Chng VI Thit B Ngng T

6.1. Vai tr, v tr ca cc thit b trao i nhit trong h thng lnh

6.1.1 Vai tr thit bi ngng t
Thit b ngng t c nhim v ngng t gas qu nhit sau my nn thnh mi cht lnh trng thi lng. Qu trnh lm vic ca thit b ngng t c nh hng quyt nh n p sut v nhit ngng t v do nh hng n hiu qu v an ton lm vic ca ton h thng lnh. Khi thit b ngng t lm vic km hiu qu, cc thng s ca h thng s thay i theo chiu hng khng tt, c th l: - Nng sut lnh ca h thng gim, tn tht tit lu tng. - Nhit cui qu trnh nn tng. - Cng nn tng, m t c th qu ti - an ton gim do p sut pha cao p tng, r le HP c th tc ng ngng my nn, van an ton c th hot ng. - Nhit cao nh hng n du bi trn nh chy du.

6.1.2 Phn loi thit b ngng t

Thit b ngng t c rt nhiu loi v nguyn l lm vic cng rt khc nhau. Ngi ta phn loi thit b ngng t cn c vo nhiu c tnh khc nhau. - Theo mi trng lm mt. + Thit b ngng t lm mt bng nc. lm mt bng nc cu to ca thit b thng c dng bnh hoc dng dn nhng trong cc b. + Thit b ngng t lm mt bng nc v khng kh. Mt s thit b ngng t trong kt hp c nc v khng kh gii nhit,
245

trong thit b kiu vai tr ca nc v khng kh c khc nhau: nc s dng gii nhit cho mi cht lnh v khng kh gii nhit cho nc. V d nh dn ngng t bay hi, dn ngng kiu ti vv + Thit b ngng t lm mt bng khng kh. Khng kh i lu cng bc hoc t nhin qua thit b v trao i nhit vi mi cht. + Thit b ngng t lm mt bng cht khc. C th thy thit b kiu ny trong cc h thng my lnh ghp tng, dn ngng chu trnh di c lm lnh bng mi cht lnh bay hi ca chu trnh trn. - Theo c im cu to: + Bnh ngng t gii nhit bng nc. + Dn ngng t bay hi. + Dn ngng kiu ti. + Dn ngng t lm mt bng khng kh. + Dn ngng kiu ng lng ng. + Thit b ngng t kiu tm bn. - Theo c im i lu ca khng kh: + Thit b ngng t lm mt nh i lu t nhin + Thit b ngng t lm mt nh i lu cng bc. Ngoi ra c th c rt nhiu cch phn chia theo cc c im khc nh: theo chiu chuyn ng ca mi cht lnh v mi trng gii nhit. V cu to cng c nhit kiu khc nhau nh kiu ngng t bn ngoi b mt ng trao i nhit, bn trong ng trao i nhit hoc trn cc b mt phng. Di y chng ti xin gii thiu mt s thit b ngng t thng c s dng nht trong cc h thng lnh nc ta.

246

6.2. THIT B NGNG T

6.2.1 Bnh ngng gii nhit bng nc
6.2.1.1 Bnh ngng ng chm nm ngang
Bnh ngng ng chm nm ngang l thit b ngng t c s dng rt ph bin cho cc h thng my v thit b lnh hin nay. Mi cht s dng c th l amnic hoc frn. i bnh ngng NH3 cc ng trao i nhit l cc ng thp p lc C20 cn i vi bnh ngng frn thng s dng ng ng c cnh v pha mi cht lnh. 1. Bnh ngng ng chm nm ngang NH3 Trn hnh 6-1 trnh by cu to bnh ngng s dng trong cc h thng lnh NH3. Bnh ngng c thn hnh tr nm ngang lm t vt liu thp CT3, bn trong l cc ng trao i nhit bng thp p lc C20. Cc ng trao i nhit c hn kn hoc nc ln hai mt sng hai u. c th hn hoc nc cc ng trao i nhit vo mt sng, n phi c dy kh ln t 2030mm. Hai u thn bnh l cc np bnh. Cc np bnh to thnh vch phn dng nc nc tun hon nhiu ln trong bnh ngng. Mc ch tun hon nhiu ln l tng thi gian tip xc ca nc v mi cht; tng tc chuyn ng ca nc trong cc ng trao i nhit nhm nng cao h s to nhit . C mt ln nc chuyn ng t u ny n u kia ca bnh th gi l mt pass. V d bnh ngng 4 pass, l bnh c nc chuyn ng qua li 4 ln (hnh 6-2). Mt trong nhng vn cn quan tm khi ch to bnh ngng l b tr s lng ng ca cc pass phi u nhau, nu khng u th tc nc trong cc pass s khc nhau, to nn tn tht p lc khng cn thit.

247

8 9

4 3

10 11 12

1- Np bnh; 2- ng x kh khng ngng; 3- ng Cn bng; 4- ng trao i nhit; 5- ng gas vo; 6- ng lp van an ton; 7- ng lp p k ; 8- ng x air ca nc; 9- ng nc ra; 10- ng nc vo; 11- ng x cn; 12- ng lng v bnh cha Hnh 6-1 : Bnh ngng ng chm nm ngang

Cc trang thit b i km theo bnh ngng gm: van an ton, ng h p sut vi khong lm vic t 0 30 kG/cm2 l hp l nht, ng ng gas vo, ng cn bng, ng x kh khng ngng, ng lng v bnh cha cao p, ng ng nc vo v ra, cc van x kh v cn ng nc. gas phn b u trong bnh trong qu trnh lm vic ng ng gas vo phn thnh 2 nhnh b tr 2 u bnh v ng ng lng v bnh cha nm tm bnh. Nguyn l lm vic ca bnh nh sau: Gas t my nn c a vo bnh t 2 nhnh 2 u v bao ph ln khng gian gia cc ng trao i nhit v thn bnh. Bn trong bnh gas qu nhit trao i nhit vi nc lnh chuyn ng bn trong cc ng trao i nhit v ngng t li thnh lng. Lng ngng t bao nhiu lp tc chy ngay v bnh cha t bn di bnh ngng. Mt s h thng khng c bnh cha cao p m s dng mt phn bnh ngng lm bnh cha. Trong trng hp ny ngi ta khng b tr cc ng trao i nhit phn di ca bnh. lng ngng t chy thun li phi c ng cn bng ni phn hi bnh ngng vi bnh cha cao p.

248

Hnh 6-2: B tr ng nc tun hon

Tu theo kch c v cng sut bnh m cc ng trao i nhit c th to hoc nh. Cc ng thng c s dng l: 27x3, 38x3, 49x3,5, 57x3,5. T bnh ngng ngi ta thng trch ng x kh khng ngng a n bnh x kh, kh khng ngng c tch ra khi mi cht v thi ra bn ngoi. Trong trng hp trong bnh ngng c lt kh khng ngng th p sut ngng t s cao hn bnh thng, kim ng h thng b rung. Cc np bnh c gn vo thn bng bu lng. Khi lp t cn lu 2 u bnh ngng c khong h cn thit v sinh b mt bn trong cc ng trao i nhit. Lm kn pha nc bng ron cao su, ng ng ni vo np bnh bng bch c th tho khi cn v sinh v sa cha. Trong qu trnh s dng bnh ngng cn lu : - nh k v sinh bnh nng cao hiu qu lm vic. Do qu trnh bay hi nc thp gii nhit rt mnh nn tp cht tch t ngy mt nhiu, khi h thng hot ng cc tp cht i theo nc vo bnh v bm ln cc b mt trao i nhit lm gim hiu qu trao i nhit. V sinh bnh c th thc hin bng nhiu cch: ngm Na2CO3 hoc NaOH ty ra, sau cho nc tun hon nhiu ln v sinh. Tuy nhin cch ny hiu qu khng cao, c bit i vi cc loi cu cn bm cht ln b mt ng. C th v sinh bng c kh nh buc cc gi lau vo dy v hai ngi ng hai pha bnh ko qua li nhiu ln. Khi lau phi cn thn, trnh lm xy xc b mt bn trong bnh, v nh vy cn bn ln sau d dng bm hn. - X khi khng ngng. Kh khng ngng lt vo h thng lm tng p sut ngng t do cn thng xuyn kim tra v tin hnh x kh khng ngng bnh. 2. Bnh ngng mi cht Frn Bnh ngng c ng trao i nhit bng thp c th s dng cho h thng frn, nhng cn lu l cc cht frn c tnh ty ra mnh
249

nn phi v sinh bn trong ng ng rt sch s v h thng phi trang b b lc c kh. i vi frn an ton v hiu qu nht l s dng bnh ngng ng ng, va loi tr vn tc bn, va c kh nng trao i nhit tt hn, nn kch thc bnh gn. Trn hnh 6-3 gii thiu cc loi bnh ngng ng ng c cnh s dng cho mi cht frn. Cc cnh c lm v pha mi cht frn. 3. u nhc im v phm vi s dng ca bnh ngng ng chm nm ngang

1- Np bnh, 2,6- Mt sng; 3- ng TN; 4- Lng ra; 5- Khng gian gia cc ng Hnh 6-3a: Bnh ngng frn

250

a): Kiu mt bch: 1- V; 2- Mt sng; 3- Np; 4- Bu gom lng; 5-Van ly lng; 6- Nt an ton. b) Kiu hn : 1- ng trao i nhit c cnh; 2- Cnh tn nhit; 3- V; 4- V hn vo ng xon; 5- Lng frn ra; 6- Hi frn vo Hnh 6-3b: Bnh ngng frn

Hnh 6-3c: Bnh ngng frn

251

* u im - Bnh ngng ng chm nm ngang, gii nhit bng nc nn hiu qu gii nhit cao, mt dng nhit kh ln q = 3000 6000 W/m2, k= 8001000 W/m2.K, chnh nhit trung bnh t = 56 K. D dng thay i tc nc trong bnh c tc thch hp nhm nng cao hiu qu trao i nhit, bng cch tng s pass tun hon nc. - Hiu qu trao i nhit kh n nh, t ph thuc vo nhit mi trng. - Cu to chc chn, gn v rt tin li trong vic lp t trong nh, c sut tiu hao kim loi nh, khong 4045 kg/m2 din tch b mt trao i nhit, hnh dng p ph hp vi yu cu thm m cng nghip. - D ch to, lp t, v sinh, bo dng v vn hnh. - C th s dng mt phn ca bnh lm bnh cha, c bit tin li trong cc h thng lnh nh, v d nh h thng kho lnh. - t h hng v tui th cao: i vi cc loi dn ngng t kiu khc, cc ng st thng xuyn phi tip xc mi trng nc v khng kh nn tc n mn ng trao i nhit kh nhanh. i vi bnh ngng, do thng xuyn cha nc nn b mt trao i nhit hu nh lun lun ngp trong nc m khng tip xc vi khng kh. V vy tc n mn din ra chm hn nhiu. * Nhc im - i vi h thng ln s dng bnh ngng khng thch hp v khi ng knh bnh qu ln, khng m bo an ton. Nu tng dy thn bnh s rt kh gia cng ch to. V vy cc nh my cng sut ln, t khi s dng bnh ngng. - Khi s dng bnh ngng, bt buc trang b thm h thng nc gii nhit gm: Thp gii nhit, bm nc gii nhit, h thng ng ng nc, thit b ph ng nc vv nn tng chi ph u t v vn hnh. Ngoi bung my, yu cu phi c khng gian thong bn ngoi t thp gii nhit. Qu trnh lm vic ca thp lun lun ko

252

theo bay hi nc ng k, nn chi ph nc gii nhit kh ln, nc thng lm m t khu ln cn, v th nn b tr xa cc cng trnh. - Kch thc bnh tuy gn, nhng khi lp t bt buc phi dnh khong khng gian cn thit hai u bnh v sinh v sa cha khi cn thit. - Qu trnh bm bn trn b mt ng ng tng i nhanh, c bit khi cht lng ngun nc km. Khi s dng bnh ngng ng v nm ngang cn quan tm ch hin tng bm bn b mt bn trong cc ng trao i nhit, trong trng hp ny cn v sinh bng ho cht hoc c kh. Thng xuyn x cn bn ng li thp gii nhit v b sung nc mi. X kh v cn ng nc.

6.2.1.2 Bnh ngng ng v thng ng

1. Cu to v nguyn l lm vic tit kim din tch lp t ngi ta s dng bnh ngng ng v t ng. Cu to tng t bnh ngng ng chm nm ngang, gm c: v bnh hnh tr thng c ch to t thp CT3, bn trong l cc ng trao i nhit thp p lc C20, kch c 57x3,5, b tr u, c hn hoc nc vo cc mt sng. Nc c bm bm ln mng phn phi nc trn cng v chy vo bn trong cc ng trao i nhit. nc chy theo thnh ng trao i nhit, pha trn cc ng trao i nhit c t cc ng hnh cn. Pha di bnh c mng hng nc. Nc sau khi gii nhit xong thng c x b. Hi qu nhit sau my nn i vo bnh t pha trn. Lng ngng t chy xung phn di ca bnh gia cc ng trao i nhit v chy ra bnh cha cao p. Bnh ngng c trang b van an ton, ng h p sut, van x kh, knh quan st mc lng. Trong qu trnh s dng bnh ngng ng v thng ng cn lu nhng h hng c th xy ra nh s bm bn bn trong cc ng trao i nhit, cc ca nc vo cc ng trao i nhit kh hp nn d b tc, cn nh k kim tra sa cha. Vic v sinh bnh ngng tng i phc tp. Ngoi ra khi lt kh khng ngng vo bnh th hiu qu lm vic gim, p sut ngng t tng v vy phi tin hnh x kh khng
253

ngng thng xuyn. Bnh ngng ng v thng ng t s dng nc ta do c mt s nhc im quan trng.

2. u nhc im v phm vi s dng * u im - Hiu qu trao i nhit kh ln, ph ti nhit ca bnh t 4500 W/m2 chnh nhit 45K, tng ng h s truyn nhit k = 8001000 W/m2.K - Thch hp cho h thng cng sut trung bnh v ln, khng gian lp t cht hp, phi b tr bnh ngng ngoi tri. - Do cc ng trao i nhit t thng ng nn kh nng bm bn t hn so vi bnh ngng ng chm nm ngang, do khng yu cu cht lng ngun nc cao lm. - Do kt cu thng ng nn lng mi cht v du chy ra ngoi kh thun li , vic thu hi du cng d dng. V vy b mt trao i nhit nhanh chng c gii phng cho mi cht lm mt.

254

H2O vo

3 4 2

1
Hi NH3 vo

5 6

Lng NH3 vBC

Lng NH3 ra

9 8

1- ng cn bng, 2- X kh khng ngng, 3- B phn phi nc, 4Van an ton; 5- ng TN, 6- p k, 7- ng thu, 8- B nc, 9- Bnh cha cao p Hnh 6-4 : Bnh ngng ng v thng ng * Nhc im - Vn chuyn, lp t, ch to, vn hnh tng i phc tp. - Lng nc tiu th kh ln nn ch thch hp nhng ni c ngun nc di do v r tin. - i vi h thng rt ln s dng bnh ngng kiu ny khng thch hp, do kch thc cng knh, ng knh bnh qu ln khng m bo an ton.

6.2.1.3 Thit b ngng t kiu ng lng ng

1. Cu to v nguyn l lm vic Thit b ngng t kiu ng lng ng cng l dng thit b ngng t gii nhit bng nc, chng c s dng rt rng ri trong

255

cc my lnh nh, c bit trong cc my iu ho khng kh cng sut trung bnh. Thit b gm 02 ng lng vo nhau v thng c cun li cho gn. Nc chuyn ng ng bn trong, mi cht lnh chuyn ng ngc li phn khng gian gia cc ng. ng thng s dng l ng ng (h thng frn) v c th s dng ng thp.

Hnh 6-5: Thit b ngng t kiu ng lng ng 2 u im v nhc im C hiu qu trao i nhit kh ln, gn . Tuy nhin ch to tng i kh khn, cc ng lng vo nhau sau c cun li cho gn, nu khng c cc bin php ch to c bit, cc ng d b mp, nht l ng ln ngoi, dn n tit din b co tht, nh hng n s lu chuyn ca mi cht bn trong. Do mi cht ch chuyn ng vo ra mt ng duy nht nn lu lng nh, thit b ngng t kiu ng lng ng ch thch hp i vi h thng nh v trung bnh.

256

6.2.1.4 Thit b ngng t kiu tm bn

Hnh 6-6: Thit b ngng t kiu tm bn 1. Cu to v nguyn l lm vic Thit b ngng t kiu tm bn c ghp t nhiu tm kim loi p cht vi nhau nh hai np kim loi c b cao. Cc tm c dp

257

gn sng. Mi cht lnh v nc gii nhit c b tr i xen k nhau. Cu to gn sng c tc dng lm ri dng chuyn ng ca mi cht v tng h s truyn nhit ng thi tng bn ca n. Cc tm bn c chiu dy kh mng nn nhit tr dn nhit b, trong khi din tch trao i nhit rt ln. Thng c 02 tm c hn ghp vi nhau thnh mt panel. Mi cht chuyn ng bn trong, nc chuyn ng khong h gia cc panel khi lp t. Trong qu trnh s dng cn lu hin tng bm bn b mt ngoi cc panel (pha ng nc) nn cn nh k m ra v sinh hoc s dng ngun nc c cht lng cao. C th v sinh cu bn bn trong bng ho cht, sau khi ra ho cht cn trung ho v ra sch khng gy n mn lm hng cc panel. 2 u im v nhc im * u im: - Do c ghp t cc tm bn mng nn din tch trao i nhit kh ln, cu to gn. - D dng tho lp v sinh sa cha v thay th. C th thm bt mt s panel thay i cng sut gii nhit mt cch d dng. - Hiu qu trao i nhit cao, tng ng bnh ngng ng v amnic, * Nhc im: - Ch to kh khn. Cho n nay ch c cc hng nc ngoi l c kh nng ch to cc dn ngng kiu tm bn. Do thiu cc ph tng c sn thay th sa cha. - Kh nng r r ng nc kh ln do s m kn nhiu.

6.2.2 Thit b ngng t gii nhit bng nc v khng kh

Thit b ngng t lm mt kt hp gia nc v khng kh tiu biu nht l thit b ngng t kiu bay hi v thit b ngng t kiu ti.

258

Khc vi thit b ngng t lm mt bng nc phi trang b thm cc thp gii nhit, bm nc v h thng ng dn nc gii nhit, thit b ngng t gii nhit bng nc v khng kh kt hp khng cn trang b cc thit b , nc y c khng kh lm ngui trc tip trong qu trnh trao i nhit vi mi cht lnh.

6.2.2.1 Thit b ngng t kiu bay hi

1. Cu to v nguyn l lm vic Trn hnh 6-7 trnh by cu to ca dn ngng t bay hi. Dn ngng gm mt cm ng trao i nhit ng thp p lc C20. Kch c ng thng c s dng l 38x3,5; 49x3,5 v 57x3,5. Ton b cm ng c t trn khung thp U vng chc, pha di l b nc tun hon gii nhit, pha trn l dn phun nc, b chn nc v qut ht gi. chng n mn, cc ng trao i nhit c nhng km nng b mt bn ngoi. Hi mi cht i vo ng gp hi pha trn vo dn ng trao i nhit v ngng t ri chy v bnh cha cao p pha di. Thit b c lm mt nh h thng nc phun t cc vi phun c phn b u ngay pha trn cm ng trao i nhit. Nc sau khi trao i nhit vi mi cht lnh, nng ln v c gii nhit nh khng kh chuyn ng ngc li t di ln, do vy nhit ca nc hu nh khng i. Ton b nhit Qk ca mi cht c khng kh mang thi ra ngoi. Khng kh chuyn ng cng bc nh cc qut t pha trn hoc pha di. t qut pha di (qut thi), th trong qu trnh lm vic khng s qut b nc lm t, trong khi t pha trn (qut ht) d b nc cun theo lm t v gim tui th. Tuy nhin t pha trn gn v d ch to hn nn thng c s dng. Trong qu trnh trao i nhit mt lng kh ln nc bc hi v b cun theo khng kh, do vy phi thng xuyn cp nc b sung cho b. Phng php cp nc l hon ton t ng nh van phao. B chn nc c tc dng chn cc git nc b cun theo khng kh ra ngoi, nh vy tit kim nc v trnh lm t qut. B chn nc c lm bng tn mng v c gp theo ng dch dc, khng kh khi qua b chn va p vo cc tm chn v ng thi r dng lin tc nn cc ht nc mt qu tnh v ri xung li pha di.
259

Sau khi tun hon khong 2/3 dn ng trao i nhit, mt phn ln gas c ho lng, nng cao hiu qu trao i nhit cn tch lng lng ny trc, gii phng b mt trao i nhit pha sau cho lng hi cha ngng cn li. V vy v tr ny ngi ta b tr ng gp lng trung gian, gom dch lng cho chy thng v ng gp lng pha di v trc tip ra bnh cha, phn hi cn li tip tc lun chuyn theo 1/3 cm ng cn li. Ton b pha ngoi dn ng v cm dn phun u c v bao che bng tn trng km. ng gp lng trung gian cng c s dng lm ni t ng cn bng. Trc y nhiu x nghip ng lnh nc ta thng hay s dng cc dn ngng t bay hi s dng qut ly tm t pha di. Tuy nhin chng ti nhn thy cc qut ny c cng sut m t kh ln, rt tn km.
5 4 3 2 6

7 1 8 9

10 11 14 13 12

1- ng trao i nhit; 2- Dn phun nc; 3- Lng qut; 4- M t qut; 5- B chn nc;6-ng gas vo; 7-ng gp; 8-ng cn bng; 9-ng h p sut; 10- ng lng ra; 11- Bm nc; 12-Mng hng nc; 13- X y b nc; 14- X trn Hnh 6-7: Thit b ngng t bay hi

260

Nng sut nhit ring ca dn ngng kiu ti khng cao lm, khong 19002300 W/m2, h s truyn nhit k =450600 W/m2.K. Trong qu trnh s dng cn lu , cc mi phun c kch thc nh nn d b tc bn. Khi mt s mi b tc th mt s vng ca cm ng trao i nhit khng c lm mt tt, hiu qu trao i nhit gim r rt, p sut ngng t s ln bt thng. V vy phi lun lun kim tra, v sinh hoc thay th cc vi phun b hng. Cng nh bnh ngng, mt ngoi cc cm ng trao i nhit sau mt thi gian lm vic cng c hin tng bm bn, n mn nn phi nh k v sinh v sa cha thay th. 2 u im v nhc im * u im - Do cu to dng dn ng nn cng sut ca n c th thit k t rt ln m khng b hn ch v bt c l do g. Hin nay nhiu x nghip ch bin thu sn nc ta s dng dn ngng t bay hi cng sut t t 6001000 kW. - So vi cc thit b ngng t kiu khc, dn ngng t bay hi t tiu tn nc hn, v nc s dng theo kiu tun hon. - Cc dn ng kch c nh nn lm vic an ton. - D dng ch to, vn hnh v sa cha. * Nhc im - Do nng sut lnh ring b nn sut tiu hao vt liu kh ln. - Cc cm ng trao i nhit thng xuyn tip xc vi nc v khng kh, l mi trng n mn mnh, nn chng b hng. Do bt buc phi nhng km nng chng n mn. - Nhit ngng t ph thuc vo trng thi kh tng v thay i theo ma trong nm. - Ch thch hp lp t ngoi tri, trong qu trnh lm vic, khu vc nn v khng gian xung quanh thng b m t, v vy cn lp t v tr ring bit tch hn cc cng trnh.

261

6.2.2.2 Dn ngng kiu ti

1. Cu to v nguyn l lm vic Trn hnh 6-8 trnh by cu to dn ngng kiu ti. Dn gm mt cm ng trao i nhit ng thp nhng km nng trn, khng c v bao che, c rt nhiu ng gp hai u. Pha trn dn l mt mng phn phi nc hoc dn ng phun, phun nc xung. Dn ng thng c t ngay pha trn mt b cha nc. Nc c bm bm t b ln mng phn phi nc trn cng. Mng phn phi nc c lm bng thp v c c rt nhiu l hoc c dng rng ca. Nc s chy t do theo cc l v xi ln dn ng trao i nhit. Nc sau khi trao i nhit c khng kh i lu t nhin gii nhit trc tip ngay trn dn. tng cng gii nhit cho nc np b ngi ta t li hoc cc tm tre an. Gas qu nhit i vo dn ng t pha trn, ngng t dn v chy ra ng gp lng pha di, sau c dn ra bnh cha cao p. trn cng ca dn ngng c lp t van an ton, ng h p sut v van x kh khng ngng. Dn ngng t kiu ti cng c cc ng trch lng trung gian gii phng b mt trao i nhit pha di , tng hiu qu trao i nhit.

6-8: Dn ngng kiu ti

262

Trong qu trnh hot ng cn lu cc h hng c th xy ra i vi dn ngng kiu ti nh sau: - Hin tng bm bn v n mn b mt. - Cn bn ng li trong b hng nc cn phi x b v v sinh b thng xuyn. - Cc l phun b tc bn cn phi kim tra v v sinh. - Nhit nc trong b tng cao, nh hng n qu trnh trao i nhit, nn lun lun x b mt phn v b sung nc mi lnh hn. 2 u im v nhc im * u im - Hiu qu trao i nhit cao, h s truyn nhit t 700 900 2 W/m .K. Mt khc do cu to, ngoi dn ng trao i nhit ra, cc thit b ph khc nh khung , bao che hu nh khng c nn sut tiu hao kim loi nh, gi thnh r. - Cu to n gin, chc chn, d ch to v c kh nng s dng c ngun nc bn v dn ng trn rt d v sinh. V vy dn ngng kiu ti rt thch hp khu vc nng thn, ni c ngun nc phong ph, nhng cht lng khng cao. - So vi bnh ngng ng v, lng nc tiu th khng ln. Nc ri t do trn dn ng trn hon ton nn nh nhit cho khng kh phn ln, nhit nc b tng khng ng k, v vy lng nc b sung ch chim khong 30% lng nc tun hon. * Nhc im - Trong qu trnh lm vic, nc bn tung to xung quanh, nn dn ch c th lp t bn ngoi tri, xa hn khu nh xng. - Cng vi bnh ngng ng v, dn ngng kiu ti tiu th nc kh nhiu do phi thng xuyn x b nc. - Do tip xc thng xuyn vi nc v khng kh, trong mi trng m nh vy nn qu trnh n mn din ra rt nhanh, nu dn ng khng c nhng km nng s rt nhanh chng b bc, h hng. - Hiu qu gii nhit chu nh hng ca mi trng kh hu.

263

6.2.3 Dn ngng gii nhit bng khng kh

1. Cu to v nguyn l lm vic
Dn ngng khng kh c chia ra lm 02 loi : i lu t nhin v i lu cng bc. * Dn ngng i lu t nhin Loi dn ngng i lu t nhin ch s dng trong cc h thng rt nh, v d nh t lnh gia nh, t lnh thng nghip. Cc dn ny c cu to kh a dng. - Dng ng xon c cnh l cc si dy thp hn vung gc vi cc ng xon. Mi cht chuyn ng trong ng xon v trao i nhit vi khng kh bn ngoi. Loi ny hiu qu khng cao v hay s dng trong cc t lnh gia nh trc y. - Dng tm: Gm tm kim loi s dng lm cnh tn nhit, trn c hn nh ng xon bng ng . - Dng panel: N gm 02 tm nhm dy khong 1,5mm, c to rnh cho mi cht chuyn ng tun hon. Khi ch to, ngi ta cn nng hai tm li vi nhau, khong to rnh, ngi ta bi mi cht c bit 02 tm khng dnh vo nhau, sau thi nc hoc khng kh p lc cao (khong 40100 bar) trong cc khun c bit, hai tm s phng ln thnh rnh.

264

Hnh 6-9 : Dn ngng khng kh i lu t nhin

H s truyn nhit ca thit b ngng t i lu gi t nhin khong 67 W/m2.K. * Dn ngng i lu cng bc Dn ngng t khng kh i lu cng bc c s dng rt rng ri trong i sng v cng nghip. Cu to gm mt dn ng trao i nhit bng ng thp hoc ng ng c cnh nhm hoc cnh st bn ngoi, bc cnh nm trong khong 310mm. Khng kh c qut thi, chuyn ng ngang bn ngoi qua dn ng vi tc kh ln. Qut dn ngng thng l qut kiu hng trc. Mt dng nhit ca dn ngng khng kh t khong 180 340 W/m2 , h s truyn nhit k = 30 35 W/m2.K, hiu nhit t = 78oC Trong qu trnh s dng cn lu : Dn ngng thng bi bm bi bn, gim hiu qu trao i nhit nn thng xuyn v sinh bng chi hoc nc. Khi kh khng ngng lt vo bn trong dn s lm tng p sut ngng t. Cn che chn nng cho dn ngng, trnh t v tr chu nhiu bc x mt tri nh hng n hiu qu trao i nhit.

265

1- ng trao i nhit; 2- V dn; 3- ng lp qut; 4- Hi ra

Hnh 6-10 : Dn ngng khng kh i cng bc

2 u im v nhc im
* u im - Khng s dng nc nn chi ph vn hnh gim. iu ny rt ph hp nhng ni thiu nc nh khu vc thnh ph v khu dn c ng c. - Khng s dng h thng bm, thp gii nhit, va tn km li gy m t khu vc nh xng. Dn ngng khng kh t gy nh hng n xung quanh v c th lp t nhiu v tr trong cng trnh nh treo tng, t trn nc nh vv . . . - H thng s dng dn ngng khng kh c trang thit b n gin hn v d s dng. - So vi cc thit b ngng t gii nhit bng nc, dn ngng khng kh t h hng v t b n mn. * Nhc im

266

- Mt dng nhit thp, nn kt cu kh cng knh v ch thch hp cho h thng cng sut nh v trung bnh. - Hiu qu gii nhit ph thuc nhiu vo iu kin kh hu. Nhng ngy nhit cao p sut ngng t ln rt cao V d, h thng s dng R22, min Trung, nhng ngy h nhit khng kh ngoi tri c th t 40oC, tng ng nhit ngng t c th t 48oC, p sut ngng t tng ng l 18,5 bar, bng gi tr t ca r le p sut cao. Nu trong nhng ngy ny khng c nhng bin php c bit th h thng khng th hot ng c do r le HP tc ng. i vi dn ngng trao i nhit i lu t nhin hiu qu cn thp na.

6.3 Tnh ton thit b ngng t

C hai bi ton tinh ton thit b ngng t : Tnh kim tra v tnh thit k Tnh ton thit b ngng t l xc nh din tch b mt trao i nhit cn thit p ng ph ti nhit cho. - Thng s ban u: + iu kin kh hu ni lp t cng trnh + Loi thit b ngng t + Ph ti nhit yu cu Qk - Thng s cn xc nh : Din tch trao i nhit, b tr v kt cu thit b ngng t. i vi bnh ngng cn thit phi xc nh c dy ca bnh. Ngoi ra cn phi xc nh lu lng mi cht gii nhit, chn hoc kim tra bm qut.

6.3.1 Cc bc tnh ton thit b ngng t

1. Chn loi thit b ngng t
Khi tnh ton thit k cn phi tin hnh chn thit b ngng t cho ph hp. Vic la chn da trn nhiu tiu ch khc nhau nh mc p ng ca loi thit b ngng t, tnh kinh t, c im cng trnh vv
267

2. Tnh din tch trao i nhit

F= Qk Q = k k .t k q kf
, m2 (6-1)

Qk Ph ti nhit yu cu ca thit b ngng t, W; k H s truyn nhit, W/m2.K; tk - chnh nhit trung bnh logarit, oK; qkf Mt dng nhit, W/m2. a. Xc nh h s truyn nhit k H s truyn nhit k c th xc nh theo kinh nghim v mun chnh xc hn xc nh theo l thuyt. Tuy nhin cc bi ton thc t lun phc tp nn thng ngi ta tnh theo kinh nghim. C th tham kho theo bng di y:
Bng 6-1: H s truyn nhit v mt dng nhit ca cc loi thit b ngng t k qf t STT Kiu thit b ngng t (W/m2.K) ( W/m2 ) ( oC ) 1 - Bnh ngng ng chm nm ngang NH3 700 35004500 56 2 - Bnh ngng ng v thng ng NH3 1000 4200 56 3 - Bnh ngng nm ngang frn 800 3600 56 4 - Dn ngng kiu ti 700 35004650 56 5 - Dn ngng t bay hi 700 930 15002100 3 6 - Dn ngng khng kh 500 700 240300 810 30

Do b mt trao i nhit thit b ngng t rt khc nhau nn cng thc xc nh h s truyn nhit cng khc nhau. Cc trng hp thng gp l vch tr, vch phng, vch tr c cnh. Trong trng hp vch tr, h s truyn nhit c tnh theo cng thc:
k= 1 d 1 1 1 + . ln 2 + .d 1 . 1 2.. d 1 .d 2 . 2 , W / m.K

(6-2) trong :

268

1, 2 H s to nhit bn trong v ngoi ng trao i nhit, W/m2.K; d1, d2 - ng knh trong v ngoi ng trao i nhit, mm; - H s dn nhit vt liu ng, W/m.K . b. Xc nh chnh nhit trung bnh logarit
t tb = t max t min t ln max t min

(6-3) tmax, tmin- Hiu nhit ln nht v b nht u vo v u ra ca thit b trao i nhit c. Xc nh lu lng nc hoc khng kh gii nhit * Lu lng nc Lu lng nc tun hon c xc nh theo cng thc sau:
Gn = Qk C n . n .t n

, kg/s

(6-4) Cn Nhit dung ring ca nc, Cn = 4,186 KJ/kg.K; n Khi lng ring ca nc, kg/m3, n 1000 kg/m3; tn - chnh nhit ca nc vo v ra thit b ngng t, ly tn = 46 oC * Lu lng khng kh Lu lng khng kh gii nhit c xc nh theo cng thc sau:
G KK = Qk C KK . KK .t KK

, kg/s

kg/m3;

(6-5) CKK Nhit dung ring ca khng kh, CKK = 1,0 kJ/kg.K; KK Khi lng ring ca khng kh, kg/m3, KK = 1,151,2

tKK - chnh nhit ca khng kh vo ra thit b ngng t, tn = 610 oC;

269

6.3.2 Xc nh h s to nhit v cc mi trng

6.3.2.1 Xc nh h s to nhit khi ngng t mi cht trong thit b ngng t
H s to nhit khi ngng t mi cht trong cc thit b ngng t rt nhiu dng v c xc nh c th cho tng trng hp nh sau: * Ngng t trn chm ng trn nm ngang Ngng t trn chm ng trn nm ngang xy ra bnh ngng ng chm nm ngang NH3. H s to nhit khi ngng trong trng hp ny c tnh theo cng thc: i. .3 .g . ' h = 0,72.4 . a .d ng (6-6) i Hiu entanpi ca tc nhn lnh khi vo ra bnh ngng, J/kg; - Khi lng ring ca mi cht lng trong bnh ngng, kg/m3; - H s dn nhit ca mi cht lng trong bnh ngng, W/m.K; - nht ca mi cht lng trong bnh ngng, m2/s; = tk tw : chnh nhit ngng t v vch ng, ;K g Gia tc trng trng, m/s2; dng - ng knh ngoi ca ng trao i nhit, m; h H s hiu chnh s thay i tc dng hi v mng nc t trn xung: ' h = n z 0,167 (6-7) nz S hng theo chiu thng ng khi b tr song song v mt na s hng khi b tr so le. Nu chm ng b tr so le trong thn tr th: .n S1
n z = 1,393. 2 . S2

(6-8)
270

n Tng s ng trong bnh; S1 v S2 Bc ngang v bc ng, m. * Ngng t trn chm ng c cnh nm ngang H s to nhit khi ngng trong trng hp ny c tnh: i. .3 .g = 0,72.4 . ' h . c . a .d ng (6-9) c H s tnh n iu kin c cnh
F .E 3 / 4 C = 1,3. d F d ng . h'
0 , 25

Fn F

(6-10) Fd, Fn B mt ng v ngang ca 1m ng c cnh, m2/m .( D 2 d 2 ng )

Fd = 2.S c

(6-11) v
o Fn = .d ng . 1 S c .D. d + S c

(6-12) D, dng - ng knh nh v chn cnh, m; Sc Bc cnh, m; o, d B dy chn v nh cnh, m; F = Fd + Fn Tng din tch b mt ngoi ca ng c cnh, m2/m; E Hiu sut ca cnh; h Chiu cao qui c ca cnh: D 2 d 2 ng ,m h' = .
4 D

(6-13) * Ngng t trn vch ng v bn ngoi ng ng - Tiu chun Re i vi trng hp ny c xc nh nh sau: 4.G 4. . a .H Re = = r. (6-14)
271

G Lu lng mi cht chy qua trn mt n v b dy ca lp cht lng, kg/m.s; - nht ng lc hc ca tc nhn lnh lng, PaS. - Khi Re < 1600 Chy sng i. .3 .g = 0,943.4 . v . a .H (6-15) H Chiu cao b mt truyn nhit, m v H s hiu chnh :
Re v = 4
0 , 04

(6-16) - Khi Re > 1600 Chy ri

r. = 400. H . a H . a 1 + 0,625. Pr 0,5 . 1 H ( . ) a th
4/3

(6-17)

Cc thng s cng thc trn y u c tnh tK Tch s (H.)th ti hn c xc nh: 1/ 3 5/3 ' r. '. . ( H . a ) th = 2300. 1 / 3 g . '+ " (6-18) * Ngng t bn trong ng ng v rnh ng i vi dng hi ng yn c th s dng cc cng thc ging nh khi ngng bn ngoi ng ng trn. Khi dng hi chuyn ng th tu thuc v gi tr Re ca hi tc nhn lnh - Nu Re = 1,2.105 4,5.106 = 0,2. N.(Re)0,12.(Pr)-0,33 (6-19) - Nu Re = 4,5.106 2,5.107 = 0,246. N.10-3.(Re)0,55.(Pr)-0,33 (6-20) Gi tr N xc nh theo cng thc:

272

 N = 0,943.4

r. .3 .g . a .H

(6-21) * Ngng t bn trong ng nm ngang Ngi ta nhn thy tu thuc vo tc hi v ng knh trong ca ng dtr m qu trnh ngng t ca hi bn trong ng phn thnh mt trong 3 ch : phn lp, qu v vnh khn. Ch phn lp l lng chy di hi trn, khi tng tc hi n s chuyn qua ch qu v sau chuyn qua ch vnh khn, lng bao xung quanh v hi gia ng. Tiu chun Re l c s xc nh cc ch : ".d tr 4.q F .l Re" = = = C.q F .l " r. ". " (6-22) l Chiu di ng, m; Nu tK = 30oC th: i vi NH3 : C = 0,3 ; i vi R12 : C = 2,1; i vi R22 : C=1,73 Trong bnh ngng qu trnh ngng t trong ng nm ngang thng l ch phn lp, (Re < 60.103 ). Khi ngng t NH3 th : = 2100.a-0,167.dtr-0,25 (6-23) - i vi mi cht frn ngng t trong ng ng nm ngang c th xc nh h s to nhit khi ngng tng qut vi C = 0,72 v l = dtr r. .3 .g N = 0,72.4 . a .d tr (6-24) - Nu ngng t trong ng xon nm ngang th: x = N . x (6-25) x H s hiu chnh ng xon:

273

(6-26) qtr Mt dng nhit i vi b mt trong, w/m2

x = 0,25.qtr0,15

6.3.2.2 Xc nh h s to nhit v pha mi trng gii nhit

* Trng hp mi cht chuyn ng bn trong ng hoc rnh - Ch chy tng Re < 2300
Nu = 0,15. Re
0 , 33 0, 25

. Pr

0 , 43

Pr f .Gr . Pr w
0 ,1

. l . R

(6-27) trong cc tiu chun Re, Pr, Gr, Nu tnh theo cc cng thc thng thng nhit xc nh l nhit ca mi trng. Kch thc xc nh l ng knh trong hoc ng knh tng ng bn trong nu l rnh: d td =
4. f U

f, U L din tch v chu vi tit din ca rnh; Prf, Prw Tiu chun Pr nhit ca mi trng gii nhit v b mt trong vch ng. i vi khng kh, do tiu chun Pr khng i nn: Nu = 0,13. Re 0,33 .Gr 0,1 . l . R (6-28) H s l l h s hiu chnh khi chiu di ca ng , nu l/dt > 50 th l = 1 nu l/dt < 50 th tra theo bng di y: Re 2.10 104 2.104 5.104
3

1 1,9 1,56 1,51 1,34

Bng 6-2: H s hiu chnh chiu di ng L/dt 2 5 10 15 20 30 1,7 1,44 1,28 1,18 1,13 1,05 1,5 1,34 1,23 1,17 1,13 1,05 1,4 1,27 1,18 1,13 1,10 1,05 1,27 1,18 1,13 1,10 1,08 1,04
274

40 1,02 1,03 1,02 1,02

50 1 1 1 1

105

1,28 1,22

1,15

1,10

1,08

1,06 1,03 1,02

H s R l h s hiu chnh khi ng b un cong

R = 1 + 1,77.
dt R

(6-29) R bn knh un cong ca tm ng - Ch chy ri Re > 104

Nu = 0,021. Re
0 ,8

. Pr

0 , 43

Pr f . Pr w

0 , 25

. l . R

(6-30)

i vi khng kh Nu = 0,018. Re 0,8 . l . R (6-31) - Ch chy qu 2300 < Re < 104 Tnh ging nh trng hp chy ri nhng nhn vi h s hiu chnh di y: Bng 6-3: H s hiu chnh qd Re 2.500 3.000 4.000 5.000 6.000 8.000 10.000 1 qd 0,40 0,57 0,72 0,81 0,88 0,96 * Trng hp khng kh chuyn ng ngang qua chm ng Chm ng c th b tr theo kiu song song hoc so le.
S2 S2 S2 S2

S1

S1

275

S1

S1

S2'

Nu = C . Rem . Prn . z (6-32) Z H s hiu chnh tnh n s dy ng theo chiu chuyn ng ca khng kh, nu s dy ln hn 10 th c th ly bng Z = 1. Bng 6-4: H s hiu chnh s dy ng z S dy Chm song song Re > 103 Chm so le 102 < Re < 103 Chm so le Re > 103 1 2 0,71 0,80 0,83 0,88 0,61 0,73 4 0,89 0,93 0,88 6 8 10 12 0,93 0,95 0,98 0,99 0,96 0,97 0,99 1,0

0,92 0,95 0,98 0,99

Kch thc xc nh l ng knh ngoi, nhit xc nh l nhit khng kh. Cc tr s C, m v n tra theo bng di y, ph thuc vo ch chuyn ng Bng 6-5: Cc hng s C,m v n Ch chy Chy tng Re=102103 Qu Re=1032.105 Chy ri R > 2.105 Chm ng song song C m n 0,52 0,5 0,36 0,27 0,03 3 0,63 0,36 0,80 0,4 Chm ng so le C 0,71 0,35.(a/b)0,2 0,4 0,031.(a/b)0,
2

m 0,5 0,6 0,6 0,8

n a/b 0,36 0,36 < 2 0,36 > 2 0,4

Trong , a = S1/dng v b = S2/dng * Trng hp khng kh chuyn ng ngang qua chm ng c cnh
276

- i vi cnh trn:
Nu = C .C z .C s . m ng . Re n

(6-33) - Cc hng s C v m xc nh nh sau: Chm ng song song : C = 0,18; m = 0,7; Chm ng so le : C = 0,32; m = 0,5. - Hng s Cz hiu chnh nh hng ca s hng ng z theo chiu chuyn ng ca dng khng kh, tra theo bng di y:
Bng 6-6 : H s hiu chnh s dy ng Cz

B tr So le Song song

Re 12.000 50.000 12.000 30.000 50.000

1 0,62 0,75 1,4 1,2 1,0

S hng ng 2 3 0,9 0,97 0,88 0,97 1,3 1,0 1,2 1,0 1,0 1,0
0 ,1

>4 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0

- H s Cs hiu chnh nh hng ca cch b tr

S1 d ng + B tr song song : C s = S d ng 2

(6-34) + B tr so le
S1 d ng : C s= S ' d 2 ng
0 ,1

(6-35) 0 , 07 ; - Ch s n c xc nh nh sau : n = 0,6. ng trong ng h s lm cnh bn ngoi ng = F/Fng ; F, Fng Ton b din tch bn ngoi v din tch b ngoi ngoi phn ng, m2/m. - Kch thc xc nh ca cc tiu chun c xc nh nh sau:

277

l=

Fo F .dng + c . 0,785.( D 2 d 2 ng ) F F

(6-36) Fo, Fc, F Din tch ngoi phn ng gia cc cnh, din tch mt ngoi ca cnh v tng din tch ca chng, m2; D, dng - ng knh ngoi ca cnh v ng, m. - i vi cnh ch nht: Khi chm ng b tr song song:
L Nu = C. Re . d td
n

(6-37) y dt - ng knh tng ng, m: 2( S1 d ng ).( S c c) dt d = ( S1 d ng ) + ( S c c ) (6-38) L Tng chiu di cnh theo chiu chuyn ng ca khng kh, m; n = 0,45 + 0,0066.L/dt ; m = -0,28 + 0,08.Re/1000; C = A. (1,36 0,24.Re/1000) Tr s A tra theo bng sau:
Bng 6-7: H s A

L/dt A

5 0,412

10 0,326

20 0,201

30 0,125

40 0,080

50 0,0475

Trong trng hp b tr so le vn tnh nh trn nhng h s to nhit tng thm 10%. * To nhit ca mng nc Khi tnh h s truyn nhit ca dn ngng kiu ti v bay hi, ta gp trng hp trao i nhit gia b mt ng trao i nhit vi mng nc bao quanh. Trong trng hp ny h s to nhit v pha mng nc c xc nh nh sau:
278

- i vi ng nm ngang + Nu Re = 1,1 200 : Nu = 0,51.Re0,33.Pr0,48 (6-39) + Nu Re > 200: Nu = 0,1.Re0,63.Pr0,48 (6-40) Trong cc cng thc trn, xc nh Re theo ng knh ngoi v tc chuyn ng trung bnh ca mng nc qua ng :
tb =
G1 , m/s n . m

(6-41) G1 Lng nc xi trn 1m chiu di ng:

G1 = Gn , kg/m.s 2.l.z

(6-42) Gn Lu lng nc xi ti, kg/s; l Chiu di ng, m; Z S dy ng t song song (nm ngang) cng c xi ti; m Chiu dy mng nc, m. .G1 m = 1,94.3 g . 2 (6-43) Kch thc tnh ton : dtd = 4.m i vi nc c th tnh h s to nhit theo cng thc n gin sau: = 9750.G11/3 (6-44) - i vi ng t thng ng + Nu Re < 2000:
Nu = 0,67.9 Ga 2 . Pr 3 . Re m

(6-45) + Nu Re > 2000:

Nu = 0,01.3 Ga. Pr . Re m

(6-46)
279

trong : Rem = 4.G1/ vi G1 =

Gn .d tr .n

Chiu di xc nh l chiu cao ng, m; n S ng; dtr - ng knh trong ca ng, m. ***

280