i hc Duy Tn

HSGD-06

Khoa : Qun tr kinh doanh B mn : Marketing Ging vin : L Th Khnh Ly

TP BI GING
Mn hc : Qun tr ngun nhn lc. M mn hc : HRM301 S tn ch : 3 Dnh cho sinh vin ngnh : Kinh t Bc o to : i hc

Chng 1: TNG QUAN V QUN TR NGUN NHN LC MC TIU CHNG - Nm c cc hot ng trong qun tr nhn lc - Nm c cc c im, vn lin quan n qun tr nhn lc nh l thnh t kinh doanh chin lc - Hiu bit ti sao cc chuyn gia qun tr nhn lc v cc nh qun tr tc nghip phi nhn nhn nh qun tr ngun nhn lc l vn chung. - Nm c cc xu hng qun tr nhn lc v nhng vn v ngh nghip qun tr nhn lc. I. KHI NIM QUN TR NGUN NHN LC 1. S thay i vin cnh Tt c chng ta u bit, ngy nay, tn ca cc phng ban khc nhau v ngi ng u khc nhau th lun c th thay i qua tng thi k. Mt ci tn thng thng l PHNG NHN S v chc danh ca ngi ng u l GIM C NHN S. cc cng ty ln h c gi l cc ph gim c, thng thng th c gi l cc ph gim c ph trch nhn s. Vic thay i cc thut ng v qun tr con ngi trong cc t chc c xem l mt iu bnh thng trong x hi lnh vc ny. Trong qu kh, qun tr nhn lc c mt sc mnh ln, l, mt chuyn gia v nhn s th c nhng mi lin h vi vic qun tr cc mi lin h vi nhn vin cc chc nng nh thu, hun luyn, tr lng, v nhng hot ng lin quan n k lut. Mt ci nhn hin i hn l tt cc cc chc nng nhn s th c lin quan vi nhau, ngha l cc chc nng ny nh hng n cc chc nng khc. Hn na, cch thc m cc chc nng ny c qun tr c nh hng n nng lc ca t chc t c mc tiu chung. Ngy nay, qun tr nhn s c xem l qun tr ngun nhn lc nng ng, vin cnh ca t chc s c nh hng da trn nhng l thuyt v t s nghin cu v nhng mi quan h cn thit bng vic hoch nh chin lc. Ngy cng nhiu ngi nhn ra rng qun tr ngun nhn lc l mt b phn trong vic hoch nh chin lc ca ngi ng u trong mi t chc. S thay i thut ng l thng xuyn nhng iu khng quan trng bng vic nhng trit l v chnh sch no c a vo vn hnh trong qun tr ngun nhn lc 2. Quan im quy trnh - h thng Mt cch thc hu ch m t qun tr ngun nhn lc l vic xem xt thut ng quy trnh-h thng. Hai iu quan trng cn c xem xt trong quan im quy trnh h thng l: (1) Nhn ra s ph thuc gia nhng yu t ca HRM (2) S ph thuc ca HRM vi cc yu t khc trong t chc.
2

u tin chng ta cn hiu, quy trnh l mt dng chy ng nht ca cc s kin c cc mi quan h vi nhau cng hng n mt vi mc tiu, kt qu hay mc ch. Mt v d trong qun tr ngun nhn lc l quy trnh tuyn dng tc l dng chy ca cc cng vic m kt qu l vic lp y cc v tr trng trong t chc. Mt vi cc hot ng trong quy trnh ny bao gm chiu m, quyt nh thu v qun l ngh nghip. Thut ng h thng l vic thit lp nn nhng th tc c th hay thit k ra cc chnh sch qun l mt quy trnh theo mt cch nh sng. V d, h thng nhn vin ca mt t chc bao gm cc chnh sch hay cc th tc khc nhau nh l mt mu n xin vic, cuc phng vn, kim tra ngi gii thiu, thi gian tp s 6 thng. Nh vy, theo quan im quy trnh h thng th qun tr ngun nhn lc l vic hoch nh, pht trin v iu khin ca mt mng li cc mi quan h nh hng ln nhau v lin quan n tt c cc thnh phn ca t chc. Quy trnh ny bao gm: Hoch nh ngun nhn lc Phn tch v thit k cng vic Tuyn dng o to v pht trin nh gi Th lao Bo v quyn li ca nhn vin Ci thin t chc

Hoch nh ngun nhn lc Hoch nh ngun nhn lc l qu trnh hoch nh nhm p ng nhu cu ngun nhn lc cho t chc trong bi cnh tc ng ca cc yu t mi trng kinh doanh. Qu trnh hoch nh s khc nhau vi mi t chc khc nhau. Qu trnh hoch nh bao gm vic d bo nhu cu ngun nhn lc v pht trin cc chng trnh nhm m bo s sng sng v s lng vi cht lng mong mun v ngun nhn lc cho t chc ng ni v ng lc. Qun l ngun nhn lc ca mt t chc ph thuc vo cc tnh hung c th xy ra trong tng lai v ngun nhn lc nh l yu t nhn khu hc, tnh hnh nn kinh t, s thay i v cng ngh, mc thnh cng ca tuyn dng, xc lp li mc tiu hay tnh hung chin lc ca cng ty. Thit k cng vic Thit k cng vic l qu trnh quyt nh nhng nhim v cn phi c thc hin bi cc c nhn, nhm v vic thit lp cc lut l, lch trnh cng vic v cc iu kin lm vic cho mi nhim v khc nhau m mi ngi phi thc hin v thng qua cc k hoch v tnh hnh ti chnh v cc iu kin xung quanh cng vic to nn cc nhim v hay cng vic m mi ngi c phn chia.
3

Phn tch cng vic l mt bc ca thit k cng vic, n c xem l mt quy trnh nghin cu cc nhim v v cc cng vic c th. Gn y, vi cch tip cn mi v thit k cng vic, ni dung ch yu cng tp trung vo nghin cu nhng c im, kin thc v k nng cn thit cho mi cng vic c th. Trong cc chc nng khc ngi ta s dng phn tch cng vic thit k ra cc bng cu hi hay s dng trong cc cuc phng vn tuyn dng v quan trng hn c l nhng thng tin t bng phn tch cng vic c s dng vit bng m t cng vic v to ra cc cng vic c bit, sau , cc c im c nhn ca ngi lao ng c kh nng thc hin c cng vic nh trnh hc vn, kinh nghim c nu ra. Tuyn dng Tuyn dng l quy trnh m kt qu ca n l vic lp y cc v tr trng trong t chc. Quy trnh ny bao gm nhng hot ng c mi lin h chc ch vi nhau nh thu ht ng vin, la chn trong s cc n xin vic gi v cho t chc, phng vn, nh hng vo cng vic, giao vic cho nhn vin thng qua vic lun chuyn, thng tin hay gin chc v qun tr s nhn vin thng qua vic xin t chc, sa thi hay v hu. Mt vi v d trong quy trnh tuyn dng ny bao gm tuyn dng trng hc, qung co trn bo v tp ch chuyn ngnh, kim tra cc k nng , phng vn nhm v cc chnh sch nh lun chuyn cng vic, thng tin hay sa thi. o to v pht trin o to v pht trin l quy trnh cc hot ng phc tp nh hng vo vic ci thin nng lc c nhn v nhm trong t chc. Mt vi quan im khc cho rng quy trnh ny nh l vic pht trin ngh nghip cho nhn vin tt c cc cp . Nhng hu ht tt c nhn vin trong bt k t chc no cng cn c hun luyn ban u nh hng khi h bt u cng vic mi. H thng c s dng thng xuyn trong qu trnh ny bao gm cc chng trnh pht trin k nng, s hun luyn bi cc chuyn gia, cc kha hc v qun tr tng qut v cc hi tho hun luyn. nh gi nh gi l qu trnh nh gi nhng ng gp ca c nhn hay nhm vo t chc v nhng s lin h ko mi ngi xch gn nhau hn. Vic nh gi cng vic ny dng phc v cc mc dch khc nhau nh: cung cp nhng kin phn hi t vic thc thi cng cic, quyt nh nhu cu o to, quyt nh tng lng, la chn ngi cho vic thng tin hay a ra nhng quyt nh k lut. Th lao Th lao l quy trnh quyt nh nhng g thuc v lng, thng v nhng khuyn khch c chi tr, nhng li nhun b xung, v nhng phn thng phi ti chnh khc. Tm quan trng ca s hin din hay vng mt ca nhng phn thng s nh hng
4

nhiu n tinh thn lm vic ca nhn vin. Bn cnh , nhng phn thng phi ti chnh v d nh l mt c n no hay c hng nhng ngoi l trong t chc Mt vi h thng qun tr quan h ny bao gm nh gi cng vic, lp k hoch sn xut, xut k hoch hay vic xem xt tr lng v cc li ch khc cho nhn vin. Bo v quyn li ngi lao ng Trong hu ht cc t chc u c cch chnh thc hoc khng chnh thc bo v quyn li ca nhn vin. Quy trnh ny c th chia lm 3 giai on chnh: Qu trnh thch nghi, quy trnh thit lp t chc cng on v quy trnh qun tr sc khe v an ton lao ng. Quy trnh thch nghi ch ra cch thc m nh qun tr nghe v p tr nhng nhu cu, mong mun v phn nn ca cc thnh vin trong t chc. Nhng ngi ang lm vic trong t chc lun mong i s cng bng, hn na, h cm thy h c quyn c ni v quyn c tn trng. Vn s tr nn cc k quan trng khi trong u cng nhn bt u xut hin nhng suy ngh cho rng mnh b i x khng cng bng hay khi cng cm thy rng nh qun tr khng quan tm n nhng cm nhn, nhng phn nn hay nhng ngh ca h. H thng quy trnh qun tr s thch nghi bao gm vic hun luyn ngi gim st v k nng nghe, t cu hi, hp ngh v nhng th tc ghi chp nhng li phn nn. Hiu qun ca quy trnh thch nghi ny s khc nhau vi mi t chc khc nhau v ph thuc vo cc nhn t nh kiu lnh o v l thuyt qun tr. Quy trnh thit lp t chc cng on ch ra vic thit lp mt s ng gia cng nhn v s nh qun tr trong t chc cng on nh lng v li ch cng nhn, gi lm vic, iu kin lm vic v th tc phn nn. Quy trnh ny bao gm c thng lng v qun tr cng on. An ton v sc khe ngi lao ng l quy trnh bao gm nhng hot ng v nhng s kin nhm bo v cc thnh vin trong t chc t vic au m n nhng nguy him v th cht trong ni lm vic. Quy trnh ny cng bao gm vic bo v nhn vin t s nhim v nhng cht c hi. Ngy nay vic bo v sc khe v an ton lao ng cng l mt minh chng cho s pht trin ca mt x hi. Ci thin t chc Quy trnh ci thin t chc bao gm mt lot cc s kin, chin lc cn thit m nhng ngi trong t chc s dng ci thin tnh hiu qu ca t chc. Ni tm li, mc tiu ca cc chin lc ny l nhm lm tng cp hp tc, lm vic nhm v vic thc thi cng vic trong t chc. Quy trnh ci thin t chc, ni mt cch c th l quy trnh o to v pht trin. Nh ni lc u, tt c nhng quy trnh trong qun tr ngun nhn lc u ph thuc vo nhau v mi quy trnh c mt vi s kin m thng thng lin quan n mt hay nhiu s kin ca nhng quy trnh khc.
5

II. LCH S PHT TRIN CA QUN TR NGUN NHN LC - H thng hi ngh th cng - Qun tr khoa hc Quan h con ngi Khoa hc t chc

III. AI QUN TR NHN LC 1. Cu trc ca b phn ngun nhn lc Trong cc t chc ln m c b phn ngun nhn lc th gim c nhn s v nhn vin ca ng y hay c y c vai tr chnh trong vic thit k v gim st h thng ngun nhn lc. Bt chp quy m ca t chc, nhng nguyn tc c bn ca quy trnh qun tr nhn lc phi c qun tr. S 1.2 so snh b phn qun tr ngun nhn lc ca cc cng ty nh c xp x 300 nhn vin vi nhng cng ty ln c khong mt vi nghn nhn vin. 2. Mi quan h vi cc phng ban khc S t chc khng ch ra nhng g m nh qun tr ngun nhn lc thng chia s cho nhng nh qun tr khc. V d, b phn qun tr ngun nhn lc khng a ra quyt nh tuyn dng cui cng cho phng k ton hoc sn xut. Thay vo , trng b phn hay gim c sn xut s l ngi a ra quyt nh cui cng. Nhng b phn qun tr ngun nhn lc phi chu trch nhim chnh cho vic thit k v a ra cc yu t chnh ca quy trnh tuyn dng. Ging nh th, b phn qun tr ngun nhn lc s lm nhiu vic trong hoch nh ngun nhn lc. Nhng nhng hot ng ny thng c thc hin phi hp vi cc b phn khc trong t chc. Nhn vin ngun nhn lc khng a ra quyt nh cui cng trong vic tng lng cho mt ai nhng nhng hot ng thit k nn h thng chi tr, h thng qun l v nhng quyt nh v vic gim st chi tr th chc chn l phi da trn nhng nhng lut l v s tng thch vi cc k hoch v th lao. B phn qun tr ngun nhn lc phi chu nhng trch nhim c th v hiu qu ca vic thc thi cc chc nng ca n v nhng hot ng ny thng kt hp vi hot ng ca cc b phn khc. Hu ht nhng chnh sch chnh v qun tr ngun nhn lc thng c quyt nh bi gim c nhn s v cc nh qun tr cp cao khc. Vic chia s cc quyt nh, c th l ni cc nh qu tr a ra cc quyt nh khc nhau m c lin quan n mt phn ca h thng nh l gim c nhn s a ra cc quyt nh lin quan n nhng b phn khc, c th l nhng mi lin h cng thng. V d, mt s p buc thc thi cc chnh sch. Nu c s tham gia ca cc nh qun tr khc trong vic thit k cc chnh sch ca qun tr ngun nhn lc th loi cng thng ny khng qu quan trng hay lu di. Tuy nhin, bi v mt vi nh qun tr khng th hiu r vic p dng rng ri nhng quyt nh ca b phn ngun nhn lc trong t chc, lc , gim c ngun nhn lc c
6

th gii thch cho cc nh qun tr khc v hng dn v vai tr ca cc quyt nh ny i vi tng phng ban. 3. Hoch nh chin lc v ngun nhn lc Hu ht cc t chc, hoch nh chin lc v nhng quyt nh v chin lc th c lun c tho lun bi cc qun tr cp cao. Cc quyt nh c nh hng trc tip n b phn ngun nhn lc s c s dng trong mc tiu ngn hn v di hn. V th, ton b nh qun tr v nhn vin ngun nhn lc l nhn t ct yu nh hng n hiu qu hoch nh chin lc v hiu qu ca chc nng qun tr nhn lc. Trong quan im ny th r rng nhiu cng ty ni m gim c nhn s c s lin quan mt thit vi vic lp k hoch chin lc. V d, cng ty Shell Oil. Chrysler, Amoco, United Technologies, Mariott, IBM, AT&T v Dow Chemical. Vic kt hp cc chc nng qun tr vi cc k hoch chin lc r rng l quan trng trong nhng cng ty c mong mun m rng ton cu. IV. NHNG THCH THC CHO HOT NG QUN TR NGUN NHN LC - Ti cu trc t chc cc cng ty - Cnh tranh ton cu - Tng trng chm Tnh a dng ca lc lng lao ng

CHNG 2: PHN TCH V THIT K CNG VIC Mc tiu chng Phn tch c cu t chc v dng chy cng vic, xc nh c u ra, cc hot ng, v cc u vo trong sn xut ca cc sn phm hoc dch v. Hiu c tm quan trng ca vic phn tch cng vic trong qun tr ngun nhn lc chin lc. La chn cc k thut phn tch cng vic thch hp cho cc hot ng qun tr ngun nhn lc khc nhau. Xc nh nhng nhim v cn thc hin v nhng k nng cn thit trong mt cng vic nht nh. Hiu c cc cch tip cn khc nhau thit k cc cng vic. Nhn thc r s thay i gia cc phng php tip cn khc nhau thit k cng vic. I. Phn tch dng chy cng vic v c cu t chc Trong qu kh, cc chuyn gia ngun nhn lc v nh qun tr cp c s c xu hng phn tch, thit k mt cng vic c bit trong tnh trng c lp ca mt t chc ln. Thit k dng chy cng vic l qu trnh phn tch cc nhim v cn thit cho vic sn xut mt sn phm hay mt dch v, trc khi phn b v phn cng cc nhim v ny cho mt loi cng vic c th hoc cho mt c nhn no . C cu t chc cp n cc mng li tng i n nh v chnh thc ca cc mi lin kt dc v lin kt ngang gia cc cng vic m cu thnh nn mt t chc. Ch sau khi chng ta hiu c lm th no m mt cng vic li lin quan n cc quyt nh ca cp trn (ngi gim st), cp di (ngi cp di), v ngi cng cp ti cc khu vc chc nng khc th chng ta mi thng bo v vic lm th no thit k li v ci thin cng vic nhm mang li li cho ton b t chc. Cui cng, thit k dng chy cng vic v c cu t chc phi c hiu trong bi cnh mt t chc quyt nh cnh tranh nh th no. C vic thit k dng chy cng vic v c cu t chc u c th c lm bn p dnh c nhng li th cho cng ty, nhng iu ny ph thuc nh th no vo cc chin lc v mi trng cnh tranh ca cng ty. 1 Phn tch dng chy cng vic Mt ch chung cho gn nh tt c cc t chc l cn phi xc nh r rng u ra ca cng vic. xc nh cc tiu chun cht lng v s lng cho nhng u ra, v phn tch cc qu trnh v u vo cn thit cho cc sn phm u ra nhm p ng c cc tiu chun cht lng. Qu trnh quan nim v dng chy cng vic l rt hu ch v n cung cp mt phng tin cho ngi qun l hiu r c tt c cc nhim v cn thit sn xut mt s sn phm cht lng cao cng nh cc k nng

cn thit thc hin nhng nhim v . Qu trnh dng chy cng vic c m t trong hnh 2.1. 1.1 Phn tch u ra ca cng vic u ra l sn phm ca mt n v cng vic v thng l mt th c xc nh nh l n t hng c hon tt, th nghim vic lm, hay l mt ci bnh Hamburger nng v ngon. Tuy nhin, u ra cng c th l mt dch v, chng hn nh cc dch v c cung cp bi mt hng hng khng, mt s dch v lau dn nh, hoc mt b gi l nhng ngi trng nom con ci ca bn.
Nhng u vo cha qua x l Nhng ti liu, d liu, thng tin no cn thit? Thit b Nhng thit bi, nhng tin nghi, v nhng h thng no cn thit?

Hot ng Nhng nhim v no c yu cu trong vic sn xut cc u ra?

u ra Nhng sn phm, thng tin, dch v no c cung cp ? v u ra c o lng nh th no?

Ngun nhn lc Nhng kin thc, k nng v kh nng no cn thit ca nhng ngi thc hin nhim v ?

S 2.1 Pht trin mt hot ng phn tch n v cng vic 1.2 Phn tch cc quy trnh cng vic Mt khi cc u ra ca cc n v cng vic c xc nh, th c th kim tra quy trnh cng vic c s dng to ra sn phm. Cc quy trnh cng vic l nhng hot ng tham gia vo sn xut mt sn phm nht nh. Mi qu trnh bao gm cc hot ng, th tc xc nh mi th nn c lm nh th no tng giai on pht trin ca sn phm. Cc th tc ny bao gm tt c cc nhim v m phi c thc hin trong vic sn xut u ra. Cc nhim v ny thng c chia thnh nhng nhim v nh c thc hin bi mi ngi trong cc n v cng tc. Tt nhin, trong nhiu trng hp cng vic cn c lm l rt phc tp, khng c c nhn ring l no c th c tt c cc k nng cn thit. Trong nhng trng hp ny, cng vic c th c giao cho mt i, v i ng thit k cng vic c bn l ngy cng tr nn ph bin trong cc t chc hin i. Ngoi vic cung cp mt tp hp rng ri cc k nng, nhng thnh vin trong nhm c th chia s cng vic cho nhng thnh vin khc khi bt k thnh vin no b qu ti, v bt c li ca nhau.

1.3 Phn tch u vo ca cng vic Giai on cui cng trong phn tch dng chy cng vic l xc nh cc yu t u vo s dng trong vic pht trin cc sn phm ca mt n v cng vic. Nh trong s 2.1, cc yu t u vo c th c chia thnh cc nguyn vt liu, thit b, nhn lc v k nng cn thit thc hin nhim v. Nguyn liu bao gm cc ti liu nhng ti liu s c chuyn i thnh cc sn phm ca mt n v cng vic. Thit b dng ch cng ngh v my mc cn thit bin i cc nguyn liu th thnh sn phm. Cc u vo cui cng trong qu trnh dng chy cng vic l nhng k nng ca con ngi v nhng n lc cn thit thc hin nhim v. 2 C cu t chc Trong khi vic thit k dng chy cng vic cung cp mt ci nhn tng quan theo chiu dc ca cc mi quan h nng ng, theo u vo s c chuyn i thnh u ra, th c cu t chc cung cp mt ci nhn tng quan v b phn tiu biu ca cc mi quan h tnh gia cc c nhn, n v to ra cc kt qu u ra. C cu t chc thng hin th thng qua biu t chc n va th hin cc mi quan h bo co v trch nhim ca c hai chc nng dc ngang. 2.1 Chiu hng ca cu trc Hai trong s nhng yu t quan trng nht ca c cu t chc l tp trung v phn tn. Tp trung cp n mc m c quan ra quyt nh nm pha trn ca s t chc v mnh lnh c phn phi khp cc cp thp hn (trong trng hp c quan c phn cp). Phn tn lin quan n mc m cc n v cng tc c phn nhm da trn chc nng ging nhau hoc tng t ca dng chy cng vic. 2.2 Hnh dng cu trc Mc d c v s cch kt hp cc trung tm v cc phng ban, hai cu hnh chung ca c cu t chc c xu hng ni ln trong t chc. Loi u tin, c gi l mt cu trc chc nng, c th hin trong s 4.2. Cu trc chc nng, nh tn ca n, s dng chc nng ca phng ban vi mc tp trung tng i cao. Mc tp trung c xu hng i t nhin vi cc phng ban chc nng v cc n v c nhn trong cc cu trc l qu c bit m nhng thnh vin ca cc n v c th c mt khi nim yu km v s mnh chung ca t chc. Do h hng n vic nhn ra phng ban ca h v khng th lun lun p tr vi vic a ra cc quyt nh m nm trong mi quan tm nhiu nht ca t chc.

10

Gim c

Ph gim c marketing

Ph gim c k thut

Ph gim c sn xut

Ph gim c ti chnh

Ph gim c nhn s

Ph gim c php l

Phng marketing

Phng k thut

Phng sn xut

Phng ti chnh

Phng nhn s

Phng php l

Nghin cu th trng

Bn hng

Lu tr h s

Vn chuyn v tip nhn

Sn xut

m bo cht lng

Nhm nghin cu

Lc lng

H s nhn vin

Nhnh 1

Nhnh 2

Nhnh 3

Gim st 1

Gim st 2

Gim st 3

Gim st 4

S 2.2 Cu trc chc nng Ngoi ra, cu trc th hai l cu trc phn chia, ba v d trong s c th hin trong s 2.2, 2.3 v 2.4. Cu trc phn chia kt hp mt chng trnh phn chia phng ban vi cc mc tng i km tp trung. Cc n v trong cc hnh ng gn ging nh cu trc ring bit, c lp, t chc na t tr. Cc t chc th hin trong s 2.2 l cu trc theo sn phm, s 2.3 l cu trc theo a l, v s 2.4 l cu trc khch hng.

Gim c

Ph gim c tiu dng in t

Ph gim c b phn t ng

Ph gim c ni tht gia nh

Ph gim c qun l doanh nghip

Ph gim c php l

Ph gim c ti chnh doanh nghip

B phn in t

B phn ni tht gia nh

Nhn vin vn phng doanh nghip

Phng php l doanh nghip

Phng ti chnh doanh nghip

Phng tip th

Phng k thut

Phng sn xut

Phng nhn s

S 2.3 Cu trc phn chia : Cu trc sn phm

11

Tng thng

Ph tng thng Bc M

Ph tng thng Chu u

Ph tng thng Chu

Ph tng thng Nam M

Ph tng thng c

S 2.4 Cu trc phn chia : Cu trc a l

Gim c

Ph gim c hp ng qun s

Ph gim c sn phm tiu dng

Ph gim c hp ng chnh ph

Ph gim c hp ng doanh nghip

Ph gim c dch v ti chnh

S 2.5 Cu trc phn chia : Cu trc khch hng II. Phn tch cng vic Phn tch cng l qu trnh ly thng tin chi tit v cc cng vic. Phn tch cng vic c nguyn nhn lch s su xa. V d, trong bng m t ca Socarates v tnh trng just, ng tranh lun rng x hi cn nhn bit 3 th. Th nht l s khc bit c nhn trong nhng nng khiu i vi cng vic, ngha l nhng c nhn th khc nhau v nng khiu. Th hai, nhng nhu cu v nng khiu c bit tn ti i vi nhng cng vic khc nhau. Th 3, t c thnh tch cht lng cng vic cao, x hi phi c gng t con ngi vo nhng cng vic ph hp nht vi nng khiu ca h. C ngha l, i vi x hi( hoc mt t chc) thnh cng, phi c nhng thng tin chi tit v nhng yu cu cng vic( thng qua phn tch cng vic), v n phi m bo rng c mt s kt ni gia yu cu cng vic v nhng nng khiu ca cc c nhn( thng qua vic tuyn chn). 1 Tm quan trng ca phn tch cng vic Phn tch cng vic quan trng i vi nhng nh qun tr ngun nhn lc n ni n c gi l ta nh c tt c mi th m mt c nhn c th lm c. Cu ni ny m ch s tht rng hu ht mi chng trnh qun tr ngun nhn lc u cn ti mt vi thng tin c lm lt t phn tch cng vic: tuyn chn, nh gi thnh tch, o to v pht trin, nh gi cng vic, hoch nh cng vic, thit k li cng vic, v hoch nh ngun nhn lc. Thit k li cng vic. Phn tch cng vic v thit k cng vic c s lin quan mt thit vi nhau. Thng th mt cng ty s c gng thit k li cng vic lm cho n c nng sut hay hiu qu hn. thit k li cng vic th thng tin chi tit v
12

cng vic hin ti phi c sn. Thm vo , thit k cng vic tht ra l s tng t nh phn tch mt cng vic cha tn ti. Hoch nh ngun nhn lc. Trong vic hoch nh ngun nhn lc th ngi hoch nh nhu cu nhn lc ca mt t chc trong mt mi trng nng ng v nhng hot ng pht trin c th lm cho mt cng ty thch ng vi cc thay i. Qu trnh hoch nh ny yu cu nhng thng tin chnh xc v mc k nng c yu cu trong nhng cng vic a dng m bo c sn cc c nhn trong t chc p ng nhu cu nhn lc ca k hoch chin lc. Tuyn chn. Tuyn chn ngun nhn lc l nhn dng nhng ng vin cht lng nht cho cng vic. nhn dng ng vin gii, vic cn thit u tin xc nh nhim v s c thc hin bi c nhn c thu v kin thc, nhng k nng v kh nng, c nhn phi thc hin cng vic mt cch hiu qu. Nhng thng tin ny c c thng qua phn tch cng vic. o to. Hu ht ngi lao ng c thu bi mt t chc u s cn o to. Mt vi chng trnh o to c th m rng hn nhng chng trnh khc, nhng tt c u i hi ngi o to phi nhn dng nhng nhim v c thc hin trong cng vic m bo rng vic o to s chun b cho nhng c nhn thc hin cng vic ca h mt hiu qu. nh gi thnh tch. nh gi thnh tch cp n vic c c thng tin v vic nhn vin ang thc hin cng vic tt nh th no khen thng cho nhng ngi c nng lc, cng c thnh tch ca nhng ngi km nng lc hoc cung cp mt bn vit bin minh cho vic ti sao nhnn ngi thc hin cng vic yu cn b k lut. Thng qua phn tch cng vic, t chc c th nhn ra t cch lm vic v kt qu phn bit gia thnh tch hiu qu vi thnh tch km hiu qu. Hoch nh cng vic. Hoch nh cng vic ko theo vic kt ni cc k nng ca c nhn v thnh tch vi c hi m c th c hoc tr nn c gi tr vi t chc. Qu trnh kt ni ny i hi nhng ngi ph trch hoch nh cng vic bit nhng yu cu k nng ca nhiu cng vic khc nhau. iu ny cho php h hng dn nhng c nhn trong nhng cng vic m h c th thnh cng hoc c lm hi lng. nh gi cng vic: Qu trnh nh gi cng vic lin quan n vic nh gi mi quan h tin bc lin quan ca mi cng vic i vi t chc thit lp nn nhng cu trc chi tr cng bng bn trong. Nu nhng cu trc chi tr ny khng cng bng th nhn vin s thy khng hi lng v ngh vic, hoc h s khng thy c nhng li ch ca vic c gng thng tin. t nhng gi tr tin bc vo cng vic, tht cn thit c c nhng thng tin v nhng cng vic khc nhau xc nh cng vic no xng ng c tr cao hn.

13

Tm quan trng ca phn tch cng vic i vi cc nh qun tr c s Thng tin phn tch cng vic Bn cht ca thng tin C hai loi thng tin hu dng nht trong phn tch cng vic: m t cng vic v tiu chun thc hin cng vic. Mt bng m t cng vic l mt danh sch cc nhim v, bn phn v trch nhim (TDRs) m cng vic yu cu. TDRs l nhng hot ng quan st. iu lm cho n c th xc nh c mt nhn vin thc hin tt cng vic nh th no. Bng tiu chun thc hin cng vic l danh sch cc kin thc, k nng, kh nng, v cc c im khc( KSAOs) m mt c nhn cn c thc hin cng vic. Kin thc m ch nhng thng tin thc t cn thit thc hin thnh cng mt nhim v. Mt k nng l cp thnh tho trong vic thc hin mt nhim v ring bit ca mt c nhn. Kh nng m ch kh nng lu di m mt nhn vin s hu. Cui cng, nhng tnh cht khc c th l nt c trng ca c nhn nh l tnh bn b v s thc y thnh tch ca mt ngi. V vy KSAOs tiu biu cho nhng ngi khng th quan st trc tip c; h c th quan st c khi cc c nhn nhn ra TDRs v cng vic. 2 Phng php phn tch cng vic C rt nhiu phng php phn tch v khng c phng php no l tt nht. Trong mc ny, chng ta s tho lun v hai phng php phn tch cng vic: bng cu hi phn tch v tr lm vic v mng li thng tin ngh nghip (O*NET). Bng cu hi phn tch v tr lm vic (PAQ) Chng ta bt u mc ny bng bng cu hi phn tch v tr bi v y l mt cng c r rng v c nghin cu k cho hot ng phn tch cng vic. Hn na, s nhn mnh vo cc u vo, qu trnh, mi quan h v u ra ph hp vi vic tip cn phn tch dng chy cng vic m chng ta dng m u chng ny. PAQ l mt bng cu hi phn tch cng vic c tiu chun ha bao gm 194 mc. Nhng mc ny trnh by v nhng hnh vi, iu kin lm vic v nhng c tnh ca cng vic m c th c kht qut ha t nhng s khc bit ca cng vic. Chng c sp xp thnh su mc sau: 1. Thng tin u vo: Ni v cch thc mt ngi lao ng c c thng tin cn thit thc hin cng vic. 2. Cc qu trnh tr c: Vic lp lun, quyt nh, hoch nh v x l thng tin cc hot ng lin quan n vic thc hin cng vic. 3. u ra cng vic: Cc hot ng vt cht, cc cng c, thit b c cc nhn vin dng thc hin cng vic.

14

4. Mi quan h vi nhng ngi khc: Nhng mi quan h vi ngi khc c yu cu trong vic thc hin cng vic. 5. Hon cnh cng vic: Hon cnh vt cht v x hi ni cng vic c thc hin. 6. Nhng c tnh khc: Nhng hot ng, iu kin, v cc c tnh khc vi nhng g c miu t l lin quan ti cng vic. Nhng ngi phn tch cng vic c yu cu xc nh liu mi mc trn c p dng cho nhng cng vic c phn tch hay khng. Nhng nh phn tch sau s nh gi mc trn su phng din: phm vi s dng, lng thi gian, tm quan trng ca cng vic, kh nng xy ra s c, c kh nng p dng, v quy tc c bit (phm vi nh gi c bit c s dng vi mi mc ring bit). H thng thng tin ngh nghip (O*NET) Thay v da trn nhng mc cng vic bt bin v nhng m t nhim v hn hp, O*NET dng ngn ng chung kht qut ha cc cng vic miu t nhng kh nng, phong cch cng vic, cc hot ng cng vic, v hon cnh cng vic c yu cu cho cc cng vic c nh ngha rng hn. Mc d n c pht trin phn tch cng vic nn kinh t M nhng nghin cu cng dn khi rng s phn loi ny c xu hng lan rng ra nhiu quc gia. C ngha l nu mt ngi lm mt cng vic c nh (v d nh ngi hng dn, th k vn phng, lp trnh my tnh), th nhng s phn loi trn c xu hng ging nhau d cho cng vic quc gia no. Mc d nhng v d ny ch ra s hu ch ca O*NET i vi nhng ngi s dng lao ng nhng n cng thc s hu dng vi nhng ngi tm vic lm. V d O*NET dng nh rt ph hp m t cc yu cu v trnh hc vn i vi nhng cng vic lun phin. V vy, nhng c nhn m mun ci thin kh nng tm vic lm c th c c nhng thng tin chnh xc v cng vic no h c iu kin trnh hc vn thng qua O*NET. 3 Nhng yu t linh ng trong phn tch cng vic Mc d chng ta c xu hng nhn nhn cng vic thng khng thay i, nhng thc ra nhng cng vic dng nh lun lun thay i v bin ha. Nhng ngi lm hoc qun l cng vic thng to nn nhng s iu chnh nh v cht ng i vi cng vic m kt hp gia nhng iu kin thay i trong mi trng cng nh s yu thch ca c nhn i vi vic kim sot cng vic nh th no. Thc ra c rt nhiu ngun c th gy li trong qu trnh phn tch cng vic, nhng hu ht cc ngun ny c th bt ngun t nhng bng m t cng vic khng c cp nht.

15

III. Thit k cng vic Thc ra chng ta tip cn vn qun l cng vic theo cch b ng, ch tp trung trn vic hiu nhng g t c, cch t c n nh th no, v cc k nng cn thit t c n. Mc d c quan im bt dch trong cc cng vic l quan trng, nhng trong cng vic n phi tn ti v chng phi c m bo cu to bng cch tt nht. Tuy nhin mt nh qun tr thng phi i mt vi mt tnh hung m trong cc mc cng vic khng tn ti, i hi nhng cng vic c thit k t con s 0. 1 Phng php tip cn c gii Phng php tip cn c gii c ngun gc trong nhng ngnh cng nghip k thut c in. S tp trung vo cch tip cn c gii c th coi l cch n gin nht i vi cu trc cng vic m s hiu qu l ti a. iu ny hu nh thng ko theo vic gim i nhng iu phc tp trong cng vic gip cho ngun nhn lc lm vic c hiu qu hn-c ngha l cng vic rt n gin m bt c ai cng c th c o to mt cch nhanh chng v thc hin n mt cch d dng. S tip cn ny tp trung vo vic thit k cng vic xung quanh nhng khi nim v nhng nhim v c th v nhng k nng n gin v s lp i lp li trong cng vic. 2 Phng php tip cn thc y Phng php tip cn thc y thit k cng vic bt ngun trong tm l t chc v ngh thut qun l v theo nhiu cch, y l phng php ngc li vi phng php tip cn c gii. N tp trung vo nhng c im ca cng vic m c nh hng n tm l v ng lc v n nhn nhn s thay i thuc v thi (nh cm gic hi lng, ng lc bn trong, v nhng th lin quan n cng vic) v s thay i thuc v hnh vi (nh s tham gia v thnh tch) nh la nhng kt qu quan trng nht ca vic thit k cng vic. Nhng quy nh ca phng php tip cn thc y l tp trung vo vic tng ngha ca cng vic thng qua s can thip nh m rng cng vic, lm phong ph cng vic v xy dng cng vic xung quanh nhng h thng k thut. 3 Cch tip cn sinh hc Cch tip cn sinh hc hng ti vic thit k cng vic bt ngun t nhng khoa hc v sinh c hc (nghin cu chuyn ng c th), chc nng sinh l cng vic, v y khoa cng vic v thng c ch ra trong khoa nghin cu v lao ng. Khoa nghin cu v lao ng lin quan ti vic nh gi cc mt chung gia nhng c im sinh l ca cc c nhn v mi trng lm vic vt cht. Mc ch ca cch tip cn ny l gim ti mc ti thiu s cng thng th cht trn cc nhn vin bng vic kt cu mi trng lm vic vt cht xung quanh mi trng nhn vin lm vic. iu ny l v tp trung n kt qu nh l s mt mi th cht nhng cn au v nhng phn nn v sc khe.
16

4 Cch tip cn ng c - cm gic Cch tip cn ng - c cm gic i vi thit k cng vic c ngun gc t ti liu nhng yu t con ngi. Trong khi cch tip cn sinh hc tp trung vo nhng kh nng v gii hn vt cht th cch tip cn ng c cm gic li tp trung vo cc kh nng v gii hn v tinh thn. Mc ch l thit k cng vic vi cch m bo rng chng khng vt qu kh nng v gii hn ca con ngi. Cch tip cn ny nhn chung ang c gng ci thin s tin cy, an ton v phn ng ca ngi dng bng vic thit k cng vic gim thiu yu cu x l thng tin cc cng vic. Trong thit k cng vic, ngi no nhn vo kh nng km ci nht ca cng nhn v to nn nhng yu cu cng vic th c nhn c th p ng c mc kh nng a ra. Tng t nh cch tip cn c gii, cch tip cn ny nhn chung cng gim thiu c cc yu cu cng vic da trn kinh nghim. 5 Nhng s cn bng gia cc cch tip cn khc nhau i vi thit k cng vic Nhiu s nghin cu ch trng vo vic hiu s cn bng v s lin quan ca nhng chin lc thit k cng vic khc nhau ny. Nhiu tc gi cho rng thit k li cng vic da trn chin lc thc y cho cng vic tr nn c ngha tm l hn. Tuy nhin cng c mt nghin cu kho st nhng cch tip cn khc nhau ti thit k cng vic lin quan ti kt qu cng vic nh th no. V d, trong nghin cu ny, ngi gi chc v mt cng vic th hin s hi lng cao hn vi nhng cng vic t c s tip cn thc y. Cng c nhng cng vic t mc cao v cch tip vn tm l l nhng cng vic m nhng ngi gi chc v th hin nhng yu cu v tm l thp hn. Cui cng, cch tip cn thc y v c gii th khng lin quan ti nhau, gi rng thit k cng vic lm tng hiu qu cao nht rt c th dn ti mt tp hp thc y thp hn i vi nhng cng vic . Mc d cch tip cn thc y v c gii i vi thit k cng vic hot ng c phn ngc nhau , nhng cng thi im chng hot ng nh hng ln nhau. V vy khng phi tt c nhng s thay i sn xut hiu qu cng dn ti vic khng hi lng cng vic. V khng phi tt c nhng s thay i m lm gia tng s hi lng u to ra nhng hiu qu khng chc chn. Bng vic tp trung cn thn v ng thi n c hiu qu v s hi lng ca thit k li cng vic, cc nh qun tr c th thnh thong s t c iu tt nht ca c nhng mt trn.

17

Chng 3 : HOCH NH NGUN NHN LC MC TIU CHNG - nh ngha hoch nh ngun nhn lc - M t hai bc chnh trong tin trnh hoch nh ngun nhn lc. - Gii thch cch thc hoch nh ngun nhn lc lin h vi ton b k hoch chin lc ca t chc. - Gii thch mi lin h ca vic hoch nh ngun nhn lc vi quy trnh tuyn dng. - Miu t v sao s hiu bit v th trng lao ng bn ngoi li quan trng trong vic hoch nh ngun nhn lc. - Gii thch v vai tr ca phng ngun nhn lc trong vic hoch nh ngun nhn lc. I. HOCH NH NGUN NHN LC L G 1. nh ngha Trong chng 1, hoch nh ngun nhn lc c nh ngha nh l mt quy trnh c on nhng nhu cu nhn lc ca t chc trong mi quan h vi nhng mc tiu ca t chc v nhng s thay i t mi trng v vic lp k hoch phi bo m mt lc lng lao ng n nh, c nng lc c tuyn dng. Chng hn nh cng ty c nhu cu tuyn thm nhn vin vi kin thc v nng lc no , hay nhu cu to ra nhng chng trnh hun luyn nhm pht trin nhng k nng c th, hay nhu cu cung cp c hi pht trin cho nhng nh qun tr hin hnh v nhng nh qun tr tim nng v nhu cu bo m lm ng theo chnh sch ca chnh quyn i vi vic cng bng trong c hi tuyn dng. Qu trnh hoch nh thc t s khc nhau rt ln gia t chc ny so vi t chc khc v cc hot ng ca chng trnh ny c th rng ln hn so vi nh ngha trn. James Walker m t s khc nhau ny nh sau: i vi mt vi cng ty, hoch nh ngun nhn lc c bn l mt chui qun l v hoch nh pht trin. i vi mt s khc, l mt quy trnh b tr nhn s, bao gm d bo v lp k hoch cho vic tuyn dng, trin khai, pht trin trong mi quan h vi s thay i nhu cu. Tuy nhin, ngy nay hoch nh ngun nhn lc l mt quy trnh rng ln hn, nhm ti nhiu mc ch gia tng hiu qu ca t chc; xy dng v gi vng c nng lc cnh tranh da trn vic qun tr ngun nhn lc. Nh vy, hoch nh ngun nhn lc c th bao gm pht trin mc tiu v cc chin lc cho s thay i ton b nn vn ho ca mt t chc. (Bng 3.1 l v d v nhng mc khc nhau khi tham gia vo mc tiu chin lc ca t chc trong tin trong tin trnh hoch nh ngun nhn lc) Waiker xut rng, trong vic hoch nh ngun nhn lc v nhng hot ng khc th nhn vin ngun nhn lc nn nh hng vic kinh doanh, gn kt kinh doanh nhm lm vic hiu qu ging nh l nhng chuyn vin v nhng cng s kinh
18

doanh. Mt cch l tng th ng thy c vai tr to ln ca hoch nh nhn lc trong vic hoch nh chin lc ca cng ty v trong vic hoch nh lin quan n ton b hot ng u ra ca mt t chc bao gm cc lnh vc nh marketing, cng ngh, nhng giao dch, hot ng ti chnh. ng i n kt lun rng ngy nay, trn thc t, tt c kt qu u ra ca vic kinh doanh u c lin quan n con ngi, tt c kt qu u ra ca ngun nhn lc u c lin quan n vic kinh doanh. 2. Mi quan h ca hoch nh ngun nhn lc vi cc i tng khc trong t chc a. Mi quan h vi hoch nh chin lc Hiu qu trong hoch nh ngun nhn lc bt ngun t mc ch tng th ca t chc, hay cc nhim v, hay thng c vit di dng mt li tuyn b s mnh. Bt ngun t li tuyn b ny m thit lp nn k hoch chin lc tc l k hoch kinh doanh c th thu c li nhun v thnh cng. Mt phn ca vic hoch nh chin lc chnh l s pht trin h thng nhng mc ch v mc tiu ca t chc. (Xem s 3.2). Mc ch ca t chc l mt mc ch hay mt ch nhm trong di hn v rng ln v mt mc tiu ca t chc l mt mc ch hay mt ch nhm trong ngn hn. Theo v ch tch tim nhim ca General Electric Co: Chin lc l vic c gng hiu rng bn ang ngi u trong th gii ngy nay. Khng phi l ni bn c v cng khng phi l ni m bn hy vng rng mnh s n c, l ni bn ang ng. V cn phi c gng hiu c u l ni bn mun n N phi c t trong nhng iu kin c th v nhng thay i cnh tranh, nhng thay i ca th trng m qua bn c th tn dng hoc trnh n, i t ch ny n ch kia. N cng c nh nhng thay i thc t ca vic di chuyn t ch ny n ch kia b. Mi quan h vi nhng mc ch ca t chc Tin trnh nhn nh mc ch ca t chc thng thng da trn mt nghin cu cn thn da vo nhu cu th trng, s cnh tranh hin c, chi ph v li nhun c tnh. V d nh, hu ht nhng doanh nghip sn xut khng ngng tm kim ci tin sn phm hoc pht trin mt loi sn phm mi. S tin b trong nghin cu v pht trin c th khin cho nhng sn phm hin hnh ca mt t chc tr nn li thi ch qua mt m. iu ny c ngha rng nhng k hoch chin lc v cc mc ch ca t chc phi c nh gi li v iu chnh nh k. Trong mt phm vi rng ln th mc ch ca t chc nh hng n ton b cc quy trnh qun l, v c c th ca vic qun tr ngun nhn s. iu c ngha l trong cu trc ca t chc, nhng cng vic ring bit cn phi c thc hin, nhu cu ngun lc v ti chnh v cng ngh, cht lng v s lng ngi c tuyn dng nht thit phi phn nh c cc mc ch ca t chc.
19

c. Mi quan h vi vn ho v mi trng ca t chc t c hiu qu, hoch nh ngun nhn lc cng phi nm trong mi quan h vi vn ho v mi trng t chc. Ngy cng nhiu cc nhm iu hnh ng u cng ty mun m t mt cc r rng v c im vn ho v mi trng m h mun trong t chc ca mnh. Trit l lnh o, vn ho v mi trng t chc c th nh hng su sc n vic thit k cc chnh sch ngun nhn s v vic thc hin chng II. NHNG KHA CNH CA MT QUY TRNH HOCH NH NGUN NHN LC 1. D bo nhu cu ngun nhn lc S 3.2 miu t mt cch khi qut cc hot ng ca quy trnh hoch nh ngun nhn lc. S ny tch quy trnh ra thnh hai bc ch yu: d bo nhu cu ngun nhn lc v hoch nh cc chng trnh hnh ng. D bo nhu cu ngun nhn lc l mt quy trnh xc nh r nhu cu trong tng lai v ngun nhn lc ca t chc. Vic d on ny c c t mt nn tng thng tin rng ln t nhng ngun khc nhau, bao gm, s phn tch cn thn ca cc iu kin ngoi cnh, cc cp bc k nng hin ti cng nh tim nng trong t chc, nhng nghin cu d liu ca t chc nh thit k cng vic, trit l qun tr, ngn qu; nhng nhu cu cng nhn tm thi, bn thi gian, hay cho nhng cng vic thi v khc v cc d n tinh gim nhn vin, thuyn chuyn nhn vin. Hoch nh ngun nhn lc cn tnh ton nhng vn lin quan n ngun nhn lc nh ngh hu v xin t chc da trn d kin lch s, nhng hy vng rng, him khi no c nhng yu cu v vic ln k hoch cho mt s p buc sa thi i vi bt c mt nhn vin no. 2. Nghin cu ti liu cn thit cho hoch nh ngun nhn lc Mc d m hnh ca Walker khng s dng thut ng nghin cu trong mi lin quan n d on nhu cu, hot ng quan trng ny c th c gp vo di mt vi phm tr, bao gm t chc v thit k cng vic, trit l v cc chnh sch qun tr, cng ngh v cc h thng, hnh ng qu quyt/nhng mc ch v k hoch ca EEO, v nhng kt qu ca nhng chng trnh nhn s qua. Sau y l mt vi cc v d cc lnh vc m thng qua nghin cu cho rng c th cung cp nhng d liu c ch trong vic hoch nh nhn s. Nhng nh nghin cu s dng nhiu cch khc nhau trong vic thu thp d liu, bao gm bng cu hi, phn tch h s, phng vn v nhng quan st n gin 3. Hoch nh chng trnh ngun nhn lc Hoch nh chng trnh c tin hnh khi vic d on nhu cu ngun nhn lc c hon thnh. Theo Walker, vic lp chng trnh bao gm hai lnh vc: qun tr vic thc hin v qun tr ngh nghip. Qun tr vic thc hin bao gm hoch nh nhng vn chung ca t chc (nh tiu chun ca vic hon thnh cng vic v
20

cht lng cuc sng cng vic) v cc quy trnh qun l ngun nhn lc c bit, bao gm thc thi nh gi v bi thng. Qun tr ngh nghip bao gm hoch nh chnh sch nhn vin v cc h thng nh tuyn dng, tuyn chn, o to v qun l s k nhim. Hoch nh s k nhim l mt quy trnh tin liu trc cc nhu cu v i ng qun l trong tng lai v xy dng cc k hoch cho s pht trin v/hoc s tuyn mi ca cc nh qun l p ng c nhu cu ca t chc. 4. Mi quan h ca hoch nh ngun nhn lc vi tin trnh b tr nhn vin Hoch nh ngun nhn lc lin kt cht ch vi ton b quy trnh b tr nhn lc, kt qu l phn cng cng nhn vo cc v tr trong t chc. Thc vy, hoch nh ngun nhn lc l iu kin trc nht qun l c hiu qu trong ton b tin trnh b tr nhn vin. hot ng mt cch tri chy v c hiu qu, th cc t chc phi c kh nng lng trc v ng u vi tnh trng thiu nhn vin do v hu, thng cp, thi vic v nhng trng hp khc. Cc k hoch phi c thit lp ra qun l c s chuyn i bn trong t chc hoc s mt i ngun lc con ngi, cng nh s cn nhc k lng trong vic m rng hoc thu hp cc phng ban c bit. Tuy nhin, quy trnh hoch nh khng b hn ch cht ch bi s chuyn i nhn vin bn trong t chc. Vic hoch nh ngun nhn lc phi sn sng phn ng vi s thay i nhanh chng ca cc ngun lc t mi trng bn ngoi, chng hn nh nhu cu th trng, nhng thay i trong ngun lc lao ng, nhng s ci tin cng ngh v s thay i nhng tiu chun nh gi. 5. Hu qu ca vic hoch nh khng tt Mt v d cho vic hoch nh khng tt l trng hp mt t chc gp phi khi c khng hong ngn sch trm trng m nh qun l ch thy mt gii php duy nht l cho sa thi mt s lng ln cng nhn. Trong nhng khong thi gian bnh n, vic hoch nh nhn lc cho nhng cn khng hong nh th ny c th a ra mt chui nhng phng n la chn tt hn, tin hnh sa thi l khng cn thit. Bc u tin l cho php ngh hu v t chc gim bt cc khon tin lng. Trong mt s trng hp, kt qu ca vic ny c th cho php t chc tn ti qua cn khng hong m khng cn c nhng hnh ng i x khng hay i vi nhn vin. Nu vic ny khng th din ra v mt s cc nguyn nhn th t chc c th khuyn khch v hu t nguyn bng cch ngh nhng s h tr ti chnh cho nhng ngi ny trong mt vi nm ngh hu. (Tuy nhin, t chc s cn phi phn tch hu qu c th dn n cho nhng n v khc trc khi ngh ngh hu sm. Trong mt s trng hp, ngh ngh hu sm c th lm suy yu nghim trng i ng qun l). Mt s cc phng thc b tr nhn lc khng truyn thng (chng hn nh lm cng vic bn thi gian lu di v chia s cng vic) v nhng cch tip cn khc nh hng n vic tinh gim lc lng lao ng cng l mt phn ca quy trnh hoch nh ngun nhn lc.
21

6. Cn nhc trong vic s dng ngn sch. Hoch nh ngun nhn lc phi lin kt chc ch vi ngun ngn sch phn phi cho i ng nhn vin, thm vo , v c bn ngn sch cho nhn vin phi da trn mt s nh gi xc thc cc yu cu v ngun nhn lc. Hin nhin, vic thu nhn cng phi tng xng vi t l tng trng ca ton b ngun ngn sch. C nhng thi k m i khi t chc khng kh nng chi tr cho vic thu nhn cng vi nhng k nng nht nh, bi v ngun lc ti chnh b gii hn. iu quan trng l b phn nhn lc phi lm vic cht ch vi b phn k ton v ti chnh trong sut qu trnh hoch nh. 7. Hp ng lao ng Mt hp ng lao ng c pht tho l mt s cn nhc cn thn trong cc quyt nh v b my nhn s. in hnh, hp ng lao ng lin quan n nhng iu khon iu chnh vic thuyn chuyn, vic ging chc, s sa thi, tha thun cho vic bt u cng vic v tin trnh thi hi. Thm vo , cc iu l trong hp ng lao ng lin quan n s thuyn chuyn v thng tin s chu nh hng bi nhiu pha v thc t nhng cng vic c th c tuyn dng t bn ngoi thay v thng tin t bn trong. Trong nhng cuc nh cng, vn nan gii trong cc hp ng l c nn cho cc nhn vin khng tham gia nh cng s dng trang thit b, my mc cc nh my tip tc qu trnh hot ng hay khng. 8. Thu thp v kim tra d liu Nu k hoch ang c thc hin c tnh cht lin tc v cht lng m bo th d liu cc c nhn v trnh k nng, chc danh, mc lng v b phn lm vic phi c thu thp mt cch c h thng, c qui trnh v d hiu. Ngy nay, cc phn mm my tnh c th gip ch c bit trong nhng t chc ln v trung bnh qun l d liu ca hng trm, thm ch l hng nghn nhn trong vic phn loi cc k nng v bc lng khc nhau. Cc loi biu v bng s hu ch trong vic hnh dung ra nhng chiu hng thay i th trng lao ng bn ngoi. Thm ch vi mt my tnh c nhn, mt my in vi nhiu chng trnh hu dng cho php cc doanh nghip d l nh nht cng c c mt s hoch nh ngun nhn lc v cng c sao chp v lu tr trng yu . Nhiu vn khc c th xut hin nu vic hoch nh ngun nhn lc cu th. Chng hn nh, vic hoch nh nn a vo tnh ton vic gim bt nhn vin trong tt c phng ban ca t chc v nn lin kt cht ch vi bt k mt h thng no v thuyn chuyn nhn s. Vic gim bt nhn vin c th c d tnh trc bi cc nh qun tr cp cao l do s suy gim doanh s bn hng hoc s pht trin t ng ha, k c vic s dng my tnh hoc rbot. Tuy nhin, c nhn nh l mt s qun l ti v sa thi nhn cng mt b phn trong t chc m nhng k nng ca h li l cn thit trong phm vi khc.
22

Thm vo , hoch nh ngun nhn lc c hiu qu th cn d bo mt cch cn thn v vic tiu hao nhn lc nhiu n v khc nhau. S tiu hao nhn lc l s ch ng ct gim nhn cng trong t chc thng qua vic v hu v thi vic. Nhiu d liu khng ch cung cp thng tin cho vic lp k hoch tuyn v thu mi m cn c th mang li mt vi thng tin mang tnh cht nhy cm nh tinh thn lm vic ca nhn vin chng hn. Nu t l thi vic trong mt b phn l cao th b phn qun l ngun nhn lc c th iu tra nguyn nhn. Mt khi nguyn nhn c phi by th s iu chnh c th c thc hin III. VAI TR CA PHNG NGUN NHN LC Phng ngun nhn lc ng vai tr chnh trong vic hoch nh ngun nhn lc. Mt nghin cu 468 cng ty nhn thy rng 97% trong s th b phn qun l nhn s chu trch nhim cho ton b hoc mt phn vic d on v hoch nh ngun nhn lc. Hn th na, trong 92% nhng cng ty c kho st, phng ngun nhn lc lin quan nhiu n k hoch chin lc ca cng ty. Nhng nhn nh trn l hon ton thch hp bi v b phn ny thng thng l trung tm cung cp thng tin v th trng lao ng, m hnh thay i trong t chc, tin thng v cu trc tin lng ca cng ty, tnh trng php lut. to ra s ng gp ti a cho hot ng ca cng ty, b phn nhn s phi thng xuyn c nhng sng kin sn sng phn ng li nhng s vic lin quan n vn hoch nh ngun nhn lc. R rng rng, hiu qu ca hoch nh ngun nhn lc l s n lc cng tc m c lin quan cht ch vi hoch nh chin lc ca t chc.

23

Chng 4 : TUYN DNG MC TIU CHNG - nh ngha quy trnh tuyn m v m t cc nhn t nh hng n n. - Xc nh cc phng php tuyn m v vai tr ca nhng nh qun tr. - nh ngha quy trnh tuyn chn v vai tr ca b phn ngun nhn lc v cc nh qun tr khc. - Gii thch ni dung ca tin cy v tnh hp l. M t nhng ngun thng tin chnh v cc ng vin. Nu nhng thun li v kh khn trong bi kim tra tuyn chn. Gii thch nhng cch thc phng vn khc nhau v xc nh ngi phng vn

nn lm g t dc hiu qu trong phng vn. - Gii thch ti sao t chc nn c chng trnh nh hng. - Cc c im ca mt chng trnh nh hng hiu qu. - Gii thch v quy trnh b tr nhn lc. I. TUYN M 1. Cc nhn t nh hng n tuyn m a. Cc nhn t ca t chc C nhiu nhn t gn lin vi t chc tc ng n s thnh cng ca chng trnh tuyn m, nhn t quan trng nht l danh ting ca cng ty trong lnh vc hot ng ca n. Mt cch tng qut, cng ty phi to ra mt hnh nh p v hnh nh ny s c tc ng trong vic thu ht lao ng c cht lng cao. Trong nhiu trng hp qung co tt v cc n lc quan h cng chng s mang li s thnh cng trong vic lm tng thm kin thc v cng ty trong cng ng v v vy n s tc ng mnh m n kt qu ca tuyn m. Nhng ch trch t cc c quan ngn lun v cng ty chng hn nh vic tr lng cao hoc thp cho ngi lao ng cng c tc ng mnh n qu trnh tuyn dng. Cc yu t v vn ha v mi trng ca t chc cng rt quan trng. V d nh nhiu ngi nghe v mt v tr trng trong cng ty t bn b hay cc mi quan h h hng trong cng ty bn cnh h cng nghe v nng lc lnh o yu km trong cng ty dn n s thiu cng nhn cho nhng c gng ca h, nhng li bnh lun ny c th lm nn lng nhng ng c vin tim nng. Chi ph l nhn t quan trng trong tuyn m. V d nh trong mt cng ty nh th khng tim lc v kinh t c th t chc nhng cuc phng vn nhng trng i hc hoc chi ph cho nhng chuyn i ca cc ng c vin xa. V th mi cng ty cn phi phn tch k lng quy trnh tuyn m ca mnh trong s tnh ton v chi ph c nhng phng php la chn thch hp.

24

b . Nhng nhn t t mi trng bn ngoi Cng vi cc nhn t trong t chc, mi trng bn ngoi cng c nh hng n s thnh cng ca tuyn m theo nhng cch khc nhau. Mt cch r rng, iu kin ca th trng lao ng nh hng n vic cung cp nhng ng c vin cht lng. Nu mt cng ty khng th tm thy nhng ng vin p ng cc k nng cn thit trong vng th cng ty cn phi c nhng chng trnh tm kim t cc vng ln cn hoc trn th gii. Thi ca x hi v nhng lao ng c th s lm nh hng n qu trnh thu ht cc ng vin. Nu cng vic khng th v, a v x hi thp th ngi xin vic s trnh xa n nu nh khng c chnh sch tin lng v cng hp dn. Trong mt vi ngnh kinh doanh, s lin kt c th iu chnh ngun cung ng ngi xin vic. V d, trong ngnh dt may chng hn cc ng vin tim nng thng c xem xt bi c hi ng tuyn dng. H xem xt cc ng vin trn c s kinh nghim lm vic, k nng cn thit v nhng yu cu khc t cc thnh vin ca hi ng. Chnh t p lc ny nh hng ti s lng cc ng vin tham gia tuyn dng. Cui cng, nhng lut nh ca chnh ph lin quan n s cn bng c hi vic lm cho ngi lao ng cng nh hng n tuyn m ca cc cng ty. c.Vai tr ca cc cp qun l Trch nhim ca vic tin hnh mt chng trnh tuyn m thng c giao ph cho phng nhn s. H c trch nhim thit k v thc hin mt qu trnh tuyn m. Trch nhim ny bao gm tm kim ngun ng vin, vit cc qung co tuyn m, lin h vi trng hc, thit lp quy trnh m bo cng bng c hi cho cc ng vin v kt hp chng trnh ny vi ngn sch tuyn m. Nhng nhng mc tiu ny c th s khng thc hin c nu khng c s hp tc ca nhng nh qun tr khc, nhng ngi c v tr tt nht c th d on nhu cu ngun nhn lc cho b phn ca h. H c th bit c nhng ngi no l cn thit cho cc v tr trng, cng vic h phi lm l g v nhng k nng cn thit thc hin chng. Ngoi ra h cn c th bit c nhng v tr no cn chiu m do thi vic hoc thng chc. C th, khi cc v tr trng xut hin, ngi gim st hoc nh qun l tin hnh lp mu tiu chun yu cu i vi v tr v thng qua s ph chun ca nhng qun tr vin cp cao hn. 2. Tuyn m bn trong i vi cc v tr cp cao th ngun ng vin sng gi nht c th c tm thy trong chnh cng ty . Theo quan im ny, hu ht cc cng ty khi tuyn ngi u tn dng ngun ng vin t bn trong. a. Phng php Tm kim ng vin c cht lng trong t chc l mc tiu chnh ca vic tuyn m ni b. C vi cch phn loi cc ng vin trong cch ph bin nht l da vo v tr cng vic, qu trnh thuyn chuyn hay cc k nng cn thit thc hin
25

cng vic. S nh gi ny thng c thc hin nhng cng ty ln tuyn m hay nh gi nhng nhn vin hin ti m c th ng c cho nhng v tr trng trong cng ty. Nim yt cng vic Cch thc thng thng tm kim cc ng vin cho cc v tr trng trong cng ty l nim yt ch lm cn trng tc l vic thng bo cng vic m cho tt c cc nhn vin hin ti. Nh qun tr ngun nhn lc thng bo v tr trn bng tin hoc thng tin trn tp ch ni b. Trong mt vi cng ty phng nhn s cng b danh sch cc v tr ang tuyn dng bng th tin tc hng thng. Nim yt cng vic m t v tr, ni chn, t l lng, bng cp v khuyn khch tt c cc ng c vin tham gia np n. Nh qun tr ph trch tuyn dng v i din ngun nhn lc nh gi cc ng vin v ra quyt nh la chn. Nhng nhn vin khng c la chn s nhn c nhng thng tin phn hi. Chu trnh phn hi ny minh ha rng h thng vn hnh m v i x cng bng qua gip cc ng vin b t chi thu hiu v lm th no ci thin trong tng lai. Hn na, nim yt cng vic c th gip nhng ngi c v thp nht trong cng ty c th nhn ra c kh nng thng tin trong cng vic. Vi nhng l do ny, ngy nay hu ht cc cng ty u s dng nim yt cng vic nh l cch thc tuyn dng ni b. Gii thiu nhn vin Mt cch khc tuyn m bn trong l vic gii thiu nhn vin t nhng ngi trong b phn khc. Vic truyn thng khng chnh gia nhng nh qun tr c th dn n vic tm ra c nhng ng c vin tt nht cho cc cng vic khc nhau. Trong trng hp ny, vic chuyn n c to nn bi mnh li cung cp c thit lp bi mt nhm nhng nhn vin cc b phn khc nhau. Nhng nhn vin ny n t bn ngoi t chc do n chnh l ngun ng vin ca rt nhiu t chc khc. Do li ko nhng nhn vin ny v vi cng ty nhng ngi gii thiu ny cng nhn c nhiu khon tin thng c bit l nhng ngi gii thiu c nhng k nng c bit. Cc hng cng ngh cao s dng cch thc tuyn dng ny v thng nhng khong tin ln cho ngi gii thiu. V d nh Hng Cambridge Technology Partners, Cambridge, Mass, tr t 1000$ n 5000$ cho nhng ngi gii thiu ph thuc vo ti nng khc thng ca nhng ngi c gii thiu. Mt vi cng ty nh United Parcel Service, a ra mc tin thng gii thiu cho nhng cng vic kh khn nh phn loi nhng thng hng trong m. Trong trng hp ny, tin thng cn c vo thi gian ngi lao ng li lm vic cho cng ty. Cc bng tm tt k nng Nhiu cng ty pht trin bng tm tt k nng trn my tnh cho mi nhn vin ca h. Thng tin c lit k bao gm trnh hc vn, qu trnh cng tc, thnh tch,
26

kinh nghim. Tt c c thng tin ny c qun l trong c s d liu v s dng nhn bit ngi lao ng vi nhng thuc tnh ring bit ca h. Khi v tr trng xy ra, h thng thng tin c th tm kim nhanh chng v to ra danh sch lit k nhng ng vin tim nng. b. Nhng thun li v kh khn ca tuyn m bn trong Thun li Khi s dng tuyn m ni b, v tr trng s c in khuyt bi mt ngi c bit v kh nng. Vic m nhim cng vic trong tng li v tr mi s c d bo tt hn l nhng ngi c tuyn t bn ngoi. Thm vo , nhng chng trnh hun luyn v nh hng tng qut s t i v t tn thi gian nhn vin mi thch nghi vi mi trng lm vic. c bit cc v tr cp cao, vic tuyn m bn ngoi s tn chi ph v kh khn v v l do ny tuyn m bn trong mang li hiu qu v chi ph. Thun li khc ca tuyn m ni b l ng vin nhn vin hin ti, nhng nhn vin giu k nng v hoi bo s t c kh nng ri b cng ty v tham gia nhiu hn cho cc hot ng pht trin nu h tin rng h c kh nng thng tin trong tng lai. Kh khn Trong mt vi trng hp, tht s khng th in khuyn mt v tr trng bng vic tuyn m ni b. Trong trng hp khc, c bit l cc cng ty nh, tuyn m ni b c th xy ra nhng khng thch hp. Nu lp y ch trng cho v tr ny c ngha l phi to ra mt ch trng cho v tr khc th nn tt nht l tuyn m trc tip l t bn ngoi. Hn na, tuyn m bn trong rt d gy ra mu thun ni b nu c hi thng tin khng n vi nhng ngi c nng lc khng r rng v khng c chp nhn bi cc thnh vin trong nhm. Mt cch r rng, s dng tuyn m ni b c th lm t chc tr nn chai l v mt i s linh hot nu tt c nh qun tr u c thng tin t bn trong. Thm ch trong cc t chc ln vic tuyn m ni b c th gy hi. Vic khng tm kim cc ti nng mi t bn ngoi cng ty c th tr nn tr tr khi va chm vi cc i th cnh tranh. Nhim v chnh trong vic thit lp nn cc chng trnh tuyn m l so snh mc hiu qu v cn bng gia tuyn m bn trong v bn ngoi. 3. Tuyn m bn ngoi Vic tm kim ngi xin vic c kh nng t bn ngoi t chc l mc ch kh khn m tuyn m phi thc hin. Thnh cng ca vic tuyn m bn ngoi ph thuc vo vic n tng ca chng trnh tuyn m i vi cc ng vin tim nng. V vy, tin trnh tuyn m t bn ngoi thng s dng phng php a dng Nh nhn vin trong t chc gii thiu c tho lun trn. Thm vo lin minh lao ng c th l ngun ch yu cung cp nhng ngi xin vic c k nng trong nhng ngh ring bit.
27

Tuy nhin, cng ty phi nm c nhiu nguyn tc ca hot ng tuyn m, thng xuyn lin lc vi cc trung tm vic lm hay a nhng ngi ph trch tuyn m n nhng ni nh trng hc tm kim nhng ng c vin sng gi. a. Qung co Qung co c th ko di ra khp c nc bng chin dch a truyn thng. Bt c hnh thc qung co tuyn dng no cng c mc ch l tm kim nhiu ngi xin vic c tim nng. Ngoi nhng ngi cn tm vic lm , nhng ngi ang c vic lm cng lt qua mu qung co xem liu n c thch hp khng. Thng thng hu ht cc qung co u xc nh r cht ca cng vic, yu cu k nng v mc lng. Tt c cc hnh thc qung co nn c chn lc mt cch cn thn vi mc tiu lu l lu li hnh nh cng ty trong tm tr khn gi. Trong mt cuc nghin cu 97% cng ty s dng qung co trn bo ch nh l mt cng c tuyn m. b. Cc trung tm vic lm Trong ngnh gio dc t trng trung hc cho n trng i hc u thit lp vn phng gii thiu vic lm tr gip tm vc cho nhng sinh vin tt nghip ca h. C quan tm kim vic lm gii thiu cc ngun khc nhau. Mt trung tm v gii thiu cc ng vin s tin c h vi cc cng ty thch hp nh gi su hn v la chn cui cng. Mt trung tm c th r sot mt cch hiu qu ch khi n hiu thu o v tr m n mun in khuyt. V vy iu quan trng l ngi s dng lao ng nn s th v chnh xc khi m t v tr v yu cu ca cng vic cho trung tm vic lm. c. Internet v e-mail Vic s dng Internet nh l mt cng c ca tuyn m ngy cng c nhiu cng ty s dng, bng cch ny cng ty s lit k danh sch cng vic cn tuyn ln Interet, theo cc ng vin c nhu cu s truy cp v tham gia ng c. V d, nhiu hng ni ting nh Cummins Engine, Citibank, McDonnell Douglas v Smith Barney ng cc mc qung co tm ngi trn mng ton cu v to nhng n xin vic bng th in t. Internet to ra thun li cho c ngi xin vic cng nh l nhng cng ty ang c nhu cu tuyn dng. Mt cng vic c th c thng bo vo mt thi im v ngay sau cc bn l lch ca ngi xin vic s xut hin cng ty bng ng E-mail hoc Fax. d. Sinh vin thc tp Nhng gim c tuyn dng, sinh vin v nhng sinh vin tt nghip i hc ng rng vic tn dng ngun sinh vin thc tp nh l ngun ng vin sng gi l mt trong nhng chin lc tuyn dng hiu qu nht. Sinh vin thc tp l nhng ngi vo cng ty ng dng nhng l thuyt vo thc t cng vic trc khi tt nghip i hc v trc h phi vt qua t tuyn m v tuyn chn sinh vin thc tp ca cng ty . Vic thc tp mang n cho sinh vin c hi c thm kinh nghim lm vic; h cng cung cp cho nh tuyn dng mt c hi tuyt vi nh gi chnh xc
28

hn kh nng v tim nng ca sinh vin. Mc d vy, vic thc tp i hi sinh vin tiu tn nhiu thi gian v cng sc thc hin cng vic v h cng phi lp k hoch cng vic v chu s gim st ca cp trn. e. ng vin t nguyn np n xin vic Tuyn dng thng l mt qu trnh linh hot v nng n. tm kim nhng ng c vin tt nht cho cng vic t chc phi n lc thc hin cc hot ng nhm thu ht h n vi cng ty. Thnh thong vn c nhng ng c vin xut sc n np n xin vic mc d cng ty khng c thng bo tuyn. Ni chung, ng vin t nguyn np n xin vic s khng ni r rng v tr m h mun ng c. Ch khi no cng ty c nhu cu v mt v tr no nu cc ng vin ny c iu kin thc hin cng vic th h s c gi n cng ty v tip tc thc hin nhng bc k tip trong quy trnh tuyn m. 4. Tuyn m nhm mc tiu Trong nhiu trng hp s dng phng php ny hiu qu hn nhng qung co chiu m qua bo thng thng. Xem h nh l mt nhm chuyn nghip v c nhn chi ph tm kim hn l vic bo m kt qu. Cc cng ty tm kim nhn c y dch v ph khi c s b tr thnh cng. Trong trng hp ny, ngi s dng lao ng, khng phi cc ng vin phi tr ph cho cc dch v ny. Mt s lng ng k cc nh lnh o cng ty c tuyn dng bng cch ny. Tin trnh tm kim bao gm mt vi bc. Hu ht cc cng ty tm kim bng cch trch ra nhng h s c tm kim t trc. Mt vi cng ty c mt h thng d liu sng c. Cc nh chiu m qun tr cng tm kim ngun c xut bn, chng hn nh cc tp ch kinh doanh xut bane nh k v cc danh b ca cc cu sinh vin cc trng danh ting. Thm vo h, h gi in n cc t chc, c gng thu thp thng tin v cc nh qun tr, nhng ngi thch hp vi h s m h tm kim. H c th c gng thu thp tn, v tr v nhim v ca cc nh qun tr t th k ca h, thnh thong h t gii thiu h l k gi ca mt nh xut bn kinh doanh hoc l ngi chu trch nhim bin son cho danh b ngnh. Cui cng, nh chiu m in thoi nhng ngi tim nng v c gng thu ht h vo cng vic. a. Chiu m t trng i hc Chiu m t trng i hc c s dng rng ri cc cng ty quy m ln v va c nhu cu v nhn vin c o to c bn. Chiu m t trng i hc c th rt hiu qu cho t chc v nhiu ng vin gii c th c phng vn trong thi gian ngn cng mt a im. Hn na, n to s thun tin bi v cc trng i hc to s h tr c v ni chn v hnh chnh. Chiu m trng i hc c chi ph trung bnh .

29

Hn ch ca chiu m trng i hc l cc ng vin sng sng lm vic ngay sau mt thi gian no trong nm. Hn ch khc bao gm vic thiu kinh nghim v cc k vng cn c. b. Chiu m cc nhn vin ln tui Cc nhn vin ln tui thng c cp nh l gii php cho s thiu ht lao ng. H c s thch lm vic khc nhau, mt vi ngi mun cng vic thng xuyn, mt vi ngi mun lm vic bn thi gian trnh cho h bn rn. Mt vi cng ty xem nhng nhn vin ln tui l c gi tr bi v nhng k nng ca h, lch trnh lm vic linh hot, t vng mt, trung thnh v kh nng gim st nhng ngi tr tui. c. Chiu m ngi khim khuyt Nu ngi khim khuyt khng gy tr ngi cho kh nng thc hin cc chc nng nn tng ca cng vic, ngi s dng lao ng s khng phn bit i x vi nhng ngi ny. II. TUYN CHN 1. Quyt nh tiu chun la chn Nhng tiu chun c s dng tuyn chn cn c la chn mt cch cn thn m bo vic d on chnh xc thnh cng ca ng vin trong cng vic. V chng cn phi p ng mt s yu cu chung nh: chng phi ng tin cy v c nhng kh nng hon thnh cng vic. H thng la chn nhn s ca t chc nn s dng cc tiu chun tin cy v hiu lc v cc c im ca ng vin ra quyt nh tuyn dng chnh xc. tin cy lin quan n tnh nht qun trong o lng. Nu cng mt ngi lm trc nghim c im s cao trong tun ny nhng thp trong tun k tip th bi trc nghim khng c tn tin cy. Tnh hiu lc ch ra s chnh xc ca im s trc nghim trong vic xc nh ng vin s tr thnh nhng nhn vin gii. R rng tin cy v tnh hiu lc lin quan cht ch vi nhau. Nu mt cch thc tuyn chn khng c tin cy cao, tc im s ca mt c nhn c mc thay i cao vo nhng thi im khc nhau th khng th t tnh hiu lc cao. Mc d, hai khi nim ny p dng cho tt c cc cch thc la chn nhng ngha ca n th hin r rng nht trong bi kim tra. Mc tin cy thng c o lng bng mt trong ba cch sau: Tip cn lp li hay trc nghim-ti trc nghim tc l cch thc cho mt c nhn no thc hin bi kim tra hai ln v so snh kt qu. Phng php lun phin hnh thc tc l cch cho lm cng mt bi kim tra nhng vi hai hnh thc khc nhau. Th tc chia na trong mt bi trc nghim c chia lm hai phn.
30

Vi mi phng php, vic xem xt tin cy ca mi cch thc la chn da trn im tng quan gia hai b im s. Cc phng php khng mang li hiu qu mt cch r rng. Mc d, theo nghin cu th c ba phng php nh vy nhng trong thc t ngi ta thng s dng chng cho v pha trn vi nhau, trong mt tnh hung c th h c th s dng kt hp cc phng php mt cch hiu qu nht. Hiu lc lin quan n tiu chun: trong vic xem xt hiu lc lin quan n tiu chun ca trc nghim, cc chuyn gia ngun nhn lc xc nh liu rng im s trc nghim c lin quan n cc bin s tiu chun quan trng hay khng. Bin s tiu chun n gin l bt k kha cnh no ca hnh vi c nhn m chuyn gia ngun nhn lc c gng d on, chng hn nh thnh tch cng vic, s vng mt hoc tc thay th. Thng th bin s tiu chun o lng thnh tch cng vic. Vic s dng trc nghim trong la chn nhn s, chng ta ang kt lun rng nhng ng vin t im s trong cch thc c bit ca trc nghim s l nhng ngi thc hin tt hn nhng ai t im trong mt vi cch khc. Hiu lc lin quan n tiu chun trc tip ca trc nghim th hin tnh thch hp ca cc kt lun . thc hin nghin cu lin quan n tiu chun, bc u tin l phi phn tch cng vic. Thng tin v bn cht ca cng vic gip cc chuyn gia ngun nhn lc chn la mt hoc nhiu trc nghim c kh nng d bo thnh tch cng vic. Thng tin phn tch cng vic cng c s dng xy dng tiu chun o lng thnh tch cng vic. Tiu chun o lng c th l thang im nh gi thnh tch c in bi ngi gim st hoc cc tiu chun khch quan v s lng v cht lng ca sn phm c to ra bi cc c nhn. Nghin cu hiu lc sau c tin hnh xc nh trc nghim c lin quan n tiu chun thnh tch cng vic nh mong i hay khng. Hiu lc lin quan n tiu chun thng c xem l cch tt nht ch ra rng trc nghim la chn c lin quan n cng vic. Hiu lc lin quan n tiu chun thng c th hin di dng h s tng quan. H s 1.00 ni ln s tng quan hon ho gia cc kt qu kim tra v tiu chun cng vic; h s 0 cho bit khng c s tng quan. Trong thc t h s tng quan ca mt bi trc nghim him khi vt qu 0.50. Hiu lc ni dung xem xt liu trc nghim c i din cho mt vi phm vi cu trc hay khng. Hiu lc ni dung c thc hin thch hp nht khi cu trc c nh gi bao gm cc hnh vi quan st c d dng. Xc nh hiu lc ni dung ca trc nghim chnh l tin trnh phn on bt u vi phn tch cng vic. Cu thnh ca trc nghim c nh gi da trn mc lin quan n kin thc v k nng cn thit thc hin nhng phn vic c th. Hiu lc ni dung ca trc nghim sau c thm nh bi cc chuyn gia quen thuc vi cng vic. Cch tip cn ny s dng cc chuyn gia nh gi cc tiu ch ca trc nghim xem liu mi
31

thnh t c i din cho cc kha cnh cn thit ca cng mt lnh vc. Cc nh gi ny to ra t l hiu lc ni dung cho mi tiu ch. iu ny cho php cc chuyn gia ngun nhn lc so snh hiu lc ni dung ca mt tiu ch ca trc nghim vi nhng tiu ch khc v loi b nhng tiu ch km. Trung bnh ca t l hiu lc ni dung ca tt c cc tiu ch to ra hiu lc ni dung cho c trc nghim. Ch s ny c th c s dng so snh mt vi trc nghim c ngh xc nh trc nghim lin quan chc ch n lnh vc thnh tch ca cng vic c giao. iu quan trng nn nh rng phn tch cng vic l cha kha i vi hiu lc ni dung. Thm vo , hiu lc ni dung ca cc cu thnh trc nghim phi c xc nh bi cc chuyn gia, nhng ngi am hiu v cng vic. Hiu lc ni dung xem xt liu trc nghim c nh gi y cc c im cn phi nh gi hay khng. N o lng phm vi m cc cu thnh trc nghim phn nh cc kha cnh then cht ca thnh tch cng vic. Hiu lc ni dung gip cc chuyn gia ngun nhn lc xc nh liu cc kt lun da trn im trc nghim v thnh tch c th c tng lai ca ng vin c m bo hay khng v quyt nh (tuyn dng hay khng) c th t c nh l kt qu ca cc kt lun ny. Hiu lc cu trc cp n nhng c im mang tnh tru tng ca ngi xin vic. V d, ngn hng cn tuyn nhn vin thu ngn hay chuyn gia hun luyn th ngn hng cn tin hn lm bi trc nghim kim tra "mc nng khiu". "Nng khiu" r rng khng th hin qua nhng tiu chun c th m n chnh l khi nim gii thch cho mt nhm cc hnh vi. chng minh mt bi kim tra c hiu lc cu trc, ngn hng nn xem xt rng (1) bi kim tra c tm ra c nt c trng ca cc ng vin khng (2) V nhng nt c trng c mang li s thnh cng trong cng vic hay khng. Trong mt bi trc nghim nh gi nu hi t c ba loi hiu lc ny s mang li kt qu tuyn chn tt. Vic nghin cu cn thn cc loi hiu lc ny khng ch gip cng ty tha mn c cc lut l m cn ci thin c hiu qu kinh doanh. 2. Ngun thng tin v cc ng vin Tu thuc vo vic s dng cc phng php tuyn dng, mt t chc c th c thng tin ca cc ng c vin t nhiu ngun khc nhau. V d, mt nhn vin c th ni rng: "Ti hiu bn ang ni chuyn v Marca Y ca cng ty ABC, c y thc s lm tt nhng cng vic ny". Nhng ngun thng tin chnh v ng vin thng c ly t: n xin vic, phng vn, su tra l lch, khm sc kho, v/hoc trc nghim. Phn ny tho lun v cc mu n xin vic, su tra l lch v khm sc kho. Trong phn sau, chng ta s xem xt vic trc nghim tuyn chn v phng vn tuyn chn. a. Mu n xin vic Cc mu n xin vic l mt trang hay mt tp nh vi nhng khong trng ngi xin vic in vo. Mc ch ca n l cung cp cho t chc mt s thng tin
32

c bn nn tng v cc ng c vin nh: trnh hc vn, kinh nghim cng vic, tin lng trc v mt s cc thng tin tng t . S yu l lch c th l v bc ca ng vin, nhng mu n xin vic c li th l a ra nhng yu cu r rng iu ny cho php nh qun tr c th d dng tm kim thng tin ca cc ng vin. Cc nghin cu ch ra rng cc d liu nn tng nh trnh hc vn, kinh nghim lm vic c nh hng ln n vic thc hin cng vic ca ngi lao ng. Hu ht cc t chc s dng mu n xin vic r sot s b cc ng vin khng p ng yu cu ti thiu ca cng vic da trn gio dc v kinh nghim v n thc s t c hiu lc tt c nhng ngnh ngh khc nhau t bn hng cho n bc s qun y. Cc cu hi c hi trn cc mu xin vic hay bt k cch thc tuyn chn no nn c r rng trong mi lin h vi cng vic. Cc vn bn php lut cm hoc hn ch nhng cu hi lin quan n chng tc, mu da, tn gio, quc tch, tui tc, tnh trng hn nhn v tnh trng sc kho. Cu hi v mi quan h v chng, vic chm sc con nh, gii ng qun s, hin ang l thnh vin ca t chc no, vic mang thai v tnh trng v nh cng thng b cm hoc b gii hn. V d minh ha, bang Washington, quy nh cm hoc hn ch khai thc mt s thng tin nh: - C th s khng iu tra v chng tc, mu da, mu tc, mu mt... Khng u tin cho nhng ngi di 40 tui. Khng yu cu ng vin xut trnh nh. Khng yu cu v chiu cao v cn nng, tr khi ngi ch c th ch ra c

nu cng nhn thiu nhng tiu chun s khng th lm vic. - Khng nht thit phi hi v ngun gc t tin, ni sinh, hoc ting m nhng c th i hi v kh nng c, vit v ni ting nc ngoi ca ng vin nu cng vic cn thit. - Khng hi ng vin c phi l ngi thnh th hay khng, nhng c th hi qu qun. - Khng iu tra, thm vn v ngun gc tn gio v vic theo o ca ng vin. - Khng iu tra v chng/v, ngh nghip hoc lng ca chng/v, con ci, s chm sc con ci nhng c th hi v kh nng sp xp lch lm vic ca ng vin. - Khng iu tra v hnh thc hoc iu kin ca vic gii ng trong qun i nhng c th iu tra v qu trnh hun luyn hoc kinh nghim lm vic trong qun i ca US. - Khng iu tra v tnh trng sc khe nhng c th iu tra v s khuyt tt hoc nhng vn v sc khe m c th nh hng n vic lm hoc v tr trong cng vic. Nhng nguyn tc bt buc ny gy ra s kh x cho nhiu t chc. Trong khi nh nc cm khai thc nhng thng tin nh trn nhng o lut li yu cu cc t
33

chc phi lp bo co thng nin v tnh hnh v lc lng ang lm vic trong t chc v gii tnh, chng tc. b. Su tra l lch Su tra l lch bao gm cc lin h gia t chc vi nhng nh qun tr trc y ca cc ng vin tc l nhng ngi c kh nng cung cp thng tin v cc ng vin. Cng vic ny nhm vo hai mc ch: th nht l xc minh nhng g ng vin ni vi t chc v h s l ngi a ra cc thng tin hu ch cho vic a ra cc quyt nh tuyn dng. T chc thng thc hin vic su tra l lch thng qua in thoi, qua trao i qua th t v mt s t trng hp l n trc tip kim tra. Hu ht cc nh tuyn dng u thc hin s su tra l lch . Mt nghin cu cho thy rng 96% cc cng ty kim tra v thi gian lm vic ti cng ty gn y nht, l do ri b cng vic v 90% kim tra v lng v v tr trong cng vic gn y nht , 75% kim tra v nhng chuyn mn ngi xin vic k khai. Tuy nhin nhiu c quan nhn thy rng tht qu kh thu c nhng thng tin v ng vin ng sau nhng s liu n gin. L do chnh y l nhng ng vin c th kin nhng ng ch trc y ca mnh nu h cung cp thng tin qu chi tit cho t chc tuyn dng hay h c th loan tin cho bo ch v nhng b mt cng ty m h bit nu cng ty ni xu h vi t chc tuyn dng. Mc d, lut l c nhng quy nh trong vic chia s d liu ng v nhn vin gia cc t chc, lc ny nhn vin s phi tn chi ph cao cho vic kin tng khi cung ty cung cp nhng thng tin ng nhng bt li cho h trong vic tuyn dng mi. c.Kim tra sc kho Kim tra sc kho c th c s dng u tin trong mt s cng vic, yu cu i vi bng kim tra sc kho l m bo kim tra c kh thc hin c mt s cng vic c chc nng c bit. Mt cng vic i hi c iu kin v sc kho khc nhau. Tuy nhin, tt c nhng ngi tham gia vo nhng v tr ging nhau th phi lm nhng bi kim tra ging nhau . Theo ADA, bi kim tra v th cht tr thnh mt cng c b nhim hu ch trong vic tuyn dng hn l mt hnh thc tng trng . 3. Trc nghim tuyn chn Trc nghim tuyn chn thng c thc hin trc phng vn tuyn chn. Nh qun tr c th s dng kt qu ca trc nghim nh gi ng vin v kh nng, kinh nghim v s say m ca h trong cng vic. Vic kim tra thc s l bc d gy tranh lun nht trong qu trnh tuyn chn. Nhng nhn vin chuyn nghip gii thch v qun l nhng bi trc nghim, hun luyn i ng ngun nhn lc s dng bi trc nghim. Tt c nhng ngi thc hin trc nghim c cng chung hng dn, vi cng thi gian thc hin, v tin hnh trc nghim cng iu kin v nh sng, ting n v
34

nhit . Bi v trc nghim l chun ha, chng cung cp thng tin v ng vin v c dng so snh vi tt c nhng ng vin khc. Cc hnh thc trc nghim Trong quy trnh tuyn chn ngi ta thng s dng mt trong mt vi loi trc nghim sau: Trc nghim thnh tch hoc kin thc: trong loi hnh trc nghim ny, mt lot cc k nng v thng tin c th c o lng. Mt bi trc nghim nhn vin vn phng c th bao gm: nh vn hoc c cc bi lun hay tnh ton vi nhng con s. Trc nghim nng khiu hay kh nng tim n: S khc bit ca loi hnh trc nghim ny l c th nh gi c kh nng tng lai ca ng vin hn l nhng kh nng hin ti trong cng vic. Thng thng bi trc nghim loi ny bao gm vic o lng tr nh, nhn thc vn , nhn bit v nhng con s v kh nng vn ng. Trc nghim tnh thng minh: trong trc nghim ny thng c nhng cu hi lin quan n nhng con s, t ng, s logic hay mi quan h gia cc hin tng. Trc nghim c tnh: mc ch cu trc nghim ny l phi gi ra cc cu tr li t m t v thi , hnh vi, s thch. "S thn thin", "s t tin", "s thuyt phc" l nhng bin c th o lng c trong loi hnh trc nghim ny. Trc nghim s thch: loi hnh trc nghim ny s cho nh qun tr bit c nhng iu thch v khng thch ca ng vin. Trc nghim y hc: trong mt s trng hp c bit nh gi cc phm cht sinh l ca ng vin chng ta c th dng cc trc nghim y hc pht hin cc bnh x hi nh HIV Hin nay cc trc nghim ny thng su phn tch cc mu nc tiu, phn tch cc mu mu 4. Phng vn tuyn chn Phng vn c th c s dng mt vi bc trong quy trnh tuyn chn. Trc khi din ra phng vn, thng thng c mt cuc tho lun gia nhng nhng ngi tuyn chn, cuc tho lun ny thng ko di t 5 n 10 pht v ni dung ca cuc tho lun thng tp trung vo tiu chun c bn ca nhng ngi xin vic ph hp cho cng vic, vi mc tiu l sn lc ra nhng ng vin khng t cht lng. Bc cui cng trong quy trnh ny l mt cuc phng vn la chn ra ng vin cho v tr cng vic ang tuyn. Gia hai bc ny thng thng c mt hoc mt vi cuc phng vn chi tit c thc hin bi b phn ngun nhn lc, ngi gim st, ngi ng u b phn ang tuyn dng v mt vi thnh vin khc. Phng vn l c hi cho nhng nh qun tr thu thp nhng thng tin cn thiu st t nhng n xin vic v nhng bi kim tra. Mc d phng vn c th l phn mc tiu t nht ca qu trnh nhng ni chung chng dng nh c gi tr nht. Nhng cuc phng vn cng c tc ng ln i vi ngi xin vic, gp phn to nn nhng quan im ca ng vin v cng ty v thi i vi cng vic.
35

a. Nhng cch thc phng vn Cuc phng vn xin vic da trn mt trong ba cch thc phng vn nn tng sau: phng vn trc tip, phng vn thng qua bng cu hi v phng vn nhm ng vin. Tuy nhin, nhng cch thc phng vn ny c s dng kt hp chng hn nh phng vn trc tip i cng vi bng danh mc ca bng cu hi trong cuc phng vn. Cch thc chung nht l phng vn trc tip, trong ng vin gp ring ngi phng vn. Thng th nhng ng vin c tiu chun tt s vt qua mt lot cuc phng vn, u tin l vi mt thnh vin ca phng qun l nhn s, sau l ngi ng u b phn ang tuyn dng nhn s v cui cng c l l ngi gim. Thng thng nhng cuc phng vn trc tip c ghi li bng video, thng qua nhng cuc on vn video ny ngi qun l c th xem li cuc phng vn nh li hoc tm kim nhng thng tin mi. Nhng bt li bao gm s phn ng ca nhng ngi phng vn khi ghi bng hoc l gp s c v cng ngh. Trong cuc phng vn c tr gip bi my vi tnh c gi l s phng vn my mc ho. Ngi xin vic c a cho mt lot nhng cu hi trn mn hnh video v tr li bng cch nhn phm thch hp trn bn phm. Loi phng vn ny nhanh hn l phng vn trc tip v tin cy cao hn. Tuy nhin, phng vn ny khng nhn bit c nhng phn ng v cm xc ca ng vin. Nhng n c trin vng tr thnh mt cng c hu ch trong qu trnh tuyn chn bi s nhy bn v s lng ln ng vin c phng vn xin vic. Trong phng vn hi ng, mt ng vin gp mt nhm gim kho gm hai hay nhiu i din ca t chc. Mt trong s nhng ngi i din c th ng vai tr l ch ta ca cuc phng vn, nhng mi ngi i din ca t chc u tham gia hi v tranh lun. Trong phng vn nhm, mt s ng vin c phng vn vo cng mt lc. H c php tho lun nhng vn lin quan n cng vic vi nhau cng lc mt hoc nhiu quan st vin nh gi nhng biu hin ca h. Loi phng vn ny thng c dng trong vic tuyn chn nhng ngi qun l; n cng c th c s dng vi nhng nhn vin hin ti nh gi tim nng ca h trong vai tr gim st. b. Nhng k thut phng vn Ba loi phng vn trn thch hp vi nhng k thut phng vn khc nhau. Chung nht l phng vn theo cu trc, phng vn da trn hnh vi, phng vn khng trc tip v phng vn theo tnh hung . Trong cuc phng vn theo mu hoc theo cu trc, ngi phng vn chun b mt danh sch nhng cu hi chun hi tt c nhng ngi xin vic. N chc chn rng khng c bt k cu hi quan trng no b b st v n m bo rng tt c nhng ngi xin vic c i x nh nhau. Cc nghin cu ch ra rng phng vn cu trc c tin cy v hiu lc cao nht. Trong phng vn cu trc, cc cu hi c hoch
36

nh trc v c hi cho mi ng vin theo cng cch thc. S khc bit duy nht gia cc phng vn vi cc ng vin khc nhau c th l vic thm d, hoc cc cu hi tip theo, nu ng vin khng tr li cu hi mt cch y . 5. Quyt nh tuyn chn Khi tt c cc ng c vin c kim tra v phng vn, t chc s tin hnh chn ng vin xut sc nht, quyt nh cui cng da vo ngi gim st hay ngi ng u ban, nhng ngi m s chn mt ng vin tiu chun nht cho cng vic. Phng nhn s thng xuyn ph duyt tin lng v phc li m bo tnh c nh phm vi tr lng trong c cng ty. Nhng cng vic tip theo c th c thc hin bi ngi gim st hay ngi qun l, nhng trong nhng cng ty ln n thng xuyn c x l bi b phn nhn s. ng c vin s c gi cho bui phng vn cui cng. Trong thi gian ny, lng v phc li c nh trc mt cch t m, v sau nhn vin s c b sung thm nhng iu kin no phi p ng khi h vt qua cuc kim tra sc khe. Thi gian bt u c tnh v nu ng c vin cn thi gian suy ngh v vic c chp nhn lm vic ti t chc hay khng, lc , mt cuc hn s c b tr cng ty thng bo v vic cng nhn hay loi b. Nhng kha cnh ca v tr nh tin lng v phc li cn phi c bn lun trc trong mt gii hn chung nht ng c vin khng ngc nhin vi bn tng chi tit. Nhng li ha ho huyn ca ngi i din cng ty cn phi trnh, iu ny c th dn n vic mt uy tn hay kin tng sau ny. Khi tm c ngi lp v tr lm vic hp l th b phn nhn s khng nn qun nhng ngi xin vic khng trng tuyn. Tt c nhng ngi tham gia vo kim tra hoc phng vn cn nhanh chng c thng bo quyt nh ca cng ty v nhng ngi i xa hn trong qu trnh tuyn dng cn nhn c nhng bc th c nhn. S cn nhc cho nhng ngi ny l quan trng cho danh ting ca t chc. Hn na, nhng ngi gn trng tuyn c th l nhng ng c vin cho cc v tr trong tng lai. Thnh cng ca quyt nh tuyn chn ph thuc vo tt c cc bc trc : vic t k hoch ban u, vic tuyn m cc ng c vin c tiu chun v cc phng php tuyn chn c dng tm thy ng c vin tt nht cho cng vic. Ch khi ch cn thn n cc giai on ny th t chc mi c th m bo c vic tm kim nhng ngi c nng lc. III. B TR NHN LC 1. nh hng Trong nhng ngy u tin i lm, phn ln ngi lao ng gp phi kh khn khi tip xc vi mi trng mi. Khung cnh mi, ng nghip mi, qui trnh cng vic mi, iu ny thm ch c th lm nhng ngi lao ng tho vic v im tnh nht cng cm thy lo u v bp bnh. V th, hu ht cc t chc a ra vi chng trnh

37

nh hng ngh nghip, tc l chng trnh dnh gip nhng ngi lao ng mi quen thuc vi cng ty v to ra mt khi u c li cho cng vic. Ngay c vi t chc khng c chng trnh nh hng chnh thc, nhng ngi qun l v ng nghip cng nhit tnh gip nhng ngi mi nhanh chng thch nghi vi mi trng mi. V d, h c th ch cho nhn vin mi ni lm vic ca anh hay c ta, v tr nh v sinh v nh n, c khi l v tr thang my v dn ngi mi do quanh khu vc lm vic. Nhng ngi khc s t thi thng cm lm cho ngi mi cm thy c cho n. S hu ch ca cc chng trnh nh hng ph thuc vo tnh chuyn nghip ca chng trnh v s nhanh nhn nm bt chng trnh ca ngi lao ng. Khng c k hoch v khng c s chung sc ca nhng nhn vin c s gy ra nhng tht bi ca chng trnh. Trng hp ca mt ngi lao ng mi b nhng nhn vin c giao vic qut dn nh kho ba ln mt ngy hoc ngi lao ng mi b sai vt bi ngi lao ng khc hoc quy ri vi nhng li mng nhic v l hoc nhng tr a c . Nhng hnh vi ny c gi l bt nt. Bt nt gy thng tn n tinh thn ngi mi v ngn nhn vin mi v n v c c khi u tt. 2. c im ca chng trnh nh hng Quy trnh nh hng ngh nghip cho nhn cng mi thng bao gm gii thiu nhng trang thit b ca t chc. Chng trnh nh hng ton din hn c th a ra thng tin v thng l, li ch ca ngi lao ng, dch v, lut lao ng, lut an ton lao ng, gii thiu t chc ca cng ty v qu trnh hot ng, sn phm hoc dch v ca cng ty v lch s cng ty. Tm lc chng trnh nh hng ton din ca Tp on bo him Erie c trnh by v d 4.3. Mt chng trnh nh hng c th ch din ra trong vi gi hoc c th m rng ra vi tun. Thng tin c th c a thng qua bui phng vn, hp nhm v tho lun, sch hng dn, bng video, i do quanh hoc kp hp vi cc phng php khc. Rt nhiu chng trnh bao gm nhng phng vn tip tc cui ba hoc su thng lm vic quyt nh nhn vin mi c th lm mt mnh cha. Mt vi vn tim n lin quan ti qu trnh nh hng cho nhn vin mi v d nhng rc ri xy ra khi a qu nhiu hoc qu t thng tin trong mt chng trnh nh hng. Nu qu nhiu thng tin c a cho nhn vin trong mt lc, h c th cm thy b p lc v c th khng th nh ni. V vy ngi thit k chng trnh nh hng nn ch nhiu ti nhng vn c cung cp bi hc, cch sp xp nhng vn khc nhau trong chng trnh v lm th no nhn vin mi tip thu c thng tin. To nhng c hi hi v bn lun l mt cch hiu qu thu hiu cm nhn ca nhn vin mi. Gim st vin trc tip ca nhn vin mi cng ng mt vai tr quan trng trong qu trnh nh hng. u tin, gim st vin phi hp tc trong vic min cho nhn
38

cng mi lm vic tip cn chng trnh nh hng. Ti thiu, gim st vin cng nn c s gii thiu nhn vin mi vi ng nghip v c hoc anh y nhn nhim v. L tng hn, gim st vin lm vic cht ch vi gi thit k nn chng trnh nh hng, nh cng ty Bo Him Nhn Th Metropolitan, nhn vin, gim st vin v qun l t tt c cc phng ban kinh doanh hp tc to nn mt chng trnh, bao gm mt sri bng video.

39

Chng 5 : O TO V PHT TRIN MC TIU CHNG - nh ngha o to ngun nhn lc. - Nu s lc nhng bc lin quan n vic xc nh nhu cu ca t chc cho chng trnh o to. - M t nhng iu cn lu trong vic la chn c nhn cho chng trnh o to. - Nu nhng thun li v kh khn gn vi nhng phng php o to c bit. - Nu nhng nguyn tc c bn cho vic o to c hiu qu. - M t vai tr ca gim c v nhng nh qun l khc trong s pht trin ca trng trnh o to ngun nhn lc. I. CC KHI NIM o to: gip nhn vin thc hin cng vic hin ti tt hn. Pht trin: chun b nhn vin cho tng lai. N ch trng vo vic hc tp v pht trin c nhn. II. QUY TRNH O TO Mt quy trnh o to bao gm 7 bc chnh nh trnh by s 5.1. Thng thng, mt chng trnh o to hon chnh phi thc hin theo th t v y cc bc trn nhng trong thc t nhiu bc ph thuc ln nhau v do trong mt vi trng hp mt vi bc c th c thc hin cng lc. 1. Xc nh nhu cu vic o to 2. Chuyn i nhu cu sang mc tiu o to 3. La chn ngi c o to 4. 5. 6. 7. Xc nh chng trnh o to v la chn phng php o to Xc nh ngn sch Chn lc v o to gio vin Thit lp quy trnh nh gi

1. Xc nh nhu cu cho vic o to Bc chnh u tin ca vic pht trin chng trnh o to l xc nh nhu cu o to. Nu khng c s phn tch k lng v s cn thit phi tin hnh o to hay khng th c kh nng khng hiu qu v lng ph tin bc. Hn na, o to khng thch hp cng c th gy nn thi tiu cc ngi c o to v lm gim thiu nhng mong mun c tham gia vo cc chng trnh o to trong tng lai. Cn phi xc nh nhu cu loi tr nhng chng trnh o to khng thch hp, nhn bit nhng nhu cu o to thch hp cn cha c p ng v xc nh mc tiu o to cho cc chng trnh c vch ra. Cc nh qun tr v nhn vin nn nhn bit nhu cu o to ca mnh. V d nh s phn nn qu nhiu t khch hng v cht lng ca dch v cng l mt cch c th nhn ra s bo ng trong nhu cu
40

o to. Tng t th t l cng nhn b vic cao cng ch ra c nhu cu cn c o to v k nng lnh o ca nhng ngi gim st. Hoc l nhng li sai qu ln ca ngi lao ng cng cho thy nhu cu o to v cc k nng c bn. gii quyt vn ny th 42% cng ty thit k cc chng trnh o to nhng k nng c bn cho ngi lao ng. Phn ln nhng chng trnh o to ny c tm thy nhng cng ty ln. Trong 50% cng ty sn xut thc hin kiu o to ny v 51% nhng t chc ca nh nc. Trong t chc, nh qun l s phn tch nhu cu o to thng qua (1) nhu cu o to ca t chc (2) nhu cu o to do cng vic yu cu (3) nhu cu o to do k nng hin ti ca ngi lao ng khng p ng. a. Nhu cu o to xut pht t t chc nh gi nhu cu o to mc t chc i hi s nh gi rng ln v hiu qu ca ton b t chc. V d: doanh nghip thit k li cng vic cng c th dn n nhu cu o to, doanh nghip c th thay i cc quy trnh m bo sc khe v an ton lao ng cng c th dn n o to. K hoch nhn s ch ra khi no doanh nghip cn ti cc chng trnh o to m bo cc nhu cu tng lai ca doanh nghip v nhn lc. b. Nhu cu cng vic Phn tch cng vic s xc nh cc k nng v hnh vi cn thit cho nhn vin thc hin tt cng vic. Phn tch cng vic ch trng xem nhn vin lm g thc hin cng vic tt. Khi xc nh c nhng nhim v hoc phn vic m qua o to cn t c, bc k tip l tin hnh phn tch mi phn vic. Mc ch ca bc ny l kim tra li phn vic c quan trng v c nn c o to hay khng v pht trin nhng thng tin thm v kin thc cng vic v nhng th tc nn dy. Ngi o to s cn cc chuyn gia v cc vn chnh chng hn nh ngi gim st v nhng nhn vin c thnh tch cao thu thp nhng thng tin ny. c. Nhu cu c nhn Loi phn tch ny ch trng n cc nng lc v c tnh c nhn ca nhn vin, c s dng xc nh ai l ngi cn thit c o to v nhng k nng, kin thc cn thit c lnh hi hay ch trng trong qu trnh o to. Cc chng trnh o to ch nn ch trng n cc i tng tht s cn o to. Phn tch nhn vin i hi phi nh gi ng kh nng ca c nhn v k nng ngh nghip ca nhn vin. 2. Chuyn i nhu cu sang mc tiu o to Bc tip theo l chuyn nhu cu c xc nh bi vic phn tch t chc, c nhn v cng vic thnh cc mc tiu o lng c. Cc mc tiu ny c s dng thit k nn cc kha hc c th.
41

Mt cch l tng, cc chng trnh o to nn bao gm cc ch nh k nng c th, s lng ngi c o to v h n t nhng phng ban no, thi k no th nn o to. 3. Chn lc nhng ngi c o to Vic chn lc nhng c nhn cho vic o to l vic quyt nh rt quan trng cho c t chc v ngi lao ng. T nhng vin cnh ca t chc, nu cung cp mt chng trnh o to ng vi i tng cn c o to th c th to nn v duy tr mt chng trnh o to tt. Thc hin chng trnh o to khng ng vi nhng i tng c th th th tt nhin s gy ra lng ph. Vic b qua nhng c nhn nhiu trin vng cng ng ngha vi vic tut mt c hi c c nhng nhn vin tt cho cng ty. Nhng c nhn th hng cc chng trnh o to c kh nng nhn c lng cao hn, c tn nhim hn v c hi thng chc cao hn. Nhng ngi khng c chn c th chu ng s mt kh nng nh hng n ngi khc v c t nht bn l do quan trng trong vic la chn ngi c hun luyn. 1. Qui tc ca t chc hoc cc lut l khc. 2. Nhu cu ca cng nhn v ng c thc y 3. K nng lc hu v vic o to li. 4. a k nng a. Quy tc ca t chc v nhng lut l khc Quy tc t chc v nhng lut l khc tc ng r rt i vi vic tuyn chn hc vin. Nhng qui tc ny c mt mc tiu trng hai ch. u tin, mt s qui tc s gip lm gim nhng ngi tham gia do h c bt li v kinh t. Th hai, nhng qui tc hng dn tp trung vo vic ngn chn s phn bit trong tuyn chn hc vin v chng tc, gii tnh, tui tc, a v v nhng iu tng t khc na. Mt cch l tng, nhng nh qun tr ca cc t chc quan tm n vic tuyn chn ngi tt nht cho chng trnh o to ca h m khng quan tm n bt c nhn t no khc ngoi trnh . Cc u ban ban bo v quyn li ngi lao ng a ra nhng iu lut nhm iu chnh s k th trong cc chng trnh hun luyn. trnh vic phi s dng n cc iu lut, ngi qun l ngun nhn lc phi chc chn rng nhng c nhn c tuyn chn cho qu trnh o to l do cc gim st vin la chn v da trn kh nng thc hin cng vic ca h v th tc tuyn chn khng c bt c mt nh hng bt li no i vi nhm c bo tr v chng tc, tui tc, gii tnh, mu da, tn gio, ngun gc quc tch hoc ngi khuyt tt. b. Nhu cu ca ngi lao ng v ng c thc y Nhu cu ca ngi lao ng v ng c thc y cho vic hun luyn cng l iu kin tuyn chn. B phn qun tr ngun nhn lc nn c gng xc nh r phm vi chng trnh o to lin quan n cng vic thc t v nhu cu ngh nghip ca cc
42

ng vin v ng c thc y nhn vin lm vic chm ch trong cc kha hun luyn. Mc d c th rt kh khn phn bit c nhu cu v ng c mt cch chnh xc nhng thng qua vic c lng mc hon thnh cng vic trong qu kh, cng vi vic phng vn ca cc gim st i vi ngi lao ng, i khi rt hu ch. c. K nng lc hu v vic o to li S thay i mt cch nhanh chng ca khoa hc k thut ang t ra yu cu o to li ngi lao ng trong tt c cc t chc t cc cng ty kinh doanh, chnh ph, lin on, cc c s gio dc. iu ny cng c ngha rng mi c nhn ngi lao ng phi t tm kim cc c hi c hun luyn nng cp cc k nng ca mnh nhm trnh tnh trng lc hu. Cc t chc chnh ph cng ngy cng nhy cm vi vn o to li. California l mt v d, y thit lp mt chng trnh tp trung vo nhng cng nhn b sa thi v nhng ngi tht nghip gi l nhm o to nhn lc (The Employement Training Panel (ETP)) c cp vn bi qu tht nghip v c th cung cp nhng khon tr cp cho vic o to hoc o to li nhng lao ng hin ang lm vic hoc lao ng mi. T chc ny la chn ngi lao ng v o to h mt cng vic chuyn mn ti x nghip hay l mt kha hc trng dy ngh hay trng i hc. d. a k nng Ngy ny, mt s lng ln cc cng ty tp trung vo vic o to to cho ngi lao ng c nhiu k nng lm vic. Mi ngi c ng vin hc hi tt c nhng cng vic trong nhm v ngi lao ng s c tr lng theo s lng cc k nng m h c pht trin. Mt s cng ty s dng cch tip cn ny nh Motorola, Inc., AT&T, v Hoechst Celanese. a k nng thc s cn thit khi c nhng trng hp bt thng xy ra nh au m, bn vic gia nh hay khi c nhng s c xy ra trong qu trnh sn xut. 4. Xc nh chng trnh o to v la chn phng php o to Sau khi cc mc tiu o to c xc nh v tip theo l thit lp cc kha o to vi chuyn mn r rng v tm ging vin, phng php nh gi, nh qun tr s quyt nh mt chng trnh o to tng qut, thit lp cc chng trnh chuyn mn r rng, xc nh ngi o to, xc nh cch thc nh gi. Da trn nhng iu vch sng m chng trnh o to c th tin hnh. S sng phng php no o to cng l vn kh khn. Chng ta s thc hin o to ti ni lm vic, o to ti ngoi ni lm vic? Chng ta s s dng nhng bi ging hay s dng my tnh hay thc hin thng qua mt vi phng php khc? Kha hun luyn s c thc hin trong ngn hn hay di hn? Mt vi la chn ny c a ra nhng nh qun tr ngun nhn lc tho lun v la chn. a. o to ti ni lm vic (ON-THE-JOB) Nhiu cng ty p dng hnh thc o to ti ch (On the-job) (OJT) nh l cch thc o to ch yu. Mc d OJT c th kh hiu qu, nhng mt s cng ty vn nhn
43

nhn n mt cch thiu st khi cho rng trong qu trnh lm vic ngi lao ng s thu thp thng tin v kinh nghim trong thc t lm vic c th duy tr v hon thnh cng vic. Quan im ny l khng ng vi OJT. Mt phng php khc c cp n trong phn ny l hun luyn hng dn cng vic (JIT). (Job instruction training). JIT l mt phng php hiu qu rn luyn bi nhiu l do. u tin, n c th cho cc kt qu rn luyn hiu qu vi mt chi ph tng i thp. Th hai, n rt d dng dy cho nhng gim st vin c trch nhim i vi vic truyn t JOT cho cc cp di. Th ba, k thut rn luyn khc c th s dng kt hp vi JIT, nh vic hun luyn lp hc, s m phng v nhng ci khc c tho lun di. Th t, kha hun luyn ny lin quan mt cch trc tip n mt v tr cng vic r rng. b. o to hc ngh Chng trnh o to hc ngh, trong ngi lao ng hc bng cch lm vic vi nhng k nng ca h, nh th hn, ngi chi nhc c, ngh nhn lm g, th my. a s chng trnh hc vic bt u vi o to trong lp hc tp trung ch yu vo l thuyt v k nng phn tch cn thit hon thnh cng vic. Cc hc vin sau khi c o to ti ch, ni m ln u tin h c php thc hin cc nhim v c gii hn. Vic thc hin nhiu hn nhng nhim v phc tp s cho php v khuyn khch khi k nng v kinh nghim ca hc vin tng ln. Mt cch tt nhin, h s c th hon thnh tt c cc nhim v cng vic khc c lin quan n s kho lo v chuyn nghip ca mt ngi lao ng. Chng trnh hc vic c th ny ko di xp x 4 nm v c thc hin bi ch doanh nghip, khong 80-90% tt c nhng hc vin hun luyn ti Hoa K c qun l bi ban qun tr ca cc n . c. o to cho nhng ngi xin vic c th l nhn vin ca cng ty (preemployment) Chng trnh o to ny c thit k cho nhng ngi i tm vic c kim tra v c ch dn nhng nguyn tc c bn trong cng ty m khng phi tr cc khon chi ph. Chng trnh Nissan Motor Co. Smyrna,Tennessee, l mt v d. Trong chng trnh ny, vic o to ko di 360 ting ng h bao gm cc bi kim tra i hi s kho lo, cng vi vic s dng cc cng c nhm gii thiu cc quy trnh chng trnh sn xut. d. o to ngoi ni lm vic Nhiu kha o to k thut tranh lun theo hoc l OJT hng ti hoc l mt cu thnh chuyn mn ca mt chng trnh OJT. C mt s a dng v cc phng php o to ngoi ni lm vic. Tho lun bi ging Nhiu cng ty s dng bi ging nh nhng phng tin cho vic o to nhiu k nng. Thc ra, phn ln cc chng trnh, bao gm OJT, s dng bi ging nh l mt phn trong cch tip cn ca h. Trong hu ht cc chng trnh, a s u bt u bng mt bi ging hoc mt cuc tho lun.
44

Ging dy nh my tnh Ging dy nh my tnh l mt trong nhng k thut o to pht trin nhanh nht. Cc h thng o to bng my tnh c th p dng cho hng lot cng vic, bao gm nhng ngi phc v, th my, sa cha, cc phi cng phn lc. V tr ca my tnh ng vai tr quan trng c bit, nhiu nhim v c m phng bi s tr gip ca my tnh cho php o to cc hc vin t ti nhng k nng chuyn bit. Theo phng php ny, cc hc vin s c hc ngay trn my tnh. V d hc vin c th c cc cu hi trc tip t mn hnh my tnh, cung cp cu tr li bng bn phm v ngay lp tc nhn im hoc mt cu p n t my tnh. Nhng cng c tr gip nghe nhn Nhng cng c tr gip nghe nhn nh nh video, video caset, phim cng c s dng trong cc chng trnh o to. Chng c th c s dng vi nhng mc ch khc nh thuyt trnh v hi ngh hoc c s dng ring bit dnh cho vic o to cc k nng c bn hoc rn luyn tr nh. Vic s dng gi tr tim nng ca cc ti liu VCR gm cc phin hp c ch o bi nhng chuyn vin o to tt nht ti x nghip v ph bin cc cc ti liu ny cho c cng ty bng nhng my ghi m hng dn. Cch tip cn ny c th to nn cht lng o to m khng phi tn km chi ph mi cc chuyn vin. Hi ngh truyn hnh l mt s tin b khc trong k thut nghe nhn v c th s dng tt trong vic o to. u im u tin l n cho php tc ng qua li gia hc vin v ngi dy nhng khong cch xa xi. minh ha, AMP Inc., mt hng sn xut in t ln trn th gii, thit k nhng chng trnh o to c nh hng trn ton th gii cho cc k s v cc k thut vin vin thng. Internet v Intranet My tnh c s dng x l cc d liu v chng trnh o to t mng lin kt cng ng nh trang Web m rng (World Wide Web) ang ngy cng tng ln. Thm vo , nhiu cng ty thit lp cc chng trnh o to c bo v bi cc bc tng la nhm bo qun cc thng tin chng xm nhp ca nhng ai khng c y quyn. 5. Xc nh ngn sch Vic tnh ngn sch o to s l mt qu trnh nh hng n tt c cc bc khc nhau trong chng trnh o to. Chi ph o to bao gm: Thi gian ln k hoch hi hp, tin lng ging vin v chi ph trc tip nh chi ph ca ti liu, du lch, tin nghi, n ung. Nu chng trnh o to c thit k nn m khng ph hp vi ngn sch th ban qun tr nhn lc phi cn nhc s thay i nh ging vin t hn, thay i k thut o to ...

45

6. Vic tuyn chn v o to nhng ngi hun luyn Mt chng trnh o to hiu qu khng th tin trin nu nhng ngi hun luyn cha tht s sn sng. Cc t chc c quyn chn la vic s dng i ng hun luyn vin bn trong hay tm kim hp ng vi nhng ngi hun luyn bn ngoi, hay vic thc hin c hai phng n trn. i ng hun luyn Khi c s dng, i ng hun luyn, gm danh sch cc chuyn gia lm vic ton thi gian t chc hoc cc thnh vin lm vic bn thi gian, c th t tn v chi ph cho h hn l cc hng dn vin hp ng c lp, ph thuc vo tng cng vic. Bn cht ca vic o to cng c sp t v thc hin hon ton bi t chc. Tuy nhin, cha kha dn ti s thnh cng l vic tuyn chn nhng c nhn xng ng v cung cp cho h nhng cng c cn thit t n s hiu qu. Vic la chn c nhng hun luyn vin tt thng khng my d dng. V d, nhiu cng ty c khuynh hng tuyn chn nhng nhn vin gii nht hay nhng ngi gim st vi t cch l nhng ngi hun luyn. Mc d iu ny c th thc hin c d dng, nhng cn xt n hai vn sau. u tin, hu ht nhng ngi c nng sut lao ng u chu p lc t kt qu cng vic ca h. Th hai, nng sut lm vic cao khng c ngha l mt nhn vin hay mt gim st s tr thnh mt hun luyn gii. Thm vo , c c s thnh tho, mt hun luyn gii phi cn c gii thch v ging dy k lng. Mt khi c tuyn chn, nhng hun luyn vin cn c hun luyn ton b quy trnh ca vic o to v mi chng trnh o to ring bit m h gp phi. V d, h phi hiu nhng mc tiu ca chng trnh o to v th h c th pht trin cc phng n lm vic thch hp. Hn na, h cn phi bit nhiu hn v cch hc tp. Nhng phng tin qun l ngun nhn lc hay vic qun l o to cc cng ty ln hn c th c ch trong vic h tr v kt hp o to cho nhng ngi hun luyn. Vic s dng nhng ngi gim st v qun l cng ty nh l nhng ngi hun luyn l mt iu hin nhin m s tham gia ca h c khuynh hng lm gia tng hiu qu ca chng trnh o to. Thm na, s tham gia gip h c c hi th nghim nhng tng mi trong mt mi trng lm vic an ton. Bi vy, s tham gia ca h tr thnh c hi pht trin vi gi tr tht s m n c. Hp ng hun luyn Nu i ng hun luyn cha sn sng v cn thiu nng lc hay v nhiu l do nh l nhng p lc trong cng vic th cng ty c th k hp ng hun luyn. Khi nhng ngi hun luyn c tm kim bi nhng t chc o to th c nhn ngi hun luyn v t chc o to phi c nh gi k cng bo m cht lng o to. D nhin h phi tri qua kim tra ca cng ty. Trc khi vic o to bt u th t nht mt hi ngh nn c t chc tho lun cc vn nh l nhng mc tiu o
46

to v cung cp thng tin cho cc thnh vin ca t chc o to bn ngoi, nhng iu m nhng ngi hun luyn c th cn n. Vic s dng nhng hun luyn vin bn ngoi c nhiu iu thun li. u tin, nng sut ca cc nhn vin c nh gi theo cng vic. Th hai, cc cng ty c th nhng nhng ngi hun luyn chuyn v vic o to v c kinh nghim hun luyn, nhng ngi c hiu bit v quy trnh ca vic rn luyn v hiu c bng cch no thc hin c n. Th ba, thi gian n lc v chi ph cho vic sp t chng trnh o to chuyn dng bn ngoi c th t hn so vi vic pht trin bn trong ca chng trnh o to tng t. Th t, t chc cn o to c s chn la quy m hn vic la chn nhng chng trnh o to, iu ny gi vai tr quan trng khi s o to bao gm nhng k nng hin thi c s dng trong cng ty. Th nm, thng thng cng ty c th c s kim sot nhiu hn bi v t chc c th d dng sa thi mt hun luyn bn ngoi hn l n lc v ci thin bn cht ca mt chng trnh o to. 7. Xc nh quy trnh nh gi Nhng kt qu ca tt c cc chng trnh o to nn c nh gi. Nm phng php ch yu ca vic hng dn nh gi nh sau: 1. Xc nh nhng mc tiu ca chng trnh. 2. Thy c nhng mt mnh v nhng mt yu trong qu trnh o to. 3. Tnh ton t l chi ph / li ch ca chng trnh. 4. Ghi nhn s tin b ca nhn vin sau chng trnh o to 5. Thit lp c s d liu v vic a ra quyt nh cho tng lai ca hc vin t chng trnh. Chng trnh o to c th c nh gi theo nhiu phng php khc nhau. Phng php ph bin nht l phn tch vic tr li cc cu hi ca nhng ngi c hun luyn vo cui mi hc k hay trong khong mt vi tun. Mc d mt s trng hp ngi hc c th c lng chnh xc cht lng ca chng trnh o to, mt s trng hp khc th s thc hin ca h theo sau hay mc ca s ci thin l tiu chun nh gi. Nu nhng nhn t r rng c nh gi th vic thc hin ca ngi c hun luyn sau chng trnh o to c th i chiu vi nhng mc tiu ca chng trnh o to. Nu nhng mc tiu o to c p ng th chng trnh o to thnh cng. V d, mt chng trnh rn luyn khch quan c th s o to c 10 ngi c kh nng nh my t nht 50 t/ 1 pht vi t l nh sai t hn 1%. Trong trng hp ny, nh gi s thnh cng ca chng trnh o to s bao gm vic kim tra nhng k nng nh my ca tt c nhng hc vin c trc v sau kha hc. Nu mc tiu c nhn thy t ngi c hun luyn th chng trnh s c nh gi l thnh cng.
47

III. NGUYN TC HC 1. S sn sng ca cc hc vin Nhng ngi cha sn sng hc s khng nn theo hc. Do , chng trnh o to hiu qu phi bao gm nhng c nhn sn sng hc cc k nng. Vic xc nh s sn sng ca cc hc vin bao gm vic kho st hai iu kin quan trng sau: u tin, hc vin phi c nhng k nng v kh nng m chng c xem nh l iu kin tin quyt cho s o to hin ti. Tng t, nhiu hun luyn tm ra tr ngi ln nht l nhiu ngi khng bit cch nh my nh th no trong qu trnh dy v s dng my tnh c nhn. Khi nhng hc vin thiu nhng iu kin cn thit, th ty tng hon cnh m ban qun l hoc l tm nhng hc vin khc thay th hoc l cung cp cho hc vin thm nhng kinh nghim cn thit chun b cho kha hc m h mong i. Nhng nh qun tr t tiu chun v trnh ban u ca cc hc vin l mc ti thiu. Kha cnh th hai ca s sn sng hc l s ng c ca hc vin vi mong mun nng cp nhng k nng c hay tng thm nhng k nng mi. Mc d thnh thong nhng c nhn c th yu cu o to, trong trng hp khc, nhng yu cu ca h c th khng c p ng. Nh trong nhng trng hp ny th chng trnh o to phi c thit lp v vy cc hc vin phi hc v hiu nhu cu cn thit cho vic o to trc cng nh l do ti sao h nn tham gia. 2. S thch ng trong qu trnh o to Hu ht cc hc vin u nhanh chng pht trin nhn thc v chng trnh o to. Nu nhng hc vin thy c s ging dy tht s gip h trong cng vic, th h hu nh c kh nng d tip thu chng trnh o to hn. Nu h khng thy c s thch nghi trong cng tc o to th hu nh hc cng by t s khng ng tnh ca mnh v chng trnh o to d trong tnh th ch ng hay b ng. V d, nu nhng cng nhn lm vic vi my mc v nhng ngi gim st, h khng thy c tm quan trng ca chng trnh o to, h s khng c li. u tin, h phi nhn thc c rng mi quan h gia h v nhng ngi lnh o, c th gim thiu s khng hi lng vi ngi lnh o xung mc thp nht v tng hiu qu kinh doanh cho cng ty ln, kt qu l em li vic lm v nhng c hi pht trin. 1. S tng cng S tng cng y l vic a ra s nhn xt khc v nguyn tc hc. N bao gm qu trnh cung cp tin thng trong ngun ti chnh hay s ng h bn ngoi (nh l s khen thng v cng nhn) khi hc vin t c cp cao hn trong k thut hc tp. Cc chng trnh o to nn c chia ra thnh nhiu phn hay nhiu giai on cc hc vin c th bc l s m mang v thnh cng ca mnh vi chng trnh mt cch nh k v thng xuyn. Khi , ngi hun luyn c th a ra s tng cng trong vic khuyn khch hc hi vi vic pht trin khng ngng trnh k nng ca hc vin. Mc d nhng hc vin c tr lng ty theo trnh
48

k nng m h t c, skills based pay l mt phng php c tc dng mnh trong vic cng c vic hc nhng k nng mi. - ND3: Vai tr ca nh qun tr nhn lc v nhng nh qun tr khc C nhng gim c qun tr ngun nhn lc v nhng ngi qun l khc u c vai tr trong s pht trin ca cc chng trnh hun luyn, nhng nhng gim c nhn s phi xc nh kh nng ca ca nhng lnh o gii (hay l nhng ngi c quyn hnh nh l ngi ph trch vic o to) chu trch nhim v vic quyt nh cc chng trnh o to, xc nh nhng mc tiu o to v chng trnh ging dy, chn la cc hc vin, chn la phong php o to; ln k hoch, kt hp v nh gi cc kha o to; tuyn chn v hun luyn cc hun luyn vin v lp ngn qu o to. Thm ch khi hp ng hun luyn c k kt, i ng qun l nhn s vn phi chu trch nhim v mi cng vic, nhng s tham gia qun l ca h c th s t hn nhiu so vi khi vic o to c thc thi. Mt trch nhim quan trng khc ca i ng qun l nhn s l phi hp chng trnh o to vi nhng ngi qun l v gim st thng qua t chc v t c mc tiu vi s n lc tng th. Nhng ngi qun l v gim st thng qua t chc ng vai tr ch o trong vic cung cp thng tin s dng trong s pht trin v nh gi cc chng trnh o to cho phng nhn s. H cng c th tham gia mt cch trc tip vo chng trnh o to nh nhng ngi hun luyn. Tht vy, mt s ngi qun l cm thy rng vic o to lm gia tng hiu qu nng lc ca cp di l mt trong nhng cng vic hu ch nht ca h. Vic s dng cc nh qun l v cc chuyn gia c nh gi cao cng mang li hiu qu ngay tc th vi chng trnh o to c k hoch tt.

49

Chng 6 : NH GI THNH TCH MC TIU CHNG - M t nhng mc ch chnh ca nh gi. - Gii thch quy trnh trnh thc hin c mt chng trnh nh gi thnh cng. - Tho lun v vic thit k chng trnh nh gi. - nh ngha nhng chng trnh nh gi. - M t mt vi phng thc nh gi. - Nu nhng thun li v kh khn ca phng php MBO. - M t mt vi th tc cho vic phng vn nh gi. I. TM QUAN TRNG CA NH GI THNH TCH 1. Phm vi s dng Hu ht nhng t chc kinh doanh u s dng h thng nh gi cho c nhng nhn vin cng nh l ngi qun l. Nhng t chc phi cng nghip nh ngnh qun s, cc t chc chnh ph, bnh vin v cc trng i hc cng s dng mt cch m rng cc th tc nh gi. 2. Mc ch nh gi thnh tch c s dng cho nhiu mc ch cn thit. Vic xc nh mc th lao l mc ch ch yu trong nh gi thnh tch, bn cnh nh gi nhm ci thin thnh tch v s phn hi ti ngi lao ng cng c s dng nhiu. Ni chung, mc ch ca nh gi thnh tch c th xoay quanh 2 phm tr c bn l: mc tiu nh gi v mc tiu o to v pht trin. Theo tc gi Micheal Beer, mc tiu nh gi bao gm: 1. Phn hi nhng kt qu hot ng ca nhn vin h c th bit c mnh l ai v ang ng v tr no. 2. Nhng d liu ca nh gi thnh tch c th c s dng cho vic tr lng v quyt nh thng tin. 3. Gip ngi qun l thc hin nhng quyt nh thay th hoc cung cp nhng d liu nhm cnh bo ngi lao ng v vic khng hon thnh tt nhim v ca mnh. Mc tiu o to v pht trin gm: 1. Khuyn nh v o to nhn vin ci thin vic thnh tch v pht trin tim nng trong tng lai. 2. Cam kt pht trin t chc thng qua tho lun c hi ngh nghip v k hoch ngh nghip 3. ng c thc y nhn vin thng qua vic tip nhn v ng h 4. Cng c nhng mi quan h gia cp trn v cp di 5. Pht hin nhng vn ca c nhn v t chc

50

3. nh hng n c nhn nh gi thnh tch lin quan n nhn vin c th. Do , phng thc nh gi c s dng cng nh l cch thc truyn t s nh hng n tinh thn ca nhng c nhn s khc nhau. Khi nh gi c s dng vo vic k lut, tr lng, thng tin, ui vic hoc cho ngh vic tm thi, chng ging s gy ra s lo s cho nhng nhn vin cm thy thnh tch lm vic ca h khng tt so vi t chc hoc h s cm thy kt qu nh gi l c on hay khng cng bng. Kt qu ny c c do nhn vin khng bit hay khng hiu nhng tiu ch c nh gi, hoc khi h xem s nh gi nh mt s ph bnh thi qu hn l hu ch. Bn cnh cng c nhng nhn vin hiu c qu trnh nh gi v xem nh l c hi pht trin hn l ch trch. Nhng cm xc khc nhau ny l kt qu ca nhng phong cch lnh o khc nhau v mc tiu khc nhau ca t chc. 4. nh hng n t chc H thng nh gi thnh tch, xt phm vi rng, l mt phm vi ca thit k cng vic v nhn chung c nh hng ln n t chc. Thm vo s tr gip trong nhiu vn nh ra cc quyt nh bi thng v thng tin . II. PHT TRIN CHNG TRNH NH GI THNH TCH Thit k chng trnh nh gi thnh tch l cng vic kh khn bi n lin quan n mc thnh cng ca chng trnh nh gi. Vic nh gi thnh tch phi da trn nhng quy nh ca php lut, hn na pht trin chng trnh nh gi thnh tch bao gm la chn ngi nh gi, xt vai tr ca b phn ngun nhn lc v tnh kh thi ca phng php nh gi. 1. Yu cu hp php Chng trnh nh gi thnh tch phi da trn c s to ra s cn bng gia cc nhn vin bi thng qua cho php nhn vin c c hi thng tin, thuyn chuyn cng vic, sa thi hay nhng quyt nh khc. Ni chung, mt chng trnh nh gi thnh tch phi bao gm ton b nhng th tc da trn cc tiu chun c tin cy, tnh hp l v mi lin h vi cng vic. V d, t nm 1978 ngi ta s dng thang im nh gi hnh vi nh l mt cch thc nh gi. Theo cch ny tri qua cc bc sau: 1. Bng phn tch cng vic quyt nh nhng c im cn thit thc hin cng vic mt cch hiu qu. 2. Nhng c im ny c kt hp vo trong thang im nh gi. 3. Nhng ngi gim st c hun luyn s dng cng c ny v nhng tiu chun c p dng cho nhng nhn vin mi v nhn vin lu nm. 4. Xem xt li mu nh gi bi cc qun tr vin. 5. Thc hin nh gi nhn vin. 6. a ra nhng phn hi nhm ci thin nng sut lm vic ca h.
51

2. La chn ngi nh gi Quyt nh chn ai l ngi nh gi l mt bc quan trng trong vic thit k chng trnh nh gi. Nhn chung, nh gi thc hin bi cp trn trc tip l cn thit v l phng php hiu qu nht. Tuy nhin, vic nh gi cn c thc hin bi nhiu ngi khc v s dng kt hp cc phng php vi nhau. a. nh gi thng qua cp trn trc tip nh gi thc hin bi cp trn trc tip l phng php thng thng nht. Cp trn trc tip c sc mnh quyn lc thc hin nh gi. Thm vo cp trn trc tip l ngi bit c nhng mc tiu m nhn vin cn thc hin so vi thc t v kt qu cng vic ca h. b. T nh gi Trong mt vi t chc, vic nh gi thnh tch c thc hin bi chnh h. Trong phng thc ny cng c nhng ngi tn thnh nhng cng c nhiu ngi chng i. T nh gi s t c nhiu li ch hn nu c kt hp vi phng php nh gi bi cp trn. Theo cch thc ny nhn vin v ngi gim st s c lp trong vic nh gi v sau h tho lun vi nhau v nhng kt qu nh gi. H thng tp trung vo nhng kh nng tng lai, k hoch ci thin, hot ng pht trin, mc tiu ngh nghip, v tng kt qu trnh thc hin. c. ng nghip nh gi ng nghip nh gi c s dng khi cp trn trc tip khng c c hi theo di cng vic c th bng ng nghip ca h. ng nghip nh gi c s dng cho vic gip s pht trin ca nhn vin hn l cc quyt nh hnh chnh. d. Cp di nh gi Vic nh gi bi cp di, hoc nhng ngi bo co trc tip, chng hn nh nhng ngi ngang hng, thng khng c s dng rng ri. Mc d vy, mt vi doanh nghip s dng vic nh gi ca cp di i vi cp trn vi mc ch gip cho cp trn ci thin cng vic ca h. V d ca cc t chc s dng quy trnh ny l Cigna, DuPont, Amoco, Jonhson & Johnson, v Chrysler Corp. mt s trng trung hc v i hc, nh gi ca sinh vin c s dng gip cc gio s ci thin bi ging v ni dung bi hc, v trong vi trng hp, nh gi cn c s dng cho cc quyt inh thng cp v tng lng. e. Khch hng nh gi nh gi ca nhng ngi bn ngoi thnh thong cng c s dng. V d, mt s trng i hc ku gi s nh gi ca nhng sinh vin ginh hc bng qung b v trng vi cng chng. Vic nh gi ca nhng khch hng chc hn s dn dn tr nn quan trng hn.

52

f. Nhm nh gi Mc d ngi c th thc hin vic nh gi thng l ngi gim st trc tip, nhng mt phng php khc l ngi s kt hp vi mt nhm nhng ngi v tr cao hn. Quy trnh nh gi thng qua nhm hoc hi ng nh th ny c da trn nn tng l nhiu ngi hiu bit v cch nh gi c th cung cp nhiu d liu hn l ch c mt ngi nh gi. Quy trnh ny thng c s dng trong cc trng trung hc v i hc, cc gio s bc cao hn nh gi cc gio s bc thp hn. Mt phin bn ca quy trnh ny c th c p dng cho bt k dng t chc no, l mt hi ng gm bn n tm ngi nh gi s c la chn bi cc nhn vin. Mt trong nhng ngi nh gi l cp qun l trc tip, cn nhng ngi khc c th l nhng ngi ng nghip, nhng ngi cp di hoc nhng ngi qun l cao hn. g. nh gi 360o Phn hi bng nhiu knh nh gi, hay cn c gi l phn hi 360o ang c s dng rng ri. Vi h thng ny, kt qu cng vic c nh gi bi cc ng nghip, ngi bo co trc tip, v ngi gim st, kt hp vi vic t nh gi v nh gi bi cc khch hng. Nhng h thng nh th ang oc s dng Warner Lambert, General Electric, AT&T, v Digital Equipment Corporation. C mt tc gi xut rng khi mc tiu u tin c pht trin, mi mt nhn vin s quyt nh ai s l ngi nhn thy kt qu ca vic thc hin cng vic. Khi chng trnh nh gi no c s dng th c nhng ngi c nh gi v nhng ngi nh gi phi xem chng trnh ny. Ngi ta cn ngh rng mt t chc nn th nghim chng trnh mi trong vng t nht mt nm, v ch khi no qua kho st, nhn vin cm nhn c tnh trung thc trong chng trnh v rng cc m hnh v nng lc lm vic c pht trin nh l nn tng ca vic nh gi xp loi. Mt m hnh thi ua xc nh cc k nng, nng lc v cch c x m mt nhn vin cn c c th t c mc tiu ca cng ty... 3. Vai tr ca b phn nhn s Trch nhim chnh trong vic hoch nh v hng dn cc bui nh gi cng vic l ca ngi gim st trc tip hoc bt k ai c phn cng hng dn nhng bui tng kt chnh thc. Tuy vy, b phn nhn s c th ng vai tr l ngi xem xt chng trnh ny. Vic quyt nh ai l ngi nh gi v s dng phng php no l vn cn c kt hp gia b phn nhn s v cc nh qun l khc. Cui cng, phng nhn s l b phn hp l nht quyt nh tnh kh thi ca h thng nh gi. 4. tin cy v chnh xc Khi nim ca tin cy v chnh xc c tho lun trong nhng chng trc.
53

 tin cy gia nhng ngi nh gi l ng quan tm nht. tin cy cao khi hai hoc nhiu ngi nh gi nht tr v thnh tch ca mt nhn vin v thp khi h khng nht tr. tin cy gia nhng ngi nh gi thng l cao khi ngi nh gi thnh tch n t cng mt cp bc trong t chc, chng hn nh hai ngi cp trn hoc ng nghip ca ngi c nh gi. Tuy nhin, thng c s bt ng gia nhng ngi nh gi ca nhng cp khc nhau, chng hn nh mt ng nghip v mt gim st vin hoc cp trn v cp di. V vy c th tin vo tin cy gia nhng ngi nh gi cng mt cp bc trong t chc. S hp l ca nh gi thnh tch nm ni dung ca nhng th tc s dng trong vic nh gi. Nhng nh gim st phi thc hin vic nh gi da trn nhng thnh tch tht ca nhn vin. Tht vy c s ca vic xp loi phi da trn nhng thnh tch tht nh gi nhn vin nh vy th tnh hp l trong nh gi thnh tch mi c th cao. 5. Nhng li trong nh gi thnh tch tin cy v chnh xc ca chng trnh nh gi c bit quan trng bi bi n nh hng n s cng bng i vi nhn vin. Tht s khng may mn nu ngi gim st mc mt li no khi nh gi lm cho tin trnh tr nn t tin cy v t chnh xc. Li vng ho quang lin quan n vic nh gi mt c nhn trn mt vi kha cnh thnh tch. V d, ngi gim st c th nhn thy mt mt ngi no thc hin cng vic tt v cng t cm gic ban u , lc no h cng xem nhn vin kia l ngi thng minh trn tt c cc kha cnh, mc du thc t h ch mc trung bnh hoc tt. i nghch vi hiu ng vng ho quang l hiu ng chic sng. Tc l s nhn nhn con ngi mt gc tiu cc khi h thc hin khng tt mt cng vic ban u v c nh th ngi gim st xem h l ngi bt ti trong tt c mi trng hp. Li xu hng trung tm xy ra khi s nh gi c khuynh hng dn v v tr trung tm i vi tt c hoc mt vi ngi c nh gi. Li bao dung c to ra bi ngi nh gi, h nh gi thng tch ca ngi lao ng cao hn mc m h c hng. iu ny dn n vic khng chnh xc trong vic nh gi, t dn n nhng sai lm trong vic tng thng v thng tin ca nhn vin. Mt s ngun gc khc ca nhng li n gin l ngi gim st nhn nhn sai h thng nh gi. c th khc phc tnh trng ny th cn hun luyn nhng ngi nh gi tht k lng. III. CC PHNG PHP NH GI THNH TCH 1. Thang im nh gi. Thang im nh gi c s dng nhiu nht. C nhiu phin bng ca phng php ny, nhng tt c u tp trung vo nhng hnh vi hay nhng c im c th ca
54

mi nhn vin trong khi thc hin cng vic. Theo phng php ny, nhng hnh vi hay c im ca nhn vin c m t di dng nhng cp khc nhau. Thng thng nhng tiu chun ny c lin quan trc tip n cng vic ca nhn vin. 2. Lit k kim tra Mt phng php nh gi khc c s dng l phng php lit k kim tra. Theo phng php ny, nhng ngi ta s thit lp mt danh sch lin quan n hnh vi ca nhn vin v ngi nh gi s nh gi vo khon mc cho nhng nhn vin c th. Mt s cc c im hnh vi c nu ra bao gm: - Quan h cng ng - Gi gn v sinh sch s ti ni lm vic Hon thnh cng vic ng hn Ghi chp h s chi tit Khng sng sng lm vic ngoi gi Khng chp nhn s ph bnh

Nhng tiu chun ny l c bn nht trong vic thc hin nh gi theo phng php ny. Tuy nhin, ty theo tm quan trng ca nhng c im nh hng n cng vic m s phn trng s cho nhng tiu chun a ra. Lit k kim tra l phng php d s dng v t mc phi cc li trong nh gi nh li bao dung v li khuynh hng trung tm. Tuy nhin, bi v tm quan trng ca mi tiu thc l khc nhau nn s thc s kh khn trong vic phn b trng s cho mi tiu thc. Nhng ngi gim st trc tip phn nn rng phng php ny th qu ti ngha nn rt kh xc nh v cho im nhn vin v do s nh hng n kt qu nh gi. 3. Phng php bn tng thut Trong phng php bn tng thut, gim nh vin vit mt bng m t vic thi hnh cng vic ca nhn vin cp di mt cch khi qut. Nhng dng ny c th bao gm nhiu hnh thc: (1) nh gi ton b mi hot ng ca nhn vin (2) kh nng pht huy ca nhn vin (3) cng vic nhn vin lm hin ti (4) im mnh v hn ch ca nhn vin (5) b sung thm nhu cu hun luyn. Phng php ny thuyt phc ngi nh gi bi v n khng i hi s thit lp nhn t c bit. Ngc li, l phng php kt lun m. Tht kh so snh vic nh gi theo phng php bn tng thut c thc hin bi nhng ngi gim st khc nhau. Phng php ny cng ph thuc vo kh nng vit ca ngi gim st v thi gian thc hin nhng th tc cn thit. 4. S kin in hnh K thut s kin in hnh i hi nh gim st ct gi h s v ton b s c xy ra trong qu trnh lm vic ca nhn vin. V d, v mt bin c tch cc: nhn vin li chnh sa nhng my ngng hot ng l nguyn nhn gy ra mt s lng ln nhng ph phm. Mt v d v bin c tiu cc: sau nhng bo hiu v h thng van
55

ca nh my, ngi lao ng khng ch n nhng bo hiu ny v kt qu l nc trn vo khu vc lm vic thng qua van b h. Kha cnh khc ca phng php ny l cung cp nhng d liu thc s cho nhng cuc tho lun v nh gi cng vic. Phng php ny i hi s b mt v quan st lin tc ca nhng ngi gim st. Phng php ny tn thi gian v chi ph cao, hn na, cng nhn s cm thy bt an khi bit ngi gim st ang theo di nhng g m h ang thc hin. 5. Xp hng Phng php xp hng t c s dng hn cc phng php khc. C vi s khc nhau trong th tc ca phng php xp hng nhng nn tng c bn l nhng ngi gim st xp loi tt c nhn vin t gii n km trong mt hoc nhiu h thng nh gi. Nu nhng nhm khc nhau v qui m, theo nhng thng k chnh xc cn c so snh trong mi quan h cp bc cho nhau ca nhng c nhn trong nhm. iu khc bit khc trong phng php xp hng l khong cch trong thnh tch gia hai thng khng r rng. Mt trong nhng vn nan gii trong phng php xp hng l th t cp bc c suy lun sai, iu ny dn n nhng vn v tinh thn ca nhn vin cng nh l ng c thc y. 6. Thang im nh gi hnh vi Thang im nh gi hnh vi( BARS ) tp trung vo nhng hnh vi cng vic c th hn l nhng c tnh v c trng ca s vc. Thang im nh gi hnh vi s nu ra mt cch r rng hn v kh nng thc hin cng vic ca cng nhn ti mi thi im. Thun li chnh ca phng php ny l pht trin thang im nh gi, thut ng chuyn mn r rng, cc tiu ch lin h chc ch vi c im tng cng vic c th. Do , phng php ny c tin cy thc s cao. Thang quan st hnh vi (BOS), quy trnh pht trin tng t nh vic s dng BARS. Khc bit chnh l mt s hnh vi thu thp mang tnh c nhn cho mi kha cnh thnh tch v ngi nh gi c yu cu hnh vi ca mi c nhn. Thang im nh gi hnh vi v thang quan st hnh vi th u tn chi ph c th pht trin chng trnh nh gi. Bi v, BARS v BOS th da trn phn tch cng vic mt cch r rng, cho nn, tn kh nhiu thi gian c th phn tch cng vic cho tng c nhn thay v c th gp chung phn tch nhng nhm cng vic c tnh cht tng t nhau. 7. Qun tr bng mc tiu Qun tr theo mc tiu l mt h thng nhng mc tiu ca nhng nhn vin cp di c thit lp trn c s s tha thun ca nhn vin cp trn v cp di theo tng thi k c th v hoch nh cch thc thc hin t c mc tiu . H thng MBO nhn chung gm cc bc sau:
56

1. Cp trn v cp di tho lun v nhng yu t ch yu ca cng vic. 2. Cp trn v cp di tho lun nhng mc tiu c th ca cp di trong nhng thi k c th (thng l su thng hay mt nm). 3. Cp di lp nhng k hoch hnh ng cn thit t c mc tiu. 4. Trong giai on hon thnh mc tiu t ra, cp di thng xuyn r sot li nhng cng vic mnh thc hin chc chn rng mnh ang i ng hng, tt hn l nn thc hin r sot cng vi cp trn. Qu trnh kim tra ny cn c tc dng thay i thay i cc k hoch do s thay i ca mi trng hoc gim bt cc mc tiu nu trong qu trnh thc hin khng th hon thnh c. 5. Kt thc giai on thc hin, cp di v cp trn gp nhau cng nh gi nng sut cng vic da trn nhng mc tiu ra. a. u im C l li ch ln nht ca MBO l cung cp mc tiu v thc hin nh gi trn c s nhng mc tiu . cp c nhn, MBO c th a n cho c nhn ngi lao ng kh nng t kim sot nhng hnh ng ca mnh, to c s t tin trong cng vic, to ng c thc y cao, ci thin nng sut lao ng, thm na h s trng thnh thng qua nhng ng gp t cp trn. Thm vo , MBO c th nng cao mi quan h gia cp trn v cp di, ci thin nhng thng tin v c cu hun luyn tt hn. Li nhun mang li cho t chc c th k n nh l nng sut tng th tng ln, nhn ra tim nng ca nhng nh qun tr, s sp xp cc mc tiu tt hn, pht trin nhu cu v gim s sao chp v trng lp nhng nhim v v nhng hot ng. b. Nhc im Cch tip cn MBO khng nn nh gi nh mt h thng hon chnh. Khi s dng mt cch c hiu qu, nhng chng trnh MBO l nhng h thng ca s n nh nhng mc tiu hn hp v xem xt li thnh tch. Tuy nhin khi cp trn c nhng mnh lnh khng cng bng, chng trnh MBO c th to ra phe cnh, c ti v tn nhiu thi gian. Nhng vn c kh nng xy ra bao gm: 1. Qu nhn mnh n vic o lng nhng mc tiu hin ti m sao nhn nhng trch nhim khc. 2. S lng cc mc tiu s p ng nhng cht lng khng m bo. 3. Nu s nh gi da trn c s s thnh cng ca cc mc tiu th ngi lao ng c th chn nhng mc tiu thp chc chn s thnh cng ca h. 4. C th xy ra khuynh hng nhit tnh ch vi nhng mc tiu quan trng vi cp trn ca h. 5. S dng MBO c th sai st, bi v cch tip cn ny khng cn c s hun luyn nh k.

57

8. Nhm MBO Hu ht nhng chng trnh MBO c s dng cho mt cp trn v mt cp di. Th nhng, xt mt cch ton din th tt c nhng mc tiu thc hin u lin quan trc tip vi nhau. Do , cn c s lin kt kim tra vic thc hin cc mc tiu l hon ton hp l. Phng php nhm MBO tht s hiu qu trong trng hp ny. V bn cht, s p dng nhm MBO l xc lp v iu chnh nhng mc tiu ca t chc cng nh l quyt nh cch thc thc hin nhng mc tiu. Sau nhng c nhn lm vic vi nhng ngi ngang hng vi h v nhng ngi gim st xc nh vai tr v pht trin thnh tch c nhn. Phng php ny c th xc nhn c tm quan trng ca nhn vin cp thp trong vic thc hin mc tiu ca t chc, hn na to c mi lin h bn vng gia nhn vin vi cc thnh phn khc trong t chc. Tuy nhin, s thnh cng ca phng php ny ph thuc ln vo phong cch lnh o, hon cnh v vn ho ca t chc, c bit y cn c s tn nhim cao, tnh ci m v hp tc trong vic thc hin cng vic t c mc tiu ca t chc. IV. PHNG VN NH GI 1. Mc ch Ton b mc ch ca cuc phng vn nh gi l lm cho nhn vin hiu c h ang v tr no v h thc hin cng vic nh th no. Nhng mc ch chnh ca cuc phng vn nh gi, bao gm: 1. Khuyn khch nhng cch c x tt. 2. Thm d nhng mong i ca nhn vin. 3. Hoch nh nhng mc tiu trong tng lai v ci thin nng sut lm vic hin ti. 4. Ci thin mi quan h gia ngi nh gi v cp di 5. Thng bo v kt qu ca nhng quyt nh v lng v s thng tin. Nhiu ngi gim st cho rng vic truyn t nhng thng tin trong phng vn nh gi l cng vic kh thc hin v th h t ra lo lng v lng tng trong vic thc hin cng vic ny. V chnh v iu ny, thng lm cho nhng li truyn t ca h tr nn ri rm. 2. Th tc Bi v nhng cuc phng vn nh gi thng tp trung vo vic lm th no nhn vin bit c h thc hin cng vic ca mnh nh th no v gip h pht trin thnh tch trong tng lai. Trong mt cuc nh gi thnh tch thng c hai phn ring bit. Tc gi H.Kent Baker v Philip Morgan ngh rng cuc phng vn cn tri qua hai giai on v trong mi giai on c nhng bc c th. Giai on u tin l giai on nh gi, giai on ny cung cp nhng thng tin v hnh chnh nh l quyt nh v vic tng lng v nhng d liu hin ti chng minh cho nhng mc ch trong tng lai. C su bc trong giai on ny:
58

1. Chun b mt cuc phng vn vi nhng chng trnh c th. C cp trn v cp di xem xt li vic thc hin cng vic ca cp di trong thi gian qua. 2. To khng kh tha mi trong cuc i thoi. 3. Bt u cuc tho lun bng mc ch ca bui phng vn. 4. Khuyn khch nhn vin tham gia vo cuc phng vn v trnh by vic thc hin cng vic ca nhn vin trong thi gian qua. 5. Tho lun tng hp thnh tch. Khng nn ch tp trung vo nhng im yu m cn phi nu ln nhng im mnh khuyn khch nhn vin. 6. Tng kt v a ra kt lun cho bui phng vn. Ghi li nhng kt lun chnh v c ch k ca c hai bn. Giai on tip theo l giai on pht trin, y, ngi gim st v cp di lm vic vi nhau nhm ci tin thnh tch. Giai on ny c 7 bc nh sau: 1. Lp li cc bc t 1-4 trong giai on u. 5. Thit lp cc mc tiu tng lai. iu ny bao gm vic thit lp nhng mc tiu c th v nhng k hoch c th t c nhng mc tiu . 6. Trnh by mt k hoch pht trin. y c bit ch trng vo vic pht trin con ngi cng nh l vic t c nhng k nng mi. 7. Chun b mt ti liu cng vic bao gm danh sch nhng mc tiu v k hoch pht trin.

59

Chng 7 : TH LAO MC TIU CHNG Chng ny s cung cp cho ngi hc kin thc c bn v th lao trong t chc, nm c nhng khi nim v th lao phi vt cht, vt cht v nhng ng dng ca n trong thc tin. Hn na, cc phng php nh gi trong cng vic, phng php v hnh thc tr lng cho lao ng trc tip v gin tip. Chng ny cn cp n cc yu t cn thit khi thit k h thng th lao thch hp. I. CHNG TRNH TIN CNG V TIN LNG Tin cng v tin lng, s tin nhn c cho vic thc hin cng vic l yu t chnh ca s bi thng v phn thng qu trnh cho qu trnh thc hin cng vic, mc ch l thanh ton cho nhn vin sau khi h hon thnh cng vic v ng vin h v lm ht ht kh nng. Ngoi vic c nhn lng, hu ht nhn vin nhn c cc li ch khc nh bo him sc khe, nhng k ngh, h cn nhn c cc phn thng phi vt cht nh an ton, s tha nhn, s u i. Mc d mc lng ca mi c nhn l khc nhau ty thuc vo tnh cht cng vic h ang thc hin, hu ht mi ngi nhn c lng cho cng vic l cn thit. Do chng trnh lng ca bt k t chc no cng rt quan trng bi n lin quan trc tip ti nhn vin. 1. Xc nh r k hn Trong cch dng ph bin, t ng tin cng v tin lng thnh thong c xem l ng ngha, tuy nhin, ni ng ra, chng vn c ngha khc nhau nhng khng ng k. Tin cng (hay cn gi l tr lng theo gi) da vo bng gi lng c tnh theo gi thanh ton v vic tr ch yu da vo sn phm thng xuyn v duy tr nhn vin. Tin lng da vo bnh gi lng hng tun, hng thng hoc hng nm. Nhn vin vn phng, ngi chuyn nghip, bn hng v qun l (nhn vin vn phng) th thng c tr tin lng. Thng thng, nhng nhn vin sng bng tin cng ch c nhn da vo s gi thc t lm vic trong khi nhng nhn vin c nhn tin lng s c tr mi thng u nh nhau mc d s c s dao ng nh trong tng s gi lm vic t thng ny qua thng khc. Nu tr hng tun hoc mi hai tun, th lng nhn vin nhn tin lng thc cht l c tr ging nh mc gi lm vic trong mi nm. Theo FLSA (Fair Labor Standards Atc), tr lng hng tun phi tnh ton tng ng theo yu cu bng lng gi tr hng thng hoc hai ln mi thng. 2. Mc tiu Quyt nh tr lng l mt trong nhng kha cnh then cht ca qun l nhn lc bi v: (1) ch khen thng c nh hng su sc n vic tuyn dng, s tha mn, thc y cng nhn (2) tr tin lng v tin cng biu hin chi ph ng k m ngi ch tiu tn. Ch tr lng c thit k cn thn v c qun l theo hp ng v
60

hp php l cn thit nu ngun nhn lc c s dng hiu qu t c mc tiu ca cng ty. iu ct li, ch lng nn c thit k vi nhng mc tiu sau: Phi p ng c nhu cu ca cng nhn, bao gm c nhng c mun v s an ton ca lng t trng. Thc y cng nhn t c mc hiu sut mong mun. Chi tr hiu qu hoc da trn kh nng ca cng ty. Cnh tranh vi nhng cng ty khc thu ht v gi li ngun nhn lc. Tun theo iu khon lng c trong hp ng lao ng, lut v iu l ca cng on. p dng cng bng v ph hp trong khp t chc. 3. Tm quan trng ca s xem xt Mc tiu ca chng trnh tr lng ra l nhn mnh nhng nhn t phc tp v c quan h vi nhau nh hng n cu trc tr lng ca mt t chc. Mi ngi ch u c nhim v kh khn l cn nhc gia nhng nhn t ny v quyt nh cui cng l s phi tr c th bao nhiu cho mi mt cng nhn c th tha mn c s ng nhn vin. a. Nhn vin v gi tr cng vic Hu ht ngi ta c th ng rng mt vi cng vic c gi tr hn nhng vic khc. Chng hn, vic thng lng nhng hp ng hng t la vi chnh ph c gi tr hn l so vi vic rc. Mt cng nhn ny c th ng gi hn mt ngi khc mc d cng chung mt cng vic. Qun l bn hng A bn c gp 2 ln qun l B v A xem nh ng gi hn B trong t chc. b. Mc lng thng dng iu quan trng m t chc cn bit l mc lng ca tng loi cng vic trong t chc ang c tr th trng lao ng. V d nu mt cng ty tr cho mt lp trnh vin my tnh ch 2/3 so vi mc lng ca nhng cng ty khc trong mt khu vc th cng ty rt d mt hu ht nhng lp trnh vin v khng th tuyn dng nhng ngi ph hp thay th. Quyt nh tr mc lng trung bnh, di trung bnh, hoc trn trung bnh trong mi quan h so snh vi mc lng th trng lao ng l mt quyt nh chin lc c bn trong qun l ngun nhn lc. c. Thc trng ca nn kinh t Thc trng nn kinh t nh hng trc tip n cu trc lng v quyt nh tr lng cho c nhn ngi lao ng. Hai vn trong thc trng ny l kh nng chi tr ca t chc v lm pht. Nu mt cng ty t c li nhun cao trong mt vi nm lin tc s d dn n tr lng trn mc trung bnh v tng lng nhanh hn nu cng ty lm n thua l. Nu mt t chc thua l, chc chn kh nng gim lng s l mt xem xt chn la. Nu lm pht tng th nhiu cng ty s kh tm c s cn bng gia ch lng v tnh trng cng ty, c bit, nu mc lng khi im tng nhanh hn s iu chnh ch lng ca cng ty. iu ny to ra s gim bt lng s
61

khc nhau s khng nhiu gia cc mc cng vic v gim kh nng tng tr cp ca cng ty bi v cn phi dng qu nhiu tin iu chnh h thng chung. d. S nhn thc cng bng Cng bng l mt vn rt quan trng trong vic lm tha mn cng vic v t c thnh tch cng vic. cm nhn c s cng bng, mt ngi phi cm thy nhng ng gp c nhn (chng hn bng cp, o to, k nng, thm nin, thnh tch) phi ph hp vi kt qu c nhn (nh tr lng, s tha nhn, v s tha mn cng vic). Thm vo nhng ng gp ca c nhn v kt qu phi c cng ranh gii vi nhng ngi khc, nhng ng nghip, nhng cng nhn c bit trong cng cng ty. Nu vt ra ngoi ranh gii , thnh tch v s tha mn trong cng vic s mt. Khng mt ai trnh khi cm gic c i x cng bng hoc bt cng trong vic n b. II. NH GI CNG VIC 1. nh ngha nh gi cng vic l h thng nhng quyt nh c mi quan h vi nhng gi tr cng vic trong mt t chc c th. Tin trnh ny c s dng tr li nhng cu hi nh: Liu nhng nh nghin cu c c tr cao hn nhng nh chuyn mn? Nu c th nhiu hn bao nhiu? Ngi x l vn bn c tr nhiu hn nhng th k khng? Hay c hai nhm u c nhn c cng mc lng? Da vo c s no chng minh cho nhng quyt nh ny? V c bn, nh gi cng vic bao gm vic thu thp thng tin v cng vic v so snh chng vi cc cng vic khc. Kt qu ca vic so snh ny l vic phn cp bc cng vic da trn kh nng m mi vic c th ng gp cho t chc. Cp bc cng vic c xem nh l bng chng cho vic tr lng khc nhau cho nhng cng vic c th khc nhau. Khng c cch no d dng v chnh xc quyt nh s ng gp ca cng vic mt cch chnh xc trong vic to hiu qu chung ca t chc. Mi quan tm ct li trong nh gi cng vic l phn bit c nhng nhn t c xem nh l tiu chun quyt nh tm quan trng ca cng vic trong h thng. Trch nhim, k nng, kh nng, iu kin lm vic l nhng v d v nhng nhn t thng c xem nh l tiu chun hp l nh gi cng vic, hoc gi tr i vi t chc. Vic la chn nhng nhn t lm tiu chun nh gi cng vic phi ph hp vi nhng gi nh c bn ca thuyt cn bng: (1) l hp l nu ta tr lng cao cho nhng ngi c k nng cao, o to tt, yu cu nhng ngi cng nhn phi c kh nng, trch nhim, s hun luyn v (2) ngi ta cm thy c i x cng bng nu vic tr lng khc nhau phn nh th bc cng vic da vo nh gi cng vic. Nhng nhn t l tiu chun nh gi cng vic th c chn lc thng qua m t cng vic cht ch da trn phn tch cng vic.
62

2. Phng php Hu ht nhng t chc tr lng da vo nh gi cng vic. Chng hn, nu vic mt ngi mi gii bo him quyt nh rng mt nhn vin tip tn c tr lng cao hn mt ngi nh my, iu ny c ngha l mt qu trnh nh gi cng vic khng chnh thc c s dng. Mc d th tc ny qu ch quan v p dng qu nhanh tuy nhin v s b vic nh gi cng vic xy ra. Nu quyt nh khng tr cho mi cng nhn mc lng nh nhau trong mt cng ty th cu hi t ra s l qu trnh nh gi cng vic nn c s dng nh th no. Ba phng php nh gi cng vic c c bit ng ch trong 20-30 nm qua. Chng l (1) phng php phn phi nhng nhn t mang tnh mi nhn, c s dng rng ri hn c, (2) phng php phn loi (3) phng php phn chia cp bc (4) so snh cc nhn t vi nhau, phc tp hn nhng phng php khc v vy n t c s dng, chng ti s khng cp y. a. Phng php nhn t chnh Theo phng php ny nh gi cng vic l vic s dng mt vi nhn t chung cho c lng cng vic.Vic sp xp theo cp bc c phn chia da vo nhng khong cch ca cc nhn t chnh trong mt cng vic hin ti. V kt qu cui cng t nh gi cng vic c xc nh thng qua vic tnh tng nhng nh gi t cc nhn t chnh. Tht s quan trng khi xc nh c thang o c s dng o lng cng vic .
Phn tch cng vic Kho st mt cch h thng cng vic nhn thc c c tnh ch yu ca chng. M t cng vic Vit ngn gn nhng nhim v c bn c th hin trong cng vic ca c nhn nh gi cng vic Tin trnh quyt nh lin quan ti gi tr cng vic trong phm vi t chc

S 7.1. Mi quan h gia phn tch cng vic, m t cng vic v nh gi cng vic S 7.1 cho thy thang o s dng cc nhn t chnh gi l "phm vi ca trch nhim " trong mt h thng nhn t chnh ca s nh gi cng vic xung quanh ba phm vi chnh v c phn thnh su nhn t chnh trong cng vic. S 7.1 cho thy ba phm vi l trch nhim, cch thc lm vic v mi quan h. Trch nhim c chia ct thnh cc nhn t phm vi v quyn lc. Cch thc lm vic c chia ct thnh nhng nhn t tnh a dng , trnh v ng dng. Nhng mi quan h khng c chia thnh nhng nhn t v ch n gin c gi l k nng quan h nhn s trong biu . Ngy nay nhiu phin bn ca phng php cc nhn t chnh c s dng trong nh gi cng vic. Mc d a s bao gm trch nhim, k nng, n lc v iu kin
63

lm vic, vi bt k phin bn no cng cn c nhng nhn t ring bit thit lp nn thang o. t nht l 3 nhiu nht 25 nhn t c s dng v trung bnh mt thang o c khong 10 nhn t. Nhng nhn t khc c th l s phc tp trong cng vic i hi kinh nghim v trnh hc vn nhu cu v tinh thn nhim v gim st trch nhim v thit b nhng s tip xc bn ngoi v.v. S phc tp trong cng vic thng kt hp vi nhng cng vic i hi phi c s nguy him no , nh s tip xc vi nhng cht c hay nhng cht phng x. Nhn t ny c th c s dng xc nhn cc yu cu thc tin v trang thit b, iu gia tng s phc tp v gi tr tng i ca cng vic. Vic s dng rng ri phng php Hay Guide Chart-Profile trong nh gi cng vic bao gm ba nhn t chnh: cch thc lm vic gii quyt vn v trch nhim gii trnh. Mi nhn t ch yu tip tc chia thnh nhng nhn t i din. Phin bn khc ca phng php nhng nhn t chnh l phng php nhng yu t cng vic (job component method). Phng php ny s dng mt bng cu hi chng hn nh s phn tch v tr lm vic (PQA). Phng php PQA s dng 194 mc o lng 45 kha cnh trong cng vic. Mc d nhng th tc c v phc tp, nhng n c s dng trong mt s t chc pht trin c cu tin lng. b. Phng php phn loi Phng php phn loi trong nh gi cng vic bt u bng vic thit lp mt bn m t r rng v trnh , bng cp hoc l c th cng vic sp xp mc lng tha ng theo cp bc, v d: cp bc I, cp bc II, cp bc III... Nhng c th ca tng cp bc c phn tch l bao gm trch nhim trong cng vic, yu cu v k nng v trnh , v nim am m. Thng qua bng m t cng vic th cc cng vic khc nhau c sp xp theo nhng cp khc nhau. Trn thc t, mc tin lng s c n nh sau khi phn loi cng vic c th. N nm trong chnh sch Nh Nc, c gi l h thng phn loi mc lng theo danh mc tiu chun. Phng php ny c s dng ti M trong nhiu nm qua bi Hip hi Cng ng Lao ng M . Trong h thng ny, Chnh ph s tr lng n nh theo 1 trong 8 mc lng. c. Phng php xp hng Xp hng cng vic l phng php n gin nht nh gi cng vic, thng c s dng trong nhng cng ty nh. Vic xp hng thng c quyt nh bi cc gim st trong mi lin h vi mc tiu chung ca t chc. V vy, ngi qun l phi c cch xem xt, nh gi, tranh lun v linh ng trong vic nhn nh ca mnh. Trong mt ln sp xp mt s lng ln cng vic l mt vic lm rt kh, do k thut so snh cp c s dng xp loi cng vic. Theo k thut ny, ch trng vo tm quan trng ca cc cng vic khc nhau ch khng phi thnh tch cng vic ca mi c nhn, trong mi cng vic s c so snh trc tip vi nhng cng vic khc.
64

III. KHO ST TIN CNG V TIN LNG Bi v chng trnh lng nh hng n s tuyn dng v duy tr ngun nhn lc c cht lng, mc d t chc tr tin cng v tin lng trn, di hoc bng vi mc bnh qun cho nhng cng vic tng t nhau trn th trng hay khng vn rt cn thit cn nhc nghim tc. thit lp mt c cu lng mang tnh cnh tranh, mt s t chc da vo nhng d liu thu thp c t cuc kho st tin cng v tin lng, nhng thng tin v mc lng ca t chc khc. Lng trong khu vc ln cn ni hot ng ca t chc c xu hng tr thnh yu t quan trng nht nhm xc nh mc lng c bn cho hu ht cc cng vic khng iu hnh v cng vic gim st trc tip. thit lp mc lng cho nhn vin qun l v nhn vin lu nm, hu ht cc t chc va v ln da vo mc lng c tr trong ngnh cng nghip v xem st trn ton b quc gia. Cc cng ty c th t kho st cc mc lng hoc thu cc cng ty t vn thc hin vic ny. Nhng cuc kho st c th c thc hin bng th t, in thoi, hoc phng vn. Tht s kh khn c th tm ra c chnh xc mc lng hin ang chi tr trn th trng ca cc cng ty khc nhau. Nhng phng php thng k thch hp cn c s dng thu thp v phn tch d liu c kho st. Mc lng cng v tr nhng trong nhng cng ty nh th khc xa nhng cng ty ln, nhng cng ty hot ng lu nm khc vi nhng cng ty va mi i vo hot ng. Cng c th c nhng khc bit ng k v t l lng li c nguyn nhn t v tr t cng ty l thnh ph hay nng thn (nhng vng ngoi ). Tt c nhng iu ny s nh hng trc tip n nhng d liu kho st. Mt s cn nhc quan trng l liu rng tt c nhng phc li khc c tnh ton khi kho st lng hay cha. Mt s cng ty tr nhng mc lng rt thp nhng nhng phc li m h dnh cho nhn vin l rt xa hoa. Mt s t chc khc th tr lng cao nhng li rt tit kim trong nhng phc li ca nhn vin nh vn lng hu, nhng k ngh hay ngh m. IV. XC NH MC LNG Gi tr cng vic c xc nh thng qua nh gi cng vic, t l thc s cn phi tr cho nhng cng vic c th cn phi c xc nh. Mc d khng c s chnh xc tuyt i trong vic xc nh ny nhng mt th tc c s dng ph bin l th hai chiu. Theo phng php ny, im nh gi cng vic cho nhng cng vic then cht c nh du phn nh s lng tin lng thc s hoc phn nh t l tin lng k vng c ngh thng qua vic kho st tin lng. (Cng vic chnh l nhng cng vic c tm thy trong nhiu t chc v ni dung tng i n nh). ng i qua cng vic chnh c phc ha trn th nhm ch ra mt cch gn
65

chnh xc mc lng cn c chi tr trung bnh. ng thng tuyn tnh ny s ch ra nhng vic c tr khng gn ng vi mc lng trung bnh, ngha l t chc tr tin lng qu cao hoc qu thp cho nhn vin. Ngch lng Cc cng vic c nh gi l c gi tr gn ging nhau thng c kt hp thnh mt loi lng, tt c cc cng vic cng mt bc th nhn mt h s lng nh nhau. Bc lng c tnh ton bi gi tr im s tnh ton c, thng qua vic tnh im trong nh gi cng vic. Ngch lng l vic nhm gp mt s bc lng khc nhau vo cng mt nhm v c cng mc kh khn v mc trch nhim. V. IU CHNH CU TRC LNG Vic lan rng ca kho st lng ch ra tm quan trng ca h thng tin lng nh hng n vic chi tr. Thm ch nhng cng ty khng kho st tin cng v tin lng khi thit k cu trc tin lng th sm hay mun cng s b nh hng nht nh bi sc p bn ngoi. V d s khng th no tuyn c nhn vin trong thi k lm pht cao tr khi tin lng c iu chnh cho ph hp vi s bin ng i ln ca chi ph sinh hot v tin lng trong khu vc. Nhng trng hp khc, v d nh nhu cu gim bt chi ph trong ton b t chc iu ny c ngha l c th tin lng sau ny phi c xem xt li. S iu chnh tin lng d ln hay xung phi c thc hin ht sc cn thn sao cho nhng cng vic nhng cp khc nhau phi c tr lng tng xng. 1. Cnh tranh v lm pht S gia tng mc tin lng ni chung trong mt nc c ngha l tt c cc t chc cn phi c s xem xt cch x l thay i lng theo chiu hng i ln. Trong c cu tr lng ca mt vi cng ty th vic tng lng chu nh hng trc tip t sc p ca lm pht v cnh tranh. N cng thng xuyn b sc p t cc t chc cng on. Trong mt vi cc t chc khc th vic tng lng xut pht tng thi gian lm vic hoc tng gi tr ng gp chung cho t chc. 2. S ct gim lng Vic ct gim lng thng xy ra trong mt nn kinh t suy sp mt s cc lnh vc hot ng. Vi nm gn y, c mt s ng k ca cc t chc phi gim lng. Nh vy vic gim bt lng phi c tnh ton trong s ng ca t chc cng on.. VI. NGUYN TC QUN TR Nguyn tc qun tr l cc nguyn tc ch o qu trnh tin hnh cc vn nh vic iu chnh chung, vic tr tin lng qu cao hoc qu thp v nhng nguyn tc khc cn c pht trin qun l tin lng hiu qu. V d nh, phi xc nh c vn thc y s gia tng tin lng c phi da trn thi gian lm vic v s nh
66

gi phm cht khng, mc xem xt li v iu chnh tin lng c xy ra khng, ci g iu khin ton b tin lng v chi ph tin lng v ci g chi phi vic phn loi ngh nghip thnh cc cp bc. 1. K hoch chi tr tng xng K hoch chi tr tng xng c bit n nh l vic tng lng tng xng vi hiu qu cng vic, ngha l, khi nhng nhn vin thc hon thnh tt cng vic ca h trong mi lin h vi cc mc tiu ca t chc th h s kim c mt khon tng tin lng tng xng. Nhng quyt nh tin thng ny da trn h thng nh gi qu trnh lm vic v n c hiu l qu trnh chuyn thnh tch thnh vic tng lng. Nhn chung, vic tng tin lng tng xng vi hiu qu cng vic ang c s dng rt ph bin nhiu quc gia. Mt kho st gn 200 t chc vi nhng ngnh ngh khc nhau nh sn xut, dch v, phn phi thu c kt qu l 92 % tr li l ngh tng tin thng. Nh Bng 7.2, tin thng c s dng hn 80 % ca t chc trong cc v tr nhqun tr cp trung, nhng ngi gim st cp thp, k thut vin v nhn vin vn phng. Rt t t chc s dng vic tng lng vi ngi bn hng (75%). Nhng nhn vin dch v ngh khon tin thng t nht (58%) D tnh ph bin tng i, nhng k hoch tin thng i khi t ra l ng c thc y qu trnh lm vic. V d, nu h thng nh gi hot ng ca t chc khng phn bit mt cch thch ng gia nhng cp bc hot ng, th nhng quyt nh tng tin lng c kh nng chu nh hng bi s bin thin tng i v vic khng hon thnh nhim v. Mt khc, nu h thng tin thng khng c kim sot cn thn, vic tng ln c khuynh hng c cng nhn mt cch t ng trong nhng khong thi gian u n v nhng nhn vin c th nhn bit c vic tng lng da trn thi gian lm vic hn l da trn nng sut cng vic. nhng trng hp ny, k hoch tin thng c th t hoc khng tc ng n ng c lm vic. 2. Th lao da trn k nng Nhiu t chc, c bit l nhm t qun, h chp nhn k hoch lng da trn k nng v kin thc c bn. Nhng ngh nhn hot ng trong lnh vc gm l mt v d, h c tr lng theo k nng tay ngh ca h. Tr lng theo k nng c bn ni chung n tng thch vi nhng k hoch phn loi khen thng v phm vi tin lng c thit lp cho mi cp bc, trnh . 3. Tng lng Trong thc t i khi cn c d thay i lng ca cng nhn t ngch lng ny n ngch lng khc hoc k hoch lng ny ti k hoch lng khc. Nhng nh qun tr c khuynh hng tr lng nhiu hn cho ngi gi chc v cao, c bit l ngi c thm nin lu nm. Th nhng rt nhiu trng hp l cng vic b thi phng trong qu trnh nh gi cng vic v kt qu l lm cho n mt cp bc cao
67

hn. Chnh v iu ny ph hy ngha v tnh ha dng ca nh gi cng vic v bt u xut hin s cng bng trong qun l tin lng. Nhng hot ng thay i thng xuyn s nh hng trong quyt nh gia tng tin lng hn s nhn bit ca nhn vin v ngi qun l lao ng. Nh hnh 6.2, mt s s thay i c t hoc khng c s tc ng quyt nh gia tng tin lng vi hot ng ca c nhn hoc s cm nhn ca ngi gim st. Mt s thay i tc ng n s phn loi thnh tch nh l s am hiu v s lng v cht lng cng vic ca cp trn c thi hnh, c quan h trc tip n vic thc thi c nhn. Nhng nhng bin i khc c th ch quan hn. Chng hn nh, ngi gim st quyt nh vic tng lng ca cp di c th b nh hng bi nhng n tng ca ngi cp trn ca anh ta v ngi cp di . Hoc ngi gim st c th a ra mt s gia tng ln hn l bin h trnh s tranh ci. Nhng nhn t ch quan khc c th thin lch v tnh cch, tui tc, gii tnh, chng tc, mu da, quc tch, tn gio, hoc tnh trng m yu. S suy xt da trn tt c nhng iu nhng iu u tin, tt nhin l s bt hp php. 4. Khi nim tr lng theo thnh tch Nhiu t chc c gng kt ni lng vi thnh tch ca nhn vin. Thng thng khi thnh tch c ci thin hoc vt tri th c nhn lng cao hn. V mt l thuyt, lng thnh tch cho php nh qu tr s dng lng ng vin nhn vin. Th nhng nhiu nhn vin khng tin vo h thng ny v h khng nhn thy c lng ca h c chi tr tng xng vi thnh tch ca h. VII. PHC LI DNH CHO NGI LAO NG 1. Tm quan trng ca tr cp ngi lao ng Ngoi tin cng v tin lng c bn, tr cp c cung cp bi t chc l rt quan trng m bo sc kho v s yn tm cho cng nhn. Phi tha nhn rng khng phi bt k ngi lao ng no cng m bo sc kho c th thc hin cng vic trong sut cuc i h. Chng trnh tr cp c th duy tr hay chu cp mt mc sng cho ngi lao ng khi c vn sc kho xy ra. Li ch ca chng trnh phc li cho ngi lao ng cng c tm quan trng vi t chc trong mt s trng hp. Nu c chn lc cn thn v qun l ng n chng c th hu ch cho vic tuyn chn v duy tr nhng ngi ngi lao ng c cht lng. 2. Cc loi tr cp Ngy nay t chc s dng nhiu loi tr cp cho ngi lao ng, tht kh c th m t tt c nhng loi tr cp m cc t chc s dng nhng nhn chung nhng loi tr cp ny u c tc dng to nn nhng ng gp v mt ti chnh cho ngi lao ng.

68

a. Cng on v nhng tr cp cng on Cng on v lut l ca cng on i hi hu ht cc t chc cung cp nhng khon tr cp chnh bo v ngi lao ng trong trng hp m au, tai nn, trong giai on tht nghip hay v hu. Nhng tr cp ny c chi tr di dng bo him nhn th, bo him mt sc hay thng c bit n vi thut ng l bo him x hi. Lut bo him x hi nm 1935 c sa i b sung v cc vn nh vic chi tr cc khon tr cp, tr cp tht nghip v bi thng cho ngi lao ng; tr cp hu tr phi tr theo lut ng gp bo him cng on (FICA) c khu tr t nhng khon ng gp m t chc ng gp cho ngi lao ng trong thi gian lm vic. Khi s ngi iu kin nhn tr cp bo him x hi tng ln th tin ng gp vo bo him x hi cng tng ln tng ng. Nm 1974, ngi lao ng phi ng gp 5,85% ca 13.200$ u tin nhn c v ng ch ca h s phi bi thng khon chi ph ny. Nm 1995, t l phn trm c tng ln ti 6,2% trong 61.000$ u tin nhn c. Thm vo , 1.45% thu bo him sc kho c gi li t tng s tin cng v tin lng nhn c. b. Tr cp tht nghip c iu chnh di mt h thng hai lut: lut cng on v lut lin on. Mc tiu ca nhng lut ny l yu cu cung cp thu nhp khn cp cho ngi b tht nghip v khuyn khch ng ch to cng vic n nh cho ngi lao ng. Bi thng cho ngi lao ng: cung cp mt khon tin cho ngi lao ng trong nhng trng hp tai nn ngh nghip, m au hay cht. Dch v chm sc y t v phc hi chc nng cng c cung cp cho ngi lao ng. Nhng chng trnh tr cp ny c qun l bi nh nc, tng chi ph do ngi ch chi tr. Mc d cch bo him gia cc nc nhng u bao hm trong mt qu chung, mt cng ty bo him c thnh lp hay mt qu c bit c thit lp bi ng ch. Nm 1990, tng s tin bi thng cho ngi lao ng lm ti M ln ti 53 t USD. Chi ph y t leo thang v nhng v kin co ca ngi lao ng y chi ph bi thng tng n 83% t nm 1985 n 1991. c. Tr cp hu tr Trong mt s trng hp, vic tr tin bo him x hi ch cung cp mt phn rt nh thu nhp cho ngi lao ng v hu v phi c ph thm nh cc qu khc. C nhiu loi tr cp hu tr. Theo nh k hoch ph thm (contributory plan) c ngi lao ng v ng ch u phi ng gp cho qu tr cp hu tr. Cn theo k hoch min ph thm (noncontrybutory plan) th vic ng gp qu hu tr l trch nhim ca ring ng ch. Trong k hoch ny, s ng gp ph thuc v li nhun ca cng ty, qu c tch lu thng xuyn t vic trch ra t cc khon tin li nhun ca cng ty. K hoch tr cp hu tr cho php xc nh r khon tin tr cp hu, tc l phn m cng nhn nhn khi ngh hu. c bit, khon tin ny ph thuc cch kt hp
69

nhng yu t khc nh tin lng, thm nin. Thng thng vic xc nh mc lng hu thng da vo mc lng ca nhng nm cui trong qu trnh lm vic ca ngi lao ng ti cng ty. Chng hn, tin lng hu c tnh bng 50% tin lng trung bnh ca ca nhng thng lng trong 3 nm lm vic cui cng ca ngi lao ng nu h c t nht 25 nm cng tc ti n v. Cng thc tnh lng ny c th thay i theo chiu hng tng ln nu thm nin lm vic ca ngi lao ng ln hn 25 nm. d. Bo him Nhng cng ty in hnh cung cp bo him sc khe, bo him tnh mng, bo him tn tt, bo him nha khoa nh k v bo him tai nn. Bo him nh vy ng gp mt phn ti chnh cho ngi lao ng v gia nh h trong trng hp au m, cht hay tai nn. Mt Trung tm thng mi hc ca M cho bit 87% trong s 929 cng ty hng ng k hoch tr tin bo him cuc sng cho ngi lao ng; 98% tr tin k hoch bo him sc kho ngi lao ng. Nhng tr cp ny c th da vo mt phn ng gp ca ngi lao ng (c ng gp) hay c th c trang b ton b bi ngi ch (khng ng gp). Nhng k hoch bo him c ti tr bi Cng ty in hnh l nhng k hoch nhm m cung cp nhng li ch vi chi ph thp hn nu phm vi mua cho c nhn. Bi v tt c hay hu ht ngi lao ng c th thng lng mc ph vi cng ty bo him hay nh cung cp y t. Mt trong nhng loi hnh pht trin nhanh nht ca bo him y t l chm sc sc kho thng qua t chc bo v sc kho (HMO). T chc bo v sc kho hot ng nh nhng cng ty bo him v nh cung cp y t. Trong mt thng, nhng t chc ny cung cp chm sc sc kho tng hp, bao gm kim tra c th, kim tra trong phng th nghim, phu thut v dch v bnh vin, dch v t vn y t v cp cu v cp pht thuc cho ngi bnh. Nhng v d ca nhng t chc nh vy l KaiserChng trnh Y hc Permanente (Califonia), Nhm Hp tc Sc khe ca Puget Sound (Washington), K hoch Trung tm y t Cng ng (Connecticut), v chm sc sc kho Harvard Pilgim Loi hnh khc vi pht trin nhanh vic chm sc sc kho l t chc PPO hay cn gi l mng li qun l s chm sc sc kho. Nh cung cp dch v ny thng c u tin l mng li cc bc s v bnh vin m bng lng cung cp s chm sc y t vi gi thp. Khi m au nhn vin cn n phng chm sc y t ca cng ty, sau tng ln ti chuyn gia v bnh vin. Trong mt s trng hp th hp ng bo him ny c th chi tr tin lng cho ngi lao ng trong thi gian h nm vin hoc ngh m. Mc ph c th tu thuc vo tng loi hp ng bo him m t chc mua cho ngi lao ng.

70

e. Ngh php v l do gia nh Cc t chc ngy cng dnh nhiu s ch hn ti thi quen ca h i vi vic ngh php v l do gia nh, tc l vic ngh php quan tm ti nhng a tr v cc thnh vin gia nh v nhng ngi h hng b m. Nhng loi ph cp ny c to nn phn ln l do s gia tng s lng ph n v ngi gi trong lc lng lao ng. Vo 1993 chnh quyn lin bang thng qua o lut S ngh php v l do gia nh yu cu nhng ngi ch quy nh nhng trng hp c ngh php khng lng v l do gia nh. Mt s c im ca lut nh sau: + Ngi ch bao gm nhng doanh nghip, nhng t chc phi li nhun v cc t chc chnh ph. + Nhng ngi lao ng s c a ra ngh c ngh khng lng nhiu nht 12 tun sau khi sinh hay nui con, chm sc tr bnh nng, chng hoc v, hoc cha m, hay trong trng hp bn thn ngi lao ng bnh nng. + Nhng ngi ch c yu cu tip tc chm sc sc kho trong thi k ngh php. + Nhng ngi ch c yu cu phi bo m ngi lao ng c th tr li v tr lm vic nh lc u hoc nhng v tr tng ng. + Ngi ch c th c min thu trong trng hp 10% lc lng lao ng ngh php, iu ny s gy thit hi kinh t cho ngi ch. f. Chm sc tr em Bi v c ngy cng nhiu s lng cc b m trong tui lao ng c con nh, cng nh s lng nhng ngi lao ng chu trch nhim nui con mt mnh, nhng dch v chm sc tr ngy cng quan trng. Chng trnh chm sc tr em cng c mt vi loi. Thng tin v s tham kho l s gip c thy thng xuyn nht, tip theo l s gip v chi ph chm sc tr. Nhng chng trnh khc m h tr chm sc tr l s phn chia cng vic, t nguyn lm vic bn thi gian, thi gian linh ng, chng trnh ngh php linh hot cho ngi lao ng ang trong thi k chm sc tr em. Mt s kho st vi 1050 ngi ch cho thy 85% cung cp mt vi hnh thc ca s gip chm sc tr trong nm 1995, tng 60% so vi nm 1990. V iu ny, 13% xut nhng chng trnh cho vic chm sc tr au m/trng hp cp cu v 10% c cung cp trung tm chm sc tr. g. Chm sc ngi cao tui. S gip trong vic chm sc l i tng ngi cao tui. Chm sc ngi cao tui l phm vi khc i tr cp ngi lao ng. Mt nghin cu M cho thy n nm 2010 s c 22 ngi gi trn 100 ngi ang trong thi k lm vic trong khi c 19 trn 100 ngi vo 1988- v t l s l 38 trn 100 vo nm 2050. Khng k nhng s lin quan kinh t, vn tui tc c th tc ng n ngi lao ng v tinh thn, s phc v, v nng sut thc hin cng vic.
71

Hu ht s gip chm sc ngi gi do nhng t chc cung cp trong dng t vn ngi lao ng v thng tin v phng php chm sc ngi gi trong cng ng. Mt vi t chc cung cp s ngh php rng ri cho mc ch nhn chm sc v ngi thn cao tui, v mt s th h tr ngy chm sc cho c tr con v ngi cao tui. Ging nh s chm sc ca chm sc tr, chm sc ngi cao tui cng c th bao gm vic linh ng trong thi gian lm vic, chia s cng vic, v tnh nguyn lm vic bn thi gian. h. Tr cng trong thi gian khng lm vic Vic tr cng cho thi gian ngh vic, ngh l, v ngh bnh ngy cng tng cao. Nhng li ch ny r rng quan trng i vi nhng ngi lm thu nhng l mt chi ph quan trng vi nhng ngi ch. Tr khi c s kim sot thch hp, cng ty c th d dng tn chi ph cho nhng cng nhn m khng thc s c hng nhng khon tin trong thi gian h khng lm vic. Ngoi ra, nhng ngi qun l v ngi gim st phi tiu ph thi gian ng k chc chn rng vic tr cp cho thi gian ngh vic c thc hin cng bng. Mt khc, tr cp tr cng trong thi gian khng lm vic th quan trng trong vic bo m cnh tranh trong vic tuyn m v gi nhng ngi lao ng c cht lng. Xa hn na, n r rng l s quan tm ca t chc s to cho ngi lao ng sc khe v c hi i mi nng lc trong tng lai. i. Chi ph ca nhng phc li Tr cp nhn vin by gi ang c ch nhiu hn trong qu kh bi v chng tr thnh mt phn chnh ca chi ph kinh doanh. Hn th, xu hng chung l nhng phc li tip tc tng thm nh mt phn ca tin cng v tin lng. in hnh nh chi ph ca chm sc y t leo thang ng k trong nhng nm gn y. Chi ph cho phc li khc nhau trong nhng cng ty khc nhau, tu thuc vo chnh sch ca tng cng ty khc nhau.

72