You are on page 1of 210

500 iu cm k trong cuc sng hin i

hong bc
bin son

500
iu cm k trong cuc sng hin i

nh xut bn thanh nin 1999

(N.X.B. Ph N 1997) ti gii thiu c mt chng ni v Bnh vn minh trong x hi ng i .Trong cun sch ny, ti tp hp v gii thiu vi bn c 500 iu cm k trong cuc sng hin i vi mong mun gip cc bn sng kho hn, sng lu hn, sng hnh phc hn. H Ni, ma Xun nm 1999 Hong Bc Cuc sng tht mun mu mun v. Kinh t pht trin, i sng nng cao, x hi vn minh, nhn loi tin b v cng khng t iu phc tp. C nhng iu t xa n nay ngi ta vn lm, vn cho l hay, l ng, nay qua cuc sng thc, khoa hc li ni rng khng nn lm v khng c li cho sc kho. V d nh n cm xong ung mt chn nc ch l chuyn c ngn nm nay ai cng lm nh vy, hay nh sau ba cm c t tri cy l iu mong mi ca nhiu gia nh hoc th g bng c ung cc bia p lnh. Vy m cun sch ny li ni l khng nn, l king k.Sao vy ? Trong cun Sch cho mi nh

li ni u

phn 1

tr th v nhng iu cm k

1- khng nn coi thng vic nui con bng sa m C nhng b m tr c rt nhiu sa, nhng li i hc

thi quen lm p ca ng i n c ngoi, khng chu cho con b. tht l mt iu ng tic. V mt min dch hc, dinh dng hc, sinh l v tm l hc, sa m u c cng nng c bit. Sa m c cht dinh dng cao, c mt t l prtin, cht bo, cht ng rt cn i, rt d hp thu. Sa m cn c hm lng men gip cho vic tiu ho v mt s ln cht khng th khng bnh tt. Trong sa m c hm lng ln vitamin nh vitamin D, E v.v...c th thc y s pht trin cng nng ca cc c quan trong c th hi nhi. Cc cht khong trong sa m th ngoi cht canxi l chnh, cn c cc cht kali, natri, phtpho, cht st, cht clorine v.v... c th iu tit cng nng sinh l ca tr. Sa m cn c th kt hp vi cht qu mn trong rut, cho nn c tc dng chng li s qu mn cm. Sa m khng c vi khun, nhit thch hp, nui tr rt thun tin. Cho tr b c th thng qua s phn x phn tit trong thn kinh, gip cho t cung co li, gim bt vic ra nhiu mu sau khi v c hi sinh bnh, do m gip cho ngi m c kho mnh. Cng nh b sa m m a con c s u ym v chm sc nhiu hn ca ngi m. Nh vy s gip cho vic pht trin tr lc v th lc ca a tr V mt pht trin tm l th nui con bng sa m cng c tc dng rt tt. Cho nn chng ta nn nui con bng sa m. 2- Trng hp no khng nn nui con bng sa m Nui con bng sa m l vic rt nn xng. Song c mt s b m th li khng nn cho con b sa ca mnh. Nhng ngi m b bnh lao phi, bnh vim gan, bnh

kit l, bnh thng hn v.v... th khng nn cho con b. Ngi m mc nhng bnh nng nh bnh tim, bnh vim thn mn tnh, bnh i tho ng v nhng bnh mn tnh st cn lin tc nh bnh ung th v.v... th khng nn cho con b. Nhng ngi m b bnh phin mun, bnh thn kinh phn lit nng th khng nn cho con b. Nhng ngi m con ra b bnh ng huyt bn nh hoc bnh trong nc tiu c benzen xtn th phi lp tc ngng ngay vic cho con b. 3- Tr th no khng nn b sa m Sa m tuy l thc n l tng nht ca tr th, song c nhng tr li khng c b sa m. Nhng a tr c bnh qu mn cm, sau khi b sa m th sinh ra bnh qu mn cm. Nhng bnh thng thy l bnh hong m, to bn, bing n, gy yu, mt mi, n khng tiu v.v... Nhng tr em b st mi bm sinh, v khng ngm c u v ca m nn mt mt kh nng b sa m. 4- Khng nn b sa non C mt s ngi b nh hng ca quan nim c, cho rng sau khi , nhng git sa u tin chy ra l bn , hoc cho rng nhng git sa u tin rt long, khng c gi tr dinh d ng, nn th ng b i, nh vy tht l ng tic.

Sa non l ch nhng git sa chy ra trong 5 ngy sau khi . Sa non khng nhng khng bn , m cn c cht dinh dng cao nht, trong thnh phn min dch cao n mc nhng git sa sau ny khng th no snh c. Qua kim nghim, ngi ta pht hin ra rng trong sa non c 52,3% bch t bo trung tnh, 39,7% ph t bo n ht, 5,68% tiu th sa non, 2,14% t bo lm ba. Tt c nhng loi t bo ny u c cng nng min dch nht nh, thch hp vi nhu cu pht trin nhanh chng ca tr s sinh. c bit l trong sa non hm lng lng trng trng ht min dch v vi lng nguyn t km nhiu nht (ngy u tin sau khi , sa non c hm lng cao gp 13,5 ln hm lng trong mu ca ngi ln). Cht lng trng trng ca ht min dch c tc dng bo v nim mc ng tiu ho v ng h hp i vi tr s sinh, c th ngn chn vi trng bnh xm nhp vo c th tr, phng tr s sinh khi b au bng tiu chy, cm cm v vim ph qun; nhng ht nhn pht trin trong sa non c th thc y s trng thnh ca d dy v rut chng thnh thc, v c th ngn nga s xm nhp ca nhng vt qu mn cm t bn ngoi vo. Sa non cn c th thc y phn su bi tit ra ngoi, cng nh tiu tr hong m, c th trnh c y bng v hch hong m c th gy bnh. 5- khng nn cho tr mi sinh b sa qu mun Trong mt s vng nng thn, cho n ngy nay vn lu hnh mt cch lm cc k nguy hi cho tr s sinh l khng chu tranh th cho tr mi sinh b sa sm nht, ngn th 1, 2 ngy, di th 3 ngy tr ln. K thc cch lm nh vy

l khng ph hp vi qui lut sinh l ca vic tit sa, c th gy nn nhng hu qu nghim trng. Bi v vic tit sa m l do s iu tit ca thn kinh v s phn tit bn trong. Tr s sinh mt u v s kch thch, dn n phn x thn kinh, thc y s phn tit ca cht kch thch ng sau thu th lm cho sa t trong tuyn sa ang y p chy vo ng dn sa. Nu khng c s kch thch nh vy, th vic phn tit sa s b gim hoc b tc nghn. Cho nn, cho vic nui con bng sa m thnh cng, th sau khi a con ra i, ni chung t 6 n 12 ting ng h l bt u cho b sa. Cc nh y hc nc ngoi cn ch trng sau khi 20 pht l bt u cho b ngay. Sn ph cho con b sa sm cn c th kch thch phn x t cung co li, rt c li cho vic phc hi t cung. 6- Khng nn ly sa c c ng lm thc n chnh cho tr s sinh C mt s sn ph, khi khng c sa hoc t sa, thng dng sa c c ng lm thc n chnh ca con. K thc cch lm nh vy l khng c li cho s pht trin, ln ln ca tr th. Bi v sa c c ng l mt loi ch phm sa sn xut t sa b ti, sau khi c c 2/5 dung lng gc, cho thm 40% ng trng vo ch thnh. Khi dng sa ny, ngi ta pha lng nc gp i lng sa c cho long ra, ging nh nng ca sa b ti, nhng v hm lng ng cao qu, ngt qu nn tr kh tip th, d gy nn trng bng v i ngoi, thm ch cn dn n cc bnh nh

10

x cng tm huyt qun v th lc km a tr. Trc khi n sa, nu pha sa bng 5 ln nc lm cho nng ng t tiu chun bnh thng th hm lng prtin v m trong sa li b gim i 5 ln, gim i rt nhiu gi tr dinh dng ca sa b ti, khng th tho mn nhu cu pht trin ln ln ca tr th c. Nu c trng k nui tr nh th ny, tt s lm cho tr khng th tng cn c, thm ch cn gy i. Cho nn khng nn ly sa c c ng lm thc n chnh ca tr . 7- Khng nn ch dng sa b khi nui b tr s sinh Sa b tuy l mt loi thc phm c cht dinh dng cao, nhng ch dng sa b nui tr s sinh th vn khng tho mn c nhu cu sinh trng ca tr th.. Nu ko di s xy ra hin tng a tr b bnh thiu mu do thiu cht st. Bi v hm lng st trong sa b rt t, trong mi kilgam sa b ch c 1 mg cht st, m c th ngi ta li ch c th hp thu c 10% cht st m thi (hm lng st trong sa ngi cao gp i trong sa b, m c th ngi ta li c th hp thu c 50%), cho nn ch dng sa b nui tr s sinh s dn n bnh thiu mu, thiu cht st. Ngoi ra trong sa b cn bao hm cht lng trng trng t chu nhit, sau khi b hp thu d xy ra qu mn cm, d dn n chy mu d dy v rut. Cho nn nui b tr s sinh khng nn ch dng sa b, m nn cho n thm nhng thc phm ph c nhiu cht st, v d nh tht, gan ng vt v.v... b sung cht st b thiu ht.

8- Khng nn cho tr nm nga b sa Khi tr th nm trn ging m cho b hoc cho ngm bnh sa, tuy c ci li l tr d nut, nhng li d dn n b vim tai gia. Bi v gia yt hu v tai gia c mt ng thng nhau, gi l ng nhnh yt hu. So vi ngi ln, ng nhnh ny tr em rt ngn, nhng rt u n v hu nh n nm ngang. Tr th nm ngang b sa, thng hay b chy sa ra ngoi, b hoc b tr. Khi b tr, sa d thng qua ng nhnh yt hu n rng v co li vo tai gia, do m sinh ra vim tai gia, dn n pht st, au tai v vim tai gia mn tnh v chy m quanh nm, cha nhiu nm cng khng khi, c khi cn dn n nghnh ngng. V th khng nn cho tr th nm b sa . Khi cho b sa nn cho tr nm dc, khi b xong nn khe kh v vo lng tr b lng khng kh nut phi trong lc b, phng tr b tr gy ra vim tai gia. 9- Tr non khng nn n sa chua Sa chua tuy l loi thc phm giu cht dinh dng v gip cho tiu ho rt nhiu , song cho tr non n sa chua th khng thch hp. Tr em non v tr em b vim ng rut, nu cho n sa chua th s b nn tr, thm ch cn c th gy nn hin tng mu tan cp tnh v vim d dy c tnh cht hoi m. C bi bo vit v cho tr non n sa chua m t vong. Cho nn cc bc cha m khng nn tu tin cho tr th

11

12

n sa chua. 10- Khng nn ch dng sa cu nui con Sa cu tuy cng l mt loi thc phm tt nui tr. Song nu ch dng sa cu nui tr di ngy th s gy nn thiu mu. Bi v hm lng vitamin B12 trong sa cu t hn trong sa b, ch c khong 0,015 microgram, hm lng axit pholic li cng t hn, ch c 0,06 microgram . Nu cho tr n sa cu di ngy, a tr v thiu vitamin B12 v thiu axit pholic, vic pht trin hng cu b chm nn sinh ra thiu mu. Ngoi ra thiu vitamin B12 cn c th lm cho a tr sinh bnh v thn kinh v tinh thn, biu hin l tr lc lc hu. Cho nn nu nui tr bng sa cu di ngy th phi ch b sung nhng thc n ph c nhiu cht vitamin B12 v axit pholic, nh cho tr n thm canh rau xanh ti, nc qu, gan v b dc ng vt v.v... 11- khng nn dng sa b nu cho cho tr C nhng bc ph huynh, v mun tng thm cht dinh dng cho tr, cho nn rt thch cho sa b vo cho, vo bt cho con n, k thc cch lm nh vy l khng khoa hc. C bc s ngi nc ngoi lm th nghim, sau khi ln sa b vo cho, theo di cc nhit khc nhau, kt qu thy phn ln vitamin A b mt. Ngnh thc phm hc tng nu nguyn l, vitamin A khng th hn hp vi tinh

bt. Nu a tr c trng k n ung thiu vitamin A th chng s chm ln, thn th suy nhc, nay m mai au. Cho nn khi nui tr, tt nht l cho n ring sa v cho. 12- khng nn cho tr ung sa b lc i C nhng bc cha m ngy no cng cho con ung mt cc sa b lc cn ang i. H cho rng nh vy l tng thm cht dinh dng cho tr, k thc th khng phi nh vy. Bi v khi tr ang i m ung sa b th nhu ng rut v d dy s hot ng, co bp nhanh, thi gian thc n ngng li trong rut v d dy s ngn, khng th pht huy ht tc dng men ca dch v, nhng thnh phn dinh dng trong sa b cha kp tiu ho th b tng vo i trng, khng c hp thu y , cho nn mt i gi tr dinh dng ca sa b. Cht axit amin trong sa b b nhuyn thnh mt cht c hi trong rut gi, c th gy nguy hi cho sc kho. Cho nn trc khi cho tr ung sa b, tt nht l nn cho chng n mt cht thc n loi tinh bt g , v d nh bnh m, bnh bch qui, mn thu chng hn, nh vy sa b c th ngng li trong d dy mt thi gian di hn, rt c li cho vic pht huy tc dng dinh dng ca chng.

13- Khng nn cho con b sa v gi gic C b m cho con b chng c gi gic no c, hoc c thy con khc l cho b. K thc lm nh vy khng c li

13

14

cho sc kho ca tr th. Bi v cho con b khng c gi gic, tuy mi ngy con c b rt nhiu ln, song chng ln no c b no, thi gian ko di s gy nn ri lon cng nng tiu ho ca a tr, c hi cho sc kho. Cho nn, c li cho vic tiu ho v hp thu ca tr, chiu theo c ch iu tit sinh l, ng tiu ho ca tr c 3 gi li tit dch tiu ho mt ln. Cho nn thi gian cho con b cng nn 3 gi mt ln l thch hp. Mi ngy cho b 5 n 7 ln, mi ln t 15 n 20 pht l tr b no. Ban m th cch nhau 6 7 ting ng h cho b mt ln. Tr c 4 5 thng tui th khng nn cho b vo ban m na. Nh vy c li cho c m ln con u c ngh ngi v ng nhiu. Cho nn cc b m cn ch tp cho mnh mt thi quen tt l ngay t u cho con b phi c gi gic, khng nn h c thy con khc l cho b, trnh cho con khi b h ng tiu ho.

khng th gip cho tr hon ton thi ht nhng ph vt ca prtin v mui v c trong sa ra ngoi c th c. Ngoi ra vic iu tit nhit trong c th tr th v vic thay i nhng cht mi i hi mt lng nc rt ln. Cho nn ngoi vic cho tr th n sa ra, hng ngy cn phi cho tr ung mt lng nc un si ngui hoc nc canh nht nh. Ni chung, tr nng 5 kg, mi ngy cn ung t 150 - 250 mg nc. Thi gian tt nht l vo gia hai ln cho b. 15- khng nn h thy tr khc l cho b Thc n ung ch yu ca tr th l sa m hoc cc ch phm t sa. Nhng thc n ny ni chung c th ng li trong d dy ca tr t 2 gi 30 n 3 gi ng h. Sau khi b sa khong 3-4 ting ng h th tr i. Lc ny m tr khc th nn cho tr b ngay. Song khng phi a tr ch khc khi i, m khi t lt b t, khi nng qu hoc lnh qu, khi t lt qun cht qu, khi b mui t, khi trong ngi kh chu , ngay c khi ng dy mun c b m, u dng ting khc biu th. Nu c nghe thy tr khc l cho b, khng nhng s nh hng n s ngh ngi ca ngi m m cn khin cho ngi m khng sa cho con b, v khi chng b khng no th chng li khc. V li cho tr b nhiu ln qu, u v d b nt n, hoc b vim tuyn sa cp tnh, dn n bt buc phi ngng cho con b sa m. Nu nh ngi m c nhiu sa, h thy con khc l cho b, v cho b mt cch bt qui lut nh vy cng s nh hng n cng nng tiu ho ca a tr, rt khng c li cho vic pht trin ln ln ca a tr.

14- khng nn cho tr th ung sa thay ung nc C ngi tng rng sa m hoc sa b u l cht lng, tr th ung sa th khng cn phi ung nc na. K thc cch lm nh vy l sai lm. Bi v trong sa tuy c nc, nhng v thn ca a tr cha pht trin thnh thc , cng nng cn yu, khng th nh ngi ln c. Nu ch da vo s nc t i trong sa th

15

16

V lng sa tr b khng u, cho nn cng khng nn qu cu n vo thi gian, nhng ni chung khong cch gia hai ln cho b khng nn di 2 ting ng h. Khng nn h c nghe thy tr khc l cho b. 16- Khng nn cho tr th n sa b thi gian di Sa b tuy hm lng prtin v m rt cao, cung cp nhit lng rt nhiu, song i vi tr em th khuyt im cng khng t. V d nh bt anbumin nhiu, d vn cc trong d dy, kh tiu ho; trong sa b tng i c nhiu cht axit aliphatic, kch thch d dy v rut ; sa b d nhim vi khun v.v... Cho tr em trng k n sa b, rt d b vim da, c n ma ng l da b th rp, nga ngy, ng khng yn gic, dn n bing n. Trong sa b cn cha mt s lng ln cht v c v cht anbumin gip cho xng ct ca b trng thnh, nhng cht ny lm ri lon cht thay th trong c th tr em. ng thi, thng xuyn n sa b khin cho tr em thiu cc cht thc vt khc, gy nn thiu cht st, thiu mu, bo bu. Nu c trng k n nhiu cht anbumin lm cho trong c th ca tr em thiu nhm vitamin B, dn n thiu cc cht can-xi, crm d lm tr em b cn th. n nhiu sa b qu, cn lm cho t l canxi phtpho trong c th tr b mt cn bng, lm gim kh nng chng axit ca rng, d b su rng. Cho nn, trong khi cho tr th n sa b th phi ch kp thi cho n cc thc n khc mt cch hp l v phi cho dng nhiu loi vitamin gip cho vic tiu ho c y

v d dng. 17- M ang ung thuc bnh khng nn cho con b Trong thi k cho con b, ngi m b m phi ung thuc cha bnh m cho con b s nh hng khng tt i vi a tr. Bi v c mt s loi thuc sau khi vo tun hon mu ca ngi m s thi ra bng ng sa. V tr th rt mn cm vi thuc, li c th tn ng li trong c th tr, nn rt c th gy nh hng rt ln i vi tr. V d nh sa ca ngi m ung thuc endoxan s km hm cng nng xng tu ca tr th, dn n bch cu b gim st, ngi m m ung aspirin th qua sa s lm cho cng nng tiu bn mu ca a tr b c ch, dn n chy mu; m ung tetraxiclin s nh hng n vic pht trin rng ca a tr, m ung chloramphenicol s nh hng n cng nng to mu ca xng tu ca tr, m ung amidol, luminan v.v... s gy nn cc chng bnh thm ng, h thot (h ng huyt do mt mu), xut hin nhng phn ng khng tt nh ton thn mu; sa ca ngi m ung it, methimazol v.v... c th c ch cng nng tuyn gip trng ca tr, m ung thuc ty d dn n ri lon cng nng tiu ho ca tr, m ung reserpine c th lm cho a tr thm ng, ngt mi v tiu chy. Cho nn khi ngi m ang cho con b m b m th khng nn tu tin dng thuc, nht thit phi c s ch nh ca bc s. Nu nh phi ung thuc di ngy hoc ung nhiu thuc, c bit l nhng loi thuc c nh hng nhiu n sc kho ca tr th ang b th phi ngng cho tr b.

17

18

18- Nhng iu king k V VIC CAI SA 1/ Sa m tuy tt tht, nhng cng khng nn cho b qu lu. Khng nghi ng g na, sa m i vi tr s sinh l thc n ch yu, thch hp nht. Song thi gian cho n sa qu di cng khng tho mn c nhu cu dinh dng ngy cng tng ca tr th, s gy nn tnh trng thiu dinh dng, sinh bnh thiu mu v.v...ng thi cng khng li cho vic pht dc ca rng sa, ng rut v d dy. Phng php ng n l: Bt u t lc tr c 2 thng tui, th nn cho n tng dn nc canh, nc hoa qu, sau 3 thng th cho n cho long, 4 - 5 thng th tng dn mn sp, lng trng g v.v...; 6 - 8 thng th dn dn gim bt s ln cho b, tng dn s ln v s lng ba n ph, khong 12 thng tui th cai sa. Nu gp phi ma h oi bc hoc ma ng gi rt th c th li thi gian cai sa li mt cht, nhng chm nht cng khng nn qu mt tui ri. 2/ Khng nn cai sa vo ma h. Ti sao khng nn cai sa vo ma h ? Nhit thch hp nht cho sinh l c th hot ng l khong 200C. Nhit ma h thng trn 300C. Nhit cao, hot ng sinh l ca c th con ngi s ny sinh rt nhiu bin ho. V d : Nhit cao, c th lm cho cng nng phn tit ca tuyn tiu ho do h thng thn kinh chi phi b gim st, vic phn tit ca dch tiu ho gim i. Nhit cao, ra m hi nhiu. Trong m hi, ngoi nc

ra cn c clorua natri. Cht clorua trong clorua natri l cht khng th thiu gy thnh v toan. Nu mt s lng ln cht clorua theo m hi bi tit ra ngoi, s khin cho vic to cht v toan gim st s nh hng n tiu ho v dn n kh nng chng vi khun ca ng rut v d dy b gim st. Nhit cao, s lm cho vic chuyn ho cc cht mi trong c th tng nhanh, lng tiu hao cc cht men trong c th cng tng ln, men tiu ho cng do m mt i tng i nhiu. Thi tit nng, nhit cao, thng dn n n ung t i, vic hp th cht dinh dng b nh hng, lm cho sc khng ca c th b gim st. Ngoi ra, ma h cc loi cn trng nh rui nhng, mui v.v...hot ng rt mnh, to thm nhiu c hi pht sinh bnh ng rut. T cc nguyn nhn nh trn ni th ta khng nn cai sa cho tr em vo ma h. Hn na, kh quan tiu ho ca tr em khng dy dn nh ca ngiln, cng nng tiu ho ca tr em cng khng mnh nh ca ngi ln, nu cai sa vo lc ny, tc l thay i ch n ung th rt d gy ra tiu ho khng tt, sinh ra cc bnh v ng rut. 19- khng nn cai sa qu mun C mt s bc ph huynh cho rng cht dinh dng trong sa m rt phong ph, c th lm cho tr ln ln kho mnh, cho nn tr 4 5 tui ri vn cha cai sa. K thc cai sa qu mun rt c hi cho sc kho ca c m v con. Bi v ng thi vi vic pht trin ln ln ca a tr,

19

20

sa m khng th tho mn c nhu cu nhiu loi dinh dng ca tr . Nu tip tc n sa m c th dn n tr suy dinh dng, bn huyt c tnh thiu cht st, khu v khng tt, kh nng khng bnh gim st v.v... Ngi m cho con b mt thi gian di cng c th xy ra hin tng b kinh, thm ch c th b co hp t cung. Cho nn khng nn cai sa qu mun. Ni chung, khi a tr c 12 thng tui th c th hon ton cai sa. Mun cai sa th phi tin hnh c k hoch. C th gim dn s ln cho b, tng dn s ln n ba ph, t t n nhiu, t long n c, t nhuyn n cng, cho a tr thch ng dn. 20- trng hp no khng nn cai sa Cai sa ng thi hn l mt vic cn thit. Nhng khi m tri qu lnh, qu nng hoc khi a tr ang m th khng nn cai sa. Bi v ma h vim nhit v ma ng lnh gi, nng lc tiu ho ca tr th tng i yu, sc khng km, nu cai sa th s lm thay i thi quen n ung, d sinh ra ri lon cng nng tiu ho, dn n tiu chy. Nu a tr ang m, sau khi cai sa s i thnh nhng thc n khc, d gy nn tiu ho khng tt, lm cho bnh tnh cng trm trng thm. Cho nn nu gp ma vim nhit th nn ch n ma thu mt m ri hy cai sa. Nu tr ang m th ch cho tr lnh bnh ri hy cai sa. 21- trong thi k cho con b m thy kinh

th khng nn cai sa C mt s ngi cho rng, ph n ang cho con b, sau khi thy kinh th sa s c v thiu cht dinh dng, khng nn cho con b tip na. K thc ni nh vy l khng c cn c khoa hc. Mi ngi u bit, sa m l thc phm thin nhin l tng nht ca tr th. Bnh thng, sau khi n 4 thng l thi k cht lng sa m cao nht. Ngi ph n cho con b n lc thy kinh th sa tng i long hn bnh thng mt cht, cht m trong sa c t hn, nhng cht prtin th tng ln. i vi a tr, sa lc ny chng c hi g c. Sau khi hnh kinh, cht lng sa li tr li bnh thng. trnh tnh trng sa b long v thay i cc thnh phn trong sa, ngi ph n ang cho con b ch cn ch trong nhng ngy hnh kinh th ung nhiu nc hn mt cht, n nhiu thc n loi c, sa b, tht gia cm v canh rau l c. Cho nn trong thi k ang cho con b m thy kinh th khng cn phi cai sa. 22- sau khi cai sa khng nn tip tc nui tr bng bnh sa a tr c cai sa ri m vn tip tc cho dng bnh sa, khng nhng c th gy thnh thi quen khng tt, m cn c th nh hng n vic pht trin ca rng. Bi v cai sa ri m vn tip tc s dng bnh sa, thm ch khi ung nc thng cng dng bnh sa, nh vy l li phi cai sa bnh mt ln na. Tht l phin phc. Dng bnh

10

21

22

sa m khng ch n t th ca tr v v tr bnh sa, s nh hng n vic pht trin rng, nh to nn hm rng tha, khng u. S dng bnh sa thng ng, hoc v tr bnh sa qu cao, khin cho tr phi vn c ln, to thnh khun mt b lm, rng trc nh ra. Mt u v bnh sa khng c sa, khng kh s vo trong d dy gy nn y hi, trng bng. Do vy, sau khi cai sa khng nn tip tc nui tr bng bnh sa. 23- nhng iu king k khi cho tr em n ng Sau khi cn nhc nhng iu li hi v mi mt, cc nh y hc v dinh dng hc ch ra rng, ngoi vic n ung bnh thng hng ngy ra, chng ta khng nn n nhiu ng, thm ch c ngi cn xut rng n ng cng t cng tt, m khng n cng c. C iu l nhng cht ngon lnh ca ng vn cn hp dn con ngi ta nhiu lm, nht l c cc em c bit yu thch, cho nn y cn phi nu ra mt Nguyn tc i vi vic n ng : Mt l khng nn n ng qu nhiu; hai l phi n cho thch hp. Vy khi no n ng th tt, khi no n ng th khng tt ? Di y xin gii thiu mt cch s lc 1/ Thi gian n ng tt nht. (1) Trc khi i tm : Tm s ra rt nhiu m hi, tiu hao th lc, cn phi b sung n c v nng l ng , n ng s phng c nhng s thiu ht ny. (2) Trc khi vn ng : Khi vn ng cn phi tp trung tinh lc, so vi cc thc vt khc, ng c th cung cp kalo nhanh hn.

(3) Khi mt mi v i : So vi cc loi thc phm khc, ng c th nhp vo mu nhanh hn, nng cao c ng huyt nhanh hn. (4) Ngi bi bnh ng rut, khi b nn o : cng nng tiu ho ca bnh nhn khng tt, b mt nc,dinh dng khng , n mt cht ng hoc ung nc ng c pha mt cht mui s bng ung thuc b. (5) Khi chng mt bun nn, n mt cht ng c th nng cao ng huyt, n nh tinh thn, c li cho vic khi phc bnh thng. (6) Khi i tu, xe, thuyn, nu iu kin khng tt, n cm va khng tin, va mt v sinh, n mt cht ng va tin li li va gii quyt c vn . 2/ Nhng lc khng nn n ng. (1) Trc khi n cm : Sau khi n ng, khu v s b gim, nh hng n lng n bnh thng, nu ko di, ngi s gy i, dinh dng khng . (2) Trc khi ng : ng s lu li cc k rng, rt c li cho vi trng sinh si ny n, tn hi cho rng. Nu n ng loi scla v.v... th cn to cho thn kinh hng phn, s mt ng. (3) Sau khi n no : Lc ny m li n ng th ngi s tr nn bo, nu ng nhiu s kch thch insulin phn tit, khin cho t bo insulin v phn tit qu nhiu m b suy nhc, dn n bnh i tho ng. (4) Khi ni chuyn : Va ni chuyn va n ko, th ko d ri vo kh qun, lm tc nghn thc qun, i vi tr em cn phi ch . (5) Khi ang au rng : n ng s cng au hn, bnh s nng hn. (6) Khi b d ng da. ng huyt cao l iu kin

11

23

24

cu khun nh sinh si ny n. n ng c th lm cho lp da b d ng thng xuyn nhiu ln, cha khng khi. Cho nn ngi nhiu mn nht hoc b d ng da th khng Cho nn, bo v sc kho, cn phi nm vng nhng thi c n ng c li th mi t c mc ch hi t li nhiu. Cho tr th n ng li cng cn phi lu n khoa hc. 3/ ng tuy tt, nhng khng nn n nhiu. ng l vt cht dinh dng m nhn loi rt cn, nng lng m cc t chc kh quan ca c th cn thit, i b phn u do ng cung cp. Tr em v mt s ngi ln rt thch n ng. ng tuy tt, nhng khng nn n nhiu, nu n nhiu th ngc li, s c hi cho sc kho. l v : (1) n nhiu ng s dn n cht dinh dng khng tt. Bt c loi ng no cng u thiu cht prtin, cht m, vitamin v cht khong. n nhiu ng, ngi ta s khng cm thy i na, khng mun n v s n t cm. T nhin, cht dinh dng do n ung m ra cng s t i. Nu ko di, s dn n dinh dng khng y . (2) n nhiu ng s dn n h thng tiu ho c bnh. Hin nay c rt nhiu bc cha m tr cho rng ng nho c cht dinh dng, d tiu ho, thng dng n thay ng trng cho tr con n di ngy, ngc li s ch dn n lm cho cng nng ca d dy v rut tr nn Li bing , khin cho vic phn tit ca dung mi tiu ho bnh thng b gim st, cng nng tiu ho b thoi ho, nh hng n vic hp thu tiu ho thc n, thm ch cn dn n mang bnh cho h thng tiu ho. (3) n nhiu ng d b sn rng : ng lm cho toan trong mm tng ln, to thnh nh toan khun, lin cu

khun sinh trng pht dc m c iu kin sinh si ny n, rng b cht toan n mn, s sinh ra su rng. Nhng tr em th ng xuyn n ng, t l sn rng ln ti trn 95%. (4) n nhiu ng d pht sinh gy xng. Bi v ng chuyn ho cn phi c vitamin B4, n nhiu ng qu khin cho vitamin B4 trong c th gim i, do m h thp nng lc ca hot ng c bp thn kinh. Ngoi ra n nhiu ng cn lm cho sn vt c cht toan trong c th tng ln, m cht kim v cht canxi th li gim i, s to thnh cht xng b nho, d xy ra gy xng. (5) n nhiu ng s lm cho mt cn th pht trin, dn n cn th trc ca mt. Cc chuyn gia ku gi : Cc tr em v hc sinh tuyt i khng nn n nhiu ng. (6) n nhiu ng di ngy d sinh bo ph. Bi v nhng phn ng d tha s chuuyn ho thnh m tch t li di da, sinh ra bo ph. V do bo ph m dn n cc bnh tt khc. (7) n qu nhiu ng s lm cho tnh kh con ngi tr nn nng ny, hp tp. Theo ti liu ca s nghin cu quan h gia nh M cho bit : n nhiu ng dn n nng ng huyt tng cao, khin cho tr em tr nn nng ny hp tp, c th mc bnh a ng. Ngi ln tnh tnh nng ny hp tp d xy ra tai nn. 4/ Tr em khng nn n qu lng ng. ng l loi thc phm toan tnh khng c canxi. n ng nhiu qu, c th cn khi phc cht kim thiu, tc l phi tiu hao cht canxi trong c th ngi ta. Ngy thng ko di, s nh hng n vic pht trin xng ct ca tr em. 5/ Tr em khng nn n nhiu ko scla. Ko scla l mt loi thc phm ng m nguyn liu ch yu l cacao ch ra, mi v thm ngon, ngt, cht dinh

12

25

26

dng phong ph, nu c n vi ba ci, ng l lm cho ngi ta vui ti thanh thn, nh mi khng qun. Song, nu coi l thc n tm b, thng xuyn n qu nhiu, th ngc li, hi nhiu li t. Vy v nguyn do g ? Thc ra, nhu cu m c th con ngi ta cn ba ngun nng lng ln trong vic n ung nh cc cht prtin, cht m, v cht ng l c mt t l nht nh. V d nh mi ngy tnh tng cng cc loi thc phm nh go, m, c, tht, rau xanh v.v...th cht prtin chim 10 -15%, cht m chim 30 - 35%, cht ng chim 50 - 60%. Cho d cht dinh dng ca ko scla c phong ph n u th so vi t l dinh dng m con ng cn thit nh trn th cn km rt xa. Trong rt nhiu loi scla tinh ch, t l m chim gn 40 - 50%, t l ng cng khng t, m t l prtin ch c trn di 5%. Ngoi ra, trong scla cn c cht kim cacao, cht kim caphin v.v... m trong thc phm bnh thng rt t c. Nu thng xuyn n scla th s c rt nhiu vn cn phi gii quyt : - Thnh phn m qu nhiu, tr em n nhiu ng s tr nn bo ph, trong c th tch lu mt s lng m rt ln, tng thm gnh nng cho bung tim, th cht s dn dn suy nhc; ngi ln n nhiu ng s bi mc cc bnh nh x cng ng mch, cao huyt p, bnh van tim, bnh si mt v.v... - Thnh phn ng qu cao, thng qua s chuyn ho mi trong c th, rt nhiu thnh phn ng s chuyn bin thnh m d tr, cng s lm cho ngi ta bo ph. - Thnh phn prtin rt t, m prtin li l vt kin trc ca t bo cc c quan trong c th con ngi, tr em thiu cht prtin, s b nh hng n s pht trin; ngi ln th s b mm nhn c bp, khng cn sc lc v rt nhanh chng

b mt mi. - Scla c nng lng rt cao, tng nhit lng ca 100 gam scla c th t n 530 - 550 nghn kalo. Mt ngi lm vic nh bnh thng, mi ngy cn khong 3000 kil kalo, 100 gam scla chim t l ln trong . Cho nn sau khi n nhiu scla s c cm gic y bng, nh hng n khu v ca ba ba n, th l s n t thc n i, cc cht prtin, mui v c, vitamin v.v...m c th rt cn th li thiu mt cch nghim trng, rt c hi cho sc kho. -Cc cht kim cacao, kim c ph trong scla c tc dng lm tim p mnh hn v i no hng phn hn, tr em sau khi n nhiu scla s quy khc, nghch ngm v khng chu ng; ngi ln n xong cng d hng phn thn kinh v mt ng. - Scla rt ngt v ngy, sau khi n nhiu s khng c li cho vic v sinh rng ming, s tr nn hi mm v su rng, v cn xut hin hin tng chua, rt kh chu. ....... T ta thy, bt k l tr con hay ngi ln cng u khng nn n nhiu scla. 6/ Khng nn lm dng ng nho. C mt s ngi ly ng nho lm cht b dinh dng, thng xuyn n hoc cho tr n. Khi bn thn hoc con ci m au, bt k l bnh g, cng tm mi cch mua cho c ng nho cho ngi m hoc cho tr con n tm b, cch lm nh vy liu c hay khng ? ng nho l mt loi n ng, c th trc tip hp thu trong ng rut, nhng gi c tng i t, khng ngt bng ng trng. ng trng thuc loi song ng, khi qua ng rut cn phi c tc dng ca cht men, sau khi phn gii thnh n ng ri mi hp thu c. ng trng

13

27

28

th r hn v ngt hn ng nho. Hai loi ng ny, ngoi vic c mt s vi lng mui v c v c th cung cp nhit lng ra, khng c bt k loi cht b no khc, cho nn n chng phi l thc phm dinh dng b bo g u. Vy th nhng ngi no c th dng ng nho ? Nhng ngi c bnh st cn nghim trng, au bng i ngoi nghim trng, nhng ngi sau khi m rut tha th c th n ng nho. Bi v nhng ngi ny cng nng tiu ho v cht men song ng trong ng rut km, n ng nho th c li cho vic phc hi sc kho. Lm dng ng nho th c hi g ? Ni chung nhng ngi sc kho bnh thng,hoc m au nhng khng phi nhng cn bnh nh nu trn th khng nn n ng nho, bi v tim lc cng nng tiu ho ca c th con ngi rt ln, n ng trng s khng tng thm gnh nng cho ng rut, v vi tr con cng khng tng thm gnh nng cho ng rut. C nng ca c th sinh vt ph bin l tn ti mt qui lut dng tt b xu, tc l cng dng th cng nng sinh l cng mnh, khng dng th s thoi ho. Nu c n ng nho lu ngy tt s lm cho cc loi cng nng phn tit ca men tiu ho b h thp. Cng nng tiu ho ng rut b h thp th d mc bnh, thm ch cn dn n nhiu loi suy dinh dng, nh hng n s trng thnh v sc kho bnh thng. 24- mun tr tng chiu cao khng phi ch da vo dinh dng Mi bc cha m u mong mun caon mnh cao ln, cho nn bnh thng c tng thm rt nhiu cht dinh dng. K

thc cch lm nh vy ch ngc li vi nguyn, kt qu khng nhng khng lm cho tr cao ln, ngc li cn lm cho chng bo ra. Mi ngi u bit, con ngi ta cao thp c lin quan nht nh n s di truyn, nhng ch yu l do cht kch t sinh trng ca vic phn tit thu th no iu tit. M vic phn tit ca cht kch t sinh trng c lin quan n nhiu nhn t nh dinh dng, vn ng, ng v vic phn tit cht tu v.v...Nu c m qung ch da vo vic tng cng dinh dng, th tr con khng nht nh c c mt thn hnh cao ln kho mnh. Trong c cuc i con ngi ta c hai giai on cao ln nhanh nht, l t khi c mt thng cho n mt nm l ln ln nhanh nht, sau l n thi k thanh xun. Ngi ta trong khi vn ng v trong lc ng vic phn tit cht sinh trng cao nht. Cho nn cc bc cha m hy ch nhng thi k con tr cao ln, bo m cho chng n ung c cht dinh dng, vn ng thoi mi v c gic ng y . c bit l phi cht canxi v cht pht-pho cho xng gn pht trin c tt. 25- Tr em khng nn dng nhiu du gan c Du gan c l mt loi dinh dng b sung vitamin A, D cho tr em b thiu cht kali. Nu vitamin A v vitamin D nhiu qu th khng nhng c th khng li dng c m cn gy nn ng c mn tnh. Biu hin ng c vitamin A l ngi mt mi, chn n, ngi gy i v.v... Bnh thng, lng vitamin A, D trong thc n c th

14

29

30

tho mn nhu cu ca c th, khng cn b sung na. i vi nhng trng hp cn b sung th phi do bc s ch nh mi c ung du gan c, m phi ung ng liu, ng gi, khng c vt qu s lng, trnh pht sinh b ng c mn tnh.

27- Tr em Khng nn n ko scla vi sa b Trong sa b c rt nhiu cht anbumin v kali. Trong scla th li c cht tho toan, hai thc ho trn vi nhau, cht kali trong sa s kt hp vi cht tho toan thnh mt loi axit kali khng tan. n nh vy s gim mt nhiu cht dinh dng, thm ch cn dn n nhng tc dng ph khc na. 28- Tr em khng nn n nhiu qut Qut c rt nhiu cht dinh dng, mi v va thm va ngt, gi trai, gi tr u rt thch n. Nhng khng nn n nhiu. n t th s b dng ch kh, n nhiu s b to nhit, bc ho, sng c, au hng, tiu ho khng tt. Ni chung, mi ngy n 3 qu th c, nu n nhiu s c hi cho rng v ming. Trc khi n qut khong mt ting ng h, khng nn n sa b, bi v cht anbumin trong sa b gp phi cht axit ca qu qut s ngng kt li, nh hng n s hp th ca b my tiu ho. Trc khi n cm cng khng nn n qut, bi v cht axit hu c trong qut s kch thch nim mc ca d dy, khng c li cho sc kho ca c th. 29- Tr em khng nn n nhng thc vt t cht m

26- Tr em li n khng nn cho n m chnh Cc mi v ca thc n u thng qua u li m cm gic c. Khi thiu cht km th cng nng ca v gic v hot tnh c men km b h thp, dn n v gic v khu v b suy gim, thm ch cn c th lm cho nhng l nh u li b tc nghn, to thnh tnh li n nghim trng. Cc nh khoa hc pht hin ra rng, nng cao khu v ca tr em m cho nhiu m chnh vo cc mn n th s lm cho cht km trong mu bin thnh mt cht toan km ri theo nc tiu bi tit ra ngoi, nh vy cng lm cho c th thiu nhiu cht km hn, lm cho bnh li n tr nn nghim trng. Cho nn, khi thy tr em li n, chm ln, thiu mu th phi ngh ngay n trong ngi thiu cht km, v phi kp thi a n bnh vin cha chy. Bnh thng cng nn cho tr em n nhng thc n c cht km nhiu hn mt cht, nh tim ln, gan ln, tim b, tht b, tht ln nc, c, s bin, cc ch phm t u v.v... Tuyt i khng nn dng m chnh mun gy cm gic n ngon cha bnh l i n ca tr em.

15

31

32

Cc nh nghin cu pht hin ra rng, chot em n nhng thc n c t cht m, t cht cholestrin th s nh cn hn so vi nhng tr em bnh thng khc, dn n bnh ci cc. Ngi ta o c nhng tr em pht trin khng tt ny th thy s tiu hao nhit lng v cht km u tng i thp, nng lc hot ng so vi cc tr em cng la tui cng km hn. M l cht dinh dng cn thit cho s pht trin v trng thnh ca tr em, khng th coi thng c, cn phi cung cp cho chng mt cch hp l. 30- Tr em khng nn n nhiu ti Nhiu ngi rt thch n ti. Nu n va phi th c li cho sc kho, nhng nu n nhiu qu th li c hi, nht l nhng ngi c bnh au mt, tay chn thng xuyn nng, nhng ngi m c th m h ho vng, triu nhit n hn th khng c li. n nm ngoi 50 tui th mt nhn dn dn km i, trng ci g cng m m h h, tai , mm kh, li ng, u nng, chn nh, tr nh b gim i r rt. Nhng chng bnh ny l hu qu ca vic n nhiu ti. n ti c trm ci li m ch c mt ci hi l mt, cu ni trong dn gian cng c ci l ca n. 31- 4 iu king k trong vic n ung ca tr em 1) Tr em khng nn n kham. Nhng cht dinh dng m c th cn c phi ton din. Cn c vo nhu cu ca nhng cht dinh dng, nng lng c

bn m cht dinh dng sn sinh ra, t l phn trm thch ng trong tng nng lng l : prtin 13 - 17%, cht bo 30 35%, cht ng 50 - 55%. Cho nn nhng cht ho hp ca prtin, m v vitamin u l nhng cht dinh dng cn thit cho c th loi ngi. n kham, do cht dinh dng phin din m lm cho c th khng t c nhu cu dinh dng hp l, nh hng n sc kho ca c th, d dn n cc loi bnh tt. T lu, trong Ni kinh c lun thut l trong lc ph ng tng khng c thin lch v mt ci g ht. Tt nhin trong n ung th phi ch n cht, nhng cng khng yu cu phi n ton cht, cng phi n mt t cht tanh iu tit khu v, cho nhng cht dinh dng c tn dng nhiu nht. T xa n nay, khng t nhng bn vua quan phong kin, bn qu tc cng ho, ngy ngy n sn ho hi v, nhn sm yn so, cht b tha ma, nhng trong bn chng c my ai thn cng tui th u ? Rt nhiu ngi trong bn h cht non hoc cng chng sng lu. Chng t rng, o n ung khng phi ch l ton cht b, m l phi khoa hc hp l. 2) Tr em khng nn b ba n sng. T bo no ca con ngi ch c th thu c nng lng trong cht dinh dng ca ng. Sau mt m khng n, m sng ra cng li khng n hoc ba sng n qu t, ng khng th bo m cung ng cho mu, thi gian ko di khin ngi ta cm thy mt mi , kit sc, mt hoa u vng, xut hin hin tng tim p mnh, bun nn, ngt xu v.v...khng cn tinh lc di do hc tp v cng tc. Ba n sng ni chung thng l ng, cho, bnh bao, mn thu, c iu kin th n trng, sa b l nhng th c nhiu cht m.

16

33

34

3) Ba n sng khng nn ch n thc n kh. T gc sinh l hc m xt, cng nng ca ng tiu ho thng t trng thi ngng ch ban m khi phc n trng thi hng phn, cng nng tiu ho km, khu v khng thy ngon. Nu lc ny m n nhng thc n thiu lng nc th khng d tiu ho. Ngoi ra sau mt m ng say, c th con ngi vo trng thi mt nc, trong tnh trng c th c nhiu cht chuyn ho cn bi tit ra ngoi, cn phi kp thi b sung mt lng nc nht nh, nh n cho, ung sa u nnh, sa b b sung cho tnh trng thiu nc trong c th. Ba sng m n nhiu thc n c hm lng nc, cn c th tng thm phn hp thu dch th, m rng thnh huyt qun, b sung lng mu, tng nhanh tun hon mu, khin cho nhng cht chuyn ho mi trong c th nhanh chng c khi phc n trng thi thnh vng. 4) Ma h nng nc khng nn qun n gim. Tc ng c cu : M ca ra l c by vic: ci, go, du, mui, tng, gim, tr. thy a v ca gim trong cuc sng thng ngy ca chng ta. n gim khng nhng ch tng thm phong v ca thc n, tng thm khu v, nhng thnh phn trong nh axit axtic, ng v axit xitric cn l nhng vt cht l ngun sinh ra nng lng m c th con ngi cn thit, v c c th nhanh chng hp thu . Cho nn, ma h n mt cht gim s c li cho vic gii tr mt nhc v khi phc th lc. Ma h nhit cao, l thi tit vi khun sinh sn rt nhanh v rt mnh, nhng cn bnh truyn nhim ng tiu ho pht sinh tng i nhiu. Dit khun tr bnh chnh l bn lnh sn c ca gim. Cc loi vi trng nh vi trng Salmn, trc khun rut gi, t cu khun ho m, vi khun

kit l v.v...gp phi gim th ch sau na ting ng h n s cht. Cho nn ma h dng gim trong nm v cc loi thc n khc, va gip cho khu v c ngon hn, li va c tc dng dit khun tr bnh. Ngoi ra mt s thc vt c bao hm cht mui axit nitric, nh c mm, tht mui, da mui v.v...v tri rt nng nn vi khun sinh n rt nhanh, tc dng ca vic vi khun chuyn ho nhng cht mui a-xit nitric trong thnh cht mui a-xit nitric cng tng ln. Cht a-xit nitric ny trong c th sau khi chuyn ho c th chuyn bin thnh cht nitrat amin l cht gy ung th rt mnh. n mt cht gim s c tc dng phn gii cht mui a-xit nitric ny . Nhng ngi b bnh cm cm, bnh vim hng ung mt ong c pha mt cht gim va phi, cng s nhanh chng khi bnh. Xin nh : ma h khng nn qun cho tr em n mt cht gim 32- Tr em khng nn ung nhiu nc c ga Trong nc ga c cc cht gi l pht-pht, sau khi n vo ng rut c th sinh ra phn ng ho hc vi cht st v to thnh mt cht v dng i vi c th ri bi tit ra ngoi. Trong tnh hnh bnh thng, cht st trong thc n chnh ra phi c hp thu khong 10%, nhng nu ung nhiu nc c ga s nh hng n vic hp thu cht st ny, gy nn thiu mu, khng c li cho vic pht trin c th ca tr em. 33- Tr em khng nn n nhiu bnh quy

17

35

36

nhiu m chnh. Bnh quy va ngon, va r tin, thun tin li tit kim thi gian. Th nhng i vi tr em, n nhiu bnh quy th li c hi. Trong bnh quy cht nhm tng i nhiu, m nhm li l nguyn t vi lng m c th con ngi khng cn. Nu tr em thng xuyn n bnh quy th cht nhm s tch t li trong c th, c th gy nn nhng bnh nh thiu cht kali, cht pht-pho chuyn ho bnh thng trong c th tr em, dn n cc bnh nh mm xng, cong xng, v.v...Trong c th c nhiu cht nhm qu cn lm gim thp cc hot tnh ca men anbumin d dy, lm cho v toan gim thp, d dy bi tit t i, cng nng tiu ho b ri lon, nh hng n s pht trin v sc kho ca tr em. i vi vic pht trin tr lc cng rt khng c li. Cho nn, khng nn thng xuyn cho tr em n bnh quy. 34- Khng nn cho tr em n nhi m chnh Cc nh dinh dng hc cho rng, tr em khng nn n nhiu m chnh. Bi v tr em sau khi n m chnh, s cng vi nguyn t km trong mu pht sinh tc dng ho thnh axit km, sau tan ra nc ri theo nc tiu bi tit ra ngoi, do lm cho tr em thiu cht km. Nguyn t km l nguyn t vi lng rt cn thit cho s pht trin v trng thnh ca tr em, thiu n tr em s c hin tng v gic khng nhy, khu v khng mnh. Nu ko di s tr thnh suy thoi tr lc,pht trin khng tt cng cc hu qu nghim trng khc. Cc chuyn gia cn vch ra rng, nu khng cho tr em n nhiu m chnh th ngi m ang cho con b cng khng nn n 35- Tr em khng nn n c chua xanh C chua mu cn xanh tc l cha chn cng c c t nh khoai ty mc mm, u cha sinh vt gluczit. n c chua xanh trong mm cm thy chan cht, thm ch c khi cn ng c, khng nn n.Khi i bng m n nhiu c chua xanh cng bt li cho cng nng ca d dy. 36- Tr em khng nn ung nhiu nc gii kht c mu Cc cht mu dng sn xut cc loi ung lnh, a s thng dng phng php ho hc ch ra, nn u c mt s c t nht nh. Khi tr em dng mt s thc phm c mu,tuy khng xy ra ngay nhng phn ng lm sng c th thy c, nhng nu c ko di th s c nguy c tc hi tim n trong c th. Biu hin ch yu l my mt sau y : 1/ Lm nhiu cng nng bnh thng ca cc loi men hot tnh trong c th, lm cho phn ng chuyn ho ca cc cht ng, cht prtin, cht m, vitamin b nh hng, nu ko di s dn n tr em thiu dinh dng. 2/ Kch thch nim mc d dy, nh hng n cng nng tiu ho ca d dy; ng thi s lm cho thn phi lm vic rt nhiu, nh hng n cng nng ca thn. 3/ Gy tr ngi cho s xung ng truyn dn ca h thng thn kinh, d gy bnh a ng tr em. Cho nn xin c li khuyn cc bc lm cha lm m tr tui khng nn cho tr em ung nhiu nc gii kht c mu.

18

37

38

b sung cho s tiu ho, chng ta c th coi nc un si ngui l ung l tng nht ca tr em. 37- khng nn cho tr em ungn c ngt thay n c lc C nhiu bc b m rt thch cho con tr ung cc loi nc ngt thay nc lc (nc un si ngui). Cch lm ny khng th chp nhn c. Bi v n c lc l n c si ri ngui i mt cch t nhin, c hot tnh sinh vt c bit l lng, rt d ngm qua cc t bo m, thc y vic thay th cc cht mi, tng thm hm l ng hng cu trong mu v ci thin c nng min dch ca mu. M trong cc loi n c qu, n c c ga v cc loi n c ngt khc, phn nhiu c hm l ng ng, tinh ng, cht in gii v cc cht mu hp thnh. Nhng cht ny tc dng lu di s gy kch thch khng tt i vi d dy, nh h ng n tiu ho v khu v, ng thi cn tng thm gnh nng cho thn. thy, cho tr ung n c ngt thay n c lc, khng nhng v ch m cn c hi. 38- Tr em khng nn n nhiu thc phm ng hp Bt k l loi hp g cng u cho thm mt lng thuc nht nh vo thc phm nh cc cht mu, cc cht hng liu v.v... Tt c nhn loi thuc cho thm vo y u rt nguy him i vi sc kho v s pht trin ca tr em. Bi

v s ln ln v c th ca tr em cha chn mui, cng nng gii c ca gan cha hon thin. Nhng cht c c ny, nu vt qu mt nh lng no th s nh hng n sc kho v s pht trin ca tr em, thm ch dn dn tch lu m dn n ng c mn tnh. 39- Khng nn cho tr mi sinh ung nc cam tho C mt s a phng, khi a tr mi sinh c 1 2 ngy thng hay cho ung nc hong lin cam tho, h tng rng nh vy c th Gii c cho a b. Thi quen truyn thng ch c hi ch khng c li. Bi v a tr mi sinh va mi ri khi bng m, ngy u bc vo trn gian, sc khng cn rt km, lng ng mt cn rt thp, bng cn ang i. Nu ch n thun nui bng nc hong lin cam tho, a tr s khng c cht dinh dng, c th dn n nhng tn hi cho cc t chc, c bit l t chc no. Ngoi ra cam tho cn c th xy ra cc biu hin nh cht kali trong mu thp, huyt p cao v ng dch th, ph thng v.v... Cho nn, tr mi sinh khng nn nui bng nc hong lin cam tho. 40- Tr em khng nn ung nhiu nc trc ba n C mt s bc b m thng hay cho tr ung nc trc ba n. H tng rng nc s tiu ho thc n, k thc, cch lm ny rt c hi. Bi v sau khi ung nc, tr em n cm ngay s lm cho

19

39

40

d dy cm thy cng y, ng thi cn lm long dch v, nh hng n khu v v tiu ho. Do v toan b long nn kh nng dit khun b gim st, rt d gy bnh cho ng rut. 41- Tr em khng nn ung bia C ngi cho rng, bia l Bnh m nc, cho nn c n ngy l, ngy tt hay khi nh c vic l cho tr con tha h ung bia. Vic lm ny chng c li ch g i vi sc kho ca tr con c. Cn c vo s phn tch nghin cu, thng thng trong ru bia c cha 3% n 5% cht cn, ngha l mi 100 gam bia c cha 1,5 n 2,5 gam cn. Nu thng xuyn cho tr con ung bia s nh hng n sc kho c th xc ln tinh thn ca tr con. V li, ngay t nh nui thnh thi quen ung ru cng khng c li cho s lnh mnh v tm l, khi ln ln chng c th thnh ngi nghin ru. Cho nn, khi trong gia nh c lin hoan, tic tng th nn ging gii cho tr con bit nhng iu bt li trong bia, ru cho tr bit, thay vo cho chng ung mt cht nc hoa qu. 42- Khng nn cho tr th ung cca cla Ma h ma thu mi ngi u rt thch ung cca cla, nhng i vi tr th th tt nht l khng nn cho ung. Bi v mi mt chai cca cla c hm lng khong 50 80 mg caphin. Caphin l mt loi thuc hng phn thn kinh trung khu. Nu dng qu 1.000 mg th s xut hin bnh

trng ng c nh ngi hi hp khng yn, h hp tng nhanh, c bp co git, tim p rt nhanh, mt ng, mt hoa, tai, tc ngc, bun nn, chng mt, au nhi pha trc tim v.v... Ngi ln i vi caphin bi tit rt nhanh, ung mt lng cca cla thch hp th khng c hu qu g xu. Nhng tr th i vi caphin th c bit mn cm, rt d b trng c. Cho nn khng nn cho tr th ung cca cla. 43- Khng nn cho tr th ung nc qu ng chai Nc qu ng chai l mt loi nc ung va ngon va mt, rt d ung. Nhng tr th m ung th ny th li khng thch hp. Bi v nc qu l mt th nc ung do bn tay ngi lm ra, bao gm ng trng, axit chanh, thuc mu v ng tinh v.v... li cn c c men ru na. i vi tr th, nhng thnh phn ny c tnh kch thch nht nh. l v s pht dc ca tr th cha hon thin, cng nng gii c ca gan v cng nng bi tit ca thn u cn rt thp. Nhng vt cht ny trong c th ngi ta khng th bi tit ra ngay c. V th khng nn cho tr th ung nc qu ng chai. 44- 18 iu cm k trong vic n ung ca tr em 1/ Nhng thc vt khng c n. cao cht lng nhn khu th vic u sinh u dc l then cht, m vic cho tr n mt cch hp l, trnh dng

20

41

42

nhng thc vt gy tr ngi cho sc kho ca tr li l mt trong nhng iu kin u dc. Di y xin gii thiu my loi thc vt thng thy m khng c cho tr n. 1) Khng c ung nc ch c. Bi v cht tanin trong l ch c th kt hp vi cht st trong thc n, hnh thnh ra mt cht ho hp khng tan, nh hng n vic hp thu cht st, rt d gy nn bnh bn huyt thiu cht st. Cht moocphin trong l ch cn c th lm cho tr em hng phn qu , hi hp khng yn, nh hng n gic ng bnh thng ca tr v lm cho tim p nhanh hn. c hi cho tim; cn c th kch thch cho v toan phn tit m dn n y bng lm chm nhu ng ca rut, dn n b i. Ngoi ra nhng cht kch thch mnh nh ru, c ph, t, h tiu u phi king k. 2) Khng c n nhiu bng rang. Trong bng rang c rt nhiu cht ch. Tr em thng xuyn n bng rang s c nguy hi rt ln cho sc kho. Tiu chun v sinh thc phm ca nh nc qui nh, hm lng ch mi kg bnh nng khng c vt qu 0,5mg, vy m hm lng ch mi kg bng rang bnh qun l l0mg. Trong mt thi gian ngn m tr em hp thu qu nhiu cht ch, d dn n phn ng ng c, biu hin l hi hp, bing n, y bng hoc l b i v.v...Thng xuyn n bng rang cn dn n gim st sc khng , chm ln v.v...Do tr em khng c n nhiu bng rang. 3) Khng n qu nhiu thc phm h u. Bi v trong u c mt cht c th dn n lm xng tuyn gip trng, c th lm cho tuyn gip trng phn tit nhiu hn, lm cho thiu cht tuyn t gip trng trong c th, c th mun thch ng vi nhu cu th cn phi tng thm nhiu cht tuyn gip trng trong c th, dn n xng tuyn gip trng. Hn

na, cht it l nguyn liu ca tuyn t gip trng, mt s ln tuyn t gip trng hp thnh li dn n thiu cht it trong tr em. Ngoi ra, nhng loi rau c cht xen-luy-l nh rau ci,da mui v.v... tr em di 2 tui cng khng nn n. 4) King n m ng vt (m ln).Bi v m ng vt ch yu l cht axit m bo ho. Tr em n nhiu m ng vt s nh hng n vic hp th cht calxi, dn n thn th thiu cht canxi, khng c li cho sc kho, nghim trng hn th dn n mc bnh ci xng. Cho nn, m b, m cu, m ln v nhng thc n rn bng m th khng nn n nhiu. 5) Khng nn n ung nhng th qu mn. Thng thng ngi ta rt t ch n khu v n ung ca tr em nh th no cho va phi, thng c thi quen l ngi ln nm thc n ca tr em ri quyt nh mn nht ca mn n . H khng bit rng ngi ln n mn hn tr con rt nhiu. Nu c p tr con cng phi c khu v nh ngi ln th lng mui m tr em hp thu s nhiu hn ngi ln kh nhiu lm cho tr em b ng phi n ung nhng th qu mn. Mi ngi u bit, thnh phn ch yu ca mui l natri v clo. i vi tr em nu qu nhiu natri s gy ra iu nguy hi l khng chuyn ho c. M tui cng nh th hu qu cng nghim trng. l v : cng nng thn cha pht trin y , cha c kh nng o thi qu nhiu cht natri trong mu. Qu nhiu cht natri ng li trong c th lm cho lng mu tng ln, mu b n ra nhanh chng, huyt qun vo trng thi cao p, th lhuyt p tng cao , tng thm gnh nng cho bung tim, do m dn n suy nhc tm lc c tnh cht xung huyt , nc. iu tra y hc chng minh rng, ngi no n ung qu mn, th t l mc bnh cao huyt p, bnh tim, bnh trng gi v cng nng thn khng kho, v t l t vong so vi

21

43

44

ngi n nht cao hn nhiu, ngi ln nh vy, cng khng cn ni n tr con. bo m cho tr em ln ln mt cch mnh kho, mong rng cc bc cha m hy thay i tp qun ca mnh, n ung nn thanh m, khng nn cho tr em n ung qu mn. 6) Khng nn n nhng loi rau nh ng sen. Bi v tr em khng nh ngi ln, khi n khng nhai c tht k, c khi cn nut chng, nh vy i vi cc em rt kh tiu ho nhng thc n ny, do m sinh ra au bng. Nhng loi thc vt nh hnh ty, c ci sng th khng nn n nhiu. Nhng thc vt c gai, c v, c ht, cn phi ch lm cho k, phng tr em n vo s pht sinh nhng iu bt ng. 2/ Tr em khng c n nhiu qu. Trn i ny khng c ng b b m no li khng thng yu con mnh. C mt s ng b b m ch mun cho con mnh n tht nhiu, cm thy nh vy l c an i v cng. Do m h thy tr i n ci g l tho mn cho bng c. H tht chng bit rng kt qu lm nh vy th li bt cp hi, bi v c mt s thc vt m tr em khng nn n nhiu. V d nh bnh ngt im tm chng hn, y l mt loi thc phm m tr con rt thch n. Tuy trong loi bnh im tm ny c mt s nhit lng nht nh, nhng loi thc phm ny c rt t vitamin, cht khong, cht anbumin v cht x, n nhiu s lm cho tr em b hng mtkhu v. Ngoi ra trn th trng ang bn nhng loi bnh ngt, trng c v rt ti mi, song trong li c khng t vi trng. Nu khng hn ch n t i th rt d b trng c. Nhng loi thc n qu ngt nh ko, mt ong, qu kh, hp v.v...d lm cho tr sn rng, cho nn cng khng nn cho tr n nhiu. Hin nay s d c rt nhiu tr em sn rng,

mt trong nhng nguyn nhn l tr em n qu nhiu ng. Kt qu nghin cu ca y hc hin i chng minh rng: S hnh thnh cc loi bnh nh bnh bo ph, bnh tim, bnh i ng, bnh cn th v.v...ca tr em thng c quan h mt thit n vic n ng ca tr em. 3/ Khng c n qu no. B my tiu ha ca tr pht trin cha y , thng xuyn n nhiu, ung nhiu, n qu no, vic phn tit ca dch tiu ho cung khng cu d gy ra cc bnh v ng tiu ho. 4/ Khng c n nhanh. n ung qu nhanh, vic phn tit nc bt khng s nh hng n tiu ho v vic hp thu cc thnh phn dinh dng. 5/ Khng nn cho tr n ung nhng th qu tinh. Nhng nm gn y bnh cn th cc em thiu nin tr em tng ln qu nhiu, khin cho nhiu bc cha m v cc thy thuc nhn khoa phi ch . Cng tc nghin cu khoa hc gn y nht chng minh rng: n ung khng tho ng l mt trong nhng nguyn nhn lm cho cc em thnh cn th. n qu nhiu ng hoc cc loi ng tinh ch khc nh bt m, bt go v.v...chng mt i mt mt phn sinh t, cht khong v cht x; s thc y vic hnh thnh v pht trin bnh cn th; trong c th nu thiu cht crm v thc n c hm lng anbumin qu cao u l nhng nguyn nhn quan trng dn n mt cn th. Cho nn, tr em n ung khng nn dng nhng th qu tinh, bo m cho cc emn c th lc bnh thng. i a s nhng ngi mc bnh cn th th trong tc ca ngi thng thiu hai nguyn t canxi v crm. Trong c th ngi ta m c hai nguyn t canxi v crm bnh thng th dch p trongmt cng bnh thng; ngc li, hm lng

22

45

46

hai nguyn t qu thp hoc qu cao u khin cho mt nhn cc vt kh khn. Tr em n ng qu nhiu s nh hng n vic hp thu cc thc n khc; trong c th m c nhiu cht ng s lm cho vic tch tr nguyn t crm gim i, cht vitamin B b tht thot, ng thi cn lm tiu hao mt phn ln cht kim v cht canxi trong c th. Do m nh hng n th lc. Cho nn, phng cn th, ngoi vic cn ch v sinh mt ra, cn phi cho cc em n nhiu lng thc th v nhng thc vt c nhiu cht canxi v crm, nh cc loi xng ng vt, tm c, cc loi trng, cc loi sa, cc loi u, cc loi rau h, c c rt, hoa qu v.v... 6/ Khng c va n va xem. Va n cm, va xem ti-vi, xem sch bo v.v...khng nhng khng cm thy thc n ngon m cn nh hng n vic phn tit dch tiu ho, nu ko di s lm cho b my tiu ho tr nn xu i. 7/ Khng c va n va i i li li. Va i va n, khng nhng khng vn minh, m cn rt mt v sinh. Bi v nh vy, nhng bi bm trong khng kh, nhng vi trng v nhng kh th c hi s bm vo thc n v vo trong bng, rt c hi cho sc kho. 8/ Khng c cho tr em khnh n. Hng ngy ngi ta n rt nhiu loi thc phm, song c mt s tr em li ch thch n mt vi loi thc n hoc dm ba loi thc n thi. Thi quen rt khng tt, lm cha m cn phi gip cho cc em sa i thi quen khng tt . C th con ngi cn nhng cht dinh dng mun hnh mun v, nh cht ng, cht anbumin, cht m, vitamin, cht khong v.v...Sc lc chng ta lm vic ch yu l nh c cht ng (thnh phn ch yu ca lng thc) v cht

m, con ngiln ln ch yu l nh vo anbumin, m v cc cht khong nh st, canxi, phtpho v.v... v cc loi vitamin. Trong c th m thiu cht st th s thnh thiu mu; thiu canxi th xng, rng ln ln s khng chc; thiu vitamin A th ngi ta d b m; thiu vitamin B d mc bnh ph chn; thiu vitamin C th s vim li chn rng, d b bng huyt; thiu vitamin D, ngi ta d mc bnh ci xng hoc bnh cng. Hng ngy chng ta n cm l hp thu nhng cht dinh dng ny. Nhng trong mt mn n thi th khng th c tt c cc cht ny c. C mn n thiu cht ny, c mn n thiu cht khc; c mn n nhiu cht dinh dng ny, c mn n nhiu cht dinh dng khc. tho mn nhu cu ca c th, nhng thc phm chng ta n phi a dng. Nu gy thnh thi quen khnh n, ch n th ny m khng chu n th kia, nu c th ko di th s khng cht dinh dng, nh hng n sc kho. Tr em l thi k ang ln ln, nn cng cn phi ch n vn ny. 9/ Khng nn va n va ci. C nhng tr em h c ngi vo bn n l thch ci a, tru chc nhau, nu khng lu th thc n d tri vo kh qun, dn n ho, sc, nghn, nu nghim trng c th nguy n tnh mng. 10/ Khng nn cho tr em n qu vt. Tr em khng thch n cm l mt tt xu. C mt s tr em h c n gi n cm, nu khng nhng nho, go khc thi cng lc u nguy nguy; c mt s tr em khc th c ngm ming cm trong mm, hng na bui khng nut xong. Nguyn nhn g lm cho cc em khng thch n cm ? C mt s bc cha m coi con ci nh ht minh chu, chng mun g l cho ci y, ngy no cng cho n rt nhiu, cht dinh dng tha thi. Nu c ko di th n ba n tr

23

47

48

khng thy i na nn t nhin khng mun n cm. Lm cha m, nung chiu con ci l l thng tnh ca mi ngi, ch bi dng thm cho con cht dinh dng l iu rt nn lm. iu cn nhc cc bc cha m phi ch l phi gim bt qu vt ca con tr i, lm sao n gi n cm chng cm thy i bng, thm n, lc chng mi n cm mt cch ngon lnh. 11/ Nn b thi quen ngi xm n cm ca con tr. C mt s tr em li thch b bt cm va n va chi, i ht nh n sang nh kia, li cn thch t tp dm by a ngi chm li cng n vi nhau. Thi quen ny tht khng ph hp vi yu cu v sinh cht no c. Khi n cm, ng thi vi vic thc n lin tc tri xung, dung tch cu d dy cng khng ngng to ln. Nu ngi xm n cm, d dy s b p li, thc vt tri xung d dy khng khng gian dung np, rt nhanh chng cm thy bng cng ln, nh vy s nh hng n vic tip thu va tiu ho ca d dy. Cn na, khi tr em ngi xm n cm, trng lc ton thn dn nn ln hai bp chn nn vic lu thng mu hai chn cng b nh hng, nh vy rt khng c li cho vic tun hon mu bnh thng. Ngoi ra, ngi xm n cm, cch mt t rt gn cho nn bi bm v nhim nghim trng. Tt c nhng iu trn y i hi phi vt b ngay tp qun khng tt p ny. 12/ Tuyt i khng nn bt p tr em n cm. Ngy nay i a s cc cp v chng tr u ch c mt con, cho nn hu ht u rt nung chiu con. Lc n cm ai cng mun cho con mnh n tht ngon. C mt s cha m, h thy con mnh khng chu n cm l lo lng khng yn, thot u th do, ri mng, do ri, mng ri vn khng c th

sinh ra cu knh, c ngi cn nh, cn chi cc em, p chng phi n bng c. Ba n nh th lm sao khin cho cc em cm thy n ngon ming c ? Thi th nh nut ly nut cho xong, nh vy th lm sao tiu ho cho c ? C nh vy ko di s dn n tm l chn n ca cc em v s nh hng nghim trng n sc kho v s ln ln ca tr th. Ni chung,mi tr em u ham chi, lc ang chi th v nht th chng qun ht c n ung, hoc l n vi vng qua loa cho xong ba ri cn chi tip. Nu gp phi tnh hnh nh vy, th phi tm thi khuyn gii cho bn b ca em cho em tp trung vo ba n; khi n cm nn cho cc em c t do mt cht, bo m cho tm thn ca cc em c vui v thoi mi, nu cc em khng ch gp thc n cng khng nn trch mng cc em m nn ging gii mt i iu cc em c th hiu c l c. Cn vic cc em n nhiu hay t phi cn c vo trng thi sinh l v tm l bnh thng ca cc em m quyt nh, tuyt i khng nn da vo nguyn vng ch quan ca ngi ln m bt p cc em phi n. 13/ Tr em khng nn n nhiu thc phm c mu. Hin nay trn th trng c rt nhiu thc phm c mu nh ko, bnh ga-t, cc loi ung lnh v cc loi ung trong giy mm thng rt c hi cho sc kho ca con tr. Bi v phm nhum dng sn xut thc phm mu l cc sc t hp thnh, n t du m hoc hc n sau khi luyn m ra, ri qua phng php ho hc hp thnh, trong c mt s c t nht nh. trn th gii c trn mt trm th thuc nhum dng nhum thc phm, nhng ngi ta pht hin ra khng di mt trm loi c tc dng ph c cht c hoc b hoi nghi c th dn n ung th. Cho nn c rt nhiu quc gia loi b phm mu thc phm. Hin

24

49

50

nay ngnh y t Trung quc cng ch cho php s dng 5 loi hp thnh sc t sau y : mu hng son, mu hng rau dn, mu vng chanh, mu vng ging chiu, mu xanh lam, v cng nghim khc khng ch trong vic s dng. Y hc hin i cho rng , tr em hp thu mt s lng t phm mu thc phm c php s dng, tuy khng pht hin ra ngay nhng phn ng lm sng, song i vi c th s c nh hng nht nh. Biu hin cu chng l : 1) Loi phm mu thc phm ny c th tiu hao cht gii c trong c th con ngi, gy kh khn cho phn ng thay th bnh thng trong c th. Biu hin ch yu l kt cu t bo trong c th b tn hi, gy cn tr cho cng nng bnh thng ca nhiu loi hot tnh dung mi, t m lm cho qu trnh chuyn i ca ng, m, anbumin, vitamin v cht x v.v...b nh hng, bnh trng l y bng, au bng, tiu ho khng tt v.v... 2) Hp thnh sc t cn c th tch t trong c th dn n b trng c mn tnh. Khi sc t hp thnh nm cnh thnh d dy, rut s sinh bnh, km theo l c quan cu h thng tit niu d b kt thnh si 3) Cc t chc kh quan trong c th ca tr cn non yu, rt mn cm i vi cc cht ho hc, nu s dng nhiu sc t hp thnh s nh h ng n xung ng thn kinh, d dn n bnh hiu ng hoc a ng . Cho nn xin c li khuyn cc bc ph huynh, tt nht l khng nn cho con em mnh n nhng thc phm pha mu. 14/ Tr em khng nn n nhiu thc phm ng hp. Bt k l loi hp g, t c mc ch gi c mu sc v mi v v bo qun c di lu, nh sn xut u cho thm mt lng thuc nht nh nh sc t hp thnh gia cng, hng liu, cht phng thiu thi v.v... Nhng cht hp

thnh nhn to ny, i vi ngi ln th nh hng khng nhiu, song i vi tr em th c nguy hi. Bi v s trng thnh ca tr em cha thnh thc, cng nng gii c ca gan cha hon thin, nu n qu nhiu hp, vt qu hn ln nht m thn th phi x l nhng vt cht ny th s nh hng n s trng thnh v sc kho, thm ch cht ho hc tch lu dn m dn n b trng c mn tnh. Ngoi ra cht vitamin trong hp, sau khi qua x l nhit gim mt nhiu, nh vitamin C th b ph hu trn 50%. Cho nn tr em ch nn n thc phm ti, mi l chnh, cn thc phm ng hp th khng nn n hoc n rt t. 15/ Khng nn tr em n nhng thc vt i thiu, bin cht. Bnh mchim. Cng gi l bnh xanh tm rut. Thng gp nhng tr em t 2 n 6 tui. Do sau khi n phi nhng thc n nh ci xanh, ci trng lu ngy, khng cn ti mi na hoc mui thnh da. Bi v trong c rt nhiu nhng cht mui axit nitric ngm vo ng rut s gy ri lon ng rut v sinh bnh. Nu ung nc ging hoc nc sng c nhiu cht mui axit nitric th cng b trng c. Din bin ca bnh m chim xy ra tng i nhanh, ni chunnut hin sau khi n 15 - 30 pht, nh mi, mng tay hin ln mu tm bm. Nu b nng th loang ra nim mc v lp da ton thn . Cng c th st nng v b bnh nh ng tiu ho nh tim p mnh, bun nn, au bng, y bng, i ngoi v.v...Ngi b bnh nng th xut hin triu chng tinh thn mi mt, bun ng, kinh git, hn m, t chi lnh ngt, th kh v.v... phng bnh m chim, iu then cht l phi ch khu v sinh n ung, tuyt i khng cho tr con n nhng thc n i thiu, bin cht. Da mui th phi mui cho thu,

25

51

52

trc khi n phi ra cho sch. Rau xanh nu xong phi n ngay, khng c qua m. 16/ Tr em i tu xe khng c n vt trn tu xe m n vt, khng nhng nh hng n v sinh mi trng, m nhng th nh ko bi, ht qu hoc nhng th nh khc rt d tri vo kh qun; khi xe vo nhng ch ngot hoc phanh gp, ng thi cng d nhim bnh nh bnh kit l, bnh vim gan c tnh v.v... 17/ Bn iu king k v n ung ca tr em vo ma h Ma h nhit cao, thc phm d b i thiu, bin cht, thm vo m hi ra nhiu, vic phn tit dch tiu ho gim i, c nng d dy v rut ca tr em khng th hon ton thch ng vi s thay i ca kh hu nhit cao, rt d pht sinh nhng bnh v ng rut. Thng thy nht l tiu ho khng tt, vim rut v kit l. Cho nn vo mu h phi c bit ch n vic n ung ca tr em. Mt l khng cho tr em n ung nhng th khng sch. Hoa qu phi c ra sch s, tt nht l gt v; khi mua nhng thc phm chn v nh th phi cho vo ni un li cho k ri mi cho tr em n; khng c cho tr em n cm tha, thc n tha; cho tr ung sa phi l sa ti mi, khng cho n sa qu lu. c bit l khng cho tr em ung nc l. Hai l khng cho tr em n ung nhiu qu. Bt k l hoa qu, ung lnh, u khng nn cho tr em n ung qu nhiu, c bit l thc phm thuc loi m cng khng c n nhiu. Cho tr n ung phi ch nh gi, nh lng; tr b sa m, phi gi vng thi gian 3 - 4 gi cho b mt ln; tr em n sa pha ch, phi kin tr cch 4 gi mi cho n mt ln, ban ngy th c cch l - 2 ting ng h li cho ung mt ln nc un si pha ng mui ngui.

Th ba l khng c qun cht lng. Ngy nng cn cho tr n nhng n nht d tiu ho. Nhng tr th cn phi nui b th nn cho n cho, n bt, n rau xanh l chnh, cho thm t nc tht va phi. Nhng th kh tiu nh lng trng g, du gan c, tht bm vin th nn cho tr n t hoc khng n. Tr em trn l tui ch yu l n cm, cc thc phm loi m nn n t, m nn n nhiu rau xanh. Bn l king k nhim. Ma h tr em ra nhiu m hi, hai tay ch no cng s m, cho nn rt d nhim thc phm. Cho nn tr em trc khi ngi vo bn n, nht thit phi bt cc em ra tay cho tht sch, v cn phi gy cho cc em thi quen, sau khi i v sinh nht thit phi ra tay. Nu pht hin thy tr em tiu ho khng tt, mc bnh i ngoi, th phi kp thi a n bc s iu tr. 18/ Khng c cho cc em n qu nhiu C khng t cc bc cha m ch thch cho con mnh n tht nhiu, n tht ngon, cho rng con to bo l kho mnh. Trongvic n ung hng ngy ca con tr thng ch ch b tr nhng thc n c nhiu cht m, nhiu cht m v.v... c nhiu ca-lo. K thc kt qu lm nh vy khng nhng khng nng cao c t cht thn th ca tr, ngc li cn v qu tha dinh dng nn sinh ra nhiu bnh tt. Dinh dng l qu trnh tng hp ca vic hp thu thc n c th con ngi duy tr sinh l, sinh ho, cng nng min dch bnh thng ca s sng. Ci gi l Dinh dng qu tha chnh l hp thu thc phm vt qu nhu cu nu trn. Ngy nay, bt k thnh th hay nng thn, v mc sng ca con ngi ta c nng cao kh nhiu, cho nn mi ngi u tm mi cch tr con c n nhiu hn, n ngon hn, iu chng c g ng ch trch c. C iu cn phi ch l, ngynay vic n ung ca tr thin v nhng loi c

26

53

54

nhiu ca-lo, iu ny thnh th th ph bin r rng hn. Song h chng bit rng, thc phm c nhit lng cao d to thnh iu kin vt cht qu tha dinh dng tr , l c s tr thnh bo ph. Nng lc tiu ho tr tng i km, nng lng qu nhiu m li kh tiu ho c th chuyn ho thnh m d tr di cc lp da khin cho thn th c xu hng ngy cng bo ln. C ngi thng k , nu trc 13 tui m vt qu 20% th trng thng thng, th sau 30 tui s c 80 n 90% tr thnh i bo ph. Tr em m bo qu th d to thnh th cht d hnh nh chn vng king, chn bt v.v...m bnh bo ph l mt trong nhng nguyn nhn ch yu gy ra bnh tm huyt qun. Nu tr em c ko di thi k qu tha dinh dng s dn gnh nng cho h thng tiu ho, s khin cho cc b phn nh tuyn tu, trng dch, mt v.v...phi phn tit nhanh hn, b phn gan s phi phn gii , tn tr, gii c lin tc khng c ngh ngi, nu c th ko di th s to thnh mt trt t ca cng nng h thng tiu ho v h thng ni phn tit, nh hng n s trng thnh ca tr em. Ngy nay nhiu bc cha m thng hay cho con n nhng th b st, b km, nh vy l cn thit, song cng phi c hn . C mt s bnh bch qui v ko c cht b st, b km, nhng nu ngy no cng n nhiu th s qu s lng st, nh vyli c hi cho sc kho ca tr em. Tn T Mc, mt nh y hc i ng cho rng : An sinh chi bn, tm t thc....bt tri thc nghi gi, bt tc d sinh tn d. Cng tc l ni vic duy tr cuc sng ca c th tt phi t trong thc phm hp thu ly thnh phn dinh dng, nhng nu khng bit khng ch vic n ung th cng kh bo ton c thn th kho mnh. Cho nn cn phi ch hp thu dinh dng ton din, bo ton vic n ung cn i

nhng cht b, khng nn ch thin v mt mt no . Nht l i vi vic n ung ca tr em, phi ch iu phi cho hp l, phi tng cng ba n chnh v khng ch n vt. Phi lm c vic l vic n ung phi theo gi gic, c chng mc. Khng nn dng hnh thc thng c v tr em n nhiu, cng khng nn cho tr em n nhiu cht c nhiu ca-lo qu. trnh vic v mun bi dng cho tr m li chuc ly hu qu chng lnh. 45- Khng nn cho tr th n nhiu scla Nhng nh dinh dng hc Trung Quc cho rng scla khng phi l thc phm ca tr th, nu tr th n nhiu th ch c hi. Bi v thnh phn ch yu ca scla l m, ng v mt loi vt cht ging nh caphin lm cho h thng thn kinh hng phn. Cho nn, sau khi n scla, tr em u cm thy no bng, gim mt khu v, khng mun n ung g na . ng thi, th vt cht ging nh caphin trong scla c th lm cho thn kinh tr th hng phn, do m hay xy ra nhng hin tng nh hiu ng, quy khc, t ng v.v...Cho nn khng nn cho ttr th n nhiu scla. 46- Khng nn cho tr em n nhiu ko sa Ko sa l thc phm tr em rt thch. Nhng nhng tr th t 6 thng tui cho n 2 nm tui m n nhiu ko sa th nguy hi rt ln.

27

55

56

Bi v trong qu trnh sn xut ko sa, ngi ta thng thm nhng gia v c axit vo , bn thn ko li c cht dnh, d dnh vo mt rng hoc k rng. ng thi nhng chic rng sa mi mc ca tr li rt gin, rt s cht axit c thng. Ko sa d lm cho rng sa b tha, b bong men rng, d gy, thm ch cn hnh thnh nhng chic rng su. n nhiu ko sa, c th lm cho tr gim khu v , t m n t, cht dinh d ng khng . Cho nn khng nn cho tr em n nhiu ko sa. 47- khng nn cho tr ln n nhiu ch phm bng sa Tr con 3 tui tr ln m n nhiu sa b hoc nhng ch phm bng sa c th b au bng i ngoi. n cng nhiu th i a chy cng nghim trng. Bi v sa b v cc ch phm t sa, tuy hm lng anbumin, m, ng, canxi, pht pho, vitamin v cc loi dinh dng c cao, nhng ng trong thuc loi ng i . Loi ng ny sau khi vo c th, khng th trc tip hp thu ngay c, m cn phi c tc dng ca men ng sa, sau khi phn gii thnh ng n ri mi hp thu c. Tr em di 3 tui, men ng sa tng i nhiu, tui cng ln ln, cht men ng sa trong c th ngy cng t i, kh nng tiu ho loi ng i gim st. trong rut, loi ng i ny hnh thnh p lc thm thu cao, ht i lng nc ln, do m sinh ra a chy. Cho nn khng nn cho tr em ln n nhi ch phm bng sa.

48- khng nn lm dng thuc b cho tr th C nhng bc cha m, v mun tng cht dinh dng cho con, mun cho con c kho mnh, cng trng, nn cho con dng sa ong cha, sm nhung cng nhng cht b cao cp khc. Sau khi dng nhng th ny th sc kho ca tr th khng tng tin m ngc li. Bi v sau khi tr th dng thuc thng hay xut hin nhng tc dng ph, nh mm kh, li ng, chy mu cam, to bn, khng thit n ung, nu c ko di tnh trng ny nht nh s nh hng n s ln ln ca a tr. Cho nn tr th khng nn lm dng thuc b. Khi cn thit th phi do y bc s cn c vo tnh hnh c th, bnh tt c th m ch nh, cho thuc theo bnh. 49- khng nn cho tr em ngm thc n khi ng C nhng b m v mun cho con ng sm nn cho con n, thm ch cn cho con ngm thc n m ng. l mt thi quen rt mt v sinh. Di tc dng ca trc khun axit lactic cng vi thc n cn li trong ming to thnh cht axit, n mn men rng, ng thi cht hu c trong rng li b tc dng ca vi khun lm cho vt hu c b phn gii to nn nhng l thng trn rng, thnh ra su rng. Khi su rng th rt d sinh ra vim tu rng v nhim trng chn rng, cng c th dn n vim tu xng, nghim trng hn na th vim vm hng. Cho nn, bo v rng sa ca tr em, vic sa cha thi quen

28

57

58

mt v sinh ny l iu cc k quan trng . 50- Khng nn cho tr n trc khi i ng C ngi nghe ni cho tr n thm mt ba trc khi i ng th con s bo, kho, cao ln. Th l lin bt chc. Kt qu th ngc li, ph v mt qui lut sinh hot ca tr, gy tr ngi cho gic ng, nh hng n sc kho. Bi v trc khi ng, thn kinh i no ca con ngi ta vo trng thi mt mi, s phn tit dch tiu ho ca d dy v rut gim i, lc m n thc n vo, s tng thm gnh nng cho d dy v rut, kch thch s phn tit dch tiu ho, do m lm ri lon s phn tit bnh thng ca dch tiu ho, lm cho nhu ng ca d dy khng ngng. Hn na s pht dc ca h thng tiu ho ca tr em cha c hon thin, cho nn thng cm thy bng cng, trng, rt kh chu, lm cho tr ng khng su, nh hng n cht lng gic ng. Ngoi ra, thng xuyn n trc khi i ng cn lm cho honh cch m d dy b dn nn, do li tng thm gnh nng cho tim. Cho nn gy thnh thi quen tt, c qui lut trong vic n, ung ca tr, cc bc cha m cn ch , tr vic phi bo m 3 ba chnh, 2 ba ph cho tr 1 2 tui ra, khng nn tu tin thm hoc bt ba n ca tr. 51- Khng nn cho tr em n vt C mt s bc cha m rt nung chiu con, c nhn thy

ci g n c l mua cho con n. Ngay n ba cm bnh thng cng mang ko, bnh qui ra cho con n. K thc i vi tr con, lm nh vy ch c hi cho sc kho. Nh chng ta bit, mc ch n ung l cung cp nhng cht dinh dng cn thit cho vic pht trin ln ln v thn th ca tr em. Mt ngy 3 ba c th lm cho d dy v rut lm vic v ngh ngi c qui lut tit tu, thc y vic tiu ho v hp th thc n. Nu tr con c n vt lun mm, ba chnh th khng chu n, nh vy l ph v ch n ung bnh thng. Thng xuyn n vt, rut v d dy phi lun lun tit ra dch tiu ho l tng thm gnh nng cho d dy v rut, gy nn bnh kh tiu ho. Qu vt m tr hay n, thng l ngt nh ko, scla. Sau khi n nhng th ny th nhit lng trong c th tng i y , n ba n chnh thng n t i, do m thiu nhiu cht dinh dng. Kt qu c th dn n l t l cht dinh dng khng u. V vy khng nn gy cho tr c thi quen xu l n vt, c bit l trc ba n khng nn cho tr n linh tinh. Cho tr n thm cng phi c gi gic, c s lng nht nh, gy thnh thi quen n ng ba (chnh v ph) c li cho vic pht trin ln ln ca tr em. 52- khng nn cho tr em n ung ngu nghin Trong nhng ngy l, ngy tt hoc nhng ngy c ba n ci thin, c mt s tr em thy c nhng mn n m mnh rt thch, lin n ly n khng hn ch, nh vy l v cng c hi cho sc kho. Bi v trong mt thi gian ngn, c mt lng thc n

29

59

60

khng l nhi nht vo d dy, khin cho d dy phnh ln mt cch my mc, lm mt kh nng nhu ng, gy nn cm gic au tc d dy, c th gy nn chng sa d dy hoc d dy phnh to t ngt, cng c th do tp trung nhiu mu d dy qu nn cc c quan quan trng khc nh tim, no tr nn thiu mu, thiu xy, lm cho a tr cm thy mt mi, khng cn sc lc, cn c th gy gnh nng cho tuyn tu, ri tr nn vim tuyn tu. Nu trong mt thi gian ngn m tr em ung qu nhiu nc c th dn n d day trng phnh t ngt, mt s lng ln nc chy vo mu v vo cc t chc dn n ph nc. Nu xy ra ph nc no th kh nguy him. Cho nn khng nn cho tr em tham n tham ung. Phi dy cho tr em n ung c gi gic, c nh lng c li cho vic pht trin c th ca tr em. 53- Tr em khng nn n nhng thc phm c tnh kch thch Ngi xa thng ni, n qu nhiu gia v s sinh thp, sinh nhit, sinh m. Cho nn nhng thc phm c tnh kch thch nh chua, ngt, cay, mn, nu n vo u c nh hng n d dy, tr ngi cho tiu ho, dn n bnh tt. Tr em cn non nt, do s pht dc ca d dy cha hon thin, nng lc tiu ho tng i yu, nu n nhng thc phm c cht kch thch tng i mnh nh t, h tiu, hnh, ti, gng sng v.v...rt d lm hng ming, hng thc qun v nim mc d dy, s sinh m au. Cho nn thc n ca tr con phi l nhng th thanh m, mm nhuyn, nh b.

54- Tr em khng nn n nhiu gan v b dc C khng t cc bc cha m tr cho rng gan, b dc ng vt l nhng cht dinh dng tuyt vi ca tr con. Th m cc nh y hc nc ngoi nghin cu li pht hin ra rng, trong gan v b dc ng vt, hm lng cht c v cc cht ho hc khc li nhiu hn my ln trong tht. Cho nn, ch nn cho tr con n gan v b dc ng vt va va thi. 55- Tr em khng nn n nhiu thc n tanh Thc n tanh l ch nhng thc phm c tnh ng vt bao gm tht, trng, tm, c v.v... Thc n tanh tuy c nhiu prtin v cht m, song nu cho tr em n nhiu qu d xy ra hin tng tr ngn n. Bi v tr em n mt lng ln cht tanh vo bng, nht thi kh tiu ho, nn phi lu li trong d dy, qu trnh di di nhng thc n ny i vo on u rut non ni vi rut gi, chng s lm thay i cng nng tiu ho ca d dy, khin cho lng phn tit dch v v kh nng tiu ho b gim st. Cng nng tiu ho ca tr cn cha kin ton, nn cng d b s thc n qu nhiu ny gy tr ngi, thng dn n tnh trng chn n. Cho nn cc bc cha m khng nn ch ch trng n cht lng n thc ung ca tr, m cng cn phi ch n c s lng, sao cho hp l, c li cho s hp th tiu ho ca tr.

30

61

62

56- Tr th khng nn n chay Tr th m n chay di ngy s nh h ng n s pht trin c th ca chng. Bi v tr th ang vo thi k pht trin ton din c th, cc loi dinh d ng m c th cn cng cn phi c hp thu ton din t trong thc n. Nu tr th khng n thc n tanh di ngy th vitamin B12 trong c th s khng . Nh vy s nh h ng n vic sn xut hng cu. Nhng tr khng n sa b, ni chung u thiu canxi, d pht sinh bnh ci x ng. Theo ti liu iu tra th nhng ng i n chay ln hn nhng ng i n tp, iu ny cng r tr em d i 5 tui. Cho nn khng nhng khng nn x ng vic n chay trong tr em m ng c li cn phi c bit ch cho tr n nhng th tanh nh tht, c... 57- Khng nn cho tr th n no qu C nhng bc cha m khi cho con n cm, bt chp con phn i hay khc lc, vn c nhi nht cm vo mm con, y nh ngi ta nhi cho vt n vy. H cho rng c n vo l c, kt qu l gy tn thng cho t v dn n mang bnh. Bi v cng nng c quan tiu ho ca tr cha pht trin hon thin, s phn tit v toan tng i t, nhu ng rut chm chp, c nng tiu ho yu. Nu bt tr th n qu no, phn ln thc n ng li trong d dy v rut, gy ra au

ngc, trng bng, chua cng nhng kch thch khng bnh thng khc, dn n ri lon tiu ho v tiu ho khng tt, nghim trng hn cn c th b co tht h thng tiu ho. Cho nn, mun cho tr kho mnh mau ln, khng ch l n nhiu, m l n mt cch hp l, tc l n nhng th m c th cn pht trin, n u cc th. 58- Tr di 6 thng tui khng nn cho n lng trng trng Trng g l loi thc phm giu cht dinh dng. Nhng tr th di 6 thng tui khng nn n lng trng trng. Bi v tr em di 6 thng tui, h thng tiu ho cha pht trin hon chnh, c bit l tnh thng thu ca nim mc rut tng i cao, c khi c th trc tip thng qua nim mc rut m xm nhp vo trong mu lm cho c th ca hi nhi xy ra nhng phn ng khng nguyn khng th i vi thnh phn trng trng, do m sinh ra bnh mn nga, bnh si v.v... Ngoi ra, tr th n lng trng trng cng kh tiu ho, d dn n i a chy. Cho nn khng nn cho tr th di 6 thng tui n lng trng trng.

59- khng nn cho tr em n nhiu trng g

31

63

64

Trng g c rt nhiu cht dinh dng, song tr con m n nhiu trng g, khng nhng khng c li cho s pht trin ln ln ca tr, m cn c th gy ra bnh thiu cht sinh vt (tc l bnh thiu vitamin H). Bi v trong lng trng trng g c cht trng trng khng sinh vt, n c th kt hp vi cht sinh vt t trong ng rut, gy tr ngi cho s hp thu sinh vt t, do m sinh bnh thiu sinh vt t tr em. Biu hin ca n l rng tc, thm ng, c nt lm tm trn da mt, ngi ro rc, da mt xanh ti, gn ct gim yu v.v... Cho nn, tr em cn phi n nhiu loi thc n, khng nn thin v trng g nhi qu. 60- khng nn cho tr em n nhiu m ng vt Nu tr em c trng k n nhiu m cc loi ng vt, s nh hng n vic hp thu cht canxi v c th gy nn chng bnh m trong mu v cholestrn trong mu khng bnh thng, thm ch c th mc bnh tim khi v gi. M l do axit m v glixrin hp thnh. N c th thc y vic hp thu v li dng cc cht vitamin, l mt b phn hp thnh quan trng khng th thiu c pht trin c th. M ng vt bao hm axit m m a s l axit m bo ho, cn m thc vt bao hm axit m m a s l axit m khng bo ho. Axt m thc vt l loi axit m rt cn thit m c th khng th no tng hp c. Cc chuyn gia v dinh dng cn cho rng , cht axit m khng bo ho trong m thc vt l th vt cht rt cn thit cho s pht trin thn kinh v hnh thnh tu ca tr th. Lng m a vo c th tr i hi rt cao v cht. Cho nn

khng nn cho tr th n nhiu m ng vt. Trong thi gian nui tr, nn dng m thc vt th tt hn. 61- Khng nn cho tr em n qu mn Tr em n qu mn, khng nhng c hi cho thn, m cn c th dn n huyt p cao. Bi v mui n l vt ho hp ca hai nguyn t natri v clo . S pht trin thn ca tr em cha hon thin, kh nng bi tit natri km, n nhiu mui c th gy tn thng cho bung thn. Cht natri trong c th tng nhiu, c th lm cho cht kali theo nc tiu ra ngoi qu nhiu, do m d gy nn bnh suy tim. Ngoi ra n qu nhiu mui, c th b huyt p cao. Theo s iu tra ca mt t chc y hc M th trong s tr em tui i hc, c 11% khi cn nh n nhiu thc phm mn trong hp, n khi 10 13 tui th mc bnh cao huyt p. Cho nn thc n ca tr th khng nn qu mn. 62- Khng nn cho tr s sinh n mui Cht dinh dng ca tr s sinh l sa v nc. Nui tr s sinh bng sa b d gy nn to bn, cho nn c mt s bc cha m dng phng php ly mt ong v nc mui thng to bn, hoc dng nc canh cho tr ung, tuy c cha c to bn, song li d dn n ph thng ton thn. Bi v trong thi k cn l thai nhi, bung thn cha pht trin thnh thc, t bo thng b ca tiu cu thn nhiu, m huyt qun t, nn l thot nc tiu nh, v ng thn pht

32

65

66

trin khng tt, dung lng nh, kh nng c ng nc tiu km, cng nng bi tit cht mn khng , cho nn tr s sinh sau khi n mui,thn khng c kh nng bi tit ra ngoi, nn c tn ng trong c th dn n ph thng. Cho nn tr s sinh khng nn n mui.

Bi v trong mm ngi ln thng c nhng vi khun, rt d truyn vo tr con, m sc khng ca tr th li rt yu, cho nn rt d sinh bnh. Cho d tr th khng bit nhai hoc nhai khng k thc n, th tt nht vn l thi nh, ninh nh, dng tha con bn cho tr n. Sau mt tui ri th c th cho chng t n. Nh vy va v sinh, va bi dng cho tr nng lc c lp sinh hot. 65- Tr th khng nn n mt ong Mt ong tuy l cht dinh dng tt v l th thay ng rt tt. Song i vi tr th th khng thch hp. Bi v mt ong rt d b trc khun nhim. Trc khun sinh si ny n trong mt ong, thi ra cc cht c, lm cho ngi dng mt ong b trng c. Ngi ln c sc khng tng i mnh nn khng pht bnh. Nhng tr em di 6 thng tui, c th b trng c tht i nghim trng. c t do 2000 con trc khun sn sinh ra , c th lm cht mt a tr nng 7 kilgam. Nhng hin tng trng c l : ton thn mm yu, khng cn sc b sa, nut rt kh khn, ting khc yu dn, hi th chm dn v.v... Mt ong l ni c tr v mi gii quan trng ca trc khun. Cho nn tr em di 1 tui khng nn cho n mt ong. 66- Tr em khng nn n thc n nng Rt nhiu ngi thch n nhng thc n nng, nh vy l rt khng v sinh. Bi v trong khi nng thc n th thc n

63- Khng nn cho tr th n nhng thc n c r Tr th m n nhiu thc n c r, d sinh ra au bng i ngoi. Bi v tr th khng nh ngi ln. Khi n chng c nhai v hnh nh c nhai nhiu, k thc nhai khng k, c khi nut chng. Nu cho tr n nhng thc vt c r nh rau cn, rau h, rau dn, gi , da mui v.v... tt c nhng loi rau ny u c rt nhiu cht x, s lm tng nhu ng d dy v rut ca tr th, thng hay gy ra au bng i ngoi. 64- Khng nn nhai cm cho tr n C nhng bc ph huynh s con n cm khng nhai k, n ri s kh tiu ho, nn nhai cm trc cho nh ri t cho con n. C ngi th mm thng vo mm con, c ngi th nhai ri nh ra tay, t vo mm con. Cch lm nh vy tht rt mt v sinh.

33

67

68

b nhim. Cht t c thn kh, khi nng thc n sn sinh ra nhiu cht nh thn kh, lu hunh v c mt cht c kh nng gy ung th, ri thng qua nhng thc n nng ny m vo c th con ngi, hoc lng ng trong phi, hoc vo mu, d gy cc bnh ung th d dy, bnh mu trng v ung th tuyn phi v.v... Cho nn, khng nn cho cc em n nhiu thc n nng. 67- Nhng iu king k trong vic may qun o cho tr s sinh Ngay t khi cn mang thai, ngi m bt u chun b qun o cho con. Ch s khng p, khng xng, nn qun o, chn m u l mi toanh c. Tht ng tic cho tm lng ho tm ca ngi m, a tr li khng mun nh vy. Vi nhung mi, qun o thu s kch thch ln da non ca tr th, thng lm cho tr nga ngy kh chu, n ni c em phi pht khc ln. Cho nn cc ch ph n sp c lm m nn ch , qun o ca tr s sinh, tt nht nn dng vi bng mm, c may. Qun o phi rng ri, cho khi ho ng, chn tay cc em khng b g b. o khng nn c c. Cng khng nn m cc o, trnh lm xy st lp da c ca tr em. Dy buc vt o ca tr em nn bn cnh, di nch, mc ri hy buc, khng nn cao qu trnh tn thng da nch ca tr em. Qun o chn m ca tr em khngnn nhiu. Ch cn s hai bn chn ca tr, nu thy m l c. 68- Khng nn trm khn voan nilng

ln mt tr em C mt s b m tr b con ra ph chi, thng hay dng khn voan ni lng che ln mt a tr. H cho rng nh vy l cch gi v sinh tt nht. K thc, cch lm nh vy i vi sc kho ca tr ch c hi ch khng c li. Trong c th con ngi, t chc no rt mn cm vi nhu cu xy. Nhu cu lng xy ca tr con ln hn ngi ln rt nhiu. Ni chung lng tiu hao xy t chc no ca ngi ln chim 21% lng xy ca ton c th, nhng tr con th chim nhng 51%. Khn voan ni lng hnh nh rt thong, trong sut, c l, hnh nh rt thng hi. K thc tnh thng hi rt km. Dng khn voan che ln mt tr, thn kh do tr th ra khng thot c ra ngoi, khng kh tronglnh khng qua c tm khn voan cho tr th, vic cung cp lng dng kh r rng l khng .Nh vy i vi no tht v cng bt li. 69- 7 iu king k trong vic thay t lt cho tr Mi ngi u cho rng thay t lt cho tr l mt vic rt bnh thng, song vic thay t lt cho tr rt cn c coi trng, nu khng cn thn s lm cho tr b m au. Cho nn cc bc cha m tr xin hy ghi nh my iu sau y : 1) Khng nn dng vi mi v vi thm mu lm t lt cho tr em. Tt nht l tm vi trng, c, dt bng si bng lm t lt , v vi c tng i mm mi, d thm nc m ki khng kch thch da tht tr. Nu dng loi vi th cng lm t lt th d sy st lp da ca tr; nu dng vi mu sm

34

69

70

lm t lt, th bn thn vi thm nhiu thuc nhum c cht kch thch, cng d kch thch ln da ca tr gy nn vim da t lt. 2) Khng nn qun thay t lt ng lc. H t t l phi thay ngay. Nht l khi t lt c dnh phn v nc tiu th cng phi thay kp thi, bi v nhng vi khun trong phn c th lm cho vic phn gii cht niu t trong nc tiu sinh ra amnic m kch thch ln da, nu khng thay kp thi, th nhng ch tip xc vi t t s b vim da. 3) Khng nn kch thch qu nng hoc qu lnh. Ma h khi thay t lt cho tr, khng nn dng nhng t lt va phi ngoi nng em vo qun ngay cho tr m phi cho nhng t lt y ngui hn ri mi thay. Ma ng, khi thay t lt cho tr, phi ch n nhit , c th t lt ln ti ng nc nng cho t m ln, hoc l nht vo trong o bngca ngi ln ang mc, cho m ri hy qun cho tr. trnh cho ln da ca tr tip xc vi t lt ang lnh gi lm cho tr b rng mnh v lnh hoc b nhim lnh. 4) ng qun ch n phng php lau chi. Khi thay t lt cho tr cn phi ch phng php lau chi, nht l khi thay t lt cho em gi, phi ch lau ngoi m ri mi lau n hu mn, bi v v c bn trong niu o v m o khng c vi khun, con hu mn v trong phn th c vi khun nh trc khun i trng chng hn. Nu lau hu mn trc th d em nhng vi khun hu mn n ca m o v niu o, dn n cm nhim ng niu o hoc vim m o. 5) Khng nn qun ra ry sch s. Khi git gi t lt, cn phi di nc cho tri ht phn trn t trc ri mi xt x phng vo t lt v git, tt nht l nn ngm vo nc si mt ln na t c mc ch l dit ht c vi trng, sau mi dng nc sch git i git li nhiu ln, trnh

cht kim kch thch vo lp da ca tr em. 6) Bn ngoi t lt khng nn dng ni lng lt. Khngt ngi c thi quen dng ni lng lt ra bn ngoi t hoc l ph ln trn t, l phng nc tiu ngm xung chn m hoc ngm vo o. Song nh vy ch lm tng thm amnic, d lm cho bn ca tr pht ln.Ngoi ra, dng vi cao su hoc ni lng ph ln t lt d lm cho bn tr em b m t thng xuyn, m cng cao cng d cm nhim vi khun c . 7) Khng nn dng dy chun buc ra ngoi t lt. C mt s cha m tr, mun cho nh vic, thng hay dng dy chun buc t lt cho tr. Cch lm nh vy rt khng tt. Nu buc dy chun cht qu, d lm cho lp da non nt ca tr b ln, thm ch cn nghin vo da tht. Nu dy chun lng qu th li khng t c mc ch s dng. Ngoi ra, ban u th si dy chun va ngi, nhng v tr em ln ln rt nhanh, cho nn chng my ngy si dy chun tr nn ngn, cht, cng s xy ra tnh trng nh ni trn. Cho nn, tt nht nn dng gii rt buc t lt cho tr em. 70- Khng nn may qun o cho tr em bng vi mu sm Mu sc vi may qun o cho tr em nn chn mu nht, nhng vi nhum bng mu sm d kch thch da, d dn n vim da, gy nn phn ng qu mn cm.

35

71

72

71- Khng nn may o c c cho tr s sinh Bi v u tr s sinh tng i nng, sc ca ci c khng th gi c ci u, m ci u thng tt xung hai vai. Nu chic o tr em mc m c c rt d lm xc da c v da u. Cho nn, may o cho tr s sinh khng nn may c, nn cho cc em mc o c ho thng l tt nht. 72- khng nn may qun o bng si ho hc cho tr em Tc ng c cu : Tiu nhi ho kh vng . l v cng nng thn kinh ca tr em cha pht trin hon chnh, thn kinh thc vt d hng phn, ra m hi nhiu hn ngi ln, bc nng nhanh, sc thch ng i vi s thay i ca kh hu km. Vi si ho hc , tuy mu sc p v trn, song tnh cht thm nc v thong kh km, nht l ma h vim nhit, mc qun o bng si ho hc khng d to nhit, d sinh rm sy, mn nht bi v si ho hc thuc v ch phm ho hc, d lm cho tr em c phn ng qu mn cm, ri gy ra cc bnh ngoi da nh bnh th kh kh, bnh sn nga, bnh si, bnh m ay, bnh vim da v.v... T lt, o trong ca tr s sinh, qun lt ca b gi tuyt i khng nn dng vi si ha hc may, trnh cho tr khi b bnh tt au n. Ni chung, cc loi vi si bng c tnh nng d ht m, thong kh, tn nhit, mm mi v.v...vn tt hn si ho hc nhiu. Vi bng khng dn n cc bnh tt c tnh mn cm cao, dng may qun o ca tr em l thch hp nht.

73- Tr em khng nn mc nhiu qun o Ngi ta thng ni : Nu mun con ci c kho mnh, hy cho chng chu mt cht i v lnh. Cnh bo mi ngi rng khng nn cho tr em n qu no, mc qu m. Qun o nn mc t mt cht. Tr em rt hiu ng nn hot ng nhiu, c th tng cng th cht, gim bt bnh tt. Ngc li nu mc qu nhiu qun o qu dy, h chng hot ng l ra m hi, khng nhng ch tn thng n tt c cc dch th trong c th, m cn lm cho l chn lng lun lun trng thi h, nu c gi lnh p n, th d b cm lnh, thm ch cn vim ph qun. 74- Khng nn cho tr em mc o lt qu cht C mt s bc cha m tr, bn thn rt thch mc o lt cht nn cng thng hay cho con mc o lt cht. H tht thiu tri thc v sinh, khng hiu c im sinh l trong vic pht dc sinh trng ca tr em, nh lng ngc nh, lng hot ngca phi khng ln v.v...sau khi mc o lt qu cht s g b vn ng v h hp ca lng ngc, nh hng dn cng nng ca phi, n vic pht dc bnh thng ca ca ngc, lng, cc khp xng v.v... Qun o ca tr em nn hi rng mt cht cho tr em d hot ng v d thay qun o khi git. 75- tr em

36

73

74

khng nn mc qun b T xa n nay ngi ta thng nhn mnh qun o ca tr em phi bng vi bng hoc la mm mi, rng ri, d mc d ci khng tn thng n ln da ca tr , cho tr d dng hot ng. Nhng chic qun b khng phi bng vi bng b st ly i, dnh cht vo ln da, i vi tr c nhng ci hi sau y : Th nht, khng li cho vic sinh trng pht dc ca tr em. Tr em ang trong thi k sinh trng pht dc, c bp, xng ct pht trin v th tch v trng lng hng ngy. M qun b b st ly bp i v ng chn, s tr ngi cho vic pht trin ln ln. Hai l, khng li cho vic iu tit nhit c th. S chuyn ho tr rt mnh, thn th sn sinh ra nhit rt nhiu, nh c vic ra m hi qua ln da m to nhit, bn tnh ca tr l hiu ng, nn vic ra m hi cng nhiu hn ngi ln nhiu, qun o b b cht ly 2/3 lp da ca c th, rt tr ngi cho vic to nhit, tt nhin s nh hng n vic iu tit nhit c th . Th ba l tip xc nhiu qu vi cc loi vi ho hc, ln da ca tr d sinh ra phn ng bin thi. Lp gic cht trong ln da ca tr tng i mng, mng li mao huyt qun nh rt phong ph, mc nhng chic qun khng dt bng bng ny rt d dn n vim da c tnh qu mn cm, hoc mn nga dng mn mn . Th t l qun b ng qun ngn, li b cht ly mng lm cho m b khng c thong kh, d b mn nga. ng qun c st nhiu vo m b, khin cho mt s t tr cn b tt kp i - chng bnh tng hp nn hi, y hc ngi ta gi l

S pht tc c tnh tnh cm . 76- tr em khng nn mc qun loe Qun ng loe, ng qun gy, b cht ly bp i ca tr em, nh hng n s tun hon ca mu; nhng gu qun th li rng v to, cng nh hng n nhng hot ng nh i li, chy, nhy v.v... V li ng qun hp b st vo bn, thng xuyn c st , kch thch b phn sinh dc ca tr, khin cho tr em do nga ngy nn hay s n b phn sinh dc, do m gy thnh tt khng tt l hay nghch b phn sinh dc. Thi k u nhi l thi k hiu ng . Tr em t 4 - 6 tui rt thch nhng vn ng mnh nh chy, nhy, nhy qua nhng chng ngi nh v.v... cho nn mc qun ng loe khng c li cho sc kho v s pht trin thn th v tm hn ca cc em. 77- tr di 5 tui khng nn mc qun cp chun Tr ang vo thi k ln ln v thn th, cho tr em, nht l tr em di 5 tui mc qun c dy chun s nh hng n s ln ln v thn th ca tr. l v nguyn nhn qun dy chun s c lc co tht li vi mi loi bng. Lc co tht do dy chun sn sinh ra c th lm cho s pht trin ca thn ngi b hn ch nht nh . Nu nghim trng c th dn n nh hng n s pht dc, khin cho lng n ung t i rt nhiu v tiu ho khng tt, gy nn hu qu thiu dinh

37

75

76

dng, tr lc pht trin km, sc khng yu v.v...Qun o thch hp nht i vi tr phi l loi qun may bng vi mm, to nh phi thch hp, may kiu qun c dy lng ch khng nn may kiu dy chun. 78- Khng nn dng dy chun tht lng Bng tr em to, cha th hnh thnh Eo c, cho nn dy lng khng th ging nh dy lng ca ngi ln hoc ca thanh nin tht trn hoc di rn c, m phi tht vng gia ngc di v bng trn. Thi gian lu dn, pha y xng sn b dy chun co tht s tr thnh d hnh. Tt nht l dng qun kiu dy lng. Cho d tht lng kiu no m d dng v mt t th gi cng tt . Vy nn xin ngh vi cc nh thit k mu v cc b m kho tay hy v con em m ng no. 79- Qun ca tr em nam tuyt i khng nn dng kho (fecmtuya) Kho fecmtuya trong qu trnh ko ln ko xung rt d kp vo u qui v bao tinh hon ca tr em. S vic nh th ny tng xy ra nhiu ln, cho nn cc bc cha m tr cn phi ch . 80- tr th Khng nn mc qun thng t lu qu

Cc bc cha m cn phi dy con sm c thi quen i i tiu tin vo nhng gi nht nh, c gng trnh sao khi phi mc qun thng t. Ch cn tr th t c thi cn i ngoi l phi nhanh chng thi khngcho tr mc qun thng t na. Bi v mc qun thng t rt khng c li cho sc kho ca tr, d khin cho tr dng tay nghch b phn sinh dc hoc l t, dn n cmnhim k sinh trng . c bit l cc em gi , mc qun thng t cng rt d b cm nhim ng tit niu. 81- khng nn dng x phng bt git qun o ca tr th X phng bt tr thnh bt git thng dng ca tuyt i a s cc gia nh. Song qun o ca tr th th khng nn dng x phng bt git. Thnh phn ch yu ca x phng bt l loi ho cht m sau khi thm nhp vo c th , cht ny c tc dng c ch rt mnh i vi hot tnh ca amilpxin, pancreatin, pepsin trong c th con ngi, rt d lm cho ngi ta b trng c. Nu dng x phng bt git qun o cho tr th, c bit l qun o trong v t lt, c th v lc gi nc khng k, trn qun o cn lu li cht ho hc th s rt nguy hi cho tr th. Ngoi ra, c tr th sau khi tip xc vi cht ho hc ny cn c th gy ra phn ng qu mn cm ca lp da. Cho nn tt nht l khng nn dng x phng bt git qun o ca tr th m nn dng loi x phng trung tnh khng c tnh kch thch.

38

77

78

82- Khng nn cho bng phin vo qun o ca tr em Qun o ca tr em khng nn b bng phin vo. l bi v loi bng phin bn ngoi ch c nhng sinh vt napta-len v hp cht din sinh nap-ta-len. C ngi mc mt loi bnh thiu mu c tnh cht ho tan mu do di truyn gy nn. Bnh thng ngi bnh ny khng co bt k mt triu chng no c, nhng sau khi tip xc vi cht nh hp cht din sinh, th qu trnh hon nguyn xy ho hng cu lin b tr ngi, khin cho m t bo b ph hoi, sinh ra thiu mu c tnh cht ho tan mu cp tnh.. Hin tng ny phn ln thng thy tr s sinh, biu hin lm sng l thiu mu v cht hong m c tnh sinh l tip tc khng lui hoc tng thm c tnh cht hnh tin., ngi b nng th s sinh ra hong m, vng da vng mt. Cho nn sau khi ct gi qun o tr em, trc khi mc phi phi tht k, sau khi hp cht din sinh b nng nng chiu vo, s bc hi rt nhanh v tan i, khi mc vo, tr em mi khi b hi. 83- Tr th khng nn i giy da Tr th, tui cn nh, c bp cn non. B xng cn mm, thn th ang vo giai on pht dc cao tc. i giy da sm qu, rt d dn n d hnh chn. Bi v, tt c cc loi giy da, ni chung u c khuyt im l n hi rt km, tnh co gin nh, cng cao, d b cht thnkinh v huyt

qun bnchn ca tr em, nh hng n s sinh trng pht dc ca cchn v ngn chn, ng thi cn to thnh s tr ngi cho tun hon mu; nu giy da rng qu s lm cho bnchn v dy chng phi dui di ra, do s lm mt hoc lm gim hnh cung ca bn chn, lm suy yu nhiu tc dng ho hon chn ng, hnh thnh bn chn bt, nh hng n mt s hot ng bnh thng ca tr em, v l mt trong nhng nguyn nhn quan trng chn au, i au, lng au sau ny. cho con tr trng thnh lnh mnh, hy nn cho con tr i giy vi c mm th thch hp hn.

84- Tr em khng nn i giy nha cng N khng c li cho vic tng cng lc n hi ca hnh cung bn chn ca tr, d mc bnh bn chn bt. 85- tr em Khng nn i giy cht qu Giy tr em cn phi thch hp, nn hi rng mt cht, pha gt giy c th x ngn chn vo l c. 86- tr em Khng nn i dp l qu sm Bi v i dp l th phi dng sc ca ngn chn rt nhiu, d thnh chn ch Bt , i li cng khng tin.

39

79

80

Tuyt i khng nn da vo s giy chn giy cho tr th, nht l i vi tr th ang hc i. Lc ny, vic pht dc b xng ca chng cha hon chnh, nhng i giy khng thch hp, s nh hng n t th i li chnh xc ca cc em, khin cho khp xng bn chn chu lc khng u, c th dn n bnh vim khp khi v gi. Chn mua giy cho tr em phi trnh mua nhng i giy mm v mng. Nhng loi giy ny khng bn nn cng c nh hng n s phat trin i bn chn ca tr. Mt i giy tr con tt th b mt i giy phi mm, phi thong kh, giy pha trc 1/3 c th b cong c, pha sau 2/3 th phi c nh bt ng. Giy nh vy mi l giy tt tiu chun. Bn chn tr con, c a gy c a bo, mu bn chn hoc cao hoc thp, khng th ging nhau c, ch c giy tht bng dy mi l giy thch hp nht vi kiu chn c nh. i vi nhng tr em ang trong thi k ln ln, tuyt i khng nn tic tin, tic th gi m i mua i giy qu to. Tt nht l c 3 thng li thay cho tr mt i giy, nhiu nht cng khng nn vt qu 5 thng, nu khng s nh hng n s ln ln ca i chn ca tr th. 87- 6 iu king k trong vic trang im cho b gi L cha m ai cng mun trang im cho con gi mnh xinh p. Song c 6 iu khng nn sau y cn lu : 1/ Khng nn sy tc . Bi v tc tr em gi cn rt non yu, tc mm v dy, khng chu c s kch thch trong qu trnh sy bng in, bng sc nng hoc bng ho hc, khin

cho tng gic cht ca tc b tn thng, lp m ngoi da b gim i, lm cho tc mau b rng. Khi sy tc th tc s dnh vo nhau, khng thong kh, khng d chi, gi, nh hng n v sinh, ma h d sinh nga ngy, thm ch cn gy nn vim da u, rt c hi cho sc kho. 2/ Khng nn bi son. Trong son mi co cht ho hc v hng liu, c th gy nn phn ng c tnh qu mn cm, c bit l da mi cc em gi cn rt non nt, d lm cho mi b kh, b nga, cn c th c hin tng b ni mn, trc da v.v... 3/ Khng nn i giy cao gt. Khp xng gt chn cc em gi cn cha pht dc thnh thc. Nu i giy cao gt sm qu, do trng lng ton thn dn ln bn chn v cc u ngn chn, to thnh thnh xng chu b thu vo trong, nh hng n vic sinh n sau ny. 4/ Khng nn mc o lt qu cht. Thiu n ang vo giai on ln ln v thn th, nu mc o lt qu cht, s b cht ly ngc, nh hng n s vn ng ca cc c h hp, hn ch lng hot ng ca phi. ng thi cng nh hng n cng nng vn ng bnh thng ca d dy v rut, cn dn p cc huyt qun di da, rt khng c li cho vic pht trin c th. 5/ Khng nn nh lng my. ng v mt bo v sc kho sinh l m ni, cng nng ca lng my l rt quan trng. Cc thy thuc gi lng my l V s ca mt, bi v chng mc trn mt, ng vo v tr chin lc, hnh thnh tm bnh phong thin nhin tuyt vi ca mt. Khi m hi m a, chng c th ngn nhng git m hi, khng cho chng chy vo mt; khi c ct bi bay m mt, lng my s ngn cn bi trn mt ri vo mt, tr thnh phng tuyn th nht bo v con mt.

40

81

82

Hin nay c mt s n thanh nin chu nh hng ca cc nc phng ty v ca thi k c i nh sch nhng m lng my t nhin tri cho rt p y i, c tng rng lng my nh l p. K thc, nh vy l khng tho ng. Ngi ta trang im sao p bng mt to my rm t nhin c. Hn na, nh lng my l nh c gc, mao nang b ph hoi, s khng mc ln c na, n lc v gi th tht kh coi, c bit l sau khi nh lng my, lng my tha tht, tt nhin s ph hoi cng nng bo v con mt ca lng my, v nhng ch lng my b nh d b cm nhim, sinh vim. Cho nn, tr trng hp lng my mc tha tht qu v li mc khng u ra, ni chung nht thit khng nn nh lng my. 6/ Thiu n khng nn b lng. C khng t n thanh nin, c bit l mt s thiu n, hai ba ngy mi i i tin mt ln. Trong y hc, ngi ta gi loi bnh ny l Bnh to bn theo thi quen. Vy th ti sao nhng bn gi ny li mc ci chng bnh nh vy ? Nguyn do l cc c gi ny mun c eo, khng mun mnh tr thnh ngi bo, nn trng k dng tht lng hoc dy buc bng tht cht ly vng lng v vng bng. C b cht bng lu ngy nh vy s dn nn s tun hon ca mu thnh bng v ng rut lm cho nhu ng bnh thng trong ng d dy v ng rut b gim i, yu i, chm i. Nh vy khng nhng nhng thc n khng thng qua ng tiu ho mt cch thun li, m cn lm cho rut b trng kh, lm cho thc n b ng li trong rut. Thi gian ng li cng di th nim mc ng rut hp thu thnh phn nc trong thc n cng nhiu, phn cng b kh, cng sinh to bn nng. C th ko di s hnh thnh Bnh to bn theo thi quen. Nu khng kp thi cha tr s dn n bnh tr. R rng l tht lng qu cht l mt tp qun xu nh hng khng tt n sc kho, cn phi sa cha v

b i. 88- 2 iu king k trong vic trang im cho b trai 1/ Khng nn trang im b trai thnh b gi. Theo s liu iu tra cu 3 trng mu gio Thng Hi, s b trai c trang im thnh con gi chim 1/3 n 2/3. Ti sao cha m chng li lm nh vy ? Mt l bi v trang im cho b trai thnh mt b gi, tt cho em bm tc, sn mng tay, nh m phn, bi son mi, mc chic vy ca con gi, trng xinh hn ln, tht d yu; hai l bi v nhng bc cha m ny ang thch c con gi m li khng c, cho nn mi ci trang cho con trai mnh thnh con gi, cng l t an i. Song cc bc cha m khng bit rng, nu c ko di tnh hnh nh vy c th dn n hu qu khng th lng ht c. Trong tm l hc c mt danh t gi l Tnh bit t nhn, cu c ngha l mt con ngi t nhn thc c gii tnh ca mnh khng ng nht vi s thc. Trong tnh trng chung th mt ngi l con trai, ng nhin l n t nhn mnh l con trai; mt a tr l con gi, ng nhin n cng t nhn mnh l con gi, iu chng c g phi bn ci na. Song c mt s rt t ngi thy vic t nhn thc gii tnh ca mnh li khng ng nht vi biu hin gii tnh khch quan. V d nh r rng cu ta l mt a con trai nhng li c tng mnh l con gi, v mi mt nh kh cht, ng tc, tp qun, trang phc v.v... u lm nh con gi. N cho rng, linh hn n l con gi, ch v lc u thai b nhm

41

83

84

ci v ngoi thi. Ci gi l s ln ln v Tnh bit t nhn. Pht sinh hin tng ln ln Tnh bit t nhn nh th ny, nguyn nhn ch yu l t thi k th u. i no ca tr th ang vo thi k pht trin nhanh chng, c rt nhiu s vic li n tng rt su sc trong tng v i no, thm ch sut i cng khng th xo nho c. Nu nh cha m c ko di s i i vi con trai mnh y nh i x vi con gi th c kh nng lm cho tm l gii tnh ca a tr sinh ra hin tng xoay chuyn, sau khi tr ng thnh c th pht sinh hin t ng v cng ng bun l s ln ln Tnh bit t nhn. Bt k l con trai hay l con gi, cng u c mt thi k t r gii tnh, tc l con trai ch thch chi vi con trai, trong hon cnh nh vy s nui dng nn kh cht ca nam gii; con gi th ch thch chi vi con gi, trong hon cnh y s nui dng thnh kh cht ca n gii. Ln ln mt cht na, n thi k pht trin thnh thanh nin, li sn sinh ra hin tng Nam n tng hp, Kh cht hai bn b sung cho nhau, c ngha l i bn nam n do kh cht khng ging nhau (v d nh nam gii th mnh m, n gii th n ho) m yu nhau, hai bn b sung cho nhau, hai kh cht hp li thnh kh cht hon chnh. Nhng, i vi mt a con trai m li khng coi n, khng i i vi n nh mt a con trai, m li i trang im cho n thnh mt a con gi, ch cho n chi vi bn con gi, th th n s tim nhim kh cht con gi, n khi ln ln thnh thanh nin, khi cn kh cht nam n b sung cho nhau th n s cm th sc hp dn ca bn cng gii (ng tnh), bi v ng tnh tng phn vi kh cht ca n, t m tr thnh ngi ng tnh luyn i. V li khi m Tm l nh th xy ra th kh m xo i c. Nh

vy l a tr sut i trong tnh trng mu thun, au kh, bng hong, un khc, khng sao g ra c. Nhng tnh hnh nh ni trn khng phi ch l nghe thy, m l nhng hin thc sng ng. Tt nhin khng c ngha l h c trang im cho con trai thnh con gi l xut hin ngay hin tng k quc ng tnh luyn i v s ln ln Tnh bit t nhn u. Song loi kh nng ny ng l c tht. L cha m, nht nh phi hiu nhng l l khoa hc ny, trnh lm hi cho con, sau ny s v cng hi hn. Tt nht l c cho tr con t do pht trin nhng hot ng theo c trng gii tnh ca chng, bt k s gia cng, s un nn no cng u khng cn thit. 2/ Khng nn tc di cho con trai. C mt s bc cha m c thch cho con trai mt b tc di theo mt, ri cn ci ln cc loi cp tc mu sc sc s. Nh vy, va khng thch hp vi c im ca tr con, va khng c li cho v sinh v sc kho, cp tc cho tr con cng khng an ton. Bi v tr th tc di, khi chng chi a th tc ri tung ln, bay ln mt che lp tm nhn ca mt, trng rt xu. Ngoi ra , khi tr chi a th s ra nhiu m hi, bi bm dnh vo tc di, rt kh gi sch, to iu kin cho vi trng v mm bnh sinh si ny n. Nn chng, c nhng kiu tc cho ring tr em, sao cho chng tr nn khi ng hot bt, khi chi u v gi u u thun tin.

89- 4 iu king k v vic

42

85

86

cho tr em i xe p 1/ Khng nn cho tr em i xe p qu sm. Thng qua mt s iu tra, ngi ta pht hin ra rng, c mt s khng t tr c i chn hnh ch X. Nguyn nhn ca n l do khi 3 - 4 tui cc em c i xe p 3 bnh gy nn. Xng ct ca tr c tnh keo nha rt cao, m sc mnh ca c bp th cn yu. Hin nay trn th trng ang c bn loi xe p 3 bnh cho tr, khong cch ca hai bn p kh rng, khong cch gia yn ngi v bn p cng kh di, khi tr em p xe th rt vt v, nu c ko di s hnh thnh kiu pha trong hai u gi s bnh ra rt to, hai chi di s bin thnh i chn hnh ch X, c em khong cch gia hai mt c chn vt qu 10 mm, c nhiu em c kiu chn ch Bt rng hp mc khc nhau. Cho nn, nhng em thng xuyn i xe p 3 bnh cn ch my im sau y : (1) Nghim khc nm vng thi gian i xe ca tr em, tuyt i khng nn cho i xe p qu sm. (2) Cn ci tin kt cu xe p 3 bnh nh: co hp c ly gia hai bn p, yn ngi c th iu chnh ln pha trc hoc li v pha sau v.v... (3) Dy cho tr em ph ng php p xe ng n. (4) i vi nhng em c chn hnh ch X, cn sm c cha chy iu chnh. Phng php l, tp i theo pha ngoi mt bn chn, mi ln ngi b gi khong 20 n 30 pht, mi ngy 1 n 3 ln. 2/ Khng nn y xe ni ra ph x. Ni chung xe y ca tr em thng khng cao. Ph x ngi ng, xe c nhiu, ngi ta i li trn ng ph hai chn rt nhiu bi bm, xe c qua li thi ra rt nhiu thn kh, trong khng gian cht chi nh vy, tr em ngi trong chic

xe y, lc no cng b khng kh nhim y bao vy. Sc khng ca tr em tng i yu, do m rt d b cm nhim cc loi vi trng. 3/ Khng nn cho tr em ngi trn ging xe p chn v mt bn. C mt s bc cha m, khi o con trn xe p thng hay con ngi trn ging xe xoay ngi v mt bn. Cho cc em ngi nh vy s sinh ra rt nhiu bnh tt : Th nht , thi k xng ct ca con ngi ln nhanh nht l khong t 3 n 8 tui. Tr em ngi nghing trn ging xe p, n s phi hi khom ngi xung, lu dn xng sng s b cong hoc bin hnh; th hai, mch mu hai chn b dn nn, vic lu thng mu b tr ngi, nh hng n s pht trin ca chn, ma ng cn c th b lnh cng; th ba, khi i xe p s b rung b xc, nhng chn ng y thng qua xng sng ln i no rt nhanh, rt c th s nh hng xu n i no ca tr em. Xin kin ngh cc bc ph huynh hy lm mt ci gh nho nh cho cc em ngi thng trn khung xe. Nh vy s va an ton, li thoi mi. 4/ Khng nn cho tr em i xe p ln ph. Hin nay, cc thnh ph, th trn, hin tng i xe p thay i b rt l ph bin. C mt s thiu nin rt thch i xe p ln ph chi, thng l khng cho b m bit; song cng c bc cha m li cho rng con mnh rt thng minh, n i xe p rt gii, nn cho chng t do i xe p ln ph, khi xy ra tai nn giao thng, hi hn th mun. Nhng con s cht, b thng do tai nn giao thng theo thng k tht l kinh khng, khin chng ta phi ht sc coi trng : tuyt i khng nn cho thiu nin tr em i xe p ln ph chi. Bi v thiu nin tr em khng th thch ng c vi cnh tng hn n, phc tp trn ng ph. Di y xin gii thch v mt

43

87

88

sinh l v tm l : (1) Lc quan st km, gc th gic ca ngi ln vt qu 1800 , cn gc th gic ca tr em th khng y 700 rt kh c th quan st c ton cnh. Trong khi i xe cn r phi r tri , ch c ci ny th li b mt ci khc. (2) Sc phn ng chm, ngi ln nhn thy mt chic xe -t chy n ch cn 1/4 giy ng h, nhng tr em th cn n 4 giy, nu xe c bt cht phng n th khng x l kp. (3) Th lc km, ngi ln pht hin tnh hnh khng bnh thng th c th cp tc phanh xe li hoc gim bt tc , nhng tr em th khng lm kp, khng sc ng bin; (4) Sc phn on yu : Tr em s khng th phn on chnh xc c ly v tc chic xe hi ang lao n nh ngi ln, khng nm vng tit tu vn hnh ca xe, khng sc quyt nh vic nhng xe hay vt xe nn thng lm cho ngi li xe -t lng tng, d gy ra tai nn. (5) Sc cm th yu v t kinh nghim. i vi cc loi n tn hiu giao thng v cc loi bin bo trn ng ph, tr em khng thnh tho, trong mt lc kh c th tng hp c tt c mi thng tin c lin quan n an ton. V khi hng ln l qun i ht thy, chng cn bit lo cho tnh mnh ca mnh na; (6) Sc ch khng tp trung: Trn ng ph, cnh quan mun mu ngn sc d lm cho tr em phn tn s ch , t nhin ri mt ci g hoc l nh n mt iu g l qun ngay mt an ton giao thng, t l thng vong do t nhin r ngang r dc l cao nht. 90- Hc sinh cn th khng nn ngi bn u

Ngi bn u c th lm cho mc cn th nng hn. Bi v nh sng ca vt th phn x ra trc mt ngoi 5 - 6 mt, th mt ngi ta khng cn iu tit cng c th hnh thnh hnh dng r rng trn vng mc ca mt, lc vic iu tit c bp ca mt l th gin. Nhng nu nh sng ca vt th phn x ra trong vng 5 mt, nu mt khng iu tit th trn vng mc ca mt khng th hin ln hnh dng vt th r rng c, mun nhn r vt th trong vng 5 mt, vic iu tit c bp ca mt cn phi co hp li nhng mc khc nhau, c li vt th nhn thy cng gn th mc co hp cng mnh. Nhng hc sinh ngi cui lp, iu tit c mt khng cng thng nh hc sinh ngi bn u, c li cho vic bo v i mt. nhng hc sinh cn th ngi bn u, v c li ca bng en gn qu, khin cho c tit hc vic iu tit c mt u trng thi cng thng, mt cng d mi mt, c th lm tng thm cn th ca hc sinh, dn n tun hon c tnh. Cho nn, hc sinh cn th khng nn ngi bn u. 91- Khng nn nn mn nht tr em Trn mnh tr em c mn nht, c bc cha m c thch ra sc nn m ra, tng rng nh vy s mau khi, thc ra nh vy l v cng nguy him. Bi v sau khi dng sc nn m, p lc trong khoang m tng ln, c th lm cho m hoc vi trng thm nhp vo mu, dn n cm nhim ton thn hoc di chuyn sang cc b phn khc, tc l ci m ngi ta gi l bnh bi huyt hoc l bnh mu c m c. Cho nn khi tr em mc mn nht, tuyt

44

89

90

i khng c nn, nht l mn mc trn mi trn hoc l trn mi cng khng c nn , bi v tnh mch trn mt n thng vi tnh mch trn u, nu m hoc vi trng xm nhp vo huyt qun c th dn n cm nhim, gy nn nguy him. 92- tr em khng nn chy nhanh trn ng di Ma ng chy ng di l mt phng php rn luyn rt tt. Song phi tu ngi, tu sc m rn luyn. tr em m chy ng di theo ngi ln l khng thch hp. Bi v tr ang giai on pht trin ln ln, c bp pht trin theo chiu dc, c lc km, trng lng nh, chy ng di qu d khin cho c bp b mt mi, nh hng n s pht trin bnh thng ca c bp. Bung tim ca cc em nh v nh, sc co bp yu, sc chu ng nh, chy nhanh trn ng di s lm cho vic cung cp dng kh khng ; b ngc ca tr cn nh, lng khng kh vo phi t, kh nng ht khng kh km, kh nng thay th dng kh t; do chy nhanh trn ng di, kh c th cung cp nng lng m c th tiu hao. Cho nn tr em khng nn chy nhanh trn ng di. Ch nn chy t t, tun t m tin, l ng sc m lm th mi t c kt qu rn luyn. 93- Khng nn cho tr th nm o nhau i do C mt s nh tr mu gio hay tchc cho tr th i do chi tp th, thng hay t chc cc em thnh hng , ngi

sau nm ui o ngi trc i st vo nhau, i vi tr nh th cch lm nh vy tht khng c li cho vic pht trin ln ln ca cc em. Nn nh rng, khi mt em cha tay ra nm cht ly ui o ca em i trc, s gi mt c ly c nh gia hai ngi, m c ly li rt gn, nh hng n bc i, nh vy cc em nh phi nghing ngi m i, nu c ko di , d hnh hnh kiu i chn ch bt, cng c em phi nhn chn m i, nh vy cung nh hng n t th i la ng n ca cc em. Cho nn tin vic qun l cc em, c th dng bin php cng dy cho cc em i hoc cho cc em dt tay nhau xp hng i i mt cch t nhin. Nh vy s khng nh hng xu n t th i li ca cc em. 94- Tr th khng nn luyn c bp qu sm cho tr em luyn c bp qu sm s khng c li cho vic pht trin bnh thng cng nng tim phi ca cc em. Bi v trong qu trnh pht trin ln ln ca con ngi, s tng trng chiu cao bao gi cng pht trin sm hn s tng trng v cn nng. Khong 8 tui th trng lng ca c bp ch chim khong 27,2% trng lng c th, n tui thnh nin mi tng ln n 45%. Trong tui tr em, do hm lng nc ca c bp tng i nhiu, hm lng prtin v mui v c tng i t, sc kho yu, d mt nhc. Ngoi ra trong khi luyn tp phi gng sc nhiu nn thng hay b ngt ngt, lc p lc trong ngc tng ln t ngt, thm ch c th tng thnh p lc chnh, gy tr ngi cho vic tnh mch hi lu, lm cho tim co bp xung. Sau khi ngt ngt, mt

45

91

92

lng ln mu ng trong tnh mch mi vi vng chy vo tim li lm cho tim qu cng, gy nn s kch thch qu mnh i vi tim. Qua s nghin cu ca ngnh y hc sinh l chng minh rng, cho tr em tin hnh luyn tp c bp qu sm, c th lm cho cc th c ca thnh tim dy ln qu sm m hn ch s pht trin dung tch ca bung tim. T ta thy khng nn cho tr em tin hnh luyn tp c bp nng qu sm. 95- tr em khng nn i giy cng chy Tr em i giy cng chy s khng c li cho s pht trin ln ln ca chng. Bi v vo thi k ln ln cu tr em, cng nng qun l h thng vn ng ca i no cha hon thin, cho nn tnh nhp nhng ca c th v sc mnh ca c bp tng i yu. Khi chy nhanh, ton th sc nng ca c th dn vo i chn, khin cho i chn phi chu mt ng lc vn ng rt ln, nh vy rt d lm cho chn b tn thng cp tnh hoc mn tnh. Nu cc em c chy nhanh chy nhiu di ngy nh vy, cn nh hng c n vic pht trin bnh thng ca xng gn na.. Cho nn xin ngh vi cc bc cha m hy chn cho con mt i giy mm va chn, tt nht ng chng phi i nhng i giy cng hoc nha. Ngoi ra khi cc em chy, tt nht nn chy trn nhng con ng t cho b c chn c nh nhng. 96- sau ba cm tr em khng nn i bi Tr em sau ba n m i bi ch c hi cho thn th ch

khng c li. Sau khi n cm, do nhu cu tiu ho v dinh dng, sc lm vic ca cc c quan tiu ho tng ln, lc ny cc c quan tiu ho cng i hi mt lng mu tng i ln, nu n cm xong m i bi ngay, khin cho mt lng ln mu tp trung vo t chi, mu t chy vo ng tiu ho, do m nh hng n vic tiu ho v hp thu thc n. Ngoi ra, sau khi n cm, d dy phi lm vic nhiu, nu nhy xung nc, d dy li chu p lc ca nc v cc b phn khc p s lm cho nhu ng kh khn, khng nhng thc n kh tiu ho, c khi cn gy nn chng au d dy. 97- Tr th khng nn tm nng qua ca knh C mt s ngi thng hay cho tr th nm di nh nng sau ca knh trong phng, ta h nh ang tm nng, nhng thc t th li chng c tia t ngoi chiu vo. Nh mi ngi u bit, trong nh nng mt tri c 60% tia hng ngoi, n em li cho ngi ta nhit lng, thc y tun hon mu v cc cht thay th mi; trong nh nng mt tri c tia t ngoi,c tc dng dit khun v tng cng sc khng, cn c th lm cho cht egttrn trong lp da bin thnh vitamin D, m vitamin D th thc y vic hp thu cc cht phtpho canxi. V tia t ngoi trong nh nng khng th thng qua lp knh c, m phi cho nh nng mt tri trc tip chiu ln lp da mi thc s c hiu qu. Cho tr th tm nng th phi t t, tin dn tng bc. Bnh thng th tr s sinh sau 1 thng c th bt u cho ra ngoi tri tm nng, nu l ma h, ma thu th n thng th

46

93

94

ba c th cho ra hot ng ngoi tri, thi k u, mi ln cho ra ngoi tri t 5 n 10 pht l thch hp. Sau khi tr thch ng vi thi tit bn ngoi th c th tng dn thi gian ny ln, i khi l c sau 3 5 ngy li tng ln 5 pht, sau c th ko di n 1 ting ng h hoc lu hn na..Cng c th tng ln bng cch cho ra ngoi tri 2 ln trong 1 ngy. u ma xun, cui ma thu v ma ng, cho tr ra tm nng ngoi tri th phi ch mc qun o m cho tr, ch h mt v bn tay, phi chn ni kn gi, phng tr cm lnh. 98- Tr em khng nn chi tr ko co Ko co tuy l mt trong nhng loi thi u c pht trin rng ri trong hot ng th dc qun chng , song i vi tr em th khng nn tham gia loi thi u ny. Bi v ko co th tr em phi n ngi v pha sau hoc cong ngi v pha trc hoc phi nghing ngi, phi dng ht sc ca hai chn hai tay duy tr mt v tr c nh v phi gi vng mt thi gian nht nh. Xng, cc khp xng ca tr cn non yu, rt d xy ra sai khp hoc chch khp xng. Nu chi nhiu c th lm cho xng ct b bin dng, ct sng b cong. Trong khi ko co, tt c c bp ton thn tr em i hi mt lng mu rt ln cung cp dng kh v cht dinh dng. Do s lng vi ti huyt qun trong c bp ca tr em cn t, do m lng mu cung khng cu, d sinh ra thiu xy, rt c hi cho vic pht trin ln ln ca c bp. Trong khi ko co, trung khu tng ng ca v i no xy ra qu trnh hng phn mnh v tp trung, h thng thn kinh d mt mi, vic rt khng c li cho s pht trin ca

h thng thn kinh. Trong khi ko co, tr th phi min cng chu s ngt ngt qu nhiu v thi gian qu di, tt nhin s dn n mu tnh mch chy v tim gim st. Lng vn chuyn mu ca tim gim i, tim phi gnh vc nng hn, bung tim v i no xut hin hin tng thiu mu tm thi, nu nghim trng th c th b ngt xu. Khi b ngt ngt trong lc ko co, thanh mn cng thng, vic dng lc ca c bng v h hp gim i, lm cho ngc tht li, ni p trong ngc tng ln, vic h hp khng th tin hnh bnh thng, kh th trong phi khng th y ra c, dng kh th li khng ht vo c, m trong lc ko co th dng kh li i hi mt khi lng vt qa lng dng kh ln nht m ngi ta th vo. Nh vy l c th tr em s b thiu dng kh, rt c hi cho sc kho. 99- Trc khi thi u khng nn n cm Trc khi thi u th dc 3 ting ng h khng nn n cm. Bi v vn ng c th lm cho cng nng tiu ho b tr ngi rt ln, cn c th lm cho d dy co git, nh hng n vic thi u. Ngoi ra , sau khi thi u, mt s lng ln mu trong c th chy vo h thng tiu ho, do m c bp v no b thiu mu. Khi vn ng, c bp cn phi c mu mi c th lm c nhng ng tc m mn th dc i hi. Lc , nu vn ng vin dng lc m c bp li vo iu kin bt li th kh m c thnh tch cao c. 100- tr em khng nn

47

95

96

lm dng ho trang C mt s bc cha m c thch cho con nh phn bi son, sn mng chn mng tay, nn bit rng lm nh vy l rt khng c li cho sc kho ca cc em. Bi v ln da ca tr em cn rt non nt, khng chu ng ni s kch thch ca ho trang, d xy ra phn ng qu mn cm. V d trong son bi mi c nhng hng liu v nhng cht hunh quang brm c th lm cho mm b kh, b nga, b rp; sn mng tay c th lm cho mng tay bin cht, tr nn gin, thm ch dn n vim k mng tay, dn n bnh nt mng tay. Nu cho tr em dng ho trang ca ngi ln, s gy tn thng n ln da ca cc em. Cho nn, ngoi nhng ngy hi h, biu din vn ngh ra, tt nht l khng nn cho tr em s dng m phm ho trang. 101- Thiu nhi khng nn nh phn, bi son C mt s gia trng thch cho tr con, nht l con gi trang im, m phn mi son. Nh sn mng tay, k lng my, st phn, bi son.... i vi tr em, nu c ko di vic s dng nhng m phm ho trang th s c hi. Bi v lp da mt ca tr em cn non, s dng m phm ho trang, ri do nc mt, nc mi, m hi, nc di ho quyn vo s hnh thnh mt lp m, nh hng n s chuyn ho bnh thng ca ln da. ng thi cc cht ho hc trong m phm nh cc sc t, hng liu v.v...c th dn n Vim da m phm. Nu s dng m phm di ngy c th lm tc l chn lng. Dn n vim l chn lng..

Nhng m phm c cht ho hc c tnh cm quang nh du hc n chng hn ti cn c th dn n Vim da mn quang, Ban da sc t v.v... Cho nn tr em khng nn nh phn bi son. phng da tr em b kh, c th xoa ngoi da mt cht glixrin pha long.

102- Tr em khng nn dng kem dng da ca ngi ln Kem dng da ca ngi ln m cho tr em s dng, khng nhng khng c tc dng bo v ln da, m cn c th lm cho lp da ca cc em tr nn th rp, sn si, hoc l ln da qu mn cm th xut hin nhng chm hoc nhng nt sn nh. Bi v ln da ca tr em cn mm mi, l chn lng rt nh, d b ho m phm ca ngi ln lm cho tc li, tr ngi cho vic thot m hi v phn tit ca ln da. Nhng sc t do cc cht ho hc hp thnh trong kem dng da ca ngi ln v hm lng hng liu trong rt cao, gy kch thch cho lp da ca tr em kh mnh. Nhng loi kem dng da ca ngi ln thng c cc cht nh sa ong cha, ngn nh, nhn sm v.v... Nhng loi kem ny d b bin cht v xy ho, sinh ra nhng cht ho hc c hi, i vi ln da ca tr em c tnh kch thch rt mnh. Vy tr em khng nn dng kem dng da ca ngi ln , ch nn dng loi kem bo v da ca tr em m thi.

48

97

98

103- tr em khng nn xoa phn qu dy trn mt C mt s b m tr, thng hay lm m cho a con gi c nht ca mnh bng cch trang im tht bnh bao p nh trt ln m con gi nhng loi phn tht thm, t tin, n ni lm cho m con tr nn trng bch. Nh vy khng nhng khng lm cho con p hn, m cn c hi cho sc kho ca con gi. Khi nh nng mt tri chiu vo mt a tr, c th lm cho da mt tr nn mm mi, lp da sng bng v rt xp. Nu trn m li trt lp phn dy, s tr ngi cho vic hp thu bnh thng tia t ngoi ca lp da, thng hay dn n da qu mn cm. iu c hi nht l nh hng n s hp thnh ca vitamin D. Bi v cht vitamin D trong c th tr em, tn ti trong lp biu b, ch yu da vo tc dng ca tia t ngoi chiu vo m chuyn ho thnh vitamin D v trruyn vo trong mu. Nu trn mt thng xuyn xoa phn du, s lm gim bt vic sn xut ra vitamin D trong c th, nh hng n vic hp thu pht-pho, can-xi ca xng, do m nh hng n s trng thnh ca tr em. Ngoi ra trn mt bi nhiu phn du s lm tc vic thot m hi v b nhn, nu gp vi trng cm nhim th s sinh rm xy. 104- Hc sinh trung, tiu hc khng nn sy tc

Yu ci p l nt p ca con ngi. Nhng trang im, chi chut nh th no phi tu ngi m lm. V d nh hc sinh trung, tiu hc th khng nn sy tc. Bi v tc l do cc cht sng, cht da, cht ty hp thnh, trong cht da c chim 90%. Tc ca hc sinh trung, tiu hc nh v mm mi, sau khi b sy nng hoc phn ng ho hc, cht sng v cht da ca tc u b tn thng, khin cho tc ang en tuyn bin thnh mu quch v gin, cht du gim i, mt i v bng mt, rt d rng. Cho nn hc sinh trung, tiu hc khng nn sy tc. 105- Tr em khng nn eo nhn Chm cht, lm dng cho con ci l iu rt nn. Song c mt s cha m li thch cho tr con eo nhn. Trn thc t, tr con eo nhn l c hi. Bi v tr cn ang giai on ln ln v thn th, trn ngn tay m eo chic nhn kim loi vo, khng nhng nh hng n s pht trin ca ngn tay, m cn rt c kh nng xy ra hin tng Nghin tht hoc Tht li , gy tr ngi cho vic tun hon mu ngn tay, do m ngn tay b sng mng, tm bm, hoi t hoc b lot ra. Nu nhn li lp qu vo na th cn c th lm xc da mnh hoc lm xc da ngi khc. Cho tr em eo nhn cng khng c li cho vic gio dc tm l tr em. Cho nn, khng nn cho tr em eo nhn. 106- thiu n

49

99

100

khng nn b ngc V theo ui ci p nn c mt s thiu n mc o nt b cht ly ngi. Lm nh vy u khng c li cho sc kho cng nh s tng trng ca thn th. Bi v cc c gi 13, 14 tui mi bt u c kinh nguyt, b v dn dn to ln, xng chu rng ra, m mng, ngc tng ln, 18 - 19 tui mi c bn hnh thnh th hnh c hu ca ngi con gi. B ngc khng nhng ch nh hng n s pht trin ca b v v b ngc, m cn nh hng n cng nng h hp bnh thng. B v b nn bng cn c th lm cho u v b lm v sau khi , a tr s kh b. Nu vic b ngc qu cht ko di cn c th c nguy him mc mt loi bnh gi l Mentelse. Cho nn rt nhiu nh y hc cho rng, tui thiu n khng nn b ngc, cng khng nn b ngc qu cht di ngy. 107- 9 iu king k v phng ca tr em 1/ Tr em khng nn trong nh bp lu. Trong qa trnh un nu, than ci to ra rt nhiu kh th v bi khoi c nh xit cacbon, cacbon ixit, benzen, bi than v.v... Tr em ang thi k ln ln, cc h thng pht dc cn cha hon thin, nng lc thch ng v khng bnh con tng i km nn c bit mn cm i vi nhng vt c hi ny, d dn n mc cc bnh vim mi, vim hng, vim kh qun, vim phi v.v... cp tnh v mn tnh. Li cn c th dn n mc cc bnh qu mn cm, nh hen xuyn, th kh kh, vim phi th dc, vim mi d ng, bnh m ay, bnh

mn nga v.v... 2/ Khng nn kho tr em trong phng. C bc cha m s con mnh ra ngoi nghch ngm, lin nht tr trong phng, kho ca li. Nu chng may xy ra nhng chuyn bt ng, nh ho hon, in git, trng c kh than v.v... m khng ai bit hu qu khng th cu vn ni. Cho d c ngi pht hin th cng kh c th cu cha kp thi. 3/ Khng nn t chu cy trc o trong phng ca tr em. Tr phn hoa gy bnh ra, c mt s b phn khc ca mt s loi hoa cng c cht c. V d nh nc cy Tin nhn chng c cht c, nu b n m chy mu th c th gy ra vim da. L cy trc o, v cy trc o c cht glucxit, nu n nhm phi th s trng c. Trong gia nh v nh nui tr khng nn t nhng chu cy trc o trong phng ng ca tr em.. ng thi cng khng nn cho tr em cn nh chi nhng loi hoa c cht c, cng khng c cho cc em chi tr ngm hoa v cnh hoa. Nhng loi hoa thm nng nh hoa inh hng, hoa M lan, hoa Vi li v.v... phng phn ng qu mn cm, ban m khng nn nhng chu hoa y trong phng ng. 4/ Khng nn dng ci lm cht t trong phng ca tr em. i vi h thng h hp ca con ngi, t ci s gy nhim cc k c hi, trong qu trnh xy ho, trong khi ci c cc cht -xit cac-bon, i--xit cac bon, i--xit sun-phua, cht an--hit, cht ben-zen v.v... l nhng cht ho hc rt c, n cn lm cho tim mao nim mc ng h hp b tn thng, nim dch an--hit A, an--hit ph, an--hit B, phnn v ph-nn A b ngng kt.

50

101

102

Tr em thng xuyn tip xc vi nhng cht thot ra trong khi un ci s rt hi cho sc kho, c th xy ra vim kh qun, vim chi kh qun v bnh vim cc ng h hp khc. Tr em trc tui n trng m ht phi khi ci ny lu ngy th s sinh bnh ho v kh th. Nht l nhng em m mc cc bnh nh vim chi kh qun, bnh th dc, cc bnh v ng h hp v.v... nu ht th phi khi ci ny th bnh s nng hn nhiu. Khi t ci la cn c th sn sinh ra rt nhiu vt cht kh nghi c th dn n ung th khc. Cho nn khi dng ci g lm cht t th phi ch thng gi, bo m nhit trong phng. Trong phng ca tr em khng nn dng ci g lm cht t, c bit l trong phng c cc em b mc bnh ng h hp li cng khng c dng ci g t si hoc thi cm. 5/ Khng cho phng b nhim. Mt nh khoa hc v mi trng tin hnh mt cuc th nghim tht l th v, ng mang theo my o v phn tch bi thi trong khng kh i n mt s ni. ng pht hin ra rng, ni c nng bi thi cao nht li khng phi l ngoi khu ph ch c lng ngi ng c nht m li l trong khu vc nh ca chng ta. Trong cuc sng thng ngy ca chng ta, i khi c trn 70% thi gian chng ta trong phng nh trong nh , trong vn phng lm vic, trong trng hc, trong rp ht, chiu bng, trong cc ca hng bch ho, trong tu, xe v.v... Song song vi vic nhn khu thnh th tng ln mt cch nhanh chng, cc vt kin trc cng ang thay i khng ngng nh cao c ho, tp trung ho, cng d dn n cc vt nhim trong khng kh trn vo trong cc cn h, uy hip sc kho con ngi.

Cht t c lin quan mt thit n cuc sng thng ngy ca con ngi l ngun pht sinh ch y nhim khng kh trong phng . Trong qu trnh t than sn sinh ra rt nhiu vt cht c hi. Khi m h thng thng hi, thng khi khng tt, khi khi kh thot ra ngoi hoc khng thot c ra ngoi th nhng kh th c hi ny s ng li trong khng trung trong phng s to thnh nhim. Cht -xit cac-bon m ngi ta thng gi l kh than theo ng h hp vo trong c th, kt hp vi huyt sc t trong mu bin thnh cht -xit huyt sc t, do m ph hoi s lu chuyn -xy bnh thng cu mu, lm cho c th ngi ta v thiu -xy m cm thy ngi kh chu. Nh thi nhc u, chng mt, hoa mt, nng th tim p mnh, bun nn. Khi nng -xit cac-bon trong phng tng ng vi mc (1000ppm) th ngi ta s b ngt th, b cht v thiu -xy. V kh -xit cac-bon l cht kh khng c mu sc, khng c s kch thch, nn khng d b pht gic, cho nn i vi tnh nhim tim n ca n cn phi cao cnh gic. Ngi ta thng dng nhiu g trong nh, c khng t g c dng keo ph-nn an--hit ghp li. Loi keo ny cng bc ra mi an--hit A c hi cho sc khe. Nu nng cao th c th lm cho ngi ta b nhc u, bun nn v chy mu mi. Trong cuc sng hng ngy, c khi chng ta cn b nhng mi rt kh chu quy ry, nh mi hi ca m hi, mi hi nch, mi thi ca giy dp, mi hi ca qun o c v.v... Cn na, khi trong nh un nu s to ra cc mi v. Tt c nhng mi v nu c ko di s lm cho tng v i no b kch thch c tnh m lm cho ngi ta nhc u, bun nn, n khng ngon. nhng ni cng cng nh trong rp hat, chiu bng, trong hi trng, trong bnh vin v.v... do c

51

103

104

nhiu s tn nhit, tn m, tn hi th v cc loi bi tit, khin cho khng kh bin thnh nhim nng n. Theo thng k, trong mt rp chiu bng c 1000 ngi, c mi mt t chiu phim, s c khong 14 vn ki-l ca-lo, 80 cn hi nc va 46 m3 kh th i--xit cac-bon c thi ra. Cho nn, thng khin cho ngi ta cm thy bi hoi, bun nn v kh th, cng l mi nguy hi v hnh i vi c th ngi ta. gim bt nhim khng kh trong phng, cn phi c gng lm c my im sau y : Nu dng than th nn chn mua loi than tt, c it cht sun-phua. Phng v nh bp nn tch ri nhau. Nu dng than th phi c ng thng khi. Nu dng bp than t ong th phi c ng thot khi ra ngoi , nht thit khng khi xng vo trong nh . Phi thng xuyn m ca v ca s, cho trong phng c khng kh ti mi, phi thng xuyn qut nh, lau nh, cc gc tng, chn ging v.v... lau sch bi bm v trc khi qut nh phi vy nc hoc qut bng chi t trnh bi bay m ln. Khi ngoi v nh th khng nn nm ngh ngay m trc ht nn r bi bm trn qun o. Khng nn mc qun o lao ng v nh. Nn ht sc gim bt nhng ln n nhng ni qu ng c (trong nhng cn phng yn tnh, mi mt khi, lng bi ch c khong 0,12 n 0,50 mg bi, cn trong ca hng bch ho th ln ti 1,6 n 9,7 mg). B tr hp l cc cn phng, nu c iu kin th nn trng mt s cy hoa cnh th c th gim bt c nhim. 6/ Khng nn ti nc lm gim nhit trong phng. Vo ma h nng nc, nhiu ni nhit trong nh c th ln n trn di 37 - 38 0 C. gii quyt vic kh hanh, c mt s nh t rt nhiu nc trong phng, mong lm gim nng trong phng, nng cao c khng kh

trong sch trong phng. K thc nh vy l rt khng khoa hc. Ni chung, nc bc hi, ng l c mang theo mt s nhit lng i tht, do m c tc dng gim bt nng trong phng. Nu trong ma h vim nhit, sau mt trn ma ro, ngi ta cm thy khng kh tht l ti mt d chu, trong c mt phn nguyn nhn l nc ma bc hi lm tan i mt phn nhit lng lm cho khng kh ti mt. Nhng ti nc trong phng th li khng phi nh vy, bi v vic tn pht hi nc l nh vo s lu thng ca khng kh. Vic lu thng kh trong phng thun li th nc d bc hi, nhng khng kh trong phng, do b nhng bc tng ngn tr, nn ni chung lu thng khng tht d dng, nht l trong tnh hnh nhit bn ngoi phng li cao, sc gi t nn vic lu thng khng kh trong phng cng kh khn, thng thng vo trng thi tng i tnh lng. Lc ny ti nc trong phng, hi nc khng c cch no tn ra ngoi c m phi ng li trong khng kh, khin cho m trong phng khng ngng tng ln. Trong phng nhit cao li thm m ln, nh vy chng khc g nhit khng kh trc khi c cn dng, lm cho ngi ta cm thy ngt ngt kh chu hn nhiu so vi lc bnh thng, nh vy rt bt li cho c th xc ln tinh thn. ng thi v nhit cao, hi nc bc nhanh, rt nhiu vi trng v bi bm trn sn theo hi nc bay vo trong khng kh to thnh khng kh hn tp hn nhiu so vi trc khi ti nc. Cho nn, phng php ti nc trong phng lm gim nhit th khng tht tho ng, khng nn dng. Trong nhng cn phng c iu kin thng gi tng i tt, nu c s dng phng php ti nc lm gim nhit , th cng ch nn dng nc lnh ti cho t mt sn l c,

52

105

106

tt nht l nn dng khn t vt ht nc lau mt sn nh, song tt c cc ca u phi m ht, nu c qut my th bt qut khng kh c lu thng. 7/ Tuyt i khng nn dng n t trong phng . C mt s vng nng thn v vng ni cha c n in, c nhiu gia nh dng n t (a-x-ti-len) chiu sng. Nh vy khng nhng nhim mi tr ng trong phng, rt nguy hi cho sc kho mi ng i m cn c th gy n rt nguy him. Nh nng dng n t chiu sng, ch yu l do t n gp nc pht sinh phn ng ho hc m to ra th kh c th chy c. Thnh phn ho hc ch yu ca t n l vi, cn c cc tp cht nh lu hunh, ln, thch tn, si-lich v.v... Cho nn trong khi ho thnh kh a-x-ti-len thng c mt s th kh nh sun-phua hy-r, ln nh, thch tn nh, silich chy v.v... Nhng cht kh c hi ny sau khi vo trong c th con ngi s lm cho ngi ta nhc u, tim p mnh, bun nn, au bng, trng thi t b v.v... gy nguy him nghim trng cho tnh mng con ngi. Ngn la m n t chiu sng, l v n cha trn 92% thn kh, cho nn cng sng ca n mnh gp 15 n 20 ln nh sng n du. Kh th a-x-ti-len hn hp vi khng kh d gy n. Nu kh a-x-ti-len chy khng ht hoc b r r, rt d gy nn nguy him b n bt c lc no. Cho nn cc v nng gia nng thn hoc min ni khng c in nn dng n du th tt hn, tuyt i khng nn dng n t chiu sng. Nn tch cc sng to iu kin, ra sc pht trin thu in nh hoc nng thn th dng kh m-tan pht in, nh vy cng gim c s nhim, tng cng sc kho cho mi ngi, li c th pht trin ngun nng lng, nng cao c hiu qu kinh t.

8/ Tuyt i khng nn ng ca t la cho ph n v tr em si. C mt gia nh c 3 ngi trong mt cn nh ng kn ht cc ca s v ca ra vo, ngi xung quanh mt ng la chy rng rc si, kt qu l c nh b trng c cht ht. l do than ci khi chy to ra kh c -xit cacbon gy ra. Bi v -xit cac-bon so vi -xy ca huyt sc t to hn 300 ln, m tc phn gii ca huyt sc t thn kh so vi -xy c huyt sc t chm hn 3600 ln, do m sinh ra thiu -xy trong mu, lm tn hi cho ng tng, nh th au u, chng mt, nng thi hn m, kinh git, cui cng th cht v tun hon h hp b suy kit. Cho nn trong ma ng, khi t ci si cn ch trong phng phi thong gi. Trc khi i ng phi em l ra ngoi nh, nu nh xy ra trng c -xit cac-bon th phi nhanh chng lm h hp nhn to. Nu b trng c nghim trng th phi nhanh chng a n bnh vin cp cu. 9/ Khng nn nhng ph vt lu trong nh. Bt k l thnh th hay nng thn, nh my hay hm m c nhiu gia nh thng hay tch tr nhng vt dng ri, thm ch c th khng dng li c na, lm mt mt khong khng gian nh trong nh bp, gc t, di gm ging, lm cho bi bm bm y, chut b lm t rt mt v sinh, li cn hao tin tn ca. Nhng ph vt ny nh qun o tr em khng dng c na, nhng chi ca tr em khng chi na, nhng vt hng v.v... u tch t chng li, r rng l khng thch hp, m cng khng cn thit. V d nh qun o v chi, li s chim mt mt khng gian nht nh, khin cho trong t cht nch khng xp vo u c na. Nu gi cho n khi cn s dng li th nhng th mc nt

53

107

108

hoc lc hu mt ri, khng th dng c na. Bin php tt nht l dng xong nn cho ngay ngi khc hoc em bn i. V nh chic i bn dn khng cha c, khng mun vt i, gi li ch l b i, chi bng bn quch cho hiu c, h thay th s dng. Cho nn trong nh khng nn gi li cc c hng. Phi to cho mnh v con ci mnh mt mi trng gia nh gn gng, sch s lnh mnh. i vi nhng th B th thng, vng th ti ny cn phi x l mt cch dt khot. Ci ng vt th vt i ngay, ci ng bn th bn, ng cho th cho ngay, phi pht huy tc dng Ph vt bt ph, bin ph vi bo, va tng thm c mt khon thu nhp nht nh, li va lm cho nh ca c sch s gn gng. Nh vy chnh l nht c lng tin, cc b ch chng vui lm sao ! 108- 15 iu king k trong gio dc gia nh Phng php gio dc ng n s c li cho sc kho v s trng thnh ca con ci. Ngc li s c nh hng nht nh n s pht trin sc kho v th cht v tm hn ca tr em. Qua quan st rt nhiu gia nh, cc tc gi tng kt c 15 cch lm sai lm trong vic gio dc ca gia nh, xin cung cp cc v cha m tip thu bi hc t nhng mt tri ny. 1/ Khng kin nhn lm cng tc gio dc t t thm dn, m li hay st rut, ng mt t l phng m trn mt, thm ch cn dng c th on nh mng tr em. Kt qu ca vic nh mng tr em, nhn b ngoi th c v c hiu qu nhanh, k thc khng gii quyt c cn bn ca vn , nh

vy s lm tn li thn th tr em, lm ri lon qui lut sinh hot ca tr em, nh hng n sc kho ca tr, khin cho tr hnh thnh rt nhiu khi nim sai lm, nh c phm sai lm mi phi lm vic, coi lao ng nh mt vic ci to.... khi b nh mng, c mt s tr em nhim phi thi quen xu l ni di. 2/ Khng ging gii cho tr v l l, m tu tin dng th on ha hn hoc ni di li ko tr lm mt s vic g . V d nh hc thuc mt bi ht th s cho 5 ng, nu ngoan th s cho qu bnh v.v... Nh vy gy cho tr thi quen xu l lm vic v li ch g . Chng may nu cha m khng thc hin c mt li ha no hoc nh la tr m tr bit th n s tht vng, kh chu, thm ch cng bt chc thi quen xu i ni di ngi khc, gy thnh phm cht thiu thnh thc. 3/ Cha m uy hip tr bng cch do nt, cng bc tr phi lm vic ny vic n. V d nh mun cho tr ng th do tr, ng i khng c con ngoo p n kia ka, Ng i khng bc s n tim cho by gi, Ng i khng anh cng an n bt i by gi v.v... v v.v...Cch lm nh vy d gy cho tr ln ln phi tri, tng rng ng bc s, anh cng an l nhng ngi xu. 4/ Ni xu, ma mai tr lm tn hi n lng t tn v t tin ca tr, lm mt i ng lc tin tin ca tr, rt khng c li cho vic pht trin tr tu ca tr. Chng hn nh c cha m thng ni con mnh l ngu, u c b u v.v... d lm cho tr mt i lng t tin, thiu nim hy vng cha m. Khng nn ni tr ngu trc mi ngi, nh vy rt khng c li cho t duy ca tr. 5/ Khi tr em c sai lm g th khng ging gii l l chnh din m li i ni nhng li ngc li. V d nh tr lm

54

109

110

sai vic g , ng l phi ph bnh th li ma mai ni : Con c lm nh th i, b hoan nghnh con lm. Nh vy ch t lm cho tr lp li sai lm, chng c li g cho vic xc lp mi quan h tt gia cha m v con ci. 6/ Chi phi mi hot ng ca con bng s vui bun, cu gin ca b m. Khi b m phn khi th con ci lm vic g cng c, khi khng phn khi th gin c chm tht. Lm nh vy ch lm gim uy tn cha m, ng thi cng lm cho tm thn con tr khng n nh, tnh cch khng bnh thng. 7/ Khi tinh thn cha m khng c bnh tnh, sau khi nh p con ci xong th rt n hn, rt au lng, nhng li trch nhng ngi xung quanh khng khuyn ngn h. Kiu gio dc nh vy khng nhng chng c hiu qu g, ngc li cn cho tr nm c nhc im ca mnh. 8/ Tr con lm sai iu g , cha m khng dy d con m li i li cho khch quan. V d nh c mt b m i giy cho con, a con khc khng chu i, ngi b i n li gi v mng m, v khe kh pht cho m my ci, th l a tr phn khi i giy ngay. Nh vy l khng ng. 9/ Bao che khuyt im cho con, s con mnh thit thi. V d nh dy tr : a no khng tt vi my th my nh cho n mt trn, khng th chu thit thi c, hoc l khi con nh nhau vi tr khc, chng hi han u ui sui ngc g c, lin li ngay con mnh i tm cha m ca a kia k ti, nh vy d gy cho tr thc c nhn ch ngha duy ng c tn. 10/ Coi a tr nh mt tr chi, hng ln th hn, th nng, bnh thng th h h, n khi cn phi nghim, phi dy d chng th chng li tng l a. 11/ Khng dm phng tay cho tr t do, khng cho chng t do hot ng, lc b th b m sut ngy, ln ln th

khng cho chng ra khi ca tip xc vi tr con khc, nh vy d hnh thnh tnh cch c c cho tr. 12/ Khi tr phm sai lm th khng kin nhn gio dc, m nh mng mt cch th bo, nh vy gy tn thng n tnh cm ca c hai th h v cng chng gii quyt c vn v mt t tng. 13/ Khi tr khc, cha m khng dng bin php tch cc li ko s ch ca tr, m li i tru gho chng nh ni Khc ri, khc ri lm cho tr khng hiu g c, hoc l nh chng mt cch l mng, lm cho chng khng phn bit c phi tri. 14/ Khi tr bt c ci g em v, cha m li h hng mng r, khen tr l thng minh, nh vy l gy cho tr mm mng sai lm ln. 15/ V tnh hoc hu gy cho tr t tng m tn d oan, nh ni vi tr rng C cng c thing, c king c lnh, hoc ngi ln ni chuyn vi nhau trc mt tr con nhng chuyn c sc thi m tn nh Nhy mt tri l pht ti, nhy mt phi l tai ho v.v...

109- 12 iu king k trong hc tp l/Khng nn tr em dng li lim bt ch. C mt s tr em trong khi lm bi thng hay dng li lim bt ch, l mt vic lm rt khng v sinh , thy c gio trng v cc bc ph huynh nh phi gio dc cc em khng nn dng li lim bt ch. Rut bt ch khng phi do ch lm ra, m lm t mc

55

111

112

v t st, tuy khng c cht c, nhng trong c nhng vi trng, mm bnh v trng k sinh trng m mt thng khng trng thy c, dng li lim bt ch c th sinh bnh. Bt ch c cc loi mu sc, nguyn liu l sn du, trong sn du c cht ch, m ch th c cht c. i vi cht c ch, tr em rt mn cm, c th tn thng n h thng thn kinh ca cc em, lm cho tr lc ca cc em b suy gim. 2/ Cp sch ca cc em khng nn nng qu. B Xchnva, bc s bo v sc kho tr em vin Y hc Matxcva lin-x c tin hnh hng lot nghin cu chng minh rng : Trng lng ti a ca cp sch ca tr em khng c vt qu l/10 trng lng thn th ca em . c s h tr cu t chc bo v sc kho tr em v ph n, b Xchnva tin hnh trc nghim trn 6 vn tr em cc nc Lin-x c, Dn ch c c, Na-uy, Tip khc v.v..., kt qu chng minh : tt c nhng em hc sinh trung, tiu hc eo cp sch m trng lng thng xuyn vt qu 1/10 th trng em , do phi eo qu nng, nn ct sng thng b nn v b cong, nh hng xu r rt n vic pht trin ca em . Hin nay trng lng cp sch ca tr em cc nc trn th gii i a s l vt qu tiu chun ny. Hin nay trng lng cp sch ca khng t cc em nng trn l/8 th trng. C em cn eo chic cp nng bng 1/4 th trng, iu ny khng th cho php c. V vn nhng chic cp sch siu trng ca tr em cc nc trn th gii, b Xchnva ku gi cc bc cha m, cc thy c gio v cc gii trong x hi cn ch . B kin ngh : tr em nn dng cp eo hai quai ln hai vai ch khng nn dng loi cp eo mt vai; ng thi b cng ku gi nn thit k ch to cho tr em nhng loi dng c hc tp v sch v nh hn, hy c gng gim bt trng lng chic cp sch cho cc em tr em.

3/ Su iu khng nn trong hc tp ca hc sinh. i hc, cu hc quyt khng phi l vic d, rt nhiu hc sinh hc ngy hc m kh s m thnh tch vn khng cao, ch yu l cha c phng php hc tp tt. Tin s Cnitch, nh tm l x hi hc ni ting ca nc M ra 6 iu khng nn sau y, nghe ni c th tng cng nng lc hc tp ca hc sinh, cc em hc sinh cc trng hy th lm xem sao : (1)- Tuyt i khng nn ngi c sch thi gian qu di. Mi ngy n tp mt on, ch dng mt thi gian rt ngn, ch cn tp trung t tng, so vi c mt cch kh s mt thi gian di s cli hn nhiu. Ngi c mt thi gian di qu cng khng c li cho sc kho thn th. (2)- Hc tp hoc n tp khng nn nhiu m long. C gng mi ln hc tp hoc n tp mt mn, v d cn phi hc thuc lng mt bi th, tt nht l nn c c bi ch khng nn hc tng cu mt hoc tng on mt. (3)- Khng nn hc bi mi sau khi n no. Bi v sau khi n cm, mu s chy vo d dy gip cho vic tiu ho, mu n no s gim i, nu lc ny m c min cng hc tp, th ch t vng u hoa mt m thi. (4)- Khng nn phn li ci ng h sinh vt ca mnh. C mt s ngi th bui sng tinh thn rt minh mn, nhng c mt s ngi li ch tp trung tinh thn vo bui ti, hy chn thi gian thch hp tp trung tinh thn n tp. (5)- Khi hc nht thit khng c ngi gn ca s qu, khng nn nghe i v xem ti-vi. Nht nh phi tm thi Cach bit vi th gii bn ngoi, c gng tm ly mt ch tht yn tnh n tp, nu khng th rt d phn tn t tng, vic hc tp s mt nhiu cng sc hn. (6)- Khi hc tp bi mi khng nn hc thuc lng

56

113

114

nhng danh t chuyn mn trc. Cn phi c gng dng nng lc hiu bit v cch din dch tri thc ca mnh hc tp bi mi, cho n khi hon ton hiu v thuc bi xong ri mi hc thuc lng nhng danh t ny. 4/ Khng nn cho cc em vi u vo ng sch. C mt s cha m thng i lp vic trng thnh v thn th vi vic tng cng tri thc cu cc em hc sinh, cho rng cc em tham gia luyn tp th dc s nh hng n hc tp. K thc nhn nhn nh vy l phin din. Rn luuyn th dc mt cch hp l, s lm cho cc em ln ln mt cch kho mnh, nng cao th cht. T quan im y hc m xt, th cht c lin h mt thit vi tr lc, bi v mi hot ng t duy tr lc u l hot ng cu thn kinh trung khu i no. i no cn -xy v ng huyt nhiu hn bt c c quan no khc, hu nh n chim n 1/5 ton thn. Cc c bp c th tm thi thiu -xy mt thi gian ngn vn duy tr hot ng c, nhng i no th khng c, bi v n l B tng t lnh ch huy ton thn, nu chng may thiu cht dinh dng v nng lng, lp tc s dn n cc t chc kh quan trong ton thn th b suy kit. Thng xuyn tham gia rn luyn th dc, tun hon ton thn s tng nhanh, cht thay th s thnh vng, tt nhin s ci thin cho th cht rt nhiu. Lc ny, do i no c cung cp y cht dinh dng v nng lng, ngi ta s cm thy tinh lc di do, lc quan. Thc nghim trc nh chng minh, nng lc t duy v suy ngh ca con ngi c nhanh chng, ngoi nhn t c lin quan n di truyn ra, cn c lin quan n vic thng xuyn tham gia rn luyn th dc na. Cho nn, cho tr em tng trng tr thc c tt hn, tuyt i khng nn bt tr em vi u vo sch v, m cn phi cho cc em tham gia rn luyn thn th mt cch thch ng.

5/ Bn iu king k trong vic bo h th lc cho tr em. iu king k th nht l c sch v vit ch di nh nng mt tri v nhng ch qu ti. iu king k th hai l xem bo,c sch trn tu xe hoc va i va xem hoc nm xem sch. iu king k th ba l xem ti-vi thi gian qu di. iu king k th t l vit ch bng bt ch m qu. 6/ Nht thit khng nn v tit kim mt cht in m lm hng i mt ca tr em. S hc sinh trung, tiu hc b cn th ngy cng nhiu, khin cha m hc sinh lo lng, nhng vn cn c mt s gia nh v tit kim in nn c thi quen dng bng n nh, chiu sng thng xuyn khng , lm tn hi rt nhiu n th lc ca cc em. S gio dc thnh ph Thm Dng tin hnh iu tra chiu sng trong 302 h gia nh c hc sinh tiu hc trong thnh ph. Kt qu iu tra cho thy ch c 60 h c n hc trn bn hc sinh la nh sng ph hp vi qui nh ca nh nc, chim 19,86% tng s iu tra. Cn 242 h khng tiu chun nh sng, chim 81,l3% tng s. C mt gia nh hc sinh tiu hc c 4 ngi trong mt cn phng rng 13,5 m2 m ch c mt bng n trn 15 ot. Li c mt gia nh hc sinh lp 4, theo tiu chun nh sng trong nh th ch t 5%. Nh vy l thiu 95% nh sng. Cho nn, ngh vi cc bc cha m hy ch n nh sng trong nh, nn c nh sng cho con tr. Mt cn phng rng 13 - 14 m2 cn phi c mt ngn n n-ng 40 ot. Nu bn hc cch xa ngn n th trn bn hc cn phi c mt ngn n n-ng 8 ot na hoc mt bng n trn 25 ot. nh sng phi chiu t pha trc bn tri hoc pha chch bn tri, trnh tay b lp bng. Khi tri

57

115

116

m u th d l ban ngy cng phi bt n. Tuyt i khng nn v tit kim mt cht tin in m lm hi i mt ca con tr. 7/ By iu king k v v sinh trong hot ng tri h. Trong thi gian ngh h, nhng hot ng tri h c sc quyn r m hn li cun hng nghn hng vn cc bn tr n tri. Vy th trong nhng hot ng ny cn ch nhng im g. Xin hy ch by im sau y : (1) Khng nn n nhng ni ang c bnh truyn nhim lu hnh. Trc khi i phi tm hiu mi trng v sinh ni mnh sp n, cn phi chun b mt ti thuc nho nh, trong c thuc , bng bng, cn, thuc tm, tm bng v thuc cm mu, li cn phi mang thuc hong lin, du hoc hng cng nhng loi thuc thng thng ni khoa khc, v phi c mt ngi chuyn ph trch. (2) Khng nn mc o ni-lng, i dp hoc i giy da. Qun o nn rng ri, thong kh, m phi c vnh che nng, phi i giy bng v nh, c cht n hi tt. Tt nht l khng nn i dp nha, giy da v.v...nhng loi giy khng c cht n hi hoc cng. Nn cn c vo c im la tui, con trai hay con gi m nh hnh trnh mi ngy. Tt nht khng nn hnh qun i b ng di, vt qu sc ca cc em. (3)Khng nn ng ngoi tri. a im dng lu phi chn ni cao, kh ro, sch s, thun tin cho vic ly nc. Thc n mang theo phi giu cht dinh dng, khng i thiu, khng nhim trng. Mi ngy phi ng cho . Cc em di 14 tui, mi ngy t nht phi ng 8 ting ng h. Ban m tuyt i khng c nm trn c l thin m ng, trnh cm lnh hoc b mui t m sinh bnh.

(4) Trong khi ang c m hi, khng c xung sng tm, bi. Mun bi phi c ngi chuyn mn ph trch an ton. Sau khi c nhng hot ng mt nhc (nh leo ni chng hn) khng c c sch hoc chi nhng tr chi tr tu, trnh gnh nng cho tim v mt. (5) Bn no c bnh mn tnh hoc cm thy ngi khng kho th khng nn ra ngoi. (6) Trong i ng khng nn thiu mt ngi ln tui lm i trng khi gp tnh hung th c th gii quyt hoc x l c. 8/ Khng nn c sch di nh nng mt tri. Con ngi ta khi c sch hoc lm vic, yu cu phi c nh sng thch hp, ch c nh vy mi c th xem c r v cm thy thoi mi. nh sng qu mnh s kch thch v lm phng hi n mt. Ni chung, nh sng thch hp nht vi con mt ca ngi ta l nh sng t nhin. Nhng nh sng t nhin c hai loi, mt loi gi l tn x quang, mt loi khc gi l trc x quang. c sch hay lm vic di nh sng tn x quang th cm thy thoi mi nht, c ch r rng nht v khng chng mt. Bi v tn x quang to u v nhu ho. Cn trc x quang th khng nh vy, n qu nng, lm hoa mt, khin cho ngi ta cm thy rt khng thoi mi, thm ch s nh sng, nhc mt. Cn mt loi nh sng na, tc l nh sng nhn to nh n in, n n-ng, nh sng ca nn, ca uc, ca du v.v... Chiu sng mt cch chnh xc, khng nhng l sng phi y , m hng chiu sng tt nht l phi t pha trc bn tri. Mt phng hc tiu chun ( 50 m2 , cao 3,3 3,4 m ) cn phi c 6 bng n trn 100 ot hoc 6 bng n

58

117

118

n-ng 40 ot, treo cao khong 1,5 - 2 m, c li gia cc n gp i cao l va. Nhng nh sng mnh, ngoi nh sng mu trng ra, n bao hm nh sng ca by mu sc nh mu , vng chanh, mu vng, mu xanh lc, xanh lam, mu chm v mu tm, cn c my loi nh sng na m mt thng ta khng nhn thy c, l hng ngoi tuyn v t ngoi tuyn, nu nh mt ta b kch thch ca t ngoi tuyn nhiu qu, thi gian li di th s phng hi n t bo trng en ca mt, hai mt s v cng nhc nhi, lp tc s khng nhn r vt g na vphi sau vi ba ngy mi dn dn tr li bnh thng c. bit l nh sng qu mnh rt nguy hi cho mt, chng ta cn phi ch bo h con mt. Tt nht l khng nn lm nhng vic qu sc lc ca mt di nh sng qu mnh, cng khng nn xem sch, c bo, vit lch di nh sng trc tip ca mt tri. Nu mt b lo th phi dng knh thch hp iu chnh, nu c sch, vit ch qu lu th thnh thong nn cho mt ngh ngi, i xem nhng cnh vt xa gii tr s mt mi ca mt. Khi hot ng di nh sng mnh th c th eo mt loi knh rm bo v mt khi b tn thng. Ngoi nhng nguyn nhn k trn ra, nu ngi no cn thy mt b sng, s nh sng, khng c sch c lu, nhn thy l m th ngi b lon th. 9/ Khng nn nm c sch. Nm c sch rt tn hi n th lc, l iu m mi ngi u bit. Song iu nguy hi ca vic nm c sch cn xa hn th nhiu. Ging l ni cho con ngi nm ng, ngh ngi, h ngi ta nm ln ging l ngi ta hng th din tch dn lc ca tri t nhiu hn, t m bnh n t l tit tu sinh

l vn c ca c th con ngi, chnh l bo hiu con ngi i vo gic ng. Vy m nm c sch khin cho i no lin tc b i nhng tn hiu, cng ch c th phi thay i t l tit tu sinh l. Nh vy, nu ko di s lm cho s tit tu sinh l ca c th mt i s cn bng, dn n bnh thn kinh suy nhc v bnh tm huyt qun. C mt s ngi trng k nm c sch, do tit tu sinh lmt i s cn bng m sinh ra cc bnh tm thn hong lon, u c nng n, tiu ho khng tt v.v...Nu c ko di th cn c th dn n mc cc bnh nh bnh d dy, bnh thiu mu v.v... 10/ Khng nn ngi c sch trn gh s-pha lu qu. Ch ngi ca gh s-pha rt thp, li c l so rt mnh, ngi ln , mng s b ln xung, c sau xng chu b cng ra. Lc m xem sch, nu hai tay cm sch nng cao, tuy lng, c v mt c cm thy thoi mi, nhng hai vai th khng chu ng c lu, tt nhin phi h thp xung c ch da. Th l hai mt li phi nhn xung, thi gian ko di s lm cho c mt pha di b mt mi. Nu n thng ngi ln m u ci xung c sch, do tc dng ca trng lc u khin cho c lng v c b cng ra, phn gy cng li b cng ra, nh vy trong gii phu hc ngi ta gi l b ng khng , khin cho ngi ta cm thy au lng mi c. Ngy thng ko di d lm cho xng c b au. Cho nn nu xem sch thi gian di th nn ngi trn gh da, tt nht l nn sch trn bn m c. Nn ngi trn gh cng th tt, cao ca gh nn va vi tm chn. Mun ngi c thoi mi th c th k mt ming mt lm m. Vi nhng ngi lm vic lu di bn giy th khng nn ngi trn gh s pha, l do th nh trn ni. 11/ Tuyt i khng nn dng ngn tay qut vo l i

59

119

120

ly n c bt gi trang sch v m tin. Tng truyn thi c i, nc A c mt v i tng qun tc tr a mu, trong vic ch huy qun i giao chin vi nc B, tng lp c nhiu chin cng, khin cho qun i nc B lun lun thua trn phi rt lui. ng lc cuc chin u gia hai nc ang kch lit th v tng lnh quan trng ca nc A b bnh trong ngi. Bn thn v tng lnh ny bit rng mnh chng cn sng c bao lu na, v d liu sau khi ng cht th v i tng qun kia ca nc B nht nh s em qun n nh v s truy tm thi th v binh th ca ng. Lm th no i ph vi ng ta by gi ? V tng lnh ca nc A ny nm c ci tp qun xu ca v i tng qun nc B l thch dng ngn tay ci bn phi qut vo li ly nc bt gi cc trang sch, th l ng ta by ra mt diu k. Qu nhin, sau khi ng tng lnh nc A cht c t lu, v i tng qun nc B lin em binh m n tm c phn m ca ng, o ln tm hi ct v binh th, ng ta khng th ch i c lu, lin ly ngay quyn binh th ra lt tng trang xem. ng lc ng ny ang tp trung tinh thn c cun sch th bng nhin cm thy mt hoa u vng, tim p mnh v bun nn, bng au d di, ch mt lt sau l hc mu, ng xung t v qua i. Th ra ng tng nc A trc khi lm chung li di chc : em binh th chnh l thnh sch, sau tm thuc c mnh vo quyn sch ri chn cng thi hi ca ng, cho i phng cng s cht m khng bit hi. Nu v i tng qun nc B kia khng c thi quen xu l dng tay qut vo li gi sch th hon ton c th trnh c bi kch ny xy ra. Trong cuc sng thng ngy, nhng ngi dng ngn tay qut ln li gi trang sch hoc m tin, m tem phiu v.v...khng phi l t, thc ra cng l mt thi quen

xu, mt v sinh. Nhng ngi c thi quen xu ny, i a s l v tnh a cc loi cht c v vi sinh vt gy bnh trc tip vo trong mm mnh, dn n trng c cp tnh v mc cc loi bnh tt, nh th nguy hi n sc kho, nng th nguy cp n tnh mnh. Qua s nghin cu ca y hc hin i chng minh, trn ngn tay mt ngi bnh thng, khng nhng cha ng hng triu con vi trng gy cc loi bnh m cn c cc loi t khun vi lng v cc cht c ho hc Theo kim nh th c 10 mm2 trang bo th c 837 - 900 con trc khun i trng, trc khun kit l v trc khun thng hn, c 2000 con trc khun lao, vi trng cm cm, vi trng vim gan v.v... c bit pht hin trn cc loi sch, bo, tp ch trong th vin, trong phng c cng cng, do ngi c nhiu, truyn tay nhau nhiu nn nhim cng nghim trng. Ngay nhng ng tin cng khng sch s g, cng rt khng v sinh. Bnh qun trn mi t giy bc c 18 triu con vi trng gy bnh. Cho nn, sa i ngay ci thi quen mt v sinh ny i l v cng cn thit. 12/ Ba iu king k trong vic c sch. c sch l con ng quan trng tip thu tri thc. Song thc s c sch c tt, c th bin nhng tri thc trong sch thnh cht b ca mnh, cn phi lm c ba iu khng nn sau y : Mt l khng nn c sch kiu Chun chun p nc, c lng trng, nn hiu bit rt hi ht. Hai l khng nn c sch kiu Kin tha mi. Do vi vng vn chuyn, tch tr, c m khng suuy ngh, n m khng tiu, kt qu thu thp tuy nhiu, song chng qua cng ch nh li L Tn tng ni l Hai chn t sch m thi. Ba l khng nn c sch kiu Bm bm hi hoa, va khng c mc ch r

60

121

122

rng, cng khng c thc sng to, c qua l xong, chng pht huy c tc dng r rng nhng iu sch vit. Pken ni rt hay : c sch Phi nh con ong mt, va thu thp, va chnh l, nh vy mi c th vt ra c mt ong thm ngon b ch.

110- 12 iu cm k v chi ca tr em 1/Khng nn cho tr em qu nhiu chi. S pht dc nhanh chng ca h thng thn kinh l c im ca thi k u nhi. Trong giai on ny, nhng khu vc c lin quan n xc gic, thnh gic, v gic v s vn ng ca c bp do i no iu khin c thnh thc sm nht, nu c s kch thch tho ng th s c tc dng thc y chng pht trin rt tt. V d mt s chi c mu sc rc r c th thc y thn kinh th gic pht trin. cho cc em s m vo chi c th thc y thn kinh xc gic pht trin. Song c iu h thng thn kinh ca tr em cha c kin ton, nu ngoi gii kch thch qu nhiu th cc loi hng phn nh hng ln nhau, khng ch ln nhau, s xut hin hin tng suy nhc ho hng phn, Kt qu ngc li vi mong mun lm nh hng n s pht dc h thng thn kinh ca tr em. Xt t mt kha cnh khc, chi ca tr em qu nhiu, cn c th gy nn tm l chim hu Ti ph trong cc em, nu c ko di th trong t tng, thc ca cc em s ny sinh mt thi quen xu l hay so snh Ti ph vi cc em khc. Trong khi mc sng hin nay cn cha tht l cao

m chng ta chi ph cho con tr mt khon tin kh ln. Cho nn trong tnh hnh khng nh hng n s pht trin lnh mnh v tr lc ca cc em, chng ta nn c thc bi dng cho cc em thi quen sng tit kim, cht phc cng l iu tng i quan trng. Nh vy i vi tr em cng nh i vi cc bc cha m u c ch. 2/ Khng nn cho tr em ngm mt chi. Hin nay trn th trng c bn rt nhiu loi chi bng nha, tt c u sn xut bng loi nha mm. bo m cho mu sc rc r trn chi khi b phai mu, ngi ta thng pha thm cht cadimi kim loi vo. Sau khi loi nha mm ny b lo ho s b phn gii thnh th kh nh clo ho c hi cho c th, tnh c hi ca cadimi c th xm nhp vo h thng thn kinh ca con ngi. Ngoi ra cn c nhng chi bng g hoc bng st, bn ngoi u c mt lp sn, trong sn u c nhng cht c nh ch, nhm, benden v.v... Nu con bn thng xuyn ngm mt chi ny trong mm, nh vy cht c dn dn thm vo c th qua mm. Hn na tr em ang l thi k pht dc mnh nht, lng hp thu cc loi vt cht so vi ngi ln cao hn nhiu, thi gian ko di s dn n trng c mn tnh, t m pht sinh ra cc loi bnh. cho con bn trng thnh kho mnh, xin ngh hy thng xuyn gio dc con em khng nn ngm mt nhng chi trong mm; sau khi chi cc chi xong, phi ra tay tht sch ri mi cm thc n n. Ngoi ra khng nn cho tr em mt ngn tay hoc va chi chi va n. Ch c nh vy mi c th phng nhng cht c hi qua mm vo trong c th. 3/ Khng nn mua nhng chi c ting n ln qu. bo m sc kho cho tr em, t chc y t th gii

61

123

124

xc minh qui nh ting n ca chi khng c cao qu 70 xiben. Nhng khi kim tra th cc ngnh hu quan li pht hin, c mt s chi Trung Quc nh my bay, t cnh st, xe m-t v.v... pht ra ting n ni chung l cao qu 70 xiben, c chi cn c ting n cao hn 100 xiben. Nu thng xuyn chi nhng chi ny, c th nh hng bt li cho h thng thnh gic ca tr em, thm ch cn c th dn n bnh tm thi nghnh ngng. Cho nn, khi cc bc ph huynh mua chi cho con tr, khng nn mua nhng chi c ting n qu ln, trnh mi nguy hi tim n cho sc kho ca tr em. 4/ Khng nn cho tr em thi bong bng nha. Ti mt bnh vin Trung Quc c mt trng hp, mt em b ln 3 tui b bong bng nha lm tc ng h hp b cht. S th l nh th ny : Hm , b m ca b trai ny dn em i ch. Em b trai trng thy trn sp hng c by bn bong bng nn rt thch. Th l b m mua cho con mt qu. Em b rt vui mng cm qu bng ri ra sc thi ly thi . Nhngdo em cn b qu nn khng sc thi cho qu bng cng, em vn ngm qu bng mm. Lc hi trong qu bng pht vo mm em b, ng thi qu bng cng bn theo vo trong c hng, th l lm cho em b tc th, em ku ln c mt ting , b m khng bit lm th no lin vi vng a em vo ngay mt bnh vin gn . Tuy cc bc s ht lng cp cu, nhng khng lm cch no gp qu bong bng trong c hng ra c. Nh vy, sau cha y 10 pht, mt em b trai ngy th, hot bt b mt qu bong bng tri vo hng lm tc th qua i. Cho nn xin c li khuyn cc bc cha m tr tuyt i khng cho cc em cn nh chi tr thi bong bng. Cc em

ln hn khi thi bong bng cng cn phi ht sc ch , ch nn tn bi kch nh th ny din li mt ln na. 5/ Khng nn dng nha sn xut chi cho tr em chic kn nh. Trn cc th trng thnh th v nng thn u c nhng chi tr em c lm bng nha by bn - chic kn nh. Khi tr em chi kn bng nha, khng nhng ch dng mm thi kn, m chng cn cn, cn gm, nh vy rt khng c li cho sc kho ca tr em. Bi vi khi nh my sn xut nhng chic kn con bng nha ny, cho mu sc c ti mi di lu khng phai, nn pha vo mt loi thuc n nh gi l mui cadimi, ng thi cn sn ra bn ngoi chic kn nha na, trong sn cng c thnh phn cadimi. Tip xc lu di vi cadimi s lm cho cng nng thn kinh ca tr em b suy thoi, nh hng n s pht trin lnh mnh ca tr em. Cho nn, chi ca tr em, chic kn con, khng nn lm bng nha. 6/ Khng nn cho tr em chi tin giy. C nhng bc cha m cho con tin giy chi, ly ci cho con vui. K thc, lm nh vy ch c hi ch khng c li. S vi trng trn mt ng tin giy loi 100 ng, t nht l 7.200, m nhiu nht l 10 vn 8 nghn 100 con vi trng, cc loi cu khun. Tr con chi tin giy xong li dng tay cm thc n n, nh vy l a bao nhiu vi trng vo trong mm, gy nn cc bnh truyn nhim. Cho nn, mong rng cc bc cha m khng nn cho tr con chi tin giy. 7/ Tuyt i khng nn mua nhng chi gi cho tr con. Cc nh tm l hc tr em ca M cho rng : nhng

62

125

126

chi tt nht l nhng chi m cch chi khng n iu nh chi chp g, bp b, xp nh, hp nh, m nh v bn nh v.v...Nhng chi ny c th cho tr em nhiu la tui chi i chi li c. Chi theo tu thch. C li cho vic bi dng hng th v thc sng to cho tr em. Cc chuyn gia ni rng : d nht l cc chi ch c mt cch chi. V d nh c chi ch hot ng c vi pht sau khi ln dy ct hoc bt cng tc pin, v ch c th m thi. chi, tt nhin trn danh ngha l cho ngi ta chi, song nhng loi chi nh th ny khin cho tr em ch ng vai tr : Ngi bng quan, cho nn chng my chc m cc em chn , thm ch cn ght na. Cc chuyn gia cnh gii cc bc cha m rng, khi chn mua chi, nht thit khng nn mua chi " Dm ". 8/ Khng nn cho tr em chi n din t chi. Nhng nm gn y, cc loi n in t ti bn y ry trn th trng. Khng t ngi cho rng n in t ny r tin nn mua v cho con hc bi dng m nhc cho con. K thc nhng loi n in t ny m lng, m sc chng ra g (tc l cht lng m thanh rt khng chun). Cch y khng lu, trn mt hi ngh gim nh, cc chuyn gia hu quan v cc nh ging dy m nhc phn nh : m nhc m cc loi n in t ny tu ln khng phi l m nhc, m l ting n. Nu dng loi n in t ti ny gio dc khi im tri thc m nhc cho tr em th s khin cho " Tai m nhc" ca tr em b tn li v tn hi. 9/ Khng nn dng pin cc tiu lm chi. C mt s bc cha m ly nhng cc pin cc tiu dng ri cho tr em lm chi, nn dn n trng hp c em nut cc pin vo bng. Sau khi tr em nut nhm cc pin cc tiu vo bng

ri, sau 10 n 63 ting ng h (bnh qun l 31 ting ng h), nu thun li thng qua ng tiu ho, cc pin theo phn ra ngoi th ni chung, khng c g ng nguy him. Cn nu nh cc pin khng thi ra ngoi c, c nm trong ng tiu ho th c th gy nguy him cho c th, dn n thng ng tiu ho v vim phc mc v.v... Cho nn, sau khi tr em nut nhm phi cc pin cc tiu, cn phi a em n bnh vin chp phim kim tra, ch hng i ca cc pin tm ra c i sch v bin php tng ng ly n ra. 10/ Khng nn cho tr em chi nhng dng c tim dng ri. Hin nay c mt s bnh vin s dng loi ng tim dng mt ln, song c mt s tr em i nht nhng ng tim ny v chi, nh vy l rt khng v sinh. Nhng ng kim tim qua s dng c bm cc loi vi trng, nht l nhng vi trng ly bnh, v d nh vi trng vim gan B chng hn. Nu mi kim m vo tay b chy mu, tc th tr thnh ngun ly bnh, t em ny s mc bnh. Cho nn, cc bc cha m cn gio dc con em mnh khng nn chi tr ny. Cc bnh vin v nhng ngi dng kim tim xong th phi nghim khc x l tiu c hoc phi tiu hu trit , khng nn tu tin vt vo thng rc hoc vo nhng ng rc. 11/ Khng nn cho tr em a nghch vi in. C bc cha m dy a con hai, ba tui t tt m ti-vi, my cat-st, tht l nguy him. Do vn cht lng nhng dng c trong gia nh cn cha tht tt cho nn tng xy ra nhng s c ng tic. Ni chung th lp da ca ngi ln dy, nn c in tr ln, cho nn c b in git nh cng khng gy nn thng vong.

63

127

128

Song tr em t 3 n 5 tui, do tnh hiu k cao, nhng lp da cn non mng, cho nn khi nim nguy him trong con mt ca cc em cha xc lp c. Do cc s m, nghch ngm lung tung vo cc in, nht l qut in ang quay, rt d gy ra nguy him. Cho nn, xin c li nhc nh cc bc cha m ch , tuyt i khng nn cho cc em nghch in. 12/ Tuyt i khng nn cho tr em chi mo. C nhiu gia nh nui mo, mo c th bt chut, c khi cng a gin vi tr em. Song, cc bc cha m nn ch n v sinh, tuyt i khng nn cho tr em chi mo. Mo l mt con vt c rt nhiu bnh k sinh trng va bnh truyn nhim c tnh c tr hoc truyn bnh. Cch y khng lu, Trung Quc c mt n v nghin cu khoa hc tin hnh m 308 con mo kim tra, kt qu pht hin, trn mi con mo t nht cng c trn 2 loi k sinh trng truyn bnh, nhiu nht c n 10 loi. Nhng loi k sinh trng ny u c th thng qua tip xc, ri t ng mm hoc ng da m vo trongc th con ngi, trong c vi trng gan v trng giun kim, tht v cng c hi cho sc kho con ngi. Cn na, trn ngi con mo cn c con b cht, khi n cn ngi ht mu, n c th truyn sang ngi nhng vi trng bnh nh dch hch, pht ban thng hn v.v... lm cho cc em mc bnh. Ngoi ra mng chn mo rt sc, nu khng ch c th b mo co hoc mo cn b thng, rt c th thng qua nhng vt thng ny m b truyn nhim bnh in hoc bnh st xut huyt, nghim trng hn th c th ly bnh un vn, nguy him n tnh mnh. Cho nn, cc bc cha m cn ch , tuyt i khng nn cho tr em chi mo.

111- Nhng iu king k trong vic tp luyn ca tr em 1/ Ba iu king k trong vic rn luyn th cch ca tr em : Vic rn luyn th cch ca tr em khng nhng c th lm cho a tr kho mnh tng cng v th cht, pht dc nhanh chng, m cn c th gip cho nhng a tr suy nhc khi phc nhng cng nng kh quan b tn thng, ci li rt nhiu. Song, nu phng php khng tho ng, lng vn ng qu nhiu, hoc ch ch rn luyn m coi thng vic tm b, vic n ng, ngh ngi, v sinh v.v...th s khng thu c hiu qu tt, ngc li cn c th nh hng n vic pht trin trng thnh ca tr em, thm ch cn c th tn thng n mt s t chc kh quan. iu ny ni ln rng, vic rn luyn th cch ca tr em l mt loi cng tc phc tp v t nh ca nhiu nhn t cn phi suy ngh k. Trin khai hat ng th dc, nht nh phi ch n khoa hc, phi xut pht t c im sinh l v thc t ca a tr. Ni chung, mun tin hnh rn luyn mt cch ng n th nht nh phi ch ba im sau y : (1) Khng nn vt qua tun t ca vic rn luyn. Thn th tr em cn non nt, pht dc cha kin ton, nu trong tnh hnh thn th cha c chun b g c, m c b kch thch mnh th a tr c th khng chu ni nhng kch thch m sinh bnh. Cho nn, tp luyn th phi tun theo nguyn tc tun t tim tin, cng c ngha l vi tin thi gian

64

129

130

thch hp v sm bt u tp luyn, ng tc phi t gin n n phc tp, cng kch thch phi t yu n mnh, thi gian phi t ngn n di, hot ng phi t nh n ln. Tm li l phi lm cho c th ca a tr dn dn thch ng vi kch thch bn ngoi. V d nh tp bi hoc tm nc lnh chng hn, trc ht phi ly nc lnh cho tr ra tay, ra mt, ra chn, xoa st nc lnh ln ngi, ri sau mi di nc lnh ln ton thn, cui cng mi c th tm nc lnh c. Trc khi tp luyn, cc bc cha m phi tm hiu k c im sinh l ca con em, phi nm vng tnh trng th cht v sc kho ca con mnh, phi hc phng php tp luyn ng n. Khi c nhng iu kin c th nh vy ri mi c th bt u tin hnh tp luyn. V d nh a tr, nu th cht qu yu hoc c mt tnh hnh c bit g th cc bc cha m tuyt i khng nn cng p a tr phi tp luyn nh nhng tr em kho mnh khc. M trc ht phi tm ra nguyn nhn gy yu ca a tr, phi theo bnh bc thuc, tng cng th cht cho a tr. (2) Khng nn nng vi. Rn luyn th cch khng phi l thuc tin n, mt sng mt chiu la thu c hiu qu ngay. V d nh dng khng kh lnh , nc lnh rn luyn c sc chu dng rt but th phi tri qua mt qu trnh kch thch lin tc khng ngng, lp i lp li cho i no hnh thnh phn x c iu kin vng chc, khi gp tri gi rt, cc kh quan, t chc di s chi phi ca i no mi hot ng mt cch nhanh chng v chnh xc ch ng ci gi rt. Nu nh khng kin tr thng xuyn, m kiu "ba ngy nh c, hai ngy phi li" th khng th no hnh thnh phn x iu kin c. Tp luyn m khng b sc mt cch thch ng, th ch cng thm tiu hao sc khng ca c th m thi.

Ch khi no tr em m th mi tm ngng tp luyn, sau thi gian gin on ny li phi khi phc li vic luyn tp, li phi lm li nh khi mi bt u mt cch thn trng, t m. (3) Khng nn qun rn luyn sinh ng, hot bt, hnh thc phi a dng. Vic rn luyn th cch cho tr em phi kt hp nhiu hnh thc,khin cho c th c rn luyn ton din. Bi v mt phng php rn luyn ch c th c tc dng vo mt b phn. Khng nhng ch cn rn luyn vi nh nng mt tri, vi khng kh v nc, m cn phi c s rn luyn th thao hoc tr chi th dc, tm khng kh, tm nng c th kt hp vi tm nc lnh, khin cho cc nhn t rn luyn c th b sung ln cho nhau v tng cng cho nhau. Khng ch rn luyn phn ng ca h thng tun hon ca tr em m cn phi tin hnh rn luyn c cc c bp v xng ct, t m t c mc ch pht trin ton din th cch ca tr em. Ngoi ra, hnh thc rn luyn cn phi sinh ng hot bt, v d nh dn tr em cng chy b, hm nay c th ni : No, chng ta cng li xe la no !, ngy mai c th cho tr em mt khc gy v ni : Chng ta cng ci nga tre no !. Cng c th kt hp rn luyn vi vic tin hnh cc tr chi. Tm li l phi lm th no cho tr em thy tht hng th, say xa vi cc hot ng tp luyn, khng cm thy chn ght, cho l v v. Ch c nh vy mi c th gy hng th v nhit tnh cho tr tch cc, ch ng tham gia cc mn vn ng, mi tht s lm c iu l kin tr mi mi,kin tr n cng. 2/ Tr em khng nn tp c bp qu sm. Trong qu trnh trng thnh ln ln ca con ngi ta, vic tng trng cao trc ht l tng trng th trng. Tr em u pht trin c trc ri sau mi pht trin n khi u.

65

131

132

Khi 8 tui, trng lng c bp chim khong 27,2% trng lng ton c th, n tui thnh nin mi tng trng n 45%. Thi k tr em, do lng nc trong c bp tng i nhiu, hm lng prtin v mui v c tng i t, sc lc yu nn d mt. Cho nn thi k tr em khng nn cho cc em luyn tp c bp qu sm. Ngoi ra, trong khi tp luyn nhng ng tc bng t thng hay b ngt ngt. Ngt ngt s dn n p lc trong lng ngc tng ln t ngt, thm ch c th tng thnh chng p, tr ngi cho vic lu thng mu tnh mch khin cho tim b co hp c tnh khng h. Sau khi ngt ngt, mt s lng ln mu ng li trong tnh mch nhanh chng chy vo tim, li lm cho tim gnh vc qu , s gy kch thch qu mnh i vi tim. Qua nghin cu ca y hc sinh l hin i chng minh : cho tr em tp luyn c bp bng t qu sm, c th khin cho c tht thnh tim sm dy ln, hn ch vic tng gia dung tch ca bung tim, khng c li cho vic pht trin bnh thng ca cng nng phi ca tr em. 3/ Khng nn hun luyn sc mnh tnh (tp t) cho tr em. Hun luyn sc mnh tnh l mt loi kch thch c lp i lp li mi mt cng . Khi hun luyn, cc chi yn bt ng hoc khng pht sinh nhng di chuyn vn ng r rng, di ca c bp cng khng thay i, tc l vo trng thi dng lc rt cng thng.... Vo tui thiu nin, tnh linh hot ca qu trnh hng phn v ngng ch ca tng v i no tng i km, kh nng lm vic ca t bo thn kinh i no thp, m hun luyn sc mnh c tnh cht tnh l cng kch thch ch l lp i lp li, c lm i lm li mi mt ng tc n iu s

gy tc dng ngng ch i vi v tng i no. V li , c nng iu tit h thng tm huyt qun ca thiu nin tr em khng n nh, khi c bp vo trng thi dng lc cng thng mt thi gian di s lm cho vic cung cp -xy trong c bp b kh khn, do m trong qu trnh hun luyn thng phi nn th, nh vy s lm cho bung tim phi gnh vc qu nng, khin cho vic pht dc bnh thng ca c th b tn hi. tui thiu nin nhi ng, qu trnh xng ho ca b xng cha hon thnh, xng d bin hnh, th tht tng i mnh, sc mnh v tnh do dai ca c bp u tng i km, khng thch hp vi nhng vn ng mt cch n iu ko di, m hun luyn sc mnh c tnh cht tnh, ni chung u dng qu t tin hnh, nh vy s nh hng n vic pht trin bnh thng ca ct sng v hai chi di. Cho nn thiu nin tr em khng nn tp t, c th tin hnh nhng hot ng th dc a dng ho mi c li cho vic pht trin lnh mnh v c th v tm hn ca thiu nin tr em. 4/ Tr em khng nn nhy iu Disco . i a s thanh nin u thch nhy iu Disc c tit tu nhanh, c kh th si ni, l c im phng khong ca thanh xun. Cho nn mt s hc sinh tiu hc hoc tr em trong nh tr cng em iu Disc ra lm hot ng tr chi th dc, c em cn ln sn khu biu din. C mt s cha m thng khuyn khch con em hc nhy Disc theo nhc ca i ctst hoc ca ti-vi, cho l hot bt, thng minh. K thc, tr em m nhy Disc th rt khng c li cho vic pht dc sinh trng. Chuyn gia nhi khoa ca Trung quc l Chu T Bi gn y cho rng : iu nhy Disco, tit tu rt mnh, khng thch hp cho tr em nhy, bi v kh nng khng ch ca tr em km, nu qu vn ngi , d mt thng bng m b ng,

66

133

134

ng thi sc mnh c bp ca cc em cha mnh, b xng cng cha cht ch, rt khng c li cho vic pht dc v trng thnh lnh mnh ca tr em. Chuyn gia y hc nc Anh ni : Nu c quay c mt cch nhanh chng v lin tc, s lm cho ng mch c b gp khc nhiu hn, vic lu thng mu s b tr ngi, d gy ra thiu mu trong i no, xut hin s hn m, nu nghim trng th s b lit thn kinh ct sng, dn n hot ng ca cc chi trn chi di tr nn chm chp, t lit hoc mt i tri gic, y chnh l bnh nhy Disco ang lu hnh nc ngoi. 5/ Khng nn cho tr em chy ng di. Ma ng chy ng di l mt cch tp luyn sc kho tt, n khng cn bt k dng c th dc no c cng c th tin hnh c. Cho nn ngi ta rt m mn vn ng ny. C sng ra, trn cc con ng ln trong thnh ph, c th nhn thy rt nhiu ngi chy ng di, ngi n ni ui ngi kia, mt cnh tng tht l cm ng.... Song, thnh thong cng li nhn thy tnh cnh nh th ny : C nhng bc cha m tr cn dt theo c con i tp, b m chy mt th dng li ngh, nhng li khng cho con dng li th . Hnh nh h cho rng, chy ng di tc l cng chy nhiu cng tt. K thc, thiu nin tr em khng nn chy ng di vi cng ln, l do c trng s pht dc thn th ca cc em quyt nh. Thi k thiu nin tr em sinh trng pht dc, c bp pht trin theo chiu dc, trng lng c bp nh, c lc v sc bn b km, cng ln rt d lm cho c bp mt mi, gy tr ngi cho s pht dc bnh thng ca c bp; v h thng tm huyt qun cha kin ton, bung tim nh v nh, sc co bp ca tm c yu, khng th cung cp dng kh

kp thi cho cc t chc khc c. Chy ng di cng ln s lm cho bung tim khng th gnh vc c gnh nng ny; h thng h hp cng v giai on pht dc, ng h hp v lng ngc rt nh b, lng thng kh ca phi nh, nng lc hp thu -xy km v kh nng chuyn ho -xy t, kh m cung cp nng lng cho c th b tiu hao trong khi chy ng di. T c im sinh l ca thiu nin tr em nh trn ni m xt, ma ng chy ng di quyt khng phi cng chy c nhiu cng tt. Tp luyn chy ng di mt cch tho ng c th c tc dng thc y cc t chc c bp, tm huyt qun v h thng h hp ca cc em thiu nin tr em. Song cn phi nm vng cng thch ng, lng sc m lm, tun t tim tin. Nh vy mi c th thu c hiu qu tt p. 112- 3 iu king k khi tr em st cao iu chnh vic n ung ca tr em ang st phi coi sch v nh l chnh, v phi lm c 3 iu king k di y : 1/ g Khng c n trng g. TRng g l cht prtin hon chnh, v trong c th, sau khi phn gii s sinh ra s nhit lng ngoi ngch nht nh. Do , tr em ang st, sau khi n trng g c th lm cho nhit lng trong c th tng ln hoc lm gim s gii nhit, chng khc g la thm du khng c li cho vic h nhit . 2/ Khng nn n ng : ng c th cn tr cng dng ca thuc lm h nhit, gy kh khn cho cc vitamin v

67

135

136

cht khong tiu ho v hp th trong ng rut ca c th, nh hng n vic khi phc sc kho ca tr. 3/Khng nn ung nc ch c : V trong l ch c mt lng ln cht tananh, n c th lm cho nhit c th tng ln. Cho nn tr em ang st khng nn ung nc ch c, cng khng c dng nc ch ung thuc vin. 113- Tr em khng nn eo knh mu bng nha Gn y trn th trng xut hin rt nhiu loi knh mu bng nha chuyn thit k cho tr em trc tui i hc. Nhng loi knh ny cng ngh rt th s, trong sng km, sng khng chnh xc, mu sc khng u. Nu cho cc em eo vo s lm cho mt cc em phi iu tit rt nhiu, lm cho thn kinh th gic mt mi, rt d b cn th. C em bui ti xem ti-vi cng eo loi knh ny, thi gian ko di s xut hin tnh trng gp gi cng chy nc mt, nhn khng tht r cc s vt, v c th dn n m mu. V s trng thnh kho mnh ca tr em, xin c li khuyn cc bc ph huynh khng nn cho cc em eo nhng loi knh c hi ny. 114- Nhng iu cm k trong gio dc gia nh mt l cm khng c nung chiu, cha m coi a con nh Tiu hong " , ci g cng chiu theo, cng tho mn, con ci nghnh ngang, kiu cng ngo mn, khng coi ai ra g

c, nu chng may tnh hnh bin i, rt d phm ti V php v thin. Hai l khng nn dung tng : Con ci c sai lm khng tin hnh un nn, m li i xu xoa, lng trnh, lm cho tr em vo trng thi u tr coi mnh l trung tm, t m c tnh hay v i vo con ng sai lm. Ba l khng nn da dm, c khi tm yn n, c bc cha m to ra nhng cu chuyn ba da dm tr em, ko di vic mt lng tin con ci, khin cho con ci kh phn bit tht h, gy thnh tnh cch gi di. Bn l khng nn chm bim : Coi tr con nh ngi ln, dng nhng li chm bim nh hoc khch l lm cho lng t tn ca tr em b tn thng, tr nn con ngi lnh nht. Nm l khng nn nh mng: nh mng tr em s lm cho chng cm thy trong gia nh b g b, c tnh khng c pht trin, trong lng lc no cng nh b bt mn, to tnh cm i lp. 115- 10 iu king k trong vic gio dc con ci 1/ khng c x v tr. Khng c ni: My l b i, my l ngu xun vv... 2/ Khng c hi l tr con. Khng nn ni : Nu con c im 10 th m s mua xe p cho con hay s mua ng h cho con vv... Khng nn kch thch tr con bng vt cht. Nn vn dng nhng tiu chun hc sinh tt kch thch cc em thi ua, cn khch l cc em nhiu v mt tinh thn. 3/ Khi ph bnh mt em hiu bit th tt nht nn trao

68

137

138

i, ph bnh khi em ch c mt mnh, tuyt i khng nn cho tr em b mt mt trc bn b, lm tn thng n lng t tn ca chng. 4/ Trc khi ph bnh tr con, nn c nhn xt v nhng u im, ri sau hy ch ra khuyt im. Nh vy tr em mi cm phc li nhn xt ca ngi ln v vui v tip thu li ph bnh . 5/ Khng nn qu cng iu nhng thiu st ca tr em, trng im l ch ra cch cho chng sa cha. 6/ Khng c uy hip tr. Khi ngi ln ph bnh tr th thi phi n ho, nu khng s gy tc dng nghch v mt tm l. 7/ Khng nn ni min man, ph bnh phi ngn gn, r rng, phi nm vng ci chnh, ci mu cht. 8/ Ph bnh phi kp thi, khi tr em c thiu st g th phi lp tc ph bnh, un nn ngay, nu qu lu ri mi ph bnh th hiu qu s khng tt. 9/ Gia b m, tuyt i khng nn trng nh xui, kn thi ngc.Cng mt khuyt im, ngi th trch mng, ngi kia li xu xoa, coi nh khng c g, nh vy tr s khng sa cha sai lm trit , thm ch cn lun lun i tm d che chn. 10/ Khng nn ngh rng ph bnh mt ln l mi vic u xong xui tt p c. Nu tr li mc sai lm th phi kin tr thuyt phc, yu cu chng sa cha. 116- 10 iu king k trong vic bi dng tr em 1/ Tuyt i khng nn ch da vo Trc nghim tr

lc nh gi tr con lanh li hay n n. Trc nghim tr lc l mt cch so snh xem tr lc cu tr em cao hay thp . Hin nay c nhiu bc cha m rt thch th vi phng php ny. C th ni, trc nghim tr lc l mt phng php trc nghim tm l tng i khch quan. Trc nghim cng y nh st hch, cng cho im cc em c trc nghim. Khi trc nghim tr lc th cho n 90 im. Di 70 im l km, cng co ngha l em ngu n. 70 - 80 im l tr lc khim khuyt. 80 - 90 im l ngu n, l ngi c bnh nh nht. 90 - 100 im l tr lc bnh thng. 110 - 120 im l tr lc siu thng. 120 - 140 im l tr lc cao siu. 140 im tr ln l thin ti. Xem nh vy th thy, hnh nh trc nghim tr lc c th tin on c em c thnh ti hay khng, c thi c vo i hc hay khng, c th tr thnh mt nh khoa hc c hay khng. ng l c nhng bc cha m ngh nh vy, tm lng thit tha mong con thnh ti ca h khin h tm trm phng nghn k, tm mi cch c th lm trc nghim tr lc cho con. K thc, l mt s hiu lm. Phi bit rng, ca tri thc khng c ngha l c nng lc, c k nng khng c ngha l c tr nng, ngi i thi c thnh tch gii, khng nht thit l ngi c nng lc gii quyt nhng vn thc t tt. Cho nn bn thn trc nghim tr lc cng nh thi c m thi, khng th khng nh mt cch quyt on c rng a tr ny l linh li hay ngu n. Ngoi ra, hot ng tm l ca con ngi sai bit nhau hng nghn dm, ht sc phc tp, i hi trc nghim tr lc

69

139

140

phi chun xc 100% th tht l kh. Ngc li cng khng nn ph nhn s tn ti v ng sai ca bn thn trc nghim tm l. Cho nn tnh chun xc v tnh tinh xc ca trc nghim tm l c b hn ch. Cho nn chng ta ch c th ni rng trc nghim tr lc l mt trong nhng phng php xc nh xem a tr c thng minh hay khng. Nu ch da vo trc nghim tr lc m khng nh a tr nay thng minh hay n n, u hay lit l khng tho ng. Xin c li khuyn cc bc cha m lm trc nghim tr lc cho con mnh, tuyt i khng nn thy con c im s thp sau khi trc nghim m ni rng a tr ny l Tri bt ngu, ri t m rung b, khng tin hnh gio dc, gip chng; cng tuyt i khng nn thy con mnh c s im cao sau khi trc nghim tr lc m cho rng con mnh l thin ti ri tng bc, t mn, k cao gi u m ng. 2/ Khng nn s tr em khc. C hai v cha m tr ni vi ti rng, h rt s tr con khc, h nghe thy ting khc ca tr l h hong ln ! ng vy, a tr l tm can , l bo bi ca cha m, a tr vui, bun, hn di u khin cho con tim ca cha m xc ng. Tr khi con tr m au m khc ra, cc nguyn nhn khc a tr khc th rt nhiu. Ting khc oa oa ca a tr mi cho i phn nh s khng d chu khi a tr n ci th gii ny, cha m nghe thy cng ng kh chu, ngc li phi ngh rng ting khc ca a tr cng to cng tt, chng t n kho, l mt nim vui ln. a tr 3 - 4 thng, sau khi n no, ng k ri tnh dy th rt vui v. Ch khi no n b i, b mt hoc thn th khng kho, n mi khc. Tr em sau 5 - 6 thng, song song vi s pht trin ca

tnh cm, bt u c nhu cu tip xc vi ngi ln v c nhu cu mun chi nhng chi nhn thc c th gii xung quanh. Mi khi tr em tnh gic, chng u mun c ngi chi vi n, c ngi b m n. V n cha bit ni, cho nn ch dng ting khc gi ngi. Khi c ngi ln n gn hoc khi c ngi b n, th ting khc s ngng ngay. Tr em 8 - 9 thng bt u bit n nhng ngi thn thng xuyn b m n, nn khi c ngi l n hoc b m ra i m mt mnh n trong nh, th a tr sinh ra cm gic khng an ton nn cng khc. Nhng ting khc nh trn ch cn cha m ch mt cht l c th gii quyt c. S d cc bc cha m s con khc, thng l do qu nung chiu con m sinh ra. V d nh em con i chi ph m gp ngi bn kem, a tr nht nh i mua kem, b m d : n cm xong, nht nh b m s mua cho ! Yu cu ca a tr b c tuyt, lin khc tong ln, do th no, d dnh th no cng khng c, th l nh phi chiu con vy. Th l a tr c kinh nghim rng c khc l s t c yu cu, ln sau chng lp li nh vy. Th l dndn hnh thnh mt thi xu ly ting khc p cha m. Cho nn, mun lm bc cha m tt th tuyt i khng nn s ting khc ca tr, bin php c th nh sau : (1) Ch sp xp hp l sinh hot ca tr, lm sao cho ni dung sinh hot ca chng phong ph, a dng, c qui lut. Hng ngy cho chng nhng chi cn thit, to iu kin cho con mnh cng chi vi tr em bn ngoi, sao cho nhng nhu cu hp l ca tr c tho mn, khng nn ch khi tr khc ri mi i tho mn cho chng. (2) i vi nhng yu cu khng hp l ca tr, quyt khng th nung chiu tu tin, nn gii thch mt cch gin

70

141

142

n l do khng tho mn c cho chng nghe, nu chng vn c khc i th ch cn cch l mc cho n khc, khc chn ri th thi. Thng qua thc tin ny cho tr em t rt ra kt lun la Khc cng v dng. (3) Gia cc bc cha m yu cu phi tht nht tr. Nu ngi cha cng quyt vi con m ngi m li i chiu con, th tt xu ca a tr khng ti no sa c. S tr khc, h khc l chiu, rt khng c li i vi vic gio dc tr em. V s lnh mnh ca con tr, chng ta khng nn s trng thi tm l tr con khc. 3/ Khng nn do dm tr con. C mt em b gi ln 5 tui, trng rt ngy th hot bt, ai thy cng phi yu. C mt m, em khc lc khng yn, cha m dng rt nhiu cch d em m em cng khng nn. Cui cng, mt ng hng xm, eo mt n mt con kh, sang do em, ni l Con kh n n y. ng va ni xong, th sc mt em b gi ti xanh, chn tay run ry. n ngy hm sau, c mnh em t m ca i ra ngoi, nm ng trn ng rc m khng bit, n khi b m trng thy, vi vng m em ln, a b gi vn khng hay bit g c, khng ni nng g c. Trng thi ny ngi ta gi l Lon thn kinh v s. Y hc c truyn cho rng, khi tim s th thn mt. Trongkhonh khc tr em trng thy qui vt th tim p lon x, tm kh vt ra ngoi, th l thn cng khng gi c, thnh cn bnh thn tr hong ht, chn tay run ry, mt bin sc, im lng t ni v.v...Mun cha bnh ny, ng y ly vic c cn s l chnh, thng dng phng thuc trn tnh, an thn, tc phong cha. Cho nn, tuyt i khng nn do tr em. 4/ Khng nn k chuyn ma qu cho tr em nghe.

C mt s cc bc cha m thng hay k nhng chuyn ma qu li k s hi cho tr em nghe, tng rng nh vy l tt i vi vic bi dng, rn luyn tnh gan d cho tr em. K thc, lm nh vy l khng th chp nhn c. C nhin, thng xuyn k chuyn cho tr em nghe, r rng l rt tt i vi vic khai pht tr lc ca tr. Th nhng, trc mt em b hu nh cn cha c nng lc phn bit hay d, th vic k cho con nghe nhng chuyn g l iu ng phi suy ngh. Nu nh ton k cho tr nghe nhng chuyn ma qu, e rng khng th rn luyn v bi dng cho tr lng gan d m c l li gy cho cc em tnh bo lc, nh vy l ngc li ch lm tn hi n sc kho v th cht v tm hn ca cc em. Cho nn i vi tm linh cn non tr ca con em, chng kh c th chu ng c cnh hi hng, nanh vut ca qu qui, nu c ko di, tm thn s m mn, hong lon, r rng l li bt cp hi. Chuyn k th nn k, c iu cn chn nhng chuyn g c li cho sc kho v th cht v tm hn ca tr m k, cn ch n hu qu lu di ca chng sau ny. 5/ Ba iu king k trong vic gio dc thi k u cho tr em. Lm cha m ai cng mong mi cho con mnh sm thnh ti, song gio dc khng ng phng php, th s nh hng n hiu qu gio dc, thm ch cn phn tc dng. Cho nn, gio dc tr em thi k u, cn trnh ba iu sau y : (1) Khng nn nng vi. C bc cha m rt thit tha, hy vng con mnh Qua mt m tr thnh mt thin ti, m khng ngh rng nng lc tip thu v nng lc hng th ca tr nh th no. Nh vy khng nhng khng lm cho a tr hng th, ngc li con khin cho a tr cm thy b p ung qu nhiu, kh khan v v. Nu c ko di s khin cho a tr c

71

143

144

tm l s st v chn ght. (2) Khng nn dng phng php gio dc Kiu thm chn vt. Gio dc thi k u m c mt mc nhi nht, khng ch khu gi cho tr t duy, s nh hng n s khai pht tr lc ca tr. (3) Tuyt i khng nn do dm v nh p tr em .p buc hc tp, ng mt t l dng roi vt, nh mng hoc nht tr trong bung ti. Nh vy rt c hi cho sc kho th xc v tm hn tr em. 6/ Khng nn lm tn thng n tnh hiu k ca tr em. Tr em h ni chuyn l nu ra hng lot cu hi loi i vi ngi ln, v cng ngy cng hi nhiu hn, c th ni l thin k bch qui, ng hoa bt mn, c cu lm cho ngi ln rt kh tr li. i vi tnh hiu k ca tr em, cn phi bit tn trng, bo v, khng nn lm tn thng. Khi tr em nu cu hi, biu l rng hot ng t duy cu tr ang tch cc tin hnh. Khi tr li cc cu hi ca tr em m chnh xc v tho mn chng th khng nhng ch lm tng thm kin thc cho tr, m cn thc y hn na sc quan st, sc t duy v sc tng tng ca tr. Cho nn cc bc cha m cng cn phi ch n tri thc, phi t bi dng cho phong ph thm, mu cht l phi coi trng vn hc tp v phi hc cch tr li ng n nhng cu hi ca tr th. (7) Khng nn qa can d vo nhng hot ng ca tr em. Cha m can d qu nhiu vo nhng hot ng ca tr con, v d nh qu chm sc con mt cch m qung, bt b con qu nhiu, th ny khng c, th kia khng nn, p buc con phi lm th ny th khc v.v...u gy tr ngi cho

s pht trin kho mnh ca con tr . Phi cho tr t ch hot ng, cha m khng nn ch no cng can d vo, ch cn pha sau tr, lng l quan st, bo v chng l c. Phi tn trng s pht trin t nhin ca tr em, khng nn di ln u a tr tt c nhng ci ca mnh. 8/ Khng nn tng bc tr em. Lm cha m thng d phm nhng sai lm nh th ny, thng xuyn quan st mt cch kht khe mi hnh vi ca con tr, khi thy con c sai lm l un nn ngay, cho n khi no a con khng cn sai na mi thi. K thc, nng lc t duy v nng lc hnh ng ca tr em c hn, khng th bt c vic g v bt c u cng ton thin ton m c. Nu chng ta quan tm n con tr th khi sa cha sai lm cho con tr, phi dy cho chng bit cch phi lm nh th no, v phi c v, ng h v gip chng, nh vy nhng ln sai phm ca chng nht nh s cng ngy cng t i. Nu chng ta c bi mc nhng thiu st ca tr em ra th khng nhng lm cho chng c n tng rng mnh lun lun mc sai lm, m xu hn na l lm cho chng sinh ra s hi. p lc s hi khin cho a tr bin thnh v nng, mt ln tht bi l ph nh ngay s thnh cng ca ln sau. V im ny xin cc bc lm cha m hy ghi nh k. 9/ Tuyt i khng nn hn ch nhng s thch chnh ng ca con tr. Tr con, tnh bt chc rt ln, i vi mt s vt g nu c s thch th su nng th nht nh phi mong cho c. V d nh su tp tem th, su tp tranh v, su tp nhn bao dim, v bao thuc l v.v..., khin cho nhiu ngi tr thnh nhng nh su tp ln v tem th, v th php, v nhng bc tranh, nhng nh su tm v.v...

72

145

146

Song, tht ng tic l c mt s cha m i vi nhng s thch chnh ng nh th ny ca tr em li cho rng Khng c tin , Khng gip g cho hc tp v.v...th l ra sc hn ch, nh vy l rt khng tt.Hnh nh h cho rng tr em ch c lao vo hc tp mi c th thnh ti. K thc l quan nim rt sai lm. Phi bit rng trong nhng s thch chnh ng, tr em c th c rn luyn, c phong ph v tri thc. Tt nhin, mun cho tr em tr thnh nh n, nh kia th phi c s gio dc ch o. Tuy nhin nu coi nh v hn ch s pht trin ti hoa c th ngoi kho ny ca tr em cng khng nn. 10/ Khng nn hn ch s giao tip rng ri ca tr em. C bc cha m, do qu yu thng con, ch s con ra ngoi th s gp nguy him, cho nn nht mc khng cho con tip xc vi ngi ngoi hoc hot ng ngoi gia nh, dn n a con sinh ra nhng loi bnh k quc, nh phn ng rt chm chp, tnh cch th c tch, thy ngi l trnh, thy vt l s v.v...vic pht trin tr lc cc chm. Th ra, tr con cng nh ngi ln, cng cn phi c ngi giao tip. Lm cha m phi hiu c im pht trin tm l ny ca con tr, tm cch hng dn ch o, to iu kin cho con, nh cho con i nh tr, n trng mu gio, hoc sang nh hng xm, n nh bn b tip xc, cng chi vi cc bn nh ca chng, c h ng ci lc th nh cc bn nh cng la tui khc. 117- 12 iu king k trong vic tr em xem ti-vi

(1) Thi gian xem tivi khng nn qu di. C mt s bc cha m thch cho tr con cng xem tivi vi mnh hoc em vic xem tivi ra d tr con. K thc, vic ny rt khng c li cho mt ca tr em. Xem tivi khng ging nh xem xin, hnh nh trn phim xin l nhng hnh nh trn phim nha, cn xem tivi l trc tip vi ngun sng, c tc dng kch thch nht nhi vi mt, thm na mn nh li hp, nh sng nhp nhy khng n nh, d lm cho mt b mi mt. c bit l tr em, ang vo giai on quan trng ca vic sinh trng pht dc, gic mc ca nhn cu tng i mng, lc ca c mt tng i yu, thu tinh th cng cha pht trin y . Nu xem tivi mt thi gian di, d lm cho gic mc b kch thch, h thp nng lc iu tit ca thu tinh th, dn n vim gic mc, cn th v cc bnh khc v mt. Cho nn, tr em 1 - 2 tui khng c xem tivi qu na ting ng h, tr em t 3 - 6 tui khng c xem tivi qu mt ting ng h. Tr em trn 7 tui cung khng nn ngi xem tivi qu lu. Hc sinh trung hc ch nn xem tivi khong 2 ting ng h l va. (2) Khng nn ngi xem tivi qu gn. Tr em xem tivi th nn ngi cch xa tivi mt khong cch thch hp khong t 2 n 4 mt. (3) nh sng trong phng xem tivi khng nn qu m. nh sng qu m d lm cho ngi xem b cn th. Tt nht th nn t mt ngn n nh mu ng sau pha tri tivi. (4) Khng nn xem mt cch khng chn lc. Cc bc cha m cn ch chn lc chng trnh thch hp cho tr. (5) Sau ba n khng nn xem tivi ngay. Sau ba n m ngi xem tivi ngay s khng c li cho vic thc y s hp th tiu ho .

73

147

148

(6) Khng nn ngi vo lng. Tr em ngi xem tivi th ng ngi trong gh bnh, nh ng phi lun ch nhc chng ngi cho ngay ngn, nu khng s d dn n vo ct sng, bin dng ct sng. (7) Khng nn qun tm b. Tr em thng xuyn xem tivi, cn phi b sung mt cch thch ng nhng thc vt c hm lng vitamin A phong ph nh gan ln, trng g, c rt v.v... (8) Khng nn xem xong l i ng ngay. Sau khi xem xong tivi, nn cho cc em khe kh di mt hoc dy cc em lm th dc i mt bng cch chp mt nhiu ln, i nh rng, ra mt, ra chn ri hy i ng. (9) Khng nn m no cng xem tivi, nh hng n gic ng, mt th gi hc tp. (10) Khng nn lm n, nh hng n ngi khc, gy thnh thi quen xu. (11) Khng nn cho cc em nm xem tivi. Tr em l khn gi nhit tnh nht ca mn nh nh, c nhng bc cha m tr c thch cho con nm trn ging hoc trn gh s-pha xem tivi, cho rng nh vy l cho con c thoi mi. K thc l ngc li, i vi sc kho ca tr em rt c hi. Bi v mt thi gian di phi ngoo c v nhn nghing, d dn n c bp ngoi mt v tip trng th trong nhn cu b co hp, to thnh qung mt, nhn cu b gin au, kt mc b xung huyt, thm ch th gic m h, th lc gim st. do trc c trong ngoi, t c trn di ca nhn cu pht trin cha thnh thc, nn d b mt, nghim trng hn th nhng c bp ni trn do pht trin cha hon chnh nn dn n mt nhn lch. Cn na, khi ngi ta nm, i b phn c bp ca ton thn c th lng vic h hp v tun hon mu ca c th b chm hn, h thng thn kinh trung khu i no dn

dn i vo trng thi b ngng ch, lc , nm xem tivi th s tn hi n sc kho. Cho nn, xin c li khuyn cc bc cha m, v sc kho bn thn con ci ca bn, tuyt i khng nn cho tr em nm xem tivi.

(12) Khng nn b tr con xem tivi mu. C mt s bc cha m tr b con xem tivi mu, nh vy i vi sc kho ca hi nhi l bt li. Bi v mn hunh quang ca tivi b in cao p xung kch, s sn sinh ra tia X quang, v trong tnh hnh bc x cao p ca tivi mu , tia sng pht ra cng nhiu hn. Theo khoa hc o c cho bit, i vi tia X quang th tr em mn cm hn ngi ln rt nhiu. Thng xuyn b tia X quang chiu vo ngi s c hi cho sc kho ca tr em, dn n lm cho tr em bing n, khng thch th vi vic n ung, dinh dng khng , thm ch cn nh hng n vic pht trin tr lc ca tr em. Cho nn, khi xem tivi mu khng nn b tr con.

118- 14 iu king k trong cuc sng thng ngy ca thiu nhi Mt l khng nn cn u li, mt ngn tay, nh hng n vic n ca rng ca. Hai l khng nn cn mi, trnh hnh thnh h mi, h rng. Ba l khng nn cn bt ch trnh b trng c ch

74

149

150

mn tnh. Bn l khng nn ngm cc o, inh ng bn trong mm trnh tri vo trong c hng. Nm l khng nn dng que dim ngoy tai, trnh vim ng tai ngoi v b thng mng nh ngoi. Su l khng nn ngi vit ch vo lng, ngoo u trnh g lng v b cong ct sng. By l khng nn b trn bn hoc nm trn ging c sch trnh b cn th. Tm l khng nn n ng trc khi i ng, trnh b su rng. Chn l khi ng khng nn gi u tay, chng cm trnh cho mt khng cn i. Mi l khng nn ch nhai thc n mt bn hm, trnh lch hm v khun mt b mo. Mi mt l khng nn nh rng " kiu ko ca", ch nh chiu ngang, trnh tn hi n men rng. Mi hai l khng nn xem tivi bui ti lu qu nh hng n th lc. Mi ba l khng nn dng streptmixin trnh dn n nghnh ngng do thuc kh iu tr. Mi bn l khng nn bt chc ngi ni lp, trnh cng mc bnh ni lp. 119- Cn tr b 19 thi quen xu nh hng n sc kho ca tr em C khng t tr em tn ti nhng thi quen xu mt v sinh dng ny hoc dng khc. Lm cha m, chng ta cn c

gng gip cho tr tr b ngay nhng thi quen xu y, nu khng kp thi sa cha, s tr ngi cho vic pht dc v trng thnh lnh mnh ca cc em. Di y xin lit c 19 thi quen xu, xin cc bn hy xem th, con bn c phi nh vy khng ? (1) Ng p chn trm u. Ma ng c em s rt, hoc do nht gan, thch p chn trm u ng. Nh vy nhng khng kh trong lnh khng th lt vo trong chn c, cn thn kh do ngi th ra th khng ngng tng ln. -xy gim i, thi gian ko di s dn n cc bnh tc ngc, nhc u, chng mt, tinh thn khng phn chn v.v... (2) Khi ng th nm nghing v bn tri hoc nm sp. Nm nghing v bn tri th bung tim b nn. Nm sp cng khng tt, khng nhng c cm gic khng thoi mi, m cn nh hng n vic h hp bnh thng, c khi cn b t hai vai. Phi tp cho cc em nm ng c thi quen nm cong nghing v bn phi. (3) Ng dy mun m khng n sng. c bit l ma ng, c em tic r chn m, ng dy mun, s i hc tr gi nn b lun ba n sng. Phi bit rng, tr em ang ln ln v thn th, bui sng nu khng hp thu y cht dinh dng, d sinh ra bnh thiu ng huyt, ln lp hc khng cn tinh thn, kh tp trung. (4) Trc khi i ng khng nh rng, c khi cn n ung ci g na. nh rng trc khi i ng l rt quan trng. Bi v khi ng th nc bt tit ra t hn, vi khun d sinh si ny n. n ri i ng l to iu kin cho vi trng sinh si ny n, rt tn hi n rng. Cho nn sng ng dy v ti trc khi i ng u phi nh rng. (5) Khnh n. Mi loi thc vt c cht dinh dng ring ca n. n ung m ch n th ny khng n th kia. Ci g

75

151

152

thch th n ly n , ci g khng thch th khng n hoc n rt t. Ba no, ba i d gy nn ri lon cng nng tiu ho. (6) Trc khi n khng ra tay, thm ch trc tip dng tay bc thc n n. C em khi i bng, hoc thy c mn g mnh thch l chng chu i ra tay, th tay bc thc n n lun. Cc em khng bit rng Bnh vo t mm, vi trng gy bnh trn bn tay nhiu v phc tp lm, v cn c c trng k sinh trng na. Khng ra tay m cm thc n th rt d mc nhng bnh truyn nhim v bnh k sinh trng. (7) Va n va ni chuyn. D b thc n ri vo trong kh qun . Nu n c d b xng c ri vo trong thc o, thm ch cn gy ra nguy him nghim trng na. Cho nn khi n cm cn tp trung t tng, khng nn ni chuyn. (8) Thch n cm chan canh.Nc canh chan cm, khin cho cm khng d c nhai k, c cm v nc u tri xung bng, trong thc n thiu cht nc bt, hn na nc lm long dch v, nh hng n s hp thu tiu ho ca rut v d dy. (9) Hay ung nc trc v sau khi n cm. Sp n gi n cm cn i ung nc, s lm cho dch v b long, nh hng n khu v; n cm xong m ung nc ngay cng lm long dch v. C hai cch u bt li cho vic hp thu tiu ho, d mc bnh au d dy. (10) n lc bc mng nhn. Tt c nhng tr em cu m c chiu thng cho rng n lc m n c mng nhn th kh n. Phi bit rng mng nhn ca ht lc c tc dng b mu rt tt, phi nhai cho k, n c mng nhn ca n. (11) Thch nh nc bt. Bnh thng thch nh nc bt, lm mt v sinh, c khi nh ngay vo ngi bn cnh, rt khng vn ho, i vi sc kho cng khng c li. Bi v nc bt c th iu ho thc vt, gip cho tiu ho, li c c

cng nng st trng v phng nga su rng, khng nn tu tin lng ph. (12) Tu tin nh m v tu nut m. Trong m c rt nhiu vi trng, nh m xung t, sau khi kh s theo gi bay ln, truyn bnh cho ngi khc. Nut m cng khng tt, trong m c nhng vi trng c sc khng rt mnh, khng d b v toan git cht, s gy ra bnh m. Nn nh m vo ca, vo chu hoc vo giy ri gi li em vt vo thng rc. (13) Gm mng tay. Cu bn trong tay v mng tay c rt nhiu vi trng v trng k sinh trng. Mt ngn tay, cn mng tay d mc cc bnh ng rut v bnh k sinh trng. (14) Ngoy l tai. Tu tin ngoy l tai, d lm xc l tai, gy nn vim tai, mng m, c th lm rch mng nh, s nh hng n thnh lc. K thc, ry tai c tc dng bo h nht nh, khng cho cn trng nh chui vo l tai. Ry tai nhiu ln, tu theo s vn ng v ng tc nm nghing th t n s ri ra. (15) Ngoy l mi. Thng dng ngn tay ngoy l mi, lm cho lng mi b rng. M mi b xc, huyt qun b rch v chy mu, cn c th b cm nhim, nghim trng hn th vi trng c th qua ng huyt qun trn mt m vo trong c, gy nn mi nguy him. (16) Di mt. Dng tay di hai mt, c th lm cho vi sinh vt vo mt d b cc bnh au mt nh au mt ht chng hn. Cho nn khi lau nh mt v nc mt th phi dng khn tay sch m lau. (17) Say m c sch, bt chp tt c. Xem sch n say m, thm ch tri ti lc no cng khng hay bit g ht. Nh vy khng nhng nh hng n hc tp m con tn hi n th lc. Chng ta khng phn i con em c thm nhng

76

153

154

cun sch b ch ngoi chng trnh ca nh trng mt cch tho ng, nhng yu cu tr em phi t gic khng ch,ch xem sch sau khi hc xong bi v nh trng, v phi ch n nh sng trong phng. (18) Ngi lm bi c vo lng. B xng ca tr em cn ang ln ln, khp xng cn mm, d bin hnh. Nu c ngi g lng lu ngy th ct sng s tr nn cong, khng nhng c hi cho sc kho, m cn nh hng n v p ca th hnh. (19) Khng thch tm. Tr em s khng kh ngt ngt ca phng tm, nn khng thch tm. Cn phi bit rng, thng xuyn tm, khng nhng c th gi cho thn th sch s, m cn khin cho tinh thn ngi ta sng khoi, thn th th thi d chu.

nhng iu cm k

120- 10 iu cm k trong cuc sng v chng 1/ Khng nn ng lm ch bn ngoi, b lm ch bn trong. Hin nay i a s cc gia nh c hai v chng u l cng chc. Thi gian hai v chng nh hu nh bng nhau. Mi cng vic trong gia nh nu ch do ngi ph n m nhim th ngi v tt nhin rt mt. V chng cn phi phn cng mt cch bnh ng qun xuyn cng vic trong nh v trng nom con ci. L ngi chng th phi hiu rng, ngy nay ngi chng l t trong tm tng mi ngi l bn ngoi th lm tt cng tc, trong gia nh cng l ngi tay hm cha kho gii, mt ngi n ng cng nhu vn ton. 2/ Khng nn ng mt t l nu vn ly hn. Sau khi ly nhau, v chng ci c nhau l chuyn thng tnh. Vn l gii quyt sao cho ng n nhng mu thun ny, phi bit lm cho vic to ho nh, vic nh ho khng. Khi c s va chm, khng nn ng mt t l nu vn ly hn, c gng ch trnh ni nhng li l cay c nng n m sau ny phi n hn, cng khng nn m mi mi hn trong lng. Cn phi nhn thc rng, d v hay chng c kh khn, bt hnh th phi ng h gip ln nhau, da vo nhau. Sau khi vt qua c kh khn bt hnh, quan h v chng s cng thm mt thit. 3/ Khng nn phn chia nh anh nh ti qu rch ri. V chng i bn u khng phi l mt c th gin n. Xung quanh mi ngi u c mi quan h gia nh, nhiu chuyn c th xy

phn 2

ph n vi
77 155 156

ra. Lc cn phi thng cm vi nhau, phi ngh iu i phng ang ngh, phi lo iu i phng ang lo. Ch c tnh cm nh vy mi cng buc cng bn. Gia nh bn kia cn s gip , gia nh bn ny tn tnh ng h. Nh vy mi l hnh phc. 4/ Khng nn bt mi ngi trong gia nh phi theo thi quen ca mnh. Sau khi ci, hai bn v chng mi bc l nhng thi quen xu ca mi ngi : ng kem nh rng sao mo m th ny, chn ging sao c nhiu u mu thuc l , bt tt bn qung khp mi ni v.v... v v.v...bao nhiu iu ngang tai tri mt. Nhng iu vt vnh y c ng k g. Chng cn phi mng m i phng. Nht l ngi v, khng nn bt chng phi lm theo phng thc ca mnh. Ch cn nhc nh chng ln sau cn ch l xong. 5/ Khng nn em nhng iu bc tc v nh. V chng i bn khng nn em nhng iu khng vui, nhng iu bc tc gp phi bn ngoi v nh. Phi nh rng, cu knh bc tc s lm cho c nh khng vui. Ni nh vy khng c ngha l gp nhng iu un khc bn ngoi m c im lm. Nn tm mt c hi thun tin th l nhng iu un khc ny cho i phng. Trong nhng lc nh th ny, ngi chng hoc ngi v phi dng thi n ho khuyn khch hoc khuyn gii i phng, gip h gii tr nhng phin mun. Phi tin rng, vi thi gian, mi vic ri s ngui i. 6/ Khng nn " c lp t ch " v kinh t. Tiu tin nh th no qu khng phi l mt vic nh. C rt nhiu cp v chng ch v vn tin nong m sinh ra bt ho. Khi cha ly nhau th tin ca ai ngi y tiu, nn thnh thi quen c lp t ch . Nhng sau khi thnh v thnh chng th phi thay i thi quen ny. Cn phi c quan nim gia nh v mt kinh t, cng nhau bn bc, chi tiu cho hp l. Nu kinh t di do, v chng cng nn t kim ch v nhn ni, chi tiu cho hp l, khng nn t quyt nh

mua bn mt cch ba bi. 7/ Khng nn " Gi nh...." Khi hai v chng c vt rn nt, trong c khng nn c hai t "Gi nh . Gi nh mnh ly ngi khc c l s hnh phc hn. Gi nh mnh khng ci nhau c l li tt hn . Gi nh chng mnh...... Tt c nhng cu Gi nh y u l nhng cch suy ngh tiu cc. Cng ngh v nhng iu ny, s vic cng ti t hn. V chng nn lun lun ngh v nhng iu vui v nht, tt p nht, nhng giy pht yu nhau nht, hnh phc nht ca thi k mi ly nhau. Lm nh vy, tinh thn s c n nh, phn chn lc no khng hay. ng thi cng cn ngh rng ri y s li c nhng ngy hoan lc , tnh ngha v chng s li m thm nh x a. 8/ Khng nn v c v nh mun hoc ng bn ngoi. Hin nay c rt nhiu gia nh, c hai v chng u l cng chc. Thng ch c bui ti, gia nh mi c on t, n cm chung vi nhau. Thc ra thi gian v chng giao lu tnh cm cng khng nhiu, nu ti n li v mun hoc ng bn ngoi th s lm cho tm l i phng lo lng, phin mun. Nh vy s lm cho tnh cm v chng tr thnh Nc khng ngun , rt d b cn kit. 9/ Khng nn ch chit nhau trc mt con ci. Cch lm nh vy s gy tn tht nng n vo lng t tn ca i phng, nu c ko di tt s dn n tnh cm b bng hoi. iu nguy him hn na l lm cho con ci coi thng b m, tm l gia nh b tn thng. 10/ Khng nn nghi k ln nhau. Nu ni s tn nhim l c s ca tnh yu v chng, th s nghi k l su mt ca tnh yu. Rt nhiu ngi, ch v i phng c tip xc vi ngi khc gii m dn n nghi ng, d la theo di i phng. Nghi k c trm iu hi m khng c mt iu li.

78

157

158

121- tun trng mt khng nn dung tc . Dung tc y l ni, sinh hot nam n v sau ngy ci. Mt nguyt tnh nng, iu khng c g ng ni, song nu qu say m, giao hp v , s v cng tai hi i vi c nam ln n, thm ch cn nh hng n sc kho khi n tui trung nin, lm cho con ngi suy nhc. Giao hp qa sau ngy ci, s em li cho c th con ngi rt nhiu au kh. Nh th b chng mt, hoa mt, tai, au lng, mi gi, kit sc. Nng th lun lun kinh hong, tot m hi, mt ng, gim tr nh v.v... Ph n cn c th b vim bng quang, m o co git, bch i qu nhiu, vim t cung v khu khoang xng chu v.v... Ngi con trai c th b lit d ng, mng tinh hot tinh, hoc xut tinh kh v.v... Cho nn tun trng mt khng nn dung tc. 122- ang hnh kinh khng nn giao hp Tin hnh quan h nam n, nu khng iu , thm ch trong k hnh kinh cng tin hnh giao hp, i vi c nam ln n u c hi. Bi v trong thi k hnh kinh, nhng m trong t cung bong ra, theo kinh nguyt thot ra ngoi, lc ny b mt khoang t cung hnh thnhnhng vt thng, nu giao hp d cho vi trng xm nhp, i ngc ln t cung, t m sinh ra vim nhim trong xoang t cung v vim cc phn ph,

vim khoang chu. Ngi con trai th d b vim ng tit niu. V th khng nn giao hp trong thi k hnh kinh. 123- Thi k u c thai khng nn ng phng Thng thng ngi ta gi 2 thng u mang thai l thi k u thai. Thi k u c thai nn trnh giao hp.. Nu khng s gy cho bo thai nhng nh hng nghim trng khng tt. Tinh trng gp trng trong khoang t cung phi qua c mt lot bin ho ri mi hnh thnh bo thai. Nu trong thi gian ny m tin hnh giao hp d lm cho t cung b kch thch m co li, t m dn n sy thai. Ngoi ra c nhng ph n sau khi c thai ri vn c nhng t bo trng rng xung. Lc ny m giao hp vn c th khin cho t bo trng gp tinh trng. Nh vy trong khoang t cung s c mt bo thai c hnh thnh sm thnh mt bo thai ln, sau li c mt bo thai nh hnh thnh. Do bo thai ln to ln chim nhiu ch trong khoang t cung, chn p bo thai nh, y n sang cung rn , nh hng nghim trng n vic pht trin ca bo thai nh, thm ch c th lm cho bo thai nh bin hnh thnh qui thai. Cho nn thi k u c thai khng nn tin hnh giao hp. 124- v chng va tm xong khng nn giao hp C mt s v chng cho rng, sau khi tm xong m giao

79

159

160

hp th tinh thn sng khoi, da tht sch s, v sinh. Trn thc t, sau khi tm xong m giao hp th ch c hi ch khng c li. Ngi ta sau khi tm, c bp ton thn b nho, h thng thn kinh cng ang trng thi bnh tnh. Lc ny m giao hp th b phn sinh dc s tranh ginh mu vi lp da. Lc ny h thng thn kinh, h thng tun hon, h thng ni phn tit, h thng sinh dc u vo trng thi v cng hng phn v cng thng, kt qu dn n l tun hon mu ton thn tm thi khng iu chnh c, d xy ra cc chng bnh chng mt, tim p mnh, kit sc v.v... Nht l nhng ngi b thiu mu, b bnh cao huyt p, bnh tim v.v... c th lm cho bnh tnh cng trm trng hn, thm ch c th gy ra nguy him cht ngi. Cho nn sau khi tm xong, v chng khng nn giao hp.

Nu c lun lun nh vy s dn n s lnh m v tnh dc, dn n tm l chn giao hp. Cho nn sau khi mt nhc khng nn giao hp. 126- sau khi ly nhau nhiu nm vn khng c con cng khng nn giao hp qu nhiu C mt s nam n thanh nin, sau nhiu nm ly nhau m vn khng c con th rt st rut, mun dng bin php giao hp nhiu ln hn cnhiu c may th thai hn. K thc lm nh vy th kt qu ngc li. V mt cng nng sinh l m ni, tinh trng ca nam gii ln ln v thnh thc trong tinh hon, ni chung cn phi c thi gian t 5 n 7 ngy. Cng c ngha l sau mi ln phng tinh phi cch nhau 5 n 7 ngy th tinh trng mi li pht trin hon chnh. Ngoi ra, ni chung nhng ngi n ng bnh thng, mi ln phng tinh khong 3 5 mg, mi mg c khong trn 100 triu con tinh trng. Nu giao hp qu nhiu, mi ln phng tinh, s lng v cht lng tinh trng u gim i rt nhiu nn cng kh m t c mc ch th thai. Cho nn, sau khi ly nhau nhiu nm vn khng c con, nu nh khng c bnh tt g th tin hnh giao hp mt cch iu , tho ng, c l s c nhiu c hi th thai hn. 127- Ph n c thai khng nn eo su-ching

125- Sau khi lm vic mt nhc khng nn giao hp Khi con ngi ta ang sung sc v tinh lc, th lc m tin hnh giao hp th tht l sng khoi, phn khi. Nu li giao hp vo lc ang mt mi th khng cn nh vy na. Bi v va tham gia lao ng nng mt thi gian di, ai cng cm thy tinh thn v th lc u mt mi, ng thi cng nh hng n cng nng tnh dc, nh tm thi b lit dng vt chng hn. Lc ny nu c min cng giao hp, khng nhng ch lm mt thm m cn nh hng nghim trng n vic phc hi tinh lc v th lc, v cuc giao hp cng khng lm cho hai bn phn khi nh lc bnh thng.

80

161

162

Ph n ang c thai v sn ph khng nn eo su-ching. Nu ngi sn ph xut hin hin tng thiu sa, t sa hoc mt sa, mt phn ln c lin quan n vic eo suching. C mt v hc gi tin hnh kim nghim mt s ph n th pht hin ra rng tuyn sa b tc l v su-ching bng vi bng hoc vi ho hc lp kn mt tuyn sa, do m lm cho vic phn tit v bi tit sa gp kh khn. Cho nn, nhng ph n ang mang thai th khng nn eo suching, bo m cho a tr mi ra i c sa n. 128- Ph n c thai khng nn mc o b cht ly ngi Ph n c thai m mc o qu cht, s nh hng n tun hon mu, tr ngi cho vic ln ln ca thai nhi. Bi v thi k mang thai, sinh l ca ngi ph n c nhng thay i r rt. Song song vi vic ci thai ln dn, t cung dn dn to ra, ci bng cng dn dn to ln. S sinh trng pht dc ca thai nhi cng do cht dinh dng mu ca ngi m cung cp. Nu o ca ngi mang thai qu cht, s nh hng n tun hon mu bnh thng ca c th ngi m nn hn ch s hot ng ca thai nhi, tr ngi cho s trng thnh. Sau 6 thng thai trong bng m s xoay u xung di, bng ngi m cng to ln r rt. Nu mc o qu cht, hoc l tht lng qu cht, thng l hn ch s chuyn ng ca thai nhi, s lm cho nghing ln ln, cng c khi lm cho ci thai nm ngang. V li, thi k cui ci thai to ln

s o p tnh mch ca bng, thng lm cho mu cc chi di chy v b tr ngi m sinh ra ph thng, bng b b cht cng lm cho ph thng nng hn. Thi gian ko di cn c th gy ra hin tng tnh mch cc chi di b phng to v b bnh tr. T ta thy, qun o ca ngi ph n ang c thai nn theo nguyn tc nh, mm, rng ri, thoi mi, ph hp vi yu cu v sinh, o th nn di v rng ri, qun cng phi c cp qun rng, khng nn mc o lt b st ngi. Thi k cui ca ngi c thai nn mc qun c dy eo bng vi chun l thch hp, tuyt i khng nn dng tht lng loi cng. 129- Ph n c thai khng nn b ngc C mt s ph n c thai c thch gi th hnh cho p, nn thng hay dng dy ai b cht ly ngc. K thc lm nh vy l ht sc c hi. Bi v cng vi ngy thng, tuyn sa tng ln v bu v cng dn dn to ra. Nu ngi ph n c thai dng dy ai b cht ly ngc th s hn ch bu v to ln, do u v b nn cht nn u v b lm xung, rt d gy nn tuyn sa pht trin khng tt, sau khi sa s b gim st, nh hng n vic cho con b sau ny. Ngoi ra cn c th dn n mt cn bnh tng hp ca ngi b ngc l vim tnh mch thnh ngc. Cn c theo t liu th nhng ngi thiu sa, i a s u c lin quan n vic b ngc trong thi k mang thai hoc trong tui thanh thiu nin gy nn. Quan im thm m ng n nht l nn thun theo t nhin. Nhng ph n c thai vo thi k cui, bu v to ra l

81

163

164

do s cn thit phi nui con sau ny. Cho nn, ph n c thai tuyt i khng nn g p s tng trng c tnh sinh l ny. l iu m mi mt ph n c thai u phi ghi nh k. 130- Ph n c thai khng nn i bt tt di v cht Ph n trong thi k mang thai m i bt tt di v cht s lm tng thm bnh ph thng hai chn. Ph n c thai nu i bt tt ni-lng di v cht hoc bt tt vi qu nh v cht, s nh hng n tun hon mu hai chi di, gy ra hoc tng thm ph thng hai chn. Cho nn ph n c thai khng nn i bt tt qu nh v cht, cng khng nn mc qun tt. 131- Ph n c thai khng nn i giy cao gt Ph n c thai i giy cao gt c rt nhiu ci hi. Bi v thi k mang thai, c bit l gia v cui thi k ny, bng ngi ph n c thai to v cng, nu i giy cao gt th trng tm ca ton thn s dn v pha trc, s dn nn xung bng, lng mu tr v tim ca tnh mch bng di gim st, nh hng n vic cung cp mu v -xy cho thai nhi, khng c li cho s trng thnh ca thai nhi, v cn lm tng thm ph thng cho hai chi di, t cung to ln b sa xung, bng quang b dn nn, c th dn n i i dt, hai chi di b sng v au, dn n niu o b vim nhim, thm ch sau khi b sa t cung; bng b nn, nhu ng ca ng rut v d dy b suy yu, d xy ra cc bnh nh b

i, to bn, th dc, n khng ngon v.v...Ngoi ra, ph n c thai i giy cao gt th lng s n v pha trc, cong cu ct sng tng ln, nn xut hin hin tng mnh my au nh, i li lo o, d b ng, d sinh ra xy thai hoc non. 132- Mi ngi u khng nn i giy cao gt i giy cao gt phong khong t, lanh li lch s lm cho nn cc b, cc c ai cng thch. Trn thc t, xut pht t gc sc kho th i giy cao gt hu ho khn lng. Tt c cc nh bnh l hc v chn u cnh bo : Hy vt b giy cao gt ! Bi v i giy cao gt, thn th cn phi ng v pha trc, gi vng trng tm ca thn th, lng cn phi un cong, vai cn phi n v pha sau, mng phi cng , trng lng ton thn u dn ln gt chn. Ngoi ra nhng ngn chn phi b cht trong mi giy nhn , khi i li, thn th cn phi da trn 4 b phn , ch khng phi ch da vo ngn chn i. C th ko di s dn n au nhc bp chn, gt chn v cc khp u au mi. Ngoi ra giy cao gt mi nhn hnh tam gic, va hp va cht s gy tn thng cho xng bp chn, ngn chn ci d b mng nc, gan bn chn s mc nhng mt c rt kh chu. Nhng ngi b bnh i ng m i giy cao gt c th dn n bnh hoi t u ngn chn. Cc nh bnh hc v chn kin ngh nn gim bt cao ca gt giy xung cn khong 3 phn l va. 133- Ph n c thai khng nn lm dng vitamin

82

165

166

Vitamin khng phi l thc n b. Ph n c thai dng vitamin phi tu theo bnh v phi c liu lng nht nh. Nu t ng ung hoc nghe ai ni m ung v hn th khng nhng nh hng n sc kho ca ngi c thai, m cn c th gy nguy hi cho thai nhi na. Bi v dng vitamin A qu liu lng. S lm cho xng ct ca thai nhi b bin dng, sau khi n khng thy ngon, th trng gim; ung vitamin B6 hoc vitamin C nhiu qu c th nh hng n s trng thnh bnh thng ca thai nhi; ung vitamin D nhiu qu c th khin cho sau khi , can-xi trong mu ca a tr qu cao, tr lc gim, n ung khng thy ngon ming, b i, to bn, v cn c th lm cho s no b rn nt; ung vitamin E nhiu qu c th lm cho a tr mi sinh b i tt, au bng v kit sc. Cho nn ph n c thai khng nn ung qu nhiu vitamin. 134- Ph n c thai khng nn lm dng thuc khng sinh Rt nhiu loi thuc khng sinh c hi cho ngi mang thai v cho thai nhi. Gentamycin v streptmycin i vi ph n c thai v thai nhi l loi thuc khng sinh c c t cao, c th gy tn hi cho bung thn v cho thn kinh thnh gic, khin cho a tr sau khi ra i s b ic. C mt s loi thuc khng sinh c tc dng ph rt nghim trng i vi h thng thn kinh, vi mu, gan, thn v.v..., t m gy ra xy thai hoc qui thai. Ung strptmycin nhiu qu s c tc dng ph nh tr ngi cho vic pht trin gn ct ca tr em, rng mc khng

u v c th lm cho a tr thnh qui thai. Cho nn ph n c thai khng nn s dng nhng loi thuc nu trn. Trong trng hp cn thit phi dng khng sinh th nht thit phi theo ch dn ca bc s. 135- Ph n c thai khng nn dng nhiu thuc b can-xi C mt s ph n c thai ch s thai nhi thiu cht can-xi cho nn hng ngy ung rt nhiu sa b, ung rt nhiu canxi v rt nhiu thuc vin vitamin A-D v.v... K thc lm nh vy l khng c li cho thai nhi. Bi v ph n c thai m dng qu nhiu can-xi, c th lm cho thai nhi b bnh can-xi trong mu qu nhiu, sau khi c th c nhiu d tt, nu nghim trng th a tr khng ln ln bnh thng, tr nng thp. Cho nn, ph n c thai khng nn ung nhiu can-xi, ni chung, mi ngy ung khong 0,6 g can-xi l va. Khi mi c thai th ung 0,8g, n thng cui th ung 0,1 g can-xi l va. 136- Ph n c thai khng nn dng du gi Du gi l mt loi thuc tt m cc gia nh u c chun b. N c th lm cho ngi l i tnh li, c th tiu vim dit khun, lm cho mu lu thng v gim au, gii nhit v chng say. N c th cha tr thng phong, cm mo, say nng ma h, chng vim khp, chng say tu xe, thuyn b, chng cn trng cn t v.v... Nhng, ph n c thai m dng th li bt cp hi. Bi v du gi l do tinh du long no, bc h, tinh du

83

167

168

khuynh dip v tinh hng thc vt ch ra. Trong long no c th qua ng mi v mm m vo trong c th, cng c th thng qua tm bnh phong bo thai m dn ny thai hoc l t thai. Cho nn ph n c thai tuyt i khng nn dng du gi, nht l 3 thng u cng phi c bit ch . 137- Ph n c thai khng nn nui mo C nhng ph n trong thi k mang thai thng thch m nhng con mo nh nui, thm ch ban m cn cho mo ng chung vi h na. Cch lm nh vy i vi ngi ph n ang c thai l rt c hi cho sc kho. Bi v mo l ngun gc ch yu ly bnh k sinh trng sang ngi. Nu ngi ph n c thai s phi phn mo m c trng trng hoc n ung phi thc n hoc nc c nhim trng t phn mo truyn sang th thai nhi c th mc mt loi bnh hnh cung khin cho a tr tr thnh qui thai hoc t vong, cng c th dn n non hc sy thai, thm ch ngi c thai cn b trng c. Ngy nay c rt nhiu hc gi cho rng trong rt nhiu tr em b ci bnh c gi l ngun pht sinh t no, mt phn ln c lin quan n vic b ly bnh k sinh trng thuc hnh cung do mo truyn sang. 138- Ph n c thai khng nn gim mc n. C mt s ph n c thai s th trng tng nhanh, bo thai qu nng ri sinh ra kh , nn gim mc n ung hng ngy. Trn thc t l iu khng th chp nhn c. Ph n c thai m n t khng nhng khng c li cho

sc kho bn thn, m cn nh hng n s trng thnh ca thai nhi. Ph n c thai khng nn n t. Trong thi k mang thai m ln cn l hin tng bnh thng. Th trng tng 10 12 cn l bnh thng, khng c g ng lo ngi. 139- Ph n ang hnh kinh khng nn nh rng. Ph n ang hnh kinh khng nn nh rng. Bi v khi ph n ang hnh kinh th mu ng rt chm, d xy ra hin tng sau khi nh rng s chy rt nhiu mu, khng c li cho vic hi phc vt thng chn rng. ng thi khi ph n ang hnh kinh m nh rng th hot tnh ca cht ho tan vi khun trong ming b gim i, lm cho vi khun gy bnh tng ln, rt d b nhim trng, khng c li cho sc kho. Cho nn, khi ph n ang hnh kinh th khng nn nh rng. Ni chung, nu cn nh rng th nn ch sau khi hnh kinh khong 10 ngy hy nh mi thch hp. 140- Trc khi hnh kinh khng nn chiu chp X quang. X quang l mt loi sng in t c lp sng rt ngn, c th xuyn qua tt c cc b phn ca c th, khin cho cc t bo v cc dch th pht sinh s bin ho v vt l v ho sinh, rt d lm thng tn cc t bo sinh dc v cc t bo nhim sc th sinh dc. Ph n ang tui sinh , trc khi hnh kinh chnh l giai on rng trng. Thi k ny m chiu chp X quang s

84

169

170

lm cho cc t bo trng hoc trng th tinh b tn thng, dn n bo thai pht trin khng tt, do m sinh ra nhng tr em b khuyt tt, nh tr lc km, h mi, rch vm hng, teo s no, t chi khng vn ton, a tr mi sinh b xut huyt c tnh t pht v.v... Cho nn ph n ang tui sinh , trc khi hnh kinh khng nn chiu chp X quang. 141- Ph n trc khi hnh kinh khng nn n nhiu mui. Ph n khi sp sa hnh kinh m n nhng th qu mn l c hi. Bi v n nhng thc n qu mn, khin cho tr lng mui v nc trong c th tng ln, khi n ngy hnh kinh s c hin tng nhc u, d xc ng v d cu gin v.v... Qua nhng thc nghim chng minh, trc khi hnh kinh khong 10 ngy nn n nhng thc n t mn th s khng xut hin nhng hin tng nh nu trn. Cho nn, ph n trc khi hnh kinh khng nn n nhiu mui. 142- ph n ang hnh kinh khng nn tm nc lnh Tm nc lnh l bin php tt i vi sc kho, bt k nam n gi tr, bt k xun, h, thu, ng u c th tm. Tm c tc dng r rt i vi tun hon mu ca c th v tng cng sc khng ca lp da. Nhng ph n ang trong thi k hnh kinh th phi trnh tm nc lnh. Bi v vic iu tit kinh nguyt b khu no di - thu

th - li bung trng chi phi, m nhng hot ng ny li nh hng n i no, mt s thay i v mi trng hoc kch thch ngoi gii u s nh hng n kinh nguyt. V d trong thi k i chin th gii ln th hai, c rt nhiu ph n do tinh thn cng thng qu mc m b tt kinh. C ph n khng c thai v qu mong mun c con nn cng tt kinh hnh thnh mang thai gi. Khi c bc s ni r s tht th kinh nguyt li tr li. Lnh cng l mt loi kch thch, cng c th thng qua i no dn n thay i kinh nguyt. Cho nn trong thi k ang hnh kinh th khng nn tm nc lnh. Cn ngi kho mnh m khng phi thi k hnh kinh th tm nc lnh nh thng. 143- Ph n ang hnh kinh khng nn tm ngi. Ph n ang c kinh nguyt khng nn tm ngi hoc tm trong bn tm. Bi v tm ngi hoc tm trong bn tm c th lm cho nc bn ngm vo m o. Trong thi k hnh kinh, ca t cung hi m rng, nc bn d ngm vo khoang t cung do m sinh ra vim b phn sinh dc. Trong thi gian hnh kinh, vic ra sch phn ngoi m h l v cng quan trng. Mun bo m m h c sch s th phi di nc ra, nh vy nc s khng chy ngc ln ngm vo m o. Nhng khi ra phi dng nc m mc va phi. Nu nc nng qu th s lm cho xung quanh mao t huyt qun trng ln, vic tun hon mu tng nhanh, dn n mu hnh kinh ra qu nhiu. Nu nc khng m s lm cho h thng sinh dc v ton thn b nc lnh kch thch, dn n ngng

85

171

172

kinh. Ngoi ra, ph n khi hnh kinh, do sc khng ca c th gim xung, nu gp lnh th rt d b cm st. 144- Ph n khi hnh kinh khng nn mc qun b. Nhng nm gn y, qun b, qun ng b c nhiu thanh nin coi l mt thi trang.. Nhng, ph n trong thi k hnh kinh th khng nn mc loi qun b cht ly bp i ny. Bi v ph n trong thi k hnh kinh c s thay i v sinh l c th rt ln. Lc ny s chuyn ho trong c th rt mnh. Vic tun hon mu tng nhanh, mt phn mao t huyt qun trng ln, sc khng gim xung. Nu lc ny m mc qun ng hp, b cht ly bp i, s lm cho mt phn mao t huyt qun b b cht, do m nh hng n tun hon mu, tng thm s c st m h, rt d gy nn phng rp, xung huyt m h. Nu khng ch gi v sinh sch s, cn c th mc cc bnh nh vim nhim h thng ng tit niu v.v... Cho nn khi hnh kinh, ph n nn mc qun rng ri cho thoi mi. Khng nn qu theo ui mt m coi thng vic n mc c nh hng n sc kho ca bn thn. .

Bia tuy c gi bng ci tn rt p l "Bnh bao nc , c ng, c cht m, c 10 loi vitamin v 17 loi axit amin. Cht dinh dng rt phong ph. Song trong thi k ang cho con b th khng nn ung bia. Bi v trong bia c cht hu-b-lng. Thnh phn hu-blng rt phc tp, trong cht i mch nha c tc dng c ch sa. Ph n ang cho con b m ung bia, khng nhng khng thc y vic tit sa, ngc li cn lm cho lng sa gim i. Cho nn ph n ang cho con b khng nn ung bia. 146- Ph n khng nn ht thuc l Ht thuc l chng c li m ch c hi. Nam gii ht thuc l c hi, ph n ht thuc l nguy hi cng ln hn. Qua iu tra trn 3.500 ph n 7 quc gia, ngi ta pht hin ra rng, s ph n ht thuc l gi i so vi s ph n khng ht thuc l cng la tui nhiu hn gp 2 ln. iu ni ln rng ht thuc l s mau gi yu. Ph n ht thuc l c ti 46% ngi b ri lon kinh nguyt. Ngoi ra c ti 32 % b tt kinh sm, m ngi khng ht thuc l th ch c 2%. Cho nn ngi ph n no ht thuc l th dung nhan tiu tu, lp da chng nhn, th, tc kh rp. Cho nn ph n khng nn ht thuc l. 147- Sn ph khng nn n nhiu ng ng khng nhng c hm lng ng nho rt ln, m cn c nhiu loi nguyn t vi lng nh cht st, carten,

145- Ph n ang cho con b khng nn ung bia

86

173

174

vitamin B2, vitamin PP v cc cht km. Mangan, crm, kali, ng v.v... Sn ph khi sinh n, th lc b tiu hao rt ln, mt nhiu mu. Sau khi li cho con b, cn rt nhiu cht ng v cht st. ng va b mu li va cung cp nhit lng v mt s cht dinh dng khc, li cn c tc dng thc y s bi tit nhng cht c, rt c li cho vic khi phc v co hp t cung sau khi . Song khng ch ton l li ch, m v ng c tc dng hot ho s mu, nu c n ng mi th s dn n tng thm thnh phn c l ca mu, gy nn hin tng sn ph tip tc b mt mu ko di, nh h ng n vic khi phc sc kho cho sn ph. Cc chuyn gia hu quan ch ra rng, thi gian sn ph n ng , ni chung ch nn t 7 n 10 ngy v phi ch n mt s lng thch hp thi. Ngoi ra ng cn c tng i nhiu tp cht, khi n nn ho ra nc, ch cho tp cht lng xung ri hy ung. Nh vy mi v sinh. 148- Ph n khng nn i xe p ca nam gii Cn c vo rt nhiu bn thng k ca cc bnh vin, trong s nhng ph n mc bnh xung huyt ngoi m o th c n 75% l do nguyn nhn i xe p ca nam gii. Bi v xe ca nam gii c dng ngang, khi ln xung xe, khi hm xe hoc khi va chm rt d b ng xe, lm cho m h va mnh vo dng xe, vo yn xe v.v... m gy ra sy st bn ngoi. Cho nn ph n nn i xe p ca n. Xe p n khng nhng khng c dng ngang, m thn xe cng tng i thp. Khi ln xung xe khng cn phi nhc chn qu cao, tng i thun tin, an ton, gp trng hp phi phanh xe gp th

chn cng t xung t mt cch nh nhng v d dng, khng b ng hoc b va p. Ngoi ra xe p n thn xe ngn hn xe nam, hp vi cnh tay ngn, c lc km ca ph n, d dng tp trung s dng cnh tay v bn tay iu khin xe. 149- Ph n khng nn i xe p c yn cng. Khi kim tra nhng ph n ang tui sinh , cc ngnh iu tr y hc c lin quan pht hin ra rng rt nhiu ph n mang nhng chng bnh nh lp da ngoi m h dy ln, cng ln, sng mng v t nhiu u c cm gic au n. C ngi cn mc bnh b i, i but, niu o b tc nghn, vim niu o v.v... Nguyn nhn ca i a s bnh ny l do nhng ngi ph n thng xuyn i xe p yn cng gy ra. Bi v ph n ngi xe p yn cng lu ngy, ci yn xe cng, pha trc li hi cao, p lc ca ton thn thng qua phn mm yn, tc dng ngc li ln m h, khin cho m h nhiu ngy b dn nn, b c st, ng thi kch thch phn trn ca niu o lm cho lp da ngoi m h thnh chai ra, cng ln, sng mng gy nn mng mn tnh, thnh vim, thnh xung huyt v.v... Cho nn nhng ngi ph n no phi i xe p nhiu ngy th nn sa ci yn xe p cho pha ng trc hi thp xung cho p lc khi dn ln m h, yn xe th nn dng bng hoc bt bin m xung di lp da mm, sao cho m h khng cm thy b c st l c. 150- Ph n khng nn mc qun lt

87

175

176

bng vi ni lng. Vi ni lng, mu sc p, nh v mm, d git, mau kh, gi c li r. Nhng nu may qun lt cho ph n, th s gy nn hu qu khng tt. Ni lng l loi si nhn to, trong qu trnh sn xut thng pha trn rt nhiu thnh phn vi lng ho hc nh n th, amnic, cht ru v.v... Nhng cht ny kch thch da rt mnh. Ngoi ra m h ca ph n m t. Vi ni lng t thong kh tnh ht n c km, d cho vi khun sinh si ny n, ri sinh ra bnh qu mn cm, bnh mn nga, vim niu o v.v... Cho nn ph n khng nn mc qun lt bng vi ni lng. 151- Ph n khng nn dng x phng ra b phn sinh dc C mt s ph n, v mun bo m cho b phn sinh dc c sch s, c thch dng x phng ra m h. Cc ch cho rng x phng khng nhng ra sch b phn sinh dc m cn c tc dng dit khun na. Trn thc t, nh vy l khng khoa hc. Bi v x phng thuc tnh kim, ra m h s lm gim mt tnh toan ca lp da ngoi m h, ch c li cho vi trng sinh n, m khng c li cho sc khng ca c th. V li, x phng cn kch thch lp da, lm cho mt b phn b sng , lm cho vic i tiu b kh khn. Cho nn, ph n khng nn dng x phng ra m o. Phng php ng n l dng nc sch di, ra, hoc cho mt cht t mui n vo

th cng tt. 152- Khng nn chi u bng lc nha Lc bng nha nilon r tin, nh v dng bn. Song dng lc bng nilon tht khng c li. Bi v lc nilon hoc bn chi nilon, khi chi tc d sinh ra tnh in, gy kch thch khng tt cho tc v da u, do m hay rng tc. Cho nn chi u khng nn dng lc nha. Nn chn mua lc bng g Hong dng v bn chi bng lng ln va sch gu, va tng thm bng mt, ng thi li c th lm mat-sa da u, lmcho mu tun hon c tt hn. 153- khng nn cm nn vo bnh ga-t sinh nht Thi quen cm nn vo bnh ga-t trong ngy sinh nht l do hc ca nc ngoi vo. Trn thc t cch lm nh vy l rt mt v sinh. Bi v bnh ga-t b nhng cy nn cm y vo, nht nh b nhim. Khi t nn ln kh trnh c mui khi, nn chy xung cng nhim bnh, khi thi nn c th bn nc bt ra, bnh khun cng nhim bnh. Nu nh ngi li c bnh truyn nhim, trnh sao khi truyn bnh cho ngi khc. Cho nn khng nn cm nn vo bnh ga-t sinh nht. Nu mun thc hin kiu nghi l ny th nn cm nn

88

177

178

ln trn hp bnh ga-t . 154- khng nn b tr em xem ti-vi Trong qu trinh ti-vi hot ng, bng n hnh pht ra mt lng tia X nht nh. i vi ngi ln th tia X ny khng c g nguy hi, nh ng i vi tr th mt hai tui th s c nguy hi. Bi v tnh mn cm ca tr em i vi tia X cao hn ngi ln gp nhiu ln. B tr th xem ti-vi, nht l c ly gn, thi gian xem li lu th tia X s tch t trong c th tr th, rt c hi cho xng gn v tuyn sa tuyn gip trng. Bi v nhng c quan v nhng t chc ny tng i mn cm i vi tia X. Nu ko di s c hin tng yu sc, khng chu n, suy dinh dng, bch cu gim, t dn n chm ln, tr lc gim. Cho nn khng nn b tr th xem ti-vi.

tr nn yu ui, mt mt cng nng phng ng, d b cm cm, b ho. Cho nn trong tnh hnh bnh thng, ma ng i ra ngoi khng eo khu trang th hn. 156- Khng nn bi nc hoa ln mt C mt s ph n rt thch bi nc hoa ln mt, tng rng lm nh vy l c th va thm tho li c tc dng bo v c ln da. K thc lm nh vy ch c hi. Bi v nc hoa m xoa ln mt s tng nhanh lo ho ca lp da trn mt, mt i mn bng sn c v lm gim i tnh n hi ca lp da. ng thi sau khi xoa nc hoa ln mt th nht thit khng c ra nng v nhng tia t ngoi trong nh nng s lm cho mt s cht trong nc hoa bin thnh nhng cht ho hc lm cho nhng ch c nc hoa dnh vo s sng v au nhc, c khi cn pht trin thnh vim da. Cho nn, khng nn bi nc hoa ln mt. 157- Khi trang im khng nn dng nc hoa c nng cao. Dng nc hoa, nc sa ho trang, nu mi thm qu nng, khng nhng lm cho ngi xung quanh kh chu, m cn c hi cho sc kho. Bi v c ngi sau khi dng hoc ngi thy mi nc hoa qu nng s sinh ra phn ng qu mn cm. C mt s cht ho hc trong nc hoa s l ngun kch thch qu mn

155- ma ng khng nn eo khu trang chng rt Ma ng gi rt, gi bc cm cm, nhiu ngi i ra ngoi thng hay eo khu trang chng rt. Trn thc t, nh vy l khng khoa hc. Bi v trong nim mc mi ca con ngi c rt nhiu vi ti huyt qun dng hi min, tun hon mu v cng thnh vng, n c tc dng tng nhit cho khng kh ht vo. Cng nng phng ng ny ca con ngi, c th thng qua vic luyn tp ma ng tng cng kh nng chng rt. Nu ra ngoi m eo khu trang, ngc li s lm cho nim mc mi

89

179

180

i vi ngi c th cht qu mn, s lm cho thn th ngi sinh ra cc kiu phn ng nh bnh m ay, vim mi, bnh ho kinh git v bnh hen xuyn, c mt s ng cn xut hin bnh au u, chng mt, v nhng chng bnh ng rut nh au bng qun v au bng i ngoi. Cho nn khi i mua nhng ho trang, khng nn b nhng mi v thm tho m quyn r. Nht l nhng ngi c th cht qu mn cm. cng khng nn s dng nc hoa c nng cao. 158- Khng nn dng du gi xoa tay xoa mt Ma ng c mt s ngi c thch dng du gi xoa tay xoa mt. Lm nh vy khng nhng l v ch m cn c hi na. Bi v du gi c tnh ht nc rt mnh, bi ln lp da ch c tc dng tm thi lm du lp da ch khng th lm cho da mm t c. Nu thng xuyn dng du gi bi ln da, du gi s ht i mt nhiu cht nc trn b mt lp da, lu ngy s lm cho da b nhn nhm, tr nn kh cng nhn nheo. Cho nn khng nn xoa du gi ln tay ln mt. Phng php s dng ng n nht l : 2 phn du gi cng vi 8 phn nc, pha thnh dung dch 20%, dng nc ny xoa ln tay ln mt mi l thch hp. 159- tm xong khng nn trang im ngay

Tm, i vi thn kinh, h thng ni phn tit v m, toan ca lp da ca c th con ngi u c nh hng. Sau khi tm m lp tc ho trang ngay c th xy ra nhng phn ng khng tt. Bi v nng, cht nc v m ca nc tm c th lm cho toan kim ca lp da bnh thng b thay i. Lp da ca ngi bnh thng c phn ng tnh toan, c th phng s xm nhp ca vi trng, bo h lp da. Sau khi tm, toan kim ca lp da thay i, nu vi vng ho trang ngay, s dng ho trang phm c th lm cho da sn sinh nhng phn ng khng tt. Nn sau khi tm mt gi, ch cho toan kim ca lp da hi phc bnh thng ri hy ho trang th hn. 160- i khm bnh th khng nn trang im C mt s bnh nhn n n bnh vin khm bnh m cng trang im k cng, tuy c t ra l php vi y bc s, nhng li lm cho bc s rt kh chn on bnh, m i vi bn thn cng c hi ch khng c li. Bi v mt kinh nghim quan trng ca vic Thm bnh l bc s quan st mu da sc mt m phn on bnh tnh. Rt nhiu bnh biu hin bng s thay i sc mt, tc, li, mng tay v.v... Nu trc khi i khm bnh m li sn mng tay, bi son thm,, xoa phn thm lng, k mt trn xoe, v lng my v.v... Nh vy l che lp ht ci biu hin b ngoi ca bnh, gy cho bc s rt nhiu phin toi trong vic chn on bnh hoc c th chn on nhm. Cho nn i khm bnh th khng nn ho

90

181

182

trang. 161- Din vin trc khi ho trang khng nn ra mt, co ru Mi din vin, trc khi din xut u phi ho trang. Ho trang th phi s dng cc loi thuc mu c cht du. Nu ra mt, co ru trc khi ho trang th rt d dn n Vim da do thuc mu c cht du tc gi l Bnh mt en. Bi v trong thuc mu c cht du dng ho trang c cc cht c nh thy ngn, ch, thch tn v.v... Trc khi ho trang m ra mt, nht l li ra mt bng x phng v nc nng th khng nhng tr b mt tng bo h du m do lp da bnh thng tit ra, m cn lm cho l chn lng n ra. Nh vy khi ho trang th thuc mu c cht du c th xm nhp vo l chn lng, dn n Vim da do cc loi thuc mu c cht du hoc do thuc mu qu mn, do m xut hin mn mn , mn nc, thm dch v sc t mu nu lng xung. Cho nn, din vin trc khi ho trang khng nn ra mt, co ru. Nu ho trang 4 ting ng h trc khi ra mt v 8 ting ng h trc khi co ru th khng vic g.

C mt s n thanh nin c mun c b mt p, chng tic cng tu sa lng mi lng my, em nh sch b lng my en nhnh, nh vy ch c hi ch chng c li g c. Bi v lng my l c quan ph tr ca mt, c th che nhng git m hi chy vo mt, l mt phng tuyn che chn cho mt. V li nh lng my c th kch thch cc b huyt qun , thn kinh, nh hng n th lc bnh thng v d dn n vim nhim cc b, dn n vim t chc t ong, sau ny s li nhng vt so, s n hn sut i. Cho nn, ho trang khng nn nh lng my. 163- khng nn tc qu di Tc di l mt trong nhng c trng b ngoi cu ph n, mt mi tc thanh t p th hin mt cch r rt sc quyn r ca ngi con gi. Mi tc di tuy rt p, nhng li l mt trong nhng nhn t khng an ton trong rt nhiu cng tc. Nhng ngi ph n hin i lm vic trong tt c cc loi cng tc, m trong rt nhiu loi cng tc th tc di l mt trong nhng nhn t mt an ton, c bit l nhng ngi lm vic trong cc ngnh c gii, ngnh dt, ngnh kin trc v.v... th lc lm vic cng khng an ton, khng tin. Tc di c th bm nhiu bi bn, rt bt li cho nhng ngi lm cng tc trong ngnh y, ngnh thc phm v.v... Ngoi ra, tc di cng khng c li cho cc hot ng th dc. Cho nn ph n khng nn tc qu di. 164- khng nn

162- Ho trang khng nn nh lng my

91

183

184

ct lng mi C mt s b m tr, mun lm cho con mnh xinh p hn, i mt d nhn hn, qa\\ ct i hng lng mi ca tr., tng rng nh vy lng mi mc li s di hn, p hn. K thc lm nh vy rt c hi cho mt tr.. Bi v lng mi l c tc dng bo v con mt, c th phng bi bm bay vo mt. Nu t nhin c vt l bay n ng vo mi mt, mt s nhanh chng nhm li bo v lng ngi con mt. Nu em ct ct lng mi i th s mt mt tc dng bo h ny, bi bm v.v...s d dng lt vo mt, dn n cc loi bnh v mt. V li tui th ca mt si lng mi i ch c c 90 ngy. Ct lng mi i ri, nhng si mi mc ra cng khng th di hn c. Cho nn, khng nn ct lng mi.

n 6 thng mt ln, sy bng cht ho hc c 3 thng mt ln l thch hp. Nh vy c th bo v c v kho, p ca mi tc. 166- Khng nn dng nhiu thuc nhum tc C ngi tc bc, bn gi gm nim hy vng vo thuc nhum tc. H khng bit rng, th ng xuyn nhum tc l rt c hi cho sc kho. Bi v thuc nhum tc c c tnh nht nh. C mt s ngi sau khi s dng dn n lp da qu mn cm, xut hin tnh trng mng, c nhng nt c nc, c nt mn, nga ngy kh chu. Thng xuyn nhum tc, nu khng gi sch, c mt s cht trong thuc nhum tc nh cht th, toan, ch tch t trong c th s lm cho trng c. Ngi ta th nghim ng vt chng minh, em thuc nhum tc thng dng -xy ho vi mt nng nht nh bi ln da mt con vt, sau mt thi gian, con vt y b ung th da. Cho nn thuc nhum tc khng nn dng thng xuyn. 167- Ma h khng nn eo trang sc bng kim loi Ma h eo trang sc bng kim loi, nh hoa tai, dy chuyn, xuyn v.v... c th gy ra cc bnh v da. Bi v trang sc bng kim loi thng c nicken, crmi c th gy ra bnh vim da tip xc. Ma h ra nhiu

165- Sy tc khng nn qu nhiu v qu xon Tc l tm bnh phong ca s no, c th bo v s no. Sau khi sy, qut, chi cc kiu tc, c th lm tng thm v p bn ngoi ca con ngi. Nhng sy tc khng nn qu nhiu v qu xon. Bi v sy tc qu nhiu v qu xon, c th ph hoi cht anbumin ca tc, ng thi cng lm cho tng bo v tc b tn hi, lm mt i v bng mt sn c ca n, v cn c th lm cho tc tr nn gin, d rng, nhn vo thy kh cng, mt ht v p. Nh vy tht chng c li g cho s kho, p ca b tc. Cho nn ni chung ch nn sy tc t 3

92

185

186

m hi, mt s cht kim loi trong trang sc bng kim loi c th ho tan vo trong m hi, tng thm c hi tip xc gia kim loi v lp da v c th ngm vo bn trong lp da. Cho nn ma h khng nn eo trang sc bng kim loi.

168- Nhn vin lm cng vic tip xc vi thc phm chn khng nn eo nhn Nghin cu t gc v sinh thc phm, cc nhn vin trc tip tip xc vi thc phm chn cc khch sn, qun n, nh n v.v... th khng nn eo nhn. Nu khng, c th em li cho ngi n nhng nguy hi, dn n truyn nhim cc loi bnh hoc gy ra trng c thc phm. Bi v hng ngy tay chng ta phi tipc vi rt nhiu loi thc phm c nhim vi khun. Nhng vi khun ny c th thng qua mi con ng xm nhp vo c th. Sau khi eo nhn, bnh khun c th d dng bm vo thnh nhn hoc pha trong chic nhn, khi ra tay rt kh kh sch c vi khun nhng ni ny. Khi lm cc mn n chn rt d nhim thc phm, ngi n phi rt d mc phi bnh tt no . Cho nn nhn vin trc tip ch bin cc mn n chn, khi lm vic th khng nn eo nhn . 169- nhn vin lm vic trong cc phng bnh khng nn eo nhn

Nhn vin y t tip sc bnh nhn, cu ngi cht, du ngi b thng. Nhn vin y t ang lm vic m eo nhn, khng nhng chng c ch g cho mnh m con c hi cho ngi bnh. Bi v nhn l ni c tr ca vi khun. Theo s iu tra vi trng hc trn cc ngn tay cc y t, h l khoa ngoi th pht hin ra rng, s lng vi khun ch eo nhn so vi nhng ngn tay khng eo nhn cao gp 9 ln tr ln. Kim tra s vi khun trn chic nhn th thy c rt nhiu vi khun ly nhim t lc lm vic trong bnh vin. Cho nn phng s ly nhim cho bn thn v s ly nhim gia cc bnh nhn, nhng nhn vin ang lm vic trong cc phng bnh khng nn eo nhn. 170- Khng nn eo dy chuyn hp kim di ngy Cuc sng c nng cao, mi ngi c iu kin lm m cho mnh. Song lm p m khng ng cch th li mang ho. Ci gi l Bnh snh p chnh l do lm m m sinh ra bnh hon. Nhiu ngi thng eo dy chuyn, tr nhng dy chuyn vng dng (24k) ra, rt nhiu loi dy chuyn khc thng l dy chuyn kim loi c nhng hp kim nh crmi v nickel. Nu eo dy chuyn hp kim di ngy th s rt c hi. Bi v dy chuyn hp kim tip xc vi lp da s lm cho ch da b mn , nga ngy. Ngy thng ko di, bnh cng thm nng, cn c th xut hin cc bnh mng , l lot, thm nc, hnh thnh bnh mn nga. Cho nn khng

93

187

188

nn eo dy chuyn hp kim di ngy. 171- Ph n khng nn gim bo qu C nhiu ph n tr v ng tui thng hay theo ui ci p ca th hnh m thc hnh gim bo, nghim khc hn ch vic n ung, thm ch c ngi cn chu ng c s au kh v nhn i. Kt qu l, tuy ngi c thon hn, trng c v p hn, song li mang n nhng ci ho khng th lng c. Bi v kinh nguyt khng nhng chu s phi hp nhp nhng gia ba b phn l phn di khu no, thy th no v bung trng, m cn chu nh hng ca b cht i no, mng t cung v cht m tch tr trong c th. Hm lng m trong c th t nht phi chim 22% th trng tr ln mi c th bo m kinh nguyt hnh kinh ng k. y l ngun quan trng ca ni tit t, n cn c th nh hng n vic chuyn ho ni tit . Nu thiu m khng nhng khng rng trng ng k hn m cn d xy ra hin tng kinh nguyt khng u, thm ch cn c th gy ra hin tng tt kinh, tt nhin l cng nh hng n sinh dc. Cho nn ph n khng nn gim bo mt cch qu . 172- Ph n khng nn gim bo mt cch m qung Theo ui ci p cu hnh th m gim bo mt cch m qung s c nh hng rt ln i vi vic pht trin sinh l.

Bi v khi n k kinh nguyt ca ph n, t nht phi c 17% cht m. Bnh thng trong ngi phi c 22% cht m mi c th duy tr kinh nguyt mt cch n nh. Nu nh li mang thai, cho con b th cnphi c trn 22% cht m mi c th tho mn c nhu cu. N vn ng vin kinh nguyt khng u l do khi vn ng cht m b tiu hao qu nhiu gy nn. Cho nn ph n khng nn gim bo mt cch m qung, nn bo tn 17% cht m. Khi th trng vt qu tiu chun th trng 10% tr ln th mi ngh n vic gim bo mt cch thch ng.

phn 3

thanh nin v nhng iu cm k

173- 10 iu khng nn trong yu ng

94

189

190

nam n thanh nin , c ai l khng eo ui mt tnh yu? C iu, tnh yu khng phi tt c u l mt v hoa, m cn c c qu ng na. Lm th no trnh n phi qu ng? Xin hy ch my mt sau y: 1) Khng nn yu ng qu sm. Thi k thanh nin hc sinh l thi k ln ln v thn th, tng trng tri thc, phi ginh thi gian, tinh lc tp trung vo vic hc tp t c s bn vng cho l tng v s nghip tt p sau ny. Hn na, tui qu tr, cha tng tri, th vic chn ngi yu kh trnh khi s nng ni thiu thn trng, nh hng n tin c nhn, hn na nu tm khng ra i tng yu ng thch hp, th s li n hn sut i. 2) Khng nn bn n tnh yu a gic. Yu ng l chuyn ca hai ngi, phi t do, bnh ng, thun khit v bit lp. Nu sau khi xc nh quan h yu ng ri m vn cn bt c hai tay th l hnh vi la di, l phn li o c x hi. Kt qu hi mnh li lm hi c ngi khc na. 3) Khng nn qua qut, cu th. Yu ng ci xin l vic ln ca c i ngi, phi suy ngh k cng, chn chn, khng nn hp tp vi vng,cng khng nn nghe theo ngi khc sp t, phi qua tip xc v tm hiu su sc, phi t mnh quyt nh, khng c m qung, ha hn mt cch nng ni. 4) Khng nn nn ch. Trong yu ng, kh trnh khi nhng chuyn hiu lm, mu thun, do , cc bn phi ch iu ho, nu khng phi l mu thun thuc v nguyn tc th khng nn nn ch, th di cho qua. Thi ng n l c hai cng nhng b ln nhau, phi lng th cho nhau, thy mnh thy ngi, thy ci nhc ca ngi, nhng cng phi thy ci u, ci s trng ca h, ly di b ngn, cng nhau

tin ln. 5) Khng nn hoi cu. So snh vi ngi yu c, v kha cnh no bao gi cng cm thy khng c tt p bng tnh yu ban u. Ci bnh hoi cu ny l do si tnh m ra. Phi nhn thc mt cch sng sut rng ngi yu c tuy c cm tnh, nhng thi gian v hon cnh thay i, do si tnh m hoi cu l mt k ngu mui, c hi, cn phi nhn thng vo s tht. 6) Khng nn t ti. Do p lc bn ngoi mnh qu nn phi t ti, khng lc quan phn khi, rt au kh v mt tinh thn,nh hng n tim. l thiu trch nhim vi bn thn. 7) Khng nn giu tnh cm tht. Theo ui i phng, song khng ly thi thnh thc, m li i ph ha tng bc i phng hoc khng dm ni ra nhng im cha hon ho trong iu kin ca mnh, la di i phng. Chng may i phng tm ra chn tng th d cho Go sng c nu thnh cm chn ri i na th t tng, tnh cm cng ny sinh h ngn cch, thm ch phi chia tay, lm hi ngi khc m cn hi c mnh na. 8) Khng nn bo th khi tht tnh. Yu ng khng thnh cng, chng t i phng khng thch nghi lm thnh vin gia nh, nhng nn l nhng ngi bn tt ca nhau. Tht tnh m bo th l hnh vi t t tin ca tiu nhn, l ng i v o c. 9) Khng nn thn mt qu sm. Qu trnh yu ng ca thanh nin l mt qu trnh bi dng tnh cm. Bt k i phng nh th no, nu nh c nhng hnh ng c ch thn mt qu sm th e s c hi. Thi k u xy dng tnh cm phi da trn s quan st, tm hiu v giao lu t tng. Phi cnh gic vi nhng ngi c tm a chi tr khc gii , bi v quan h yu ng khng c php lut bo h.

95

191

192

10) Khng nn tu tin nhn qu tng. Yu ng phi c xy dng trn c s Ch ng o hp ch quyt khng cho kim tin m hoc. Con ngi khng phi l thng phm, tnh yu li cng l th nghn vng kh m mua c. Tnh yu chn, thun, thin, m l bng hoa ca cuc sng con ngi, l vn minh cao thng. Loi ngi ch v kim tin cm d l loi ngi rt nguy him v l loi ngi h bi, khng c nhn cch. 174- 7 iu king k khi ni chuyn vi ngi yu Gic Ln-n l nh vn M vit trong cun Matin Idn nh sau Trn th gii ny phi c tnh yu trc ri sau mi c ngn ng tnh yu. Ngn ng tnh yu c nhng cch hiu ring, c bit l trong vic bn v yu ng, ni nh th no, ni nhng g? iu ny khng c khun mu c nh v qui tc no c. Song trong cuc ni chuyn phi c k xo, c vn ho. Trong thc tin cuc sng, chng ta c th tng kt c by iu king k trong khi ni chuyn vi ngi yu nh sau: 1- Khng nn ni kiu thm tra. Nam n thanh nin cha ly nhau, mi ch quen bit v c cht thin cm vi nhau th nn tr chuyn bnh thng, c bit l cuc ni chuyn ln u. Trong cuc chuyn tr, thi phi t ra nghim tc, khng nn ni chuyn vi i phng nh kiu thm tra i chiu h khu, lin tc nhng cu hi hoc l " truy" tn ngn ngun i phng, nhng cch lm nh vy u khng n. Nh vy c th dn i phng n ch khng cn cch no m chng , lm cho i phng mt ta tai hon ton b

ng, d sinh t i, c cm gic xu h. V d c mt i tnh nhn , sau khi gp nhau chng m ming hi ngay: Ti sao cha m nng li li d nhau? ring bao nhiu nm nay ri? Phn chia ti sn nh th no? B m c i bc na khng? v.v...v v.v.... Nng tht khng c cch no m tr li, cm thy rt bi ri, do m nng cho rng chng thiu c tu dng, rt ng ngn, khng hiu php ng x. Kt qu l cuc gp mt ln u tin bin thnh cuc gp mt ln cui cng. 2- Khng nn dng kiu trm ngm. Bn v yu ng, ch phi bt ng, phi xoy cht vo ch tnh yu m bn. Hai bn khng nn ni nng tu tin. Nn trnh, h ni l thao thao bt tuyt, hoc l c ngi ra khng ni mt li no. Nh vy d dn n hiu lm, lm cho i phng cm thy ng ngng, thm ch cn nghi ng bn khng vui hay l b m. ni chuyn th c hai bn u phi ni, mi bn u th l tm s ca mnh, c nh vy mi t c mc ch l cng hiu nhau, l giao l u tnh cm. 3- Khng nn theo kiu ph ha. Trong cuc ni chuyn, hai bn u bnh ng, u c quyn ni ln quan im, lp trng v phng php ca mnh. Khng nn ngi ta ni g th ph ha nh th, ngi ta ni ng, mnh cng ni ng, ngi ta ni ty th mnh lp tc ni l ty. Nh vy c th lm cho i phng tng rng bn l ngi ng theo chiu gi, khng c c tnh v ch kin hoc l xu xoa, b . 4- Khng nn theo kiu nnh nt. C ngi trong cuc tr chuyn v yu ng, chim c cm tnh v s yu mn ca i phng, thc y nhanh hn tnh yu, th thng hay tng bc i phng qu s thc, lun lun cao i phng, thm ch tng bc n mc th b. Thc ra lm nh vy thng ch dn n tc dng ngc li, ng thi c th lm cho i phng hiu lm l bn ba hoa khoc lc, gi di

96

193

194

khng thnh thc, hoc l cho rng bn ang c tnh chm bim, giu ct ngi ta. 5- Khng nn nn nng mun xong ngay. Tnh yu t ch cuc t gieo mm n khi ra hoa kt qu phi l mt qu trnh, khng nn nn nng vi vng. C ngi mun c sau mt vi bui chuyn tr l tnh yu ny sinh v kt tri, mun nh vy l khng hin thc. C mt thanh n, bn b gii thiu cho c mt anh thanh nin cng nhn m. Hai ngi va gp nhau ln u nh bn trai, c ta tho giy nhy ngay ln ging o chiu ngang chiu dc ca s i v may rm ca s. Ngi bn trai thy vy th khng hi lng, cho rng c bn gi qu bng bt nh d. Kt qu l nh ngi ta thng ni Dc tc th bt t. 6- Khng nn ct ngang li i phng. Trong cuc chuyn tr, hai ngi u phi kin nhn nghe ht nhng li i phng ang ni, khng nn tu tin ngt li, chen ngang cu chuyn, nu khng i phng s cho rng bn l ngi khng lch s v thiu vn ho. 7- Khng nn t khoe khoang. Trong cuc ni chuyn khng nn t khoe mnh, ni thao thao bt tuyt, huynh hoang v ti nng ca mnh. V d, c mt thanh nin, anh ta sng tc nghip d c mt vi tc phm. Anh ta khng ni ra th i phng cng bit ri, nhng v s i phng khng bit nn va gp nhau, cha ni c chuyn g th anh ta thao thao bt tuyt, khoe nhng tc phm ca mnh, lm cho i ph ng ngi nghe rt kh chu, cho rng anh ta thch h vinh, thch khoe khoang. Tm li, khi ni chuyn trong giai on ang yu phi chn thnh tn trng i phng, ni nhng li t y lng cho i phng hiu, phi lun t nim tin i phng. Nu ch da vo nhp vai thi th khng , bi v vai

din vn ch l vai din, m y li l s bc l tnh cm, tm linh, ni chuyn v tm hn. 175- Khng nn tit l b mt yu ng qu sm c nhng thanh nin ua i, sau khi c bn khc gii thng hay huynh hoang, i u cng khoe khoang, nn gp phi hu qu l Dc tc th bt t lm hng c vic. T yu ng n lc kt hn l c mt qu trnh pht trin; c ngi th pht trin thun li, cng c ngi phi nm mi tht bi. Nu tnh yu cha chn mui th tt nht l khng nn cng khai qu sm, nh vy nu khng thnh cng th cng khng b nh hng ca p lc v x hi. Nu nh mt bn hon ton thun tnh m i phng cn do d khng quyt nh, lc nn ni ra s thc v nh d lun tc ng cho i phng khi rt lui. C ngi tng kt kinh nghim rng: D bo thi tit bo l ng, cn tnh yu m thng bo th l ngng. chnh l khi tnh yu cha chn mui m cng b b mt ca tnh yu qu sm, dn n tm l phn ng ca i phng, kt qu l s vic ngc li vi nguyn vng. 176- Giao lu tnh cm khng nn hn Hn l mt trong nhng phng thc t lng yu mn khi giao lu tnh cm ca con ngi. B m hn con biu th lng yu thng v v v chc nguyn, hai ngi yu hn nhau biu th tnh yu chn tht. Song, cng nn bit rng

97

195

196

bnh vo ng mm, hn c th truyn cc loi bnh cho nhau. Trong mm ngi ng tui bnh qun c khong 250 n 300 loi vi trng, c th gy ra nhiu loi bnh v ming v ton thn, nh lot mm, vim hng, vim gan cp, cm cm thnh dch, vim tuyn nc bt thnh dch, bnh si, bnh tinh hng nhit, lao phi v.v... T khi xut hin bnh AIDS n nay, phong tro hn phng Ty gim i nhiu. Cc ngi sao in nh H- li-ut nc M t chi biu din nhng ng tc hn. Clast, mt bc s y khoa ca Php kch lit phn i ng tc hn v nhiu ln t chc Hi tho Bn v tnh nguy hi ca ci hn. V sc kho ca bn thn v bn b thn hu hy ng hn th hn. 177- chng khng nn coi v l cng c hng lc Coi ph n l cng c hng lc ca nam gii, l mt quan im rt sai lm. Giao cu l bn nng chnh ng ca loi ngi, l cng vic chung ca c chng ln v. Khng nn coi vic giao hp l hnh vi hy sinh mnh tho mn i phng. Ngi chng i giao hp, ngi v lng l lm theo, b ngi chng coi l ngha v phi lm ca ngi ph n. Nu ko di tnh trng ny th c v ln chng u mt i ci khoi cm ca ln giao hp. Cho nn ngi chng khng c coi ngi v l cng c hng lc. Tnh sinh hot khng ch l vic ca n ng. V chng i bn u bnh ng. 178- n chi nh bn, khng nn hn con tr

C mt s ngi h nhn thy tr con mm mm l m ngay vo lng, hn ly hn . Tuy thn mt tht, nhng li c hi. Bi v sc khng bnh tt ca hi nhi rt km, nu ngi khch n c mang bnh g , th rt c th s ly truyn sang a tr. Cho nn khng c tu tin m hn tr con, con ca ngikhc, trnh gy phn cm hoc iu khng vui cho b m chng. 179- Cc bn tr khng nn nh ru S xut hin b ru chng t ngi con trai dy th, c trng th hai ca ngi n ng. Vy m c mt s thanh nin, nht l nhng thanh nin c b ru rm rp, di do. cho p, h lun tay nh ru hoc dng nhp nh ru. Trn thc t, hiu qu hon ton ngc li vi mun. Bi v nh ru lm cho tnh phn x kch thch l chn lng cha b ph hoi, khin cho chng mc ra cang rm rp hn. Ngoi ra nh ru d dn n cm nhim vi khun, dn n vim l chn lng lm cho sng mng, au n, thm ch con mng m. Nu chng vim pht sinh khu tam gic nguy him cn c th dn n mc inh ru, hu qu khng th tng tng c. Cho nn cc bn tr tuyt i khng nn nh ru. Tt nht l dng dao co m co ru. 180- Khng nn dng chung dao co ru Ty tin mn dao co ru ca nhau m dng c th b

98

197

198

truyn nhim mt loi bnh no . Bi v nhng li dao co c s dng th trn li dao co ru thng hay dnh nhng vt mu c vi lng. Nu chng may dng c b nhim vi trng bnh vim gan B th s b ly truyn ngay. Theo iu tra th hin nay hu ht cc hiu ct tc u dng chung mt con dao co. Kim tra trn ming da mi dao co, ngi ta pht hin c 30% dng tnh khng nguyn vim gan B. Cho nn tt nht l c dao co ru ring mt mnh dng, ngay c khi i ct tc cng khng nn co ru hiu ct tc trnh bi ly bnh. 181- khng nn mc mt b u phc lin tc di ngy Song song vi s pht trin kinh t v vn ho, u phc cng rt c thnh hnh. Nhng mt b u phc cao cp, sang trng m c mc lin tc nhiu ngy khng thay th cng khng nn. Bi v mt b u phc hp thi trang, mc rt va ngi, nu c mc lin tc, khng nhng d b bi bn bm vo rt kh lm sch m cn lm cho tnh n hi ca bn thn nguyn liu gim i v sinh ra bin dng. Cho nn nhng b u phc tng i t tin, khi mc nn t nh, tt nht l nn c hai b thay i, cho tnh n hi ca bn thn cht vi c c hi c khi phc nguyn trng, khng bao gi b bin dng. V n nh nn thay ngay b u phc ra, trong ti c nhng ci g ly ra ht ri treo ln mc o cho n phc hi c nguyn trng.

182- c o khng nn qu cao C o qu cao d dn n nhiu phin phc cho bn thn. Bi v hai bn c ngi ta c nhng ng mch c chy qua, ch giao nhau c mt nt nho nh, gi l hc ng mch c, c lin h mt thit vi h thng huyt qun tim, khi n b p li s c phn x tim p chm li, huyt p h thp, huyt qun xung quanh phng ln, biu hin l t nhin chng mt, hoa mt, chn tay bn rn, tai , trc mt ti sm li, tim p d di v.v...nng hn th b ngt, sc mt ti mt, thn ch khng r rng. C o qu cao c th b cht hc ng mch c, dn n nhng bnh trng trn. Cho nn khng nn may c o qu cao. 183- khng nn git c vt bng nc l C-vt bng bt k cht liu g cng khng nn git bng nc l, m ch c git kh. Nu khng c vt s mt i mu sc, bng v bng phng vn c ca n. Bi v cht liu bn ngoi v bn trong c-vt khng nh nhau, sau khi ngm nc c th b co li, cng c th b phai mu hoc loang mu. Cho nn phi dng du xng s 120 tr ln tm vo, ri khe kh v ch bn trn c-vt, ri dng nc l ra cho sch, sau phi ch rm cho kh ri em l. Tuyt i khng nn ngm vo nc ri v.

99

199

200

184- Khng nn mc qun o lm vic nh C nhiu ngi trong gi lm vic phi mc qun o cng tc ca c quan, n v. Nhng cng c nhiu ngi mc lun c qun o lm vic v nh. Nh vy tht v cng bt li cho bn thn v cc thnh vin trong gia nh. Mc qun o lm vic l mt bin php bo h bn thn. Nhn vin y t mc qun o cng tc l phng vi trng xm nhp; nhn vin nh bp mc qun o cng tc l phng du m dnh vo; nhng cng nhn lm vic c hi nh l xi mng, phn ho hc, thuc tr su, ngh sn, thuc da v.v... phi mc qun o cng tc u l bo h bn thn v phng s nhim. Nhng qun o cng tc m h mc thng mang theo vi trng v nhng bi bm c hi, nhng ht nh gy c v.v... Nu mc qun o ny v nh, tc l mang nhng vi trng gy bnh, nhng bi bm c hi v nh, gy nh hng n sc kho ca bn thn v cc thnh vin trong gia nh. 185- qun o dnh du xng khng nn git bng my git Qun o c vt du en, vt cu bn, rt nhiu ngi ch thch dng du xng ty, sau mi nm vo my git git. Cch lm nh vy tht v cng nguy him. Bi v du xng v khng kh c th hnh thnh vt hn hp d chy. Qun o dnh du xng trong my git khng ngng xoay chuyn ma st, du xng bc hi, gp phi nhng tia la d gy n, bc chy. V b phn thot nc ca my

git c mt ci kho ng m t ng. Khi m np thng cho thot nc, ci kho ny pht ra tia la, t dn n t chy hi xng bc ln gy ra chy n. Cho nn qun o dnh du xng khng nn cho vo my git thot nc. 186- khng nn khua chn ma tay khi chuyn tr giao tip Khi chuyn tr giao thip vi ngi khc, nhiu ngi thng khng ch n nhng tiu tit, nn c nhng ng tc phng tng, th l nh ngoo u ngoo c, hai chn nhn nhy, hai tay vung vy, vt mi ngoy tai v.v... Tt c nhng c ng ny u gy tr ngi cho vic giao thip, nht l trong ln u tin tip xc, rt d b i phng hiu lm v c cm. Nhng ng tc phng tng th l trong chuyn tr giao tip l biu hin ca ngi thiu kinh nghim x giao, d cho i phng coi thng. Li ni khng gy gn, tnh cm kh gn gi, cng vic kh thnh cng. Cho nn trong khi chuyn tr giao tip khng nn khua chn ma tay, m cn phi ng hong, c ch oan trang, thi ho nh, khng nn c nhng ng tc tha. 187- cao nng lc x giao, khng nn c 4 loi tm l Trong hot ng x giao, khng nn c 4 loi tm l sau y : Mt l tm l khip nhc. Tm l khip nhc l si dy tri buc hnh vi t tng ca con ngi. Khi tho lun vn thng khng dm pht biu nhng hiu bit v kin thc ca mnh. Trong cng tc v cuc sng khng dm thc thi nhng k hoch sp t k cng. Hai l tm l k. k l k th ln ca x

100

201

202

giao, cng l mt loi tm l bnh hon, n lm cho tinh thn ngi ta thp km, hiu sut cng tc gim st. Nu trong lng c mi mi u bun th cn lm cho con ngi sm gi yu. Ba l tm l hoi nghi. Ngi c tm l ny thng dng con mt bt tn nhim nhn nhn mi vic v i i vi mi ngi. Nh vy ch tm cho mnh s phin toi, t chuc ly mu thun, rt kh kt bn vi mi ngi. Bn l tm l th lnh m. Thi lnh m vi mi ngi, ngn t th h khc, t cao t i l iu i k trong x giao. Loi tm l ny lm cho bn tnh con ngi l hot bt lng mn b c ch, i vo ng ct ca s lnh m c n. Cho nn trong khi tin hnh hot ng x giao rng ri, cn phi c nhng t cht tm l trong sng lnh mnh, phi khc phc nhng tr ngi tm l, mi c th khng ngng m rng phm vi x giao, mi cao c nng lc x giao.

c gi tr tn ti ca mnh. Ca ngi c th cng c i phng p li tng xng. Nu c th tho mn c kht vng nhn tnh ca ngi khc, hiu c s ca ngi. ca ngi mt cch thnh tm th bn c th tr thnh mt con ngi c lng tm, c s hiu bit, c sc hp dn. Song trong giao tip m qu tn tng, tng bc, ch lm cho ngi ta kh nghe, khng nhng lm gim nhn cch ca mnh, m i phng cng chng mng vui thanh thn. Cho nn xun xoe khm nm khng phi l s tn trng, trong chuyn tr giao tip khng nn ni nhng li xun xoe khm nm. 189- rt tr tip khch khng nn qu y Tc ng c cu Tr mn khi nhn . ni l khi rt tr mi khch khng nn rt qa y. Nu khng s mang ting l ch nhn thiu l , lm n hu u. Nu rt chn tr y ln n ming chn, khch nng chn tr ln ung d b sng ra ngoi, nu khng th phi gc u xung m ung. Nh vy lm cho khch cm thy kh chu, rt khng thoi mi. Cho nn rt tr tip khch khng nn rt qu y. Rt tr tip khch ch nn rt khong 2/3 chn l va. Nh vy khch ung dn, ch li rt thm, cho khch t ra nho nh v cm thy ch rt l , nhit tnh 190- khng nn k trong giao tip Nhng ngi c tnh k thng hay phm Bnh ghen . H khng mun c bt k ngi no hn mnh, cng khng mun ngi khc hn mnh v bt k phng din no. Ngi c tnh

188- trong giao tip khng nn c thi xun xoe khm nm Ca ngi ngi khc khng phi l mt chuyn d. Ca ngi l mt liu thuc bi trn ca quan h giao tip, c th lm cho quan h giao tip ca ngi ta c gn gi hi ho, song phi lm sao cho ng mc. Nu trong giao tip qua li m ni qu nhiu iu xun xoe khm nm th ch lm cho ngi ta khinh thng, c cm, chng c li g cho giao dch tip xc. Thc s cu th, ca ngi i phng mt cch ng mc th c th to nn khng kh thnh tnh hu ho, nhit tnh tch cc. Mun c ngi ta tn thng l nhu cu bn nng ca con ngi. Chnh trong ting ca ngi ca ngi khc, con ngi ta nhn thc

101

203

204

k nht nh s tht bi trong giao tip. Trong giao tip, ngi c tnh k , i vi ngi khc thng hay gy kh d, yu cu qu cao v hay rm pha. khng nghim khc vi mnh, li khng rng lng vi ngi, nn rt kh c quan h giao tip thn thin v cht ch vi ngi khc c. Cho nn trong giao tip khng nn k. Ch c tng cng hc tp v tu dng phm c t tng, khng ngng ci m tm lng, xc lp quan nim nhn sinh thin ch vi mi ngi. 191- khng nn trng mt m bt hnh dong Trong giao tip ngi ta thng hay mc phi bnh ch nhn b ngoi, ch hay Trng mt m bt hnh dong . Trn thc t v mt phm cht o c, b ngoi v ni tm con ngi khng hon ton thng nht. Trong cuc sng x hi, n tng u tin khng nhng ch c tnh b ngoi m cn c tnh phin din. Nhn b ngoi nh gi con ngi, nhn b ngoi kt bn, rt c th nhm ngi tt thnh k c, coi k c thnh bn tt. l mt loi lch lc v nhn thc. Trong cuc sng hin thc, c mt s phn t lu manh, trm cp li n mc rt ng hong, qun o rt lch s, c ch rt t nhin khong t. Trng mt m bt hnh dong giao tip v kt bn th khng c li, thm ch c khi cn b mc by, b la gt.

192- kt nghi bn b khng nn coi thng nhn t tnh cm Trong qu trnh giao tip, kt ngha bn b, nu khng bit vn dng tnh cm mt cch ng n th vic giao tip s b tr ngi. Bi v ch c tnh cm chn chnh mi c sc mnh, mi c th cm ho v lm rung ng lng ngi. Tnh cm hi ht gi di khng nhng khng lm rung ng lng ngi, ngc li cn lm cho ngi ta c c cm, chn ght. Tt nhin cngnn bit th hin tnh cm ng lc, cn vui th vui, ng bun th bun. Khi i phng ang vui v phn khi, khng nn c b mt nng tru, u xu. Khi i phng ang gp chuyn bt hnh, khng nn ci toe tot, h h, coi nh khng c chuyn g xy ra. Kt ngha bn b khng nn coi thng nhn t tnh cm. 193- kt bn khng nn ly tin ti lm c s Trong cuc giao tip mun mu mun v ca cuc sng thng ngy, hu nh hoc nhiu hoc t u c mi v ca kim tin. Nu ly kim tin lm c s ca vic kt bn th tnh bn xy dng trn c s y chc chn khng c bn vng, cng khng c lu di. Do lng tham lam pht trin, d lm tn hi n li ch ca ngi khc, d vong n bi ngha, bn r nhn cch, dn n nh mt c linh hn, tnh cm, xa ri tnh bn chn chnh ban u. Cho nn kt bn khng nn da trn c s tin ti, m nny dng trn c s tn trng, tin tng ln nhau mi l tnh bn chn chnh.

102

205

206

trang im, n mc ca bn thn. 194- c ch ca gio vin khng nn tu tin C ch ca gio vin, trn thc t l s th hin ci p ra ngoi, c ch tht th,biu hin s hi ht, tu tin, rng tuych, kiu cng, ngo mn , tt c nhng ci u khng phi l phong ca ngi thy gio. Ngi gio vin phi c phm cch khim nhng, c ch nho nh, tm l t nh v thi lng thin. i vi hc sinh, c ch ca gio vin phi c tc dng gng mu. Ngi gio vin phi c s tu d ng v m hc phong ph, dng nhng c ch ng n ca mnh lm th c o cho hc sinh. 195- ngi gio vin khng nn n mc l lng Gio vin l k s tm hn ca loi ngi, phong ca ngi thy gio phi ph hp vi nguyn tc chn, thin, m. Ngi gio vin n mc, trang im l lng, lo lot ph phim l iu i cm k lm gng cho mi ngi Ngi gio vin v tm linh phi p, v b ngoi cng phi p, c nh vy mi thc tnh c lng tri yu ci p trong hc sinh, mi xy dng c hnh mu v ci p cho hc sinh. Qun o ca ngi gio vin phi gin d, thoi mi, lu lot, mi m v t nhin. Sc mnh ca tm gng l v cng. Nu ngi gio vin ch ch truyn t tri thc, m coi thng vic n mc trang im ca bn thn th vic truyn th kin thc kh c th c hiu qu mong mun c. Cho nn ngi gio vin cn phi ch n vic 196- gio dc hc sinh khng nn dng phng php lm nhc Hc sinh lm iu g sai tri, gio vin nht nh phi kin tm gio dc, tuyt i khng nn x v, mng m, dng nhng li cay c trch pht hc sinh. Gio dc hc sinh phi thm dn nh xun phong ho v, nh nhng thm dn cho hc sinh ci cm gic thn thit, m p n ho, hc sinh phi tn knh s tn nhim v qi trng ca ngi thy. Nu tin hnh gio dc c tnh cht lm nhc, s phng hi n lng t tn ca hc sinh, li trong tm linh hc sinh nhng vt thng, gy nn nhng tc dng ph. 197- gio vin khng nn nhn qu biu ca hc sinh L mt nh gio, trong nhng ngy tt nht hay m au, hc sinh em cht qu biu t lng thnh knh ca hc sinh, gio vin nhn cht qu cng l iu d hiu. l hnh vi tt p, chn thnh ca ngi hc tr mong mun thy gio mau lnh bnh , l tm lng tn knh thy gio ca hc tr. Nhng nu hc sinh hoc ph huynh hc sinh mang qu biu thy c gio v mc ch khc, th tuyt i khng nn nhn. M c ca ngi thy l bit phn bit tnh cht qu biu, nu nhn Qu biu ca hc sinh v mc ch v li c th lm cho hc sinh mt i n tng tt p i vi ngi thy.

103

207

208

198- thy gio khng nn nh hc tr nh hc tr l tn d ca ch quyn uy. Thy gio khng nn nh hc tr. Nh trng cn phi kin quyt ngn chn hnh vi nh hc sinh. Hin nay trong mt s rt t trng vn cn hin tng thy gio nh hc tr hoc c dng bin tng, thc cht cng l nh hc tr. iu tht v cng tai hi. Bi v nh hc sinh l lm tn thng rt ln n lng t tn ca hc sinh, nu ko di c th lm cho hc sinh tr thnh a tr thi nhy cm, t duy chm chp, khng c li cho vic pht huy tr lc v ti nng ca hc sinh. Ngoi ra cng c th khin cho hc sinh on hn thy gio, tt nhin s nh hng n tnh nghi thy tr v kt qu dy hc ca nh trng. Cho nn thy gio khng nn nh hc tr. 199- gio vin khng th thiu tnh yu Gio vin dy ch dy ngi nn khng th thiu tnh yu. Ngi thy gio khng th ch c hc thc uyn thm v ngh thut cao siu. Hc thc v ngh thut c nhin l quan trng. Nhng song song vi vic truyn th tri thc cho hc sinh, vic gio dc hc sinh tnh yu hc sinh c nhng li ni v vic lm p yu t quc, yu nhn dn, yu lao ng, yu x hi cng khng km phn quan trng. Mt con ngi nu khng c tnh yu, cho d c hc thc uyn thm cng kh c tinh thn cng hin tn tu. Cho nn thy gio khng th thiu mt tri tim yu th ng. 200- khng nn ra mt t trn xung di Ra mt phi ch ra t di tr ln. Bi v tp qun ra mt truyn thng l ra t trn xung, nh vy l ngc li vi hng tun hon ca mu trn mt. Nu c ko di th s tr ngi cho mu lu thng. Ngoi ra a tm dn lc cng b lp da ko xung, nu ra mt t trn xung di cng d lm cho mt xut hin nhng np nhn nh v lm cho da b gin. Cho nn ra mt phi ra t di ln trn mi ng. 201- Ra mt khng nn xt x phng ln khn mt Khi ra mt, rt nhiu ngi ch thch xt x phng thm ln khn mt, ri sau mi dng khn mt xt x phng thm ra mt, xem ra th va tit kim c thi gian li tit kim c sc lc, li bo h c lp da. Nhng trn thc t th hon ton ngc li. X phng thm st ln khn mt, khng nhng gy lng ph m cn lm cho khn mt sinh ra mt mi rt kkh ngi, li cn lm gim tui th s dng ca khn mt. Cn mt khuyt im ln hn na l khng c li cho vic bo h lp da mt. Nu ko di s lm cho lp da mt tr nn sn si. Phng php ra mt ng nht l, trc ht dng x phng thm ra sch tay, sau cm bnh x phng thm trn tay xoa ln mt, ri dng hai bn tay xt nh ln mt vi lt, sau dng nc ra sch bt x phng, dng khn mt thm kh

104

209

210

l c. 202- Khng nn ra mt bng x phng git Lp da con ngi ta c th chia ra lm ba loi l da kh, da du v da trung tnh. B mt ca lp da c mt lp m da c tnh toan mng. V da thuc tnh toan, cho nn vi trng kh c th xm nhp , do m n c tc dng bo h. Bi v x phng l mt loi m cao cp c mui axit natri, bao gm khong 36% n 54% axit m, so vi x phng thm th thp hn t 14% n 27%, thuc loi kim tnh. Dng x phng c kim tnh tng i mnh ra mt, mt l s lm trung ho m da c tnh toan ca b mt lp da, khng c li cho vic phng nga bnh khun cm nhim; hai l thnh phn kim trong x phng s lm tn hi cho tnh n hi v s mm t ca lp da, trc tip nh hng n v kho p ca lp da; ba l nc dng trong sinh hot hng ngy thng thuc loi nc cng m trong nc cng th cc cht canxi, magi tng i nhiu. Nu dng x phng git ra mt th khng c li cho sc kho. 203- Khng nn dng thuc nh rng ra mt Mi ngi u bit rng, tng ngoi cng ca lp da ngi ta c gi l biu b, m biu b li chia ra thnh my tng na, tng trong cng nht gi l c t bo. Nhng ht sc t lm cho da c mu chia thnh nhng nhnh cy li phn tn trong cc tng c t bo ny. R rng l da vo cht ma st

trong thuc nh rng lm mt tng biu b ca nhng ht hc sc t trn mt, t m c c lp da mt trng mn l khng th c. Cho nn, khng nn dng thuc nh rng ra mt. 204- Thanh thiu nin khng nn ht thuc l Thanh thiu nin ht thuc l khng nhng nguy hi trc tip n sc kho ca bn thn lc by gi, m cht c ca thuc l cn c th tn tr trong c th nh hng n sc kho khi ng tui v v gi sau ny. Thanh thiu nin ht thuc l l mt tp qun xu, nu khng kp thi cai i th khng nhng nh hng trc tip n vic pht dc bnh thng lc ny ca bn thn lc ny, lm cho sc khng bnh tt gim st, gy ra cc loi bnh tt, m cn nguy hi cho thi k xa xi sau ny na. Cn ca theo t liu, nu thanh thiu nin nhim phi thi quen ht thuc l th khi h 40 tui, rt c th cht v bnh ung th phi. Cc chuyn gia d bo rng, nhng nc m hin nay ang thnh hnh nn ht thuc l, nu khng tch cc tm bin php ngn nga v tr b th n cui th k ny hoc u th k th 21, t l ngi mc bnh ung th phi s tng ln mt cch kinh khng. 205- sng sm ng dy khng nn ht thuc l Ht thuc l vo gi no cng u c hi. Sng sm

105

211

212

va ng dy m ht thuc l ngay li cng c hi. Bi v sng sm c th ang vo trng thi ngi ng, mc chuyn ho thp ch a c khi phc, hiu sut h hp chm, bin t ng i nh, thn khi tch t trong c th t ng i nhiu, nng xy t ng i thp. Nu ht thuc l vo lc ny, khng nhng khng th b sung xy cho c th , ng c li chi kh qun b khi thuc l v cht nictin kch thch dn n co git v teo li, gy tr ngi cho vic bi tit thn kh ra ngoi, do m c biu hin kh th, nhc u, kit sc, tim p mnh, chng mt v.v... Cho nn sng sm ng dy khng nn ht thuc l. 206- khi ung r u khng nn ht thuc l Nhng ng i ht thuc l th ng li ht nhiu hn trong khi ung r u. y l mt thi quen xu. Va ht thuc l va ung r u, c hai u c tc dng cng gy nguy hi cho c th, c hai u lm cho c tnh tng ln gp nhiu ln. Bi v trong thuc l c nhiu cht ho hc c tc dng gy ung th . Nhng cht ny b ht vo mm, vo ng mi, vo kh qun v phi, vi hnh thc du thuc l ng li trn b mt cc kh quan trn. Lc ny ung r u vo lm tan cht du ny ri xuyn qua nim mc , m rng vo trong c th. Nh vy s c hi ca thuc l li mnh ln gp trm ln. Ngoi ra cht c ca l thuc l cn c th nh h ng n gan, lm cho gan khng th kp thi chuyn ho cht cn r u trong c

th, t m li gy nn trng c r u cn. Cho nn khi ung r u khng nn ht thuc l.

207- khng nn ht thuc l gii lao khi mt mi C mt s ng i, c khi no mt mi th li ht mt iu thuc l, t ng rng nh vy c th lm tiu tan c cn mt mi. K thc y l mt s hiu lm. Bi v ht thuc l c th lm gim thiu s tn dng xy i vi c th, h thp mc vitamin C, lm cho tinh lc con ng i ta gim st. Cho nn, ht thuc l khng nhng khng gii tr c s mt mi, ng c li cn lm tng thm cm gic mt mi. 208- ng i b gy x ng khng nn ht thuc l Ng i b gy x ng khng nn ht thuc l. Ht thuc l nh h ng n vic dnh lin ch x ng gy. Bi v cht nictin trong thuc l c th lm cho huyt qun co li, do m gim thiu l ng mu chy vo ch x ng gy, lm cho vic hn vt th ng b ko di ra. Kh cacbon trong khi thuc l c th h thp hm l ng xy trong c th cng lm cho ch x ng gy lu dnh lin. Cho nn ng i b gy x ng khng nn ht

106

213

214

thuc l. Nhng ng i b ng ht phi khi thuc l cng nh h ng n vic lin vt th ng nh vy. 209- Mi ngi u khng nn ht thuc l Khp th gii ch no cng c ngi ht thuc l. Nhng chng c ht thuc l c hi cho sc kho cng ngy cng nhiu. Bit l c hi nhng do hiu k nn vn c ht v ri khng b c. Nn ht thuc l tr thnh i tai nn cho nhn loi. N c th lm cho con ngi ta sinh m au, cht chc, vt xa rt nhiu so vi tai nn do bnh dch v chin tranh em li cho loi ngi. Trong thuc l c rt nhiu thnh phn c hi cho c th con ngi nh cht nictin, xit cacbon, xiangien v nhng cht c tnh phng x v.v... Nhng vt cht ny c thm nhp vo trong c th lu ngy s sinh ra vim kh qun, sng phi v cn c th dn n ung th. Trong khi thuc l c hn 40 loi c th gy ung th. Trong c 10 loi c th lm cho bnh ung th pht trin. Cht nictin trong thuc l c th lm tng vic phn tit tuyn t thng thn, lm cho huyt qun b tn thng, huyt p tng cao, cht cholestton trong mu tng ln, do m sinh ra x cng ng mch, dn n cc tai nn huyt qun ngc, bnh qun tm,, bnh tc nghn c tim. Nhng thnh phn c c trong thuc l cn c th cn tr tuyn tiu ho phn tit dch tiu ho, d dn n bnh sa rut. Ht thuc l cn co th nh hng n vic sinh con ci. Nhng cht c trong thuc l c th lm gim thp cht lng tinh trng, nh hng xu n vic trng thnh ca thai nhi. Ph n ht thuc l cn c th xy ra hin tng

con qui thai, xy thai hoc non. Ngi ht thuc l c th b trng c lm mt km, nh hng n vic nhn mu sc. Ngi ang m m ht thuc l th bnh cng nng thm, lm gim hiu qu ca thuc bnh ang dng. Cn c vo thng k, c hi mc bnh mn tnh ca ngi ht thuc l cao gp 2 ln so vi ngi khng ht thuc l. C 36% ngi ht thuc l mc bnh v h thng tiu ho, 20% mc bnh v h thng h hp, 11% mc bnh tim v cc bnh tt v tim v huyt qun. Ht thuc l c th gim th t 7 n 13 nm. Ton th gii mi nm c ti trn mt triu ngi cht v nghin thuc l. T chc y t th gii t vn ht thuc l l mt trong nhng vn quan trng chung ca ngnh y t ton th gii cn c c bit gii quyt cp tc. C mt s quc gia v khu vc chnh thc ban b lnh cm thuc l. Bi v ht thuc l c c trm ci hi m khng c mt ci li no c. Cho nn mi ngi u khng nn ht thuc l.

210- n cm xong khng nn ht thuc l Ngi ta thng ni : Mt iu thuc l sau lc n cm, khoi lc hn c thn tin. Sau ba n m ht iu thuc l, hnh nh c mt lc th c bit. K thc, n cm xong m ht thuc l th nguy hi cng ln. Bi v n cm xong, hot ng ca rut v d dy cng tng cng, tun hon mu tng nhanh, lc m ht mt iu thuc l th lng trng c cn ln hn 10 iu thuc l vo nhng lc khc. Cho nn phi ni rng : Mt iu thuc l sau lc n cm, b ngm c bng my ln lc khc. Ht

107

215

216

thuc l sau lc n cm s thc y vic phn tit ca mt tng ln nhiu, li cn hn ch vic phn tit ca prtinase v cacbnic axit ca tu, do m nh hng nhiu n vic tiu ho v hp thu thc n. n cm xong ht thuc l s lm cho huyt qun nim mc d dy co hp li, dn n mt cn i gia toan v kim, khin cho cng nng ca d dy sinh ra ri lon. Cho nn sau khi n cm khng nn ht thuc l. 211- Khng nn ht thuc l bn cnh tr em Cha m m ht thuc l th rt c hi cho sc kho ca tr em trong nh. Nu bn mun cho con em mnh ln ln kho mnh th hy cai thuc l ngay lp tc. Bo ch nc ngoi tng ng nhng bi phng s, ni rng nguyn nhn quan trng ca nhng a tr b au bng, thng l do ngi ln ht thuc l. Nhng nh nghin cu pht hin, cha m ht thuc l bn cnh a tr th c n 91% tr b au bng. l v khi thuc l lm cho rut tr em b co git rt mnh. Trung Quc ngi ta tin hnh iu tra nghin cu th pht hin tr em b ng ht khi thuc l s khin cho nng mui thyoxianic axit trong huyt thanh b tng cao r rt, l do cht xiangien trong khi thuc l thm nhp vo c th ri chuyn ho thnh. Tr em trong nhng gia nh ny phi nhp vin kh nhiu. Nu c tip xc lu di vi khi thuc l th cng nng phi ca tr em cng b tn hi nht nh. Ngoi ra khi thuc l cn gy nhiu nguy hi tim n trong tr em m ta khng bit c. Cho nn, v sc kho th h sau ny ca bn, xin bn hy cai thuc l ngay i.

212- khng nn ht thuc l trong nh x C ngi khi i i tin thng hay ht thuc l trong nh x. H tng rng nh vy th s t mi kh chu. Trn thc t, nguy hi cng ln hn. Bi v trong nh x, hm lng amnic trong khng kh tng i cao. Khi ht thuc l th phi ht mnh, nh vy s khin cho mt lng ln amnic v khng kh c ln rt nhiu vi trng bnh theo vo trong c th. ng thi cng ht theo nhng kh th c cht c do tn thuc l chy khng ht li nh xit cacbon v xit sunphua v.v... xit cacbon s gy tr ngi cho cng nng chuyn xy ca mu, lm tn hi cho i no, dn n au u, chng mt, hoa mt, thm ch n ngt xu. Cho nn, khng nn ht thuc l trong nh x. 213- Sau khi nh rng khng nn ht thuc l Ngi nghin thuc l, sau khi nh rng m ht thuc l, nht l sau khi nh rng 2 - 3 ngy ht thuc l, s b au but kh s hn c khi rng au m cha nh. Bi v khi thuc l do iu thuc l chy bc ra nhim vng rng va nh, hoc trong thuc l c mt loi thnh phn g tc dng n mu lm cho ch rng nh sinh ra vim xng, do m xut hin hin tng rt au, mng m, hi thi, thm ch li c xng ra gy nn cm nhim mn tnh, cha mi cng khng khi c. Theo thng k ca cc nha

108

217

218

s, nhng ngi b vim xng v pht bnh do sau khi nh rng i ht thuc l cao gp 4 ln s ng i khng ht thuc l. Cho nn, sau khi nh rng, khng nn ht thuc l. 214- Khng nn v gim bo m khng n sng C ngi v gim bo m thng khng n ba sng. Trn thc t, nhn n sng, khng nhng khng gim c bo ph, ngc li cn d dn n bnh si mt. Bi v bng i s lm cho mt tit ra t i, trong mt hm lng axit mt gim st, m hm lng cholesteron khng gim, t hnh thnh trong mt c nhiu cholesteron. Cht cholesteron cao xut hin qu bo ho nn trong bung gan s c hin tng kt tinh, sau khi lng xung s sn sinh ra si. Xt t gc dinh dng hc, ba sng rt quan trng i vi sc kho con ngi. Ba n sng khng nhng khng c b, m cn phi n cho no, n cho tt. 215- khng nn chy ng di gim bo ph. Chy di l mt trong nhng phng php rn luyn sc kho. Nhng chy di rn luyn cng phi ty ngi, ty bnh m chy. i vi ngi bo ph, v mc ch gim bo m chy ng di th khng nn. Bi v ngi bo ph th trng siu trng, trong khi chy di th cc khp xng u gi, gt chn phi chu mt sc nng kh ln Kiu gnh nng tc dng nh vy s lm cho cc khp xng u gi, gt chn b sng phng, au nhc, s

pht sinh cc loi bnh vim. Cho nn ngi bo ph khng nn chy ng di. Cch vn ng gim bo mt cch tt nht l i bi, i xe p, i xa v i tn b c li di.

109

219

220

phn 4

nhng iu cmk v ngi gi

trng cao khng cn lnhn t nguy him, m c th li l nhn t tt cho sc kho. Cho nn ngi cao tui m bo th khng cn phi gim bo. 217- Ngi bo khng nn ung nhiu c-ph Nhng nm gn y Cn st c-ph lan truyn khp thnh th ln nng thn. Lng tiu th c-ph tng ln rt mnh. C-ph tr thnh ung hng ngy ca mt s gia nh. C ngi cho rng ung c ph khng nhng phn chn tinh thn m cn c th gim bo ph na. Thc t , ch l s hiu lm. Bi v ung c ph tuy c th gim nh cm gic no cng, nhng li c th kch thch dch v phn tit, lam tng thm s tiu tho v hp thu thc n, khng nhng khng th gim bo c, m ngc li cn c th bo thm ra. Cho nn, ngi bo khng nn ung nhiu c-ph. 218- Gim bo khng nn ch l n t Nu ch da vo vic hn ch vic n ung cha tr bnh bo ph, tuy tm thi c th lm cho th trng nh i, nhngli rt d dn n nhng au kh v thiu n thiu ung. Bi v biu hin ca bnh bo ph khng ch l th trng tng ln mt cch khng bnh thng, m cn l biu hin ca mt lot nhng chng bnh khc tng hp li. Ch n thun da vo vic hn ch n ung, tuy c th lm cho th trng gim i cht t, song n ch c tnh cht tm thi, hiu qu

216- Ngi cao tui khng nn gim bo ph Khi nim truyn thng l Ngn vng kh mua c ci gy ca ngi gi, nn ngi gi bo ph mun gim bo. .trn thc t , l s hiu sai . Ngi gi do th lc tiu hao t, li khng thng xuyn hot ng th lc, nu nh khu v tht tt th rt d tr thnh ngi bo. Tuy bo ph c th lm cho ngi gi pht sinh mt s bnh nh bnh tm huyt qun hoc bnh chuyn ho . Songngi gy mc cc bnh ng h hp so vi ngi bo th cao hn rt nhiu.Theo cc t liu thng k chng minh, nhng ngi nh cn c hi mc bnh vim phi cao gp 6,7 ln ngi c sc nng bnh thng, cao gp 2,4ln ngi hi nng cn. Cc nh y hc Phn Lan tin hnh cn o chiu cao v th trng nhng ngi trn 85 tui, sau 5 nm theo di th thy t l t vong cao nht l t c ch s th cht thp (chiu cao x th trng). Trong s nhng ngi gy nht t ny c 87% t vong . Ngc li trong t c ch s th cht cao nht, ch c 53% t vong. Chng t trong s nhng ngi cao tui, nguy him t vong khng phi v bo m tng ln. Th trng cng cao th t l t vong cng thp. Hin nay cc hc gi nc ngoi cho rng, trong s nhng ngi cao tui, th

110

221

222

khng th ko di c. Ngoi ra do qu hn ch vic n ung, khng nhng lm cho c th lc no cng cm thy i kht m tinh thn cng b nhng tn thng kh c th ni ra c. Cho nn mun gim bo khng phi ch k vng vo vic hn ch n ung, m cn phi ch trng rn luyn, vn ng cho thch ng hoc dng mt s loi thuc thch hp iu tr th mi c hiu qu mong mun. 219- Ngi gi khng nn cm dc Rt nhiu ngi gi cho rng V dc tc trng th . C mt s ngi gi ti hn ri cng khng dm yu cu tnh dc, s i phng cho rng Lo bt chnh kinh . K thc quan im nh vy l khng chnh xc. Tnh dc l bn nng ca con ngi, n cng ging nh ngi ta thm n vy, khng nn qu khin cng. i vi ngi gi, gi yu khng phi l mt mt tnh dc hoc mt i khoi cm. Tc ng c cu Cng gi cng do cng dai . Tnh dc c th bo m n 70 - 80 tui. Qu dung tc c nhin l c hi. Song, i vi ngi gi m ni th cm dc cng c nh hng khng tt nh vy. Yu cu tnh dc m c tho mn mt cch thch ng, c th thc y s chuyn ho tt trong c th, lm cho tinh thn phn chn, ch c li, ch khng c hi cho sc kho. 220- Ngi gi khng nn dng h x xm. C rt nhiu ngi gi hoc ngi b bnh cao huyt p,

thng hay b trng gi trong nh x. Nh th hn m bt tnh, b lit na ngi, nng th dn n t vong. Nguyn nhn l do khi i tin ngi xm, huyt p bng cao vt ln gy ra. Bi v ngi gi khi ngi xm th nhng ng mch qun thnh bng gp khc nh hn 400 , huyt qun chi di b cong nghim trng, vic lu thng mu b tr ngi, thm vo li phi rn mnh, sc p bng tng cao, lm cho huyt p tng ln t ngt, gy nn tnh trng huyt qun ngc b t, t m xy ra tai bin mch mu no. Nu khi i tin bng x bt th chn gp khong 900 th s khng gy tr ngi cho mu lu thng, huyt p s khng tng cao, tm thn yn n, mi khng xy ra tai bin mch mu no. 221- khng nn k ngi khc. Nhng ngi hay ghen t ngi khc, i b phn u c hin tng khu v khng ngon, thc dc km, tm thn gim st, hiu sut cng tc km, hay th di bun bc v.v... thi gian ko di, s sm xut hin s gi yu. Bi v ghen tung l mt loi bnh thi tm l. N khng ch l biu hin ca s km n, ca bnh trng tm thn m trong c th con ngi cng c hng lot thay i v sinh l bnh l. H thng vnh ngc khu di ca ngi ta v nhng b phn ln cn tn ti hai trung khu tinh thn l khoi lc v au kh. Ghen t s kch thch trung khu au kh, s dn n vic tng phn tit tuyn thng thn, mch mu vnh ngoi co hp li, c bp b ru r, hot ng ca tuyn tiu ho gim st, s nhp th b thay i v.v... Cho nn phng bnh tt, phng gi yu khng nn ghen t ngi khc. Trong

111

223

224

vic sinh ra bch bnh, th vic ghen t ngi khc li l trng pht chnh mnh. 222- Ma ng khng nn mc qun o qu dy. phng rt but v phng bnh tt, c mt s ngi cho rng ma ng cng mc o dy cng tt. Trn thc t nh vy l c hi. Bi v i vi s thay i ca mi trng, con ngi ta c mt kh nng thch ng nht nh, li dng vic mc o cho m l b sung cho s thiu ht v kh nng thch ng . Nu li mc qu nhiu qun o s lm cho khng kh trong c th hnh thnh mt vi tiu kh hu nhit cao, m cao, tr lc to nhit, to hi m cu c th tng ln, t m nh hng n vic iu gii s cn bng nhit; khi m dy ca tng khng kh trong qun o vt qu 15 mm, th khng kh i lu s tng ln, vic to nhit tng cao, ngc li tnh gi nhit s b gim xung; mc qun o qu dy s c ch c nng iu tit nhit trong ngi, lm gim st kh nng chng rt ca c th. Ngoi ra mc qun o qu nhiu trng n l kh, c ng khng thun tin, cng tiu hao th lc nhiu hn. Cho nn ma ng khng nn mc qun o qu dy. 223- Ngi ng tui khng nn nghin ru v thuc l i a s nhng ngi mc bnh tm huyt qun u c lin quan n ht thuc l. Bi v trng k ung ru qu , lp m trong c

tim tng ln, cng nng ca bung tim gim st, bung tim tr nn to ra. Nhng ngi ung nhiu ru bia cng d xut hin s thay i bung tim nh th ny. Men ru c th nh hng n s chuyn ho m, thc y gan hot ng, khin cho kh nng thanh lc m trong mu ca c th b gim st, tng thm vic x cng ng mch v to c hi cho bnh tim pht trin. Cho nn ngi ng tui khng nn ung ru, ht thuc l n tr thnh nghin ngp. 224- Ngi gi khng nn n cht c nhiu prtin Ni chung, cht prtin rt c ch cho sc kho ca con ngi. Nhng, i vi ngi gi m ni, dng nhiu cht prtin cao qu th li c hi cho sc kho. Bi v n ung cht prtin cao c th lm tng vic bi tit lng canxi trong c th, nht l i vi nhng ngi gi vn thiu cht canxi, v tng lng bi tit canxi nn rt d dn n bnh xp xng. Ngi b bnh xp xng th c hi hot ng l cm thy au lng. Ngoi ra cng nng thn ca a s ngi gi thng b suy yu, khi cht prtin vo c th qu nhiu th bung thn phi gnh vc qu nng, d dn n b h cng nng thn. Cho nn, ngi gi khng nn n ung nhiu thc phm c cht prtin cao, mi ngy ch nn n khong 50 gam prtin l va. 225- Ngi ng tui khng nn n thc n tinh di ngy Ngi ng tui m khng n nhng thc n th, ch n

112

225

226

ton nhng go trng, bt m trng l khng tho ng. Bi v trong lp v ca ht go (tc l cm) c rt nhiu nguyn t vi lng quan trng v thc vt xen-luy-l. V d nh crm v mng-gan, nu sau khi gia cng tinh ch th cht lng s gim i rt nhiu. Nu thiu hai loi nguyn t ny th s d sinh ra x cng ng mch. Thc vt xen-luy-l s tng cng vic bi tit cht cholestrin, lm gim bt cht cholestrin trong mu. Nhng thc vt tinh t qu, cht xenluy-l t qu th n ri vn cm thy khng no bng, cho nn thng hay n thm, n thm na, do m sinh ra bo ph. Nh vy huyt qun s s cng, bnh cao huyt p s pht trin nhiu hn. Cho nn, nhng ngi ng tui khng nn n thc n tinh di ngy. 226- Ngi ng tui khng nn khnh n. Ngi khnh n thng khng hp thu y cht dinh dng cho c th. Nu n t rau xanh, thiu cht lc dip, s sinh ra thiu vitamin C. V vitamin C c th lm gim cholestrin, gim bt hoc phng nga bnh x cng ng mch. Nu n t thc phm lm t u th khng th lm tng s bi tit cholestrn trong phn ra c. Nu thy hnh, ti c mi hi m khng n, th chc do khng bit rng hnh ti c tc dng gim cht m trong mu rt tt. Cho nn con ngi ta n tui trung nin th khng nn khnh n.

227- Ngi ng tui khng nn n nhiu thc n bo v ngt Nu n qu nhiu m ng vt v tht m hoc nhng thc vt c cht cholestrn c th gy ra hng lot bnh nh tng cht m trong mu chng hn. V thch n nhiu ca ngt, c th hp thu qu nhiu cht ng, phn d tha y s chuyn ho thnh m, m trong mu cng s tng ln, c hi tc ng mch cng nhiu hn. Ngoi ra ng cn c tc dng tng cng s hp thnh gia bung gan v m. Bnh thng ngi no n nhiu ng th sau 3 tun l cht glyxrin trong mu tng ln gp i. Cho nn , ngi ng tui khng nn n nhiu cht bo v ngt. 228- Ngi gi khng nn qu trm t v d vng Ngi gi sut ngy sng trong nhng k nim xa c, th vn than di thng cm, tt nhin s tng thm cm gic u tch, c n v tm thn u ut. V nhng trng thi tm l tiu cc nh vy s tng thm gnh nng cho i no, d dn n mt mi v tm l ri gy ra cm gic chn chng, cn c th dn n tnh trng ri lon cng nng i no hoc cng nng h thng thn kinh, t m xut hin tm trng lo u, bun ru, t ti, thm ch cn c th dn n tm trng mt ht dng kh v lng tin vao cuc sng. ng thi vi tm thi nh vy, cc loi bnh tt s nhn c hi ny m xm nhp vo c th nh cc bnh cao huyt p, bnh qun tm, bnh hen xuyn, i ng, bnh x

113

227

228

cng ng mch, bnh ung th, thm ch cn c th gy ra bnh tr n ngi gi. Cho nn ngi gi khng nn qu trin min vi d vng. 229- Ngi gim bo khng nn n bt ht ci Bt ht ci l mt loi gia v c cht cay. Ma h lm mn sa-lt m cho mt cht bt ht ci vo th s thm ngon hn ln. Nhng ngi mun gim bo m n bt ht ci th khng c li cho vic gim bo. Bi v trong bt ht ci c mt cht ho hc, c th kch thch nim mc d dy, gy ra qu nhiu cht v toan, lm cho ngi ta cm thy i, lun mm thm n. Kt qu l ngi ang mun gim bt mc n th ngc li li n nhiu hn, vic gim bo b tht bi. Cho nn ngi mun gim bo th khng nn n bt ht ci. 230- Trong khi phc hi bnh tc nghn c tim khng c giao hp Tc nghn c tim l mt loi bnh tm huyt qun nghim trng, sau khi pht bnh, trong thi gian phc hi, ni chung khng c giao hp. Nu khng, rt c th dn n nhp p ca tim tht thng mt cch nguy him , thm ch c th dn n bnh tnh trm trng hoc t vong. Bi v trong khi giao hp, h thng thn kinh ca i bn nam n u vo trng thi hng phn cao , nh tim p qu nhanh, huyt p tng cao, ting th gp v tiu hao nhiu nng lng v.v... Tnh trng i vi ngi ang hi phc

bnh tc nghn c tim c th lm cho sinh l tm in b ri lon, thm ch dn n t vong. Cho nn, trong thi k phc hi bnh tc nghn c tim th khng nn giao hp. Sau khi phc hi, nu khng thy ngi ro rc, khng b tc ngc, tim p mnh v lon nhp v.v... v khi hot ng mc trung bnh m khng cm thy qu mt th c th tin hnh giao hp c mc . 231- ngi gi khng nn ngi lu Ngi lu c th dn n rt nhiu bnh tt, v y nhanh n gi yu. Bi v ngi lu c th lm cho rt nhiu c quan ni tng, kh quan v t chc ca c th con ngi khng c rn luyn, lm nh hng n s i mi v pht dc thng xuyn ca c th, khin cho lng tun hon mu b gim st. Ngoi ra ngi lu cn dn n bnh bo ph, lng m trong mu tng cao, bnh tr, bnh ph khoa, suy nhc thn kinh, dch tiu ho gim st, tr ngi cho vic tiu ho v hp thu thc n v cng nh hng n chc nng ca phi v.v... Do phng bnh gi yu th khng nn ngi lu, m phi hot ng v vn ng mt cch thch ng. 232- Ngi gi khng nn quay u t ngt. Ngi gi nu quay u t ngt, nh th s b cc chng bnh, nu nng thm ch cn nguy him n tnh mnh. Bi v khi ngi gi t ngt quay u , c chuyn ng,

114

229

230

nn ng mch ct sng b p hp li, nu ng mch ct sng trc y c mt bnh g th s cng b co hp hn. Ngoi ra do b kch thch nn thn kinh giao cm c b co git huyt qun no. Tt c nhng tnh hnh trn y dn n vic cung cp mu cho no b gim st, tc mu chy trong huyt qun no b chm dn, c th xy ra vic thiu mu no tm thi, xut hin triu chng au u, chng mt, tim p mnh, mt hoa, bun nn, tai , chn tay mi mt v.v...Nghim trng hn th c th hnh thnh chng bnh teo mch mu no, khi ngi s mt thng bng, mt nng bng, thng cm tiu tht, thm ch c th b bi lit. do ngi gi khng nn quay u t ngt.

gt, sau khi tnh dy cm thy mnh my au nh, vng u, mi chn, tai, mt nhn thy l m, nu nh ng ngay dy ri bc i th rt d b ng, v s xy ra nhng chuyn chng lnh. Hin tng ny l do mu bng khng c cung cp gy nn. Khi ngi ng gt, mu chy vo bng s gim i, phn trn d b mt thng bng, s dn n c lng b hao tn, gy nn au vng tht lng, hot ng cm thy kh khn. Ngoi ra ngi ng gt, sau khi ng say th thn nhit thp hn lc cha ng, rt d dn n cm mo. Tc ng c cu : Cm mo l ngun gc ca bch bnh, th thy, i vi ngi gi, ngi ng gt, nguy hi cho sc kho tht l khng t. Cho nn ngi gi khng nn ngi ng gt. 235- Ngi gi v ngi bo khng nn ng tra. Ng tra, cho d l gic ng rt ngn, cng c th tiu tr mt mi, nng cao hiu sut cng tc v hc tp. Song khng phi ng tra l c li cho tt c mi ngi. Nhng ngi gi t 65 tui tr ln v nhng ngi bo ph m cn nng vt qu 20% th trng tiu chun, cng nh nhng ngi huyt p rt thp th ng tra l khng thch hp. Bi v sau khi n cm tra, lu lng mu ca i no gim i, huyt p h thp, lng -xy cung cp cho i no gim i, nu ng tra, nm yn bt ng, i no khng c cung cp mu y , cho nn d b trng gi. Cho nn ngi gi v ngi bo khng nn ng tra. Bin php tt nht l i tn b thc y dch mu tun hon v cung cp mu cho i no.

233- Ngi gi sau khi ngi lu khng nn ng pht dy ngay Bi v sau khi ngi lu, nu ngi gi ng dy qu mnh, qu nhanh khin cho lng mu trong no tng i gim st, to thnh hin tng tm thi no b thiu mu nn thng b vng u, hoa mt, tim p mnh, rt d b ng, dn n nhng tn thng bt ng. Cho nn, ngi gi sau khi ngi lu khng nn ng pht dy ngay. 234- Ngi gi khng nn ngi ng gt Rt nhiu ngi gi thch ngi ng gt, nh vy rt khng c li cho sc kho. Bi v ngi gi ngi trn gh da hoc gh bnh ng

115

231

232

236- Ngi gi khng nn ng t qu. Tui th cng cao th thi gian ng cng t. Ni chung ngi gi thng khng tham ng. Song ng t qu cng s tn hi n sc kho. Khi ng th c th con ngi c ngh ngi, khi phc v tch lu li trng thi nng lng. C nng sinh l ca ngi gi gim st, vic khi phc sc lc tng i chm. Cho nn thi gian ng cng khng nn t qu. Ngi gi 60 70 tui, mi ngy ng 8 ting ng h l va; ngi gi 70 90 tui, mi ngy ng 9 ting ng h l va; ngi gi trn 90 tui, mi ngy ng 12 ting ng h l va. 237- Ngi gi khng nn nm ging l xo Ngi gi nm ging l xo ch c hi ch khng c li cho thn th. Bi v ngi gi nm ging l xo s lm cho phn gia thn th ca ngi gi b hm, tuy phn c bp pha trn thn th c thoi mi, nhng c bp pha di th li b cng thng, nh vy s lm cho c sng lng b tn thng, xng d sinh bnh. Nu ngi no c bnh ri th bnh s nng ln. Cho nn ngi gi khng nn nm ging l xo. 238- Ngi gi khng nn tro cao Ngi gi ni chung u rt cn c lao ng, nh khng

chu ngi ri bao gi, rt thch thu dn nh ca tht tm tt chnh t, l mt tp qun rt tt. Song ngi gi tro cao th li khng thch hp. Bi v chn tay ngi gi khng cn linh hot nh thanh nin, bp chn bp tay yu dn, nng lc gi cho thn th cn i gim st. Cho nn khi ngi gi lm cc cng vic lao ng trong nh, tt nht l ht sc trnh vic tro cao, v d nh tro ln gh, tro ln thang ly vt g , lau ca, gc mt vt g , ng ci inh, lp chic bng n chng hn. Nu khi cn phi tro cao th c gng cho con ci lm hoc nh ngi khc lm thay. Vn bt c d phi t mnh tro ln cao th phi ht sc ch my im sau : Phi kim tra tht k bn, gh, thang hoc nhng vt dng tro xem c chc chn hay khng, trng tm c n nh hay khng; cn phi ch n mt t, sn nh xem c bng phng, c an ton hay khng, nu mt t khng bng, th trc khi tro ln cao phi k cho vt tro tht bnh n, chc chn. Nu mt t trn nhn th trc khi tro phi ly gi hoc giy c lau sch, trnh trng hp va tro ln cao, anglm vic trn th thang hoc bn chng chnh, trt . Sau khi tro ln ri th phi bnh tnh, phi ng cho vng, nhn cho r, bm cho chc, khng nn hp tp vi vng, phng v ng khng vng, trng tm ca ngi lch i, th l ng xung; ngi gi do th lc suy sp , khi tro ln cao, nu thy ngi chong vng hoc chn run th phi xung ngay, tuyt i khng c c; cn nu tht s cn phi tro, th tt nht l tm ngi n gip, thang v bo h bn cnh.

116

233

234

239- Ngi gi khng nn tm qu nhiu Tm ra i vi thn th rt c ch. Khng nhng lm sch ln da, m cn c th lm gin gn ct, lm cho bp chn, bp i mi. Song, ngi gi khng nn tm qu nhiu ln. V th lc ngi gi suy yu, da d mng manh, lp m ngoi da dn dn teo li, nu tm qu nhiu, lp da s b kh, d b trc ra, thm ch c th cn b nt n, hoc dn n bnh nga ngy. Nu khi tm m nc qu nng, thn nhit trong ngi khng to ra kp, cn d pht sinh trng gi. Nu thi gian ngm nc qu lu d to thnh mao vi huyt qun n ra, dn n i no thiu mu, sinh ra chng mt hoc ngt i. Cho nn ngi gi khng nn tm qu nhiu. 240- Ngi gi khng nn nhum tc Ngi gi i nhum tc bc thnh tc en, qu thc c gi c v Thanh xun tm thi, nhng nu dng thuc nhum tc lu di th s rt c hi cho thn th. Bi v trong thuc nhum tc c hot cht, d gy cho da u b vim nhim, nh th da u mng ln, nga ngy, rt bng, nng th ton b da u, c, mt u b sng mng ln, mc nhng nt c nc, chy nc vng, thm ch cn b mng m. C loi thuc nhum tc cn c c cht ung th, tn ng trong cc b phn thn th ca ngi nhum tc, lm cho t bo trong c th tng ln, c tnh t bin rt mnh. Thng xuyn nhum tc c th mc bnh ung th da, ung th

thn, ung th bng quang, ung th tuyn v ca ph n, ung th t cung. Cho nn ngi gi khng nn nhum tc. 241- Cc b ng tui khng nn ung nhiu c-ph C-ph tuy l mt loi ung, nhng khng nht nh s thch hp vi tt c mi ngi . Cn c vo s nghin cu ca cc hc gi trng i hc Bang Oa-sinh-tn M pht hin th c-ph c th lm gim lng can-xi cn thit cho c th n mt na, do m lm cho xng ca ngi ta b mm i. Y hc hin i nghin cu thy rng, con ngi ta n lc gi, lng can-xi cn thit dn dn tng ln, nht l ph n. Nu cc b li nghin c-ph th li cng lm cho cht can-xi trong c th b long i, cng ca xng b gim, khi hot ng rt d b gy xng. Cho nn ph n qngs tui khng nn ung nhiu c-ph. 242- Ngi gi khng nn n ung qu thanh m Thng lu truyn mt cu ni l ngi gi nn Th tr m phn, n ung cng thanh m cng tt, nh vy c th gim bt gnh nng cho d dy v rut, d tiu ho, li cn c th phng pht sinh bnh v tim. Trn thc t, cn c vo ti liu iu tra mi nht cho thy, ngi gi n ung qu m bc cng rt c hi. Vic n ung ca ngi gi, tt nhin l khng nn n qu nhiu, song cng khng c qu thanh m. i vi

117

235

236

ngi gi, thc n c cht tanh c th thc s trao i vt cht, lm chm s gi yu, nng cao s khng chng li bnh tt. Ngi gi c th dng lng thc chnh l go, bt m hoc tp lng, thc n chnh l tht nc v cc loi rau xanh, cng vi sa b, tm, c v.v... Tuyt i khng nn qu thanh m. 243- Ngi gi khng nn ung qu nhiu nc a s ngi gi u thch pha m ch c ri ngm nga t t, ung trong mt thi gian di. K thc, ng i gi ung nhiu n c qu rt c hi cho sc kho. Bi v ngy thng trong tnh trng khng ra m hi, mi ngy c th ta bi tit ra mt lng nc khong 2,5 lt, vy mi ngy ta khng nn ung qu lng nc trn, v cng nng thn th ngi gi ngy cng yu i, nng lc trao i cht trong c th cng h thp. Nu lng nc ung vo m nhiu hn lng nc thi ra th s sinh ra ph thng. Ni chung th ngi gi mi ngy ch cn mt lng nc khong trn di 2,65 lt, nhng cc b th nn ung t hn cc ng, cng c ngha l, mi ngy cc ng gi ch nn ung khong 8 - 9 cc nc thi, cn cc b th khng nn ung qu 8 cc 244- Ngi ng tui khng nn ung t nc qu Con ngi ta n tui trung nin, lng nc trong c th tng i t, bnh tim c lin quan mt thit n nc. Bi v bnh tim au tht v bnh tc c tim thng hay xy ra vo lc ang ng hoc sng sm. Nguyn nhn ca n,

ngoi vic ban m ng m thn kinh cng thng lm cho ng mch vnh b co git, cn mt l do na l tri qua mt m th, ra m hi, i tiu bi tit ra mt lng nc rt ln, khin cho nng mu c li, lng mu chy gim i, ng ng mch vnh tng i hp li, hoc l mu c qu s hnh thnh hin tng tc mu, lm cho huyt qun b tc li, c tim xut hin cp tnh cung cp mu khng , hoc cc b c tim pht sinh hoi t. Nu nh c th b sung y lng nc cho c th, th c th h thp nng mu.Cho nn ngi ng tui khng nn ung t nc qu. 245- Ngi gi khng nn n ng nhiu qu Ngi gi n ng nhiu qu, khng nhng s lm tng thm s cng ng mch, m cn dn n nhiu bnh khc na. Bi v ngi gi hot ng th lc t dn, cng nng tuyn ty gim st, cho nn hiu qu thay i cht ca ng thp hn thanh nin rt nhiu. Nu n ng qu nhiu s bt gan phi to thnh cht bo, lm cho cht bo trung tnh trong mu tng ln , tt nhin s tng nhanh x cng huyt qun. ng thi n nhiu ng qu d lm cho ngi ta pht ph, dn n bnh i ng ca ngi gi. Ngoi ra ng thuc loi thc phm tnh toan, bnh thng trong c th con ngi ta thng km cht kim, n nhiu ng qu vo trong c th s bin thnh trung tnh hoc toan tnh yu. bo m cho c th c thng bng th phi tiu hao cht kim (canxi) trong c th. Ngi thiu can-xi d pht sinh bnh mm xng. ng nhiu qu cn dn n bnh thiu vitamin B1.

118

237

238

V vitamin B1 lm chuyn ho ng, nn cng n nhiu ng th nhu cu lng vitamin B1 cng cao. Cho nn ng i gi khng nn n nhiu ng qu. 246- Ngi gi khng nn n hoa qu hp Hoa qu sau khi ng thnh hp, hm lng ng tng ln, m i vi ngi gi th thc phm c nhiu cht ng chng c ch g c. Bi v con ngi ta n tui gi, thi gian hot ng gim i, nng lng tiu hao cng gim mt cch tng ng. Ngi gi 60 - 70 tui, mi ngy c c 1500 - 1700 ca-lo l . Thng xuyn n nhng thc phm c hm lng ng cao rt d pht ph v cn d mc nhiu chng bnh khc. Theo ti liu th ngi bo mc cc chng bnh nh i ng, huyt p cao v bnh tm huyt qun thng cao gp i ngi bnh thng, bi v ty ca ngi gi phn tit gim i, tc dng iu tit ng huyt cng suy gim, n ung nhiu cht ng s dn n kh nng mc bnh i ng nhiu hn. Cho nn ngi gi khng nn n hoa qu ng hp. 247- Ngi gi khng nn thng xuyn ung bia Bia l mt loi ung c nhiu cht dinh dng, nn thng c gi l "bnh bao nc", rt c mi ngi hoan nghnh. Song, ngi gi m thng xuyn ung bia th cng c tr ngi cho sc kho. Bi v trong qu trnh sn xut v vn chuyn bia, cht

nhm ca nhng thng ng bia rt d ho tan vo trong bia. Nhm l mt nguyn t c i vi c th con ngi. Trng i hc Y khoa Hong gia Anh tin hnh iu tra 700 ngi t 40 n 60 tui 24 thnh ph th pht hin, nhng ngi thng xuyn ung bia th hm lng nhm trong mu c cao hn. Mt hc gi an Mch cng chng thc kt qu iu tra nh th ny. Cng nng chuyn ho ca ngi gi gim thp, nng lc thi cht c tng i km, cht nhm d tch tr trong c th, dn n tnh sc tch mn tnh trng c, t m nh hng n cng nng ca i no, khin cho ngi ta xut hin chng bnh tr n v tnh kh tht thng. Cho nn ngi gi khng nn thng xuyn ung bia. 248- Ngi gi khng nn cho rng Gi th gy Cu ngn ng dn gian Ngn vng khng mua c ci gy ca ngi gi c tng bc nh l cu Danh ngn vng ngc th ngy nay b quan nim mi ca khoa hc ph nh ri. S gy bo ca con ngi ch l hin tng bn ngoi, quyt khng th chng thc l kho hay khng. C hai loi gy ca ngi gi, mt l t nhin b gy. Cht chuyn ho trong c th, vic tit vt ca t v c th hi b suy gim, nng lc hp thu v li dng nhng thnh phn dinh dng h thp dn dn dn n gy g; th hai l b gy do bnh tt. Con ngi ta n tui gi, kh huyt suy nhc, nng lc khng bnh tt khng , bnh cao huyt p, bnh x cng ng mch, bnh xut huyt no v bnh tim v.v... l nhng bnh thng thy ngi gi. Ngy xa nhiu ngi thng cho

119

239

240

rng nhng bnh ny ch thy ngi bo, ch khng thy ngi gy. K thc khng phi nh vy, kh nng chng bnh ca ngi gy thp hn ngi bo v t l pht bnh ngi gy cng cao hn ngi bo. Cho nn ngi gi khng nn cho rng gi th gy. Ci bng to ch c nhin l khng tt, nhng nu gy g qu cng khng phi l chuyn hay.

i bch b ngay Ngi ta thng ni : n cm xong, i bch b, sng lu 99 tui. i vi ngi gi m ni th cu ni khng hon ton khoa hc. Bi v sau khi n no, bo m vic tiu ho v hp thu thc n, cc huyt qun trong bng trng ln y mu, cn vic cung cp mu cho ngc th li gim i tng i, cho nn sau khi n no thng cm thy u nng chnh chch ch mun ng. Ngi gi v cng nng tim suy yu, huyt qun s cng, cng nng iu tit huyt p b tr ngi, n cm xong d xy ra hin tng huyt p h thp. Nu n cm xong m lp tc hot ng ngay th rt d b l i v huyt p thp hoc b ng. Cho nn sau khi n cm, ngi gi khng nn i bch b, m nn ngh ngi mt lt ri hy i li phng xy ra nhng chuyn bt ng. 251- Ngi gi khng nn thng xuyn xem bi kch Ngi gi m thng xuyn xem bi kch th khng c li cho sc kho v th cht v tm hn. Bi v ngi gi sau khi xem mt v bi kch xong, kh trnh khi nhng bn khon suy ngh, tm hn u ut. Nu c b kch thch nh vy nhiu ln th s c nhng hin tng nh n khng thy ngon, ng khng c yn gic, th trng gim st, ng tc chm chp v.v...Nht l i vi cc c cao tui, do qu au thng, thm ch c th chn i, coi thng cuc sng. Y hc hin i nghin cu thy rng, u su qu c th h thp s min dch ca c th, dn n ti pht

249- Ngi gi khng nn dng dng c n cm bng nhm hoc hp kim nhm Ngi gi m dng nhiu dng c n cm bng nhm hoc hp kim nhm rt d sinh bnh tr n. Bi v nguyn nhn pht bnh ca bnh tr n ngi gi, ch yu l do nguyn t nhm tch t trong c th, c bit l trong lp da i no gy nn, biu hin ch yu l tr ngi cho tr nng, tinh thn ri lon, thc hn n, ngn ng o in v.v... Cho nn ngi gi nn ht sc trnh dng dng n cm bng nhm hoc hp kim nhm, c bit l khng dng nhng ch phm bng nhm ng thc n di ngy nh mm, mui, gim gim bt lng nguyn t nhm ngm vo. 250- Ngi gi n cm xong khng nn

120

241

242

nhng bnh c, v cn c th lm cho ng mch vnh co git, tuyn thng thn phn tit tng ln, tim p qu nhanh, nhp tim khng u, dn n au tht tim v c tim b tc nghn. Cho nn ngi gi khng nn thng xuyn xem bi kch. 252- Ngi gi khng nn xem nhng tit mc gay cn, git gn Ngi gi xem nhng tit mc gay cn git gn rt khng c l cho sc kho. Bi v ngi gi xem nhng tit mc thi u gay cn qu hoc tnh tit git gn qu, nu nh mc bnh tm huyt qun th c th xy ra nhng iu bt ng, qu khn trng, hng phn c th kch thch thn kinh giao cm v tuyn t thng thn v s phn tit ca tuyn thng thn gia tng, tim p nhanh hn, huyt qun thu nh li, huyt p tng cao, khin cho nhng ngi tng b bnh cao huyt p hoc bnh x cng ng mch b v huyt qun no m b trng phong, ngi b bnh tim, c th v c tim thiu mu m xut hin bnh au tht tim, thm ch c tim b tc nghn. Cho nn ngi gi khng nn xem nhng tit mc gay cn, git gn. 253- ngi gi khng nn va n va ci ni Ngi gi khi n cm hoc khi d tic m va n va ci ni th rt nguy him. Bi v ngi gi do cng nng ca thn kinh i no v h thng thn kinh trung khu suy gim, khin cho phn ng

ca cm gic v thn kinh vn ng chm chp, ng tc khng phi hp u dn, cng cn v nim mc trong mm, trong c hng co li hoc bo dy ln hoc rng b rng xung nu nh c lp rng gi v.v... Nu va n va ci ni rt d b nghn, b d vt ri vo thc qun, nh rng gi ri vo ng ming, ht qu, xng c, xng g, xng ln ri vo trong thc qun v.v... th s rt nguy him n tnh mng. Cho nn ngi gi khng nn va n va ci ni. 254- Ngi gi khng nn n nhiu ht hng dng Cht dinh dng trong ht hng dng rt phong ph, c ngi gi ht hng dng l thc phm ca sc p. Ht hng dng tuy n rt ngon, nhng ngi gi khng nn n nhiu qu. Bi v trong ht hng dng c mt lng ln cht axit bo khng bo ho. Nu n nhiu qu th s tiu hao rt nhiu cht kim ca gan trong c th, do m to thnh s mt cn bng trong vic iu ho vic chuyn ho m trong c th, lm cho rt nhiu m tch t trong gan, do m dn n cng nng gan b tr ngi dn n hoi t gan hoc x cng gan. Ngoi ra trong khi ch bin ht hng dng, ngi ta thng cho vo cc hng liu nh qu chi, i hi, hoa tiu v.v... Nhng cht hng liu ny s kch thch d dy. V li trong qu chi c hm lng hong chng t b ngi ta chng minh l c cht c gy ung th. Ngoi ra trong khi ch bin ht hng dng, ngi ta thng cho rt nhiu mui n vo. M mui n ngm vo nhiu th d pht sinh ng nc trong c th, dn n huyt p cao. Cho nn ngi gi khng nn n

121

243

244

nhiu ht hng dng. 255- Ngi gi khng nn ch n chay Ngi gi do nhit lng tiu hao t, nn khu v gim st, hoc v mc ch gim bo v cha bnh huyt p cao m n chay, khng dm n cht tanh. Trn thc t l s thiu hiu bit rt c hi cho sc kho ca th cht v tm hn. Con ngi ta gi yu, u bc, rng long, xng nho v vic pht sinh cc bnh v tm huyt qun u c lin quan n vic thiu nguyn t mnggan. Thiu mnggan khng nhng nh hng n s pht trin gn ct m cn dn n cc chng bnh nh ton thn au nh, kit sc, lng cng, xng gy v.v... Thiu mnggan cn c th dn n tr lc n n, cm ng khng linh hot. Trong thc n loi thc vt c bao hm nguyn t mnggan, nhng c th ngi ta rt kh hp thu. Ngc li trong thc n loi tht, tuy c t nguyn t mnggan, nhng d c c th hp th. Cho nn n tht l con ng quan trng c th hp thu mnggan. Cho nn ngi gi khng nn ch n chay. 256- Ngi gi khng nn khng c ni gi gm tinh thn i vi ngi gi, vic Thnh gia , Lp nghip khng cn l mc tiu phn u ca h na. Ngi gi cn phi xy dng mc tiu mi l nh nhn sinh, gi gn

ng lc tin th, chin thng s c qunh ca nhng ngy cui i, ny sinh ra nhng tn nim mi cho cuc sng tt p. Nhng ngi gi khng c ni gi gm tinh thn, d to thnh tnh cch bin thi, ny sinh tm l c c. Ni k thc tinh thn ca ngi gi rt rng ri, giao tip vi nhau, trong c vic i li thm con ci, chu cht trong gia nh, giao tip vi cc gii trong x hi; ngm th v tranh, nui chim, trng hoa, th c cng nhng hot ng nhn tn khc. Ngi gi ch c i tm ni k thc tinh thn, mi c th i ly c Thi thanh xun th hai ca cuc i. Cho nn ngi gi khng nn khng c ni gi gm tinh thn.

257- ngi gi tham quan du lch khng nn qu mt i thm nhng ni d cnh k quan, nhng vng thnh a s lm cho tm hn ngi ta vui v thoi mi. ci thin con mt, ngi ta thng khng t lao kh. Thanh nin cn tr nn c mt nhc cng d khi phc, nhng ngi gi m qu sc th li d xy ra tai nn bt ng. Bi v ngi gi thng hay mc cc bnh nh tm no huyt qun. Trn ng i tham quan m qu mt, tt nhin s tng thm gnh nng cho tm no huyt qun. Do m d xy ra tai nn mch mu no, tim au tht hoc tc c tim. Cho nn ngi gi i tham quan du lch khng nn qu mt, phi lng sc m i. d phng nhng tai nn bt ng, nn mang theo mt s thuc nh thuc chng huyt p cao, thuc

122

245

246

tr tim m thng ngy vn dng, coi nh ti thuc bo v sc kho, nu cn th c thuc dng ngay. 258- Khng nn bo tin bun cho ngi gi Ngi gi nghe thy nhng tin tc khng vui, c th sinh ra tm trng nng n, dn n sinh bnh, thm ch gy hu qu chng lnh l t vong. C nng sinh l cu ngi gi suy gim. Tin bun n lm cho ngi gi sinh ra s hi, su mun, au thng, do m ng ngi khng yn, n khng ngon ming, ng khng yn gic v cn c th lm cho cc h thng cng nng ca c th b mt s n nh nghim trng, huyt p ln xung tht thng. Vi tm thn nng n kch lit nh vy, c th lm cho ngi gi nm lit khng dy c, nghim trng hn c th dn n t vong. Cho nn i vi ngi gi khng nn bo nhng tin bun. Khi buc lng phi bo nhng tin bun, th li ni phi uyn chuyn, phi ch lm tt cng tc gii thch t tng. 259- Ngi gi khng nn chi c nhiu qu Chi c, nh bi l mt trong nhng hot ng vui chi gii tr yu thch nht ca ngi gi. Nhng hot ng ny c th th gin tinh thn, rn luyn t duy. Song nu chi c, nh bi thi gian di qu s rt c hi cho sc kho tm hn v th cht. Bi v tm thn ca ngi gi thng b thng thua lm

cho xc ng, i no vo trng thi hng phn cao , nu ko di th nng lc hot ng v phn x ca i no h thp, cng nng ca thn kinh thc vt b ri lon, thm ch cn c th sinh m au na. Ngoi ra, ngi lu bt ng, nhu ng ca t v chm dn, nng lc tiu ho gim st, cht thi lu cu trong rut qu lu, d pht sinh bnh to bn v bnh tr. Cho nn ngi gi khng nn chi c qu , m nn bit dng li ng lc. 260- Ngi gi khng nn sng ni qu tnh mch Hon cnh sinh hot ca ngi gi, nn trnh n o, nhng sng trong ngi nh hoc cn phng qu yn tnh, khngc ngi chuyn phim, tm s, giao lu tnh cm th cng rt khng c li cho sc kho. Bi v sng trong hon cnh qu yn tnh, ngy thng tri qua s lm cho tnh tnh tr nn c tch, tinh thn u m khng vui, khu v gim st, i vi s vt chung quanh th th lnh m, do lm cho tnh trng sc kho cng ngy cng gim st, tui th gim i. Nhng m thanh ti tn nh ting chim ht, ting g gy, ting nc chy rc rch v.v... nhng m thanh ca thin nhin c th trt b c nhng ni bun ca con ngi, cng l s kch thch rt tt i vi h thng thn kinh, c th ci thin c cng nngiu tit ca h thng thn kinh i vi c th con ngi. Cho nn ngi gi khng nn ni qu yn tnh. Mun thng thc Nhc giao hng thin nhin, trong nh c th nui chim, trng hoa. Lng nghe nhng khc nhc tuyt m ca thin nhin lm cho tinh thn rng r.

123

247

248

261- Ngi gi khng nn i giy bng Ngi gi i giy bng khng c gt, rt nhiu ngi li cho rng nh vy l an ton, c li cho sc kho. Trn thc t, nh vy l khng tho ng. Bi v c bp b i ca ngi gi thay i vi dy chng, lc n hi ca chn tng i km, kh nng chu ng gim st. Ngi gi i, ng mt thi gian tng i di th cm thy lng, xng hng, u gi, gt chn, bp i au m. Giy bng tuy nh, tin , nhng khng c li cho vic chu ng v i ng, c bit l nng lc chng chn ng b h thp. Ngoi ra, tnh n hi ca sn m t sng ca ngi gi suy gim, b chn ng l d b au u. i giy bng, tnh nh hng chuyn ng ln, d dn n tn thng bp i. Cho nn ngi gi khng nn i giy bng. Ni chung nn i giy c gt cao 1,5 n 2 mm l va. 262- Ngi gi khng nn lm dng thuc khng sinh Thuc khng sinh c tc dng quan trng i vi vic phng nga v cha tr cc bnh cm nhim. Song s dng khng tho ng th c th dn n trng c hoc to thnh hai ln cm nhim v.v... Bi v thuc khng sinh i vi h thng thn kinh, h thng to mu v cc b phn nh gan, thn, tm huyt qun

v.v... u c c tnh c hi nht nh, nht l i vi nhng ngi gi m cng nng gan, thn khng tt th tn hi li cng ln hn, thm ch c th dn n t vong. Cho nn ngi gi khng nn lm dng thuc khng sinh. 263- Ngi ng tui khng nn thiu bn b Kt giao b bn khng phi ch l vic ca thanh nin, m ngi ng tui cng khng nn thiu bn b. Khng c bn b, cuc sng thiu tnh hu ngh l mt cuc sng tht ng s. Ngi ng tui kt giao bng hu s bc ra khi cuc sng kiu ng ca ca mnh, s lm cho ni dung cuc sng ca mnh phong ph hn, sinh hot ti vui hn. Kt giao vi nhng ngi ng tui v cao tui c trnh , mnh s nng cao c hc thc, tng thm c tu dng, qu tht l b ch; kt giao vi thanh nin, c th qun i ci gi yu ca mnh, tng thm sc sng thanh xun. Ngi ng tui khng nn sng c c, cng khng nn khng c bn b. 264- Hoat ng x hi ca ngi gi khng nn ch ng khung trong gii ngi gi Ngi gi nn tham gia mt cch thch ng vo mt s hot ng ca thanh nin th tinh thn s c phn chn, tng thm hng th cho bn thn, rt c li cho tm hn v th lc. Song ngi gi tham gia nhng hot ng x giao th khng

124

249

250

nn ch khoanh trn trong gii nhng ngi gi m thi. Bi v ch i li vi nhng ngi ng tui vi mnh, m thiu mt Vong nin giao th s khin cho tm nhn ca mnh khng c c nhng khai thc mi, tinh thn khng cm th c nhng hng th mi nn khng c c tc dng tch cc. Ni v mt khc th thanh thiu nin khng c ngi gi gio dc cho nhng truyn thng cn c, khng c gio dc v nhn sinh quan, cng khng c li cho vic pht trin sc kho ca thanh thiu nin. Cho nn hot ng x hi cu ng i gi khng nn ch ng khung trong gii ng i gi.

thanh khit, lm cho ngi ta cm thy l con ngi c tu dng. Cho nn, n mc, trang im mt cch thch ng khng nhng ch lm cho b ngoi mt v gi nua, yu ui, m cn lm cho giao thip thoi mi , khin cho tm linh cng thm vui v, rt c li cho sc kho ca ngi gi.

266- ngi gi khng nn ni khuyt im ca con chu trc mt ngi ngoi Trong gia nh ngi gi l i tng c tn trng. Mi li ni vic lm ca ngi gi u c tc dng gng mu i vi th h tr. Con chu c sai lm khuyt im g, nn kp thi ph bnh khuyn bo. Nhng tuyt i khng nn ni ra cho ngi ngoi bit sai lm khuyt im ca con chu. Bi v trc mt ngi ngoi m ni ra nhng iu khng phi ca con chu, d gy nn phn ng v xc phm tnh cm gia chng v ngi gi. Chng cm thy ngi gi khng gi th din cho chng. Cho nn, nu khng phi l nhng vn thuc v nguyn tc nh vi phm k lut hoc lut php, th ngi gi nn th tnh chm chc cho con chu. Nn " Tt p by ra, xu xa y li" th tt hn.. C ngha l phi ch dn trng hp, phng thc v phng php. 267- cha m khng nn bc th ring ca con ci

265- Trong giao tip, ngi gi khng nn xa lnh ci p Trong hot ng i li giao tip, ngi gi khng nn cho rng Ngi gi khng cn yu ci p, m phi dm trang sc thnh mt Lo lai tiu c sc ph hp vi thi i. Bi v yu ci p l mt nhu cu tinh thn cao cp ca con ng, Tht kh c th tng tng c rng, mt ng gi qun o xc xch, u tc ri b, ru ria bm y nhng bi bm m li c th c thanh nin yu thch, bn b cng tui yu thch. Ci p trong giao t l khng c s hn ch v tui tc. Ngi gi nn trang dim, n mc sao cho th hin c phong ca ngi gi, ci p ca ngi gi. Sao cho trong ci nho nh, thy c ci ti mi, trong lo tiu thy c tnh n trng, lm cho con ngi tr nn oan trang,

125

251

252

C mt s bc cha m cho rng th t ca ngi khc th khng th bc, nhng th t ca con ci mnh th c th bc xem c. Trn thc t, cha m bc th ring ca con ci cng l vi phm php lut. Bi v mi ngi u c nhng b mt ni su thm trong tm hn mnh v c quyn c gi b mt iu . Cho nn bc th ring ca con ci hoc xem trm nht k ca con ci, nu khng ni l phm php th ch t cng l hnh vi v o c.

Phn 5

nhng iu cm k v n ung

268- khng nn coi thng ba n sng C hc gi ngi Anh lm cuc iu tra i vi nhng ngi ph n b mc bnh si mt, th pht hin ra rng ngi mc bnh si mt c lin quan n vic khng n ba sng. Bi v bng rng qu lu, cc thnh phn trong mt c s bin ho, hm lng axit mt gim i, hm lng clestrin khng i, do m hnh thnh clestrin mt qu cao. Clestrin qu cao d tch lu li trong ti mt, hnh thnh cht ht nhn si. Do bo v sc kho, khng nn coi thng ba n sng. 269- ba sng khng nn n cm ngui Ba sng n cm ngui l khng tho ng. Bi v sng sm sau khi ng dy, cng nng rut v d dy cn cha c khi phc, cn cha mun n, nu n cm ngui, khng nhng khng n c nhiu, m cng kh tiu ho.. Hn na sau mt m ng, c th tiu hao rt nhiu nc, ang trng

126

253

254

thi tng i thiu nc, nn cn phi n ci g c nhiu nc hoc l ung nc. Nh vy khng nhng c th tng thm nhit lng, m cn c th m rng dung l ng mu, c li cho tun hon mu v khi phc nhng cht mi c thay th. 270- ba sng khng nn n cm chan Nhiu ngi thch n cm chan canh, nht l ba n sng. H cho rng n cm chan s c li cho vic tiu ho. Cm chan tuy c mm hn mt cht, nhng h khng bit rng, n nh hng n qu trnh tiu ho thc n bnh thng . Bi v cm chan, thng cha kp nhai k tri xung d dy, do m lm cho d dy phi lm vic nhiu hn, ng thi nc trong cm chan c th lm long dch v, nh hng n cng nng bnh thng cu d dy. Cho nn khng nn n cm chan. Ba n sng cng khng nn n cm chan. 271- khng nn thng xuyn n cm rang Cm rang cng cn gi l cm trn, tc l sau khi xo xong thc n, cn d li t du m, tranh th cm vo rang. Nh vy, tuy s du m d tha c c tn dng, song i vi sc kho th n cm rang l c hi. Bi v sau khi xo rau, nhng cht d tha trong cho, khng nhng ch c du m, m cn c c m chnh, mui, x du v.v... do cho nng qu nn b chy to ra cht nitrat amin. Cht nitrat amin ny c nhn t tim tng ca ung th. Cho nn, cm rang tuy c thm ngon, nhng khng nn n thng xuyn.

272- trc khi i ng khng nn n cm Bui ti, sau mt ngy hot ng, cc kh quan u bt u t hng phn chuyn sang trng thi c ch tng i, cng nng d dy v rut cng gim i r rt. Nu trc khi ng li n cm, th thc n s khng c tiu ho hon ton, do m lm cho tiu ho khng tt v ri lon cng nng. Trc khi ng m n cm, thc n s ng li trong d dy, lm cho s hng phn ca i no ln cao, rt kh ng. Nu nh ng c th cng nghin rng, ni m, i dm hoc c mng v.v...Ngoi ra, nu c thi quen khng nh rng sau khi n th thc n ng li trn rng v trong k rng, vi khun d pht trin, gy nn cc bnh rng hm mt nh su rng, vim chn rng v.v...Cho nn trc khi i ng khng nn n cm.

273- khng nn n qu no Mt ba cm n qu no, c nhin l chng c ch g cho c th. Ba cm no cng n qu no li cng khng c li. H thng tiu ho ca con ngi, mi ngy phi phn tit khong 8.000 mg dch tiu ho tiu ho thc n, bi b cho c th. Nu mi ba u n no hoc l qu no, khng nhng lm cho d dy qu cng phng, nhu ng chm li, m vic phn tit dch tiu ho cung khng cu, thc n khng c tiu ho ht b bi tit ra ngoi c th. Nhng thc n khng tiu ho ng li trong i trng thi ra v ln men s sinh ra nhng cht c, do m gy tr ngi cho cng nng tiu ho. Cho nn khng nn n qu no. Mi ba cm ch nn n no 8 phn thi l va. Nh vy khng

127

255

256

nhng c li cho sc kho, m cn c th kh bnh c lu di. 274- khng nn ngi xm n cm Ngi xm n cm c hi cho sc kho. Khi ngi xm, rut v d dy b p rt mnh, nh hng n cng nng tiu ho, ng thi ng mch bng cng b p, vi ti huyt qun d dy khng c b sung lng mu ti mi cn thit, dn n cng nng tiu ho b suy gim. Cho nn ngi xm n cm l t th n cm khng khoa hc. 275- khng nn xem sch n cm bo trong lc

trong khi n cm Nhiu ngi c thi quen va n cm va xem ti-vi. Trn thc t nh vy l khng ph hp vi v sinh sinh l. Bi v khi n cm, mt lng mu rt ln dn vo cc c quan tiu ho. Nu khi n cm li xem ti-vi, hot ng ca i no cng i hi cung ng mt lng mu ln. Nh vy mu trong c quan tiu ho gim i mt cch tng i. Thi gian ko di s to thnh ri lon cng nng phn tit dch tiu ho, lm cho khu v ca con ngi gim st; do vic cung cp mu cho i no khng , thi gian ko di s sinh ra nhc u, hoa mt, mt mi, tr nh gim st. Kt qu l cm n khng ngon m ti-vi cng xem khng k, nht c lng mt. Cho nn khng nn va n cm va xem ti-vi. 277- n cm xong khng nn lm vic ngay n cm xong khng ngh m i lm vic ngay s nh hng n sc kho. Bi v sau khi n cm, cc mch mu trn ng rut v d dy trng ln, lng mu chy v cc c quan rut v d dy nhiu hn, nh vy c li cho vic tiu ho v hp thu thc n. Nu n cm xong i lm vic ngay buc mu phi i tho mn nhu cu ca cc kh quan vn ng, lm cho mu cung cp cho ng rut v d dy khng , vic phn tit dch tiu ho b gim st. Nu ko di cn gy ra cc bnh ri lon tiu ho v vim d dy mn tnh. Hn na, sau khi n cm, trong d dy y thc n, khi lm vic d xy ra trn ng, ko gin m ng rut, do m gy ra au vng bng, sa d dy v.v... Cho nn sau khi n cm khng

Trong khi n cm, trc khi n cm na gi hoc va n cm xong m xem sch bo, ci a hoc tranh lun vn , u khng ph hp vi yu cu v sinh sinh l, khng c li cho s tiu ho thc n v hp thu dinh dng. Bi v trong khi n cm m xem sch bo, lm ri s ch huy ca i no i vi h thng tiu ho , lm cho vic phn tit dch tiu ho gim i, nhu ng d dy v rut b chm li, do m nh hng n vic tiu ho v hp thu thc n, d dn n ri lon tiu ho v au d dy. Trong khi n cm m xem sch bo, v khng th ton tm ton vo vic c nn rt kh nh ht, nh k, kt qu hc tp cng chng c l bao. Cho nn, trong khi n cm khng nn xem sch bo. 276- khng nn xem ti-vi

128

257

258

nn lm vic ngay. Tt nht l nn ngh khong mt ting ng h ri hy lm vic l thch hp . 278- sau khi n cm khng nn vn ng qu mnh Va bung bt a xung chy ngay ra bi nhy cao, chy di, nh bng r v lm nhng ng tc mnh l c hi. Bi v n cm xong, trong d dy ang cha y thc n, lp tc i vn ng qu mnh, d dy s b trn ng, si ln v nhu ng d di, do m xut hin cac triu chng ro rc, nn ma, au bng v.v... v cn c th dn n cc bnh nh sa d dy, ri lon tiu ho v vim d dy mn tnh v.v...Cho nn sau khi n cm khng nn vn ng qu mnh. n cm xong khong mt ting ri hy vn ng mnh. 279- khng nn nhn i lu Rt nhiu ngi thnh ph c thi quen bui sng khng n ba sng. nng thn c nhiu vng, mi ngy ch n c hai ba. Nh vy thi gian bng rng b ko di. Nhn i qu lu khng c li cho sc kho. Thng thy nht l gy ra bnh si mt. Bi v khi bng i, vic phn tit mt b gim i, lng clestrin trong mt cng gim, m hm lng clestrin li khng thay i. Nu thi gian bng rng qu di, clestrin s xut hin trng thi bo ho v lng ng li trong ti mt, t m hnh thnh clestrin ho thch. Bnh ny thng hay thy ph n ng tui. Cho nn khng nn nhn i qu lu.

280- ba ti khng nn n qu no Nhng nm gn y, ngnh y nghin cu chng minh, bo ph l triu chng ca rt nhiu bnh tt v l tn hiu ca s gi yu, nht l bnh tm huyt qun. Ba ti n qu no, khng nhng d dn n bo ph, m cn d gy nn nhiu loi bnh tt. Bi v ba ti n qu no s lm cho ng, axit amin, axit bo trong mu tng ln, lm cho insulin phn tit rt nhiu. Thm na ban m hot ng t, nng lng tiu hao t, nhng cht dinh dng trong mu d chuyn ho thnh m. Cho nn ba ti n qu no d sinh bo ph. Ngoi ra do insulin phn tit qu nhiu to thnh nhm t bo Bta trong tu cn kit, gy nn bnh i ng. Cn nguyn nhn na l cht prtin qu tha trong ng rut khng th tiu ho v hp thu c s sn sinh ra cc cht nh amin, indol, axit mt v.v... Nhng cht ny kch thch thnh rut, lu ngy s dn n ung th rut. Cho nn ba n ti khng nn n qu no. 281- ba ti khng nn n nhng thc n c nhiu ng Ba n ti hoc trc khi i ng n nhng th c nhiu ng lm cho nng m trong mu tng cao, kt qu dn n x cng ng mch, gy ra bnh cao huyt p hoc bnh tim. Bi v ba n ti n nhng thc n c nhiu ng, trong tnh hnh khng hot ng, lm cho nng m trung tnh trong mu tng ln. Trong ng trng c ng nho v ng hoa qu l nhng nguyn liu hp thnh m, ng thi kch thch tu phn

129

259

260

tit cht insulin. Vic phn tit insulin tng ln cng thc y s hp thnh m. Cho nn ba n ti khng nn n nhng thc vt c nhiu ng. 282- khng nn ung nc ngui lu ngy Khng nn nc ch qua m, iu thnh thi quen ca nhiu ngi. Nhng nc ngui trong m lu bn nm ngy, m vn coi l bnh thng, vn c ung. Trn thc t, ung nc ngui lu ngy cng tim n mi nguy him mang bnh. Nc un si ngui qu lu ngy, -xy trong nc bc i gn ht, nhng vt hu c b phn gii, nhng vt v c lng ng xung, do m mt ht gi tr nc ung. Thc nghim chng minh, nc khng c cht mui axit nitrat, nhng sau mt ngy, mi lt nc c th sn sinh 0,004 mg mui axit nitrat, sau 3 ngy c 0,011 mg, sau 20 ngy c th ln n 0,73 mg. Mui axit nitrat l cht c th gy ung th. Cho nn nc un si ngui hoc nc trong phch nc, nhiu nht ch c 3 ngy. Nc un si ngui khng nn lu. 283- khng nn ung nc cha si k Nc va mi si em pha tr ngay hoc em ung ngay l khng khoa hc. Mc ch un nc si l dit vi trng trong nc l, gim bt nhng cht c c. Th nghim chng minh, hm lng halohydrcacbon nh clrphoc tng ln theo nc nng. Khi nc nng ln n 100oC th hm lng clrphc v

halohydrcacbon vn vt qu phm vi an ton. Nhng nc si sau 3 pht th hm lng y s gim xung trong phm vi an ton. Cho nn bo m an ton, nc va bt u si khng nn ly ra ung, m phi un si lin tc trong 3 pht ri em dng l tt nht. Song cng khng nn thi gian si lu qu.

284- khng nn pha nc si vo trng g Nc si pha trng g, khng nhng gi tr dinh dng cao m cn thun tin. Cho nn nhiu ngi rt thch pha nc si vo trng g ung. Trn thc t, nc si pha trng g, hi nhiu m li t. Bi v nc si pha trng g thng l na chn na sng. Nhng cht prtin nh th ny khng d b hp thu. Trong trng g sng c cht lng trng trng khng sinh vt v cht men lng trng trng khng tu. Cht trn c th nh hng n vic hp thu v li dng cc sinh vt t ca c th. Cht di c th ph hoi cng nng tiu ho ca tuyn tu. Ngoi ra, trong trng g sng thng c cc loi vi khun, n vo rt d mc bnh. Cho nn khng nn pha nc si vo trng g. Nn luc cho trng g chn ri hy n th s khng gp phi nhng bnh tt nh trn. 285- Sau khi lao ng khng nn ung nhiu nc ngay

130

261

262

Sau khi lao ng, m hi ra nhiu, s thy kht nc, thy nc l ung ng c. Nh vy tuy c kht, nhng li c hi cho thn th. Bi v sau khi lao ng, nhng mch mu trn ng rut d dy trng thi co li, i b phn mu tp trung vo cc c bp m khi lao ng rt cng thng. Nu lc ny m ung nhiu nc, nng lc hp thu ca ng rut d dy rt km, nc d tch t li trong ng rut d dy, lm cho ngi ta cm thy bun b kh chu, dn n tiu ho km. ng thi, va lao ng xong, bung tim ang cn c ngh, nu lc ny m ung rt nhiu nc, bung tim s phi co li rt cng, nh vy ch lm cho tim phi lm vic nhiu hn. Cho nn sau khi lao ng khng nn ung nhiu n c ngay. 286- bn n khng nn thp qu C nhiu gia nh khi n cm thng c thi quen dng bn n nh, hay ngi xm n cm. Nhng thi quen ny u khng khoa hc v cng c hi. Bi v dng bn n nh n cm, bn n thp, khi ngi n khng th ngi thng ngi ln c, kt qu l do ngc ci xung nn bng b p, do m nh hng n tun hon mu trn ng tiu ho, nh hng n s phn tit dch tiu ho, n nhu ng rut v d dy, nu ko di s b au d dy. Cho nn bn n khng nn thp qu. 287- khng nn ung tr lc i Thng xuyn ung nc ch rt c li cho c th. Nhng

bng i m ung ch c th dn n Say ch". Bi v bng i m ung ch s b say ch. Biu hin say ch l : tim p mnh hoc chng mt, chn tay mt mi, ng ngi khng yn, i th lo o, cm thy bng i. Ni chung, ngi b suy nhc hay b yu thn th d b say ch hn ngi kho mnh. Cho nn khng nn ung nc ch lc i. 288- n cm xong khng nn ung nc ch ngay Khng t ngi tng rng, n cm xong, ung cc nc tr va sch mm li va d tiu ho. K thc va n cm xong m ung tr ngay l khng thch hp. Bi v n cm xong m ung ch ngay, trong l ch c rt nhiu cht tananh, vo trong d dy c th lm cho cht prtin trong thc n sinh cng. ng thi nc ch c th c ch c th hp thu cht st. Cho nn sau khi n cm khng nn ung nc ch ngay. Tt nht l n cm xong khong na ting hy ung nc ch.

289- khng nn ung nc ch lnh Ung nc ch lnh khng c li cho sc kho. Bi v ung nc ch lnh, ho kh trong c th c

131

263

264

th b h thp v tnh lnh ca nc ch, v bi tit theo nc tiu ra ngoi. Ung nc ch nng th tnh lnh ca ch theo ho kh ca c th m tng ln, lm cho tinh thn ngi ta sng khoi, tai thnh mt tinh. Ung nc ch lnh khng nhng mt ht tc dng gii nhit, h m m cn c hi l b lnh, ko m v.v... Cho nn khng nn ung nc ch lnh. 290- Khng nn ung nc ch lu Trong l ch c ti hn 100 cht ho hp. Tt c nhng cht ho hp ny u khng c hi cho c th. Ni chung sau khi pha ch 4 6 pht bt u ung l thch hp. lu s gim mt nhng cht ho hp c ch trong ch. Bi v nc ch pha ri m my ting ng h, c bit l trong phch nng hoc trn bp la, th s sinh ra bin ho v ho hc. Mi thm ca nc ch s mt i hng v vn c ca ch v s tr thnh mu nu. Nc ch lnh s b vn c, cui cng s chng cn l nc ch na. Lc vitamin C v vitamin B trong ch s b ph hu. Cho nn khng nn ung nc ch lu. 291- Khng nn ung ch mc Ung nc ch b mc khng nhng chng c li m cn c th lm cho ngi ta sinh bnh na. Bi v trong l ch bin cht sinh mc c rt nhiu c t nm mc. Nhng c t ny rt nguy him i vi c th con ngi. Thng xuyn ung phi nc ch mc c th

lm cho cc c quan gan thn b bin tnh, hoi t, thm ch cn c th dn n nguy him l mc bnh ung th. Cho nn khng nn ung nc ch mc. 292- khng nn thng xuyn ung nc ch c Ung nc ch c rt nhiu ci li, nhng thng xuyn ung nc ch c th li c hi. Bi v trong nc ch c c tng i nhiu cht nhu, c th lm cho nim mc d dy co li, cht prtin rn li, lng xung v lm long dch v, nh hng n cng nng tiu ho. ng thi kt hp qu nhiu nhu toan v vitamin B1 s dn n thiu vitamin B1. Nhng ngi b bnh cao huyt p, bnh tim, bnh i tho ng, bnh vim gan, vim thn v.v... m ung nc ch c vo lc i c th lm cho bnh nng hn . Ngoi ra cht nhu c th nh hng n vic hp thu cht st ca c th, nu ko di s sinh bnh thiu mu thiu cht st. Nu b m ang cho con b m ung nc ch c th sa s t i; trc khi ng m ung nc ch c s nh hng n gic ng. Nc ch c cn c th c ch s phn tit dch tiu ho gy nn bnh to bn. Cho nn khng nn thng xuyn ung nc ch c. 293- Khng nn nu nc ch Lch s ung tr ca Trung Quc c t lu i. Trc triu i nh Minh, ngi ta thng b ch vo trong m ri nu, nc ch rt nng. Ngy nay c a phng vn cn c thi quen ny. Thc tin chng minh , nu ch khng tt bng pha

132

265

266

ch. Bi v trong l ch c mt cht nhu toan v cht. Di tc dng nhit cao, cht nhu toan s tan ra rt nhiu, tng thm cht ng trong nc ch v ph hoi nhng cht vitamin trong ch. Cho nn khng nn nu nc ch , m nn pha tr ung. 294- khng nn ung qu nhiu nc ch Ung ch va phi ch c li ch khng c hi. Nhng ung qu nhiu th li c hi m khng c li. Bi v trong l ch c nguyn t vi lng fluor. Fluor tuy l mt trong nhng nguyn t vi lng cn thit cho c th, song nhu cu sinh l mi ngy ch cn t 1 n 1,5 mg. Vy m qua s kim nghim trn 20 loi ch, th hm lng fluor trong ch cao hn gp 10 ln, thm ch hng trm ln so vi cc loi thc phm khc. Nu cht fluor vo trong c th nhiu hn mc an ton mi ngy t 3 n 4,5mg th s dn n tch t trng c. Ngi trng c fluor thng c biu hin men rng bin mu (thnh mu vng, mu nu hoc mu en), triu chng v xng l t chi v xng sng b au, sai khp xng, b bnh t lit v.v... Cho nn khng nn ung qu nhiu nc ch. Mi ngy khng nn ung qu 5gam ch. Tt nht l khng nn ung ch bnh, bi v hm lng fluor trong rt cao. 295- khng nn pha tr bng cc bo n Dng cc bo n pha tr, khng nhng s lm mt i

mi thm vn c ca tr, m cn lm cho nc tr b cht ng, nhng cht vitamin b ph hoi. Trong l ch c cht nhu toan, cht tr kim, du thm v rt nhiu cht vitamin. Dng cc bo n pha tr, nc tr b gi nhit cao trong thi gian tng i di, c nh b nu trong nc si vy, kt qu l cht du thm b bay i, lm gim i rt nhiu mi thm ca ch. ng thi nc ch nng qu, cht nhu toan, tr kim qu nhiu, lm cho nc ch c v cht ng, ung vo rt kh chu, vitamin C v vitamin P cng b mt i rt nhiu. Cho nn khng nn pha tr bng cc bo n. 296- khi st nng khng nn ung nc ch c Nhng ngi b st cm cm m ung nc ch nng v c, rt khng c li cho vic phc hi sc kho. B v trong l ch c cht tr kim c th lm tng nhit trong c th. ng thi nc ch cn c th lm gim i hoc v hiu ho tc dng ca thuc bnh. Cho nn khi ang st th khng nn ung nc ch c, m ch nn ung nc ch long hoc nc un si m thi. 297- Ngi thiu mu khng nn ung nc ch Thiu mu l bnh thng thy, nhiu nht l nhng ngi thiu mu o thiu cht st. Trong c th thiu cht st s nh hng n vic hp thnh cht hemoglobin trong c th, ngi bnh s c biu hin sc mt trng bch, chong

133

267

268

vng, kit sc, th mnh, tim p mnh v.v... Ngi b bnh thiu mu m ung nc ch s lm cho bnh cng nng thm. Bi v cht st trong thc n nhp vo ng tiu ho, qua tc dng ca dch v, cht st bc cao chuyn thnh cht st bc thp th mi c c th hp thu. Trong ch c mt lng nhu toan rt ln, nhu toan rt d kt hp vi cht st bc thp, hnh thnh cht nhu toan st khng tan, do m tr ngi cho vic hp thu cht st, khin cho bnh thiu mu cng thm trm trng. Cho nn ngi mang bnh thiu mu th khng nn ung nc ch. 298- Khng nn ung nc ch khi ung thuc b mu c cht st. Ch l mt th ung ngi ta dng rt nhiu. Ung ch mt cch thch ng th c th c li cho thn kinh v tr nh, c th lm gin gn ct, bt mt mi, c th lm cho kht v gim bt phin mun, rt c li cho sc kho. Hin nay ngi ta bit trong ch c rt nhiu thnh phn ho hc, trong cht tananh chim t 3 n 13%, hm lng caphin chim khong 2 n 4%. Nhng ngi thiu mu thng l do thiu cht st m ra, b sung cht st l loi thuc ch yu cha bnh thiu mu do thiu cht st. Nu trong khi ung thuc b mu c cht st m li i ung nc ch th cht tananh trong ch v cht st hp thnh cht tananh st lng xung, do m gim mt hiu qu ca thuc, v s kch thch cho d dy v rut gy nn tc dng ph khng c li cho d dy. Cho nn nhng bnh nhn thiu mu ang dng thuc b mu c cht st th

khng nn ung nc ch. Mt ngi bnh thng m ung ch nhiu trong mt thi gian di cng c th dn n thiu mu. 299- khng nn nhai b ch Ung nc ch rt c li cho sc kho. Nhng c mt s ngi sau khi ung nc ch con nhai b ch th li c hi. Bi v khng kh v th nhng b nhim bi phn ho hc v thuc tr su ngy cng nghim trng. ng thi trong qu trnh gia cng sn xut ch, do tc dng nhit gii ca cacbit, ch b nhim v c nhiu cht lm gim mi thm ca ch. Nhng cht ny kh tan trong nc, nhng c th dn n ung th. Nu nhai b ch ny, cht gy ung th c th ng li trong c th. Cho nn khng nn nhai b ch. Sau khi ung nc ch ri th b ch i, cho d cnh ch c ti non nh th no cng khng nn n.

300- r u nh khng nn lu R u cng lu cng thm . Cu ni ny i vi r u trng hoc r u vng th cng c l l nht nh. Nh ng i vi r u nh nh bia, ru nho v.v... th khng nh vy. Bi v trong qu trnh ct gi, r u trng c th lm cho tp cn trong r u dn dn ho thnh xy sinh ra este rt thm v lm cho cht axtan hit trong r u bc ln. ng thi nhng phn t r u v phn t n c

134

269

270

sinh ra tc dng t hp, lm cho cn r u rt thm, cht ng ca r u hoc gim thiu hoc mt i. Cho nn cng lu cng thm. Song thi gian ct gi cng c mt hn nht nh. Trong cc loi r u nh nh bia, r u nho, do hm l ng cht m v cht ng rt nhiu, d tr thnh sinh tr ng l t ng cho cc loi vi sinh vt, lm cho r u bin cht, tr nn chua. Cho nn r u nh khng nn ct gi lu. Ni chung bia ng chai c th ct gi c 4 5 thng, cn bia t i th ch c th ct gi c 2 3 ngy.

r u trng gii c Ngnh y dng r u cn lm thuc st trng, tiu c, nh ng c mt s ng i li hiu lm rng r u c th gii c. Cho nn n phi thc vt mc lin ung r u gii c; ng i b trng c thc n cng ung r u gii c. Trn thc t, l mt cch lm sai lm. Thnh phn ch yu ca r u l cn tilic, c tc dng dit khun nht nh. Song chng khng th tiu tr c c t ca vi trng trong thc vt mc c, cng khng th tiu tr c c tnh ca cc cht c khc. S dng r u trng nh mt loi thuc gii c l rt nguy him. Cho nn khng nn dng ru trng gii c. 303- nam gii khng nn dng r u kch thch tnh dc Khng t ng i cho rng nam gii sau khi ung r u c th kch thch tnh dc. Trn thc t, y l mt s hiu lm. Bi v r u khng nhng khng lm tng thm tnh dc ca nam gii, m hon ton ng c li, r u cn c th lm gim cht kch t, lm cho tnh dc v nng lc ca nam gii gim i r rt. Cho nn nam gii khng nn ung r u tng dc. 304- khng nn ung r u chng rt

301- tr c khi n khng nn ung r u Ung r u tr c ri n cm sau l mt cch lm sai lm khng tt. Bi v ung r u tr c khi n, trong d dy trng rng, nim mc d dy v thc o b cht cn kch thch d pht sinh tn th ng lm cho au n, nn ma, chy mu, nu nng hn th b vim d dy cp tnh. Cho nn tr c khi n khng nn ung r u. Nn n cm ri mi ung, v trong d dy c thc n s nhanh chng gim bt s hp thu cn r u, s kch thch ca r u cng gim bt i, phn ng xu cng t hn v chm li. 302- khng nn dng

135

271

272

Sau khi ung r u, ton thn m p, c cm gic ng i nng ln, c th chng rt. Nh ng ch l tm thi. Nu xt v thi gian di, sau khi ung r u s lm cho kh nng chng rt gim i hoc xy ra s c. Bi v sau khi ung r u, cc mch mu d i da tr ng ln, l u l ng mu tng ln, lp da m ln. Nh ng ng thi, lp da to nhit cng nhiu hn v nhanh hn. Kt qu l sau khi to nhit, nhit trong ng i gim xung rt nhanh, cm gic n lnh li tip tc xy ra, d sinh ra nhc u, cm mo hoc cm lnh. Cho nn khng nn ung r u chng rt. 305- Khng nn n nhiu trng g Cht dinh dng trng g tng i nhiu, c bit l cht anbumin v nhiu cht khong, cho nn mi ngi u thch n. Nhng khng phi c n nhiu l tt. Cn c vo kim nghim lm sng ca cc nh dinh dng hc, th trong vng 24 ting ng h, mt ngi n 40 qu trng g v mt ngi n 3 qu trng g u hp thu c mt lng anbumin nh nhau. Ni chung mi ngy mt ngi ch nn n 3 n 4 qu trng g l . Sn ph n nhiu hn cng khng c li, bt d dy v thn phi lm vic nhiu, khng c li cho sc kho. nng cao gi tri dinh dng ca trng g, nn ch n nhiu cht rau, hoa qu, cng nn n thm cc cht x, n thm cc ch phm lm t u, n tm, c, tht , cho cc cht dinh dng ca cc mn n b sung cho nhau.

306- Nhng ngi no khng nn dng sa ong cha Sa ong cha l loi dinh dng cao cp, nhng khng phi ngi no dng cng u tt c, my loi ngi sau y khng nn dng sa ong cha : 1/ Huyt p thp : V trong sa ong cha c nhng cht c th cn tr hot ng ca bung tim, lm n ng mch huyt qun, c tc dng h huyt p. Cho nn ngi huyt p thp th khng nn dng sa ong cha. 2/ ng huyt thp : Trong sa ong cha c cht insulin, c th tng cng tc dng ca cht insulin trong c th, cng lm tng phn ng ng huyt thp. 3/ Ngi qu mn cm : Trong sa ong cha c cht anbumin l ly t phn hoa m ra v cht c ca nc ong, i vi ngi qu mn cm hoc ngi c phn ng vi phn hoa th s sinh phn ng qu mn cm. 4/ au bng i ngoi : Trong sa ong cha c cht c ca nc ong c tc dng lm ri lon cng nng ca ng rut, cho nn ngi b au bng i ngoi khng nn dng sa ong cha. 5/ Ngi c thai : Trong sa ong cha c cht kch thch, c tc dng kch thch t cung co hp li gy cn tr cho s pht trin ca thai nhi, cho nn ngi c thai khng nn dng. 6/ Ngi c bnh truyn nhim ang st : ng y cho rng bnh truyn nhim l do ngoi t dn n, thi k ang st phi ly vic gii nhit l chnh, khng nn dng sa ong cha tng thm cht b, phng bnh tnh s ko di.

136

273

274

307- Nhng ngi no khng nn n lc ? Trong lc c mt hm lng du ngng huyt rt ln, c th rt ngn thi gian ngng huyt, d gy nn tc mch mu. Tuy n c nhiu hm lng axit bo khng bo ho, nhng cht axit y c th lm cho axit bo c tnh bo ho trong mu lng ng v thm thu thnh huyt qun, dn n chng x cng ng mch, cho nn nhng ngi gi v nhng ngi ng tui b x cng ng mch v nhng ngi b mu do ng th khng nn n lc. Ngoi ra trong lc c nhiu cht du cho nn nhng ngi b vim ti mt v ct ti mt th trong ngi khng cn nhiu lng mt d tr, khng th tiu ho mt lng ln du trong lc c, s lm cho gan phi lm vic rt nhiu tit ra cht mt, nh vy s tn hi cho cng nng ca gan. Cho nn nhng ngi c bnh v mt th khng nn n lc. Lc kh tiu ho v c tc dng lm trn ng rut, cho nn nhng ngi c bnh ng rut cng khng nn n lc.

c rt nhiu trong sa b v u nnh hnh thnh cht x, lm gim hiu qu ca thuc, cho nn tt nht l khng nn dng cng mt lc. 309- Khng nn n x du sng C mt s ngi c thi quen trn x du vo rau sng hoc thc n ngui n, nh vy l khng v sinh. Bi v trong x du sng c nhiu vi khun gy bnh, cn c x du ch bin khng ng qui cch, nn x du cn c mi mc, mi cay, c c. Nu em kim nghim c th pht hin ra nhng vi trng ng rut. Nu em x du ny trn ngay vo thc n ngui hoc chm bnh m, bnh cho m n th s c nguy c mc bnh truyn nhim. Do , tr nhng loi x du cao cp c th dng ngay c, ni chung khng nn n x du sng, m nn dng xo, nu. Nhng cng khng nn lu sau khi xo nu, m nn n ngay. Nu lu s bay mt nhiu cht tt trong x du. Chai x du mi mua v c th b vo chai my nhnh ti gi c lu. 310- Ngi au mt khng c n ti Nhiu ngi thch n ti. Nhng nu n ti lin tc nhiu ngy, nht l i vi nhng ngi au mt th li rt c hi. Ngi ta thng ni : " C ti c trm ci li, duy ch c mt ci hi cho mt . C ngi bnh thng rt thch n ti, n khi 50 - 60 tui mi cm thy mt m i, th lc gim st, tai v.v... H khng bit rng l hu qu ca vic n nhiu ti.

308- Khng nn n sa b v sa u nnh khi ang dng an sm Nhng nm gn y, c chuyn gia nghin cu cho rng : Khi ang dng an sm th khng nn n sa b v sa u nnh. Bi v nhng cht hydr gc xit v hydr xtn trong an sm c th kt hp vi cc cht kali, magi, cht st

137

275

276

C mt s ngi mc bnh cn th hoc nhng bnh khc v mt, tuy ung thuc cha chy, nhng vn khng king n ti, kt qu iu tr khng khi. V mt y hc ngi ta yu cu , ngi mc bnh v mt khi iu tr th c 5 iu king k tc l king n nhng cht c tnh kch thch nh ti, hnh ty, hnh ta, gng sng v t, nu khng th cha khng khi bnh. 311- Nhng iu king k ca ngi b si thn 1/ Khng c ht thuc l, ung ru, ung nc ch c, c ph, phng kch thch thnh d dy v lm cho cht v toan tit ra qu nhiu m dn n hin tng co ti mt, vic tit mt b tr ngi lm cho gan b qun au. 2/ Khng c n nhng cht c tho toan v kali. Bnh nhn phi n tht t nhng loi rau c nhiu cht tho toan nh rau chn vt, h o, lc, scla v.v... n nhiu thc n giu cht kali th v mt tc dng ho hc d hnh thnh si mt. 3/ Khng c n gim v th c axit. n nhiu qu chua nh chanh, m, to xanh, mn l nhng cht d kch thch t trng phn tit nhiu, ti mt b co li, c th lm au gan. 4/ Khng c ung thuc trnh thai. 5/ Khng c n nhng thc n c nhiu m. 6/ Khng c n nhiu qu, ung nhiu qu. 7/ King cht cholestrin. Khng n gan, c, bu dc, xng gn ng vt v cc loi c, trng g v.v... 312- Ngi vim thn khng nn n chui tiu

Trong chui tiu c nhiu cht mui kali, nu ngi b vim thn n nhiu chui tiu cng tc l n nhiu mui kali, nh vy s lm cho nng kali trong mu tng ln nhanh chng, gy nn ng c kali, lm cho bnh tnh cng nng thm. Ngoi ra cn c th b au bng i ngoi. Cho nn, ngi b vim thn khi cht kali trong mu cao th khng nn n chui tiu. 313- Ngi b bnh thn khng nn n nhng thc n c nhiu anbumin Thn l c quan bi tit quan trng nht, cng nng ch yu ca n l hnh thnh v bi tit nc tiu v c th bi ra nhp vo nhng cht c trong c th v nhng cht ph thi sau khi thc n chuyn ho to thnh. Khi c quan thn b nhim bnh c th dn n hin tng c mt s ln cht anbumin nhp vo nc tiu ri bi tit ra ngoi hoc v cng nng bi tit b tr ngi m dn n cht ph thi sau khi anbumin chuyn ho tn ng li trong c th. C hai tnh hung ny u c th gy nn nhng hu qu nghim trng. Cho nn ng i b bnh vim thn cn phi hn ch n nhng thc n c nhiu anbumin, nu khng s khng c li cho vic phc hi cng nng ca thn.

314- Nhng ngi au rng, au d dy

138

277

278

khng nn n to Nhng ngi au rng, au d dy th khng nn n to. Trong to c cc cht ng, anbumin, axit hu c, cht nhy, cc loi vitamin A, B1, B2, C v c mt t cht kali, phtpho, cht st rt c ch cho cng nng ca d dy, c th cha cc bnh t v nh kh h, km n, i ngoi v.v... cng c li cho m huyt, cha cc bnh thiu mu, tiu bn mu b gim v.v... Nhng nhng ngi b bnh y hi, bnh au rng m n to th lm cho chng thc nhit tng ln, bnh au rng ti pht nng hn v b y bng. Cho nn khng nn n nhiu to, khng c li cho sc kho. 315- nhng iu king k trong n ung ca ngi b bnh rng tc Ngi b bnh rng tc khng nn n nhng mn n chua cay nh t, ti, gim, c bit l ru. Trong thi gian cha bnh, bnh nhn nn n qu h o l thch hp nht, mi bui ti nn n 2 - 3 qu, nn cch xa ba n mt cht hp th cht dinh dng c nhiu. Thng xuyn n qu h o, ngi tc bc cng c th tr nn en. 316- Khng nn n trng g vi u tng Khng c n trng g vi u tng, bi v trong u tng c cht men anbumin, c th ngn cn hot tnh ca

anbumin, nh hng n s tiu ho v hp th ca anbumin. V trong lng trng trng g c cht kt dnh, c th kt hp vi men anbumin, lm cho s phn gii ca anbumin b tr ngi, lm gim mt t l hp thu cht anbumin ca c th. 317- Khng nn mt ong vo nc ang si Mt ong khng nhng c hm lng ng rt ln, m cn c rt nhiu cht men, vitamin, cht khong. Tht l mt cht dinh dng tuyt vi. Khi pha mt ong ung, nc nng khng nn qu 600 C. Bi v nc si qu m mt ong vo th s lm mt mu sc, hng thm v mi v t nhin ca mt ong. Khng nhng th, n cn c th tu theo mc m ph hu thnh phn dinh dng ca mt ong, gim mt nhiu gi tr dinh dng ca mt. Cho nn, khng nn dng nc qu si pha mt ong. 318- Khng nn n nhiu thc vt c axit C th trng thi bnh thng, mui l cht kim yu. Trong mu, bt k cht axit nhiu hay l cht kim nhiu cng u khng c li cho c th. Mu axit ho gi l th cht toan tnh. Ngi thuc th cht toan tnh thng c cm gic mt mi c bit, d cm cm, lp da bng beo, nhng vt thng lu lnh.. Th cht toan tnh n mc nghim trng s trc tip nh hng n cng nng thn kinh no, t dn n suy nh c tr nh, nng lc t duy gim st, tm

139

279

280

thn u ut, a su a cm. Hng ngy ngi ta thng n mt lng thc vt rt ln c tnh toan, cn phi ch n mt s lng nht nh thc vt c tnh kim trung ho tnh toan, bo m s cn bng thc phm c cht toan v cht kim, hoc l n nhiu hn mt cch thch ng nhng thc vt c tnh kim. Nhng loi thc vt no c tnh kim. l cc loi rau, hoa qu, cc loi u, cc loi rong bin, c ph, sa b u thuc loi thc phm c tnh kim. n nhiu rau, hoa qu ti mi, va bo v c th cht c tnh kim nh, li tng thm c nhiu loi vitamin.

hp thu v li dng cht i-t, nn khng c li cho sc kho. Ngoi ra, n cm xong m n hoa qu ngay, th cht ng n trong hoa qu, nu b kt li trong d dy s sinh ra y hi, tr ng bng, nu ko di s sinh ra to bn, ch khng phi d tiu ho. Cho nn n cm xong khng nn n hoa qu ngay. Ch nn n hoa qu sau khi n cm t 1n 3 ting ng h. 320- khng nn n nhiu d a hu Nhng ngy h nng nc, i ng d i tri nng gay gt, rt d b say nng. Lc ny m n ming d a hu c th gii nhit ngay. Nh ng nu n qu nhiu th li v ch. Theo l lun ng y, d a hu tnh hn, th ng xuyn n hoc n nhiu u v ch. Ng i no b my tiu ho km, m i gii nhiu, ngi b di tinh cng khng nn n nhiu. 321- khng nn n chui tiu lc ang i Chui tiu va thm va ngt, cht dinh d ng phong ph. C ng i n chui tiu lc ang i, c t ng s ht i. Trn thc t, cch n nh vy rt khng khoa hc. Bi v trong chui tiu c hm l ng ln ma-gi. Bng i m n chui tiu c th lm cho hm l ng magi trong mu tng ln t ngt lm cho t l ma-gi

319- sau khi n cm khng nn n hoa qu Con ng i ta ai cng c thi quen, n mt cht hoa qu sau ba n. H cho rng nh vy c th gip cho vic tiu ho, c li cho sc kho. Trn thc t, nhng nm gn y, cc nh y hc pht hin ra rng, sau khi n cm m n hoa qu ngay khng nhng khng c li cho tiu ho m cng khng c li cho sc kho ca c th . Bi v c mt s loi rau trong thc n, trong khi chuyn ho trong d dy hnh thnh cht xiangien sulfat. Trong qu c nhiu cht xtn. Nhng cht ny gy tc dng c ch cng nng ca tuyn gip trng, nh h ng n nguyn t vi l ng cn thit ca c th, tc l

140

281

282

can-xi trong mu b mt cn i, gy tc dng c ch tm huyt qun, khng c li cho sc kho con ng i. Cho nn khng nn n chui tiu lc ang i.

324- khng nn ung n c lnh trong lc ang ra nhiu m hi Ung n c lnh trong lc ang ra nhiu m hi l c hi. Bi v khi ra m hi, l chn lng m rng, c li cho vic to nhit trong c th. Nu t nhin ung nhiu n c lnh vo lm cho m hi ngng li, gy tr ngi cho vic to nhit ca c th, d dn n b cm hoc cc bnh khc. Cho nn khng nn ung n c lnh trong lc ang ra nhiu m hi. 325- khng nn ung n c qu nng Cc nhn vin y t pht hin ra rng, ung n c qu nng lm cho t l ng i au d dy tng ln. Bi v ung qu nng c th gy nh h ng xu n mt b phn d dy. Nu ung ch hoc cph - nng 70oC s gy tn th ng cho d dy. Tuy ng i ta c th ung c, nh ng nu ko di th t l ng i mc bnh sa d dy s v t rt xa nhng ng i khng ung nhng ung qu nng. Cho nn khng nn ung nhng ung qu nng. 326- khng nn ung n c lnh gii nhit

322- khng nn ung n c c ga sau khi n no Bi v trong n c c ga c s-a. Cht s-a ny tip xc vi cht dim toan trong dch v s sinh ra cht cacbon ixit. Sau khi n no thc n trong d dy gy tr ngi cho ngln xung, cht kh trong cacbon ixit khng thot ra c nn sinh ra ch ng bng, thm ch c th bc d dy. Cho nn sau khi n no khng nn ung n c c ga. 323- khng nn ung n c c ga qua m N c c ga l ung gii nhit, h nng m nhiu ng i thch ung trong ma h. Nh ng chai n c c ga m np ri cch m m cn ung th li c hi. Bi v sau khi m np chai, cht ixit cacbon trong n c ga bc hi nhanh chng, n c c ga bin thnh n c l pha ng. N c ng l mi sinh v cng thun li cho vi khun sinh si ny n. V d nh trc khun i trng, c 20 pht li tng gp i. Cho nn chai n c c ga m np cch m c th gy bnh ng rut, ta khng nn ung.

141

283

284

Ma h thi tit nng nc, trong n t ng mi ng i, ai cng cho rng ung n c lnh l cch gii nhit, gim nng tt nht. Trn thc t th li khng phi nh vy. Gii nhit v gim nng tt nht k h n g p h i l nc lnh m l nc ch nng. Trong nhng ngy h nng nc, nhit ln n 40oC, c mt ng i n c Anh chia nhng ng i em lm th nghim ra thnh cc nhm, cho ung cc loi n c nng lnh khc nhau o mc nhit gim i trong c th. Kt qu cho hay rng, nhm ng i ung n c lnh cao cp th nhit c th ch gim i 0,5oC, nhm ng i ung n c ch ngui, nhit c th gim i 0,5 0,8oC; nhm ng i ung n c ch nng m, nhit c th gim i 0,8 1,5oC; nhm ng i ung n c ch nng, gim 1 2oC. Ung n c ch nng, hiu qu gim nhit tt nht. Ung n c ch nng tuy khng cm thy mt m, nh ng dn dn cm thy ng i nh nhm. L l ch nng h nhit l, n c ch nng c th lm cho vi ti huyt qun to ln, l chn lng thng hn, tot m hi nhanh hn, do lm cho nhit l ng trong c th to i, t c hiu qu h nhit. Cn ung n c lnh th ch c mm v d dy, rut hp thu nhit l ng, nhit lp da trn ton thn th ch a kp gim i th cn kht li n, nhit c th li tng ln rt nhanh. ng thi ung n c lnh lm cho ni tng gp lnh t ngt, c th lm cho d dy v rut b co git, nh h ng n cng nng tiu ho. Cho nn ung phng nhit, gim nng khng phi cng lnh cng tt. Ma h khng nn ung nhhiu lnh, m nn ung n c ch nng l tt nht.Ung nc ch nng so vi n c lnh cn c li cho sc kho ca c th.

327- khng nn ch kht mi ung n c Mi ng i u bit n lc kht mi o ging th qu mun ri. Kht th ung, iu chng c g phi bn ci. Nh ng trn thc t, kht mi ung, v thi gian cng l qu mun. Kht l biu hin s thot n c ca c th. Nu khng c s thot n c, th ng i ta khng cm thy ming kht. Khi thot n c, dung l ng mu gim i, nng mu tng ln, cht dnh ca mu lng ng trong huyt qun, nn hay xy ra trng gi hoc tc nghn c tim. Mt ng i bnh th ng th khng kht cng ung n c, m cn phi nh gi ung n c. Thi gian ung n c tt nht l nn nh vo bui sng sau khi ng dy, ri vo khong 10 gi sng, tr c khi n cm tr a, 3 gi chiu, v ln cui cng l tr c khi i ng. Khng nn ch n khi kht mi ung n c. 328- khng nn ung n c si lu N c si lu, tuy trit tit trng, nh ng ung vo th li c hi cho c th. Bi v n c si, trong qu trnh si khng ngng b kh ho, nhng cht khong tan trong n c v nng cht c hi trong kim loi nng tng ln, c th gy nn trng c mu. ng thi ht axit nitrat cn c th hp thnh cht ho hp axit nitrat rt mnh c th gy ung

142

285

286

th . Cho nn khng nn ung n c si lu. 329- khng nn ung n c ngt thay n c un si ngui Ngy nay cuc sng cng ngy cng c nng cao, nhiu ng i th ng dng cc loi n c ngt thay n c lc gii kht, t ng rng nh vy c th tng thm cht dinh d ng. K thc cch lm nh vy l sai lm. Mt s nh dinh d ng hc n c ngoi sau khi nghin cu ch ra rng, th n c b sung tt nht cho c th l nc un si ngui. Bi v cc loi n c qu, n c c ga u c t ng i nhiu ng hoc ng tinh v mt s ln cht in gii. Nhng cht ny khng th ri khi d dy rt nhanh nh n c lc c, n tc dng lu di lm cho d dy sinh ra cht kch thch khng tt, nh h ng n tiu ho v khu v. ng thi cn lm cho thn phi lc qu nhiu, nh h ng n cng nng thn. Hp thu nhiu ng qu cn gy nn bnh bo ph. Trong tnh hnh bnh th ng, thm ch c sau khi vn ng cng thng, trong c th cng khng thiu cht natri v kali, cho nn ci cn b sung l n c. n ung nhiu cht ngt qu khng nhng l v ch, ng c li cn c hi. Cho nn cc chuyn gia ngh khng nn dng n c ngt thay cho n c lc. Thng hoc c dng n c ngt th cng nn pha n c lc cho long bt i. iu ny quan trng i vi tt c mi ng i, nht l i vi tr em li cng quan trng hn. Cho nn khng nn ung nc ngt thay cho

nc lc. 330- Khng nn ung nhiu nc c ga Nc c ga, l nc un si ngui, tiu c, dit trng ri, ngi ta cho thm bt chanh, hng liu, ng trng, mt s cht ho hc, cht chng vng v.v... ri ng tht kn. Ung nc ga c tc dng gii nhit, nhng khng th ung mt ln nhiu qu. Nu khng th s lm long dch v, h thp sc tiu ho v sc st trng ca dch v v s lm cho cht kh trong nc ga trung ho vi cht toan trong d dy, lm tr ngi cho tiu ho v nh hng n khu v bnh thng. Mi ln ung qu nhiu cn lm cho lng mu tng ln nhiu, khin cho tim v thn phi lm vic nhiu, gy nn cm gic hi hp kit sc, hoc lm cho d dy trng ln, gy nn bnh sa d dy. Nu mi ln ung qu nhiu nc ga p lnh s gy ra tnh trng nng lnh bin ho t ngt lm cho hot ng ca rut v d dy b ri lon, dn n cc bnh tt v ng rut v d dy. 331- Nhng ngi no khng nn ung nc lnh Nhng ngy oi bc, mi ngi u thch ung nc lnh, nhng phi cn c vo tnh hnh sc kho ca mnh m quyt nh. V d nh nhng ngi sau y th khng nn ung nc lnh : 1/ Ngi mc bnh au tim 2/ Ngi b bnh lot hnh t trng. Nhng ngi b vim d dy mn tnh, vim rut, vim gan, vim ti mt

143

287

288

3/ Nhng ngi b bnh nim mc ming, nh cc loi l ming, vim nha chu, c nt trng trong ming v.v 4/ Nhng ng i b su rng, rng qu nhy cm. 5/ Ph n trong thi k hnh kinh v trong mt thng sau khi , nhng ngi sc khng km. 332- khng nn ung nhiu n c c cht chua Ung nhiu nc c cht chua ch c hi ch khng c li cho sc kho. Bi v cch pha ch ung c cht chua, th ng ly chanh lm nguyn liu chnh ri thm ng n, ng tinh v cc phm mu thc phm vo. Ung nhiu loi ung ny, phn ln cht axit hu c vo trong c th s sinh ra bnh mu chua. c bit l ung qu nhiu hoc nhiu ln ung s lm cho pH trong dch th gim st, sinh ra mt mi v rt kh khi phc nn lun lun c cm gic mt mi kit sc. Nht l vo ma h nng nc, nhit bn ngoi t ng i cao, cng vi vic ra nhiu m hi, rt nhiu cht in gii nh kali, natri, clo v.v...cng mt theo m hi, khi nng nc th li khng mun n khin cho nhng cht k trn c b sung rt t, lm cho c th mt mi, kit sc, mnh my au nh v thiu nhng cht ny . Lc ny m li ung nhiu n c c cht chua ch lm cho tnh hnh trn thm nng n. Cho nn ma h oi bc khng nn ch ung nc l, cng khng nn ung nhiu nc c cht chua nh ung nhiu nc chanh, nc m hoc canh chua v.v... Phng php ng n l ung nhiu nc c pha cht mui long, lc ny nc c ga cng

l mt trong nhng th ung tt. 333- khng nn thay th hoa qu bng n c qu ng chai C mt s bc cha m mun c thun tin nn cho con tr ung nhng chai n c qu thay cho hoa qu, nh vy khng c li cho sc khe ca tr th. Ni chung, nhng chai n c qu bn trn th tr ng u l n c vt ra t cc loi qu, ri qua gia cng m ch ra. Trong qu trnh gia cng, khng nhng b tn tht mt phn cht dinh d ng ca tri qu m cn phi thm cht ng, tinh ng v mu. Nhng cht ny tuy khng nh h ng ln n nhng ng i kho mnh, nh ng i vi tr th, nu ung nhiu v ko di loi n c qu ny cng khng c li cho sc kho v s ln ln ca chng. Bi v s pht trin c th tr th ch a hon thin, cng nng gii c ca gan v cng nng bi tit cu thn u t ng i thp. Nhng cht c tnh kch thch ny khng th thot ra nhanh c, sau khi ung vo n tch t trong c th, nh h ng n cht thay th mi trong c th tr th, gy tr ngi cho s pht trin th lc v tr lc. Cho nn tr th khng nn ung nhiu n c qu ng chai, m nn n nhiu tri cy t i mi tt. 334- ng i mc bnh mch mu no

144

289

290

khng nn ung c ph C ph l th ung ang thnh hnh ngy nay, gi tr gi trai ai cng thch ung. Bi v n c tc dng nh thuc, khng nhng dng lm ung, m cn c th lm d c liu. C ph khng nhng ch c tc dng h ng phn, m cn c th gy ra teo mch mu no, lm cho l u l ng mu trong i no t i. Ung 2 cc c ph, khong na gi sau, l u l ng mu trong i no gim i r rt. Ng i no b bnh cao huyt p, s cng ng mch no, thiu mu no tm thi hoc tc mch mu no v.v... u khng nn ung c ph.

tnh cao thm, do m xut hin chng nhc u, ro rc, bun nn, chn tay t b, thn ch mng lung v.v... Bnh ny ng i ta gi l Hn m c tnh cao thm . Cho nn khng nn n qu nhiu ma. 336- khng nn n ma ng n ma bin cht, ng c th dn n trng c, thm ch n t vong. Ma ch a gi hoc ma thu hoch v ct gi khng tt u c th sinh ra ma ng, bin cht. Ma ng trng bn ngoi khng cn bng by, gc ma v ch cht c mu tm trng hoc c nhng si lng t. Khi ch ra, trn mt c mu vng hoc mu nu, n c ma c mi r u hoc mi chua. n ma ng, nh th b nn ma, b au bng, au u, chng mt, hoa mt. Nng th b co git, hn m, thm ch t vong. Cho nn khng nn n ma ng. 337- khng nn n nhiu ht h ng d ng Ht h ng d ng tng c vinh d c gi l thc phm M dung . Cho nn c nhiu ng i th ng xuyn n ht h ng d ng. K thc, n qu nhiu ht h ng d ng l c hi. Bi v ht h ng d ng c cht axit m khng bo ho, n qu nhiu ht h ng d ng s tiu hao mt s l ng ln cht clin trong c th, khin cho vic chuyn ho cht m trong c th b tr ngi. Kt qu mt

335- khng nn n nhiu ma Ma rt ngon rt p. n ma khng nhng c th sch rng, m cn rt mt, gii kht. ng thi v ma c t ng i nhiu ng, cho nn cng c tc dng chng i. Nh ng n nhiu qu cng c hi cho c th. Hm l ng ng trong ma rt cao, ln n 12 17%. Nu n nhiu ma coi nh a mt l ng ng rt ln vo c th. Cng v nht thi kh tiu ho, hp thu v chuyn ho, cho nn mt s l ng ng kh ln tn ng li trong ng rut, d dy, khin cho mt phn thm thu p b nng cao, kt qu l thnh phn dch th trong mu v dch th gia cc t bo c th thm nhp vo ng rut, d dy, gy nn mt n c c

145

291

292

khi l ng ln m b ng li trong gan, sinh ra m gan, t m nh h ng nghim trng n cng nng ca t bo gan, gy ch ng ngi cho cng nng gan v t chc kt tng ln, thm ch c th hnh thnh x gan hoc hoi t t chc gan. Cho nn khng nn n qa nhiu ht h ng d ng. 338- khng nn n hng lc i Hng khng nhng c cht dinh d ng phong ph, rt thm, ngon, ngt, hp khu v, m cn c tc dng d c l nh nhun ph, thanh nhit, ho m, ch khi. Nh ng n hng lc i th li c hi. Bi v trong hng c t ng i nhiu cht phnn, axit tanin v cht keo. Nhng cht ny gp v toan s hnh thnh cht lng khng tan. Khi i, nng v toan cao, vt lng d ng li thnh cc ln rt kh tiu ho, do m sinh ra y bng, ng i b nng s hnh thnh nhng vin Si . Cho nn khng nn n hng lc i. 339- khng nn n nhiu hng Nu mt ln n qu nhiu hng, nht l hng cn xanh th c th sinh bnh si d dy. Bi v si hng d dy l do s hng n vo ng ng ng thnh cc trong d dy gy ra. B th bng qu qut, ln th bng nm tay. V cng ngy cng ln ln, cng ngy cng rn li, khng c cch no tng ra ngoi

c. Sau khi mc phi bnh ny th ng c nhng cn au bng d di, hi hp, nn ma, chn n v.v...Nu nng th c th nn ra mu, c th pht trin thnh bnh sa d dy. Thnh phn ch yu ca si hng d dy l cht phnn trong qu hng gp phi mui v toan ri ng ng kt li v lng xung. Ngoi ra hng ch a chn c t ng i nhiu cht astringen, kt hp vi cht kim toan long trong d dy thnh cc nh, dn dn t thnh cc ln. Hn na trong hng cn c 14% cht keo v 7% cht nha qu. Vi tc dng ca v toan s rn li. Cho nn mi ln n hng khng nn n qu nhiu. 340- khng nn ung thuc vin bng n c ch Ung thuc bng n c ch c th lm gim tc dng cha bnh ca thuc. Nhng loi thuc cha bnh thiu mu do thiu cht st c th kt hp vi cht nhu toan ca ch ri lng ng xung, gy tr ngi cho vic hp th cht st, gy ra au bng, to bn. Nhng loi thuc c cht kim sinh vt c th kt hp vi nhu toan ca ch lng xung lm cho thuc gim mt hiu lc. Nhiu loi thuc nh thuc an thn, thuc chng t chc amin kt hp vi cht kim c ph trong ch, l cht c tc dng kit khng. c th h thp hiu qu cha bnh ca d c liu. Nhng loi thuc c cht sodium bicacbnat gp cht nhu toan trong ch c th b phn gii, gim mt hiu qu ca thuc. Khng nn ung thuc bng n c ch. nh h ng ca n c ch n hiu qu cha bnh ca thuc cn lin

146

293

294

quan n vic ung nhiu hay t, n c ch c hay long v.v... 341- khng nn ung thuc vin bng n c tri cy Vo ma h, khi ung thuc vin cha bnh, nhiu ng i li dng n c tri cy chiu thuc. Trn thc t, lm nh vy l khng th c. Bi v n c tri cy c cht chua, d lm cho nhiu loi thuc b phn gii hoc b tan sm, do m gim mt hiu qu cha bnh. C mt s loi thuc c tc dng kch thch i vi nim mc d dy, nh ng axit tri cy li tng mnh s kch thch d dy, thm ch cn gy ra chy mu nim mc d dy; c mt s loi thuc, do tc dng ca dch th axit nn tan ra n c rt nhanh, h thp hiu qu cha bnh ca thuc; c mt s loi thuc cn c phn ng vi dch th axit sinh ra nhng cht c hi khc. Cho nn khng nn dng nc tri cy ung thuc vin. 342- khng nn ung thuc vin bng sa b Khi ung thuc vin khng dng n c un si ngui, m li dng sa b ung. Nh vy l khng tho ng. Bi v trong sa b c t ng i nhiu cht canxi v cht st. C trong 100ml sa b th c 1300mg canxi, 0,4mg cht st. Nhng cht ion ny cng vi mt s d c liu c th sn sinh ra mt cht tng hp n nh

hoc mt loi mui kh c th ho tan c. Nh vy th thuc kh b hp thu, h thp nng thuc trong mu, nh h ng n hiu qu cha bnh ca thuc. Cho nn khng nn dng sa b ung thuc vin. Nu ang dng sa b th sau khi ung thuc khong mt ting r i ng h hy ung sa b. 343- khng nn ung nhiu loi thuc cng mt lc C mt s ng i mc nhiu bnh cng mt lc cho nn cng phi dng nhiu loi thuc cng mt lc. Nh ng nu ch v cho tin, cng ung tt c nhng loi thuc y cng mt lc th c th nh h ng n vic pht huy hiu qu bnh th ng ca mi loi thuc, thm ch cn gy ng c thuc. Bi v mi loi thuc c tc dng d c l, tnh cht l ho v tc dng ph c o c bit ca n. V tr tc dng v thi gian duy tr di ngn ca chng trong c th cng khng ging nhau. Nu ung nhiu loi thuc cng mt lc s nh h ng n vic hp thu, phn b, chuyn ho v bi tit thuc cng nh s kt hp gia thuc v cht m, ngoi ra cn nh h ng c n tc dng ca thuc i vi h thn kinh. Cho nn khng nn ung nhiu loi thuc cng mt lc. Nht nh phi chia thi gian v th t mt cch hp l ung tng loi thuc. Ni chung, mi loi thuc ny nn ung cch nhau khong mt gi.

147

295

296

344- khng nn nm ung thuc Ngi dy ung thuc th c li, nm ung thuc th c hi. Bi v ngi hoc ng ung thuc, dng 60ml n c chiu thuc, ch trong 5 giy nhng vin thuc c th tri vo trong d dy. Nm ung thuc, bt k dng bao nhiu n c chiu, ch c mt na s thuc tri vo d dy, cn mt na th b tan trn ng thc qun. Nh vy khng nhng cng nng ca thuc khng c pht huy y , m con kch thch thc qun, dn n bnh vim thc qun. Ngoi ra, nm ung thuc, rt c th thuc tri vo kh qun lm cho b sc. Cho nn khng nn nm ung thuc. 345- khng nn ung thuc vin khng dng n c Rt nhiu ng i khi ung thuc vin khng dng n c lc chiu m trc tip nut nhng vin thuc . Ph ng php ung thuc y rt c hi. Bi v nhng vin thuc trn ng vo d dy rt kh tan ra, nn hp thu rt chm, hiu qu chm. Nhng vin thuc sau khi tan ra trong c th, c ch nng rt cao, d dn n gy kch thch tng b phn d dy. Nu pha trn ng tiu ho c ch vim hoc c khi u th vin thuc khng tri xung c, c kh nng b tc nghn, thm ch b chy mu pha trn ng tiu ho. Cho nn khng nn ung thuc vin khng dng n c

m nn dng n c un si ngui chiu. Khi ung nhng loi thuc nh sulfamit hoc thuc i ngoi, nn ung nhiu n c hn c th gim bt nhng phn ng ph ca thuc v tng thm hiu qu cha bnh ca thuc. 346- khng nn dng tay xoa ln ch tim C nhiu bc cha m, v mun cho con au, dng tay xoa lin tc ln ch va tim xong. Xt v mt y hc, cch lm ny l khng tho ng, ch c hi ch khng c li cho a tr. Xoa mnh ln ch va mi tim xong, c th lm cho vi ti huyt qun d i da ni va mi tim b chy mu, hnh thnh ph mu, nh h ng n sc kho ca tr, nht l hot ng ca tay. Ngoi ra c ng i tin hnh nghin cu, pht hin ra rng, trn tay ng i ch a ra tay c th tn ti t 4 n 40 vn con vi trng. Khi dng tay xoa ln ch va tim xong, vi trng c th theo l kim tim ch a hn kn m vo c th hoc vo mch mu, dn n b nhim trng, nu nghim trng c th dn n bnh bi huyt. Song, sau khi tim cng c th n nh ln ch va mi tim cho khi tip tc chy mu. Ph ng php ng n nht l ngay sau khi va rt kim tim ra khi da hoc tnh mch, dng bng thm cn hoc bng kh trng kh n vo ch tim cho mu khng chy ra na, sau khi mu ng ng ri th vt cc bng i, bi v lc , mu ht chy v l kim tim khp kn ri.

148

297

298

347- tuyt i khng nn lm dng thuc vitamin Bnh th ng th nhng thc n hng ngy cng cung cp l ng vitamin v cht khong cn thit cho con ng i. Nh ng c nhiu ng i li mun c th c nhiu vitamin hn, nn ung rt nhiu loi thuc vitamin, kt qu c hin t ng trng c, chng t dng vitamin khng ng mc th c hi cho sc kho con ng i. V d vitamin A, D,E, K tan trong m khng nh tan trong n c. Vitamin C hoc B theo n c tiu bi tit ra ngoi rt nhanh. C tnh dng qu liu l ng s dn n tch t trng c. Ngay nhng vitamin tan trong n c cng khng th dng qu liu l ng. V d nh qu nhiu vitamin PP s lm cho tim p rt nhanh, nng th b nn ma, da hng ln,, cng rt hi cho gan. Nu tnh hnh dinh d ng ca bn tt ri th khng cn b sung bt k loi vitamin no khc. 348- khng nn lm dng vitamin C Vitamin C trong rut non b hp thu rt nhanh, khi bo ho th s d tha s b n c tiu bi tit ra cng rt nhanh. C dng nhiu vitamin C ch tn tin v ch. Nhng ng i b cm cm hoc b cc bnh truyn nhim khc, ng l c cn mt l ng vitamin C nhiu hn. Nh ng mi ngy cng khng nn qu 2g v cng khng nn dng di ngy. Tp ch Tn khoa hc gia ca

Anh ch ra rng, dng nhiu vitamin C qu c nguy c b si thn, nu tr ng k mi ngy dng 1 g vitamin C. Nu cho ung vitamin C liu cao th mc vitamin B-12 ca huyt thanh m vi sinh vt o c cng xung thp. Cho nn dng nhiu vitamin C c th ph hoi vitamin B-12 trong thc vt v cng nh h ng n vic li dng cht carten. Cho nn khng nn dng nhiu thuc vitamin C. c tnh ca vitamin C rt thp. Nh ng ung nhiu qu c th xy ra cc hin t ng nh ro rc, nn ma v.v... cng c th lm cho ng i b lot d dy au n d di; nu tim nhiu vitamin C vo tnh mch th c th gy ra tc mch mu, thm ch cht t ngt. Tr ang b m dng nhiu vitamin C s sinh ra cc chng bnh nh u oi, ri lon tiu ho, mn mn, ni m ay, ph thng v.v...Ph n c thai dng nhiu vitamin C s mc bnh hoi huyt. Ph n ph thai nu mi ngy dng 6g vitamin C, lin tc trong 3 ngy s dn n chy mu nh kinh nguyt . Nu ph n mi ngy dng trn 2g vitamin C, c th suy gim kh nng sinh dc. Thuc trnh thai c th gim s hp thu vitamin C trong ng rut; r u cn, cc loi thuc nh tetracyclin, aspirin v.v... c th lm mt s cn bng axit mu, Khi dng nhng loi thuc trn y, tuyt i khng c dng chung vi vitamin C. Ng i ln mi ngy dng 45mg vitamin C, tr em 40mg, ph n c thai 60mg, ph n ang cho con b 80mg th c th phng c bnh hoi huyt. cha bnh th tu theo bnh m nh s l ng, ni chung t 400 600mg/ngy, khi cn thit c th tng ln n 1g. Ni chung nhng ba n hng ngy c

149

299

300

vitamin C. Trong qut, t, c, xanh, u vn, v.v... u c vitamin C. Trong tnh hnh bnh th ng th c th ng i ta khng thiu vitamin C, khng cn phi ung thuc vitamin C b sung, cng khng cn phi dng nhiu v dng trong thi gian di.

vitamin B6. Hin tng trng c l chn tay mt ht cm gic. Vitamin B6 tham gia vo vic chuyn ho prtin. Nh ng ung qu nhiu th li tn th ng n thn kinh, sau khi ngng ung th c cm gic vn ng kh khn, phi sau 1 2 nm mi phc hi c, nh ng c ng i cng khng phc hi c hon ton. Cho nn khng nn ung qu nhiu vitamin B6. 351- khng nn dng qu liu vitamin E Dng qu liu vitamin E di ngy c th dn n nhng phn ng khng tt.. Th ng thy l cc hin t ng chy mu, mt mi, nhc u, chng mt, au bng, tiu chy, vim lot trong mm, ni m ay v.v... Nhng ng i b bnh cao huyt p, bnh au tim nu khng dng ng liu c th lm cho huyt p tng cao, tim au nng hn, cholestrin trong mu tng cao. Ngoi ra ung nhiu vitamin E di ngy cn c th dn n vim tnh mch kiu tc mch mu, tc mch mu phi. Bnh nhn vim tnh mch m ung vitamin E th bnh cng nng thm. C nhng nghin cu khc chng minh, ung qu nhiu vitamin E cn h thp vic hp thu vitamin A v vitamin K, do m lm cho th lc b gim st hoc dn n xut huyt. Vitamin E cn c th lm cho ri lon ni phn tit, gy tr ngi cho cng nng tnh dc, lm cho kinh nguyt tng ln hoc b kinh, con trai c bu v nh con gi v.v...Liu l ng dng vitamin E th ng l : ng i ln mi ngy ung 2 3 ln, mi ln 5 100 mg. Nu dng chng gi lo

349- khng nn dng qu liu vitamin D Sau khi vo c th, vitamin D khng th bi tit ra ngoi theo ng phn v n c tiu c, m tn ng trong gan v trong cc t chc m. Nu dng nhiu vitamin D trong thi gian di s dn n mt cn i gia canxi mu v phtpho mu lm cho canxi mu qu cao gy ra trng c. Bnh trng ch yu l km khu v, da mt ti xanh, ton thn r ri, ro rc, nn ma, tiu chy hoc to bn, bc bi bn chn, n c gii trng nh n c go, nu b nng th cn xut hin km tr nh, tun hon h hp kh khn, hn m v no v.v... Cc bc cha m khng nn cho con ci dng nhiu vitamin D trong thi gian di trnh trng c. 350- khng nn dng qu liu vitamin B6 n c ngoi c bi phng s vit v 6 ng i bnh b trng c vitamin B6, mi ngy dng 2 6 g

150

301

302

v dng di ngy th mi ngy khng nn qu 100 mg. Tm li l trong khi chn nhng loi thuc bo v sc kho cho tr th, phi ch n liu l ng v cch dng trong n h ng dn. Tuyt i khng nn a a ch thin 352- khng nn n gan ln khi ang ung vitamin C Vitamin C l mt loi vt cht kt cu r u tilen, d b xy ho ph hoi. Khi gp vi l ng kim loi (nh ion ng, st v.v...)th xy ho cng nhanh, c bit l ion ng, cho d vi l ng c tn ti th cng lm cho n xy ho nhanh gp trn 1000 ln. Gan l vt cht c nhiu cht ng nht ( c 100g gan ln th c 2,5mg ng). Nu cng n gan ln vi vitamin C th cht ng trong gan ln c th xc tc vi vitamin C b xy ho, lm cho n mt i cng nng sinh vt vn c ca n. Cho nn khi ang dng vitamin C th khng nn n gan ln.

Ngoi nhng th ra, trong tri cy cn c ng hoa qu, ng nho, ng ma v.v.... Nh ng nu n qu nhiu tri cy th cng c hi. Bi v n nhiu tri cy c th lm cho m trong mu tng ln v tr nn bo ph, c th lm cho bnh tim v bnh cao huyt p nng thm. Cho nn ng i b bnh au tim khng nn n nhiu tri cy. 354- nhng thc vt khng nn n chung C mt s thc vt khng th n chung vi nhau, nu khng th s c hi hoc s gim gi tr dinh dng. V d nh : - Tht b vi da hu. - Chui tiu vi khoai s. - Cam tho vi c chp. - Tm vi hoa qu. -Tht g vi hoa cc. - C u vi chui tiu. - Tht th vi rau t. - Th vi cua. - Tht ch vi u xanh . - Gng sng vi mt ong. 355- Nhng iu king k ca 14 loi thc phm 1- Ch - Ngi ang dng cc loi thuc b nh nhn sm th khng nn ung nc ch.

353- ng i b bnh au tim khng nn n nhiu tri cy n mt l ng tri cy va phi rt c ch cho c th. Trong tri cy c cc cht dinh d ng nh vitamin, axit hu c, cht xen-luy-l, canxi, kali, cht st v.v...

151

303

304

2- Mc nh trng (ngn nh) - Ngi b ngoi cm, phong hn th khng c dng, ngi b to bn, au bng khng c dng. 3- Mc nh en - Ngi ang c thai khng c dng. 4- Ru - Ngi b bnh au gan, au mt khng c dng. 5- Tht vt - Ngi b bnh mng m ngoi khoa th khng c n. 6- Tht th - Ngi ang c thai khng c n. 7- Ba ba - Nhng ngi nh ph n c thai, ngi sau khi , ngi b bnh to bn th khng c n. 8- Hng - Ngi suy nhc c nhiu bnh tt, ph n sau khi , phong hn ngoi cm v ngi b bnh thiu mu khng nn dng. 9- Cam snh - Ngi b ph hn, t l th khng c dng. 10- o - Khng c va n o va ung nc . 11- Da hu - Ngi suy nhc, cng nng d dy v rut khng tt th nn thn trng khi n. 12- Cy h - Ngi no m h dng khng v ph n c thai cn thn trng khi dng. 13- u xanh - Ng i suy nh c khng nn n. 14- C ci - Ngi no thn th suy nhc v ngi au d dy th khng nn n. 356- Khng nn dng nhm gia v - Xo c ci m cho x du - mi v ng.

- Xo rau chn vt m cho m chnh - c v cht. - Xo h m cho m chnh - v v. - Xo b ao m cho x du - s chua. -Trn gim t m cho ng - s ngy. 357- khng nn ni xoong nhm lu ngy khng dng Ni xoong nhm lu khng dng, cng mau hng. Bi v ni nhm lu khng dng d b m v b han g, hnh thnh nhng m chm en, nghim trng hn th thnh nhng l thng nh. Cho nn ni xoong nhm khng nn lu khng dng. Nu mt thi gian di khng dng n th tt nht l nn qut ln mt lp du (hoc m) n, sau dng giy sch gi kn, vo ch thong gi v kh ro. 358- Khng nn ng bt m bng nhm Nhng ch phm bng nhm (ni nhm, thng nhm) khng nn ng bt m di ngy. Bi v bt m vo nhm lu ngy th b ngoi s sinh ra nhng nt trng trng. Sau khi nhng chm trng ny ri ra th nhm s b r, nghim trng hn s b thng. Thnh phn ch yu ca bt m l tinh bt v prtin. Tinh bt l mt cht ng, sau khi ln men s thnh axit hu c. Cht axit hu c ny c tc dng lm han g. Nu dng ni nhm ng bt m, bt m s ht nc trong khng kh, to ra kh

152

305

306

cacbon axit. Cc ch phm bng nhm b cc cht axit hu c, nc, kh cacbon axit n mn, lm cho tng bo h bn ngoi b xy ho ph hoi cht nhm khin cho nhm b han g. Cho nn khng nn dng chu nhm, ni nhm v.v... ng bt m di ngy. 359- khng nn ng thc n vo nhm qua m ng thc n vo nhm qua m d b hng thc n. Bi v khi ng nhng thc phm nh tng, gim, mui, ng, ru, rau, bt m hoc nhng thc n khc c cht chua hoc cht mn vo trong nhng dng bng nhm qua m s c th n mn dng . Cho nn tt nht l dng ngy no, ra sch ngay ngy hm y. 360- khng nn dng chung dng c nh bp bng nhm v bng st Nguyn t nhm tch lu trong c th n mt s lng nht nh s lm cho cng nng no b tn hi v xut hin chng bnh tr n. Ni chung t tui u th cho n tui gi, vic tch lu nhm mi c th n mc gy bnh. Nu dng chung dng c nh bp bng nhm v bng st s lm cho lng nhm trong c th tng ln rt nhanh. V d nh khi xo rau dng cho st nhng li dng bn sn bng

nhm. Bn sn bng nhm tng i mm nn b cho st mi thnh nhng ht li ti nh ht bi ri theo thc n vo c th. Ni chung sau 2 3 nm th chic bn sn b mi mn hn, c khong 20 gam nhm. Nh vy l lm cho lng nhm trong c th tng ln gp hng triu ln. Cho nn khng nn dng chung dng c nh bp bng nhm v bng st. 361- khng nn dng dng c nh bp v b n bng nhm ti sinh C nhiu nh my thu mua nhm c ti sn xut dng c nh bp v b n. Nh vy l vi phm nhng qui nh ca nh nc v qun l v sinh. Sn xut dng c nh bp v dng c n bng nhm ti sinh rt nguy hi cho sc kho con ngi. Bi v trong nhng dng c c nhng nguyn t vi lng c hi v vt qu tiu chun cho php. Nhng nguyn t c hi ny ngm vo thc n i vo c th, tch t li v s rt nguy hi cho sc kho con ngi, gy nn trng c mn tnh. Cho nn khng nn dng nhng dng c nh bp v dng c n lm bng nhm ti sinh.

362- khng nn ng

153

307

308

ung c cht chua trong ng bng kim loi ung c cht chua ng trong dng c bng kim loi c th dn n trng c thc n c tnh ho hc. Bi v ung c cht chua tip xc vi kim loi, s sinh ra phn ng ho hc, lm cho cht kim loi ho tan trong ung. Ai ung phi loi ung ny, ngi y s b trng c thc n c cht ho hc, s b cc chng bnh nh nhc u, bun nn, au bng i ngoi v.v... Cho nn khng nn ng ung c cht chua trong nhng dng c bng kim loi (st, thp, nhm, ng), cng khng nn ng trong mt thi gian di, m nn ng trong cc dng bng snh s, thu tinh hoc bng g. 363- khng nn ng ru trong chai l bng thic Bi v trong h bng thic c lng ch rt cao. Theo phn tch lng ch trong nhng h bng thic ny th bnh qun c n trn 70%, c ci h cn c lng ch cao n 95%. Phn tch ru ng trong h ny, hm lng ch trong mi lt ru cao ti mc 0,036 5,7 gam, m tiu chun v sinh thc phm qui nh, hm lng ch trong mi lt ru khng c qu 1 mg. Nu c ung nhiu ru ng trong nhng h thic nh th ny th lng ch tch t trong c th dn dn tng ln, d gy trng c ch mn tnh. c bit l ph n trong thi k c thai hoc ang cho con b, cht ch trong c th c th qua bo thai v sa truyn sang thai nhi.

Cho nn khng nn ng ru trong h thic, cng khng nn hm ru. Nn dng nhng dng c khc khng c ng ru th hn. 364- khng nn dng st trng men nu thc n Nu thc n bng st trng men rt c hi cho sc kho. Bi v tt c nhng dng bng st trng men u lm t vt liu st ri trng ra ngoi mt lp men. Trong lp men ny c cht ch rt c. bo m an ton, tt nht khng nn dng nhng ni st trng men un nu thc n, cng khng nn dng dng nhng thc n c cht chua, bi v cht men trn b mt dng c ny, thnh phn ch yu l cc loi mui kim loi. Men mu vng v mu l hp cht caimi v ch. Ch v caimi u c. Ch rt c hi cho xng v thn. ng thc n c cht chua bng dng c st trng men mu, nhng cht c hi nh ch v caimi s ngm vo thc n, dn n trng c mn tnh cho ngi dng. 365- khng nn dng giy v sinh thng thng lm khn n Nhiu ngi cho rng giy v sinh c tiu c, nn dng n lm khn n lau bt a, hoa qu, thc phm, thm ch cn dng lau mm v.v... Trn thc t nh vy l khng v

154

309

310

sinh. Ni chung giy v sinh thng thng khng qua tiu c hoc tiu c khng trit . Qua ho nghim chng minh, rt nhiu giy v sinh v giy thm u c rt nhiu vi khun. Ch c giy v sinh v giy thm cao cp qua tiu c nghim tc mi bo m v sinh. phng vi trng gy bnh, tuyt i khng nn dng giy v sinh thng thng lau chi bt a, hoa qu hoc dng lm khn n. 366- Ra bt a xong khng nn lau kh ngay C nhiu ngi ra bt a, hoa qu xong lin ly khn lau kh ngay. H cho rng nc my l nc l, nh vy l khng v sinh. Trn thc t, ra bt a, hoa qu bng nc my ri li dng khn lau kh li cng khng v sinh. Hin nay, nc my chng ta ang dng u c kh trng. Bt a ra bng nc my xong, li dng khn lau lau kh, chnh vic lau kh ny l mt v sinh, bi v vi trng trn khn lau c th bm vo. Cho nn khng nn dng khn lau lau kh dng c va ra xong. Cch lm ng n l, sau khi ra sch bng nc my nn cho n kh t nhin, nh vy l sch. 367- khng nn dng lng bn y thc n Ma h l ma sinh n ca rui mui. Trong nhng cn phng khng c rm ca v rm ca s, ngi ta thng thc n cn li trn bn ri y lng bn ln phng

rui u vo, gy nhim, bo m v sinh . Trn thc t, nh vy cng khng thc s an ton. Rui nhng tuy khng trc tip u vo thc n, nhng rui nhng c th u trn lng bn, trng v vi trng li ti ca rui nhng c th qua nhng l h ca lng bn m ri xung thc n. Nu thc n b nhim khng c so nu li hoc xo nu li khng k th ngi n vn c th b mc bnh do rui nhng ny em n. Cho nn khng nn dng lng bn y thc n. Cch tt nht l nhng thc n cn li vo trong chn bt hoc trong t lnh, nu c. 368- khng nn dng a son a son trng c lch s, p mt, nhng c c, nguy hi n sc kho. Bi v sn du thuc loa nguyn liu ho hc hu c i phn t, c nhiu loi khc nhau, u c cc thnh phn c hi nh nitrat kali, benzen, ch v.v...Nht l nitrat kali trong c th kt hp vi ni-t s hnh thnh cht nitrat amin c tc dng rt mnh dn n ung th. Trong qu trnh s dng a son, sn bong ra theo thc n vo trong c th cng rt c hi cho sc kho. Cho nn khng nn dng a son. 369- rn m ln khng nn to la Rn m ln m to la s b chy kht v hao m, n vo s c hi cho sc kho. Bi v m ln l m trung tnh, d b cc cht chua, mn, khng kh, nh nng v cc cht men trong c th ho tan m

155

311

312

sinh ra cht glixrin v axit bo. Dng la qu to rn m, nhit m c th ln n 230oC, lm cho n bin i ho hc m sinh ra cht anhit prpilen. Cht ny khng nhng rt kh ngi m n vo cn nh hng n tiu ho, dn n au d dy v rut; kch thch vm hng, thc qun, kh qun v nim mc mi, dn n ho, hoa mt, kh th v hai mt cay x, vim kt mc, vim hng, vim chi kh qun v.v... Cho nn khi rn m ln khng nn la to. 370- khng nn ng mt ong trong nhng ng bng kim loi C ngi dng hp st ng mt ong, tng rng nh vy l kn, l tt, khng hng mt, c th ct gi c lu di. Trn thc t, hon ton ngc li. ng mt ong vo ng kim loi khng nhng mau bin cht, m khi dng cn d b trng c. Bi v trong mt ong c axit hu c v ng. Vi tc dng ca men, mt phn nhng cht ny bin thnh axit etylenic. Cht ny n mn lp ngoi ca hp st, do m tng thm hm lng kim loi nh ch, thic, st v.v... trong mt ong, lm cho mt ong bin cht. Nh vy thnh phn dinh dng trong mt ong b ph hoi , ngi dng d b tnh trng trng c nh lm ging, nn ma v.v... Cho nn khng nn dng ng bng kim loi ng mt ong. 371- mt ong si bt khng nn lu

Mt ong ti mi, sc p, mi thm. Nhng nu b ngoi mt ong xut hin nhiu bt kh, tuy khng tuyt i c cht c, nhng cng khng nn tip tc ct gi. Bi v trong mt ong c lng ng nho rt ln. ng nho c tnh ht nc rt mnh, nu ct gi khng cn thn, hm lng nc trong mt ong s dn dn tng ln. Khi hm lng nc ln qu 20% th nm men s pht trin rt mnh, s phn gii cc thnh phn dinh dng ca mt ong, lm cho mt ong b bin cht. Cho nn khi mt ong ni bt th khng nn tip tc ct gi. Trc khi dng phi tiu c, dit trng. 372- khng nn n mt ong sng Cht dinh dng trong mt ong rt phong ph. Song khng nn n sng. Mt ong sng khng nhng khng c tc dng tm b cho con ngi, m ngc li cn c th sinh ra trng c. Bi v nhng con ong mt khi i kim mt, nht l khi ngun hoa khng , thng ht c nhng phn hoa c c. Nhng cht c trong phn hoa ny vo trong mt ong, ngi n mt ong sng d b trng c. Ngoi ra trong qu trnh thu mua, vn chuyn, bo qun mt ong c th b vi khun nhim, nht l c tnh ca trc khun tht thiu rt mnh, c th dn n cht ngi. Cho nn khng nn n mt ong sng. 373- sng sm cn i khng nn ung sa b

156

313

314

Rt nhiu ngi c thi quen sng sm bng cn i ung sa b, trng rng lc ang i m ung sa b th c th hp thu c ton b cht dinh dng. Trn thc t, tng ng m ho sai, hon ton ngc li. Bi v khi bng rng, bng i si ng c, nhu ng tng nhanh, ung sa b, cht dinh dng cha kp hp thu vi tri vo i trng. i trng ch hp thu phn nc ch khng hp thu cht dinh dng.Ngoi ra cht axit amin v cht mooc phin c tc dng an thn trong sa b c th lm cho ngi ta mt mi hoc m mng bun ng, do m nh hng n nng sut cng tc bui sng. Cho nn bui sng ang i khng nn ung sa b. Nu ung sa b vo gi ng tra hoc bui ti trc khi i ng th rt c li, pht huy c hiu qu ca sa b nhiu hn.

Vitamin C l loi thuc ngi bnh thng dng nht, n khng ng, li c v chua chua, cho nn c nhiu ngi nhai vitamin C. Nh vy l khng khoa hc. Bi v sau khi nhai vitamin C, cng nh n tri cy chua, trong mm sinh ra mt cht nc chua rt mnh, c tc dng n mn men rng rt mnh. Cho nn khng nn nhai vitamin C m phi dungg nc ung. 376- khng nn ru bia vo trong ngn t lnh Ma h ung bia cng lnh cng tt, do nhiu ngi thng t bia vo trong ngn ca t lnh. Trn thc t lm nh vy l khng tho ng. Bi v bia l mt loi ung b c ng, c m, t vo ni nhit qu thp, cht m trong s b phn gii, ni ln, lm cho bia bin cht vn c hoc ko thnh si. Cho nn khng nn t bia vo trong ngn t lnh. Nhit tt nht gi bia l trn d i 8oC, thp nht cng khng nn d i -1,5oC. 377- Ma ng khng nn ung bia lnh Ma h ung bia c th gii kht v gii nhit, ngn nga m hi. Song ma ng m ung bia lnh th khng thch hp. Bi v ma ng ung bia tuy cng l ung tt trong ba n, song bia b lnh th mt mt mi v, ung xong ngi rt run ln, ng thi bia khng nng th c v cht ng. Cho

374- khng nn n sa chua lc i Sa chua rt nhiu cht dinh dng, nhng khi bng cn ang i m n sa chua th khng thch hp. Bi v trong sa chua c nh toan khun sng. Loi khun ny trong mi trng axit nh c th sinh n rt nhanh, c tc dng bo v sc kho cho c th. Nhng trong mi trng axit mnh th loi khun ny rt kh tn ti. Khi ngi ta ang i, nng v toan rt cao, nh toan khun rt kh tn ti, tc dng bo v sc kho gim hn i. Cho nn khng nn n sa chua vo lc i. 375- khng nn nhai vin vitamin C

157

315

316

nn ung bia vo ma ng nn c nhit 15oC l va, nh vy khu v ca bia mi chnh xc. Song khng th t bia trc tip ln la c, m khi ung nn ngm chai bia vo chu nc nng khong 30oC cho bia nng ln l va.

nhng cht ny c th gy nn si thn. Cho nn ng i b si thn khng nn ung bia. 380- Ngi b vim d dy mn tnh khng nn ung bia Ru bia tuy c nh hn ru trng, hm lng cn c t hn, cht kch thch t hn, nhng ngi b bnh au d dy mn tnh th khng nn ung bia. Bi v vim d dy mn tnh l do cht axit n mn nim mc d dy m gy nn bnh. Trong bia c mt s thnh phn c bit. N c th gim bt hoc gy tr ngi cho nim mc d dy hp thnh cht vitamin E ca tin lit tuyn, t khin cho cht v toan lm tn hi nim mc d dy. Nu ung nhiu bia c th gy nn vim d dy mn tnh, cng c th lm cho ngi ang b vim d dy mn tnh cng trm trng hn. Cho nn ngi vim d dy mn tnh khng nn ung bia. 381- khng nn ung nc ch c gi ru Ung nhiu ru b say tu lu, c ngi thng dng nc ch c gii ru, phng php ny thng c kt qu ngc li. Bi v trong nc ch c cht kim c ph. Cht kim c ph kt hp vi cht cn ca ru s gy tc dng tng ln. Nh vy khng nhng khng gii c ru, ngc li cn lm tng thm. Cho nn khng nn ung nc ch c gii

378- khng nn ng bia trong phch ng nc Trong bia c rt nhiu loi vitamin, axit amin, giu cht dinh dng, tng c gi l Bnh bao nc , c qung i qun chng rt hoan nghnh. Nhiu ngi em phch nc nng ra ng bia, gi cho bia c ti lu, nh vy l c hi ch khng c li. Bi v di y phch thng c mt lp cn nc (vi), trong lp vi ny thng c cc cht ca i mi, cht ch, cht st, cht thch tn, thu ngn v.v..., ng thi cn c c nhng cht gy bnh ung th na. Bia thuc loi ung c tnh toan, d ho tan nhng vt cht k trn, ung vo s rt c hi cho sc kho. Cho nn khng nn ng bia trong phch ng n c. 379- Ngi b si thn khng nn ung bia Bia l loi ung c cht dinh dng tt, v cn c tc dng li tiu. Nhng ngi b si thn m ung bia th li c hi. Bi v trong mch nha ca men lm bia khng nhng c cht can-xi v tho toan, m cn c c cht -hch-toan,

158

317

318

ru. 382- sau khi ung ru khng nn ung c ph C ph tr thnh th ung ph thng thng ngy ca mi ngi. Thnh phn ch yu ca c ph l ca-ph-in. Ung va phi th s c tc dng hng phn, nng cao tinh thn v c li cho d dy. Nhng nu ung nhiu qu th c th b trng c, nht l trong khi ung ru hoc sau khi ung ru m ung c ph th nguy hi rt ln. Bi v c ph c th lm cho cn ru gy nguy hi cho c th nhiu hn, c bit l cng nguy him hn cho i no.Thot u th i no cc k hng phn, ri li b c ch cc , v kch thch huyt qun phnh ra, y nhanh tun hon mu, tng thm gnh nng cho huyt qun tim, gy nn tn hi nhiu gp my ln ung ru bnh thng. Cho nn ung ru ri li ung c ph, chng khc g thm du vo la. Cho nn trong khi ung ru hoc sau khi ung ru khng nn ung c ph.

chn rng hoc mng m chn rng. Cho nn khng nn dng que dim lm tm. 384- n cm xong khng nn xa rng Khi n cm, gia nhng k rng thng c nhng ming tht nh, nhng si x nh cng nhng thc n khc bm vo. Cho nn n cm xong, ngi ta thng hay xa rng bng tm hoc bng que dim. Nhng nh th l c hi. Bi v khi xa rng d gy tn thng chn rng, dn n cc chng vim nh chy mu chn rng, mng m hoc au nhc. Lu di c th lm cho cc k rng b tha ra, h chn rng v sm b lung lay. Cho nn, sau ba cm khng nn xa rng, m nn dng nc mui m sc ming, sau dng bn chi nh rng lm sch nhng thc n cn dnh vo rng. 385- sau khi n no khng nn tm ngay n no ri lp tc i tm rt nh hng n cng nng tiu ho. Bi v khi tm th huyt qun da trng ln, mu chy rt mnh. Ngc li lng mu chy trn ng tiu ho lai tng i gim, vic phn tit dch tiu ho t i, cng nng tiu ho h xung. Cho nn sau khi n no khng nn i tm ngay. Tuy nhin cng khng nn i tm lc ang i, bi v d dn n h ng huyt. Cho nn i tm lc khng no cng khng i l tt nht.

383- khng nn dng que dim lm tm Dng que dim lm tm ch c hi ch khng c li Bi v ni chung i a s dim u lm t nhng cht ho hc nh du long no v pht pho , u c nhng c t nht nh. Nhng cht c ny c th dnh vo que dim. Nu dng que dim lm tm, rt c th b trng c. V li cn lm cho k rng b tha ra, rng b lung lay, thm ch cn gy vim

159

319

320

386- sau khi ung r u khng nn tm phn 6 Tm l lm cho ng i c sch s. Nh ng sau khi ung r u m i tm l khng thch hp. Chnh ra trong c th con ng i c cht ng nho, trong khi tm v phi dng n sc lc m tiu hao i mt, lm cho hm l ng ng huyt h xung rt thp, nhit trong ng i cng gim i. Cht cn trong r u c th c ch hot ng bnh th ng ca gan, cng gy tr ngi cho vic khi phc l ng ng nho d tr, lm cho ng huyt khng c b sung kp thi. Do m rt d sinh ra cc chng bnh nh chng mt, nhc u, hoa mt, ton thn kit qu v.v...Nu b nng th cn c th b hn m v ng huyt thp. Nu tm trong bn tm c th b bng, b sc n c v.v... Cho nn sau khi ung ru khng nn tm.

mi nh v nhng iu cm k

387- Nhng iu king k trong cuc sng Khng n sng - Bui sng m khng n ung g rt d cm thy mt mi, rut cn co v nhc u. Nu c ko di cn sinh ra si mt. Chy b lc i - Bng ang i m chy th tim v gan s phi lm vic nhiu, d xut hin tnh trng tim khng bnh thng, rt nguy hi cho c th. Nhng ngi gi trn 50 tui, do nng lc cht axit bo di chuyn trong c th b h thp nn li cng nguy hi hn. Ng gc - Lm tng thm p lc cho ngc, cho tim, cho gan, cho mt v lm cho ct sng b vo. Sau khi tnh dy s xut hin hin tng mt b ph v mt c nhng tia . n nhng thc phm b m khi - C th dn n ung th d dy, bnh mu trng. n cm bng a sn - Trong sn c nhiu cht ho hc c hi cho c th, nht l thnh phn dim tiu, sau khi ngm vo ri th s cng vi cht nit hp thnh mt cht dim tiu rt mnh c th gy ung th.

160

321

322

Trn bn n ph vi nha - Trong vi nha c rt nhiu c t, dng c n thng xuyn tip xc vi cc loi c t ny s lm cho ngi ta b trng c t t. Ung nc tr sau ba n - Va n xong m ung nc tr ngay khng nhng s lm long dch v, m s lng ln axit amin trong tr s kt hp vi cc cht anbumin trong thc n m ng li, khng c li cho vic hp th, tiu ho cht anbumin. n xong ht thuc l ngay - Tp qun ny rt nguy hi. n xong th tun hon mu trong ng rut v d dy tng nhanh, tng cng nhu ng, cc mch mu nh m mao rut di ra. Trong thuc l c nhng cht c d xm nhp vo c th, cho nn c hi cng tng. y cng chnh l phn ng bnh l ca cu Sau ba n c mt iu thuc l, s khoi hot nh thn tin. n cm xong i bch b - n xong th mu chy vo d dy gip cho vic tiu ho, v th vic cung cp mu cho cc b phn khc b t i. Nu n xong m lp tc i b ngay, s tng thm gnh nng cho c th, gim bt vic cung cp mu cho rut gi v d dy. Do , nhng ngi gi, nhng ngi c bnh tm huyt qun v nhng ngi d dy yu th n cm xong nn ngh ngi, nh vy mi c ch cho sc kho. 388- khng nn coi th ng phng ng Phng ng l ni quan trng nht trong mt cn h, l ni ngh ngi ca v chng, n c quan h n s bi d ng tnh cm ca v chng v gio dc con ci, cng c quan h n tnh hnh sc kho ca mi ng i.

C mt s ng i c mun dnh cho phng khch rng ri hn mt cht, hoa l kh phi hn mt cht nn t phng ng mt ni rt hp, rt khng thoi mi. Nh vy l khng ng. X hi hin i l cuc cnh tranh kch lit, trong cng vic, con ng i ta b mt mi lm ri, ch c v nh mi l lc thnh thi nht. Hn na, trong i mi con ng i, mt phn ba thi gian l ng, ta thy phng ng quan trng nh th no. Nu phng ng khng tt, khin cho ng i ta nh m cng khng c ngh ngi tt th s nh h ng n sc kho, cng nh h ng n tnh cm v chng. Cho nn khng nn coi nh phng ng chnh ca gia nh. Ch c nh vy mi lm cho v chng vui v v nh. Mt nh ho bnh, vn s s thnh cng. 389- phng ng khng nn i din vi ca chnh Trong vic b tr mt cn nh, gian phng i in vi ca chnh khng nn lm gian phng ng. Phng ng l mt ni t ng i n mt ca cn nh, m khi ngh ngi, ng i ngoi khng nn lm phin. Nu ca chnh i din vi ca phng ng th khi c ng i ra vo s c ting kt ca v nhng ting ng bn ngoi ca u nh h ng n ng i trong phng. Hn na nu c khch n chi, va b c vo ca nhn thy phng ng th cng khng ly g l m quan. Nu qu tht cn phi dng phng lm phng ng th ch nhn cng nn b tr th no ng i ngoi b c qua ca khng nhn thy gi ng ng l hay nht. Gi ng ng i din vi ca ra vo khng c li cho s yn n ca gic ng, v cng

161

323

324

nh h ng n s ngh ngi. 390- nhng iu cm k trong vic k gi ng Ngy x a, nhng iu cm k trong vic k gi ng t ng i nhiu. y khng nu ra tt c. T gc d khoa hc hin ti m xt, vic k gi ng c my iu king k nh sau : 1/ u gi ng khng nn d i ca s. Nu u gi ng d i ca s, ng i ng c cm gic khng an ton, nu gp gi to m a ln hoc sm chp, th cm gic cng mnh hn. Ngoi ra, ca s l ni thng gi, nu khng phng rt d b cm. Trong nh c tr nh, chng c th tro ln ca s, tht l nguy him.Cng bt c d khng th khng k gi ng th phi c bin php bo m an ton nh ca s phi c chn song. 2/ u gi ng khng nn k ch thng gi gia ca chnh v ca s ca phng ng. l v ni thng gi gi th ng mnh lm cho ng i ta d b cm gi, nhc u. Ngoi ra ng i ngi phng khch s nhn thy gi ng trong phng ng, gy cm gic khng nh quan. 3/ Khng nn k gi ng i din vi t g ng trang im. Gi ng i din vi g ng, t thi c i nghim cm ri. y ch yu l bi v ban m ng i ng trn gi ng tnh dy, trong bng ti mp m, nhn thy ci bng trong g ng, d gy cm gic s hi. Nu ng mt mnh trong phng, cng cm thy khng

an ton. 4/ Mt gi ng khng nn li lm. Gi ng l ch ngh ngi, nht nh phi vng vng mi thoi mi. Gi ng m li lm hoc lung lay th khng nn dng. Ngy nay ng i ta dng gi ng m l so rt nhiu. Nu cht l ng m gi ng khng tt, l so b h hng th mt gi ng s khng bng phng, tnh cch nhit v ht m cng km, s nh h ng n sc kho. Li cn c mt s gi ng, m gi ng rt mm, x ng sng rt d b cong, nm ng lu s nh h ng n tun hon mu, lm cho ng i ta mt mi, d sinh bnh. Cho nn phi chn ci gi ng no chc chn, m gi ng khng cng qu khng mm qu mi l gi ng l t ng. 5/ Khng nn nhng th linh tinh d i gm gi ng. C nhn ni, nhiu th linh tinh d i gm gi ng l khng tt lnh. Trn thc t cng c l l khoa hc nht nh. Gm gi ng th ng l ni m thp khng thong kh. nhng th linh tinh vo rt d ht m v lm ch cho vi khun sinh si ny n. Nu ngy th ng khng qut dn u n s tr thnh gc cht. Trong phng ng m c ni nh vy, tt s nh h ng n sc kho, cho nn khng tt lnh. 391- nhng iu cm k v trang hong phng khch Phng khch l ni l u li n t ng u tin ca khch, cng l trung tm hot ng ca gi tr gi trai trong mt nh. Cho nn v tr ca phng khch trong ton

162

325

326

b cc gian phng trong nh l t ng i quan trng. Ni chung, phng khch nn v tr trung tm ca cn nh l thch hp nht. C mt s gia nh, chn mt phng cnh ban cng hoc mt phng no lm phng khch, nh vy l khng thch hp. V tr ca phng khch, c tnh khoa hc ca n, cc phng khc bao quanh phng khch, lm cho ch nhn ngi trong phng khch vn c th quan st c cc v khch, quan st c phng ca con ci, cng nh m n c ang un trong bp....V li khi c khch n chi, cng khng nh h ng g n vic hc tp ca con ci, cng nh vic ngh ngi ca ngi nh. Vic trang tr phng khch, ly gin n, sch s, ng hong s dng thun tin l chnh, khng nn qu hoa l hoc trang tr qu nhiu. Mi gia nh ni chung, vic b tr phng khch th ng l c mt b gh bnh, mt t ti-vi , vi--, mt bn tr, mt t ng cc chn hoc t trang im. Mt s phng ln lm phng khch kim phng n th c th k thm bn n cho c nh. V tr ca b sa-lng khng c k i din vi phng bp v toa-lt. Nu ngi trn gh bnh m nhn thng sang phng bp hoc toa-lt, s gy phn cm, c cm gic khng yn tm, d lm cho ng i vo toa-lt cm thy ngi ngng. Sa-lng nn k ch c ti-vi ct-st, cho khch nhn thy ti-vi v cc thit b m nhc, khi ch nhn c vic g ra ngoi, khch c th ngi xem ti-vi, nghe m nhc, m khng cm thy lnh lo. T r u hoc t trang im ca n trong phng khch khng nn nhng th nng n ln trn. Mt l khng m quan, hai l khng an ton. V mu sc trang tr phng khch, ly mu nht, trang nh l chnh. Nh vy lm

cho tm nhn c th gy cm gic xa xm. i vi nhng mu sc trang tr phc tp, ch lm cho phng khch thm tp lon, khng trt t. Nu phng khch khng rng th tt nht khng nn k gi giy dp v mc treo o trong phng. Nu khng va b c vo ca l trng thy ngay mt ng giy dp v mt l no m, no o, o m a hay d v.v...tht chng nh quan cht no. Nhng cn nh ven ng quc l, s c rt nhiu bi bm, phi th ng xuyn qut dn, lau chi , bo m v sinh. Nu khch n chi ln u th phi bo cho khch bit toa-lt u nu cn khch tin s dng.

392- khng nn sa nh khi trong nh c ng i mang thai Nu trong nh c ng i ang mang thai th sa nh, lm nh u khng nn, ci to phng cng khng tt. C nhn th ng cho rng n b c cha l khng sch s. Trn thc t th khng phi nh vy, m l v trong nh c ng i mang thai th trong thi gian xy dng, ng i ra vo nhiu. Vic tip khch, vic dn dp u do ph n lm. Nh vy s thm gnh nng cho ng i c thai, d lm cho ng i c thai qu mt mi, c th dn

163

327

328

n sy thai hoc sinh bnh. Ngoi ra, nh mi va mi xy xong, cn rt m thp, kh m rt c hi cho sc kho. Ni chung t ng qut vi phi qua mt thi gian (tt nht l t na nm n mt nm) nh ca t nhin kh ro hy n l thch hp nht. Nu trong nh c ng i mang thai hoc sn ph, m nht thit phi sa nh th cn phi chuyn ng i n nh nh mt ng i thn no nh. Tt nht nn ch mt thi gian cho nh kh ro ri hy v th hn.

394- nh mi xy xong khng nn vo ngay Nh va mi xy xong vi vng dn vo ngay, nh vy rt c hi cho sc kho con ngi. Bi v nhng vt liu xy dng nh ca nh xi mng, vi, sn, nha ng v.v...u c nhng cht c hi cho sc kho, nu ht phi nhng cht s sinh bnh. C mt s cht ho hc cn c th gy nn bnh ung th. Hn na nh va xy xong, m cn rt cao, nhng cht c d tn ng li trong nh. Sng trong mi trng nh vy thng hay b nhc u, mt ng, au khp, kh th, n khng ngon v gim tr nh, b bnh ngoi da v nhiu chng bnh khc. Cho nn, xy nh xong khng nn vi vng dn n ngay m nn m ht cc ca cho thong gi mt thi gian ri hy dn n bo m sc kho cho mi ngi trong nh. 395- khng nn dng mt loi hng tr mui trong mt thi gian di Dng mt loi hng tr mui trong mt thi gian di th hiu qu tr mui s rt thp. Bi v cng mt loi hng tr mui th cc phi liu s nh nhau, mi thm cng ging nhau, s dng trong mt thi gian di, mui s quen dn vi thuc v s c sc khng thuc mnh hn, do m gim thp hoc mt mt hiu qu ui mui. Cho nn khng nn dng cng mt loi hng tr mui trong mt thi gian di , m nn thng xuyn thay i nhn hng tr mui, nh vy mi nng cao c hiu qu .

393- nh mi xy xong khng nn sn tng ngay Nh va mi xy xong, c mt s ngi vi vng sn tng ngay. Kt qu, ch t lu sau cc bc tng xut hin nhng Tm bn . Khng ch loang loang l l, nm mu by sc, m lp sn vi cng bong ra, trng rt kh coi. Bi v thnh phn ch yu trong sn vi qut tng l cht canxi xy ho, thuc tnh kim. Sn m gp cht kim hoc cht axit s b bin cht ngay. Khi tng b m l xut hin nhng tm Bn . Cho nn nh mi xy xong, khng nn vi qut sn ngay. Phi ch cho tng tht kh, ngha l phi ch cho khi no hi nc c cha nhng cht nh calcium carbonate bay hi ht, sc bm dnh c tng cng, lc sn tng mi khng xut hin nhng tm Bn .

164

329

330

396- khng nn dng thuc tr su ui mui trong nh Ma h c mt s gia nh dng thuc tr su phun trong nh ui mui. Cch ui mui nh vy tht c hi cho sc kho con ngi. Bi v phun thuc tr su trong nh, thuc s qua ng h hp v qua lp da m xm nhp vo c th, m thnh phn ch yu trong thuc tr su l cht kim axtyl c th tch t trong t chc thn kinh con ngi v gy ra trng c. Ngi b trng c thng c hin tng chng mt, nhc u, ra nhiu m hi, thn th mm nhn, kit sc, y bng , n khng ngon v bun nn v.v...Nu lp da tip xc vi thuc tr su th s b au, nga. Kiu trng c mn tnh nh th ny, nu b nh th d b ngi ta b qua. Nhng nu ko di th mi nguy hi cho c th tht l nghim trng. Cho nn trong nh ch nn dng nhng loi hng tr mui khng c hi cho ngi, tuyt i khng nn phun thuc tr su tr mui trong nh.

Bi v bt k loi ban cng no, kh nng chu lc theo thit k sn ca n cng ging nh sn nh bp, ni chung mi mt vung l 250 kg, tc l lng c trn mi mt vung din tch sn ban cng khng c vt qu 350 vin than t ong hoc 100 vin gch. Nu nhng vt ny vt qu kh nng chu lc ca thit k s lm hng dn ban cng, tuy nht thi khng b , nhng sn hoc dm ban cng cng b nt. Ngy thng tri qua, ma nng di du, nhng thanh st s b han g, b tng s bong ra tng tng, nh h ng n thi gian s dng, thm ch cn gy ra tai nn. Cho nn khng nn nhiu vt nng ngoi ban cng. 398- khng nn bt kn ban cng phng C nhiu nh bt kn ban cng tng thm din tch phng , xem ra nh l c li, song cng rt bt li. Ban cng b bt li s nh hng n vic thong gi, thay i khng kh ni phng . Sau khi ban cng b bt li, chng cn ch hot ng v tp th dc, rn luyn thn th; ngoi ra sau khi ban cng b bt li, ngi ta thng hay xp nhng vt nng vo , ban cng b qu ti s rn nt gy nguy him cho gia nh. Khi bt ban cng, mi ch h dng mt loi nguyn vt liu khc nhau, kiu cch th nm hoa ba mnh, trng rt mt m quan cho ngi nh. Cho nn cc ch h khng nn bt kn ban cng. 399- 10 iu khng nn trng hoa trong phng

397- Ban cng khng nn qu ti Ban cng qu ti rt d xy ra tai nn.

165

331

332

trng nhng cy hoa c c nhiu sinh kh trong phng th rt c li. Nhng cn ch nhng iu sau y : 1- Khng c t bnh hoa ln trn ti-vi. 2- Khng c t nhng cy hoa c c th tch ln trong phng. Din tch ca nhng cy hoa c khng nn chim qu l/10 din tch cn phng. 3- Khng nn trng qu nhiu loi hoa, s lng qu nhiu, s loi qu phc tp, mu sc khng nn qu nhiu. Nn b tr sp t sao cho t m tinh. 4- Mu sc hoa c v mu sc bi cnh, v mt sc iu hai ci khng nn qu gn nhau. 5- Nhng loi cy c gai, c cht c th khng c t ni m tr con c th vi ti c. 6- Khng nn t nhng chu cy c mu xanh thm ln trn nhng dng c c mu tr thm, bi s gy cm gic u ti, khng c sinh kh. 7- Khng nn t nhng chu hoa cao trn ln trn nhng chic bn di. Bi v s thay i trc tuyn v c tuyn qu ln d gy cho ngi ta cm gic khng thoi mi. 8- Nhng hoa c c hnh thn cao khng nn t ln trn nhng chic gh hoc trn bn cao, nu khng s gy cho ngi ta mt cm gic khng n nh. 9- Khng nn t nhng chu hoa xa nhau qu. Hng ng mt b, hng ty mt cnh, chng c cm gic g v mu sc bi cnh, khin cho cn phng tr nn ri rc thm hi. Trong phng ng khng nn nhng chu hoa c mi thm nng qu; trong th vin khng nn t nhng chu hoa mu sc ti qu; trn b ca s khng nn t nhng loi cy c thn cao, nu khng s nh hng n s thng gi v nh sng trong phng.

400- Khng nn trng nhng cy hoa l c hi cho sc kho con ngi 1- nhng loi hoa c khng nn lu trong phng: Nhng loi cy nh Tng bch, nu trong phng mt s lng tng i nhiu th s to ra nhiu mi du thng nng m, nh hng n khu v ca ngi trong phng, lm cho ngi c mang b bun nn; Thin trc t s lm cho mt s ngi phn ng qu mn cm; mi thm ca hoa cy Uc kim c cha cht kim c, tip xc lu ngy s lm cho ngi ta nhc u chng mt v c th lm cho rng tc; ban m, khi ht tc dng quang hp th s to ra khi lng thn kh rt ln, s lm cho nhng ngi cao huyt p v nhng ngi mc bnh au tim cm thy u bun; mi ca cy Tip ct mc to ra cng lm cho ngi ta bun nn v chng mt. Do, nhng loi cy c k trn khng nn lu trong phng. 2- Nhng loi hoa c c cht c l : 1- quyn vng: trong thn v hoa cy u c cha cht c. Nu n nhm th s b trng c. 2- Nht phm hng: c cy u c c, nha mu trng c th kch thch da sng , nu n nhm phi n, phi l ca n th s c nguy him ng c cht ngi. 3- Hip trc o: trong cnh, l v v cy u cha cht glucozit. Nu n nhm ch vi gam Hip Trc o thi cng b trng c. 4- Cy c c thuc loi thc vt nhiu nha, sau khi ngt n, n s chy ra mt th nc trng c th lm cho da b

166

333

334

mng , nu bn vo mt c th b m. 5- Mai ng sc: hoa, l u c cht c, n nhm s b au bng i ngoi, s pht st. 6- Thu tin: trong thn cy c cht Lactin, n nhm s b vim rut, b nn. Nc trong l v hoa ca n c th lm cho da b mng . 7- Thch toan: thn cy c cha cht kim thch toan c cht c. Nu ngi no chm da vo n th s sng mng ln v s rt nga. Cht kim thch toan vo ng h hp s lm cho ngi ta chy mu cam, nu n nhm phi n th s b nn ma, au bng i ngoi, chn tay rt run, u c chong vng. Nu nghim trng s lm cho trung khu t lit dn n t vong. 8- C hm tu: trong c th m c cht kim c hm tu, nu tip xc nhiu s dn n b rng tc, rng lng my. 9- H kch mai, B vng tin: cht nha trng trong thn cy rt c, tuyt i khng c ri vo mt. 10- Hoa l Vn nin thanh: trong hoa l c cha cht axit v cht tung mn tung, n nhm phi n s b sng au mm, hng, thc qun, d dy v rut, thm ch cn nguy hi n thanh i, lm cho ngi ta b cm. 11- Loi cy Tin nhn chng: c cha cht c, sau khi n chm vo ngi th s b mng v rt au, rt nga.

nhiu ngi ch thch m cho tht sng. Nh vy rt c hi cho tui th ca ti-vi. Mn hnh ti-vi in p rt cao. Ba bng n in t cng sut rt ln. Mun cho n hnh hin hnh th cn sng nht nh, cng sut cn tiu hao rt ln. Cng sut ny chuyn ho thnh quang nng v nhit nng. m lng to nh, cng sut thay i khng ln, vic tiu hao ca cng sut tu thuc vo sng m tng ln. Thay i sng nh hng n tnh n nh ca in p ngun in rt ln. Cho nn ngun in trong ti-vi cn phi c in p nht nh. Bt k in p li in c thay i hay khng, nhng in p trong my vn phi c nh. Gi mc in p qu cao, khin cho vic tiu hao lng in tng ln, my nng ln, tui th ca ti-vi s rt ngn. Cho nn xem ti-vi mu khng nn m qu sng. 402- Khng nn tt m ti-vi lin tc C mt s ngi, sau khi bt my ti-vi, thy tit mc khng hp khu v hoc tit mc hay cha bt u, l thun tay tt lun ti-vi i. Mt lt sau li bt ln, tit mc hay cha n li tt lun. Hnh ng tu tin tt m ti-vi lin tc, tng nh th l tit kim in, nhng trn thc t th li rt c hi cho my. Tht l li bt cp hi. Bi v mi ln m my l mt ln n hnh b dng in mnh va p, lm tng thm lo ho ca cc m, nh hng n nng lc pht x in t ca m cc. Do m rt ngn tui th s dng ca ti-vi. Trong mt thi gian ngn m tt m ti-vi nhiu ln, bng n hnh b dng in mnh va p nhiu ln nn b tn hi. Cho nn khng nn tt m ti-vi

401- khng nn m tivi mu qu sng Ti-vi mu i vo cuc sng ca nhiu gia nh. Rt

167

335

336

mt cch tu tin. Sau khi bt ti-vi, nu thy tit mc khng hay, c th xoay nm cho ht sng, m l ng tht b; nu khng mun xem th tt nht l ch sau 5 pht hy tt my l thch hp nht. 403- Khng nn tt m ti-vi bng phch cm in Dng phch cm in tt m ti-vi s tn hi nhiu n my, rt ngn tui th ca my. Bi v phng php dng phch cm in thay th cho cng-tc ca ti-vi, thng thng khi cm vo hoc rt phch cm ra, d b to la, rt kh ni vo hoc ngt ngay c ngun in. ng in vo ra nhiu ln chng khc g tt m cng tc nhiu ln, khin cho dy tc bng n hnh b dng in mnh va p nhiu ln, do m gim tui th ca my thu hnh. ng thi, dng in mnh va p cng d gy tn hi cho cc bng bn dn v cun dy. Cho nn khng nn dng phch cm in tt m ngun in ca ti-vi. 404- Dng ti-vi mu khng nn c dy tip t. Dy tip t cho ti-vi mu rt d gy nn chy hng cun dy in hoc cc linh kin khc. Bi v h thng cung cp in s dng ngun in ng m, b i ci my bin p in ngun truyn thng, in ngun 220 von trc tip i vo my c iu chnh, nu trong my m c dy tip t, s lm cho cc dy dn kim loi d tr khng tip xc c vi bn y trong my. Nu ni

dy tip t, chng may in chm vo v my, dy in trong my s bt vo ngun in ca ng dy in, nh vy v my s c in, rt nguy him v b in git. ng thi trong my thu hnh cng do m sn sinh ra cao p cm ng, gy nn chy hng cun dy in hoc cc linh kin khc ca tivi. Cho nn dng ti-vi mu khng nn c dy tip t.

405- Dy ng-ten ngoi nh khng nn cao qu Vic dng ti-vi rt ph bin, vic dng ng-ten ngoi nh cho ti-vi cng rt cn. Nhng cao ca ng-ten, khng phi cng cao cng tt. Bi v ng-ten ngoi nh d b st nh, dng in cc mnh ca sm st c th truyn theo ng-ten vo nh lm cho dy ng-ten bt khi ti-vi treo l lng trong nh, hin tng phng in cc mnh c th hu hoi cc vt trong nh v gy nguy him cho con ngi. Dy ng-ten ngoi nh cng cao th c hi b st nh cng nhiu. Cho nn dy ng-ten ngoi nh khng nn cao qu. Dy ng-ten trong phng th an ton. Nu mc dy ng-ten ngoi nh th khng nn cao qu nc nh. Khi c sm st th phi ngt ngay dy ng-ten, rt khi ngun in, ngi phi cch dy ngoi 1 mt phng khi c st, dng in cc mnh s theo ng dy in vo trong nh gy ra tai nn. 406- Khng nn t tivi mu

168

337

338

hng v pha ng hoc pha ty Khi t tivi mu theo hng Nam Bc th c th thu c nhng hnh nh mu rt p. ng nhin l nhng tnh nng khc ca tivi cng phi iu chnh cho tt. Bi v i vi s vn ng in t ca bng n hnh mu, t trng bn ngoi c tc dng lm nhiu r rt, c th ph hoi mt cch nghim trng tnh nng Hi t ca chng. T trng tri t tuy rt nh b, song cng khng th coi thng c. Tuyn t trng tri t l Nam Bc. Phng hng chm in t ca bng n hnh nm theo mn hnh. Cho nn tivi mu t theo hng Nam hoc hng Bc th chm in t v tuyn a t ngang bng vi nhau, nh hng n s hi t rt t. Khi xut xng ngi ta cng th my v tm cch trit tiu i ri. 407- khng nn t chu hoa bn cnh ti-vi lm p mi trng trong phng m t mt chu hoa bn cnh ti-vi, tuy trng c p tht, song chic ti-vi ca bn li b gim mt tui th. Bi v nc trong chu hoa s bc hi, d khin cho tivi b m, gim mt tui th ca ti-vi. ng thi bng n hnh ca ti-vi cn c th phng ra nhng x tuyn, m nhng dng in ny c th ph hoi cc t bo thc vt, gy tr ngi cho vic n hoa bnh thng. t chu hoa bn cnh ti-vi th c ti-vi v chu hoa u c hi.

408- Khng nn t my ct-st gn ti-vi t my ct-st gn ti-vi mu s lm cho mn hnh tivi mu b nh hng, hnh nh trn mn hnh khng tht. Bi v trong bng n hnh ca ti-vi mu c lp nhng bng bn dn ring l, nhng chm in t do n pht ra lm cho trn mn hnh hin ln nhng hnh nh mu, cch mn hnh khng xa, ngi ta t mt tm li ch to bng mt loi thp c bit, n c th lm cho chm in t t pht ra nhng im sng nh. Bnh thng th tm li ny khng c t tnh, chng may my ct st hoc radio li c vt c t trng gn tivi mu, s lm cho mt phn tm li ny b t trng ho, do m lm cho hnh nh trn mn hnh tr nn khng tht hoc pha sau hnh nh c nhng vt mu khng th xo i c. Cho nn, tuyt i khng nn t nhng vt c t trng nh radio, my ghi m, v.v... gn tivi mu. 409- Khng nn t tivi cng mt ch vi t lnh v my git t tivi cng mt ch vi t lnh v my git l khng tho ng. Nh vy s nh hng rt nhiu n tui th ca tivi. Bi v nhng linh kin ch yu ca t lnh v my git l my nn v my n, v c t trng ngoi gii tng i ln, nn mn hnh trc bng n hnh tivi d b nh hng ca t trng ngoi gii m pht sinh t ho, lm cho hnh nh b mo m. Nu ko di th s lm gim tui th ca tivi . Cho

169

339

340

nn, khng nn t tivi cng mt ch vi t lnh v my git. 41o- Khng nn dng nhng tm mt k ti-vi Dng nhng tm mt k ti-vi, mc ch l mun bo v cho ti-vi , nhng kt qu th hon ton ngc li. Bi v mt lm t mt trong nhng cht este du ho m ra. Cht este khng mu, d chy, cht ny bc hi rt mnh, nu gp nng l d bc chy. Ngoi ra n to nhit rt chm. Cc my thu hnh c nhng l to nhit di y. Nu k tivi bng tm mt th nhit lng trong ti-vi khng to nhanh c, d lm h hi nhng linh kin ca ti-vi. Cho nn, khng nn dng m mt k ti-vi.

t trong phng ng. Ngoi ra mi ngy phi dng mt lng vitamin C nht nh, hoc phi n nhiu hoa qu, rau ti c cha nhiu vitamin C. Nh vy s gim nh v d phng nhim in t tc hi n c th con ng i. 412- khng nn dng n p cho t lnh C mt s ngi v s hng t lnh nn dng n p cho t lnh. Trn thc t nh vy hon ton khng cn thit . Tr nhng trng hp tht c bit, ni chung ng c in trong t lnh khng cn n p. Trong hn nh cng sut ca t, hon ton c th chu c s giao ng ca in p, nht l ng c in trong t lnh li c thit b bo m s qu nhit. Nu li t thm n p cho t lnh, khng nhng bn thn n p tiu tn in m li c thm mt ng dy, gy thm tr ngi. t thm n p ch l yu t tm l, ch khng phi gii quyt mi vn . Nu mt khu vc no m in p qu thp hoc qu cao, vt qu nhng qui nh ca nh nc gy nn nhng tn tht, m ngi ta gi l S c cung cp in m cc vn bn ca nh n c qui nh th phi do ngnh cung cp in chu trch nhim. 413- Khng nn t t lnh trong phng ng Sau khi t lnh khi ng, cc nguyn kin in t pht ra sng in t gy nh hng n h thng thn kinh ca con ngi, c th nh hng n nng lc min dch ca c th. ng thi bc x in t cn c th trc tip lm tn thng

411- Khng nn coi thng nhim in t Nhng sn phm in t em li cho con ngi ta nim vui v hnh phc. Nhng nhim in t li uy hip sc kho v tui th ca con ngi. Do vy song song vi vic sn phm in t khng ngng xm nhp vo tng gia nh, cng cn phi cnh gic nhim in t s gy tc hi cho con ngi. Khng nn xem tivi v nghe rai c ly qu gn, thi gian khng nn qu di.Ph n c thai v tr em xem tivi, mi ngy khng nn qu 2 - 3 ting ng h. Tr em v ph n c thai khng nn nm ging c thm in. T lnh khng nn

170

341

342

n cc t bo c th. Ngoi ra trong khi ng c t lnh lm vic, ting n cng c nh hng nht nh n gic ng. Do t lnh nn t phng khch, phng bp ch khng nn t trong phng ng. C mt s gia nh t t lnh trong phng ng, nh vy l khng tho ng. Bi v sau khi cm in vo t lnh th s pht sinh nhim in t, gy nguy hi cho sc kho con ngi. Sng in t do ngun in pht ra c th lm tn thng h thng thn kinh v c nng ca h thng ni phn tit v cng c th trc tip lm tn thng n DNA bn trong cc t bo ca c th, lm cho cc gien ny t bin dn n ung th. Cho nn khng nn t t lnh trong phng ng. 414- khng nn dng t lnh lm T vn nng T lnh c th bo qun lnh nhng thc phm, song khng phi l T vn nng, thc phm g cng bo qun c. Bi v cc mi v chua, ngt, cay, mn ca cc loi thc phm rt khc nhau, do chu nh hng ca nhit m cc mi v ny c s thay i, c mi th tng ln, c mi th gim i. Nu nh ng ct nhit 23 24oC c v ngt cao nht, nu nhit cao hn hoc thp hn nhit ny th v ngt s gim i. Cn ng nho, ng hoa qu th nhit cng thp li cng ngt. Nhng thc phm c v cay, v mn th nhit cng cao, mi v cng km, nu t vo t lnh s mn hn, cay hn mt cht. V chua khng chu nh hng nhiu lm ca nhit . Cho nn khng phi tt c mi thc phm u thch hp vi vic bo qun lnh.

415- khng nn nhiu thc phm vo trong t lnh Nhng thc phm trong t lnh phi c mt khong trng nht nh cho khng kh c lu thng, phng nhit trong t khng lnh lm cho thc phm b h hng. Nu trong t lnh nhiu thc phm qu, c bit l cc loi tht, rt d c hin tng ngoi lnh trong nng lm cho vi khun trong thc phm d sinh si ny n, lm cho thc phm b i thiu, bin cht. Cho nn khng nn t nhiu thc phm qu vo trong t lnh. Nhng thc phm nng qu th phi cho ngui hn ri mi t vo trong t lnh. Phi ring nhng thc phm chn v thc phm sng xa nhau. 416- khng nn thuc vo trong t lnh C mt s ngi hay cc loi thuc ung d hoc nhng thuc qi cha dng n vo trong t lnh, h cho rng nh vy c th bo qun lu di thuc m khng b hng. Thc t th ngc li. Bi v thuc Bc vo trong t lnh di ngy, cc loi vi khun c th xm nhp vo trong thuc, hn na thuc d b m, nh hng n cht lng thuc. Khng nn ct gi thuc trong t lnh. Phng php tt nht l em nhng loi thuc Bc qu nh nhn sm, nhung, thin ma, ng sm v.v... dng ct mn sao vng ln, sau b cc loi thuc ny vo

171

343

344

trong nhng l thu tinh sch ri vi vo trong go rang ngui, sau ykn l, t ni bng mt thong gi th c th ct gi c lu di m khng b bin cht. 417- khng nn cm chung in t lnh vi cc in khc Dy in t lnh m cm chung vi cc in khc rt d b chy m t, cng nh hng n cc in khc. Bi v dng chung mt cm in vi cc in khc th dung lng dy dn in vo cm b han ch, li dng thm cc in khc rt d dn n in p b gim, nu in p xung thp qu th ng c my nn khng th khi ng c hoc b ngng hot ng, c th lm chy ng c in. Hn na, khi khi ng t lnh th dng in rt ln, cng s nh hng rt ln n cc dng c in khc. N c th lm cho tivi b nhp nhy, hnh nh khng n nh, lm cho my ct st c ting lt xt, lm cho bng n lc t lc m. Cho nn t lnh khng nn cm chung cm vi cc in khc m nn c mt ng dy ring. 418- Khng nn k t lnh bng nhng ming da hoc cao su cho t lnh c bnh n v phng b m t, nhiu ngi k t lnh bng nhng ming da hoc cao su. Cch lm nh vy l rt khng khoa hc. Bi v khi thit k t lnh, cho an ton, ngi ta t

mt si dy chuyn dng tip t (dy t), nhng c nhiu ngi li s phin phc hoc nhng l do ny khc li lm mt tc dng ca si dy ny. S d t lnh c 4 chn bng st, khng nhng ch c tc dng gi cho t c cn bng, m cn lm chc nng tip t na. Trong t lnh ca gia nh thng cha nhng thc phm c hm lng nc tng i nhiu. V nhit trong t lnh thay i lun, nc rt d b bc hi, khin cho m trong t lnh rt ln, cho nn t lnh rt hay b h in v sinh ra dng in cm ng. Nu cc chn ca t lnh trc tip tip xc vi mt t th dng in cm ng pht sinh ny c th truyn xung sn nh rng ln, s tng thm an ton cho vic s dng t lnh. Nu li k nhng ming da xung di chn t lnh th nhng ming da ny nh nhng vt cch in, khi in b h rt d lm cho ng i ta b in git. Cho nn nu t lnh khng cn th c th dng nhng tm kim loi mng k, khng nn dng nhng ming da hoc cao su k. 419- Khng nn bt cng tc t lnh ngay sau khi b ngt in Khi t lnh b ngng li bt cng tc ngay,nh vy rt d lm tn hi n ng c, rt ngn tui th s dng ca t lnh. Bi v trong khi t lnh ang chy m t nhin b mt in hoc c ngi tt my th ng c v my nn vn tip tc bo m nhit nh khi vn hnh. Nu lc lp tc bt my li ngay, v lc khi ng vt qu nng ca dng in khi vn hnh nn rt d xy ra chy ng c. Cho nn sau khi ng c t lnh ngng t 3 n 5 pht hy nn khi ng li.

172

345

346

420- Khng nn c lu ngy trong t lnh c lu ngy trong t lnh c th lm cho c bin cht. Bi v nhit trong ngn ca t lnh gia nh thng l -15 n -20oC, m thc phm thu sn, nht l cc loi c, nu nhit trong t lnh khng t c -30oC th cc t chc trong con c s thot nc hoc s c nhng bin ho khc. Nu c p lnh c di ngy, rt d lm cho c b hng, b bin cht. Cho nn khng nn c lu ngy trong t lnh. 421- ma ng khng nn xoay nm iu chnh nhit t lnh xung qu thp Sau khi tri tr lnh, nhiu gia nh vn nm iu chnh nhit t lnh xung mc thp nht. H tng rng lm nh vy l tit kim in. K thc li khng phi nh vy. Bi v sau khi vn nm xung mc thp, dy l xo ca nm iu chnh cng thng, nhit ngn lnh hi cao ln, my nn t ng vn chuyn, v thi gian vn chuyn rt ngn, s ln khi ng tng ln. Tng s thi gian vn hnh ca my nn mi ngy tuy c its hn, nhng dng in khi ng li ln (so vi dng in bnh thng tng gp 6 n 8 ln), do m li tn in hn. Cho nn khng nn iu chnh nhit xung qu thp. Thi tit tr lnh, nhng nhit trong t lnh vn nn mc trung bnh l hp l v kinh t nht.

422- khng nn tu tin xoay nm iu chnh nhit t lnh Trong t lnh c nm iu chnh nhit , nu c tu tin xoay i xoay li nm iu chnh ny s c th lm hng t lnh. Hin nay nm iu chnh nhit trong t lnh l mt loi r le tt m nhit lc , ng cm n y kh ngay ca my bc hi, li dng s thay i nhit b ngoi ca my bc hi ny, lm cho p lc th kh trong ng cm n thay i, t m khng ch my nn khi ng hoc ngng li. Trong khi s dng, nu c tu tin xoay i xoay li nm iu chnh ny, hoc t im nng chuyn thng sang im lnh lm cho my nn b ngng, m nhiu ln hoc khi ng qu sm lm cho my nn ht kh v thi kh chnh nhau kh nhiu, t m lm cho ng c b khi ng mt cch g p. Tuy r le c chuyn c dng in, cho d b khi ng mt cch cng p, song vn lm cho m t b tn hi, rt ngn tui th s dng ca my. Cho nn khng nn tu tin xoay nm iu chnh nhit ca my lnh. 423- khng nn dng nc ra t lnh Khi bn trong t lnh b bn, tuyt i khng c dng nc c ra. Bi v vt liu t gia mt trong v mt ngoi t lnh l mt lp mt. T lnh hu nh hon ton da vo n gi lnh. Song tnh nng gi lnh c lin quan n hm lng

173

347

348

nc bn trong t lnh. Hm lng nc cng nhiu th tnh nng gi lnh cng km. Nu dng nc c ra, nc s qua nhng khe h bn trong t m thm vo lp mt ny, s c nh hng n vic gi lnh. Cho nn khng nn dng nc c ra t lnh. 424- Khng nn t my git trong nh x C nhiu nh c mi my git trong nh x. Nh vy rt bt li cho vic bo dng my git v rt c hi cho tui th s dng ca my. Bi v trong nh x thng c mt loi th kh c mi hi c tnh kch thch mi amnic. N c tc dng n mn rt mnh i vi cc linh kin bng kim loi trong my git. Ngoi ra, m trong khng kh trong nh x rt cao, d lm cho v t lnh b han g, v ng dy in cng d b h. Cho nn khng nn t t lnh trong nh x. 425- 6 iu king k khi ct gi qut my 1/ Khng nn dng du xng, du izen, du ho lau qut my. N s lm cho qut b trc sn. 2/ Khng nn dng vi th, bn chi lau chi qut my. Nn dng vi mn v mm lau bi bn trn qut. 3/ Khng nn dng vi ni-lng bc qut my. Bi v vi ni-lng c cht axit benzic d lm cho rp lp sn. 4/ Khng nn ct qut ni m thp hoc ni nhit qu cao. ch qu nng th d trc sn, ch m thp th d b han g.

5/ Khng nn dng nc l ra qut my. Dng nc l ra s b han g, d tn hi n cc b phn bn trong qut. 6/ Khng nn dng du xng, du ho, du izen bi trn. Nn dng du my khu bi trn l tt nht. 426- M qut my khng nn bt u bng s chm Qut my no cng c s nhanh, chm, khi chuyn ng bnh thng th cng quay nhanh, tiu th in cng nhiu, qut quay chm tn t in. Song khi bt u khi ng th tnh hnh li khng nh vy. Bi v khi khi ng tc chm, in p ca ngun in sau khi i qua gim p ca nm iu chnh tc ri mi n vng quay ca qut, do in p thp nn vic khi ng c kh khn. Nh vy dng in lu ln phi qua mt vng di, thi gian lu mi quay c, lng pht nhit ca vng dy tng ln. Khi khi ng ,tc cng chm, qut my to nhit cng cao. To nhit cng cao th tui th ca qut my cng gim. Cho nn m qut my khng nn bt u bng s chm. Tt nht l khi m qut my nn m s cao, khi qut chy bnh thng ri hy chuyn sang s chm. 427- Khng nn lau ra qut my bng nc v du xng trc khi ct gi Sang thu, thi tit dn mt m, khng cn dng n qut my na, trc khi ct i, tuyt i khng nn dng nc l v

174

349

350

du xng lau ra qut my. Bi v dng nc ra qut, d lm cho cc linh kin bn trong qut my b g; nu dng du xng, du ma-dt hoc du ho lau qut, tuy d lau i nhng bi bm bm vo qut, nhng li lm cho lp sn trn qut b trc ra. Cho nn khi ct gi qut my khng nn dng nc v du xng lau ra. Ch cn dng vi mm lau k l c. Sau khi lau sch khng nn dng ni-lng bc qut, bi v trong ni lng c mt cht ho hc l axit benzic c th lm trc sn, m ch nn dng vi gi, ri vo ni thong mt, kh ro l c.

429- Khng nn nh rng bng nc lnh Tui th cu rng km tui th ca ngi khong 10 nm. Bo v rng l mt mt ca vic bo v sc kho. Theo t liu khoa hc cho bit, rng tin hnh chuyn ho bnh thng nhit 35 - 360 C. Nu thng xuyn rng b kch thch bi nng qu hoc lnh qu u nh hng n tui th cu rng. Do ma ng nn nh rng bng nc m, tuyt i khng nn nh rng bng nc lnh. 430- khng nn tra du my khu vo xe p

428- khng nn dng bng dnh y t bc dy in Trong cuc sng thng ngy, c ngi dng bng dnh y t thay bng dnh cch in, bc nhng on ni ca dy in. Nh vy l v cng nguy him. Bi v trong khi thit k v sn xut bng dnh y t, ngi ta ch ngh n tc dng v mt y dc, m khng ch n tnh nng cch in ca chng. Cn bng dnh cch in m nhng ngi th in thng dng th c cng mnh n mc dng in 1000 von chy qua lin 1 pht m cng khng b dng in xuyn qua. Cho nn bng dnh y t khng th dng bc dy in c, phng tn hi cho thit b in hoc xy ra nhng nguy him khc.

Cc b phn ca xe p u phi thng xuyn tra du nhn bo m cho n c trn, nh ng thi cn phng b g. Song khng nn s dng du my khu tra vo xe p. Bi v du my khu l loi du bi trn , sau khi tra vo cc trc ca xe p s lm cho m cc trc ny b long ra v chy i mt ; do m lm gim mt tnh bi trn v tnh phng g ca m trong cc trc ca xe p. Cho nn tra du m cho xe p th nn tra loi du nhn s 30 hoc cc loi m dng cho xe my. 431- khng nn tra du cho xe p khi ang cn t C ngi em xe p va i ma v hoc xe va mi ra

175

351

352

xong ra tra du ngay, tng lm nh vy l phng han g. Trn thc t th ngc li. Bi v xe p sau khi b t, tuy lau ri, nhng ch l lau kh i nhng git nc ln, cn v s nhng ht nc nh li ti m mt thng khng nhn thy c th vn cn. Lc nu vi vng tra du vo ngay th chnh nhng lp du che ph nhng ht nc nh li ti ny, lm cho du khng pht huy c tc dng, ngc li cn lm cho cc b phn, c bit l nhng ch m in d b han g. Cho nn xe p sau khi b t phi dng khn kh lau sch ri cn phi ch vi ting ng h na cho nhng ht nc nh li ti bc hi ht ri mi nn tra du. Nh vy mi c th t c mc ch l chng g. Cc loi xe gn my cng vy. 432- khng nn t yn xe p qu cao Xe p l mt trong nhng cng c giao thng khng th thiu c trong cuc sng ca nhiu ngi. Ta thng thy c mt s thanh nin vn yn xe p ln qu cao. H tng rng nh vy ngi i xe p trng va kho p li va c phong . K thc lm nh vy c rt nhiu tai hi. Bi v khi yn xe p cao qu tm ca khung xe, ngi i xe p phi ci g ngc v pha trc m hai vai th li khunh v pha sau, sc nng ca ton c th ln yn mt thi gian di, tc dng ngc li n b phn sinh dc, lm cho n phi c st vi mm yn xe rt nhiu, thi gian ko di s lm cho tin lit tuyn b mu, thm ch cn c th b vi khun hoc vi trng bnh lm cho vim tin lit tuyn gy ra hin tng i i but, i nhiu, i i kh v.v... Cho nn phi cn c vo chiu cao v chn di ca tng ngi m vn

yn xe p cho thch hp. 433- khng nn bc xe p bng ni lng Ni chung ai mi mua xe p v cng mun gi gn cho tt. Cho nn c mt s ngi dng ni lng qun kn khung xe p, tng lm nh vy th nc sn khng b trc g. Trn thc t th ngc li. Bi v sau khi bc ni lng, lp sn ca xe d b mt bng, thm ch cn b trc ra hng lot. Nguyn nhn l thnh phn nc trong khng kh chui qua nhng k h ca ni lng ngm vo lp sn. Thi gian ko di, sc chu nc ca b mt sn gim i, lp sn b rn nt ri bong ra. Cho nn khng nn dng ni lng bc khung xe p. 434- xe my mi khng nn chy tc cao Xe my mi chy trong khong 1000 cy s c gi l chy r-a. Xe my mi trong thi gian chy r-a m chy tc cao, rt d gy ra tai nn giao thng hoc xy ra s c lm cho xe b hng, ngi b thng. Bi v trong thi k chy r-a, nu ng c phi chuyn ng trong tnh trng cao tc rt cng thng s lm cho p lc bn ngoi cc linh kin tng ln, pht nhit qu , thm na iu kin bi trn cn km v nhng vt trn b mt cc linh kin cha c mi bng, do m gy ra cc s c. Nh vy khng nhng lm cho tnh nng ng lc suy gim, m cn rt hi cho ng c, rt ngn tui th ca xe my. Cho nn xe

176

353

354

my mi mua v khng nn chy tc cao. Sau khi chy c 300 cy s, phi lau ra hp s v thay du m, lau sch nhng bi kim loi do my ma st ri ra, lc mi chy tc cao c. 435- khng nn chy xe my tc cao trn ng bng Xe my chy tc cao trn ng bng c th nng n 1000oC, do m rt c hi cho ng c, rt ngn tui th s dng ca xe my. Bi v trong khi chy, xe my li dng gi t nhin ngc chiu, c th to nhit cc linh kin ang rt nng. Nhng khi chy tc cao trn ng bng, thiu mt tc dng to nhit ca gi t nhin, kt qu nhit ca ng c cng ngy cng cao, lm cho nhit cu pit-tng v xi-lanh b tng ln rt mnh, khe h gia pit-tng v xi-lanh b hp i, do pit-tng b nng qu trng ln, cui cng dn n ng c b h hi. Cho nn khng nn chy xe my tc cao trn ng bng. 436- khng nn dng du xng -t cho vo bt la Dng du xng -t cho vo bt la rt c hi cho sc kho . Bi v trong du xng ny c cht ch tetraethyl-lead. l mt cht c c hng v hoa qu, c th lm cho cng nng mu b gim st, c hi cho bung tim con ngi. Ngi ht thuc l m ht cht ch ny vo c th, nu ko di s xut

hin tnh trng trng c ch. Cho nn khng nn dng du xng -t cho vo bt la. 437- khng nn tip xc ng h eo tay m vng vi nhng cht c tnh n mn ng h eo tay m vng hin ang l mt mt thi trang rt c a chung. C ngi tng rng bn ngoi m vng ri th khng th han g c. K thc nu bo qun khng tt, th lp m vng y cng mt i sng bng, dn dn bin thnh mu en. Bi v v ng h m vng ch l vng 14K (ngha l ch c 58,5% vng tht m thi). Trong lp vng m ny c mt lng bc nht nh , rt d gy phn ng ho hc vi th kh bc hi trong khng kh, lm cho v ng h b lu ho bc m thnh mu en. Nu trong bp m c kh than th khi bp bm vo lp bc ca v ng h m vng sinh ra phn ng, nu ko di th v ng h s b en. Ngoi ra cht kim trong m hi v cht sulfur trong x phng thm u c tc dng n mn i vi ng h eo tay m vng. Cho nn khi eo ng h m vng phi ch thng xuyn dng vi len lau kh. Ch cn ch bo dng l c th hn ch c hiu qu gi cho v ng h khng b en. 438- khng nn git chiu ci bng nc l

177

355

356

Ma h vim nhit ra nhiu m hi, chiu ci d b m hi lm cho m nn b dnh. git nhng vt m hi trn chiu, ngi ta thng ngm chiu vo trong nc l git, nh vy l khng thch hp. Bi v chiu ci l dng ci lm hng ngang, cn dng dy ay an hng dc. Nu ngm vo trong nc git th d b mc. Cho nn chiu ci khng nn dng nc git m ch nn dng nhng khn sch, nhng vo nc m, vt kh ri lau theo chiu dc ca ci, cho n khi no nc trong th thi. Sau khi lau sch ri khng nn phi ra ngoi nng gt, trnh cho chiu ci b gin gy, m ch nn phi trong bng rm thong gi cho kh l c. 439- khng nn ct gi x phng git, x phng thm qu lu C mt s ngi c thch mua nhiu x phng git, x phng thm tn tr mt thi gian di, thm ch cn em phi ra ngoi nng. H tng rng lm nh vy th x phng hao, k thc hon ton khng phi nh vy. Bi v kh nng ty ra ca x phng git v x phng thm mnh hay yu, thi gian dng lu hay mau hon ton do bn thn x phng quyt nh. em phi x phng git v x phng thm ra ngoi nng cho n cng ra, khng nhng khng th tng thm kh nng ty sch vt bn v dng c lu hn, m hon ton ngc li, tn tr x phng qu lu s lm cho x phng sinh ra rancidity, sinh ra mi hi, cht chng xy ca bn thn x phng v x phng thm s khng cn hiu lc, kh nng ty vt bn gim st. Cho nn khng tch tr x phng v x phng thm qu lu, cng khng nn

trong mi trng di 0oC. 440- khng nn dng qu nhiu x phng git qun o Git qun o m dng qu nhiu x phng, qun o cng kh git sch. Bi v x phng c th h thp trng lc b mt ca nc. Qun o sau khi dng x phng git, nhng cu bn trn qun o bin thnh nhng ht li ti tch khi qun o, phn tn trong nc. Nhng ht cu bn tch ra , ni trn mt nc cng vi bt x phng. Khi nng nc x phng vo khong 4% th hot tnh b ngoi mnh nht, hiu qu ty vt bn cao nht. Nu nng nc x phng qu c th hot tnh b ngoi gim thp, do qun o li kh git sch. Cho nn khi git qun o khng nn cho qu nhiu x phng. Git bng x phng bt cng vy. Mi kilgam nc ch cn 5 gam bt git l va. 441- khng nn dng chung x phng bnh vi x phng bt git qun o C mt s ngi dng x phng bt git qun o, nhng c o v tay o th li dng x phng bnh st vo v v thm, tng rng nh vy c th tng thm kh nng ty vt bn, git cng sch hn. Trn thc t th ngc li. Bi v x phng bt c tnh toan, cn x phng bnh th

178

357

358

c tnh kim. Dng chung x phng bt vi x phng bnh s gy ra phn ng trung ho toan kim, do m h thp kh nng ty ra vt bn ca tng loi x phng. Cho nn khng nn dng chung x phng bt vi x phng bnh git qun o. 442- git qun o khng nn ngm lu Cn ngm qun o trc khi git s c li cho vic git sch nhng vt bn v qun o c sch hn. Song nu ngm qun o trong nc qu lu th kt qu s ngc li. Bi v vt bn trong si qun o ch cn 15 pht l b ngm t. Nu ngm qun o thi gian qu di th nhng cht bn trong nc li ngm vo qun o, n lc git s kh sch hn. Cho nn khi git khng nn ngm qun o qu 15 pht. 443- khng nn dng x phng bt gi u Dng x phng bt rt thun tin, ty vt bn rt nhanh. C ngi khng nhng ch dng x phng bt git qun o, m cn dng gi u. Nh vy l rt c hi. Bi v trong x phng bt c cht sium phtphat. Cht sium phtphat ny ngm vo da u s sinh ra phn ng ho hc, kch thch da u sinh ra gu v lm cho tc b ch, b kh, bin thnh mu vng, rt yu, mt i s ng mt v d b rng tc. Cho nn khng nn dng x phng bt gi u.

444- khng nn dng v trng v b ch bn cho nhng chu hoa Dng v trng t vo cc chu hoa, b ch vo trong cc chu hoa, nghe ni c th lm cho chu hoa gi c m, lm cho hoa ti tt. Trn thc t th li t hi nhiu. Bi v t v trng vo cc chu hoa, lng trng trng cn st li trong v trng s ngm vo t trong chu hoa, ln men v pht nhit, do m lm hng b r, dn n lm cho cy hoa b cht. ng thi lng trng trng ln men s gy mi hi thi, lm t cho su bnh sinh si ny n. b ch vo trong chu hoa, v trong l ch c cht kim ch, kim c ph v.v... i vi cht hu c trong t cng tc dng ph hoi nht nh. B ch mc nhn ra lm cho t trong chu hoa b m nhiu, khng thong kh, nh hng n vic hp thu cht dinh dng ca b r. Do s hot ng ca cc loi khun anarbic sinh ra mui, cng rt nguy him cho s sinh trng ca b r cy hoa. Cho nn khng nn dng v trng v b ch lm phn bn cho cc chu hoa . 445- chn mua phch nc khng nn ch nghe ting O...O... C ngi khi chn mua phch nc, thng hay a ming phch ln tai nghe xem c ting O...O...O...hay khng v cho rng nu c ting o...o... l cht lng phch tt. Trn thc t, lm nh vy l khng khoa hc. nh gi cht lng mt phch nc tt hay xu, ngoi vic nhn hnh dng v mu sc ra, cn phi quan st cht lng rut phch na. Mt l phi xem ci nm thu tinh nhn

179

359

360

cui phch nc xem c b gy hay khng, xem c vt nt hay khng; hai l phi xem ming phch c trn hay khng; ba l phi xem rut phch c hin tng bong thu ngn hay khng. Nu ch nghe ting O...O... th khng xc nh c rut phch tt hay xu. 446- khng nn nc si qu y vo phch nc C ngi ch thch nc si vo phch cho n y trn mi thi. H tng rng nh vy n c s nng lu. Trn thc t, ch l s hiu lm. Bi v thc nghim chng minh, phch nc c nc si cch ming phch 3 cm so vi phch y nc gi nng lu hn 5 7 gi. H s truyn nhit ca nc ln hn nhiu so vi khng kh. Phch nc qu y nc, nc nng trc tip tip xc vi np phch, nhit lng theo np phch truyn ra ngoi rt nhanh. Nu ming phch c mt khong cch khng kh th do khng kh to nhit rt thp nn nhit lng to i c chm hn. Cho nn khng nn nc si vo phch qu y. 447- khng nn thng xuyn dng phch nc p lc Dng phch nc p lc th tin li, an ton, nhng i vi sc kho con ngi th phch nc p lc c th mang li nhng iu bt li. Bi v nc si trong phch, sau khi bnh lng th nhng vt lng xung y ng li di y phch. Khi ta n

p lc ly nc th ng ht di y phch p lc, trc ht hut ngay nhng vt trm lng ny ln. Nu ta c ung mi th nc c nhiu tp cht ny, tt s nguy hi cho sc kho. Ngoi ra phch nc bnh thng, khi rt nc vo phch , nc t trn xung, vt trm lng di y phch s b i ch khng dng, gim c c hi ung phi nc c tp cht. Cho nn khng nn thng xuyn dng phch nc p lc

448- khng nn che nng bng d ni lng C ngi tng rng bn ca ni-lng rt cao th em ra lm d cng tt. Song khng nn che nng bng d nilng. Bi v tuy bn ca ni-lng rt cao, nhng kh nng chu nng ca ni-lng li rt thp.. Nu thng xuyn b nh nng chiu vo, ni-lng s b lo ho rt nhanh, tr nn gin , cng lc gim st. Nu dng ni-lng lm d che nng th rt mau hng. Cho nn khng nn dng d ni-lng che nng, nhng c th dng che ma c. 449- khng nn tu tin t rc mi ni Tu tin t rc mi ni rt c hi cho sc kho mi ngi. Bi v cc thnh phn ca rc cc k phc tp. Khi n b t s sinh ra mt cht ho hp a dng. Cht ho hp ny c

180

361

362

th thng qua ng h hp hoc ngm vo thc n truyn vo c th con ngi. Nu trong c th mt ngi no cha c sc chng li nhng cht ny th s xy ra bnh trng ton thn, khng nhng th, trong nhng cht ny cn c cht c th gy ra ung th. Cho nn khng nn tu tin t rc mi ni, m nn em n mt ni qui nh m x l. 450- khng nn dng ni-lng bc chn bng Ma h n, nhiu ngi thng hay dng nhng ti ni lng bc chn bng em ct i. Nh vy d lm cho mn bng b b hi m sinh mc. Bi v trong khi ng, c th ngi ta to ra hi m hi v thnh phn nc trong khng kh rt d b mn bng hp thu, cho d nhng ngy nng phi mn bng ra ngoi nng, song gia nhng khe h ca si bng vn tn ti hi nc. Nilng khng thong kh. Nu dng ni-lng bc mn bng th hi nc trong mn bng kh m thot ra ngoi c. Ma h m cao. Chu nh hng ca m cao v m khng kh, mn bng s b b hi, d sinh mn mc. Cho nn khng nn dng ni-lng gi chn bng. 451- khng nn dng ni lng ph ging Dng ni-lng ph ging l khng tho ng. Bi v mt ngi ln sau mt m ng, thng qua ln da s to ra mt lng hi nc khong hn 200 ml. Mt b phn hi nc ny b chn v m ging hp thu. Ban ngy nu

dng ni-lng ph ln ging, th thnh phn nc trong chn m kh m to ra ngoi c. Nu ko di, m dn dn tng cao, khng nhng nh hng n gic ng ca con ngi, m i vi nhng ngi ang b thp khp , b au lng v.v... li cng bt li, thm ch cn lm cho bnh nng ln hoc ti pht. Cho nn khng nn dng ni-lng ph ging. 452- khng nn dng thng nha cha v vn chuyn du xng Dng thng nha cha v vn chuyn du xng tht v cng nguy him. Bi v du xng l mt loi vt cht c tnh tuyt duyn tng i cao, li c tnh lu ng nh nc. Trn ng vn chuyn, chic thng du xng b lc t pha lin tc, lm cho du xng lun lun va chm v ma st vi v thng bn trong, nh vy s sn sinh ra tnh in. Nu thng nha lm bng cht nha cch in, tuy trng c p v bn, vn chuyn thun tin, chu c chua mn, nhng khng dn in, m trong thng sinh ra in tch th khng c cch no truyn xung t c, do m in tch trong thng c tch t dn ln, sau khi n mc in p nht nh s sinh ra nhng tia la in, rt d lm cho thng du xng b chy n. Cho nn khng nn dng thng bng nha cha v vn chuyn du xng. 453- Khng nn

181

363

364

t nhng nha c Nhng bng nha v bng cao su c, nu em t i s v cng nguy hi cho con ngi. Bi v nhng loi ny c tc dng gy ung th, nht l cht plivinin n th l mt cht c nhiu kh nng dn n ung th. ng thi khi t ln s to ra mt mi rt kh ngi, gy cho ngi ta cm gic rt kh chu, to thnh s nhim cho c mt vng. Cho nn khng nn t nhng nha, cao su c, m nn thu thp li ri em bn ngi ta ti ch, s dng li. Lm nh vy khng ch c li cho sc kho con ngi m cn c li cho c s kin thit quc gia. 454- khng nn ng sa b vo trong thng nha ng sa b trong thng nha s ph hoi thnh phn dinh dng ca sa b, gim thp gi tr dinh dng ca sa. Bi v ng sa b trong thng nha c th c mi hc. Qua thc nghim chng minh, ng sa b vo trong nha, ngoi sng 24 ting ng h, ton b vitamin C trong sa b ph hu, vitamin B cng gim i rt nhiu. Cho nn khng nn dng nha ng sa b, nn chn nhng l thu tinh mu m ng, trnh nh nng chiu vo l c. 455- khng nn ng thc phm trong nha ti sinh Nhng ch phm bng nha ti sinh l do thu mua cc loi nha c em v ch bin li m thnh. Loi ch phm

nha ny c nhiu cht c, khng nn dng ng thc n, nu khng s c ngy b trng c. Hin nay trn th trng c bn nhng bao b thc phm, bao b dc phm v cc dng c n lm bng nha u khng c cht c nh cht plivinin, cht plistiren, cht pliprpilen v.v... Cn nhng loi nha dng sn xut cc th nh ti xch, o ma, giy, ng nc v nhng linh kin in v.v...th c c nh cc cht plivinin clorit, phnn, ur v.v... Nha ph thi c thu hi t nhng ngun rt phc tp, iu kin gia cng cng khng ng u, yu cu cng ngh khng cao, nhng ch phm bng nha ti sinh kh trnh khi c nhng loi nha c cht c. Nu dng ng thc phm, nht l nhng thc phm c cht chua v cc loi du, rt c th b ngm cc cht c, ngi n phi s b trng c ngay hoc b trng c t t. Cho nn cc ch phm t nha ti sinh khng nn dng ng thc n. 456- khng nn ng ru lu ngy trong cc chai l bng nha Dng thng bng nha ng ru, khng nhng ch nh hng n cht lng ru m cn c th lm cho cc cht c trong thng nha tan vo trong ru. Bi v nguyn liu lm thng ru do nhiu th hp thnh, trong qu trnh sn xut thng ru cn phi sn, phi thm nhng cht gia c. Sn c rt nhiu loi, c nhiu loi c cht c. Nhng vt cht c cht c ny dn dn tan ra v ho vo trong ru, do m lm thay i tnh cht ca ru. Cho nn tt nht l dng nhng chai l thy tinh ng

182

365

366

ru, khng nn dng nhng dng bng nha ng ru.

cao su b cng ra m lo ho, m rn nt. 459- khng nn ng thc n trong ti li nha

457- Khng nn tri ni-lng trn bn n C khng t gia nh thch dng ni lng tri trn bn n, tng rng nh vy l trang nh, d lau ra. Trn thc t, nh vy ch c hi ch khng c li. Bi v i a s ni lng u lm t plivinin m ra. Bn thn nguyn liu plivinin th khng c, nhng trong n c cht clorotylen th li c c. Nha phnn v nha ur cng c nhng cht c c. Ngoi ra, nc sn trn ni lng li c cht ch v nhiu cht c c khc. Trn bn n tri ni lng, ngi ta thng t trc tip dng c n nh tha, da, a , bt v c khi c thc n na. Nhng th dnh cht c ri qua mm vo trong c th, gy nn nhng bnh trng c mn tnh , dn n thiu mu, au vng tim, vim gan c tnh trng c ch. Cho nn trn bn n khng nn tri vi ni-lng, nn tm nhng loi vi bng thay th th tt hn. 458- khng nn nc si vo ti chm Ti chm nng ch nn nc nng khong 80-90oC, khng th nc si vo c. Bi v nc si vo th s lm cho cao su ca ti chm ny b lo ho, rt ngn tui th s dng ca ti chm nng. Ngoi ra cng khng nn phi ti chm nng ra ngoi nng v h trn l la phng

Dng ti li nha ng thc n, rt nguy hi cho sc kho. Bi v ti li nha l do nhng nguyn liu ho hc nh P.V.C. hp thnh, l mt cht rt c hi cho c th. n nhng thc phm ng trong ti nha ny c th lm cho c th xut hin nhng triu chng nh phn ng qu mn cm, b nga ngy ngoi da, b trng c c tnh tch lu v.v... Cho nn khng nn ng thc n trong ti li bng nha. 460- Ba iu khng nn khi chi tu-l-kh nh tu-l-kh l hot ng vui chi rt ph bin. Nhng nu khng ch v sinh cng c hi cho sc kho. ng l chi m khng vui. Mt l khng c lim ngn tay chia bi. Bi v trn con bi c rt nhiu vi trng gy bnh, ngn tay cng s m vo mi th, cng c th nhim khun, nu lim ngn tay cho t chia bi th vi trng bnh d tha c xm nhp vo c th, ng l bnh vo t mm, nht l vi trng bnh vim gan th cng nguy him. Hai l khng nn ngi chi tu-l-kh ngoi h ph. Bi v u ng x ch l ni bi bm, x u nhiu nht, nu ngi chi nhiu gi ngoi ng ph th s ht phi mt lng ln khng kh nhim bn, d dn n vim nhim

183

367

368

ng h hp. Ba l khng nn chi min man khng ngh. Khi hng ln th chi qun n qun ngh. Ngi xm mt thi gian di lm cho tun hon mu b chm i, nng lng tiu hao t hn, chn tay t b, mi lng au lng hoc l b to bn, b bnh tr v.v... Cho nn, liu m chi cho vui m khng c hi. 461- Khng nn git qun o c m hi bng nc nng Nhng qun o c m hi khng c ngm vo nc nng hoc nc si, bi v trong m hi c cha hm lng nc v hm lng mui, ngoi ra cn cha nhng vt cht hu c nh cht lng trng trng. Cht lng trng trng c th tan trong nc lnh, cn gp nc nng th n ngng kt li trn qun o, nu mt tri chiu vo hoc b dng kh trong khng kh lm cho xy ho th s bin thnh mu vng lm tm trn qun o. 462- khng nn eo ng h in t khi chiu hoc chp x quang i chiu in hoc chp in m eo ng h in t th ng h in t s b hng hoc b cht. Bi v bn trong ng h in t c lp mt bng ng in. Do tc dng ca bc x rt mnh c th lm cho ng h b tm ngng hoc cht hn. Cho nn bnh nhn khi i chiu in hoc chp in th nn tho ng h in t tay ra. Ngi iu khin my chiu chp X quang cng khng nn eo ng h in t phng b hng.

463- Khng nn ng h eo tay in t b nng qu hoc m qu ng h eo tay in t chy rt ng gi, gi c li r. Song nu khng dng ng cch, ng h b nng qu hoc m qu s b gim tui th s dng. Bi v bn trong ng h in t l do nhng t hp ng in, tinh th thch anh v.v... hp thnh. B nng, b m, cc mch in d b chp lm mt s iu tit, tr ngi cho vic hin s hoc lm cho pin b chy, c th lm cho my b han g. Cho nn khng nn cho ng h in t b nng qu hoc b m. Ngoi ra cng khng nn ng h in t gn t trng, nu khng th ng h s cht.

464- khng nn dng n n-ng lm n bn C rt nhiu ngi thch dng n n-ng lm n bn. H tng rng nh sng tt, c th tit kim in. Trn thc t, nh vy l khng khoa hc. n bn n-ng, ni chung tr n lm bng thp xon c th un cong hoc thng, chao n thng kn. Nh vy l pha sau n thng ti om. Pha trc v pha sau n l hai mng sng ti tng phn qu mnh. Nu c lm vic di ngy trong hon cnh ny th mt d mi mt, th gic d b tn hi. Cho nn, n bn tt nht nn l n bng trn, chao

184

369

370

n nn l thu tinh hoc nha mu c th to sng ra bn xung quanh, c th ngi c sch, vit lch nhiu gi vn khng tn hi cho th lc. 465- o lt mi mua v khng nn mc ngay Trong qu trnh sn xut qun o, ngi ta thng dng nhiu loi h ho hc lm cho qun o c p hn, nhng loi h ny thng gy kch thch cho da, cho nn o lt mi mua v khng nn mc ngay. Trong khi may qun o ngi ta thng dng nhng loi ho cht lm cho vi khi co, lm cho vi trng hn, lm cho vi phng hn v.v...Nhng cht ny u c tc dng kch thch lp da ngi mc. Ngoi ra ngi ta cn dng thuc phng mc, phng chng cn trng phun vo qun o, nhng cht ny cng c tc dng kch thch ln da con ngi. Nht l lp da ca tr em thng qu mn cm, cng r hn. Cho nn o lt mi mua v khng nn mc ngay. Trc khi mc nn ngm nc l git i mt lt ri hy mc. 466- khng nn mc qun o len st vo ngi Qun o len rt nh, mm xp v gi c m. Nhng nu mc st vo ngi th lp nhung rt mau b dnh bt vo nhau, b cng li, tnh gi m cng gim i nhiu. Bi v lp da ngi ta to ra m hi v m hi du lm cho si nhung dnh vo nhau tr nn cng. Khi git li dng sc v mnh, si nhung cng dnh bt vo nhau cht hn. Sau

khi phi kh s thnh nhng mng cng, mc vo trng rt khng p, v tnh gi m cng gim i nhiu. Cho nn khng nn mc qun o len st vo ngi, khi git khng nn v mnh, vt mnh. Khi phi nn phi mt phi ra ngoi. Sau khi kh dng tay kh v cho qun o tr li xp, nh, mm mi. 467- khng nn mc o ni-lng b st vo ngi o ni-lng mc st vo ngi s c hi cho sc kho. Bi v nhng qun o bng si ho hc nh ni-lng, khi mc vo ngi n s khng ngng c st, s sn sinh ra tnh in v phng in. Nu mc o st vo ngi, nhng tia la nh ca tnh in s khng ngng kch thch ln da. Ngoi ra si ho hc st vo da s gy cho ln da qu mn cm. Ni chung o lt ni-lng thng hi cht, o dnh st vo lp da mt thi gian di s gy nn nga ngy, thm ch c th gy ni m ay, xut hin bnh vim da c tnh qu mn cm. Cho nn khng nn mc o ni-lng b st ngi. 468- qun o lt khng nn phi mt tri C mt s ngi git xong qun o c thch ln tri ra phi, c qun o lt cng vy. K thc lm nh vy l c hi cho sc kho. Bi v trong t nhin, c rt nhiu cht c hi cho c th con ngi, nh khi, bi, vt vi sinh, hydro sulfit, cht gy ung th v.v... Nhng cht ny bay theo khng kh l lng

185

371

372

trong khng trung, nu ta phi qun o lt m ln tri ra phi th nhng cht ny s bm vo qun o lt ca chng ta, khi mc vo ngi s gy nga ngy, thm ch c th dn n cc loi vim da. i vi ph n th c th gy bnh ph khoa. Cho nn nhng qun o lt mc st ngi khng nn ln tri ra phi, v khi ct qun o cn phi gi cho sch bi bm bm vo. 469- Bt tt ni lng khng nn phi ngoi nng hoc h bn bp l Bt tt ni-lng v nhng bt tt bng si ho hc khc khng nn phi ngoi nng cng khng nn h trn bp l ang chy. Bi v phi ra nng nh vy s mau lo ho, dn n gim sc n hi. H trn bp l ang chy si s b cng, b gin, thm ch cn b nng chy. Cho nn khng nn phi bt tt ni lng ngoi nng hoc h trn bp l. 470- khng nn ngm git bt tt bng nc nng Ngy nay bt tt bn trn th trng, i a s l dt bng ni-lng hoc si ho hc, khi git khng nn ngm vo nc nng. Bt tt dng qua c th do c st nhiu m sinh ra nhng t si, nhng cc si dnh vo nhau. Hin tng sinh cng ra ny khng nh hng n bn ca bt tt. Nu dng nc nng ngm git, s c th b bin hnh, b phai

mu. Nht l c bt tt, sau khi ngm git bng nc nng, nhng si chun s b lo ho, mt mt sc n hi, b do ra. Cho nn khi git bt tt khng nn git bng n c nng, m ch nn dng n c hi m m git. 471- khng nn ct nhng u si bn trong bt tt V c bn bt tt c dt bng my dt trn. u bt tt, cui bt tt v gt bt tt thng c nhng u si th ra. Chng ta khng nn ct nhng u si ny i. Do nguyn nhn v mt cng ngh nn c nhng u si tha ra ny. Nu ct n i, si s b tut. Ni chung nhng khong tha ny nn l 2-3mm. Nu di qu th khi i bt tt s vng vo ngn chn. 472- khi ct o len khng nn treo Nhiu ngi cho rng o len v o dt kim khng mc na th treo ln ct i. K thc cch lm nh vy l khng tho ng. Bi v o len, o dt kim m treo lu ngy th o s b chy di ra, lm cho o bin dng, cn c th c hi cho cht liu len na. Cng c ngi em gi qun o len vo trong ti ni lng. Ti ni lng khng thong kh, rt d lm cho qun o b vng, b mc. Cch lm ng n nht l, nhng qun o tm thi khng mc n nn gp cho phng phiu, gia mi chic o k mt t giy bn ri xp vo trong t qun o.

186

373

374

473- khng nn b bng phin vo y t qun o Rt nhiu ngi cho rng b bng phin vo y t qun o th s tr c nhng con nhy (con di ui), con gin. Trn thc t nh vy l khng tho ng. Bi v bng phin l th rn, nhng c th trc tip thng hoa thnh th kh. Song th kh ca bng phin nng hn khng kh, lng xung di. Cho nn phi t bng phin pha trn t. Ngoi ra bng phin ch c tc dng xua ui nhng loi cn trng, ch khng c tc dng dit trng.

475- khi tm khng nn k c mnh qu Khi tm, nhiu ng i c thi quen k c rt mnh, hnh nh nu khng lm nh vy th tm khng sch. K thc k c mnh qu cng khng c li cho ln da. Bi v bn ngoi c th con ngi c mt tng t bo thng b ph ln ton thn ri ra, m ngi ta thng gi l Lp da cht . N ch dy khong 0,1mm, nhng li v cng quan trng. Lp da ny c cht axit nh, n c th ngn tr mt cch c hiu qu s xm nhp ca vi trng bnh v nhng x tuyn c hi, chnh l mt phng tuyn tri cho cu con ngi . Tc thay i lp da ny ht sc chm, ch no nhanh nht cng phi trn 10 ngy, cn lp da di vai th phi trn 100 ngy. Khi tm nu k c mnh qu s lm tn hi cho cht lng lp da ny, vi trng bnh v nhng x tuyn c hi c th tha c xm nhp vo c th, c th lm cho ln da nhim c, gy ra bnh vim mao nang, thm ch c th pht trin thnh gh l, thnh bnh bi huyt. Cho nn khi tm khng nn k c lp da qu mnh, c bit l nhng ch da non nh khoeo tay, nch, m h v..v...cng phi ch , ch nn k c nh nhng thi. 476- sau khi ra m hi khng nn tm ngay bng nc lnh Khi ra m hi, nhng cht chuyn ho trong c th rt nhiu v mnh. bo v nhit c th c n nh, cc

474- khng nn nh xi trc khi ct giy da C nhiu ngi khng dng n giy da na, trc khi ct i bi mt lt xi cho giy. Lm nh vy khng nhng khng bo v c giy m cn lm cho giy mau h. Bi v xi nh giy thuc loi du c tnh kh. Giy da sau khi nh xi em ct gi lu ngy, rt d b kh, sinh ra nt n. Cho nn ct gi giy da khng nn bi xi m nn bi ln mt lp m ng vt. Nu dng mt ming m ln hoc m cu sng, st i st li nhiu ln, c th phng c da giy b kh, b nt n.

187

375

376

mch mu trn da trng ln, l chn lng rng ra,m hi tot ra nhiu, mau tn nhit. Lc ny nu tm bng nc lnh th ch c hi ch khng c li. Bi v do nc lnh t nhin kch thch, nhng mch mu trn da lp tc co li, tun hon mu tng ln, tim phi phi gnh vc nng hn, ng thi sc khng ca c th gim st, nhng vi trng v mm bnh ang tim n trong c th tha c xm nhp, t m sinh bnh. Cho nn sau khi ra nhiu m hi khng nn tm ngay bng nc lnh. 477- khng nn thu qun o bi C mt s ngi khi i bi, khng chun b qun o, nn i thu qun o bi. Tuy c tin tht, nhng qun o bi qua nhiu ng mc nn ch c hi ch khng c li. Bi v qun o bi khi mc vo ngi l b st thn th, vi trng bnh bm vo qun o bi c th truyn nhim bnh ngoi da cho mi ngi, v cn c th truyn nhim bnh trng roi m o, bnh nm khun v cc bnh k sinh trng khc. Cho nn khng nn thu qun o bi, tt nht nn t chun b mt b m dng. 478- khng nn ct lng mi Trong l mi ca mi ngi u c lng, tuy nhiu t, di ngn c khc nhau. Lng mi v nh cnh rng phng h, c th ngn tr bi bm, vi trng, l phng tuyn u tin ca ng h hp ca con ngi. Ct lng mi hoc nh lng mi l c hi. Bi v nhng t chc di lp da trong l mi tng i

t, lp da dnh cht vo xng sn mi, nu ct hoc nh lng mi i s sinh cm nhim, lm cho mi ln, sng ln, nng v au, s lnh, pht st, hnh thnh bnh nga tin nh mi. Hn na y l Khu tam gic nguy him ca con ngi, limpha, huyt qun rt nhiu. Nu b nhim trng d b lan rng v sinh ra vim xoang mi. Vi trng c th theo mu m vo tnh mch ri ln no, gy ra vim mng no c m, mng m no v.v...rt nguy him n tnh mnh. Cho nn khng nn ct lng mi. Nu lng mi di qu, th ra ngoi l mi th nn ra sch l mi, dng ko st trng, nh nhng ct phn lng mi th ra ngoi l mi. Tuyt i khng lm thng tn n l mi. 479- chy mu cam khng nn nga u ln Khi chy mu cam, ngi ta thng hay nga u ln. Trn thc t, lm nh vy l khng ng. Bi v khi chy mu cam m ngng u ln th mu s chy vo c hng, nh vy cng lm cho ngi ta kh chu. Phng php cm mu khi chy mu cam l : ngi ngay xung, ton thn th lng, dng ngn tay n vo gia hai bn mi, tt nht l dng mt ming vi thm nc lnh p vo hai bn sng mi, sau dng bng nht vo l mi, mt hai pht sau mu cam t nhin s ngng. Nu mu vn tip tc chy th phi nh thy thuc cha. 480- khi ng khng nn gi u cao

188

377

378

Lc ng m gi u qu cao d xy ra Si c v d b bnh v c. Xt t gc y hc, cu ni Cao chm v u l khng c c s khoa hc. Bi v c ngi ta c th t do hot ng l do s phi hp iu ho gia xng c vi hng lot c gn, c bp, dy chng mi thnh. Nu c gi u cao lu ngy s lm cho sinh l xng c cong i, dn dn lm cho nhng c gn, c bp, dy chng lun lun b cng thng, lu dn s b nhng chng bnh v c nh vi ho, do lm cho c cng ra, au nhc, hai vai mi mt, hai tay t b, vng u hoa mt v.v...Ngoi ra ng gi u cao s dn n lu lng mu no b gim, mu chy chm, cn c th xy ra tc mch mu no, tr nn b lit. Cho nn khi ng khng nn gi u cao qu. 481- gi u khng nn thp qu C nhiu ngi khi ng khng cn gi u hoc gi qa thp lm cho v tr u qu thp, huyt qun trn u d b xung huyt, sau khi tnh dy thng c cm gic u b trng ra, mt v mt c hin tng trng ph. Bi v xng c ngi ta li v pha trc, nu khng dng gi u hoc gi u qu thp, khi ng ri cc c bp c khng c ngh ngi thoi mi. Sau khi tnh dy, nh th cm thy c b au mi, nu b nng th cc c bp c s cng ra, tc l b Si c . Cho nn gi u khng nn thp qu. 482- gic ng tra khng nn qu di

Thi gian ng tra qu di khng nhng chng c tc dng ngh ngi, ngc li cn lm cho ngi ta cm thy cng mt mi hn. Bi v trong khi ng s c ch v i no mnh hn v trong mt thi gian nht nh c mt chu k c ch hng phn. Thi gian ng ngy qu nhiu, trng thi c ch i no dn dn b lng xung. Sau khi tnh dy s cm thy rt khng thoi mi, u c nng chnh chch, ton thn mt mi, thc m h, chn tay cng . Cho nn thi gian ng tra khng nn qu di. Tt nht khng ng qu 45 pht. 483- khi ng khng nn eo ng h d quang Th ng xuyn eo ng h d quang, nht l eo ng h d quang i ng ch c hi cho c th. Bi v trn nhng chic kim v ch s ng h d quang c sn mt loi hn hp pht quang c thnh phn radium. Radium c mt loi x tuyn cc mnh l alpha, bta,...c th lm cho sulfite ch pht sng. Mt ng h d quang ch cch c mt lp v, do m bc x tng i mnh, nu eo ng h d quang v pha lng bn tay, khi ng tay ln ngc, ln bng th c th nhn bc x mt thi gian di. Nh vy c tch lu mi ln, c th s b nguy hi. Cho nn khng nn eo ng h d quang i ng, cng khng nn t ng h d quang di gi. 484- bui tra khng nn ng gc trn bn

189

379

380

Bui tra hoc sau ba n tra, nhiu ngi c thi quen ngi trn sa lng, da trn gh bnh hoc gc xung bn ngh gii lao, ng tra. Nh vy l ch c hi ch khng c li. Bi v khi ng, tim p chm hn, mch mu n ra, tc mu chy n cc b phn tng i chm. Nu ng ngi, mu chy vo i no qua cc c quan tc tng i chm. Nu ng ngi, mu chy vo i no li cng gim i. c bit l sau ba n tra, mt lng mu tng i nhiu chy vo h thng d dy v rut, hn na t th ng ngi cng lm cho mu cc t chc no thm thiu, khi tnh dy thng thy vng u, tai, chn mi mt, mt m, sc mt ti mt v.v... l do Thiu mu no gy ra. Cho nn ngh tra khng nn ng gc trn bn. 485- Ban m i ng khng nn ng kn ca Sng sm ng dy, i ra ngoi sn, cm thy khng kh trong lnh sng khoi. Ngc li, sng sm m ta i t ngoi vo trong nh th cm thy khng kh ngt ngt, rt kh chu. thy, sau khi ng mt m di, khng kh vn c trong phng nh hng nghim trng n sc kho con ngi nh th no. Bi v khi yn tnh, mi pht con ngi ta phi ht vo 300mg dng kh v th ra 250 mg thn kh. Nu ca ng kn mt, trong phng khng thong kh, c bit l nhng phng hp m ngi li ng th c sau 3 gi, hm lng thn kh trong khng kh li tng ln gp 3 ln. ng thi s lng vi khun, s lng bi bm v nhng cht c hi khc u

tng ln gp nhiu ln, thm ch n trn 10 ln. Nhng vt cht c hi ny, ngi ht phi s nh hng n sc kho. Cho nn ban m i ng khng nn ng kn cc ca. Nu l ma ng, c th m mt bn ca s, trnh khng kh i lu qu mnh, nhit trong v ngoi phng chnh lch qu cao gy ra cm lnh. 486- khng nn ng qu nhiu Ng l nhu cu sinh l ca con ngi. Ng tho ng v y s tiu tr mt mi c hiu qu. Nhng nu ng qu nhiu th li c hi cho sc kho. Bi v ng qu nhiu s tng thm gnh nng cho trung khu thu min i no, lm cho cc hot ng sinh l v thay th u b gim xung n mc thp nht. Nu c ko di, khng nhng lm cho ngi ta cm thy mt mi m cn lm cho cng nng cm gic ca cc c quan khu gic, th gic, thnh gic v xc gic b gim st, bn cht ca c xng b km i, t m sinh ra hng lot bnh tt. Ngoi ra c ngi quan st v thng k, mt ngi trong tnh trng bn rn v t ng so vi ngi ng nhiu v nhn ri, t l m au thp hn t 25% n 38%. l v hot ng t duy c th sn sinh ra mt loi vt cht tng cng sc min dch cho c th, l pp-tt thn kinh. Cho nn thi gian ng khng nn qu di. Ni chung, mi ngy thi gian ng ca : hc sinh tiu hc khong 10 ting ng h; hc sinh trung hc khong 8-9 ting ng h; ngi ng tui 7-8 ting ng h; ngi gi 9-10 ting ng h l va.

190

381

382

487- khng nn xem sch bo trong nh x i i tin m xem sch bo, tinh thn hc tp y tht ng qu, song i vi sc kho th ch c hi ch khng c li. Bi v ng tc i tin l do trung khu thn kinh cp thp v trung khu thn kinh cp cao cng tham gia. Khi i tin m xem sch bo, thc i tin b c ch, mt mt tnh mn cm kch thch p lc ca trc trng i vi phn, lm cho phn lu li trong rut qu lu, ht mt qu nhiu nc, dn n to bn. ng thi, thi gian ngi qu lu, gy nn mu trong khoang chu v khc cong ca tnh mch tr m hnh thnh bnh tr. Khng kh trong nh x b vn c, thiu xy, ngi lu s cm thy vng u, mt mi, c khi cn xy ra hin tng ngt xu. Cho nn trong khi i i tin khng nn xem sch bo. 488- khng nn nm xem ti-vi Nm trn ging hoc trn gh bnh m xem ti-vi , qu l c t do thoi mi tht. Nhng trn thc t, nm nh vy tht v cng c hi cho thn th. Bi v nm xem ti-vi th u phi ngng ln, phi nghing mnh i, phi ngoo c, nhn lch mt thi gian di, tm mt rt kh gi c ng thng vi mn hnh, thi gian ko di rt c hi cho mt, t m gy nn au hc mt, sng au nhn cu, sung huyt kt mc, chy nc mt, nhn

p tng cao, th lc km v.v...Cho nn khng nn nm xem tivi. 489- khng nn c sch bo trn xe t Ngi trn -t m xem sch bo rt c hi cho mt. Bi v thit b chiu sng trn -t km, xe chy nn lun lun lc lc, rt kh gi c c ly n nh gia mt v sch bo (c ly gia mt v t bo phi l 30-35cm). Nh vy d cng thng qu mc, sinh ra mt nhc. Tr em v thanh thiu nin c sch bo trn xe t cng c hi hn, bi v h thng th gic ca h ch a c pht trin hon ton. Cho nn khng nn c sch bo trn xe -t. 490- ma ng khng nn lim mi Ma ng kh hu kh hanh, mi ng i ta th ng hay b kh n, c ng i ch thch dng l i lim mi cho du, nh vy l khng tt. Bi v tuyn n c bt trong mm chy ra n c bt, c th lm cho mm m t d chu v tiu ho thc n. Trong n c bt c nhng vt nh amilada t ng i dnh, khi ta lim mi, n c bc hi, cht amilada dnh li trn mi, do m mi cng kh hn, thm ch cn lm cho mi nt n chy mu, dn n b nhim trng m ng m. Cho nn ma ng khng nn lim mi. C th xoa ln mt cht vadlin phng n mi.

191

383

384

491- ma h khng nn ci trn hng mt Ma h oi bc, khng t thanh thiu nin thch xoay trn hng mt, t ng rng nh vy s mt m, d chu. K thc th khng phi nh vy. Nu nh kh hu ngoi tri gn nh hoc cao hn nhit trong ng i (37oC) th ci trn khng nhng khng mt m, ng c li cn cm thy cng nng hn. Bi v vic iu tit nhit trong c th khng phi ch da vo s bc hi ca ln da, m cn da vo s bc x ca ln da na. Khi nhit ngoi tri v t qu 37oC th nhit trong ng i ch yu da vo s bc hi ca ln da tn nhit; khi nhit ngoi tri v t qu 37oC, ln da khng nhng khng th thng qua ph ng thc bc x tn nhit, m cn b nhit l ng bn ngoi thm vo. Cho nn lc ny m ci trn th cng d b ci nng bn ngoi thm vo, do m cm thy cng nng bc, nng nc hn. Do nhit l ng tng ln, m hi t l chn lng tot ra. M hi ra nhiu m ci nng vn hon ton khng gim. Cho nn khi nhit bn ngoi ln trn 35oC m ci trn ch cng cm thy nng bc hn, nht l khi khng c gi s cm thy r nht. 492- bn lm vic khng nn cao qu Bn lm vic cao qu s nh hng khng tt n sc kho con ngi.

Bi v bn cao, khi lm vic phi nh vai ln, khi c, lc vit u rt tn sc, d cm thy mt mi m gim st hiu sut cng tc. Nu lm vic lu di s sinh ra au vai, au ngc, gy nn hao tn c bp. Khi ngi c cc ti liu, c li qu gn, rt c hi cho mt, sinh ra cn th, ng i gi th d b mi mt, nhn khng r na. lm vic c d dng, nhiu ng i phi k m ngi. Nh vy th hai chn li khng c t nhin t trn sn, khin cho chn hot ng bt tin, tun hon mu khng thng, khin cho chn nng m v lc. Nu ko di th tnh mch b gp khc, lm cho cc c bp b teo li. Cho nn bn lm vic khng nn qu cao. cao thch hp phi l v tr ca mt bn ngang vi hc ngc l va. 493- khng nn t nhng tm nh mu d i tm knh bn lm vic t nhng tm nh mu di tm knh bn lm vic l khng thch hp. Ni chung d i tm knh ny ng i ta th ng t nhng tm ba hoc vi, nhung mu xanh da tri hoc xanh l cy mu sm. Mu xanh da tri v xanh l cy c tc dng t ng i tt i vi vic hp thu tia t ngoi trong nh sng mnh lm tn hi cho mt. T l phn x nh sng c th t n 35% - 45% . Khi ng i ta lm vic bng mt lu th ng cm thy mt b mt mi, nhn cc mu xanh d i tm knh bn lm vic s gim bt hoc mt i cm gic mt mi ca mt. Nu d i tm knh li l nhng tm nh mu sc sc s th cm gic

192

385

386

mt mi ca mt kh m tiu tan i c. Cho nn bo v s kho mnh ca i mt, tt nht l khng nn p nhng tm nh mu xung d i tm knh bn lm vic.

494- khng nn lim ngn tay cho t m tin Khi m tin hoc cc loi tem phiu, a ngn tay qut ln l i cho t m tht v cng nguy him. Bi v nhng giy t c l u thng hng ngy nh tin giy, tem phiu b nhim, c rt nhiu vi trng, mm bnh v trng k sinh trng. Trung Quc ng i ta tin hnh kim tra cc loi tin giy tm cc loi vi khun nh vi trng gy bnh vim gan B, vi trng salmn, trc trng gy m, trc trng bin dng, cu trng nho mu hong kim, trc trng ng rut v trng k sinh trng ng rut v.v... Khi a tay qut ln l i rt d b vi khun, vi trng gy bnh, trng k sinh trng v.v... theo vo mm, truyn bnh cho ng i. Cho nn khi m tin khng nn qut tay ln l i, m nn dng mt ming bt bin tm n c qut ngn tay m tin v sau phi ra tay ngay bng x phng. 495- khng nn dng du xng ra tay dnh du m

Khi tay b dnh du m hoc nhng cht bn khc, dng du xng ra, tuy c kh c vt bn khi tay, nh ng rt c hi cho ln da tay. Bi v du xng l mt loi cht lng khng mu, d chy, hi c mi hi, c th lm tan du m, c tc dng ty m. B ngoi lp da ca ng i ta c mt lp m da c th lm cho da mm v bo v ln da. Ra tay bng du xng s lm mt lp m da ny i, lm cho ln da tr nn th rp, kh cng, nt n, thm ch c th gy vim da v mn nga. Du xng c cha nhng cht c th gy tn hi cho h thng mu v h thng thn kinh trung khu ca c th. Cho nn khng nn dng du xng ra tay dnh du m, m nn dng giy c lau kh, ri dng x phng v n c ra cho sch. 496- khng nn dng chung ct mng tay Dng chung ci ct mng tay l vic th ng tnh trong cuc sng, hu nh khng c iu g ng bn lun. Nh ng ng i s dng ct mng taym c bnh nm th vi trng bnh nm s bm vo ct mng tay. V d i mng tay c nhiu cu bn, c th l i bn doanh ca vi khun, nhng nm k n nu d i mng tay. Chnh ci ct mng tay ny s l mi gii truyn bnh nm k cho ng i khc. Cho nn khng nn m n ci ct mng tay 497- khng nn nut m

193

387

388

nn khng nn dng giy bo c chi t sau khi i i tin. Tu tin nh m, nguy hi n cng chng; gng g ng nut m, nguy hi cho bn thn. C hai u khng nn lm. Bi v trong m c rt nhiu vi trng, nu nut vo trong d dy, c th c mt phn vi trng b v toan tiu dit, nh ng cn mt b phn ln vi trng th vn cn sng v i vo ng rut, gy nn nhng chng bnh v ng rut. Nu ng i b bnh lao th trong m s c rt nhiu vi trng lao, nut m ny c th b bnh lao rut, v qua ng mu c th truyn vo gan, thn, no m v.v... t c th dn n cc bnh trm trng nh lao gan, lao thn, vim no m c tnh lao. Cho nn khi c m khng nn tu tin khc nh, nh ng cng khng nn min cng nut, m phi nh vo b, vo thng. 498- khng nn dng giy bo c chi t Sau khi i i tin, nhiu ng i c mun gin tin, tn tin nn dng giy bo hoc x sch c chi. Trn thc t, nh vy l c hi cho sc kho. Bi v trong nhng t giy in u c cht liu mu v cht liu nhum. Trn nhng trang giy in ch cn c cht ch v mc du. Trong nhng trang giy in cn c mt kt cu ho hc vi mt cht nh DDT c c tnh rt ln. Hu mn v lp da xung quanh rt m c th ngm nhng cht c ny v gy nn nhng vt x c, gy chy mu, nga ngy v.v... Nu ko di s sinh trng c mn tnh, thm ch cn sinh mn nht. Cho 499- khng nn ngi lu bt ng trn xe ln Nhng ng i b bi lit hoc b c a chn c xe ln tr gip s m rng c phm vi v kh nng hot ng, l iu rt tt. Nh ng nu c ngi lu bt ng trn xe ln s lm cho mng b lot. V sau khi ngi ln xe ln, trng l ng ca phn trn u do b phn mng chng . Nu c ngi lu bt ng th ch mng st vi gh s b nng mt thi gian di lm cho tun hon mu khng thng, thiu mu cc b. Nu ko di s b lot v b nng. Cho nn ng i b bi lit sau khi ngi ln xe ln, c sau 15 pht li phi xoay ng i mt ln lm cho ch mng b c chuyn ng, khi phc c tun hon mu. Tt nht l mi ngy c 3 4 ln xoa bp ch mng duy tr s l u thng ca tun hon mu.

500- khng nn nui chim trong phng Khng bit t bao gi, vic nui chim trong gia nh c coi nh mt s thch, cho rng c ch cho sc kho c th xc ln tinh thn. C mt thi vic nui chim tr thnh mt thi th ng. Nh ng theo s iu tra nghin cu ca cc nh khoa hc n c ngoi cho bit th

194

389

390

nui chim, nht l nui chim trong cn h rt khng c li cho sc kho. Theo s iu tra nghin cu ca cc nh khoa hc H Lan th nhng ng i nui chim trong phng , n khi v gi, s ng i mc bnh ung th phi tng gp 7 ln so vi ng i th ng. Trong s 49 ng i mc bnh ung th phi c iu tra th c 33 ng i tng nui chim trong phng .. l bi v nui chim trong phng s gy nhim khng kh trong phng rt nhiu, khi c nhiu bi bm th nhng si lng v bay vo trong phi lm cho mt phn c nng min dch b tn hi, do m sinh ra bnh ung th phi. Cho nn vic nui chim trong phng quyt khng phi l mt s thch c li.

3- N tnh dc nhi th sch. NXB Liu Ninh th x 1994 4- N tnh tnh i th sch. NXB Liu Ninh th x 1994 5- n v sc kho. NXB V sinh nhn dn - 1996 6- Hin i c gia cm k. NXB Dn tc Qung Ty 1996 7- Hin i sinh hot cm k i in. NXB Cng ty dch thut Khoa hc k thut Thin Tn - 1993

sch tham kho

1- Dc nhi cm k. NXB Khoa hc k thut Bc kinh 1996 2- Ph n c thai - chm sc v cm k. NXB Du lch Qung ng - 1997

195

391

392

mc lc

Li ni u
PHN 1 tr th v Nhng i cm k

Trang 1- Khng nn coi th ng vic nui con bng sa m 2- Tr ng hp no khng nn nui con bng sa m 3- Tr th no khng nn b sa m 4- Khng nn b sa non 5- Khng nn cho tr mi sinh b sa qu mun 6- Khng nn ly sa c c ng lm thc n chnh cho tr th 7- Khng nn ch dng sa b khi nui b tr s sinh 7 8 9 9 10 11 12

8- Khng nn cho tr nm nga b sa 13 9- Tr non khng nn n sa chua 14 10- Khng nn ch dng sa cu nui con 14 11- Khng nn dng sa b nu cho cho tr 15 12- Khng nn cho tr ung sa b lc i 16 13- Khng nn cho con b sa v gi gic 17 14- Khng nn cho tr th ung sa thay ung n c 18 15- Khng nn h thy tr khc l cho b 18 16- Khng nn cho tr th n sa b thi gian di 19 17- M ang ung thuc bnh khng nn cho con b 20 18- Nhng iu king k v vic cai sa 22 19- Khng nn cai sa qu mun 24 20- Tr ng hp no khng nn cai sa 24 21- Trong thi k cho con b m thy kinh th khng nn cai sa 25 22- Su khi cai sa khng nn tip tc nui tr bng bnh sa 26 23- 5 iu king k khi cho tr n ng 27 24- Mun tr tng chiu cao, khng phi ch da vo dinh d ng 35 25- Tr em khng nn dng nhiu du gan c 36 26- Tr em l i n khng nn cho n m chnh 37 27- Tr em khng nn n ko scla

196

393

394

28293031323334353637383940414243444546-

vi sa b 38 Tr em khng nn n nhiu qut 38 Tr em khng nn n nhng thc vt t cht m 39 Tr em khng nn n nhiu ti 39 4 iu king k trong vic n ung ca tr em 40 Tr em khng nn ung nhiu n c c ga 43 Tr em khng nn n nhiu bnh quy 44 Khng nn cho tr em n nhiu m chnh 44 Tr em khng nn n c chua xanh 45 Tr em khng nn ung n c gii kht c mu 45 Khng nn cho tr em ung n c ngt thay n c lc 46 Tr em khng nn n nhiu thc phm ng hp 47 Khng nn cho tr em mi sinh ung n c cam tho 48 Tr em khng nn ung nhiu n c tr c ba n 48 Tr em khng nn ung bia 49 Khng nn cho tr th ung ccacla 50 Khng nn cho tr th ung n c qu ng chai 50 18 iu cm k trong vic n ung ca nhi ng 51 Khng nn cho tr th n nhiu scla68 Khng nn cho tr n nhiu ko sa 69

47- Khng nn cho tr ln n nhiu ch phm bng sa 70 48- Khng nn lm dng thuc b cho tr 70 49- Khng nn cho tr ngm thc n khi ng 71 50- Khng nn cho tr n tr c khi i ng 72 51- Khng nn cho tr em n vt 73 52- Khng nn cho tr em n ung ngu nghin 74 53- Tr em khng nn n nhng thc phm c tnh kch thch 75 54- Tr em khng nn n nhiu gan v b dc 75 55- Tr em khng nn n nhiu thc n tanh 76 56- Tr th khng nn n chay 76 57- Khng nn cho tr th n no qu 77 58- Tr th d i 6 thng tui khng nn cho n lng trng trng 78 59- Khng nn cho tr em n nhiu trng g 79 60- Khng nn cho tr em n nhiu m ng vt 79 61- Khng nn cho tr em n qu mn 80 62- Khng nn cho tr s sinh n mui 81 63- Khng nn cho tr th n nhng thc n c r 82 64- Khng nn nhai cm cho tr em 82 65- Tr th khng nn n mt ong 83 66- Tr em khng nn n thc n n ng 83 67- Nhng iu king k trong vic

197

395

396

may qun o cho tr s sinh 68- Khng nn che khn voan nilng ln mt tr em 69- 7 iu king k trong vic thay t lt cho tr s sinh 70- Khng nn may qun o cho tr em bng vi mu sm 71- Khng nn may o c c cho tr s sinh 72- Khng nn may qun o bng si ho hc chop tr em 73- Tr em khng nn mc nhiu qun o 74- Khng nn cho tr mc o qu cht 75- Nhi ng khng nn mc qun b 76- Nhi ng khng nn mc qun loe 77- Nhi ng khng nn mc qun c cp chun 78- Khng nn dng dy chun tht l ng 79- Qun ca tr em nam tuyt i khng nn dng kho phc m tuya 80- Tr th khng nn mc qun thng t lu qu 81- Khng nn dng x phng bt git qun o tr th 82- Khng nn cho bng phin vo qun o tr em 83- Tr th khng nn i giy da 84- Tr em khng nn i giy nha cng 85- Tr em khng nn i giy cht qu

84 85 86 88 89 89 90 90 91 92 93 94 94 94 95 96 97 97 98

86- Tr em khng nn i dp l qu sm 87- 6 iu king k trong vic trang im cho b gi 88- 2 iu king k trong vic trang im cho b trai 89- 4 iu king k trong vic cho nhi ng i xe p 90- Hc sinh cn th khng nn ngi bn u 91- Khng nn nn mn nht tr em 92- Nhi ng khng nn chy nhanh trn ng di 93- Khng nn cho tr th nm o nhau i do 94- Tr th khng nn luyn c bp qu sm 95- Nhi ng khng nn i giy cng chy 96- Sau ba cm nhi ng khng nn i bi 97- Tr th khng nn tm nng qua ca knh 98- Tr em khng nn chi tr ko co 99- Tr c khi thi u khng nn n cm 100- Tr em khng nn lm dng ho trang 101- Thiu nhi khng nn nh phn bi son 102- Nhi ng khng nn dng kem d ng da ca ng i ln 103- Tr em khng nn xoa phn

98 99 102 106 109 110 111 112 112 113 114 115 116 117 118 119 120

198

397

398

qu dy trn mt 104- Hc sinh trung tiu hc khng nn sy tc 105- Nhi ng khng nn eo nhn 106- Thiu n khng nn b ngc 107- 9 iu king k v phng cu nhi ng 108- 15 iu king k trong gio dc gia nh 109- 12 iu king k trong hc tp 110- 12 iu cm k v chi ca nhi ng 111- Nhng iu king k trong vic rn luyn ca tr em 112- 3 iu king k khi tr em st cao 113- Tr em khng nn eo knh mu bng nha 114- Nhng iu cm k trong gio dc gia nh 115- 10 iu king k trong vic gio dc con ci 116- 10 iu king k trong vic bi d ng tr em 117- 12 iu king k trong vic tr em xem tivi 118- 14 iu king k trong cuc sng th ng ngy ca tr em 119- Cn tr b 19 thi quen xu nh h ng n sc kho
Phn 2

121 122 122 123 124 134 138 151 160 168 169 169 170 172 182 186 187

ph n vi nhng iu cm k

120- 10 iu cm k trong cuc sng v chng 121- Tun trng mt khng nn dung tc 122- ang hnh kinh khng nn giao hp 123- Thi k u c thai khng nn ng phng 124- V chng va tm xong khng nn giao hp 125- Sau khi lm vic mt nhc khng nn giao hp 126- Sau khi ly nhau nhiu nm vn khng c con, khng nn giao hp nhiu 127- Ph n c thai khng nn eo su ching 128- Ph n c thai khng nn mc o b cht ly ng i 129- Ph n c thai khng nn b ngc 130- Ph n c thai khng nn i bt tt di v cht 131- Ph n c thai khng nn i giy cao gt 132- Mi ng i u khng nn i giy cao gt 133- Ph n c thai khng nn lm dng vitamin 134- Ph n c thai khng nn lm dng thuc khng sinh 135- Ph n c thai khng nn dng nhiu thuc b canxi

192 196 196 197 198 199 199 200 201 202 203 203 204 205 206 207

199

399

400

136- Ph n c thai khng nn dng du gi 137- Ph n c thai khng nn nui mo 138- Ph n c thai khng nn gim mc n 139- Ph n ang hnh kinh khng nn nh rng 140- Tr c khi hnh kinh khng nn chiu, chp X quang 141- Tr c khi hnh kinh khng nn n nhiu mui 142- Khi ang hnh kinh khng nn tm n c lnh 143- Ph n ang hnh kinh khng nn tm ngi 144- Khi hnh kinh khng nn mc qun b 145- Ph n ang cho con b khng nn ung bia 146- Ph n khng nn ht thuc l 147- Sn ph khng nn n nhiu ng 148- Ph n khng nn i xe p ca nam gii 149- Ph n khng nn i xe p c yn cng 150- Ph n khng nn mc qun lt bng vi ni lng 151- Ph n khng nn dng x phng ra b phn sinh dc

207 208 209 209 210 210 211 212 213 214 214 215 216 216 217 218

152- Khng nn chi u bng l c nha 219 153- Khng nn cm nn vo bnh ga t sinh nht 219 154- Khng nn b tr em xem ti vi 220 155- Ma ng khng nn eo khu trang chng rt 221 156- Khng nn bi n c hoa ln mt 221 157- Khi trang im khng nn dng n c hoa c nng cao 222 158- Khng nn dng du gi xoa tay xoa mt 223 159- Tm xong khng nn trang im ngay223 160- i khm bnh khng nn trang im 224 161- Din vin tr c khi ho trang khng nn ra mt... 225 162- Ho trang khng nn nh lng my 226 163- Khng nn tc qu di 226 164- Khng nn ct lng mi 227 165- Sy tc khng nn qu nhiu v qu son 228 166- Khng nn dng nhiu thuc nhum tc 228 167- Ma h khng nn eo trang sc bng kim loi 168-Nhn vin cng tc tip xc vi thc phm chn khng nn eo nhn 169- Nhn vin lm vic trong cc phng bnh khng nn eo nhn 170- Khng nn eo dy chuyn hp kim di ngy 229 230 230 231

200

401

402

171- Ph n khng nn gim bo qu 172- Ph n khng nn gim bo mt cch m qung

232 233

Phn 3 thanh nin v nhng iu cm k

173- 10 iu khng nn trong yu ng 174- 7 iu king k khi ni chuyn vi ng i yu 175- Khng nn tit l yu ng qu sm 176- Giao l u tnh cm khng nn hn 177- Chng khng nn coi v l cng c h ng lc 178- Khng nn hn con tr 179- Cc bn tr khng nn nh ru 180- Khng nn dng chung dao co ru 181- Khng nn mc mt b u phc lin tc di ngy 182- C o khng nn qu cao 183- Khng nn git c vt bng n c l 184- Khng nn mc qun o ni lm vic nh 185- Qun o dnh du xng khng nn git bng my git 186- Khng nn khua chn ma tay khi chuyn tr giao thip 187- cao nng lc x giao khng nn c 4 loi tm l 188- Trong giao tip khng nn c thi xun xoe khm nm 189- Rt tr tip khch khng nn qu y

234 237 240 241 242 243 243 243 244 245 246 246 247 248 248 250 251

190- Khng nn k trong giao tip 191- Khng nn trng mt m bt hnh dong 192-Kt ngha bn b khng nn coi th ng nhn t tnh cm 193- Kt bn khng nn ly tin ti lm c s 194- C ch ca gio vin khng nn ty tin 195- Ng i gio vin khng nn n mc l lng 196-Gio vin khng nn lm nhc hc sinh 197- Gio vin khng nn nhn qu biu ca hc sinh 198- Thy gio khng nn nh hc tr 199- Gio vin khng th thiu tnh yu 200- Khng nn ra mt t trn xung d i 201- Ra mt khng nn st x phng ln khn mt 202-Khng nn ra mt bng x phng git 203- Khng nn ra mt bng thuc nh rng 204- Thanh thiu nin khng nn ht thuc l 205- Sng sm ng dy khng nn ht thuc l 206- Khng nn ht thuc l trong khi

151 152 153 253 254 254 255 256 256 257 258 258 259 260 260 261

201

403

404

ung r u 262 207- Khng nn ht thuc l gii lao khi mt mi 263 208- Ng i b gy x ng khng nn ht thuc l 263 209-Mi ng i u khng nn ht thuc l 264 210- n cm xong khng nn ht thuc l 266 211- Khng nn ht thuc l bn cnh tr em 266 212-Khng nn ht thuc l trong nh x 267 213- Sau khi nh rng khng nn ht thuc l 268 214-Khng nn v gim bo m khng n sng 269 215- Khng nn chy ng di gim bo ph 270
Phn 4 NHNG IU CM K V NGI GI

216- Ng i cao tui khng nn gim bo ph 217- Ng i bo khng nn ung nhiu c ph 218- Gim bo khng nn ch l n t 219- Ng i gi khng nn cm dc 220- Ng i gi khng nn dng h x xm 221- phng gi yu khng nn k 222- Ma ng ng i gi khng nn mc qun o qu dy

271 272 273 273 274 275 276

223- Ng i ng tui khng nn nghin r u v thuc l 224- Ng i gi khng nn n ung nhng cht c nhiu prtin 225- Ng i ng tui khng nn n thc n tinh di ngy 226- Ng i ng tui khng nn khnh n 227- Ng i ng tui khng nn n nhiu thc n bo v ngt 228- Ng i gi khng nn qu trm t v d vng 229- Ng i gim bo khng nn n bt ht ci 230- Trong khi phc hi bnh tc nghn c tim khng nn giao hp 231- Ng i gi khng nn ngi lu 232- Ng i gi khng nn quay u t ngt 233- Ng i gi sau khi ngi lu khng nn ng pht dy 234- Ng i gi khng nn ngi ng gt 235-Ng i gi khng nn ng tr a 236- Ng i gi khng nn ng t qu 237- Ng i gi khng nn nm gi ng l xo 238- Ng i gi khng nn tro cao 239- Ng i gi khng nn tm qu nhiu 240- Ng i gi khng nn nhum tc 241- B gi khng nn ung nhiu c ph 242- Ng i gi khng nn n ung

277 277 278 279 279 280 281 281 282 283 284 284 285 285 286 286 288 288 289

202

405

406

qu thanh m 290 243- Ng i gi khng nn ung qu nhiu n c 290 244- Ng i ng tui khng nn ung t n c qu 2991 245- Ng i gi khng nn n ng nhiu qu 292 246- Ng i gi khng nn n hoa qu hp 293 247- Ng i gi khng nn th ng xuyn ung bia 294 248- Ng i gi khng nn cho rng "Gi th gy" 294 249- Ng i gi khng nn dng dng c n cm bng nhm 296 250- Ng i gi n cm xong khng nn i bch b ngay 296 251- Ng i gi khng nn th ng xuyn xem bi kch 297 252- Ng i gi khng nn xem nhng tit mc gay cn git gn 298 253- Ng i gi khng nn va n cm va c i ni 298 254- Ng i gi khng nn n nhiu ht h ng d ng 299 255- Ng i gi khng nn ch n chay 300 256- Ng i gi khng nn khng c ni gi gm tinh thn 301 257- Ng i gi tham quan du lch khng nn qu mt 302 258-Khng nn bo tin bun cho ng i gi 302

259- Ng i gi khng nn chi c nhiu qu 260- Ng i gi khng nn sng ni qu tnh mch 261- Ng i gi khng nn i giy bng 262- Ng i gi khng nn lm dng thuc khng sinh 263- Ng i ng tui khng nn thiu bn b

303 304 306 306 307

264- Hot ng x hi ca ng i gi khng nn ch ng khung trong gii ng i gi 308 265- Trong giao tip, ng i gi khng nn xa lnh ci p 308 266- Ng i gi khng nn ni khuyt im ca con chu tr c mt ng i ngoi 308 267- Cha m khng nn bc th ring ca con ci 309
Phn 5 NHNG IU CM K V N UNG

268269270271272273-

Khng nn coi th ng ba n sng 311 Ba sng khng nn n cm ngui 311 Ba sng khng nn n cm chan 312 Khng nn th ng xuyn n cm rang312 Tr c khi i ng khng nn n cm 313 Khng nn n qu no 314

203

407

408

274- Khng nn ngi xm n cm 314 275- Khng nn xem sch bo trong lc n cm 315 276- Khng nn xem tivi trong khi n cm 315 277-n cm xong khng nn lm vic ngay316 278= Sau khi n cm khng nn vn ng qu mnh 317 279- Khng nn nhn i lu 317 280- Ba ti khng nn n qu no 318 281- Ba ti khng nn n nhiu ng 319 282- Khng nn ung n c ngui lu ngy 319 283- Khng nn ung n c ch a si k 320 284- Khng nn pha n c si vo trng g 321 285- Sau khi lao ng khng nn ung nhiu n c ngay 321 286- Bn n khng nn thp qu 322 287- Khng nn ung tr lc i 322 288- n cm xong khng nn ung n c ch ngay 323 289- Khng nn ung n c ch lnh 324 290- Khng nn ung n c ch lu 324 291- Khng nn ung n c ch mc 325 292- Khng nn th ng xuyn ung n c ch c 325 293- Khng nn nu n c ch 326 294- Khng nn ung qu nhiu n c ch 326 295- Khng nn pha tr bng cc bo n 327 296- Khi st nngkhng nn ung n c ch c 328 297- Ng i thiu mu khng nn ung

298299300301-

n c ch Khng nn ung n c ch khi ung thuc b mu Khng nn nhai b ch R u nh khng nn lu Tr c khi n khng nn ung r u

328 329 330 331 332 332 333 333 334 335 336 337 337 338 339 339 340 340 340 341

302- Khng nn dng r u trng gii c 303- Nam gii khng nn dng r u kch thch tnh dc 304- Khng nn ung r u chng rt 305- Khng nn n nhiu trng g 306- Nhng ng i no khng nn dng sa ong cha 307- Nhng ng i no khng nn n lc 308- Khng nn n sa b v sa u nnh khi ang dng an sm 309- Khng nn n x du sng 310- Ng i au mt khng c n ti 311- Nhng iu king k ca ng i b si thn 312- Ng i vim thn khng nn n chui tiu 313- Ng i b bnh thn khng n nhiu cht anbumin 314- Nhng ng i au rng, au d dy khng nn n to 315- Nhng iu king k ca ng i b bnh rng tc 316- Khng nn n trng g vi u t ng

204

409

410

317- Khng nn mt ong vo n c ang si 342 318- Khng nn n nhiu thc vt c axit 342 319-Sau khi n cm khng nn n hoa qu 343 320- Khng nn n nhiu d a hu 344 321- Khng nn n chui tiu lc i 345 322- Khng nn ung n c c ga khi n no345 323- Khng nn ung n c c ga qua m 346 324- Khng nn ung n clnh khi ang ra m hi 346 325- Khng nn ung n c qu nng 347 326- Khng nn ung n c lnh gii nhit 347 327- Khng nn ch kht mi ung 348 328- Khng nn ung n c si lu 349 329- Khng nn ung n c ngt thay n c lc 350 330- Khng nn ung nhiu n c c ga 351 331- Nhng ng i no khng nn ung n c lnh 352 332- Khng nn ung nhiu n c c cht chua 353 333- Khng nn thay th hoa qu bng n c qu ng chai 354 334- Ng i mc bnh mch mu no khng nn ung c ph 355 335- Khng nn n nhiu ma 356 336- Khng nn n ma ng 356 337- Khng nn n nhiu ht h ng d ng 357 338- Khng nn n hng lc i 358

339- Khng nn n nhiu hng 358 340- Khng nn dng n c ch ung thuc vin 359 341- Khng nn ung thuc vin bng n c tri cy 360 342- Khng nn dng sa b ung thuc vin 361 343- Khng nn ung nhiu loi thuc cng mt lc 361 344- Khng nn nm ung thuc 362 345- Khng nn ung thuc vin khng dng n c 363 346- Khng nn dng tay xoa ln ch tim 364 347- Tuyt i khng nn lm dng thuc vitamin 365 348-Khng nn lm dng thuc vitamin C 366 349- Khng nn dng qu liu vitamin D 368 350- Khng nn dng qu liu vitamin B6 368 351- Khng nn dng qu liu vitamin E 369 352- Khng nn n gan ln khi ang ung vitamin C 370 353- Ng i b bnh au tim khng nn n tri cy 371 354- Nhng thc vt khng nn n chung 371 355- Nhng iu king k ca 14 loi thc phm 372 356- Khng nn dng nhm gia v 373 357- Khng nn ni xoong nhm lu ngy khng dng 373 358-Khng nn ng bt m bng nhm374 359- Khng nn ng thc n vo

205

411

412

nhm qua m 360- Khng nn dng chung dng c nh bp bng nhm v bng st 361- Khng nn dng ....nhm ti sinh 362- Khng nn ng ung c cht chua bng ng kim loi 363- Khng nn ng r u trong chai l bng thic 364- Khng nn dng st trng men nu thc n 365- Khng nn dng giy v sinh thng th ng lm khn n 366- Ra bt a xong khng nn lau kh ngay 367- Khng nn dng lng bn y thc n 368- Khng nn dng a son 369- Rn m ln khng nn to la 370- Khng nn ng mt ong trong ng bng kim loi 371- Mt ong si bt khng nn lu 372- Khng nn n mt ong sng 373- Khng nn n sa b lc i 374- Khng nn n sa chua lc i 375- Khng nn nhai vin vitamin C 376- Khng nn r u bia vo trong ngn t lnh 377- Ma ng khng nn ung bia lnh 378-Khng nn ng bia trong phch n c 379-Ng i b si thn khng nn ung bia 380- Ng i b vim d dy mn tnh

375 381375 376 377 377 378 379 379 380 381 381 382 383 383 384 385 385 386 386 387 388 382383384385386-

khng nn ung bia Khng nn ung n c ch c gi r u Sau khi ung r u khng nn ung c ph Khng nn dng que dim lm tm n cm xong khng nn xa rng Sau khi n no khng nn tm ngay Sau khi ung r u khng nn tm

388 389 389 390 390 391 392

Phn 6 Mi nh v nhng iu cm k

387- Nhng iu king k trong cuc sng393 388- Khng nn coi th ng phng ng 395 389- Phng ng khng nn i din vi ca chnh 396 390- Nhng iu cm k trong vic k gi ng 396 391- Nhng iu cm k v trang hong phng khch 398 392- Khng nn sa nh khi trong nh c ng i mang thai 401 393- Nh mi xy xong khng nn sn t ng ngay 402 394- Nh mi xy xong khng nn vo ngay 402 395- Khng nn dng mt loi h ng tr mui 396- Khng nn dng thuc tr su ui mui 403 404

206

413

414

397- Ban cng khng nn qu ti 398- Khng nn bt kn ban cng phng 399- 10 iu khng nn trng hoa trong phng 400- Khng nn trng nhng cy hoa c hi cho sc kho 401- Khng nn m tivi mu qu sng 402- Khng nn tt m tivi lin tc 403- Khng nn tt m tivi bng phch cm in 404- Dng tivi mu khng nn c dy tip t 405- Dy ng-ten ngoi tri khng nn cao qu 406- Khng nn t tivi mu h ng v pha ng hoc pha ty 407-Khng nn t chu hoa bn cnh tivi 408- Khng nn t my ct st gn tivi 409- Khng nn t tivi cng mt ch vi t lnh v my git 410- Khng nn dng nhng tm mt k tivi 411- Khng nn coi th ng nhim in t 412- Khng nn dng n p cho t lnh 413- Khng nn t t lnh trong phng ng 414- Khng nn dng t lnh lm t vn nng 415- Khng nn nhiu thc phm trong t lnh

404 405 406 407 409 410 411 412 412 413 414 414 415 416 416 417 418 418 419

416- Khng nn thuc trong t lnh 420 417- Khng nn cm chung in t lnh vi cc in khc 421 418- Khng nn k t lnh bng da hoc cao su 421 419- Khng nn bt cng tc t lnh ngay sau khi tt in 422 420- Khng nn c lu ngy trong t lnh 423 421- Ma ng khng nn xoay nm iu chnh nhit t lnh thp nht 423 422- Khng nn tu tin xoay nm iu chnh nhit t lnh 424 423- Khng nn dng n c ra t lnh 425 424- Khng nn t my git trong nh x 426 425- 6 iu king k khi ct gi qut my 426 426- M qut nmy khng nn bt u bng s chm 427 427- Khng nn lau ra qut my bng n c v du xng 428 428- Khng nn dng bng y t bc dy in 428 429- Khng nn nh rng bng n c lnh 429 430- Khng nn tra du my khu vo xe p 429 431- Khng nn tra du vo xe p khi ang cn t 430 432- Khng nn t yn x p qu cao 431 433- Khng nn bc xe p bng ni lng 431 434- Xe my mi khng nn chy tc cao 432

207

415

416

435- Khng nn chy xe my tc cao trn ng bng 436- Khng nn dng du xng t cho vo bt la 437- ng h eo tay m vng khng nn tip xc vi cht n mn 438- KHng nn git chiu ci bng n c l 439- KHng nn ct gi c phng qu lu 440- Khng nn dng qu nhiu x phng git 441- Khngg nn dng chung x phng bnh vi x phng bt 442- Git qun o khng nn ngm lu 443- Khng nn dng x phng bt gi u 444- Khng nn dng v trng v b ch bn hoa 445- Chn mua phch n c khng nn ch nghe ting o..o...

433 433 434 435 435 436 437 438 438 439 440

452- Khng nn dng thng nha cha du xng 444 453- Khng nn t nha c 445 454- Khng nn ng sa b bng thng nha 445 455- Khng nn ng thc phm trong nha ti sinh 446 456- Khng nn ng r u lu ngy trong nha 447 457- Khng nn tri ni lng trn bn n 447 458- Khng nn n c si vo ti ch m448 459- Khng nn ng thc n trong ti l i nha 449 460- 3 iu khng nn khi chi t-l-kh 449 461- Khng nn git qun o c m hi bng n c nng 450 462- Khng nn eo ng h in t khi chiu, chp X quang 450 463- Khng nn ng h eo tay in t nng qu, m qu 464- Khng nn dng n n ng lm n bn 465- o lt mi mua v khng nn mc ngay 466- Khng nn mc qun o len st vo ng i 467- Khng nn mc o ni lng b st vo ng i 468- Qun o lt khng nn phi mt tri 469- Bt tt ni lng khng nn 451 452 452 453 454 454

446- Khng nn n c si qu y vo phch n c 440 447- Khng nn th ng xuyn dng phch n c p lc 442 448- Khng nn che nng bng d ni lng 442 449- KHng nn tu tin t rc mi ni443 450- Khng nn dng ni lng bc chn bng 443 451- Khng nn dng ni lng ph gi ng 444

208

417

418

phi ngoi nng 455 470- Khng nn git bt tt bng n c nng 455 471- Khng nn ct nhng u si bn trong bt tt 456 472-Khi ct o len khng nn treo 456 473- Khng nn b bng phin vo y t qun o 457 474- Khng nn nh xi tr c khi ct giy da 458 475- Khi tm khng nn k c qu mnh 458 476- Sau khi ra m hi khng nn tm ngay bng n c lnh 459 477- Khng nn thu quaanf o bi 460 478- Khng nn ct lng mi 460 479- Chy mu cam khng nn nga u 461 480- Khi ng khng nn gi u cao 462 481- Gi u khng nn thp qu 462 482- Gic ng tr a khng nn qu di 463 483- Khi ng khng nn eo ng h d quang 463 484-Bui tr a khng nn ng gc trn bn 464 485- Ban m i ng khng nn ng kn ca 465 486- Khng nn ng qu nhiu 466 487-Khng nn xem sch bo trong nh x 467 488- Khng nn nm xem tivi 467 489- Khng nn c sch bo trn xe t 468 490- Ma ng khng nn lim mi 468 491- Ma h khng nn ci trn hng mt 469 492- Bn lm vic khng nn cao qu 470

493- Khng nn t nh mu d i knh bn lm vic 494- Khng nn lim ngn tay cho t m tin 495- Khng nn dng du xng ra tay dnh du m 496- Khng nn dng chung ct mng tay 497- Khng nn nut m 498- Khng nn dng giy bo c chi t 499- Khng nn ngi lu bt ng trn xe ln 500- Khng nn nui chim trong phng

471 472 472 473 474 474 475 476

Sch tham kho

477

500 iu cm k trong cuc sng hin i Hong Bc bin son

Nh Xut bnThanh nin


Chu trch nhim xut bn Bi Vn Ngi

209

419

420

Bin tp Thiu Hoa V bi ng anh vinh Trnh by sch v sa bn in Trn V Hong

NXB Ph N 1997 6. Quan thanh lim. NXB Vn ho - Thng tin 1998 7. Sch cho bn tr v gia nh tr. NXB Thanh Nin 1998 8. Truyn gian thn trong cc triu i Trung Hoa. NXB Vn ho - Thng tin 1999 9. 500 iu cm k trong cuc sng hin i NXB Thanh Nin 1999

In 1000 cun, kh 13 x19cm ti X ng in N.X.B. Thng k . Giy php s 202/153-CXB ngy 1-3-1999 In xong v np l u chiu Qu II / 1999

Cng mt tc gi 1. Chuyn c i hin i Trung Quc. NXB Vn ho - Thng tin 1995 2. Mi m mt chuyn c i. NXB H Ni 1995 3. Truyn cc Hon quan Trung Quc. NXB Vn ho - Thng tin 1996 4. 366 B quyt ca ng i m ang. NXB H Ni 1996 5. Sch cho mi nh.

210

421

422

You might also like