Lun Vn

Qun l gi ca mt hng xng du trong iu kin hi nhp kinh t quc t

LI M U
Nh chng ta bit, xng du l mt hng ha ca th trng, hnh thnh v pht trin nh th trng cc hng ha khc. Cc quan h cung cu v gi c l yu t quyt nh th trng xng du. L mt trong nhng yu t u vo ca qu trnh sn xut v l nng lng phc v dn sinh, quc phng v an ninh, xng du c mt vai tr c bit do c coi l mt loi nng lng quan trng cha th thay th c. Do tnh cht c bit ca hng ha xng du, cc quc gia u c chnh sch, qui hoch, chin lc v sn xut tiu th v d tr xng du nhm n nh sn xut v tiu th, chng li cc cn st xng du ca th gii. Gi du tng cao v din bin phc tp ca gi du trong nhng nm gn y tr thnh tm im nghin cu v tho lun chnh sch trn phm vi ton cu v ca ring rt nhiu quc gia. l hai l do chnh dn n vic chn la ca em vit v ti Qun l gi ca mt hng xng du trong iu kin hi nhp kinh t quc t. C ba vn thng c t ra, mt l nguyn nhn ca bin ng gi du v d bo gi du, c trong so snh vi gi c cc nguyn nhin liu khc. Hai l tc ng ca vic gi du tng i vi nn kinh t ton cu, khu vc, tng quc gia v ring Vit Nam. Ba l i sch thch hp ca th gii, khu vc, tng quc gia trong c c Vit Nam, nht l vic qun l th trng xng du trong iu kin hi nhp kinh t quc t. Bi vit ny ca em cp n cc vn trn v ng thi s dng cc kin thc c cc thy c ging vin trong khoa Qun tr kinh doanh cng nh cc thy c ging vin khc ca trng cung cp, trau di trc cng vi s hiu bit t i ca em v th trng xng du
2

trong nc c nhng nhn nhn va mang tnh khi qut hn va mang tnh c th hn n Vit Nam - mt nc xut khu du th song li l thuc gn nh hon ton vo vic nhp khu cc sn phm t du.

MC LC
LI M U .................................................................................................................................... 2 CHNG I : L LUN CHUNG...................................................................................................... 3 1. 1.1 1.2 2. Cc khi nim........................................................................................................................ 4 . Gi sn phm .............................................................................................................. 4 . Hot ng qun l gi ................................................................................................. 6 S cn thit phi qun l gi:................................................................................................ 7

CHNG II : THC TRNG V QUN L GI CA MT HNG XNG DU TRONG IU KIN HI NHP KINH T QUC T ............................................................................................ 9 1. Tnh hnh bin ng gi xng du trn th gii .................................................................... 9 1.1.Din bin gi xng du v nguyn nhn: ............................................................................. 9 1.2. 2. Phn ng ca cc nc i vi vn tng gi du th:............................................ 12

Tnh hnh qun l gi ca mt hng xng du trong iu kin hi nhp............................ 15 2.1. 2.1.1. 2.1.2. 2.1.3. C ch qun l iu hnh hot ng kinh doanh xng du qua cc thi k:.................. 15 Giai on trc nm 2000: ................................................................................. 15 T nm 2000 n nay: ........................................................................................ 16 Thc trng v nhng tn ti:.............................................................................. 17

2.2. Tc ng ca tng gi xng du trn th gii v Vit Nam ............................................ 19 2.2.1. Tc ng ca tng gi xng du trn th gii:............................................................ 19 2.2.2. Tc ng ca tng gi xng du Vit Nam: ............................................................. 20 CHNG III : QUN L KINH DOANH XNG DU V GII PHP....................................... 28 1. 2. 2.1. 2.2. Tnh cp thit ca qun l Nh nc i vi mt hng xng du................................... 28 Cc c ch qun l xng du trn th gii ...................................................................... 29 C ch th ni gi xng du: ...................................................................................... 29 C ch qun l ca Nh nc c ph thu hoc b gi: .............................................. 30 3

2.3. 2.4.

C ch d tr du m v cc sn phm du: .............................................................. 33 C ch qun l hn hp: ............................................................................................. 33

3. Gii php, nh hng v qun l kinh doanh xng du trc yu cu hi nhp kinh t quc t. 33 3.1. 3.1.1. 3.1.2. 3.1.3. 3.2. 3.3. 3.3.1. 3.3.2. 3.3.3. D bo iu kin mi trng kinh doanh trong thi gian ti: .................................... 34 D bo xu hng xng du th gii:.................................................................. 34 D bo nhu cu xng du trong nc trong 2008-2010:.................................... 34 Nhng kh khn, thch thc v c hi: ............................................................. 34 Quan im qun l iu hnh th trng xng du trong nc: ................................ 35 Nhng gii php nh hng: .................................................................................... 36 C ch nh gi v iu hnh gi ....................................................................... 36 C ch iu hnh gi thu .................................................................................. 37 Cc gii php ng b khc................................................................................ 38

KT LUN ...................................................................................................................................... 42 TI LIU THAM KHO................................................................................................................. 43

CHNG I : L LUN CHUNG

1. Cc khi nim 1.1 . Gi sn phm Tt c cc t chc thng mi v nhiu t chc phi thng mi u ng trc nhim v xc nh gi c cho sn phm v hng ha ca mnh. Vy gi c c xc nh nh th no? Theo thng l t ngy xa
4

th ngi mua v ngi bn xc nh gi trong qu trnh thng lng vi nhau. Ngi bn thng cho gi cao hn gi m h hy vng c tr, cn ngi mua th tr gi thp hn gi h tnh s chp nhn. Sau khi mc c, cui cng h i ti thng nht mt ci gi m c hai bn u chp nhn c. Gi c l yu t c bn quyt nh vic la chn ca ngi mua. iu ny cho n nay vn ng nhng nc ngho i vi nhng nhm dn c khng c ti sn khi i mua sm hng tiu dng. Nhng trong nhng thp k gn y, vic la chn ca ngi mua bt u chu nh hng nhiu hn ca nhng yu t khng phi l gi. Cc yu t nh hng n vic nh gi sn phm: - S tn ti: do s cnh tranh khc lit gia cc i th cnh trong ngnh v ngoi ngnh nn vic nh gi c th l gi thp nht c th tn ti trong th trng . - Ti a ha li nhun: c mt s doanh nghip, t chc xc nh gi nhm ti a ha li nhun cho doanh nghip mnh. - Dn u v th phn: l xc nh gi nhm chim v cho doanh nghip mnh th trng rng ln nht c th. - Dn u v cht lng sn phm: - Cc mc tiu khc nh l: + Ngn s gia nhp vo th trng hin ti ca i th cnh tranh nn xc nh gi thp + V s trung thnh ca ngi ng h ca gii bn li hoc trnh s can thip ca chnh ph. Cc yu t bn ngoi nh hng n vic nh gi - Th trng v nhu cu: t l cung cu th trng
5

- Cnh tranh: i th cnh tranh c hay khng, mnh hay yu - Cc yu t khc: Tnh hnh kinh t nh lm pht, tng trng, suy thoi, li xut

1.2 . Hot ng qun l gi Hot ng qun l gi l hot ng qun l nhm ngn chn cc bin ng ca gi c v cc tc ng lin quan n s bin ng gi c ca mt hng . Hay xt v mt kha cnh th l c quyn tuyt i, th trng ch c mt ngi bn. c th l mt t chc Nh nc, mt t chc c quyn t nhn c iu tit hoc t chc c quyn t nhn khng c s iu tit. Trong tng trng hp s hnh thnh gi c din ra khc nhau. T chc c quyn Nh nc c th s dng chnh sch gi c t c nhng mc tiu khc nhau. Nh nc c th nh gi thp hn gi thnh nu hng ha c ngha quan trng i vi ngi mua khng kh nng mua n vi gi y . Gi c c th c xc nh vi b p chi ph hay c c thu nhp khc, cng c th gi c c xc nh rt cao gim ti a mc tiu dng. Trong trng hp t chc c quyn c iu tit Nh nc cho php cng ty xy dng nh gi m bo mc li nhun cng bng, doanh nghip c kh nng duy tr sn xut v trong trng hp cn thit th m rng sn xut. Ngc li, trng hp t chc c quyn khng iu tit doanh nghip t xc nh gi min l gi c th trng. Tuy nhin do mt s nguyn nhn khng phi bao gi doanh nghip cng nh gi ti a trong chng mc c th c. V h s s b p dng s iu tit ca

Nh nc v khng mun thu ht i th cnh tranh, mun xm nhp nhanh hn vo ton b chiu su ca th trng nh gi c khng cao. Nh vy c th l nhng vn chnh sch gi c thay i ty theo kiu th trng. Tr trng hp ngoi l l cc th trng cnh tranh hon ho (nhiu ngi mua v nhiu ngi bn), cc doanh nghip u phi c phng php xc nh gi ban u cho hng ha ca mnh.

2. S cn thit phi qun l gi: Trong mt s mt hng v mt s lnh vc mang tnh cht quan trng, c nh hng su sc, tc ng mnh m n cc yu t kinh t khc nh mt hng xng du, in hay lnh vc Ngn hng, cn thit phi c s qun l ca Nh nc. V nhng tc ng mnh m ti tng trng kinh t v cc cn i v m, ti ngun thu ngn sch, nh hng ti hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip kinh doanh, ti t l lm pht, tht nghip, cc vn lin quan ti ngnh cng nghip c mt hng cn phi qun l v d nh mt hng xng du th lin quan ti ngnh cng nghip khai thc, ch bin hay nghin cu sn phm c th thay th xng du v y l ngun ti nguyn c hn. Khi c s qun l ng n t Nh nc, chng ta c th d bo c xu hng bin ng ca th trng gi c cng cc tc nhn gy ra v a ra cc gii php x l nhanh nht, mang li hiu qu nht cho s thay i ny. V tt nhin km theo l qun l c nhng tc ng c tiu cc ln tch cc n nn kinh t th gii ni chung v ca Vit Nam ni ring.
7

Ngoi vic c th bo v nn kinh t quc dn, s qun l ca Nh nc trong mt s mt hng, lnh vc quan trng cng chnh l s bo v quyn li ca ngi tiu dng, xt v gc v m, cn hn c s thit thi m c quyn hay qun l ca Nh nc mang li.

CHNG II : THC TRNG V QUN L GI CA MT HNG XNG DU TRONG IU KIN HI NHP KINH T QUC T
1. Tnh hnh bin ng gi xng du trn th gii 1.1.Din bin gi xng du v nguyn nhn: Nhn li th trng du m trong 4 thp nin qua, chng ta d dng nhn thy gi du c nhng din bin phc tp. Trong sut 10 nm t 1960 n 1970, gi du th trn th trng th gii c duy tr mc thp, khng thay i vi gi 1,8 USD/ thng. Khi cuc khng hong du m ln th nht xy ra vo u thp nin 70, gi du m tng t 3,2 USD/thng ln 11,56 USD/thng tng 3,61 ln. Thng 2 nm 1982, khi cuc xung t gia Iran v Irac xy ra, Iran t ngt ngng xut khu 2 triu thng du mi ngy gy ra cuc khng hong du m ln th 2 y gi du tng ln 34 -35 USD/thng, c thi im ln ti 40USD/thng. Ngy 17/1/1991, chin tranh vng vnh xy ra, Irac tn cng Coet gi du th tn t bin ln n 38-40 USD/thng trong 2 ngy 17 v 18/1/1991, sau gim nhanh xung 16-18USD/thng do t chc cc nc xut khu du m (OPEC) quyt nh nhanh chng tng sn lc du th thm 1 triu thng 1 ngy, a tng sn lng khai thc ca tt c cc thnh vin ca t chc ny ln n 23,66 triu thng mi ngy, ng thi c quan nng lng quc t (IEA) quyt nh bn ra th trng 2,5 triu thng du th/ngy. n cui ca thp nin 90 ca th k trc, gi du th h xung cn 13-14 USD/thng do cung du th vt 1,3 triu thng/ngy so vi nhu cu.

Bc sang nhng nm u ca th k 21, gi du th tng mnh do cung - cu vn ng theo chiu hng ngc li so vi thi gian trc. Theo s liu thng k v gi du ca t Platts ti th trng Singapo (th trng giao dch mua bn ch yu ca cc doanh nghip nhp khu xng du Vit Nam), nu ly mc gi bnh qun 5 nm thi k 2000-2004, nm 2005, nm 2006 so vi mc gi bnh qun ca cc thi k trc , mc tng ca gi du th gii trong vng hn 10 nm qua c th hin bng 1. Bng 1: gi trung bnh ca mt s sn phm xng du, 1995-2005 S M t t hng t n v tnh
BQ (1995 1999) BQ (20002004) BQ nm 2005 BQ 4 thng nm 2006
BQ (20002004)/ BQ (19951999)

BQ 2005/ bq (20002004) %

BQ 4 thng 2006/ bq 2005 %

A 1 2 3 4 5 6

B
Xng 92 diesel Du ha Madut WTI brent

C
USD/thng

1
20,68 21,50 22,77 95,77 18,98 17,73

2
32,69 33,05 34,20

3
61,08 64,04 67,63

4
66,22 69,22 75,88 324,97 63,51 62,74

5=2/1 6=3/2 7=4/3

158,08 186.84 108,43 153,72 193,78 150,20 197,74 166,00 166,12 163,65 182,07 164,18 189,04 108,08 112,2 123,05 112,31 114,01

USD/thng USD/thng

USD/tn USD/thng USD/thng

158,98 264,1 31,06 29,11 56,55 55,03

Gi du tng mnh trong nm 2005, ln n mc k lc gn 70 USD/thng vo thng 8, trc khi gim xung cn hn 60 USD/thng
10

vo cui nm. Qu trnh ny din ra tip theo t tng gi du vo nm 2003, sau mt thi gian di gi du bnh n mc hn 20 USD/thng. Tnh trung bnh gi du danh ngha trong nm 2005 cao hn gp i so vi nm 2004 v gn gp 3 so vi nm 2002. Gi du thc cng cao hn so vi cc nm 1974 v 1985, v xp x so vi mc ca nm 1980, nm nh im ca khng hong gi du. Theo nhiu nh gi, gi du cn tip tc c nhng bin ng ng k v ng mc cao do tc ng ca cc nhn t c pha cung v cu. Cung du m nm 2005 st gim do tc ng ca cn bo Katrina v Rita.Theo UNESCAP (2005), cng sut khai thc du ti hn li thp, lm gim kh nng phn ng ca tng cung du m khi gi du v cu du m tng mnh. Trn thc t, lng du m cung ng ra th trng tng ng k vo nm 2004, nhng chng li vo nm 2005. Cung du m cng thiu n nh do bt n chnh tr cc nc xut khu du. Trong khi nhu cu du m lin tc tng do kinh t th gii tip tc tng trng v c l c nhiu nh hng n gi du hn (so vi cung) trong thi gian va qua. Tng nhu cu du m trong nm 2004 tng n 3,2% so vi nm 2003. Trong 3 qu u ca nm 2005, nhu cu du m c tng chm li nhng cng mc 1,5% so vi cng k nm 2004. M v cc nc khc thuc t chc Hp tc v Pht trin kinh t (OECD) ng gp ch yu vo cu du m. Nhng nm gn y, Trung Quc v n ang ni ln l nhng ngun tiu th du rt ln. Mt nhn t khc l s lng hnh khch vn ti theo ng hng khng ng t bin, mc d gi v tng, cng lm tng nhu cu du. Hn na, m bo an ninh nng lng, nhiu nc tiu th du m ln (nh Trung Quc) lp k
11

hoch xy dng kho d tr du. Cu du m c d bo s tip tc tng, ln 86 triu thng/ ngy vo nm 2006 (UNESCAP 2005). Tnh n ngy 21/4/2006, gi du th ti th trng M mc 75,17 USD/thng, tng 6,1% so vi mc gi nh im ca nm 2005, tng khong 7 ln so vi gi ti thi im thp nht (nm 1998). Gi du m tng mnh trong nhng nm qua l do nguyn nhn c bn sau: Th nht, nhu cu chung th gii tng nhanh, vt kh nng cung ng ca mt s quc gia c nn kinh t pht trin nh M, EU, Trung Quc, n . Th hai, ngun cung ng khng n nh do nhng bt n chnh tr cc nc xut khu du m nh: Negienia, Nauy, Iran, Irac, Venezuena, Ecuado. S kin cng ty khai thc kinh doanh d u m Yukos Nga, cn bo Katrina, Ritalm ngng tr cc dn khoan v cc nh my lc du khu vc vnh Mehico. Th ba, kh nng lc du thp do thiu cc nh my lc du v do cng ngh lc du lc hu. Th t, vai tr iu tit gi du ca OPEC ang ngy cng b hn ch bi s lng on v thao tng ca mt s nc ln vn nui khng ch ngun cung, u c trc li.

1.2. Phn ng ca cc nc i vi vn tng gi du th:

12

Nh mt nguyn tc chung, chnh ph nn m bo rng nhng phn thu t khai thc du th l ngun ti nguyn chung t nht gi c gi tr nh khi n nm trong lng t. iu ny i hi cc khon thu t du th nn c u t theo hng m bo li xut ti thiu nht nh vi s cn nhc thch ng v kh nng hp thu ca quc gia nu u t trong nc. Do tng gi du hin ti tng i vi gi k vng trong tng lai dn ti vic khai thc nhanh hn v c s cn nhc v tnh hiu qu. Tt nhin, trn thc t, tc khai thc cn ty thuc vo nhng hip nh ton cu v nhng hip nh khu vc khc nhau cng nh nng lc sn xut. cp kinh t v m, phn ng ca cc nc nhp khu du trc vic tng gi du th s ty thuc vo vic gi tng l tm thi hay lu di. Nu gi tng tm thi, phn hi chnh sch t gy nh hng t ngt nn c p dng gi trn th trng bin ng nh. Tuy nhin, nu gi bin ng lu di, phn hi chnh sch nn cho php s chuyn ti hon ton (ca s tng gi dn) nhm a tn hiu sm th trng trong nc iu chnh theo s thay i v gi tng i gia du v cc sn phm phi du. Hai phn hi chnh sch khc cng cn c p dng. u tin, chnh ph nn c gng gim chi ph iu chnh bng cch trn gi cho cc nhm i tng mc tiu d b tn thng thay v cho tt c cc i tng. Th hai, gim thiu vic nhng thay i tng i v gi bin chuyn thnh vng xoy chi ph y, cc chnh sch kinh t v m cn phi c tht cht. Nu chnh ph cho php s tng gi du chuyn ti hon ton i vi nn kinh t, thm ht cn cn vng lai i ngoi s tng ln. Tuy nhin,
13

nu chnh ph gnh chu chi ph (tc l khng c chuyn ti) th ngun ti tr cc chi ph s quyt nh bn cht ca s tc ng nn nn kinh t. Chng hn, nu ngun ti tr c thu t vic tng thu th tc ng rng i vi cn cn vng lai c th s tng t (ty vo nhng gi thit v co gin) vi hiu ng ti phn phi nhng thu nhp bt li v s tc ng mo m ln nn kinh t. Nu chnh ph ti tr cho chi ph bng ngun vay n nc ngoi, khng ch chi ph cho tr n s tng thm m cn tng c chi ph cho s tr hon iu chnh cn thit i vi nn kinh t. Khng c ngun ti tr no nu l bn vng. i vi cc nc nhp khu du, phn ng chnh sch c th ty thuc vo vic tng gi tm thi hay lu di. Nu l tm thi, nn tit kim phn thu nhp tng thm do gi du tng tr phi c du hiu r rt rng vic chi phn thu nhp c th to ra li sut cao hoc l c nhu cu cn chi tiu gp, nu khng chnh ph s phi vay n. Nu gi du tng lu di, chnh ph nn xem xt lm th no iu chnh li c cu danh mc u t, c ngha l nu dnh mt phn thu t du tit kim v ti chnh, chnh ph c th cn nhc a dng ha cc ngun u t ti chnh. Nu chnh ph quyt nh chi gn ht phn thu t du th th phi chun b tinh thn l s c s thay i v c cu trong nn kinh t do s ln gi tht ca ng ni t. Trn thc t, trc y cc nc xut khu du thch nghi kh nhanh vi nhng khon tit kim c thm nh gi du tng cao. Cn cn vng lai tnh theo phn trm GDP ca cc nc ny c iu chnh ngc v trc thi k khi du tng gi vi mc nhanh hn vic iu chnh gi du. Trong chng mc m nhng t tng gi du hin ti vn

14

tip din m khng bit chc l khi no s ngng th thng d cn cn vng lai ca cc nc sn xut du vn tip tc tng. 2. Tnh hnh qun l gi ca mt hng xng du trong iu kin hi

nhp 2.1. C ch qun l iu hnh hot ng kinh doanh xng du qua cc thi k: Nht qun vi cc nguyn tc trn, th trng xng du trong nc c Nh nc kim sot cht ch. Tuy nhin, ty theo iu kin ca mi thi k, c ch qun l ca Nh nc c iu chnh cho ph hp vi tnh hnh c th. 2.1.1. Giai on trc nm 2000: - Cng vi s chuyn i t nn kinh t tp trung, bao cp sang nn kinh t th trng c s qun l ca Nh nc, c ch qun l i vi mt hng xng du cng tng bc chuyn i t c ch phn phi theo ch tiu nh mc sang c ch t bo m kinh doanh, c chit khu bn hng theo t l phn trm xc nh trn doanh thu. - T nm 1993, Nh nc p dng c ch gi trn (gi bn l), doanh nghip kinh doanh xng du t quyt nh gi nhp khu v hng li gp. Ty theo nhng bin ng ca th trng du th gii, Nh nc iu chnh gi trn, hoc iu chnh tng gim thu nhp khu, hoc b l cho doanh nghip kinh doang xng du thc hin mc tiu iu tit li ch gia Nh nc ngi tiu dng doanh nghip theo phng thc sau: + Ban vt gi chnh ph (nay l cc qun l gi ca cc b ti chnh) ch tr cng cc b ngnh c lin quan, xc nh mt bng gi ti a trn c s tng quan vi gi cc vt t, nguyn liu khc trn th trng,
15

m bo gi xng du khng tc ng t bin n sn xut v c ngi tiu dng chp nhn. + Ty theo bin ng, gi nhp khu xng du, b ti chnh cn i iu chnh tng gim thu nhp khu trn c s nh mc chi ph lu thng bnh qun ca ngnh v xng du v gi trn c xc nh. + d phng ngun b l (khng nh hng n cn i ngn sch), nm 1993 Nh nc quyt nh hnh thnh qu bnh n gi thng qua c ch ph thu v thc hin c ch thu l ph giao thng qua gi xng du nay l ph xng du. Xt chung trong giai on ny, vi c ch qun l v iu hnh ca Nh nc, c thc hin trong iu kin tng i thun li (gi xng du th gii vo giai on gim xung thp nht sau chin tranh vng vnh ln th nht), nn cc mc tiu qun l ca Nh nc u thc hin c. C th l: + Cn i cung cu c bo m, th trng n nh, sn xut v ngi tiu dng c bo h. + Cc doanh nghip kinh doanh xng du b p chi ph v c li nhun hp l. Nh nc khng phi b l v thu ngn sch vi mc tng i cao (khong 3500 5500 t ng/nm i vi tng cng ty xng du Vit nam). Tuy nhin, c ch qun l iu hnh trong giai on ny cng tim n nhng bt cp m hu qu l nhng kh khn trong giai on gi th trng c bin ng mnh v mc cao. 2.1.2. T nm 2000 n nay:

16

- V c bn, ni dung v phng thc qun l iu hnh hot ng kinh doanh xng du khng c s thay i. n nm 2003, trc din bin ca th trng xng du th gii, th trng xng du trong nc c du hiu bt n, Nh nc phi b l vi mc tng i ln v ngy cng tng. Nh nc c s thay i nht nh trong c ch qun l. - T tng ch o v ni dung ca c ch qun l theo cc quyt nh trn c xem nh mt s iu chnh cn thit v tch cc trong giai on va qua. C th l: + Vi c ch gi nh hng (c xy dng trn c s gi nhp khu d bo cho mt thi k nht nh) v doanh nghip kinh doanh xng du c iu chnh gi bn trong phm vi 10% i vi xng v 5% i vi du nhm to ra mt bng gi tip cn vi gi th gii, gim dn s bo h ca Nh nc i vi ngi tiu dng. Doanh nghip kinh doanh xng du b p chi ph v c li hp l. + Trong iu kin th trng xng du th gii c nhiu bin ng bt li c v gi v ngun, song cc doanh nghip vn bo m n nh c th trng do c Nh nc bo m bng c ch cp b. + H thng phn phi xng du c pht trin nhanh, mnh v tng bc c xc lp tng i n nh v c s chuyn bin c v ni dung v phng thc kinh doanh. Ngi tiu dng v x hi bt u c nhng nhn thc mi trc s iu chnh gi ca chnh ph. 2.1.3. Thc trng v nhng tn ti: Bn cnh nhng kt qu tch cc ca c ch qun l Nh nc trong giai on va qua trong iu hnh thc tin v trc nhng bin ng ca th trng trong v ngoi nc, c ch hin hnh cn cha ng nhng bt cp cn c xem xt v gii quyt bng cc phng php v m trong giai on ti, trong c th xt n:
17

Th nht, vi chnh sch bo h c duy tr qu di, gi thng c gi n nh trong mt chu k di hoc ch iu chnh theo mt chiu thng qua vic iu chnh thu hoc b gi khin ngi tiu dng c tm l trng ch, li v thng c phn ng khi Nh nc iu chnh gi tng. iu quan trng hn, mt khi gi xng du c bo h s to gi thnh c tnh cnh tranh o, li nhun o, khin cc nh sn xut t quan tm n gii php tit gim chi ph hoc ci tin qun l, cng ngh nng sc cnh tranh ca sn phm. Nu tnh hnh ny tip tc c duy tr l cn tr ln trong hi nhp kinh t khu vc v quc t. Th hai, Nh nc phi dnh khon ngn sch ng k b l, b gi trong khi iu kin ngn sch cn kh khn. Trong trng hp nhng bin ng gi xng du nhp khu khng tin liu c, k hoch cn i ngn sch thng b ph v. y l mt s bt hp l, trong khi Vit Nam cn tp trung mi ngun ti lc cho pht trin c s h tng ca nn kinh t. Th ba, c ch bo h gi, khng tnh n mt bng gi ca cc nc trong khu vc lm gia tng thm lu qua bin gii v cc hnh vi gian ln thng mi khc. Nh nc kh c th kim sot v kim ch bng cc bin php hnh chnh. Tng t, cng kh c th thc hin c ch trng tit kim nhin liu. Th t, cc doanh nghip kinh doanh xng du theo c ch b l s mt i tnh ch ng trong kinh doanh, to ra tm l li, tiu gim ng lc pht trin do khng c kh nng tch t ti u t v u t pht trin, hin i ha c s vt cht k thut. Th nm, trong thc t iu hnh, d c n lc ln, cng kh c th iu hnh gi trn v thu kp thi trc s bin ng nhanh chng, thng xuyn ca th trng xng du th gii. Ni cch khc, tnh kh
18

thi ca c ch c nhng hn ch nht nh. Bn cnh , phng php, tiu ch cp b l cho doanh nghip kinh doanh xng du cng kh c th t c cc chun mc, cha k n chi ph cho cng vic ny (t pha c quan qun l Nh nc v doanh nghip). Cui cng, c ch qun l hin hnh i vi xng du s khng ph hp vi cc nguyn tc v yu cu khi Nh nc thc hin cc cam kt hi nhp kinh t quc t. 2.2. Tc ng ca tng gi xng du trn th gii v Vit Nam 2.2.1. Tc ng ca tng gi xng du trn th gii: a. Tc ng tiu cc - C tc ng tiu cc ti tng trng kinh t v cc cn i v m ca nhiu nc; - Lm ngun thu ngn sch gim; - nh hng ti hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip kinh doanh xng du; b. Tc ng tch cc - Vic tiu dng xng du s tr nn hp l, tit kim v hiu qu hn; - Thc y ngnh cng nghip khai thc, lc ha du pht trin nhm bnh qun ha t sut li nhun cc ngnh sn xut trong x hi; - Thc y cng tc nghin cu, tm kim sn phm thay th xng du; iu ng l gii l vic gi du tng mnh trong hai nm li y khng gy ra tnh trng suy thoi nn kinh t th gii nh trong nhng nm 1970 v u 1980. Thc t cho thy nh hng vt tri ca cc
19

du m ln gi du trong thi gian gn y c tc ng tiu cc mc thp hn v ngn hn so vi trng hp c s st gim cung du m (UNESCAP 2005). Trong khi , t trng ca du trong sn xut v tiu dng, c bit l cc nc pht trin, d gim tng i. Hn na, cc nc tiu th du ln nh Trung Quc v n cng ang tp trung u t vo cc cng ngh tit kim nng lng. Mc d vy, gi du tng cng c nhng nh hng tiu cc nht nh ti s n nh v m, tng trng kinh t v vic gim ngho cc nc trong khu vc chu - Thi Bnh Dng. Tc tng trng kinh t nm 2005 ca nhiu nc c l cao hn nu gi du khng mc qu cao. Theo nh gi ca UNESCAP (2005), nu gi du n nh mc cao hn hin ti 10 USD\thng, tng trng kinh t ca nhiu nc, c bit l Philippin, Thi Lan v Singapo s chm li ng k. ng thi, lm pht cc nc u tng. Tng trng kinh t chm cng vi gi hng ha dch v thit yu tng c tc ng tiu cc n nhng ngi ngho. Thnh tu xa i gim ngho nhiu nc nh Vit Nam, Trung Quc s b nh hng ng k. cc ngnh kinh t s dng nhiu lao ng nh nng nghip xy dng, nh bt thy hi sn, v.v. cng kh pht trin nhanh nh trc, v i sng ca ngi dn c bit l ca ngi ngho tr ln kh khn hn. 2.2.2. Tc ng ca tng gi xng du Vit Nam: Vit Nam tuy l mt nc khai thc du vi sn lng khong 18-19 triu tn/nm xut khu nhng li phi nhp khu 100% lng xng du thnh phm phc v nhu cu tiu dng trong nc v th gi xng du ph thuc vo th trng th gii. Tuy nhin, gi bn xng du trong nc li cha c p dng c ch gi th trng Bng 2: S qun l hot ng xng du Vit Nam
20

Ti sn nh nc

chnh ph
Thu t du th

Xut khu du th

Cc loi thu

Cc loi thu

Ch tiu

B l

Nhp khu xng du

Ti nguyn thin nhin(du)

Khu vc t nhn

Nhu cu xng trong nc ca Vit Nam ngy cng tng cng vi qu trnh pht trin kinh t. Trong giai on 2000-2004, nhu cu xng trong nc tng bnh qun khong 5,8%/nm, t gn 8,2 triu tn nm 2000 ln hn 10,2 triu tn nm 2004. Trong khi , nng lc ch bin cc sn phm xng du ca Vit Nam li gn nh bng khng. Mi nm lng xng du sn xut trong nc ch khong 200.000-300.000 tn, xp x 2% tng nhu cu trong nc. Do , nhu cu xng du trong nc ch yu c p ng bng ngun nhp khu. T u nm 2004 n nay gi xng du trn th trng th gii tng cao gy p lc ln i vi kinh doanh xng du v i vi thu chi ca nn kinh t nn Nh nc phi iu chnh gi bn xng du nhiu ln v thc hin phng chm chia s kh khn gia Nh nc, doanh nghip v ngi tiu dng. Nh nc gim thu nhp khu xng du xung 0% v thc hin b l i vi kinh doanh du bao cp qua gi du cho nn kinh t.

21

Nm 2004 thc hin 3 ln iu chnh gi; c th: thng 2 khi gi xng du th gii tng 16-24% th Nh nc ch iu chnh tng 5,6-9% (ty loi); thng7 khi gi xng du th gii tng t 11-55% so vi gi bnh qun nm 2003 th Nh nc ch iu chnh gi cc loi du tng 45% xng tng 17% ng thi thc hin c ch gi m bo kinh doanh i vi xng, Nh nc khng b l t 01/7/2004; thng 11 tip tc iu chnh tng gi xng ln khong 7%... Nm 2005, nc ta 4 ln iu chnh gi (trong c 3 ln iu chnh tng gi xng du v mt ln iu chnh gim gi xng); c th: u thng 3, gi xng du th gii tng mnh, cao hn mc bnh qun nm 2004 t 20-40%, do ngy 29/3/2005, tip tc thc hin c ch gi bo m kinh doanh, khng b l i vi xng nn Nh nc tng gi xng ln 6,6%, cc loi du 2-12% v thc hin b l cho cc loi du. Ngy 03/7 tng gi xng khong 10%, diezel 18%, du ha 32%, madut 17,5%. Ngy 17/8 tng gi xng du ln khong 10,6-15,4% ty loi xng du. Cng vi vic tng gi xng du cc thi im trn, Nh nc vn thc hin gim thu nhp khu xng du xung 0% v b l i vi cc loi du. Ngy 22/11, gi du th trn th gii gim, Nh nc gim gi xng 500 ng/lt, tng thu nhp khu xng t 0% ln 5% v u thng 12 iu chnh tng thu nhp khu ln 10%. i vi cc loi du, Nh nc vn gi thu sut nhp khu 0% v b l cho cc u mi nhp khu xng du. Thng 4/2006, gi du th trn th gii tng mnh, Nh nc li buc phi iu chnh gi xng du trong nc tng ln v vn p dng nguyn tc khng b l i vi xng, tip tc b l i vi cc loi du, gi thu nhp khu xng du bng 0%. Bng 3: Din bin gi xng du nm 2005-2006, ng/lt
22

Chng loi
Xng A92 Xng A90 Xng A83 Diezel Du ha Ma dt

Trc 29/3/05

2005 29/3 8.000 7.800 7.600 5.500 4.900 03/7 8.800 8.600 8.400 6.500 6.500 4.000 17/8 10.000 9.800 9.600 7.500 7.500 4.700 22/11 9.500 9.300 9.100 7.500 7.500 4.700

2006 27/4 9/8

7.500 7.300 7.100 4.850 4.800

11.000 12.000 10.800 11.800 10.600 11.600 7.900 7.900 5.500 8.600 8.600 6.000

C cu th trng xng du c mc tch t tng i cao. C 9 doanh nghip c B Thng mi cp giy php nhp khu xng du. Cc doanh nghip ny c trch nhim nhp khu cc sn phm xng du v c Nh nc m bo cn i ngoi t. Trong s 9 doanh nghip c Nh nc cp giy php nhp khu xng du, Petrolimex chim t trng ln nht (khong 60% nm 2004), tip theo l cng ty thng mi du kh Petechim (10%). Mc d vy, cng ch c Petrolimex, Petec (cng ty thng mi k thut v u t), Petechim v Saigon Petro l c mng li bn l sn phm trn th trng. Hn na, h thng cng ty con ca Petrolimex v Saigon Petro, nhng doanh nghip Nh nc hu nh chi phi th trng xng du trong nc. Trong khi cc u mi nhp khu v phn phi sn phm xng du khc c quyn la chn a im, Petrolimex li phi m bo mt mng li bn l rng khp c nc (u vi mc gi theo quy nh ca Nh nc). y chnh l mt knh quan trng nhm m bo
23

chnh sch qun l xng du ca chnh ph c thc thi mt cch c hiu lc. Tuy nhin, trong trng hp cc c quan hu trch chm phn ng trc din bin gi du, hu qu kinh t i vi nhng doanh nghip ny, cng nh gnh nng tr gi cho Ngn sch c th rt tn km. Bn thn nhiu i l bn l xng du li c nng lc yu, cha iu kin kinh doanh. Thc t, khng t cc doanh nghip tip tay cho bun lu xng du, hay gian ln thng mi. Chng hn pha thm vo sn phm xng du tr thnh mt cch kim li, v ch cn pha du vo xng A92 ri bn theo gi xng A92 th c th kim li ln (Lao ng 2006). Thc trng hot ng ca cc i l kinh doanh xng du li rt kh kim sot v iu chnh do s i l qu ln. Trong khi , s hin din ca cc cng ty nc ngoi trong th trng phn phi v bn l xng du trong nc cn rt hn ch. Ngoi tr vic tham gia th trng nha ng, du nhn, kh ha lng, cc cng ty ny cn cha c php tham gia th trng bn l cc sn phm xng du khc. iu ny phn no hn ch cnh tranh trn th trng xng du Vit Nam, mc d quan im ca Chnh ph vn l kim sot th trng ny nhm bnh n gi c v hn ch tc ng tiu cc c th c n hot ng sn xut kinh doanh. Ko theo l s tng gi c tiu dng ca ngi dn v Nh nc phi iu chnh cho ph hp vi s thay i, bin ng ny. Gi xng du tng tc ng c trc tip v gin tip n ch s gi tiu dng x hi qua hai knh:

24

Knh th nht l: trc tip ko ch s gi ca nhm hng xng du trong r hng ha tnh ch s gi tng. ng thi cng trc tip y gi dch v s dng xng du tng (nh vn ti). Knh th hai l: gin tip y gi hng ha trong r hng ha tnh ch s gi tng do trong sn xut, lu thng hng ha c s dng xng du. V th xu hng vn ng ca ch s gi trong nc ca nhng loi hng ha lin quan n xng du din ra cng chiu vi vic iu chnh gi xng du tng, nht l 2 nhm: nh v vt liu xy dng (trong c du ha un nu v thp sng), phng tin i li, bu in (trong c xng du v phng tin vn ti c s dng xng du). Tuy nhin tc bin ng c th khng nh nhau v cn ty thuc vo nh mc s dng v c cu s dng xng du, c th: Bng 4: Tc ng ca xng du n ch s gi c Nm 2004 Nm 2005 Nm 2006 Mc tng gi xng du trong nc so vi nm trc: + Xng A92 + Du diezel Ch s gi tiu dng: + Nhm hng nh , vt liu xy dng + Phng tin i li, bu in
25

33,9% 5,4%

33,0% 54,0%

41,8% 66,0%

7,4%

9,8%

9,02%

5,9%

9,1%

8,43%

Tc ng ny thc cht khng ln i vi mt nn kinh t c trnh pht trin cn thp nh nc ta bi v gi du c kim ch tng bng con ng b l v bao cp qua gi. Vi chnh sch gi xng du nh trn tc ng n nhiu mt i vi nn kinh t. Mt l, gi xng du tng tc ng n nhiu ngnh sn xut, y gi thnh nhng sn phm sn xut lu thng c s dng xng du tng, lm gim li nhun ca doanh nghip; nhiu doanh nghip gp kh khn do phi thc hin ch trng phn u kim ch tng gi u ra. Nh nc va phi gim thu do gim thu nhp khu, gim thu t thu thu nhp doanh nghip i vi mt s mt hng, va phi b s tin ln h tr cho sn xut kinh doanh; c th: - i vi Nh nc: nm 2004 gim thu nhp khu xng du xung 0% lm gim thu ngn sch Nh nc khong 4.500 t ng, thc hin c ch gi bao cp nn phi b l cho cc u mi nhp khu xng du khong 6.000 t ng. Nm 2005, tip tc gi thu nhp khu khong 7.300 t ng, gim thu t thu thu nhp doanh nghip khong 600 t ng, b l cho cc loi du khong 10.000 t ng. - i vi cc doanh nghip, qua 3 ln iu chnh tng gi du nm 2005 lm cho chi ph ca ngnh than tng thm khong 300 t ng, ngnh xi mng 300 t ng, ngnh in 536 t ngCc vn ti hng ha bng t gi thnh tng khong 9,83%, vn ti ng st tng 6%, vn ti ng sng tng 5,8%, nh bt hi sn xa b tng 8%. t iu

26

chnh gi thng 4/2006 lm gi thnh nh bt hi sn xa b tng 5-6%, cc vn ti tng 2-3%, chi ph ca ngnh nng nghip tng 0,5-1%. Hai l, tuy phi iu chnh gi nhiu ln, nhng c ch gi vn bao cp nn to ra nhng h qu bt li nh sau: - Khng ph hp vi xu th hi nhp kinh t quc t, khng huy ng c ngun ti nguyn c bit ca quc gia vo u t pht trin (bn du th b cho xng du nhp khu). - To tm l li, khng c sc p thc y cc n v sn xut kinh doanh c s dng du y mnh p dng tin b k thut, i mi qun l, tng nng xut, s dng hp l nh mc tiu hao nguyn nhin vt liu, gim chi ph sn xut, h gi thnh, bo m hng ha lm ra cnh tranh c trn th trng. - Lm mo m h thng gi trong nc do h thng gi khng phn nh ng gi tr ca hng ha. Nh nc phi b khi lng ngn sch ln b l cho sn xut kinh doanh, nu ko di th Nh nc cng khng c kh nng b l hng nm vi mt khong kinh ph bng khong 1,5-2% GDP, mt khong chi bng khong 5,2% chi ngn sch Nh nc. - To ra nn bun lu lm chy mu xng du sang cc nc lng ging c gi cao hn. Tnh hnh bun lu xng du cc tnh bin gii Ty Nam tr thnh ht sc nhc nhi trong nm trc (2006). Nh nc va mt tin b l, li phi chi kinh ph nhiu hn nui dng hot ng b my chng bun lu. Tm li, tnh hnh gi xng du trn th gii c nhiu bin ng v cng nh hng ng k n Vit Nam. Tuy c Nh nc bao cp, tr gi nhng thc t, chng ta vn cha d on c gi du s bin
27

ng nh th no trong thi gian di hn v th y ch l chnh sch mang tnh tm thi, cn thit phi c nhng cng c qun l, iu chnh hon ho hn, mang tnh lu di hn nh l: t mc tiu tr gi cho nhng nhm i tng cn thit, th ni mt hng xng du hay thc hin tit kim phn tng thu t du trong tng lai.

CHNG III : QUN L KINH DOANH XNG DU V GII PHP

1. Tnh cp thit ca qun l Nh nc i vi mt hng xng du Nh nc qun l gi xng du l iu ph bin trn th gii. Tnh trung bnh, trong giai on 1998-2004, mc d gi du th tng gn 6 ln, t 13 USD/thng vo nm 1998 ln ti 70 USD/thng vo nm 2004 song gi xng bn l trung bnh ch tng 2 ln, t 0,6 USD/lt ln 1,2 USD/lt. Mt s l do quan trng khng nh rng Nh nc cn phi qun l xng du nh sau: Mt l, y l loi hng ha c bit c nh hng ln ti sn xut v i sng ca nhn dn. i vi sn xut, gi xng du c nh hng trc tip ti gi thnh sn phm thng qua gi nhin liu dng trc tip cho sn xut v nh hng gin tip thng qua vic vn chuyn u vo, u ra cho sn xut. Sc cnh tranh ca c mt nn kinh t c th b km i mt cch tng i so vi cc nc khc khi gi nhin liu tng cao m Nh nc khng can thip. Khi gi nhin liu t ngt tng cao ln 6 ln

28

nh va qua th kh c mt nn kinh t no c th ng vng nu khng c nhng bin php kim ch gi c c hiu qu. Hai l, xng du c dng khp mi vng, khu vc kinh t, do gi xng du phi bo m thng nht trn phm vi c nc to s cnh tranh bnh ng gia cc doanh nghipv v mc gi ngang bng cho ngi dn cc khu vc a l khc nhau. Yu cu ny i hi Nh nc phi c chnh sch qun l gi xng du thch hp. Ba l, phn phi xng du c tnh c quyn t nhin do phi c u t ln, c tnh chuyn nghip v vn ln nhm bo m an ton chy n, c hi. Trong lnh vc ny khng th c qu nhiu nh phn phi hot ng, c qu nhiu cy xng, c bit l trong cc th. Theo nguyn tc v qun l c quyn th Nh nc phi qun l, c c ch iu tit v gi c v cht lng sn phm trnh nhng nh hng tiu cc ca cc hnh vi c quyn. Bn l, do xng du l mt hng thit yu nn v nguyn tc, vic kinh doanh lun c li nhun. Nu c cho th trng t do n nh gi th ngay c khi gi th gii tng cao nh hin nay nh kinh doanh xng du vn c li (do ngi tiu dng phi gnh chu vic tng gi ch khng phi nh phn phi). Vi mt sn phm c c tnh nh trn th Nh nc phi qun l bo v ngi tiu dng, trnh vic tng gi ty tin, ngay c khi gi c trn th trng bnh thng. V cn nhiu l do khng nh tnh cn thit phi qun l xng du ca Nh nc. Tuy nhin cch thc qun l nh th no li l vn phc tp v khng d gii quyt. 2. Cc c ch qun l xng du trn th gii 2.1. C ch th ni gi xng du:

29

y l c ch n gin nht theo ng nguyn tc th trng t do l cc nh phn phi t quyt nh gi bn l xng du v c coi l c ch nhn nh v trong sch nht v Nh nc khng cn phi can thip, khng c chuyn xin cho nn khng c s mc ngoc. Tuy nhin c ch ny chng nhng khng n nh c gi c m cn lm cho nn kinh t d b tn thng do s bin ng trn th trng nng lng th gii m cn tim n nhiu mi nguy hi. Trc ht l xu hng y gi xng du tng cao. Khi gi xng du cao, nh phn phi phi u t nhiu vn hn, tiu th xng du kh hn. Vy nn m bo li nhun ca mnh, nh phn phi s tm cch y gi bn l ln cao hn bng cch bn hng theo kiu nh git, to s khan him gi to vi cc l do hp l nh thiu vn nhp xng du, s b l nn phi ch cho gi gim xung mi gim nhp. Thc trng ny tng xy ra vi th trng thp xy dng Vit Nam, khi gi thp th gii tng cao th gi thp th trng trong nc tng nhanh hn gi thp ca th gii. y l iu rt nguy him cho nn kinh t nhng khng th trch cc nh phn phi trong chuyn ny v c th c coi l ngh thut kinh doanh. Hn na trong trng hp th ni gi xng du, cc khu vc c kh khn, cc vng su, vng xa c th b b ri do phi tng chi ph nhiu cho vn chuyn v vic tiu th chm xng du ti cc vng ny. Nh vy, bt lun trong trng hp no cng khng nn cho nh phn phi hay nhp khu xng du t quyt nh gi. 2.2. C ch qun l ca Nh nc c ph thu hoc b gi:

30

y l c ch kh ph bin nhiu nc trong c Vit Nam. Nh nc trong trng hp ny ng vai tr nh mt ci bnh iu ha gi c: thu tin vo lc gi thp thng qua ph thu hoc thu cao ri li a ra b gi khi gi nhp khu cao nu cn thit. Trong trng hp ca Malaixia l nc c c ch qun l c coi l tng i hiu qu.

C ch qun l gi xng du ca Malaixia

C th ni Malaixia l nc in hnh v vic Nh nc qun l gi xng du theo mt c ch c gi l c ch nh gi t ng (Automatic Pricing Mechanism APM), c thc hin t nm 1983 n nay. Mc tiu ca vic thc hin c ch ny l gi n nh gi, n nh vic cung cp xng du, kim sot lm pht v to c s chc chn, n nh v c th tin on c cho vic u t ca cc cng ty du kh. Theo c ch ny th gi bn l xng du Malaixia do Nh nc xc nh cho ba vng khc nhau l Kuala lampua, Kota kinabalu v Kuching. Nh ng vng nm cng xa cc vng ni trn th gi bn l cng cao hn do phi cng thm chi ph vn chuyn. Gi bn l c xc nh theo cng thc: Gi bn l = gi nhp khu + chi ph tip th + chi ph phn phi + hoa hng i l bn l + li nhun cho nh phn phi + ph thu hay tr gi ca Nh nc. Trong , gi nhp khu l gi Platts Singapore bnh qun ca hai thng trc do cng ty Mcgraw Hill cng b hng ngy. Khon ph thu hay tr gi ca Nh nc ty thuc tnh hnh gi xng du trn th trng quc t cao
31

hay thp. Khi gi thp, nh phn phi c li nhiu th Nh nc thu thm mt khon thng qua ph thu, ngc li, khi gi cao v tng nhanh, gi gi bn l thp v tng chm, Nh nc s b gi mt cch hp l. Bng sau cho ta thy cch xc nh gi bn l mt s xng du vo thi im thng 8/2005.

Du Diezel Gi nhp khu Chi ph tip th Chi ph phn ph i Hoa hng i l Li nhun cng ty Ph thu/b gi Gi bn l

Xng 97

Xng 92

LPG (kh ga ha lng) (kg)

172,44 6,92 2,62 3,50 1,75 /59,13 128,10

164,21 6,92 2,62 8,00 4,45 /24,2 162,00

151,57 6,92 2,62 8,00 4,45 /15,56 158,00

167,20 21,82 17,13 21,42 11,35 /93,92 145,00

Gi bn l ny c tnh v iu chnh trn c s hng thng. Ti Malaixia c 7 nh phn phi bn l xng du c hng c ch gi bn ny l BP, shell, Caltex, exon-Mobil, BHP, Conoco v Petronas. Tuy nhin khi gi qu cao nh hin nay, Nh nc phi b gi nhng ch cho mt s i tng c hng. Chng hn, i vi du diezel th ch c cc cng ty vn chuyn hng ha v tu nh c ca ng dn c ng k v bo co kt qu vn chuyn hng nm th mi c hng gi b l. i vi xng th c thm ngi tiu dng l c nhn c xe my hoc t thng qua vic pht phiu mua hng vi nh mc do Nh nc n nh (bng mc s dng trung bnh ca mt u xe my). C ch nh gi ni trn c u im ni bt l n nh c gi c, c th

32

kim sot c gi c theo hng tng t t trc nhng cn t bin v gi c, t c cc mc tiu v qun l, trnh c vic tht thot do bun lu qua cc nc c c ch nh gi xng du theo th trng t do hoc c gi cao hn. Tuy nhin c ch ny cn khon b l kh ln do phi l nhng nc giu, khng c kh khn v ngn sch nh nc. Ngoi ra, vic cp pht phiu cng kh trnh khi tiu cc. 2.3. C ch d tr du m v cc sn phm du: y l c ch m chnh ph b ra mt s tin ln mua du d tr trong lc gi thp hn ri tung ra bn lc gi xng du tng vt nhm h nhit cn st gi. Kt qu l chnh ph c th khng b thua thit v du bn ra vi gi cao hn so vi lc mua vo. Vn quan trng l chnh ph phi c mt s tin ln d tr v c cc phng tin lu tr, bo qun. 2.4. C ch qun l hn hp: L c ch phi hp vi c ch nh gi theo th trng t do vi c ch b gi v d tr xng du. Vic b gi ch cho nhng i tng hn ch no nh cch lm ca Malaixia. Tuy nhin nh phn trn phn tch, vic pht phiu mua hng gim gi xng du l vn kh trnh khi s khng cng bng v tham nhng. 3. Gii php, nh hng v qun l kinh doanh xng du trc yu cu hi nhp kinh t quc t. Vit Nam vn cn l nc ngho vi thu nhp ca ngi dn cn thp, sc cnh tranh ca cc ngnh cng nghip vn cn yu xong gia nhp vo qu trnh hi nhp, cnh tranh quc t. Trong bi cnh , vic Nh nc h tr b gi xng du l rt cn thit. iu ny cng ph hp
33

vi ch trng khng ch lm pht mc mt con s do xng du c nh hng hu ht ti gi c ca cc loi hng ha. T nhng phn tch trn ngh Nh nc nn gi c ch qun l xng du nh lm t trc ti nay, c bit l trong khi gi xng du trn th gii cha hon ton n nh v cn ang mc cao. 3.1. D bo iu kin mi trng kinh doanh trong thi gian ti:

3.1.1. D bo xu hng xng du th gii: Theo d bo ca hng British Petrol, Goldman Sachs v c quan nng lng quc t (IEA), gi du th kh c th gim v mc gi thi k 2000-2004 (mc 31,06 USD/thng), m s giao ng mc gi 6070 USD/thng, tng ng vi mc gi bnh qun ca nm 2005 (56,6 USD/ thng), vi l do: - Xt v lu di, cung _cu ang c xu th tri chiu nhau. Ngun du th gii ngy cng cn kit, trong khi nhu cu nng lng ngy cng tng cao. Xu hng ny s cn tip din trong mt thi gian kh di. - Xt trong giai on hin nay, nu chin tranh M v Iran-Irac vn tip din, gi du th c th ln ti mc 250 USD/thng.

3.1.2. D bo nhu cu xng du trong nc trong 2008-2010: - c tng nhu cu xng du cho tiu dng ni a trong 3 nm ti khong 79 triu m3, bnh qun khong 16 triu m3/nm. - Ngun cung ng cc nh my lc du trong nc n nm 2009 c kh nng p ng khong trn 7 triu m3/nm (chim trn 40% nhu cu), nh vy Vit Nam cn phi nhp khu khong 9 triu m3/nm (khong 60% nhu cu). 3.1.3. Nhng kh khn, thch thc v c hi:
34

Cnh tranh vi s tham gia ca nh u t nc ngoi vo khu phn phi s tng, do li th s thuc v cc doanh nghip c tim nng v kinh nghim. Kh nng cnh tranh ca doanh nghip Vit Nam cn thp (do khng c ngun lc, quy m c s vt cht k thut vn kinh doanh nh) do s gp nhiu kh khn. Tuy vy cc c hi s c m rng nh th trng s c m rng, mi trng cnh tranh s bnh ng hn gia cc doanh nghip v c thc hin c ch gi bn bo m kinh doanh. 3.2. Quan im qun l iu hnh th trng xng du trong nc: Nh nc tip tc kim sot nhm hng ti 3 mc tiu: - p ng nhu cu tiu dng v pht trin kinh t t nc, bnh n th trng xng du trong mi trng hp, k c tnh trng khn cp (Nh nc can thip trc tip theo iu 13 ti Quyt nh s 187/CP ca Th tng Chnh ph). - Doanh nghip kinh doanh nhp khu xng du khng b l, c tch ly cho u t pht trin (theo iu 12, Quyt nh 187/CP ca Th tng Chnh ph). - K hoch ha ngun thu ngn sch Nh nc t hot ng kinh doanh xng du. Gi xng du trong nc tip cn vi gi bn bo m kinh doanh trn c s trc ht l gi nhp khu, cc khon thu, chi ph lu thng, li nhun hp l v c iu hnh theo mt l trnh xc nh, theo hng gim dn s bo h can thip ca Nh nc tin ti t do ha th trng xng du vo cui thp nin ny.

35

3.3.

Nhng gii php nh hng:

3.3.1. C ch nh gi v iu hnh gi Trc ht xut pht t thc trng v nhng vn bt cp nh nu trn, ng thi xut pht t yu cu hi nhp kinh t quc t, th vic nh gi cho th trng trong nc cn c s thay i can bn (nh l mt chnh sch trong chin lc pht trin kinh t - x hi v hi nhp kinh t khu vc v quc t), theo gi xng du c coi l mt trong nhng yu t c bn xc nh gi ca cc sn phm khc vi s iu tit cc yu t cu thnh khc (ch yu l thu, li sut, t gi hoc b gi mc ti thiu nu c). Trong trng hp c bit, khi gi nhp khu xng du bin ng qu gii hn tnh ton (tc ng tiu cc n th trng), Nh nc c th p dng cc bin php hnh chnh can thip (nh b gi trong mt chu k gi xc nh). Vi quan im trn, trc mt thc hin y Quyt nh s 187/CP vi tng mt hng, theo mt l trnh xc nh, vi phng n d nh nh sau: - i vi mt hng xng t: y c coi l mt hng tiu dng x hi (khng khuyn khch tiu dng thm ch l mt hng c p thu tiu th c bit), ch tc ng khng ln i vi vn ti trong sn xut, nn c th xc nh gi theo c ch th trng. Tuy nhin hn ch s bin ng t bin nn tm thi gim thu sut thu tiu th c bit v gim thu ph xng du t 500 ng/lt xung 0 ng/lt, xc nh gi ti
36

a trong trng hp gi nhp khu tng vt qu mc ny Nh nc c th p dng bin php kinh t, hnh chnh c bit iu tit th trng. - i vi mt hng xng du (diezel): y l mt hng c s dng rng ri trong nhiu lnh vc sn xut kinh doanh, nu gi c xc nh mc tng ng th trng khu vc c th nh hng n pht trin kinh t c bit l i vi mt hng xut khu. Do vy trc mt p dng c ch gi nh hng mc hp l v s dng bin iu chnh (5%) theo Quyt nh s 187/CP, ng thi khng p dng ph xng du (300 ng/lt) tng bc c th thc hin nh gi theo c ch th trng. - i vi mt hng madut s dng ch yu cho mt s ngnh sn xut cng nghip c th xc nh nh than, in, xi mng, vt liu xy dng trong c nhiu c s c s tham gia ca cc nh u t nc ngoi. Do vy, c th sm chuyn sang c ch nh gi theo th trng. Trong trng hp cn thit c th thc hin c ch b gi trc tip cho cc i tng c th. - i vi mt hng du ha l mt hng ch yu dng thp sng cho cc vng su vng xa, min ni. Tuy nhin nhu cu thc s i vi mt hng ny khng ln, c th p dng gi tng ng nh mt hng diezel (ch yu trnh gian ln thng mi), p dng c ch b gi trc tip trong mt s trng hp, khu vc nht nh t ngun ngn sch Nh nc hoc c th phn giao cho cc doanh nghip kinh doanh xng du h tr t ngun li nhun ca cc mt hng khc.

3.3.2. C ch iu hnh gi thu

37

 vic nh gi n nh, thun tin k hoch thu ngn sch khng b ph v, vic xc nh mc thu nhp khu c th chuyn t %( theo gi nhp khu) sang mc tuyt i (ng/lt) v c cn i mc hp l trn c s ngun thu ngn sch t xut khu du th, kt hp vi l trnh tit gim thu quan theo l trnh hi nhp khu vc v quc t. 3.3.3. Cc gii php ng b khc - V n nh ngun cung v an ton nng lng: Nh d bo trn, th trng xng du cn c nhng bin ng phc tp, kh xc nh trc c v ngun v gi. m bo an ton nng lng, Nh nc cn c c ch: gn kt ngun du th vi vic bo m ngun sn phm cho th trng trong nc (thng qua hnh thc hng i hng hoc thu ch bin nc ngoi. ng thi cn i ti chnh ca ngun thu t xut khu du th vi ngun chi h tr cho cc i tng cn thit hoc trong cc trng hp c bit, Nh nc sm c phng n tng thm lng du d tr quc gia iu tit th trng trong cc trng hp c bit - V qun l th trng Trc ht cn tng cng hot ng thanh kim tra ca cc c quan qun l Nh nc c lin quan v ban hnh cc ch ti x l cc vi phm quy nh nhm sp xp, n nh h thng phn phi, lnh mnh ha th trng theo tinh thn ca Quyt nh s 187/CP v Quyt nh s 1505/TM. Xem xt li cc iu kin kinh doanh nhp khu v cc h kinh doanh theo hng khuyn khch cc doanh nghip c iu kin kinh doanh nh hnh c hng kinh doanh lu di, vn minh ha thng mi, hin i ha c s phng tin kinh doanh, gim thiu cc yu t lm bt
38

n th trng v nguy c chy n, nhim mi trng, ch ng nng cao hiu qu kinh doanh ca doanh nghip v an ton x hi. T xem xt, nh gi gim bt cc u mi kinh doanh nhp khu xng du thuc thnh phn Nh nc, to iu kin cho doanh nghip cng tham gia, to s nng ng, hiu qu chung ca ton ngnh xng du, hn ch cc h kinh doanh nh l, c tnh thi v - V qui hoch v u t cc c s vt cht k thut kinh doanh xng du: Hin nay vic u t cc c s tip nhn, lu thng, phn phi cn mang tnh t pht, manh mn dn n lng ph cc ngun lc x hi, tng chi ph lu thng, hn ch kinh doanh v lm gim sc cnh tranh. Nh nc cn xc nh qui hoch tng th v c c ch gim st thc hin mt cch thit thc v hiu qu, ng thi to iu kin cn thit cho cc d n trng im, khuyn khch hnh thnh, pht trin cc doanh nghip kinh doanh kho cng, phng tin vn ti cc t chc kinh doanh s dng chung, to hiu qu nng cao kh nng cnh tranh chung cho cc doanh nghip kinh doanh xng du. - V vn v ngoi t Hin ti, ngun xng du tiu dng trong nc hon ton nhp khu vi gi cao. bo m ngun vn v ngoi t p ng y , kp thi, Nh nc cn c ch n nh, lu di cn i v u tin ngun ngoi t cho cc doanh nghip nhp khu xng du. ng thi trong trng hp Nh nc cn phi p dng c ch b l, b gi (qua xng du), cn xem xt i mi c ch cp b trn c s xc nh chi ph hp l v li gp c nh theo tng chu k (bin ng gi) nht nh nhm kp thi b l, khuyn khch cc doanh nghip p dng cc bin php tit
39

gim chi ph, t chu trch nhim v hiu qu kinh doanh trong chu k v to ra mi trng kinh doanh lnh mnh. Ngoi ra, v lu di phi tnh ngay n cc phng n a dng ha vic tiu dng nguyn liu nh cc nc ang lm. V d c th nh trng hp nc ta ng Nguyn Danh Nam gim c cng ty TNHH Long life Vit Nam cng b gii php tit kim xng hon ton mi cho ng c, gip nng hiu sut s dng nhin liu ln n 200%. p dng i vi xe t c dung tch 2000 phn khi, gii php ny gip chic xe i 100 km ch tiu thu ht 6-7 lt xng, trong khi bnh thng n t khng di 13 lt xng. Theo v nng lng b cng nghip, hiu ng bung t ng c theo gii php tit kim xng ca ng Nguyn Danh Nam ln n hn 90% - ngha l ng c t ti a nhin liu, gim kh thi c hi, trong khi mc hiu ng bung t thc t ca cc ng c hin nay ang thp hn rt nhiu. Hay hng dn tiu dng nng lng c li cho nn kinh t quc dn, nh tnh n yu t thay th ln nhau gia cc dng nng lng, gim thiu s ph thuc qu mc vo xng du. Khuyn khch s dng ngun nng lng sch nh kh, kh ha lng, nhin liu sinh hc v cc ngun nng lng sn xut trong nc nh than, in. Tm li, trc yu cu ca hi nhp kinh t quc t v trc nhng bin ng bt thng ca th trng xng du th gii, vic i mi c ch qun l Nh nc trong cc lnh vc ni chung, i vi mt hng xng du ni ring l mt nhu cu tt yu, mt gii php c tnh t ph thch nghi v pht trin. Vn cn li l, nhng gii php c th vi nhng ni dung kh thi v cch thc tin hnh hp l l quan trng v c tnh cht quyt nh hnh thnh cc c ch chnh sch mi.

40

41

KT LUN
Vit Nam ang trn l trnh bc vo hi nhp kinh t quc t nn c ch chnh sch qun l kinh doanh xng du trong nc cn phi ph hp vi thng l th trng xng du quc t. Ngun xng du tiu th trong nc ph thuc vo ngun nhp khu th qun l xng du ni a li cng phi ph hp vi s vn ng ca th trng xng du th gii. Trc din bin gi ca du th trn th trng th gii, cc b ngnh lin quan tnh ton cc phng n iu chnh gi bn l nhin liu trong nc nhm gim bt kh khn cho doanh nghip cng nh chia s gnh nng cho ngn sch nh nc. Mc tng gi cng c cn nhc k lng va m bo c hai mc tiu trn, ng thi cng nhm hn ch tc ng tiu cc ti ton nn kinh t. Tm li ton b bi vit ca em phn no lm sng t mt s vn lin quan n th trng xng du trong nc. V khi nim chung ca gi sn phm, hot ng qun l gi, s cn thit phi qun l gi; thc trng qun l gi xng du trong nc v quc t trong iu kin hi nhp kinh t quc t; cng nh bn v cc gii php mang tnh kh thi, rt ra bi hc t c ch qun l ca cc nc trong khu vc v trn th gii nng cao hiu qu qun l ca Nh nc nhm lm cho s bin ng gi xng du trn th gii khng tc ng mnh m n nn kinh t trong nc.

42

TI LIU THAM KHO

1. Gio trnh qun tr Marketing 2. Gio trnh qun tr kinh doanh 3. Gio trnh Marketing cn bn 4. Tp ch th trng gi c, nm th xxv_s 13-258 5. Tp ch qun l kinh t, nm 2007

43