Bo Chong - Ho Bieu Chanh

B Ch ng 1 www.hobieuchanh.
com
Ch ng
Bi u Chánh
I
Qua tháng m i m t, mùa m a ã d t r i, l i có ng n gió b t th i lao rao.

Bu i chi u, Sài Gòn, khí tr i mát m , làm cho con ng i t tr chí già u kh e
kho n trong mình, nên i ngoài ng ai c ng l cái v h n h t i c i.
Th mà, Chí Thi n, n m nay ã c 28 tu i, làm th ký toán cho m t hãng buôn
nt i ng Kinh L p, úng 7 gi t i, th y trong hãng b c ra, b i ch m rãi, m t
mày bu n hiu, d ng nh th y ti c r hãng óng c a s m không cho th y làm vi c thêm
a. Tay ôm m t cu n sách v i m t t nh t báo, th y th ng th ng i l i ng Pelerin
ón xe autobus mà v a Kao. B c lên xe th y ng i d i ng n èn n sáng tr ng, m
nh t báo ra mà xem, không ngó k qua ng i l i hai bên ng, mà c ng không ý
n nh ng k i trên xe.
i a Kao xe ng ng, th y x p t nh t trình r i b c xu ng tránh xe kéo, xe máy
mà qu o lên ng Paul Bert. G n t i c n ph ch th y , th y th y con Sáu, là a con
gái, ng ng d a c t n mà ch i v i con th y, tên con Y n, n m nay ã c 6 tu i.
y gi th y m i x n b c, i ri t l i. Con Y n kêu ba r i ch y ón, ôm b p v
th y. Th y cu i xu ng, ôm m t con mà hun, a cu n sách v i t nh t báo cho con c m,
i n m tay d t con i vô nhà.
Trong nhà èn sáng tr ng, nh ng t tr c ra sau u v ng hoe, không nghe ti ng,
không th y d ng m t ng i nào h t.
Th y Thi n c t nón và h i con:
- Má con âu?
- Má nói má i Sài Gòn.
- i h i nào?
- i h i chi u.
Con Y n cu n sách v i t nh t báo lên cái bàn vi t, con Sáu s p l i v t ó cho
ngay ng n r i nói: Cô i h i n m gi . Cô nói cô i l y cái áo cô t may hôm tr c. Cô
bi u tôi nhà coi em .
Th y Thi n g t u r i th y i th ng vô b p. Trên b p l a c i t t h t, còn trên m t
ván nh g n ó thì n i, soong, chén a, bày b nghinh ngang. Ch Thình là ng i n u
n, c ng không có m t, l i nghe ti ng ch c i nói om sòm trong nhà b p m t bên ó.
B Ch ng 2 www.hobieuchanh.com
Th y Thi n tr lên r i vô bu ng thay i qu n áo. Cách ch ng bao lâu, th y nghe

Con Y n phía tr c la l n: Má v , má v .
Th y m c m t b mát b ng v i tr ng, v a b c ra thì th y v , là cô Oanh, c ng
a ng ng xe kéo tr c c a.
Cô Oanh tr ti n xe r i i vô nhà, tay cô ôm m t gói nh mà l n, gói b ng gi y
tr ng l i có bu c dây .
Th y Thi n ngó v và c i h i:
- Mình i l y áo ph i hôn?
- , tôi h n v i ch Tuy t t i nay i d cu c d y n d i dinh Xã Tây v i ch , nên
ph i l y áo m i v mà m c, ch áo nhà cái nào c ng c mèm, b n coi sao c. Nè, áo
i h may thi t khéo, tôi m c th cho mình coi nghe hôn. Thi t th may bây gi h
n m c là áng l m.
Con Y n ng chàng ràng m t bên, mà cô Oanh không thèm ngó t i con, lo c i
áo l a tr ng ng m c trong mình ó ra, r i soi ki ng và m c cái áo m i vô.
Th y Thi n b c t i n m tay con, d t i l i cái gh canapé g n bàn vi t mà
ng i, r i cha con ngó cô Oanh m c th áo m i. Cái áo hàng màu thi c may theo ki u kim
th i, có thiêu bông xanh, kích th c v a v n, cô Oanh b n sát trong mình, cô làm cho t
rõ cái vóc xinh p c a cô, ng c n , l ng eo, ít tròn, tay nh .
Cô Oanh h i ch ng:
- Mình coi tôi m c cái áo màu n y p hay không v y mình?
- p l m. N c da mình tr ng, mình m c màu ó thì ph i r i.
- Còn mình nh m th coi th may v a hay không?
- V a l m.
- Khéo thi t ch , ph i không?
- , khéo thi t. Mình t áo mà có t may luôn cái qu n hay không?
- Có ch . Cái qu n còn trong gói kia. Bây gi ch em ng i ta b n b h t th y,
mình may có m t cái áo không, r i b n l n ch n nh nhà quê, coi làm sao c.
Cô Oanh ng ng m trong ki ng ã thèm r i day ra ngó ch ng mà c i, khí s c
hân hoan, m t mày th t là t i t t.
Th y Thi n ngó v , th y c ng vui v , trong lòng ã quên h t các s m t nh c
trong hãng c ngày v a qua, mà c ng không thèm t ng t i s m t nh c m i s t i m t
lát n a ây, ch ng n c m r i, v th y i ch i, con th y i ng .
Cô Oanh b n th áo m i r i cô th y làm v a ý, bây gi cô c i ra, v a c i v a nói
i ch ng:
- T i nay mình ngh vi t m t b a ng i ch i v i tôi nghe hôn mình.
- Ngh sao c. Phàm vi t ti u thuy t thì ph i vi t luôn luôn, t t ng m i liên

ti p, ch ngh r i nó t n, câu chuy n b i r i, làm sao mà hay cho c.
- i, hay d mà làm gì! Th vi t ti u thuy t ng ng báo, ta vi t l y có, mi n h
c cho vui thì thôi.
- Nói nh mình v y sao ph i! D u làm ngh nào c ng ph i d ng tâm m i c
ch . Thu nay ti u thuy t c a tôi ng báo c công chúng hoan nghinh, y là nh tôi
ng tâm, d ng trí nhi u l m nên m i c nh v y. N u tôi th y ng i ta yêu r i dãi
ãi, không vi t v n cho k , không s p chuy n cho k ch, c gi chán ngán, r i làm sao
mà kéo d lu n l i cho c.
- Mình c lo vi c gì âu hoài! i xem hát bóng, i d khiêu v ch i cho vui.
- Trong cu c ch i, m i ng i có m t ch thích riêng, ng i thích xem hát, ng i
thích nh y m, ng i thích á banh, ng i thích cá ng a, ng i thích t p l i, ng i
thích c sách. Ph n tôi thì tôi thích vi t ti u thuy t. T i cái óc c a tôi nó thích nh v y,
không th s a i c.
- i ph i h ng các thú vui c a i thì s s ng c a mình m i có ý ngh a, ch
ng mà l m d i bóng èn, bôi lem trên gi y tr ng t i ngày sáng êm thì s ng vô ích
quá.
- Sao l i vô ích. Tôi vi t ti u thuy t ng ng báo m i tháng c ng có c sáu
ch c ng b c ch .
- Nhi u d há!
- Tuy không nhi u, nh ng c ng nh nó ph thêm v i s l ng b y ch c ng
hãng phát, nên m y n m nay trong nhà m i kh i túng r i ó ch .
Con Y n n m tay ba mà nói: ba bi u d n c m n i ba. Con ói b ng r .
Th y Thi n g t u: , má x p áo r i s i .
Cô Oanh châu mày mà nói: Con qu Sáu nó làm gi ng gì âu mà nhà con nh
ói b ng nó không ch u l y c m cho con nh n v y kìa! Bi u ch Thình d n c m i cho
mau i thôi, m t chút n a r i b n mà x p gi ng gì, máng trên giá cho kh i có l .
Cô xách h t hai cái áo và gói qu n i vô bu ng, r i b n m t cái áo bà ba l a màu
ng mà i ra.
Con Sáu phía sau i lên nói: Th a, dì hai Thình s a so n d n c m d .
Cô Oanh nói: , bi u d n ri t i, tao n ba h t r i tao s a so n ng còn i d d
n ch . N u ch làm ch m ch tao tr ây, ch kh i tay tao:.
Cô kéo m t cái gh mà ng i r i l t ôi bông tai mà lau, l m b m nói v i ch ng:
- ôi bông tai h t nh xíu eo m c c h t s c. Mu n c p h t tr ng tr ng m t chút,
nói v i mình m y n m nay, mà mình làm l hoài.
- Tôi mu n s m cho mình l m ch , ng t vì ti n không có d tôi bi t làm sao.
- M t c p h t eo coi cho c ch ng b n n m tr m ch bao nhiêu.

- Mình nh l i coi có khi nào tôi có t i s b c ó hay không? N u tôi có mà không
m cho mình hãy trách tôi ch .
- H nói thì mình c than không ti n. Thôi thì b a nào tôi mua m t ôi bông m
tôi eo, ch eo xoàn mà h t nh quá nh con nít, coi k c c l m. Mà s m cb
còn thi u ôi giày ây n a.
- Mình có giày mà.
- Có mà nó c , mang coi không x ng v i b áo qu n m i ó ch .
- Mang t i u tháng r i s mua.
- T nhiên ph i mang ch sao. Bây gi tr r i, d u mu n mua c ng không
còn cái bóp n a, ch em ng i ta dùng bóp m i ng, còn tôi c m bóp ba ng,
coi hèn h quá.
- Bóp ng kh n, son ph n, ho c ng ti n chút nh c n gì ph i mua m c
ti n.
- Xài m c ti n coi m i sang tr ng ch .
- Sang tr ng hay không là t i mình, ch mình dùng có th gì nó làm mình sang
tr ng c. Ví nh m t tên xa phu may c trúng s r i mua xe h i mà i, cái xe h i có
làm cho nó sang tr ng c âu.
- Mình nói chuy n nghe x a quá! i nay h xài t t thì sang, b i gì ó
tr c con m t ng i ta ch h c th c hay là o c u không có hình th c, ai th y c
âu mà kính ph c.
Th y Thi n l c u.
Con Sáu ra th a cho ch hay c m ã d n r i. V ch ng th y Thi n ng d y d t
con i vô trong mà n c m.
II
ng hò gõ 9 gi . Th y Thi n ng ng i t i bàn vi t coi sách. Con Y n l i n m

trên gh canapé g n ó mà ch i. Th y ngó con v i c p m t vui v r i l y t nh t trình
mà a cho con. Con Y n d nh t trình ra coi hình, không nói m t ti ng chi h t.
Cách m t h i Con Y n h i: Má s a so n i âu v y má? Má không ng v i con
hay sao?
Cô Oanh áp: Má i ch i. Con nhà ng v i ba i nghe hôn; má i ch i m t
chút r i má v .
Th y Thi n day l i thì th y v b n b m i, u ch y láng m t, tóc b i sát ót,
t d i ph n thi t khéo, môi thoa son lòm, ch n mày v cong vòng, ch n mang giày
da màu xám cao gót, ng ng tr c cái t ki ng mà soi c mình r i ng m nghía. Th y
ngó v r i chúm chím c i, coi b th y c ý l m.
Cô Oanh day l i h i ch ng:
- Tôi b n nh v y mà i d d y n, mình coi tôi có thua sút h không?
- Không thua âu. Áo qu n ã t t, l i thêm mình có s c p n a, thì làm sao mình
thua c.
- S c c a tôi p l m hay sao?
- p l m.
- Ví nh có cu c us c p, tôi d u c hay không?
- c l m ch . Tôi ch c mình s t nh t.
- ng có tôi mà khen thái quá nh v y.
- Không. Tôi nói thi t ch không v âu.
Thi t cô Oanh p l m. Tuy n m nay cô ã c 25 tu i r i l i có m t a con mà
hình dung cô v n còn xinh t t nh gái m i l n lên, da m t cô còn th ng b ng l i tr ng ,
mi ng cô c i luôn, g ng m t sáng r nh tr ng r m, nh hoa n , l i thêm c p m t cô
có cái v h u tình, h cô ngó thì n ông con trai th y u ng tâm, lo n trí.
Cô m t l y cái bóp ra r i h i ch ng:
- M y gi r i?
- Chín gi m i phút.
- N u v y thì còn s m. Ch Tuy t h n chín gi r i ch m i ghé r c.
- Cô Tuy t có h a r c mình hay sao?
- Có, ch h a em xe h i l i r c tôi, r i khuya ch a tôi v .
- c v y thì ti n l m, ch khuya mà i xe kéo m t mình t d i dinh Xã Tây v

i trên n y ph i s ch .
- Không có sao âu mà s . Ch Tuy t h a khuya ch s a tôi v t i nhà.
Nghe ti ng xe h i ng ng ngoài c a, cô Oanh ngó ra thì th y cô Tuy t i vô v i
ch ng c a cô là Cao V n Hi n, g n 40 tu i, th ng gia trên ch Tân nh, v ch ng
c y ph c g n gàng theo ki u khiêu v .
Cô Tuy t v a b c vô c a v a h i:
- Ch Oanh s a so n r i ch a?
- R i, r chào anh ch Tôi ch anh ch nãy gi ây.
Th y Thi n cúi u chào cô Tuy t và b t tay chào Hi n r i m i ng i.
Cô Tuy t nói:
- Cám n. T i gi r i, tôi i ch . a, th y không i hay sao, nên không thay
?
- Th a, tôi i không c, m t mình v tôi i.
- T i sao th y i không c? i ch i ch .
- Th a, tôi m c làm vi c.
Hi n nói ti p:
- Tôi bi t mà Me - s Thi n m c lo vi t ti u thuy t ch gì.
- Ph i. Tôi m c vi t ti u thuy t.
- Th y vi t ti u thuy t thi t là hay. Tôi khen l m. Song tôi khuyên th y ph i vui
ch i chút nh v i anh em, ch làm vi c quá s mang b nh a, th y.
Cám n. Tôi bi t li u s c c a tôi.
- D u không ham ch i, nh ng m i tu n n th b y ho c ch nh t c ng ph i vui
ch i m t l n ng gi i trí và m r ng ng giao thi p. Rút trong hang hoài, anh em
ng i ta kêu mình b ng g u ch .
- Kêu b ng gi ng gì c ng c. nhà s ng i ta kêu g u, i ch i c ng s ng i
ta kêu mình b ng ng a v y.
Hai cô thúc i nên Hi n ph i b t tay t giã Thi n mà tr ra xe.
Cô Oanh theo v ch ng cô tuy t i r i, th y Thi n dòm l i thì th y con Y n ã
ng khò. Th y b ng nó vô gi ng r i qu t mu i, b mùng cho nó ng .
Ch Thình v i con Sáu c ng ng h t. Trong nhà v ng v im lìm. Th y Thi n bèn
ng i l i bàn vi t, l y gi y vi t s a so n vi t ti p ti u thuy t.
Cô Lý là n giáo s , c n ph khít m t bên th y Thi n c ng ng m t tu i v i cô

Oanh, nh ng mà cô ch a có ch ng l i nhan s c kém cô Oanh nhi u, cô b c nhè nh vô
a r i h i: Xe r c ch i âu v y anh?
Th y Thi n ngó l i th y cô Lý thì chào r i áp:
- V ch ng cô Tuy t r c nhà tôi i khiêu v ch i d i dinh Xã Tây.
- À! êm nay h bày cu c d y n. Em coi nh t trình th y h hô hào d quá, v y
mà em quên ch .
- Sao cô không i?
- ! Bao gi em n ch nh v y.
- M i cô ng i ch i.
- cho anh làm vi c ch .
- Tôi vi t ti u thuy t ch ch ng có vi c chi g p. T i b a nay nh m t i th b y, d u
không vi t c ng c. M i cô ng i nói chuy n ch i.
- Em s làm m t th i gi c a anh.
- Xin cô ch ng i.
Cô Lý bèn ng i xu ng gh canapé, m t bên bàn vi t r i cô h i:
- Ch Oanh i ch i, sao anh không i v i ch ?
- Tôi c ng nh cô, không a n m y ch nh v y.
- V ch ng n u i ch i thì ph i i v i nhau, còn nh không mu n i thì nhà h t,
ch sao ch i mà anh nhà?
- i nay n bà t do, n u h i âu mình c theo ó, thì h nói mình k m thúc
áp ch , vì v y tôi ít i ch i v i nhà tôi. ã v y mà cu c ch i ó nhà tôi thích, thì tôi
không thích. N u i theo thì tôi bu n l m.
- Anh nói ph i. n bà i nay nên cho h t do, ch n u n ông còn k m ch
nh l p x a thì không h p v i trình t n hoá. Tuy v y, mà theo ý em, quy n t do c ng
có gi i h n nh các quy n khác. Em s ng i mình ít h c nên không bi t gi i h n n
ch nào r i trèo leo ra ngoài vòng mà có h i.
- Cô bi t lo b o th phong hoá nh v y, cô làm giáo s thi t áng l m. Cô g n
tôi h n m t n m nay, qua l i nói chuy n ch i h ng ngày, có l cô bi t rõ tánh ý c a nhà
tôi. Tuy nó h c ít, nh ng nó th ng ch ng l m. Nó có m t t t mà thôi, là ham vui; h nó
nghe nói m t cu c vui ch i nào thì nó r n r c òi i cho c m i nghe. Còn tôi thì a
ng v , bình t nh, tôi không ch u n m y ch ông o n ào. Tôi ngh nhà tôi còn tr
tu i, thì tánh ham vui t nhiên h p v i tu i tr y. N u tôi b t nó i tánh ham vui c a nó
mà t p theo tánh a yên t nh c a tôi, thì t i nghi p cho nó, mà tôi c ng thành ra m t anh
ch ng áp ch . T i nh v y mà tôi cho nhà tôi thong th ng vui lòng nó.
- Ch i ch i m t mình nh v y anh không ghen hay sao?

- T i sao mà tôi ghen? Trong i n y tôi ch ng th ng ng i nào, ho c yêu v t gì
cho b ng v v i con tôi. Mà tôi bi t ch c v tôi nó th ng tôi l m, d u làm vi c gì, d u
i ch nào nó c ng không quên tôi c. V ch ng th ng yêu nhau nh v y thì có c gì
mà không tin b ng nhau mà ph i ghen?
- Mình có v t quí, mình bi t yêu chu ng, thì k khác h th y, h c ng yêu chu ng
nh mình v y. y v y, mình có v t quí mình ph i gi gìn, không nên h h ng cho
ng i ta n c p.
- V t không bi t nói, không bi t xét, nên ai mu n l y em i âu c ng c. Còn
ng i bi t suy ngh , bi t t t x u, bi t ph i qu y, có l nào ng ng ch thanh cao mà
ành cho h kéo xu ng ch d dáy hay sao. V t v i ng i khác nhau, không th so
sánh c.
- Em mu n th b ng anh mà ch i, ch không ph i em không tin lòng thanh b ch
a ch Oanh. Ch có s n m t ng i ch ng bi t th ng, bi t kính tr ng ch , mà ch có
t a con áng yêu, áng m n n a, th thì còn mu n vi c gì n a mà mình nghi.
- Cô nói ph i. V tôi hay i ch i là t i nó có tánh ham vui, ch không bao gi có ý
gì khác, b i v y tôi không nghi chút nào h t.
Cô Lý chúm chím c i. Cô không mu n nói chuy n y n a nên cô h i:
- Con Y n ã sáu tu i r i sao anh không tính cho nó i h c l n i?
- M y tháng nay tôi c ng có ý cho nó i h c, ng t vì nó còn nh quá, nên s i
ng b t ti n, l i không bi t nhà tr ng ng i ta có ch u lãnh d y không.
- c mà. N u anh mu n cho nó i h c, thì em s nói v i bà c h c ng em
nó vô s giùm cho. M i b a i h c thì nó i xe kéo v i em, vô tr ng em coi ch ng nó,
không sao âu mà s . Anh i nó l n r i m i cho i h c thì tr còn gì.
- N u cô s n lòng dìu d t cháu nh v y thì tôi cám n cô l m.
- Thôi, anh s a so n cho cháu r i s m m i th hai em d t cháu i.
- Tôi s làm theo l i cô d y.
Cô Lý ngó gi y t trên bàn vi t r i h i n a:
- Anh ng vi t b ti u thuy t nào ó v y?
- Tôi vi t th m t b v phong t c ch i.
- Cha ch , anh ng n phong t c, em s ch ng kh i mích lòng ng i ta.
- Tôi c do công tâm chánh lý mà bình ph m, d u ph i mích lòng ng i ta thì tôi
ng ch u ch bi t làm sao.
- Anh vi t ti u thuy t phong t c, t c nhiên anh quan sát phong t c nhi u r i. V y
em xin h i anh: Phong t c i x a t t hay phong t c i nay t t?
- Phong t c là gì? y là nh ng thói ng i ta quen làm. Ng i i nào thì có phong

c riêng theo i n y. i d i i, ng i t n hoá, thì phong t c c ng d i i t n hoá
theo v y. y v y mình ch ng nên coi phong t c x a là x u, còn phong t c nay là t t, hay
phong t c x a là t t, còn phong t c nay là x u. Song có m t u n y là v n v t h có b
t t nhiên ph i có b trái. Phong t c c ng v y, có l i t nhiên có h i, có ph i t nhiên
có qu y. C m vi t mà bình ph m phong t c thì c n ph i ch trích ch h i, ch qu y ó
cho ng i ng th i th y mà s a ho c tránh i v y thôi.
- Em th ng nghe nhi u ng i nói phong t c th i nay t i b i. Theo l i anh m i
lu n ó, té ra m y ng i than trách nh v y là vô lý hay sao?
- Ph i, than trách nh v y theo ý tôi là vô lý. tôi ch vài phong t c mà hi n nay
ng i ta ng phi n trách ó, r i tôi c t ngh a ch qu y cho cô nghe. L p ông bà mình
i tr c say mê m y câu sách c mèm c a ch ch nh Nam n th th b t thân , nh
Nhi n b t xu t khuê môn r i bu c n bà con gái không c ng n tay n ông
con trai, không c ch ng m t ra kh i phòng: H không c ra kh i phòng thì gái
ch ng úng tu i l y ch ng có bi t ai mà ch n l a, b i v y cha m nh g n i nào c ng
ph i ng ch u h t th y. L p tr c không có ng sá, ai nhà n y, s giao thi p h p hòi,
nên m y cái t c tôi m i nói ó thích h p v i hoàn c nh ó l m, dân noi theo, không than
phi n, không chê bai chi h t. i nay có tàu, có xe l a, có xe h i, có máy bay, ng
giao thi p r t d dàng, r t mau l . ã v y mà con gái bây gi có th h c nh con trai,
ch ng h c r i c ng có th làm vi c nh n ông con trai. Xã h i t n hoá nh v y, t
nhiên phong t c ph i i d i theo, h con gái c g p, c nói chuy n, c b t tay
chào h i n ông con trai, thì ch ng úng tu i l y ch ng t nhiên nó bi t ch n l a, ch ng
n cha m nh n a. Thi t trong m y phong t c tôi m i nói ó thì x a v i nay khác nhau
nh tr ng v i en, nh ng x a thì h p v i x a, nay thì h p v i nay, b i v y mình không
nên chê t c x a là h l u, mà c ng không nên chê t c nay là t i b i. Có m t u n y d u
a hay nay u h i h t, là n u con gái x a c l c c trong khuê phòng, không th y ai
t, túng th ph i giao tình v i nô b c, ho c con gái i nay c i ra ng thong th
giao tình v i m i ng i, làm nh v y thì x a nay gì c ng không t t h t th y.
- Anh nói nh v y thì anh vi t ti u thuy t phong t c anh không kích bác t c x a
hay là t c nay gì h t hay sao ?
- Tôi s kích bác d l m ch , song kích bác ng o báng ch h i, ch x u c a phong
c mà thôi.
- Em th y anh không a i ch i, em t ng anh th c u, té ra anh có tâm h n m i
quá.
- N u tôi không có tâm h n m i thì làm sao mà tôi cho v tôi thong th i
khiêu v m t mình.
- Em i b ti u thuy t phong t c c a anh xu t b n ng em c th coi tâm h n
a anh m i, mà m i cách nào cho bi t.
- tôi vi t xong r i tôi cho cô c tr c. Mà tôi nói tr c cho cô c bi t,

tôi tán t ng phong t c lung l m, nh t là phong t c v s giao thi p c a n bà m i. Cô
không a i ch i, cô không ch u khiêu v , tôi s cô c cô không thích.
- Em không i ch i vì em không n lãng phí th i gi , ban ngày i d y h c, ban
êm m c c sách, em có gi r nh âu mà i ch i. Còn em không ch u khiêu v là vì em
không thích cu c ch i y. Tuy v y mà em c ng thu c h ng gái i nay, nh ng lý t ng
i ch ng trái tai gai m t em âu mà anh ng Em ng i nói chuy n dông dài m t th i
gi c a anh h t b n. Thôi, em v c sách, cho anh làm vi c.
Th y Thi n a cô Lý ra t i th m r i th y tr vô khép c a l i vi t ti u thuy t; th y
ng i tr tr m t mình d i bóng èn, trong nhà v ng tanh, lúc nào ng c m t lên mà suy
ngh thì th y ngó t m hình ch p c a v treo trên vách r i mi ng chúm chím c i.
III.
Cách m y tháng tr c, thình lình có m t lu ng gió ái b (phong trào th ng

ng i nghèo ) th i ngang qua vùng Sài Gòn - Ch L n, làm cho b c phú h v i h ng trí
th c c mát m r i nh l i mà th ng nh ng n i cùng kh c a ám dân nghèo. M y
ông m i h i hi p mà bàn tính l ng x ng: ng i tính c t nhà cao ráo s ch s cho h ng
lao ng m n r mà cho kh i b nh ho n, k tính l p nhà b o sanh trong m y xóm bình
dân cho n bà ti n b sinh s n; ng i mu n m tr ng ti u h c kh p n i d y cho
con nít nghèo u bi t c bi t vi t, k bày phát s a, phát bánh, phát áo, phát qu n cho
con nít nhà nghèo kh i b ói rách; có ng i l i mu n l p s gi con nh cho nhà
nghèo r nh rang mà i làm vi c; có ng i l i còn mu n t ra nhi u ch ki m công
vi c cho ám b n dân làm n.
Bàn tính thì ai c ng s t s ng, mà th c hành thì ai c ng do d ng p ng ng, b i vì
làm nh ng công cu c y thì ph i c n có ti n cho nhi u, mà ng i tính thì vui lòng thí
công mà thôi, ch không ch u thí ti n, mu n ng i khác ra ti n ng mình làm cho d . Vì
y nên trí tính ng x n xao ây mà vi c làm thì còn xa mút tí tè, trông th y l m ,
không rõ hình th c.
Có m t nhóm ng i nóng n y, không mu n ng thuy t b t n ng hành , bèn
th a d p tâm h n ng i An Nam ham vui ch i mà t ch c nh ng cu c di n k ch và khiêu
l y ti n giúp ích cho b n dân.
Cu c d y n t ch c t i dinh Xã Tây êm nay có m c ích nh v y ó.
- Nh các báo khuy n khích trót m t tu n l r i, nên công chúng, nh t là h ng
ng i n ch i, ai c ng xôn xao i d d y n. Tuy gi y dán cùng ng, rao 10 gi t i
i khai m c mà v a quá 9 gi thì xe h i xe kéo ch nam thanh n tú n tr c dinh Xã
Tây, ng i nào c ng xinh p, trang s c c ng p, d u không quen c ng ngó nhau mà
i, trên m t m i ng i u có cái v h n h , vui là vì có d p kheo áo khoe qu n, có d p
nam n thong th ng i g n nhau, ôm nhau, ch không ph i vui vì c c u giúp cho
ng bình dân ói kh .
Cô Oanh v i v ch ng cô Tuy t b c xu ng xe, th y trong dinh Xã Tây c treo
trang hoàng èn t sáng ho c nam thanh n tú náo n c l i qua, thì b n b i vô, d ng
nh s n tr r i hao b t s vui c a mình v y.
úng 10 gi , nh c ánh khai m c cu c khiêu v . Ông Ch t ch m i m t bà nh y
tr c làm g ng cho khách, r i nam thanh n tú m i b t c p v i nhau tràn qua xích
i theo nh p n.
Cô Oanh c trai m i nh y luôn m y ch p ã m t nên cô ki m m t cái gh
phía sau mà ng i ngh . Trong lòng cô vui nên s c m t h n h , mà l i có chút m t nên má
ng c p m t nh g ng, dung nhan c a cô bây gi còn p h n h i nhà b i ph n.
Cô ng ng i ng m k xa, ngó ng i g n, b ng có m t ông tr c ch ng 40 tu i, mép
trên râu lún phún, mái tóc ã th y b c n m m i s i, m c cái qu n n en v i cái

spencer may thi t khéo, ông kéo m t cái gh l i ngay tr c m t cô, cúi u chào và
ng i xu ng h i: xin l i cô, không bi t có ph i g c cô Trà Ôn hay không?
Cô Oanh ch ng h ng không hi u t i sao mà ng i ta bi t g c tích c a mình, song
ngh không có c gì mà ph i gi u, nên cô g t u áp:
- Th a ph i. Em g c Trà Ôn.
- Ph i cô là con c a ông C hay không?
- Th a ph i. Em c ng xin l i mà h i l i: Ông là ai mà ông bi t em?
- Tôi là ng i ng h ng v i cô. Tôi là H i ng àng ây.
- V y hay sao? Em có nghe danh ông, nh ng vì th nay không có d p g p ông l n
nào nên em không bi t. Xin ông tha l i cho em.
- Cô không có l i chi h t. Danh tôi ai c ng nghe, ch m t tôi làm sao mà ng i ta
bi t h t cho c. Mà m t ng i àn bà tr tu i, có s c, có duyên nh cô, l i là b n ng
ng n a, d u có l i gì v i tôi, tôi c ng tha h t. Tuy tôi g c Trà Ôn, nh ng v a l n thì
tôi trên n y, lâu lâu tôi m i v x th m bà con m t l n mà thôi, ch không có v
th ng nên cô không bi t tôi ngh ch ng l gì. Còn cô hi u t i sao mà tôi bi t cô hay
không?
- Th a không. T i sao mà ông bi t em?
-T ig ng m t c a cô gi ng bà C quá, nên th y cô thì tôi nghi li n.
Cô Oanh nhích mi ng c i, g ng m t càng thêm vui v , xinh p nh m t óa
hoa m i n . Vì ông H i ng àng là ng i ng h ng, cô không còn ái ng i chi n a
nên cô nói v i cái gi ng thi t thà t nhiên:
- Ph i, em gi ng má em l m. Thu nay có nhi u ng i nhìn em c ng nói nh ông
y. ng trên n y mà nhà ng nào?
- Coi kìa! Cô ch a bi t nhà tôi hay sao? Cái nhà l u trong Ch Quán, ngó ra
ng Galliéni ó. t Sài Gòn - Ch L n có ai mà không bi t nhà tôi.
- Vì em ít vô mi t ó nên em ch a bi t.
- Nghe nói cô có ch ng v trên n y ph i không?
- Th a, ph i.
- Cô ch nào?
- Th a, ng Paul Bert trên a Kao.
- Th y làm vi c s nào?
- Th a, làm th toán trong hãng buôn ng Kinh L p.
- M i cô khi nào có d p i vô Ch Quán thì ghé nhà tôi ch i. Anh em ng h ng
mà ng i gi ng gì. G p c bà con m t x tôi m ng l m.
Có m t ông tr tu i l i ng tr c m t cô Oanh r i cu i chào r t thanh nhã, t ý

i cô khiêu v . H i ng àng day l i nói: Xin ông m i ng i khác, vì cô Ba có h a
nh y v i tôi l p n .
Ông tr tu i cúi u r i i. H i ng àng ngó cô Oanh mà c i r i h i:
- Ph i cô th ba hay không?
- Th a không. Em th hai.
- Tôi nói c m ng h i cho r nh, mình nói chuy n ch i. Th y là ng i nào
âu, xin cô ti n d n ng tôi làm quen m t chút.
- Ch ng em nhà ch không có i ây.
- a! V y cô i v i ai?
- Em i v i hai v ch ng ch Tuy t, là ch em b n v i em.
- Tôi ch c cô thích khiêu v l m. M i cô nh y v i tôi m t lát ch i.
Cô Oanh c i và ng d y g n gàng. H i ng àng c ng ng d y c p tay cô
t ra gi a phòng r i ôm nhau nh y v i nhi u c p khác.
Ti ng nh c d t, m y c p khiêu v u ng ng. H i ng àng v i cô Oanh ngó
nhau c i. H i ng àng c p tay d t cô ra và nói:
- Cô Hai nh y d u dàng ch c nh p, tôi thích mà tôi khen cô l m. Cô bi t khiêu v
ã lâu r i ph i hôn?
- Th a, em m i bi t nh y t hôm T t t i gi .
- Nh y ch a y m t n m mà cô gi i nh v y thì càng áng khen h n n a.
- Ông v tinh ng h ng mà ông khen nh v y ch em âu có gi i .
- Cô nói ti ng tình nghe không m n mòi. Ph i nói n tình m i trúng ý tôi.
Hai ng i ngó nhau mà c i n a.
i ng àng nói: Mình láng cháng ây ch c ch ng kh i b ng i ta m i
nh y n a. Mà tôi th y cô nh y v i ng i khác thì ch c tôi bu n l m. V y m i cô b c
qua phòng bên n y v i tôi, ng ki m u ng gi i khát m t chút r i mình s nh y v i
nhau n .
i ng àng d t cô Oanh qua cái phòng phía tay trái, th y m t cái bàn tr ng
bèn m i cô ng i, r i kêu b i bi u em m t ve Champagne. Ông m h p thu c u mà
a và m i cô. Tuy cô không bi t hút nh ng vì th y ch em i khiêu v ph n nhi u hút
thu c, u ng r u c ng nh n ông, n u mình không làm nh ng i ta thì té ra mình quê
mùa, b i v y cô l y m t u r i t mà hút.
i b ng r u l i, H i ng àng bi u rót hai ly r i m i cô. Cô ngó ly r u mà
i và nói:
- Em không bi t u ng r u, em s u ng r i say ch t.
- R u Champagne mà say gi ng gì. U ng nó mát mà tiêu ch ! Cô u ng m t ly

gi i khát r i khuya m t chút n a mình s ki m n.
- U ng s say r i m t coi k quá.
- m t cô coi càng thêm p ch k gi ng gì. Nói cùng mà nghe, ví d u cô có
say thì tôi a cô v , có s n xe h i, cô ng ng i. Tôi có s c b o h cô mà. Cô u ng
i tôi m t ly ng m ng ngày tha h ng ng c tri.
Cô Oanh b ng ly r u mà c ng v i H i ng àng r i u ng m t h i h t phân
a.
- Cô h a v i th y cô i ch i t i m y gi cô m i v ?
- Em không h a chi h t, em mu n ch i t i ch ng nào c ng c.
- Cô có ch ng mà cô c t do nh v y, tôi m ng cho cô l m.
- i nay ch ng âu có bó bu c v nh x a n a.
- Tôi là ng i i nay mà cái óc c a tôi khác h n ng i ta l m. H tôi th ng ai
thì tôi ghen, tôi không cho i âu m t mình. Tôi nói thi t, n u tôi có v tr tu i mà l i
xinh p và có duyên nh cô thì tôi ch ng dám r i ra m t giây phút nào h t, i âu c ng
có tôi theo luôn luôn.
i r u làm cô Oanh m t ph ng ph ng, l i làm cho lòng cô vui v mu n nói
mu n c i, b i v y nghe m y l i c a H i ng àng trêu gh o mà cô không ái ng i, cô
i c i ng t và nói:
- Tánh ông nh v y ch c bà nhà c c lòng l m?
- Lúc n y tôi không có v . Nhà tôi m t h i n m kia, t y n nay tôi có ý mu n
ki m ch ng ch p n i, nh ng vì ch a g p cô nào ng tâm hi p ý, nên tôi v n còn tr
tr i m t mình.
- Ông tr ng tu i mà kén v d !
- V là ng i b n tr m n m, l i tôi ng i cái a v phú quí, ai làm v tôi thì sung
ng sang tr ng, nhà l u, i xe h i, eo h t xoàn, l i c ng i ta kêu là bà H i
ng , t nhiên tôi ph i kén ch n ng i có t cách làm bà l , ch l m x m làm sao
c.
- Ông kén nh v y thì ông ph i ch n ng i tr ng tu i m t chút, ch gái m i l n
lên thì ch c không có t cách theo l i ông nói ó.
- Ph i. Gái m i l n lên, tánh còn lao chao, tôi s e không x ng áng làm Bà l .
Ph i ng i có tu i ít nào c ng h m l m, h m sáu, có kinh nghi m vi c i m i c.
- V y thì ông ph i c i gái l th i ho c n bà góa.
- Ph i. Ho c là n bà có ch ng r i mà vì gia ình không hòa thu n nên ph i ly d
ng c.
Cô Oanh l ãng, nhìn trân ly r u, c p m t l .

i ng àng rót r u thêm mà m i cô u ng thì cô b ng ly u ng li n, u ng m t
i h t hai ph n ly, không suy ngh , không ái ng i nh lúc u n a. Bây gi m t tai, tay
ch n c a cô u h t, cô ng i d a ng a trên gh , mi ng chúm chím c i, dung nhan
coi càng thêm p.
i ng àng móc ng h nh trong túi ra mà coi r i nói: nm i hai gi
i. M i cô nh y ch i vài c p n a mình i ki m n lót lòng .
Cô Oanh ng d y mà b h i r u l ng lên nên c p m t choáng váng.
i
ng àng tr ti n r u r i b c l i c p tay cô mà d t i. Cô v a i v a c i
mà nói: r u làm cho m t em choáng váng, ch n b c không v ng, em s em nh y
a không .
i ng àng ng l i nhìn cô r i c i mà nói:
- M t cô quá. Ch c cô say.
- T i ông ó a! Em nói em không bi t u ng r u, ai bi u ông ép.
- Xin cô tha l i. Tôi không dè cô y u r u nh th . Cô ng say, n u nh y thì cô
ph i chóng m t. V y tôi m i cô i xe m t vòng mà h ng gió và ki m ch n soupe ng
giã r u, r i mình s tr l i.
- i âu?
- Cô mu n i âu c ng c h t. Lên xe r i s li u.
- Em mu n c y ông a em v , vì choáng váng quá nên em mu n n m mà ngh .
- c.
-em nói cho ch Tuy t hay, ng ch ng v ch kh i ki m em. Xin ông ng
ây ch em, em i ki m ch Tuy t.
- tôi d t cô i, không h i gì âu.
Hai ng i d t nhau i m t vòng, g p cô Tuy t ng ng nói chuy n v i m t
ám àn ông, cô Oanh bèn v vai mà nói:
- Ch Tuy t, em v tr c nghe hôn.
- a, sao ch v s m v y?
- Em m t, nên không i ch i c n a.
- Ch v cách nào?
- Có anh H i ng ây, là ng ig c Trà Ôn, bà con v i em, ch u cho xe h i a
em v .
- N u v y thì c. Thôi, ch v tr c i k o nh trông.
- Ch qu !
Cô Oanh vã mi ng cô Tuy t r i xoay l ng mà i v i H i ng àng, cô không k

n m y ch c c p m t h u tình ho c kiêu ng o chong ngó cô, còn ông H i ng thì a
tay chào nh ng ng i quen, khí s c hân hoan mãn nguy n, nh m t v t ng quân th ng
tr n ng kéo quân nh p thành.
Ra ng r i ông H i ng d t cô i dài theo ch m y tr m chi c xe h i u mà
ki m xe c a ông, v a i v a nói:
- Cô ng say r u, n u v nhà ng li n thì không t t. V y tôi xin m i cô i ch i
t vòng, ng h ng gió mà giã r u, lên Xuân Tr ng n soupe ch i r i tôi s a cô
.
- Cám n ông, em i không ti n.
- T i sao mà cô ái ng i?
- Khuya r i. i nh v y r i bi t ch ng nào m i v t i nhà.
- Ch a t i m i hai gi mà khuya gi ng gì. Cô i ch i v i tôi m t chút. Ch ng
nào cô mu n v thì tôi s a cô v li n.
- Thôi, i ch ng m t gi mà thôi, nghe hôn. Em không ch u i lâu h n n a a.
- c. Cô mu n i bao lâu t ý cô.
i t i m t cái xe h i m i tinh s n màu , ki u kim th i, ông H i ng m c a,
n èn r i m i cô Oanh lên xe. Cô ng d d , ngó cái xe r i ngó ông c i và nói:
Thôi, em kêu xe kéo em v . Em có ch ng mà i nh v y thì k quá .
Ông H i ng l y tay xô nhè nh cái l ng cô và nói: Anh em bà con m t x mà
ng i gi ng gì. i ch i m t chút có ai hay âu mà cô s , i v n minh, n bà i ch i v i
n ông là s th ng, có gì l âu. Xin cô lên xe, ng r t rè nh gái nhà quê coi không
.
Cô Oanh ngó ông H i ng mà c i, r i b c lên xe g n gàng. Ông H i ng leo
theo, ng i m t bên cô r i kêu s p - ph mà d n: i lên Xuân Tr ng, em. i ch m ch m
ng h ng gió, ng có ch y mau nghe hôn .
Xe rút ch y, èn trong mui d i m t cô Oanh coi sáng r mà l i khoái l c vô cùng.
Ông H i ng vói tay l y cái bóp c a cô ng c m mà bên mình ông và nói:
- Cô xài bóp x a quá.
- Em tính mua cái bóp khác mà ch a có gi rãnh ng i mua ó.
- Ng i p nh cô ph i mua th bóp hai m im y ng xài coi m i c.
- Ông t ng em là v Bá h hay sao, nên xài bóp nhi u ti n nh v y? Mua th
i ng c ng ã t t r i.
- mai m t tôi mua cái thi t t t t ng cô mà làm m t v t k ni m ch i.
- Em âu dám nh n lãnh.
- Sao l i không dám? C a bà con anh em t ng mà ng i n i gì?

Cô Oanh chúm chím c i.
Ông H i ng c m v t áo c a cô lên mà coi, l c u nói:
- Cô m c áo c ng r ti n quá. Tôi l y làm ti c ng i có s c, có duyên, áng yêu,
áng tr ng nh cô mà tr i l i khi n cái m ng không giàu sang ng lên xe xu ng ng a,
c áo t t, eo h t xoàn, cho m y cô thô l , x u ho c h giàu sang r i h n m c
t, mà ra , ng i ra ng i, coi k c c quá. N u tôi có m t ng i v nh cô, ch c
tôi c ng l m. Tôi không cho làm ng t i móng tay, tôi không cho i b m t b c. B n
áo ph i b n, n m ch c ng m t cái, i giày ph i m y ch c ng m t ôi, tôi m i ch u.
- N u v y thì bà h i tr c ch c sung s ng l m?
- Sung s ng l m mà.
- V y mà không s ng ng h ng ch .
- T i m ng Tr i, bi t làm sao. Mà bây gi ai ch u làm v tôi, c ng sung s ng nh
y n a.
Lúc y xe th ng th ng ch y qua c u Bình L i. Ông H i ng ngó cô Oanh mà nó
ti p: Tôi mà có c m t ng i v nh cô, thì tôi cho eo xoàn cùng mình h t, bông tai
ph i m t c p h t xoàn thi t l n, nút áo c ng ph i g n h t xoàn, c m tay thì eo vòng
nh n h t xoàn áng n m, b y ngàn, ngón tay thì eo cà rá c ng h t xoàn . Ông nói và r
tay, r ng c, r c m tay, r ngón tay cô Oanh.
Cô ng i trân trân, mi ng c chúm chím c i, không nói m t ti ng chi h t, mà
ng không ph i tay ông. Ông thông hi u tâm lý n bà, nên th y c ch c a cô nh v y
thì ông c i, ng i xích l i m t bên mình cô r i thình lình n m tay cô mà hun. Cô xô ông
và ch s p- ph nói nh nh : p - ph kìa! . Ông c ng áp nh nh : Ng i c a tôi,
không sao mà s . Ông l i vói tay t t ng n èn trên mui xe r i choàng tay ôm mình cô.
Ti ng máy xe ch y nghe vo vo, èn g i ng phía tr c sáng lòe, còn trong xe thì im
lìm l ng l , ch lâu lâu nghe ti ng ông H i ng nói lào xào v i nghe ti ng cô Oanh c i
nh nh mà thôi.
Xe lên t i Xuân Tr ng, ông H i ng bi u s p - ph ghé vô nhà hàng. Ông m
a xe, n m tay d t cô Oanh b c xu ng. Vì êm nay có d y n d i Sài Gòn, nên nhà
hàng trên n y không có khách. Ông H i ng l a m t cái bàn d i g c cây khu t t ch,
kín áo, ông m i d t cô Oanh l i mà ng i, r i bi u b ng soupe và l y r u chát.
Hai ng i ng i n u ng, nói chuy n nh nh , coi b thân m t mà l i vui v vô
cùng. n u ng xong r i m i d t nhau lên xe tr v . Xu ng t i ch Th c, ông H i
ng d y s p - ph ng ng xe l i, ông cho m t ng b c và bi u vô quán mà n nem. Ông
i nói v i cô Oanh: Bây gi hai a mình ra phía tr c mà ng i, qua c m tay bánh,
ch y i ch i m t lát .
Cô Oanh d d h i:
- i âu n a? khuya quá, xin anh a giùm em v .

- M i m t gi r i. i ch i ch ng n a gi , s p - ph n r i, mình l i r c nó
luôn th ch .
- Anh báo h i v t i nhà sáng bét cho mà coi.
- Không có âu. Qua h a ch c, qua s a em v tr c ba gi .
Cô Oanh bèn ra phía tr c mà ng i v i ông H i ng. Ông m máy cho xe ch y
vòng theo ch r i quanh qua ng i Bình c, úng hai gi r i xe m i tr l i. Ông
i ng v i cô Oanh ra phía sau ng i. S p - ph lên c m tay bánh ch y v Sài Gòn.
n t i nhà, cô Oanh bi u s p ph ng ng xe l i r i b c xu ng xe. Ông H i
ng n m tay t giã cô và nói: Em nh nghe hôn, úng ba gi chi u mai, xe qua u
ngay tr c ch Tân nh .
Cô Oanh g t u mà c i.
Ông H i ng bi u s p - ph i.
IV
t chúa nh t, t i tám gi s m m i th y Thi n ng i d y con Y n h c A.B.C. th y

ch ch nào, con nh u nói trúng ch n y. Th y r t vui lòng, nên v u con mà nói:
Con h c gi i l m, m i m y tu n nay mà con ã bi t m t ch h t r i sáng mai vô tr ng,
con th a v i cô giáo d y con h c v n xuôi i, nghe hôn con .
Con Y n c khen thì to i chí, nên nói:
- Chi u hôm qua cô có nói th hai cô s d y con h c B. A. ba, B. Á. Bá.
- , ph i. H c cái ó a.
- Cô nói r i cô d y con h c vi t n a.
- , mai m t ba s mua t p, mua vi t cho con h c vi t. Con ráng h c cho gi i,
i th n m, ch nh t, ba bi u má d t con i coi hát bóng.
- Con không a coi hát bóng, ba à. Con mu n i vô v n bách thú ng coi chim
ch i.
- C ng c. Nh con mu n i coi v n bách thú thì má c ng s d t con i.
- Sao ba không i v i con?
- Ba m c làm vi c hoài, có r nh âu mà i v i con c.
Cô Oanh trong bu ng b c ra; b a nay cô m c m t b thi t t t, tay c m m t
cái bóp thi t p, ch n mang m t ôi giày c ng thi t m i.
Con Y n v a ngó th y thì nói: Má b n áo t t d
Cô Oanh b c l i tr c t m ki ng mà soi mình, không nói chi h t.
Con Y n h i: Má i âu v y má ?
Cô Oanh không thèm day l i, mà cô l i n t l n: Tao mu n i âu tao i, h i làm
gì .
Con gái ngó cha mà m t coi bu n hiu.
Th y Thi n th y v y bèn nói v i v :
- Mình có i ch thì cho em nó i v i. Nó h c c tu n n ch nh t cho nó i ch i
chút nh cho nó vui.
- D t theo lòng thòng ai ch u cho c nà. Tôi không i ch nào h t, tôi lên Th
u M t l n.
- i làm chi trên Th D u M t?
- Ch Tuy t mu n mua s cao su mi t trên nên ch r tôi i coi ch i.
- Cô Tuy t mu n mua v n thì c i coi, ch mình i làm gì.
- Ki m chuy n i! H i ch i v i ch em ng i ta, thì c theo kích bác.

- Không, tôi nói chuy n mà nghe, ch kích bác n i gì. Thu nay mình mu n i
âu mình i, tôi ng n c n bao gi âu.
- C n sao c.
Th y Thi n rùng vai mà ngó ch khác.
Cô Oanh b c ra c a kêu xe kéo.Th y Thi n h i vói:
- Mình i ch i t i ch ng nào m i v , nói cho tôi bi t: ng ch n c m.
- nhà cha con n c m i, ng có ch . Mua em theo xe mà n, không v n
m âu. Không bi t ch ng t i m i v .
Cô Oanh nói m y l i r i lên xe kéo i tu t.
Th y Thi n kêu con Sáu bi u d t em ra tr c ch i, r i th y ng i ch ng tay trên
bàn vi t, m m t cu n sách tr c m t, mà hai hàng n c m t ch y ròng ròng. Th y
ng i trân trân trót m t gi r i th y b c vô trong mà r a m t.
Ch Thình i ch v , m c lo làm cá n u c m nhà sau, nên phía tr c im lìm.
Th y Thi n ch u s v ng v y không c, mu n ki m con ng ch c cho nó cho
vui mà ra tr c nhà ng ngó, thì con Sáu ã d t con Y n i âu m t. Th y dòm qua nhà
cô Lý, th y cô ng ng i t i bàn vi t, th y m i vô khép c a l i r i b c qua nhà cô.
Cô Lý m c m t cái qu n lãnh en v i cái áo bà ba v i tr ng, th y Th y Thi n
c vô thì chào h i, m i ng i r i l t t i vô bu n thay áo mà m c m t cái áo dài b ng
nhi u en, ng h u chuy n v i khách cho l .
Cô th y th y ng i im lìm, s c m t không vui, cô mu n gh o cho th y nói chuy n,
nên h i: a nay ch nh t, anh không i ch i hay sao?
Th y l c u mà áp c t ng n: không .
Cô kéo gh ng i ngang v i th y mà nói n a:
- N u anh cho phép thì em s làm m t ly cà phê ãi anh.
- Cám n cô. H i s m m i tôi u ng cà phê r i.
- V y anh u ng n c trà hay không?
- Xin cô ng lo, tôi không khát n c.
- B a nay sao ch a th y cháu Y n qua bên n y ch i?
- Con Sáu m i d t nó i ch i.
- Cháu m i t p i h c mà coi b sáng su t l m. Em ch c ngày sau cháu s tr nên
t trò gi i trong l p.
- Nh có cô dìu d t, nên nó h c c, thi t tôi m ng quá. Cái n c a cô ch ng bao
gi tôi dám quên.
- Có n gì âu. Em làm giáo s , t nhiên em ph i khuy n d mà ki m h c trò

ch Còn b ti u thuy t v phong t c hôm nay anh so n ã xong r i hay ch a?
Th y Thi n châu mày, th dài m t cái r i ngó ch khác mà áp:
- Tôi vi t r i, nh ng mà ch c ph i b , ch không th xu t b n c.
- ! Sao v y?
- Tôi ngh l i thì nh ng lý t ng trong ó non n t l m, không c úng n.
- Hôm n ng i àm lu n phong t c v i em, anh bày gi i m y cái lý thuy t, em
nghe ph i h t, sao b a nay anh l i cho là không úng n.
- T i tâm h n c a tôi d i i r i. Nh ng lý t ng hôm n tôi cho là hay, bây gi
tôi coi l i thì d l m.
- Có l nào m i m y tu n nay mà anh i h n tâm h n nh v y c?
- c l m ch . M y tu n ã nhi u l m r i. Con ng i h g p u t thì tâm h n có
th i trong giây phút c.
- N u em không s anh trách em t c m ch, thì ch c em s h i anh coi vì c nào
mà anh i tâm h n mau nh v y.
Th y Thi n không áp l i, th y ng i l ng thinh m t h i r i áp:
- B ti u thuy t c a tôi, tôi nhi t li t bênh v c quy n t do giao thi p c a n bà
mà hôm n nói chuy n v i cô, tôi c ng tán t ng cái lý thuy t ó. Cô có cãi l i r ng, i
y ph i cho ng i n bà h ng t do m i thích h p v i trình t n hoá. Nh ng
quy n t do có gi i h n c ng nh các quy n khác. Ph n nhi u n bà c a mình ít h c nên
e h không hi u gi i h n n ch nào, r i h trèo leo ra ngoài vòng mà sanh h a. M y
i c a cô cãi nh v y t i b a nay tôi m i bi t thi t là úng n.
- Hôm n vui mi ng em cãi v i anh mà ch i, ch v v n y em không có kh o
u nên em không dám oán quy t.
- Không, cô nói trúng lý l m ch . n bà c a mình ph n nhi u không có giáo
c, nên giao quy n t do giao thi p cho h c m thi t là hi m nghèo. H c m cái quy n
y ch ng khác nào con nít c m g m, c m dao, nó vút v t m t lát r i nó ph i t tay, mà
có khi nó làm t tay t ch n t i ng i khác n a.
- Phong t c m i mu n n bà c hoàn toàn t do. Anh vi t ti u thuy t mà binh
các lý thuy t y thì h p th i l m. ã v y mà hôm tr c anh nói anh s khích bác ch x u,
ch h i c a phong t c, th thì có ch gì không chính áng mà anh ng i.
- T i tôi binh v c cái lý thuy t nh v y ó nên b ti u thuy t tôi m i h . Còn kích
bác ch x u c a phong t c thì tôi nói y u t l m, nên coi l i tôi không v a ý. Th nào tôi
ng b mà vi t l i b khác. Mà h tôi vi t l i thì ch c tôi s vi t khác h n.
- Anh có công kích quy n t do c a n bà hay sao?
- Ph i. Tôi s ngh ch h n v i cái phong t c kh n n n ó. Tôi ph i khuyên nh ng

ng i có v ph i nh t v nhà, ng có cho i âu h t, n u h mu n gia ình kh i tan
rã.
- Em không hi u mà t i sao b a nay anh l i oán n bà d v y.
Th y Thi n nghe m y l i y thì châu mày, tr n m t, nói luôn m t d c: không oán
làm sao c, cô ! Tôi oán l m, tôi thù l m! n bà m i! Quy n t do! !
Khéo bày chuy n ng phá gia ình! Kh n n n l m!
Th y nói r i th y ch ng tay lên trán, r ng r ng n c m t, b t c gi n l i au n
m.
Cô Lý bi t th y u t c v vi c gia ình, cô mu n khuyên gi i, song không rõ tâm
c a th y, cô không bi t ph i nói th nào nên cô ng i l ng thinh mà ngó.
Th y Thi n c ng ng i im lìm h i lâu r i th y l y kh n lau n c m t và nói:
- Qua nhà cô ch i mà tôi nói n ào, l i nói nh ng l i b t nhã, thi t tôi có l i nhi u
m. Tôi xin cô tha l i cho tôi.
- Anh em bàn lu n mà ch i, có h i gì âu. Hu ng chi anh có nói ti ng nào mích
lòng em âu mà anh ph i xin l i.
- Vì gi n nên tôi có nói n ng l i m t chút. n bà có k qu y mà c ng có ng i
ph i, ch không ph i h t th y u qu y, nên tôi không c nói xô b xô b n nh v y.
i tôi phi n n bà c a tôi quá, s phi n y tràn tr trong óc, nên h m mi ng thì l t ra
nh ng l i thán oán ó.
- V ch ng m t nhà làm sao mà kh i xích mích chút nh. Xin anh ch ng nên
nh t i nh ng vi c nh m n nh v y mà phi n lòng.
- Không. V ch ng tôi có xích mích âu. Tôi có v ã sáu, b y n m nay, ch ng
bao gi tôi nói n ng n v i v m t ti ng nào h t. Tôi là m t ng i có h c th c, tôi yêu v
tôi mà tôi l i tr ng v l m. Tôi có phi n v tôi âu, y là vì tôi th y v tôi nó không bi t
th ng tôi, không bi t tr ng l i tôi. Nó làm cho tôi âu n bu n r u, mà coi b nó
không bi t n n n, nó c làm th ng t i hoài, th khi tôi ch t nó c ng không ti c.
- Ch Oanh yêu ch ng l m, có l nào ch có thái k c c nh anh nói ó v y.
- Nói chuy n v i cô, mà tôi em c ch c a v tôi ra ng trách móc, thì b t nhã
thi t. Nh ng vì s phi n não tràn tr trong lòng tôi, không th tôi nín c. Cô là ch em
i v tôi nên tôi ph i nói cho cô nghe, ng cô phán oán coi tôi trách v tôi ng cho nó
hay là oan. Cô v n bi t thu nay tôi cho v tôi thông th l m, mu n i âu hay là ch i
i ai u t do, ch ng bao gi tôi c m c n; ban êm i coi hát hay i khiêu v v i ch
em n g n sáng v , tôi c ng không r y; tôi ngh v vì tôi có tánh ham vui, song nó
th ng tôi, nên tôi không nghi chi h t. Thu nay, tuy c ng i ch i, song lâu m i i m t
a. Có lúc sau n y nó i th ng quá, i ngày i êm, i hoài, không bi t i âu, không
n ch ng con gì n a h t. ã v y mà cách n m c c a nó coi l i khác h n h i tr c.
Nó làm cho tôi ph i ái ng i lo s quá, c c lòng nh c trí không bi t ch ng nào.
- Anh nói bao nhiêu ó c ng cho em hi u gia o c a anh r i. Anh sanh ch ng

ghen ch gì?
- Không ph i tôi ghen. N u v tôi nó h t th ng tôi, nó l y ng i khác, thì tôi
ghen làm gì. Tôi lo là lo cho v tôi nó ham vui r i nó h thân nó. Tôi s là s gia ình tan
rã, r i con Y n b v , t i nghi p mà thôi ch .
Th y Thi n nói t i ó r i ch y n c m t n a. Cô Lý th dài mà nói:
- Anh lo s nh v y không ph i vô lý. Sao anh không than th v i ch và khuyên
ch ng có i ch i n a.
- H tôi m mi ng thì v tôi nói tôi áp ch nó, khi tôi th c u, nó m ng tôi ghen
y, nên có c t ngh a ph i qu y gì c âu. Tôi xin b a nào có d p nói chuy n v i v
tôi cô làm n khuyên gi i giùm cho nó ng có i ch i n a. N u cô i tánh ý c a v tôi
c, thì cô làm n cho v ch ng tôi l n l m v y.
- Em s ráng s c, mà anh c ng dùng l i ph i trái khuyên ch n a m i c ch .
- Ph i, tôi c ng khuyên theo ph n tôi ch sao.
Con Y n i ch i v nó th y cha ng i bên nhà cô Lý thì ch y qua, ch p tay xá ch
nhà r i ng m t bên cha.
Th y Thi n ngh , tr c m t con không l nói chuy n v n a, nên ng d y t giã
cô Lý mà v .
Cô Lý ôm m t con Y n mà hun r i a cha con Th y Thi n ra c a.
Th y Thi n day l i nói: Xin cô nh nói giùm chuy n .
Cô Lý g t u.
V.
n t i t t.
a th n m ngh h c, nên g n 2 gi r i tr a, th y Thi n i làm vi c r i thì con
n ra ng tr c c a mà ch i.
Cô Lý ngó th y con nh thì kêu mà h i:
- Cháu, có má nhà hay không?
- Th a có.
- Má làm vi c gì b n?
- Th a má cháu n m ch i, ch không có làm vi c chi h t.
Cô Lý b c qua th y cô Oanh ng n m trên cái ivan mà c nh t trình, thì nói
n:
- Ch , d hôn, khít m t bên, mà m c i s m v t i, nên ít g p ch quá! Ch m nh
gi i?
Cô Oanh l m c m ng i v y mà áp: Cám n ch . Tôi m nh luôn luôn. M i ch
ng i ch i. B a nay sao ch không i d y h c?
Cô Lý c i, kéo gh mà ng i và áp:
- B a nay th n m, h c trò ngh h c.
- À, tôi quên. Con Y n nhà kia mà.
- Tôi trông g p ch méc cháu Y n ó
- Nó có l i chi ó mà ch méc?
- Nó có l i là ham h c quá!
- ! Nó ham h c l m hay sao?
- Ham h c l m. Ch có m t a con th t là áng ích, t bà c cho n các cô
giáo ai c ng th ng nó h t.
- T i nhà tr ng nó s , nên nó m i d th ng ó, chó nhà nó ng nh ch u
không n i.
- Ch nói nh v y, ch tôi th y nó ng nh h i nào âu.
- Sao l i không có. Nó th y ba nó c ng r i nó ch ng l m ó.
- Có con nh v y c ng c ng ph i l m. Tôi có c a con nh cháu Y n ch c tôi
coi nh vàng.
- Ch mu n thì tôi cho ch ó, ch em v bên nhà ch nuôi nó i.
- Ch có m t a con ch cho tôi r i ch làm sao.

- Tôi không c n. Bây gi tôi ngh l i làm n bà mà có con lòng thòng thì kh n
n không có cái gì h n.
- Sao ch l i nói nh v y ? Con gái l n lên thì ph i l y ch ng là c t l p gia th t lâu
dài. Con là k t qu c a cu c v ch ng, nh có nó mà v ch ng càng th ng yêu, càng
kh ng khít ch .
- Con gái là cái t i báo! H i nh tôi d i nên tôi l y ch ng. Bây gi tôi n n n l m.
m t mình nh ch v y thi t sung s ng không bi t ch ng nào.
- Ph n tôi khác, ph n ch khác, em so sánh sao c, mà ch ã có ch ng r i, l i
có m t ng i ch ng r t quí báu, ch ch ng nên nói nh v y, nh nghe r i nh bu n.
- Theo con m t ch coi th nào không bi t, ch theo con m t tôi thì không quí báu
chi h t.
- Tôi coi nh v i ch ít có n ông nào c nh v y. nh th ng ch , mà nh
i tr ng ch n a.
- Th ng tôi, tr ng tôi, theo cách c a ch ng tôi ó, coi l i không b ích chi cho tôi
t, b i v y tôi không màng.
- Có ch ng nh v y ch ch a v a lòng sao ch ! Tôi t ng n bà có ch ng không
ng cái h nh phúc gì l n cho b ng cái h nh phúc c ch ng yêu. Ch ã c ch ng
yêu ch còn mong vi c gì n a? tôi bi t nh yêu ch l m.
- Sao ch dám ch c?
- Hôm n ng i àm lu n v i tôi, nh có t bày vi c nhà cho tôi nghe, b i v y tôi
i bi t nh th ng ch . Anh nói h nh th y ch i ch i thì nh bu n mà l i lo l m, ng t
vì ch có tánh ham vui, l i i n y ph i cho n bà h ng t do trong vi c giao thi p,
i v y nh không n ng n c n và b t ch ph i nhà. N u nh không th ng thì có bao
gi nh lo xa nh v y.
- Tôi mu n i âu thì tôi i, ng n c n sao c. Cha m tôi g tôi l y ch ng, ch
có ph i bán m i âu, mà c m tù tôi.
- Mà ch i ch i, nh có l n nào r y rà hay không?
- Không. R y sao c?
- Xin ch hãy xét l i mà th ng nh. Ch i ch i, nh au n h t s c mà không
dám h môi, bao nhiêu ó c ng th y nh tr ng ch nhi u l m.
- Tôi ã nói cách tr ng nh v y tôi không c n. H tr ng mình mà t i ngày b t
mình t i ngày ph i nhà, gi con, n u c m, n u n c c ng nh y t v y, tr ng nh
y thì tôi xin nh ng cho ng i nào có cái óc nô l h h ng l y, ch tôi không th
ng c.
Cô Oanh nói d t m t câu r i ngoe ngu y i l y l cg u.
Cô Lý h i:
- Ch tính i âu hay sao mà g u?
-Tôi ph i xu ng B n Thành mua m t chút.
- Thôi tôi v ng ch s a so n mà i. Ch i ch mà ch em cháu Y n theo
hay không?
- Không.
- V y tôi xin ch cho cháu qua ch i v i tôi m t lát.
- c. Ch mu n b t luôn nó b n c ng c n a.
- Ch nói ch i ch nh ng ch u r i nó ra
Cô Lý kêu con Y n r i n m tay d t nó v bên nhà cô.
Cô Oanh trang m r i kêu xe kéo mà i. Quá 6 gi t i, èn ngoài ng b t lên
cháy r i cô m i tr v , tay cô xách m t gói cam Tàu.
Con Y n ngó th y m thì l t t ch y v mà m ng. Nh ng mà cô Oanh không
thèm ngó t i con, cô gói cam trên t r u, r i i th ng vô bu ng mà thay . M t lát
tr ra m gói l y m t trái cam ng i l t v . Cô th y con Y n ng x r thì n t r ng:
Th y ai n v t gì c ng không c ngó mi ng h t th y. Mu n n thì l i t l y m t trái
mà n .
Con Y n rón rén l y m t trái cam r i i vô nhà sau.
Cách m t h i, th y Thi n v . Ch Thình d n c m r i th y m i kêu v con i n.
Ng i n c m, cô Oanh không nói chuy n, cô n ri t cho h t chén c m, r i b i ra
phía tr c mà n m trên gh xích u.
Ch ng th y Thi n n r i, th y th y gói cam trên t r u, th y l y m t trái mà l t
và h i v :
- Ai mua cam ây?
- Ai vô ây mà mua, khéo h i k c c d hôn.
- G n t i t t nên có cam t t quá. B a nay ã hai m i r i, con Y n còn h c hai
a n a thì bãi tr ng. Tôi mu n n m nay mình em con Y n v tr c d i nhà mà ch i
i b a ba m i tôi s v sau, ch i t i t t i luôn m t l t, xe ch t ch i khó lòng quá.
a mình v , mình nh mua ít kí lô cam em v , bà già a n cam l m.
- T t n m nay tôi v không c. Mình có mu n cho con Y n v d i nhà thì
mình xin phép ngh mà d t nó i.
- T i sao mình v không c?
- Tôi m c i à L t v i ch em. Tôi h a v i ng i ta r i.
- Mu n i ch i à L t thì ngày th ng ta i, ch t t ph i v nhà cúng qu y ông

bà, b i ch i nh v y sao ph i.
-N m nào c ng cúng hoài, có th y ông bà nào v n âu mà cúng. Tôi nh t nh
ngh cúng m t n m ng i ch i.
- Mình nói ngang v y sao c! Theo phong hoá m i thì theo, nh ng mà s th
cha kính m , ph ng t ông bà, mình ch ng nên b . N u theo v n minh thì mình á p
bàn th , khinh b cha m , làm nh v y thì tôi không th ch u c.
- Ch u không c thì thôi.
Nghe câu tr l i v n t t mà vô tình v y, th y Thi n gi n m t, mà th y d n lòng
làm lãng, b i vô trong r a tay và u ng n c, không mu n nói n a.
Cô Oanh c ng c n m trên gh xích u.
Th y t m t u thu c r i ra ng tr c c a ngó mông ra ngoài ng. Ch ng
hi u th y suy ngh th nào mà ng m t h i lâu, th y tr vô ng i lên m t cái gh tr c
t v mà nói r ng: a nay tôi t thi t v i mình, s au n c a tôi v v con ã tr
tràng r i, tôi h t th ch t ch a trong lòng n a c. V y tôi xin mình cho tôi t h t tâm
c a tôi cho mình nghe. Mình nh l i mà coi, v ch ng v i nhau sáu, b y n m nay,
tôi ch ng lo u chi h n là lo cho mình c sung s ng, vui v . Mình mu n thì tôi
mu n, mình vui thì tôi vui, mình bu n thì tôi bu n, b i v y mình ch i v i ai thì tôi c ng
không on ren1, mình mu n i âu tôi không ng n c n. Tôi v i mình nh v y là vì cái
tình tôi th ng mình nó y quá, không còn ch nào tr ng mà chen s nghi ng i vô
c. Mà nghi ng i n i gì? Tôi th ng mình, tôi tr ng mình quá; l i v ch ng v i nhau
có m t m t con, có lý nào mình không th ng tôi hay sao mà nghi ng i. Ng t vì nh ng
lúc sau n y, tôi th y c ch c a mình i v i ch ng con không ph i nh h i tr c n a;
i tôi thì mình h h ng, v i con thì mình l t l t, mà mình l i th i ch i hoài, m i tu n
hai, ba êm, mà còn i thêm t i ban ngày n .
Cô Oanh day m t ch khác mà áp:
- , tôi bu n tôi i ch i. Tôi có ch i âu. Tôi i coi hát, i khiêu v v i ch em, tôi
có t i gì âu mà ch i. Cha ch ! Bây gi l i sanh t t ghen n a ch ! Ng i ta không ghen
mình ó là may, sao l i còn tr l i ghen ng i ta?
- Mình nói cái gì v y? Tôi có vi c gì mà mình ghen tôi.
- Thôi, ng có làm m t ngay. Tôi bi t h t.
- L i mình nói có th làm cho tôi trào máu h ng c!
- V y ch l i mình nói ó l i không làm cho tôi trào máu h ng c hay sao?
- Tôi nói chuy n ph i qu y cho mình nghe ch tôi có ghen âu. Không, tôi không
có cái thói x u xa ó âu. N u tôi có thói ghen thì thu nay mình i âu thì tôi theo ó,
tôi âu mình i ch i thong th nh v y.
1
ây ó xa g n, có ánh cách h ch sách
- Tôi là ng i ta, ch âu ph i trâu bò gì hay sao, nên ph i có ng i ch n.

- Xin mình ng cãi, tôi nói h t ý cho mình nghe. Lúc sau n y mình i ch i
nhi u quá, tôi l y làm bu n mà l i lo s n a. Hôm nay, tôi mu n khuyên d t mình, ph i
gi m b t m t chút. Tôi mà nói ra tôi s mình bu n, nên tôi không n nói. H i nãy tôi m i
t u nói chuy n v i mình mà mình áp l i m t câu vô tình, b t ngh a thái th m, tôi
au n lung l m, d n n a không c, nên tôi ph i nói ra ây. Tôi xin mình, n u có
lòng th ng ch ng con, thì t rày s p lên, mình b t i ch i, nh t là i ban êm m t mình,
i vì mình i ch i thì tôi bu n lung l m v y. D u mình không s ti ng thiên h àm ti u
i n a, mà tôi bu n r u ây mình c ng không k hay sao .
Cô Oanh v t ng d y mà h i:
- Ai àm ti u? Tôi bu n nên tôi i ch i, mà con nào dám d ngh ó? Mình nói tên
nó cho tôi bi t ng tôi tr l i v i nó.
- Tôi ví d cho mình nghe, ch tôi có bi t ai àm ti u âu mà nói.
- Tôi hi u h t. Bây gi mình có quân s bày m u, bày k ng làm nh c tôi mà!
- Mình ng nói iên. V ch ng phân tr n h thi t v i nhau, n u mình tính kéo
câu chuy n cho l c nh v y, tôi còn nói chuy n gì n a c.
- Tôi ã iên âu. Tôi khôn l m ch . Thà là tôi b c ng i ta, ch ch ng bao gi tôi
ch u ai b c tôi âu mà mong.
- Tôi khuyên mình ng có nóng gi n mà nói ra nh ng ti ng b t ngh a, nó làm cho
t th ng trong lòng tôi, r i khó u tr cho lành l i c.
- Oái! Tôi không c n s gì n a h t. V ch ng vui thì v i nhau, còn n u bu n thì
i ng i m t ng .
- Mình có bi t m i l i mình nói ó là m t m i dùi nh n âm vào trái tim tôi hay
không?
- âm vào âu c ng c. Oái! Thà là d t ph c m t l n cho r i, gai m t nhi u,
ngày càng thêm kh . Mu n làm nh c lòng tôi, thôi thì tôi i, tôi nhà ó r c h v mà
.
-R c ai?
- Mu n r c ai t ý.
- Còn mình i âu?
- Tôi i âu m c k tôi, tôi không c n h i làm chi.
Cô Oanh ngoe ngu y b i vào bu ng, m t l y qu n áo s p vô m t va - ly l n.
Th y Thi n l c u r i b c l i bàn vi t mà ng i. Con Y n ang n m trên gh
canapé g n ó. Ngoài ng có gánh chè u i ngang rao ti ng l nh lót, l i có m y chú
xa phu gây l n, m ng ch i om sòm mà th y Thi n v n ng i tr , m t ngó vô vách, không
nói chi h t, còn con Y n c ng n m im lìm d ng nh ng mê.
Cách m t h i lâu, ch Thình vác cái va - ly i ra c a; cô Oanh y ph c àng hoàng,

ng xái i theo sau.
Th y Thi n kêu v mà h i: Mình, thi t mình ành b tôi v i con Y n mà i hay
sao?
Cô Oanh day l i mà áp: không có mình u gì n a h t. Tôi v i th y h t duyên
t n r i. Thôi, th y c ki m v khác, ng nó làm tôi m i cho mà nh . Tôi c ng giao
con Y n cho mà nuôi, tôi không thèm giành âu
Cô nói d t l i r i kêu xe kéo l i, bi u ch Thình va - ly lên tr c, r i cô m i
c lên xe.
Con Y n ch y ra c a v a khóc v a kêu: Má, má . Nghe r t th m thi t, mà cô
Oanh không thèm ngó l i, bi u xa phu kéo xe i cho mau.
Th y Thi n b c ra n m tay con mà d t vô nhà, n c m t ch y d m d .
VI.
Ngoài vùng châu thành Bà Chi u, t i ng ba ng Qu n Tám, ng ng Cây

Quéo, g n nhà ga xe n Xóm Gà, có m t ng làng tr i á n iv i ng Qu n
Tám mà i qua mi t Xóm Th m. i vô ng y ch ng ít tr m th c, th y phía tay trái
có m t mi ng t tr ng, r ng l n trên vài tr m m u Tây, r i k ó l i có m t s v n,
chung quanh tre tr ng b t bùng, ó có nh ng xoài, mít, nhãn, mãng c u tr ng riêng t ng
li p; chính gi a v n có cái nhà g ch c t theo ki u nhà bánh ích, r ng rãi, cao ráo, day
a ra mi ng t tr ng m i nói ó. Mu n vô nhà thì i theo ng xe, b t u t i ng
làng ch y dài theo hàng tre, r i quanh qua tay m t mà vô sân, vì trong v n cây tr ng
giáp h t, nên chung quanh nhà không tr ng bông hoa, rau c i th gì c n a. i dài
theo hai bên ng vô sân, ng i ta tr ng rau d a v i n ngày tr bông tr ng ra vô
xem cho vui m t.
Nhà và v n n y h i tr c thu c m t ng i An Nam sáng l p, nh ng vì m c n
ngân hàng mà tr không n i, nên cách m t n m tr c ây b ch n biên t ch r i thi hành
phát mãi l y tr n . Ông H i ng àng i d o ch i, dòm th y ch thanh t nh mà l i s ch
, áng t ch c c nh b ng lai gi lúc r nh rang n say s a cùng tiên n kim th i,
nên ông h i m n r i cho cô Oanh ó ã m y tháng r i.
t b a th b y, l i 7 gi t i, m t tr ng ã lên kh i ng n tre nên d i vô sân sáng
lòe. ã v y mà trong nhà èn t cùng h t, c a l n, c a nh u m bét, nên ánh èn
hi p v i ánh tr ng mà soi t trong ra ngoài sáng s a nh ban ngày. Có b n, n m ng i
c qu n áo tr ng, mang giày Tây tr ng, ch y l ng x ng, ng i thì ng t m t cái
bàn ngoài sân r i s p gh chung quanh, m ra có ch ng vài ch c cái, k thì lo d n cho
tr ng cái phòng phía tr c trong nhà, không còn l i v t chi h t, duy góc bên m t có
t b ván mà thôi.
Có m t chi c xe h i ch y vô ng ng tr c sân, r i (ch n y thi u) tr c ch ng 40
tu i, m c Tây tr ng coi r t s c s o, c th t n 2 en, ch n mang giày da láng, trên xe
c xu ng kêu b i om sòm. Hai ng i b i ng s p ly trên bàn, nghe kêu thì l t t
ch y l i. Ng i m i t i bèn h i: y anh em d n d p ã xong r i hay ch a? . Hai
ng i b i nói trong ngoài ã d n d p xong r i, y nh l i d n h i tr a. Ng i y g t u
mà nói n a: tôi coi l i. M y anh em coi khiêng trên xe mà em vô nhà i, em vô
ây tôi ch ch cho mà
Ng i y i vòng coi cái bàn ngoài sân, r i b c lên th m mà vô nhà. Qua kh i
a, ng i y ng l i ng m cái phòng d n tr ng phía tr c, mi ng chúm chím c i r i
i th ng vô trong. Cách m t lát ng i y tr ra h i anh b i:
- Bà i âu v ng?
2
(noeud)
- B m, bà trong phòng bên n y ây, ch c bà m c thay s a so n ng ti p

khách.
- Còn s m mà, m i b y gi .
Cô Oanh m c a m t c n phòng phía trong mà b c ra. Cô m c m t b hàng
màu bông h ng d t, hàng thi t t t mà may theo ki u kim th i c ng thi t khéo, cô mang
t ôi giày cao gót óng b ng da c ng màu y, cô h t tóc c t l i u n qu n phía sau ót,
cô eo m t ôi bông tai nh n h t xoàn tr ng tr ng, tay trái c ng có eo m t chi c vàng
nh n xoàn, nh trang s c y nên s c cô coi càng thêm p h n h i tr c b i ph n.
Cô v a th y ng i khách thì chúm chím c i r t h u duyên và h i: Th y B y,
ng c y th y mua dùm n, u ng gì l ng x ng ó, mà sao bây gi ch a có v t gì h t
y?
Th y B y n y, tuy nói v i ai c ng x ng anh em, song k thi t là k th h c a H i
ng àng, theo b ng có chút thân th mà làm n cho d . Th y cúi u chào cô
Oanh và áp: Tôi xin chào bà. Th a, công vi c ông l n d n, tôi ã làm xong r i h t. Tôi
mua r u, t quây hai cái ùi tr u, tôi mua th t ngu i, b l t, c i sà lách, trái cây, bánh
mì, cà phê, v t gì c ng có h t. N c á, tôi c ng có mua t i hai cây. Tôi ch ra m t xe
kìa, b i nó khiêng vô cho bà coi, nh bà mu n mua thêm v t gì n a thì tôi s ch y i
mua cho .
Cô Oanh g t u và h i n a:
- Ông d n ph i ki m m t mâm hút, khách dùng á phi n ch i, th y có nh hay
không?
- Th a, c ng có trên xe n a. Tôi có mua m t h p thu c l n, m c s c cho khách
hút.
- c l m. Cái phòng tr c n y d n tr ng khiêu v . Ch c là b ván bên nây
cho khách n m hút á phi n ph i hôn? Cha ch , bên n y khiêu v , còn bên kia n m hút
khó coi quá.
- Th a không. r i tôi bi u b i d n b ván phía trong kia cho khách n m hút,
ch n m ngoài n y mà hút, còn nh y m m t bên ó coi sao c. Theo ý ông l n thì b
ván ngoài n y cho m y th y n v i m y cô ào ca hát h ng i, r i lúc nào ngh nh y
m thì h n ca và hát b cho mình nghe ch i.
- , có v y thì c, còn khuya n ngu i thì d n cái bàn ngoài sân ó, ph i
hôn?
- Th a, ph i.
- Cha ch ! nhà ch có vài ch c cái gh , mà ng m i nhi u quá ây r i ch âu
khách ng i h ng bi t.
- Th a, ông l n nói m i c ng vài ch c ng i ch không có ông âu. Mà d u
khách có n ông i n a, thì k ng i ng i ng ho c i vô i ra ch i ch không l ng i
t l t. R i ây k n m hút, ng i nh y m, ch không ng i âu. Ch ng n khuya,

u thi u gh thì ng mà n c ng c; vui ch i, ch ph i âu ám ti c gì mà bà lo.
-Tôi c y th y coi s p t giùm, ng có ng i ta c i v ch ng tôi ãi khách
lôi thôi.
- Xin bà m c tôi. Bà v i ông l n c lo ti p khách, còn vi c ãi ng tôi coi
sóc h t th y cho.
- Sao ng không vô s m mà lo v i tôi, ng i âu m t r i không bi t.
- B a nay ông l n m c h a l ph i n c m v i quan ph T ngoài Sài Gòn. Ông
n nói b nào tr c chín gi ông l n v i quan Ph c ng vô t i. M i khách chín gi , nên
không tr âu mà bàn lo.
i khiêng m y thùng r u và n ra th ng ra phía sau. Cô Oanh v i th y B y
i theo mà bi u s p d n có th t , ng ch ng dùng th nào thì l y mà ãi cho mau l .
p t m i vi c xong r i thì m i tám gi , khách ch a t i. Hai ng i bèn ra sân
kéo gh mà ng i.
Cô Oanh kêu b i b ng mâm thu c u em ra. Cô m h p thu c ng - lê m i
th y B y, cô c ng l y m t u t l y phì phà và nói:
- Ông bày t m i khách làm r n ràng quá!
- Ông l n s bà l n bu n, nên m i bày làm ti c cho bà vui. Ông l n có nói v i tôi,
rày s p lên, h t i th b y thì ông l n m i khách vô ây, ho c n c m t i, ho c nh y
m ch i cho vui.
- Làm th ng thì ph i t n hao nhi u l m.
- Ông l n thi u gì ti n b c mà bà lo, sao bà không nói v i ông l n mua m t cái xe
i m i trong n y cho bà i?
- ng có cho tôi cái xe h i nh ng b a nào tôi mu n i Sài Gòn mua , ho c
i th m ch em chút nh thì tôi i. Còn nh i ch i, ho c i âu xa, thì ng em xe l n
a ng r c tôi, nên không c n ph i mua xe n a làm chi.
- Chi c xe trong n y ó nh mà l i c quá, bà ng thèm i; n u òi mua xe
i, ch c ông l n mua cho bà li n. Tôi bi t ông l n c ng bà l m, bà mu n òi v t gì
ng c h t.
- Sao th y bi t ch c ng c ng tôi?
- Tôi là anh em thân thi t h ng nh t c a ông l n, sao tôi l i không bi t. Anh em
p nhau m i ngày, không có vi c gì mà ông l n không t v i tôi. Ông l n th ng nói
thu nay ông l n ch a yêu m t ng i nào b ng yêu bà.
- L i th y nói ó tôi không th tin c.
- Tôi bày chuy n nói d i có ích gì cho tôi âu, mà bà nghi tôi.
- Th y nói ông l n c a th y yêu tôi, sao tôi mu n có m t vi c mà m y tháng nay

ông l n c a th y không ch u làm?
- Bà mu n vi c chi?
- Tôi mu n ng em tôi v nhà l n mà v i ng. Mà h tôi nói, thì ông c áp
th ng th ng r i ông s tính, song ã m y tháng r i, ông không tính gì h t.
- Tôi hi u t i c nào mà ông ch a tính vi c ó c. Ông l n có bà c trong nhà
i có cô Hai v i c u Ba n a. Ông l n là ng i chí hi u, thu nay ch ng h dám làm m t
vi c gì trái ý bà c . Ông l n làm b n v i bà, ch c là ch a dám th a cho bà c hay, nên
ch a dám tính r c bà v chung ch gì.
- N u thi t ng th ng tôi, thì ng ph i tính vi c n y cho vuông tròn, ch ng
n nhà cho tôi r i ng t i lui mà ch i nh v y, thì coi k c c quá.
- Làm l n có cái ph m giá cao, nên khó l m. Tôi ch c ông l n bà nh v y,
ông l n c ng bu n l m v y. N u ông ch a tính r c bà v chung c, thì có l t i có
vi c gì ó ng n tr , ch không ph i ý ông l n mu n nh v y âu.
- Tôi s ng ch i ngày ch i b a r i ng b tôi ch .
- Không l nh v y. Ông l n k t b n v i bà, nh ng ng i tai m t t n y ai c ng
bi t h t. N u ông l n b c tình thì ng i ta c i ch u sao n i. Bà ngh l i mà coi, m y
tháng nay ông l n i ám ti c nào c ng có bà h t. Ai c ng bi t bà là b n tr m n m c a
ông l n, th thì làm sao mà b bà cho c.
- Thi t nh v y, anh em quen v i ng, ai c ng bi t tôi là v ng.
- Có ai mà không bi t. Xin bà b n chí, ng bu n chi h t.
Hai ng i nói chuy n m i t i ó thì có m t chi c xe h i ch y vô sân. Th y B y
ng khách n nên l t t b c ra phía tr c, té ra m y cô ào ca hát v i m y ng i
n. Th y d t l i trình di n v i cô Oanh r i m i vô ván mà ng i.
y ng i n m n ra, r i n th mà so dây. Th y B y th y cô Oanh b c
vô bèn nói: Tôi coi n i ây có cô Tám ca mu i h n h t. âu cô ca khai m c m t bài cho
bà l n nghe th coi nào .
Cô Tám c i mà áp: Th y B y th ng em nên th y nói nh v y, ch em ca có
mu i gì h n m y ch ây. Tuy v y mà em m i c d p may t i nhà bà l n, nên em ph i
ráng s c ca th m t bài cho bà l n nghe. M y anh lên dây n i, ng em ca bài V n
Thiên T ng mà ra m t bà l .
Cô Oanh nghe ng i ta kêu mình là Bà L thì cô h n h trong lòng, chúm
chím mi ng c i và bi u b i nh c m t cái gh em l i cho cô ng i. n hay mà ca c ng
thi t hay, b i v y mà cô mê m n tâm th n, c ng i im lìm, n n i xe c a v ch ng cô
Tuy t vô sân mà không hay, ch ng cô Tuy t b c lên th m, cô m i ngó th y, cô l t t
ch y ra ti p, chào.
Cô Tuy t ngó quanh qu t, ch th y có m t mình th y B y thì h i:
- Ch a có khách t i hay sao? V y mà tôi nghe n ca tôi t ng khách ã t i ông

i ch . Té ra ch bi u n ca cho ch v i th y B y nghe ch i!
- Ph i. Ch a ai h t. Mà ng c ng ch a vô n a.
- a! Khách t i mà ông ch nhà b i m t, v y sao c.
Th y B y ti p: a nay ông l n m c n c m v i quan Ph T ngoài Sài Gòn. Có
bây gi ông l n vô c ng g n t i. Xin m i hai ông bà b c ra ng i ngoài sân cho mát .
y ng i ng tr ra sân . n ca h t b n nên c ng d t.
i rác, khách t i l n l n, ông c t Lý i m t mình ông tr ng s Khai i v i cô
giáo Hi, ông Huy n Bình i v i hai cô l .
Cô Oanh v i th y B y ti p r c m i ng i vui v ; n ông v i n bà n m tay
chào nhau r t thân m t, r i c p tay nhau i nói chuy n, ho c ng i g n nhau c i gi n om
sòm.
Xe c a ông H i ng àng vô t i, ông b c xu ng v i quan Ph T và cô ba
Cécile là m t hoa khôi Sài Gòn v nhan s c và v khiêu v . Ông b t tay chào khách và
nói l ng x ng: Tôi l t t h t s c mà c ng vô tr m t chút. Tôi xin m y bà, m y ông tha
.
Ông l i h i th y B y:
- Toa mua h t hay không?
- h t.
- Còn m y cô ào ca hát vô t i ch a?
- ã t i lâu r i.
- T t l m. Thôi toa bi u n ca lên i, ng nghe ch i còn b i em r u ra ây
ng m y bà m y ông u ng cho ngà ngà r i khiêu v m i mu i.
i b ng ly ra s p r i b n c á. Khách l a r u, ai thích th nào thì bi u rót th
y, nói nói c i c i vui v vô cùng.
Trong nhà ti ng n ca l nh lót, làm cho b u không khí ã vui l i càng thêm vui
a.
Quan Ph T d t cô ba Cécile vô nhà nghe ca. M y ng i kia c ng b t ch c i
theo.
Cô Oanh th y ông H i ng ng riêng m t mình thì b c l i h i nh nh :
- Mình r c cô Cécile làm chi?
- Ng i tình c a quan Ph nên ngài d t theo ó a.
- Ch không ph i c a riêng mình hay sao?
- C a ngài ch . Nãy gi c eo theo ngài ó, không th y hay sao.
Ca d t b n, ai n y u khen nên v tay ti ng nghe l p b p.

Ông c t Tý b c l i c p tay cô Oanh mà d t i và nói: Bà nhà phía ngoài
thì r ng rãi, còn phía trong thì p quá. Bà có vui lòng d t tôi i xem m t chút hay
không?.
Cô Oanh c i r i d t ông ct i vô trong. Ông th y mâm hút èn t s n sàng
thì ông c i mà nói:
- ! Có t i th n y n a thì cu c ch i hoàn toàn r i! Tôi mu n hút ít u, không
bi t có ai làm thu c hay không?
- em ra h i. Xin quan l n ng i ó.
Ông c t n m gi a g n mâm hút. Cô Oanh i ra ngoài m t chút r i cô d t cô
Tám ca vô mà nói: Cô Tám làm thu c khéo, xin cô làm n làm giùm cho quan l n hút
ch .
Cô Tám leo lên ván ng i làm thu c.
Khách t i thêm n a. Th y B y v n máy n lên. Khách b t c p v i nhau mà nh y
theo nh p.
Cu c khiêu v dây d a trót m t gi ng h , ai n y m t m i r i m i ch u ngh mà
ng r u.
Cô Ba, là m t cô ào hát b có danh, mu n làm vui cho khách, nên c t ti ng hát
t l p iêu Thuy n Thán Oán. Ông Huy n Bình không hi u u ngh v hát b , nh ng
mà ông nghe nhi u ng i khen cô Ba hát hay, thì ông v tay khen theo, khen nhi u h n
y ng i khác. Cô Tám ti p mà ca m t b n Giang Nam, c ông c t Tý th ng 5
ng b c.
Ca hát nghe ã thèm r i thì m máy n Tây mà khiêu v n a.
Ch khách vui ch i ai c ng mê m n, ng i thì c p v i m y cô mà nh y hoài, k
thì n m ghì t i mâm hút mà àm lu n v i cô Tám làm thu c, ng i thì d t m t cô i th
th n d i hàng xoài mà t ý bày tình, k thì không r i ly r u trong tay, c i nói om sòm
không ái ng i gì h t.
n 2 gi khuya, b i d n ngu i s n, ông H i ng àng m i khách nh p
ti c. Quan Ph T b t c p v i cô Cécile, ông c t c p v i cô Tám, khách n ông m i
ng i u có m t cô, ráp l i ng n, tr ng gi n di u c t, không ái ng i, s t sè chi h t.
Ti c mãn r i, có ít c p còn khiêu v n a. Ông c t Tý nói m t xin v tr c, l i
i cô Tám i v i ông ng ông a t i nhà. Quan Ph T c ng d t cô Cécile v , ngài
i r c cô Ba hát b i xe v i ngài.
n 4 gi , khách v h t, ông H i ng àng, ôm m t cô Oanh mà hun và h i:
Em có vui hay không? . Cô c i và n m tay ông d t vô phòng ng và nói: n sáng
i. Thôi i thay ng ngh m t chút. Em bu n ng quá .
VII.
t bu i chi u l i n m gi r i, cô Lý ng tr c m t gian hàng bán trái cây t i

Ch C , l a bom và xá l mà mua. Ch c cân và gói trái cây cho cô. Cô li n m bóp l y
ti n tr , b ng th y m t chi c xe h i l n ng ng g n ó, r i cô Oanh và cô Tuy t trên xe
c xu ng, cô nào y ph c c ng may theo ki u t i tân, mà nh t là cô Oanh trang m
n hoi tóc c t và u n qu n, nên t ng m o coi thi t là p, song cái p y có v nh n
o, ch không có v t nhiên nh h i tr c.
Cô Lý s cô Oanh g p mình r i ái ng i, b i v y cô không dám ngó cô n , c ki m
chuy n nói v i ng i ch c bán trái cây. Ch ng dè cô Oanh i ngang qua ngó th y cô Lý
thì ng l i, r i v vai cô Lý mà h i: Ch Lý, ch m nh gi i h
Cô Lý day l i ngó hai cô n mà c i và áp: Tôi chào hai ch . Cám n, tôi m nh
gi i luôn luôn. Hai ch i âu ây?
Cô Oanh c ng c i và nói:
- Tr i mát, nên th i ch i, ch bi t i âu mà nói. Ch mua trái cây ph i không?
- Ph i. Tôi mua ít trái xá l .
- Sao ch không qua nhà hàng Tây bên Catinat mà mua. Bên n y, ch c bán n y
ngon lành gì.
- Tôi mua b y ít trái, không c n gì ph i ngon cho l m. Mua bên Catinat m c
quá.
- Oái! n ngon thì thôi, m c r chút nh mà h i gì. Ch mua r i ch a?
- Mua r i.
- V y tôi m i ch lên xe h i ch y m t vòng vô Ch L n ch i v i hai ch em tôi.
- Cám n ch . Tôi m c vi c không th i ch i c.
- Vi c gì? Ch còn d y h c hay không?
- Còn.
Cô Tuy t bây gi m i nói: Ch Lý là b c giáo s , m c lo gi luân lý ng làm
ng cho s p nh , ch ng ch u i ch i nh t i mình .
Cô Lý áp: Xin l i ch , không ph i v y. i ch i là m t vi c c n ích cho s s ng
a ng i làm vi c v trí não. i ch i chánh áng thì có h i cho luân lý ch nào âu mà
tôi không ch u i ch i. Tôi t là vì tôi b n vi c b a nay không th i c ch .
Cô Oanh nói: Thôi, ch m c vi c thì hai ch em tôi .
Cô Lý th y cô Oanh nãy gi không thèm h i th m t i ch ng con thì cô l y làm
bu n. Bây gi nghe cô Oanh tính i, cô mu n g i th lòng cô n , nên cô nói:
- N y, ch Oanh, con Y n h c gi i quá a ch . H c ch a y m t n m mà nó c

sách giòn giã, vi t l làng l m.
-V yh ?
- Ch nh nó hay không?
Cô Oanh châu mày, ng d d m t chút r i m i áp.
- Có khi c ng nh v y ch .
- T i nghi p con nh quá. Nó nh ch nên coi nó m nhi u.
Cô Oanh cúi m t ngó xu ng t, không nói n a.
Cô Lý bi t cô ã ng lòng nên nói ti p: Có v y m i bi t con th ng m h n m i
ng i h t. y là t i tánh t nhiên tr i khi n nh v y. Nh con Y n ó, nó ng ch y
ch i mà h nghe ai nh c t i má nó thì nó bu n hiu, r ng r ng n c m t, r i ki m ch mà
ng i. Thi t tôi th y th ng quá .
Cô Oanh ng l ng thinh.
Cô Lý nói n a: a nào ch v th m nó m t chút. Ch v ch c nó m ng l .
Cô Oanh suy ngh r i l c u mà áp:
- Tôi nhà v ó n a sao c.
- Sao l i không c?
- R i g p th y r i làm sao! Mà d u không g p i n a, con Y n ho c tr trong
nhà nó h c l i v i th y thì k c c cho tôi quá.
- Có gì âu mà k c c. Tôi bi t nh còn th ng ch lung l m. Tôi ch c h ch v ,
ch nói m t ti ng xin l i v i nh, thì vi c gì nh c ng quên h t.
Cô Oanh suy ngh h i lâu r i nói:
- Không c. Tôi ã nói d t v i th y r i.
- Gi n nên nói v y ch d t gi ng gì.
- Tôi nói v i th y ã h t duyên h t n r i. Tôi có bi u th y ki m v khác mà làm
n. Bây gi tôi còn v ó n a làm chi.
- nh còn th ng ch lung l m. Tôi ch c ch ng bao gi nh ch u c i v khác
âu.
- Th y còn th ng tôi nh ng tôi không th th ng th y c n a.
- T i sao v y?
- T i tôi có ch ng khác r i.
- Ch nói ch i làm chi v y?
- Không. Tôi nói thi t ch . Tôi có ch ng khác, ai c ng bi t h t th y. Có l th y

ng bi t r i n a ch .
- Tôi không nghe nh nói.
- Có l nào nh không nói v i ch .
- Thi t tôi không nghe ai nói s y h t.
- N u ch ch a hay b a nay tôi nói ó cho ch hay. Xin ch làm n nói cho th y
bi t, th y h t trông ch tôi tr v n a.
- Vi c ch c y ó là m t vi c khó làm h t s c, b i vì báo m t cái tin bu n cho
ng i ta hay mình có vui gì âu.
- Tin nh v y sao ch g i là tin bu n? Ch t ng th y nghe tôi có ch ng khác r i
th y bu n hay sao?
- X a rày nh bu n lung l m, nh ng bu n mà còn hy v ng có l ch th ng nh
con Y n r i ch tr v . N u nay nh hay tin ch có ch ng khác, hy v ng tr thành th t
ng, thì bu n càng l n b i ph n.
Cô Tuy t giành v i cô Oanh mà áp v i cô Lý:
- N u Me - S Thi n có bu n, thì ch làm n c t ngh a cho th y hi u.
- Ng i ta bu n mình làm sao c t ngh a cho ng i ta h t bu n c ch ?
- Sao l i không c? Ch thi t thà quá! Ch nói cho th y hi u r ng trong o v
ch ng n u có m t ng i vui lòng mà thôi, còn ng i kia không vui chút nào h t, thì
không th làm v ch ng c. Theo l p ông l p bà mình h i tr c, k t v ch ng ch lo
cho ng i ch ng b ng lòng, còn ng i v là tôi m i, d u vui hay bu n c ng ph i ch u,
nên không ai thèm k t i. i bây gi nam n bình quy n, n u n bàn c n n ông b o
, thì n ông c ng c n n bà giúp v y ch . Mu n cho ni m v ch ng c m
m lâu dài thì v ch ng ph i vui lòng nh nhau m i c. Me - s Thi n k t v ch ng
i ch Oanh thì Me - s Thi n vui lòng mà ch Oanh không vui, th thì làm sao c.
Mà h li u không c thì d t ph c i cho r i, nh t là ph i d t lúc còn xuân xanh,
ki m ng i khác ng tâm hi p ý mà ch p n i cho kh i u ng cho cái i c a ch . Ch c t
ngh a rành nh v y cho Me - s Thi n hi u thì t nhiên th y h t bu n.
- ! V v ch ng, ch có cái quan ni m m i l quá!
- i nào, ph i có tâm h n theo i n y ch sao. C bo bo gi thói x a hoài thì
trái i quá, coi sao c.
Cô Lý l c u mà c i.
Cô Oanh v vai cô Lý mà nói:
- Ch làm n v c t ngh a nh v y cho th y hi u. Ch nói cho th y hay, tôi có
ch ng khác r i thì th y m ng l m ch không bu n âu mà ch s . Tôi bi t ch c nh v y
nên tôi m i c y ch .
- Tôi không dám lãnh l i ch c y âu. Thà là t nhiên cho nh hay.

- Tôi mu n cho ch nói cho th y hay kìa ch .
- T i sao v y?
- T i v y ó. Ng i khác nói cho th y hay có l th y bu n, ch n u ch nói ch c
th y vui l m.
- Nghe l i ch nói, tôi không hi u ch mu n th nào.
- Coi kìa! Tôi nói d hi u quá. T i ch thi t thà nên ch không mu n hi u.
- Ph i, tôi là ng i thi t thà. Mà vì thi t thà nên ý tôi ngay th ng, lòng tôi trong
ch, b i v y nh ng l i nói quanh qu o, tôi không hi u n i.
Cô Oanh c i ng t r i kéo cô Tuy t i và nói vói l i v i cô Lý. Thôi, ch v
nh gi i. Nãy gi tôi nói ch i, ch ng gi n tôi nghe hôn. Tôi xin g i con Y n cho ch
y d giùm. Ch làm n hun nó m t tr m cái giùm tôi nhé .
Hai ng i d t nhau i coi b vui lòng, mãn ý l m.
Cô Lý ng châu mày ngó theo r i cô l c u nói l m b m m t mình: i nghi p
quá! Ham vui ch i, ham ch ng di n n n i ph i i l c ng sái n o mà không bi t gi t
mình, ch a ch u n n n! Còn k gì n .
Cô vói l y hai gói trái cây r i b c lên xe kéo mà m t còn ngó theo cô Oanh.
VIII.
Lúc tám gi s m m i, cô oanh m c m t b pyjama hàng màu n c bi n, c áo,

tay áo và ng qu n l i vi n hàng màu bông h ng, mà cô n m dã d i trên divan, ngoài
phòng khách, m t lim dim, trí v v n.
Trong nhà t tr c ra sau u v ng hoe. Cách m t h i lâu th y d ng có m t ng i
i ch ng 17, 18 tu i l p ló tr c th m, cô bèn kêu mà h i:
- Th ng Th ng hay a nào ó?
- Th a, ph i. Tôi ây.
- V bi u m t chút.
Th ng Th ng th ng th ng i vô. Cô Oanh c n m mà h i:
- Chi u hôm qua m y em th vô Ch Quán, không có ông H i ng nhà, mà
i m y a cho ai?
- Th a, tôi a cho m t anh b i trong nhà.
- M y a th mà m y có d n ch ng nào ông H i ng v ph i trao l i cho t i tay
ông hay không?
- Th a có. Tôi h i ông có nhà hay không. Anh b i nói ng m i i ra ngoài Sài
Gòn. Tôi d n ph i c t lá th , ch ng v s a cho t i tay ng, ch ng có a cho ai.
- Không bi t nó a l i cho ng hay không.
- Ch c là có. Tôi d n k , có l nào nh quên.
- Thôi, i ra sau gi t i.
Cô Oanh ng i d y, b c l i ng tr c t m ki ng l n mà soi m t và vu t tóc. Cô
ng m nghía m t lát r i i l i cái bàn vi t ng i, l y gi y m c ra nh mu n vi t th . Mà cô
a c m cây vi t, thì cô nghe có ti ng xe h i quanh vô sân. Cô l t t buông cây vi t r i
i l i ng ngay c a mà ngó coi xe c a ai.
Cô ng trông ông H i ng àng, mà l i th y th y B y. Th y B y xu ng xe,
ngó th y d ng cô Oanh c i c i và ph ng ph ng i vô nhà và nói: a rày, tôi lâu vô
trong n y quá...Cô m nh gi i h cô Hai? .
Cô châu mày, không ch u tr l i, i th y vô nhà r i cô m i nói:
- M i th y ng i. Th y i âu vô t i trong n y?
- Lâu quá không g p cô. B a nay r nh, nên ch y vô th m cô m t chút.
- T i th y lâu g p tôi r i th y quên, nên th y kêu tôi b ng cô Hai ch không kêu
ng bà n a ph i không?
Th y B y ng i m t cái gh phía trong, r i a tay ch cái gh khác ngang ó, t

ý m i cô Oanh ng i. Cô Oanh ng i r i, th y m i nói nh nh :
- Tr c m t thiên h , tôi mu n n ng cô lên cao, nên tôi kêu b ng bà nghe cho
rôm, ng h b t ch c. Bây gi có hai anh em mình mà thôi, cô áng em út thôi, cô
bu c tôi c ng ph i kêu b ng bà nh thiên h , thì m t c cho cô h t s c, ch có ích gì.
Cô hi u hay ch a?
- Hi u.
- Cô còn mu n tôi kêu b ng bà n a hay thôi? Nh mu n thì tôi kêu, mu n kêu
ng bà l hay là bà b c ng c, kêu ch i có t n bao gì mà s .
- Thôi, th y mu n kêu b ng gì c ng c.
- ! V y h ? Kêu b ng em c hôn?
- Th y qu n y mu n có s ng ch .
- Qu sao l i có s ng?
- Thôi thì dê.
- Cô Hai nói oan cho tôi! Tôi h i cô v y ch kêu b ng em c hôn mà dê n i gì?
Ch chi tôi mu n kêu mình thì cô nói tôi dê m i áng.
- Xin th y ng có di u c t n a. B a nay tôi bu n l m nên tôi không mu n nói
ch i.
- Tr i i! Sao mà bu n? Ng i có s c, có duyên nh cô, thì không c phép
bu n. Ph i vui ng làm vui thiên h ch .
- T i ông l n c a th y làm cho tôi bu n ó!
- Ông l n tôi làm sao mà cô bu n ó?
- Ông l n th y tr n m t, g n hai tu n l nay không léo hánh t i ây n a. Tôi i
ki m cùng h t mà không g p. Tôi g i m y lá th mà c ng không th y tr l i. Ch c là ng
ch t r i.
- Không ph i. Tu n tr c m i i xu ng d i Sóc Tr ng nghe nói m i v m y b a
rày ây. Tôi bi t lúc n y ông l n b n vi c lung l m, nên vô th m cô không c.
- ngoài Ch Quán vô ây, xe h i ch y g n m t kh c ng h ch lâu l c gì, m c
vi c gì n m y b a rày không r nh c ch ng ch ng n a gi mà vô ây.
- Oái, không vô thì thôi, cô phi n chi cho m t trí. Ông l n có xa thì có ông nh xin
n, c n gì cô!
- Th y nói cái gì nghe trái tai quá v y? Th y là anh em thân thi t c a ng, sao th y
i nói nh th .
- B i là anh em tôi m i dám nói nh v y ch .
- L i th y nói tôi không hi u n i.
- Nh cô mu n tôi nói chuy n mà cô d hi u, thì xin phép cô cho phép tôi h i câu
y: cô c g n g i v i ông l n g n m t n m nay, có khi nào cô tính cô s k t tóc tr m
m v i ông l n hay không?
- Th y h i k qua! Vì ng mu n tính vi c v ch ng nên tôi m i ch u l y ng ch .
- Không, tôi không hi u ng. ng mu n hay là ng nói thì không có ý ngh a gì.
Tôi mu n bi t coi v ph n cô, có khi nào cô tính làm v ch ng v i ng hay không kia.
- T ngày g p ng, thì tôi tính nh v y luôn luôn. B i tôi tính v y nên tôi m i l y
ng ch .
- N u v y thì cô trong ch n làng ch i mà cô thi t thà quá, hèn chi h i nãy cô
không hi u câu tôi nói ó, ngh c ng ph i. n ông h mu n giao tình v i n bà, thì t
nhiên ph i nói dóc, ph i nói chuy n lâu dài, n bà h m i ch u, ch tính chuy n ch i
ngày ch i b a thì làm sao cho c vi c. Làm n bà mình ph i dè d t, mu n b t l n
thì ph i n m u, ch sao l i nhè uôi mà n m. Ng i tình c a cô tuy có ch c ph n, tuy
ng vào hàng th ng l u, song c ng là m t ng i n ông nh muôn ngàn ng i n
ông khác, ch nào ph i thánh th n gì ó hay sao. H i m i g p cô, ch c ng c ng nói v i
cô, ng tính vi c tr m n m ph i không?
- Ph i.
- Tôi oán gi i hay không h ? N u ng nói nh v y sao cô không bu c ng c i
li n i?
- ng nói th ng th ng, ng tính vi c nhà r i ng em tôi v chung.
- N u ng nói nh v y, thì sao cô không nói th ng ch ng nào ng c i cô rành
r i cô s n n m v i ng?
- Vì tôi th y ng th ng tôi quá, nên tôi xiêu lòng.
- Cái d c a n bà là cái ch ó, nh trí nên xiêu lòng luôn luôn. Có l cô c ng
bi t, có l thu nay ông l n m i th ng m t mình cô là th nh t âu. Nh ng ng i ng
th ng bi t làm sao mà k cho h t. Thi t ng th ng nói v i tôi, thu nay ng th ng
nhi u ng i, song có m t mình cô, ng th ng nhi u h n h t. T i ng th ng nhi u, nên
ng m i g n g i v i cô trót m t n m nay ó, ch v i m y ng i khác thì ch ng m t ho c
hai tháng r i ng b .
- Ng i gì mà k c c v y!
- Ng i n ông ch ng i gì. Tôi nói cô thi t thà quá mà. ng sang tr ng nh
y, có l nào ng tính c i cô ng làm v chính th c hay sao mà cô mong? Xin cô
ng có m m ng nh v y mà u ng công. Tôi th y có nhi u ông nh tò vè theo cô
hoài. Tôi khuyên cô b t u l a coi ông nào hi p ý thì níu l n l n i, ch tôi th y ông l n
mu n dang xa r i a.
Cô Oanh ng i l ng thinh mà nghe, song hai hàng n c m t r ng r ng ch y.
- Th y B y th y v y thì chúm chím c i r i nói ti p: Xin cô ng thèm bu n. Ái

tình là v y, cô l gì. Cô còn tr , cô n m ch a mùi i, nên cô nghe tôi nói chuy n r i
bu n. th ng th ng cô tr ng tu i r i, cô th y rõ nhân tình th thái, t nhiên cô không
bi t gi n, bi t bu n n .
Cô Oanh châu mày, tr n m t, ngó th y B y mà áp:
- Làm sao mà không gi n cho c. Tôi có ch ng có con. ng bi u tôi b ch ng
con mà theo ng, r i bây gi ng b tôi b v nh v y, tôi làm sao?
- Cái ó c ng t i n i cô, ch ng bi u sao c.
- Ph i. T i tôi d i, nên ng m i g t tôi c.
- H mang b nh ái tình r i k gì là khôn d i. Theo ý tôi, bây gi cô nên t nh trí mà
lo vi c t ng lai, ch ng c n nh c nh ng chuy n quá vãng mà làm gì.
- Tôi không thèm lo gì h t. N u ng b tôi thì tôi s tr thù cho ng coi.
- Cô làm sao mà tr thù?
- Bây gi tôi ch a bi t, h ng h i tôi thì t nhiên tôi ph i h i ng l i.
- Tôi khuyên cô hãy nh trí mà lo tính cho s ph n c a cô, ng có nóng n y r i
sanh chuy n không t t.
- nn c n y còn t t x u gì n a!
- Xin cô ng nói nh v y. Cô có s c, mà l i thêm có duyên, tôi th y rõ nh ng
ng i bi t cô, ai c ng g m ghé quy n luy n h t th y. N u thi t ông l n không lui t i v i
cô n a, thì thi u gì ng i khác h giành nhau mà nuôi cô.
- Tr i i! Th y tính cho cái i tôi bây gi ph i buôn h ng bán ph n, nay ng i
y, mai ng i khác hay sao?
- Ý tôi không ph i nói nh v y. Tôi mu n nói cô là ng i có s c p thì không
thi u gì ch ng. N u ch ng n y không ph i thì b , l y ch ng khác, có h i gì âu. i
y, mình ph i có trí theo v t ch t m i c. Tôi nh lúc ông l n ng yêu cô, tôi có
xúi cô mu n mua s m v t gì thì cô c òi ri t, ng ng i chi h t. y là vì tôi th ng cô,
nên tôi mu n cho cô d phòng cái ngày ng i ta h t yêu chu ng n a. Cô có nghe l i tôi
hay không?
- Tôi t ng v ch ng lâu dài, nên tôi âu có n tính vi c nh m n nh v y.
- Rõ ràng cô thi t thà quá. Cái xe h i nh còn ngoài n y cho cô hay không?
- Hôm tr c xe h , ng bi u em v tr ng ng m n th s a. Không bi t s a r i
hay ch a mà s p - ph ch a em vô.
- Cái nhà v i c ây, tôi bi t ông l n có làm gi y m n tr n m t n m cho
cô . Nay c ng g n mãn h n r i, không bi t có làm gi y m n thêm hay không... i, mà
không h i gì. N u có ai nói chuy n t i nhà c a, thì xin cô cho tôi hay, r i tôi s tính cho.
Th y B y ng d y l y nón, tính i v .
Cô Oanh c ng ng d y mà nói: Th y có g p ng, xin th y nói tôi trông ng lung
m. D u ng h t th ng tôi i n a thì ng c ng ph i vô mà nói cho d t, ch ng có
tr n tránh nh v y coi k l m. Th y làm n nói giùm m t chút .
Th y B y li c m t c i m n tr n mà nói: u ng vô không c, ch c là t i
ng b n vi c, ch có t i gì mà tr n... Mà cô ng bu n, ng lo chi h t. N u ngài không
ngh t i tình cô n a, ngài không t i lui, thì có tôi ây. Tôi s tính cho, không có sao âu
mà s .
Cô Oanh ng bu n, không ý n l i nói l m có hai ý ngh a y, nên cô
không kháng c , mà c ng không t d u v a lòng. Th y B y lên xe i v r i, cô m i l i
bàn, vi t m t cái th v n t t có m y hàng ch thôi. Cô niêm l i r i kêu th ng Th ng c m
ra Tân nh a cho cô Tuy t.
Cô tr vô phòng n m dàu dàu. n tr a cô không n c m ch u ng m t ly s a mà
thôi.
n 3 gi chi u, cô Tuy t ng i xe kéo vô th m Oanh. B c vô nhà, cô th y th ng
Th ng thì h i:
- Cô m y âu?
- Th a, cô con ang n m trong phòng.
Cô Tuy t i th ng vô phòng, th y cô Oanh n m co ro, gát tay qua trán, day m t vô
vách; thì h i: Sao ch ng n y mà ch còn n m trong phòng? Ch au hay sao?
Cô Oanh l m c m ng i d y, tóc tai dã d i, th ng th ng áp r ng: Không. Tôi
bu n r u quá, nên không mu n ra ngoài. Xin m i ch ra ngoài n y ng i nói chuy n ch i
cho mát .
Hai ng i d t nhau ra phòng khách, cô Tuy t v a i v a nói: Tôi c ng tính chi u
nay vô th m ch , k ti p c th c a ch ó. Ch c ng hay chuy n ó r i hay sao, nên
cho kêu tôi? .
Cô Oanh m i cô Tuy t ng i trên divan r i cô ng i m t bên r i h i:
- Hay chuy n gì?
- Chuy n ông H i ng s a so n c iv ó.
-C iv âu? Tôi không hay... Ai nói v i ch nh v y?
- Thi t ch ch a hay à?
- Thi t ch a hay. Sao ch hay? âu ch nói nghe th coi.
- H i s m m i n y, tôi i xu ng Catinat mua . Tôi g p quan Ph T , ng nói
chuy n ch i. Thình lình ng h i tôi có hay v ông H i ng s a so n c i v hay không.
Tôi nói không hay. ng m i nói rõ u uôi cho tôi nghe.
- Mà c i ai, âu ch ?
- C i d i Sóc Tr ng, c i m t ng i góa ch ng. Ng i y giàu l m, m i n m
góp lúa ru ng t i ba b n ch c ngàn gi , h i tr c có ch ng Ch c, mà ch ng ã ch t h n
hai n m nay.
- Ch ng nào c i?
- Nghe nói n i tháng n y... Thi t ch ch a hay sao? V y ch ng tính c i v , ng
không nói v i ch à?
Cô Oanh l c u, th dài, r i r ng r ng n c m t mà áp:
- N u v y thì th y B y vô h i s m m i ó là ng sai vô ng d n ng d n sá
cho ng th i lui, kh i m c gai góc ch gì!
- Th y B y vô nói chuy n gì?
- Th y vô làm b h i chuy n l là, r i l n l n nói ông H i ng b n vi c, s t i lui
a không c. th y khuyên tôi ki m ch ng khác, ng có trông i ông H i ng n a.
- Có nói ông H i ng s a so n c i v hay không?
- Không.
- n ông thi t h m àmg quá! Ch ng h mu n mình thì h nói c m ng, r i
mu n b , không thèm nói m t ti ng. Ch coi h s p k x o hay không? Ham giàu, tính
ch ng c i v , h sai th y B y vô nói h i hám cho ch h t trông i, còn h c y
ng i khác nói v i tôi c ng nh nh n cho ch hay v y. Thi t h kh n n n quá.
Cô Oanh ng i l ng thinh m t h i cô lau n c m t và ng d y nói s ng s m:
- N u thi t ông H i ng b c tôi, thì tôi ph i âm ng ch t tôi m i v a lòng.
- âm ng i ta thì ch tù. Mà ch y u quá, âm ai c.
- tù hay ày tôi c ng ch u. Mi n là tôi tr thù cho c, tôi m i nghe.
- Thôi, nói chuy n hung d làm chi. Ch ng n y có b c, thì ch ki m ch ng khác,
n gì. Ch n v i ông H i ng g n m t n m nay, v y mà ch có v n li ng gì hay
không?
- ng cho ti n bao nhiêu tôi xài h t, có còn gi ng gì âu.
- T d hôn! n trang thì tôi th y ch eo có m t ôi bông, m t chi c cà rá v i
t chi c vàng ó, còn v t gì n a hay không?
- Có bao nhiêu ó mà thôi, ch có gi ng gì n a âu.
- V y thì ph i tính ki m ch ng khác, ch l y gì mà n xài.
- Ch c là tôi ph i ch t. Mà tr c khi ch t, tôi ph i làm cho l i gan, r i tôi m i
ch t.
- Tôi khuyên ch ng nóng n y, th ng th ng mà tính.
- Không nóng thì làm sao c ch . H i tôi b ch ng b con, r i bây gi b c quá

nh v y có c âu.
- Gi n thì làm cho có l i kìa, ch gi n thì làm h i cho mình thì b y quá.
- T h i s m m i t i bây gi , tôi n m suy ngh , tôi th y cái i c a tôi t i ây ã
cùng ng r i. Ch ngh l i mà coi h i tr c ch ng tôi tr ng tôi, con tôi th ng tôi mà
tôi ph i h t th y, ng i theo nó. Bây gi nó b tôi, thì có th nào mà s ng c!
Cô Oanh nói d t l i r i ngã l n trên divan m khóc t c t i.
Cô Tuy t ki m l i an i, cô vi n lý, cô nói cách cô Oanh m i h t khóc, song
trong lòng cô v n còn s u não, nên s c m t coi không vui. Cô Tuy t mu n cô Oanh
khuây lãng nên bi u cô s a so n i ra nhà cô, mà t i i coi hát. Cô Oanh t h n, không
ch u i.
n chi u, cô Tuy t v r i, thì cô Oanh vô phòng khép c a l i mà n m, không
ch u n u ng chi h t.
IX.
m gi chi u tan h c, cô Lý trong tr ng b c ra, th y tr i mát m nên cô tính

th ng th ng i b mà v nhà. i t i ng t th y xe qua l i p dìu, cô bèn ng nép bên
ng, i h n xe r i s b ng ngang. Thình lình nghe phía sau cô có ti ng kêu. Cô
day l i thì th y cô Oanh ng i t i, y ph c c ng s c s o, son ph n c ng m tô, song
bây gi vóc m, m t th n, di n m o coi bu n b c, ch không hân hoan nh tr c n a.
Ch ng l i g n r i, cô Oanh m i h i:
- Con Y n c a tôi âu ch ?
- Nó nhà. Hôm nay nó au nên không i h c.
- au b nh gì? au nhi u hay ít?
- Ý! B a h m b nh n ng quá làm tôi h t h n, t ng không xong r i ch . Nó au
ban b ch, n m mê man cho t i hai ba ngày. Ph i r c c t coi m ch, tiêm thu c cho
nó. B a nay nó m i ng c ngo i; ông c t nói h t lo r i, nh ng mà nó c ng còn u ng
thu c luôn luôn, còn c gió l i còn y u l m, nên c n m trong nhà hoài, ch a dám cho nó
ra c a.
Cô Oanh a n c m t, cúi m t xu ng mà nói nho nh Con tôi au nh v y mà tôi
có hay âu!... Tôi t ng b a nay nó c ng i h c, nên tôi ón ng g p nó m t chút. Té ra
nó không có i h c, bây gi làm sao mà g p m t nó .
Cô Lý th y b cô Oanh khác h n tr c, l i nghe cô than m y l i nh v y n a, thì
bi t tâm h n c a cô ã i r i, có l cô ã n n n nh ng vi c c a cô làm, b i v y m i h i
ng:
- Ch mu n g p con Y n hay sao? Nh mu n g p thì i v trên nhà. i ch , v
th m nó m t chút. Ch v ch c nó m ng l m.
- Tôi còn m t m i nào mà tr v ó n a.
- Sao v y? Nhà ch thì ch v , có sao âu mà ng i.
- Tôi b ch ng, r t con mà i, bây gi tôi tr v thì k l m.
- Ch s g p nh h ? Không có g p âu mà ng i. nh i làm vi c t i b y gi m y
nh m i v . Bây gi m i n m gi mà g p gi ng gì. Ch lên th m con Y n m t chút ng
nó m ng ho c may ra nó mau m nh.
- D u tôi không g p th y i n a, mà sau ng i nhà l i nói cho th y hay thì k cho
tôi l m.
- Vi c ó có h i gì, ch hay con Y n au, nên ch v th m nó m t chút, d u nh
hay thì ch , ch i v i tôi, n u ch không mu n cho nh g p thì g n b y gi ch i tr c
i, nh v y thì có g p c âu.
Cô Oanh ng d d r i nói: Tôi mu n th y m t con tôi m t l n chót. N u không

nhà thì làm sao th y m t nó c. Cha ch , mà v thì khó quá!
Cô Lý th y cô Oanh mu n xiêu lòng, nên theo thôi thúc ri t, làm cho cô n không
th kháng c n a c, ph i i theo lên ng Paul Bert.
Lên t i nhà th y Thi n, cô Lý th y c a khép kín, bèn n m ch t mà m , r i ng
nép m t bên và l y tay xô cô Oanh vô. Cô Oanh v nhà mà trong lòng h i h p, ái ng i,
ng nh k gian lén vô nhà l . Cô b c nhè nh , s c m t tái xanh.
Con Sáu nghe c a m l p c p, thì trong bu ng l t tb c ra. Nó th y cô Oanh
thì la lên m t ti ng Cô , r i ng trân trân, ch ng h ng.
Cô Lý h i: Em âu? . Con Sáu ch trong bu ng r i v n èn lên cho sáng. Cô
Oanh i tr c, cô Lý theo sau mà vô bu ng. Con Y n p m n n m trên g ng, nó th y
cô Oanh thì la lên m t ti ng Má mà thôi, ch không nói c n a. Cô Oanh c m xúc,
không k qu y ph i, x u t t gì n a, cô ch y òa l i ôm ngang mình con mà khóc và nói;
Má có t i nhi u l m, con ôi, nh t là có t i v i con. Má còn c ngh l c mà b c vô
c cái nhà n y ây, là vì má nh t i s má lìa con n m ngoái thì má n n n lung l m,
nên má ph i v ây th y con m t l n chót và xin con ch ng khôn l n, ng có khinh b ,
thù oán má t i nghi .
Con Y n ôm c cô Oanh, c ngó trân trân, n c m t ch y ròng ròng, không nói
t ti ng chi h t.
Cô Lý th y tình c nh m con b n b u nh v y thì cô ng lòng, nên cô ng i xu ng
cái gh d a c a bu ng, mà cô c ng a n c m t.
con cô Oanh ôm nhau mà ng i khóc m t h i, r i con Y n th th nói: rày
p i má ng i n a, nghe hôn má... Má i con nh má, con bu n lung l .
Cô Lý ti p mà nói: Ch nghe cháu nó nói hay không? Tôi nói nó nh ch lung l m
mà .
Cô Oanh l c u ngó con và nói: Má lén v th m con m t chút mà thôi, ch má
i con làm sao .
Con Y n ôm ch t m nó và nói:
- Con không cho má i n a.
- Không c con i! Th y m t má mà con không g m, không ghét, thì ã cho
má vui lòng, ph d nhi u r i, má không dám mong c chung v i con n a.
- Sao má không ch u v v i con?
- Vì má nh nhu c l m, má không dám ngó m t ba con n a; mà má nghe con kêu
ng Má , thì má c ng h th n quá. Con còn kh d i, con không hi u tâm s c a má
c. ch ng con l n khôn r i, con s bi t t i sao mà má b con, r i má không th tr
v i con c n a.
Thi t con Y n không th u hi u c tâm h n c a m nó c, b i v y nghe m

nó nói không th v v i nó thì nó bu n, nên khóc n a.
Cô Lý th y v y bàn v i cô Oanh:
- Ng i có l i mà bi t n n n thì có l ng i ta bi t dung th cho c. Tôi bi t
tuy ch ph nh, nh ng mà nh v n th ng ch luôn luôn. Tôi t ng n u ch i nh v ,
ch xin l i v i nh, thì ch c nh s b h t chuy n ch ã làm, ng v ch ng tái hi p, m
con trùng phùng.
- Th nào nh v y c ch ! D u ba con Y n có tha l i cho tôi i n a, tôi c ng
ph i t xét mà ph t l y tôi. Ng i ã ph m l i v i gia ình, thì không phép mong h ng
nh phúc c a gia ình n a.
- Ph i, h có t i thì ph i n n n xám h i mà chu c t i. Mà cái quan ni m v phong
hoá nh v y tôi s e h p hòi, l i v k , b i vì mình lo cho c ph n mình, còn mình
không k t i ng i khác.
- Tôi có t i thì tôi ph i lo n t i c a tôi, ch còn lo cho ai c n a.
Cô Lý ch con Y n mà nói: Ph i lo cho con Y n kia ch . Ch quy t thí thân ng
chu c t i cho ch , mà ch n ành b con ch cho nó s u não th ng nh hay sao? .
Con Y n nghe hai ng i bi n lu n thì nó không hi u chi h t, mà ch ng nghe cô
Lý nói t i tên nó thì nó khóc ré lên.
Cô Oanh m t àng thì h th n v i ch ng, m t àng thì th ng yêu con, cô l y làm
i r i, không bi t li u l nào, nên c ng i mà khóc.
Cô Lý th y v y bèn thôi thúc:
- Ch ph i nghe l i tôi, ch ây mà i nh v r i xin l i v i nh ng v ch ng
sum hi p, lo mà nuôi con.
- Khó quá.
- Không có khó âu. Tôi s giúp l i n n n v i nh cho. Tôi dám ch c h nh th y
ch n n n thì nh tha th h t th y.
Cô Oanh ng i suy ngh m t lát r i ng d y mà nói: Tôi bây gi nh ng i i l c
trong r ng, lúc ban êm, không bi t ng sá âu mà ra. Tôi ngó t h ng u t i mò,
tôi b i r i lung l m. Ch ph i cho tôi nh trí mà suy ngh r i tôi m i nh t nh c.
ã g n b y gi r i. Thôi, tôi i m t chút, ch ng ba con Y n v n c m r i tôi s tr
.
Cô cúi xu ng hun con Y n và nói: Con ph i cho má i, r i ch ng chín gi má
tr l i, nghe hôn con .
Con Y n h i:
- Ch c má tr l i hay không?
- Ch c. Má s tr l i n n n v i ba con ng v mà nuôi con. Má h a v i con má

ch ng thèm ra kh i nhà n y, má lo n u c m cho con n, lo may áo qu n cho con b n.
Con Y n chúm chím c i, s c thái hân hoan l m. Nó nói:
- ba con v con nói tr c cho ba con hay, ng ba c a mà ch má.
-Ý! Con ng có nói tr c, thình lình má li u, ti n gi nào thì má v . Con nh
ch ng ba con v , con ng nói l i có má v th m con nghe hôn. ng nói chi h t, con
a v i má nh v y hay không?
- Má không mu n cho con nói thì thôi.
- , con ng nói.
Cô Oanh day l i nói v i cô Lý:
- Thôi, tôi i, n u nán s th y v th y g p. Ch ng tám gi r i, ho c chín gi
tôi s tr l i. Ch làm n lát n a n c m r i ch qua bên n y ng i ch i mà i tôi, ng
ch ng tôi l i ch nói giúp cho tôi c hôn.
- c, c. nh v n c m r i thì tôi qua.
- Cám n ch . À, ch làm n d n giùm con Sáu v i ch n u n ph i kín mi ng, lát
a th y v , ng ai nói có tôi l i ây nghe không. ng có nói tr c cho th y bi t làm
chi.
- c. r i tôi d n hai ng i ó cho.
Cô Oanh hun con m t l n n a r i i ra c a, bây gi s c m t coi vui v h n h i vô
nhà.
Cô Lý i ra sau d n con Sáu và ch Thình nh l i cô ã h a v i cô Oanh, r i m i
nhà mà n c m.
n tám gi r i, cô Lý bên nhà dòm qua, th y c a khép, nh ng mà nghe ti ng
th y Thi n nói chuy n v i con phía tr c. Cô m c a b c vô thì th y con Y n n m t i
divan, th y Thi n ng s a so n rót thu c cho nó u ng. Cô khép c a l i, vì s gió l t vô
nh con Y n, nh ng mà cô khép s s a có ý ch cô Oanh ch ng l i t i thì xô mà kh i
ph i kêu m c a.
Cô ng i d a bên con Y n ch th y Thi n rót thu c vào ly, r i cô nó d y a
thu c cho nó u ng.
a nay con Y n vui v , bình t nh h n m y b a tr c nhi u. Nó u ng thu c r i,
cô nó n m xu ng, kéo m n p cho nó và nói v i th y thi n:
- Anh coi con Y n b a nay nó khá hay không?
- Ph i. B a nay nó khá nhi u.
- i nãy, nó có n c m hay không?
- Có. Nó n c hai ph n chén. Ông c t d n ph i nh l n l n, ch ng có

cho n nhi u, b i v y tôi không dám ép nó n thêm.
- , n c m nhi u nó n ng b ng ch không ích gì. Nó n s a b t c ng b r i. Cha
ch , mà anh m c i làm vi c, không bi t con Sáu nhà có bi t khu y s a cho em u ng
hay không?
- Tôi có d y nó. Nó khu y c.
- Con nít mà không có m , lúc nó au thi t khó h t s c. Ai nuôi con cho b ng m
c. Mình phú thác cho m y a , trong lòng mình có yên âu.
Th y Thi n nghe m y l i y thì châu mày, b c l i cái gh d a vách mà ng i,
i khoanh tay cúi m t xu ng t, b lo ra.
Cô Lý ngó ch ng ra c a, có ý trông cô Oanh.
Trong nhà ng im lìm b ng cái ng h treo trên vách gõ chín ti ng. Con Y n
t nói: Ý! Chín gi r i sao má ch a v không bi .
Cô Lý l y tay cào con Y n mà li c ngó th y Thi n.
Th y th dài m t h i r i nói:
- Má âu mà v , con! Ba ã d n con hãy b i, ng có nh t i má con n a, con
còn nh c làm chi.
- Má nói chín gi n y má v r i luôn mà nuôi con, má không i âu n a h t.
- Con n m chiêm bao hay sao ch ? Làm sao v ây c mà con trông. Còn m t
i nào mà v ! Thôi, quên i, ng thèm nh ng i ó n a.
Cô Lý li c th y th y Thi n nói v i con nh v y mà th y a n c m t, thì cô xen
vô:
- Thái c a ch Oanh i v i con, thì thi t là vô tình l m. Nh ng mà iv im ,
con có bi t ph i qu y gì âu, duy ch bi t th ng mà thôi. Anh bi u con Y n ng thèm
nh t i má nó n a, tình m con làm sao mà không nh cho c.
- Con thì ph i th ng m , ph i kính m . Song m c ng ph i gi tròn o m m i
c. H m trái o m r i, con có c n gì ph i th ng, ph i kính n a làm chi.
- Anh nói nh v y là g t gao quá.
- Tôi nói theo chánh lý, có g t gao âu.
- X a rày em th y anh bu n nên ch ng bao gi em nh c t i ch Oanh. B a nay s n
p anh nói t i chuy n ch , v y em xin phép anh cho em nói ít u.
- Cô mu n nói u chi?
Cô ngó ra c a mà không th y cô Oanh. Cô l y làm ti c, ch chi lúc y cô Oanh
c vô thì ti n l m v y. Cô không i c nên cô ph i nói:
- M y ng i theo o Ph t h th ng nói theo kinh Ph t thì loài ng i tr m luân

trong kh i, không thoát kh i vòng luân h i, y là t i m c ba nghi p ch ng: Tham, Sân,
Si. Ch Oanh i l c ng , em t ng có l ch m c ba nghi p ch ng y c ng nh muôn
ngàn ng i khác. V y tuy anh không tín ng ng o ph t, song em c ng xin anh l y lòng
bi mà t i nghi p cho thân ph n c a ch ch ng có ghét, ng có phi n.
- Tôi không ph i là Ph t thì làm sao tôi có lòng t bi nh Ph t c! cô nói ph i,
tôi h t i cái lòng không có o c, nên b tam ch ng lôi cu n, nh t là cái tham v i
cái si. T i tham, nên th y ng i ta giàu sang thì mu n giàu sang nh ng i ta. T i si nên
vui ch i r i mê m t, không còn bi t gì là t t x u, ph i qu y n a. Tôi suy xét h n m t
m nay, tôi ã tìm ra cái g c t i l i c a v tôi r i. Mà tìm c ch ng b nh thì b nh
nh n ã ch t nên không ích gì.
- N u anh bi t ch Oanh h là t i tam ch ng lôi cu n thì anh ph i t i nghi p cho
ch m i ph i ch .
- Tuy v y mà tôi c ng không thù oán, tôi ch bôi m t trong trí tôi cái hình d ng
cùng là nh ng d u tích c a v tôi mà thôi.
- Em bi t h i tr c anh th ng yêu ch Oanh lung l m. Em ch c d u th nào anh
ng không quên ch c.
- D u không quên c c ng ph i ráng mà quên. Cô có bi t t i sao v tôi nó b tôi
và nó b tôi r i nó i làm vi c gì hay không?
- M i ngày em m c i d y h c, em có i âu mà bi t.
- V tôi nó i ch i, nó g p ông H i ng àng nói dóc hay có ti n nhi u, nhà
u, i xe t t, nên nó mê, nó b ch ng b con mà i theo H i ng àng. H n m t n m
nay m n nhà trong xóm Cây Quéo ng cho H i ng àng t i lui. Tuy tôi không
thèm nói ra, song tôi hay h t. Lên xe xu ng ng a vui ch i d l m mà. Tôi m i nghe ông
i ông àng ã c i v , ch c là b nó r i hay sao. coi nó thôi th ng cha ó r i, nó
y th ng cha nào n a.
- Anh nghe rõ quá! Thi t em không bi t chi h t. Ch ng k t i vi c gì khác n a làm
chi, ch Oanh b anh mà i thì ã l i v i anh nhi u l m r i. Tuy v y mà ng i có l i n u
bi t n n n, thì có l c ng dung ch c chút nh ch .
- Làm l i nào khác thì có l dung c, ch b ch ng mà theo trai th nào mà
dung. Vì tôi là ng i có h c nên nên tôi d n lòng c, tôi kh i ch t mà tôi c ng không
gi t ch t, y là may m n r i. Cô t ng tôi d n c ó, tôi không au n hay sao?
Cô Lý l c u, ngó ch ng ra c a c ng không th y cô Oanh, cô m i nói:
- Anh nói v y thì cái i c a con Y n ch ng bao gi sum hi p v i m .
- M nh v y, n u bi t n n n thì ph i xa lánh con, ch g n làm chi.
Cô Lý có lòng mu n kéo cô Oanh tr v ng ph i, mà i hoài không th y cô
v , l i nghe th y Thi n t bày ý t nh v y n a thì cô không còn bi t làm sao mà
khuyên gi i cho c. Cô ng i nói chuy n n 11 gi mà c ng không th y cô Oanh. Cô

ngh ng i khuya h n n a thì khi m nhã, nên t giã mà v .
Th y Thi n b ng con Y n vô mùng r i óng c a i ng .
X.
Chi u b a sau, cô Lý i d y h c v , cô ti p c m t phong th c a ph c - t em

n nhà mà phát. Cô m ra c nh v y:
Ch Lý ôi,
Tôi xin ch tha l i cho tôi, vì tôi ã h a v i ch mà trong vài gi ng h k sau
ó, thì tôi l i b i c. Tôi ch c ch hi u c tâm h n c a tôi h i hôm n y thì ch s s n
lòng tha l i cho tôi li n.
Y theo l i tôi h n c v i ch và h a v i con tôi, nên h i hôm, l i chín gi , thi t
tôi có tr v nhà tôi.
Mà khi b c nhè nh vô g n t i c a thì tay ch n tôi b n r n, tâm h n tôi r i lo n,
tôi không còn ngh l c mà xô cánh c a ng vô nhà. Tôi ng ngoài, tôi lén v ch m t
góc màn c a s mà dòm; tôi th y ch ng i bên con Y n còn ch ng tôi thì ng i cái gh
a vách.
Ch Lý ôi, tôi v a th y m t ch ng tôi, thì s h th n rùng rùng kéo t i, bao ph c
t mày tôi, c thân th tôi, nó làm cho tôi run r y, bu n t i, s s t, không dám ngó
ch ng tôi n a. Tôi b c l i ng núp trong góc t i, d ng nh tôi s , ng i i ngoài
ng ngó th y hình d ng tôi r i tôi càng m c c thêm n a v y. Lúc y tôi nghe ch ng
tôi nói: Con thì ph i th ng m , ph i kính m song m ph i gi tròn o m m i
c. H m trái o m r i, thì con c n gì ph i th ng, ph i kính n a làm chi
Tr i i! M y l i y chánh áng bi t ch ng nào! M mà không bi t gi tròn o
, thì sao còn mong cho con nó th ng, nó kính! Tôi ã l i o làm v mà c ng l i o
làm m , th thì tôi còn can m nào mà dám b c vô ch ng m t ng xin l i v i ch ng,
và n ng n u con!
Nghe m y l i c a ch ng tôi nói, thì tôi líu ríu b c ra ng mà i li n, i mau
m, không bi t i âu i nh ng i m t trí. i m t h i t i C u Ki u, tôi ng d a lan
can c u mà ngó mông, tôi ngó l i cái ng d vãng r i tôi ngó t i cái ng t ng lai
a tôi thì tôi càng thêm au n h th n, nên tôi kêu xe kéo tr v ch tôi trú ng r i tôi
vi t th n y mà xin l i v i ch .
Ch Lý ôi, tôi h hèn l m, tôi kh n n n l m! Làm v không gi c ti t v i
ch ng, làm m không bi t th ng yêu con. Cái i c a tôi là cái i c a con n bà nh
nhu c. Xin ch ch ng nên th ng xót, an i n a. Ch hãy b ph t i, c ng nh b cái cùi
chu i thúi, trôi n âu thì trôi, ng tính v t làm chi.
Ch Lý ôi, k t b a nay, ch s h t g p m t tôi n a. V y tr c khi t bi t nhau, tôi
xin phép t ít l i cu i cùng n y v i ch và yêu c u ch , n u thi t ch có lòng bác ái thì xin
ch hãy nh n l i c u c a tôi. Tôi xin ch hai u:
Th nh t - Tôi nh l i lúc tôi h r i, mà tôi ch a bi t h ph n, tôi còn cái óc ê

ti n n n i nói v i ch nh ng l i ng cay, có th ph m t i danh giá c a ch .
Ngày nay tôi th u rõ ch trong s ch, cao th ng, ch không ph i nh nhu c, th p
hèn nh tôi v y. Tôi kính, tôi n ch l m, mà tôi c ng n n n cái t i c a tôi nhi u l m.
y tôi cúi u xin ch ái tru t giùm thân ph n kh n n n c a tôi mà tha th cái thái
th p hèn tr c.
Th nhì - Tôi không th th y m t ch ng tôi mà tôi c ng không phép g n con tôi
a. May tôi c bi t ch th ng ph n tôi, th ng con tôi, và t i nghi p cho thân ch ng
tôi. V y tôi ch p tay kh n c u ch , h có th ng thì th ng cho trót, ch làm n thay th
giùm cho tôi mà kéo ng d y cái gia ình tôi ã xô ngã, ch khuyên gi i cho ch ng tôi
t bu n r u, ch gây m t cái h nh phúc khác cho ch ng tôi vui h ng mà quên nh ng
i au n, chán ngán, ch d ng nuôi, d y d giùm con tôi, ng ngày sau nó l n
khôn, nó kh i sa ngã nh tôi v y.
Ch Lý ôi, nh ng l i tôi nói ây là l i tâm huy t, ch không ph i l i ng cay nh
tr c âu. Xin ch th ng mà lãnh l i tr i cu i cùng c a k b c m ng n y. Tôi h t s c
trông c y n i ch , xin ch ch ph lòng tôi. Tr c khi d t l i, tôi còn xin ch m t u n y
a: Ch làm n d y d con tôi th nào mà ch ng nó khôn l n, nó không khinh b m
thân sinh c a nó, là ng i tuy nh nhu c, song bi t h th n, bi t n n n.
Oanh bái th
Cô Lý c h t b c th r i cô ng i t l , v a t i nghi p cho thân ph n c a cô
Oanh, v a ái ng i v s cô n c y. Cô Oanh xin u th nh t thì d , nên cô s n lòng
nh n l i li n không d d chút nào h t. Còn u th hai thì khó quá, c n ph i suy ngh
i, không th ng ch u li n c. C u ch a m t ng i mang ch ng b nh v ái tình, có
ph i d âu. Hu ng chi mình ch a bi t ng i b nh có ch u cho mình c u hay không,
mà mình dám lãnh trách nhi m.
Cô Lý suy ngh m t h i r i cô x p th l i, em b vô t mà c t. Cô b c qua th m
con Y n. Con nh h i: Hôm qua má con nói i m t chút r i tr v , mà sao i m t. Cô có
p má con hay không?
Cô Lý b i r i h t s c, song ph i ráng mà áp d i:
- Cô không g p. Ch c là má cháu m c vi c gì ó nên ch a v c. Cháu ráng
ng thu c cho m nh i, r i má cháu v .
- B a nay con m nh r i.
- Cháu còn y u l m ch a m nh âu. Cháu mu n u ng s a hay không?
- Con m i u ng h i nãy, con không mu n u ng n a.
- Thôi, cháu n m ngh r i t i s n c m.
Cô p m n cho con Y n r i cô tr v nhà. n c m xong, cô n m suy ngh hoài,
lo cho cô Oanh bu n trí r i t t . Cô mu n a b c th cho th y Thi n coi và xin th y i
ki m v ng c u giùm sanh m ng c a m t ng i có l i mà ã bi t t h i. Ng t vì trong

c th y có n sau không nên cho th y Thi n bi t, vì v y mà cô b i r i, không bi t
li u l nào.
êm ó cô c ng qua nói chuy n ch i v i th y Thi n, song cô ái ng i, không dám
nh c t i cô Oanh.
i b a sau, n c m r i cô n m trên ván suy ngh vi c cô Oanh. Th y Thi n i
làm vi c v , th y không v nhà, l i i th ng vô nhà cô Lý, a t nh t trình cho cô và
nói: cô c bài n bà r a nh c ch ng u ó, r i lát n a n c m, tôi s tr qua mà
nói chuy n. Thi t là kh n n n!
Th y nói d t l i r i quày qu i v . Cô Lý m t nh t trình ra, cô c nh v y:
Ông H i ông ... Ch Quán, m i c i v m y b a rày. Chi u hôm qua, l i 5
gi , v ch ng ông ng i xe h i i d o ngoài Sài Gòn. Xe ng ng l i ng Catinat, ông d t
bà b c xu ng tính i b ng xem trong m y nhà hàng ch i.
Cô O... tr c kia là v c a M TH... làm vi c trong m t hãng l n Sài Gòn. Cô
ng i xe kéo i ngang qua, v a th y ông H i ng ... thì bi u xa phu ng ng l i r i cô
c xu ng ch n ông H i ng ... mà nhi c m ng nhi u ti ng n ng n , không th biên
i ây c.
Ông H i ng ... h th n v i bà v m i, l i c ng h th n v i nhi u ng i khác
u coi ông úc, nên ông bi u s p - ph ch y i kêu m t th y i Tu n c nh ng b t
ng i làm nh c ông gi a ng, tr c m t công chúng. V a nghe bi u kêu i Tu n
nh, thì cô Oanh càng gi n thêm, nên la l n: À, m y ã làm cho tao nh danh xú ti t, mà
y không bi t n n n r i bây gi mày mu n h i cho tao tù n a h ? - Cô v a nói v a
bóp l y ra m t ve n c ph ng r i m nút t t h t ve thu c ó vào m t ông n . Vì cô
làm l làng quá, H i ng ... không dè mà phòng, nên n c thu c trúng ph ng m t
ông h t phân n a.
Th y i Tu n c nh l i t i th y công chuy n nh v y li n d y s p - ph ch ông
i ng l i nhà th ng, và b n thân b t cô O... mà d t v bót.
Tr c m t ông Cò, cô O... khai b n b r ng , vì n m ngoái H i ng ... khuy n
làm cho cô b ch ng, b con mà theo ông, r i bây gi ông l i b cô mà c i v khác,
cô l y làm u t c trong lòng không th ch u c, nên cô ph tr thù r a nh c, d u quan
trên nh t i th nào cô c ng cúi u ng ch u h t th y.
Ông cò l y khai, l p vi b ng theo phép. Nghe nói s m m i n y ã gi i n i v n
quan Bi n lý r .
Cô Lý c h t bài nh t trình r i cô ch c l i th dài, não n cho thân ph n c a cô
Oanh. Cô c c m t nh t trình ng i tr tr , cho n ch ng th y Thi n dùng c m r i b c
qua cô, cô m i l t t ng d y nh c gh m i th y ng i.
Th y h i cô:
- Cô ngh th coi, cô O...trong bài nh t trình ó ph i là v tôi hay không?
- Ch c là ch r i ch ai! T i nghi p quá! ã n n n s u não, mà còn sanh chuy n

làm chi cho ph i ch u tù t i v y không bi t!
- H gieo cái nh n ch ng lành, thì cái qu hung d nh v y ch sao.
- Bây gi anh tính ph i làm sao?
- Tôi có tính làm sao âu. Tôi v i ng i ó có dính d p gì n a. Tình v ch ng ã
n r i, mà ng i ta n ch không ph i tôi. y v y bây gi ng i ta ch t c ng m c
ch ng lu n là tù.
- Anh không th ng con Y n hay sao?
- Cô khéo h i d hôn! Con tôi sao l i không th ng.
- N u anh th ng con Y n, thì anh ph i th ng giùm m nó n a ch . Ch Oanh có
i v i anh thì anh gi n ã ành. Còn con Y n có l i gì âu, mà tôi coi ý nó th ng nh
má nó lung l m, sao anh n tuy t tình m u t c a nó.
Th y Thi n ng i ch ng tay lên trán mà suy ngh , n c m t tuôn ra có gi t.
Cô Lý th y v y thì nói ti p: Em xin t thi t v i anh, chi u hôm kia em có g p ch
Oanh. Ch ng g n c a tr ng h c, tính ón mà th m con Y n. Ch nói chuy n thì em
hi u là ch n n n lung l m và mu n t t nên quy t th y m t con m t l n chót r i ch t.
Nghe nói con Y n au, ch m i lén anh, v nhà th m nó. M con g p nhau khóc lóc lung
m em t ng n u anh th y c nh ó thì không th nào anh không dung th ng m con
sum hi p. Em khuyên ch i anh v r i n n n xin anh tha l i cho. Ch h th n không
dám , song ra i có h a ch ng tám, chín gi s tr l i. êm hôm ó em qua nhà anh
ng i ch i khuya là có ý i ch Oanh v , té ra ch t i m i m t gi mà không th y.
Chi u hôm qua em có ti p c th c a ch nói r ng êm ó ch có v , nh ng vì ch h
th n quá, không dám th y m t anh, nên ch ng ngoài c a m t h i r i ch lén i n a,
không dám vô. Theo l i than th trong th ó thì em s ch cu ng trí, nãn lòng r i ch t
n, em không dè ch quy t làm d v i k g t g m báo h i ch nh v y.
Th y Thi n lau n c m t và nói: Có v hèn chi êm ó con Y n nghe ng h g
chín gi thì nó h i sao má nó ch a v . Nó nói nh v y mà tôi không hi u, c t ng nó
m ng... Còn g i th cho cô nói làm sao âu, cô cho tôi coi th , c hay không?
Cô Lý không mu n cho coi th nên cô ph i ki m ch c nói d i:
- Em b quên trong tr ng h c, ch không có nhà. Trong th không có nói
chi l , duy có than th , ch nói n n n lung l m, bây gi bi t kính ch ng th ng con, mà
vì h th n nên không th tr v c.
- Ph i. Tr v làm sao c.
- Xin anh b t gi n, k o t i nghi p con Y n.
- Cô c ng bi t h i tr c tôi c ng th ng v tôi lung l m, vì th ng nhi u nên bây
gi phi n m i sâu, không th l p n i.
- Th y con Y n, h nghe nh c t i má nó thì nó bu n hiu, nên tôi th ng quá.

- n bà có ch ng r i mà gian dâm thì t i n ng l m, không th nào dung th
c. N u n ông y u trí dung th nh v y, thì n n phong hoá luân lý l t ng c h t còn
gì. H n m t n m nay, tôi suy xét ã k l ng l m r i. Ái tình v hình th c m ng m nh
m, ph i ái tình v tinh th n kìa, m i b n ch t. Mà tôi bi t nh v y thì ã mu n r i. Vì
tr i qua m t l n thí nghi m, ph i ch u au n nhi u quá, nên bây gi tình c a tôi ã c n
khô. Có l t i tình c a tôi ã trút s ch c r i, nên tôi h t th ng v tôi n a. Thôi, tôi
ráng an i con Y n cho nó nguôi ngoai tình m u t ch bi t làm sao bây gi .
Cô Lý h t bi t dùng l i gì mà khuyên gi i n a c.
Th y Thi n l y t nh t trình r i t cô Lý mà v .
XI.
Cách m t tháng sau, con Y n m nh r i, nó ã theo cô Lý mà i h c, song nó m

lung l m, nên th y Thi n ph i lo cho nó n, cho nó u ng thu c b ng l y s c l i.
t êm, th y Thi n n c m t i r i thì có a c a cô Lý m i th y qua nhà cô
cho cô nói chuy n. Th y v a b c vô thì cô Lý nói nh nh :
- Tòa ã x ch Oanh r i.
- Sao cô bi t?
- Em h i th m, em hay s m m i n y tòa x v án, nên em có xin phép ngh d y
t bu i ng i nghe x . Em không mu n cho con Y n nghe nói chuy n n y, nên em
i anh qua bên n y ng nói riêng cho anh hay.
Th y Thi n kéo gh mà ng i r i m i h i:
- Tòa lên án nh t i bao nhiêu?
- Tòa kêu sáu tháng tù, song ch ng án treo.
- N u v y thì nh l m.
- Nh ông Tr ng s cãi hay quá.
- Có m n Tr ng s hay sao?
- Có. Ông Tr ng s công kích H i ng àng d quá. ng ch trích thói hèn h ,
khi p nh c c a th ng cha ó; ng kêu nó là phá gia cang c a thiên h , là quân ánh
luân lý c a xã h i. Ch ng tóm l i ng nói ch Oanh b g t mà ph i s p gia ình,
ph i h h i danh ti t, n u ch là ng i có s c m nh nh n ông thì có l ch gi t ch t
a b m bãi ó m i v a v i s h i c a ch . B i ch là n bà y u i nên ch dùng
thu c ph ng mà tr ng tr có ý cho m t bài h c mà thôi, ch không h i t i tánh m ng.
Ông Tr ng s cãi l làm cho H i ng àng h th n h t s c.
- V tôi làm nh v y cho ã n gi n m t chút mà thôi, ch b nào nó c ng không
a cái nh c a nó c.
- Ph i l m. T m g ng trinh ã rã r i thì làm sao mà ráp cho lành l i nh x a
c. Tuy v y mà ng i làm b t m g ng ó mình ph i ph t nó ch .
- C ng t i mình h h ng, không bi t gi gìn nên nó m i làm b c ch .
- Anh là n ông nên anh binh phe n ông. H i s m m i em th y m t ông H i
ng àng có th o h t phân n a, em ng b ng quá. Trên Tòa ai c ng ghét th ng cha ó
t th y, không bi t nó ã t n hay ch a.
- D u nó t n, nó ch a cái thói phá gia cang c a ng i ta, thì còn th ng khác th
cho nó: i n y, thi u gì ng i nh v y, nào ph i có m t mình nó hay sao.
- H i s m m i, Tòa tha ch Oanh r i, em có g p ch n a. Ch t bi t em mà ch

khóc, ch c y em xin anh ng phi n ch n a. Ch nói ch không dám g p m t anh, ch s
i x khác mà cho bi t tích. T i nghi p, nói t i con Y n ch khóc d quá.
Cô Lý nói t i ó r i cô li c m t dòm coi ý t th y Thi n th nào. Th y ng i im lìm
t h i m i nói: Nh có con Y n tôi m i còn s ng c ây. Mà c ng nh nó nên tôi
i có th nghe cô thu t chuy n v tôi c. Thôi, bây gi i tôi ch còn vui v i m t
chút con ó. Tôi ph i lo cho nó, h n m t n m nay, cô l y tình anh em mà giúp tôi trong
nuôi d ng, d y d nó, thi t n c a cô n ng không bi t ch ng nào. N u cô s n lòng
giúp tôi nh v y cho t i ch ng con Y n l n khôn thì d u nó không có m c ng ch ng h i
gì .
Cô Lý mu n i câu chuy n, nên cô nói:
- Ng i ta nói trên à L t phong th t t l m, ai lên ó ít ngày thì c ng m p
p, kh e m nh, con Y n m quá, v y anh coi lúc nào r nh anh xin phép ngh m t tháng
i em cháu lên à L t th coi nó l y s c l i c hay không.
- Ph i. Lên à L t thì ch c t t l m. Thôi, i t i bãi tr ng r i tôi s xin
phép mà a nó i, có l cô i v i cha con tôi c ng ti n.
- Bãi tr ng thì tôi r nh, nh ng còn t i n m, sáu tháng n a, s lâu quá.
- n tháng ó phong th trên à L t m i t t, ch tháng khác l nh quá, ho c m a
quá nên không h p v i s c mình.
- Thôi, r i s tính.
Th y Thi n t mà v ng bi u con Sáu gi mùng cho con Y n ng .
XII.
Trong ti t tháng giêng An Nam, trên Ðà-L t ã b t l nh, mà l i c ng không có

a. Nh ng ng i vinh sanh m u l i, có ti n d c ít nhi u, mà vì tranh c nh nên
ph i m t trí m i s c, k thì áp xe l a, ng i thì dùng xe h i, t ph ng t t p lên ó trú
ng , b i d ng thân th , ho c t nh d ng tinh th n m t ít lâu, ng h u l y s c l i mà
tranh danh tr c l i, ng m ng nu t cay v i i n a.
Th y Thi n v i cô Lý em con Y n lên à L t ã c n a tháng r i.
t b a s m m i, ng ng i n lót lòng t i nhà hàng, cô Lý trong mình kh e
kho n vui v nên ki m chuy n mà nói chuy n cho con Y n c i, con nh b a nay ã
da th m th t, h t m o mét ch ng nh m y tháng tr c v y n a; nó c ng nói nói c i
i, l s c m nh trong mình, vui trong trí.
Th y Thi n th y v y thì h i con:
- Con có nh nhà, con mu n v hay không?
- Không. Con mu n hoài trên n y.
- T i sao v y?
- T i trên n y có núi, có r ng, con th y con a quá.
Cô Lý nghe m y l i thì cô ngó th y Thi n mà nói:
- M i bây l n mà ã có cái tâm h n yêu nhàn thanh t nh.
- Có l t i s phi n não làm cho nó chán ngán, nên ch c a nó thích không gi ng
i c a con nít khác.
- Anh lu n nh v y thì úng. Còn ph n anh, bây gi tâm h n anh th nào, anh
thích thanh t nh hay là ô h i.
- ! Tâm h n c a tôi, cô ã th u hi u r i mà. Bây gi mà tôi thích ch ô h i, n u
tôi ph i chen mình vào ch n ch n r n nh v y y là t i cu c sanh nhai bu c tôi ph i l n
qu n trong ó mà thôi ch .
- H i th mà ch i ch em c ng bi t nh v y.
- Mà tôi ch c tâm h n c a cô c ng nh c a tôi.
Cô Lý c i, r i b t chuy n khác h i.
- B a nay anh tính d t em v i con Y n i phía nào?
- M y n i th ng c nh xung quanh ây mình th ng th c ã giáp h t r i. Mình lên
Dankia, ã i Tour de Points de Vie, ã lên núi Lang Bian, ã i m y l n Tour de Chasse
khi xem nai n c d i c i thông già, khi xem n c bi c trong H Than Th ã lên ch i
Nhà dù Robinson, ã vô su i Cam Ly, bây gi còn bi t i âu n a. Cô mu n i âu t ý
cô.
- Em nghe nói qua kh i su i Cam Ly m t khúc, h h t cái dóc r i thì có m t

ng nh t ngang qua c m r ng Bois - des Amours, An Nam mình g i là Ái Tình
Lâm T i sao l i t tên ch y là Ái Tình Lâm ? Em mu n n ó xem phong c nh,
coi có h p v i tên hay không.
- Ái tình c a tôi ã ch t r i, vào R ng Ái Tình ch c tôi không c m xúc m t chút
nào h t. Tuy v y mà cô mu n i thì tôi c ng d t cô i cho bi t.
Th y Thi n m n m t con ng a v i m t c xe kéo, r i th y c i ng a, cô Lý v i
con Y n ng i xe mà i. S m m i khí tr i mát l nh, l i th y hàng thông tr ng hai bên
ng th ra mùi th m tho nh nhàng làm cho con ng i kh e kho n vô cùng. Cái bi t
th trong châu thành, ch nào c ng v y, t tr c sân cho t i chung quanh v n, bông
hoa ua n , th màu, làm cho phong c nh p, mà l i còn thêm p n a.
i u ng vô Ái Tình Lâm, th y Thi n xu ng ng a bu c dây c ng vào g c
cây, c y anh xa phu coi ch ng giùm r i m i d t cô Lý và con Y n vô R ng. ng i
ch s song quanh l n không ngay, l i khi lên d c, khi xu ng làm cho khách nhàn du
i h p, ph i c m c nh ng tình. ã v y mà chung quanh cây l nh th , cây nào
c c ng l n, ng n c ng cao, còn tàng r m r p giáp nhau mà bao ph không cho n ng l t
xu ng t c.
Cô Lý ngó cây á r i h i th y Thi n:
- H m nay mình i ch i thì ch nào c ng có m t th cây thông mà thôi. Sao r ng
y l i có cây sao, cây gõ nh v y?
- Có l ây g n su i Cam Ly, nh n c su i r n xu ng t luôn luôn nên cây sao,
cây gõ m i s ng c.
i h n m i l m phút ng h , g p m t cái nhà dù c a ng i ta c t d i m t
nh r t xinh p, cho du khách ng i ngh ch n. Cô Lý v i th y Thi n ghé vào ó mà
ng i, còn con Y n th y hoa r ng tr bông d i g c cây thì ham, nên i l a m y th hoa
p mà ch i.
Cô Lý nói: Thi t, c m r ng n y u n, thanh t nh, ch ng có âu b ng. Ng i ta t
tên là Ái Tình Lâm ngh ph i l .
Cô li c th y th y Thi n châu mày song không nói chi h t, cô m i h i:
- Anh coi con Y n b a nay ph i nó khá nhi u hay không anh?
- Ph i, nó h t m, l i hai gò má ng . Tôi luôn m t tháng ng cho nó có ngày
gi mà ti p d ng s c l c cho thi t m nh.
- Chi u hôm qua anh nhà, nó i ch i v i em, thình lình nó h i em v y ch bi t
má nó âu hay không.
- C ng còn nh c má hoài! Thi t không bi t làm sao cho nó quên bây gi .
- Con thì t nhiên th ng m , làm sao mà ép nó quên c.
- M nh v y mà th ng n i gì.
- H v tình thì không th lu n ph i qu y c.
Th y Thi n ng i ng m ngh m t h i r t lâu r i nói: a nay tôi m i t thi t v i
cô, n u v tôi có tr v xin l i ng v i tôi và g n con nó, thì tha l i cho nó c, ch
l i v i tôi thì không th nào c. May nó bi t h , nó không dám g p m t tôi, l i không
dám g n con nó, thái c a nó nh v y thì ph i l m. Vi c v c a tôi ã d t r i, ng t con
n nó không ch u quên má nó, nên tôi còn ph i lo xa ch ó. G n hai n m nay cô th y
gia o c a tôi xào xáo, cô em lòng ái tru t cô theo an i tôi, cô s n sóc con tôi, n
ngh a c a cô không bi t ch ng nào. Có khi tôi tính n n n c y cô thay th mà làm m con
n ng s n sóc d y d nó giùm cho tôi, ch nó là con gái, khó cho tôi rèn t p tánh tình
nó c. Mà r i tôi ngh l a tình c a tôi ã t t, n u tôi c i cô làm v , mà tôi không có
tình chút nào h t, thì i c a cô l t l o, vô v quá, t i nghi p cho cô. Vì v y mà g n hai
m nay, tôi không dám h môi. B a nay, ng i gi a Ái Tình Lâm n y, tôi xin h i cô: ví
nh ôi ta ng thèm k t tình v ch ng, ch k t tình b ng h u mà thôi, ng àm lu n,
giúp dìu d t nhau, cô ngh th coi th c hay không? .
Cô Lý c i mà áp:
- c l m ch . Ý em c ng mu n nh v y, ng t vì anh không có v , còn em thu
nay ch a có ch ng, n u chúng ta g n nhau quá, s e ch ng kh i thiên h d ngh .
- Mình bi t mình thì thôi, k thiên h làm gì. i n y thiên h hay ho gì ó, mà s
i h bình ph m.
- Vi c anh tính ó thu nay ch a th y ai làm. Tuy v y mà mình c ng b o gan trái
i th coi k t qu làm sao r i s li u nh.
- Cám n cô. Tôi c u xin th n thánh ch n Ái Tình Lâm n y ch ng chi u tình b ng
u c a ôi ta.
Con Y n c m m t n m bông em l i khoe v i cô Lý. Cô ôm nó mà hun r i ng
y kêu th y Thi n i v .
Sáng b a nay, th y Thi n d t i d o phía Y vi n Pastetur, cô Lý v i con Y n cùng
ng i xe kéo, còn th y i b ch không mu n c i ng a n a. Tr c y vi n có m t cái
ng r vòng theo tri n núi coi p l m. H i th m ng i ta thì h nói ng y i
xu ng S Tía. Con Y n mu n i vô ng ó mà ch i nên xin cô Lý xu ng xe, r i ba
ng i th ng th ng i b mà xem c cây r ng núi.
ng x vòng theo núi, bên phía tay m t thì m t hòn núi cao s ng s ng có m t
ám r ng thông bao ph , gió th i lá thông reo véo v t; bên phía tay trái thì m t cái h
sâu, dài l i r ng l n và c ng r ng thông lúp xúp m c u. C nh m i ch có cái p khác,
làm cho th y Thi n v i cô Lý càng thêm khen t o khéo s p t nhi u n i u n mà than
van, cho loài ng i ch s a ng chung h ng v i nhau.
i m t khúc xa, cái h bên trái ã h t r i, bây gi t i ám r ng thông r m r p,
ng ph ng, l i có khe n c ch y ro re, d a khe n c có m t túp li u tranh, d a li u
tranh l i có m t kho ng v n tr ng bông, tr ng c i, tr ng u, coi r t t i t t. M t ng i

n bà An Nam ng lum khum c t bông, g n ó có m t ng i m i già ng cu c t.
Con Y n ng l i mà ngó r i n m tay th y Thi n mà nói:
- Má kia kìa ba!
- Không ph i âu con. Má tía gì trên n y.
Cô Lý ngó ng i n bà trong v n thì th y m c v i en mà ngoài có choàng
t cái áo m, t ng m o tuy lam l , song gi ng h t cô Oanh. Cô khuyên th y Thi n ghé
xem bông ch i, r i d t nhau vô v n.
Ng i n bà y ng c m t lên, thi t qu là cô Oanh.
Cô Oanh buông bó bông, ng trân trân. Cô Lý v i th y Thi n c ng ch ng h ng
nên ng ó mà ngó, không nói c.
Con Y n kêu Má , r i ch y a l i ôm m nó.
Cô Oanh ch y n c m t, tay s u con, mà ngó ch ng l s c s s t.
Th y Thi n ng lòng nên nói? Tôi cho phép mình hun con a. Hun i!
Cô Oanh ng i xu ng r i ôm con Y n hun tr hun tr t, m con u khóc, n cn t
choàm ngoàm.
Cô Lý ngó th y Thi n mà h i: Anh th y hay ch a? T i nghi p l m ó! .
Th y Thi n c m xúc lung l m, không còn ngh l c c ng c i n a, nên th y a n c
t mà nói: Mình ã bi t t h i v y tôi tha l i h t cho mình. Thôi, v mà nuôi con... Mà
tôi nói tr c, mình ã làm cho tình tôi khô r i, nên v nuôi con mà thôi ch không có
ch ng gì n .
Cô Oanh ng v y ngó cô Lý.
Cô Lý hi u ý nên nói: Ch c y u th nhì trong th ó tôi không th làm tr n
c. Tôi ch có tình b ng h u v i anh Thi n mà thôi. V y xin ch hãy v ng nuôi con,
ng ái ng i chi h .
Cô Oanh l c u th ra mà áp: Có t i thì lo n n n mà n t i, không tr n tránh.
Nh nhu c thì ph i ki m ch mà n thân mà t m g i, không nên trèo leo ch n s ch mà
lây nh cho ng i khác. N u ch thi t th ng tôi thì xin ch làm n ch nh n cái l i yêu
u trong th , c nh v y thì tôi ch ng còn gì lo vi c gì th gian n y n a h .
Cô l i day qua nhìn con r i ngó ch ng v a nói v a khóc: Th y thân tôi, mình
ng lòng nên mình tha t i cho tôi... Tôi cám n mình lung l m. Nh ng vì tôi t xét, tôi
bi t t i c a tôi l n l m, tôi không th g n ch ng con... Thôi, tôi xin mình ráng quên tôi
i, bi u con Y n c ng k nh tôi ã ch t r i... làm nh v y là ph i h n h .
Cô nói m y l i r i n c m t tuôn d m d , không th nói c n a. Cô li n xoay
ng b i vô r ng. Con Y n kêu Má , ti ng d i trong r ng, nghe r t thãm thi t, mà cô
Oanh c b n b i ri t, không tr l i, mà c ng không ngó l i.
Th y Thi n v i cô Lý l y làm th ng xót, song không bi t làm sao, nên ph i d

con Y n mà d t tr v nhà hàng. T y, m i ngày u có tr vô túp l u tranh ó mà ki m
cô Oanh. Mà b a nào c ng không th y t m d ng, duy có ng i m i già l n th n m t
mình cu c t, ho c hái rau, c nói cô Oanh i bi t m t, không có tr v .
à L t mãn m t tháng r i th y Thi n ph i tr v Sài gòn v i cô Lý và con Y n,
không g p c v n a.
Ni m b ng h u c a th y Thi n v i cô Lý v n còn b n v ng, song m i ng i u
lo ng i lâu ngày chày tháng r i ngh a i ra tình, mà ph i h ng vi c làm trái ã
nh gi a Ái Tình Lâm.
V nh H i, Octobre 1938.

Bo Chong - Ho Bieu Chanh

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bo Chong - Ho Bieu Chanh

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

B Ch ng 1 www.hobieuchanh.

Qua tháng m i m t, mùa m a ã d t r i, l i có ng n gió b t th i lao rao.

Th y Thi n tr lên r i vô bu ng thay i qu n áo. Cách ch ng bao lâu, th y nghe

- Ngh sao c. Phàm vi t ti u thuy t thì ph i vi t luôn luôn, t t ng m i liên

- M t c p h t eo coi cho c ch ng b n n m tr m ch bao nhiêu.

ng hò gõ 9 gi . Th y Thi n ng ng i t i bàn vi t coi sách. Con Y n l i n m

- c v y thì ti n l m, ch khuya mà i xe kéo m t mình t d i dinh Xã Tây v

Cô Lý là n giáo s , c n ph khít m t bên th y Thi n c ng ng m t tu i v i cô

- Ch i ch i m t mình nh v y anh không ghen hay sao?

- Phong t c là gì? y là nh ng thói ng i ta quen làm. Ng i i nào thì có phong

- tôi vi t xong r i tôi cho cô c tr c. Mà tôi nói tr c cho cô c bi t,

Cách m y tháng tr c, thình lình có m t lu ng gió ái b (phong trào th ng

trên râu lún phún, mái tóc ã th y b c n m m i s i, m c cái qu n n en v i cái

Có m t ông tr tu i l i ng tr c m t cô Oanh r i cu i chào r t thanh nhã, t ý

- R u Champagne mà say gi ng gì. U ng nó mát mà tiêu ch ! Cô u ng m t ly

Cô Oanh l ãng, nhìn trân ly r u, c p m t l .

Cô Oanh vã mi ng cô Tuy t r i xoay l ng mà i v i H i ng àng, cô không k

- Sao l i không dám? C a bà con anh em t ng mà ng i n i gì?

- i âu n a? khuya quá, xin anh a giùm em v .

t chúa nh t, t i tám gi s m m i th y Thi n ng i d y con Y n h c A.B.C. th y

- Ki m chuy n i! H i ch i v i ch em ng i ta, thì c theo kích bác.

- Có n gì âu. Em làm giáo s , t nhiên em ph i khuy n d mà ki m h c trò

- Ph i. Tôi s ngh ch h n v i cái phong t c kh n n n ó. Tôi ph i khuyên nh ng

- Anh nói bao nhiêu ó c ng cho em hi u gia o c a anh r i. Anh sanh ch ng

- Ch có m t a con ch cho tôi r i ch làm sao.

- Mu n i ch i à L t thì ngày th ng ta i, ch t t ph i v nhà cúng qu y ông

- Tôi là ng i ta, ch âu ph i trâu bò gì hay sao, nên ph i có ng i ch n.

Cách m t h i lâu, ch Thình vác cái va - ly i ra c a; cô Oanh y ph c àng hoàng,

Ngoài vùng châu thành Bà Chi u, t i ng ba ng Qu n Tám, ng ng Cây

- B m, bà trong phòng bên n y ây, ch c bà m c thay s a so n ng ti p

t l t. R i ây k n m hút, ng i nh y m, ch không ng i âu. Ch ng n khuya,

- Th y nói ông l n c a th y yêu tôi, sao tôi mu n có m t vi c mà m y tháng nay

- Ch a có khách t i hay sao? V y mà tôi nghe n ca tôi t ng khách ã t i ông

Ca d t b n, ai n y u khen nên v tay ti ng nghe l p b p.

t bu i chi u l i n m gi r i, cô Lý ng tr c m t gian hàng bán trái cây t i

- N y, ch Oanh, con Y n h c gi i quá a ch . H c ch a y m t n m mà nó c

- Không. Tôi nói thi t ch . Tôi có ch ng khác, ai c ng bi t h t th y. Có l th y

- Tôi không dám lãnh l i ch c y âu. Thà là t nhiên cho nh hay.

Lúc tám gi s m m i, cô oanh m c m t b pyjama hàng màu n c bi n, c áo,

Th y B y ng i m t cái gh phía trong, r i a tay ch cái gh khác ngang ó, t

- Th y B y th y v y thì chúm chím c i r i nói ti p: Xin cô ng thèm bu n. Ái

- Không nóng thì làm sao c ch . H i tôi b ch ng b con, r i bây gi b c quá

m gi chi u tan h c, cô Lý trong tr ng b c ra, th y tr i mát m nên cô tính

Cô Oanh ng d d r i nói: Tôi mu n th y m t con tôi m t l n chót. N u không

Thi t con Y n không th u hi u c tâm h n c a m nó c, b i v y nghe m

- Ch c. Má s tr l i n n n v i ba con ng v mà nuôi con. Má h a v i con má

- Có. Nó n c hai ph n chén. Ông c t d n ph i nh l n l n, ch ng có

- M y ng i theo o Ph t h th ng nói theo kinh Ph t thì loài ng i tr m luân

khuyên gi i cho c. Cô ng i nói chuy n n 11 gi mà c ng không th y cô Oanh. Cô

Chi u b a sau, cô Lý i d y h c v , cô ti p c m t phong th c a ph c - t em

Th nh t - Tôi nh l i lúc tôi h r i, mà tôi ch a bi t h ph n, tôi còn cái óc ê

ki m v ng c u giùm sanh m ng c a m t ng i có l i mà ã bi t t h i. Ng t vì trong

- Ch c là ch r i ch ai! T i nghi p quá! ã n n n s u não, mà còn sanh chuy n

- Th y con Y n, h nghe nh c t i má nó thì nó bu n hiu, nên tôi th ng quá.

Cách m t tháng sau, con Y n m nh r i, nó ã theo cô Lý mà i h c, song nó m

- H i s m m i, Tòa tha ch Oanh r i, em có g p ch n a. Ch t bi t em mà ch

Trong ti t tháng giêng An Nam, trên Ðà-L t ã b t l nh, mà l i c ng không có

- Em nghe nói qua kh i su i Cam Ly m t khúc, h h t cái dóc r i thì có m t

tranh l i có m t kho ng v n tr ng bông, tr ng c i, tr ng u, coi r t t i t t. M t ng i

Th y Thi n v i cô Lý l y làm th ng xót, song không bi t làm sao, nên ph i d

You might also like