S GIO DC V O TO QUNG TRI

10 - 2010
Chuyn s dng my
tnh CASIO fx570ES trong
dy hc vt l


Nguyn Hong Nam
Trng THPT chuyn L Qu n

Chuyn s dng my tnh CASIO fx570ES trong dy hc vt l 2010

1

A. M u:
My tnh CASIO fx570ES l loi my tnh cm tay dng trong tnh ton khoa hc. My
tnh c nhiu tnh nng dng cho cc tnh ton khoa hc v cc tnh ton trong vt l. My
tnh cho php thc hin c nhiu loi php tnh:
- Cc php tnh thng thng cng, tr, nhn, chia
- Cc php tnh vi cc hm siu vit sin, cos, tan, log, ln, e
x
, x
n
...
- Gii cc phng trnh thng thng nh phng trnh bc 2, bc 3, h phng trnh 2, 3
n
- Gii mt phng trnh bt k vi chc nng SOLVE
- Tnh ton vi mt biu thc c ti a 6 bin s vi chc nng CALC
- Php tnh o hm, tch phn
- Php tnh s phc
- Php tnh ma trn
- Php tnh Vec t
- Php tnh thng k
- Cho php to mt bng s t mt chc nng
Ngoi ra my tnh cn lu 40 hng s khoa hc, cho php hin th (biu thc) php tnh nh
sch gio khoa
Nh vy ngoi vic tnh ton thng thng cn c th s dng my tnh h tr gii nhanh
mt s bi ton vt l.
Vic khai thc v s dng my tnh ph thuc nhiu vo kin thc vt l v k nng s dng
my tnh. Hin nay hu ht cc hc sinh s dng my tnh cm tay loi CASIO fx570ES. Tuy
loi my tnh ny c rt nhiu chc nng nhng hc sinh cng ch s dng mt s t chc nng
tnh ton v cha khai thc c nhiu cc li th ca my tnh cho cng vic hc tp.
Ngc li a s gio vin khng dng loi my tnh ny, do nhiu nguyn nhn trong c
nguyn nhn l h thng bi vt l ph thng ca chng ta l loi bi tp gi nh, khng thc
t cc s liu u c cho trn s, khc hn vi h thng bi tp Vt l ca cc nc c nn
gio dc pht trin. Nhng khng phi v vy m gio vin khng cn bit cch s dng my
tnh. Vic tm hiu v s dng loi dng c ny trong dy hc s mang li mt s li ch nh
gip nng cao nng lc ca gio vin trong vic thit k cc loi bi kim tra, trc nghim.
v gip nng cao uy tn ca gio vin trong day hc.
Phm vi bi vit ny ch cp n loi my tnh CASIO fx570ES vi hai ni dung:
1. S dng chc nng CALC gii mt s bi ton vt l:
2. S dng php tnh s phc gii mt s bi ton tng hp dao ng v mt s bi
ton in xoay chiu
Hy vng vi bi vit ny cc thy c gio s lm quen vi cch s dng my tnh cho dy hc
vt l ng thi lm c s khai thc thm cc chc nng khc ca my tnh vo cng vic
dy hc ca mnh. Lm tng nng lc tnh ton vt l v tng uy tn ca thy c i vi hc
sinh.

Chuyn s dng my tnh CASIO fx570ES trong dy hc vt l 2010

2

B. Ni dung:
I dng chc nng tnh ton mt iu thc:
im c trng ca CALC l cho php nhp vo biu thc php tnh ton bao gm cc bin,
sau a cc gi tr vo cc bin v thc hin php tnh ton:
C th s dng CALC trong Mode COMP (
MODE
,
1
), hoc trong Mode COMP (
MODE
,
2
)
c oi iu thc c h tr i :
o c iu thc ao gm cc in:
V d: 2x+3y, 5B+3i, 2Ax+3By+C, X =
sin sin
cos cos
A X B Y
A X B Y
+
+

o c iu thc vi mt in
V d: A = x
3
+ 2x + 1
ng dng trong tnh ton vt :
o nh ton kt qu vi cc cng thc xy dng sn,
c v d:
o V d 1:
Mch in xoay chiu gm = 100, L = 10
-2
H, C = 4.10
-4
ni tip. t vo hai u on
mch mt in p xoay chiu u = 200 2 cos2ft (V).
a. nh f dng in trong mch t cc i?
b. V th s ph thuc ca cng dng in theo tn s f:













Chuyn s dng my tnh CASIO fx570ES trong dy hc vt l 2010

3

ii: ii trn m tnh
a. nh f dng in trong
mch t cc i?
ng tr ca mch in:
2 2
2 2
( )
1
(2 )
2
L C
Z R Z Z
R fL
fC
t
t
= +
= +

Cng dng in trong mch
chnh:
2 2
1
(2 )
2
U
I
R fL
fC
t
t
=
+

dng in trong mch t
cc i th
L
= Z
C
=>
1
2
f
LC t
=



















a. nh f dng in trong mch t cc i?
Gn: f X; L A, C B
c
1
2
X
AB t
=
Nhp gi tr cho A, v tnh c l gi tr ca f.
hay cc gi tr khc nhau ca A, tnh c cc gi tr f
tng ng
hao tc mu trn my tnh:
(X)
() (A)
(B)



Nhp gi tr ca L




Nhp gi tr ca C

ALPHA
) =
1 2
SHIFT
10
x

ALPHA
(--)
ALPHA
0


CALC
1 0
x

-
2

=
4
10
x
-
4
B?

100
A?
10
-2

A?


1
2
X
AB t
=
Chuyn s dng my tnh CASIO fx570ES trong dy hc vt l 2010

4








b. V th s ph thuc ca
cng dng in theo tn s
f:
hay cc gi tr khc nhau ca f
tnh I a vo bng gi tr v v
th




Kt qu f = 79.57747155 (Hz)
b. V th s ph thuc ca cng dng in theo tn
s f:
Nhp vo my tnh biu thc:
2 2 2
4
200
1
100 (100 .10 )
100 .4.10
X
A
A
t
t

=
+

Vi: fA, I
Nhp cc gi tr khc nhau ca f tnh c cc gi I tr
tng ng
a cc gi tr vo bng:
f(Hz)
I(A)
V th I = (f)
V d 2: Chiu vo tm kim loi c gii hn quang in
0
mt bc x in t c bc
sng . nh vn tc cc i ca elcton thot ra khi tm kim loi.
ii: ii trn m tnh:
Cng thc Einstein:
2
0max
0
0max
0
2
2 1 1
mv hc hc
hc
v
m


= +
| |
=
|
\ .


Gn = v
0max
, A = , =
0
Nhp biu thc:
2 1 1 hc
X
m A B
| |
=
|
\ .

m CALC nhp cc hng s h, c, m
e
v gi tr ca A,
tnh c
(Ch : Cc hng s vt l c th nhp trc tip t my
bng chc nng Const
hao tc nhp hng s: (CONS) . Sau
bm cc s t 01 n 40 nhp hng s vt l tng ng
ng hng s v my
u im ca vic s dng CALC l xy dng cng thc vi 6 bin A,, C, , , sau
nhp cc gi tr cho cc bin, v c th thay th cc gi tr khc nhau ca bin. hng c
s dng trong cc loi bi ton:

=

SHIFT

7
1
2
X
AB t
=

79.57747155
V th s ph thuc
ca cng dng in
theo tn s f:

B?
4.10
-4

Chuyn s dng my tnh CASIO fx570ES trong dy hc vt l 2010

5

- Kho st s ph thuc gia cc i lng vt l.
- Bi ton s dng mt cng thc tnh nhu ln vi cc gi tr khc nhau.
- Tnh kt qu thc hnh
II dng cc php tnh s phc gii mt s i ton vt :
My tnh CASIO fx570ES c th thc hin c cc php tnh s phc sau y:
- Cng, tr, nhn, chia s phc
- Cc php tnh i s v gi tr tuyt i
- Cc php tnh hm thun nghch, bnh phng, lp phng
- Cc php tnh s phc lin hp
C th s dng php tnh s phc trong Mode COMP (
MODE
,
2
)
nh dng hin th phc:
ng a + bi: ( COMPX) (a + bi)
ng re
i
: ( COMPX) (r Z)
1. Dng s phc gii i ton tng hp dao ng iu ha:
Nguyn tcdng s phc biu din cc i lng dao ng iu ha:
phc: i ng dao ng iu ha
S phc:
z =a + bi vi i
2
= -1
iu din le: z =r(cos+isin)= r.e
i
,

2 2
r a b = + , tan
b
a
=
iu din hnh hc:

y
x
a
b

ng hai s phc:
z = z
1
+ z
2
=
1 2
1 2
i i
Ae A e

+
l mt s phc:
iu thc dao ng iu ha:

x = A cos(t+)


iu din vc t:

y
x
A

ng hp hai dao ng iu ha:
x = x
1
+ x
2
= A
1
cos(t+
1
)+A
2
cos(t+
2
)
l mt dao ng iu ha cng tn s
SHIFT

MODE
3
1
SHIFT

MODE
3

2
Chuyn s dng my tnh CASIO fx570ES trong dy hc vt l 2010

6

z =A.e
i

rong :
2 2
1 2 1 2 2 1
2 cos( ) A A A A A = + +
1 1 2 2
1 1 2 2
sin sin
tan
cos cos
A A
A A

+
=
+

x = A cos(t+)
rong :
2 2
1 2 1 2 2 1
2 cos( ) A A A A A = + +
1 1 2 2
1 1 2 2
sin sin
tan
cos cos
A A
A A

+
=
+

Nh vy c th dng php tng hai s phc tng hp hai dao ng iu ha:
V d1: m phng trnh dao ng tng hp ca hai dao ng sau:
x
1
= 4 cos(5t+6) (cm) v x
2
=8 cos(5t+56)(cm)
ii thng thng dng php cng s phc:
nh bin dao ng tng hp:
2 2
1 2 1 2 2 1
2 cos( ) A A A A A = + +
hay s: A = 4 3 (cm)
nh pha ban u:
1 1 2 2
1 1 2 2
sin sin
tan
cos cos
A A
A A

+
=
+

hay s:
tan = - 3
1 1 2 2
sin sin 3
sin
2
A A
A

+
= =
Suy ra:
2
3
t
=
Phng trnh dao ng tng hp
x =4 3 cos(5t+23)(cm)

iu din cc dao ng iu ha sang dang
phc
x
1
= 4 cos(5t+6)
6
1
4.
i
z e
t
=

(4
6
t
Z )
x
2
=8 cos(5t+56)
5
6
2
8.
i
z e
t
=

(8
5
6
t
Z )
hc hin php tng hai s phc
z = z
1
+ z
2
=
6
4.
i
e
t
+
5
6
8.
i
e
t
=
2
3
4 3.
i
e
t

(4
6
t
Z )+(8
5
6
t
Z )=(
2
4 3
3
t
Z )
Suy ra phng trnh dao ng
x =4 3 cos(5t+23)(cm)
Thao tc thc hin:





MODE

2

4

SHIFT

(--)

SHIFT

10
x

6

+

8

SHIFT

(--)

SHIFT

5

SHIFT
M CMPLX R MATH
4
6
t
Z +
M CMPLX R MATH

Chuyn s dng my tnh CASIO fx570ES trong dy hc vt l 2010

7











Vy phng trnh dao ng l:
x = 4 3 cos(5t +
2
3
t
) cm
V d 2: ao ng tng hp ca hai dao ng iu ha cng phng cng tn s c phng
trnh ly x = 10cos(10t -
3
t
) (cm). it dao ng th nht c phng trnh li x
1
=
5cos(10t -
2
3
t
) (cm). m phng trnh li ca dao ng th 2.
ii thng thng dng php cng s phc:
iu din cc dao ng x v x
1
bng vc t
quay tng ng

x = x
1
+ x
2
x
2
= x

- x
2

iu din cc dao ng iu ha sang dang
phc
x
1
= 5 cos(10t-56) (5
5
6
t
Z )
5
6
1
5.
i
z e
t

=
x =10 cos(10t-3) (10
3
t
Z )
3
10.
i
z e
t

=
hc hin php tnh:

10
x

6

=

SHIFT

2

3

=
M CMPLX R MATH
4 3Z
2
3
t

M CMPLX R MATH
1: arg 2: conjg
3: r Z 4: a + bi
M CMPLX R MATH
4
6
t
Z
+8
5
6
t
Z
i
--2 3 +6i
M CMPLX R MATH
4
6
t
Z
+8
5
6
t
Z

Chuyn s dng my tnh CASIO fx570ES trong dy hc vt l 2010

8


a vo gin vc t xc nh c vc t

v suy ra phng trinh li ca dao ng

th 2
Cch khc:
em dao ng th hai(x
2
l tng hp ca dao
ng ngc pha vi ng th nht(x
3
= -x
1
)
vi dao ng tng hp x
x
2
= x + x
3
rong
x
3
= -x
1
= - 5cos(10t -
2
3
t
) = 5(10t +
3
t
)
x
3
= 5(10t +
3
t
)

z
2
= z z
1
=
3
10.
i
e
t

-
5
6
5.
i
e
t

=
6
5 3.
i
e
t

(10
3
t
Z )-(5
5
6
t
Z ) =( 5 3
6
t
Z )
Suy ra phng trnh dao ng
x
2
=5 3 cos(10t - 6)(cm)
hao tc thc hin:












y
x
A
A
2
A
1
5
6
t

2
3
t

6
t

MODE

2

10

SHIFT

(--)

-

SHIFT

10
x

3

-

5

SHIFT

(--)

-

5

SHIFT

10
x

6

=

SHIFT

2
M CMPLX R MATH
1: arg 2: conjg
3: r Z 4: a + bi
M CMPLX R MATH
10
3
t
Z
- 5
5
6
t
Z

15 5 3
2 2
i
M CMPLX R MATH
10
3
t
Z
- 5
5
6
t
Z

M CMPLX R MATH
10
3
t
Z
-
M CMPLX R MATH

Chuyn s dng my tnh CASIO fx570ES trong dy hc vt l 2010

9



Vy phng trnh dao ng iu ha l:
x = 5 3 cos(5t -
6
t
) cm
2. Dng cc php tnh phc gii cc i ton in oa chiu:
Nguyn tc dng s phc gii ton xoay chiu:
ng in xoay chiu v cc i lng ca
mch in xoay chiu
iu din phc
Cng dng in xoay chiu:
i = I
0
cos(t +
1
)
in p xoay chiu:
u = U
0
cos(t +
2
)


in tr thun: R

Cm khng: Z
L
= L
ung khng:
1
C
Z
C e
=

ng tr:

2 2
( )
L C
Z R Z Z = +

i
*
= I
01
+j.I
02
=I
0
e
j
,
2 2 02
0 01 02
01
, tan
I
I I I
I
= + =

u
*
= U
01
+j.U
02
=U
0
e
j
,
2 2 02
0 01 02
01
, tan
U
U U U
U
= + =


R
*
= R
*
2
j
L
Z j L Le
t
e e = =

*
2
1 1
j
C
Z j e
C C
t
e e

= =

* * *
L C
Z R Z Z = + +
Sau khi phc ha cc i lng ca dng in xoay chiu th cch gii cc bi ton in xoay
chiu hon ton tng t vi cch gii cc bi ton in mt chiu. V vic thc hin cc php
tnh cng tr nhn chia phc c thc hin d dng trn my tnh Casio 570ES
V d1:Cho mch in nh hnh v: = 50(),
1
2
L
t
= (H), C thay
i c. u
AB
= 100 2 cos100t (V) iu chnh
4
2.10
( ) C F
t

=
. Vit
biu thc dng in qua cc nhnh v dng in qua mch chnh
ii: Dng phng php s phc) Thao tc trn m
ng in qua nhnh th nht:
nh tng tr ca nhnh th nht:
*
2 2
1
100 . 50 ( )
2
i i
L
Z e e
t t
t
t
= = O

nh tng tr ca nhnh th nht:
Nhp vo my; 50 + 50Z
2
t
= 50 2 Z
2
t


3

=
M CMPLX R MATH
5 3 Z
6
t

L
C
R
A B
Chuyn s dng my tnh CASIO fx570ES trong dy hc vt l 2010

10

* *
4
1
50 2 ( )
i
L
Z R Z e
t
= + = O










m biu thc dng in trong nhnh th
nht:
*
*
4
1 *
1
4
100 2
2 ( )
50 2
i
u
i e V
Z
e
t
t

= = =

iu thc dng in:
1
2cos(100 )( )
4
i t A
t
t =













ng in qua nhnh th hai:
Z

Lu gi tr tng tr nhnh 1 vo bin A
STO A

m biu thc dng in trong nhnh th
nht:
Nhp vo my:
1
100 2
Z



1
2cos(100 )( )
4
i t A
t
t =
Lu kt qu dng in qua nhnh 1 vo bin
s
STO B

m dng in qua nhnh th hai:
5 0
+
5 0 SHIFT
(--) SHIFT
10
x

2
=
SHIFT RCL (--)
1 0 0 2
RCL (--)
=
SHIFT RCL (--)
M CMPLX R MATH
AnsB
2
4
t
Z
M CMPLX R MATH
100 2
A

2
4
t
Z

M CMPLX R MATH
AnsA
50 2
4
t
Z

M CMPLX R MATH
50+50
2
t
Z

50 2
4
t
Z

Chuyn s dng my tnh CASIO fx570ES trong dy hc vt l 2010

11

*
2 2
4
1
50 ( )
2.10
100
i i
C
Z e e
t t
t
t

= = O
*
*
2
2 *
2
100 2
2 2 ( )
50
i
i
C
u
i e V
Z
e
t
t

= = =

iu thc dng in:
2
2 2 cos(100 )( )
2
i t A
t
t = +















ng in qua mch chnh:
4 2 4
1 2
2 2 2 2 ( )
i i i
i i i e e e A
t t t

= + = + =
iu thc dng in:
2cos(100 )( )
4
i t A
t
t = +

Nhp vo my:

100 2
C
Z

Z

2
2 2 cos(100 )( )
2
i t A
t
t = +

Lu kt qu dng in qua nhnh 2 vo bin
s C
STO C

c nh dng in trong mch chnh:
Nhp vo my: i
1
+ i
2
B C


Vy dng in trong mch chnh c biu thc:
2cos(100 )( )
4
i t A
t
t = +

Vic s dng s phc gii cc bi ton lin quan n quy lut dao ng iu ha c u im
l khng cn phi chuyn sang gin resnel. Vic s dng gin vc t ch cho php thc
hin cc php cng tr, nhng khng thc hin c php nhn hoc chia. Cn i vi s
phc vic cng tr nhn chia thc hin c d dng nh vo my tnh.
1 0 0
2
5 0 SHIFT (--)
-
SHIFT
10
x

2
=
SHIFT RCL (--)
RCL
0
+
RCL hyp
=
M CMPLX R MATH
Ans+C
2
4
t
Z

M CMPLX R MATH
AnsC
2 2
2
t
Z

M CMPLX R MATH
100 2
50
2
t
Z

2 2
2
t
Z

Chuyn s dng my tnh CASIO fx570ES trong dy hc vt l 2010

12

C. Kt un:
Vic s dng my vo vic gii quyt cc bi ton vt l l tht s cn thit i vi thy
c gio v hc sinh:
i vi hc sinh:
Vic s dng my tnh cn thit cho cng vic hc tp, gip cc em tit kim thi gian
tnh ton cc biu thc phc tp. My tnh nh l mt dng c hc tp cn thit, khoa
hc, hin i . o cc em hc sinh rt cn c hc cch s dng tht hiu qu. S
dng my tnh hiu qu l bc u lm quen vi thit b hin i, vic s dng my
tnh hiu qu gip hc sinh c thi quen tm hiu v s dng cc thit b hin i m sau
ny cc gp phi trong cuc sng v hc tp, gip hc sinh c cch nhn khoa hc v
cc loi cng c v thit b cc em gp phi v bc u hnh thnh nhu cu chim lnh
khoa hc.
i vi gio vin:
Vic khai thc s dng my tnh hiu qu s gip nhiu cho cng vic ging dy, tit kim thi
gian, tng hiu qu cng vic ng thi gip tng nng lc ca ca gio vin, v tng uy tn
ca gio vin i vi hc sinh.