Professional Documents
Culture Documents
I. Më ®Çu
1
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
T¸i chÕ hiÖn nay trë thµnh mét vÊn ®Ò ®ang rÊt ®îc quan
t©m.
VÝ dô nh ë NhËt B¶n, mét níc tiªu thô hµng ho¸ lín. Mét x· héi
tiªu thô hµng lo¹t, ®ång nghÜa víi viÖc vøt bá hµng lo¹t. B¹n cã
thÓ t×m thÊy ®ñ thø cã thÓ t¸i chÕ trong thïng r¸c c«ng céng ë
NhËt, tõ mü phÈm qu¸ ®¸t, c¸c lo¹i b×nh, chai níc ngät b»ng
nhùa, r¸c nhµ bÕp...
Nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu biÖn ph¸p t¸i sö dông r¸c th¶i
®îc nghiªn cøu ë NhËt b¾t ®Çu tõ thËp kû 80. Ngêi NhËt trong
qu¸ khø l·ng phÝ nh÷ng nguyªn liÖu cã thÓ t¸i chÕ nµy bao nhiªu,
th× giê ®©y hä cµng h¨ng h¸i, quan t©m, t×m mäi ph¬ng c¸ch
ph¸t triÓn c«ng nghÖ nµy bÊy nhiªu, cø nh lµ ngêi NhËt võa t×m
®îc mét má vµng v« tËn. C¸c níc ph¬ng T©y nh §øc, Thuþ §iÓn...
®· ®i tríc NhËt tõ rÊt l©u trong c«ng cuéc nµy, nªn ngêi NhËt x¸c
®Þnh ph¶i t¨ng tèc. KÓ tõ n¨m 1990, c«ng nghÖ t¸i chÕ ë NhËt
b¾t ®Çu cã biÕn chuyÓn cïng víi viÖc chÝnh phñ th«ng qua mét
sè ®¹o luËt, nh luËt xóc tiÕn viÖc sö dông nh÷ng nguån tµi
nguyªn cã thÓ t¸i chÕ n¨m 1991, hay luËt c¬ b¶n vÒ m«i sinh
n¨m 1993, LuËt xóc tiÕn viÖc thu gom, ph©n lo¹i vµ t¸i chÕ bao
b× n¨m 1995. Ngoµi ra trong 2 n¨m 1991 vµ 1997, LuËt vÒ r¸c
th¶i vµ vÖ sinh c«ng céng cña NhËt còng ®îc tu chØnh 2 lÇn...
nh÷ng biÖn ph¸p trªn ®· gãp phÇn ph¸t triÓn hÖ thèng t¸i chÕ
nh÷ng vËt dông vµ r¸c phÕ th¶i ë xø së hoa anh ®µo.
Níc Mü cã ngµnh c«ng nghiÖp t¸i chÕ rÊt ph¸t triÓn. Víi
ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt giÊy th× ngµnh c«ng nghiÖp nµy
lµm ra nh÷ng s¶n phÈm mµ níc Mü cÇn trong khi vÉn gi÷ sù nh¹y
c¶m ®èi víi mèi quan t©m chung vÒ m«i trêng cña chóng ta.
Ngµnh c«ng nghiÖp vÒ s¶n phÈm rõng cña Mü chuyªn vÒ
s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm theo c¸ch Ýt g©y ¶nh hëng tíi m«i tr-
2
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
êng nhÊt cã thÓ b»ng viÖc ¸p dông ch¬ng tr×nh l©m nghiÖp bÒn
v÷ng, ®¸p øng vµ vît c¸c tiªu chuÈn yªu cÇu vÒ b¶o vÖ m«i trêng
còng nh nç lùc ®Ó t¨ng lîng giÊy thu håi cho t¸i chÕ.
Ch¬ng tr×nh ‘s¸ng kiÕn l©m nghiÖp bÒn v÷ng’ (SFI) cña
c«ng nghiÖp ®ang cho thÕ giíi thÊy nh÷ng tiªu chuÈn cao h¬n vÒ
viÖc thùc hiÖn vµ n©ng cao l©m nghiÖp bÒn v÷ng trong thùc tÕ.
HiÖn nay ch¬ng tr×nh SFI ®· bao phñ ®îc mét diÖn tÝch kho¶ng
151 triÖu mÉu Anh (1 mÉu Anh = 0.4 ha) trªn níc Mü vµ Canada.
Cho ®Õn nay tæng diÖn tÝch ®îc c«ng nhËn theo ch¬ng tr×nh
nµy ë c¸c níc thø 3 lµ 93 triÖu mÉu Anh. ch¬ng tr×nh SFI trë
thµnh mét ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn l©m nghiÖp bÒn v÷ng cã quy
m« lín nhÊt vµ lµ ch¬ng tr×nh ®îc c«ng nhËn trªn toµn thÕ giíi.
Bªn c¹nh viÖc qu¶n lý rõng mét c¸ch tèt h¬n, c«ng nghiÖp
Mü ®ang ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ viÖc t¸i chÕ. Theo EPA, giÊy
chiÕm 57% lîng thu håi r¸c th¶i r¾n tõ c¸c ®« thÞ tõ n¨m 1999.
§iÒu ®ã cã nghÜa lµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt giÊy thu håi nhiÒu
nguyªn liÖu tõ dßng r¸c th¶i ®« thÞ cho t¸i chÕ h¬n tÊt c¶ c¸c
ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c céng l¹i. T¸i chÕ giÊy ®· trë thµnh mét
bé phËn cña nÒn c«ng nghiÖp tõ h¬n 100 n¨m nay. HiÖn nay,
nguyªn liÖu th« x¬ sîi thu håi ®îc cung cÊp kho¶ng 37% nguyªn
liÖu th« trong níc Mü. Ngµnh c«ng nghiÖp ®· ®¹t ®Õn ®Ønh cao
lµ thu håi ®îc 50% tæng khèi lîng tiªu dïng cña toµn níc Mü.
Ngêi ta ®· nghiªn cøu tÝnh chÊt cña bét giÊy thu håi lµ giÊy
in t¹p khi cã kho¶ng 30 ®Õn 40% bét x¬, b¶o qu¶n ë nång ®é
bét 15% trong bÓ chøa. C¸c nhµ nghiªn cøu ®· ®a ra nhËn xÐt
bét giÊy thu håi chØ cã thÓ b¶o qu¶n ë nång ®é cao trong vßng
thêi gian tèi ®a lµ 40 ngµy, sù b¶o qu¶n l©u h¬n sÏ dÉn tíi sù
3
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
gi¶m ®¸ng kÓ ®é bÒn c¬ lý lµm tõ bét giÊy ®ã lµ do bét giÊy bÞ
thu håi dÔ bÞ háng do vi sinh vËt ph©n huû v× thµnh phÇn bét
chøa nhiÒu t¹p chÊt bÈn h¬n bét giÊy míi.
Ngµy nay nh÷ng vÊn ®Ò t¸ch khái bét giÊy thu håi nh÷ng
lo¹i t¹o chÊt nh kim lo¹i, nhùa polyetylen vµ c¸c lo¹i nhùa kh¸c cßn
lµ nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p vµ khã kh¨n h¬n n÷a mµ vÊn ®Ò khã
kh¨n lµ viÖc t¸ch nh÷ng d¶i keo d¸n vµ nh÷ng t¹p chÊt d¹ng cao
su trong bét.
NÕu sö dông lo¹i giÊy thu håi cã tr¸ng keo bÒ mÆt ®Ó s¶n
xuÊt giÊy sÏ dÉn ®Õn hiÖn tîng lµm bÈn ch¾n líi cña m¸y do keo
tr¸ng trªn bÒ mÆt giÊy cßn xãt l¹i dÝnh vµo. §Ó lµm s¹ch nh÷ng
vÕt bÈn ®ã ®«i khi ph¶i sö dông dung m«i ®Æc biÖt th× míi tÈy
s¹ch vÕt bÈn ®i ®îc.
§Ó sö dông hiÖu qu¶ nh÷ng lo¹i giÊy thu håi cã tr¸ng mÆt
b»ng líp paraphin hay polypropylen vµ mét sè lo¹i nhùa kh¸c, ngêi
ta khuyªn nªn sö lÝ bét giÊy vôn víi ho¸ chÊt chÊt tri clor etylen ë
nhiÖt ®é cao, sau ®ã chÊt nµy l¹i ®îc thu håi nhê ph¬ng ph¸p
bay h¬i.
Ngµy nay, tõ nhiÒu nhµ m¸y nhiÒu xÝ nghiÖp s¶n xuÊt giÊy
b¸o tõ 100% bét giÊy b¸o vµ t¹p chÝ thu håi cã khö mùc in. Nh÷ng
s¶n phÈm nµy cã ®Æc ®iÓm lµ tÝnh chÊt in tèt, ®é ®ôc cao, ®é
chÞu xÐ cao, cßn c¸c chØ tiªu kh¸c cña giÊy b¸o nµy th× t¬ng ®-
¬ng nh giÊy b¸o th«ng thêng s¶n xuÊt tõ bét c¬. Mét tµi liÖu cho
biÕt khi sö dông bét giÊy thu håi ë tØ lÖ 15 - 20% ®Ó s¶n xuÊt
giÊy lÝc chÊt lîng trung b×nh thu ®îc: GiÊy cã ®é bÒn cao, tÝnh
chÊt in tèt, gi¶m ®îc hiÖn tîng ®øt giÊy khi ®i qua gi÷a kho¶ng
trôc bông ®Çu tiªn. Tµi liÖu nµy còng nªu ra viÖc sö dông thµnh
c«ng bét giÊy thu håi cã khö mùc in 50 - 100% ®Ó s¶n xuÊt giÊt
vÖ sinh vµ carton. Mét sè nh÷ng u ®iÓm cña viÖc sö dông bét
4
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
giÊy thu håi cã khö mùc in ®Ó s¶n xuÊt giÊy líp ngoµi cña carton
lµn sãng lµ nã lµm t¨ng tÝnh dÎo, mÒm m¹i cho giÊy vµ lµm gi¶m
sù biÕn d¹ng cña giÊy khi gÆp Èm. Do vËy cã thÓ ¸p dông in
nhiÒu mµu lªn bÒ mÆt giÊy.
GiÊy ®îc s¶n xuÊt tõ bét giÊy thu håi cã ®é vÆn xo¾n cña
giÊy thÊp, viÖc tËn dông giÊy thu håi tõ c¸c c¬ së in Ên, c¸c lo¹i
vËt liÖu thu gom ®em b¸n cã chÊt lîng t¬ng ®èi mÞn. Nhng vÊn
®Ò ®Æt ra lµ xö lÝ giÊy thu håi tõ c¸c b·i r¸c. Theo íc tÝnh ë níc ta
phÇn tr¨m trong c¸c b·i r¸c th¶i chøa 50% lµ giÊy vµ carton. Ngêi
ta íc tÝnh ë thµnh phè New York tuy nhiªn mçi n¨m ph©n huû
kho¶ng 400 ngµn tÊn giÊy b¸o cã trong r¸c. NÕu ®em ®èt sè giÊy
trªn th× g©y ra « nhiÔm ®Õn møc nµo. NÕu sè lîng giÊy tõ r¸c
nµy ®îc thu håi th× tiÕt kiÖm ®îc mét lîng ®¸ng kÓ nguyªn liÖu
gç ®Ó s¶n xuÊt giÊy.
Cã ý kiÕn cho r»ng lµ sö dông xenlul«z¬ tõ r¸c ®en ®Ó s¶n
xuÊt ph©n bãn, nhng ngiªn cøu trong ®Êt 60-80 tÊn c¸c s¶n
phÈm xenlul«z¬ chØ bÞ ph©n huû kho¶ng 60%, cßn 40% th×
kh«ng chÞu ph©n huû tiÕp.
C¸c nhµ khoa häc l¹i cã ý kiÕn ®Ò xuÊt lµ sö dông mét sè
loµi vi sinh vËt cã kh¶ n¨ng ph©n r· nhanh c¸c chÊt xenlul«z¬
thµnh nh÷ng hydrat cacbon ®¬n gi¶n tan ®îc trong níc, v× thÕ
hä ®· ®Æt c¸c vÊn ®Ò lµ gia thªm c¸c chÕ phÈm sinh häc nh vËy
vµo trong thµnh phÈm cña giÊy b¸o khi s¶n xuÊt ra vÉn kh«ng ¶nh
hëng g× ®Õn chÊt lîng cña giÊy, ®Ó sau nµy giÊy b¸o vµo b·i r¸c
dÔ dµng ph©n huû.
Ngµy nay ngêi ta thiªn vÒ xu híng thu gom giÊy th¶i tõ b·i r¸c
®Ó lµm nguyªn liÖu giÊy. T¹i nhµ m¸y ë MÜ, ngêi ta ®· thµnh
c«ng khi sö dông giÊy tõ b·i r¸c ®Ó s¶n xuÊt ra 3 lo¹i giÊy in ë tû
lÖ bét giÊy thu håi nµy kho¶ng 30-50% trong thµnh phÇn bét giÊy.
5
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
Sö dông giÊy thu håi lµm nguyªn liÖu giÊy cã u ®iÓm :
Gi¸ rÎ.
Tèn Ýt n¨ng lîng nghiÒn.
Cã thÓ thay thÕ thµnh phÇn bét giÊy míi.
HiÖu qu¶ kinh tÕ cao, gãp phÇn tiÕt kiÖm lín nguån tµi nguyªn
rõng.
NhËp khÈu giÊy tõ níc ngoµi ®Ó s¶n xuÊt giÊy cÇn kiÓm so¸t bëi
cã thÓ tõ giÊy lo¹i tõ b·i r¸c, xö lÝ lµm s¹ch tèn c«ng h¬n vµ lµm
t¨ng « nhiÔm m«i trêng.
6
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
sinh ho¹t) cã mét gi¸ trÞ kinh tÕ nhÊt ®Þnh, giÊy lo¹i ¶nh hëng
®Õn thÈm mü vµ nã cßn t¹o ra c¸c « nhiÔm t¹i cads khu vùc b·i
r¸c. ¤ nhiÔm do giÊy th¶i tõ c¸c b·i r¸c sinh ra tõ bÊt cø vËt liÖu
nµo cã trong giÊy, tõ khÝ metan ®Õn hydro cacbon t¹o thµnh do
ph©n huû yÕm khÝ xenlulo.
NhiÒu nhµ m¸y s¶n xuÊt giÊy vµ carton dùa trªn giÊy t¸i sinh,
nhu cÇu toµn thÕ giíi n¨m 1998 kho¶ng 140 triÖu tÊn (c¸c níc T©y
¢u 27%, B¾c Mü 24%, NhËt B¶n 11%, Trung Quèc 8%, Hµn Quèc
4% vµ c¸c níc cßn l¹i 27%). T×nh h×nh sö dông giÊy t¸i sinh trªn
thÕ giíi ®¹t 46% vµ cña mét sè quèc gia trong n¨m 1998 ®îc ®a
ra trong b¶ng 1.
B¶ng 1. Møc ®é sö dông vµ thu gom giÊy lo¹i (%) cña mét sè quèc gia trªn
thÕ giíi
Níc % t¸i sö % thu Níc % t¸i sö % thu
dông gom dông gom
§an M¹ch 115 49 §µi Loan 90 58
T©y Ban 81 43 Hµn Quèc 75 75
Nha 68 65 Hµ Lan 61 65
Thuþ SÜ 61 71 óc 58 48
§øc 54 44 NhËt B¶n 53 54
Ph¸p 41 62 USA 40 45
¸o 39 26 Thuþ §iÓn 18 58
Trung Quèc PhÇn Lan
Liªn bang 15 30 Canada 5 -
Nga - 43 - 42
BØ
Theo nguyªn t¾c c¬ b¶n, giÊy ®· ®îc sö dông cÇn ®îc thu
gom vµ tuÇn hoµn ®Ó s¶n xuÊt giÊy míi. Theo ph¬ng ph¸p nµy
cho phÐp tiÕt kiÖm ®îc nguyªn liÖu nh gç, ho¸ chÊt vµ gi¶m ®îc
7
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
ph¸t th¶i díi d¹ng níc th¶i. Môc tiªu cña nhiÒu quèc gia lµ ®¹t ®îc
50% t¸i sö dông x¬ sîi trong s¶n xuÊt giÊy in b¸o, c¸c t«ng sãng
vµ ph¼ng. §iÒu nµy ®Æt g¸nh nÆng lªn viÖc sö dông hîp lý c¸c
s¶n phÈm giÊy vµ carton ®· qua sö dông: thiÕt kÕ s¶n phÈm hîp
lý, ph©n lo¹i t¹i nguån, lo¹i c¸c t¹p chÊt cña x¬ sîi ®¶m b¶o an
toµn m«i trêng (khö mùc in...). CÇn ph¶i thÊy r»ng rÊt nhiÒu lo¹i
giÊy ®îc t¸i sö dông: giÊy b¸o cò, giÊy máng ®· in vµ kh«ng in,
carton sãng cò...
GiÊy t¸i sinh thêng cã ë mét sè cÊp ®é ®îc ph©n lo¹i dùa
trªn ®é s¹ch vµ chÊt lîng giÊy t¸i sinh cã thµnh phÇn chiÕm ®a
sè... ViÖc lùa chän lo¹i giÊy t¸i sinh thÝch hîp cã ý nghÜa quan
träng ®èi víi giÊy thµnh phÈm, chi phÝ s¶n xuÊt vµ t¸c ®éng m«i
trêng cña qu¸ tr×nh chÕ biÕn c¸c sîi giÊy t¸i sinh.
Mét khÝa c¹nh kh¸c ph¶i ®îc c©n nh¾c xem xÐt ®ã lµ chÊt
lîng vµ c«ng dông cña s¶n phÈm. BÊt cø mét lo¹i sîi giÊy ®îc t¸i
sinh nµo ®Òu bÞ mÊt ®i mét sè tÝnh chÊt c¬ b¶n cña nã vµ v×
vËy cÇn thiÕt ph¶i cã c¸c lo¹i sîi nguyªn khai míi thªm vµo ®Ó
thay thÕ nh÷ng sîi giÊy ®· bÞ gi¶m phÈm chÊt. §èi víi mét sè lo¹i
s¶n phÈm giÊy b×a, c¸c chØ tiªu chÊt lîng cÇn thiÕt (®é s¹ch, mïi,
®é tr¾ng vµ ®é cøng) khã cã thÓ ®¹t ®îc b»ng viÖc sö dông c¸c
sîi giÊy t¸i sinh. Mét sè lo¹i kh¸c nh giÊy in b¸o cã thÓ s¶n xuÊt
b»ng 100% sîi t¸i sinh.
TÝnh chÊt c¬ lý cña x¬ sîi thay ®æi theo thêi gian. Cã sù
kh¸c biÖt ®¸ng lu ý gi÷a bét c¬ vµ bét ho¸. X¬ sîi tõ bét c¬ ®îc
nghiÒn, vµ t¨ng thªm ®é bÒn vµ ®é chÆt trong qu¸ tr×nh t¸i sinh
®Õn mét møc ®é nµo ®ã. X¬ sîi ho¸ häc gi¶m ®Òu ®é bÒn
trong qu¸ tr×nh t¸i sinh. Trong c¶ hai trêng hîp x¬ sîi kh«ng tån t¹i
m·i m·i, vµ thùc tÕ chóng ph¶i t¸ch ra khái chu tr×nh tuÇn hoµn.
ViÖc sö dông giÊy t¸i sinh cho c¸c môc ®Ých kh¸c nhau nh
s¶n xuÊt n¨ng lîng còng cÇn ph¶i tÝnh ®Õn. Thùc tÕ giÊy lµ nhiªn
8
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
liÖu sinh häc lý tëng víi nhiÖt trÞ kho¶ng 19 MJ/kg. Chóng ta cã
thÓ coi x¬ sîi nh lµ kho¶n ®i vay: Chóng ta mîn gç ®Ó s¶n xuÊt
giÊy hay carton, khi chóng ta ®äc b¸o xong hay sö dông xong
carton ®ùng s÷a, chóng ta chuyÓn chóng thµnh nhiªn liÖu sinh
häc.
§èt c¸c chÊt th¶i r¾n ë ®« thÞ ngµy nay cã thÓ thùc hiÖn
trong nhµ m¸y ®îc kiÓm so¸t tèt víi hÖ thèng lµm s¹ch hiÖu qu¶
khãi lß vµ níc ngng. ¶nh hëng ®Õn m«i trêng ®îc bá qua so víi, vÝ
dô, ®èt tù nhiªn ë gia ®×nh hoÆc th¶i do ph¬ng tiÖn giao th«ng.
Th¶i dioxin giíi h¹n trong kho¶ng 1 ng/m3.
ë mét sè níc cã sù ph¶n ®èi ®èt chÊt th¶i r¾n ®« thÞ, còng
®ång nghÜa vÊn ®Ò ch«n lÊp t¨ng lªn rÊt nhanh. Lîng chÊt th¶i
®em ®èt ë mét sè níc ®îc ®a ra díi ®©y (n¨m 1998), %:
Thuþ §iÓn 50 V¬ng quèc Anh 11
§øc 32 USA 5 --> 10
Mét gi¶i ph¸p tèi u ®îc ®a ra lµ sù kÕt hîp ®ång thêi gi÷a tuÇn
hoµn c¸c vËt liÖu, sö dông giÊy (®èi víi c¸c s¶n phÈm cô thÓ) vµ
thu håi lµm n¨ng lîng.
phÇn 1: c«ng nghÖ s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
s¬ ®å c«ng nghÖ
TÈy tr¾ng
S¶n
PhÈm
Trong sè c¸c c«ng ®o¹n chÕ biÕn, c«ng ®o¹n sÊy trªn m¸y
xeo khi s¶n xuÊt giÊy ¶nh hëng ®Õn tÝnh chÊt cña x¬ sîi : x¬ sîi
mÊt ®i ®é bãng, trë nªn gißn h¬n, kh¶ n¨ng tr¬ng në kÐm ®i .
CÇn chó ý, giÊy lµm tõ bét giÊy míi xenlulo d¹ng tÊm ®· qua
sÊy kh« mang tÝnh chÊt kÐm h¬n : lùc liªn kÕt gi÷a c¸c x¬ sîi
kÐm h¬n, ®é bÒn c¬ lý thÊp h¬n so víi giÊy lµm tõ sîi míi cha
qua sÊy kh« lÇn nµo. Nguyªn nh©n cña sù kh¸c nhau nµu lµ do x¬
sîi tõ bét míi d¹ng tÊm ®· qua sÊy kh« mét vµi lÇn råi, tÝnh chÊt
x¬ sîi bÞ thay ®æi, kh¶ n¨ng tr¬ng në kÐm h¬n, kh¶ n¨ng chåi
ho¸ kÐm kÐm ®i nªn liªn kÕt gi÷a c¸c x¬ sîi yÕu h¬n, ®é bÒn c¬
lý kÐm h¬n, nhng ®é xèp, ®é ®ôc vµ kh¶ n¨ng thÊm hót cña bét
giÊy th× cao h¬n mét chót so víi giÊy lµm tõ bét giÊy míi cha tr¶i
qua sÊy kh« lÇn nµo. H¬n n÷a khi bét giÊy míi ®· qua bé phËn líi
cña m¸y xeo. ChÝnh ®iÒu nµy gi¶i thÝch t¹i sao bét míi d¹ng tÊm
bao giê còng cã ®é tho¸t níc tèt h¬n bét míi cha qua xeo, sÊy lÇn
nµo .
I. M« t¶ kh¸i qu¸t
10
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
Trong khi viÖc sö dông sîi giÊy t¸i sinh cho ngµnh s¶n xuÊt
giÊy vµ bét giÊy ®· tr¶i qua thùc tÕ rÊt nhiÒu n¨m th× trong
nh÷ng n¨m gÇn ®©y, viÖc sö dông lo¹i nguyªn liÖu nµy ®· t¨ng
lªn ®¸ng kÓ. C¸c ¸p lùc tõ c¸c nhãm ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i trêng
quan t©m ®Õn viÖc thu ho¹ch rõng tù nhiªn vµ ®Õn c¸c biÖn
ph¸p c¶i tiÕn trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn sîi t¸i sinh ®· lµ nh©n tè
chÝnh cho nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n trªn.
ViÖc sö dông giÊy th¶i lo¹i, hay sîi giÊy lo¹i 2, trong ngµnh
s¶n xuÊt bét giÊy cho ®Õn gÇn ®©y cßn bÞ giíi h¹n trong s¶n
xuÊt c¸c lo¹i giÊy gãi hµng, nh÷ng lo¹i mµ mÇu s¾c vµ ®é s¹ch
kh«ng ®ßi hái cao. C¸c bíc ph¸t triÓn cña ngµnh giÊy gÇn ®©y
cho thÊy bét giÊy tõ c¸c sîi giÊy lo¹i hiÖn t¹i ®ang ®îc sö dông
trong rÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau, trong ®ã cã c¶ c¸c lo¹i
giÊy b×a vµ giÊy tr¾ng chÊt lîng cao dïng cho ngµnh in.
T×nh h×nh bu«n b¸n mËu dÞch c¸c lo¹i giÊy th¶i gi÷a c¸c
vïng trªn thÕ giíi ®· ®¹t ®Õn mét sè lîng rÊt lín. Tuy vËy t¹i mét sè
quèc gia, lîng giÊy lo¹i cã mÆt trªn thÞ trêng liªn quan tíi sù tiªu
thô giÊy vµ c¸c s¶n phÈm giÊy ë trong khu vùc ®ã. §èi víi c¸c níc
®ang ph¸t triÓn, mét mÆt lîng giÊy tiªu thô trªn ®Çu ngêi thÊp
vµ c¸c vïng d©n c ®îc ph©n bè r¶i r¸c lµm khã kh¨n cho viÖc thu
gom. MÆt kh¸c gi¸ nh©n c«ng ë c¸c níc nµy t¬ng ®èi thÊp cho
phÐp c«ng t¸c thu gom cã thÓ ®¹t ®îc lîi Ých kinh tÕ, do vËy mµ
ë mét sè níc ®ang ph¸t triÓn tØ lÖ thu håi giÊy ®¹t møc cao.
Tuy vËy cã lý do ®Ó kh«ng t¸i sö dông giÊy vµ carton. C¸c
s¶n phÈm cã thÓ chøa nhiÒu t¹p chÊt tíi møc chóng kh«ng cßn phï
hîp cho viÖc t¸i sö dông, vÝ dô giÊy toilet vµ carton ®ùng s÷a.
C¸c lý do kinh tÕ nh lµ kho¶ng c¸ch vËn chuyÓn xa còng giíi h¹n
cho viÖc t¸i sö dông giÊy vµ carton.
1. C«ng nghÖ
11
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
C¸c tiÕn bé c«ng nghÖ hiÖn ®¹i tËp trung chÝnh vµo n©ng
cao chÊt lîng bét giÊy tõ c¸c nguyªn liÖu sîi t¸i sinh vµ chÝnh
thµnh c«ng cña bíc ph¸t triÓn nµy ®· lµm cho lo¹i bét nµy ®îc sö
dông rÊt réng r·i. Ban ®Çu, ph¸t triÓn c«ng nghÖ ®îc híng trùc
tiÕp vµo qu¸ tr×nh chÕ biÕn giÊy lo¹i cã chøa c¸c chÊt bÈn vµ ®·
®¹t ®îc nh÷ng thµnh c«ng to lín víi c¸c kü thuËt nh hÖ thèng
ph©n t¸n asphalt. H¬n n÷a thêi gian gÇn ®©y tiªu ®iÓm ®îc
®Æt vµo viÖc lo¹i bá c¸c thµnh phÇn chÊt kh«ng mong muèn (t¹p
chÊt) khái nguyªn liÖu hoÆc ph¸t sinh tõ d©y truyÒn trong qu¸
tr×nh chÕ biÕn. ThiÕt bÞ c¬ häc ®îc thiÕt kÕ ®Ó t¸ch nhùa tæng
hîp, c¸c chÊt nãng ch¶y vµ c¸c h¹t nÆng hiÖn nay chøng tá ®ñ
hiÖu qu¶ ®Ó t¹o ra bét cã chÊt lîng cao tõ c¸c nguån nguyªn liÖu
bÈn.
Ph©n lo¹i thñ c«ng b»ng tay ®· ®îc thùc hiÖn trong mua b¸n
tõ l©u nhng hiÖn nay gi¸ nh©n c«ng cao ®· h¹n chÕ viÖc ¸p dông
lo¹i h×nh nµy ®Ó t¹o ra c¸c lo¹i giÊy lo¹i rÊt s¹ch phôc vô cho s¶n
xuÊt bét giÊy thay thÕ. Gi¸ b¸n cña lo¹i s¶n phÈm chÊt lîng nh vËy
rÊt cao, ®«i khi gÇn b»ng gi¸ b¸n cña bét giÊy ®i tõ nguyªn liÖu
nguyªn khai.
T¹i c¸c níc ®ang ph¸t triÓn n¬i gi¸ nh©n c«ng thÊp, ngêi ta
cã thÓ chÕ biÕn ra c¸c lo¹i giÊy lo¹i cã chÊt lîng kh¸ cao ®ñ ®iÒu
kiÖn ®Ó lµm giÊy in. ViÖc ph©n lo¹i giÊy mét c¸ch cÈn thËn sÏ cho
phÐp c¸c qu¸ tr×nh t¹o bét t¬ng ®èi ®¬n gi¶n cã thÓ s¶n xuÊt ra
bét giÊy chÊt lîng cao. §iÒu nµy sÏ lµm gi¶m vèn ®Çu t cho mét
ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ ®ång thêi thu nhá quy m« s¶n xuÊt cña
ho¹t ®éng mµ vÉn cho hiÖu qu¶ kinh tÕ. C¸c nhµ m¸y nhá cã s¶n
lîng mét vµi ngµn tÊn mét n¨m cã thÓ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vÒ
mÆt kinh tÕ nÕu ¸p dông c¸c ®iÒu kiÖn nµy.
12
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
2. M« t¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
Bét giÊy dïng chÕ t¹o vËt liÖu lµm bao b× cã thÓ ®îc s¶n
xuÊt gÇn nh tõ bÊt kú lo¹i sîi thø cÊp nµo. GiÊy t¸i sinh ®îc thu
gom cã thÓ kh«ng ®îc ®ãng kiÖn hoÆc ®«i khi ®îc ®ãng kiÖn
®Ó tiÖn cho viÖc vËn chuyÓn. GiÊy thu gom ®îc cÊt gi÷ thµnh
®èng. ThiÕt bÞ s¶n xuÊt bét b»ng ph¬ng ph¸p c¬ häc ®îc sö
dông ®Ó t¸ch giÊy bÞ lÉn níc vµ chuyÓn chóng thµnh hçn hîp
®ång nhÊt cã thÓ b¬m chuyÓn ®îc nh níc. C¸c chÊt bÈn nÆng,
nh c¸t vµ ®Êt ®¸, ®îc t¸ch ra b»ng c¸ch ®a qua c¸c hép ®îc xÎ
r·nh ®Ó l¾ng c¸c vËt nÆng vµ t¸ch chóng ra khái hÖ thèng theo
®Þnh kú. Sîi ®îc t¸ch ra ë d¹ng bïn sÖt träng lîng nhÑ cho ®i qua
mét lo¹t c¸c ®Üa ch¾n cã ®ôc lç ®Ó t¸ch c¸c chÊt bÈn cã kÝch
thíc lín h¬n c¸c sîi giÊy. Trong mét sè d©y truyÒn ®ßi hái s¶n
phÈm giÊy ph¶i tr¾ng, ngêi ta thêng sö dông c¸c thiÕt bÞ lµm
s¹ch b»ng cyclon ®Æt sau c¸c ®Üa ch¾n. ë vÞ trÝ nµy mét thiÕt
bÞ tinh läc®îc sö dông nh»m ®¶m b¶o cho c¸c sîi ®îc t¸ch riªng
triÖt ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc h×nh thµnh liªn kÕt
chÆt chÏ gi÷a c¸c sîi giÊy. §èi víi lo¹i giÊy b×a th× ®©y lµ c«ng
®o¹n cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra giÊy.
§èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt giÊy dïng cho ngµnh in cÇn cã
thªm mét sè c«ng ®o¹n kh¸c trong d©y truyÒn s¶n xuÊt bét. Sù
chän lùa giÊy lo¹i ngay tõ ®Çu lµ hÕt søc cÇn thiÕt trong trêng
hîp ho¹t ®éng ph©n lo¹i giÊy sÏ kh«ng ®îc thùc hiÖn t¹i nhµ m¸y.
C¸c lo¹i giÊy cã mµu hoÆc giÊy n©u kh«ng tÈy sÏ kh«ng thÝch hîp
®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt giÊy víi møc ®é tÈy tr¾ng rÊt cao. §èi
víi lo¹i giÊy tr¾ng ®· ®îc in, nh c¸c lo¹i giÊy b¸o, hiÖn ®ang rÊt
s½n nhÊt thiÕt ph¶i tÈy hÕt mùc in ®Ó cã thÓ s¶n xuÊt ra s¶n
phÈm giÊy in. Trong qu¸ tr×nh tÈy mùc in, c¸c t¸c nh©n cã tÝnh
kiÒm vµ chÊt tÈy tr¾ng thêng ®îc ®a thªm vµo d©y truyÒn t¹o
bét. Dung dÞch huyÒn phï cña sîi giÊy sau khi qua t¸ch th« b»ng
13
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
thanh ch¾n ®îc ®a vµo c¸c ng¨n tuyÓn næi, víi sù trî gióp cña
ho¸ chÊt cã tÝnh nhít gièng xa phßng vµ kh«ng khÝ thæi tõ ®¸y
ng¨n mùc in ®îc t¸ch ra vµ theo bät khÝ næi lªn bÒ mÆt. Mét ph-
¬ng ph¸p kh¸c lµ sau khi qua qu¸ tr×nh t¸ch s¬ bé, sîi giÊy th« tõ
nåi nÊu bét ®îc xö lý b»ng c¸c c«ng ®o¹n röa nèi tiÕp t¹i ®ã mùc
in vµ c¸c m¶nh vôn ®îc t¸ch ra cïng víi chÊt läc. C¸c d©y truyÒn
tÈy mùc in thêng cã mét c«ng ®o¹n tÈy tr¾ng ®éc lËp cã sö dông
ho¸ chÊt H2O2 hoÆc H2S ®Ó tÈy. Bét sau ®îc sµng vµ ®îc t¸ch n-
íc, t¸ch mùc in lÇn cuèi tíc khi tÈy. Sù ph©n t¸n cña c¸c phÇn tö
cßn l¹i rÊt quan träng nh»m t¨ng kh¶ n¨ng ®äc khi bét ®îc dïng
®Ó s¶n xuÊt ra giÊy in. Do cã c¸c c«ng ®o¹n phô nµy nªn ®ßi hái
ph¶i cã thªm kh©u röa vµ lµm ®Æc.
B¶ng 2: C¸c d¹ng giÊy lo¹i vµ c¸c quy tr×nh t¹o bét cho
nhiÒu môc ®Ých sö dông cuèi cïng kh¸c nhau.
14
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
GiÊy lo¹i kh«ng ChÕ biÕn hoµn Bét s¹ch vµ rÊt GiÊy chÊt lîng
cã thµnh phÇn toµn vµ tÈy tr¾ng cao
gç tr¾ng
C¸c c«ng ®o¹n xö lý giÊy tõ b·i r¸c nh sau: GiÊy ®îc thu håi ph©n
lo¹i, ®ãng b¸nh, mang vÒ nhµ m¸y xö lý bét giÊy thu håi. T¹i ®©y
giÊy thu håi ®îc cho qua m¸y nghiÒn thuû lùc ®Ó t¸ch t¬i thµnh
bét råi qua kh©u sµng ®Ó lo¹i t¹p chÊt nÆng, sau ®ã bét giÊy thu
håi ®îc ®em khö mùc in, tÈy tr¾ng ®Ó phèi trén víi c¸c lo¹i bét
kh¸c, s¶n xuÊt ra nhiÒu lo¹i s¶n phÈm giÊy kh¸c nhau. Bét giÊy
thu håi ®îc tÈy tr¾ng cã thÓ ®¹t ®é tr¨ng 75%.
T¹i Mü ngêi ta thêng ph©n lo¹i giÊy thu håi thµnh 3 lo¹i nh sau:
Lo¹i giÊy thu håi s¹ch : ®Êy lµ lo¹i giÊy lÒ, giÊy háng thu håi
tõ c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt bao b× giÊy. §©y lµ lo¹i giÊy kh«ng cÇn
qua c«ng ®o¹n lµm s¹ch chØ cÇn ®¸nh t¬i lµ-t¹o thµnh giÊy s¹ch.
Lo¹i giÊy thu håi tõ c¸c nhµ m¸y in do in sai hoÆc qu¸ h¹n sö
dông. Lo¹i giÊy nµy thu håi còng s¹ch nhng ph¶i qua c«ng ®o¹n
khö mùc in míi thu håi ®îc giÊy s¹ch.
Lo¹i giÊy thu håi tõ c¸c nguån kh¸c nhau, lo¹i giÊy nµy cã
thµnh phÇn ®a d¹ng, møc ®é s¹ch bÈn kh«ng ®ång ®Òu nªn
®Òu qua c«ng ®o¹n lµm s¹ch hoµn chØnh, khi thµnh bét giÊy th×
chñ yÕu ®Ó sö dông ®Ó s¶n xuÊt giÊy carton lµm b×a.
T¹i c¸c níc kh¸c, giÊy thu håi ®îc ph©n lo¹i theo c¸c c¸ch kh¸c
nhau, tuú thuéc vµo ph¬ng ph¸p sö lý hoÆc ph¬ng ¸n sö dông
c¸c lo¹i giÊy thu håi ®ã.
15
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
NhËt B¶n lµ níc nghÌo tµi nguyªn nªn sö dông giÊy thu håi
chiÕm tØ lÖ quan träng trong ngµnh c«ng nghiÖp giÊy. C«ng
nghÖ xö lý guÊy thu håi ë NhËt rÊt hoµn chØnh, ngêi ta t×m ra
ph¬ng ph¸p khö mùc in khi giÊy ë tr¹ng th¸i kh«.
§Ó s¶n xuÊt bÊt k× lo¹i giÊy nµo, cÇn ph¶i xeo sîi x¬ bét giÊy
cÇn ph¶i nghiÒn, x¬ sîi dµi cÇn ph¶i ®îc c¾t ng¾n v× x¬ sîi dµi
dÔ hÕt b«ng t¹o thµnh hiÖn tîng ®¸m m©y, lµm cho ®é thiÕu
s¸ng cña giÊy kh«ng ®ång ®Òu.
Khi dßng bét giÊy cã thªm x¬ sîi ng¾n th× trong qu¸ tr×nh
t¹o thµnh tÊm giÊy trªn líi xeo, nh÷ng x¬ sîi ng¾n nµy sÏ lÊp ®Çy
kho¶ng trèng gi÷a c¸c x¬ sîi dµi, lµm cho sù ph©n bè x¬ sîi trong
cÊu tróc giÊy ®îc ®Òu h¬n.
Sù c¾t ng¾n cña x¬ sîi rÊt cÇn thiÕt ®èi víi mét sè lo¹i giÊy
cÇn ®é tho¸t níc nhanh, do ®ã cÇn qu¸ tr×nh nghiÒn ®Ó s¶n
xuÊt c¸c lo¹i giÊy cÇn cã ®é tho¸t níc cao th× sù c¾t ng¾n x¬ sîi
lµ cÇn thiÕt.
Trong trêng hîp muèn s¶n xuÊt nh÷ng lo¹i giÊy cÇn cã ®é
bÒn c¬ tÝnh cao th× ta cÇn ph¶i chän quy tr×nh nghiÒn sao cho
sù c¾t ng¾n x¬ sîi Ýt x¶y ra, mµ chñ yÕu lµ chuçi ho¸ x¬ sîi ®Ó
khi xeo t¹o thµnh nhiÒu liªn kÕt gi÷a c¸c x¬ sîi. Bét giÊy ®îc
nghiÒn nh vËy gäi lµ nghiÒn nhuyÔn.
16
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
C¸c nhµ khoa häc nghiªn cøu s©u hiÖn tîng x¶y ra trong qu¸
tr×nh nghiÒn, ®i ®Õn thèng nhÊt cã 2 hiÖn tîng x¶y ra trong qu¸
tr×nh nghiÒn lµ :
HiÖn tîng thø nhÊt ®¬n thuÇn lµ nh÷ng t¸c dông c¬ häc cña
dao nghiÒn lªn sîi bét, lµm thay ®æi h×nh d¹ng sîi bét : c¾t
ng¾n vµ chuçi ho¸ chóng.
HiÖn tîng thø hai lµ t¸c dông mµn tÝnh ho¸ keo hay cßn gäi lµ
hiÖn tîng thuû hãa x¬ sîi, b¶n chÊt cña hiÖn tîng thuû hãa x¬ sîi
lµ sîi bÞ tr¬ng në díi t¸c dông cña dao nghiÒn : thµnh cña tÕ bµo
x¬ sîi ®îc t¸ch ra, diÖn tÝch bÒ mÆt cña x¬ sîi t¨ng lªn, c¸c nhãm
tù do ®îc lé ra vµ hÊp thô c¸c ph©n tö níc nhê liªn kÕt Hi®r«, §©y
lµ hiÖn tîng tr¬ng në cña x¬ sîi.
Nh÷ng x¬ sîi t¬ng ®èi yÕu th× dÔ bÞ c¾t ng¾n h¬n lµ ®îc
chæi ho¸. Sù c¾t ng¾n x¬ sîi t¨ng lªn khi ¸p lùc nghiÒn, gi¶m
nång ®é bét hoÆc gi¶m ®é dµy cña dao nghiÒn. Ngîc l¹i sù chæi
ho¸ x¬ sîi t¨ng lªn do gi¶m ¸p lùc nghiÒn. ChÝnh v× vËy, viÖc sö
dông dao nghiÒn b»ng ®óc (chiÒu dµy dao nghiÒn lín) sÏ lµm cho
x¬ sîi sau khi nghiÒn vÉn ®¶m b¶o chiÒu dµi t¬ng ®èi vµ ®îc
chæi hãa tèt, bét nghiÒn nh vËy ®îc gäi lµ nghiÒn nhuyÔn. Tèn
nhiÒu n¨ng lîng h¬n nghiÒn bét.
§é nghiÒn lµ tÝnh chÊt cña bét nghiÒn trong vµ sau qu¸
tr×nh nghiÒn, nã ®îc ®o b»ng kh¶ n¨ng tho¸t níc cña bét trªn
m¸y ®o ®é SR hoÆc ®o ®é CFS.
2.1/ ¶nh hëng cña qu¸ tr×nh tr¬ng në cña x¬ sîi lªn qu¸
tr×nh nghiÒn bét .
17
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
KÕt qu¶ qu¸ tr×nh nghiÒn bét phô thuéc vµo sù tr¬ng në
cña x¬ sîi bét. Ta biÕt r»ng bét xenlulo sau khi sÊy kh« mét lÇn
th× kh¶ n¨ng tr¬ng në gi¶m 21-38% so víi bét xenlulo cha sÊy
kh« lÇn nµo. ThËm chÝ, dï ®îc ng©m rÊt l©u trong níc th× bét
xenlulo ®· qua sÊy kh« còng lh«ng ®¹t ®îc møc tr¬ng në nh bét
xenlulo cha qua sÊy kh« lÇn nµo. V× vËy, hiÖn tîng tr¬ng në cña
bét xenlulo lµ qu¸ tr×nh thuËn nghÞch.
X¬ sîi xenlulo sau khi tr¬ng në nÕu sÊy kh« sÏ x¶y ra hiÖn t-
îng co ngãt cña x¬ sîi. Sù co ngãt cØa lo¹i x¬ sîi xenlulo ®· ®îc
sÊy kh« mét lÇn kh¸c víi sù co ngãt cña x¬ sîi xenlulo khi cha qua
sÊy kh« lÇn nµo (®Æc biÖt giÊy t¸i chÕ).12 giê ®Çu th× x¬ sîi tr-
¬ng nhanh, sau ®ã møc tr¬ng në hÇu nh kh«ng thay ®æi.
Khi t¸ch ®îc hÇu hÕt ligin trong bét th× kh¶ n¨ng tr¬ng në
cña xenlulo còng t¨ng (ligin lµ thµnh phÇn cã h¹i). Khi t¸ch bá ligin
b»ng tÈy tr¾ng vµ kh«ng ph¸ huû nhiÒu ®Õn cÊu tróc cña xenlulo
(b»ng c¸ch tÈy tr¾ng nhiÒu giai ®o¹n vµ cã sö dông chÊt tÈy ClO-
) th× cã thÓ thu ®îc bét giÊy cã kh¶ n¨ng tr¬ng në tèt, dÔ chæi
2
18
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
®¸nh t¬i d¹ng bét tÊm hoÆc giÊy thu håi ra thµnh bét ph©n t¸n.
V× vËy ngêi ta dïng níc nãng ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ ph©n t¸n bét
trong c¸c m¸y nghiÒn thuû lùc. V× khi dïng níc nãng sÏ lµm gi¶m
®é nhít cña níc, lµm cho níc dÔ x©m nhËp vµo kho¶ng c¸ch gi÷a
c¸c x¬ sîi, lµm cho c¸c x¬ sîi mau ®îc ph©n t¸n h¬n.
§Ó ®¹t hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh nghiÒn ngêi ta chia qu¸ tr×nh
nghiÒn lµm 3 giai ®o¹n :
Giai ®o¹n 1 : ®é nghiÒn t¨ng chËm cho ®Õn khi ®é nghiÒn ®¹t
kho¶ng 10-150 SR.
Giai ®o¹n 2 : ®é bÒn t¨ng nhanh h¬n râ rÖt ( tõ 15- 750SR ).
Giai ®o¹n 3 : khi ®é nghiÒn ®· ®¹t cao råi ( trªn 75 0SR ) th× ®é
nghiÒn chËm.
Ngêi phô tr¸ch bé phËn nµy rÊt quan träng bëi v× cÇn kiÓm
tra ®é nghiÒn bét ®· ®¹t cha ®Ó dõng m¸y ®óng lóc. §¶m b¶o
®é bÒn c¬ lý.
Vµ ®Ó thu ®îc giÊy cã ®é bÒn c¬ lý cao, kh«ng cÇn nghiÒn m¹nh
mµ chØ cÇn nghiÒn sao cho gi¶i phãng ®îc líp hemixenlulo ë líp
vá ngoµi ( v× hemixenlulo cã kh¶ n¨ng t¹o nªn liªn kÕt trung gian
gi÷a c¸c x¬ sîi xenlulo, t¨ng ®é bÒn c¬ tÝnh ), chæi ho¸ thªm líp
ngoµi S cña thµnh tÕ bµo t¬ sîi.
19
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
Trong c¸c nhµ m¸y giÊy hiÖn ®¹i, ngêi ta sö dông m¸y
nghiÒn ®·i vµ m¸y nghiÒn c«n. M¸y nghiÒn ®·i thiªn vÒ ®é chæi
ho¸ x¬ sîi. M¸y nghiÒn c«n víi hÖ thèng dao l¾p thªm vÒ chÕ ®é
c¾t x¬ sîi, m¸y nghiÒn c«n ( m¸y nghiÒn Giooc®an ) cã hÖ thèng
dao ®óc thiªn vÒ chÕ ®é chæi hãa x¬ sîi. Do ®ã u ®iÓm cña
chóng lµ thùc hiÖn ®îc c¶ qu¸ tr×nh gi¸n ®o¹n vµ liªn tôc.
Ngêi ta nghiªng cïng mét lo¹i bét chia ë c¸c ®é nghiÒn kh¸c nhau
råi míi trén chung l¹i tríc khi xeo. VÝ dô : NghiÒn 10% bét nghiÒn
®Õn ®é nghiÒn 70-800SR, 90% lîng bét cßn l¹i chØ nghiÒn s¬ bé
råi phèi hîp chóng l¹i víi nhau ta ®îc hçn hîp tríc khi xeo ®¹t ®é
nghiÒn 40SR ( b¶o ®¶m tiÕt kiÖm n¨ng lîng vµ vÉn n©ng cao
chÊt lîng giÊy).
Vµ ®Æc biÖt víi viÖc sö lÝ giÊy thu håi qua nghiÒn thuû lùc
ngêi ta cßn sö dông ph¬ng ph¸p nghiªng siªu ©m hoÆc sãng dao
®éng cao tÇn. Trong c¸c ph¬ng ph¸p nµy, díi t¸c ®éng c¬ häc
cña sãng dao ®éng cao tÇn cña níc vµ t¸c dông thuû lùc kh¸c c¸c
bã sîi thµnh ®êng riªng biÖt ®Ó s¶n xuÊt c¸c lo¹i giÊy thÊm hót
hoÆc giÊy läc, giÊy vÖ sinh.
a) Röa:
Môc ®Ých lµ gi¶m c¸c chÊt ®· bÞ tan ra cµng triÖt ®Ó cµng
tèt trong thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, c¸c chÊt mang theo cã thÓ ®îc gi¶m
b»ng viÖc t¨ng chØ sè pha lo·ng. ChØ sè pha lo·ng t¨ng lªn cã
20
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
nghÜa lµ lu lîng dÞch röa lín h¬n. v× vËy cÇn ph¶i l¾p thªm thiÕt
bÞ röa bæ xung ®Ó gi¶m chØ sè pha lo·ng.
b)Sµng:
Bét sau khi röa th× ®Õn c«ng ®o¹n sµng bét ®· ®îc pha lo·ng
b»ng níc. Gåm cã 2 ph¬ng ph¸p sµng:
Níc Javen
xö lý
m¶nh
Bét
röa
Sµng Tho¸t níc C«ng ®o¹n
Pha tiÕp
lo·ng
Trong hÖ thèng sµng hiÖn ®¹i, níc läc tõ phin röa sau sµng ®îc sö
dông ®Ó pha lo·ng bét, nh vËy thùc tÕ ®· chÊm døt viÖc th¶i bá
tõ kh©u sµng. Tuy nhiªn g©y kho¸ kh¨n cho tÈy do cã chÊt mang
21
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
theo. V× vËy cÇn l¾p ®Æt m¸y röa cuèi cïng lo¹i hë tríc c«ng
®o¹n tÈy.
22
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
Kho¶ng 1/3 lîng s¶n phÈm Clo ho¸ lignin tan trong níc röa giai
®o¹n Clo ho¸, phÇn cßn l¹i tan trong kiÒm ho¸. Giai ®o¹n kiÒm
ho¸, phô thuéc vµo axit t¹o thµnh tõ qu¸ tr×nh Clo ho¸ (chñ yÕu lµ
HCl) vµ giai ®o¹n kiÒm ho¸ ®îc t¨ng cêng b»ng peroxyt hoÆc O2
gi¶m nhu cÇu Cl2, ClO2 vµ lµm qu¸ tr×nh tÈy rót ng¾n.
23
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
Xylenza: lµ Protein kÝch thíc ph©n tö nhá, cã ho¹t tÝnh khi pH=4-
6, nhiÖt ®é nhá h¬n 70oC. C¸c hä xylenza cã ®îc tõ nhãm:
Bacillus subtilis, talaromyces emersonis.
5. §én chÊt:
5.1 C¸c kh¸i niÖm:
ChÊt ®én : lµ nh÷ng chÊt bét ch¾n v« c¬, nh bét cao lanh, bét
®¸ v«i, th¹ch cao, bét talobét dioxit titan, ®îc sö dông thµnh phÇn
cña s¶n xuÊt giÊy.
Lîi Ých kinh tÕ : thêng gi¸ mét tÊn chÊt ®én rÎ h¬n mét tÊn
giÊy.V× vËy sö dông chÊt ®én trong thµnh phÇn s¶n xuÊt giÊy sÏ
lµm gi¶m gi¸ thµnh s¶n suÊt giÊy.
ChÊt lîng : ®é tr¾ng vµ ®é ®ôc cña giÊy cã sö dông chÊt ®én
lµm gi¶m ®¸ng kÓ c¸c hiÖn tîng cã vÕt keo nhùa trªn bÒ mÆt
giÊy. Vµ cßn lµm cho ®êng ch¶y cña bét tèt h¬n, n¨ng lîng ch¹y
m¸y khuÊy ®îc gi¶m ®i .
ChÊt lîng giÊy cã chÊt ®én thêng cao h¬n so víi giÊy kh«ng sö
dông chÊt ®én. TÝnh chÊt nµy cã ý nghÜa quan träng víi c¸c lo¹i
giÊy in, giÊy viÕt víi tØ lÖ 2-3% chÊt ®én kh«ng ¶nh hëng ®Õn
®é bÒn c¬ lÝ cña giÊy.
Trong qu¸ tr×nh xeo, khi vËn tèc xeo cµng lªn cao th× sù
kh¸c nhau vÒ chÊt ®én cã trªn hai phÝa mÆt giÊy sÏ cµng lín. M¸y
xeo giÊy cµng lín th× lùc hót ch©n kh«ng ®Ó lµm gi¶m tho¸t níc
cµng lín, mÆt giÊy ¸p mÆt líi sÏ bÞ lùc m¹nh lµm tho¸t läng ®¸ng
kÓ chÊt ®én. V× thÕ mµ g©y ra sù kh¸c nhau vÒ chÊt ®én hai
mÆt giÊy lµm gi¶m chÊt lîng giÊy in. Ngêi ta kh¾c phôc hiÖn tîng
nµy b»ng c¸ch sö dông tÊm g¹t níc díi bµn líi xeo thay cho nh÷ng
suèt ®ì líi. Nh÷ng tÊm g¹t níc sÏ lµm gi¶m ¸p lùc ch©n kh«ng khi
tho¸t níc, lµm cho qu¸ tr×nh tho¸t níc trªn líi tho¸t níc ®îc ªm dÞu
24
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
h¬n mµ hiÖu qu¶ tho¸t níc cao h¬n lµ sö dông suèt ®ì líi trong
c«ng nghiÖp s¶n xuÊt líi .
Trong c«ng nghiÖp giÊy PhÇn Lan, ngêi ta sö dông mét sè
chÊt ®én tæng hîp (cã tªn gäi Sel¬lex) lµ s¶n phÈm cña sù kÕt
tña v« ®Þnh h×nh Silic¸t nh«m vµ natri chÊt nµy lµm t¨ng ®é
®ôc cho giÊy kho¶ng gi÷a cao lanh vµ TiO2 (nång ®é trong giÊy
in < 6%).
CONH2
PAM ph©n tö dµi do cã nhiÒu ®iÓm ®iÖn tÝch d¬ng do nhãm
amin nªn t¨ng t¹o kÕt tña bét.
PEI(--C2H4-NH-C2H4-N-C2H4-NH-)
C2H4-NH2
25
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
ph¬ng ph¸p xeo amid, keo AKD & ASD trong ph¬ng ph¸p xeo
trung tÝnh vµ kiÒm.
TÝnh bÞ ch¶y níc cña giÊy nhê trong giÊy keo cã keo nhùa
th«ng chØ tån t¹i ë d¹ng nh÷ng h¹t nhá n»m ph©n t¸n trªn bÒ
mÆt x¬ sîi hoÆc nh÷ng chç hæng gi÷a c¸c x¬ sîi trªn bÒ mÆt
giÊy. Do ®ã cã kh¶ n¨ng gi÷ c¸c h¹t níc kh«ng bÞ lät qua.
Keo nhùa th«ng kh«ng lµm t¨ng kÕt dÝnh x¬ sîi, v× vËy ®Ó
lµm gi¶m t¸c ®éng ¶nh hëng ®Õn ®é bÒn c¬ lÝ cña gi¸ treo
chèng thÊm ngêi ta khèng chÕ <1,5%. Víi AKD < 0,03 – 0,06% v×
giÊy t¸i chÕ cã d lîng keo AKD b¸m trªn bÒ mÆt sîi cò.
6. Xeo giÊy:
Xeo giÊy lµ qu¸ tr×nh liªn kÕt c¸c x¬ sîi bét giÊy l¹i ®Ó t¹o
thµnh tê giÊy. ThiÕt bÞ dïng lµ m¸y Xeo giÊy.
§iÒu ta muèn nãi lµ c¸c x¬ sîi ph©n bè theo cµng nhiÒu híng
kh¸c nhau th× cµng tèt, v× khi ®ã cã sù ®an kÕt gi÷a c¸c x¬ sîi
sÏ tèt h¬n. Kh«ng cã sù kh¸c nhau vÒ ®é bÒn gi÷a c¸c chiÒu kh¸c
nhau cña rÊm giÊy. §Ó h¹n chÕ c¸c x¬ sîi ph©n bè theo chiÒu däc
(do hÖ qu¶ cña phun bét lªn líi xeo) ngêi ta ®iÒu chØnh c¸c yÕu
tè trªn tõng lo¹i m¸y xeo nh sau:
§èi víi m¸y xeo líi ®«i, ngêi ta ®iÒu chØnh tØ lÖ gi÷a vËn tèc
cña dßng bét khi lªn líi xeo vµ vËn tèc cña líi xeo cho thÝch hîp
nhÊt.
§èi víi m¸y xeo dµi, ngêi ta ph¶i l¾p ®Æt tÊm ®Þnh h×nh vµ
c¸c hÖ thèng rung líi trªn phÇn ®Çu bµn líi.
§èi víi m¸y xeo trßn, sù ph©n bè x¬ sîi theo chiÒu däc nhiÒu
h¬n h¼n chiÒu ngang cña giÊy. Nªn cÇn ph¶i thiÕt kÕ hµn líi sao
cho vËn tèc cña l« líi lµ tèi u h¹n chÕ phÇn nµo sù kh¸c nhau nµy.
§Ó tr¸nh hiÖn tîng kÕt tña b«ng cña c¸c x¬ sîi, tríc khi lªn xeo
dßng bét giÊy cÇn ph¶i ®îc hoµ lo·ng ë thïng ®Çu l¾ng thªm níc.
26
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
Nång ®é bét n»m trong kho¶ng 0,8-1,8 % vµ æn ®Þnh trong suèt
qu¸ tr×nh xeo giÊy. (Nång ®é cao víi giÊy carton 1,8% cßn nång
®é giÊy vÖ sinh 0,1%).
Nång ®é bét tèi u ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch thö vµ ®iÒu
chØnh trong qu¸ tr×nh xeo giÊy :
Trêng hîp d níc, sÏ x¶y ra hiÖn tîng qu¸ t¶i cña bé phËn líi,
biÓu hiÖn lóc tê giÊy chØ r¸o níc khi ®Õn líi, t¸c dông rung líi bÞ
yÕu ®i, dÔ bÞ n¸t khi qua bé phËn Ðp, nh÷ng ®iÒu nµy dÉn ®Õn
hËu qu¶ lµ giÊy kh«ng ®ång ®Òu vÒ ®é s¸ng.
Trêng hîp kh«ng ®ñ níc sÏ dÉn tíi hiÖn tîng giÊy bÞ thu hÑp
trªn bµn líi, v× thiÕu níc nªn c¸c x¬ sîi bÞ hÕt b«ng, giÊy sÏ kh«ng
®ång ®Òu vÒ ®é s¸ng.
Trêng hîp ®îc coi lµ ®ñ khi nã duy tr× ®îc sù vÒ ®é ®ång
®Òu thiÕu s¸ng cña tê giÊy, dßng bét æn ®Þnh c¶ vÒ lu lîng vµ
nång ®é, líi ®îc phñ ®Òu trong suèt thêi gian xeo giÊy.
Sù tho¸t níc cña bét tÊm ít vµ kh¶ n¨ng gi÷ l¹i c¸c h¹t mÞn
trªn líi xeo phô thuéc vµo lo¹i líi xeo ®îc sö dông – cña líi thêng
dïng theo sè mesh, sè mesh cµng lín th× lç hæng trªn vòng cµng
lín kÝch thíc cµng nhá, khi ®ã líi cµng cã kh¶ n¨ng gi÷ l¹i cµng
nhiÒu h¹t mÞn trªn líi. KiÓu ®an líi nong ®«i, nong ®¬n còng
¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng gi÷ l¹i c¸c h¹t mÞn.
Lo¹i líi cã sè mesh lín, h×nh thøc lç nhá th× thÝch hîp xeo c¸c
lo¹i giÊy máng, xeo ë nång ®é lo·ng bét vµ thu ®îc giÊy cã ®é
®ång ®Òu cao do gi÷ l¹i nhiÒu x¬ sîi vôn.
Lo¹i líi cã sè mesh nhá, th× h×nh thøc lç hæng lín h¬n nªn
c¸c h¹t mÞn bÞ tr«i nhiÒu theo níc, kh¶ n¨ng tho¸t níc cña líi tèt
h¬n chØ thÝch hîp xeo lo¹i giÊy dÇy nh carton.
§Ó tËn dông hÕt nguån bét giÊy ngêi ta s¾p xÕp theo c¸c d¹ng
hÖ líi xeo.
27
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
§Ó ®¶m b¶o chÊt lîng gièng, ngêi ta khèng chÕ vËn tèc dßng
bét h¬i thÊp h¬n mét chót so víi vËn tèc líi xeo, tØ lÖ nµy kho¶ng
tõ 0,94- 0,98 (§èi víi c¸c lo¹i giÊy dïng trong d©y c¸p ®iÖn tØ lÖ
nång ®é thÊp h¬n).
Bé phËn t¹o chÊn ®éng ngay ®îc l¾p ®Æt ë gÇn – bé phËn líi xeo
lµ ®Ó t¹o thªm sù ®Þnh híng cña x¬ sîi theo chiÒu ngang m¸y.
Víi c¸c m¸y xeo cao tèc (tèc ®é trªn 250 m/ph) th× thiÕt bÞ t¹o
thµnh chÊn ®éng ngang lµ hÕt t¸c dông. V× vËy ngêi ta dïng
thiÕt bÞ g©y dao ®éng cao tÇn víi chÕ ®é dao ®éng tho¶ m·n
c«ng thøc:
Biªn ®é dao ®éng cña lìi.
TÇn sè dao ®éng cña lìi.
HÖ sè kh«ng ®æi.
C«ng thøc biÓu diÔn cêng ®é dao ®éng cña lìi nh sau:
Khi t¨ng cêng ®é dao ®éng cña lìi sÏ t¨ng hiÖu qu¶ t¸c dông cña
dao ®éng cao tÇn.
28
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
xuèng tÊm giÊy nhê vËn tèc cña L« Dundy cÇn ph¶i lín h¬n
kho¶ng 1,2% so víi vËn tèc líi.
Theo tµi liÖu trong thùc tÕ L« Dundy cã ®êng kÝnh
1625mm, ®îc bäc líp líi 25-35 mesh ®· sö dông thµnh c«ng trong
viÖc xeo giÊy b¸o trªn m¸y xeo cã chiÒu réng lìi lµ 8310, vËn tèc
m¸y xeo lµ 750m/ph. Trong mét sè trêng hîp ngêi ta l¾p ®Æt 2 L«
Dundy trªn bµn líi : l« thø nhÊt ®îc bäc bëi líi th« ( 14 mesh ) l¾p
sau hâm hót ch©n kh«ng 2 ®Ó lµm ph¼ng giÊy nhng vÉn ®Ó l¹i
vÕt trªn giÊy, L« Dundy thø 2 bäc líp díi 20-30 mesh l¾p ngay sau
hâm hót ch©n kh«ng sè 3. L« thø 2 thùc hiÖn viÖc xo¸ ®i c¸c vÕt
líi.
6.1 Hoµn thiÖn qu¸ tr×nh lªn líi cña bét giÊy khi xeo giÊy:
§Ó lµm t¨ng hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông l¹i bét vôn trong níc
tr¾ng vµ t¨ng cêng chÊt lîng giÊy nhê sù cã mÆt cña c¸c x¬ sîi
vôn trong giÊy, c¸c nhµ khoa häc Thuþ §iÓn ®· ®a ra mét s¸ng
chÕ lµ: mét phÇn níc tr¾ng tõ díi bé phËn líi cña m¸y xeo sÏ ®i
qua mét thïng dÇu phô kh¸c ®Æt ë bªn díi bé phËn líi cña m¸y
xeo. Nh vËy níc tr¾ng ®îc chÝnh tÊm bét giÊy läc l¹i lÇn thø 2, níc
thu håi tõ hßm hót ch©n kh«ng sÏ cã nång ®é gi¶m ®i tõ 0,1%-
0,07%. V× mét lîng lín bét vôn kh«ng quay trë l¹i thïng dÇu chÝnh
nªn ®é SR cña dßng bét trong thïng dÇu nµy sÏ gi¶m h¬n so víi
ph¬ng ¸n xeo cha c¶i tiÕn, dßng bét trªn líi xeo sÏ tho¸t tèt h¬n.
Thùc tÕ chøng minh r»ng viÖc sö dông thiÕt bÞ nh thÕ ®· lµm
t¨ng ®é bÒn c¬ lý cña giÊy, ®é chÆt cña giÊy cao h¬n, cÊu tróc
giÊy ®Òu h¬n.
Trong c¸c m¸y xeo hiÖn ®¹i, bé phËn phun bét lªn líi xeo ph¶i
®îc tiÕn hµnh sao cho vËn tèc vµ nång ®é cña dßng bét ë tÊt c¶
c¸c ®iÓm theo chiÒu ngang cña m¸y xeo ®Òu nh nhau. Muèn ®¹t
®îc ®iÒu nµy th× dßng bét ph¶i ®îc khuÊy trªn ®Òu ®Ó tr¸nh bÞ
29
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
kÕt b«ng, nhng mÆt kh¸c dßng bét kh«ng ®îc x¸o trén côc bé v×
nh vËy sÏ g©y ra gîn sãng, ¶nh hëng xÊu ®Õn sù h×nh thµnh giÊy
trªn líi xeo. Nãi c¸ch kh¸c dßng bét khi lªn líi xeo ph¶i lµ dßng ch¶y
rèi nhÑ. T¹i Thuþ §iÓn, ngêi ta thiÕt kÕ ra thiÕt bÞ phun bét lªn líi
xeo cã tªn lµ: Converflow ®îc sö dông trªn m¸y xeo cao tèc. ThiÕt
bÞ Converflow cã thÓ ®¸p øng ®îc yªu cÇu trªn.
ThiÕt bÞ phun bét Converflow kh¸c víi c¸c thïng ®Çu th«ng
thêng lµ kh«ng cã c¸c lç ®ôc lçi mµ vÉn ®¶m b¶o sù ®ång ®Òu
theo chiÒu ngang m¸y xeo vÒ c¶ vËn tèc vµ nång ®é cña dßng
bét khi lªn líi.
Nhîc ®iÓm cña thiÕt bÞ phun bét lo¹i cò lµ vËn tèc dßng bét
ë phÝa m«i díi thêng lín h¬n vËn tèc dßng bét ë phÝa m«i trªn
kho¶ng 10%. Sù chªnh lÖch vËn tèc nµy cã mét t¸c dông tèt lµ
lµm ph¸ vì ®¸m kÕt b«ng cña x¬ sîi, nhng cã t¸c dông xÊu lµ lµm
t¨ng thªm hiÖn tîng ®Þnh híng theo chiÒu däc cña giÊy, t¨ng thªm
sù kh¸c nhau gi÷a chiÒu däc vµ chiÒu ngang cña giÊy vµ t¨ng
thªm hiÖn tîng vÆn xo¾n. Cßn trong dßng bét ë gÇn m«i trªn vµ
m«i díi, nªn kh«ng lµm t¨ng sù ®Þnh híng x¬ sîi theo chiÒu däc
cña giÊy vµ dßng bét lªn líi còng kh«ng bÞ kÕt b«ng.
§Ó ®¹t ®îc sù ®ång ®Õu khi phèi bét, kh«ng bÞ kÕt bét
trong ®Çu hiÖn sö dông níc lªn líi lµ Ýt nhÊt, v× nÕu gi¶m lîng níc
lªn líi sÏ gi¶m nhÑ qu¸ tr×nh hót, tho¸t níc, tiÕt kiÖm ®îc lîng níc
tiªu hao, gi¶m nhÑ ®îc n¨ng lîng ®iÖn tiªu thô, gi¶m ®îc lîng bét
vôn vµ chÊt ®én tr«i theo níc.
C¸c nhµ khoa häc x¸c nhËn: nÕu dßng bét chia thµnh nhiÒu
thµnh phÇn nhá, trong tõng dßng nhá Êy, bét ®îc ph©n bè ®Òu
th× khi dßng bét ®îc tho¸t níc nhanh, t¹o thµnh tÊm cã ®é ®ång
®Òu cao. Trong thiÕt bÞ Converflow dïng bét vµo ®îc chia nhá
thµnh nhiÒu dßng trong c¸c èng ph©n phèi bét, sau ®ã ®îc phun
30
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
vµo khe gi÷a 2 tÊm líi cña m¸y xeo líi ®«i, lóc nµy x¶y ra sù tho¸t
níc nhanh gi÷a 2 tÊm líi cña m¸y xeo líi ®«i vËn tèc cao nªn tÊm
giÊy ®îc h×nh thµnh cã ®é ®ång ®Òu cao. ThiÕt bÞ nµy ë m¸y
xeo líi ®«i cho phÐp sö dông dßng bét cã nång ®é cao h¬n so víi
m¸y xeo líi dµi mµ vÉn ®¹t ®îc sù ®ång ®Òu cña cÊu tróc giÊy.
V× vËy m¸y Converflow ®¹t nång ®é bét cao h¬n 10 lÇn so víi
b×nh thêng xeo trªn m¸y xeo dµi vµ lîng níc gi¶m 90%.
Ngoµi ra, giÊy xeo b»ng ph¬ng ph¸p xeo nång ®é bét cao
trªn m¸y xeo líi ®«i cã sö dông thiÕt bÞ phun bét Converflow th×
cã cÊu tróc ba chiÒu tèt h¬n, giÊy Ýt bÞ ph©n líp h¬n, cã ®é xèp
cao h¬n, ®é chÞu xÐ cao h¬n, ®é bÒn bÒ mÆt cao h¬n nhng
®é chÞu kÐo vµ ®é chÞu gi·n theo chiÒu däc cña giÊy th× gi¶m
®i v× lîng x¬ sîi ph©n bè theo chiÒu däc cña giÊy gi¶m ®i.
ThiÕt bÞ phun bét lªn líi nång ®é bét cao (2,5- 4%) vµ m¸y
xeo líi ®«i ®· ®îc øng dông trong viÖc xeo giÊy carton, giÊy bao
gãi. V× cÊu tróc giÊy xèp h¬n nªn ë bé phËn Ðp dÔ thùc hiÖn
h¬n, ®é kh« giÊy sau Ðp cã thÓ ®¹t 40%, tiÕt kiÖm ®¸ng kÓ lîng
h¬i tiªu hao trong bé phËn sÊy.
Trêng hîp m¸y xeo dµi, vËn tèc cao th× cÇn ph¶i lµm chËm
tèc ®é tho¸t níc cña bét ngay t¹i phÇn ®Çu cña líi ®Ó thu ®îc
giÊy cã ®é ®ång ®Òu tèt. Muèn vËy sö dông suèt ®ì líi cã khÝa
r·nh nhá hoÆc l¾p ®Æt tÊm ®Þnh h×nh cã thÓ ®iÒu chØnh ®îc
®é tho¸t níc, tÊm ®Þnh h×nh nµy ®îc ®Æt gi÷a trôc ngùc vµ
nh÷ng suèt ®ì líi ®Çu tiªn. Cã t¸c dông chøa mét lîng kh«ng khÝ
sÏ cã t¸c dông lµm giÈm ®é ch©n kh«ng ë díi líi ch¹y qua suèt ®ì
líi nµy nªn gi¶m tho¸t níc qua líi. Ngoµi ra ®Ó lµm gi¶m hiÖn tîng
mÊt bét giÊy vµ chÊt ®én trªn m¸y xeo dµi cao tèc, ngêi ta cßn
thay mét phÇn hay toµn c¸c suèt ®ì líi b»ng c¸c tÊm g¹t níc. TÊm
g¹t níc cã t¸c dông tho¸t níc cho tÊm bét níc khi ®i qua nã v× nã
31
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
còng t¹o ¸p lùc ch©n kh«ng. ¸p lùc hót ch©n kh«ng do tÊm g¹t níc
g©y ra thÊp h¬n nhng t¸c dông trong thêi gian l©u h¬n so víi
suèt ®ì líi nªn tÊm giÊy kh«ng bÞ sèc vµ c¸c sîi vôn cïng c¸c h¹t
chÊt ®én Ýt bÞ tr«i theo níc.
Ngêi ta l¾p ®Æt c¸c tÊm g¹t níc nµy thµnh tõng nhãm cã
chung mét hßm tho¸t níc, ®«i khi hßm tho¸t níc ®îc nèi víi b¬m
32
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
hót ch©n kh«ng. Nhê sö dông tÊm g¹t níc mµ cã thÓ t¨ng ®é b¶o
lu cña bét lªn 10%, gi¶m nång ®é bét trong thïng ®Çu ®i 10%
gióp tho¸t níc tè h¬n, t¨ng ®é b¶o lu chÊt bét 100%, gi¶m nång
®é bét tr«i theo níc tr¾ng 60%. Sö dông tÊm g¹t níc cßn cho
phÐp sö dông lo¹i líi dµy h¬n.
ViÖc sö dông tÊm g¹t níc theo cho suèt ®ì líi cßn cho phÐp
thu ®îc giÊy cã chÊt lîng ®ång ®Òu h¬n. Tuy vËt ®Ó ®¶m b¶o
yªu cÇu kü thuËt ngêi ta thay thÕ mét suèt ®ì líi b»ng 2 tÊm g¹t n-
íc. V× lîng níc tho¸t ®îc sau mçi tÊm g¹t níc 60% (víi m¸y cao tèc
75%) so víi lîng níc tho¸t ra khi qua mét suèt ®ì líi.
ViÖc bè trÝ tÊm g¹t níc tèi u nhÊt lµ t¹i phÇn ®Çu cña bµn líi
th× chóng ®Æt c¸ch nhau mét qu·ng xa h¬n, cµng vÒ cuèi bµn líi
th× kho¶ng c¸ch gi÷a 2 tÊm g¹t níc vµ nèi thªm b×nh hót ch©n
kh«ng ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ tho¸t níc.
Tuú thuéc lo¹i bét giÊy mµ gãc nghiªng vµ kho¶ng c¸ch gi÷a
c¸c tÊm g¹t níc còng kh¸c nhau. VÝ dô bét ®îc nghiÒn theo chÕ
®é c¾t ng¾n sîi, tÊm g¹t níc ®Æt gÇn nhau h¬n, gãc nghiªng
tÊm g¹t níc lµ 1-2.
C¬ chÕ tho¸t níc cña c¸c tÊm g¹t níc nh sau: ®Çu nhän cña
tÊm g¹t níc cã t¸c dông nh dao g¹t níc tõ mÆt díi cña tÊm líi ®ång
thêi t¹o mét ®é ch©n kh«ng nhÊt ®Þnh bªn díi líi, mét phÇn níc
n÷a ®îc ®îc tho¸t bëi ®é ch©n kh«ng nµy. Nh vËy lµ trªn bÒ
mÆt tÊm g¹t níc ph¶i cã mét kho¶ng lßm ngµy gÇn ®Òu nhän ®Ó
lµm chç tho¸t níc. Kh¸c víi hiÖn tîng tho¸t níc ë suèt ®ì líi. Sù tho¸t
níc cña c¸c tÊm g¹t níc th× níc kh«ng bÞ cuèn ngîc trë l¹i lªn líi
n÷a h ®èi víi suèt ®ì líi nªn kh«ng ¶nh hëng ®Õn cÊu tróc giÊy.
Thùc tÕ, t¹i Canada ngêi ta ®· nghiªn cøu mÆt lîi vµ kh«ng
tèt cña viÖc dïng tÊm g¹t níc.
¦u ®iÓm:
33
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
+ Gi¶m ®îc vÕt h»n cña líi lªn bÒ mÆt giÊy do ¸p lùc hót ch©n
kh«ng gi¶m ®i.
+ CÊu tróc tÊm giÊy ®îc ®Òu h¬n.
+ Gi¶m sù kh¸c nhau gi÷a 2 mÆt tê giÊy.
+ Gi¶m ®îc sù ®øt giÊy trong qu¸ tr×nh xeo giÊy (do sîi x¬ vôn
®îc b¶o lu nhiÒu h¬n).
Nhîc ®iÒm:
+ Møc tiªu hao n¨ng lîng ®Ó kÐo tÊm líi cao h¬n v× tÊm g¹t níc
kh«ng quay cïng chiÒu víi líi.
+ Sù cã mÆt cña c¸c bät khÝ trong tÊm bét còng t¨ng lªn do lùc
hót ch©n kh«ng yÕu h¬n khi dïng suèt ®ì líi.
Ngêi ta còng dïng c¸c kiÓu tÊm g¹t níc thÞch hîp ®Ó gi¶m t¸c h¹i:
Víi c¸c m¸y xeo cao cÊp tÊm g¹t níc ®îc lµm tõ vËt liÖu gåm
ceramic. §«i khi trªn tÊm g¹t níc, t¹i ®iÓm bÞ mµi nhiÒu, ngêi ta
ph¶i l¾p ®Æt mét miÕng ®Öm lµm b»ng vËt liÖu chÞu mµi mßn
tèt nh oxyt cr«m hoÆc b»ng hîp kim chÞu acid.
34
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
ViÖc sö dông tÊm g¹t níc chØ hiÖu qu¶ khi m¸y xeo dµi cã
vËn tèc tõ 300m/phót. Víi m¸y xeo dµi cã vËn tèc kho¶ng
100m/phót l¹i gi¶m chÊt liÖu giÊy.
ViÖc sö dông líi xeo thÝch hîp khi kÕt hîp víi sö dông tÊm g¹t
níc còng gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng giÊy. Cã c¸c lo¹i giÊy dÖt tõ
sîi kim lo¹i (nh ®ång, líi inox). MÆc dï lo¹i níc dÖt tõ sîi tæng hîp
cã chi phÝ ®¾t h¬n nhng l¹i u ®iÓm h¬n lo¹i líi dÖt tõ sîi kim lo¹i
do: khèi lîng líi nhÑ h¬n kho¶ng 7-8 lÇn líi kim lo¹i cïng c«ng dông,
kh«ng bÞ bãp mÐo hoÆc biÕn d¹ng, kh«ng cã vÕt kh©u do vËy
kh«ng cã vÕt h»n lªn giÊy, thêi h¹n sö dông l©u h¬n (5-10 lÇn)
theo t¸c thay líi dÔ dµng vµ ®¬n gi¶n h¬n, khi cã sù cè dÔ dµng
xö lý h¬n.
Tuy nhiªn, ®Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ sö dông líi nµy cÇn chó ý:
+ Ph¶i phñ lªn bÒ mÆt c¸c hßm hót ch©n kh«ng vËt liÖu chèng
mµi mßn.
+ Tr¸nh ®Ó r¬i rít c¸c m¶nh kim lo¹i lªn mÆt líi.
+ Kh«ng ng¾t, më dßng bét mét c¸ch ®ét ngét.
+ Kh«ng ®îc dïng vßi phun ¸p lùc níc qu¸ cao ®Ó röa.
+ §é c¨ng cña líi khi xeo cÇn ph¶i gi¶m h¬n so víi ®é c¨ng khi sö
dông líi kim lo¹i.
KÕt hîp ph¬ng ph¸p xeo b»ng m¸y xeo dµi vµ m¸y xeo trßn:
+ ¦u ®iÓm m¸y xeo dµi: m¸y xeo dµi ch¹y víi tèc ®é cao, n¨ng
suÊt cña nã cao h¬n, tÊm giÊy thu ®îc cã ®é chªnh lÖch vÒ ®é
bÒn c¬ lý gi÷a chiÒu däc vµ chiÒu ngang giÊy thÊp h¬n.
+ ¦u ®iÓm m¸y xeo trßn: cho ®îc giÊy dµy cã nhiÒu líp, mçi líp tõ
mét lo¹i bét giÊy kh¸c nhau.
35
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
Vµ ®Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã ngêi ta dïng m¸y Inverform ®Ó xeo giÊy
cã nhiÒu líp tõ nhiÒu lo¹i bét kh¸c nhau.
Trong s¬ ®å m¸y xeo Inverform cã mét giµn líi trªn th× dßng
bét tõ thïng ®Çu ®îc phun vµo khe gi÷a cña líi trªn vµ líi díi, níc
®îc tho¸t ra ë c¶ líi trªn vµ díi. M¸y nµy cho phÐp xeo lo¹i giÊy cã
mét hay nhiÒu líp tõ c¸c lo¹i bét giÊy kh¸c nhau. VËn tèc cã thÓ
®¹t ®îc tõ 500-600m/phót, víi m¸y xeo giÊy b¸o cã thÓ ®¹t
1500m/phót. ThÝch hîp nhÊt lµ xeo giÊy carton nhiÒu líp. Tuy
nhiªn nhîc ®iÓm cña m¸y lµ khi thay líi ®ßi hái ph¶i ngng toµn bé
d©y truyÒn.
36
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
Bét giÊy tõ thïng ®Çu ®îc phun vµo khe gi÷a cña 2 líi, níc ®-
îc tho¸t tõ 2 phÝa cña tÊm giÊy. TÊm bét ®îc h×nh thµnh ë gi÷a 2
líp líi n»m theo chiÒu th¼ng ®øng vµ ®i tõ trªn xuèng díi hoÆc
®i tõ díi lªn trªn cuèi giµn líi cã 2 trôc bông, trong ®ã trôc bông ë
phÝa bªn ph¶i cã khoang hót ch©n kh«ng giÊy ®îc truyÒn tù bông
nµy sang bé phËn Ðp.
C¸c nhµ khoa häc chøng minh r»ng m¸y xeo líi ®«i lµm viÖc
tèt trong ®iÒu kiÖn vËn tèc trªn 200m/phót.
¦u ®iÓm cña m¸y xeo líi ®«i:
+ Qu¸ tr×nh h×nh thµnh tê giÊy kh«ng phô thuéc vµo tèc ®é
m¸y, nªn kh«ng ¶nh hëng ®Õn tèc ®é m¸y.
+ GiÊy s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p nµy kh«ng cã sù kh¸c nhau
gi÷a bÒ mÆt giÊy.
37
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
+ ViÖc sö dông giµn líi ®øng so víi giµn líi ngang cßn cho phÐp
tiÕt kiÖm diÖn tÝch chiÕm chç cña m¸y xeo, chØ b»ng 40% so víi
m¸y xeo dµi cïng c«ng suÊt.
+ M¸y xeo líi ®«i khi cã vËn tèc cao, nªn n¨ng suÊt cao.
+ Mét ®Æc ®iÓm n÷a lµ giÊy lµm tõ m¸y xeo líi ®«i lµ c¸c sîi
vôn, c¸c h¹t ®én vµ h¹t keo chèng thÊm ph©n bè ®Òu ë 2 mÆt
tÊm giÊy, cßn x¬ sîi dµi ë gi÷a, cÊu tróc giÊy gÇn nh ®èi xøng.
7.2. NÕu muèn s¶n xuÊt lo¹i giÊy cã ®é chÆt cao hoÆc cã
®é trong suèt cao cÇn ph¶i Ðp nhiÒu lÇn, lùc Ðp m¹nh.
38
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
trªn diÖn tÝch tiÕp xóc gi÷a 2 l« Ðp. V× thÕ nªn trªn bÒ mÆt l«
Ðp bao giê còng phñ líp cao su cøng.
§Ó t¨ng kh¶ n¨ng tho¸t níc cña giÊy khi ®i qua bé Ðp, ngêi ta
thiÕt kÕ kiÓu Ðp giÊy Shoepress, nghÜa lµ kh«ng ph¶i dïng 2 l«
Ðp mµ chØ dïng mét l« Ðp trªn cßn l« Ðp díi ®îc thay thÕ b»ng
trôc Ðp cè ®Þnh lµ tÊm ®Õm b»ng vËt liÖu dÎo ®µn håi ®Ó lµm
t¨ng diÖn tÝch Ðp, gi¶m lùc Ðp ®ång thêi l¹i t¨ng thêi gian Ðp lªn
giÊy. Chó ý t¨ng ®é tho¸t níc cã thÓ b»ng viÖc t¨ng nhiÖt ®é tÊm
giÊy Ðp nhng nÕu t¨ng ®Õn qu¸ 4,8 oC ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh
gia phen nhùa th«ng, t¨ng cêng sù ¨n mßn.
Nh÷ng l« Ðp hiÖn ®¹i thêng kh«ng ®Ó l¹i vÕt trªn giÊy.
Nh÷ng vÕt nµy do nh÷ng lç tho¸t níc trªn l« Ðp hoÆc do r·nh
tho¸t níc trªn giÊy vµ phô thuéc ®é kh« cña giÊy. §é tho¸t níc cña
tÊm giÊy bôi do nguyªn nh©n lµ cã líp kh«ng khÝ trong lç mao
dÉn cña ch¨n Ðp. V× vËy ®Ó ph¸t huy u ®iÓm cña ch¨n Ðp ngêi
ta ph¶i:
+ L¾p ®Æt thªm l« dÉn giÊy ®Ó tÊm giÊy ngay sau khi h¹ khái
vïng Ðp ®îc t¸ch khái bÒ mÆt tÊm ch¾n.
+Thay l« Ðp díi tríc ®©y lµ l« ®Æc th× nay lµ l« cã khoang hót
ch©n kh«ng. V× chi phÝ lín nªn ngêi ta sö dông c¬ cÊu Ðp hoµn
thiÖn h¬n ®ã lµ c¬ cÊu Ðp cã kÌm líi tõ sîi tæng hîp Fabric press.
39
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
C¬ cÊu Ðp Fabric press ®îc diÔn gi¶i nh sau: bªn trong tÊm ch¨n
Ðp, ngêi ta l¾p ®Æt thªm 1 tÊm líi tõ sîi tæng hîp, nã cã nhiÖm
vô thÊm hÕt lîng níc tho¸t ra tõ giÊy.
8. Qu¸ tr×nh sÊy ¶nh hëng lªn tÝnh chÊt cña giÊy:
8.1. Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n:
Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt giÊy, nÕu coi lîng níc cã trong tÊm
giÊy míi h×nh thµnh trªn m¸y xeo lµ 100% th× trªn bé phËn líi lîng
níc nµy ®· tho¸t ®i 96-97%, cßn trªn bé phËn sÊy chØ lµ 15%.
Tho¸t níc b»ng ph¬ng ph¸p sÊy tiªu tèn n¨ng lîng nhiÒu nhÊt, ngêi
ta tÝnh r»ng chi phÝ cho ph¬ng ph¸p sÊy ®Ó bay h¬i mét lîng níc
gÊp 10-12 lÇn so víi ph¬ng ph¸p lªn líi. NÕu coi toµn bé gi¸ trÞ
giµn m¸y xeo hiÖn ®¹i lµ 100% th× riªng gi¸ trÞ phÇn sÊy chiÕm
kho¶ng 48%, phÇn líi lµ 11%, khãi lîng phÇn sÊy chiÕm 60-68%.
Tuy nhiªn qu¸ tr×nh sÊy l¹i cã ý nghÜa rÊt quan träng ®Õn h×nh
thµnh tÝnh chÊt cña giÊy, bëi c¸c biÖn ph¸p c¬ häc còng chØ cã
t¸c dông lµm tho¸t mét phÇn lîng níc. Vµ v× chi phÝ qu¸ lín nh vËy
nªn ngêi ta ®· t¨ng cêng tho¸t níc b»ng c¸c biÖn ph¸p c¬ äc (tõ
bé phËn lªn líi).
40
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
9. Qu¸ tr×nh gia c«ng giÊy vµ ¶nh hëng lªn tÝnh chÊt giÊy
9.1. Kh¸i niÖm c¬ b¶n
Gia c«ng giÊy lµ c«ng ®o¹n xö lý giÊy tõ sau khi giÊy ®· qua bé
phËn sÊy víi môc ®Ých hoµn thiÖn chÊt lîng giÊy. §ã lµ c¸c qu¸
tr×nh håi Èm, c¸n l¸ng giÊy, cuéc giÊy trªn m¸y xeo, c¾t giÊy
cuén sau xeo, vµ cuéc l¹i theo yªu cÇu kh¸ch hµng.
a)Håi Èm:
41
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
GiÊy sau khi qua bé phËn sÊy l¹i ®îc håi Èm thùc hiÖn b»ng l« lµm
l¹nh. Khi qua ®ã ®é Èm giÊy t¨ng 1-2% nªn giÊy mÒm m¹i h¬n,
lµm t¨ng ®é gi·n ®øt ®Ó qua qu¸ tr×nh c¸n l¸ng.
Cã c¸c ph¬ng ph¸p håi Èm:
Ph¬ng ph¸p håi Èm tÜnh ®iÖn.
Ph¬ng ph¸p håi Èm tiÕp xóc víi tÊm ch¨n Èm, gäi la ph¬ng
ph¸p Sollera.
9.2 Qu¸ tr×nh c¸n l¸ng chia ra lµm 2 vïng mµ ranh giíilµ ®êng
biªn ®i qua ®êng nèi t©m gi÷a 2 l« c¸n l¸ng.
Vïng 1: BÒ mÆt giÊy ®îc lµm nh½n bëi t¸c dông c¶u lùc Ðp
gi÷a c¸c l« c¸n l¶ng, lùc t¸c dông nµy vu«ng gãc víi c¸c sîi bét lµm
cho c¸c sîi bÞ dÞch chuyÓn vµo trong chiÒu s©u cña tÊm giÊy.
Vïng 2: Lùc t¸c dông l¹i theo chiÒu däc cña sîi bét lµm cho sîi
bét dÞch chuyÓn lÊp ®Çy chç trèng trong cÊu tróc giÊy.
ChÝnh v× vËy cÇn thiÕt ph¶i cã qu¸ tr×nh håi Èm
42
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
ViÖc t¸i sinh vµ t¸i sö dông giÊy lo¹i ®em l¹i nh÷ng lîi Ých
tÝch cùc cho m«i trêng, theo ®ã cã thÓ tr¸nh ®îc sù « nhiÔm m«i
trêng do th¶i bá giÊy lo¹i g©y ra.
GiÊy lo¹i ®îc th¶i ra lµ mét vÊn ®Ò m«i trêng ngay tõ quan
®iÓm thÈm mü. GiÊy lo¹i ®îc thu gom cïng víi r¸c th¶i sinh ho¹t
hoÆc thu gom riªng rÏ ®Òu cã nh÷ng ¶nh hëng « nhiÔm khi ®îc
ch«n lÊp t¹i c¸c b·i r¸c nh thêng lµm hiÖn nay. ¤ nhiÔm m«i trêng
cña c¸c b·i r¸c hiÖn nay lµ do lîng níc r¸c, thêi tiÕt vµ khÝ metan
hay c¸c hîp chÊt hydrocacbon kh¸c sinh ra trong qu¸ tr×nh ph©n
huû yÕm khÝ xenlulo.
C¸c c«ng nghÖ t¹o bét giÊy ®îc sö dông trong xö lý giÊy lo¹i
t¹o ra mét lîng « nhiÔm nhÊt ®Þnh díi d¹ng c¸c chÊt cã trong níc
c«ng nghÖ th¶i ra tõ c¸c nhµ m¸y, díi d¹ng c¸c chÊt ®îc thu gom
trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ c¸c khÝ th¶i vµo m«i trêng kh«ng
khÝ tõ viÖc ®èt c¸c chÊt th¶i. Mét sè sè liÖu ®iÓn h×nh liªn quan
tíi c¸c chÊt « nhiÔm sinh ra trong c¸c c«ng nghÖ t¹o bét giÊy ®îc
tr×nh bµy trong b¶ng 3.1.
B¶ng 3.1: C¸c dßng níc th¶i ®iÓn h×nh cña qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt bét giÊy tõ nhiÒu lo¹i giÊy th¶i lo¹i kh¸c nhau.
43
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
GiÊy b¸o cò 20-40 40-90 khö mùc lµm t¨ng t¶i l-
îng « nhiÔm
B×a thïng Phô thuéc vµo lîng thµnh
®ùng lîn sãng 5-15 10-40 phÇn hå d¸n vµ tinh bét
cò
C¸c lo¹i chÊt th¶i r¾n ph¸t sinh tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt bét
giÊy tõ giÊy lo¹i rÊt kh¸c nhau, phô thuéc chñ yÕu vµo møc ®é
lµm tr¾ng cña d©y truyÒn c«ng nghÖ. C¸c vÞ trÝ ph¸t sinh khÝ
th¶i còng phô thuéc t¬ng ®èi vµo c¸c d¹ng giÊy lo¹i ®îc sö dông
lµm nguyªn liÖu ban ®Çu. S¶n lîng bét tõ c«ng nghÖ nµy tû lÖ
nghÞch víi lîng chÊt ®îc t¸ch ra. Trªn quan ®iÓm kinh doanh, ngêi
ta lu«n mong muèn tèi ®a ho¸ s¶n lîng bét vµ ®iÒu nµy ph¶i ®îc
®iÒu chØnh c©n b»ng víi c¸c yªu cÇu lo¹i s¶n phÈm cã ®é s¹ch
thÝch hîp. S¶n lîng ®iÓn h×nh cña c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc ®a
ra trong b¶ng 3.2.
Bïn sinh ra tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bét giÊy lo¹i thay ®æi rÊt
lín theo lo¹i giÊy lo¹i ®îc sö dông. C¸c chÊt trong bïn thêng gÆp
nhÊt lµ ®Êt sÐt vµ c¸c lo¹i chÊt läc v« c¬ h¹t mÞn kh¸c nhau, c¸c
m¶nh vôn plasic vµ c¸c chÊt h÷u c¬ cña mùc in. Trong bïn còng
cã mét sè lîng nhá c¸c sîi xenlulo tho¸t ra tõ giÊy. NÕu chÊt nµy ë
d¹ng kh« cã thÓ th¶i ra c¸c b·i r¸c.
Bïn sinh tõ lo¹i giÊy lo¹i thêng lµ rÊt khã ®îc t¸ch níc vµ do
®ã chÝnh mét lîng línníc cã trong bïn cho nã trë thµnh chÊt bÈn.
Bïn chøa nhiÒu níc lµ ®iÒu kiÖn thÝch hîp cho c¸c vi sinh vËt ho¹t
®éng m¹nh t¹o ra c¸c chÊt khÝ ®éc h¹i, nguy hiÓm nh hydro
sunfua. Bïn th¶i ra c¸c b·i r¸c chøa trªn 50% níc, do c¸c qu¸ tr×nh
44
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
t¸ch níc th«ng thêng chØ cã thÓ ®¹t ®îc nh vËy, cã thÓ lµm ph¸t
sinh nhiÒu vÊn ®Ò lín vÒ « nhiÔm mïi h«i.
NhiÒu ho¸ chÊt ë d¹ng ®· hoµ tan nh tinh bét vµ c¸c hîp chÊt
h÷u c¬ ®îc sö dông ®Ó t¹o ra c¸c ®Æc tÝnh giÊy trong giÊy lo¹i
ban ®Çu, còng nh mét sè d¹ng mùc in, tÝch tô trong dÞch tr¾ng
khi tuÇn hoµn trong suèt qu¸ tr×nh t¹o bét do vËy dßng th¶i c¸c
dÞch tr¾ng thõa cã thÓ trë thµnh mét nguån th¶i « nhiÔm chÝnh
tõ c¸c nhµ m¸y bét giÊy.
B¶ng 3.2: ChÊt th¶i r¾n sinh ra tõ chÕ biÕn giÊy lo¹i
D¹ng giÊy lo¹i Yªu cÇu t¹o PhÇn tr¨m NhËn xÐt
bét chÊt th¶i r¾n
Hçn hîp giÊy Lo¹i giÊy bao b× 10-15% ChØ cã c¸c chÊt bÈn
th¶i sinh ho¹t th« ®îc t¸ch ra
Hçn hîp giÊy Lo¹i giÊy in 15-25% Qu¸ tr×nh sµng bét
th¶i sinh ho¹t th« vµ tinh
GiÊy lo¹i tõ ho¹t Lo¹i giÊy in 5-7% ChØ cã mét sè lo¹i
®éng th¬ng m¹i chÊt bÈn nhÊt ®Þnh
B¸o cò GiÊy in b¸o míi 10-15% Tro 5-10%
B¸o cò Lo¹i bét Ýt tro 10-20% Tro díi 1%
Thïng lµm tõ B×a lãt lîn sãng 10-15% ChØ cã c¸c chÊt bÈn
b×a lîn sãng cò th« ®îc t¸ch ra
Thïng lµm tõ B×a ph¼ng 15-25% Qu¸ tr×nh sµng bét
b×a lîn sãng cò mÞn th« vµ tinh
GiÊy lo¹i kh«ng C¸c lo¹i giÊy in 3-5%
®i tõ nguyªn kh«ng ®i tõ Tæn thÊt Ýt nhÊt
liÖu gç ®îc lùa nguyªn liÖu gç
chän
45
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
nhµ m¸y, võa n©ng cao chÊt lîng bét giÊy. §èi víi c¸c chÊt r¾n,
cÇn thiÕt ph¶i lo¹i bá tèt ®Ó tr¸nh hiÖn tîng ph©n t¸n trong bét
vµ hiÖn tîng tho¸i ho¸ bét giÊy. §èi víi c¸c chÊt hoµ tan, c¸c c«ng
®o¹n chu tr×nh khÐp kÝn còng lµm gi¶m mét lîng lín níc c«ng
nghÖ phôc vô cho d©y chuyÒn. C¸c ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt s¹ch
h¬n t¹i chç Ýt cã hiÖu qu¶ ®Ó ®¹t ®îc chÊt lîng dßng níc th¶i nh
mong muèn. Do ®ã cÇn sö dông thiÕt bÞ l¾ng hoÆc läc líi ch¾n
nhá trong c¸c chu tr×nh níc hoÆc dßng th¶i cuèi cïng.
s¬ ®å qu¸ tr×nh thÓ hiÖn c¸c c«ng ®o¹n chÝnh cña d©y chuyÒn
trong quy tr×nh t¹o bét ho¸ häc vµ tÈy tr¾ng
Sµng läc
N¨ng lîng bét giÊy ChÊt th¶i
r¾n
46
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
CÇn cã qu¸ tr×nh kiÓm so¸t qu¸ tr×nh röa. Sù dao ®éng cña tæn
thÊt röa cã thÓ gi¶m ®îc b»ng c¸ch c¶i thiÖn c¸c thiÕt bÞ kiÓm
tra vµ tõ ®ã khèng chÕ ®îc gi¸ trÞ trung b×nh cña tæn thÊt röa ë
møc ®é gÇn víi gi¸ trÞ giíi h¹n. Tuy nhiªn vÉn cßn tån t¹i nhiÒu hÖ
thèng röa víi Ýt thiÕt bÞ kiÓm tra.
47
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
Trong c«ng ®o¹n tÈy tr¾ng g©y ra nhiÒu t¸c ®éng vÒ m«i trêng
nhÊt so víi c¸c c«ng ®o¹n kh¸c trong s¶n xuÊt giÊy.
Trong qu¸ tr×nh t¸ch sîi giÊy, lîng lignin g¾n kÕt c¸c sîi víi nhau
®îc hoµ tan ho¸ häc hoÆc ph¸ vì b»ng c¬ häc. Sau khi t¸ch sîi, bét
®îc röa ®Ó lo¹i bá c¸c chÊt hoµ tan (vµ thu c¸c chÊt nµy ë d¹nh
cµng ®Æc cµng tèt) tríc khi c¸c t¹p chÊt r¾n ®îc t¸ch ra trong
c«ng ®o¹n sµng läc bét.
§Ó sö dông tiÕp cho s¶n xuÊt cÇn tiÕn hµnh qu¸ tr×nh tÈy tr¾ng
bét ®Ó lo¹i bá mµu cña bét.
C¸c ho¸ chÊt quan träng nhÊt sö dông trong tÈy tr¾ng bét giÊy vµ
mét sè ®Æc tÝnh cña chóng ®îc ®a ra trong b¶ng sau:
C¸c ho¸ chÊt ®îc sö dông trong qu¸ tr×nh tÈy tr¾ng bét giÊy
C¸c chÊt D¹ng Chøc n¨ng ¦u ®iÓm Nhîc ®iÓm
«xy ho¸
Clo vµ «xy ho¸ vµ Clo ho¸ Lo¹i lignin Cã thÓ g©y tæn thÊt
chÊt chiÕt lignin hiÖu qu¶ kinh ®é bÒn nÕu sö dông
(C+E) tÕ. kh«ng phï hîp.
Lo¹i bá h¹t tèt T¹o hîp chÊt Clo h÷u
c¬.
Hypoclorit dung «xy hãa, lµm DÔ lµm vµ ¸p Cã thÓ g©y tæn thÊt
(H) dÞch tr¾ng vµ hoµ tan dông ®é bÒn nÕu sö dông
NaOCl lignin kh«ng phï hîp.
T¹o hîp chÊt Clo h÷u
c¬.
Dioxit Clo dung 1. «xy hãa, lµm Thu ®îc ®é Ph¶i ®îc thùc hiÖn
(D) dÞch tr¾ng vµ hoµ tan tr¾ng cao mµ ngay t¹i chç.
lignin kh«ng lµm §¾t tiÒn.
2. Víi lîng nhá Cl2 tho¸i ho¸ bét. T¹o thµnh mét sè chÊt
ng¨n ngõa sù tho¸i Lo¹i bá h¹t tèt Clo h÷u c¬
ho¸ cña bét giÊy
48
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
¤xy KhÝ ®îc «xy hãa vµ hoµ Chi phÝ ho¸ NÕu ®îc dïng víi lîng lín
kÕt hîp tan lignin chÊt thÊp. cÇn cã thiÕt bÞ chuyªn
víi dung Cho dßng th¶i dïng.
dÞch kh«ng chøa Cã thÓ g©y tæn thÊt
NaOH Clo cã thÓ thu ®é bÒn bét
håi.
Hydro dung «xy ho¸ vµ lµm DÔ sö dông. Qu¸ tr×nh tÈy tr¾ng
peroxit (P) dÞch 2- tr¾ng lignin trong Chi phÝ ®Çu h¹t kÐm, ®¾t.
5% t¹o bét ho¸ häc vµ t thÊp.
n¨ng suÊt cao
s¬ ®å qu¸ tr×nh thÓ hiÖn c¸c c«ng ®o¹n chÝnh cña d©y chuyÒn
trong quy tr×nh t¹o bét ho¸ häc vµ tÈy tr¾ng
Qu¸ tr×nh t¹o bét vµ tÈy tr¾ng cïng víi c¸c ho¹t ®éng liªn quan
nh s¶n xuÊt n¨ng lîng hoÆc thu håi ho¸ chÊt thêng lµ c¸c nguån
th¶i khÝ, níc vµ chÊt th¶i r¾n lín nhÊt cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bét
giÊy vµ giÊy.
C¸c dßng th¶i tõ c¸c quy tr×nh s¶n xuÊt bét giÊy vµ tÈy tr¾ng lµ
hçn hîp phøc t¹p, chøa nhiÒu hîp chÊt h÷u c¬ vµ v« c¬ hoµ tan
còng nh c¸c chÊt r¾n v« c¬ vµ h÷u c¬.
C¸c hîp chÊt h÷u c¬ bay h¬i chñ yÕu lµ c¸c thµnh phÇn cña gç bÞ
tho¸i ho¸ còng nh c¸c s¶n phÈm cã liªn quan ®Õn ph¶n øng, c¸c
ho¸ chÊt t¹o bét vµ tÈy tr¾ng. C¸c chÊt r¾n trong dßng th¶i bao
gåm hÇu hÕt lµ c¸c sîi giÊy, chÊt v« c¬...
C¸c dßng th¶i còng chøa c¸c chÊt dinh dìng ë d¹ng muèi cña Nit¬
vµ photpho sinh ra tõ sîi nguyªn liÖu vµ c¸c ho¸ chÊt cña d©y
chuyÒn. Thªm vµo ®ã cßn cã mét sè kim lo¹i víi nång ®é thÊp
(sinh ra tõ nguyªn liÖu, ho¸ chÊt ®îc sö dông vµ tõ c¸c thiÕt bÞ),
ngoµi ra cßn cã mét sè lo¹i chÊt h÷u c¬ tån d ®îc sö dông trong
quy tr×nh nh t¸c nh©n chèng t¹o bät, chÊt dÝnh vµ c¸c t¸c nh©n
khèng chÕ.
49
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
Nh÷ng lo ng¹i vÒ ¶nh hëng m«i trêng cña c¸c dßng th¶i cña qu¸
tr×nh t¹o bét giÊy tËp trung vµo c¸c hîp chÊt tiªu thô «xy vµ c¸c
chÊt r¾n l¬ löng cã mÆt trong c¸c dßng níc th¶i. C¸c hîp chÊt
trong dßng th¶i tõ tÈy tr¾ng sö dông Clo ®· cho thÊy nh÷ng ¶nh
hëng ë mäi møc ®é tíi kh«ng chØ c¸c tÕ bµo nhá mµ cßn tíi sè l-
îng c¸c loµi c¸ vµ nhiÒu ®éng vËt thuû sinh biÓu hiÖn qua rèi lo¹n
kh¶ n¨ng kh¸ng ®éc, hÖ miÔn dÞch vµ c¸c c¬ quan sinh s¶n. C¸c
¶nh hëng nµy quan s¸t ®îc trªn ph¹m vi réng lín xa c¸c nhµ m¸y,
chøng tá c¸c t¸c ®éng nµy ë quy m« réng lín. Nh÷ng ¶nh hëng
nhËn thÊy b¾t nguån tõ mét lîng nhá c¸c hîp chÊt polyclorinat, cã
mÆt trong dßng th¶i cña c¸c qu¸ tr×nh tÈy tr¾ng Clo, chóng lµ
nh÷ng chÊt kÞ níc, bÒn vµ cã thÓ tÝch tô sinh häc.
C«ng ®o¹n tÈy tr¾ng gÇn ®©y ®· ®îc ph¸t triÓn nhanh chãng do
vËy hiÖn t¹i ®· s¶n xuÊt ra bét giÊy ho¸ häc tÈy tr¾ng hoµn toµn
(90% ISO) mµ kh«ng cÇn sö dông Clo (TFC). C¸c ¶nh hëng ®éc h¹i
cña c¸c dßng th¶i nh vËy vÉn cha ®îc ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ nhng
nhiÒu b»ng chøng ®ang ®îc thu thËp cho thÊy c¸c dßng th¶i nµy
Ýt ®éc h¬n nhiÒu c¸c dßng th¶i tõ tÈy tr¾ng Clo. Trong c¸c dßng
th¶i lo¹i nµy thùc sù kh«ng cßn c¸c hîp chÊt polyclorinat, dioxin clo
ho¸ hay furan.
50
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
Thªm c¸c phô gia kh¸c: C¸c phô gia gióp cho sù l¾ng ®äng vµ c¸c
chÊt khö bät lµ nh÷ng chÊt ho¹t ®éng bÒ mÆt cã thÓ g©y ¶nh h-
ëng ®Õn sù kÕt tña trong c¸c bÓ chøa lóc ban ®Çu. Bét kho¸ng
cã thÓ lµm t¨ng chÊt keol¬ löng rÊt khã cã thÓ lo¹i bá. C¸c thuèc
nhuém m¹nh cã thÓ lµm biÕn ®æi mµu s¾c cña níc th¶i. ChÊt hå
lµm t¨ng t¶i lîng BOD/COD. ChÊt khö bïn vµ sinh vËt ¶nh hëng
®Õn giai ®o¹n xö lý thø cÊp cña c¸c thiÕt bÞ läc.
C¸c ho¸ chÊt phñ: ViÖc lµm s¹ch c¸c ®Çu phñ vµ c¸c trôc cuèn sau
mçi ®ît phñ, tiÕn hµnh röa trong khoang phñ cã thÓ ®a ®Õn viÖc
lµm trµn c¸c chÊt t¹o mµu ra hÖ thèng níc th¶i. C¸c chÊt bét mµu
trong nh÷ng níc th¶i nµy sÏ t¨ng sè lîng th«ng thêng cña c¸c chÊt
r¾n l¬ löng vµ c¸c chÊt keo l¬ löng sÏ lµm t¨ng t¶i lîng BOD/COD.
C¸c chÊt gia Èm vµ c¸c ho¸ chÊt kh¸c sÏ ¶nh hëng ®Õn sù keo tô.
C¸c ho¸ chÊt dïng ®Ó phñ cã thÓ g©y ¶nh hëng rÊt lín tíi ho¹t
®éng cña c¸c tr¹m xö lý níc th¶i bªn ngoµi nh c¸c bÓ l¾ng vµ c¸c
hÖ thèng xö lý sinh häc. Do vËy c¸c chÊt cßn d th¶i ra tõ c«ng
®o¹n phñ cÇn ph¶i xö lý mét c¸ch riªng rÏ. HiÖn nay ®ang ph¸t
triÓn c¸c c«ng nghÖ dïng choviÖc lµm s¹ch c¸c chÊt cßn d thõa
nµy, t¸i chÕ cã thÓ sö dông l¹i.
C«ng ®o¹n Ðp
Níc th¶i tõ c«ng ®o¹n Ðp tõ 3 nguån chÝnh:
51
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
C¸c trôc Ðp vµ hót níc tõ tÊm giÊy ít. Níc ®îc hót qua tÊm nØ trªn
trôc Ðp vµ chuyÓn vµo c¸c b¬m ch©n kh«ng.
ViÖc Ðp chÆt trªn mét ®o¹n dµi còng nh nhê c¸c r·nh Ðp sÏ rót níc
tõ tÊm giÊy ít vµo c¸c tÊm nØ. Níc trong c¸c tÊm nØ sÏ ®îc lÊy ®i
nhê c¸c hép ch©n kh«ng vµo m¸y b¬m ch©n kh«ng.
Níc dïng ®Ó phun röa c¸c tÊm nØ còng ®îc hót vµo c¸c hép ch©n
kh«ng.
52
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
53
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
Trong c«ng ®o¹n sÊy
Níc th¶i tõ c«ng ®o¹n sÊy kh« bao gåm: níc lµm m¸t ®îc dïng cho
trôc c¸n giÊy vµ h¬i Èm trong trôc l¨n. Níc lµm m¸t kh«ng bÞ lµm
nhiÔm bÈn bëi c¸c bé phËn cung cÊp vµ ®¬n thuÇn chØ bÞ lµm
nãng lªn. Níc ngng tô ë c¸c trôc l¨n ®îc ®a trë l¹i nåi h¬i, nhng
mét sè lîng nhá cßn bÞ lu l¹i sÏ kÕt hîp víi níc lµm m¸t. §Ó gi¶m chi
phÝ vËn hµnh vµ t¸c ®éng m«i trêng, nhiÖt nªn ®îc thu håi tõ lîng
níc bÞ ngng ®äng vµ lµm m¸t nµy. Cã thÓ sö dông lîng níc ®îc thu
håi nµy cho viÖc phun röa c¸c tÊm nØ cña m¸y Ðp.
54
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
55
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
KhÝ th¶i thêng bao gåm SO2 vµ NOx, tuy nhiªn còng cã mét lîng
nhá c¸c chÊt khÝ cã mïi vµ khÝ Clo. Thªm ®ã còng cã mét lîng bôi
®îc th¶i ra m«i trêng.
¤ nhiÔm kh«ng khÝ chñ yÕu g©y ra bëi c¸c hîp chÊt cña Clo tõ
c«ng ®o¹n tÈy tr¾ng.
GÇn ®©y ozon b¾t ®Çu ®îc sö dông lµm t¸c nh©n tÈy trong tÈy
“kh«ng Clo” (TFC, ECF). S¶n xuÊt vµ vËn chuyÓn ozon cã tiÒm
n¨ng nguy hiÓm cho søc kháe vµ ph¶i tiÕn hµnh trong mét hÖ
thèng kÝn.
56
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
suÊt võa ®ñ. Thêng sö dông thiÕt bÞ l¾ng tÜnh ®iÖn vµ cyclon
®Ó t¸ch tro bay vµ thu håi nhiÖt.
57
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
ViÖc th¶i c¸c chÊt th¶i Ýt nguy hiÓm ra ngoµi nhµ m¸y hoÆc b·i
ch«n lÊp ngoµi ®« thÞ ph¶i ®îc phÐp cña chÝnh quyÒn liªn quan.
§èi víi mét sè chÊt th¶i nguy hiÓm cã thÓ cã kh¶ n¨ng th¶i ë b·i
ch«n lÊp trong nhµ m¸y mét c¸ch an toµn hoÆc mang ®èt trong
lß h¬i thÝch hîp. Trong c¶ hai trêng hîp cÇn cã lêi khuyªn (trong
nhiÒu trêng hîp cÇn sù ®ång ý) cña c¸c nhµ chøc tr¸ch. §Ó th¶i an
toµn c¸c nguyªn vËt liÖu nµy ra b·i ch«n lÊp, ph¶i cã tiªu chuÈn
thiÕt kÕ chÝnh ë trªn vµ thùc hiÖn ch¬ng tr×nh quan tr¾c ®Ó
®¶m b¶o an toµn chèng l¹i sù ph©n t¸n cña vËt liÖu nguy hiÓm.
1.4. TiÕng ån
ViÖc t¸i chÕ vµ khö mùc in kh«ng g©y ra tiÕng ån nhiÒu l¾m. C¸c
kiÖn lín phÕ liÖu b×a d¹ng sãng cã thÓ t¹o ra tiÕng ®éng ë kh©u
vËn chuyÓn bét giÊy b»ng thuû lùc. C¸c b¬m ¸p suÊt cao dïng ®Ó
lµm s¹ch t¹o ra tiÕng ån ë møc trung b×nh. Mét sè c«ng ®o¹n sö
dông c¸c sµng rung l¾c t¹o ra tiÕng ån ë møc ®é thÊp. C¸c thiÕt
bÞ läc d¹ng ®Üa còng ®îc sö dông, nhng lîng n¨ng lîng tiªu phÝ
thÊp vµ kh«ng ån nh khi sö dông ë c«ng ®o¹n lµm bét giÊy.
N¨ng lîng sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt giÊy còng cÇn ph¶i
xem xÐt. §éng c¬ cña c¸c m¸y b¬m, m¸y läc vµ c¸c m¸y mãc sö
dông cho s¶n xuÊt giÊy lµ nh÷ng thiÕt bÞ tiªu tèn rÊt nhiÒu ®iÖn
n¨ng. Ngoµi ra h¬i nãng sö dông cho sÊy kh« giÊy còng tiªu tèn
nhiÒu n¨ng lîng. Tiªu thô ®iÖn trong hÖ thèng m¸y mãc s¶n xuÊt
giÊy lµ kho¶ng 1000 kWh cho mét tÊn giÊy vµ tiªu thô h¬i nãng t-
¬ng øng lµ 5-6 GJ cho mät tÊn giÊy. Bªn c¹nh ®ã nhu cÇu n¨ng l-
îng còng thay ®æi rÊt nhiÒu, phô thuéc vµo lo¹i nguyªn liÖu vµ
s¶n phÈm ®Çu ra... Tiªu thô n¨ng lîng nhiÒu h¬n cã thÓ lµm t¨ng
t¸c ®éng m«i trêng do khÝ tõ c¸c nåi h¬i (C, N2, SO2, tro bay...),
58
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
xØ, tro vµ h¬i níc g©y ¶nh hëng ®Õn ¸p suÊt kh«ng khÝ vµ lµm
nãng c¸c s«ng hå n¬i níc th¶i cña nhµ m¸y ®æ vµo.
ChÊt th¶i r¾n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt giÊy sinh ra tõ viÖc cuén
giÊy, tõ c¸c thïng chøa, tro vµ xØ tõ c¸c lµ h¬i, phÕ th¶i tõ c¸c x-
ëng söa ch÷a.
Ph¬ng thøc c¬ b¶n ®Ó gi¶m « nhiÔm tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt giÊy
th«ng qua c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt s¹ch h¬n lµ:
• Gi¶m lîng níc thõa tõ c¸c c«ng ®o¹n b»ng viÖc khÐp kÝn hÖ
thèng s¶n xuÊt.
• Gi¶m lîng chÊt th¶i r¾n l¬ löng trong níc th¶i b»ng viÖc
khÐp kÝn hÖ thèng s¶n xuÊt, l¾p ®Æt c¸c thiÕt bÞ thu håi
vµ c¸c mµng läc.
• Gi¶m sù trµn níc tõ hÖ thèng th«ng qua viÖc l¾p ®Æt thiÕt
bÞ ®iÒu chØnh cho hÖ thèng níc s¹ch.
• Gi¶m thiÓu lîng níc sö dông thªm cho hÖ thèng do sù dß rØ ë
c¸c trôc m¸y vµ c¸c vßng ®Öm.
• Ph©n t¸ch níc s¹ch tõ c¸c c«ng ®o¹n (níc lµm m¸t...) vµ sö
dông l¹i nÕu cã thÓ.
NÕu nh÷ng biÖn ph¸p trªn kh«ng lµm cho nhµ m¸y ®¹t ®îc c¸c
quy ®Þnh ban hµnh th× cÇn tiÕn hµnh l¾p ®Æt mét tr¹m xö lý n-
íc th¶i, ®Ó gi¶m h¬n n÷a c¸c chÊt r¾n l¬ löng vµ BOD/COD ë
nh÷ng s«ng hå tiÕp nhËn níc th¶i cña nhµ m¸y.
NhiÒu nhµ m¸y cã lîng hao hôt sîi qua s¶n xuÊt 7-10%. Hao hôt lín
thêng ®i kÌm víi lîng níc tiªu thô cho s¶n xuÊt lín, do vËy chi phÝ sÏ
gi¶m tõ viÖc tiÕt kiÖm níc. ViÖc khÐp kÝn hÖ thèng s¶n xuÊt vµ
c¶i thiÖn qu¶n lý mÆt b»ng ph©n xëng còng sÏ gi¶m nhu cÇu
n¨ng lîng, gãp phÇn gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt.
59
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
II. C«ng nghÖ s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ ViÖt Nam
60
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
Nguyªn liÖu chÝnh: B×a carton, giÊy lo¹i, b¸o lo¹i.
Nguyªn liÖu phô: KiÒm, nhùa th«ng, chÊt tÈy, giÊy t¹p c¸c lo¹i
Trong c«ng ®o¹n sÊy kh« sÏ cã bôi khãi vµ xØ than th¶i ra.
§©y lµ d©y truyÒn c«ng nghÖ kiÒm l¹nh ë c¸c lµng nghÒ t¸i chÕ
giÊy B¾c Ninh, ®Æc ®iÓm c«ng nghÖ ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn ë
quy m« nhá.
61
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
B×a carton
vôn
ph©n lo¹i
NghiÒn tiÕng ån
Lß h¬i Xeo
Níc th¶i
62
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
S¶n phÈm
Nhu cÇu tiªu thô nguyªn liÖu vµ nhiªn liÖu ë c¸c lµng nghÒ:
(kg/tÊn s¶n phÈm)
GiÊy vôn: 1200-1300 (kg/tÊn s¶n phÈm)
Nhùa th«ng: 50-60 (kg/tÊn s¶n phÈm)
Javen: 15-50 (kg/tÊn s¶n phÈm)
PhÌn: 40-50 (kg/tÊn s¶n phÈm)
Xót: 6-8 (kg/tÊn s¶n phÈm)
Than: 500 (kg/tÊn s¶n phÈm)
Níc: 50-100 (m3/tÊn s¶n phÈm)
§iÖn: 280 (kWh/tÊn s¶n phÈm)
C¸c lo¹i m¸y mãc dïng trong s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ ë quy m« lµng
nghÒ.
Bi nghiÒn, M¸y nghiÒn thuû lùc, M¸y xeo lo¹i nhá (2,5-3 tÊn/ngµy
®ªm), m¸y xeo giÊy lo¹i to (3-3,5tÊn/ngµy ®ªm), lß h¬i (1-2
tÊn/h), M¸y nghiÒn xay (350-490 vßng/phót).
63
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
132867k
g
H2O Bay h¬i 220kg (80%)
4587 kg Xeo Níc ngng 2531kg (92%)
Bét mÊt 45%
H¬i Níc th¶i 135968kg
2752 kg 1030kg
s¶n phÈm
Níc th¶i
2,3
kg/m3 ThiÕt bÞ hÊp phô
Bento
mµu
nit
64
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
KhuÊy trén 20
phót
L¾ng 30-63
phót
Bentonit
Läc
Th¶i ra nguån
6
bentoni
2
níc th¶i
5
1 4 7
1) BÓ chøa níc th¶i 5) B¬m cho thiÕt bÞ läc
2) B¬m níc th¶i 6) ThiÕt bÞ läc
3) ThiÕt bÞ khuÊy trén 7) M¸y dÉn níc ®· xö
lý
4) BÓ chøa vµ lµm kh« bïn
65
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
Bentonit lµ nguyªn liÖu rÎ, dÔ kiÕm trong tù nhiªn.
Níc th¶i
ChÊt dinh d-
ìng BÓ tiÕp
N, P (®¹m, nhËn
l©n)
BÓ chøa bïn ho¹t
tÝnh
L¾ng
8
9
66
níc ®·
4 5 6 xö lý
níc th¶i 1 2 3 7
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
4.3 HÖ thèng xö lý níc th¶i lµng nghÒ t¸i chÕ giÊy b»ng bÓ tuyÓn
næi
HÖ thèng nµy cã thÓ gi¶m thiÓu 70-80% lîng níc th¶i, thu håi 75%
bét giÊy. C«ng tr×nh x©y dùng ®¬n gi¶n nªn chi phÝ ®Çu t vµ
vËn hµnh thÊp, c«ng suÊt 25-30m3/h.
67
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
Theo PGS. TS. §Æng Kim Chi – ViÖn khoa häc vµ C«ng nghÖ M«i tr-
êng (§¹i häc B¸ch Khoa Hµ Néi), lµng nghÒ t¸i chÕ lµ lo¹i lµng
nghÒ cã kh¶ n¨ng g©y « nhiÔm tíi c¶ 3 thµnh phÇn m«i trêng
kh«ng khÝ, ®Êt, níc. T¹i c¸c lµng nghÒ t¸i chÕ giÊy vÊn ®Ò «
nhiÔm chñ yÕu lµ chÊt r¾n nh x¬, sîi, bét giÊy trong níc th¶i... Do
vaþy øng dông hÖ thèng xö lý níc th¶i lµng nghÒ t¸i chÕ giÊy
b»ng bÓ tuyÓn næi sÏ h¹n chÕ c¬ b¶n vÊn ®Ò lîng bét giÊy cßn
tån ®äng trong níc th¶i. Bét giÊy thu håi ®îc tõ c«ng ®o¹n nµy cã
thÓ sö dông ®Ó s¶n xuÊt giÊy chÊt lîng thÊp.
HÖ thèng nµy ®îc thùc hiÖn theo quy tr×nh: níc th¶i ®îc thu gom
m¬ng vµo bÓ l¾ng c¸t, bÓ ®iÒu hoµ vµ ®îc b¬m lªn bÓ tuyÓn
næi. ë ®©y bét giÊy (cßn l¹i cña qu¸ tr×nh xeo) ®îc t¸ch ra nhê
c¸c bät khÝ cung cÊp tõ nhµ m¸y nÐn khÝ. Bét giÊy næi lªn ®îc
t¸ch ra ®a vÒ bÓ thu håi bét giÊy vµ sö dông l¹i. Níc sau t¸ch bét
®îc ®a sang bÓ l¾ng ®øng ®Ó t¸ch phÇn cÆn cßn l¹i råi th¶i ra
hå sinh häc. níc th¶i sau sö lý ®¹t tiªu chuÈn th¶i ®îc x¶ vµo
nguån tiÕp nhËn.
§Æc biÖt gi¸ chuyÓn giao c«ng nghÖ theo ph¬ng thøc chän gãi lµ
100-110 triÖu ®ång cã thÓ øng dông cho c¬ së s¶n xuÊt giÊy 4,2
tÊn giÊy/ngµy. Ngoµi ra hÖ thèng còng cã thÓ ¸p dông cho c¸c c¬
së s¶n xuÊt tõ nhá ®Õn lín. §©y lµ s¶n phÈm cña ViÖn Khoa häc
vµ C«ng nghÖ M«i trêng (§¹i häc B¸ch Khoa Hµ Néi).
III. øng dông trong ®êi sèng, c¸c s¶n phÈm ®îc lµm tõ giÊy t¸i
chÕ
1. øng dông trong ®êi sèng
68
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
Bao b× b»ng giÊy carton ®· giµnh vÞ trÝ tuyÖt ®èi trong ngµnh
hµng thùc phÈm (b¸nh snack, cookies, b¸nh qui gißn, thøc ¨n cña
®éng vËt nu«i…) vµ phi thùc phÈm (ho¸ phÈm, n«ng phÈm). Bao
b× carton mang l¹i nhiÒu thuËn tiÖn ®¶m b¶o tiÕp tôc thµnh
c«ng trªn thÞ trêng b¸n lÎ. Carton vµ nh÷ng chñng lo¹i ®êi sau cña
nã dÔ vËn chuyÓn, xÕp thµnh chång víi sè lîng lín, lu kho vµ trng
bµy. ChÝnh ®iÒu nµy ®· thuyÕt phôc ngêi chñ cöa hµng. Ngoµi ra
®é cøng cña lo¹i carton cßn b¶o vÖ cho s¶n phÈm tr¸nh khái tæn
thÊt. H×nh ¶nh vµ ch÷ viÕt trªn giÊy carton thêng in ®Ëm vµ
sèng ®éng. CÊu tróc ch¾c ch¾n cña nã lµm t¨ng nh÷ng hiÖu qu¶
thÞ gi¸c nh lµm næi tem nÒn vµ ¶nh ba chiÒu. MÆt carton ph¼ng
gióp scan v¹ch m· sè vµ nh÷ng pan« rêi cung cÊp thªm diÖn tÝch
phæ biÕn th«ng tin.
Ngêi ta cßn chän giÊy lµm bao b× cßn do mét ®Æc tÝnh kh¸c lµ
dÔ t¸i chÕ. Kho¶ng 70% sîi gç ®îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt l¹i thµnh
c¸c thïng carton,… tõ nguyªn liÖu t¸i chÕ. Bao b× chøa thøc ¨n
cña Strathcona Paper (sp) lµm tõ 100% giÊy t¸i chÕ ®îc sù cho
phÐp cña Ban ®iÒu hµnh thùc phÈm vµ dîc phÈm cïng víi chÝnh
quyÒn Canada. Sp lµ c«ng ty ®Æt t¹i canada chuyªn s¶n xuÊt bao
b× d¹ng thïng cì träng lîng tõ võa ®Õn nÆng.
69
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
T¹i ViÖt nam, Vinamilk lµ ®¬n vÞ ®Çu tiªn dïng hép giÊy tiÖt trïng
vµo nh÷ng n¨m 1994 cho s¶n phÈm s÷a t¬i tiÖt trïng. §Õn nay,
cã v« sè s¶n phÈm ®a d¹ng kh¸c nh sa chua, s÷a ®Ëu nµnh, níc
tr¸i c©y, trµ… sö dông c¸c lo¹i hép giÊy tiÖt trïng. Theo nhµ cung
cÊp bao b× Tetra Pak (cung cÊp 80% s¶n phÈm ®ãng gãi b»ng
hép giÊy cho thÞ trêng ViÖt nam), hép giÊy ®ãng gãi nµy lµ sù
kÕt dÝnh cña 3 lo¹i nguyªn liÖu: giÊy b×a chÊt lîng cao, líp nhùa
vµ líp nh«m. Líp giÊy chiÕm 74% träng lîng, líp nhùa 22%, líp l¸
nh«m cùc máng 4%. H¬n n÷a, líp giÊy ®îc s¶n xuÊt tõ nguån
nguyªn liÖu thiªn nhiªn cã thÓ t¸i sinh.
Qua 2 lÇn thö nghiÖm t¸i chÕ vá hép s÷a b»ng giÊy nµy, «ng Lª
TrêngVinh, gi¸m ®èc c«ng ty tnhh Kh¶i §»ng, cho biÕt: tõ 1 tÊn
nguyªn liÖu lµ vá hép giÊy, qua m¸y nghiÒn thuû lùc, t¸ch ®îc
500 kg bét giÊy vµ 500 kg mµng nhùa, nh«m. Tõ bét giÊy, c«ng ty
s¶n xuÊt ra lâi cuén chØ dïng trong ngµnh dÖt.
C¸c sîi giÊy thu ®îc sau khi t¸i chÕ cã thÓ sö dông lµm nhiÒu s¶n
phÈm giÊy: tói, hép giÊy b×a, giÊy vÖ sinh, tËp, tép ®ùng trøng…
C¸c chÊt nhùa, nh«m cßn l¹i cã thÓ dïng t¹o ra c¸c s¶n phÈm nh
nguyªn liÖu lîp m¸i, vËt liÖu x©y dùng, ®å ®¹c… Tuy nhiªn, b¨n
kho¨n cña c¸c nhµ s¶n xuÊt vÉn lµ kh©u nguyªn liÖu. Do viÖc
ph©n lo¹i r¸c tõ nguån cha ®îc ®Èy m¹nh nªn ngêi tiªu dïng ®·
vøt ®i hép s÷a b»ng giÊy.
¤ng Vinh tÝnh to¸n: gi¸ thµnh s¶n xuÊt tõ vá hép giÊy (thu mua 1
triÖu ®ång/tÊn hép giÊy) so víi nguyªn liÖu mµ c«ng ty ®ang sö
dông t¬ng ®¬ng nhau, nhng chÊt lîng s¶n phÈm lµm ra t¨ng lªn
20%- 30% nhê bét giÊy tèt. 500 kg mµng nhùa, nh«m cã thÓ b¸n
70
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
l¹i cho c«ng ty s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng. Võa qua, ®· cã c«ng ty
s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng ®Æt hµng hîp chÊt nµy vµ ra gi¸ h¼n
hoi. Víi tÝnh to¸n nh vËy, «ng Vinh dù ®Þnh trang bÞ m¸y tèi t©n
h¬n tù ®éng ho¸ qu¸ tr×nh t¸ch giÊy vµ nhùa, nh«m. PhÇn giÊy
thu ®îc sÏ s¶n xuÊt líp sãng trong b×a carton. ChÊt lîng giÊy tèt sÏ
gióp s¶n phÈm cã chÊt lîng cao vµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ.
¤ng Vinh cho biÕt thªm, võa qua cã kh¸ch hµng më lêi ®Æt s¶n
xuÊt giÊy tõ vá hép nµy víi sè lîng lªn tíi 18 tÊn.
XÝ nghiÖp giÊy ThuËn An còng ®· thö nghiÖm t¸i chÕ vá hép s÷a
b»ng giÊy ®Ó s¶n xuÊt v¨n phßng phÈm nh danh thiÕp, bao th,
tói giÊy… Víi sè lîng nguyªn liÖu trªn 10 tÊn. ¤ng Liªu Kiªn Cêng,
gi¸m ®èc marketing cña xÝ nghiÖp, cho biÕt: Lo¹i giÊy t¸i chÕ tõ
hép s÷a cã mµu s¸ng vµ ®Ñp h¬n c¸c lo¹i giÊy t¸i chÕ kh¸c.
NhiÒu c«ng ty rÊt thÝch lµm danh thiÕp, bao th, tói giÊy… trong
giao dÞch cho c«ng ty m×nh b»ng lo¹i giÊy nµy vÞ nh×n l¹ m¾t vµ
c¸ tÝnh.
VÒ l©u dµi, xÝ nghiÖp cã hín ®Çu t ®Ó t¸i chÕ vá hép s÷a lµm
thïng carton ®ùng hép s÷a cho c¸c nhµ m¸y s÷a. Qua 3 lÇn thö
nghiÖm, «ng Cêng ®¸nh gi¸: T¸i chÕ tõ hép s÷a giÊy ®· sö dông
cã lîi h¬n v× gi¸ thµnh nguyªn liÖu rÎ. Ngoµi ra, 50% c¸c chÊt
nhùa, nh«m cßn l¹i sÏ tiÕp tôc ®îc sö dông cho ngµnh vËt liÖu x©y
dùng.
71
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
x¶ ra kho¶ng 4.300 tÊn. Nhng hiÖn nay, gi¶i ph¸p duy nhÊt cña tp
lµ ch«n lÊp. “RÊt cÇn cã mét quü t¸i chÕ”. TiÕn sÜ D¬ng Hoa X«,
gi¸m ®èc Trung t©m C«ng nghÖ sinh häc vµ nhiÒu ®¹i biÓu dù
th¶o luËn vÒ m« h×nh quü t¸i chÕ chÊt th¶i ë tphcm ng¶y 20-6
®· cã ý kiÕn nh vËy. C¸c ®¹i biÓu cho r»ng nhiÒu lo¹i r¸c th¶i
nguyªn liÖu, phÕ liÖu cña níc ta ®· ®îc Trung Quèc mua vÒ, t¸i
chÕ vµ b¸n l¹i víi gi¸ thµnh kh¸ rÎ, chÊt lîng tèt. §ã còng lµ lý do v×
sao hµng Trung quèc rÎ l¹i c¹nh tranh ®îc víi nhiÒu mÆt hµng
trong níc. Tuy nhiªn, hiÖn cha cã c¬ chÕ nµo cho quü t¸i chÕ ho¹t
®éng.
Theo t¸c gi¶ Huúnh ThÞ Thu Hµ, chñ nhiÖm ®Ò tµi “X©y dùng m«
h×nh vµ tæ chøc ho¹t ®éng quü t¸i chÕ chÊt th¶i ë tp hcm”, quü
t¸i chÕ cã chøc n¨ng ®iÒu phèi, qu¶n lý, tæ chøc thÈm ®Þnh,
gi¸m s¸t, ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch nh»m khuyÕn khÝch
t¸i sö dông vµ t¸i chÕ chÊt th¶i. Nguån vèn cña quü nµy ®îc thiÕt
lËp chñ yÕu tõ phÝ t¸i chÕ vµ phÝ thu gom. Quü nµy sÏ trùc thuéc
së tµi nguyªn m«i trêng.
“Sö dông carton phÕ liÖu lµm nguyªn liÖu s¶n xuÊt giÊy in vµ giÊy
viÕt” lµ ®Ò tµi do ts NguyÔn thÞ ngäc BÝch, khoa c«ng nghÖ ho¸
häc, §H B¸ch khoa tphcm nghiªn cøu vµ tr×nh bµy tríc Héi ®ång
nghiÖm thu do së khoa häc- c«ng nghÖ tp hcm lËp vµo ngµy
29/3/2005.
Theo t¸c gi¶, b×a carton, bao b× c¸c lo¹i sau qu¸ tr×nh sö dông,
hoµn toµn cã thÓ t¸i chÕ thµnh bét giÊy ®Ó s¶n xuÊt giÊy in hay
giÊy viÕt. Lo¹i bét giÊy nµy cã ®é tr¾ng kh¸ cao so víi bét giÊy tõ
gç. C¸i lîi cña viÖc sö dông carton phÕ liÖu ®Ó lµm bét giÊy lµ
72
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
chØ cÇn ®¸nh t¬i vµ nghiÒn. Thêi gian nghiÒn chØ cÇn 28 phót,
trong khi nghiÒn gç lµm bét giÊy ph¶i mÊt ®Õn 45 phót. Tõ
nguyªn liÖu lµ carton phÕ liÖu, víi quy tr×nh xö lý kÕt hîp nÊu vµ
sÊy 24h ë 105oC, ta cã ®îc bét giÊy ®¹t ®é tr¾ng trªn 75% ISO,
trong khi, víi ®é tr¾ng cña bét giÊy tõ gç khi kh«ng cã phô gia lµ
78,4%iso. Tuy nhiªn, nhîc ®iÓm cña lo¹i bét giÊy tõ carton phÕ
liÖu lµ cã ®é bôi cao, trªn 10 h¹t víi kÝch thíc 0,4mm2/1m2. Trong
khi ®ã, giÊy ®îc s¶n xuÊt tõ gç cã ®é tr¾ng tuyÖt ®èi vµ mÞn
mµng h¬n. Thªm vµo ®ã, thiÕt bÞ chÕ biÕn bét giÊy tõ carton
phÕ liÖu rÊt ®¾t tiÒn, do ®ã, c¸c xÝ nghiÖp nhá s¶n xuÊt giÊy
khã trang bÞ.
Tõ nh÷ng n¨m 1991-1992, t¹i c¸c níc ph¸t triÓn nh Mü hay
Canada, tríc tr×nh tr¹ng carton trë thµnh c¸c nguån phÕ liÖu
khæng lå, nÕu ®èt hay ch«n lÊp th× v« cïng l·ng phÝ vµ g©y «
nhiÔm. Tríc t×nh h×nh trªn, c¸c nhµ s¶n xuÊt cã xu híng t¸i chÕ
phÕ liÖu nµy thµnh “fine paper” dµnh cho ngµnh in Ên vµ viÕt.
Cho ®Õn nay, trªn thÕ giíi cã c«ng ty DOMTAR (Canada) ®· ®¹t
s¶n lîng 80.000 tÊn fine paper/n¨m tõ bét giÊy cã nguån gèc lµ
carton phÕ liÖu.
IV. T×m hiÓu vÒ chÊt lîng c¸c chÊt th¶i ë 2 c«ng ty s¶n xuÊt giÊy
t¹i thµnh phè B¾c Giang
Hai c«ng ty ®îc nghiªn cøu díi ®©y ®Òu lµ nh÷ng c«ng ty nhá cã
s¶n lîng chØ 1000 – 1500 tÊn/n¨m.
73
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
1. C¸c chÊt th¶i ®Æc trng cña C«ng ty cæ phÇn xuÊt khÈu
giÊy B¾c Giang (kh«ng cã c«ng ®o¹n tÈy tr¾ng):
Ngµnh nghÒ kinh doanh: S¶n xuÊt, xuÊt khÈu giÊy c¸c lo¹i, s¶n
xuÊt kinh doanh néi ®Þa giÊy c¸c lo¹i, s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu bét
giÊy c¸c lo¹i.
C«ng nghÖ s¶n xuÊt: C«ng nghÖ s¶n xuÊt cña §µi Loan víi quy m«
nhá, c«ng suÊt 1000 tÊn/ n¨m, s¶n phÈm lµ c¸c lo¹i giÊy vµng m·
cña §µi Loan, ®îc s¶n xuÊt tõ nguyªn liÖu tre, nøa, vÇu, giµng
giµng...
Níc th¶i:
Chñ yÕu lµ níc th¶i sinh ho¹t, vÖ sinh nhµ xëng, thiÕt bÞ, níc
sau tuÇn hoµn vµ ma…
BiÖn ph¸p gi¶m thiÓu « nhiÔm: níc th¶i sinh ho¹t qua hÖ
thèng cèng r·nh tho¸t níc riªng sau ®ã qua bÓ l¾ng vµ bÓ xö lý,
níc th¶i sinh ho¹t sau khi qua hÖ thèng cèng dÉn vµ bÓ l¾ng ®îc
74
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
ch¶y vµo c¸c bÓ phèt, yÕm khÝ ®Ó xö lý. Níc th¶i sau khi ra khái
bÓ xö lý ®îc ch¶y vµo cèng tho¸t ®Ó ch¶y ra hÖ thèng tho¸t
chung sau ®ã ch¶y qua s«ng Th¬ng. MÆt b»ng nhµ xëng cã m¸i
che kÝn vµ hÖ thèng tho¸t níc ®îc thiÕt kÕ ®Ó ®¶m b¶o tho¸t níc
th¶i, níc ma tèt, kh«ng cã cÆn vµ r¸c th¶i kÌm theo vµo hÖ thèng
tho¸t níc, kh«ng g©y ø ®äng khu vùc. Xö lý ®¹t tiªu chuÈn ViÖt
Nam vÒ m«i trêng míi th¶i ra ngoµi khu vùc.
1.2- §Æc trng nguån níc th¶i vµ hÖ thèng c«ng tr×nh xö lý x¶ níc
th¶i
75
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
1.2.1. §Æc trng nguån th¶i:
- C¸c lo¹i níc th¶i cã trong nguån th¶i.
+ Níc ng©m nguyªn liÖu
+ Níc d thõa xeo giÊy sau khi ®· thu håi, tuÇn hoµn
- Th«ng sè vµ nång ®é chÊt « nhiÔm cã trong níc th¶i khi xö lý
theo TCVN hiÖn hµnh (cã phiÕu kÕt qu¶ ph©n tÝch níc th¶i- b¶n
ph« t«).
- §¸nh gi¸ chung vÒ chÊt lîng níc th¶i theo TCVN hiÖn hµnh: Níc
th¶i cña c«ng ty sau khi xö lý nhiÒu chØ tiªu ®¹t tiªu chuÈn lo¹i B-
TCVN cho phÐp, chØ cßn 2 chØ tiªu xÊp xØ ®¹t (®¹t 9/11 chØ
tiªu). ThÓ hiÖn trªn phiÕu kÕt qu¶ ph©n tÝch mÉu nµy 26/9/2005
do Trung t©m C«ng nghÖ xö lý m«i trêng Bé t lÖnh ho¸ häc ph©n
tÝch (b¶n ph« t«).
1.2.2. HÖ thèng xö lý níc th¶i.
- HÖ thèng thu gom, xö lý níc th¶i trong c¬ së x¶ th¶i gåm cã hÖ
thèng ®êng èng, cèng r·nh, c¸c bÓ thu håi, bÓ chøa, hÖ thèng
m¸y b¬m vµ ®êng èng dÉn.
+ KÕt cÊu hÖ thèng xö lý: gåm c¸c thiÕt bÞ xö lý, hÖ thèng
®êng èng dÉn b»ng thÐp, bÓ xö lý bµng bª t«ng cèt thÐp (c¶
thµnh vµ ®¸y bÓ).
+ Quy m« c«ng tr×nh xö lý níc th¶i tríc khi x¶ vµo nguån
tiÕp nhËn:
Quy m«: HÖ thèng xö lý níc th¶i ®îc c«ng ty ®Çu t víi tæng
kinh phÝ 340.000.000 ®, x©y dùng bÓ l¾ng läc, s©n ph¬i bïn,
hÖ thèng xö lý, thiÕt bÞ vµ ®êng èng c«ng nghÖ xö lý.
Quy tr×nh vµ c«ng nghÖ xö lý níc th¶i ®îc ¸p dông c¶ 3 ph-
¬ng ph¸p: ho¸ tÝnh, lý tÝnh vµ vi sinh yÕm khÝ. ThiÕt bÞ xö lý
gåm m¸y läc, nÐn sôc khÝ vµ m¸y khuÊy.
1.2.3 M« t¶ c«ng tr×nh x¶ níc.
76
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
C«ng tr×nh x¶ níc th¶i: gåm tr¹m b¬m th¶i (nhµ b¬m vµ m¸y
b¬m), bÓ hè ga (hót) ®îc x©y g¹ch m¸c v÷a 50 vµ hÖ thèng ®-
êng èng hót vµ dÉn x¶ ra s«ng (®êng èng ch«n ngÇm díi lßng ®-
êng).
Cöa x¶ ®îc thiÕt kÕ x©y dùng: ®¸y thµnh r·nh x¶ x©y g¹ch, trªn
mÆt ®Ëy tÊm ®Ëy bª t«ng cèt thÐp. Tr¹m b¬m cã m¸y b¬m c«ng
suÊt 17m3/h ®êng èng thÐp + Ami¨ng dÉn níc x¶ 100mm, r·nh
x¶ cã kÝch thíc (15x0.5x0.4).
Ph¬ng ¸n x¶ níc th¶i: dïng m¸y b¬m ®Èy níc th¶i theo ®êng èng
ch«n ngÇm dÉn ra s«ng Th¬ng.
ChÕ ®é x¶ níc th¶i: chu kú th¶i lµ 24h, thêi gian th¶i lµ 3h.
Lîng níc x¶ th¶i: b×nh qu©n 1 ngµy ®ªm lµ 50m 3, lín nhÊt lµ
70m3/ ngµy (kÓ c¶ níc ma).
2. C¸c chÊt th¶i ®Æc trng cña C«ng ty cæ phÇn giÊy Hoµ
B×nh.
Ngµnh nghÒ kinh doanh: s¶n xuÊt, mua b¸n, xuÊt nhËp khÈu giÊy
®Õ vµ c¸c lo¹i giÊy, mua b¸n c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ d©n dông,
c«ng nghiÖp... S¶n phÈm chÝnh lµ giÊy ®Ð xuÊt khÈu víi c«ng
suÊt 1500 tÊn/n¨m. Nguyªn liÖu chñ yÕu lµ tre, nøa, vÇu... Nhiªn
liÖu chñ yÕu lµ h¬i ®èt mua cña c«ng ty §¹m vµ dÇu FO.
- C«ng nghÖ s¶n xuÊt: Quy tr×nh kiÒm l¹nh, ®îc m« t¶ kh¸i qu¸t
nh sau:
+ C«ng ®o¹n chÕ biÕn nguyªn liÖu: Tre, nøa, vÇu... ®îc b¨m
nhá sau ®ã ®îc ng©m Xót NaOH 50%, sau 7-8 ngµy ng©m ñ, röa
nguyªn liÖu ®a ®Õn c«ng ®o¹n nghiÒn.
+ C«ng ®o¹n nghiÒn liÖu: Sau khi ®îc ng©m, ñ, röa liÖu ®îc
®a qua c¸c cÊp nghiÒn tõ nghiÒn th«, ®Õn nghiÒn tinh ®¶m b¶o
bét ®ñ mÞn nh quy ®Þnh.
77
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
+ C«ng ®o¹n xeo giÊy: Sau khi liÖu ®· ®îc nghiÒn ®¶m b¶o
tiªu chuÈn kü thuËt, ®îc b¬m lªn bÓ bét ®Ó t¸ch c¸c t¹p chÊt sau
®ã ®îc xeo thµnh c¸c tê giÊy.
+ C«ng ®o¹n sÊy giÊy: Sau khi xeo, tê giÊy ®îc ®a vµo hÖ
thèng sÊy. T¹i ®©y giÊy ®îc sÊy b»ng nguån nhiÖt gi¸n tiÕp vµ
®îc tÈy tr¾ng b»ng lu huúnh.
+ C«ng ®o¹n cuén giÊy: Sau khi sÊy ®¶m b¶o ®é kh« theo
yªu cÇu kü thuËt, giÊy ®îc quÊn thµnh cuén ®Ó nhËp kho nhê
ngµy xuÊt xëng.
2.1 §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng hÖ thèng c«ng tr×nh x¶ níc cña c«ng ty.
Níc th¶i cña c«ng ty ®îc thu gom, xö lý tríc khi ®em th¶i ra m«i
trêng.
C«ng tr×nh xö lý níc th¶i cña c«ng ty gåm 2 hÖ thèng:
- HÖ thèng xö lý thø nhÊt: c« ®Æc dÞch th¶i ®en tõ c«ng ®o¹n
chÕ biÕn nguyªn liÖu, ë ®©y dÞch ®en ®îc thu håi 100% ®em
®i c« ®Æc lÊy Lich Nhin ®Ó b¸n cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt Cãt Ðp
cña Thanh Ho¸.
- HÖ thèng xö lý thø hai: dïng c«ng nghÖ trung hoµ ho¸ chÊt (axit)
keo tô, l¾ng läc, hå ®iÒu hoµ sinh häc dïng ®Ó xö lý lîng níc th¶i
cßn l¹i ®îc th¶i ra tõ c«ng ®o¹n xeo giÊy.
78
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
HiÖn nay c«ng tr×nh xö lý níc th¶i vÉn ho¹t ®éng tèt vµ hiÖu qu¶.
Ngµy 15/9/2005 qua lÊy mÉu ph©n tÝch cña Trung t©m C«ng
nghÖ xö lý m«i trêng Bé t lÖnh ho¸ häc kÕt qu¶ níc th¶i cña c«ng
ty ®¹t TCVN 5945-1995 cét B.
C¸c sè liÖu ®îc sö dông ®a ra tham kh¶o vµ ph©n tÝch trong b¸o
c¸o nµy ®îc lÊy tõ kÕt qu¶ quan tr¾c m«i trêng cña “ Trung t©m
tµi nguyªn vµ m«i trêng trêng §¹i häc Quèc gia Hµ Néi”, “Tr¹m khÝ
tîng thuû v¨n B¾c Giang”, “KÕt qu¶ quan tr¾c cña Trung t©m
C«ng nghÖ xö lý m«i trêng-Bé t lÖnh ho¸ häc”, kÕt luËn thanh tra
cña “Së tµi nguyªn vµ m«i trêng- tØnh B¾c Giang”.
2.2 §Æc trng nguån níc th¶i vµ hÖ thèng c«ng tr×nh xö lý x¶ níc
th¶i
2.2.1 §Æc trng nguån níc th¶i:
Nguån níc th¶i ph¸t sinh ë hÇu hÕt c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt (ng©m, ñ, nghiÒn, xeo, níc sinh ho¹t). Trong níc th¶i cã chøa
bét giÊy, xelulo vµ c¸c s¶n phÈm ph©n huû cña nã, c¸c axit h÷u
c¬, c¸c kho¸ng chÊt...
79
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
KÕt qu¶ ph©n tÝch ë b¶ng 2 cho thÊy hÖ thèng xö lý níc th¶i cña
c«ng ty ®¹t kÕt qu¶. So víi TCVN 5945-1995 th× th«ng sè cña c¸c
mÉu níc th¶i sau khi xö lý x¶ ra s«ng cña c«ng ty cã nång ®é ®¹t
tiªu chuÈn m«i trêng quy ®Þnh.
80
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
c¸c kho¸ng chÊt... Níc th¶i ë c«ng ®o¹n nµy chñ yÕu lµ chÊt bét
mÞn xenlulo.
81
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
C¶ 2 c«ng ty trªn ®ªu x¶ níc th¶i ra s«ng Th¬ng.
B¶ng: §Æc ®iÓm khÝ hËu, chÕ ®é thuû v¨n thµnh phè B¾c giang.
th¸ng chØ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
tiªu
NhiÖt ®é 1 1 18.3 2 27 28.7 28.1 28.3 27.3 236 2 1
TB (oC) 7.6 8.7 5.5 3.2 9.4
Lîng ma 63 4 112. 11 200 205. 433. 293. 187. 147. 2 20
TB (mm) 4.4 3 8 1 5 6 9 1 6.3
§é Èm TB 80 86 86 89 85 85 87 86 85 82 81 82
(%)
Sè giê 56 45 33 82 180 185 182 179 173 186 15 11
n¾ng TB 0 0
(h)
82
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
D©n sè c¬ së h¹ tÇng, ho¹t ®éng cña d©n sinh, kinh tÕ x· héi
trong khu vùc:
+ Tæng d©n sè: tp B¾c Giang 102.140 ngêi
Phêng Mü §é: 5.500 ngêi
+ §Êt: tp B¾c Giang 3.049 ha, phêng Mü §é 159 ha
Quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ trong khu vùc x¶ níc th¶i
vµo nguån tiÕp nhËn: ®ang triÓn khai theo kÕ ho¹ch cña thµnh
phè, cã c¸c c«ng ty TNHH hoÆc c«ng ty cæ phÇn ®ang x©y dùng
c¬ së vËt chÊt nh nhµ xëng, cöa hµng… cßn c¸c xÝ nghiÖp cò vÉn
ho¹t ®éng b×nh thêng.
3.1.3 C¸c c¬ së cïng x¶ níc th¶i vµo s«ng Th¬ng (b¸n kÝnh
kho¶ng 1 km):
+ C«ng ty ph©n ®¹m vµ ho¸ chÊt Hµ b¾c: s¶n xuÊt ®¹m
urª, NPK vµ mét sè s¶n phÈm phô tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®¹m nh:
CO2, S, O2… Doanh nghiÖp nµy x¶ nwocs th¶i vµo s«ng Th¬ng ë
c¶ 2 vÞ trÝ ®Çu vµ cuèi nguån so víi vÞ trÝ x¶ cña c«ng ty Hoµ
b×nh. C«ng ty ph©n ®¹m vµ ho¸ chÊt Hµ B¾c cã lu lîng x¶ b×nh
qu©n mét ngµy ®ªm kho¶ng 190.000 m3.
83
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
+ C«ng ty Hoa mü – n»m c¸ch s«ng Th¬ng kho¶ng 500 m
(T©n Yªn- B¾c giang). S¶n phÈm chÝnh c¶u c«ng ty lµ giÊy ®Õ
víi c«ng suÊt 1500 tÊn/n¨m. C«ng ty nµy còng x¶ níc th¶i vµo s«ng
Th¬ng, vÞ trÝ x¶ c¸ch vÞ trÝ x¶ cña c«ng ty Hoµ b×nh kho¶ng 1
km vÒ phÝa cuèi nguån. Lu lîng x¶ b×nh qu©n mét ngµy ®ªm lµ
100 m3.
VÒ chÊt lîng níc th¶i cña 2 c«ng ty nµy: Theo kÕt qu¶ thanh tra
th¸ng 9/2005 cña Së tµi nguyªn vµ m«i trêng B¾c giang th× chÊt
lîng níc th¶i cña 2 c«ng ty nµy ®Òu ®¹t TCVN 5945-1995 cét B.
+ C«ng ty cæ phÇn giÊy Hoµ b×nh (s¶n xuÊt giÊy vµng m·
§µi loan).
+ C«ng ty giÊy viÖt nga: s¶n xuÊt giÊy néi ®Þa.
+ C«ng ty rîu bia níc gi¶i kh¸t HABADA…
C¸c c¬ së trªn ®Òu lµ nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt, níc th¶i cã ¶nh hëng
®Õn m«i trêng, cïng x¶ níc vµo nguån tiÕp nhËn níc th¶i (s«ng
Th¬ng).
4.§¸nh gi¸ t¸c ®éng viÖc x¶ níc th¶i vµo nguån níc
ChÊt lîng níc th¶i x¶ vµo nguån níc ®¶m b¶o theo TCVN 5945-
1995.
84
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
85
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
B¶o dìng, söa ch÷a, n©ng cÊp thiÕt bÞ xö lý ®Ó c¸c thiÕt bÞ nµy
ho¹t ®éng tèt, ph¸t huy ®îc t¸c dông trong viÖc xö lý, níc sau xö
lý ®¹t tiªu chuÈn B-TCVN.
Dù trï kinh phÝ vµ thêi gian thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¶m thiÓu «
nhiÔm nguån níc th¶i: dù trï kinh phÝ 50.000.000 ®
5.1.2 ch¬ng tr×nh quan tr¾c vµ kiÓm so¸t níc th¶i vµ nguån tiÕp
nhËn:
Quan tr¾c quy tr×nh vËn hµnh xö lý níc th¶i.
Quan tr¾c chÊt lîng níc tríc vµ sau xö lý.
Quan tr¾c chÊt lîng nguån níc tiÕp nhËn t¹i vÞ trÝ x¶ th¶i.
86
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
5.2.2 Ch¬ng tr×nh quan tr¾c kiÓm so¸t níc th¶i vµ nguån tiÕp
nhËn:
+ §Ó ®¶m b¶o chÊt lîng níc x¶ c«ng ty x©y dùng quy tr×nh
vËn hµnh hÖ thèng xö lý, thêng xuyªn kiÓm tra quan tr¾c viÖc
vËn hµnh c¸c hÖ thèng xö lý nµy ®¶m b¶¬ ®óng quy tr×nh
vËn hµnh ®· ®Æt ra.
+ Theo ®Þnh kú c«ng ty tæ chøc quan tr¾c chÊt lîng níc th¶i
tríc vµ sau khi xö lý ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña hÖ thèng xö lý,
vµ kÞp thêi ®a ra biÖn ph¸p khi hÖ thèng xö lý kh«ng ®¶m b¶o
yªu cÇu xö lý nh kÕ ho¹ch.
+ Theo ®Þnh kú, c«ng ty tæ chøc quan tr¾c níc th¶i vµ nguån
tiÕp nhËn níc th¶i ®Ó kÞp thêi xö lý khi kÕt qu¶ quan tr¾c cho
thÊy chÊt lîng níc th¶i vµ nguån tiÕp nhËn kh«ng ®¶m b¶o tiªu
chuÈn nh yªu cÇu ®Æt ra.
87
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
V. Phô lôc
1. C¸c m¸y giÊy cña c«ng ty giÊy T©n Mai
M¸y giÊy sè 1
M¸y giÊy sè 2
88
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
M¸y giÊy sè 3
89
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
90
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
2.3. Tµi liÖu híng dÉn gi¶i ph¸p c¶i thiÖn m«i trêng cho lµng nghÒ
t¸i chÕ giÊy.
TS. §Æng Kim Chi_ ViÖn Khoa häc vµ C«ng nghÖ M«i trêng
NXB Khoa häc Kü thuËt
2.4. Kü thuËt Xenlulo vµ giÊy
TS. §inh C«ng Tr¸ng
NXB Khoa häc Kü thuËt
2.5. Qu¶n lý m«i trêng trong c«ng nghiÖp bét giÊy vµ giÊy
ViÖn Khoa häc vµ C«ng nghÖ M«i trêng
2.6. C¸c trang web tham kh¶o
Paperrecycles.org
irv.moi.gov.vn
lamdong.gov.vn/congnghe
Trang web cña së khoa häc vµ c«ng nghÖ thµnh phè Hµ Néi
lantabrand.com
ciren.gov.vn
Tan Mai Paper Join Stock Company Web Site
...
môc lôc
Trang
i. më
®Çu..................................................................................................
..................2
91
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
1. T×nh h×nh thÕ
giíi.........................................................................................2
2. VÊn ®Ò sö dông giÊy t¸i
chÕ.........................................................................3
3. C¸c lo¹i sîi t¸i
sinh......................................................................................5
92
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
9. Qu¸ tr×nh gia c«ng giÊy vµ ¶nh hëng lªn tÝnh chÊt
giÊy...........................34
II. C«ng nghÖ s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ ë ViÖt Nam
(c«ng nghÖ s¶n xuÊt ë c¸c lµng nghÒ)
.................................49
1. C«ng nghÖ s¶n giÊy vÖ sinh, giÊy ¨n vµ vµng
m·.................................................49
2. C«ng nghÖ s¶n xuÊt b×a
carton.............................................................................51
3. C¸c chÊt th¶i ë lµng nghÒ khi sö dông nguyªn
liÖu..............................................52
4. Xö lý thu håi x¬
sîi..............................................................................................53
93
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
III. øng dông trong ®êi sèng, c¸c s¶n phÈm ®îc lµm tõ giÊy t¸i
chÕ.....................57
1. øng dông trong ®êi
sèng......................................................................................57
2. BiÕn r¸c thµnh v¨n phßng
phÈm...........................................................................57
3. S¶n xuÊt giÊy tõ carton phÕ
liÖu...........................................................................60
V. Phô
lôc.....................................................................................................
............73
1. C¸c m¸y giÊy cña c«ng ty giÊy T©n
Mai..............................................................73
2. C¸c tµi liÖu tham
kh¶o..........................................................................................75
94
C«ng nghÖ
s¶n xuÊt giÊy t¸i chÕ
95