TP CH PHT TRIN KH&CN, TP 9,S 4-2006

NH GI CC TC NG NH HNG TI CHT LNG NC VNG NUI TM CN GI.

L Mnh Tn Trng i hc Khoa hc T nhin, HQG-HCM
(Bi nhn ngy 24 thng 11 nm 2005, hon chnh sa cha ngy 19 thng 04 nm 2006)

TM TT: Vic pht trin nui trng thy sn ti Cn Gi, c bit l ngh nui tm xut khu trong nhng nm gn y tr thnh mt ngnh kinh t quan trng, gp phn xa i gim ngho, nng cao i sng cho rt nhiu h dn trong vng. Tuy nhin, ngh nui tm nc l v ang bc l cc tc ng tiu cc ti sinh thi vng ven bin. Hin tng nui tm hng lot, khng c quy hoch tng th v c th, khng tun th theo cc bin php k thut cng nh tnh cng ng ca b con cha c ng b lm cho mi trng nc b nhim nghim trng, dch bnh bng pht, nh hng ti sn lng cng nh i sng ca ngi dn. Trc thc trng , nghin cu ny s nh gi tng th cc tc ng ni vi v ngoi vi nh hng ti cht lng nc vng nui tm Cn Gi, m ra kh nng trong vic ci thin mi trng nc trong khu vc. 1. GII THIU
Trong qu trnh nui tm, mi trng nc c nh hng rt ln n sn lng v cht lng tm nui. Phn ln cc bnh tm u c ngun gc t mi trng m tm sinh sng. Hin nay cht lng nc vng nui tm Cn Gi ang b gim st nghim trng gy tht thu ln trong mt lot cc nm qua. Bi nghin cu ny gm c 2 phn chnh nh sau: - nh gi cc hot ng ni vi ca hot ng nui tm nh hng ti cht lng mi trng nc trong khu vc. - nh gi cc hot ng ngoi vi ca hot ng nui tm nh hng ti cht lng mi trng nc trong khu vc.

2. NH GI CC TC NG NH HNG TI CHT LNG NC VNG NUI TM CN GI 2.1.nh gi cc tc ng ni vi ca hot ng nui tm nh hng ti cht lng mi trng nc trong khu vc: 2.1.1.Tc ng ca mi trng t v k thut x l nn t n cht lng nc trong cc ao nui
Cn Gi l vng t chu nh hng ca ch bn nht triu, do trong vng c s hin din ca cc loi t phn v t phn mn c bit l loi t phn tim tng. i vi vng t b nhim phn nng, vic phi y ao s dn n hin tng mao dn, lm phn t bn di chuyn ln b mt, pyrit (FeS2) trong t c iu kin tip xc vi khng kh v pht trin thnh phn hot ng khi gp oxi. Hu qu l khi nc cp vo ao nui sau vi ngy s xut hin lp phn st vng (do oxi ha Fe2+ Fe3+) ph khp y ao. Qu trnh oxi ho st sulphua trong t chua phn sn sinh ra axit H2SO4. Axit ny c gii phng vo nc khi thiu CaCO3 l nguyn nhn lm cho pH ca nc trong m h thp cc , nh hng ti lng khong vt trong t, lm mt cn bng trong h thng carbonat, gii phng kim loi nng v c t vo trong nc, dn n tnh trng thiu ngun thc n t nhin ca tm, hu qu l lm cho tm chm pht trin hay khng lt v c. Ngoi ra, cc ion Fe3+, Al3+ sinh ra trong qu trnh ny s gy kh khn cho vic gy mu nc. Khi ngi nui tm bn phn gy mu nc u v nui (ur, ln) th phn ln s b cc ion Fe3+, Al3+ hoc lp phn y ao hp th nn khng phng thch c vo mi trng nc. Trong ao c s mt cn i gia t

Trang 77

Science & Technology Development, Vol..9, No.4 - 2006

l m v ln, do khng dinh dng cho to pht trin v kh gy mu nc. Vic bn vi cng khng thun li do vi b lp phn y ao gi li, lm cho vic nng pH ln kh khn. Bn cnh , lp phn tim tng cn lm gim hiu lc ca chlorine khi st trng nc, v vy i vi c im ca loi t ny ta nn tng hm lng ca chlorine. Ngoi ra, lp t y m trong qu trnh o ao nui s c s dng p , khi lp t ny phi trong khng kh to nn lng phn ng k. Ma ln s lm cho phn ra tri xung m. c xy dng t t phn th s pht trin ca cy c bao ph mt rt chm, khin cho s xi mn thm mnh lit. iu s tn cng bo dng v vn chuyn trm tch ra ngoi m nui. Thm vo , do qu trnh oxy ha, axit sunfurit cng vi st v nhm hot tnh di xung m cng vi t xi mn lm nh hng xu ti cht lng nc. i vi cc ao c, cng tc ci to ao, nht l x l nn y ao cn c quan tm ng mc. y c xem l phn k thut c tnh cht quyt nh trong qu trnh nui tm. Vic lm ny c tc dng lm gim lng kh c nh NH3, H2S, CH4 cng nh cc mm bnh tch t trong y ao v trc. Nu vic ci to ao khng tt, m nui tm s din bin theo chiu hng c hi, sn lng tm s thp dn, i n thoi ha v hoang ha. Mt khc, nu sau mt v nui tm m khng rt nc, khng no vt, bn vi, phi y, hoc ao nui lu ngy b hoang khng ci to vi mc nc trong ao thp (<30 cm) vo ma kh s to iu kin tt cho to y pht trin. S pht trin ca nhiu th h to chng cht ln nhau lm cho y ao c mt lp ph mu xanh lam en. Nu ci to ao khng k, khi ly nc vo ao, cc lp to cht t y ao b bong trc ni ln lin tc y khp mt ao, gy tr ngi cho s pht trin ca tm mi th. Cc bao c hnh thnh kh lu nhng khng c k hoch duy tu bo dng s tr nn lng lo, vic r r l khng th trnh khi. H thng sc kh oxi v h thng cnh qut nc nu khng lp t ng cch cng lm cho oxi xung su bn di lp bn y, y cng l tc nhn lm cho phn tim tng tr thnh phn hot ng, lm gim cht lng nc ao nui nh hng n qu trnh sinh trng v pht trin ca tm hoc lm cho tm cht. Hn na, y ao c su khng ng b s khng pht huy c tc dng ca qut nc. Nu phn y ao c mc nc <0,8m th qut nc s xi mn y ao mnh v nc s b c. Nu phn y ao c mc nc >1,2m th nh hng ca qut nc n y ao s b hn ch do cc cht bn lng t s khng c cun i mt cch trit . Tm li, khu chun b t v k thut x l nn t c tc ng ln n cht lng nc trong ao nui tm. 2.1.2.Tc ng do s dng ho cht v thc n nui tm Trong qu trnh nui tm phn ln lng thc n m ngi ta dng cho tm n rt giu thnh phn m, trong qu trnh chuyn ha mt phn c thi ra t phn, cn mt phn thc n d tha b phn hy l nguyn nhn gy nhim bn ngun nc trong ao nui, gy hin tng ph nhng. y l iu kin rt thun li cho cc loi to c, cc loi k sinh cng nh cc loi vi sinh vt gy hi cho tm pht trin, t hnh thnh cc dch bnh nguy him nh bnh vi khun pht sng, bnh m trng, bnh co thn, bnh v trng lm gim nng sut v cht lng ao tm hay gy tht thu ton b ao tm nu khng khng ch kp thi. Ti mt s ao nui, ngi ta thng cho tm n thc n ti sng nh c, nhuyn th, trng nghin, tm con cha n ht c m cn to iu kin cho vi sinh vt gy bnh, c hi pht trin, v tnh ph v c cu sinh thi nc ao. Trong ao nui tm cn c cha mt t d lng ca cc cht khng sinh, dc phm, thuc tr liu v kch thch t. Do thiu kin thc v k thut nui thy sn nn ngi nui tm dng khng sinh ba bi khi tm b bnh, trn vo thc n cho tm n. Cc loi khng sinh thng dng l khng sinh dng cho th y nh tetracydin, penecilin, streptonycine vi liu lng s dng khng c hng dn c th. Vic s dng khng sinh gy nn sc chng chu thuc vi sinh vt v c vt trong m ca k ch. Cc khng sinh thng c s dng iu tr bnh, nhng khng dit c tn gc vn . Ngoi ra, vic iu tr bng khng sinh v

Trang 78

TP CH PHT TRIN KH&CN, TP 9,S 4-2006

ha cht, c bit khi dng qu nhiu ha cht s tiu dit phn ln cc vi khun c li trong nc ao, ch khng ch cc vi khun gy bnh. Cc khng sinh v ho cht khng th s dng phc hi s suy gim cht lng nc v mi trng sinh thi. Lng ha cht m ngi s dng bn phn gy mu cho nc, iu chnh pH, nhit nu khng c qun l tt, s dng hp l s gy tc ng rt ln n vi mi trng nui tm. Vic s dng thuc iu tr v ho cht gy tc ng bt li i vi sinh vt ph du v sinh vt y do nh hng c t sinh thi hc ca chng. Bn vi qu nhiu lm tng pH, tng kim trong ao, t lm tng tnh c ca NH3 v lm tm kh lt v. Thm vo , nc thi ra ngoi mang theo mt lng ln hp cht nit, photpho v cc cht dinh dng khc, gy nn s siu dinh dng v rng dinh dng, km theo s tng sc sn xut ban u v n r ca vi khun. S c mt ca cc hp cht carbonic v cht hu c s lm gim xy ho tan v tng BOD, COD, sulfit hydrrogen, ammoniac v hm lng methan trong vc nc t nhin. Thng qua vic nghin cu ba m hnh nui tm Cn Gi cho thy mt nui m hnh nui cng nghip v bn cng nghip cao hn mt m hnh nui tm rung la nn lng thc n d tha cng nh cht bi tit cng nhiu hn. Kt qu phn tch hm lng COD, BOD5 cc ao nghin cu rt cao. m hnh nui tm rung la, hm lng COD cao nht vt ngng 5 ln so vi hm lng COD thch hp ca tm ( Ao s 1), nhng COD m hnh nui tm bn cng nghip th hm lung COD vt ngng 7 ln ( Ao s 7 ), cn m hnh nui tm cng nghip hm lng COD vt ngng n 10 ln ( Ao s 5 ) .
Bien ong COD theo thi gian nuoi
120

100

80 C O D(m g/l) ao 1 60 ao 2 ao 3 40

20

0 0 7 15 40 56 64 67 73 83 86 89 91 97 102 110 thi gian nuoi (ngay)

Hnh 1. Bin ng COD ca loi hnh nui tm rung la theo thi gian nui
Bien ong COD theo thi gian nuoi
160 140 120 100 COD (mg/l) 80 60 40 20 0 0 4 29 39 47 48 51 61 69 71 75 78 81 82 88 92 100 109

ao 4 ao 7 ao 8 ao 9

thi gian nuoi (ngay)

Hnh 2. Bin ng COD ca loi hnh nui tm bn cng nghip theo thi gian nui

Trang 79

Science & Technology Development, Vol..9, No.4 - 2006

Bien ong COD theo thi gian nuoi

250

200

C O D(m g /l)

150

ao 5 ao 6 ao 10

100

ao 11

50

0 0 17 38 49 59 61 65 67 71 86 88 91 94 109

thi gian nuoi (ngay)

Hnh 3.Bin ng COD ca loi hnh nui tm cng nghip theo thi gian nui

2.1.3.Tc ng ca bn y Sau mi v nui do lng cht n d tha, cht thi ca tm tch t y ao s to thnh mt lp mn b hu c. y chnh l ni cha nhiu tc nhn gy bnh v sn sinh ra mt s kh c. Chnh nhng tc nhn trn khng nhng lm nh hng n qu trnh pht trin ca tm m cn tc ng lm suy thoi lp t y ao nui tm. Lp bn y ao ny thiu xy v cha nhiu cht nguy him nh ammonia, nitrite, hydrogen sulfide lm tm b cng thng, th hin qua vic km n, mc tng trng gim, d b mc bnh do vi khun v dn n vic tm cht hng lot. Bn y sinh ra trong qu trnh nui sau mi v canh tc khng c x l m ch ht ln trn b mt thnh ao nui v kh t nhin do gy ra mi hi thi hu c nng nc trong thi gian kh di. Trong t c nhiu mn b hu c, qu trnh phn hy cht hu c s to ra mt s kh c nh NH3, chlorine khi s dng s tc dng vi NH3 cho ra cc loi cht c tn lu rt lu trong mi trng v rt c hi cho sinh vt. Lng bn c ht ra khi ao sau mi v nui kh ln. Mt d c nhng vn bn c th cm vic thi bn ra knh rch nhng huyn vn khng th x pht cc trng hp vi phm do cha c cc gii php v khu cha v cng vic vn chuyn mt lng bn kh ln nh th rt kh khn. V th trong khi cha c cc dch v cn thit cho b con th vic thi b bn tri php vn tip tc din ra gy nhim nghim trng. 2.1.4.Tc ng ca bnh tm v tm cht n cht lng nc Hu ht tm nui b cht l do nn y ao b nhim bn nng v cht lng nc xu. H qu l khng ngng cung cp vo ao nui cc loi kh c. S ha tan kh c tuy khng t ngng gy cht tm nui nhng s rt c hi do to ra cc stress v lm gim sc khng bnh tm nui. S lan nhim nhanh v tc thi ca cc mm bnh nh vi khun, vi rt v nguyn sinh ng vt trong ao cng lc vi s xut hin hin tng nhim bn trong ao thc y qu trnh ly lan dch bnh. Mt s bnh thng gp trong nui tm bao gm: - Bnh truyn nhim do virut, vi khun, nm; - Bnh k sinh trng; bnh do dinh dng; - Bnh do mi trng; - Sinh vt hi c tm. Nhiu nghin cu cho thy tc nhn chnh gy bnh dn n tm cht l do virus, vi khun c xem l yu t cng hng. Bnh din ra trong mi tng tc gia s bin ng kh ln ca mi trng ao nui v s pht trin ca mm bnh trn tm nui. Trong khi nui tm, phn ln b con th mt qu dy, trong khi ao nui khng c ci thin, mi trng nc Trang 80

TP CH PHT TRIN KH&CN, TP 9,S 4-2006

nhim. B bao nh v b r r khng m bo ngun nc. Nhiu h nui khng lm ao lng, khng c knh ly nc v thot nc ring bit. Nh vy, khi mi trng bin ng s lm cho tm b sc v cht. Cc bin php k thut ci to ao thng thng, ngay c vic dng ao tr lng v s dng chlorine trong dit trng ao xem ra cn nhiu hn ch do hu qu ca vic tn ng cht hu c v mm bnh ca v nui trc. Thc t cho thy mc d va mi ci to ao xong nhng s lng vi khun hiu kh sinh H2S v nhm Vibrio sp. hin din trong nc v bn ao kh cao, k c s xut hin ca cc chng vi khun gy bnh cho tm. Nguyn nhn gy bnh cho tm c xc nh nhng s lin quan ca n n cc ch tiu mi trng, ma v, ngun nc nui, nn y vn cn l vn tn ti cha gii quyt c trong cc th nghim. Do trong thc tin sn xut, vic nui tm vn cn ph thuc thin nhin. Ngoi ra, tm sng trong mi trng nc thi sinh hot, nc thi ca cc chung tri chn nui gia cm gia sc, nc thi ca cc nh my, x nghip cng nghip phn ln c mang cc vi khun gy bnh l, bnh ng rut, bnh st pht ban Do cn c mt ch kim dch nghim khc trnh tn tht cho b con cng nh sc khe ngi tiu dng. Bnh tm thng bng pht vo trc v sau tt m Lch, tc l t thng 10 n thng 2 nm sau, do mc d iu kin mi trng cho php th tm nhng b con theo khuyn co ch bt u nui t thng 2, 3 v kt thc mun nht vo thng 9, cn nui 2 v hay 1 v trong nm th cn ty thuc vo iu kin t nhin tng x. Ni tm li, gii php c bn ngn nga s pht sinh dch bnh l phi qun l v duy tr cho c s n nh cht lng nc tt trong ao nui cng nh cc iu kin ti u cho nn y ao nui.

2.1.5.Cc tc ng khc Trong cc vng nui tm ti Cn Gi, cng tc quy hoch nui trng thy sn c lm cha y , vng nc nui tm khng c quy hoch tng th v c th, khng c h thng cp thot nc ring, vic u t xy dng c s h tng vn cn qu thp so vi nhu cu, cha quan tm nhiu n vic x l cht thi. Cng v thiu quy hoch nn vic nui tm thng pht trin mt cch t pht v t, quy m v phng thc nui cng rt a dng, ch yu ch trng vo m rng din tch nn y mi trng nui tm vo tnh trng kht nghit, tng nguy c gy bnh cho tm. Do thiu h thng thy li hp l hoc h thng x l cht thi lm cho cht lng nc trong ao nui bin i theo chiu hng xu, dn n hin tng thi ao, lo ha ao nui v sau mt s nm s dng, nng sut nui gim ng k. Trong thc t, a s cc ao nui khng s dng ao lng, do ngun nc t mi trng t nhin c a trc tip vo ao nui khng qua x l. Nhng bin ng mi trng nh chua, mn trong nc tng hoc gim t ngt s gy sc v lm cht tm. T l din tch ao cha, ao lng v ao x l nc thi nu c th cn qu thp, ch bng 5 7% din tch nui, trong khi cc nc trong khu vc t l ny l 25 30%, thm ch c th ln ti 40%. (CENTEMA, 2004). 2.2.nh gi cc tc ng ngoi vi ca hot ng nui tm nh hng ti cht lng mi trng nc trong khu vc 2.2.1.Tc ng ca thu triu v xm nhp mn n cht lng nc vng nui tm
Cn Gi l ni giao lu v chuyn tip gia 2 khu h sinh sinh vt nc ngt v nc bin, mc nc vng ny giao ng ln xung nhp nhng theo tc ng ca triu ngoi bin v lu lng nc t thng lu sng Si Gn- ng Nai. i vi cc loi tm bin, mn thch hp sinh sng v pht trin l t 15 25, v vy nu ao nui tm c mn qu thp (<10) hoc qu cao (>25) u khng thch hp cho ngh nui. mn cng nh hng lot cc yu t khc ca mi trng nc rt khng n nh theo thi gian v khng gian, s bin thin ny mang tnh chu k theo ma hoc v v theo nh hng ca thy triu: cc yu t nh kim HCO3-, cng, Ca2+, Mg2+ lun lun

Trang 81

Science & Technology Development, Vol..9, No.4 - 2006

bin ng t l thun vi mn ca nc, cc yu t ny to nn h m gi cho mi trng nc lun tr v trng thi trung tnh n nh. Ngi ta li dng vic ly nc thy triu qua h thng knh rch t nhin. V vy, vic dn nc c th c ly t ao nh n sang ao nh khc. y l mt iu kin rt thun li cho dch bnh ly lan. Hu ht cc ao m nui tm ly nc trc tip t knh rch t nhin, khng qua x l hoc h thng ao lng. Do , nhng bin ng v mi trng s c nh hng trc tip n con tm. Tm b sc l c hi tt cho cc loi bnh tn cng. Khng nhng th, b con nng dn vn cha c nhn thc y v vn bo v mi trng. Khi xut hin hin tng tm cht, ao c tm cht vn khng c x l m x thng vo h thng cp thot nc chung. Ch bn nht triu khng u cng nh hng khng nh n vic a cht thi t m nui ra bin. V vy, tuy nc c ra vo m nui nhng cht lng hu nh khng thay i. Hu qu l lm ngun nc b nhim bn nng v tng cng kh nng ly lan ca mm bnh ra cc m nui ca khu vc.

2.2.2.Tc ng ca ma, bc hi Trong nhng ngy ma nhiu, tm n rt yu, lng thc n d trong ao tng ln, ao mau bn, lng nc thay cho ao trong giai on ny cng tng ln rt nhiu. Nc c do t b ra tri t b bao l mt trong nhng nguyn nhn gy cho to cht v khng ti pht trin c. Ma nhiu lm cho mi trng nc trong ao nui bt n nh, oxi ha tan thng xung thp (3 5 ppm) v bin bin ng nhit ln. Trong nhng ngy p thp nhit i, khng c nng trong nhiu ngy lin tip lm cho to cht hng lot gy nhim bn hu c. iu ny to iu kin cho mm bnh pht trin, gy cc sc bt li cho tm nui, c th l lng tm hao ht rt ln trong giai on ny. Ngoi ra khi o ao nui tm, ngi dn thng dng t b o ln p thnh b bao xung quanh ao, m t chnh l phn tim tng chuyn sang phn hot ng, khi gp nc ma chng s c ha vo nc ma v chy ra xung quanh, c bit l nc ny chy xung ao nui pha di lm gim pH ca nc trong ao, pH ao nui thp v bin ng pH gia ngy v m nhiu. Nh chng ta bit, pH l yu t mi trng rt quan trng, nh hng trc tip cng nh gin tip ti s pht trin ca tm cng nh cc yu t mi trng khc, do s bin ng ca pH lm xo trn mi trng sng ang n nh ca tm. Nc ma chy vo trong ao cng lm gim mn v nhit , lm gia tng c trong ao do nc ma cun bn theo trong qu trnh chy vo trong ao. mn thp s lm cho tm sinh trng pht trin khng bnh thng. mn thp cn lm cho cng, kim thp. Ngoi ra, mn thp qu cng lm rong y pht trin nhiu, nh hng ti s pht trin bnh thng ca tm. Rong pht trin cn lm oxi gim thp vo sng sm gy thiu oxi. Khng gian hot ng ca tm v th cng gim. Cc loi rong c kch thc ln pht trin lm cho pH bin ng, c bit lm cho PH tng cao vo bui tra. kim tng lm mt cn i gia kim v cng. Ngoi ra rong cn lm cho nc trong, cc loi phiu sinh vt khng pht trin c lm thiu ngun thc n t nhin cho tm. Rong pht trin mnh khi cht s gy tch t cht hu c di y ao lm thi nc. Km theo tch t hu c v thi nc l hin tng mt s kh c gia tng. Lng bc hi cao gia tng mn trong ao. Lng bc hi cao nht thng xy ra vo thng 4 (173,2 mm/thng) v thp nht vo thng 9 (83,4 mm/thng). Bc hi cao lm tng nhu cu cung cp nc cho ao nui tm, lm tng cng trao i nc v gii phng cc cht nhim trong ao nui ra mi trng hoc ngc li. y cng l nguyn nhn gy ra dch bnh khi ngun nc khan him li cha nhiu mm bnh gy hi. 2.2.3.Tc ng ca vic thu hoch tm v x nc n mi trng nc vng nui tm
Qu trnh thay nc theo chu k con nc ca qu trnh nui tm din ra nh k vi lng nc thi thi ra ri thay bng ngun nc cp vo. Do vic nui tm ch yu da vo thy triu nn thng ch thay nc vo 2 t triu cng hng thng, v vy cht hu c lng ng trong ao ngy cng nhiu. Lng nc thi ra tin n rt nhiu ri ro ca dch bnh c th lan

Trang 82

TP CH PHT TRIN KH&CN, TP 9,S 4-2006

truyn cho c khu vc thng khng c cc ch ao tm quan tm x l trc lc thi ra mi trng sng rch. c bit nu y l ngun nc cc ao tm b nhim bnh th vn tht ht sc nguy him cho nhng ch h nui tm khc trong khu vc khi phi ly nc sng rch vo ao nui tm ca mnh. Qu trnh tho x nc khi thu hoch tm nui vo cui v nui vi lng nc thi trong ao nui thi ra kh trit , nhm thu hoch tm, v sinh ao hin nay cha c qun l cng nh x l theo yu cu bo v mi trng cho cho c h thng nui tm ven bin. Ngun thi ny ht sc nguy him, c bit nghim trng hn khi cc ao tm c dch bnh tm cht phi thu hoch tm khn cp. Cht nhim trong nc thi t cc ao nui tm l do thc n tm khng tiu th, cht thi ca qu trnh trao i cht v cc loi vi sinh vt khc. Nc x t cc ao nui tm thng c mi do s phn hy cht hu c v c mu do to v cc loi cht hu c khc. Cc hp cht ha hc khc nh khng sinh v cht chng nm, cc loi cht kh trng nc (cholorine, Formaline, Trichloroform, thuc tm,), ha cht hp th cht c hi (NH3, H2S), vitamin, thuc cha bnh tm, ha cht v sinh h cng gp phn vo lm nhim ngun nc. Cc ha cht trn mc d c tc ng tch cc ti qu trnh nui tm nhng li khng c kh nng t phn hy v lm tng hm lng kim loi trong nc. Vic nhim ngun nc nh vy khng nhng gy hu qu xu cho vic nui tm m cn nh hng n cc ngnh cng nghip khc.

2.2.4.Tc ng ca vic lan truyn nhim t thng lu v bin Vic lan truyn nhim t thng lu v bin c th to ra do cc nguyn nhn sau: - Lan truyn nhim t nc thi sinh hot v nc thi cng nghip - Lan truyn nhim t hot ng nui trng thy sn, chn nui - Lan truyn nhim t khai thc, vn chuyn du kh v hot ng ca tu thuyn - Lan truyn nhim do kim loi nng - Lan truyn nhim t mi trong mi trng nc - Lan truyn nhim t thuc bo v thc vt 3. KT LUN
Tm li, hot ng nui tm c nhng tc ng trc tip v gin tip, tch cc v tiu cc ln i sng cng nh mi trng t nhin ca Huyn Cn Gi. Tt c cc khu t chun b ao, lm t, cung cp thc n, s dng ha cht, thu hoch v x thi u to ra nhng bin i mi trng xung quanh ao nui tm. a s cc ao nui c mc nc thp, b khng gi nc tt, cng n gin, ao lng khng c hoc c cng khng c s dng ng cch. Do , vic qun l ngun nc, hn ch nhim mi trng v kim sot dch bnh gp rt nhiu kh khn. cng chnh l nguyn nhn lm cho mt lot cc v gn y tht thu gy kh khn ln cho b con nui tm Huyn Cn Gi. Vic nh gi tc ng ni vi ca k thut x l nn t, s dng ha cht v thc n nui tm, bnh tm v xc tm cht, tc ng ngoi vi ca thy triu, xm nhp mn, lan truyn nhim t thng lu v bin ti cht lng mi trng nc nui tm s gip chng ta c c s khoa hc a ra cc bin php qun l tng hp nhm ci thin v m bo an ton nc vng nui tm Cn Gi.

Trang 83

Science & Technology Development, Vol..9, No.4 - 2006

IMPACT ASSESSMENT TO THE WATER QUALITY AT CANGIO SHRIMP-FARMING AREA

Le Manh Tan University of Natural Sciences VNU-HCM ABSTRACT : In recent years, the development of nourishing aquatic product in Can Gio, especially in exporting shrimp-framing, has been the important economy to eliminate hunger, reduce poverty and improve life quality. However, shrimping-farming without general and systematical plans as well as obeying both technical method and asynchronous community made the environment polluted seriously, generated epidemic diseases and affected the product quantity as well as human life. Therefore, this research evaluates the internal and external effects to the water quality for nourishing shrimp in Can Gio, opening the ability in ameliorating water environment. TI LIU THAM KHO
[1]. i truyn hnh Cn Th, Chng trnh Bn nh chn nui, Mt s lu u ma v nui tm, Qun l sc khe tm nui, Cn Th, 2005. [2]. Nguyn Vn Hi, Mt s vn v k thut nui tm s cng nghip, NXBCN, Vin NTTS II, H Ch Minh, 2002 [3]. Nguyn Vn Khi, S tay nui tm bin, lin doanh VIETROSCO, H Ch Minh, 1990. [4]. L Mnh tn, Nghin cu cc yu t nh hng cht lng nc nui tm Cn Gi v xut bin php x l , ti NCKH cp thnh ph 2005 2006. [5]. Trung Tm Cng Ngh V Qun L Mi Trng CENTEMA, Hi tho bo co tin ti khoa hc, Nghin cu ng dng cng ngh x l cht thi trong cc vng nui tm tp trung, H Ch Minh, 2004.

Trang 84