi k thut * S so snh phn tch A.B.C v cc khch hng v ngi cung ng cho php DN c cc thng tin c ch v mi quan h tng tc. Cc yu cu trong ghi chp tn kho : Cc quyt nh v chnh sch tn kho cng nh vic thc hin chng u phi da trn cc d liu tn kho. Cc d liu ny cng chnh xc bao nhiu th cng m bo vic ra quyt nh v thc thi quyt nh tt by nhiu. Ch khi no xc nh nhng g thc s ang c trong tay, nh qun tr mi c c nhng quyt nh chnh xc v n hng, lch tin sn xut v vn chuyn. kim tra tt vic tn kho, cc bo co tn kho phi c thm tra chnh xc trong tng chu k tnh ton i vi tng nhm hng A,B,C. Chu k ny thay i ty theo nhm hng: nhm hng A:
148
1 ln/thng; nhm hng B: 1 ln/qu; nhm hng C: 1 ln/nm. Kim tra tn kho thng xuyn cn gip cho doanh nghip gim bt thi gian ngng v gin on sn xut, pht hin nhng thiu st v nguyn nhn gy ra c nhng hot ng iu chnh kp thi. 11.1.2.3 Cung ng ng thi im (just in time: J.I.T) tha mn yu cu vi chi ph thp nht, mt s DN thnh cng trong vic s dng phng php J.I.T. Theo phng php ny mc d tr c xu hng gim n khng. H thng ng thi im bao trm chc nng mua, qun tr d tr v qun tr sn xut. Quan im ny c th hin nh sau: * Sn xut v cung cp cc thnh phn cui cng ng thi im v chng c em bn ng thi im trn th trng. * mi giai on ca qui trnh sn xut, cc chi tit hoc cm chi tit u phi cung cp n v tr cn thit ng lc cn phi c: - Cc cm ph tng chi tit: ng lc chng c rp thnh nhng sn phm hon chnh. - Cc chi tit ring l: ng thi im lp ghp chng thnh cc cm chi tit. - Vt liu th: ng thi im ch to chi tit. Trong h thng sn xut "ng thi im" hay cn gi l "h thng sn xut khng d tr", lng tn kho c kim sot lun mc ti thiu v c xu hng tin st n mc n v. iu ny s mang li nhiu li ch cho doanh nghip, nht l gim ng k chi ph sn xut v ci thin cht lng sn phm cng nh tng cng kh nng p ng nhu cu ca khch hng. Nhng u im ca J.I.T: + Nguyn vt liu, bn thnh phm, thnh phm c giao thng xuyn vi khi lng nh, nn gim chi ph tn tr. + Lp quan h di hn vi nh cung ng nn khng cn thit phi i tm nh cung ng mi. thc hin c phng php cung ng ng thi im, cc nh qun tr sn xut phi tm cch gim nhng s bin i gy ra nhng yu t bn trong v bn ngoi qu trnh iu hnh sn xut. Nhc im: + Lch tip nhn v phn phi nguyn liu, thnh phm rt phc tp. + H thng kim sot v iu hnh hot ng kh khn.
11.2 Qun l mua sm2

Hiu qu ca cc hot ng mua sm ty thuc vo cc nguyn tc qun tr c bn trong lnh vc: d bo - t chc - iu phi - thc hin - gim st.
11.2.1 D on nhu cu
11.2.1.1 Cc yu t xc nh nhu cu ca mt doanh nghip. - Cc nhu cu ca th trng tiu th c thit lp v chn lc (d bo bn hng). - Cc mc tiu marketing thng b khng ch bi cc vn v phn phi v qun l bn hng. - Cc i hi v gi c c th chp nhn c c tnh cht x hi i cng vi sc mua gii hn ca ngi tiu dng. iu ny b hp phm vi ca nhng ngi cung cp v hn ch cht lng c xem xt. - Vic phn phi trn phm vi rt rng cn phi tnh n cc phng tin hu cn (kho vn) nh vn chuyn v bc d. - Cc kh nng ca doanh nghip v sn xut theo l thuyt v thc t, nng lc v k thut, thng mi v qun tr ca cn b, tnh trng ti chnh, kh nng vay vn.
2 This
149 11.2.1.2 Cc yu t ngu nhin. Trong vic xc nh nhu cu ca mt doanh nghip cn phi a ra nh hng ca cc yu t bn ngoi khng lin quan trc tip n hot ng nhng c th tc ng n vic ch o v qun tr thng thng nh: cc yu t kinh t quc gia v hnh chnh; cc yu t k thut; cc yu t x hi, cc yu t a l; cc yu t kinh t quc t. (Xem li cc yu t mi trng chng I)
11.2.2 Phn tch nhu cu.

Gii thch s b: Cc nghin cu v yu cu v tnh kh thi phi c thc hin trc khi bt u bt k mt hot ng u t hoc mua sm no. Phn tch v gi tr chc nng. - nh gi nh hng di hn ca vic mua sm thit b hoc hng tiu dng v phng din kinh t, mi trng v x hi, thay i li sng v kiu cch tiu dng m to ra s ph thuc mi. - Phn tch c ph phn v hiu qu chi ph - Mt hng cn nn mua hay t sn xut, kh nng v ti chnh v k thut sn sng hay cha? im ha vn ca mt nh my nh vy c tnh ton cha? - nh gi cc chi ph c lin quan. - Phng php ch to, trnh k thut ch to, cc hn ch kinh t - k thut trong s dng. - Uy tn v cht lng v tin cy di hn. - Chi ph v s d dng trong bo dng. - Kh nng thay th bng mt hng khc. - nh gi thng tin v cc ngun cung cp cnh tranh, nhng ngun cung cp thay th c khai thc ht hay cha.
11.2.3 Son tho mt k hoch mua sm.

K hoch mua sm thng da trn c s cc nhu cu c xc nh v chn la trc nh: - Thit lp cc mc tiu cung cp t cc ngun trong nc v ngoi nc. - Lp lch biu cho cc n hng nhm p ng nhu cu ca ngi s dng, lu thi gian cn thit thu thp cc s liu qu kh v cc d tnh v u vo sn xut v lng bn. - Xc nh ngun vn hin c v c tnh ngun vn cn c. - T chc hp l vic tip nhn v qun l hng khi nhn hng. Cha kha ca cng vic ny l s khn ngoan ca nh qun tr, mt k hoch mua sm thng thng l k hoch hng nm, n a ra cc chi tit ca mc tiu mua sm hin ti nh gi c, thi hn giao hng, iu kin thanh ton, bo him v dch v sau khi bn
11.3 Qun tr d tr (tn kho)3

11.3.1 Cc quan im i lp v tn kho
Chnh sch tn kho rt quan trng khin cho cc nh qun l sn xut, qun l marketing v qun l ti chnh phi lm vic cng nhau t c s thng nht. C nhiu quan im khc nhau v chnh sch tn kho, c s cn bng cc mc tiu khc nhau nh: gim chi ph sn xut, gim chi ph tn kho v tng kh nng p ng nhu cu cho khch hng. Mc ny s gii quyt cc quan im i chi nhau thit lp chnh sch tn kho. Chng ta kho st v bn cht ca tn kho v cc cng vic bn trong h thng tn kho, xy dng nhng vn c bn trong hoch nh tn kho v k thut phn tch mt s vn tn kho. C nhiu l do gii thch ti sao mun tn kho v ti sao li khng mun tn kho?
3 This
150 11.3.1.1 Ti sao chng ta gi hng tn kho?
Tn kho l cn thit nhng vn quan trng l khi lng hng tn kho c gi l bao nhiu cho ph hp vi iu kin hot ng sn xut - kinh doanh ca n v. Chng ta gi hng tn kho v mt vi chi ph sau y thp: Chi ph cht lng khi ng : Khi chng ta bt u sn xut mt l hng th s c nhiu nhc im trong giai on u, nh cng nhn c th ang hc cch thc sn xut, vt liu khng t c tnh, my mc lp t cn c s iu chnh. Kch thc l hng cng ln th c t thay i trong nm v t ph liu hn. Tn kho c th cn thit cho hiu qu vn hnh ca h thng sn xut nhng cng c nhiu l do i vi vic ti sao ta khng gi hng tn kho. Thnh phm - Chun b lng hng trc khi giao hng. - Nng lc sn xut c hn. - Sn phm c th trng by cho khch hng. Bn thnh phm - V khu qun l, khng th kt hp 2 giai on sn xut li - Sn xut v vn chuyn cc l hng ln khin cho tn kho nhiu hn nhng c th gim chi ph sn xut, chi ph vn chuyn nguyn vt liu. Vt liu th - Do mt s nh cung cp sn xut v vn chuyn mt vi vt liu th theo l. - Lng t mua ln lm tn kho nhiu hn nhng c th c khu tr theo s lng mua, gim c chi ph mua hng. 11.3.1.2 Ti sao chng ta khng gi hng tn kho?
Mt s l do sau y lm cho chi ph gia tng khi lng tn kho cao. Chi ph tn tr: L nhng chi ph pht sinh c lin quan n vic tn tr nh trong bng 6-2 di y. Chi ph cho vic p ng khch hng : Nu lng bn thnh phm tn kho qu ln th n lm cn tr h thng sn xut. Thi gian cn sn xut, phn phi cc n hng ca khch hng gia tng th kh nng p ng nhng thay i cc n hng ca khch hng yu i. Chi ph cho s phi hp sn xut: Do lng tn kho qu ln lm cn tr qui trnh sn xut nn nhiu lao ng c cn n gii ta s tc nghn, gii quyt nhng vn tc nghn lin quan n sn xut v lch trnh phi hp. Chi ph v cht lng ca l hng ln: Khi sn xut nhng l hng c kch thc ln s to nn tn kho ln. Trong vi trng hp, mt s s b hng v mt s lng chi tit ca l sn xut s c nhc im. Nu kch thc l hng nh hn c th gim c lng km phm cht. Bng 6-: Nhng chi ph pht sinh trong qu trnh tn tr. Chi ph v nh ca hoc kho hng: - Tin thu hoc khu hao. - Thu nh t. - Bo him nh kho. Chi ph s dng thit b, phng tin: - Tin thu hoc khu hao thit b, phng tin. - Chi ph nhin liu cho thit b, phng tin hot ng. - Chi ph vn hnh thit b. Chi ph nhn lc cho hot ng gim st qun l: - Chi ph lng cho nhn vin bo qun. - Chi ph qun l iu hnh kho hng. Ph tn cho vic u t vo hng tn kho: - Ph tn do vic vay mn mua hng v chi ph tr li vay. - Ph bo him hng ha trong kho. Chi ph khc pht sinh: - Chi ph do hao ht, mt mt vt liu. - Chi ph do khng s dng c nguyn vt liu . - Chi ph o kho hn ch s gim st v cht lng.
151
11.3.2 Bn cht ca tn kho:

Hai vn quan trng trong mi hoch nh tn kho l: - Cn t hng l bao nhiu cho tng loi nguyn vt liu ? - Khi no th tin hnh t hng li ? Hng ha tn kho c th bao gm c nhu cu nguyn vt liu ph thuc ln nhu cu nguyn vt liu c lp. Trong tn kho nhu cu c lp, nhu cu tn kho ca mt loi hng tn kho c lp vi nhu cu tn kho ca bt k loi hng no khc. V d nh hng ha l thnh phm vn chuyn cho khch hng. Nhu cu ca cc loi hng ny c c lng thng qua d bo hoc nhng n hng ca khch hng. Mc ch ca chng ny l cp n quyt nh v lng t hng v im t hng ca nhng hng ha c nhu cu c lp. Tn kho c nhu cu ph thuc bao gm cc loi hng m nhu cu ca n ph thuc vo nhu cu ca hng ha khc trong tn kho. V d: lp rp c mt xe p chng ta cn 2 lp xe, 1 sn xe, 1 gi-ng,... Ni chung, nhu cu v vt liu v cc phn t c th tnh ton nu chng ta c th c lng c nhu cu ca cc loi thnh phm cn s dng chng. Cc quyt nh v lng t hng v im t hng li cho hng ha tn kho ph thuc rt khc bit vi tn kho c lp Nhng nguyn vt liu, hng ha mua v c kim tra trc khi a vo cc kho d tr. n lt cn phi qun l chng, vic qun tr d tr bao qut trn ba phng din: Qun tr hin vt ca d tr, qun tr k ton v qun tr kinh t ca d tr .
11.3.3 Qun tr hin vt ca d tr.

Qun tr v mt vt cht ca d tr da vo vic ti u ha s lu kho ca sn phm: din tch v s lng cn thit l bao nhiu? kho tng c nhng phng tin no, trong s c nhng phng tin vn chuyn no?, cn phi mua chng nh th no?. p n cho cu tr li ny cho php thy kh nng sinh li ca cc khan u t chp nhn. Qun tr tt v mt vt cht ca d tr bo m cho khch hng ca doanh nghip mt "mc dch v tt" v c th to ra mt li th so vi cc i th. 11.3.3.1 Nhng nguyn tc c bn ca kho tng. Trong cc doanh nghip cng nghip, ngi ta chia thnh kho thnh phm, kho nguyn vt liu, kho cc b phn linh kin, kho dng c ngh.v.v. Trong cc doanh nghip thng nghip bn bun hoc bn l, hng ha c d tr cc kho tm gi hoc l cc kho d tr, nhng cng c din tch bn. Nhng kho ny l cn thit, bi v cc d tr phi c bo v chng n trm, chng thi tit xu, chng nng, m v chng nhng bin dng v.v. Nhng c s d tr cn phi kn v ph hp vi tng loi sn phm, hng ha, vt t cn c bo v. a im kho d tr cn phi c b tr sao cho vic vn chuyn ti thiu v d dng cho vic nhp, xut cc hng ha. 11.3.3.2 M ha v phng php xp t cc sn phm d tr thun li cho cng tc d tr v tng tc gii phng kho, cn thit phi nhn dng sn phm mt cch nhanh chng. Gii php n gin nht l s dng tn gi ca chng, nhng cch gi tn ny thng t
152
c s dng, c bit khi chng gm nhng ch dn k thut hoc kch c, do doanh nghip thng s dng mt b m s (chng hn nh: 1234) hoc c ch ci v s cho mi mt hng d tr. - Nhng phng php xp t cc sn phm d tr. C nhiu phng php sp xp sn phm, chng c th c kt hp vi nhau. + Phng php: "Mi ch mt vt, mi vt ch ca mnh" l dnh cho mi mt loi sn phm mt ch quy nh. u im l d dng nh v sn phm, vt t trong kho; xc nh lng d tr tha hay thiu mt cch nhanh chng. Nhng mc nhc im l khng tn dng c din tch kho tng. + Phng php ph qut v tr: "bt k vt g, bt k ch no" l s dng v tr no cn trng lc a hng vo kho, mt sn phm c nhiu i ch. u im ca n l tn dng c din tch kho tng, nhng kh v mt thng tin nh v c ch trng khi nhp kho v tm a ch sn phm khi xut kho. + Phng php tn sut quay vng: Loi hng no ra vo nhiu nht c xp ch thun tin nht. + Phng php hai kho: Kho c chia lm hai b phn: Kho d tr c cung ng do nhp kho v cung cp s lng nh cho kho phn phi t xc lp cc n t hng. + Phng php vo trc ra trc (first in, first out FI FO)
11.3.4 Qun tr k ton d tr.

11.3.4.1 Nm s lng d tr: - Doanh nghip s dng cc phiu kho ghi chp s vn ng ca hng ha (nhp v xut) v tnh ton s lng tn kho (d tr cui cng = d tr ban u + nhp - xut) - Kim k: Phiu kho cho php nm c hng tn trong kho v mt giy t, nhng n khng th tnh c nhng mt mt hoc h hng tt c cc dng. khc phc iu ny, quy nh cc doanh nghip thc hin kim k mt cch thng xuyn (k ton), hoc gin on (ngoi k ton). Vic kim k ny l c s nh gi d tr c biu th bng cn i, cho php nh qun tr bit c bt c lc no v tnh hnh d tr ca h. Vic k ton ny ca d tr l kh d dng v s lng hin vt, nhng c nhiu kh khn v gi tr. 11.3.4.2 Nm gi tr d tr. Vic nm cc d tr v mt gi tr l kh khn, v thng thng cc mt hng nhp vo c nhng gi mua khc nhau. Vn cn phi nh gi cho chng khi xut kho theo gi no? V phng php c th s dng (xem thm trong k ton d tr): - Phng php nhn din. - Phng php gi bnh qun gia quyn. - Phng php FIFO. - Phng php LIFO. C bn phng php trn u l phng php k ton c tha nhn. Tuy nhin, la chn phng php p dng cn ch trng ti nh hng ca tng phng php i vi bng tng kt ti sn v bng k li l ca doanh nghip.
11.3.5 Qun tr kinh t ca d tr.

Chc nng d tr phi thc hin hai mc tiu c v tri ngc nhau: - Mc tiu an ton: c d tr trnh mi gin on. - Mc tiu ti chnh: gim n mc thp nht c th c v mc d tr gim nhng chi ph kho tng. gii quyt iu , qun tr d tr cn tr li hai cu hi: - t hng khi no? - S lng mi ln t hng l bao nhiu?
153 11.3.5.1 Nhng khi nim c bn. D tr trung bnh: l d tr c lu li bnh qun trong doanh nghip trong thi gian nht nh, d tr trung bnh gim khi s ti d tr tng ln.
Figure 11.1
D tr gn vi thi hn cung ng: d tr ti thiu. Nu nh doanh nghip ch lng d tr xung bng 0 mi a n hng cho nh cung ng, n s ri vo tnh trng gin on d tr trong qung thi gian c gi l thi gian ti d tr. Do vy, vo lc thc hin vic t hng cn phi c d tr mt khi lng hng p ng nhu cu trong thi gian t khi t hng n khi nhn hng. D tr ti thiu p ng nhu cu ny. D tr an ton hoc d tr bo him
154
Figure 11.2
11.3.5.2 Nhng chi ph lin quan n d tr Khi thc hin d tr, doanh nghip cn phi tnh ton ba loi chi ph: Chi ph tn tr:l nhng chi ph c lin quan n hot ng thc hin tn kho, bao gm: Chi ph kho : Chi ph ny nhm bo m hng ha d tr, chi ph cho kho tng (thu hoc khu hao hng nm nh kho), chi ph khai thc kho (tin lng v bo him x hi cho nhn vin kho, tin thu hoc khu hao hng nm my mc thit b, nh sng...), chi ph bo dng thit b, chi ph bo him, chi ph qun l Chi ph st gi hng trong qu trnh d tr trong kho: phi phn bit hai nguyn nhn st gi: - St gi do li thi lin quan n nhng mt hng theo mt hoc cng ngh tin trin nhanh - St gi do h hng, chng hn do nhng tai nn khi chuyn ch, bay hi, trm cp, hoc b ph bi nhng loi gm nhm... Ch ph t hng : l nhng chi ph cho mi ln DN bt u qu trnh mua ti d tr. Loi chi ph ny bao gm nhng chi ph c lin quan n n hng nh: chi ph cc mu n s dng v chi ph x l cc n t hng, th tn, in thoi, i li, tin lng v bo him x hi ca nhn vin mua (tm ngi cung ng, thng lng, tho n t hng, thc dc, nhc nh...), ca nhn vin k ton (ghi chp, thanh ton ha n v.v), chi ph b tr thit b, chi ph cho cng tc kim tra v s v cht lng hng ha. Khi chng ta sn xut mt l hng s pht sinh mt chi ph cho vic chuyn i qui trnh do s thay i sn phm t giai on trc sang giai on tip theo. Kch thc l hng cng ln th tn kho vt t cng ln, nhng chng ta t hng t ln trong nm th chi ph t hng hng nm thp hn. Chi ph mua hng : Loi chi ph ny ph thuc vo nhu cu hng nm ca DN v gi mua. Khi mua nguyn vt liu vi kch thc l hng ln s lm tng chi ph tn tr nhng chi ph mua hng thp hn do chit khu theo s lng v cc ph vn chuyn cng gim. Chi ph thiu hng : l nhng khon b thit hi do khng hng trong kho, mi khi chng ta thiu hng tn kho nguyn vt liu cho sn xut hoc thnh phm cho khch hng, c th chu mt khon chi ph
155 nh l s gim st v doanh s bn hng, v gy mt lng tin i vi khch hng. Nu thiu ht nguyn vt liu cho sn xut c th bao gm nhng chi ph ca s ph v qui trnh sn xut ny v i khi dn n mt doanh thu, mt lng tin khch hng. Loi chi ph ny gm: Doanh thu b mt do thiu hng doanh nghip khng c th tha mn c nhu cu v vt t, hng ha. Thit hi do gin on sn xut v thiu nguyn vt liu. Chi ph gin on c tnh bng s mt i do ngng sn xut, hoc s tin mt do b l c hi kim c cng thm phn mt i hnh nh, nhn hiu ca doanh nghip (chng hn: s mt lng tin ca khch hng). Loi chi ph ny rt kh c lng, d khc phc tnh trng ny, ngi ta phi c d tr b sung hay gi l d tr an ton. Cc loi chi ph ny c mi quan h qua li vi nhau, nu lng t hng nhiu th chi ph t hng s thp nhng chi ph lu hng li tng v hng trong kho nhiu. Mt khc, t hng nhiu kh nng b mt doanh thu thp, chi ph thiu hng thp. Mc tiu ca qun l kinh t d tr l lm ti thiu chi ph ton b ca d tr. Cc nh qun tr doanh nghip mun kim sot hng cung ng phi quan tm n hai vn sau: Mt l: Xc nh mc m hng tn kho cn c b sung thm, ngha l xc nh khi no phi t hng. Hai l: Xc nh s lng mi ln t hng. Nu ch t hng nhu cu v ng lc th s lm gim ti a chi ph tn kho. 11.3.5.3 Xc nh mc ti t hng. Hng tn kho cn n mc no th doanh nghip cn phi t b sung? Tr li cu hi ny l xc nh mc ti t hng c th l s lng hoc gi tr. Mc tiu ca vic xc nh im ti t hng l nhm hn ch ti a chi ph lu kho v thit hi do thiu hng. Mc ti t hng ph thuc vo ba yu t: thi gian ch i, mc d tr an ton v mc s dng d kin hng ngy. Thi gian ch i l s ngy tnh t ngy t hng cho n khi nhn c hng t. Mc d tr an ton l s lng (hoc gi tr) hng tn kho d phng cho cc trng hp hng t n tr hoc s dng nhiu hn d kin. Mc s dng d kin hng ngy l mc s dng bnh qun ca mt trong k 1 nm. Mc ti t hng c xc nh nh sau:
Figure 11.3
V d 5-1:Mt doanh nghip ang xc nh mc ti t hng cho mt hng A, c cc ti liu nh sau: - Thi gian ch i: 20 ngy - Mc s dng d kin hng ngy: 50 n v - Mc d tr an ton: 400 n v Mc ti t hng ca mt hng A l: 400 + (50 x 20) = 1.400 n v. Kt qu ny c ngha l khi trong kho cn 400 n v mt hng A th doanh nghip t mua b sung l hp l nht. Nu hng t khng b chm tr v mc s dng hng ngy ng nh d kin th trong ln t sau khng cn c mc d tr an ton. Mc ti t hng trong trng hp ny l 50 x 20 = 1.000 n v.
156
11.4 H thng lt t hnh c nh4

H thng lng t hng c nh thit lp cc n hng vi cng s lng cho mt loi vt liu khi vt liu c t hng. Lng tn kho gim cho n mc gii hn no s c tin hnh t hng, ti thi im lng hng cn li c tnh bng cch c lng s lng vt liu mong i c s dng gia thi gian chng ta t hng n khi nhn c l hng khc ca loi vt liu ny. Quyt nh ch yu ca h thng lng t hng c nh l xc nh s lng hng cn t cho mi n hng v im t hng li l bao nhiu?
11.4.1 Xc nh lng t hng:

Khi cc nh qun tr tc nghip phi quyt nh s lng ca mt vt liu t hng trong h thng t hng c nh, khng c cng thc n gin no p dng cho mi tnh hung. Chng ta kho st y c lng ti u n hng theo 3 kiu tn kho. M hnh: Lng t hng kinh t c bn (EOQ)
11.4.2 CC GI THIT P DNG M HNH:

- Nhu cu hng nm (D), chi ph tn tr (H) v chi ph t hng (S) c th tnh c. - Tn kho trung bnh l kch c ca n hng chia 2 (Q/2). iu ny hm l khng c hng tn kho an ton, n hng c nhn ngay lp tc, vt liu c s dng theo t l ng nht v hon ton s dng ht khi nhn n hng mi. - Cc chi ph do ht hng v nhng chi ph khc khng ng k.
Figure 11.4
V d 6-2: Cng ty C tn kho hng ngn vale ng nc bn cho nhng th ng nc, nh thu v cc nh bn l. Tng gim c doanh nghip lu tm n vic c bao nhiu tin c th tit kim c hng nm
4 This
157 nu EOQ c dng thay v s dng chnh sch nh hin nay ca x nghip. ng ta yu cu nhn vin phn tch tn kho, lp bng phn tch ca loi vt liu ny thy vic tit kim (nu c) do vic dng EOQ. Nhn vin phn tch lp cc c lng sau y t nhng thng tin k ton: D = 10.000 vale/nm, Q = 400 vale/n hng (lng t hng hin nay), H = 0,4 triu ng/vale/nm v S = 5,5 triu ng/n hng. Gii php: - Nhn vin k ton tnh tng chi ph cho hng tn kho hin ti trong nm:
Figure 11.5
- Khi p dng m hnh EOQ: Lng hng ti u cho mt n hng:
Figure 11.6
- c tnh khon tit kim hng nm: TK = TC1 TC2 = 217,5 - 209,76 = 7,74 triu ng 11.4.2.1 M hnh: EOQ cho cc l sn xut (POQ): Gi thit ca m hnh: Nhu cu hng nm, chi ph tn tr v chi ph t hng ca mt loi vt liu c th c lng c. Khng s dng tn kho an ton, vt liu c cung cp theo mc ng nht (p), vt liu c s dng mc ng nht (d) v tt c vt liu c dng ht ton b khi n hng k tip v n.
158
Nu ht tn kho th s p ng khch hng v cc chi ph khc khng ng k. Khng c chit khu theo s lng. Mc cung cp (p) ln hn mc s dng (d) (d p) M hnh EOQ cho l sn xut (POQ), hu dng cho vic xc nh kch thc n hng nu mt vt liu c sn xut mt giai on ca qui trnh sn xut, tn tr trong kho v sau gi qua giai on khc trong sn xut hay vn chuyn n khch hng. M hnh ny cho ta thy cc n hng c sn xut mc ng nht (p) trong giai on u ca chu k tn kho v c dng mc ng nht (d) sut chu k. Mc gia tng tn kho l (p - d) trong sn xut v khng bao gi t mc Q nh trong m hnh EOQ.
Figure 11.7
V d 6-3: Cng ty C c b phn sn xut bn cnh c th sn xut vale # 3925. Nu vale ny sn xut ti ch theo l sn xut, h mun nhp kho mt cch t t vo nh kho chnh dng. ng gim c quan tm n vic ny c nh hng th no n lng t hng v chi ph hng tn kho hng nm, ng yu cu nhn vin phn tch tn kho thy khon tit kim khi dng m hnh ny. S liu c c lng nh sau: D = 10.000 vale/nm, H = 0,4 triu ng/vale/nm, S = 5,5 triu ng/n hng, p = 120 vale/ngy, d = 40 vale/ngy. Gii php :
159
Figure 11.8
11.4.2.2 M hnh: EOQ vi chit khu s lng: Cc nh cung cp c th bn hng ha ca h vi gi n v thp hn nu lng hng c t mua ln hn. Thc t ny gi l chit khu theo s lng bi v nhng n hng s lng ln c th r hn khi sn xut v vn chuyn. Vn quan tm trong hu ht cc quyt nh s lng ca n hng l t vt liu cho tng n hng t c gi tt nht, nhng cng khng nn mua nhiu qu th chi ph tn tr lm hng khon tit kim do mua hng em li. Gi thit ca m hnh: - Nhu cu hng nm, chi ph tn tr v chi ph t hng cho mt loi vt liu c th c lng c. - Mc tn kho trung bnh hng nm c th c lng theo 2 cch: Q/2 : Nu gi thit ca m hnh EOQ ph bin: khng c tn kho an ton, n hng c nhn tt c mt ln, vt liu c dng mc ng nht v vt liu c dng ht khi n hng mi v n. Q(p-d)/2p: Nu cc gi thit m hnh POQ ph bin: khng c tn kho an ton, vt liu c cung cp theo mc ng nht (p) , s dng mc ng nht (d) v vt liu c dng ht ton b khi n hng mi v n. - S thit ht tn kho, s p ng khch hng v chi ph khc c th tnh c. - C chit khu s lng, khi lng t hng ln gi s gim. Cng thc tnh chi ph: Chi ph mua vt liu hng nm = Nhu cu hng nm x Gi n v vt liu Cvl = D x g Tng chi ph vt liu Tng chi ph vic Chi ph vt liu TK hng nm tn kho hng nm hng nm TMC = TC + Cvl ***SORRY, THIS MEDIA TYPE IS NOT SUPPORTED.***
160
Cc bc thc hin: - Tnh lng hng ti u tng mc khu tr. Ch rng chi ph tn tr mt n v hng nm (H) c th c xc nh l t l phn trm (I) ca gi mua vt liu hay chi ph sn xut. - Xc nh xem Q* tng mc c kh thi khng, nu khng th iu chnh cho ph hp vi tng mc khu tr . - Tnh tng chi ph hng tn kho tng mc khu tr v chn mc c tng chi ph nh nht quyt nh thc hin. V d 6-4: EOQ vi chit khu theo s lng cng ty C ca v d 5-2. Nh cung cp loi vale #3925 ngh cng ty C mua s lng nhiu hn so vi hin nay s c gim gi nh sau: Mc khu tr 1 - 399 400 - 699 Trn 700 n gi (Triu ng) 2,2 2,0 1,8
Table 11.2
ng gim c yu cu nhn vin phn tch tn kho, nghin cu gi mi vi 2 gi thit: n hng c nhn ngay cng mt lc v n hng c nhn t t. Gi s chi ph tn tr c c tnh l 20% gi mua. Gii php: Trng hp n hng c nhn ngay cng mt lc :
161
Figure 11.9
Trng hp n hng c giao t t:
162
Figure 11.10
- So snh chi ph tng mc khu tr, ta thy mc chi ph mc khu tr 3 l nh nht nn quyt nh t mua hng l 700 vale/n hng.
11.4.3 Xc nh im t hng:
Khi thit lp im t hng trong h thng tn kho vi lng t hng c nh, cc nh qun tr chm trn vi mt vi nhu cu xy ra trong tin trnh b sung nhp kho. Gi (OP) l lng vt liu s c dng n trong khi ch i mt n hng vt liu mi. S thay i trong (OP) xy ra t 2 ngun: u tin, thi gian nhp hng cn nhn mt n hng l nguyn nhn ca thay i. V d nh nh cung cp c th gp kh khn trong tin trnh t hng v cc cng ty vn chuyn c th hng phng tin lm chm tr vic giao hng. Th hai, nhu cu vt liu hng ngy cng l nguyn nhn ca thay i. V d nh nhu cu ca khch hng i vi thnh phm thay i ln tng ngy v nhu cu ca cc b phn sn xut i vi vt liu th cng khc nhau do s thay i trong lch trnh sn xut. Nu n hng n tr hay nhu cu vt liu ln hn mong i trong khi chng ta ang ch hng v, vic ht tn kho c th xy ra, c ngha l tn kho khng hu hiu. p ng nhu cu ca vt liu trong thi gian nhp kho, cc nh qun tr tc nghip s dng lng tn kho an ton, nh vy chi ph thiu ht t xy ra. Nu chng ta dng tn kho an ton qu ln, chi ph tn kho ca nhng vt liu ny s tr nn qu sc, nhng dng tn kho an ton qu nh th chi ph thiu ht tr nn qu ln. Cc nh qun tr mun cn bng 2 loi chi ph ny khi h xc nh im t hng. S 6-5 cho thy mi quan h gia nhu cu trong thi gian thc hin n hng, tn kho an ton, im t hng v kh nng xy ra ht hng trong tng chu k t hng li. Vic c gng cn bng chi ph tn kho ca tn kho an ton qu nhiu hay qu t ca tng loi vt liu, cc nh phn tch phi tm kim gii php ti u cho vn ny. Tr ngi chnh xc nh mc tn kho
163 an ton ti u l c lng chi ph do ht kho, chi ph l bao nhiu ? Li nhun chng ta b mt l bao nhiu hay l mt lng tin ca khch hng. Do nhng tr ngi trong vic xc nh chnh xc chi ph thiu ht, cc nh phn tch phi dng cch tip cn khc lp tn kho an ton; lp im t hng li mc phc v xc nh bi chnh sch qun l.
11.4.4 BI TP T GII:
1: Mt siu th c nhu cu hng nm v sn phm A l 40.000 sn phm. Chi ph t hng l 250.000 ng/n hng, khng k s lng t hng l bao nhiu; chi ph tn tr l 20% n gi sn phm. Sn phm A c cung cp vi gi 100.000 ng/sn phm. Hi ngi ta t hng mi ln bao nhiu sn phm ti thiu ha tng chi ph tn kho? Gi s thi gian thc hin n hng l 2 ngy, thi gian lm vic trong nm l 250 ngy. Xc nh im t hng li ca sn phm trn? 2: Mt cng ty c nhu cu sn xut v sn phm C hng nm l 5.000 sn phm. n gi ca sn phm ny l 100.000 ng/sn phm v chi ph tn tr l 20% n gi ca n. Chi ph chuyn i sn xut l 200.000 ng cho mi ln chuyn i l sn xut. Mc sn xut hin ti l 20.000 sn phm/nm. Hi, nn sn xut theo l c no ti thiu ha chi ph (mi nm lm vic 250 ngy). 3: Nh cung cp du ha X gi n cng ty La chuyn kinh doanh du ha bng gi chit khu nh sau: Lng mua (thng) 1-999 1.000-2.999 trn 3.000 n gi (ngn ng/thng) 200 180 175
Table 11.3
Nu chi ph tn tr l 25% n gi v phi tn 1 triu ng cho mi ln t hng, khng k s lng t hng mi ln l bao nhiu. Theo bn, cng ty nn t hng mi ln bao nhiu thng hng li ch do mc chit khu trn, nu bit nhu cu hng nm l 10.000 thng. 4: Cng ty G sn xut phn, mt loi nguyn liu th cn c s dng vi s lng ln cho sn xut nm ti theo d bo l 2,5 triu tn. Nu gi ca nguyn liu ny l 1,225 triu ng/tn, chi ph tn tr l l 35% chi ph n v nguyn liu v chi ph t hng l 15,95 triu ng/n hng. Yu cu: a. Cng ty nn mua vi s lng no? Chi ph tn kho hng nm l bao nhiu ? b. Thi cch qung gia hai ln t hng ? (bit doanh nghip lm vic 300 ngy trong nm) 5: n v A c nhu cu v tin mt cho kho qu ca h giao dch hng ngy. Nu n v c lng 250 t ng c cn n vo nm ti, chi ph cho tng ln rt tin t ngn hng v tin mt l 2,65 triu ng (bao gm c chi ph cho vic vn phng, p ti vn chuyn) v chi ph cho vic bo qun tin mt nhn ri khng dng n l 0,8% (ng/nm). Yu cu: a) Lng tin mt ca n v A cn cho tng ln rt l bao nhiu ? b) Tng chi ph vic tn kho hng nm l bao nhiu cho kt qu phn a ? c) Thi gian cch qung gia 2 ln t hng, bit thi gian lm vic trong nm l 260 ngy v tin mt t mc Q*. 6: Doanh nghip t nhn X bn l ha cht dit cn trng. Sn phm ny c t t nh bun s vi gi 120.000 ng/kg, nhu cu cho nm ti c lng l 50 tn. Nu doanh nghip t hng di 7,5 tn/n hng, th chi ph tn tr l 35% n gi mua/nm v chi ph t hng l 15,05 triu ng/n hng. Nu doanh nghip t nhiu hn 7,5 tn th chi ph tn tr gim xung cn 25% n gi mua/nm, nhng chi ph t hng tng thnh 25,75 triu ng/n hng do chi ph vn chuyn ph tri. Vy doanh nghip nn t bao nhiu hng cho mt n hng ? 7: Mc sn xut ca dy chuyn lp rp thnh phm l 800 a CD/ngy. Sau khi lp rp xong, cc a ny i thng vo kho thnh phm. Bit nhu cu ca khch hng trung bnh l 400 a CD/ngy v khong 50.000 a CD/nm, nu vic vn hnh dy chuyn lp rp tn 5 triu ng v chi ph cho vic tn tr l 10.000ng/a CD/nm.
164
a) Nn sn xut a CD theo l ln c bao nhiu dy chuyn lp rp thnh phm? b) Tnh tng chi ph mc sn xut ti u? 8: Mt cng ty tinh ch du mua du th theo hp ng cung cp di hn vi gi 225.000 ng/thng. Vic vn chuyn du th n nh my c thc hin vi s lng 10.000 thng/ngy, nh my ch s dng mc 5.000 thng/ngy v nh mua 500.000 thng du th vo nm ti. Nu chi ph cho vic tn tr hng l 25% n gi mua/nm v chi ph t hng cho mt n hng l 75 triu ng. Tnh lng hng ti u cho n hng v tng chi ph n hng ny l bao nhiu? 9: Mt nh bun s cung cp vt liu xy dng bn cc loi ca nhm. Loi ca thng dng hin nay c c lng c nhu cu nm ti l 50.000 ca. Chi ph t v nhn hng cho mt n hng l 2 triu ng, chi ph cho vic tn tr l 30% n gi mua. Nh cung cp a ra bng gi chit khu loi ca ny nh sau:
Lng t hng (n v) 1 - 999 1.000 - 1.999 Trn 2000

Table 11.4
Gi chit khu (ng) 450.000 390.000 350.000
a. Tnh lng hng ti u v tng chi ph l bao nhiu ? b. Thi gian cch qung gia 2 ln t hng, nu bit thi gian lm vic trong nm l 300 ngy. 10: Nhu cu hng nm v loi sn phm A l 150.000 sn phm, chi ph t hng cho mi n hng l 1 triu ng, chi ph cho vic tn tr hng nm l 15% n gi, mc sn xut sn phm A l 600 sn phm/ngy v mc tiu th l 300 sn phm/ngy. Nu n v nhn hng t 1-5.999 sn phm/n hng th bn gi 150.000 ng/sn phm, nu nhn t 6.000-9.999 sn phm th bn vi gi 130.000 ng/ sn phm, nu nhn trn 10.000 sn phm th bn vi gi 100.000 ng/ sn phm . Xc nh lng t hng ti u v tnh tng chi ph l bao nhiu
Chng 12
Cu hi n tp qun tr cung ng trong doanh nghip

1
U HI 12.1 CA
Nu khi nim v phn tch vai tr cung ng ? Nu cc phng php la chn cung ng, tc dng ca cc phng php la chn cung ng ? Cc yu t nh hng n mua sm? Hy lp k hoch mua sm ? S cn thit ca d tr ? Cc mc d tr ? Cc loi chi ph d tr? Cc m hnh qun tr d tr? Phn bit m hnh EOQ v m hnh POQ ? M hnh chit khu ?
1 This
165
166
CHNG 12. CU HI N TP QUN TR CUNG NG TRONG DOANH NGHIP
Chng 13
Hiu qu kinh t ca sn xut kinh doanh trong doanh nghip

13.1 Hiu qu kinh t v vai tr ca vic nng cao hiu qu kinh t trong sn xut kinh doanh ca doanh nghip1
13.1.1 Khi nim, bn cht ca hiu qu kinh t trong sn xut kinh doanh.
13.1.1.1 Khi nim Hiu qu kinh t ca mt hin tng (hoc qu trnh) kinh t l mt phm tr kinh t phn nh trnh s dng cc ngun lc (nhn lc, ti lc, vt lc, tin vn) t c mc tiu xc nh. T khi nim khi qut ny, c th hnh thnh cng thc biu din khi qut phm tr hiu qu kinh t nh sau: H = K/C (1) Vi H l hiu qu kinh t ca mt hin tng (qu trnh kinh t) no ; K l kt qu thu c t hin tng (qu trnh) kinh t v C l chi ph ton b t c kt qu . V nh th cng c th khi nim ngn gn: hiu qu kinh t phn nh cht lng hot ng kinh t v c xc nh bi t s gia kt qu t c vi chi ph b ra t c kt qu . Quan im ny nh gi c tt nht trnh s dng cc ngun lc mi iu kin ng ca hot ng kinh t. Theo quan nim nh th hon ton c th tnh ton c hiu qu kinh t trong s vn ng v bin i khng ngng ca cc hot ng kinh t, khng ph thuc vo quy m v tc bin ng khc nhau ca chng. T nh ngha v hiu qu kinh t nh trnh by trn, chng ta c th hiu hiu qu kinh t ca hot ng sn xut kinh doanh l mt phm tr kinh t phn nh trnh s dng cc ngun lc (lao ng, my mc, thit b, nguyn vt liu v tin vn) nhm t c mc tiu m doanh nghip xc nh. 13.1.1.2 Bn cht ca hiu qu kinh t trong sn xut kinh doanh Thc cht khi nim hiu qu kinh t ni chung v hiu qu kinh t ca hot ng sn xut kinh doanh ni ring khng nh bn cht ca hiu qu kinh t trong hot ng sn xut kinh doanh l phn nh mt cht lng ca cc hot ng kinh doanh, phn nh trnh s dng cc ngun lc (lao ng, thit b my mc, nguyn nhin vt liu v tin vn) t c mc tiu cui cng ca mi hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip mc tiu ti a ha li nhun. Tuy nhin, hiu r bn cht ca phm tr hiu qu kinh t ca hot ng sn xut kinh doanh, cng cn phn bit ranh gii gia hai khi nim hiu qu v kt qu ca hot ng sn xut kinh doanh. Hiu kt qu hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip l nhng g m doanh nghip t c sau mt qu
1 This
167
168
CHNG 13. HIU QU KINH T CA SN XUT KINH DOANH TRONG DOANH NGHIP trnh sn xut kinh doanh nht nh, kt qu cn t cng l mc tiu cn thit ca doanh nghip. Kt qu hot ng sn xut kinh doanh ca mt doanh nghip c th l nhng i lng cn ong o m c nh s sn phm tiu th mi loi, doanh thu, li nhun, th phn, ... v cng c th l cc i lng ch phn nh mt cht lng hon ton c tnh cht nh tnh nh uy tn ca doanh nghip, l cht lng sn phm, ... Nh th, kt qu bao gi cng l mc tiu ca doanh nghip. Trong khi , cng thc (1) li cho thy trong khi nim v hiu qu sn xut kinh doanh ngi ta s dng c hai ch tiu l kt qu (u ra) v chi ph (cc ngun lc u vo) nh gi hiu qu sn xut kinh doanh. Trong l thuyt v thc t qun tr kinh doanh c hai ch tiu kt qu v chi ph u c th c xc nh bng n v hin vt v n v gi tr. Tuy nhin, s dng n v hin vt xc nh hiu qu kinh t s vp phi kh khn l gia u vo v u ra khng c cng mt n v o lng cn vic s dng n v gi tr lun lun a cc i lng khc nhau v cng mt n v o lng tin t. Vn c t ra l: hiu qu kinh t ni dung v hiu qu kinh t ca sn xut kinh doanh ni ring l mc tiu hay phng tin ca kinh doanh? Trong thc t, nhiu lc ngi ta s dng cc ch tiu hiu qu nh mc tiu cn t v trong nhiu trng hp khc ngi ta li s dng chng nh cng c nhn bit kh nng tin ti mc tiu cn t l kt qu. 13.1.1.3 Phn bit cc loi hiu qu. Thc t cho thy cc loi hiu qu l mt phm tr c s dng rng ri trong tt c cc lnh vc kinh t, k thut, x hi. chng ny chng ta ch gii hn thut ng hiu qu gic kinh t - x hi. Xt trn phng din ny, c th phn bit gia hiu qu kinh t, hiu qu x hi v hiu qu kinh t x hi. Hiu qu x hi phn nh trnh s dng cc ngun lc nhm t c cc mc tiu x hi nht nh. Cc mc tiu x hi thng thy l : gii quyt cng n vic lm trong phm vi ton x hi hoc tng khu vc kinh t ; gim s ngi tht nghip; nng cao trnh v i sng vn ha, tinh thn cho ngi lao ng, m bo mc sng ti thiu cho ngi lao ng, nng cao mc sng cho cc tng lp nhn dn trn c s gii quyt tt cc quan h trong phn phi, m bo v nng cao sc khe; m bo v sinh mi trng;... Nu xem xt hiu qu x hi, ngi ta xem xt mc tng quan gia cc kt qu (mc tiu) t c v mt x hi (ci thin iu kin lao ng, nng cao i sng vn ha v tinh thn, gii quyt cng n vic lm...) v chi ph b ra t c kt qu . Thng thng cc mc tiu kinh t- x hi phi c ch gii quyt trn gic v m nn hiu qu x hi cng thng c quan tm nghin cu phm vi qun l v m. Hiu qu kinh t nh c khi nim phn trn; vi bn cht ca n, hiu qu kinh t l phm tr phi c quan tm nghin cu cc hai gic v m v vi m. Cng v vy, nu xt phm vi nghin cu, chng ta c hiu qu kinh t ca ton b nn kinh t quc dn, hiu qu kinh t ngnh, hiu qu kinh t vng lnh th v hiu qu kinh t hot ng sn xut kinh doanh. Mun t c hiu qu kinh t quc dn, hiu qu kinh t ngnh cng nh hiu qu kinh t vng lnh th cao, vai tr iu tit v m l cc k quan trng. Trong phm vi nghin cu chng ny, chng ta ch quan tm ti hiu qu kinh t ca hot ng sn xut kinh doanh .
13.1.2 Kinh doanh c hiu qu - iu kin sng cn ca mi doanh nghip

13.1.2.1 Hiu qu kinh doanh l cng c qun tr kinh doanh tin hnh bt k mt hot ng sn xut kinh doanh no cng u phi tp hp cc phng tin vt cht cng nh con ngi v thc hin s kt hp gia lao ng vi cc yu t vt cht to ra kt qu ph hp vi ca doanh nghip v t c th to ra li nhun. Nh vy, mc tiu bao trm lu di ca kinh doanh l to ra li nhun, ti a ha li nhun trn c s nhng ngun lc sn xut sn c. t c mc tiu ny, qun tr doanh nghip phi s dng nhiu phng php khc nhau. Hiu qu kinh doanh l mt trong cc cng c cc nh qun tr thc hin chc nng qun tr ca mnh. Vic xem xt v tnh ton hiu qu kinh doanh khng nhng ch cho bit vic sn xut t c trnh no m cn cho php cc nh qun tr phn tch, tm ra cc nhn t a ra cc bin php thch hp trn c hai phng din tng kt qu v gim chi ph kinh doanh, nhm nng cao hiu qu. Bn cht ca phm tr hiu qu ch r trnh s dng cc ngun lc sn xut: trnh s dng cc ngun lc sn xut cng cao, doanh
169 nghip cng c kh nng to ra kt qu cao trong cng mt ngun lc u vo hoc tc tng kt qu ln hn so vi tc tng vic s dng cc ngun lc u vo. y l iu kin tin quyt doanh nghip t mc tiu li nhun ti a. Do xt trn phng din l lun v thc tin, phm tr hiu qu sn xut kinh doanh ng vai tr rt quan trng vic nh gi, so snh, phn tch kinh t nhm tm ra mt gii php ti u nht, a ra phng php ng n nht t mc tiu li nhun ti a. Vi t cch mt cng c nh gi v phn tch kinh t, phm tr hiu qu khng ch c s dng gic tng hp, nh gi chung trnh s dng tng hp cc ngun lc u vo trong phm vi hot ng ca ton doanh nghip, m cn c s dng nh gi trnh s dng tng yu t u vo phm vi ton b hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip cng nh tng b phn cu thnh ca doanh nghip. V nh lu , do phm tr hiu qu c tm quan trng c bit nn trong nhiu trng hp ngi ta coi n khng phi ch nh phng tin t kt qu cao m cn nh chnh mc tiu cn t. 13.1.2.2 S cn thit nng cao hiu qu kinh doanh Sn xut ci g, sn xut nh th no, sn xut cho ai s khng thnh vn bn ci nu ngun ti nguyn khng hn ch. Ngi ta c th sn xut v tn hng ha, s dng thit b my mc, nguyn vt liu, lao ng mt cch khng khn ngoan cng chng sao nu ngun ti nguyn l v tn. Nhng thc t, mi ngun ti nguyn trn tri t nh t ai, khong sn, hi sn, lm sn, ... l mt phm tr hu hn v ngy cng khan him v cn kit do con ngi khai thc v s dng chng. Trong khi mt mt, dn c tng vng, tng quc gia v ton th gii ngy cng tng v tc tng dn s cao lm cho s tng dn s rt ln v mt khc, nhu cu tiu dng vt phm ca con ngi li l phm tr khng c gii hn: khng c gii hn s pht trin cc loi cu v tng loi cu th cng khng c gii hn cng nhiu, cng phong ph, cng c cht lng cao cng tt. Do vy, ca ci khan him li cng khan him v ngy cng khan him theo c ngha tuyt i v tng i ca n. Khan him i hi v bt buc con ngi phi ngh n vic la chn kinh t, khan him tng ln dn n vn la chn kinh t ti u ngy cng phi t ra nghim tc, gay gt. Thc ra, khan him mi ch l iu kin cn ca s la chn kinh t, n buc con ngi phi la chn kinh t v lc dn c cn t m ca ci trn tri t li rt phong ph, cha b cn kit v khai thc, s dng. Khi , loi ngi ch ch pht trin kinh t theo chiu rng: tng trng kt qu sn xut trn c s gia tng cc yu t sn xut: t liu sn xut, t ai,... iu kin cho s la cho kinh t l cng vi s pht trin ca k thut sn xut th cng ngy ngi ta cng tm ra nhiu phng php khc nhau ch to sn phm. K thut sn xut pht trin cho php vi cng nhng ngun lc u vo nht nh ngi ta c th to ra rt nhiu loi sn phm khc nhau. iu ny cho php cc doanh nghip c kh nng la chn kinh t: la chn sn xut kinh doanh sn phm (c cu sn phm) ti u. S la chn ng n s mng li cho doanh nghip hiu qu kinh doanh cao nht, thu c nhiu li ch nht. Giai on pht trin kinh t theo chiu rng kt thc v nhng ch cho s pht trin kinh t theo chiu su: s tng trng kt qu kinh t ca sn xut ch yu nh vo vic ci tin cc yu t sn xut v mt cht lng, ng dng cc tin b k thut mi, cng ngh mi, hon thin cng tc qun tr v c cu kinh t..., nng cao cht lng cc hot ng kinh t. Ni mt cch khi qut l nh vo s nng cao hiu qu kinh doanh. Nh vy, nng cao hiu qu kinh doanh tc l nng cao kh nng s dng cc ngun lc c hn trong sn xut, t c s la chn ti u. Trong iu kin khan him cc ngun lc sn xut th nng cao hiu qu kinh doanh l iu kin khng th khng t ra i vi bt k hot ng sn xut kinh doanh no. Tuy nhin s la chn kinh t ca cc doanh nghip trong cc c ch kinh t khc nhau l khng ging nhau. Trong c ch k hoch ha tp trung, vic la chn kinh t thng khng t ra cho cp doanh nghip. Mi quyt nh kinh t: sn xut ci g? sn xut nh th no? v sn xut cho ai? u c gii quyt t mt trung tm duy nht. Doanh nghip tin hnh cc hot ng sn xut kinh doanh ca mnh theo s ch o t trung tm v v th mc tiu cao nht ca doanh nghip l hon thnh k hoch nh nc giao. Do nhng hn ch nht nh ca c ch k hoch ha tp trung m khng phi ch l vn cc doanh nghip t quan tm ti hiu qu hot ng kinh t ca mnh m trong nhiu trng hp cc doanh nghip hon thnh k hoch bng mi gi. Hot ng kinh doanh trong c ch kinh t th trng, mi trng cnh tranh gay gt, nng cao hiu qu kinh doanh ca hot ng sn xut l iu kin tn ti v pht trin ca cc doanh nghip.
170
CHNG 13. HIU QU KINH T CA SN XUT KINH DOANH TRONG DOANH NGHIP Trong c ch kinh t th trng, vic gii quyt ba vn kinh t c bn: sn xut ci g, sn xut nh th no, sn xut cho ai da trn quan h cung cu, gi c th trng, cnh tranh v hp tc. Cc doanh nghip phi t ra cc quyt nh kinh doanh ca mnh, t hch ton l li, li nhiu hng nhiu, li t hng t, khng c li s i n ph sn. Lc ny, mc tiu li nhun tr thnh mt trong nhng mc tiu quan trng nht, mang tnh cht sng cn ca sn xut kinh doanh. Mt khc, trong nn kinh t th trng th cc doanh nghip phi cnh tranh tn ti v pht trin. Mi trng cnh tranh ny ngy cng gay gt, trong cuc cnh tranh c nhiu doanh nghip tr vng, pht trin sn xut, nhng khng t doanh nghip thua l, gii th, ph sn. c th tr li trong c ch th trng, cc doanh nghip lun phi nng cao cht lng hng ha, gim chi ph sn xut, nng cao uy tn... nhm ti mc tiu ti a li nhun. Cc doanh nghip phi c c li nhun v t c li nhun cng cao cng tt. Do vy, t hiu qu kinh doanh v nng cao hiu qu kinh doanh lun l vn c quan tm ca doanh nghip v tr thnh iu kin sng cn doanh nghip c th tn ti v pht trin trong nn kinh t th trng.
13.2 H thng ch tiu hiu qu kinh t v phng php tnh ton hiu qu kinh t trong cc doanh nghip2
13.2.1 Mc chun v hiu qu kinh t ca hot ng kinh doanh
t lu, khi bn ti hiu qu kinh doanh, nhiu nh khoa hc kinh t cp n mc chun hiu qu (hay cn gi li tiu chun hiu qu). T cng thc nh ngha v hiu qu kinh t; chng ta thy khi thit lp mi quan h t l gia u ra v u vo s c th cho mt dy cc gi tr khc nhau. Vn c t ra l trong cc gi tr t c th cc gi tr no phn nh tnh c hiu qu (nm trong min c hiu qu), cc gi tr no s phn nh tnh hiu qu cao cng nh nhng gi tr no nm trong min khng t hiu qu (phi hiu qu). Chng ta c th hiu mc chun hiu qu l gii hn, l thc o, l cn c, l mt ci mc xc nh ranh gii c hiu qu hay khng c hiu qu v mt ch tiu hiu qu ang xem xt. Xt trn phng din l thuyt, mc d cc tc gi u tha nhn v bn cht khi nim hiu qu kinh t phn nh trnh s dng cc yu t sn xut, song cng thc khi nim hiu qu kinh t cng cha phi l cng thc m cc nh kinh t thng nht tha nhn. V vy, cng khng c tiu chun chung cho mi cng thc hiu qu kinh t, m tiu chun hiu qu kinh t cn ph thuc vo mi cng thc xc nh hiu qu c th. cc doanh nghip, tiu chun hiu qu ph thuc vo tng ch tiu hiu qu kinh t c th. Chng hn, vi cc ch tiu hiu qu lin quan n cc quyt nh la chn kinh t s dng phng php cn bin ngi ta hay so snh cc ch tiu nh doanh thu bin v chi ph bin vi nhau v tiu chun hiu qu l doanh thu bin bng vi chi ph bin (tng hp cng nh cho tng yu t sn xut). Trong phn tch kinh t vi vic s dng cc ch tiu tnh ton trung bnh c khi ly mc trung bnh ca ngnh hoc ca k trc lm mc hiu qu so snh v kt lun tnh hiu qu ca doanh nghip.
13.2.2 H thng ch tiu hiu qu kinh t ca hot ng sn xut kinh doanh

13.2.2.1 Cc khi nim. Doanh s bn: Tin thu c v bn hng ha v dch v Vn sn xut: Vn hiu theo ngha rng bao gm: t ai, nh xng, b quyt k thut, sng kin pht hin nhu cu, thit b, vt t, hng ha v.v. . . bao gm gi tr ca ti sn hu hnh v ti sn v hnh, ti sn c nh, ti sn lu ng v tin mt dng cho sn xut. Theo tnh cht lun chuyn, vn sn xut chia ra vn c nh v vn lu ng. Tng chi ph sn xut gm chi ph c nh, chi ph bin i. Li gp: l phn cn li ca doanh s bn sau khi tr i chi ph bin i Li nhun trc thu bng li gp tr i chi ph c nh
2 This
171 Li nhun sau thu hay cn gi l li nhun thun ty (li rng) bng li nhun trc thu tr i cc khon thu. Mi quan h gia doanh s bn vi cc ch tiu chi ph, li gp v li nhun c trnh by trong bng sau: Doanh s bn Chi ph bin i Chi ph bin i Chi ph c nh Thu Tng chi ph sn xut Li gp Li nhun trc thu Li nhun thun ty (li rng)
Table 13.1
13.2.2.2 Cc ch tiu hiu qu kinh t tng hp 13.2.2.2.1 Cc ch tiu doanh li: Xt trn c phng din l thuyt v thc tin qun tr kinh doanh, cc nh kinh t cng nh cc nh qun tr hot ng kinh doanh thc t cc doanh nghip v cc nh ti tr khi xem xt hiu qu kinh doanh ca doanh nghip u quan tm trc ht n vic tnh ton nh gi ch tiu chung phn nh doanh li ca doanh nghip. V ch tiu doanh li c nh gi cho hai loi vn kinh doanh ca doanh nghip: ton b vn kinh doanh bao gm c vn t c v vn i vay v ch tnh cho vn t c ca doanh nghip, nn s c hai ch tiu phn nh doanh li ca doanh nghip. Cc ch tiu ny c coi l cc ch tiu phn nh sc sinh li ca s vn kinh doanh, khng nh mc t hiu qu kinh doanh ca ton b s vn m doanh nghip s dng ni chung cng nh hiu qu s dng s vn t c ca doanh nghip ni ring. Nhiu tc gi coi cc ch tiu ny l thc o mang tnh quyt nh nh gi hiu qu kinh doanh: Doanh li ca ton b vn kinh doanh:
Figure 13.1
Vi DVKD l doanh li ca ton b vn kinh doanh, l li rng ; VV l li tr vn vay VKD l tng vn kinh doanh ca doanh nghip. Doanh li ca vn t c:
R
172
CHNG 13. HIU QU KINH T CA SN XUT KINH DOANH TRONG DOANH NGHIP
Figure 13.2
Vi DVTC l doanh li vn t c ca mt thi k nht nh. V l tng vn t c. - Ngoi ra, cng thuc ch tiu doanh li cn c th s dng ch tiu doanh li ca doanh thu bn hng, ch tiu ny c xc nh nh sau:
TC
Figure 13.3
Vi DTR l doanh li ca doanh thu trong mt thi k nht nh. TR l doanh thu trong thi k . 13.2.2.2.2 Cc ch tiu tnh hiu qu kinh t Do c nhiu quan nim khc nhau v cng thc tnh nh ngha hiu qu kinh t nn phng din l thuyt cng nh thc t cng c th c nhiu cch biu hin c th khc nhau, c th s dng hai cng thc nh gi hiu qu phn nh tnh hiu qu xt trn phng din gi tr di y: Tnh hiu qu kinh t (H) (theo chi ph ti chnh)
Figure 13.4
Vi QG l sn lng tnh bng gi tr v CTC l chi ph ti chnh. Tnh hiu qu kinh t (H) (theo chi ph kinh doanh )
173
Figure 13.5
Vi CTT l chi ph kinh doanh thc t v CP l chi ph kinh doanh phi t. cng thc trn cn phi hiu chi ph kinh doanh( xem li chng III) l chi ph xc nh trong qun tr chi ph kinh doanh (k ton qun tr) ca doanh nghip. Chi ph kinh doanh khng phi l chi ph ti chnh (chi ph c xc nh trong k ton ti chnh). Chi ph kinh doanh phi t l chi ph kinh doanh chi ra trong iu kin thun li nht. Cng thc ny c s dng rt nhiu trong phn tch, nh gi tnh hiu qu ca ton b hot ng kinh doanh ca doanh nghip ni chung v tng b phn kinh doanh ni ring. 13.2.2.3 Mt s ch tiu hiu qu kinh doanh b phn 13.2.2.3.1 Mi quan h gia ch tiu hiu qu kinh t tng hp v hiu qu kinh t b phn. Bn cnh cc ch tiu hiu qu tng qut phn nh khi qut v cho php kt lun v hiu qu kinh t ca ton b qu trnh sn xut kinh doanh, phn nh trnh s dng tt c cc yu t tham gia vo qu trnh sn xut kinh doanh trong mt thi k nht nh (t liu sn xut, nguyn, nhin vt liu, lao ng, ... v tt nhin bao hm c tc ng ca yu t qun tr n vic s dng c hiu qu cc yu t trn) th ngi ta cn dng cc ch tiu b phn phn tch hiu qu kinh t ca tng mt hot ng, tng yu t sn xut c th. Cc ch tiu hiu qu b phn m nhim hai chc nng c bn sau: Phn tch c tnh cht b sung cho ch tiu tng hp trong mt s trng hp kim tra v khng nh r hn kt lun c rt ra t cc ch tiu tng hp. Phn tch hiu qu tng mt hot ng, hiu qu s dng tng yu t sn xut nhm tm bin php lm ti a ch tiu hiu qu kinh t tng hp. y l chc nng ch yu ca h thng ch tiu ny. Mi quan h gia ch tiu hiu qu kinh t tng hp v ch tiu hiu qu kinh t b phn khng phi l mi quan h cng chiu, trong lc ch tiu tng hp tng ln th c th c nhng ch tiu b phn tng ln v cng c th c ch tiu b phn khng i hoc gim. V vy, cn ch l: + Ch c ch tiu tng hp nh gi c hiu qu ton din v i din cho hiu qu kinh doanh, cn cc ch tiu b phn khng m nhim c chc nng . + Cc ch tiu b phn phn nh hiu qu kinh t ca tng mt hot ng (b phn) nn thng c s dng trong thng k, phn tch c th chnh xc mc nh hng ca tng nhn t, tng mt hot ng, tng b phn cng tc n hiu qu kinh t tng hp. 13.2.2.3.2 Cc ch tiu hiu qu b phn Hiu qu s dng vn Thc ra, mun c cc yu t u vo doanh nghip cn c vn kinh doanh, nu thiu vn mi hot ng ca doanh nghip hoc nh tr hoc km hiu qu. Do cc nh kinh t cho rng ch tiu s dng vn l mt ch tiu hiu qu kinh doanh tng hp. Ch tiu ny c xc nh thng qua cng thc (2) v (3).
174
y c th a ra mt s cng thc c coi l nh gi hiu qu s dng ng vn v tng b phn vn ca doanh nghip: S vng quay ton b vn (SVV ): SV V = TR/V KD (7) Vi SVV l s vng quay ca vn. S vng quay vn cng ln hiu sut s dng vn cng ln. Hiu qu s dng vn c nh (HTSC ): H TSC = R/TSCG (8) Vi HTSC l hiu sut s dng vn (ti sn) c nh v TSCG l tng gi tr ti sn c nh sau khi tr i phn hao mn ti sn c nh tch ly n thi im lp bo co. Ngoi ra, trong nhng iu kin nht nh cn c th c cng thm nhng chi ph xy dng d dang. Ch tiu hiu sut ti sn c nh biu hin mt ng ti sn c nh trong k sn xut ra bnh qun bao nhiu ng li, th hin trnh s dng ti sn c nh trong sn xut kinh doanh, kh nng sinh li ca ti sn c nh. Ngoi ra hiu qu s dng ti sn c nh cn c th c nh gi theo phng php ngc li, tc l ly nghch o cng thc trn v gi l sut ti sn c nh. Ch tiu nghch o cng thc trn v gi l sut ti sn c nh. Ch tiu nghch o ny cho bit to ra mt ng li, doanh nghip cn phi s dng bao nhiu ng vn c nh. Nghin cu hiu qu s dng vn c nh c th thy cc nguyn nhn ca vic s dng vn c nh khng c hiu qu thng l u t ti sn c nh qu mc cn thit, ti sn c nh khng s dng chim t trng ln, s dng ti sn c nh vi cng sut thp hn mc cho php... Hiu qu s dng vn lu ng : HVL = R /VL (9) VL Vi H l hiu qu s dng vn lu ng v VL l vn lu ng bnh qun trong nm. Ch tiu ny cho bit mt ng vn lu ng tao ra bao nhiu li nhun trong k. Ngoi ra, hiu qu s dng vn lu ng cn c phn nh gin tip qua s vng lun chuyn vn lu ng trong nm (SVVL ) hoc s ngy bnh qun mt vng lun chuyn vn lu ng trong nm (SNLC ): SVVL = TR/VL (10)
Figure 13.6
C th thy rng, ch tiu hiu qu s dng vn lu ng tnh theo li nhun s bng tch ca t sut li nhun trong tng gi tr kinh doanh nhn vi s vng lun chuyn lu ng:
175
Figure 13.7
Nh vy, nu c nh ch tiu t trng li nhun trong vn kinh doanh th hiu qu s dng vn lu ng t l thun vi s vng quay vn lu ng. S vng quay vn lu ng cao s c th a ti hiu qu s dng vn cao. Trong cc cng thc trn, vn lu ng bnh qun l s trung bnh ca gi tr vn lu ng thi im u k v thi im cui k Hiu qu vn gp trong cng ty c phn c xc nh bi t sut li nhun ca vn c phn (DVCP ): DVCP(%) = R/V CP (13) Vi DVCP l t sut li nhun ca vn c phn v VCP l vn c phn bnh qun trong k tnh ton. Ch tiu ny cho bit b ra mt ng vn c phn bnh qun trong mt thi k thu v c bao nhiu ng li nhun. Vn c phn bnh qun trong k c xc nh theo cng thc: V CP = SCP x CP Vi SCP l s lng bnh qun c phiu ang lu thng v CP l gi tr mi c phiu. S lng bnh qun c phiu ang lu thng bng s lng c phiu thng ang lu thng ti mt thi im bt k trong nm, nu nm khng c c phiu no c pht hnh thm hoc thu hi (mua li) trong nm. Nu c c phiu c pht hnh hay mua li th s lng bnh qun c phiu phi c xc nh li: SCP = SCPDN + S Vi SCPDN l s c phiu ti thi u nm v S l s lng c phiu bnh qun tng gim trong nm:
Figure 13.8
vi Si l s lng c phiu pht sinh ln th i (nu thu hi th Si m), Ni l s ngy lu hnh ca c phiu trong nm. Nu S mang gi tr m th s lng c phiu gim i trong nm. Ch tiu thu nhp c phiu (li nhun c chia trong nm ca mi c phiu): Nu cu trc vn c phn ch bao gm c phiu thng th: CP = R/SCP (14) Vi CP l thu nhp c phiu. Nu c c c phiu u tin th:
176
Figure 13.9
l li tr c phiu u tin. Ch tiu t sut li nhun c phiu (DCP ): DCP(%) = CP.100/CP (16) Vi DCP l t sut li nhun c phiu. 2.3.2.2 Hiu qu s dng lao ng S lng v cht lng lao ng l yu t c bn trong sn xut, gp phn quan trng trong nng lc sn xut ca doanh nghip. Hiu qu s dng lao ng biu hin nng sut lao ng, mc sinh li ca lao ng v hiu sut tin lng. Nng sut lao ng Trc ht c nng sut lao ng bnh qun nm (NSLN ) xc nh theo cng thc:
Vi
CPUT
Figure 13.10
Vi APN l nng sut lao ng bnh qun nm tnh bng n v hin vt hoc gi tr, QHV l sn lng tnh bng n v hin vt hoc gi tr v AL l s lng lao ng bnh qun trong nm. Nng sut lao ng tnh theo nm chu nh hng rt ln ca vic s dng thi gian lao ng trong nm: s ngy bnh qun lm vic trong nm, s gi bnh qun lm vic mi ngy ca lao ng trong doanh nghip v nng sut lao ng bnh qun mi gi. Nng sut lao ng theo gi (NSLG ) c xc nh t ch tiu nng sut lao ng nm: NSLG = NSLN /N.C.G (18) Trong N l s ngy lm vic bnh qun trong nm; C l s ca lm vic trong ngy; G l s gi lm vic bnh qun mi ca lao ng v NSLG l nng sut lao ng bnh qun mi gi lm vic ca mt lao ng. Ch tiu ny cn c th c xc nh bng nhiu cch khc na, chng hn xc nh trc tip t sn lng to ra trong mt ca lao ng hoc mt ngy lm vic,... tng t nh cng thc (17) V bn cht, ch tiu nng sut lao ng c xc nh ph hp vi cng thc khi nim hiu qu kinh t ca sn xut kinh doanh v do biu hin tnh hiu qu trong vic s dng lc lng lao ng trong doanh nghip. Ch tiu mc sinh li bnh qun ca lao ng Bn cnh ch tiu nng sut lao ng, ch tiu mc sinh li bnh qun ca mt lao ng cng thng c s dng. Mc sinh li bnh qun ca mt lao ng cho bit mi lao ng c s dng trong doanh
177 nghip tao ra c bao nhiu li nhun trong mt thi k nht nh. Ch tiu ny c th c xc nh theo cng thc:
Figure 13.11
l li nhun bnh qun do mt lao ng to ra v L l s lao ng tham gia Ch tiu hiu sut tin lng (HW ) HW = R /TL (20) W Vi H l hiu sut tin lng v TL l tng qu tin lng v cc khon tin thng c tnh cht lng trong k. Hiu sut tin lng cho bit ch ra mt ng tin lng em li bao nhiu ng li nhun cho doanh nghip. Hiu sut tin lng tng ln khi nng sut lao ng tng vi nhp cao hn nhp tng tin lng. 2.3.2.3 Hiu qu s dng nguyn vt liu Vng lun chuyn nguyn vt liu (SVNVL ):
BQ
Figure 13.12
Vi SVNVL l s vng lun chuyn nguyn vt liu, NVLSD l gi vn nguyn vt liu dng v NVLDT l gi tr lng nguyn vt liu d tr. Vng lun chuyn vt t trong sn phm d dang (SVSPDD ):
Figure 13.13
178
CHNG 13. HIU QU KINH T CA SN XUT KINH DOANH TRONG DOANH NGHIP Vi SVSPDD l s vng lun chuyn vt t trong sn phm d dang, ZHHCB l tng gi thnh hng ha ch bin VTDT l gi tr vt t d tr a vo ch bin. Hai ch tiu trn cho bit kh nng khai thc cc ngun nguyn liu vt t ca doanh nghip, nh gi chu k hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Hai ch tiu trn m cao cho bit doanh nghip gim c chi ph cho nguyn vt liu d tr, rt ngn chu k hot ng v chuyn i nguyn vt liu thnh thnh phm, gim bt s ng ca nguyn vt liu tn kho v tng vng quay vn lu ng. Nhc im l c th doanh nghip thiu nguyn vt liu d tr, cn kho, khng p ng kp thi, y cc nhu cu. Ngoi ra, s dng nguyn vt liu c hiu qu ngi ta cn nh gi mc thit hi, mt mt nguyn vt liu trong qu trnh d tr, s dng chng. Ch tiu ny c o bng t s gia gi tr nguyn vt liu hao ht, mt mt trn tng gi tr nguyn vt liu s dng trong k. Ngi ta so snh ch tiu ny vi cc nh mc kinh t - k thut hin hnh hoc i chiu vi mc hao ht k trc, ... da ra quyt nh thch hp nhm s dng vt t tit kim, ng mc ch, ph hp thc t sn xut v c hiu qu. Ch tiu hiu qu kinh doanh tng b phn bn trong doanh nghip Cc ch tiu hiu qu hot ng tng b phn kinh doanh ca doanh nghip phn nh tnh hiu qu ca hot ng chung cng nh tng mt hot ng kinh t din ra tng b phn kinh doanh ca doanh nghip. c th l cc ch tiu phn nh hiu qu u t i mi cng ngh hoc trang thit b li phm vi ton doanh nghip hoc tng b phn bn trong doanh nghip; hiu qu tng b phn qun tr v thc hin cc hot ng kinh doanh ca doanh nghip; hiu qu ca tng quyt nh sn xut kinh doanh v thc hin chc nng qun tr doanh nghip;... Ty theo tng hot ng c th c th xy dng h thng ch tiu v tin hnh nh gi hiu qu hot ng thch hp.V nguyn tc, i vi hiu qu ca tng b phn cng tc bn trong doanh nghip (tng phn xng, tng ngnh, tng t sn xut, ...) c th xy dng h thng ch tiu nh gi hiu qu hot ng tng t nh h thng ch tiu xc nh cho phm vi ton doanh nghip. Ring h thng ch tiu nh gi hiu qu u t, do tnh c th ca hot ng ny i hi phi xy dng h thng ch tiu ph hp
13.3 Cc bin php nng cao hiu qu kinh t ca sn xut kinh doanh3
13.3.1 Cc bin php
Mun nng cao hiu qu kinh doanh, bn thn cc doanh nghip phi ch ng sng to, hn ch nhng kh khn, pht trin nhng thun li to ra mi trng hot ng c li cho mnh. Bn thn doanh nghip c vai tr quyt nh trong s tn ti, pht trin hay suy vong ca hot ng kinh doanh ca mnh. Vai tr quyt nh ca doanh nghip th hin trn 2 mt: th nht, bit khai thc v tn dng nhng iu kin v yu t thun li ca mi trng bn ngoi v th hai, doanh nghip phi ch ng to ra nhng iu kin, yu t cho chnh bn thn mnh pht trin. C hai mt ny cn phi c phi hp ng b th mi tn dng c ti a cc ngun lc, kinh doanh mi t c hiu qu ti u. Hiu qu kinh t ca hot ng sn xut kinh doanh l phm tr tng hp. Mun nng cao hiu qu kinh t ca hot ng sn xut kinh doanh, doanh nghip phi s dng tng hp cc bin php t nng cao nng lc qun tr, iu hnh hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip n vic tng cng v ci thin mi hot ng bn trong doanh nghip, bit lm cho doanh nghip lun lun thch ng vi nhng bin ng ca th trng, ... Tuy nhin, di y c th cp n mt s bin php ch yu: 13.3.1.1 Tng cng qun tr chin lc kinh doanh v pht trin doanh nghip Kinh t th trng lun bin ng, mun tn ti v pht trin i hi doanh nghip phi thch ng vi s bin ng . Qun tr kinh doanh hin i cho rng khng th chng c vi nhng thay i th trng nu doanh nghip khng c mt chin lc kinh doanh v pht trin th hin tnh cht ng v
3 This
179 tn cng. Ch c trn c s , doanh nghip mi pht hin c nhng thi c cn tn dng hoc nhng e da c th xy ra c i sch thch hp. Ton b t tng chin lc v qun tr chin lc s c trnh by su mn chin lc kinh doanh v pht trin doanh nghip. Phn ny ch lu rng thiu mt chin lc kinh doanh ng n th hin tnh ch ng v tn cng, thiu s chm lo xy dng v pht trin chin lc doanh nghip khng th hot ng sn xut kinh doanh c hiu qu kinh t c v thm ch trong nhiu trng hp cn dn n s ph sn. Trong xy dng chin lc kinh doanh cn phi ch cc im sau: Chin lc kinh doanh phi gn vi th trng: + Cc doanh nghip xy dng chin lc kinh doanh trn c s iu tra, nghin cu nhu cu tr trng v khai thc ti a cc thi c, cc thun li, cc ngun lc sn xut ra cc sn phm vi s lng, cht lng, chng loi v thi hn thch hp. C th coi chin lc phi th hin tnh lm ch th trng ca doanh nghip l phng chm, l nguyn tc qun tr chin lc ca doanh nghip. + Vic xy dng chin lc kinh doanh phi lm tng c th mnh ca doanh nghip, ginh u th cnh tranh trn th trng. + Chin lc phi th hin tnh linh hot cao v v th xy dng chin lc ch cp nhng vn khi qut, khng c th. Khi xy dng chin lc kinh doanh phi tnh n vng an ton trong kinh doanh, hn ch ri ro ti mc ti thiu Trong chin lc kinh doanh cn xc nh mc tiu then cht, vng kinh doanh chin lc v nhng iu kin c bn t c mc tiu . Chin lc kinh doanh phi th hin s kt hp hi ha gia hai loi chin lc: chin lc kinh doanh chung (nhng vn tng qut bao trm, c tnh cht quyt nh nht) v chin lc kinh doanh b phn (nhng vn mang tnh cht b phn nh chin lc sn phm, chin lc gi c, chin lc tip th, chin lc giao tip khuych trng,...). Chin lc kinh doanh khng phi l bn thuyt trnh chung chung m phi th hin bng nhng mc tiu c th, c tnh kh thi vi mc ch t hiu qu ti a trong sn xut kinh doanh. Mt vn ht sc quan trng l nu doanh nghip ch xy dng chin lc th cha , v d cho chin lc xy dng c hon ho n u nu khng trin khai tt, khng bin n thnh cc chng trnh, chnh sch kinh doanh ph hp vi tng giai on pht trin cng s tr thnh v ch, hon ton khng c gi tr lm tng hiu qu kinh doanh m vn phi chu chi ph kinh doanh cho cng tc ny. 13.3.1.2 La chn quyt nh sn xut kinh doanh c hiu qu. 13.3.1.2.1 Quyt nh sn lng sn xut v s tham gia ca cc yu t u vo ti u i vi bt k mt doanh nghip sn xut kinh doanh no (tr cc doanh nghip nh nc hot ng cng ch), khi tin hnh mt quyt nh sn xut kinh doanh u quan tm n li nhun m h c th t c t hot ng v u quyt nh tin hnh sn xut theo mc tiu ti a ha li nhun. Quy tc chung ti a ha li nhun l doanh nghip s tng sn lng cho ti chng no doanh thu cn bin (MR) cn vt qu chi ph cn bin (MC). Trong , chi ph cn bin (MC) l chi ph tng thm khi sn xut thm mt n v sn phm. Doanh thu bin (MR) l doanh thu tng thm chi bn thm mt n v sn phm. Doanh nghip s t mc li nhun ti a mc sn lng m doanh thu bin bng chi ph cn bin (MR = MC). Ti im ny mc sn lng Q* t c m bo cho hiu qu ti a. Mt khc, gim thiu chi ph kinh doanh nguyn tc s dng cc yu t u vo l doanh thu bin do mt yu t u vo bt k to ra (MRP) bng vi chi ph bin s dng yu t u vo (MC), tc l MRP = MC. Nguyn tc ny c ngha l doanh nghip cn c th s dng tng thm cc yu t u vo khi MRP > MC v hiu qu s t ti ta khi MRP = MC. 13.3.1.2.2 Xc nh im ha vn ca sn xut Kinh doanh trong c ch th trng cc doanh nghip u rt ch n hiu qu ca chi ph lao ng, vt t, tin vn. sn xut mt loi sn phm no , doanh nghip phi tnh ton, xy dng mi
180
CHNG 13. HIU QU KINH T CA SN XUT KINH DOANH TRONG DOANH NGHIP quan h ti u gia chi ph v thu nhp. Sn xut bao nhiu sn phm v bn vi gi no th m bo ha vn b ra, v bao nhiu sn phm tiu th trn mc mang li li nhun. iu t ra yu cu vic nghin cu im ha vn v phn tch ha vn. Phn tch im ha vn l xc lp v phn tch mi quan h ti u gia chi ph doanh thu, sn lng v gi bn. im mu cht xc nh chnh xc im ha vn l phi phn bit cc loi chi ph kinh doanh thnh chi ph bin i v chi ph c nh. Cn ch l im ha vn c xc nh cho mt khong thi gian no . 13.3.1.3 Pht trin trnh i ng lao ng v to ng lc cho tp th v c nhn ngi lao ng Lao ng sng to ca con ngi l nhn t quyt nh n hiu qu hot ng kinh doanh. Cc doanh nghip cn u t tha ng pht trin quy m bi dng li v o to mi lc lng lao ng, i ng tr thc c cht lng cao trong cc doanh nghip. Nng cao nghip v kinh doanh, trnh tay ngh ca i ng cn b khoa hc, k s, cng nhn k thut khai thc ti u nguyn vt liu, nng sut my mc, thit b cng ngh tin tin,... c bit l cn b qun tr, gim c phi c tuyn chn k cng, c trnh hiu bit cao. Gim c l nh lnh o kinh doanh, m bo cho hot ng kinh doanh c hiu qu nn gim c phi c kin thc v cng ngh, khoa hc, v giao tip x hi, v tm l, kinh t,... tng hp nhng tri thc ca cuc sng v phi bit vn dng kin thc vo t chc, ra quyt nh nhng cng vic trong thc tin hot ng ca doanh nghip. V cng tc qun tr nhn s, doanh nghip phi hnh thnh nn c cu lao ng ti u, phi bo m vic lm trn c s phn cng v b tr lao ng hp l, sao cho ph hp vi nng lc, s trng v nguyn vng ca mi ngi. Trc khi phn cng b tr hoc bt cn b u phi qua kim tra tay ngh. Khi giao vic cn xc nh r chc nng, quyn hn, nhim v, trch nhim. c bit cng tc tr lng, thng, khuyn khch li ch vt cht i vi ngi lao ng lun l vn ht sc quan trng. ng lc tp th v c nhn ngi lao ng l yu t quyt nh ti hiu qu kinh t. ng lc cng l yu t tp hp, c kt ngi lao ng li. Trong doanh nghip, ng lc cho tp th v c nhn ngi lao ng chnh l li ch, l li nhun thu c t sn xut c hiu qu hn. Cc doanh nghip cn phn phi li nhun tha ng, m bo cng bng, hp l, thng pht nghim minh. c bit cn c ch i ng tha ng vi nhng nhn vin gii, trnh tay ngh cao hoc c thnh tch, c sng kin,... ng thi cng cn nghim khc x l nhng trng hp vi phm. Trong kinh doanh hin i, nhiu doanh nghip hnh thc bn c phn cho ngi lao ng v ngi lao ng s nhn c ngoi tin lng v thng l s li chia theo c phn cng l mt trong nhng gii php gn ngi lao ng vi doanh nghip bi l cng vi vic mua c phn ngi lao ng khng ch c thm ngun thu nhp t doanh nghip m cn c quyn nhiu hn trong vic tham gia vo cc cng vic ca doanh nghip. 13.3.1.4 Cng tc qun tr v t chc sn xut T chc sao cho doanh nghip c b my gn, nh, nng ng, linh hot trc thay i ca th trng. C cu t chc ca doanh nghip phi thch ng vi s thay i ca mi trng kinh doanh. Nhng ni dung ny c trnh by chng t chc b my qun tr doanh nghip. Mt iu cn ch l c cu t chc ca doanh nghip phi c xy dng ph hp vi cc c im ca doanh nghip (qui m, ngnh ngh kinh doanh, c im qu trnh to ra kt qu,...) th mi m bo cho vic qun tr doanh nghip c hiu qu c. Xc nh r chc nng, nhim v, quyn hn, ch trch nhim, quan h gia cc b phn vi nhau, a hot ng ca doanh nghip i vo n np, trnh s chng cho gia chc nng v nhim v ca cc b phn. Doanh nghip phi thng xuyn duy tr v m bo s cn i tng cng quan h gia cc khu, cc b phn trong qu trnh sn xut,... mi c th nng cao tinh thn trch nhim ca mi ngi, nng cao tnh ch ng sng to trong sn xut. H thng thng tin bao gm nhng yu t c lin quan mt thit vi nhau, tc ng qua li vi nhau trong vic thu nhp, x l, bo qun v phn phi thng tin nhm h tr cho cc hot ng phn tch v
181 nh gi kim tra thc trng v ra quyt nh v cc vn c lin quan n hot ng ca mt t chc. Vic thit lp h thng thng tin phi p ng cc yu cu sau: - H thng thng tin phi p ng c nhu cu s dng, c thit lp vi y cc ni dung, cc vn m doanh nghip quan tm. - H thng thng tin phi l h thng thng tin thng xuyn c cp nht b sung; - H thng cn phi c b tr ph hp vi kh nng s dng, khai thc ca doanh nghip; - m bo vic khai thc c thc hin vi chi ph thp nht. 13.3.1.5 Cng tc qun tr v t chc sn xut Mt trong nhng l do lm hiu qu kinh t cc doanh nghip thp l do thiu k thut, cng ngh hin i. Do vy vn nng cao k thut, i mi cng ngh l vn lun c quan tm cc doanh nghip. Ty thuc vo loi hnh kinh doanh, c im ngnh kinh doanh, mc tiu kinh doanh m doanh nghip c chnh sch u t cng ngh thch ng. Tuy nhin, vic pht trin k thut cng ngh i hi phi c u t ln, phi c thi gian di v phi c xem xt k lng 3 vn : D on ng cu ca th trng v cu ca doanh nghip v loi sn phm doanh nghip c nh u t pht trin. Da trn cu d on ny doanh nghip mi c nhng mc tiu c th trong i mi cng ngh La chn cng ngh ph hp. Cc doanh nghip trn c s mc tiu ca sn xut ra c nhng bin php i mi cng ngh ph hp. Cn trnh vic nhp cng ngh lc hu, li thi, tn trang li, gy nhim mi trng,... . C gii php ng v huy ng v s dng vn hin nay, c bit l vn cho i mi cng ngh, cc doanh nghip mun hot ng c hiu qu th cn s dng vn c hiu qu, ng mc tiu ngun vn u t cng ngh. Rt ngn thi gian xy dng nhanh chng a d n u t vo hot ng lun l nhn t nh hng mnh m n vic nng cao hiu qu kinh t ca u t k thut cng ngh. Trong i mi cng ngh khng th khng quan tm n nghin cu s dng vt liu mi v vt liu thay th v gi tr nguyn vt liu thng chim t trng cao trong gi thnh ca nhiu loi sn phm, dch v. Hn na, vic s dng nguyn vt liu mi thay th trong nhiu trng hp cn c ngha rt ln trong vic nng cao cht lng sn phm. My mc thit b lun l nhn t quyt nh nng sut, cht lng v hiu qu. Trong cng tc qun tr k thut cng ngh, vic thng xuyn nghin cu, pht trin k thut ng vai tr quyt nh. Bn cnh , cng tc bo qun my mc thit b, m bo cho my mc lun hot ng ng k hoch v tn dng cng sut ca thit b my mc cng ng vai tr khng nh vo vic nng cao hiu qu sn xut kinh doanh ni chung. m bo nh gi chnh xc cht lng hot ng ca my mc thit b, trong tnh chi ph kinh doanh v phn tch kinh t cn s dng khi nim chi ph kinh doanh khng ti ch chi ph kinh doanh v s dng my mc thit b b mt i m khng c s dng vo mc ch g. 13.3.1.6 Tng cng m rng quan h cu ni gia doanh nghip vi x hi i mi cng ngh phi m bo v nng cao cht lng sn phm, thc hin tt cng tc kim tra k thut v nghim thu sn phm, trnh cho nhng sn phm cht lng km ra tiu th trn th trng. Cng vi s pht trin ca nn kinh t hng ha, sn xut ca cc doanh nghip m rng theo hng sn xut ln, x hi ha v m ca lm cho mi quan h ln nhau trong x hi ngy cng cht ch. Doanh nghip no bit s dng mi quan h s khai thc c nhiu n hng, tiu th tt. Hot ng kinh doanh ca doanh nghip mun t hiu qu cao cn tranh th tn dng cc li th, hn ch kh khn ca mi trng kinh doanh bn ngoi. l: Gii quyt tt mi quan h vi khch hng: l mc ch ch yu trong kinh doanh, v khch hng l ngi tip nhn sn phm, ngi tiu dng sn phm ca doanh nghip. Khch hng c c tha mn th sn phm mi c tiu th.
182
CHNG 13. HIU QU KINH T CA SN XUT KINH DOANH TRONG DOANH NGHIP To ra s tn nhim, uy tn trn th trng i vi doanh nghip v cht lng sn phm, tc phong kinh doanh, tinh thn phc v,... bt c doanh nghip no mun c ch ng trn th trng u phi gy dng s tn nhim. l quy lut bt di bt dch tn ti trong cnh tranh trn thng trng. Gii quyt tt mi quan h vi cc n v tiu th, n v cung ng. Gii quyt tt mi quan h vi cc t chc qung co, cc c quan lnh o doanh nghip,... thng qua cc t chc ny m rng nh hng ca doanh nghip, to cho khch hng, ngi tiu dng bit n sn phm ca doanh nghip nhiu hn, ng thi bo v uy tn v s tn nhim i vi doanh nghip. Pht trin thng tin lin lc vi cc t chc, khc vi th trng. Hot ng kinh doanh theo ng php lut. C thc bo v mi trng t nhin sinh thi: bo v rng u ngun, chng s nhim ca bu khng kh, ngun nc, s bc mu ca t ai trong pht trin sn xut kinh doanh ..
Chng 14
Cu hi n tp hiu qu kinh t ca sn xut kinh doanh trong doanh nghip

1
14.1 Cu hi
Khi nim hiu qu kinh t? Vai tr nng cao hiu qu kinh t trong doanh nghip? Nu h thng ch tiu hiu qu kinh t tng hp trong doanh nghip? ngha ca tng ch tiu ? Nu h thng ch tiu hiu qu kinh doanh b phn ? ngha ca tng ch tiu? Mi quan h gia ch tiu hiu qu kinh doanh tng hp v b phn? Nu bin php nng cao hiu qu kinh t trong doanh nghip?
1 This
183
184
CHNG 14. CU HI N TP HIU QU KINH T CA SN XUT KINH DOANH TRONG DOANH NGHIP
Chng 15
Qun tr cht lng trong doanh nghip

15.1 Khi nim v sn phm, cht lng sn phm1
15.1.1 Khi nim sn phm.
Theo C.Mc: Sn phm l kt qu ca qu trnh lao ng dng phc v cho vic lm tha mn nhu cu ca con ngi. Trong nn kinh t th trng, ngi ta quan nim sn phm l bt c ci g c th p ng nhu cu th trng v em li li nhun. Theo TCVN 5814: sn phm l kt qu ca cc hot ng hoc cc qu trnh (Qun l cht lng v m bo cht lng- Thut ng v nh ngha- TCVN 6814-1994). C nhiu cch phn loi sn phm theo nhng quan im khc nhau. Mt trong cch phn loi ph bin l ngi ta chia sn phm thnh 2 nhm ln: Nhm sn phm thun vt cht: l nhng vt phm mang c tnh l ha nht nh Nhm sn phm phi vt phm: l cc dch v. Dch v l kt qu to ra do cc hot ng tip xc gia ngi cung ng v khch hng v cc hot ng ni b ca ngi cung ng p ng nhu cu ca khch hng. (Qun l cht lng v m bo cht lng- Thut ng v nh ngha- TCVN5814-1994). Hot ng dch v pht trin theo trnh pht trin kinh t v x hi. cc nc pht trin thu nhp qua dch v c th t ti 60-70% tng thu nhp x hi.
15.1.2 Khi nim cht lng sn phm

15.1.2.1 Mt s quan im: - Cht lng sn phm l mt phm tr phc tp, mt khi nim mang tnh cht tng hp v cc mt kinh t - k thut, x hi. - Cht lng sn phm c hnh thnh trong qu trnh nghin cu, trin khai v chun b sn xut, c m bo trong qu trnh tin hnh sn xut v c duy tr trong qu trnh s dng. Thng thng ngi ta cho rng sn phm c cht lng l nhng sn phm hay dch v ho hng, t c trnh ca khu vc hay th gii v p ng c mong i ca khch hng vi ch ph c th chp nhn c. Nu qu trnh sn xut c chi ph khng ph hp vi gi bn th khch hng s khng chp nhn gi tr ca n, c ngha l gi bn cao hn gi m khch hng chu b ra i ly cc c tnh ca sn phm. Nh vy ta thy cch nhn v cht lng gia nh sn xut v ngi tiu dng khc nhau nhng khng mu thun nhau.
1 This
185
186
CHNG 15. QUN TR CHT LNG TRONG DOANH NGHIP
Figure 15.1
Xut pht t nhng quan im khc nhau, hin c hng trm nh ngha khc nhau v cht lng sn phm. TCVN 5814-1994 trn c s tiu chun ISO-9000 a ra nh ngha: Cht lng l tp hp cc c tnh ca mt thc th (i tng )to cho thc th c kh nng tha mn nhng yu cu nu ra hoc tim n. (Qun l cht lng v m bo cht lng- Thut ng v nh ngha-TCVN5814-1994). Nh vy, kh nng tha mn nhu cu l ch tiu c bn nht nh gi cht lng sn phm. Thng thng, ngi ta rt d chp nhn tng cho rng ci tin v nng cao cht lng sn phm l phi tp trung ci tin v nng cao c tnh k thut, s hon thin ca sn phm. Quan nim ny s dn n xu hng ng ha vic u t vo i mi dy chuyn sn xut, cng ngh sn xut l nng cao cht lng sn phm. Trong nhiu trng hp, quan nim ny t ra ng n, nht l khi sn phm ang c sn xut ra vi cng ngh qu lc hu. Tuy nhin, cht lng vt ra khi phm vi ca sn phm. Doanh nghip sn xut ra cc sn phm c cht lng v nh nhng sn phm tt m c khch hng tn nhim. Song mun tht s c ngi tiu dng tn nhim, th cng vi sn phm tt, doanh nghip cn phi thc hin mt lot dch v cn thit khc nh: bo hnh, hng dn s dng, bo dng k thut nh k v cc dch v ph tr khc. iu c ngha l doanh nghip khng ch bn sn phm tt m cn phi gip khch hng gii quyt cc vn ny sinh trong khi s dng. V d khi nhng sn phm u tin ca Nht Bn bn ra th trng nc ngoi, khch hng khng th c c cc bn hng dn s dng v n vit bng ting Nht, nhng sau h rt kinh nghim v hng ha ca Nht ngy cng c chp nhn nhiu hn nc ngoi. Cht lng sn phm phi th hin thng qua cc yu t sau: - S hon thin ca sn phm: y l yu t gip chng ta phn bit sn phm ny vi sn phm khc. thng th hin thng qua cc tiu chun m n t c. y cng chnh l iu ti thiu m mi doanh nghip phi cung cp cho khch hng thng qua sn phm ca mnh. - Gi c: th hin chi ph sn xut (mua) sn phm v chi ph khai thc v s dng n. Ngi ta thng gi y l gi tha mn nhu cu. - S kp thi, th hin c v cht lng v thi gian. - Ph hp vi cc iu kin tiu dng c th: sn phm ch c th c coi l cht lng khi ph hp vi iu kin tiu dng c th. Doanh nghip phi c bit ch iu ny khi tung sn phm vo cc
187 th trng khc nhau m bo thnh cng trong kinh doanh. Trong thc t sn xut kinh doanh, nu khng ch y n cc yu t trn s dn n thit hi khng nh.
15.2 Lch s pht trin ca cc quan nim qun tr cht lng.2

- Trong giai on u ca cch mng khoa hc k thut, khi sn phm hng ha cha pht trin, sn xut ch yu theo kiu th cng. Ngi sn xut bit r khch hng ca mnh l ai, nhu cu ca h l g v sn xut ra cc sn phm p ng nhu cu ca h, v xem y l iu ng nhin, khng g ng bn ci. - Khi cng nghip pht trin, lng hng ha sn xut ra ngy cng nhiu v sn xut c t chc theo nhiu cng on khc nhau theo kiu dy chuyn, ngi trc tip sn xut khng bit c ngi tiu dng sn phm ca h l ai v nn rt d xy ra t tng lm di .Lc ny, vai tr ca cc cn b chuyn trch v kim sot cht lng tr nn quan trng v lc lng ny ngy cng pht trin vi mc tiu l kim sot cht ch sn phm lm ra m bo khng cho lt ra th trng nhng sn phm km cht lng. Tuy nhin, nhiu thc nghim chng minh rng khng th no kim tra ht c cc khuyt tt ca sn phm. D cho c p dng cng c kim tra g m thc con ngi khng quyt tm th vn khng th ngn chn t u sai li pht sinh v lt qua kim tra. Gii php KCS xem ra khng t hiu qu nh mong i v to nn mt s lng ph kh ln. Mt khc, khng th no c c sn phm tt khu sn xut nu ngi ta khng c c cc thit k sn phm c cht lng. iu ny i hi vic qun tr cht lng phi m rng ra v bao gm c khu thit k. - y l mt bc tin rt ng k, song vn cha y . Trong thc t th trng, c 2 yu t m ngi mua hng cn nhc trc khi mua: - Gi c: gm c gi khi mua v gi s dng. - Cht lng: mun bit c mc cht lng ca sn phm by bn, ngi mua thng so snh vi sn phm cng loi bit, v thng hay hi ngi bn v mu m, tnh nng. y cn s tn nhim ca ngi mua i vi hng sn xut ra sn phm. S tn nhim ny, nhiu khi ngi mua t vo cc nh phn phi, ngi bn hng... v h cha bit ngi sn xut l ai. Mt nh phn phi lm n n nh, bun bn ngay thng v phc v tt d gy tn nghim cho khch hng, nht l i vi nhng sn phm dch v mi. Thc t ny i hi vic qun tr cht lng phi mt ln na m rng ra v bao gm c nh phn phi. - Mun lm cht lng, nu ch c cc bin php trong doanh nghip thi th cha . Ngi ta thy, nu khng gii quyt vn m bo cht lng nguyn liu nhp vo, khng quan tm n mng li phn phi bn ra th khng th nng cao cht lng sn phm sn xut ra. Do vy, trong qun l cht lng ngi ta tm cch to c quan h tin cy, lu di vi ngi cung ng nguyn vt liu v c ngi phn phi bn ra. Nh vy, t ch qun tr cht lng trong doanh nghip ng ngha vi KCS m rng ra qun tr cht lng c i sng sn phm t khu thit k n c qu trnh sn xut v qu trnh phn phi sn phm. Nu trong chui trn xy ra trc trc mt khu no s nh hng ngay n cht lng sn phm mt cch trc tip hoc gin tip. Nh sn xut mun to c s tn nhim i vi khch hng khng phi ch thng qua li gii thiu ca ngi bn, nhng cu chuyn, li l qung co trn tivi hay pano, p phch m phi c chng minh bng mt h thng qun l cht lng trong doanh nghip. V th, cc h thng qun l cht lng khc nhau ra i, to c s cho vic m bo cht lng, gip cho doanh nghip lm n, c li v pht trin mt cch bn vng. Tm li, nhn thc cht lng l mt qu trnh pht trin t thp n cao t kim sot cht lng (Quality control) n qun tr cht lng (Quality Management), kim sot cht lng ton din (Total quality control) v qun tr cht lng ton din (Total quality management)
2 This
188
15.3 m bo cht lng v cc h thng m bo cht lng3

15.3.1 m bo cht lng.
m bo cht lng l ct li ca qun tr cht lng , bao gm mt m bo sao cho ngi mua hng c th mua mt sn phm, dch v vi lng tin v s thoi mi l c th s dng mt thi gian di. m bo cht lng ging nh mt li ha hoc hp ng vi khch hng v cht lng. Bt k cng ty no cng cn p dng chnh sch m bo cht lng nhm on chc vi khch hng rng trc khi mua, trong khi mua v giai on no sau khi mua, sn phm, dch v phi c tin cy lm tha mn khch hng v chim c lng tin ca h. Cc doanh nghip cn xy dng chnh sch m bo cht lng sao cho khch hng tin vo hng ha ca cng ty mnh hoc xa hn na l tin tng vo cht lng ca chnh bn thn cng ty, nh vy khch hng s yn tm khi mua sn phm, dch v mi. Theo ISO9000, "m bo cht lng l ton b hot ng c k hoch v h thng c tin hnh trong h thng cht lng c chng minh l mc cn thit to tin tng tha ng rng thc th (i tng) s tha mn y cc yu cu cht lng. m bo cht lng bao gm c m bo cht lng trong ni b ln m bo cht lng vi bn ngoi". m bo cht lng bao gm mi vic t lp k hoch sn phm cho n khi lm ra n, bo dng, sa cha v tiu dng. V th cc hot ng m bo cht lng cn c xc nh r rng, iu g cn lm mi giai on m bo c cht lng trong sut i sng ca sn phm. m bo cht lng khng nhng bao gm mi hot ng v kim tra cht lng bn trong cc phng ban, m cn gia cc phng ban vi nhau. iu ny i hi cc doanh nghip phi i mi c cu t chc t qun tr theo chc nng sang qun tr theo chc nng cho nhm hng mi n lc ca cc thnh vin vo vic thc hin mc tiu chung ca doanh nghip l tha mn tt nht nhu cu ca ngi tiu dng v thu c li nhun.
Figure 15.2
15.3.2 H thng m bo cht lng.

15.3.2.1 H thng ISO 9000 Tiu chun ISO9000 do y ban ISO/TC176 son tho trong 5 nm n hnh u tin vo nm 1987, chnh l ln 1 vo nm 1994, ln 2 vo thng 12 nm 2000.
3 This
189 H thng ny ra i xut pht t yu cu khch quan ca thc tin kinh doanh trn th gii. m bo cht lng phi th hin c nhng h thng qun l cht lng v chng t rng cc chng c c th cht lng t c ca sn phm. Mt khc, khi nim m bo cht lng khng ging nhau cc nc, v vy ISO ban hnh tiu chun ISO9000 a ra yu cu chung nht cho cc nc. Cc tiu chun trong b ISO9000 m t l cc yu t m mt h thng cht lng nn c nhng khng m t cch thc m mt t chc c th thc hin cc yu t ny, ISO9000 khng nhm mc tiu ng nht ha cc h thng cht lng, v mi h thng qun l ca mt t chc b chi phi bi mc ch, sn phm v thc tin c th ca t chc . Do vy, h thng cht lng cng rt khc nhau gia t chc ny vi t chc kia. ISO9000 cp n cc lnh vc ch yu trong qun l cht lng: chnh sch v ch o v cht lng, nhu cu th trng, thit k v trin khai sn phm, cung ng, kim sot th trng, bao gi, phn phi , dch v sau khi bn, xem xt nh gi ni b, kim sot ti liu, o to... ISO9000 l tp hp cc kinh nghim qun l cht lng tt nht c thc hin trong nhiu quc gia. Trong mi trng kinh doanh ngy nay, giy chng nhn ISO9000 c xem nh l giy thng hnh xm nhp vo th trng th gii. Tuy rng vic chp nhn v p dng tiu chun ISO9000 l t nguyn song di p lc ca th trng, cc doanh nghip nhn thc c rng vic p dng tiu chun ny l l sng cn ca mi doanh nghip. C 3 l do chnh m cc doanh nghip a ra khi chp nhn tiu chun ISO9000 nh sau: Th nht: Do yu cu khch hng hay yu cu cnh tranh ca th trng, cn phi thit lp h thng m bo cht lng theo ISO9000. Tuy nhin, ISO9000 khng phi l v kh d dng trang b chin u trn th trng, cng khng phi l s tay cc qui nh k thut c th mua c hiu sch. phi l ti liu m t r rt chnh doanh nghip ang lm n ra sao, c ng tn nhim khng, m li do chnh doanh nghip vit ra v c ngi th ba xc nhn. N phi nu ln c cch lm, cch kim tra, cch gii quyt cc vn cht lng sn phm lm ra, nhng ai cung cp nguyn vt liu cho doanh nghip, h lm n ra sao, c ng tin cy khng. Tt c cc iu trn phi c chuyn gia nh gi kim tra xem thc t c ng nh vy khng, ng nh th no? Th hai: Chnh doanh nghip thy cn phi lm theo chin lc cht lng ca mnh, v rng khng th kim tra ht c m phi c s tin cy, m bo c c s ngay t u bng cc h thng. V chnh qua vic m bo , ngi qun l mi tin chc vo cc nhn vin ca mnh cc h thng. m bo cht lng bng ISO9000 lm nh cng vic qun l cht lng tp trung vo nng cao cht lng.
190
Figure 15.3
Th ba: Theo s bt buc ca lut l mi nc, v d lut v an ton in, lut an ton thc phm, lut v xy dng... nu khng theo lut th khng c, m cch theo tt nht l xy dng h thng qun l cht lng m bo cht lng theo cc lut l . B tiu chun ISO9000:1994 gm 24 tiu chun khc nhau c chia thnh 5 nhm ln nh sau: - Cc yu cu ca h thng cht lng: gm cc tiu chun ISO9001, ISO9002 v ISO9003. - Cc tiu chun hng dn v m bo cht lng ISO9000-1, ISO9000-2, ISO9000-3, ISO9000-4. - Cc tiu chun hng dn v qun l cht lng ISO9004-1,ISO9004-2 ISO9004 -3, ISO9004 -4, ISO9004 -5, ISO9004 -6, ISO9004 -7. - Cc tiu chun nh gi h thng cht lng ISO10011-1, ISO10011-2, ISO10011-3 Cc tiu chun h tr ISO8402, ISO10012-1, ISO10012-2, ISO010013, ISO10014, ISO10015, ISO10016. Qu trnh ton cu ha vi nhng thay i nhanh chng v cng ngh v th trng, i hi cc doanh nghip phi c kh nng cnh tranh quc t, ngay c khi mc tiu th trng ca h l ni a. S ra i ca phin bn 2000 ca tiu chun ISO 9000 khng phi l chuyn c bit, bi l, trn thc t, tt c cc tiu chun ca ISO u c xem xt li sau 5 nm p dng m bo rng chng vn cn thch hp vi trnh pht trin hin ti. Thc t cho thy vic u t cho h thng qun l cht lng mang li hiu qu thc s v mt t chc, iu hnh, thng mi cng nh nng cao cht lng ca sn phm , dch v. Trong qu trnh p dng, ngi ta cng nhn ra rng cu trc v yu cu c th ca cc tiu chun ISO 9001, ISO 9002, ISO 9003:1994 ch thun li cho vic qun l cht lng ca cc n v sn xut , kh p dng cho cc t chc dch v , kh gn n vi h thng qun l chung, vi h thng qun l mi trng, nu c. Vic sot xt v ban hnh phin bn ISO 9000:2000 s em li nhiu li ch, ng thi l nhng thch thc mi cho cc doanh nghip , t chc, cc chuyn gia, nh qun l.....
191 Tiu chun ISO 9000:2000 bn v nhng khi nim v nh ngha c bn thay th cho tiu chun cc thut ng v nh ngha (ISO 8402) v tt c cc tiu chun ISO hng dn cho tng ngnh c th. Tiu chun ISO 9001:2000 s thay th cho cc tiu chun ISO 9001. ISO 9002. v ISO 9003:1994 a ra cc yu cu trong h thng qun l cht lng. l tiu ch cho vic xy dng, p dng v nh gi h thng qun l cht lng. Vai tr ca ISO 9001:2000 trong cc b tiu chun khng h thay i nhng mt s ni dung c a thm v c bit cu trc ca tiu chun thay i hon ton. Tiu chun c gm 20 iu khon ring bit khng th hin r v d hiu cho ngi s dng chng. Tiu chun mi gm 8 iu khon vi ni dung d hiu v logic hn. Trong 4 iu khon cui a ra cc yu cu ca h thng qun l cht lng cn c xy dng. p dng v nh gi. Tiu chun ISO 9004:2000 l mt cng c hng dn cho cc doanh nghip mun ci tin v hon thin hn na h thng cht lng ca mnh sau khi thc hin ISO 9001:2000. Tiu chun ny khng phi l cc yu cu k thut; do , khng th p dng c ng k hay nh gi chng nhn v c bit khng phi l tiu chun din gii ISO 9001:2000. Tiu chun ISO 19011:2000 nhm hng dn nh gi cho h thng qun l cht lng cng nh h thng qun l mi trng v s thay th tiu chun c ISO 10011:1994. Trc y. doanh nghip c th la chn gia ISO 9001; ISO 9002; ISO 9003 ty thuc vo c im sn xut kinh doanh v nhu cu qun l ca h. Nhng i vi phin bn mi, doanh nghip ch c mt la chn ISO 9001:2000 ; trong doanh nghip c th loi tr bt mt s iu khon khng p dng cho hot ng ca h. Vic min tr phi m bo khng nh hng n nng lc, trch nhim v kh nng cung cp sn phm /dch v tha mn nhu cu khch hng cng nh cc yu cu khc v lut nh. Cc im min tr ch c php nm trong iu khon 7 lin quan n qu trnh sn xut ca doanh nghip. So vi phin bn c, phin bn mi c nhng thay i chnh sau y: - Khi nim sn phm v/hay dch v c nh ngha r rng. Trong phin bn c khi nim ny ch c hiu ngm. - a vo khi nim tip cn qu trnh v c coi l mt trong nhng nguyn tc c bn ca qun l cht lng. Tt c hot ng chuyn i yu t u vo thnh yu t u ra c coi l mt qu trnh. hot ng c hiu qu. doanh nghip phi bit nhn dng v iu hnh nhiu qu trnh lin kt nhau. - S lng qui trnh yu cu gim cn 6. bao gm: + Nm vng cng tc ti liu + Nm vng vic lu tr h s, vn th. + Cng tc nh gi ni b. + Nm vng nhng im khng ph hp. + Hot ng khc phc + Hot ng phng nga. - Ch trng n khch hng. Tiu chun ny hng hon ton vo khch hng. Mc tiu ca n l nh hng hot ng ca doanh nghip vo khch hng v nhm ti vic tha mn khch hng. - Thch ng tt hn vi nhng dch v. Tiu chun c vit li ph hp hn vi vic p dng trong lnh vc dch v. - Thay th hon ton cho ISO 9001. ISO 9002 v ISO 9003:1994. Tng thch vi ISO 14000. ISO 9001:2000 c d kin tng thch vi nhng h thng qun l cht lng khc c cng nhn trn bnh din quc t. N cng phi hp vi ISO 14001 nhm ci thin s tng thch gia 2 tiu chun ny to d dng cho cc doanh nghip. - Tnh d c: ni dung ca tiu chun c n gin ha, d c nhm to s d dng cho ngi s dng. - Cui cng. tiu chun ny nhn mnh n vic khng ngng hon thin. u, Phi v M La Tinh T chc UNIDO c lm mt cuc iu tra i vi cc doanh nghip chu A th thy cc l do m doanh nghip a ra p dng h thng ISO9000 theo th t nh sau: * p ng c yu cu ca khch hng ngoi nc. * Xa b cc ro cn trong thng mi.
192
* Gia tng th phn. * Ci thin hiu nng ni b. * Nhiu i th cnh tranh p dng. * Kt hp c vi TQM (qun l cht lng ton b) * p ng c yu cu ca khch hng trong nc. * Nng cao tinh thn lm vic v tnh cm ca nhn vin i vi cng ty. * Cng c uy tn lnh o. * Chng t s tun th php lut ca doanh nghip. Doanh nghip no c bn th 3 cng nhn t tiu chun ISO9000 s thu c nhng li ch sau: - Bn mua hng ha dch v hoc b thu min gim vic th nghim li sn phm. - Xut khu v trng thu d dng i vi i tc nc ngoi. - C mt h thng tin cy trong vic bn hng gia cc doanh nghip cng nh gia cc quc gia. - D c cc th trng kh tnh chp nhn, c bit cho cc sn phm c lin quan n sc khe, an ninh v mi trng. Tm li mun hi nhp vo th trng th gii, cc doanh nghip phi c ngn ng tng ng vi nhau v ISO9000 l mt trong nhng ngn ng . Hin nay, vn cn khng t ngi ng nhn ISO9000 l mt loi tiu chun cht lng ca sn phm. Khng phi th, ISO9000 l mt h thng qun l cht lng p dng cho n v ci tin cng tc qun tr cho ph hp, trn c s m bo vic thc hin cam kt cht lng sn phm, dch v i vi khch hng. Mt ng nhn khc, cng khng nh, l cho rng p dng ISO 9000 doanh nghip cn phi i mi my mc thit b v cng ngh, tht ra i khi cng cn thit nhng khng phi tt c. ISO9000 tc ng vo h thng qun tr, c ngha l tc ng n con ngi v thng qua con ngi. V nh th, mt ln na cho thy rng ISO9000 khng phi l vt bo chng cho sn phm cht lng cao - m n ch bo m sn phm c sn xut ra ng vi mc cht lng xc nh trong mi l hng. Mt nguyn tc ngn gn ca ISO 9000 l "vit ra nhng cng vic mnh lm v ch lm nhng g vit", cc doanh nghip c trnh cng ngh, my mc thit b khc nhau c th p dng h thng ISO9000, mi doanh nghip phi r sot, thit lp cc vn bn ghi r chnh sch cht lng, qui trnh sn xut, hng dn cng vic... v m bo mi ngi thc hin ng nhng iu c qui nh khng c lm ty tin, cm tnh, ty hng hoc theo tr nh mi ngi. Vit Nam bit n ISO 9000 t nhng nm 90 song thi gian u t ngi quan tm v ni dung ra sao, p dng th no. k c ngi lm cng tc qun l ln cc doanh nhn. Dn dn, di tc ng ca qu trnh i mi kinh t, sc p ca th trng ang m ca, s nng ng ca doanh nghip trong iu kin cnh tranh v n lc ca c quan qun l thc y qu trnh xy dng v p dng ISO 9000 trong doanh nghip. Thi gian u, do li th v nhiu mt, cc doanh nghip c vn nc ngoi i u trong hot ng ny. V sau, cc doanh nghip khc, do chu sc p ca th trng, ng thi nhn thc c s cn thit v li ch ca ISO 9000 nn tch cc vo cuc. Vic xy dng v p dng ISO 9000 c trin khai 12 lnh vc sn xut (thc phm ung, dt si may, giy, than v ha du, ha cht, dc phm, cao su-nha, vt liu xy dng, kim loi, my v thit b, thit b in v quang hc, cc sn phm cha c xp loi khc); 6 lnh vc kinh doanh dch v ( xy dng, thng mi, vn ti, thng tin, dch v k thut v cc dch v khc cha xp loi)v gn y pht trin sang lnh vc qun l hnh chnh nh l bin php quan trng thc hin mc tiu ci cch hnh chnh. Tuy nhin. cn lu rng. ISO 9000 khng phi l cy a thn gii quyt c mi vn trong sn xut kinh doanh. To c n np t chc hot ng theo cc tiu ch ca ISO 9000 l ht sc cn thit, song duy tr v pht trin n mi thc s quan trng. Mt trong nhng yu cu c bn ca ISO 9000:2000 chnh l i hi c s ci tin lin tc h thng cht lng ca mi doanh nghip. Vi xu th hi nhp vo nn kinh t khu vc v th gii. cc doanh nghip ng trc nhng c hi to ln v nhng thch thc gay gt. cnh tranh thng li. doanh nghip khng cn cch no khc l phi nng cao nng sut v cht lng sn phm. Nng sut v cht lng l hai mt ca vn cnh tranh.Ci tin cht lng chnh l con ng ngn nht v bn vng nht dn n vic nng cao nng sut. Cng vi vic u t chiu su v k thut, cng ngh; m rng sn xut ; vic p dng thnh cng cc thnh tu tin tin ca khoa hc qun l trn c s cc tiu ch ca ISO 9000 s gip cc doanh nghip Vit
193 Nam rt ngn dn khong cch vi khu vc v th gii. 15.3.2.2 H thng TQM. H thng TQM l mt h thng qun l cht lng ton din. Xut pht t kinh nghim thc tin, ngi ta c kt thnh mt k thut hng dn cch thc lm sao ci tin trong cng vic hng ngy v c trong vic thc hin k hoch trung v di hn. Theo Histoshi Kume: "TQM l mt dng php qun tr a n thnh cng, to thun li cho s tng trng bn vng ca mt t chc (mt doanh nghip) thng qua vic huy ng ht tt c tm tr ca tt c cc thnh vin nhm to ra cht lng mt cch kinh t theo yu cu khch hng. Theo ISO 9000 : "TQM l cch qun tr mt t chc (mt doanh nghip) tp trung vo cht lng, da vo s tham gia ca cc thnh vin ca n nhm t c s thnh cng lu di nh vo vic tha mn khch hng v em li li ch cho cc thnh vin ca t chc v cho x hi" Mc tiu chnh ca TQM l lm sao cho sn phm v dch v c thc hin vi cht lng tt ng thi phi gim chi ph sn xut, tng nng sut lao ng rt ngn thi gian giao hng, giao hng ng lc... iu ny cng c ngha l TQM hng ti m bo 3 ch P ca cht lng mt cch tt nht thng qua n lc ca tt c mi thnh vin trong t chc. Ni chung, TQM trnh by mt tp hp cc nguyn tc nhm nng cao cht lng bng cch ng vin ton b cc thnh vin khng phn bit trc tip hay gin tip sn xut, cng nhn, cn b hay lnh o cc cp trong doanh nghip. Cc nguyn tc ny c th tm lc nh sau: - Chnh khch hng mi l ngi nh ra cht lng v nhu cu ca khch hng l ti thng - Lnh o cao nht trong doanh nghip phi lm ngi lnh o thc hin cht lng - Cht lng l vn chin lc phi c t u tin trn hng u khi lp k hoch - Cht lng l trch nhim ca mi thnh vin mi cp bc trong doanh nghip mi ngi phi ng tm hip lc gii quyt vn cht lng. - Cc chc nng trong doanh nghip phi tp trung vo vic ci thin lin tc cht lng hon thnh mc tiu chin lc ca doanh nghip. Vic gii quyt cc trc trc v nng cao lin tc cht lng phi da vo vic s dng phng php kim sot cht lng bng thng k (SQC) vo p dng vng trn Deming 2 Gio dc o to l nn tng cho vic ci tin cht lng lin tc... 15.3.2.3 H thng cht lng Q.Base. Cng vi s pht trin nhanh chng ca vic p dng b tiu chun ISO9000, mt vn ny sinh l cc doanh nghip va v nh gp kh nhiu kh khn trong vic p dng tiu chun ny, c bit l v mt chi ph. Telare - t chc chng nhn cht lng hng u ca New Zealand, sau khi nghin cu th trng a ra h thng qun l cht lng vn s dng cc nguyn tc c bn ca tiu chun ISO9000 (ch yu l ISO9002 v ISO9003) nhng n gin v d p dng hn. H thng ny, bao gm nhng yu cu c bn m bt k doanh nghip no cng cn phi c m bo gi c lng tin i vi khch hng v cht lng sn phm hoc v dch v, gi tt l Q.Base. Trong mt s vn , h thng Q.Base khng i su nh ISO9000, m i hi nhng yu cu ti thiu cn c, tng doanh nghip c th pht trin t h thng Q.Base ln cho ph hp vi yu cu ca ISO9000. H thng Q.Base rt linh hot, tng doanh nghip c th vn dng theo iu kin c th ca mnh v l cng c rt cn thit cho lnh o cc doanh nghip nh v va khng ch trong cng tc qun l cht lng. H thng Q.Base l tp hp cc kinh nghim qun l cht lng c thc thi ti New Zealand v mt s quc gia khc nh anmch, Australia, Canada, Thy in. Q.Base cp n cc lnh vc ch yu trong qun tr cht lng, chnh sch ch o v cht lng, xem xt hp ng vi khch hng, qu trnh cung ng, kim sot nguyn vt liu, kim sot qu trnh, kim sot thnh phm, xem xt nh gi ni b, kim sot ti liu, o to, ci tin cht lng.
194
Vit Nam c Telare cho php s dng h thng Q.Base t thng 11/95 v ngy 7/6/96, ban lnh o 2 c quan Telara New Zealand v Tng cc tiu chun o lng cht lng Vit Nam chnh thc k vn bn v vic ny. Ngoi ra, Telare cng ang xem xt cho php Philippines, Inonesia v Bruney s dng tiu chun Q.Base. H thng Q.Base tuy cha phi l tiu chun quc t nh ISO9000, nhng ang c tha nhn rng ri lm chun mc chng nhn cc h thng m bo cht lng. Q.Base s dng chnh cc nguyn tc ca ISO9000 nhng n gin v d p dng hn, c bit ph hp vi cc doanh nghip nh v va ang bc u hnh thnh h thng qun l cht lng. Q.Base c y nhng yu t c bn ca mt h thng cht lng, gip doanh nghip kim sot c cc lnh vc ch cht trong hot ng ca mnh. N tp trung vo vic phn cng trch nhim v giao quyn hn, khin cho mi thnh vin chu trch nhim v hnh ng ca mnh. Sau khi thc hin cc yu cu ca h thng Q.Base, doanh nghip c th thm cc qui nh m doanh nghip cn thit v c th m rng dn dn n tha mn mi yu cu ca ISO9000. H thng Q.Base rt linh hot v khng mu thun vi cc h thng qun tr cht lng khc nh ISO9000 hay TQM v rt c ch cho nhng doanh nghip cung ng cho cc cng ty ln hn c giy cng nhn ISO9000. Mt cch tng qut, h thng Q.Base c p dng trong cc trng hp: [U+F0B7] Hng dn qun l cht lng trong cng ty, nhm nng cao kh nng cnh tranh ca mnh, thc hin cc yu cu i vi cht lng sn phm mt cch tit kim nht. [U+F0B7] Theo hp ng gia cng ty v khch hng (bn th nht v bn th hai) khi khch hng i hi. Doanh nghip phi p dng m hnh m bo cht lng theo Q.Base c th cung cp sn phm p ng. [U+F0B7] Chng nhn ca bn th 3: H thng m bo cht lng ca cng ty c t chc chng nhn nh gi v cp chnh thc. 15.3.2.4 Gii thng cht lng ca Vit Nam. khuyn khch cc t chc sn xut kinh doanh, dch v, cc t chc nghin cu trin khai khoa hc cng ngh nng cao cht lng hot ng, to ra nhiu sn phm c cht lng cao, b khoa hc cng ngh v mi trng quyt nh t "gii thng cht lng" xt tng hng nm cho cc n v c nhiu thnh tch v cht lng. Gii thng cht lng Vit Nam c thnh lp nhm thc y mi t chc nng cao tnh cnh tranh bng cch so snh vi nhng tiu chun c cng nhn trn phm vi quc t. Gii thng cht lng Vit Nam bao gm 7 tiu chun c tham kho t cc h thng cht lng quc t nhm khuyn khch cc t chc tng cng vic p dng TQM v tin n c cp giy chng nhn ISO9000. By tiu chun v cht lng Vit Nam gm: 1. Vai tr ca lnh o 90 im 2. Thng tin v phn tch d liu 75 im 3. nh hng chin lc 55 im 4. Pht trin v qun l ngun nhn lc 140 im 5. Qun l cht lng qu trnh 140 im 6. Cc kt qu v cht lng v kinh doanh 250 im 7. Tha mn yu cu ca khch hng 250 im Tng cng: 1.000 im Gii thng gm 2 loi : Gii vng: xt trong phm vi c nc Gii bc: xt trong tnh, thnh ph. Mt s h thng khc.
195 15.3.2.4.1 HACCP (Hazard Analysis Critical Control Points). y l tiu chun k thut kim tra thc phm do Vin Hn Lm khoa hc thc phm M nghin cu, cho ra i nm 1971 v sau 16 nm kim nghim a vo s dng ti M. Hin nay n c nhiu nc v cc t chc trn th gii cng nhn v p dng. Lin Hip Quc chn HACCP lm tiu chun thanh tra quc t v thc phm, EU cng nhn HACCP lm tiu chun thc phm ca mnh. Ni dung ca HACCP thc cht l h thng kim tra cht lng sn phm cht ch, hiu qu. Gm 12 i tng c coi l im nng lin tc c kim tra theo di thng xuyn: nguyn liu, thnh phm, ph liu, vt liu bao gi, nhn mc, cc cht ty ra dit trng, bi trn, nh xng v cc trang thit b vn hnh, v sinh cng nhn... pht hin v ngn nga nhng iu kin xu xy ra cho sn phm, trnh ly lan qua khu khc. Khi p dng h thng HACCP, doanh nghip phi xy dng biu qu trnh, xc lp cc im kim sot ti hn v nhng hnh ng khc phc. Tt c phi th hin bng cc ti liu tng ng v phi c thm tra xc nhn. H thng ny c th p dng xuyn sut dy chuyn sn xut thc phm; em li lng tin cho ngi tiu dng v an ton thc phm. Tiu chun HACCP c bit c ngha i vi cc doanh nghip kinh u v Chu doanh hng thy sn, nht l khi cc doanh nghip ny mun bn hng sang Nht Bn, Chu A M. 15.3.2.4.2 GMP (Good Manufacturing Practice) Hng dn thc hnh tt sn xut thuc thuc khi ASEAN (GMP) c trin khai ln u nm 1984 v c cuc hp ln th 5 v hp tc k thut trong lnh vc dc phm t chc ti Bangkok thng qua, v c sa cha li nm 1988. Ti cuc hp ln th 13 ca nhm cng tc v hp tc k thut trong lnh vc dc phm ca khi ASEAN, Inonesia vi t cch l nc iu hnh GMP- ASEAN thnh lp ban sa i cho bn cng b ln 2. Do s pht trin ca khoa hc k thut trong lnh vc dc phm, ban sa i d tho sa cha v b sung cho ln xut bn mi, bao gm c vic chp nhn qui ch v hng dn s dng dc phm ca MCA 1993, qui ch lin bang FDA, GMP ca Australia cho cc sn phm tr liu, c tham kho h thng chng nhn ca WHO i vi cc dc phm trong th trng quc t, cng nh GMP quc t v cc quc gia khc. Nhm gp phn thc y vic thc hin chnh sch quc gia v thuc ca Vit Nam, ngy 9/9/96, B y t quyt nh chnh thc p dng GMP - ASEAN ti Vit Nam. Mc ch ca GMP l m bo mt cch chc chn rng sn phm c sn xut ra mt cch n nh, t cht lng qui nh, hp vi mc ch s dng ra. GMP cp n mi kha cnh ca vic sn xut v kim tra cht lng thuc m doanh nghip phi tun theo. Cc yu cu ny tng ng, d mc c khc nhau, vi cc yu cu trong lnh vc sn xut ca tiu chun ISO9000 v th doanh nghip c th m rng chuyn t vic p dng GMP sang ISO9000 mt cch nhanh chng. Tiu chun GMP gm 10 chng: qui nh chung, nhn s, nh xng, thit b, h thng v sinh, sn xut, kim tra cht lng, t thanh tra, x l sn phm thu hi, khiu ni ca cc dc phm b tr li v ti liu. Ngoi ra cn c cc ph lc v sn xut sn phm sinh hc, sn xut sn xut gas, sn xut bnh xt phn liu p sut, sn xut cc ch phm y hc t mu ngi hoc thnh phm ca mu. Nhiu doanh nghip kinh doanh trong lnh vc dc phm ca Vit Nam p dng c tiu chun ny v nng cao cht lng sn phm sn xut, dch v ca h. Trong s , x nghip lin hip dc Hu Giang tin ln t c giy chng nhn ISO9002 15.3.2.4.3 ISO14000 Cc tiu chun ISO14000 c xy dng da trn nguyn tc n gin: vic qun l mi trng cng c hon thin th tc ng i vi mi trng cng ngy cng c hon thin, hiu qu cng cao v thu hi vn u t cng nhanh.
196
Cc tiu chun ISO14000 miu t c nhng yu cu c bn ca h thng qun l mi trng hu hiu, bao gm vic xy dng mt chnh sch v mi trng, xc nh cc mc ch v mc tiu chng trnh thc hin t mc tiu, gim st v nh gi tnh hiu qu ca n, kim tra v iu chnh h thng v ci thin tc ng i vi mi trng. Vic p dng ISO14000 i vi doanh nghip ngy cng bc bch hn khi mi trng ang tr thnh vn ton cu v mi ngi ngy cng quan tm nhiu hn i vi vn mi trng. Ngy nay, nhiu doanh nghip c xu hng p dng cng mt lc ISO9000 v ISO14000 tn dng cc li th v chi ph cho vic xin cp giy chng nhn.
15.4 Cng c qun tr cht lng4

Mun thc hin vic qun tr cht lng mt cch hiu qu trong doanh nghip, i hi mi thnh vin ca t chc phi am hiu, s dng mt cch thnh thc v hiu qu cc cng c qun tr cht lng, to tin cho vic ci tin v nng cao cht lng sn phm. C rt nhiu cng c v k thut h tr khc nhau qun tr cht lng, trong chng ny, chng ta xem xt mt s cng c c bn nh sau: - Kim sot cht lng bng thng k (SQC- Statistical Quality Control). - Vng trn DEMING. - Nhm cht lng.
15.4.1 Kim sot cht lng bng thng k (SQC).

SQC l vic p dng cc phng php thng k thu thp, trnh by, phn tch d liu mt cch ng n, chnh xc v kp thi nhm theo di, kim sot, ci tin qu trnh hot ng ca t chc bng cch gim tnh bin ng ca n. Chng no sn xut cn ph thuc vo nguyn vt liu u vo, my mc thit b v con ngi th chc chn s cn xy ra bin ng gia thc t v k hoch, cc bin ng ny c th l t nhin vn c ca qu trnh v khng cn iu chnh. Cc bin ng cng c th l bt thng, nh hng n cht lng sn phm th nht thit phi kim sot v iu chnh kp thi. Bng 7.1 Cc cng c ca SQC theo ISO9000 gm:
Cng c v k thut 1. Mu thu thp d liu Cng c v k thut cho cc d liu khng bng s 2. Biu quan h 3. So snh theo chun mc 4.Tn cng no
ng dng Thu thp d liu mt cch h thng c bc tranh r rng v thc t. Ghp thnh nhm c mt s ln kin, quan im hay vn c lin quan v mt ch c th. So snh mt qu trnh vi cc qu trnh c tha nhn xc nh c hi ci tin cht lng. Xc nh cc gii php c th cho cc vn v cc c hi tim tng cho vic ci tin cht lng.
4 This
197 5. Biu nhn qu Phn tch v thng bo cc mi quan h nhn qu. To iu kin thun li cho vic gii quyt vn t triu chng, nguyn nhn n gii php. M t qu trnh hin c Biu th mi quan h gia ch v cc yu t hp thnh. Phn tch : nh gi s n nh ca qu trnh. Kim sot : xc nh khi mt qu trnh cn iu chnh v khi no cn nguyn hin trng. Xc nhn : xc nhn s ci tin ca qu trnh. Trnh by kiu bin thin ca d liu. Thng tin di dng hnh nh v kiu cch ca qu trnh. Quyt nh ni tp trung n lc ci tin. Trnh by theo th t quan trng s ng gp ca tng c th cho hiu qu chung. Xp hng cc c hi ci tin. Pht hin v xc nhn mi quan h gia hai tp s liu c lin h vi nhau. Xc nhn mi quan h d tnh gia hai b s liu c quan h vi nhau.
Table 15.1
6.Biu tin trnh 7. Biu cy Cng c v k thut cho cc d liu bng s. 8. Biu kim sot
9. Biu ct
10.Biu Patero
11.Biu tn x
Vic p dng SQC gip ta: - Tp hp s liu d dng. - Xc nh c vn . - Phng on v nhn bit nguyn nhn. - Ngn nga sai li. - Xc nh c hiu qu ci tin.
15.4.2 Vng trn DEMING.

Do DEMING gii thiu nm 1950, gm 4 giai on vit tt l P-D-C-A. Vi: P (Plan): Lp k hoch, nh lch v phng php t mc tiu. D (Do): a k hoch vo thc hin. C (Cheek): Da theo k hoch kim tra thc hin. A (Act) : Thng qua kt qu t c ra nhng tc ng iu chnh thch hp, nhm bt u li chu trnh vi nhng thng tin u vo mi. Mi mt giai on ca vng trn Deming thng s dng cc k thut h tr ring bit. V d, giai on lp k hoch cc cng c c s dng l: biu kim sot, biu Pareto, biu ct... Vng trn Deming c p dng mt cch lin tc trong vic qun l cht lng nhm tng bc ci tin v nng cao cht lng sn phm, cht lng cng vic. Bc khi u (P) ca vng trn mi c da trn kt qu ca vng trn trc nhm gii quyt tip cc vn cn tn ti... v nh th sau nhiu ln p dng vng trn Deming cht lng sn phm s nng cao dn v lin tc.
15.4.3 Nhm cht lng (Quality circle).

Nhm cht lng l mt nhm nh t 3 - 10 ngi c lp ra thc hin cc hot ng qun l cht lng (k c nhng vn khc lin quan n ni lm vic), da trn tinh thn t nguyn, t v t qun trn cng mt ch lm vic.
198
Trng nhm do cc thnh vin trong nhm t bu ra, khng nht thit phi l t trng sn xut hay c cng. Nhm thng hp mi tun mt ln trong hoc ngoi gi lm vic tho lun cc vn do nhm la chn lin quan n cc lnh vc cht lng, nng sut, chi ph, an ton v cc vn khc c lin quan n cng vic ca mnh. Nhm cht lng theo di qu trnh sn xut hay cc th tc tc nghip nhn din, phn tch v gii quyt cc vn cht lng. Nhm cht lng l mt phn ca hot ng cht lng phm vi cng ty 3.1 C s hnh thnh nhm cht lng l: - Khai thc ti a kh nng con ngi, thng qua hot ng nhm, nghin cu cch thc ci tin cng vic, tng thnh vin u nng cao hiu bit v cng ngh v k thut qun l nh d dng thch nghi vi thay i. - Tn trng con ngi v to khng kh vui ti phn khi ni lm vic. - Cng hin cc ci tin gip pht trin doanh nghip. 3.2 Cc nguyn tc ca nhm cht lng. - T mnh pht trin: cc thnh vin tm ti hc hi nm vng k thut v k nng cn thit. T pht trin v h tng pht trin gn b nhau. - Hot ng t nguyn: khng p t sai bo. - Hot ng nhm, tp th: Thng qua vic chia s thng tin v kin thc cho nhau, nhm c sc mnh trong vic gii quyt cc vn kh khn trong sn xut kinh doanh v cc thnh vin s trng thnh ln. - Mi ngi u tham gia: Lm sao cho mi ngi pht huy ht nng lc n to s phn khi t tin hn l ch c mt s ngi lm. - p dng nhng k thut qun tr cht lng. - Hot ng c bn l ni lm vic: v n nhm ch ci tin cng vic ti ni mnh lm, cc nh qun tr cn ng vin khuyn khch hot ng nhm. - Duy tr hot ng ca nhm cht lng: cp qun tr cn c nhng bin php duy tr hot ng ca nhm t pha sau, to s hng th cho nhm hot ng (gi nhng vic cn lm...) - Cng nhau pht trin: to thi quen hi , tho lun, hi tho, trao i kinh nghim. - Tnh sng to: mc tiu ca nhm l sng to ca cc nhm vin ci tin cht lng, cc nhm vin t gic ci tin v sng to trong cng vic. - thc v cht lng: thc v kh khn v thc v ci tin. Mc tiu ch yu l kin to cht lng ngay trong cng vic ca mnh ph trch.
15.5 Cu hi n tp qun tr cht lng trong doanh nghip5

15.5.1 Cu hi
Khi nim sn phm? Khi nim cht lng sn phm Nhng tnh cht c trng ca cht lng sn phm ? 3. Khi nim qun l cht lng ? Qun l cht lng ton b? Tm quan trng ca tr cht lng ? Nu khi nim m bo cht lng? H thng m bo cht lng ? Nu nhng ni dung c bn ca h thng ISO 9000? Ni dung c bn ca h thng TQM? H thng cht lng Q.Base Nhng ni dung ch yu ca hat ng qun l cht lng trong doanh nghip ?
5 This
Chng 16
Ti liu tham kho Qun tr doanh nghip

1
16.1 TI LIU THAM KHO

QUN TR DOANH NGHIP B mn Qun tr doanh nghip Nh xut bn gio dc , 1996 CONTEMPORARY MANAGEMENT David Vanfleet Tim O.Peterson BUSINESS Ricky.W.Griffin,Ronald J.Ebert Prentice Hall.INC,1996 KINH NGHIM QUN TR DOANH NGHIP Dr.William B Werther, Jr-Nh xut bn TP.HCM, 1993 QUN TR DOANH NGHIP Nguyn Hi Sn Nh xut bn Thng K, 1996 N S QUN TR NHA Th.s Nguyn Hu Thn Nh xut bn Thng K , 1996 N S QUN TR NHA T.S Nguyn Thnh Hi Nh xut bn Thng K, 1999 CHIN LC V SCH LC KINH DOANH Garry D.Smith, Danny R. Arnokd, Bobby G Bizzell- Nh xut bn Thng K, 1997 NHNG VN CT YU CA QUN L Harold Koontz, Cyril ODonell, Heinz Weihrich Ngi dch: V Thiu, Nguyn Mnh Qun, Nguyn ng Du Nh xut bn Khoa Hc v K Thut, 1998 - CM NANG TR THNH CH DOANH NGHIP James W. Halloran Ngi dch: Cao Xun - Nh xut bn Thng K, 1996 - T CHC V QUN TR CNG TY Bin son :TS V Trng Khi (ch bin), Lm Ngc Dip. Nh xut bn Thng K, 1996 - QUN TR CHIN LC V PHT TRIN V TH CNH TRANH Nguyn Hu Lam (ch bin), inh Thi Hong, Phm Xun Lan- Nh xut bn Gio Dc, 1998 - KINH T LAO NG PHN TIN LNG
1 This
199
200
CHNG 16. TI LIU THAM KHO QUN TR DOANH NGHIP B Lao ng - Thng Binh V X Hi, H Ni 1996 - KINH T DOANH NGHIP DLause- S Caillat Ngi dch: Trng c Lc, Ng ng Tnh- Nh xut bn Khoa Hc v K Thut, H Ni 1992 - 36 B QUYT TR THNH NGI LNH O GII Bin dch: u Vn Quyn, Nh xut bn Thng Tn, 2001 - QUN TR KINH DOANH TNG HP TRONG CC DOANH NGHIP Ch bin: GSTS. Ng nh Giao Nh xut bn Khoa Hc v K Thut,1997 - KINH T V QUN L DOANH NGHIP T sch KHKTH Bch khoa H Ni- Nh xut bn Thng K.2000 - QUN TR CHT LNG Trng Ch Tin - T sch i hc Cn Th, 1999 - QUN TR SN XUT Nguyn Vn Duyt v Trng Ch Tin, T sch i Hc Cn Th, 2000
Tham gia ng gp
201
Tham gia ng gp
Ti liu: Qun tr doanh nghip Bin son bi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/col10194/1.1/ Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "nh ngha doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15871/1.2/ Trang: 1-2 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Phn loi doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15866/1.2/ Trang: 2-10 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Bn cht v c im ca h thng kinh doanh" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15875/1.2/ Trang: 11-13 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Doanh nghip l n v sn xut v phn phi" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15878/1.2/ Trang: 13 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Mi trng hot ng ca doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15879/1.2/ Trang: 13-22 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Mc ch v mc tiu ca doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15880/1.2/ Trang: 22-23 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/
202 Module: "Thnh lp gii th, ph sn doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15884/1.2/ Trang: 23-25 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/
Tham gia ng gp
Module: "Cu hi n tp tng quan v qun tr kinh doanh v nhim v ch yu ca nh qun tr doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15882/1.2/ Trang: 27 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Tng quan v qun tr" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15889/1.2/ Trang: 29-33 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "K hoch qun tr" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15890/1.2/ Trang: 34-36 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "T chc qun tr" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15892/1.2/ Trang: 36-41 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Lnh o" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15898/1.2/ Trang: 41-42 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Kim tra" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15894/1.2/ Trang: 42 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/
Tham gia ng gp Module: "Phn cp trong qun tr" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16059/1.2/ Trang: 43-44 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Cc k nng qun tr" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15904/1.2/ Trang: 45-46 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Vai tr nh qun tr" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15911/1.2/ Trang: 46-47 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Cc l thuyt qun tr" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15913/1.2/ Trang: 47-53 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Quyt nh qun tr" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15914/1.2/ Trang: 53-54 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Cu hi n tp nhng vn c bn ca qun tr doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15917/1.2/ Trang: 55 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Khi nim, vai tr v qu trnh pht trin ca marketing" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16060/1.2/ Trang: 57-59 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/
203
204 Module: "Marketing hn hp" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15923/1.2/ Trang: 60-61 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Hnh vi ca ngi tiu dng" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15947/1.2/ Trang: 61-64 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Phn tch th trng v la chn th trng mc tiu" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15937/1.2/ Trang: 64-66 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Chnh sch sn phm" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15942/1.2/ Trang: 66-71 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Chnh sch gi c" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15933/1.2/ Trang: 71-74 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Chnh sch phn phi" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15953/1.2/ Trang: 74-76 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Chnh sch xc tin bn hng" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15950/1.2/ Trang: 76-82 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/
Tham gia ng gp
Tham gia ng gp Module: "Cu hi n tp marketing trong doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15952/1.2/ Trang: 83 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Mt s khi nim k ton" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15968/1.2/ Trang: 85-91 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Khi nim v phn loi chi ph kinh doanh" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15955/1.2/ Trang: 91-95 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Gi thnh sn phm" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15960/1.2/ Trang: 95-104 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "nh ngha v vai tr ngn sch" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15962/1.2/ Trang: 104-107 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Cu hi n tp qun tr chi ph kinh doanh trong doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15967/1.2/ Trang: 109 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Khi nim v tm quan trng ca nhn s" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15966/1.2/ Trang: 111-112 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/
205
206 Module: "Mc tiu v chc nng ca qun tr nhn s trong doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16001/1.2/ Trang: 113-115 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Khi nim ngha v tc dng ca phn tch cng vic" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15976/1.2/ Trang: 115-119 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Khi thc ngun kh nng lao ng" c s dng nh l: "Khai thc ngun kh nng lao ng" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15986/1.1/ Trang: 119-122 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "B tr v s dng lao ng" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15982/1.2/ Trang: 122-124 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "o to hun luyn v pht trin nhn vin" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m15990/1.2/ Trang: 124-126 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "nh gi nng lc thc hin cng vic ca nhn vin." Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16005/1.2/ Trang: 126-131 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Tr cng lao ng" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16009/1.2/ Trang: 131-142 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/
Tham gia ng gp
Tham gia ng gp Module: "Cu hi n tp qun tr nhn s trong doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16016/1.2/ Trang: 143 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Khi nim v phng php phn tch la chn cung ng." Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16062/1.2/ Trang: 145-148 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Qun l mua sm" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16018/1.2/ Trang: 148-149 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Qun tr d tr (tn kho)" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16021/1.2/ Trang: 149-155 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "H thng lt t hnh c nh" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16026/1.2/ Trang: 156-164 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Cu hi n tp qun tr cung ng trong doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16028/1.2/ Trang: 165 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/
207
Module: "Hiu qu kinh t v vai tr ca vic nng cao hiu qu kinh t trong sn xut kinh doanh ca doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16029/1.2/ Trang: 167-170 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/
208
Tham gia ng gp
Module: "H thng ch tiu hiu qu kinh t v phng php tnh ton hiu qu kinh t trong cc doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16031/1.2/ Trang: 170-178 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Cc bin php nng cao hiu qu kinh t ca sn xut kinh doanh" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16033/1.2/ Trang: 178-182 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Cu hi n tp hiu qu kinh t ca sn xut kinh doanh trong doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16035/1.2/ Trang: 183 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Khi nim v sn phm, cht lng sn phm" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16036/1.2/ Trang: 185-187 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Lch s pht trin ca cc quan nim qun tr cht lng." Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16038/1.2/ Trang: 187 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "m bo cht lng v cc h thng m bo cht lng" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16039/1.2/ Trang: 188-196 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Cng c qun tr cht lng" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16057/1.2/ Trang: 196-198 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/
Tham gia ng gp Module: "Cu hi n tp qun tr cht lng trong doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16055/1.2/ Trang: 198 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/ Module: "Ti liu tham kho Qun tr doanh nghip" Tc gi: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt URL: http://voer.edu.vn/content/m16058/1.2/ Trang: 199-200 Bn quyn: Trng Ha Bnh, V Th Tuyt Giy php: http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/
209
Qun tr doanh nghip T cch nhn nhn nh trn c th pht biu v nh ngha doanh nghip nh sau: Doanh nghip l n v kinh t c t cch php nhn, quy t cc phng tin ti chnh, vt cht v con ngi nhm thc hin cc hot ng sn xut, cung ng, tiu th sn phm hoc dch v, trn c s ti a ha li ch ca ngi tiu dng, thng qua ti a ha li ca ch s hu, ng thi kt hp mt cch hp l cc mc tiu x hi. -Doanh nghip l mt n v t chc kinh doanh c t cch php nhn: T cch php nhn ca mt doanh nghip l iu kin c bn quyt nh s tn ti ca doanh nghip trong nn kinh t quc dn, n do Nh nc khng nh v xc nh. Vic khng nh t cch php nhn ca doanh nghip vi t cch l mt thc th kinh t, mt mt n c nh nc bo h vi cc hot ng sn xut kinh doanh, mt khc n phi c trch nhim i vi ngi tiu dng, ngha v ng gp vi nh nc, trch nhim i vi x hi. i hi doanh nghip phi chu trch nhim v ngha v ti chnh trong vic thanh ton nhng khon cng n khi ph sn hay gii th. - Doanh nghip l mt t chc sng trong mt th sng (nn kinh t quc dn) gn lin vi a phng ni n tn ti. - Doanh nghip l mt t chc sng v l n c qu trnh hnh thnh t mt ch v bn lnh ca ngi sng lp (t nhn, tp th hay Nh nc); qu trnh pht trin thm ch c khi tiu vong, ph sn hoc b mt doanh nghip khc thn tnh. V vy cuc sng ca doanh nghip ph thuc rt ln vo cht lng qun l ca nhng ngi to ra n. - Doanh nghip ra i v tn ti lun lun gn lin vi mt v tr ca mt a phng nht nh, s pht trin cng nh suy gim ca n nh hng n a phng .
Hoc lieu Mo Vietnam - Vietnam Open Educational Resources Hc liu m Vit Nam l h tr vic qun l, to, lu tr ti liu gio dc hiu qu.

Quan Tri Doanh Nghiep

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Quan Tri Doanh Nghiep

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Qun tr doanh nghip

Bi: Trng Ha Bnh V Th Tuyt

Qun tr doanh nghip

Bi: Trng Ha Bnh V Th Tuyt

Phin bn trc tuyn: < http://voer.edu.vn/content/col10194/1.1/ >

Hoc lieu Mo Vietnam - Vietnam Open Educational Resources

Tng quan v qun tr kinh doanh v nhim v ch yu ca nh qun tr doanh nghip

content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15871/1.2/>.

1.2 Phn loi doanh nghip2

content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15866/1.2/>.

1.3 Bn cht v c im ca h thng kinh doanh3

1.3.2 c im ca h thng kinh doanh

content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15875/1.2/>.

1.4 Doanh nghip l n v sn xut v phn phi4

1.4.2 Doanh nghip l n v phn phi.

1.5 Mi trng hot ng ca doanh nghip5

content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15878/1.2/>. content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15879/1.2/>.

1.6 Mc ch v mc tiu ca doanh nghip6

1.6.1 Mc ch ca doanh nghip

content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15880/1.2/>.

1.6.2 Mc tiu ca doanh nghip

1.7 Thnh lp gii th, ph sn doanh nghip7

1.7.1 To lp doanh nghip mi.

1.7.2 Mua li mt doanh nghip sn c.

1.7.4 Ph sn doanh nghip

Cu hi n tp tng quan v qun tr kinh doanh v nhim v ch yu ca nh qun tr doanh nghip

content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15882/1.2/>.

Nhng vn c bn ca qun tr doanh nghip

content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15889/1.2/>.

CHNG 3. NHNG VN C BN CA QUN TR DOANH NGHIP

CHNG 3. NHNG VN C BN CA QUN TR DOANH NGHIP

3.1.2 Qun tr va l khoa hc va l ngh thut

3.1.3 Cc chc nng qun tr

CHNG 3. NHNG VN C BN CA QUN TR DOANH NGHIP

3.2 K hoch qun tr2

content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15890/1.2/>.

CHNG 3. NHNG VN C BN CA QUN TR DOANH NGHIP

3.3 T chc qun tr3

content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15892/1.2/>.

CHNG 3. NHNG VN C BN CA QUN TR DOANH NGHIP

3.4.2 Vai tr ca lnh o

content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15898/1.2/>.

CHNG 3. NHNG VN C BN CA QUN TR DOANH NGHIP

3.5 Kim tra5

3.5.2 Ni dung cng tc kim tra v cc dng kim tra.

content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15894/1.2/>.

3.6 Phn cp trong qun tr6

3.6.2 Qun tr theo chc nng trong doanh nghip

3.7 Cc k nng qun tr7

content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15904/1.2/>.

CHNG 3. NHNG VN C BN CA QUN TR DOANH NGHIP

3.8 Vai tr nh qun tr8

Vai tr Quan h con ngi 1.i din 2.Lnh o.

content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15911/1.2/>.

9.Phn phi 10.m phn

3.9 Cc l thuyt qun tr9

content is available online at <http://voer.edu.vn/content/m15913/1.2/>.

CHNG 3. NHNG VN C BN CA QUN TR DOANH NGHIP

CHNG 3. NHNG VN C BN CA QUN TR DOANH NGHIP

CHNG 3. NHNG VN C BN CA QUN TR DOANH NGHIP

3.10 Quyt nh qun tr10

3.10.2 Cc kiu ra quyt nh.

3.10.3 Tin trnh ra quyt nh.