Trường Đại Học Khoa Học Huế Bài tiểu luận tìm hiểu về tầng Ozone

Khoa Hóa Học

Tìm hiểu về tầng Ozone

Phần I : Khái niệm về tầng Ozone

o Tầng ozone
- Trái đất được bao bọc bên ngoài bởi một
tầng khí quyển khá dày. Tầng khí quyển
được giử bởi lực hấp dẫn trái đất. Theo độ
cao khí quyển được chia thành nhiều lớp
khác nhau cũng tương ức với tính chất mỗi
lớp như tầng đối lưu, tầng bình lưu, tầng
trung lưu, tầng nhiệt, tầng ngoài. Trong các
tầng đó thì tầng bình lưu có độ cao từ
khoảng 17 km đến 50 km. Tầng bình lưu
nằm ngay phía trên tầng đối lưu và ở phía
dưới của tầng trung lưu.

- Tầng bình lưu xảy ra các quá trình động học,

động lực học và bức xạ với cường độ mạnh.
Do có tầng Ozone nằm ngay trong tầng bình
lưu hấp thụ tia cực tím do mặt trời chiếu
xuống nên tầng bình lưu ấm hơn phần trên
của tầng đối lưu.

- Tầng Ozone là một phần quan trọng của lớp

khí quyển, ở đây tập trung tới hơn 91%
lượng khí Ozone (O3) của trái đất. Tầng
Ozone nằm trong tầng bình lưu có tác dụng
như một chiếc lá chắn che chở cho sự sống
trên trái đất vì nó ngăn chặn tới 93-99% số
tia cực tím có khả năng gây hại do mặt trời
chiếu xuống bầu khí quyển của trái đất.
Ngăn không cho chúng đi xuyên xuống các
tầng dưới của tầng khí quyển. Trong lớp khí
quyển, tầng ozone có độ cao khoảng từ
9~48Km.

Nguyễn Thị Thu Thủy Trang 1

Lớp Hóa học K32
Trường Đại Học Khoa Học Huế Bài tiểu luận tìm hiểu về tầng Ozone
Khoa Hóa Học

o Cấu tạo của tầng Ozone

- Tầng Ozone được tạo nên từ khí Ozone, một

dạng thù hình của Oxi. Ở thù hình này, mỗi
phân tử ozone được cấu thành từ 3 nguyên tử
Oxi.

o Sự hình thành tầng Ozone

Quá trình hình thành tầng ozone xảy ra vào thời kỳ tiền khí quyển, cách đây khoảng 3 tỷ năm.
Khí quyển sơ khai chỉ gồm N2 và H2 không có hơi nước và O2. Quá trình tạo oxy trong khí
quyển cũng như hình thành tầng ozone là một giai đoạn đặc biệt của lịch sử Trái Đất.

- Vào thời kỳ tiền khí quyển các chất hữu cơ đầu tiên
xuất hiện dưới đáy đại dương, là do lớp nước có tác
dụng lọc các tia tử ngoại và hầu như đại dương chứa
các nguyên sinh dị bào kỵ khí tạo nên các chất hữu cơ
nhờ quá trình lên men. Sau đó, các chất hữu cơ được
tổng hợp nhờ nguồn năng lượng bên ngoài thông qua
quá trình tổng hợp quang học và giải phóng oxy.
Trong quá trình này chất diệp lục có vai trò quyết
định quan trọng. Những các chất hữu cơ từ những
chất có thế năng khử tương đối thấp rất nhạy cảm với
sự oxy hóa bời oxy. Sự không cân bằng hóa địa trên
trái đất là động lực thúc đẩy của
quá trình tạo oxy (oxy là chất oxy hóa, Fe2+và S2- là chất khử). Với sự phát triển của 56
những chất này, oxy được tách ra nhờ phản ứng với Fe2+ hòa tan trong nước, quá trình
dẫn tới việc tách các oxyt Fe3+ nằm trong đá và silicat trong các lớp đá trầm tích. Do
đó hàm lượng oxy trong khí quyển trong giai đoạn này tăng nhưng rất chậm.

- Khi phân tử abumin đầu tiên được tổng hợp, đó

là những chất có thể trao đổi oxy sinh ra ở các
vị trí nằm trong cấu tạo của chúng thì chu kỳ
thứ 3 của sự tiến triển trái đất bắt đầu. Các chất
hữu cơ hữu sinh phát triển rất nhanh, trước hết
là ở trong các đại dương. Oxyt Fe2+ được oxy
hóa với khối lượng lớn. Hàm lượng oxy trong
khí quyển tăng liên tục và đạt 1% hàm lượng
oxy trong khí quyển như ngày nay. ở giai
đoạn này phần lớn oxy được sử dụng để lien kết
với các chất có tính khử trong khí quyển và
trong vỏ ngoài cùng của trái đất.
- Cùng với quá trình này có sự tạo thành oxy nguyên tử và ozone là do phản ứng quang
hóa của phân tử oxy:

Nguyễn Thị Thu Thủy Trang 2

Lớp Hóa học K32
Trường Đại Học Khoa Học Huế Bài tiểu luận tìm hiểu về tầng Ozone
Khoa Hóa Học

tia cực tím

O2 2O
O + O2 + M (N2,O2) O3 + M
Trong đó M là một phần tử nhân năng lượng giải phóng để ngăn cản quá trình phân ly
của phân tử ozone.
- Phân tử ozone sau khi được tạo thành khuyếch
tán vào tầng bình lưu, tập trung tích lũy thành
tầng ozone. Ngày nay không thể tìm thấy ở gần
bề mặt trái đất một dạng tạo thành ozone như
mô tả ở trên vì một phần đáng kể các tia năng
lượng mặt trời (λ ≤ 340nm) đã bị hấp thụ bởi
lượng ozone của tầng bình lưu) theo cơ chế sau:

Như vậy, khi tầng ozone hình thành các tia tử ngoại bị hấp thụ và tốc độ sinh ra oxy tăng lên
do việc tạo thành các chất hữu cơ quang học trên trái đất và trong đại dương tăng lên dần và đạt
giá trị như ngày nay. Khi đó, sự tiến triển của khí quyển cũng như quá trình hình thành tầng
ozone kết thúc

Phần II Vai trò của tầng Ozone

Tầng Ozone vai trò chính là ngăn cản phần lớn tia tử ngoại và tia cực tím, không cho xuyên
qua và xâm nhập xuống đến tầng dưới của bầu khí quyển trái đất, bảo bệ sự sống trên trái đất và cả
con người.

a. Với con người

Nó bảo vệ cư dân trái đất khỏi các tia tử ngoại độc hại, có thể gây ung thư da ở người cùng với những
biến đổi trong cơ thể.

Nguyễn Thị Thu Thủy Trang 3

Lớp Hóa học K32