TINH CHT CA VNG TINH LUYN:

NGUYN L CH O CC GIAI ON CA CON NG GIC NG

Lun ging ca c t Lai Lt Ma Th Ba (1543-1588) v Bi Ca Tm Linh Lamrim ca c Tsongkhapa Bn dch Vit ng ca Thanh Lin

Con nh l v quy y di chn v Thy Tn knh, bc v i hin thn ca tt c Tam Bo v xin Ngi ban phc (gia h) cho con. S v i ca Php, c trnh by pht trin lng tn knh i vi gio hun Lun thuyt c trnh by y, dnh cho nhng ngi c mun rt ra tinh ty ca i ngi c ph bm nhng nhn nh v thun li, l lun thuyt c gi l Cc Giai on ca Con ng Gic ng (Lamrim). Lamrim l tinh ty ca tt c gio l ca c Pht; con ng nht th (n nht) c nhng Bc Siu vit (arya, bc Thnh) trong ba thi (qu kh, hin ti, v tng lai) s dng; l truyn thng/h thng ca hai nh phc hng/khai ph con ng v i: c Nagarjuna (Long Th) v Asanga (V Trc); l truyn thng Php ca nhng bc li lc ang tin ti cp ton tr; v l s tng hp khng b st ca nhng con ng ca chng sinh thuc ba cn c. Trc tin, truyn thng Lamrim Php c thc hnh y tht cao qu v c ngun mch xc thc. Php bt ngun t ngun mch xc thc cng khng thin v (khng b gii hn), nhng cn n mt h thng hon ton trn vn ca nhng con ng v khng c nhng sai lm. Php truyn thng Lamrim m ti sp thc hnh hm nay, c trao truyn lin tc t c Pht Ton ho v Vin mn ti hai nh phc hng/khai ph l c Nagarjuna v Asanga, v th Php ny c mt ngun mch xc thc. Truyn thng Lamrim c trao truyn t nhng ngun mch xc thc ny p ng ton b nhng c mun ca chng sinh mt cch d dng v nhanh chng, v th, n ging nh v qun vng tn qu ca nhng qun nh (vin ngc nh ). Truyn thng ny kt hp nhng dng sng ca ton b gii thch tuyt ho ca nhng gio l Tiu tha v i tha siu vit, v th, n nh mt i dng. Bi tm tt v khm ph nhng ct ty ca cc Kinh in v tantra (Mt in), truyn thng ny p ng mt ch trn vn. Bi ch yu c dnh cho nhng cp iu phc tm thc, truyn thng ny rt d thc hnh. Bi n c trang hong bng nhng gio hun ca Vidyakokila (Rigs-paI khu-byug), bc li lc trong truyn thng ca Nagarjuna v Serlingpa (gSer-gling-pa), bc li lc trong truyn thng ca Asanga, v th, qu thc chng ta nn cm thy may mn c lng nghe, suy nim v thin nh (vn, t, tu) v nhng gio l nh th (Lamrim). Trong tc phm Bi Ca Tm linh (Chng o Ca) [xin c ti liu tham kho cui bi], v Thy tm linh (c Tsongkhapa) ca chng ta cng ni: c Nagarjuna v Asanga, Php bo ca nhng bc uyn bc trong th gii, Danh ting ly lng trong chng sinh, Nh cc ngi kho lin tc trao truyn, Nhng giai on ca con ng gic ng,

Bi con ng ny p ng mi hy vng ca chng sinh, N l qun vng tn qu ca nhng qun nh ca cc gio hun, Bi con ng ny kt hp/tp hp nhng dng sng ca mt ngn gio l cao qu, N cng l i dng ca nhng gii thch vinh quang tuyt ho. Gio hun ny (Lamrim) tn thn nhng gio l khc v bn phm tnh v i. Nh nng ta vo gio hun ny, trong ton b gio l ca c Pht, ta nhn ra rng mt vi gio l khm ph nhng con ng chnh yu v nhng gio l khc khm ph nhng con ng ph tr, v ta hiu rng bng nhng phng php trc tip hay gin tip, i vi mt hnh gi nh bn thn ti, cc gio l l nhng hon cnh/iu kin c li trn theo con ng dn ti gic ng. V th, gio hun ny c phm tnh v i l gip ta hiu rng tt c nhng gio l ca c Pht khng c iu g l mu thun. Vi gio hun ny, nhng nhn thc sai lm vic qu quyt rng nhng Kinh in v Mt in v nhng lun thuyt xc thc ca chng soi sng tm ca c Pht ch l nhng gii thch m rng vic hc tp bn ngoi v vic quan nim rng chng l nhng nhnh khc ca gio l ch r nhng thc hnh ct ty khng c bao hm trong nhng Kinh in ny s c hon ton soi sng. Bng cch y, ton b ch ca cc gio l ca c Pht v nhng lun thuyt xc thc ca chng t nhng gio l v cch i theo mt v Thy tm linh cho ti thin an nh (shamatha, thin ch) v ni qun c bit (vipashyana, thin qun) c tm lc trong nhng giai on ca con ng v coi chng nh nhng gio hun chnh yu. Bi nhng gio l ca c Pht khm ph cc gio hun ca nhng thc hnh thin nh phn tch (ni qun) cho nhng ngi cn thin nh phn tch v thin nh kin c cho nhng ngi kht khao thin nh kin c (thin an nh), ta hiu rng chng l nhng gio hun tm linh khm ph cc thc hnh. Nh th, gio hun ny c phm tnh v i l tr gip vic qun chiu ton b gio l ca c Pht nh nhng gio hun tm linh. Mc d tt c nhng gio l ca c Pht v nhng lun thuyt v i ca nhng gio l l nhng gio hun tm linh tuyt ho, nhng i vi mt ngi s hc nh ti, l ngi khng nghin cu nhng gio l bao la nh th v khng nng ta vo nhng gio hun ca cc v Thy tm linh, khng th thu sut c nhng ct ty ca chng. Mc d ta dn mnh vo vic lng nghe v suy nim, ta s khng hiu c tm chn thc ca c Pht, hoc cho d ta truy tm tm y, iu ph thuc vo mt n lc to ln v mt rt nhiu thi gian. Ch nh nng ta vo Lamrim gio hun ct ty Ngn n Soi ng Gic ng (Byang-chub lam-sgrol) ca o s tuyt ho Atisha [xin c ti liu tham kho cui bi] ta nhn ra nhng ct ty ca Kinh in s tht d dng. V th, Lamrim c phm tnh v i l gip ta d dng nhn ra tm chn tht ca c Pht. Khi ta khm ph nhng phm tnh nh th ( c cp trn), ta hiu rng ton b nhng li c Pht ging dy l nhng phng php trc tip hay gin tip t c gic ng. Nu ta cho rng mt vi gio l ca c Pht biu l nhng phng php t gic ng v nn c thc hnh trong khi nhng gio l khc (ca c Pht) l nhng chng ngi cho s gic ng v nn t b, th l hnh ng (karma, nghip) t b Php. Nh nng ta vo gio hun Lamrim ny, nh cp trc y, ch nh xc tn rng ton b gio l ca c Pht khng mu thun, hnh vi xu c ca vic b Php s t n ngng dt. Nh th, vic t b hnh vi v cng tiu cc ca vic b Php c mt phm tnh to ln.

Nh th, nhng ngi c s thng tu (tr tu) hay nhng ngi khao kht tr tu nhm kho st ngha/ct ty ca Kinh in, s b quyn r bi gio hun tuyt ho ny nhng giai on ca Con ng ca chng sinh thuc ba cn c. Gio hun ny c nhiu hnh gi may mn v nhng bc uyn bc ca n v Ty Tng tin cy v thc hnh. V th, tht thch hp (hp l) khi bn dn mnh vo vic lng nghe, suy nim v thin nh i vi gio hun ny, bi nh cp trc y, gio hun ny c bn phm tnh. o s Tn qu (c Tsongkhapa) cng ni: Hnh gi s chng ng ton b gio l khng c nhng mu thun ca c Pht, Hnh gi s thu sut ton b gio l nh nhng gio hun tm linh, Hnh gi s d dng nhn ra tm ca Pht, V hnh gi cng c cu thot khi vc thm ca nhng hnh vi xu c. V th, nhng bc uyn bc ca n v Ty Tng, V nhiu ngi may mn tin cy vo gio hun tuyt ho ny. Trong nhng ngi thng tu, ai khng b quyn r Bi nhng Giai on ca Con ng ca ba loi chng sinh? Gio hun ny c bn phm tnh v i nhng Giai on ca Con ng ca ba loi chng sinh (chng sinh thuc ba cn c) hp nht tt c tinh ty ca ton b Kinh in trong mt quyn sch. Khng cn phi cp ti nhng li lc ca vic ging dy v lng nghe mt ln ton b Lamrim, m ngay c mt kha ging dy hay lng nghe truyn thng ny cng mang li nhng li lc to ln. Nh suy nim v nhng li lc, nh pht trin nim tin ni v Thy (c Pht), v Php, vi ng lc v hnh vi (cng hnh) trong sch, nu gio hun ny c ging dy cho nhng bnh cha (Php kh) thch hp th chc chn l v Thy s tch tp c nhng li lc tng ng vi vic ging dy ton b Kinh in. Nu gio hun ny c lng nghe mt cch ng n bng cch t b ba li lm ca cc bnh cha[1] v vi su thi [2] th chc chn l t s thu thp c li lc tng ng vi vic lng nghe ton b Kinh in. V th, ta nn - v l iu hp l n lc tht nghim chnh v ng n trong vic ging dy v lng nghe truyn thng ny nh o s Tn qu ni: Bi tinh ty ca ton b Kinh in c c ng y, Ngay c mt bui ging dy v lng nghe truyn thng ny, Cng chc chn tch tp mt c hnh khng l tng ng vi vic ging dy v lng nghe ton b gio l ca c Pht, V th, hy suy nim v ngha (nhng li ch) ca n. Nu vi s lng nghe ng n, gio hun ny mang li nhng li lc bao la nh th th ta t hi ta nn lng nghe gio hun phi thng ny t ai (t v Thy tm linh no). Ni chung, nhng phm tnh ca mt v Thy tm linh thch hp m t ngi ta lng nghe cc gio l ca c Pht c gii thch tht a dng trong nhng vn cnh ca Tiu tha v i tha, Kinh in v Tantra (Mt in). Tuy nhin, nhng phm tnh ca mt v Thy tm linh m t ngi ta lng nghe gio hun qu bu ny nn c nhng phm tnh c cp trong Php Bo ca Kinh in i tha (ca B Tt Di Lc). V Thy y nn c nhng phm tnh chng ng/thnh tu tm linh iu phc dng tm thc ca mnh bng ba tu tp cao (tam hc: gii, nh v tu), c ngha l v Thy cn c iu phc bng

ba tu tp gii hnh, c an nh bng tu tp kin c thin nh (nh) v hon ton an bnh nh tu tp ni qun (tu). V Thy nn uyn bc v Tam Tng (Kinh, Lut, Lun) v v.v.. V Thy y nn c ni qun (tr tu) hon ton chng ng thc ti/tnh Khng. ng nn c nhiu c hnh/nhng phm tnh tt lnh hn cc t ca mnh (nn uyn bc hn t). l su phm tnh m bn thn mt v Thy tm linh phi c. V Thy y nn thin xo trong vic p dng cc phng php dn dt t trong nhng giai on ca con ng v hng bin chm c vo tri tim ca cc t. ng nn c ng lc trong sch ca lng t (i vi t) v ging dy cc t vi lng i bi m khng trng ch ca ci hay danh vng. V Thy y nn c n lc h lc ging dy v v.v.. v hnh phc ca ngi khc. ng nn chu ng nhng gian kh trong vic ging dy v khng mt kin nhn i vi nhng thc hnh sai lc ca t. l bn phm tnh v tha chm sc chng sinh. V th, bn nn tm kim mt v Thy tm linh c mi phm tnh ny, i theo ngi, v khn cu ngi gio l i tha v sau nhn lnh gio l mt cch ng n. Ni chung, ngi nghe Php ( t) nn c bn phm tnh. Ngi y nn v t hay khng nh kin, nn c s thng tu phn bit nhng con ng ng n v sai lc, v nn thch th theo ui con ng ng n. V vt ln ba phm tnh ny, ngi y nn c lng tn knh i vi gio l v v Thy. Mt cch c th, t thch hp c dn dt theo con ng ny cn c nhng phm tnh ny. Ngi y nn ht sc quan tm ti Php, tm thc ngi y nn lanh li v tp trung trong thi gian ging dy, nn c nim tin v lng tn knh ln lao i vi Php v v Gio th, v ngi y nn t b nhng cch gii thch sai lm v nhn lnh nhng gii thch ng n. ( p ng phm tnh cui cng) ngi y nn c s thng tu, mt iu kin c li v nn v t hay khng nh kin, ngn nga iu kin bt li. Su phm tnh ny rt cn thit tr thnh mt ngi lng nghe Php ca truyn thng ny. Nh th, nu bn mun tr thnh mt v Thy c y phm tnh ca truyn thng ny, bn nn n lc tu tp v vun trng nhng phm tnh ca v Thy tm linh c ni ti trn v khi lng nghe truyn thng ny, bn nn tu tp v nui dng nhng phm tnh ca t c cp trn. Lm th no lng nghe v thc hnh ng n gio hun ca cc Giai on ca Con ng ca chng sinh thuc ba cn c di s ch dy ca mt v Thy y phm tnh (Ch thch ca dch gi bn Anh ng: Phng php chun b v cch i theo v Thy tm linh ca bn c ch dn rng ri y. Xin coi cui bn vn ny). y l thc hnh chun b v cch thc i theo mt v Thy tm linh. Cch thc thc s i theo mt v Thy tm linh c thc hnh nh thin nh phn tch. Thc ra, nhng v Thy tm linh vinh quang ca bn l ci gc ca mi thnh tu tm linh, ngun mch ca mi iu tt lnh/hnh phc cho i ny v nhng i sau. Ging nh mt bc s v mt bnh nhn, v Thy tm linh tit tr nhng cn bnh au kh ca bn. V th, i vi bn, v Thy tht ng bit n. T v thy cho ti ngy nay, bn tng lin tc lang thang trong sinh t. l hu

qu ca vic khng gp c nhng v Thy nh th hoc cho d bn gp mt v Thy nhng bn khng i theo ngi mt cch ng n. Gi y, bn phi lm vui lng v Thy tm linh ca bn cng nhiu cng tt. B th mt chn n cho mt ngi ang cht i th ng tn thn hn l tng mt nm ng vng cho mt ngi hon ton tha mn v thc phm v ca ci. Tng t nh th, vi s xc tn, hy suy nim v vic v Thy tm linh ca bn ng c bit n. V Thy cn t t hn ton b ch Pht ging nh c cp trong bn vn tn l Nm Giai on: y l Bhagavan (c Th Tn, ng Chin Thng Vin mn) t-sinh, Bn Tn cao qu, ng duy nht, Nhng v Thy kim cng cn vt tri hn c Th Tn, Bi v Thy ban dy tht ton ho nhng gio hun ct ty. Trong nhng i trc ca c Pht, c nghe na bi k hay ch mt ging ca mt bi k chng hn nh Nu c sinh ra th c cht i, S tch dit ny l h lc t nhng v Thy tm linh ca Ngi, bn thn c Pht cng dng cc v Thy mt trm ngn ng vng, thi t, hong hu ca Ngi v v.v.. mt cch rng ri, v cng dng ngay c thn th Ngi bng cch t mt ngn n b trn , lm vui lng hay n p thin tm ca nhng v Thy tm linh ca Ngi. Bng nhng cch ny v nhng cch khc, c Pht t b v cng dng cho nhng v Thy tm linh thn th v mi ca ci ca Ngi. Bn nn ngh: Ti cng l mt mn ca c Pht v bi ti nghe nhng gio l v hn t v Thy tm linh ca ti, thin tm ca ngi bao la bit bao! C vi ngi ni: Ti ch bit n v Lt ma ny nu ng ta hiu bit su xa v c c hnh to ln, v khng cht tn knh, h ni mt cch khinh mit: Ti va mi nghe Php ca ng ta. y l s hiu bit ht sc sai lc. V d nh, cho d cha m ca ta khng c s hiu bit v khng c c hnh, ta nn yu qu thin tm ca h v nh lm nh th, mt li lc v i pht sinh, trong khi bi khng nhn thc su sc lng tt ca cha m, c ni rng l mt li lm nghim trng. iu cng ng i vi v Thy tm linh ca ring ta. Khi bn ni rng hin nay bn ht sc bit n ngi mang li cho bn mt t ca ci, nhng mt khc, v Thy tm linh ni kt bn vi ton b hnh phc ca i ny v nhng i sau. Nu phn tch k cng ta s thy ton b mc hnh phc v au kh, t ch Pht v B Tt xung ti nhng gia trng, th ty thuc vo vic thc hnh lm vui lng hay khng lm hi lng v Thy tm linh. Hn na, nhiu ngi c cc v Thy tm linh ca h dn dt ti s ton gic trong mt i ngi. Nu ti lm vui lng v Thy tm linh ca ti bng ba s cng dng,[3] chc chn l ti c th t c ton gic. V th, bi thin tm ca v Thy tm linh ca ti tht v lng, iu ht sc quan trng l phi lm hi lng v Thy tm linh t t ca ti. Vic gp c v Thy tm linh tuyt ho v c ngi chm sc trong nhng i sau hon ton ty thuc vo vic lm th no bn lm hi lng v Thy tm linh hin ti ca bn, l ngi m bn c s quan h/ni kt tm linh. V th, khng c cch no khc ngoi vic phi trnh nhng phng php sai lc khi i theo v Thy tm linh ca bn. Trong mi Kinh in v cc lun vn lp i lp li rng: Bn nn lm cc v Thy tm linh ca bn tht hi lng. Khng phi l ti phi la chn iu khng mong mun, hay l [phi la chn] t p buc bn thn mnh lm nh th. Khng ai khng mun cc cng c. Trong nhiu Kinh in, tantra (Mt in) v nhng lun thuyt c ni rng trong vic tch tp cng c, khng c rung cng c no v i hn v Thy tm linh ca bn.

Khi bn thc hnh lm vui lng v Thy tm linh ca bn, ngay t lc bt u, ng bt k t tng sai lm no khi ln trong tm bn i nghch li v Thy tm linh ca bn. Bng cch xem v Thy l tuyt ho v c nim tin ni ngi khng ch bng ngn t m t tn y lng bn, bn nn thin nh cho ti khi ch m thanh danh hiu ca ngi hay mt t tng v ngi cng lm cho lng tc trn thn th bn dng ng v i mt bn m l. Ni chung, nh c Pht v ch v B Tt ni rng ta khng th xc nh c nhng li lm ca mt chng sinh, v th, khng cn ni n v Thy tm linh ca ta. Cho d bn pht hin mt khim khuyt ni ngi, iu ch l nhn thc bt tnh ca bn. Mt v Thy tm linh khng th c nhng khim khuyt nh th. C mt ln, khi thin nh v c Di Lc, Thnh Asanga nhn thy mt con si ci, thn di ca n nhung nhc nhng con di. Naropa nhn thy Tilopa ang nng c sng v v.v.. V trong nhng Kinh in nh Mt cuc gp g gia Cha v Con cng ni rng c Pht hin thn l mt con qu lm vic v li ch ca chng sinh. V th, hy suy nim rng v Thy tm linh ca bn khng th c nhng khim khuyt v ngi chc chn l mt v Pht thc s. V mt khc, nu bn bt knh v xem thng v Thy tm linh ca bn vi nhng t tng sai lm i nghch li ngi, th c ni rng l nhng c hnh nghim trng nht nh c cp ti trong Tantra Guhyasamaja Gc, Nm mi Cu K Guru Yoga ca Ashvagosha (M Minh) v v.v.. V th, ging nh cuc i ca Drom Tonpa (nh c nhc ti trong tiu s ca ngi), bn khng nn vi vng tm kim nhiu v Thy, mt khi bn chp nhn mt v Thy tm linh, ng bao gi cho nhng t tng bt knh chng li v Thy khi ln trong tm bn cho d i bn b lm nguy. o s Tn qu cng ch dy vi lng t i bao la: Ci gc ca s tng thuc kho em li Ton b nhng iu tt lnh ca i ny v nhng i sau Nm ch tun theo v Thy tm linh ngi dn ng - mt cch ng n Trong mi t tng v vic lm vi rt nhiu n lc. Nhn thy iu ny, hy tun theo ngi ngay c khi i bn b nguy him, V lm vui lng ngi bng cch tuyt i vng theo li dy ca ngi s cng dng thc hnh. Ti, mt hnh gi, thc hnh theo cch . Cc bn, nhng ngi tm kim gii thot, cng nn thc hnh tng t. Nu y l phng cch n lc v i theo mt cch ng n v Thy tm linh ca bn, l ngi ch ra con ng, v lm hi lng ngi bng cch cng dng ngi thc hnh ca bn th bn t hi bn nn hon thnh li khuyn dy no. l thc hnh mt cch ng n nhng gio hun v Pht Php m v Thy tm linh ban cho bn. Khng c vt cng dng thc hnh no khc ngoi vic lm cho i ngi ny tr nn c ngha mt cuc i vi nhng s nhn nh v thun li cn qu bu hn mt vin ngc nh , m xt v mt nhn v qu th cc k kh c v mt khi tm thy th n c th ht sc gi tr. V th, nghin cht hm rng, ti khng c cho i ngi ny - ch c c vo lc ny - tr nn lng ph. Nu ti khng th s dng i ngi qu bu ny th iu chng khc g lm thi ra tri tim ti. Nhng hnh ng vt tri k th v bo v nhng ngi thn trong i ny, l nhng iu c thit lp i vi nhn thc ca ngi khc (gy n tng cho nhng ngi khc), vic ging

dy v lng nghe Php hay gi cc gii nguyn v v.v.. c thc y bi t tng thu hoch ca ci v danh vng th cn c loi b. Nu bn khng loi b nhng hnh ng trng, en v lm m mu (thin, c v khng thin cng khng c) ny ca tm mi quan tm th tc v khng chn thnh thc hnh Php chng hn nh thin nh v s v thng v v.v.., tng lai ca bn s b nguy him hn bao gi ht (trong th gii ny). Trong i ny, nu bn thc hnh Php thun tnh, l iu s khng lm pht lng bn, th cui cng, nn tng vng chc ca tng lai ca bn s c thit lp v iu cn tt p hn mi s trong th gian. V th, ti nn ngonh mt vi nhng hot ng th tc khng cn thit, li lc th t m nguy him tht nhiu. Ging nh sng sy v ht, ti nn lm cho i ngi ny c ngha bng cch s dng n, khi cht ti s khng phi hi tic. Bng ng lc ca vic thc hin iu , ngay lp tc, hy pht trin c mun rt ra c tinh ty ca i ngi ny ging nh mt ngi kht mong mi c ung nc. o s Tn knh ni: i ngi qu bu hn mt vin ngc nh , tm c, nhng ch hin hu trong lc ny, Kh t c nhng rt d tan r nh mt tia chp, Nhn thy bn cht ny, hy loi b nhng hot ng th tc, Ging nh sng sy v tru, V ngy ln m, hy lm cho i ngi ny c ngha. Nu ta phi rt ra tinh ty ca i ngi ny, ta nn rt ra tinh ty nh th no? iu ny c ni trong hai tiu : Lm th no pht trin s xc tn trong vic gii thiu tng qut nhng con ng, v phng cch thc s rt ra c tinh ty. I. Lm th no Pht trin s Xc tn trong vic Gii thiu Tng qut nhng Con ng Trc tin, iu ti quan trng l phi c mt s hiu bit v cch pht trin xc tn trong vic gii thiu tng qut nhng con ng. V th, ti s gii thch vn ny mt cch ngn gn di hai tiu : Lm th no con ng dnh cho chng sinh thuc ba cn c (Lamrim) kt hp ton b gio l ca c Pht v nhng l do dn dt nh chng sinh thuc ba cn c. A) Lm th no Con ng dnh cho Chng sinh thuc Ba Cn c (Lamrim) Kt hp Ton b Gio l ca c Pht V nhng li lc ca chng sinh, trc tin c Pht pht trin B tm, tch tp cng c v tr tu on gia, v cui cng thnh tu s ton gic. Ngay c nhng gio l m Ngi ging dy cng ch l v li ch ca chng sinh. C hai loi hnh phc c thnh tu cho chng sinh. l nhng li lc nht thi ca s ti sinh cao v s tt lnh ti thng. Nhng gio l ca c Pht c ging dy thnh tu nhng li lc nht thi c kt hp trong nhng gio kha c ngha l trc ht nhng gio l c dnh cho hay thng c dng cho nhng ngi h cn. Tnh cht ca ngi h cn c phc ha trong Ngn n Soi ng Gic ng ca c Atisha: Bng nhng phng php khc nhau, nhng ai Ch nhm ti hnh phc trong sinh t,

Bn tm ti li ch ca ring mnh, c gi l ngi h cn. Nh c ni ngi h cn khng quan tm nhiu ti i ny m quan tm nhiu ti hnh phc ca nhng ti sinh cao trong i sau v lm nhng thc hnh dn h ti mc tiu . C hai loi tt lnh ti thng: s gii thot n thun khi lun hi sinh t v s ton tr. Nhng gio l ca c Pht c ging thnh tu s gii thot khi lun hi sinh t c kt hp trong cc gio kha ch yu c dnh cho hay thng c dng cho ngi trung cn. Tnh cht ca ngi trung cn c phc ha trong Ngn n Soi ng Gic ng ca c Atisha: Ngi quay lng vi hnh phc trong sinh t, Trnh nhng c hnh, V ch nhm ti s an bnh cho chnh mnh, c gi l ngi trung cn. Nh c ni, chng sinh trung cn quay lng li vi s ton thin v nhng iu k diu ca sinh t v nhm vo vic thnh tu gii thot khi sinh t, v lm c iu , ngi y thc hnh nhng tu tp cao cp hn. C hai phng php Thn ch Tha (Mt tha) v Ba la mt Tha t c trng thi ton tr. C hai gio l ny c kt hp trong nhng gio kha ca ngi thng cn. Tnh cht ca chng sinh thng cn c phc ha trong Ngn n Soi ng Gic ng ca c Atisha: Ngi nhn thy au kh trong cuc i ca chnh mnh, V, nhn ra rng nhng ngi khc cng au kh tng t, c mun hon ton dp tt mi ni kh, l ngi tuyt ho. Nh ni, ngi thng cn l ngi b nh hng/c xui khin bi lng bi mn, nhm ti vic t c trng thi ton tr nh thc hnh su ba la mt[4] v hai giai on (pht trin v thnh tu) dp tt mi au kh ca chng sinh. B) Nhng L do Dn dt nh Chng sinh thuc Ba Cn c y, mc d nhng thc hnh ca chng sinh thuc ba cn c c ging dy, tuy nhin, trong vn cnh ny, ta nn hiu rng hai thc hnh thp th cn thit nh nhng chi nhnh ca con ng dn ti con ng ca ngi thng cn. y, c th l ta khng dng nhng con ng ca ngi h cn ch thnh tu s ton thin v nhng iu k diu ca sinh t, ta cng khng p dng nhng con ng ca ngi trung cn thnh tu gii thot. Nhng, trong thc t, mt vi con ng thng thng ca hai cn c thp v trung bnh c dng nh nhng thc hnh chun b dn ti nhng con ng thc s ca ngi thng cn. L do ng sau ca vic thc hnh nh th l ngoi B tm ra, ta khng c li no khc i vo i tha, v iu quan trng l phi pht trin B tm. Trc ht, ta nn pht trin nng lc ca nhit tm bng cch suy nim v nhng li ch ca B tm. Nhng li ch ca B tm c tm tt trong hai vn : nhng li lc nht thi v nhng li lc ti hu. Vi B tm, ta c

th d dng thnh tu nhng kt qu nht thi l hnh phc ca nhng ti sinh cao. Ngay c trng thi ton tr ti hu cng n bng phng tin ca vic pht trin B tm. V th, ta phi pht trin B tm. Nh mt iu kin tin quyt cho B tm, ta phi pht trin lng i bi (maha-karuna), s ng cm khng chu ng ni nhng au kh dy v ca tt c chng sinh. pht trin lng bi mn, iu cn yu l phi c mt cm thc mnh m khng mong mun bn thn ta b au kh. V th, trc ht, ta phi tu tp nhng con ng ca ngi h cn bng cch suy nim v nhng au kh dy v ca cc ci thp, thc hnh pht trin mt c mun c gii thot khi nhng au kh nh th. Sau , ta tu tp nhng con ng ca ngi trung cn nh suy nim v vic hnh phc khng hin hu mt cch c lp trong cc ci cao, iu ny pht trin s t b, c mun c gii thot khi tt c cc ci trong sinh t. Sau , nh kinh nghim ca ring ta v nhng au kh dy v, ta tu tp pht trin lng t, bi, v B tm gii thot tt c nhng b m chng sinh b hnh h bi nhng au kh. Nh th, nhng tu tp thng thng ca ngi h cn v trung cn l nhng phng php tuyt vi dn ti nhng con ng ca ngi thng cn. II. Phng cch Thc s Rt ra c Tinh ty C ba phng cch thc s rt ra c tinh ty. l nhng tu tp thng thng ca con ng ca ngi h cn, nhng tu tp thng thng ca con ng ca ngi trung cn, nhng tu tp thng thng ca con ng ca ngi thng cn. A) Nhng Tu tp Thng thng ca Con ng ca Ngi H Cn Hy suy nim nhng iu ny vi s nht tm. Ti thc s t c i ngi qu bu v kh c c, v mt khi tm thy th v cng c ngha. Tuy nhin, i ngi y khng ko di. Chc chn l ti phi cht, nhng ti khng bit chc khi no ti s cht. V th, gi y ti phi dng hin i mnh rt ra c tinh ty (ca i ngi). Cho ti by gi, mi loi ngi siu vit/mnh m, trung bnh v yu ui hay giu c, trung bnh, v ngho kh - u b Thn Cht nhanh chng nh bi ging nh nhng ngi trong ph ch. Tht may mn bit bao ti vn cn sng! Hy pht trin mt tm thc trn y s tnh gic v ci cht bn khng th chu ng ni ngay c vic (ngi) yn mt ch. Hy ngh tng rng khi bn cht, bn phi i mt mnh m khng c nhng ngi thn thuc hay bng hu i cng v khng c quyn lc ca ti sn hay ca ci ca bn, thay vo , bn phi mang theo mi hnh vi xu xa (c hnh) m bn tch tp c c nhng ca ci, ti sn . Mi vui th ca vic n ung, con ngi, ca ci v thc phm ca i ny hon ton bin mt (qu xa). Gi y, hy ngh rng bn nn thc hnh mt Php chn chnh cho phn cn li ca i bn v hin bn c nh lm iu . Nu bn t hi: ngoi tr Php ra, lm th no chng iu g c th gip ti vo lc cht, Php cu gip ti v phi-Php lm hi ti ra sao? Ti s khng cn hin hu sau khi cht. Ti phi nhn mt ti sinh. Kh nng b ti sinh c hai loi: nhng ci cao v nhng ci thp. iu cng c quyt nh bi nhng hnh ng/nghip ca ti v ti khng c t do. Bi lc y ca nhng hnh ng/nghip trng v en (tt v xu) ca ti, ti phi nhn mt ti sinh. Hn na, nu nhng t tng tt lnh ngu nhin th hin vo lc cht th ti s c sinh trong ci cao. Vo lc cht, nu nhng t tng c hi th hin th ti phi sinh vo mt trong ba ci thp v phi au kh d di.

Nu bn t hi: nhng au kh hnh h ca cc ci thp l g? c Nagarjuna ni: Hy nh ti s d di ca mt ngy Nng v lnh trong ci a ngc, Hy nh ti nhng ng qu Gy mn v i v kht, Hy nhn v nh ti nhng sc sinh Trn ngp ni kh ca s ngu si, Hy t b mi nguyn nhn ca nhng ci thp ny v vun trng nguyn nhn ca nhng ci cao, Tht kh c c i ngi trong Ci Jambu (Dim ph , tri t), Khi c c, hy cn thn ngn nga Nhng nguyn nhn ca cc ci thp v hy chin thng chng. Nh c ni, chng sinh trong ci a ngc c nhng au kh khng th chu ng ni v ci nng v lnh, ng qu c nhng au kh khng th chu ng ni v i v kht, sc sinh c nhng au kh khng th chu ng ni v vic n tht ln nhau, v s ngu si v v b cm v v.v.. Vo lc ny, ti khng th chu ng ni vic nm bn tay bn trong ngn la nng cho d trong chc lt. Ti khng th chu ng ni vic trn tri trong bng gi gia ma ng d ch mt ngy. Ti khng th chu ng ni vic nhn i trong vi ngy. Ti khng th chu ng ni ngay c mt ngi ong chch. Nh th, lm sao ti c th chu ng ni ni kh ca nng v lnh trong ci a ngc, ni kh ca i v kht ca ci ng qu v nhng ni kh ca vic nut sng ln nhau v v.v.. ca ci sc sinh? Bng kinh nghim hin c ca ring bn, hy thin nh v nhng ni kh ca cc ci thp cho ti khi tm bn c chuyn ha bi ni s v s khip hi nhng au kh ca cc ci ny. Sau , hy thin nh: gi y ti c c thn ngi cao qu ny (c ban tng nhng s nhn nh), ti phi dnh mi n lc nhm trau di nhng phng php khng b sinh trong nhng ci thp bng cch t b nhng nguyn nhn ca cc ci thp v vun bi nhng nguyn nhn ca cc ci cao. khng b sinh trong cc ci thp, ta nn hin mnh cho cc phng php ra sao? Nh gii thch trn, ta nn s hi nhng ni kh trong cc ci thp, v nng lc bo v bn khi nhng s hi ny nm trong tay Tam Bo. Hiu r iu ny, hy quy y (nng ta) Tam Bo tn y lng bn. Tam Bo c nng lc che ch bn thot khi nhng ni s cc ci thp. Bn thn Pht Bo thot khi mi ni s, thin xo trong nhng phng php gii thot chng sinh khi mi ni s, thc hin lng i bi i vi tt c chng sinh khng cht phn bit, v lm vic cho h d h c li cho Ngi hay khng. V th, Ngi xng ng l mt i tng quy y. Ta cng c th p dng nhng tnh cht ny cho Php Bo v Tng Bo. V l do ny, v Thy, Php v Tng ca nhng trng phi phi-Pht Gio khng c mt phm tnh ring bit nh th. V th ba i tng ny khng xng ng l nhng i tng quy y. Tri li, Tam Bo c nhng phm tnh nh th v v th Tam Bo xng ng l nhng i tng quy y. Ta nn quy y ra sao? Hy quy y Tam Bo t tn su thm tri tim bn vi nim tin v s tin cy trn vn bng cch ht tng:

Con quy y Pht, ng siu vit trong tt c con ngi, Con cu xin Ngi - v Thy ca con - cu con thot khi nhng ni kh ca samsara (sinh t) v nhng ci thp, Con quy y Php, ng siu vit trong tt c thot khi mi dc vng, Con cu xin ngi - i tng quy y thc s ca con - cu con thot khi nhng au kh ca sinh t v nhng ci thp, Con quy y Tng, ng siu vit trong mi tp hi, Con cu xin Ngi - thin tri thc ca con - cu con thot khi nhng au kh ca sinh t v nhng ci thp. Sau khi quy y Tam Bo, nu bn khng tu tp nhng gii lut quy y, nng lc ca s quy y s b suy hoi. V th, hy tu tp nhng gii lut quy y. Mt khi bn quy y Tam Bo, bn khng nn coi nhng v tri hung d th tc nh Vishnu v v.v.. nh nhng i tng quy y, v nn coi mi hnh tng ca c Pht l c Pht thc s v tn knh nhng hnh tng ny. Mt khi quy y Php Bo, bn khng nn lm tn hi chng sinh, v nn t b thi bt knh ngay c i vi mt ch (ca Kinh in), v lun t ra tn knh. Mt khi bn quy y Tng Bo, bn khng nn thn mt vi cc tirthika (ngi ngoi o) v bn b v o c, v thm ch hy t b s bt knh i vi nhng v mc y phc mu ngh (tu s Pht Gio) v t lng tn knh h. Hn na, bit rng mi hnh phc v thnh vng, c hnh v iu tt lnh l kt qu ca thin tm ca Tam Bo, hy cng dng ming u tin ca thc n hay nc ung v v.v.. cho Tam Bo. V hy cu xin Tam Bo cho bn c c nhng li lc nht thi v ti hu v khng tin tng nhng ngi xem bi mo, nhng thy t t o Bon v v.v.. Vi mi kh nng ca bn, hy hng dn nhng ngi khc quy y Tam Bo. Hy suy ngh ba ln ban ngy v ba ln ban m rng bn s khng t b Tam Bo ngay c khi i bn b e da v thm ch khng cho li bn pht ra mt li t b Tam Bo. V hy quy y Tam Bo tn y lng bn, ba ln vo ban ngy v ba ln vo ban m, bng s thu sut nhng phm tnh v s khc bit ca Tam Bo, nhng cam kt ca bn v khng chp nhn nhng i tng quy y khc (khng ni v nhng i tng quy y khc). Nu bn t hi: mc d nh quy y Tam Bo, ta c bo v khng b nhng au kh ca cc ci thp nhng mt khc, lm th no ta c th vun trng nhng nguyn nhn c sinh vo nhng ci cao? lm iu ny, ta phi suy nim v nguyn nhn v kt qu trng v en; mi hnh vi c hnh v v o c th rch ri tng ci mt (hay khng th sai lm), tng ln gp bi, hnh ng khng c thc hin th khng mang li kt qu, hnh ng lm s khng b tiu mt. Nh suy nim v tnh cht ca nhn v qu, hy vun trng ng n nhng g nn theo v nhng g nn b. Bi chng ta khng th chng minh lut nghip qu ch bng l l ca sc mnh ca s tht, nhng nh Kinh nh Vng ni: Mt trng v nhng v sao c th ri rng, Nhng ngn ni v thung lng c th sp , V khng gian c th bin dng, Tuy nhin, con ng bao gi ni nhng li khng tht. Nh ni, bn c th pht trin s xc tn trn vn ni cc gio l ca c Pht t y lng

bn. Sau , hy qun chiu v nhng li k sau: T nhng c hnh dn ti au kh, V th, c ngy ln m, Ch suy nim v Lm cch no gii thot bn thn ti khi nhng au kh ny, L iu tht ng lm. V, Nim tin l ci gc ca mi loi c hnh, Nh c Pht ni, Ci gc ca c hnh nm Vic thin nh lin tc v s thun thc (qu chin mi). Ni chung, nh ni, chng ta nn t b mi c hnh v c bit l nn suy nim (v ba loi nghip qu:) s thun thc ca vic dn mnh vo mi c hnh nng n, trung bnh, v nh dn ti vic sinh vo cc ci thp, nhng kt qu/hu qu khng vui nh nhng kt qu/hu qu tng ng vi nguyn nhn ca n v nhng hu qu thuc v s s hu v mi trng. Chng Chn l ni: , c Vua, ng khng nn st sinh, Mi chng sinh u yu qu sinh mng ca h, V th, bt k ai c mun ko di i mnh, Thm ch ng ngh ti vic st sinh. Nh c ni, ta nn cng quyt khng lm nhng hnh vi hon ton c c (ng b lut l khin trch) chng hn nh st sinh v khng cho ngay c nhng t tng v hnh ng nh th pht khi trong tm ta v c gng khng lp li iu ; v vun trng nhng hnh vi hon ton tt lnh bng cch t b vic st sinh v v.v.. V Thy Tn knh ni: Chng c g bo m l con khng b sinh trong nhng ci thp sau khi con cht, Chc chn l Tam Bo c nng lc bo v con khi ni s hi ny. V th, hy quy y Tam bo v ng nhng gii lut quy y ca con suy tn. Hn na, iu ph thuc vo vic thc hnh ng n vun trng nhng g nn theo v nn b, Bng cch suy nim v nguyn nhn v hu qu trng v en. Nh tun theo nhng gii hnh ca vic t b mi c hnh, bn c c mt ti sinh cao qu. Tuy nhin, thnh tu con ng dn ti s ton tr, bn nn t c mt ti sinh c tm phm tnh ca nghip chn mi[5] chng hn nh c dng di gia nh u t v din mo tun t. t c ti sinh ny, bn nn nui dng chnh nim v vun trng nhng nguyn nhn nh khng lm tn hi chng sinh, cng dng n b, qun o mi, v v.v.., tn knh nhng ngi khc nh khc phc tnh kiu ngo ca bn. Tuy nhin, nu v qu nhiu m lm v v.v.., bn b nhim/vy bn bi nhng iu tht c v

o c sa st, bn khng nn biu l thi dng dng i vi chng, thay vo , bn nn phc hi nhng sa st ph hp vi hon cnh v tnh ha nhng iu tht c bng phng tin ca bn nng lc i khng.[6] V hy n lc lin tc khng b nhim bi nhng iu tht c v sa st v thn, ng, v tm ca bn. V Thy Tn knh ni: Tr phi bn c c mt ti sinh hi iu kin, S chng c cht hy vng g thnh tu con ng tuyt ho, V th, ng chnh mng, hy vun trng nhng nguyn nhn. c bit l hy coi trng vic tnh ha Nhng nghip chng ca ba ca b hnh h bi nhng iu tht c v trn y u Bng cch thng xuyn vun trng bn nng lc i khng. Nh thin nh theo cch ny, bt k khi no bn pht trin mt s quan tm chn chnh hay khng gi to ti s ton thin v nhng k diu ca nhng i sau bng cch chuyn tm bn khi cuc i ny, khi y bn thnh cng trong vic tu tp con ng ca ngi h cn. B) Nhng Tu tp Thng thng ca Con ng ca Ngi Trung Cn Mc d nh t b mi c hnh v vun trng mi thin hnh, ta c th c c mt ti sinh nhng ci cao, nhng ta s khng thot khi nhng au kh ca sinh t. V th, ta nn t Nit Bn, s gii thot khi mi au kh ca sinh t. Nu ta t hi lm th no ton b sinh t th au kh t bn cht? Nhng au kh ca ba ci thp c gii thch trn. Tuy nhin, trong vn cnh ny, bn nn suy nim vi mt tip cn hi khc mt cht. Sau khi suy nim nhng au kh ring bit ca nhng ci thp, bn nn suy nim: Ta khng th chu ng ni nhng au kh ln lao v ko di dng dc nh th v bng mi cch ta phi t c gii thot khi mi au kh. Ngoi nhng au kh ca cc ci thp, ton b nhng au kh ca sinh t, d cao hay thp, cng khng vt qua c bn cht au kh. Trong trng hp loi ngi, khi trong thai tng ca ngi m, ngi y phi chu ng s ti tm, nhng mi hi hm, y nhng cht d dy v v.v Trong tun th ba mi tm, b sai s bi gi ca nghip lc i trc, thai nhi phi chu au n nh th b li qua mt ci l bng mt ci m cp (-t) hay b p nh mt ht m. V khi sinh ra, ngay c khi c gi trong mt ming vi mm, a b phi chu au kh nh th b ri vo gia nhng cy gai. Nhng au kh ca vic sinh ra l nh th. Ngi y tr thnh mt thanh nin, v t t, lng ngi y cng xung nh mt cy cung, u tr nn bc trng nh hoa tawa (spra-baiI me-tog; thut ng khoa hc: aeschynomene grandiflora), v trn y nhng vt nhn ging nh mt mnh da c lng mng. ng ta ngi nh th si dy buc mt vt nng b t v ng ng nh th ang ko r ca mt thn cy. ng i ng long chong v ni nng lp bp. ng khng th nhn v nghe r rng bng mt v tai ca mnh. Thn th ng mt i v p rc r v trng nh mt xc cht. ng mau qun v k c b suy sp. ng khng th tiu ha n v thc ung mt cch thch ng, v khng th n ung nh c mun. i ng hu nh cn kit. Nhng au kh ca tui gi l nh th v ng nhanh chng tin gn ti ci cht.

Khi s ha hp ca cc yu t (cc i) ca thn th b ri lon, ng b bnh. Da ng kh v tht nho ra. ng phi trnh mi n v thc ung va khi nghi ng chng c th nh hng ti bnh tt. Thay vo , ng phi dng thc phm, nc ung, thuc men kh a v phi tri qua nhng cch iu tr khc nghit nh trch mu v t bng ngi cu. Nu bnh khng th cha tr th ng tri nghim v s au kh. Nhng au kh ca bnh tt l nh th. Nu ng b nhng cn bnh cht ngi, ng bit mnh ang cht. ng n hn v nhng c hnh lm trong qu kh. ng nh li l ng lng ph i ngi ca mnh. ng bit rng ng phi ri khi thn th mnh v nhng bn ng hnh nh bn b, thn quyn v nhng ngi phc v. Ming ng kh, li qut li, mi xp xung, i mt m dn, v hi th hn hn. ng chu ng ni s nhng au kh d di ca cc ci thp. Mc d ng khng mun cht nhng nhng au kh ca ci cht th nh th. Mt vi ngi gp nhng k th kh chu nh nhng tn trm cp v mt tt c thc phm v ca ci ca h. Thn th h b nh p hay b v kh, di cui v.v.. chc thng. Mt s b cc v vua v v.v.. hnh h bng nhng hnh pht khc nhau. Hoc mt s ngi au kh v nghe nhng tin tc khng khip. Nhng au kh ca vic gp nhng i tng khng a l nh th. Vic phi xa la mi thc phm v ca ci m ta thu thp bng cch bt chp mi cng vic kh nhc v nhng n i c , v vic phi xa ri nhng i tng nh nhng ngi thn thit l nhng au kh ca vic xa la nhng i tng yu qu. au kh ca vic khng tm c nhng i tng mong mun c ngha l, v d th, trong trng hp ca cc c s, mc d h lm vic cc nhc trong nng tri, do b hn hn, sng gi, ma v v.v.., h khng c c mt ma bi thu nh mong c. Nu l thng gia, h c th mt hng ha hay khng c li v tin li v v.v.. Trong trng hp ca cc tng v ni, h au kh v khng tun gi c gii hnh ca h. Chng no m ta c c un thch hp ny ca s ti sinh lm ngi, ta phi i mt vi ni kh ca bnh tt, tui gi, s cht v v.v.. i ngi ny em li nhng au kh cho cc i sau ca ta. N tr thnh chic bnh cha ng kh kh v kh do s bin hoi (hoi kh). T bn cht, l au kh rng khp; v th i ngi ny hon ton khng hnh phc m ch c bn tnh au kh. Trong trng hp ca nhng bn-thn, h cht t v lm thn th h b thng v au kh d di. Trong trng hp ca cc v tri ca dc gii,[7] khi nm du hiu ca ci cht[8] hin l, h au kh cn hn chng sinh trong ci a ngc. Khi h tht vng, b trc xut khi ch v v.v..., ni kh m h kinh nghim tht khng th k xit. Nhng v tri phm tc ca cc ci cao (thuc sc gii v v sc gii) khng c kh kh, tuy nhin, ba nh u tin ca sc gii c au kh v s bin hoi (hoi kh), v nh th t v cc ci v sc th c ni kh rng khp khng th chu ng ni ging nh b bnh p-xe (phol-mig) au n d di. Sau khi suy ngh v nhng au kh ni chung v c bit ny ca sinh t, ta nn ngh: Ti phi t c trng thi gii thot khi nhng au kh ny bng mi cch. Tht ra, khng th t c trng thi gii thot m khng c nhng nguyn nhn v iu kin

(duyn). V th, ta nn tu hnh mt cch ng n ba tu tp cao (tam hc: gii, nh, tu), phng tin t c trng thi gii thot. Ni cch khc, ta nn tu hnh tr gii, l nn tng cn thit ca hai tu tp kia (nh v tu). V mt ny, trc tin, ta nn phng mi s sa st o c c th c bng cch s dng chnh nim phn tch mt cch thn trng mi cnh ca dn ti nhng sa st o c [9] chng hn nh s v minh. Nu iu xy ra, ng ph thi gi m hy lp tc sm hi nhng vi phm v quyt nh t ch theo con ng ngay thng. V th, hy n lc v thin nh v nhng cch i tr nhng m lm v khng b nhim bi cc sa st o c. Bt k hnh ng v hot ng no bn lm, bn khng nn mu thun vi nhng li dy ca c Pht v khng nn gy rc ri/lm b mt bn. V Thy Tn knh ni:

Nu bn khng n lc suy nim v nhng li lm ca chn l v au kh (Kh ), Mt c mun gii thot chn chnh s khng pht khi. Nu bn khng suy nim v lm th no nhng ngun mch ca au kh (Tp ) dn ti sinh t, Bn s khng th hiu c cch tit tr ci gc ca sinh t (o ), V th, hy vun trng s t b (x ly) i vi sinh t, V nhn ra iu g tri buc bn trong sinh t. V th, bt k khi no bn pht trin mt tm thc gii thot bn thn bn khi ton b sinh t ging nh mt ngi b mc kt trong ngi nh chy rc c mun thot khi cn nh , khi y bn thnh cng trong nhng tu tp con ng ca ngi trung cn. C) Nhng Tu tp ca Con ng ca Ngi Thng Cn Mc d ta t c gii thot nh thc hnh con ng tam hc (gii, nh v tu), nhng nh th cng cha . D bn khng lang thang trong sinh t na nh t c s gii thot n thun, tuy nhin, bn ch mi chin thng c phn no nhng li lm ca bn v ch t c mt phn c hnh. V th, bn khng thnh tu li lc ton ho ca ring bn. Do bi iu ny, bn ch c th thnh tu nhng li ch khng trn vn cho chng sinh. Do , bn nn thnh tu trng thi gic ng, s hon thnh trn vn hai li ch ton ho. Sau khi gic ng, bn khng nn n lc cho nhng li lc ca ring bn, nhng n lc v li ch ca tt c chng sinh; bi, ging nh bn b ri vo bin kh, nhng ngi khc cng th, cng b hnh h bi nhng au kh, v th h tht bt lc. Khng c duy nht mt chng sinh no khng tng l cha v m bn. Tt c cc chng sinh tng l cha v m bn trong v lng kip v chm sc bn vi s thin tm. Do , gii thot nhng chng sinh tt lnh ny khi nhng au kh v t h trong trng thi Nit bn v tr ti thng, bn nn pht trin B tm. Bn nn pht trin B tm nh nhng gio hun by phn nhn qu. Nhng gio hun ny nh sau. Nh nhn ra rng tt c chng sinh tng l m ca bn, bn tng nh ti thin tm ca h ri tin ti vic n p thin tm ca chng sinh; iu pht trin s tnh gic; t tin ti lng t v bi em li mt thi chn thc him c; v t thi ny dn ti B tm. l nhm by phn nhn qu t i ti s ton tr. Trc khi thc hnh nhng iu ny, bn nn iu phc tm bn mt cch bnh ng i vi tt

c chng sinh bng cch thin nh v s x b. Bi nu bn biu l cm xc y nh kin v s thn thit, trung tnh, v xa cch i vi chng sinh, bn khng th pht trin mt nhn thc ng n rng tt c chng sinh tng l m ca bn. Ngay c mt cht lng t v bi bn pht trin cng c phn no thin v. V th, trc tin, bn nn thin nh v tm x. Phng php thin nh nh sau. Trc tin hy qun tng chng sinh khc nhau khng lm li ch cho bn m cng khng lm hi bn trong i ny. T gc ca h, mi ngi trong h u ging nhau im l mong mun hnh phc v khng mun au kh. V phn bn, hy thin nh bng cch suy ngh: H hon ton l nhng thnh vin trong gia nh ti bi h tng l cha v m ti, v th ti khng nn coi mt vi ngi l thn thit bng cch lm li lc cho h m cng khng coi mt vi ngi l xa l bng cch lm hi h. Thay vo bn nn iu phc tm bn mt cch bnh ng i vi nhng thnh vin thn thit ca gia nh bn trong i ny, v sau i vi nhng ngi lm hi bn trong i ny. Nh th, hy pht trin tm x bng cch iu phc tm bn mt cch bnh ng i vi tt c chng sinh. Sau khi pht trin tm x, bn nn suy nim rng bi sinh t khng c lc bt u nn nhng ti sinh ca bn cng khng c lc khi u. V th khng c ni no m bn c th ni l mnh khng tng sinh ra, v bn cng khng th ni chng sinh no khng tng l m bn. Trong thc t, mi mt v mi chng sinh tng l m ca bn v s ln. Bi s bin i ca vic sinh ra v cht i, bn khng nhn ra h, nu khng, bn khng th tm ra mt ngi no trong ci chng sinh m khng tng l cha m ca bn. Mi ln h l cha m bn, h biu l lng tt i vi bn ging nh cha m bn trong i ny. V th, h ht sc t t. B m trong i ny biu l thin tm vi bn ra sao? Khi bn trong thai tng ca b m hin ti, b ch ngh ti vic lm th no che ch v chm sc bn, lo s iu g c th lm hi bn. Sau khi bn ra i, b t bn mt ch m i v bao bc bn trong nhng b qun o mm mi, m bn trong tay, nhn bn bng i mt thng yu, mm ci vi bn mt cch u ym, cho bn b sa m bng tnh thng v m cht bn truyn hi m cho bn. B dng li mm cho bn n, dng ming lau nc mi cho bn, v dng tay chi sch phn ca bn. Khi bn b bnh nh, b cn au kh hn c vic i b b lm nguy. Bi khng mng ti nhng cng vic nhc nhn, hnh phc v au kh ca b, b cho bn mi s b thu thp c. Tm li, b che ch bn bng mi cch c th c. Theo cch ny, bn nn cm nhn su sc lng tt m b m hin ti ca bn biu l vi bn. Cng vi cch tip cn y, bn nn qun tng nhng thnh vin thn thit trong gia nh v bn hu trong i ny, k l nhng ngi khng lm li m cng khng lm hi bn, ri ti nhng ngi lm hi bn trong i ny. Hy ngh mi ngi trong s tng lm m ca bn v s ln ra sao v lm th no mi ngi trong h tng lm m ca bn trong v s ln bn ti sinh lm ngi. Mi ln h lm m ca bn, h che ch cho bn ging nh ngi m trong i ny ca bn lm. Bi h tng biu l v lng thin tm vi bn nn h hon ton t t. Tuy nhin, nhng b m chng sinh ny, nhng ngi nui dng bn v s ln, do b qu ma ca nhng cm xc phin no quy nhiu nn tm h tr nn in o m khng c ch tm. i mt qun chiu ca h m la v h khng c mt nhn ra nhng con ng dn ti ti sinh cao, s gii thot, v gic ng. H khng c v Thy tm linh, ngi dn dt nhng k m la, a h ti cung thnh gii thot. Trong mi giy pht, h v tnh v ri tr bi nhng hnh vi xu c,

v long chong hng v nhng vc thm ca sinh t gh s v ti sinh thp km. Hy ngh: Ti l a con nhng b m au kh ng thng v bt lc ny nng ta, nu khng th nhng b m ny s nng cy vo ai? Nu ti khng nhn trch nhim gii thot nhng b m ny th ai s nhn y? Tht l xu h v ngng ngng nu ti khng quan tm ti nhng b m t t ny v ch lm vic cho s gii thot khi sinh t ca c nhn ti. Cho d nhng b m ny t c nhng kt qu hnh phc ca sinh t chng hn nh nhng trng thi ca Tri Phm Thin, Thch v.v.. hnh phc ca h s khng ko di vnh vin. V th, gi y ti khng nn quan tm ti bn thn, v bng mi phng tin c th c c, cu mong ti an lp v lng chng sinh bao la nh khng gian trong hnh phc v song ca s gii thot bng cch gii thot h khi nhng au kh ca sinh t. V hy suy ngh xa rng hn: K diu bit bao nu tt c nhng b m chng sinh bt hnh ny c hnh phc. Cu mong h c hnh phc. Cu mong h c hnh phc bng mi phng tin. Chnh ti s lm cho h c hnh phc. K diu bit bao nu tt c chng sinh, nhng ngi b au kh dy v, c gii thot khi au kh. Cu mong h thot khi au kh. Cu mong h thot khi au kh bng mi cch. Chnh ti s lm cho h thot khi au kh. Tuy nhin, bn c nng lc thnh tu nhng iu ny khng? Hy suy nim bng cch ngh: Cha ni g ti tt c chng sinh, ti khng c nng lc an lp mt ngi trong hnh phc v song bng cch gii thot ngi y khi nhng au kh ca sinh t. Tuy nhin, ti quyt nh lm nh th v nu ti b qua quyt nh ny th ti s a vo nhng ci thp. Bi ch mt mnh c Pht mi c th gii thot tt c chng sinh khi nhng au kh v c th an lp h trong hnh phc v song, v th, gii thot tt c chng sinh khi mi loi au kh v an lp h trong hnh phc v song, cu mong ti t c trng thi Pht qu hon ton vin mn bng mi phng tin. Ch khao kht B tm khng thi th khng . Ta nn tu hnh bn tu tp sau y: 1/ Nh li nhng li ch ca B tm, tu tp ny gip tng trng nng lc ca nhit tm v khin B tm khng suy hoi trong i ny, 2/ Pht trin B tm su thi mi ngy, tu tp ny gip tng trng B tm thc s, 3/ Khng t b chng sinh l nhng ngi m v h bn pht trin B tm, v 4/ Tch ly cng c. 1/ Tu tp Nh li nhng Li ch ca B tm Giy pht bn pht trin B tm, bn tr thnh i tng ca lng sng m ca ton th nhn loi v cc v tri, bn chiu sng cc v Thanh Vn v c Gic t quan im ca dng truyn tha, bn khng b quy ry bi nhng bnh dch v nhng tinh linh xu, bn c th thnh tu mi hot ng chng hn nh nhng hot ng an bnh, bn s khng b sinh vo nhng ci thp, trong trng hp bn b sinh ra bn s lp tc thot khi, v bn c th chin thng ngay c nhng hnh vi xu c d di nht. C cu ni l nu nhng li ch ca B tm c c th ha thnh hnh tng th khng gian khng cha ni n. V th, ta nn suy nim v vic ng B tm suy tn m hy pht trin n. 2/ Tu tp Pht trin B tm Su Thi Mi ngy Nghip chn mi ca vic t b B tm ngay c trong mt thi gian ngn th nng n hn

nghip ca vic vi phm nhng sa st gc (trng gii). V th, cho ti khi thnh Pht, bn khng nn t b B tm. Bn nn pht trin B tm bng cch tng bi k sau y ba ln mi thi, ba thi vo ban ngy v ba thi vo ban m: Trc Pht, Php v Tng, Con quy y cho ti khi con gic ng, Nh tch tp thc hnh b th v v.v.. Cu mong con thnh tu Pht qu v li lc ca tt c chng sinh. 3/ Tu tp Khng T b Chng sinh V bn pht trin B tm v li lc ca tt c chng sinh, bn nn suy nim rng cho d h hnh x ra sao, v phn bn, bn khng nn t b B tm. 4/ Tu tp Tch ly Cng c Mt khi B tm pht trin trong tm bn th khng nn n suy tn m hy pht trin n bng cch tch ly cng c chng hn nh cng dng Tam Bo. khng lm suy hoi B tm trong nhng i sau ca bn, bn nn t b bn php en v vun trng bn php trng. Bn php en l: Ni di hay la di Tu vin trng hay v Thy tm linh ca bn hay bt k ngi no khc l i tng ca s tn knh l php en th nht. V th, bn khng nn lm iu m hy vun trng cch i tr n, khng ni di bt k chng sinh no ngay c khi ni a hay cu mt sinh mng. Php en th hai l lm cho ngi no hi tic vic thnh tu nhng c hnh. Bn ng bao gi lm iu m nh mt cch i tr cho hnh ng , bn nn a ngi ti s thun thc ca i tha thay v Tiu tha, nu ngi y l mt bnh cha (Php kh) thch hp. Php en th ba l ni nhng iu kh chu mt cch cm th vi ngi pht trin tm i tha. Bn khng nn lm iu m hy coi ngi y nh mt v Pht, v nu c th th ty theo hon cnh, hy tn thn nhng phm tnh ca ngi y v cng tu hnh s tnh gic v th kin thanh tnh i vi tt c chng sinh. Php en th t l biu l nhng thi gi di i vi chng sinh. Bn khng nn lm iu m nn biu l thi chn thnh i vi chng sinh. o s Tn qu ni: B tm l thn ca con ng ca c xe (tha) tuyt ho, L nn tng v ni nng ta ca nhng ngi dn mnh vo nhng hnh vi v i, B tm nh mt thn dc i vi hai tch tp (cng c v tr tu), L kho cng c cha v s c hnh, Hiu r iu ny, Con ci dng cm ca cc ng Chin Thng, Hy gn gi tm qu bu tuyt ho ny nh ha nguyn chnh trong tri tim.

Ch tu hnh tm kht khao gic ng (B tm nguyn) c khng? Khng, iu khng . Thm vo , bn nn lp nhng li nguyn ca tm thc hnh gic ng (B tm hnh) v tu tp nhng cng hnh v i ca mt B Tt. lm thun thc dng tm thc ca bn, bn nn tu tp su ba la mt (su ton thin) v lm thun thc dng tm thc ca chng sinh, bn nn tu tp bn cch tp hp t. I) Tu tp Su Ba la mt lm Thun thc Dng Tm thc ca Bn 1. Lm th no Tu tp B th Ba la mt c thc y bi t tng thnh tu Pht qu v li ch ca tt c chng sinh, bn nn rng ri trong vic hin tng nhng gio l khng sai lm ca c Pht cho nhng ngi cn ti Php, em li s v y (khng s hi) cho nhng ngi s hi nh vua, chin trn v v.v.., cho nhng ngi e s nhng th lc sinh ng nh qu ma, d th, rn v v.v.., cho nhng ngi s hi nhng th lc v tri nh la, nc v v.v.., v b th n, thc ung, thuc men v v.v.. cho nhng ngi tng thiu. Tm li, khng cht do d, bn nn hin tng thn th, ca ci, v mi ci gc c hnh m bn tch tp trong ba thi. Trong cch th tng t, o s Tn knh ni: B th l vin ngc nh lm hi lng nhng hy vng ca chng sinh, L v kh tuyt ho cht t s tri buc ca tnh bn xn, L cng hnh y cm hng pht trin lng can m khng vi cn cho ch v B Tt, L nn tng ca vinh quang vang ng khp mi phng, Hiu r iu ny, nhng bc uyn bc vun bi con ng cao qu Ca s b th thn th, ca ci v c hnh ca bn thn. 2. Lm th no Tu tp Tr Gii Ba la mt Bn nn t c Pht qu v li lc ca tt c chng sinh. V mc ch ny, bn nn lun lun chnh nim, tn tm v c mt cm thc xu h v ngng ngng v khng nn lm nhng c hnh ngay c v mng sng ca bn. Bng gii hnh t ch khng lm nhng c hnh, bn nn tng cng nhng thc hnh su ba la mt. Bng hai thi (c cp trn), bn nn thnh tu nhng li lc khng li lm v li ch ca chng sinh. V th, hy tu tp ba gii hnh.[10] o s Tn qu khuyn: Gii l nc ra sch nhng vt nh ca cc c hnh, L nh trng lm an du hi nng dy v ca nhng m lm, Oai nghim nh Ni Tu Di gia chng sinh, ngi gi gii Khng cn ch ng m c chng sinh quy phc, Hiu r iu ny, bc ng knh gi gn iu thin lnh Coi gii lut nh i mt h. 3. Lm th no Tu tp Nhn nhc Ba la mt Bn khng nn gin d khi c ai lm hi bn, bi s tn hi m ngi y lm cho bn l mt nghip qu ca vic bn lm hi h trong i trc, v cng bi h bt lc khi b cn gin ca mnh p o, do vic bn tr th v b lm hi s khng thch hp. Hn na, mt chc lt gin d

hy dit ci gc cng c ca ba nn tng[11] c tch tp trong nhiu kip, v th hy suy ngh: Bng mi cch, ti s khng gin d in du trong tm bn. y l nhn nhc trong vic gi tm an nh i vi vic lm tn hi. Tn hi m ngi khc mang li cho bn khin bn au kh d di. iu ny gip bn gim bt tnh kiu ngo, t ph, v v.v.. v gip bn t b sinh t. Khi bn khng mun au kh, bn s ngh rng au kh n t nhng c hnh, v khi ngh rng nu khng c nhn th s khng c qu, bn s khng dn mnh vo nhng c hnh. Bn s suy ngh xa hn rng khi c ngi lm hi bn, nu bn vun trng tnh nhn nhc th nhng ba la mt khc cng c pht trin v bn nhanh chng t c gic ng. V th, ngi lm hi bn ang cho bn mt li ch dy vun bi tnh nhn nhc, v do , bn coi ngi y nh v Thy tm linh ca bn v bn s cm thy bit n ngi y. y l nhn nhc chp nhn au kh. Nh nhn ra nng lc khng th ngh bn ca Tam Bo, ch Pht v ch B Tt, bn c mun tu tp nhng cng hnh ca cc B Tt v hiu bit v ngha ca lng v tha vi lng sng m trn vn. y l nhn nhc c c s m bo ni Tam Bo, l iu bn nn thc hnh t y lng bn. o s Tn knh cng ni: Nhn nhc l vt trang sc p nht dnh cho nhng ngi mnh m, L kh hnh tuyt ho i vi nhng phin no dy v, L chim garuda (Kim x iu), k th ca loi rn hn th, L o gip ngn nga nhng mi tn ca s ch trch, Hiu r iu ny, vi nhng phng tin khc nhau, Hy vun trng o gip nhn nhc tuyt vi. 4. Lm th no Tu tp Tinh tn Ba la mt Nu bn b dnh mc vo nhng lc th thp km nh nhng hot ng v ch ca ba ca (thn, ng, tm), s t dm, ng ngh v v.v.. v khng thin nh v nhng ni kh trong sinh t, iu s mang li s li bing. V th, bn nn t b nhng nguyn nhn gy ra s li bing v hon ton hin mnh cho nhng hot ng c hnh ca thn, ng, v tm. Tinh tn-nh o gip l dn mnh vo nhng kh hnh m khng suy ngh v thn th v cuc i bn gii tr nhng au kh ca ngay c mt chng sinh. Nh tu tp ny, nu bn tng cng thc hnh su ba la mt, th l thc hnh tinh tn tch tp cc c hnh. Nh hai thc hnh ny, nu bn hon ton hin mnh thnh tu nhng li lc khng li lm cho chng sinh, th l tinh tn lm vic v chng sinh. o s Tn knh cng ni: Nu ta mc o gip tinh tn kin nh, Nhng c hnh ca s hiu bit Kinh in v tr tu tng trng nh vng trng trn, Mi con ng ca cc hot ng s tr nn ngha, Mi cng vic bt u s hon ton thnh tu nh c mun, Ch B Tt, hiu r iu ny, tit tr tnh li bing, Hy dn mnh vo thc hnh i tinh tn. 5. Lm th no tu tp Thin nh Ba la mt

c B tm thc y v thot khi s xao lng v phn khch, ta nn tu tp hai loi thin nh: thin nh th tc v thin nh xut th, ba hnh thc thin nh t quan im ca s nh hng: thin an nh (thin ch), ni qun c bit (thin qun) v s hp nht ca thin an nh v thin ni qun c bit, v ba loi thin nh t quan im ca chc nng: thin nh gip an tr trong kinh nghim h lc thuc thn v tm trong i ny, thin nh gip thnh tu nhng phm tnh cao hn, v thin nh gip thnh tu hnh phc ca chng sinh. o s Tn qu cng ni: Thin nh l v vua cai qun tm thc, Khi c lm kin c, thin nh an tr bt ng nh vua ca nhng ni non, Khi c hng dn, thin nh tham gia vo mi i tng ca tm c hnh, V mang li h lc hu dng cho thn v tm, Hiu r iu ny, nhng hnh gi v i lun nng ta vo samadhi (thin nh), L ngi hy dit k th - nhng phng dt ca tm thc. 6. Lm th no tu tp Tr tu Ba la mt c B tm thc y, bn nn tu tp ba loi ni qun (tr tu): Ni qun nhn ra bn tnh ti hu s chng ng thc ti nh tit tr ci gc ca sinh t, ni qun nhn ra chn l quy c, v nh hai loi ni qun ny, bn thnh tu nhng li lc ca chng sinh, v th l ni qun lm li ch chng sinh. o s Tn qu cng ni: Ni qun (tr tu) l con mt nhn ra nh th (tnh Khng) su xa, L con ng tit tr ci gc ca sinh t, L kho tng c hnh c tn thn trong mi Kinh in, Ni danh l ngn n tuyt ho xua tan bng ti v minh, Hiu r iu ny, nhng bc uyn bc tm kim gii thot, Hin dng mi n lc pht trin con ng. II) Tu tp Bn Cch Tp hp t lm Thun thc dng Tm thc ca Chng sinh c thc y bi B tm, trc tin, nh thc hnh b th vt cht (ti th), bn nn tp hp chng sinh nh cc t ca bn. Sau , lm hi lng h v lm h thoi mi, bn nn biu l mt khun mt vui ti v ni nng du dng vi h. K , bn nn dy Php lm vui tai h nh su ba la mt. Sau , hy dy h cch thc hnh nhng gio l bn dy. Tip theo, bn cng nn nht qun i vi gio l bn ging dy v thc hnh bn lm, ngha l bn nn sng v thc hnh Php bn dy h chng hn nh su ba la mt. Bng mi phng tin, bn nn tu tp bn phng php su xa ny thnh tu nhng li lc ca chng sinh. Bi s chp ng l ci gc ca sinh t, thin nh nht tm (nh, thin ch) khng trc tip i nghch vi cch hiu bit v s bm chp nn ch mt mnh thin nh m khng c con ng ni qun (tu, thin qun) th khng th tit tr ci gc ca sinh t. V ch mt ni qun (tu, thin qun) nhn thc vn php khng thc s hin hu m khng c thin an nh (nh, thin ch) an tr kin c v nht tm trn i tng ca s quan st th khng th chin thng c nhng cm

xc phin no, cho d ta phn tch bao nhiu chng na. t c gii thot, s t b nhng cm xc phin no, ci thy (kin) ca ta l ci nhn ra cch thc ca thc ti ti hu v khng sai lm ca s hin hu, s thu sut ngha ca tnh Khng nn ci trn con nga ca thin an nh kin c i vi i tng quan st ca n; v ta nn m rng hay pht trin tr tu - l ci chng ng thc ti nh v kh sc bn ca bn suy din/lp lun ca Madhyamika,[12] thot khi nhng cc oan ca thuyt vnh cu v h v l ci phn tch cch thc thc s ca thc ti, ni qun hy dit mi bm chp cc oan. o s Tn qu ni: Ch mt mnh thin nh nht tm Khng th tit tr ci gc ca sinh t, Ni qun (tu) m khng c con ng an nh (nh) Khng th chin thng nhng cm xc phin no, d ta phn tch ti u chng na. V th, ni qun quyt nh cch thc hin hu, Nn ci con nga ca thin an nh kin c, v Nh v kh sc bn ca lp lun Trung o, thot khi nhng cc oan, Mi bm chp/quan im cc oan u b hy dit. Nh th vi ni qun bao la phn tch ng n, Hy m rng tr tu chng ng thc ti. T vic an tr trn i tng ca s quan st mt cch nht tm v kin c, ta thnh tu khng ch s kin c thin nh ca thin an nh, m nh an tr trong thin nh nht tm v s phn tch ng n ngha ca thc ti bng ni qun ca s phn tch c nhn, ta pht trin s kin c thin nh an tr vng chc v nht tm trn cch thc hin hu, ngha ca tnh Khng. Khi nhn ra iu ny, hy nhn thc su sc n lc thnh tu s hp nht nh th ca thin nh v ni qun c bit (thin qun) th k diu bit bao v hy n lc cu nguyn lu li nhng du vt trong dng tm thc ca bn. o s Tn knh ni: Cha k n vic lm quen thuc s nht tm mang li thin nh vng chc, Khi phn tch ng n cch thc hin hu, Bng ni qun ca nghin cu c nhn, Cng pht trin thin nh an tr vng chc v kin c, Nhn thy iu ny, nhng n lc thnh tu s hp nht ca thin nh v ni qun c bit (thin qun) nh th Th k diu bit bao! Nh an tr trong s hp nht nh th ca thin an nh v thin ni qun c bit tp trung mt cch nht tm trn tnh Khng nh-khng gian, l ci thot khi mi to tc ca nim. Sau trong trng thi sau thin nh (hu thin nh), ta nn thin nh v tnh Khng nh-huyn ging nh nhng to tc ca mt nh o thut, chng xut hin mc d khng c hin hu ni ti. Khi hp nht vi lng bi mn v B tm, thin nh ny tr thnh mt thc hnh hp nht phng php v tr tu, l ci dn mnh vo thc hnh/cng hnh ton ho ca mt B Tt, l iu ng tn thn. Hiu r iu ny, khng hi lng vi nhng con ng ring l thiu st ca phng php v tr tu, nhng tu tp con ng hp nht phng php v tr tu l truyn thng ca nhng ngi may mn. V th, ta nn n lc thc hnh s hp nht ny. o s Tn qu ni: Vic thin nh tnh Khng nh-khng gian ca qun bnh thin nh v tnh Khng nh-huyn

ca hu thin nh, Dn mnh vo thc hnh/cng hnh ca mt B Tt Vi s hp nht ca phng php v tr tu th ng tn thn, Hiu r iu ny, v khng hi lng con ng phin din, L truyn thng ca nhng ngi may mn. Ta nn tu hnh tht tt p nhng con ng thng thng ca Kinh in v tantra (Mt in). Sau , khng cht nghi ng, ta nn i vo mantra (thn ch). Trc tin, t mt v Thy kim cng y phm tnh, ta nn lm thun thc dng tm ta bng nhng qun nh nh cp trong cc loi tantra. Ta nn gi gn tht ng n nhng cam kt v th nguyn lp khi nhn qun nh v tu tp php du gi (yoga) vi nhng du hiu v php yoga khng c cc du hiu trong trng hp ba b tantra thp; v ln lt tu tp hai giai on (pht trin v thnh tu) trong trng hp tantra du gi ti thng. Theo cch ny, ta tu tp ton b nhng ct ty thit yu ca con ng trn vn ca Kinh in v Mt in, v vic c c ti sinh lm ngi vi s nhn nh v thun li tr nn trn y ngha. Nh nhng thc hnh nh th, ta nn lm li lc bn thn ta v chng sinh bng nhng gio l qu bu ca c Pht. Bn thn o s Tn qu thit tha thc hnh v khuyn dy chng ta, nhng mn ca ngi, hy thc hnh tng t. By gi hy qun tng rng o s Tn qu ang an ta trc mt bn mt cch hoan h v ch dy chng ta bng mt ging r rng. Trn thc t, tt c chng ta nn tng bi Bi Ca Tm linh Lamrim (Chng o Ca) [xin c ti liu tham kho cui bi] vi lng tn knh v khim tn. o s Tn knh cng ni: Nh th, con ng thng thng, cn thit cho c hai Tha Nhn v Qu ca i tha, nn c pht trin, Sau , nh s che ch ca mt thuyn trng ti ba, Hy tin vo i dng cc Mt in v Nhn nhng gio hun ct ty khu truyn trn vn. y l cch khin cho ti sinh lm ngi c ngha. Ti, mt hnh gi, thc hnh ging nh cch ny, Cc bn, nhng ngi tm kim gii thot, cng nn lm nh th. lm thun thc tm ta, V cng lm li lc nhng ngi may mn, y, ta ging ngha bng ngn ng d hiu, Con ng trn vn lm hi lng cc ng Chin Thng, Ta cu nguyn v hi hng mi cng c c to ra nh th, Cho chng sinh khng xa la con ng thanh tnh v cao qu, Ti, mt hnh gi, cu nguyn theo cch ny, Cc bn, i nhng k tm kim gii thot, cng hy thc hnh tng t. Bng cch ngh rng o s Tn knh ch dy nh th, bn nn tr tng nhng cu k hi hng sau y t tn y lng bn: T nay cho ti mi i sau, Xin gia h cho con th phng di gt sen ca ngi, Xin gia h con lng nghe gio l ca ngi, v

Xin gia h mi hnh ng ca ba ca ca con lm vui lng ngi v.v.. Nh nng lc ca ng Chin Thng Tsongkapa v V Thy tm linh m t ngi con nhn nhng gio l, Cu mong con khng bao gi xa ri d ch mt giy pht Con ng siu vit lm hi lng ch Pht. Cu mong nh gio hun ct ty khng li lm v trn vn ny, Ca Lamrim, gio hun ct ty, c c Dipamkara Atisha v Lt ma Tsongkhapa ging dy, Dn dt mi chng sinh ti con ng lm hi lng c Pht. Li cui sch: Nh th, Tinh cht ca Vng Tinh luyn, mt nguyn l ch o cc giai on ca con ng gic ng ca ba loi chng sinh, c da trn Bi Ca Tm linh Lamrim (1) ca o s Tn qu (c Tsongkhapa). Bn vn ny c sp xp theo mt hnh thc d theo. N c bin son theo khn cu lin tc ca Dochoe Choeje tr x kit xut ca ng Ton tr Sherab Pelzang v c tu s Pht Gio Sonam Gyatso (c t Lai Lt Ma Th Ba, 1543-1588) bin son ti Tu vin Drepung, trong gian phng c gi l Nhng Tia nng Xoy tt trong Cung in H lc Siu phm. Xin tham kho: - Chng o Ca ca Lama Tsongkhapa, bn dch Vit ng ca C s Hng Nh: - Ngn n Soi ng Gic ng ca Lama Atisha, bn dch Vit ng ca C s Hng Nh: Nguyn tc: The Essence of Refined Gold: The Guidelines of the Stages of the Path of Enlightenment by The Third Dalai Lama Bn dch Vit ng ca Thanh Lin [1] Ba li lm ca mt bnh cha: 1) li lm ca vic ging nh mt ci bnh lt p, 2) li lm ca vic ging nh mt ci bnh d, v 3) li lm ca vic ging nh mt ci bnh b r r. [2] Su thi khi lng nghe Php: 1) bn ging nh mt bnh nhn, 2) Php ging nh thuc, 3) v Thy tm linh ca bn ging nh mt bc s, 4) thc hnh tinh tn ging nh c cha lnh, 5) v Thy tm linh ca bn thing ling nh c Nh Lai, v 6) truyn thng ca Php nn c bo tn trong mt thi gian di. [3] S cng dng ba phn: ca ci (zang zing gi nor), phng s trong li ni v vic lm (lus ngag gi zhabs tog), v thc hnh theo li ging dy ca ngi (bkabzhin sgrub pa) [4] Su ba la mt (su ton thin): b th ba la mt, tr gii ba la mt, nhn nhc ba la mt, tinh tn ba la mt, thin nh ba la mt v tr tu ba la mt. [5] Tm phm tnh ca nghip hon ton chn mi: 1) trng th, 2) din mo tun t, 3) dng di gia nh u t, 4) c ca ci v nng lc xut sc, 5) li ni ng knh v c nng lc, 6) c quyn th danh gi, 7) l phi nam, v 8) mnh m. [6] Bn nng lc i khng: 1) nng lc ca s n hn, 2) nng lc ca s nng ta, 3) nng

lc ca s chin thng nhng c hnh bng cch i tr, v 4) nng lc ca vic khng ti phm nhng c hnh. [7] C su loi tri thuc dc gii: 1) Bn i vng (T i Thin Vng), 2) nhng v tri thuc ci tri Ba mi ba, 3) nhng v tri khng tranh u, 4) nhng v tri thuc cung tri u sut, 5) nhng v tri hin thn h lc, v 6) nhng v tri iu khin hin thn ca ngi khc. [8] Nm du hiu ca ci cht i vi mt v tri thuc dc gii: 1) trn y phc ca cc v tri c mi hi, 2) nhng vng hoa ca h b ho a, 3) nch chy m hi, 4) thn c mi hi, v 5) cm thy bt mn vi ch thng l. [9] C bn cnh ca dn ti nhng sa st o c: 1) v minh, 2) khng tn tm, 3) qu sc m lm, v 4) bt knh. [10] Ba loi gii hnh: 1) Gii hnh t ch khng lm nhng c hnh, 2) Gii hnh tch tp Php tt lnh, v 3) Gii hnh lm vic v li ch ca chng sinh. [11] Ba nn tng: 1) Kha nhp h, 2) L phc hi cc gii nguyn, v 3) L gii h (gzhi gsum gyi dge rtsa). [12] Bn tam on lun l gch/lp lun v i ca Madhyamika: 1) nhng mnh kim cng (rdo rje zegs ma); 2) s sinh v dit ca bn gii hn (mu bzhi skye gog); 3) s tng thuc v i (rten brel chen po); 4) v t v nhiu [th v a] (gcig dang du bral).