1.1 ekil 131deki tristr 50 mAlik kilitleme akm gerekmektedir.

50 s sreli tetikleme
uygulandnda tristrn iletimde kalamayacan gsteriniz.
Tristrn gerilim dmn ihmal ederek, tristrn iletimde kalabilmesi iin gerekli Ryi
bulunuz.
zm:
R devrede yokken zamana bal olarak tristrden geen akmn ifadesi
/
(1 )
t
i e



100 0,5
5 , 25
200 20
L
A ms
R
6 3
50 10 / 25 10
5(1 ) 10 50 i e mA mA


<
tristr iletime geemedi.
nk zaman sabiti
?
100
50 ve 200 / ;
0,5
di
s A s
dt
50
s
boyunca sabit kabul
edilebilir. 50
s
sonra 10 mA deerine ulatndan (50-10)=40mA eksik tristr akm sz
konusudur. Bu akmn salanabilmesi iin R balanrsa, tristre tetikleme uygulanr
uygulanmaz R zerinden
100
' lik
R
akm geer. Bu akmn 40 mA olabilmesi iin

3
100
2,5
(50 10) 10
R k
(max deeri) seilmelidir.
1.2 Bir rezistif yk besleyen g transistrnn iletime gei-k esnasnda zamana bal
akm-gerilim deiimleri aada grld gibi zamanla lineer deiim gstermektedir.
a) V= kesimdeki gerilim, =iletimdeki akm, T=anahtarlama zaman olmak zere iletime giri
ve k esnasndaki enerji kaybn V, ,T cinsinden bulunuz.
b)10 kHzlik anahtarlama frekans uygulanrsa ortalama g kayb ne olur?
c) Transistr %50 sreyle iletimde ve %50 sreyle kesimde olacak ekilde iletiliyorsa (duty
cycle=0,5); 200 Alik yk akm iin kolektr-emiter gerilimi 2,1 volt ise iletim kayplarn
hesaplaynz.
d) Toplam g kayplarn hesaplaynz.
zm:
t=0 anndan balamak zere, iletime geite akm gerilim denklemleri;

t Vt
i V
T T
olup enerji kayb;
a)

1
_ _ _

1

, , ,
1
]

2 3
2
0 0 0
2
3
T
t T T
t
Vt t t t V
Enerji Vidt V dt V T
T T T t
T

Ayn ey kesime geite de sz konusudur.
b) letime gei kayb:

6
300 200
1 10 0,013
6
J
letimden k kayb:

6
300 200
2 10 0,02
6
J
Bu durumda ortalama g kayb:
+
3
(0,01 0,02) 10 10 300W
c) letim kayb:
1
200 2,1 210
2
i
V W
d) Toplam kayplar=300+210=510W
1.3 Yukardaki ekilde iletimdeki bir tristrn akm gerilim dm karakteristii
grlmektedir.
a) 23 Alik sabit srekli yk akm,
b) Ortalama 18 Alik yar sins dalgas eklinde yk akm,
c) Yarm periyotluk 39,6 A sabit deerli yk akm;
d)
1
3
periyotluk 48,5 A sabit deerli yk akm iin ortalama g kaybn hesaplaynz.
zm: ekilden, 23 Alik sabit srekli akm iin gerilim dm

+
23 1,1
1 1,42 V 23 1,42 32,7
60
kay W
Dalgann maksimum deeri 18 ' . dir
ekil 1.33den


< <

+ < < 2
)

i=18 sinx 0 x
1,1
1.0 volt i=0 x
60


i v i



_
+

,

0 0
1 1 1,1
1,0 18 sin 18 sin 32,6 V
2 2 60
ortalama g Vidx x x dx
( )
1 +
]

39,6 1,0 1,1/ 60 39,6
34,2 W
2
ortalama g
( )
1 +
]

48,5 1,0 1,1/ 60 48,5
30,5 W
3
ortalama g
Yukardaki akm dalga ekillerine eit R.M.S deerleri (efektif)
a) 28 A
b) 28 A
c) 28 A
d) 28 Adir. Dikkat edilirse periyodik dalgalarn etkin (efektif) deerleri yaknsa, ortalama g
kayplarndan yakndr. Bu durumda yariletken eleman seiminde bu zellikten
yararlanlabilir. adaki DC akm ise R.M.S deeri dierlerinden bir miktar dktr.
1.4 Bir tristr ekildeki gibi ve tablodaki deerlerde deien akm dalga ekli iletmektedir.
Tablo:
Ortalama akm 13
8
17
0
19
6
21
8
25
0
30
5
(A)
Derece olarak akm uzunluu 30 60 90 12
0
18
0
36
0
()

1/ 2
2
0
1
R.M.S deeri= max max
2 2
d

deer= max ise;

2
ortalama

30 60 90 120 180 360

ort
138 170 196 218 250 305

max
1656 1020 784 654 500 305

RMS
478 416 392 377 354 305
Tablodan grlebilecei gibi R.M.S deerler, ortalama deere gre eleman seiminde daha
uygundur. Ancak belirli bir uygulama iin tristr seiminde akm dalga ekli dikkate
alnmaldr.
1.5 Bir tristrn iletime gemesine ait iki farkl durum ekil 1.35de gsterilmektedir. Her bir
durum iin iletimdeki enerji kayb ve g kayb dalga ekillerini iziniz.
letime gei esnasndaki gerilimin balang deerinin %90nndan %10una
dmesine kadar geen zaman ykseli zaman (t
r
) olarak alglanrsa, yaklak olarak
alglanrsa, yaklak olarak g kaybna karlk gelen n t I v
r
/ ) (
max max
formlndeki
n

saysn hesaplaynz.
Eer tristr 3kHz frekansla iletime alnyorsa, iletme aln sebebiyle olan g kaybn
hesaplaynz.
zm:
ekilde grld gibi g dalga ekli; akm ve gerilim arpmndan bunabilir. Enerji kayb
ise g erisinin altndaki alandr.(yaklak olarak blge karelere blnp hesaplanabilir)
ekil 1.35(a) iin enerji kayb 9.2mJ
ekil 1.35(b) iin enerji kayb 6.5mJ
a)iin t
r
=1.48-0.44=1.04
s
b)iin t
r
=2.15-0.94=1.21
s
Her iki durumda da V
max
=600V I
max
=78A
Bylece (a) iin
29 . 5
ve (b) iin
7 . 8
dir. Genelde
4
iin en hzl iletime gei
durumu sz konusudur. Bu durumda g kayb en st seviyede olur. 3kHzde ortalama g
kayb:
a)9,2 W 6 , 27 10 3 10
3 3



b)6,5 W 5 . 19 10 3 10
3 3


dr.
1.6 ekil 1.36da tristrn snmne ait dalga ekilleri grlmektedir. G dalga eklini
iziniz. Enerji kaybn hesaplaynz. Q
rr
toparlanma ykn hesaplaynz.
zm:
G kayb 1.36daki ekilde verilmitir. Buna gre enerji kayb ~=1mJdur. Bu iletime gei
kaybndan ok daha dktr. Q
rr
=

dt i.
olup ekilden ' 23mC dur.
1.7 30Wlk g kaybna sahip bir tristrn fonksiyonundan soutucuya kadar olan termal
direnci 0,7 C
o
/Wdr. evre scakl 40
o
ve jonksiyon scaklk limiti 125
o
ise soutucunun
termal direnci max ne kadar olabilir? Bu durumda tristr tabannn scakl nedir?
zm:
Toplam termal direnci:
83 , 2 30 / ) 40 125 (
o
C/Wdr,
Soutucunun termal direnci: 2,83-0,7=2,13
o
C/Wdir ve
Taban scakl =40+(30
104 ) 3 , 21
o
Cdir.
1.8 Termal direnci 1,8
o
C/W olan bir tristre termal direnci 2
o
C/W olan soutucu taklmtr.
evre scakl 40
o
C ise, tristr fonksiyon scaklnn 125
o
Cyi amamas iin tristrn max
gc ne olmaldr?
zm:
Kayp=(125-40)/(2,0+1,8)=22,4W
1.9 Bir tristrn termal kapasitesi 0,1J/C ve termal direnci 0,9 C/Wdr. Scaklk artnn 40
Cyi amamas iin
a) 0,01s,
b) 0,1 s ve
c) 1 s sreyle uygulanabilecek ksa sreli g kaybn hesaplaynz. Bu hesaplamalar iin
kullanlabilecek geici termal empedans deerleri neriniz.
zm:
1 Clik scaklk art iin g:

1 1
1,1 W/C
Termal diren 0,9
ve termal zaman sabiti=

0,1
0,09
1,11
T s
a) 0,01 s sonra scaklk art 40 C ise
( )

0,01/ 0,09
max max
40 1 380C E e
G kayb=380 1,11=422 W
benzer hesaplarla;
b) 0,1 s iin

max
59,6C G kayb=66,2 W
c) 1 s iin

max
40C G kayb=44,4 W
Dikkat edilirse 1 saniyelik sre 0,09 saniyelik zaman sabiti yannda ok kk olduundan 1 s
sreli yk kalc hal olrak deerlendirilir. (ar yk olarak deerlendirilmez) Soutucu ok
uzun zaman sabitine sahip olduu iin 40Clik scaklk art ar yk durumlarnda sabit
scaklk kabul edilirse;
0,01 s iin geici termal empedans=40/422=0,09C/W
0,1 s iin geici termal empedans=40/66,2=0,60C/W
1 s iin geici termal empedans=40/44,4=0,9C/W
Bu hesaplamalar blm 1.10daki teoriye gre yaplmtr. Ancak gerekte artlar daha
karktr.
1.10 zel bir uygulamada, 40 Clik souk alma artlar ortamnda iletime gei esnasnda
bir tristr 10 ms sresince 2000Wlk g kayb oluturan bir ar yke maruz kalyor.
Transient termal empedans 0,03C/W ise fonksiyon scakln hesaplaynz.
zm:
10 ms sonra scaklk art 2000 0,03 60C
Jonksiyon scakl=evre+art=40+60=100C
Tristr salam kalr.
1.11 Bir tristr, kalc hal termal direnci 0,2C/W ve 100mslik geici hal termal direnci
0,05C/W olan soutucuya sahiptir. evre scakl 30C ve g kayb (kalc hal) 300W ile
alan bu tristrn 100 mslik geici hale maruz kalmas durumunda jonksiyon scaklnn
125Cyi gememesi iin ka Wlk ar yk uygulanabilir?
zm:
Kalc hal ile alrken fonksiyon scakl: 300W
30+(300x0,2)=90C olduundan ek olarak 125C-90C=35C kadar daha scaklk artna
msaade edilebilir.

35C
Geici durum iin g kayb= 700
0,05C/W
W
Toplam g kayb=300+700=100Wdr.
1.12 25 Alik bir IGBTnin termal kapasitesi 0,02J/C ve kalc hal termal direnci 0,625C/W
olarak dnlebilir. 100C ise, aadaki yk durumlar iin jonksiyon scakl deiimini
hesaplaynz.
a) 25 A dc sabit srekli3 Volt gerilim dm
b) %50 Duty cycle ile 35 Alik akm 3,6 volt gerilim dm
5 mson 5ms off
c) 25 1 ms on ve 1ms off akm 3,6 volt gerilim dm
zm:
a) Kayp g=25x3=75W, scaklk art=75x0,625=47C
Jonksiyon scakl=100+47=147C ve sabit
Scaklk deiimleri ekildedir
1C bana g tketimi

1
1,6 / C
0,625
W
Termal zaman sabiti

0,02
12,5
1,6
ms
letimde iken g kayb:
35 Ax3,6 V=126W
(a)daki deerlerden yararlanlarak
max
1,26
47C 79C
75
W
W
/ 125
1 1 2
=79-(79- ) t=0'da ve t=5ms'de
t
e

/ 125
2 1
( 5 ' ) iki eitlikten;
t
e t ms de

1 2
32C ve 47C Jonksiyon scakl
132C ve 147C arasnda deiir. (Bu
aralkta soutucu s transferinde deiim olmad kabul ediliyor100C sabit)
c) 1 ms iin hesaplar tekrarlanrsa;

1 2
38C ve 41C
Jonksiyon scakl 138C ve
141C arasnda deiir. Eer bu hesaplamalar yerine ortalama g kullanlsayd yani

126
63 63 0,625=39C
2
W
W scaklk art bulunurdu.
Bu hesaplamalar unu gsteriyor; cihazn alma frekans termal zaman sabitinden ok
dkse, Jonksiyon scaklnda ok az deiim sz konusudur. Dolaysyla hesaplamalarda
ortalama g kullanlabilir. Ksa sureli akm darbelerinin olduu durumlarda daha dk
deerdeki termal kapasite kullanlmaldr. nk silikon iinde g kayb dalm uniform
deildir.