NH GI NH HNG CA NHIT BAY HI

V NHIT NGNG T TI NNG SUT LNH

BNG PHNG TRNH CLELAND
NGUYN MNH HNG
B mn K thut nhit - Khoa C kh
Trng i hc Giao thng Vn ti
Tm tt: Bi bo trnh by vic ng dng phng trnh Cleland vo vic tnh ton v
nh gi nh hng ca nhit bay hi v nhit ngng t ti nng sut ca chu trnh
lnh.
Summary: The article presents the application of the Clelands equation in evaluation the
impacts of condensing and evaporation temperature on cooling capacity.

I. T VN
Nh bit, hin nay vic tnh ton chu trnh lnh vn ch yu da vo phng php tra
bng hoc th vi chnh xc khng cao. Bn cnh , khi nhit ngng t hoc bay hi
thay i v mt l do no s lm thay i nng sut lnh (i vi my lnh) v thay i nng
sut nhit (i vi bm nhit). Vic nh gi nhng thay i ny nhm phc v cho vic iu
chnh nng sut lnh, t ng ho cn cha c nhng kt qu ph hp v chnh xc khi tnh
ton s lnh bng bng hoc th.
CK

Theo [1] v [5] th khi nhit ngng t tk tng, nng sut lnh ring q0 gim; khi nhit
bay hi t0 gim th q0 gim. Khi nhit ngng t gim 10C, nng sut lnh tng 1,5%, tiu tn
in nng gim 1%, khi nhit bay hi tng 10C th nng sut lnh tng khong 4% v tiu tn
in nng gim khong 1%.
Trong bi bo ny, tc gi s dng phng trnh ca Cleland v cc h s ca Leducq
nu trong [4] xc nh bng l thuyt mc thay i nng sut lnh ring q0 theo s thay
i ca nhit bay hi t0 v nhit ngng t tk.
II. NI DUNG
2.1. Phng trnh Cleland tnh cc thng s nhit ng ca mi cht lnh
- p sut bo ho:

pbh = exp[a1 - a2/(tbh + a3)] , bar

(1)

trong nhit bo ho tbh tnh theo n v 0C.

- Nhit bo ho:
- Entanpy lng:

tbh = a2/(lnpbh - a1) - a3 , 0C

2

hl = a4 + a5t + a6t + a7t , J/kg

(2)
(3)

trong t - nhit mi cht, 0C, hl = 200 kJ/kg 00C.

- Entanpy hi bo ho:
vi

hhbh = h0 + a12 , J/kg

(4)

h0 = a8 + a9tbh + a10 t 2bh + a11 t 3bh , J/kg

(5)

Cc h s ai xin tham kho [2, 4].

2.2. Nng sut lnh tnh theo phng trnh Cleland

Trong bi bo ny, chng ta cp n s ph thuc ca nng sut lnh trong chu trnh
lnh mt cp (hnh 1).

Hnh 1. Chu trnh lnh mt cp trn th lgp-h.

Chu trnh lnh mt cp c biu din bi cc im c bn 1-2-3-4 trn th lgp-h.

- Nng sut lnh ring khi lng:
q0 = i1 - i4 = i1 - i3 = hhbh(t0) - hlbh(tk)

(6)

S dng (3), (4) v (5) ta c:

q0 = (h0 + a12) - (a4 + a5t + a6t2 + a7t3)
= [(a8 + a9t0 + a10 t 02 + a11 t 30 ) + a12] - (a4 + a5tk + a6 t 2k + a7 t 3k )

(7)

2.3. S ph thuc ca nng sut lnh ring q0 theo nhit bay hi t0

C th d dng nhn thy, theo hnh 1, khi nhit bay hi t0 tng, nng sut lnh ring
khi lng q0 tng.
nh gi mc thay i ca nng sut lnh ring q0 theo thay i ca nhit bay
hi t0, ta s dng phng trnh (7) v biu din q0 trn th vi cc h s ai trong [2, 4] cho
mt s mi cht lnh t nhin. thun tin cho vic nh gi, y ta xt 3 trng hp tk
khng thay i v ln lt bng 30, 35 v 400C. Cc kt qu cho hnh 2, 4 v 5.
tk = 30 doC
tk = 35 doC
tk = 40 doC

qo (kJ/kg)

1110

1080

1050

-20

-10

10

to (doC)

Hnh 2. S ph thuc nng sut lnh ring q0 vo nhit bay hi t0

trong chu trnh lnh 1 cp NH3.

CK

Theo kt qu thu c vi mi cht lnh NH3, ta thy rng:

- Trng hp nhit ngng t tk = 300C
+ khi nhit bay hi t0 = -200C, q0 = 1091,76 kJ/kg
+ khi nhit bay hi t0 = -100C, q0 = 1103,86 kJ/kg, tng so vi q0(-200C) l 1,10%.
+ khi nhit bay hi t0 = 50C, q0 = 1118,40 kJ/kg, tng so vi q0(-200C) l 2,44%.
Nh vy, nng sut lnh q0 khng thay i nhiu theo thay i nhit bay hi t0.
Hnh 3 th hin mc tng q0 (%) khi t0 tng 10C ng vi cc trng hp nhit tk ln
lt bng 30, 35 v 400C (mi cht lnh l NH3). V d, khi tk = 300C, t0 = -100C, nu tng t0 ln
1 , tc t0 = -90C th trn th hnh 3, dng t trc honh vi t0 = -100C gp ng ng vi tk
= 300C, dng sang trc tung, ta c tng q0 l 0,10035%. Tr s ny ch bng 1/10 so vi d
on v tng nng sut lnh q0 trong [1] v [5]. Ch , hnh 3 c th s dng tra gim
nng sut lnh q0 theo gim t0.
tk = 30 doC
tk = 35 doC
tk = 40 doC

0.13

0.12

Do tang qo, %

0.11

0.10

0.09

CK

0.08

0.07
-20

-15

-10

-5

to (doC)

Hnh 3. tng (%) nng sut lnh ring q0 khi nhit bay hi t0 tng 1
trong chu trnh lnh 1 cp NH3.
tk = 30 doC
tk = 35 doC
tk = 40 doC

300

tk = 30 doC
tk = 35 doC
tk = 40 doC

0.48

295
0.46

290
285

0.44

Do tang qo, %

qo (kJ/kg)

280
275
270
265
260

0.42
0.40
0.38

255
0.36

250
245

0.34

240
-20

-15

-10

-5

to (doC)

-20

-15

-10

-5

to (doC)

a)
b)
Hnh 4. S ph thuc nng sut lnh ring q0 vo nhit bay hi t0 (a) v tng (%) q0
khi nhit bay hi t0 tng 1 (b) trong chu trnh lnh 1 cp C3H8 (R290).

tk = 30 doC
tk = 35 doC
tk = 40 doC

tk = 30 doC
tk = 35 doC
tk = 40 doC

0.0

160

-0.1
-0.2

Do tang qo, %

qo (kJ/kg)

150

140

130

-0.3
-0.4
-0.5
-0.6

120

-0.7
-20

-15

-10

-5

-20

-15

-10

to (doC)

-5

to (doC)

a)
b)
Hnh 5. S ph thuc nng sut lnh ring q0 vo nhit bay hi t0 (a) v gim (%) q0
khi nhit bay hi t0 tng 1 (b) trong chu trnh lnh 1 cp CO2 di im ti hn (R744).

Hnh 4 v 5 biu din s ph

thuc ca q0 (kJ/kg) vo nhit
bay hi t0 ng vi cc trng hp
nhit ngng t l 30, 35 v
400C ca mi cht lnh C3H8
(R290) v CO2 (R744).
C th nhn thy rng, i vi
R290, khi t0 tng 10C trong khong
t -200C n 50C, tng q0 (ng
vi tk = 30, 35 v 400C) ln nht
ch t mc xp x 0,5%.

CK

Nhng i vi chu trnh lnh

1 cp s dng mi cht l CO2 th
li c s khc bit, khi t0 tng, q0
li gim. iu ny c th gii
thch mt cch n gin bng
th p-h ca CO2 (hnh 6).

Hnh 6. th p-h ca CO2

to = -30
to = -25
to = -20
to = -15
to = -10

1140

to = -30
to = -25
to = -20
to = -15
to = -10

0.470
0.465
0.460
0.455

qo (kJ/kg)

Do giam qo, %

1080

1020

0.450
0.445
0.440
0.435
0.430
0.425
0.420

20

30

40

tk (doC)

50

25

30

35

40

45

tk (doC)

a)
b)
Hnh 7. S ph thuc nng sut lnh ring q0 vo nhit ngng t tk (a) v gim q0 (%)
khi nhit ngng t tk tng 10C trong chu trnh lnh 1 cp NH3.

2.4. S ph thuc ca nng sut lnh ring q0 theo nhit ngng t tk

Trong mc ny ta xt s thay i ca nng sut lnh ring q0 khi t0 khng i v tk thay i

bng cch s dng phng trnh (7). Thc hin tnh ton tng t mc 2.3 v biu din trn
th i vi chu trnh lnh 1 cp s dng mt s mi cht lnh t nhin. Cc kt qu thu c th
hin trn cc hnh t 7 v 8. D dng nhn thy rng, tng q0 ca NH3 khi tk gim 1 ch
vo khong di 0,5%, cn i vi C3H8 l trn di 1%.
to = -30
to = -25
to = -20
to = -15
to = -10

300
290

to = -30
to = -25
to = -20
to = -15
to = -10

1.35
1.30
1.25

280
1.20

Do giam qo, %

qo (kJ/kg)

270
260
250

1.15
1.10
1.05

240

1.00

230

0.95

220

0.90
24

26

28

30

32

34

36

38

40

42

44

24

26

28

tk (doC)

30

32

34

36

38

40

42

44

tk (doC)

a)
b)
Hnh 8. S ph thuc nng sut lnh ring q0 vo nhit ngng t tk (a) v gim q0 (%)
khi nhit ngng t tk tng 10C trong chu trnh lnh 1 cp C3H8.

2.5. Mt s nhn xt khc

CK

Ta c th thy: thay i nng sut lnh q0 ph thuc vo mi cht. Mi cht c nng

sut lnh ring th tch ln th thay i nh, nng sut lnh ring th tch nh th mc thay
i ln hn.
Bn cnh , theo cc hnh 2, 4(a) v 5(a) c th nhn thy rng khi gi nguyn t0 v tng
tk th nng sut lnh gim kh r. Kt lun ny c th thu c ngay t mc 2.3.
Ngoi ra, i vi cc mi cht lnh khc, ta c th s dng cc quan h ton hc n gin
c suy ra t phng trnh Cleland sau y xc nh s thay i q0 theo t0 v tk.
- Bin thin nng sut lnh ring khi lng theo nhit bay hi t0:

q 0
h hbh h lbh ( t k )
=
t 0
t 0
t 0

(8)

Bin thin entanpy lng bo ho theo nhit bo ho:

dh lbh
= (a4 + a5tbh + a6 t 2bh + a7 t 3bh )' = a5 + 2a6 + 3a7 t 2bh
dt bh

(9)

Bin thin entanpy hi bo ho theo nhit bo ho:

dh hbh
= (a8 + a9tbh + a10 t 2bh + a11 + a12)' = a9 + 2a10tbh
dt bh

(10)

Vy, s ph thuc ca nng sut lnh ring khi lng q0 vo nhit t0:

dq 0
dh hbh
=
= a9 + 2a10tbh
dt 0
dt 0

(11)

S dng phng trnh (7) v cch tin hnh tng t nh trn ta s thu c biu thc bin
thin ca q0 theo mt thng s tk v c 2 thng s t0, tk.
III. KT LUN

Bng cch s dng phng trnh Cleland v cc h s ca Leducq tnh ton mc

thay i nng sut lnh q0 theo nhit bay hi v ngng t, ta thy rng vi cc mi cht lnh
t nhin - mi cht thn thin vi mi trng trong xu hng hin nay - khi gi nguyn nhit
ngng t v thay i nhit bay hi i 1 C (v ngc li), nng sut lnh thay i khng
nhiu nh [1, 5] d on. Mc thay i ln nht trong phm vi nhit ph bin l 0,5%.
Tuy nhin, cn ch trng hp ring ca dioxide carbon (CO2 - R744).
Vic xc nh s thay i ca nng sut lnh ring th tch theo nhit bay hi v nhit
ngng t nh c trnh by trong bi bo ny l mt trong nhng c s cho vic tnh
ton, iu chnh t ng h thng lnh.
Ti liu tham kho
[1]. Nguyn c Li. K thut lnh c s. Nh xut bn Gio dc, H ni, 2005.
[2]. Natural working fluids' 98 (IIR - Gustav Lorentzen Conference, Oslo Norway).
[3]. Nguyn c Li, Phm Vn Tu. Mi cht lnh. Nh xut bn Gio dc, H ni, 1996.
[4]. Nguyn Mnh Hng. Tnh ton chu trnh lnh hai cp, hai tit lu, lm mt trung gian hon ton
theo phng trnh Cleland. Tp ch Khoa hc Giao thng Vn ti, s 3/2008.
[5]. Nguyn c Li. Gio trnh K thut lnh (c s v ng dng). Nh xut bn Bch khoa - H ni, 2008
CK