Khoi Tao Doanh Nghiep

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn
BI 1: NHN THC V PHT TRIN NNG LC DOANH NHN

Ni dung
Khi nim doanh nhn, s khc bit gia doanh nhn vi ngi sng lp, ch s hu, gim c iu hnh (CEO). c im lao ng v nhng t cht cn thit tr thnh doanh nhn. Pht trin nng lc doanh nhn. Tm kim c vn trong qu trnh to lp v iu hnh doanh nghip.
Hng dn hc
Mc tiu
Nghe ging v c ti liu nm bt cc ni dung chnh. Lm bi tp v luyn thi trc nghim theo yu cu ca tng bi. Lin h v ly cc v d trong thc t minh ha cho ni dung bi hc. Cp nht nhng thng tin v kinh t, x hi trn bo, i, tivi, mng internet v nh gi c tc ng ca chng ti hot ng sn xut, kinh doanh ca cc doanh nghip.
Sau khi hc bi ny, hc vin c th: Hiu bn cht v c im lao ng ca doanh nhn. Bit cch pht trin nng lc doanh nhn ca bn thn. Bit im mnh/yu ca mnh t c th tm kim s h tr t bn ngoi.
Thi lng hc
6 tit
v1.0
TNH HUNG KHI NG BI
Tnh hung dn nhp Theo s liu ca B K hoch u t, tnh n nm 2010 dn s Vit Nam vo khong 86 triu ngi, v mc d thu nhp bnh qun theo u ngi ln u tin t 1024 USD/nm, nhng Vit Nam vn l mt trong nhng nc ngho. Lch s pht trin ca khu vc ng chng minh, 30 nm l thi gian mt quc gia lc hu tr nn pht trin. Trong vng 30 nm, Nht Bn t mt nc b chin tranh tn ph nng n vn ln tr thnh mt siu cng quc th hai th gii. Hn Quc t mt nc b nh hng ca ni chin vn ln tr thnh mt quc gia cng nghip pht trin v c th gii bit n qua cc thng hiu nh Samsung, LG, Hyundai Cng trong khong thi gian ny Singapore t mt quc o mi ginh c c lp pht trin thnh trung tm ti chnh kinh t ca khu vc. Vic cc quc gia ni trn c th pht trin c nh ngy hm nay l nh s ng gp rt nhiu t cc doanh nghip ni chung v cc doanh nhn ni ring. Vy Vit Nam c th t c s pht trin nh cc quc gia trong khu vc ng , doanh nhn Vit Nam cn phi lm g?
Cu hi 1. Nu bn l doanh nhn, bn cn c nhng c im v t cht no? 2. Quan im ca bn v kht vng lm giu ca doanh nhn Vit Nam hin nay?
v1.0
1.1. 1.1.1.
Doanh nhn Khi nim doanh nhn
1.1.1.1. Ngi sng lp doanh nghip
Ni n ngi sng lp doanh nghip l ni n nhng thnh vin u tin tham gia vo qu trnh hnh thnh mt doanh nghip. i vi Cng ty trch nhim hu hn (TNHH), Cng ty hp danh, Cng ty c phn th Lut doanh nghip nm 2005 c cp n thnh vin sng lp nh sau: o Thnh vin sng lp l ngi gp vn, tham gia xy dng, thng qua v k tn vo bn iu l u tin ca Cng ty TNHH, Cng ty hp danh. o C ng sng lp l c ng tham gia xy dng, thng qua v k tn vo bn iu l u tin ca Cng ty c phn. Nh vy c th hiu ngi sng lp l nhng ngi ch s hu u tin ca doanh nghip, h b vn ra kinh doanh, tham gia xy dng v k thng qua bn iu l u tin ca doanh nghip. i vi doanh nghip t nhn, cng ty TNHH mt thnh vin, do ngun gc hnh thnh v qu trnh hot ng gn lin vi mt cc nhn (t chc) nn ngi sng lp ng thi cng l ch s hu doanh nghip. Ch s hu thng trc tip iu hnh hoc c i din tham gia iu hnh doanh nghip (i vi cng ty TNHH mt thnh vin do t chc thnh lp). i vi cng ty TNHH hai thnh vin tr ln, thng thng do s lng thnh vin cng tng i hn ch, ch s hu c th l ngi sng lp hoc c chuyn nhng li nhng thng trc tip tham gia vo b my iu hnh doanh nghip. Nhm rng buc quyn v ngha v i vi c ng sng lp, Lut Doanh nghip quy nh cc c ng sng lp phi cng nhau ng k mua t nht 20% tng s c phn ph thng c quyn cho bn v phi thanh ton y trong 90 ngy. Trong thi hn 3 nm, cc c ng sng lp c th t do chuyn nhng cho nhau nhng khng c chuyn nhng ra bn ngoi nu cha c i hi ng c ng cho php. iu ny cng bo v quyn, li ch hp php ca cc nh u t v c ng nh ng thi m bo s n nh nht nh cho doanh nghip mi thnh lp trong thi gian u hot ng. Sau khi doanh nghip hot ng n nh c 3 nm, mi hn ch i vi c phn ph thng ca c ng sng lp u c bi b.
1.1.1.2. Ch s hu
Ch s hu c hiu l ngi s hu mt phn hoc ton b doanh nghip. Ch s hu c th trc tip iu hnh hot ng sn xut, kinh doanh ca doanh nghip hoc y quyn iu hnh cho ngi khc (Gim c iu hnh) v chu trch nhim trc
v1.0
php lut trong phm vi vn gp ca mnh vo doanh nghip (tr ch s hu doanh nghip t nhn v thnh vin hp danh ca cng ty hp danh). Xt v hnh thc s hu, doanh nghip c th c mt ch s hu (n s hu) c th c nhiu ch s hu (a s hu).
o
Doanh nghip n s hu, ngi ch s hu c ton quyn quyt nh cc vn c lin quan n doanh nghip nhng c th c ri ro hn trong kinh doanh v kh khn hn khi huy ng vn. Trong mt doanh nghip a s hu, mi quan h hay s phn chia quyn lc gia cc ch s hu s ph thuc vo phn vn gp ca h vo doanh nghip, mi quan h ny l mi quan h i vn. Doanh nghip a s hu c th hn ch c nhng ri ro v kh khn ny nh s lng ch s hu ng o hn, h cng chia s quyn lc v cng gnh chu nhng ri ro c th xy ra.
V quyn s hu v iu hnh. Trc y, trong giai on pht trin t pht ca khoa hc qun tr (trc 1911), quyn s hu v quyn iu hnh thng i cng nhau, khi ngi s hu cng trc tip tham gia vo iu hnh hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Trong cc giai on sau, do quy m v mc phc tp trong qun l tng ln, hai vai tr ny c xu hng tch ra tng tnh chuyn nghip v hiu qu cng nh to s cn bng v quyn lc trong doanh nghip.
1.1.1.3. Gim c iu hnh CEO
Bob Wright CEO ca NBC
Angela Braly CEO ca Wellpoint
Dough Moris CEO ca Universal Music
Tng gim c hoc Gim c iu hnh (Chief Executive Officer - CEO) c hiu l nh qun tr cp cao nht, chu trch nhim iu hnh mi hot ng sn xut kinh doanh trong mt doanh nghip, tp on, cng ty hay t chc. Cn phn bit hot ng qun tr doanh nghip ca b my iu hnh v hot ng qun tr cng ty trong cng ty i chng (cng ty c phn). Trong cng ty, CEO l ngi ng u Ban lnh o chu trch nhim iu hnh hot ng kinh doanh hng ngy ca doanh nghip, CEO c th l ch s hu cng ty (c ng) hoc c nhn c lp t bn ngoi. Cng vi Ban lnh o ny l mt Ban gim st (Hi ng qun tr) ph trch vic nh hng cho cng ty, c bu ra t cc c ng.
4
v1.0
Hai lc lng ny c t chc bi nhng con ngi khc nhau, CEO ng u Ban lnh o, Ch tch Hi ng qun tr ng u Ban gim st, iu ny nhm m bo s c lp trong iu hnh ca Ban lnh o vi s cai qun ca Ban gim st, ng thi phn ra mt ranh gii r rng v quyn lc, trnh s tp trung quyn lc qu mc vo mt c nhn. Nhn chung, CEO c hiu l ngi c quyn iu hnh cao nht trong mt doanh nghip. lm tt nhim v ny, CEO cn phi c kin thc v k nng a lnh vc. Ngoi cc kin thc v k nng kinh doanh, CEO cn phi am hiu v lut php, nhn s, ti chnh, k ton, thu
1.1.1.4. Doanh nhn h l ai?
Khi nim v doanh nhn: Doanh nhn l mt t c cc phng tin truyn thng ca Vit Nam s dng xc nh mt thnh phn kinh t t nhn mi xut hin t sau nhng nm 90, ca th k XX. Thc cht c rt nhiu cch hiu v doanh nhn, thm ch theo ngha rng, nhiu ngi cn cho rng doanh nhn l ngi c v tr trong mt doanh nghip v lm cng vic qun tr trong doanh nghip. Tuy nhin, trong phm vi cun sch ny, doanh nhn c hiu l nhng ngi t b vn ra tin hnh sn xut kinh doanh v t iu hnh hot ng sn xut kinh doanh ca chnh mnh. Vi quan nim nh vy, gim c nhng doanh nghip nh nc hin cn tn ti, nhng doanh nghip m nh nc nm c phn chi phi, cc gim c iu hnh i lm thu s khng c coi l doanh nhn. Quan nim v doanh nhn qua tng thi k: o Thi phong kin, cc doanh nhn (thng gia, thng nhn) thi ng cui trong bc thang x hi (S, nng, cng, thng) v khng c coi trng. Chnh v vy, khi thnh cng, h s c u t cho con i hc, i thi gia nhp vo tng lp S (quan li, s phu) hoc v qu mua rung, mua t t nng dn ha v gia nhp li tng lp nng. Sut thi k ny, doanh nhn khng c coi l mt tng lp c a v trong x hi v khng pht trin c. o Thi thc dn, tng lp doanh nhn Vit Nam thc s hnh thnh v pht trin. V mt s lng, h kh ng o v bt u mt qu trnh tch t vn, tri thc v kinh nghim vn ln kinh doanh, cnh tranh vi t bn nc ngoi. Nhiu ngi trong s h l nhng ngi xut chng v c nhng hnh ng yu nc thit thc nh Lng Vn Can, Nguyn Quyn, Bch Thi Bi, Nguyn Sn H o Sau gii phng, tng lp doanh nhn gn nh b phn r, h khng xut hin v khng c cng nhn trong x hi. o Nm 1990 nh du s ra i ca Lut Cng ty v Lut Doanh nghip t nhn, sau ny l Lut doanh nghip (2005), m ng cho cc doanh nghip t nhn pht trin, cng vi l s hi sinh v pht trin mnh m ca tng lp doanh nhn Vit Nam. X hi cng ngy cng c cch nhn nhn ng n v
v1.0
tng lp doanh nhn. T nm 2004, ngy 13/10 l ngy c chn tn vinh doanh nhn Vit Nam v nhng ng gp ca h. Nh vy, doanh nhn h l ai? Vi quan im nh trn, doanh nhn c th l ngi sng lp hoc khng trc tip sng lp doanh nghip, nhng h chnh l ch s hu v trc tip iu hnh hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Vi kin thc v k nng cn thit; vi ch v s t tin, vi ngh lc v quyt tm; h ang khng ngng khng nh mnh, vn ln lm giu cho bn thn v ng gp vo s pht trin chung ca x hi.
1.1.2. c im lao ng ca doanh nhn
1.1.2.1. Lao ng qun l
Trc ht cn lm r khi nim th no l qun l? o Mary Parker Follett nh ngha: Qun l l ngh thut khin cng vic c lm bi ngi khc. o Qun l l ngh thut iu khin ngi khc nhm t c mc tiu. o Quan im khc li cho rng, qun l c trng cho qu trnh iu khin v hng dn tt c cc b phn ca mt t chc, thng l t chc kinh t, thng qua vic thnh lp v thay i cc ngun ti nguyn (nhn lc, vt t, ti chnh, tri thc, gi tr v hnh). Lao ng ca doanh nhn l lao ng qun l. Do , lao ng ca doanh nhn cng c nhng c trng c bn sau: o Trc ht, nh qun l khng trc tip thc hin cng vic m thng qua ngi khc t c mc tiu qun l ca mnh. iu ny cho thy ch th v i tng tc ng ca hot ng qun l u l con ngi. Lao ng ca doanh nhn l lao ng qun l c ngha l thng qua vic tc ng ti cc thnh vin khc trong doanh nghip, doanh nhn s t c mc tiu kinh doanh ca mnh. o Th hai, doanh nhn th hin vai tr v t c mc tiu trong qun l thng qua vic thit lp v thay i ngun lc. Trc y, ngi ta coi ngun lc gm c ba yu t c bn l nhn lc, ti chnh v vt t. Cng vi qu trnh pht trin mnh m ca nn kinh t tri thc, hai ngun lc l tri thc (hiu bit, thng tin) v gi tr v hnh ca doanh nghip ngy cng tr nn quan trng hn (thng hiu, pht minh, sng ch, s hu tr tu...). Hot ng qun l khng ch l to lp, duy tr v khai thc cc ngun lc ny m cn phi khng ngng gia tng gi tr ca chng i vi doanh nghip nhm t c hiu qu cao hn trong tng lai.
1.1.2.2. Lao ng sng to
Sng to l mt qu trnh mang tnh tr tu v x hi bao gm vic to ra cc tng v khi nim mi hoc l s kt hp mi gia cc tng v khi nim c sn. Sng to cng c hiu l s pht hin, sng kin hoc pht minh ra mt ci g mi m em li hiu qu v hu ch cho nhu cu tn ti v pht trin ca con ngi
6
v1.0
trong x hi. Khi nim sng to c s dng trong mi lnh vc ca th gii vt cht v tinh thn. Sng to nhn mnh c iu kin cn l tnh mi v iu kin l tnh hu ch. Trong kinh doanh, sng to c th c hiu l s pht hin ra v p ng nhu cu v mt loi sn phm dch v, mt lnh vc kinh doanh, mt on th trng mi; hay vic p dng mt phng php, mt cng c mi hoc theo cch thc hon ton mi trong qun l. Sng to cng c th l p dng mt cch thc gii quyt mi cho mt vn khng mi hay nhn din v xut phng n gii quyt cho mt vn mi pht sinh. V chc chn l nhng sng to ny khng ch mang li li ch cho doanh nghip m cn cho cng ng, x hi. Nu ch m bo yu t mi nhng gy hi cho s tn ti v pht trin ca cng ng, x hi th cng khng c coi l sng to.
Tnh hung: Cuc khng hong sa bt ti Trung Quc
Nm 2008, sa cha Melamin ti Trung Quc gy nn mt cuc khng hong nghim trng trong ngnh thc phm ca nc ny v s hoang mang i vi ngi tiu dng cc nc, trc cc sn phm sa v lm t sa c xut x Trung Quc. Theo nghin cu ca cc nh khoa hc, thc phm cha Melamin gy tn thng ng tiu ha, si bng quang, si thn, v c th gy ung th bng quang. Tr em ung sa c cha Melamin trong mt thi gian di c th s phi chy thn nhn to sut i. Thc cht, thng 3/2007, M, Chu u v Nam Phi xc nh th phm gy nn cc vn v thn cho ch mo cc nc ny l thc n nhp khu t Trung Quc c cha Melamin. Sau h cho thu hi ton b cc kho hng ny. Tuy nhin, s vic mi tht s bng pht vo thng 6/2008 khi hng lot tp on thc phm ln ca Trung Quc nh Sanlu (Tam lc), Mengniu (Mnh Ng), Yili (Y Li) b phanh phui nhng th on la di khch hng. Thng 9/2008, B Y t Trung Quc thng bo s tr em mc bnh ln ti 54.000, trong gn 13.000 phi iu tr ni tr, hng trm bnh nhi trong tnh trng nguy kch. Nh vy c th thy vic cho Melamin vo thc phm ni chung, sa ni ring nhm lm gi hm lng m cao khng th coi l mt s sng to trong kinh doanh. iu ny khng ch gy thit hi v kinh t m nghim trng hn l nhng nh hng n sc khe ca c cng ng, c bit l tr em i tng d b tn thng nht. 1.1.2.3. Ngh thut trong kinh doanh
C rt nhiu quan im v ngh thut, mi quan im li th hin nhng cch nhn nhn khc nhau. C th hiu ngh thut l hnh thi thc x hi c bit, l s sng to ra ci mi cha ng nhng gi tr ln v t tng thm m lm rung ng lng ngi. Cng c ngi cho rng, ngh thut khng phi l s tht khch quan, ch l s tht khc nhau qua nhng lng knh khc nhau.
v1.0
Nhn chung ngh thut thng gn vi ngh s, cm xc hay s thng hoa. Vy c hay khng ngh thut trong kinh doanh? V nu vy liu doanh nhn c c coi l ngh s? Ni n ngh thut trong kinh doanh l ni n ngh thut trong ngh nghip. c gi l ngh thut khi mt ngh nghip c thc hin mc hon ho vi trnh iu luyn, thm ch siu vit. Chng hn nh ngh thut din thuyt, ngh thut nu n, ngh thut cm hoa, ngh thut kinh doanh, ngh thut vit vn Nh vy, ngh thut kinh doanh c hiu l kh nng tin hnh, iu hnh hot ng kinh doanh mt cch iu luyn, sng to, hiu qu hn mc thng thng. Ngh thut kinh doanh th hin trn nhiu phng din, sau y l mt s kha cnh d nhn thy: Ngh thut chp thi c trong kinh doanh. Thi c l cc c hi, dp may c kh nng em li hiu qu cao i vi hot ng kinh doanh ca doanh nghip nu doanh nghip bit tip nhn v khai thc n. Trong mt mi trng kinh doanh cnh tranh v nhiu bin ng, c hi kinh doanh khng t nhng s lng cc doanh nhn nhn ra v sn sng chp ly c hi kinh doanh cng nhiu khng km. Vn l doanh nhn phi tht s nhy bn v c kh nng phn loi c hi t c thnh cng. Ngh thut truyn cm hng. C mt cu chm ngn vi ni dung nh sau: Nu bn mun ng mt con tu, ng bt nhng ngi n ng i thu g, phn chia cng vic v ra lnh. Thay vo hy dy h khao kht bin khi mnh mng v v tn (Antoine De Saint Exupery). Trong doanh nghip, s lan ta cm hng s gip khi dy trong mi nhn vin mong mun tin b, pht trin, vt ln chnh mnh, t hon thin mnh. Vi vai tr ca mnh, doanh nhn chnh l ngi gip mi nhn vin ca mnh c mt tm nhn v tng lai ti sng v tt p hn cho doanh nghip v cho chnh bn thn h. Ngh thut m phn trong kinh doanh. m phn l mt k nng rt quan trng trong kinh doanh, c ngha quyt nh rt ln n thnh cng ca doanh nghip. Cc bn khi tham gia m phn thng phi tun th nhng nguyn tc chung nh tm hiu thng tin v i tc, xy dng hnh nh ban u, phn tch thi ca i phng hay bm st mc tiu m phn Ngh thut trong m phn ca mi doanh nhn s th hin nhiu hn trong vic s dng cu hi v ngn t kho lo thm d v lng nghe phn on mc ch thc s ca i tc. Quan trng hn na trong m phn l vic xc nh cc gii hn c th v khng c php vt qua, s li bc v tha hip ng lc. iu ny va th hin thin ch trong m phn va c th khin i tc xao lng mc tiu chnh.
1.1.2.4. Yu t may mn trong kinh doanh
Trong cuc sng lun c yu t may mn. Trn thng trng c nhiu doanh nhn thnh cng nhng cng khng t ngi cng phi nm tri nhiu cay ng. Phi chng nhng doanh nghip thnh cng, nhng doanh nhn thnh t lun c thn may mn mm ci, chc phc?
8
v1.0
Tht ra, trong kinh doanh, cc doanh nhn thnh t l ngi t to may mn cho chnh mnh.
Tnh hung: Con ng thnh cng ca Walt Disney M hi hay s may mn
Ni Walt Disney l mt nhn vt xut chng c l cha , ng l mt thin ti ln, mt thin ti thnh cng trong nhiu lnh vc a dng, c quy m ring l nhng li h tr ln nhau. Khng ch l ngi khai sng ra lot phim hot hnh lm say m bao th h, Disney cn m ra nhng khu gii tr nh Disneyland v Disneyworld ni ting th gii. Tuy nhin, con ng n vi thnh cng ca ng khng tri y hoa hng m l nhng chui ngy lao ng mit mi y m hi v nc mt. Khi cn Kansas, mong mun tr thnh mt ha s tn tui, ng n xin vic Kansas City Star nhng b t chi thng thng. mu sinh v tip tc rn luyn i tay tr nn sc so v k diu hn, ng phi n xin v hnh trong mt nh th v xin ng li trong gara ca v linh mc. Thnh thong ng mang tranh i Hollywood bn nhng chng my ai mua. Tuy vt v nhng ng vn lm vic say m, qun n qun ng. Ri mt ngy kia, dng nh thn may mn mm ci, iu k diu n nh mt php mu m ra thnh cng cho cuc i v s nghip ca ng. m , ng ng qun, mt ting ng nh khin ng thc gic. ng thy mt ch chut nh ranh mnh va n, va gin vi nhng mu v bnh m ng trn bn. ng say sa ngm nhn nhng c ch ng nghnh ng yu . Nhn vt chut Mickey ra i t v sng mi vi hng lot phim hot hnh ca ng v trong lng khn gi. Sau chut Mickey l vt Donald, nai Bambi v nhiu con vt bit ni khc. Khng ch dng li , ng tip tc sng to v thnh cng vi rt nhiu b phim khoa hc v thin nhin. Ngy nay, s nghip ln lao v ting tm ly lng ca ng ngay c a tr con mi ln ba cng c th bit ti. ng thnh cng c trn phng din nh kinh doanh c u c ln lao, nh vn ha chn chnh, sau cng l mt ngi lm giu bng lng t tin, u c sng to phong ph, i tay cn c v i chn bn b.
Vy mun l ngi may mn trong kinh doanh, bn hy chun b hnh trang tht y n nhn khi c hi n vi bn. Hnh trang khng th thiu bao gm: Nim tin: y l yu t quan trng nht to ra s may mn nhng cng l yu t t c quan tm nht. Nu khng c nim tin, thay vo l s hoang mang v hoi nghi, mi tng, c hi khng sm th mun s cht yu. S kin tr: cn c gip doanh nhn khng bao gi ngh ngi hay b cuc. Cc doanh nhn thnh t thng kin nhn ch i, chm ch lm vic v iu gip h sn sng n nhn cc c hi v may mn trong cng vic v trong kinh doanh. Hc hi t nhng sai lm: ngi thnh cng khng xem sai lm l tht bi, h coi l c hi hc hi, rt ra bi hc nhm trnh nhng sai lm tip theo trong tng lai. C tinh thn hc hi, hp tc v chia s s gip doanh nhn c mi quan h tt p vi nhng ngi xung quanh. iu gip h c nhiu ngun lc hon tt cc cng vic thay v ch thc hin mt mnh. Tinh thn hc hi hp tc cng m ra nhiu c hi lin kt, hp tc trong kinh doanh, c hi vt qua kh khn, khng hong.
v1.0
1.1.3.
T cht ca doanh nhn
1.1.3.1. Kht vng lm giu
Kht vng (mong mun) l mt cm gic kht khao hay hy vng. Kht vng l ng lc thc y, chi phi hnh ng ca con ngi. Kht vng lm giu chnh l mong mun, kht khao vt ln chin thng cnh ngho hn, t n s giu sang, ph qu cho chnh bn thn mnh, gia nh v x hi. C nhiu con ng lm giu, c nhng con ng lm giu chnh ng c x hi nh gi cao, trn trng nhng cng c nhng con ng lm giu phi php, thm ch bn r bn thn v lng tm ca chnh mnh. Vy mi doanh nhn cn c trong mnh mt kht vng lm giu chnh ng cho d bit rng con ng lm giu khng h bng phng, c nhiu chng gai v i khi cng phi chp nhn tr gi. Walt Disney trc khi thnh cng ly lng tng phi i v tranh thu trong nh th, ng nh trong gara nh linh mc. Thm ch c nhng lc i bn tranh ca mnh m vn khng th kim c mu bnh m nh. King Camp Gillette, cho n nm 40 tui vn ch l ngi bn nt chai ngho Brookline (mt th trn nh Norfolk, tiu bang Massachusetts, gn Boston v Newton). Nhng ng vn c mt c m chy bng l pht minh ra ci g cng c, min l pht minh. V tn 11 nm sau khi pht minh ra dao co ng vn cha kim c bt k xu nh no. Cho n nm 1930, tui 75, khi bn i ton b 20.000 c phiu ca mnh v thu v 1,65 triu USD, ng t chc ch tch Cng ty v t b nhng li dao co gip ng tr nn ni ting. Otto Beisheim l mt cu b nh ngho, thng minh v ham hc nhng ngay t nh phi b hc i lm thm. T mt cng nhn da giy, n nm 40 tui ng lm gim c kinh doanh ca Hasef mt cng ty chuyn kinh doanh cc sn phm in gia dng. Tuy nhin, khng dng li , ng vn p tng kinh doanh ring. Nm 1964, ng cng vi hai ngi bn l Schmidt v Ruthenbeck, ng thnh lp Metro chuyn bn cc loi mt hng. Sau hn 40 nm ra i, Metro ca Beisheim tr thnh tp on thng mi ln th hai Chu u v th t trn th gii vi doanh thu 60 t USD/nm, c 130.000 nhn vin v c mt ti 30 nc trn th gii.
1.1.3.2. T duy sng to v hiu qu
T duy vi t cch l hot ng tm l bc cao nht ch c con ngi v l kt qu ca qu trnh lao ng, sng to. Khi t duy, con ngi so snh cc thng tin, d liu thu nhn c, tri qua qu trnh phn tch, tng hp, khi qut ha v tru tng ha rt ra cc khi nim, phn on, gi thuyt, l lun, quy lut T duy sng to nhm tm ra cc phng php v bin php thch hp kch hot kh nng sng to, tng cng kh nng t duy ca mt c nhn hay mt tp th lm vic chung. T duy sng to gip tm ra mt phn hay ton b phng n, gii php cho mt vn nan gii. T duy sng to khng c khun mu tuyt i, khng cn trang thit b t tin, khng phc tp nhng mang li hiu qu cao.
10
v1.0
Nh vy, doanh nhn c cn kh nng t duy sng to v hiu qu? Trc ht, t duy sng to gip doanh nhn nhn ra cc c hi trong mt mi trng kinh doanh c nhiu bin ng. Trong a s cc trng hp, khi nhn ra c hi th c hi qua hoc l c hi qu nh m ngi khc b qua. Do chnh s bin ng v thay i ca mi trng l c hi ln cho cc doanh nhn sng to v bit chp thi c. Mt khc, mi trng kinh doanh cng gm nhiu yu t bin ng lin tc v tc ng theo nhiu hng khc nhau n doanh nghip. T duy sng to cng gip doanh nhn tm ra cc phng n, gii php i ph vi cc thch thc ny. Th ba, t duy sng to gip doanh nhn c kh nng khc bit ha sn phm, dch v, chin lc kinh doanh ca doanh nghip. T gip doanh nghip c kh nng nh gi khc bit v thu li nhun cao hn mc trung bnh ca ngnh. Th t, t duy sng to ca doanh nhn c th gip doanh nghip trnh i u trc tip vi cc i th cnh tranh khc khi to ra v nm bt c nhng nhu cu mi. Khi trong mt i dng xanh, doanh nghip s trnh n c nhng cuc canh tranh khc lit (Chin lc i dng xanh W.Chan Kim v Renee Mauborgne, NXB Tri thc, 2009).
1.1.3.3. Nng lc lnh o v to dng ekip lm vic
C ngi tng ni rng, iu khc bit gia lnh o (Leadership) v qun l (Management) l lnh o bin t ci khng ra ci c cn qun l th gi ci c cho ng mt i thnh ci khng. Do lnh o cn tm nhn, cn lng tin, cn sng to, cn kh nng khi la v truyn cm hng cho nhng ngi theo mnh. Qun l cn quy tc, phng thc vch sn, duy tr v s dng phng thc ny duy tr v pht trin t chc. Tuy vy, nng lc lnh o cng cn th hin thng qua nhng phng php nht nh: Phng php phn quyn: y quyn nh ot ca mnh cho cp di. Phng php ny khng ch pht huy c nng lc v tnh ch ng ca nhn vin di quyn m cn gii phng cho nh lnh o khi nhng cng vic vn vt tp trung vo nhng vn quan trng mang tnh chin lc. Phng php hnh chnh: Lnh o da vo vic s dng ch th, mnh lnh mang tnh cht bt buc, cng bc biu hin di nhiu hnh thc nh ni quy, quy ch, quy nh Phng php kinh t: S dng cc cng c vt cht lm n by kinh t kch thch nhn vin thc hin mc tiu ca nh lnh o m khng cn mnh lnh hnh chnh. Phng php t chc gio dc: To s lin kt gia cc c nhn v tp th theo nhng mc tiu ra trn c s cao tnh t gic v kh nng hp tc ca tng c nhn.
v1.0
11
Phng php tm l x hi: Hng cc quyt nh (hnh ng) n cc mc tiu ph hp vi trnh nhn thc, tm l, tnh cm ca con ngi. Tuy c nhng phng php c th v r rng nhng cng cn phi hiu lnh o l mt ngh thut, l hnh ng ch khng phi l chc danh, v tr. Doanh nhn phi c t cht lnh o v th hin t cht thng qua tm nhn, nim tin v kh nng truyn cm hng cho ngi khc. Tm nhn (vision) l hng i, l ch n hp dn trong tng lai. khng phi l bc tranh treo trn tng hay li tuyn b ghi trn mt tm th, hn th n hng cc thnh vin ca t chc, doanh nghip i n nhng hnh vi mi. L nh lnh o, nu doanh nhn khng bit mnh s dn dt doanh nghip ca mnh n u v t c mc tiu g th chng th mang li tng lai cho nhn vin v doanh nghip. Doanh nhn phi c nim tin, phi c s say m, am m nht nh. Nim tin c th hng hc, rc la nhng ch trong mt giai on nht nh, hn th, doanh nhn phi c mt nim tin mnh m nhng tnh lng, chy m nhng khng th dp tt. c v duy tr nim tin , doanh nhn phi c mt ci nhn lc quan trong kinh doanh v trong cuc sng. Doanh nhn phi bit Nhn phn na y ca ly nc thay v na vi. Doanh nhn cng phi bit khi la v truyn cm hng cho ngi khc. c th khi la, doanh nhn phi l ngi c la trong lng. Khi h c th bc l s phn khch, nhit thnh v sinh lc mnh m iu m mi ngi c th nhn thy v d b cun ht. truyn cm hng, doanh nhn cn phi bit chia s cm xc, nim am m vi nhn vin, khch hng v ng nghip; v nh trng tm l, tnh cm c lng trung thnh v s tin cy ca h.
Tnh hung: Howard Schultz v cng thc b mt ca Starbucks
C l khng mt doanh nhn no bit Howard Schultz, ch tch hng caf Starbucks, li khng mun p dng nhng phng php lnh o ca ng vo cng vic kinh doanh ca mnh. Phng php v phong cch lnh o ca ng c xem nh cng thc b mt to nn s thnh cng ca Starbucks. Sinh ra v ln ln trong mt gia nh ngho kh v gi y Schultz ang nm trong tay c ch Starbucks khng l hin c khong 12.000 ca hng caf trn ton th gii vi 125.000 nhn vin v doanh thu 6 t USD/nm. Hnh nh mt nh lnh o bit r nhng gi tr m mnh i din, khuych trng; lun bit cch thc kt ni cm xc vi ngi nghe c th hin thng qua k nng giao tip v cm xc mnh m ca ng. Schultz c cm xc c bit mnh m v nhng g mnh thc hin. Khng ch bn nhng ly caf thm ngon, vi khch hng ng cn cung cp cho h s pha trn gia caf v s lng mn, s thoi mi v tnh cng ng, bu khng kh m cng v thn hu. Vi nhn vin, ng cho h mt mi trng lm vic vi tt c s tn trng v chn thnh, tnh ngi v lng nhn i. Ch nhn ca Starbucks tng hnh din tuyn b rng, tin mua bo him sc khe cho nhn vin cn nhiu hn tin mua caf t Chu M, Chu , Chu Phi cung cp cho ton b h thng Starbucks.
12
v1.0
Trong cun sch gn y ca Schultz, Pour Your Heart Into It (Rt c tm hn vo y cc), cc t nh cm xc hay am m gn nh xut hin trn mi trang giy. Qua ng, ta c th rt ra mt s bi hc v lnh o: Bi hc s 1: Hy o su nhn ra nhng g bn thc s am m (khng phi lc no cng l nim am m vi sn phm) v truyn ti thng ip ny ti cc nhn vin, khch hng, ng nghip. Bi hc s 2: Truyn cm hng cho cc ng nghip, nh u t v cc nhn vin bng vic v nn bc tranh v mt th gii tt p hn nh nhng sn phm, dch v hay cng ty ca bn. Bi hc s 3: c c s tin cy v lng trung thnh ca nhng ngi xung quanh, nh lnh o cn phi nh trng tnh cm v tm l ca h. Vi nim am m v nng lc lnh o, ng ch Schultz ca Starbucks v ang bin gic m ca mnh thnh hin thc tip tc chia s chng vi hng nghn nhn vin, nh u t v khch hng trn ton th gii. 1.1.3.4. Kin thc
C nhiu quan nim, nh ngha v tri thc (kin thc) theo nhiu cch tip cn khc nhau, tuy nhin vn khng c mt nh ngha no v tri thc c tt c mi ngi tha nhn v c kh nng bao qut ton b. Tuy nhin, kin thc hay tri thc c hiu l cc c s, cc thng tin, ti liu, cc hiu bit hoc nhng th tng t c c bng kinh nghim thc t hoc do nhng tnh hung c th. Kin thc ca doanh nhn, trc ht phi l s hiu bit v cc vn chung trong i sng, kinh t, chnh tr, x hi. Nhng hiu bit chung l c s doanh nhn tm ra cc c hi kinh doanh, cc thch thc v kh khn c th xy ra i vi ngnh, lnh vc kinh doanh v c th i vi doanh nghip ca mnh. Kin thc tng qut quyt nh u t vo u, tham gia vo hay rt lui khi ngnh kinh doanh no, cung cp sn phm dch v c th no ra th trng Th hai, doanh nhn cn cn s am hiu mc nht nh i vi cc lnh vc qun tr chung trong doanh nghip. Nhng kin thc ny s gip cho doanh nhn c kh nng phi hp tt gia cc b phn chc nng, tr gip cho mnh trong qu trnh ra quyt nh v iu hnh doanh nghip. Nhng lnh vc kin thc ny bao gm: hu cn, u vo cho qu trnh sn xut (vt t, my mc thit b, cng ngh), t chc sn xut, marketing, nhn lc, ti chnh k ton, nghin cu, pht trin, php ch Do c trng ca hot ng qun l, iu hnh tm v m v vy doanh nhn khng nht thit phi am hiu qu su nhm trnh s phn tn khi nhim v ch yu. Tuy nhin iu hnh tt, doanh nhn khng th thiu nhng kin thc ny. Th ba, doanh nhn cng cn c s hiu bit, kin thc nht nh v chuyn mn trong lnh vc kinh doanh m doanh nghip tham gia. Do mi ngnh, mi lnh vc kinh doanh u c nhng c th nht nh v sn phm, th trng, cng ngh, t chc sn xut, phn phi sn phm, marketing do doanh nhn rt cn c s hiu bit ny. V d, doanh nhn nht nh phi c hiu bit cn thit v bn v thit k, gim st thi cng, lp h s v tham gia u thu nu doanh nghip kinh doanh trong lnh vc xy dng. Hay cng l kinh doanh thng mi nhng kinh doanh theo kiu bn hng a cp cng c nhiu im c th khc lnh vc kinh doanh thng thng. c bit mt s ngnh kinh doanh, php lut cn i
v1.0
13
hi c nhn ng ra thnh lp doanh nghip phi c giy php hnh ngh trong lnh vc . V d, mun ng k kinh doanh dch v khm cha bnh, ngi ng k trc ht phi l bc s c uy tn, kinh nghim v c cp giy chng nhn hnh ngh y t t nhn. Tng t nh vy i vi mt s lnh vc nh: t vn php l, dch v kim ton, cng ty chng khon, cng ty qun l qu... Tuy nhin, kin thc hay s hiu bit ca bn thn doanh nhn thi cha , doanh nhn cn phi l ngi bit s dng nhng ngi khc gii hn mnh mt kha cnh hay trong mt lnh vc no .
Tnh hung: Andrew Carnegie ng vua thp
Andrew Carnegie (1835 1919) sinh ra v ln ln trong mt gia nh ngho kh Scotland. T mt ngi ngho khng mt xu dnh ti, ng tr thnh mt t ph v to ra rt nhiu triu ph khc trong ngnh cng nghip ca mnh. Thnh cng trong s nghip, Andrew Carnegie cn rt ni ting vi ti dng ngi. Do ch c 4 nm i hc, kin thc ca ng trong ngnh thp rt hn ch nhng Adrew Carnegie lun tha nhn, khng h giu dim iu . ng ni ting l ngi bit dn d v khng kim li khen nhn vin, do ng tp hp c quanh mnh rt nhiu ngi ti. ng ca tng nhn vin c trc mt v sau lng h, thm ch ca tng h ngay c sau khi ng qua i, trn bia m ca mnh. Khi nhc n ng, ngi ta khng ch nhc n ti nng kinh doanh kit xut m cn lun nhc n dng ch c khc trn m ng: y l ni yn ngh ngn thu ca mt ngi bit cch thu dng nhng ngi thng minh hn mnh. Nhng kinh nghim trong kinh doanh v s dng ngi ca ng tr thnh bi hc kinh in cho cc nh lnh o sau ny. 1.1.3.5. ch, ngh lc, quyt tm
Kinh doanh l mt cng vic y kh khn, phc tp v lm ri ro. Theo mt s liu thng k gn y ca C quan qun l cc doanh nghip nh Hoa K (SBA): 35% cc doanh nghip tht bi sau hai nm u tin, 56% tht bi sau bn nm hot ng. Vit Nam, cc chuyn gia cng thy rng mt t l ln cc doanh nghip nh cng thng tht bi sau 3 5 nm u tin. Nh vy, mc d ngy cng c nhiu doanh nghip thnh cng nhng chng ta cng cn phi chp nhn mt thc t l vn c mt t l ng k cc doanh nghip mi thnh lp gp tht bi khi khi s kinh doanh. L doanh nhn, khi khi s v iu hnh hot ng kinh doanh ca mnh khng ai ln k hoch cho tht bi nhng cng phi chun b tinh thn v phng n i mt vi nhng kh khn, tr ngi, c bit l trong thi gian u tin. Thnh cng ch n vi nhng doanh nhn c ch, giu ngh lc, c tnh kin nhn v lng quyt tm. Thng trng lun khc nghit, doanh nhn d c ti ba n u cng kh trnh khi nhng ln tht bi. Do , iu quan trng l phi cn c vo tnh hnh ra nhng quyt nh tin lui hp l. Cho d tnh hung no cng lun phi th ch ng v phi c k hoch sn sng ng ph vi mi tnh hung.
14
v1.0
1.2. 1.2.1.
Pht trin nng lc doanh nhn Khi dy kht vng lm giu
iu u tin v quan trng nht i vi mi ngi trc khi khi nghip l phi khi dy cho c kht vng doanh nhn, kht vng lm giu. Kht vng l ng c, l mc ch, l sc mnh gip cho mi ngi vt qua c nhng kh khn, tht bi tr thnh mt doanh nhn thnh t trong tng lai. Theo mt thng k Hoa K, hu ht nhng doanh nhn thnh t khng phi l con nh ni u i ln t hai bn tay trng. Cuc sng ngho kh trng tay chnh l ng lc gip h vn ln chin thng cnh ngho hn v t khng nh mnh. Vy nu bn khng hon ton trng tay liu bn c kht vng lm giu hay khng? Trong cuc sng, khng ai bit bn l ai, khng ai bit iu g s ch i mnh pha trc. Kht vng lm giu chnh l mt cch chng t nng lc bn thn, l con ng t ti tng lai tt p hn.
1.2.2. Tch ly kin thc, rn luyn k nng
Nh cp trn, kin thc v k nng tt l nhng i hi cn thit doanh nhn khi s doanh nghip v t c nhng thnh cng trong kinh doanh. C hai con ng mt doanh nhn tch ly kin thc: tch ly thng qua o to v t tch ly thng qua sch, bo, kinh nghim iu hnh thc tin. S rt tt nu trc khi khi nghip doanh nhn c trang b y kin thc v k nng cn thit. Cc trng o to, cc kha o to v kinh t, qun tr kinh doanh u ch trng c hai phng din cung cp kin thc v rn luyn k nng. Tuy nhin nhng kin thc c cung cp s mang tnh nguyn l nhiu hn l vic phn nh hi th ca mi trng kinh doanh si ng ang din ra, cn cc k nng s ch thc s c lm ch nu c hnh thnh v rn luyn qua thc t. iu c ngha l s thnh cng ca doanh nhn trn thng trng ph thuc rt nhiu vo thc t hc tp, t tch ly, t rn luyn ca mi ngi. iu ny cng l gii ti sao trn th gii c rt nhiu doanh nhn thnh t d khng c o to bi bn v kinh t v qun tr kinh doanh. Bill Gates (William Henry Gates) l doanh nhn c nh hng nht trong cuc cch mng my tnh c nhn khng chc s ginh c danh hiu ny nu c gng hc nt 2 nm trng Harvard cho n khi tt nghip. V hn 30 nm sau, ng tr li chnh ngi trng danh ting ny nhn bng tin s danh d ngnh lut cho d cha qua i hc. Anita Roddick l ngi sng lp v iu hnh The Body Shop t mt ca hng nh kinh doanh m phm t pha ch tr thnh mt thng hiu ni ting th gii vi 1980 ca hng c mt ti hn 40 nc (nm 2004). Bn thn Anita Roddick cng cha tng hc bt c kha hc no v qun tr kinh doanh hay bn hng, b iu hnh The Body Shop vi bn nng kinh doanh c sn cng vi qu trnh t tch ly khng ngng v mt trit l kinh doanh v mi trng.
v1.0
15
1.2.3.
Hc cch rt ra bi hc t nhng tht bi
Trn chin trng, khng mt v tng ti ba no cha tng mt ln tht bi. Trn thng trng khc nghit, doanh nhn d ti ba n my cng khng th lun nm chc thnh cng. iu quan trng l phi tm trong tht bi nhng c hi ginh thng li ln hn trong tng lai. Ishoko, ng ch ca tp ton Sanyo, ngi thng c gii kinh doanh Nht Bn gi l Thnh kinh doanh, tng ni rng: Ngi c v ngh cao cng, ng tc rt mi thng v thng nhanh hn phng ra. Trong kinh doanh cng vy, doanh nhn gii l ngi bit rt lui m khng mt thi c. Trc ht, cn khng nh rng tht bi l kh trnh khi v doanh nhn lun phi i mt vi vic ra quyt nh trong kinh doanh. Cc quyt nh i khi c y cn c v thng tin nhng trong phn ln cc trng hp lun c nhng ri ro tim n kh lng. Tht bi c th n t vic nghin cu sn phm, cng ngh mi; c th do nhng quyt nh u t chuyn hng kinh doanh sai lm; c th do nhng ri ro trn th trng chng khon Trc nhng tht bi i hi doanh nhn phi thc s tnh to, bit lng nghe v lun gi c tinh thn lc quan. iu th hai cn bit l khi i mt vi nhng tht bi trong thc t, khng ging nh l thuyt, s kh khn v cay ng hn nhiu. Khi doanh nhn c th ngp trong n nn, lng t trng b tn thng v tng lai ca doanh nghip ht sc m m. Khi , nhng doanh nhn thiu bn lnh thng mt tinh thn, chn nn, khng c ng lc bt u li. bc chn vo thng trng, doanh nhn phi chun b tm l i mt vi nhng iu ny v phi t tm ra cch vt qua c giai on kh khn . iu th ba, khi tht bi, d nh nht cng lun c nhng nguyn nhn su xa. Doanh nhn ch c th bc tip v t ti thnh cng nu nhn thy v khc phc c nhng nguyn nhn ny. Cc tht bi thng xut pht t mt trong nhng nguyn nhn sau: o Lp k hoch khng ph hp v thiu tnh kh thi: y l nguyn nhn kh ph bin. Ri ro s t hn nu k hoch kinh doanh c lp trn c s cc thng tin khoa hc, ng tin cy, mang tnh ton din, c xem xt tnh kh thi. o Thiu nng lc v kinh nghim qun l: rt nhiu doanh nhn c xut thn k thut, bn thn h c rt t kinh nghim v qun l hoc cha qua o to v qun l. Do y cng l mt trong nhng nguyn nhn dn n tht bi trong kinh doanh. o Ri ro trong kinh doanh, thm ht ti chnh: trong kinh doanh lun tim n nhng ri ro c lin quan n ti chnh hoc dn n s thm ht v ti chnh i vi doanh nghip. Qun l ti chnh cn phi nhn nh cc ri ro ny v hn ch thit hi n mc thp nht c th. o Lnh o tt, nhn vin ti: mt doanh nhn c nhit huyt, am m, c kin thc v k nng tt vn c th b nh bi bi i ng nhn vin thiu kinh nghim v mc ch km lnh mnh. Bi vy, doanh nghip cn xy dng c mt i ng nhn vin c trnh tt, nhit huyt v c tr th lao mt cch tng xng vi kt qu ng gp ca h.
16
v1.0
Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn o
Nguyn nhn t chnh bn thn doanh nhn: bn thn doanh nhn cng cn phi xem xt nguyn nhn ca nhng tht bi t chnh bn thn mnh. C th c mt s nguyn nhn dn n tht bi nh: thiu thn trng, hnh ng gp gp, thiu thng tin, quyt nh cm tnh
Kh nng n nhn tht bi, sau khi nhn thc c nguyn nhn ca tht bi, doanh nhn cn i mt vi thc t trnh tip tc sa ly. Cho d l ngi ng u doanh nghip h cng cn bit chp nhn thc t, bit lng nghe, trung thc vi chnh mnh v quan trng nht l lun gi c tinh thn lc quan sm vt qua c nhng kh khn trc mt v t c thnh cng hn na trong tng lai.
1.2.4. Doanh nhn v trch nhim x hi
Trch nhim x hi ca doanh nghip (Corporate Social Responsibility CSR) hin nay c s dng tng i ph bin. Tuy nhin vn cn nhiu quan im khc nhau v khi nim, ni dung v phm vi ca CSR. y ban Kinh t Th gii v pht trin bn vng nh ngha: Trch nhim x hi ca doanh nghip l mt cam kt kinh doanh nhm c x o c v ng gp cho s pht trin kinh t cng vi vic nng cao cht lng cuc sng ca ngi lao ng v gia nh ca h cng nh cht lng cuc sng ca cng ng v x hi ni chung. nh ngha ny nhn mnh n vai tr ca doanh nghip trong pht trin kinh t v nng cao cht lng cuc sng ca ngi lao ng, gia nh h, cng ng v x hi. M hnh Kim t thp ca A.Carroll (1999) v trch nhim x hi cng c nhiu ngi chp nhn v s dng kh rng ri. Theo , CSR bao gm trch nhim kinh t, php l, o c v t thin. Cc nc ni ting Anh li biu hin trch nhim ca doanh nghip vi khi nim PPP bao gm 3 lnh vc: Con ngi (People), Hnh tinh (Planet) v Li nhun (Profit). Vit Nam, trong quy ch v tiu ch xt Gii thng trch nhim x hi doanh nghip, Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam (VCCI) cng gii hn hai lnh vc l lao ng v mi trng nhng cng vn t thm tiu ch kinh doanh c hiu qu. Nh vy, c th ni, v c bn VCCI cng s dng khi nim PPP. Trn th gii, kinh doanh lun gn vi trch nhim x hi, rt nhiu ngi khng l b ra rt nhiu tin tr thnh mt hnh mu kinh doanh l tng v cng ng. Nike cng b cng khai nhng tiu chun trch nhim x hi ca h cng vi danh sch 700 nh my gia cng 51 quc gia trn th gii, trong c 35 nh my Vit Nam. H kim tra thng xuyn v buc cc nh cung cp phi tun th cc iu kin ny. H cng sn sng ct hp ng nu nh cung cp b pht hin hoc b t co vi phm. General Electrics s dng 2 t USD mi nm nghin cu cng ngh mi bo v mi trng. Howard Schultz, ng ch ca Starbucks, tng hnh din tuyn b, tin mua bo him sc khe cho nhn vin cn nhiu hn tin mua caf t Chu M, Chu , Chu Phi cung cp cho ton h thng Starbucks. Royal Dutch Shell, tp on du kh lu i, thnh lp nhiu qu t thin, trong c vic xy dng trung tm gio dc Early Learning Centre Nam Phi nhm gio dc tr em v dy k nng cho ngi trng thnh.
v1.0
17
Vit Nam, tuy vic thc hin trch nhim x hi CSR cn tng i mi m, nhng nhiu doanh nghip v doanh nhn Vit Nam cng th hin trch nhim v nhng ng gp nht nh ca h i vi x hi.
Tnh hung: Anita Roddick Li nhun c th song hnh vi trch nhim x hi
Anita Roddick sinh ngy 23/12/1942 ti thnh ph nh Littlehampton Sussex, Anh Quc. L con th 3 trong s 4 ngi con ca mt ch tim n nh ngi , Anita tri qua phn ln thi th u ca mnh y ph gip m, ngi dy b nhng bi hc u tin v gi tr ca vic ti ch v s dng li vt. Khi trng thnh, s nhy cm vi cc vn o c thc y Anita tr thnh mt c gio trng Cao ng S phm Newton Park. Nm 1962, Anita chuyn n sng Khu nh c dnh cho ngi Israel. y cng l chuyn i u tin khi u cho cuc hnh trnh lm vic vng quanh th gii ca b. Trong nhng chuyn i ny, Anita thy cuc sng bn hn, ngho kh ca ngi dn rt nhiu ni b i qua. Nm 1976, Anita m ca hng The Body Shop u tin chuyn kinh doanh cc loi m phm c ngun gc t nhin do b t bo ch. n nm 2004, b c hn 1980 ca hng The Body Shop khong 40 nc trn th gii v trung bnh hng nm c khong 100 ca hng mi c m. iu khin Anita Roddick v The Body Shop t mt ca hng nh tr thnh mt thng hiu ton cu chnh l trit l kinh doanh v mi trng v nhng quan im v trch nhim x hi ca doanh nghip. B lun ch trng li nhun c th song hnh cng trch nhim x hi: Dng hin s nghip kinh doanh mu cu s thay i mi trng v x hi ph hp v phng din sinh thi, p ng nhu cu hin ti m khng lm nh hng n tng lai. ng gp mt cch ngha vo cc t chc a phng, quc gia v quc t trong lnh vc chng ta kinh doanh bng vic thng qua mt b lut v qun l khuyn khch s cn thn, lng thin, cng bng v tn trng. (Bn Tuyn b s mnh ca The Body Shop). Th nht, sn phm The Body Shop c bit n vi c trng xanh v sch hn l sn phm lm p tuyt i. Cc cng thc iu ch c su tm, nghin cu t cc cng thc truyn thng ca cc dn tc, b lc khp ni trn th gii. Nh cch dng l tr xanh lm sch ca ph n Chu , cch dng v cam lm p ca ph n Sri Lanca, cch lm nc gi u t chui, lm nc hoa t l bc h V mu sc, mu xanh l cy l mu ch o, to ra cm gic gn gi vi thin nhin. B cng ch trng khng dng bao b sang trng m s dng loi bao b c th phn hy v thn thin vi mi trng. Cc nh my ca The Body Shop u c thit b lc nc thi; nh kho s dng h thng n t ng tit kim in; xe ti v bao b u c s dng truyn ti thng ip x hi nh bo v c voi, bo v rng ma nhit i, tuyn truyn v AIDS, tuyn truyn chm dt th nghim trn ng vt, khuyn khch ti ch Trn mt trn x hi, The Body Shop ch trng xy dng nh my nhng vng c nhiu ngi tht nghip v trch li nhun ng gp vo qu phc li ca a phng. V d nh vic xy dng nh my x phng Glasgow, Scotland (1989) v gii quyt c hng ngn vic lm ti a phng; ti tr cho nguyt san Big Issue v 200 ngi v gia c m nhn vic pht hnh v c hng ton b s tin bn bo T nm 1987, The Body Shop trc tip mua li sn phm ca ngi sn xut v dnh tin chnh lch ti u t v ci thin cuc sng cho h, nh mua du da ca b lc da Kayapos (Amazon), mua mt ong ca nng dn Zambia, phc hi nh my giy nh Nepal
18
v1.0
Nh vy c th thy, cc doanh nhn thnh t u c thc nht nh v vn Doanh nghip Doanh nhn v Trch nhim x hi. H c bit n khng ch qua nhng thnh cng trong kinh doanh m hn th na l nhng ng gp cho s pht trin chung ca cng ng, x hi. iu ny cng c nhng tc ng ngc tr li v mang li nhiu li ch hn cho doanh nghip.
1.3. Tm kim h tr t cc c vn
Trong mi trng kinh doanh c nhiu yu t bin ng v lun c s cnh tranh khc lit gia cc i th, cc doanh nhn cn c s nng ng, nhanh nhy v s am hiu trong nhiu lnh vc. Tuy nhin, khng mt doanh nhn no c th hon ton t tin mnh c kin thc v s hiu bit cn thit. Mi doanh nhn lun c nhng khong trng tri thc khc nhau cn phi lp y v ngi gip doanh nhn lp y cc khong trng tri thc chnh l i ng c vn. Hiu mnh c g, bit mnh cn nhng g cng l mt trong nhng phm cht cn thit i vi doanh nhn. Trong qu trnh khi nghip v iu hnh doanh nghip, ty tng thi im v c th kinh doanh, doanh nhn c th cn mt s c vn nh c vn php l, c vn ti chnh, c vn chuyn mn k thut, c vn marketing.
1.3.1. C vn php l
y l lnh vc tng i c th, lin quan n php lut v cc quy tc ng x trong kinh doanh. Hu ht cc doanh nghip kinh doanh bi bn, c uy tn u c c vn php l ring. C vn php l c th gip doanh nhn cc th tc v giy t cn thit ngay t khi ng k thnh lp doanh nghip; thay i loi hnh doanh nghip, ngnh ngh kinh doanh; cc vn php l lin quan n quyn li ca cc i tng hu quan (CEO, nhn vin, khch hng, nh phn phi, nh cung cp, cng ng a phng); cc quy tc thng mi Vn ny cng quan trng hn i vi cc doanh nghip c hot ng thng mi quc t. Do mi th trng li c nhng quy nh, tiu chun v c cch hnh x khc nhau, do thm nhp v chim lnh th trng cc doanh nghip, doanh nhn cn c s hiu bit v i tc cng su sc cng tt. C vn php l s gip cho doanh nghip hn ch ti a vic b thua thit trong quan h thng mi quc t. c bit trong trng hp c tranh chp xy ra, c vn php l ca doanh nghip l ngi hiu r v s nhanh chng gip doanh nghip cc bc nhm gii quyt tranh chp, bo v quyn v li ch hp php ca doanh nghip.
1.3.2. C vn ti chnh
Nhim v ca c vn ti chnh l t vn cho doanh nhn trong vn huy ng, qun l v s dng vn gip doanh nghip c mt c cu vn hp l vi mt chi ph ph hp. Nh ta bit, huy ng vn lun phi tnh ti kh nng tip cn, chi ph vn v nhng ri ro c th xy ra. Ty vo tnh hnh v kh nng ti chnh hin ti cng nh mc ch s dng ca doanh nghip, c vn ti chnh c nhim v a ra cc phng n v ch ra u nhc im ca tng phng n, gip doanh nhn ra quyt nh cui
v1.0
19
cng. Mt khc, c vn ti chnh cng gip doanh nghip s dng hiu qu nht cc ngun vn nhn ri, gip doanh nhn ra cc quyt nh u t ti chnh ng n. C vn ti chnh ng thi cng c th t vn cho doanh nhn trc nhng quyt nh mua bn, sp nhp doanh nghip, thi im u gi v nim yt c phiu trn th trng chng khon
1.3.3. C vn chuyn mn, k thut
Ngi c vn ny rt cn thit trong trng hp doanh nhn khng tht s am hiu v mt k thut, chuyn mn su trong lnh vc kinh doanh m doanh nghip tham gia. Nh cp trn, doanh nhn, nh lnh o thnh cng khng nht thit l ngi gii nht v chuyn mn, iu quan trng l h bit s dng nhng ngi gii hn mnh. Andrew Carnegie, ng Vua thp Hoa K l mt v d in hnh v kh nng s dng nhng ngi gii hn mnh, t nht l v mt chuyn mn, k thut.
1.3.4. C vn marketing
Marketing l cu ni Doanh nghip Doanh nhn Sn phm n vi khch hng. Marketing gip doanh nghip to ra mt hnh nh p trc cng chng v to ra gi tr gia tng cho sn phm. Nng lc sn xut ca x hi cng tng, sn phm lm ra ngy cng nhiu th vai tr ca marketing ngy cng quan trng. Trong phm vi v quy m hot ng nht nh, doanh nhn c th t lm marketing cho doanh nghip v sn phm ca mnh. Nhng khi phm vi hot ng v qun l tng ln, mun to ra mt hnh nh chuyn nghip, mt thng ip ng nht cn c vai tr ca c vn marketing chuyn nghip. Trong xu th qun tr kinh doanh hin i, vai tr ca c vn marketing rt cn thit v ngy cng quan trng hn. Nh vy, ty vo nng lc v s hiu bit ca tng ngi, mi doanh nhn c th cn c vn trong mt s lnh vc cc mc khc nhau. iu ny l khng bt buc nhng cn thit gip doanh nhn duy tr v m rng hn na hot ng sn xut kinh doanh ca mnh, trnh c cc sai lm khng ng c t ti thnh cng trong kinh doanh.
20
v1.0
TM LC CUI BI
Trong Bi 1 chng ta xem xt cc ni dung chnh sau y: Khi nim v doanh nhn v cc c th lao ng ca doanh nhn. Phn tch nhng t cht m mt doanh nhn mun thnh cng cn phi c. Cch nhn nhn, nh gi nng lc v phm cht ca chnh mnh. Nu thy mnh c t tin v ngh lc, s am m v lng dng cm, hy bt u khi nghip tip tc truyn i nim tin v s am m . Nu thy cha tht s t tin, hy trau di v pht trin nng lc doanh nhn ca mnh v tm kim s h tr t cc c vn. Hy lun gi nim tin rng s am m v n lc s gip bn vt qua nhng kh khn, tht bi ban u t c nhng thnh cng trong tng lai. Hy tham kho nhng ni dung tip sau ca cun sch ny, n s rt c ch cho cng vic kinh doanh ca bn.
v1.0
21
CU HI N TP
1. Lm r nhng im ging v khc nhau gia: Ngi sng lp doanh nghip Ch s hu CEO Doanh nhn 2. Th no l doanh nhn? tin hnh khi s kinh doanh, doanh nhn cn phi c nhng t cht g? Theo bn t cht no l quan trng nht? 3. tr thnh doanh nhn bn thy mnh c v cn thiu nhng t cht g? Bn b sung nhng im thiu ht bng cch no? 4. Bn c nhn xt g v i ng doanh nhn Vit Nam hin nay? C hi v thch thc i vi h trong nn kinh t m? 5. u im v hn ch ca vic s dng cc c vn trong kinh doanh l g? Khi s dng cc c vn doanh nghip c th s phi i mt vi nhng ri ro g?
22
v1.0
Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh
BI 2: LA CHN TNG V XY DNG K HOCH KINH DOANH

Ni dung

Nghin cu th trng. Phn tch iu kin v kh nng hin thc ha tng kinh doanh. Hnh thnh tng v thit lp mc tiu kinh doanh. Xy dng k hoch kinh doanh sn phm, dch v. Bo v tng kinh doanh.
Hng dn hc
Mc tiu
Nghe ging v c ti liu nm bt cc ni dung chnh. Lm bi tp v luyn thi trc nghim theo yu cu ca tng bi. Lin h v ly cc v d trong thc t minh ha cho ni dung bi hc. Cp nht nhng thng tin v kinh t, x hi trn bo, i, tivi, mng internet v tc ng ca chng ti hot ng sn xut, kinh doanh ca cc doanh nghip.
Thi lng hc
6 tit
Nm c cc cng c v phng php nghin cu th trng, cch thu thp thng tin. Phn tch c cc c im ca sn phm hin c v nhu cu ca th trng v loi sn phm . Bit cch pht hin v hnh thnh tng kinh doanh, cch pht hin cc khong trng trn th trng. Xy dng c mt s mnh v trit l kinh doanh r rng; thit lp cc mc tiu kinh doanh r rng, kh thi. Vit bn k hoch kinh doanh hon chnh v a ra bin php bo v tng kinh doanh.
v1.0
23
TNH HUNG KHI NG BI
Tnh hung dn nhp Ch Minh l mt ngi ph n thng minh, tho vt. Trc y, do hon cnh gia nh, ch phi ngh hc sm nh ph gip b m. Chnh v vy, ch lp gia nh kh sm, n nay con ci trng thnh cho d ch mi ngoi 40. Hin ngun thu nhp ca ch l t mt ca hiu lm tc ch m ngay ti nh. Ngc, c con gi t ca ch va mi tt nghip cao ng s phm, h mm non, cha tm c vic lm ph hp nn nh ph gip m trng nom ca hng. Ch c tay ngh kh nhng ca hng cng khng my ng khch d ch c gng tm hiu v hc hi thm t nhng ca hng khc. Mt hm, ch cng con gi n thm b c b m. Sau mt hi ni chuyn hi han, b c ch phn nn: Chn qu chu , c va m dy, hi chiu mun i gi v mt xa u cho nh ngi m phi ch i lu qu. C ph ny c mi mt ca hng, th li cn tn cui ph. Hay chu v y m m ca hng, m bo ng khch, dn khu ny kh lm. Liu c khch khng h c? ng ch! C ni vi ch my ln ri, nh bo chu m c qun i mt, c tui ri ng tr lm. M c con b Ngc ny na, c ngh trong tay m c loanh quanh nh ph gip m mi ? Sao khng tnh m ci nh gi tr, nh thi cng c. Khu ny cng ng tr con lm m cha c ci nh tr t no u. Ch Minh ra v, trong lng y bn khon, va mng li va lo. Ch thy y l c hi tt m m con ch c th tn dng nhng cng rt lo lng khng bit bt u t u v cng khng bit hi ai.
Cu hi 1. Ch Minh cn nhng thng tin g trc khi ra quyt nh? 2. Nu quyt nh kinh doanh, ch Minh cn phi lm nhng g c c hi thnh cng hn cng vic kinh doanh hin ti?
24
v1.0
2.1. 2.1.1.
La chn v trnh by tng kinh doanh Phn tch c im ca sn phm v th trng
2.1.1.1. Nghin cu th trng
Nghin cu th trng l g? Theo quan im marketing, mi quyt nh trong kinh doanh u bt ngun t yu cu ca th trng v nhm tha mn nhu cu th trng. V vy, nghin cu th trng chnh l bc u tin trong qu trnh cung cp mt sn phm dch v mi ra th trng. Nghin cu th trng l qu trnh thu thp, lu gi v phn tch thng tin v khch hng, i th cnh tranh v th trng mt cch c h thng. y l bc v cng quan trng, nu c lm tt n s cung cp nhng thng tin cn thit gip nh kinh doanh a ra cc chin lc ph hp v mang li hiu qu cao; ngc li, nu lm khng tt, n s cung cp nhng thng tin sai lch, khng phn nh ng tnh hnh thc t th trng, t c th dn n cc quyt nh sai lm trong kinh doanh. Vai tr ca nghin cu th trng i vi mt doanh nghip ang hot ng n nh, vic nghin cu th trng gip doanh nghip hiu r th trng v i th cnh tranh; d bo c s thay i ca th trng v nhu cu ca khch hng, qua c th ra cc bin php kp thi i ph vi nhng thay i . i vi mt doanh nghip ang trong qu trnh khi s, vic nghin cu th trng gip doanh nghip c s hiu bit cn thit v mt th trng c th vi c 5 yu t cu thnh nh: sn phm dch v, cung, cu, gi c, phng thc cung ng v thanh ton. Trong :
o
S hiu bit v sn phm dch v v gi c l iu kin gip doanh nghip tm c nhng khong trng trn th trng cung cp sn phm dch v ca mnh vi s khc bit ha cn thit. S hiu bit v tng quan cung cu gip doanh nghip quyt nh quy m doanh nghip v nng lc sn xut. S khc bit trong phng thc cung ng v thanh ton s to ra li th cnh tranh gia cc doanh nghip.
Cc bc nghin cu th trng Qu trnh nghin cu th trng gm c 5 bc sau y:

o o o o
Bc 1: Xc nh vn nghin cu Bc 2: Thit k nghin cu Bc 3: Thu thp d liu Bc 4: Phn tch d liu

25
v1.0
Bc 5: Bo co kt qu nghin cu Kt thc qu trnh nghin cu th trng, doanh nghip cn a ra nhng thay i ca th trng, nhu cu ca khch hng v c phng n p ng tt nht nhng nhu cu . t c hiu qu cao trong nghin cu th trng, doanh nghip cn phi c phng php nghin cu khoa hc khng ch thy c bc tranh tng th v th trng m cn c s am hiu n tng chi tit.
o
2.1.1.2. Mt s phng php nghin cu th trng
Phng php nghin cu th trng v c bn chia lm hai nhm l Phng php nghin cu nh tnh v Phng php nghin cu nh lng. Mi phng php c nhng u, nhc im ring v c s dng trong cc nghin cu khc nhau (nghin cu thm d, m t, nhn qu, d bo). Tuy nhin, cn c vo cch thc tin hnh, c mt s phng php nghin cu th trng ang c s dng tng i ph bin sau y: Phng php quan st trc tip: l vic quan st hnh ng ca khch hng, ghi chp li, c th nh vo h thng camera t ti ca hng, ni lm vic hay ti nh ring ca h, gip thy r cch thc h mua sm v s dng sn phm/dch v ca doanh nghip, nhng im hi lng v cha hi lng ca khch hng. Phng php ny gip doanh nghip c c mt s tng hp chnh xc nht v cc thi quen thng thng cng nh cu trc mua sm ca khch hng t tm ra cch thc tha mn tt hn cho khch hng ca doanh nghip. Phng php th nghim: l vic doanh nghip tin hnh sn xut sn phm, cung cp dch v vi nhiu hnh thc, bao gi khc nhau. Sau , doanh nghip ghi nhn phn ng ca khch hng, thu thp nhng thng tin cn thit iu chnh sn phm dch v. Vic t nhng sn phm mi vo mt vi ca hng th phn ng ca khch hng trong cc iu kin bn hng thc t c th gip doanh nghip chnh sa v hon thin sn phm, iu chnh li gi c hay ci tin cht lng tt hn. Cc doanh nghip nh nn c gng xy dng mi quan h vi cc ch ca hng bn l a phng v cc trang web mua sm c th a sn phm mi ca h ra th nghim trn th trng. Phng php thu thp v phn tch d liu mua hng: doanh nghip c th nghin cu th trng thng qua vic phn tch nhng thng tin, d liu thu thp c t khch hng. i vi mt doanh nghip mi khi s, thng tin ny c th mua c t cc doanh nghip khc hoc t cng ty cung cp thng tin th trng chuyn nghip. Phng php phng vn khch hng khng hi lng, mt quyn li: y l i tng c th ch ra tt nht nhng im yu, hn ch ca sn phm dch v hin ang c cung cp. Phng php iu tra, kho st: thng c tin hnh trn mt nhm khch hng mu i din cho th trng mc tiu. Quy m mu cng ln th tnh chnh xc v tin cy cng cao. Trong phng php ny iu tra thng c tin hnh theo bn cch ch yu sau:
26
v1.0
iu tra trc tip: thng l nhng cuc phng vn trc tip thc hin ti cc a im cng cng, v d trung tm mua sm, cng vin gii tr u im ca cch lm ny cho php doanh nghip gii thiu ti ngi tiu dng cc mu sn phm mi, tip th qung co v thu thp thng tin phn hi ngay tc th. Cc cuc iu tra dng ny c th m bo t l phn hi trn 90%, nhng li c nhc im l kh tn km v phi thu mt s lng ln nhn vin lm vic ny. o iu tra qua in thoi: Cc cuc iu tra qua in thoi phn no tit kim hn so vi hnh thc iu tra trc tip. Tuy nhin, do ngi c iu tra thng d ng trc cc phng php tip th t xa, nn vic thu ht mi ngi tham gia vo cc cuc iu tra qua in thoi ngy cng kh khn. Phng vn qua in thoi thng c t l phn hi thp, vo khong 50% n 60%. y l phng php ti u cc hng nh Microsoft, Ford, Dell Computer hon thnh ni dung ca bng cu hi. o iu tra qua th: Cch thc i hi t chi ph tip cn vi mt s lng ln cc khch hng. Cch lm ny r hn nhiu so vi cc cuc iu tra trc tip v iu tra qua in thoi, nhng t l phn hi thu c ch t 3% n 15%. Mc d t l phn hi thp, nhng cc cuc iu tra qua th lun l s la chn thch hp (xt v kha cnh ti chnh) i vi cc cng ty nh. Tuy nhin, vic dng th iu tra l phng php rt thnh cng trong nghin cu th trng quc t, nht l trong cc ngnh cng nghip o iu tra trc tuyn: Thng em li t l phn hi rt kh d on v nhng thng tin khng ng tin cy, do vic khng th kim sot tt c cc phn hi. Tuy nhin, nhng cuc iu tra trc tuyn rt d dng tin hnh nh yu t tit kim v mt chi ph. Cc tp on ln thng kt hp nhiu phng php iu tra, thm d khc nhau c cc thng tin chnh xc nht v th trng khi sn phm c tung ra. V d hng Apple lun c mt b phn chuyn trch v hot ng iu tra th trng. B phn ny hng qu phi a ra cc chin lc iu tra mi v lun b sung danh sch khch hng s c iu tra. Ngoi nhng phng php thu thp v x l thng tin s cp, cc thng tin th cp cng cn c tn dng i chiu, tham kho v quan trng hn l c th tit kim c nhng chi ph nht nh cho cuc iu tra. c bit l i vi nhng doanh nghip nh, nhng doanh nghip mi khi s.
o
2.1.1.3. Xc nh cc phn khc th trng
Phn khc th trng l mt hot ng xc nh nhng c im chung ca mt nhm i tng khch hng trong th trng tng th. Nhng c im ny c th c nhn bit theo thu nhp, tui tc, mi quan tm c nhn, vn ha chng tc, cc nhu cu c bit,... Mc ch ca vic phn khc l chia th trng tng th thnh nhng th trng nh hn vi nhng khch hng c chung nhu cu. Vic nhn bit cc phn khc th trng ny gip doanh nghip:
v1.0
27
To ra sn phm v dch v p ng nhu cu ca cc khch hng c th. Tp trung cc ngun lc marketing mt cch hiu qu hn. iu ny c bit quan trng i vi cc doanh nghip ang khi s v vic phn khc th trng v la chn th trng mc tiu chnh xc cn gip doanh nghip n trnh cnh tranh trc tip vi cc i th ang hot ng trong ngnh. C nhiu cch phn khc th trng, nhng thng thng cc doanh nghip bt u khi s thng la chn phn khc th trng ngi tiu dng, phn khc trn nhiu yu t, phn khc hiu qu v c lin quan, phn khc th trng doanh nghip. Phn khc th trng ngi tiu dng
o
Phn khc th trng theo a l: chia th trng thnh nhng n v a l khc nhau nh chu lc, quc gia, vng, min, tnh, thnh ph hay thm ch nh hn na. iu quan trng l phi thy c s khc bit nhu cu ca khch hng gia vng ny v vng khc. Phn khc th trng theo yu t nhn khu hc: thng phn on da vo cc c im nh tui tc, gii tnh, quy m gia nh, thu nhp, ngh nghip, hc vn, tn gio y l nhng c im ph bin nht phn loi gia cc nhm khch hng. L do th nht l nhng bin ny thng tc ng mnh m ti thi , mong mun, s thch ca khch hng. Th hai l nhng bin ny rt d o lng. Phn khc th trng theo yu t tm l: do nhng ngi thuc cng nhm nhn khu hc cng c th c nhng c im tm l khc nhau, khch hng cng c chia thnh nhng nhm khc nhau cn c vo tng lp x hi, li sng hay nhn cch. V d: khch hng c li sng truyn thng, li sng hin i Phn khc th trng theo hnh vi: da trn cn c l trnh hiu bit, thi , cch s dng v phn ng i vi sn phm. Nhiu nh marketing cho rng, xut pht t hnh vi l cch tt nht tm hiu v p ng nhu cu khch hng. Phn khc th trng theo hnh vi c bit ch n l do mua hng, li ch khch hng tm kim t sn phm, mc s dng, mc trung thnh ca khch hng, mc sn sng mua
Phn khc trn nhiu yu t D nhin, cch xp loi mt chiu nh "ngi chi gn" hay "ngi mi mua nh" khng th cung cp thng tin cho doanh nghip c th hiu c khch hng v nhu cu ca nhng i tng ny. Chng hn, ngi chi gn c th l nam gii hoc ph n, tui 20 vi thu nhp hng nm l 8000 la hay tui 50 vi thu nhp hng nm l 180.000 la,... Do , doanh nghip khi bt u khi s cn phi phn loi ngi chi gn theo cc c im khc tm ra phn khc nh hn, t to ra mt sn phm hay dch v thc t hn.
28
v1.0
V d: Mt cng ty sn xut trang phc th thao, cng ty ny phn khc i tng ngi chi gn theo ba yu t: thu nhp hng nm, gii tnh v tui tc. Vi tnh cht hot ng ca mnh, cng ty tp trung ch yu vo hai phn khc: nam gii tui 50 70 v c thu nhp hng nm trn 50.000 la. Theo nghin cu ban u ca cng ty, nhng khch hng thuc hai phn khc ny l nhng ngi chi tiu nhiu nht cho trang phc chi gn. iu ny thi thc cc doanh nghip nghin cu nhiu hn v hai phn khc th trng c th ny. V d: cng ty trang phc th thao c th dng cc nhm trng im xc nh cc mt hng qun o c th no s thu ht ngi chi gn nam gii cc nhm tui v nhm thu nhp. Cn phi tm hiu nhiu v cc phn khc th trng khc nhau theo sc mua, th hiu v sn phm hay dch v v s hp dn ca sn phm hay dch v nh nhng mc tiu hng n ca th trng tim nng. Phn khc hiu qu v c lin quan Khng phi mi phn khc c th xc nh u c lin quan n vic tp trung ngun lc ca doanh nghip. V d: vi mt cng ty sn xut bng n hunh quang, vic phn khc th trng tng th theo gii tnh, thu nhp, hc vn, quan h x hi hay hu ht cc c im khc khng c ngha quan trng, v khng c im no trong s ny lin quan n vic mua v s dng bng n. Cng dng thng mi c th l phng php lin quan nht i vi vic phn khc th trng ny. Ngoi ra, Philip Kotler cng xut rng mt phn khc th trng hiu qu v hu ch cho doanh nghip phi c mt s c im sau y: o C th nh gi c: quy m, cc c im chnh, sc mua v th hiu ca phn khc th trng ny. o ln: phn khc quan tm phi ln mang li li nhun cho doanh nghip. o C th tip cn: chng c l do g phn khc th trng nu khng c mt cch thit thc no tip cn cc i tng khch hng trong phn khc .
o
C th phn bit: Cc phn khc th trng phi phn ng mt cch khc nhau vi nhng chng trnh marketing khc nhau. Kotler a ra v d v s hng ng i vi nc hoa ph n lp gia nh v cha lp gia nh. Nu khng c g khc bit trong s hng ng ca h th khng c mt s phn khc hiu qu. C th hnh ng: phi c mt cch thc thit thc v hiu qu v mt chi ph thu ht v phc v khch hng trong phn khc .
Phn khc th trng doanh nghip Nhng cng ty chuyn phc v cho cc doanh nghip cng cn phn khc th trng ca h. Trong mt s trng hp, cc cng ty ny ch n gin l nhn bit cc phn khc hiu qu v c lin quan. V d: phng marketing ca nhng ngn hng ln rt quan tm n cc ch doanh nghip v nh qun l cc doanh nghip va v nh i tng m h c th bn cc dch v y thc, dch v qun l tin, cc k hoch hu tr v vn vay thng mi. Cc ngn hng s t chc li hot ng ca mnh tp trung tt hn vo dch v m h cung cp cho nhng khch hng ny.
v1.0
29
Nh ni trn, vic phn khc to iu kin cho doanh nghip c th iu chnh sn phm v dch v theo nhng yu cu c th ca nhm khch hng. y l mt iu hin nhin, nhng doanh nghip cng cn nh rng vic tp trung vo cc phn khc nh hp tt yu s lm gii hn i tng khch hng m sn phm hay dch v ca doanh nghip mun hng ti. V vy, doanh nghip cn phi cn nhc iu ny khi phn khc th trng.
2.1.1.4. Phn tch c im ca sn phm hin c
Sau khi s dng cc tiu ch phn khc th trng, doanh nghip xc nh c cc phn khc v cc nhm nh th trng. Cng vic tip theo ca doanh nghip khi bt tay vo khi nghip l phn tch cc c im ca cc sn phm hin c, qua thy c nhng sn phm dch v c th b sung hon thin hoc lp cc ch trng trn th trng. Khi phn tch cc sn phm hin c, cn ch phn tch cc ni dung sau: c im ca sn phm, gi c, phn phi v dch v bn hng v sau bn hng c im sn phm: c th i tng phn tch l mt vt th hu hnh hoc mt dch v v hnh nhng khi phn tch v bn thn sn phm lun phi ch ti tnh a dng ca sn phm, mc khc bit gia cc loi sn phm hin c, tc i mi sn phm, nng lc sn xut (kh nng bao ph th trng) Gi c: l s tin khch hng sn lng chi tr c c sn phm dch v. Cn nh gi mc gi ca cc sn phm hin ti vi mc gi ca sn phm dch v doanh nghip d nh cung cp. a im hoc knh phn phi: xem xt a im hoc knh phn phi ca cc doanh nghip trong ngnh, qua thy c nhng im hp l v s bt hp l trong vic t chc knh. y l c s doanh nghip t chc knh phn phi hiu qu hn vi mt chi ph hp l. Dch v bn hng v sau bn hng: y l vn quan trng nhng thng t c cc doanh nghip quan tm ng mc. i vi mt s sn phm dch v, s khc bit gia cc nh cung cp l tng i r rng. Tuy nhin khi ranh gii dn b xa nha th chnh dch v bn hng v sau bn hng mi to ra gi tr gia tng ln v to ra s khc bit gia cc nh cung cp. Nh vy sau khi phn tch th trng v cc c im ca sn phm hin c, doanh nhn c mt s hiu bit tng i y v cc phn khc th trng v cc i th cnh tranh trn tng phn khc . Cn c trn tng kinh doanh ban u v nhng hiu bit ny, doanh nhn cn phi tip tc phn tch kh nng hin thc ha tng kinh doanh la chn c c hi kinh doanh tt nht.
2.1.2. Phn tch iu kin v kh nng thc hin
Vic phn tch iu kin v kh nng hin thc ha mt tng kinh doanh chnh l vic nh gi mc chc chn ca tng v kh nng thnh cng ca doanh nghip. Trc ht cn phi nh gi tnh hin thc ca mt c hi kinh doanh. Mt doanh nghip mi khi s c th thnh cng nu cung cp ra th trng 1 trong 3 sn phm dch v sau:
30
v1.0
Sn phm dch v cha c p ng; Sn phm dch v c p ng cha y ; Sn phm dch v cha c p ng hp l. Trn c s hy hnh dung v nhng sn phm dch v mi bn c th cung cp, nhng iu bn c th thm vo sn phm dch v hon thin hn, hp l hn.
2.1.2.1. Cc iu kin bn ngoi hin thc ha tng
Thc cht khi xem xt cc iu kin bn ngoi hin thc ha tng kinh doanh ta c th xem xt c 5 yu t trong M hnh 5 lc lng cnh tranh ca Michael Porter (Five Forces Model M.Porter). Tuy nhin ta cng c th xem xt trc tip hn, c th hn, n gin hn thng qua vic nh gi p lc cnh tranh ca 3 yu t: nh cung cp, th trng v khch hng. p lc cnh tranh ca nh cung cp: theo quan im chui gi tr, gi tr ca sn phm c hnh thnh qua nhiu khu. Do , mt s yu t u vo cho doanh nghip ca bn l cc sn phm u ra ca cc nh cung cp khc. Nu s khc bit ha trong sn phm dch v ca doanh nghip li ph thuc vo mt hoc mt s nh cung cp th cn phn tch v cn nhc tht k lng kh nng bn c th tip cn hoc kim sot hot ng ca nh cung cp .
o
S lng v quy m nh cung cp: S lng nh cung cp s quyt nh n p lc cnh tranh, quyn lc m phn ca h i vi ngnh, doanh nghip. Nu trn th trng ch c mt vi nh cung cp c quy m ln s to p lc cnh tranh, nh hng ti ton b hot ng sn xut kinh doanh ca ngnh. Kh nng thay th sn phm ca nh cung cp : Trong vn ny ta nghin cu kh nng thay th nhng nguyn liu u vo do cc nh cung cp v chi ph chuyn i nh cung cp (switching cost). Thng tin v nh cung cp : Trong thi i ngy nay thng tin lun l yu t thc y s pht trin ca thng mi, thng tin v nh cung cp c nh hng ln ti vic la chn nh cung cp u vo cho doanh nghip. Vi tt c cc ngnh, nh cung cp lun gy cc p lc nht nh nu h c quy m, s tp hp v vic s hu cc ngun lc qu him. Chnh v th nhng nh cung cp cc sn phm u vo nh l (nng dn, th th cng.... ) s c rt t quyn lc m phn i vi cc doanh nghip mc d h c s lng ln nhng li thiu t chc.
Th trng: Trong phn nghin cu th trng, doanh nghip c s hiu bit kh y v cc phn khc th trng v cc i th cnh tranh trn tng phn khc . Trong ni dung ny ta ch xem xt n dung lng hay ln ca th trng. C hi kinh doanh ch c th tr thnh hin thc nu c mt s lng khch hng nht nh sn sng tr tin c c sn phm dch v ca bn. . Khng c cng thc chung tnh dung lng th trng cho tng trng hp c th. Tuy nhin, nu th trng qu nh th d tng tt, c o, cht lng sn phm dch v tt n u cng khng th bin gic m thnh hin thc. p lc t khch hng: p lc cnh tranh t khch hng c th nh hng trc tip ti ton b hot ng sn xut kinh doanh ca ngnh. Do , doanh nghip
v1.0
31
cn xc nh cc nhm khch hng tim nng l ai, qua xc nh c cc nhn t c lin quan nh kh nng ti chnh, tui, yu cu i vi sn phm, mc gi sn sng chi tr Trong , iu quan trng nht l xc nh c kh nng chi tr ca khch hng. y l c s cho cc tnh ton v doanh thu v li nhun. Khch hng c phn lm 2 nhm: o Khch hng l o Nh phn phi C hai nhm u gy p lc vi doanh nghip v gi c, cht lng sn phm, dch v i km v chnh h l ngi iu khin cnh tranh trong ngnh thng qua quyt nh mua hng. Tng t nh p lc t pha nh cung cp, ta xem xt cc tc ng t p lc cnh tranh t khch hng i vi ngnh
o o o o
Quy m Tm quan trng Chi ph chuyn i khch hng Thng tin khch hng
c bit khi phn tch nh phn phi, ta phi ch tm quan trng ca h, h c th trc tip i su vo uy hip ngay trong ni b ca doanh nghip. V d: Wal-Mart l nh phn phi ln c tm nh hng ton th gii, h thng phn phi ca Wal-Mart c th nh hng ti nhiu ngnh hng nh thc phm, hng in t, cc hng hng ha tiu dng hng ngy. Wal Mart c quyn lc m phn vi cc doanh nghip khc v gi c, cht lng sn phm cng nh cc chnh sch marketing khi a hng vo trong h thng ca mnh. Cn i vi cc doanh nghip va v nh ti Vit Nam, vic a cc sn phm vo h thng phn phi ca cc siu th lun gp phi kh khn v tr ngi v cc p lc v gi v cht lng. Hu ht cc sn phm ca Vit Nam nh dt may, da giy rt kh xm nhp vo cc th trng ln nh M, EU nu khng qua h thng phn phi. Nh vy, d cht lng hng ha m bo nhng cc nh sn xut lun b nh phn phi p gi khi a sn phm vo cc th trng ny.
2.1.2.2. nh gi kh nng ca bn thn doanh nhn
ng thi vi vic nh gi cc yu t thuc mi trng bn ngoi xc nh tnh hin thc ca c hi kinh doanh l vic nh gi kh nng thc hin ca chnh doanh nhn . iu ny c th c nh gi thng qua kh nng huy ng cc ngun lc ti chnh, kh nng chuyn mn v kh nng qun l. Mi doanh nhn s c nhng im mnh yu khc nhau, xc nh im mnh pht huy v im yu c phng php khc phc. Kh nng ti chnh: l kh nng huy ng v qun l cc ngun vn tin hnh cc hot ng sn xut kinh doanh v cung ng dch v. Bi 7 s phn tch su hn cc ngun vn vi chi ph huy ng v cc ri ro c th xy ra. Tuy nhin, doanh
32
v1.0
nhn cng cn phi nh gi cc ngun vn c th huy ng cng nh cc ngun ti tr c th tip cn c. iu ny rt quan trng cc doanh nghip mi khi s vt qua nhng kh khn v ti chnh cho n khi c c nhng khon thu u tin. Kh nng chuyn mn: hay kh nng k thut trong lnh vc kinh doanh m doanh nghip tham gia cng l vn rt quan trng. Sn phm mi thng i hi s khc bit v u vit hn nhng sn phm cng loi trn th trng, do nhng yu cu v chuyn mn, k thut thng cng i hi cao hn. Nh phn tch trong Bi 1, doanh nhn khng nht thit phi l ngi am hiu rt su v k thut, nhng nu am hiu, doanh nhn c th ch ng trong kinh doanh v tit kim chi ph. Thng th doanh nhn khi mi khi nghip s la chn lnh vc kinh doanh m mnh c hiu bit tng i su sc hoc c kinh nghim kinh doanh trong thc t. Kh nng qun l: y l yu t khng th thiu i vi bt k doanh nhn no. S thnh bi khi mi khi s hay nhng thnh cng ln hn trong tng lai u c mi quan h cht ch vi kh nng qun l ca chnh doanh nhn . i vi mt doanh nghip mi khi s, nng lc qun l tt th hin qua kh nng thit lp mt b my t chc tinh gin, hiu qu; kh nng tm kim v gi chn nhng nhn s ch cht; kh nng nh hng v to ng lc cho nhn vin Nh vy vic phn tch iu kin v kh nng thc hin tng kinh doanh s gip doanh nhn tr li c 2 cu hi quan trng, c kh nng bin c hi kinh doanh thnh hin thc. Hai cu hi l:
o o
Th trng c chp nhn sn phm dch v ca doanh nghip khng? Doanh nghip c kh nng cung cp sn phm dch v khng?
2.1.3.
C th ha tng kinh doanh
Kh nng n nhn ca th trng v kh nng cung ng ca doanh nghip l hai nhn t quyt nh n vic la chn thc hin tng kinh doanh. giai on ny, cn c th ha tng kinh doanh thng qua vic m t sn phm v cc yu t c lin quan. Vic m t sn phm dch v cng c th cng tt. Cc ni dung quan trng cn c m t bao gm: Th trng mc tiu; Khch hng mc tiu Sn phm Dch v khch hng.
v1.0
33
2.1.3.1. Th trng mc tiu
Cn c vo cc tiu ch m doanh nghip s dng phn khc th trng, cn xc nh phn khc m doanh nghip s tp trung cc ngun lc p ng nhu cu th trng ti phn khc . Ty vo c im ca sn phm hay ngnh kinh doanh m doanh nghip c th tp trung vo mt phn khc hay mt vi nhm nh th trng trong mt s phn khc nht nh. Khi m t th trng mc tiu cn tp trung vo mt s ni dung sau: Th nht, cn lm r s khc bit gia phn khc (nhm nh th trng) m doanh nghip la chn vi cc phn khc (nhm nh th trng) khc. S khc bit ny chnh l tiu ch dng phn chia phn khc (nhm nh th trng) trn. Th hai, m t th trng mc tiu c th v mt a l nu nh khng dng tiu ch ny phn khc th trng. Th ba, xc nh ln ca th trng mc tiu (market share) trong tng th th trng. C th c lng mt con s tng i (% th phn) hoc qua s lng khch hng trong th trng mc tiu ca doanh nghip.
2.1.3.2. Khch hng mc tiu
Phc ha chn dung khc hng mc tiu l bc th hai trong qu trnh c th ha tng kinh doanh. Vic phc ha ny cng c th, chi tit s cng c ch trong vic xc nh nhu cu ca tng nhm khch hng. T doanh nghip c th m rng hoc thu hp cc nhm khch hng mc tiu vi nhng c im nhu cu c th. Trc ht, cn lp danh sch khch hng mc tiu. Khch hng mc tiu c th l c nhn, c th l t chc. i vi khch hng c nhn, cn miu t c th h l ai, sng khu vc no, h thng mua hng u i vi khch hng t chc, cn lm r c im ca t chc, a bn hot ng, cch thc mua hng Th hai, xc nh mc gi hin ti m h ang chi tr v khong gi m khch hng mc tiu ca doanh nghip sn sng chi tr s dng sn phm, dch v. Th ba, xc nh khi lng hng mua v tn sut mua hng, tn sut ny c th thay i ph thuc vo nhng yu t no iu ny rt quan trng xc nh chnh xc hn ln ca th trng mc tiu. Th t, m t nhu cu ca khch hng mc tiu i vi sn phm v cht lng, mu m, kiu dng, mu sc, hng v, bao gi Ngoi ra cng cn xc nh phng thc thanh ton, vn chuyn, dch v sau bn hng Th nm, xc nh hnh vi, mc ch mua hng, li ch khch hng tm kim t sn phm qua s xc nh xem doanh nghip ch nn cung cp sn phm ct li hay c thm cc sn phm dch v gia tng khc km theo.
34
v1.0
Cui cng, s rt tt nu m t c yu t tm l ca khch hng mc tiu. Suy n cng, cc sn phm dch v ct li s khng qu khc bit gia cc nh sn xut; chnh khi s tha mn tm l t pha khch hng chnh l yu t gi chn khch hng hin ti v thu ht thm nhiu khch hng mi.
2.1.3.3. Sn phm
Tin hnh m t sn phm trc khi sn xut ging nh gip mt ngi c c nhng hnh dung y v mt sn phm m cha tng s dng trong thc t. Tt nhin, miu t mi v ca mt qu xoi nh th no s khng th hon ton ging vic thc s nm th, nhng khng phi lc no doanh nghip cng c c hi mi khch hng nm th sn phm dch v ca mnh. Do vic m t sn phm cng c th, cng chi tit vn s gip khch hng c hnh dung tt hn. Thm ch i khi s miu t ny cn hp dn hn so vi thc t v l ng lc thc y khch hng tm kim v tiu dng sn phm, chng hn nh khi bn nghe on qung co hp dn v mt loi m phm mi hay nghe k v mt a im du lch th v m mnh cha c dp gh thm. M t c tnh ca sn phm: sn phm c nhng c th g cn lu , nh hng ti gi c, sn lng, bao gi, phn phi; sn phm c ch trng phc v ring mt nhm khch hng c th, c s dng cho mt vi mc ch ring bit khng M t li ch ca sn phm: sn phm mang li li ch g cho ngi s dng, mang li li ch g cho cc i tng c lin quan M t u im v hn ch ca sn phm: mt mt, vic m t sn phm cn lm ni bt u im ca sn phm so vi cc sn phm khc hin c trn th trng; mt khc, tha nhn nhng im cn hn ch s th hin trch nhim ca nh sn xut v c c lng tin ca khch hng. S kt hp: nu vic s dng sn phm dch v ny vi mt vi sn phm dch v khc mang li li ch ln hn hoc lm gim tc dng ca sn phm th cng cn c nu r trong khi m t sn phm. M t quy trnh, trnh t s dng sn phm dch v. M t thnh phn ca sn phm: ni dung ny mang tnh bt buc m bo an ton cho ngi s dng. Cc thnh phn ca sn phm s c lit k gim dn theo t trng cu thnh trong sn phm. M t bao gi: tuy bao gi khng mang li gi tr s dng trc tip cho khch hng nhng l phn khng th thiu v s lm tng gi tr cho sn phm. Do vic m t bao gi cng l mt ni dung cn thit. M t cch s dng hay hng dn s dng sn phm. Tm li m t bao nhiu ni dung s ph thuc vo c im ca tng sn phm dch v. Vic m t sn phm khng ch gip doanh nghip hnh dung r hn v sn phm mnh d nh sn xut m cn l cu ni mang thng ip m nh sn xut mun chuyn ti khch hng.
v1.0
35
2.1.3.4. Dch v khch hng
Dch v khch hng bao gm c dch v bn hng v sau bn hng. Tu vo c im ca tng sn phm dch v m dch v khch hng c tm quan trng khc nhau. Tuy nhin, i vi cc sn phm v hnh (dch v) v cc sn phm hu hnh c gi tr cao, s dng lu bn th dch v khch hng l rt quan trng. Dch v bn hng c th bao gm mt s hot ng nh: t vn khch hng, dch v bao gi, dch v vn chuyn Khi hnh thnh tng kinh doanh cng cn xc nh ngay nhng dch v s cung cp cho khch hng. Thng th dch v t vn l khng th thiu, dch v ny s do nhn vin t vn hoc nhn vin bn hng cung cp trc tip cho khch hng. Do vic o to nhn vin cng quan trng khng km vic xy dng dch v. i vi dch v bao gi v vn chuyn s ph thuc vo c im ca sn phm v thng mang tnh linh hot. Dch v sau bn hng c th bao gm: dch v bo hnh, bo tr, sa cha, thay th ph tng, cung cp thng tin Cc dch v ny nu c xy dng tt v mang tnh ng b cao thm ch cn to ra s rng buc khch hng vi doanh nghip, hay to ra ro cn chuyn i khi khch hng mun chuyn sang s dng sn phm dch v cng loi khc. i vi mt s sn phm, dch v sau bn hng i khi ch l vic gi in tm hiu mc hi lng ca khch hng i vi nhn vin t vn (trnh , thi , tnh chuyn nghip) hay qu trnh s dng sn phm. Tuy hot ng rt n gin nhng th hin tnh chuyn nghip cao, c th mang li cm tnh ln ca khch hng i vi doanh nghip v ng thi cng l mt hot ng marketing rt hu hiu.
2.1.3.5. Thit lp mc tiu kinh doanh
Thit lp mc tiu l cng vic quan trng i vi bt c mt doanh nghip no. Tuy nhin i vi doanh nghip nh hoc doanh nghip mi khi s, vic thit lp mc tiu li cng quan trng hn do s hn ch v ngun lc. Thit lp mc tiu khoa hc v hp l gip doanh nghip tp trung ngun lc thay v ri tr v u t tn mn. Cn phi hiu vic thit lp mc tiu n gin hn rt nhiu vic t c mc tiu v doanh nghip vn c th thay i mc tiu sau khi vit ra. Chnh v vy thit lp v vit ra mc tiu khng ng ngha vi vic cam kt thc hin chng. Do , khng nn e ngi khi vit ra mc tiu, s l ch m doanh nghip hng n. Vic thit lp mc tiu khoa hc v hp l s l iu kin doanh nghip t c mc tiu. Theo Peter Drucker, mt mc tiu tt s l mc tiu m bo c 5 tiu ch sau y (Management By Objects SMART):
36
v1.0
Tnh c th C kh nng o lng c C kh nng t c Mang tnh thc t C thi hn thc hin c th
Specific Measurable Achievable Realistic TimeRelated
C nhiu cn c phn loi mc tiu. Cn c vo thi hn thc hin, ngi ta chia thnh mc tiu ngn hn, trung hn v di hn. Tuy nhin, s quan tm c tp trung ch yu vo mc tiu ngn hn v di hn. Mc tiu theo thi gian c th c lp cho tng tun, tng thng, tng qu, tng nm, thm ch cho t 3 5 nm. Tuy nhin c mt nguyn tc l mun lp mc tiu ngn hn trc ht cn thit lp mc tiu di hn v vic t mc tiu ngn hn l c s cho vic thc hin mc tiu di hn. Sau khi tng kinh doanh c c th ha, doanh nghip mi khi s cn phi thit lp cho mnh mc tiu kinh doanh trong di hn, thng l mc tiu cho 3 nm u. Cc mc tiu di hn c th chia thnh 2 nhm sau:
o
Mc tiu ti chnh: doanh thu, li nhun, t sut li nhun, tc quay vng, kh nng thanh ton Mc tiu phi ti chnh: thng hiu, mc nhn din thng hiu ca khch hng, th phn, s lng i l ca hng chi nhnh, s lng khch hng
Cc mc tiu ny cn c chia nh thc hin trong tng khong thi gian c th kim sot c. y chnh l cch thit lp mc tiu trong ngn hn. Mc tiu trong ngn hn cng cn chia thnh 2 nhm sau:
o o
Mc tiu ti chnh Mc tiu phi ti chnh.
Nhng mc tiu ny cn c lit k thnh mt danh sch cc cng vic cn lm. Nh vy mc tiu lun l ch doanh nghip hng n. Vic t c mc tiu trong di hn ging nh vic ln cu thang m tng bc thang chnh l cc mc tiu trong ngn hn. Doanh nghip ch c th t ti nh cao nu bit cch thit lp mc tiu v kin tr theo ui mc tiu .
2.2. Xy dng bn n kinh doanh
Xy dng n kinh doanh l mt khu rt quan trng trong qu trnh khi nghip, ng thi n kinh doanh cng l mt cng c quan trng gip doanh nhn gim st quy trnh v theo di s tng trng trong kinh doanh. C th, mt n kinh doanh tt s gip doanh nhn: Thu ht cc nh u t; Xc nh tnh kh thi ca tng kinh doanh; Hnh dung tt v th trng v sn phm; Hnh dung v cch thc t chc b my v iu hnh cc lnh vc kinh doanh;
37
v1.0
Xc nh nhu cu ti chnh v cch thc qun l an ton cc ngun vn; Thu ht ngun nhn lc tm huyt v c cht lng; Gim st hot ng kinh doanh v ch ng trc cc tnh hung bt ng. C rt nhiu cch vit n kinh doanh, cng nh ty tng mc ch m cc ni dung khc nhau s c nhn mnh. Tuy nhin mt bn n kinh doanh s cn c cc ni dung sau y.
2.2.1. M t tm tt n
Phn tm tt (Executive Sumary) l mt trong nhng phn quan trng nht ca mt n kinh doanh. Thng thng, phn tm tt khng di qu hai trang, cha ng nhng im cht lc, ch yu nht ca tt c cc phn cn li ca n. y s l ni dung c c v phn tch u tin vi ngi thm nh, ng thi cng l ch u t trong tng lai. V vy nu phn tm tt n c trnh by r rng v thuyt phc th s gy n tng trong hng lot cc n khc cng c nh u t xem xt v s li cun ngi c cc phn tip theo. Do tm quan trng v tnh tng qut, phn ny nn c vit cui cng nhm gip ngi vit d nm bt v trnh by nhng im trng yu ca mt vn mnh am hiu su sc. Phn tm tt cn c ba ni dung: Mc tiu (Objective) Nu ra nhng mc tiu ti chnh v phi ti chnh m n nhm n nh doanh thu, li nhun, t sut li nhun, hiu qu s dng vn, hiu qu sn xut S mnh (Mission) Hnh nh m cng ty mun to ra i vi khch hng, nhng gi tr m sn phm, dch v ca doanh nghip s mang li cho khch hng nhng cam kt m doanh nghip s thc hin. Nhn t quyt nh thnh cng (Keys to Success) Nhng khc bit m doanh nghip s em li so vi cc i th cnh tranh, nhng yu t m bo mc tiu a ra s t c.
2.2.2. Trnh by tng kinh doanh
Trnh by tm lc nhng im chnh v tng kinh doanh: Ngun gc hnh thnh tng; C s thc hin tng; S c o, mi l ca tng; S lc v tnh kh thi ca tng kinh doanh;
2.2.3. Phn tch nhu cu th trng
Phn ny i hi phi phn tch c cc ni dung sau:

38
v1.0
Quy m th trng hin ti v xu hng pht trin th trng trong tng lai; Cc phn khc th trng; Cc i th cnh tranh hin ti; Cc nh cung cp v phn phi; Xc nh th trng mc tiu, khch hng mc tiu;
2.2.4. M t sn phm
M t sn phm: (c tnh, li ch, thnh phn); So snh vi cc sn phm dch v hin c trn th trng; M t dch v khch hng km theo; Ch ra tnh khc bit, ni tri (kh nng cnh tranh) ca sn phm, dch v mi, hoc ca dch v khch hng;
2.2.5. Hot ng marketing
Cn nu r chin lc s s dng khch hng bit n v s dng sn phm ca doanh nghip. Phn ny s gip nh u t tin tng vo mt k hoch kh thi v gip doanh nghip nh hng r rng trong vic bn cc sn phm dch v ca mnh. Phng thc bn hng: cc knh phn phi d kin v cch tip cn cc knh phn phi ny. D nh bn hng trc tip hay thng qua cc i l, nh phn phi, mi gii Qung co: Phng tin qung co d nh s dng (bo, tp ch, i pht thanh, truyn hnh, internet, t ri, qung co ngoi tri, trin lm) chi ph d kin; hiu qu d kin; ti liu bn hng . Khuyn mi: cc chng trnh khuyn mi (thi gian, chi ph, hnh thc c th)
2.2.6. Cng ngh v t chc sn xut
Xc nh cc trang thit b, my mc cn thit t chc sn xut v d tnh chi ph; Vic t chc sn xut, kinh doanh nn bt u xy dng t quy m va phi v trang thit b ti thiu; Xc nh thi gian s dng thit b tnh ton khu hao hp l;
2.2.7. T chc b my
Xc nh hnh thc php l cho doanh nghip; Xc nh c cu t chc sn xut v c cu t chc qun tr; C cu v yu cu i vi cc thnh vin nm cc v tr quan trng trong doanh nghip, c phng n nhn s c th s rt tt; Xc nh k hoch tuyn dng v s dng nhn s; Xy dng chnh sch nhn s cho doanh nghip, trch nhim, quyn, li ch ca cn b cng nhn vin
v1.0
39
2.2.8.
Ti chnh
a ra nhng gi nh quan trng lm c s cho cc ni dung phn tch ti chnh sau ny: s lng khch hng, doanh thu Phn tch dng tin ra, vo (1 3 nm); Bng cn i k ton, bo co kt qu kinh doanh; Phn tch im ha vn, li l d kin; D kin mt s yu t thay i c th lm thay i cc ch s ti chnh (bin ng gi nguyn vt liu, s lng khch hng thc t, chi ph pht sinh).
2.2.9. Ri ro
Lng trc mt s ri ro c th xy ra v xut phng n hn ch thit hi.

2.2.10. Ph lc
a vo y tt c nhng ni dung m bn cho l cn thit nhng khng th trnh by trong phn n. V d: Thng tin kinh t x hi quan trng, c lin quan n d n; Mu phiu iu tra, tm tt kt qu iu tra th trng; Thng tin v i th cnh tranh; Phng n cng ngh c th (v mt k thut );
2.3. Bo v tng kinh doanh
Ti sn v hnh ny ngy cng khng nh vai tr l yu t c bn to nn gi tr ca doanh nghip v tnh cnh tranh ca doanh nghip trn th trng. Ngy nay ti sn v hnh chim t trng ngy cng ln trong tng gi tr ti sn ca doanh nghip. Mt chin lc pht trin ph hp v h thng qun l hu hiu v s hu tr tu s gip cc doanh nghip c c sn phm c tnh cnh tranh cao, ng thi tit kim chi ph v kp thi ngn chn vic sao chp nhn mc, lm nhi sn phm...
2.3.1. Quyn tc gi
2.3.1.1. Khi nim
Quyn tc gi hay Tc quyn (Copyright) l quyn ca mt c nhn, t chc i vi tc phm do mnh sng to ra. Quyn tc gi ti Vit Nam c quy nh chi tit trong Lut Dn s 2005, Lut S hu tr tu v Ngh nh 100/NCP/2006 ca Chnh ph. Theo , quyn tc gi l quyn ca t chc, c nhn, i vi tc phm do mnh sng to hoc s hu. Quyn ny bao gm: Quyn nhn thn: t tn cho tc phm, ng tn tht hoc bt danh trn tc phm; Quyn ti sn: cng b, biu din, sao chp, phn phi, truyn t n cng chng Tc phm c bo h theo c ch quyn tc gi l cc tc phm trong lnh vc vn hc, ngh thut, khoa hc. Theo , mt tng kinh doanh c vit thnh 1 n
40
v1.0
kinh doanh cng c coi l mt tc phm trong lnh vc khoa hc kinh t v c php lut bo h. i vi mt tng kinh doanh mi, mt sn phm dch v mi, doanh nghip doanh nhn c th ng k quyn tc gi trnh vic b sao chp, lm nhi v cc tranh chp php l sau ny.
2.3.1.2. C quan c thm quyn
C quan c thm quyn cp Giy chng nhn ng k Quyn tc gi v Giy chng nhn ng k quyn lin quan l Cc Bn quyn tc gi Vn hc Ngh thut, B Vn ha Th thao Du lch. C quan tip nhn h s: Phng ng k Thng tin, Cc bn quyn tc gi Vn phng i din Cc bn quyn tc gi Vn hc Ngh thut ti Thnh ph H Ch Minh S Vn ha Th thao Du lch cc tnh, thnh ph trc thuc trung ng ni tc gi, ch s hu quyn tc gi, ch s hu quyn lin quan c tr hoc c tr s.
2.3.1.3. Th tc v cc giy t c lin quan
Cc giy t th tc cn c: T khai ng k quyn tc gi, quyn c lin quan; Hai bn sao tc phm ng k hoc nh chp khng gian 3 chiu (i vi tc phm c th); Giy y quyn (nu ngi np n c y quyn); Ti liu chng minh quyn np n (nu quyn ny c th hng t ngi khc); Vn bn ng ca ng tc gi (nu c); Vn bn ng ca ng ch s hu (nu c).
2.3.2. Quyn s hu kiu dng cng nghip
2.3.2.1. Khi nim
Kiu dng cng nghip l hnh dng bn ngoi ca sn phm c th hin bng ng nt, hnh khi, mu sc hoc s kt hp ca nhng yu t ny, c tnh mi i vi th gii v dng lm mu ch to sn phm cng nghip hoc th cng nghip. Kiu dng cng nghip phi gn vi sn phm hu hnh. Trong nh ngha trn v kiu dng cng nghip, cn phi ch yu cu v tnh mi. Trong , tnh mi phi c c quan nhn ng k s hu cng nghip xc nh, bao gm cc c im sau y: Khc bit c bn vi cc kiu dng cng nghip c m t trong cc n np cho c quan s hu cng nghip; Khc bit c bn vi cc kiu dng cng nghip tng t c cng b; Cha c bc l cng khai trong v ngoi nc ti mc cn c vo , chuyn gia c trnh trung bnh trong lnh vc tng ng c th thc hin c kiu dng cng nghip .
v1.0
41
Cng lin quan n hnh dng bn ngoi ca sn phm nhng cc sn phm sau y s khng c cng nhn kiu dng cng nghip khi: o Hnh dng bn ngoi ca sn phm c to ra mt cch d dng i vi chuyn gia c trnh trung bnh thuc lnh vc tng ng. o Hnh dng bn ngoi do c tnh k thut bt buc phi c. o Hnh dng bn ngoi ca cc cng trnh xy dng. o Hnh dng ca sn phm khng nhn thy c trong qu trnh s dng; o Hnh dng cc sn phm ch c gi tr thm m.
C quan c thm quyn cp Bng c quyn Kiu dng cng nghip l Cc S hu tr tu Vit Nam. C quan tip nhn h s: Cc S hu tr tu Vit Nam; Vn phng i din Cc S hu tr tu ti Thnh ph H Ch Minh; Vn phng i din Cc S hu tr tu ti Thnh ph Nng.
H s ng k gm: T khai yu cu cp Bng c quyn Kiu dng cng nghip (T khai) c lm theo Mu do Cc SHTT ban hnh; Bn m t Kiu dng cng nghip; B nh chp hoc b nh v kiu dng cng nghip; Ti liu xc nhn quyn np n hp php (nu ngi np n th hng quyn np n ca ngi khc); Ti liu xc nhn quyn s hu nhn hiu, nu Kiu dng cng nghip c cha nhn hiu, gm mt (01) bn; Giy u quyn (nu ngi np n c y quyn); Bn sao n u tin hoc ti liu chng nhn trng by ti trin lm, nu trong n c yu cu c hng quyn u tin theo iu c quc t, gm mt (01) bn; Chng t np ph np n v ph cng b n, gm mt (01) bn. Bn ting Vit ca bn m t kiu dng cng nghip, nu trong n c bn ting Anh/Php/Nga ca ti liu ; Ti liu xc nhn quyn s hu nhn hiu; Bn gc ca Giy u quyn, nu trong n c bn sao; Bn sao n u tin hoc ti liu chng nhn trng by ti trin lm, k c bn dch ra ting Vit. Bn m t Kiu dng cng nghip phi trnh by y , r rng bn cht ca kiu dng cng nghip v phi ph hp vi b nh chp hoc b hnh v v bao gm cc ni dung sau:
42
v1.0
Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh o o o o o o
Tn sn phm hoc b phn sn phm mang Kiu dng cng nghip; Ch s Phn loi Kiu dng cng nghip Quc t; Lnh vc s dng ca sn phm mang kiu dng cng nghip; Cc Kiu dng cng nghip tng t bit; Lit k nh chp hoc hnh v; Bn cht ca kiu dng cng nghip, trong cn nu r c im to dng c bn ca Kiu dng cng nghip yu cu bo h khc bit vi Kiu dng cng nghip tng t bit.
2.3.3.
Quyn s hu nhn hiu hng ha
2.3.3.1. Khi nim
Nhn hiu hng ha c nh ngha nh sau: l nhng du hiu dng phn bit hng ha, dch v cng loi ca cc c s sn xut, kinh doanh khc nhau. Nhn hiu hng ha c th l t ng, hnh nh hoc s kt hp cc yu t c th hin bng mt hoc nhiu mu sc. Nhn hiu c coi l mt loi ti sn v hnh ca ngi hoc cng ty thc hin hoc sn xut v l mt trong cc i tng s hu cng nghip c php lut bo h.
Yu cu i vi nhn hiu hng ha: c to thnh t mt hoc mt s yu t c o, d nhn bit. Khng trng hoc tng t ti mc gy nhm ln vi nhn hiu hng ha ng k ca ngi khc np n ng k nhn hiu hng ha (n nhn hiu hng ha) ti Cc S hu Cng nghip hoc c cp Giy chng nhn ng k nhn hiu hng ha. Khng trng hoc tng t vi nhn hiu hng ha c coi l ni ting.
C quan c thm quyn cp Giy chng nhn ng k nhn hiu hng ha l Cc S hu tr tu Vit Nam. C quan tip nhn h s: Cc S hu tr tu Vit Nam; Vn phng i din Cc S hu tr tu ti Thnh ph H Ch Minh; Vn phng i din Cc S hu tr tu ti Thnh ph Nng.
T khai yu cu cp Giy chng nhn ng k nhn hiu (T khai) theo Mu do Cc S hu tr tu ban hnh Mu nhn hiu Ti liu xc nhn quyn np n hp php (nu ngi np n th hng quyn np n ca ngi khc)
v1.0
43
Giy u quyn (nu ngi np n c y quyn) Ti liu xc nhn v xut x, gii thng, huy chng, nu trn nhn hiu c cha ng cc thng tin Chng t np ph np n Bn gc Giy u quyn Bn sao n u tin hoc Giy chng nhn trng by trin lm, nu trong n c yu cu hng quyn u tin theo iu c quc t, k c bn dch ra ting Vit.
2.3.4. Quyn s hu tn thng mi
2.3.4.1. Khi nim
Tn thng mi l tn m mt c nhn hoc t chc bt k s dng hot ng kinh doanh. c bo h ti Vit Nam, Tn thng mi phi bao gm cc ch ci v c th c cc ch s c kh nng pht m. Tn thng mi ng thi phi c kh nng phn bit ch th s dng n vi cc ch th khc hot ng trong cng mt lnh vc kinh doanh.
Tn thng mi c coi l c kh nng phn bit nu p ng cc iu kin sau y: Cha thnh phn tn ring, tr trng hp c bit n rng ri do s dng; Khng trng hoc tng t n mc gy nhm ln vi tn thng mi m ngi khc s dng trc trong cng lnh vc v khu vc kinh doanh; Khng trng hoc tng t n mc gy nhm ln vi nhn hiu ca ngi khc hoc vi ch dn a l c bo h trc ngy tn thng mi c s dng.
Theo lut S hu tr tu nm 2005, quyn s hu cng nghip i vi tn cng ty (tn thng mi) c xc lp trn c s s dng hp php tn thng mi . Tn thng mi c bo h nu c kh nng phn bit ch th kinh doanh mang tn thng mi vi ch th kinh doanh khc trong cng lnh vc v khu vc kinh doanh, khng trng hoc tng t n mc gy nhm ln vi tn thng mi m ngi khc s dng trc trong cng lnh vc v khu vc kinh doanh. Nh vy, nu tn thng mi c ch th khc s dng trc trong cng mt lnh vc v khu vc kinh doanh vi doanh nghip ca bn th doanh nghip ca bn khng c php s dng tn thng mi . Theo Ngh nh Chnh ph s 103/2006/NCP ngy 22/09/2006, quyn s hu cng nghip i vi tn thng mi c xc lp trn c s thc tin s dng hp php tn thng mi tng ng vi khu vc (lnh th) v lnh vc kinh doanh m khng cn thc hin th tc ng k. Do , doanh nghip c th ng k bo h c quyn i vi tn vit tt cho doanh nghip di dng nhn hiu hng ha ti Cc S hu tr Tu Vit Nam.
44
v1.0
TM LC CUI BI
Trong bi 2, chng ta xem xt cc ni dung chnh sau y: Cc phng php v cng c nghin cu, thu thp thng tin th trng; Phn tch cc iu kin bn ngoi v kh nng ca chnh bn thn doanh nhn nhm hin thc ha tng kinh doanh; Hnh thnh, c th ha tng v thit lp cc mc tiu kinh doanh, cc mc tiu ny bao gm mc tiu di hn (1 3 nm) v mc tiu ngn hn; Xy dng n kinh doanh sn phm, dch v; Bo v tng kinh doanh thng qua vic ng k s hu tr tu i vi Quyn tc gi, quyn s hu kiu dng cng nghip, quyn s hu nhn hiu hng ha v quyn s hu tn thng mi.
v1.0
45
CU HI N TP
1. Nghin cu th trng l g? Cc bc nghin cu th trng? u nhc im ca Phng php nghin cu nh tnh v nh lng? 2. Cn c vo cch thc tin hnh, phng php iu tra no ph hp vi cc sn phm hu hnh, phng php no ph hp vi cc sn phm v hnh (dch v)? Phng php no ph hp vi cc doanh nghip quy m nh hoc mi khi nghip? 3. Ni dung v cc tiu ch dng phn khc th trng? 4. Vai tr v ni dung c th ha tng kinh doanh? 5. Trnh by tm tt cc ni dung ca bn n kinh doanh? 6. Li ch v ni dung ca vic ng k bo h s hu tr tu?
46
v1.0
Bi 3: Tn v cu trc cng ty
BI 3: TN V CU TRC CNG TY
Ni dung
La chn tn ca cng ty, sn phm/ dch v. Xc nh v la chn cch thc to lp doanh nghip. Th tc ng k kinh doanh.
Hng dn hc
Mc tiu
Thi lng hc
Hiu cc nguyn tc trong la chn tn cng ty, tn sn phm/dch v. La chn hnh thc kinh doanh, loi hnh doanh nghip ph hp vi tng, kh nng huy ng vn, kh nng iu hnh. Cc loi hnh doanh nghip (Lut Doanh nghip 2005). nh gi v mua li doanh nghip. Hnh thc kinh doanh nhng quyn thng mi (Franchising). Cc th tc ng k kinh doanh.
6 tit
v1.0
47
TNH HUNG KHI NG BI
Ph 24 T mn ngon dn d n thng hiu kinh doanh nhng quyn hng u Vit Nam Ph l mn n ni ting ca Vit Nam. y vn l mn n c trng ca min Bc nhng vt qua khi ranh gii vng min tr thnh mn n ph bin trn c nc v ngy cng c bn b quc t bit n. Tuy nhin, t trc khi xut hin thng hiu Ph 24, mn ph vn c bit n nh mt mn n bnh dn, bn cc qun l ng hoc cc ca hng nh l. Ph 24 v mt s thng hiu khc nh Ph Vung, Ph Cali dn thay i hnh nh ny. Ph 24 c ch bin t 24 thnh phn nguyn liu v gia v ho hng. Khu v ca ph c tnh ton sao cho ph hp vi i a s khch hng trong nc v nc ngoi nhng vn gi c nhng hng v ring c ca mn ph so vi cc mn n tng t khc. Quy trnh ch bin cng rt nghim ngt m bo v sinh v b dng ca mn n. Khng gian ca ca hng cng c chm cht to nn mt hnh nh c o, hon chnh cho Ph 24. Khng gian mang m khng kh m thc Vit vi nhng chic bn nh, nhng bng gh di, nhng chic gh u u gn gi m hp dn. Trn tng l nhng bc tranh dng c lm bp, dy phin c ph kiu Vit Nam. Thc ung cng l nhng mn quen thuc nh caf en, caf sa nng, caf , caf sa cng hp dn khng ch khch hng ngi Vit. Chin lc pht trin lu di ca Ph 24 l nhn rng m hnh qun ph ti Vit Nam v nc ngoi thng qua hnh thc nhng quyn thng mi v hp tc kinh doanh. Trong 2 nm u, Ph 24 tp trung xy dng tnh ng b ca m hnh kinh doanh nhm to nn tng cho chin lc nhng quyn thng mi (franchising) di hn sau ny. Thng hiu Ph 24 cng c ng k trong v ngoi nc. Cc khu t chc, hun luyn, o to cng c u t h tr ti a cho pha i tc c nhng quyn (franchisee). Ca hng Ph 24 u tin c m trn ng Nguyn Thip (Qun 1, Thnh ph H Ch Minh) thng 6/2003. n 6/2010, Ph 24 m c 57 ca hng ti 6 tnh, thnh ph (Thnh ph H Ch Minh, H Ni, Nng, Vng Tu, Nha Trang, Bnh Dng) v 16 ca hng nc ngoi ti Jakarta (Indonesia), Manila (Philippines), Seoul (Hn Quc), Phnom Penh (Campuchia) v Hng Kng. Chnh Ph 24 to cho mn ph mt din mo p hn v ph hp hn vi xu hng hi nhp. Cu hi 1. Hy lit k nhng yu t dn n s thnh cng cho thng hiu Ph 24? 2. Theo bn tn gi Ph 24 gi nn nhng iu g? 3. M hnh kinh doanh nhng quyn thng mi ph hp vi sn phm v chin lc pht trin ca cng ty nh th no? 4. Cc thch thc m Ph 24 gp phi v nhng bin php bo v v pht trin m hnh kinh doanh ca mnh?
48
v1.0
3.1.
La chn tn cng ty
Khi bt u mt tng, khi s mt d n kinh doanh mi ngi ta thng lp mt cng ty thc hin. Khi vic la chn tn cng ty l mt phn rt quan trng trong qu trnh trin khai, hin thc ha d n. Rt nhiu sn phm, cng ty c tn gi thu ht c cm tnh trong khi cng khng thiu nhng tn gi li gy ra cm gic hoang mang, nghi ng, thm ch cn gy ra s phn cm. V tm quan trng ca tn gi, cng ging nh bt k ch th no tham gia cc quan h x hi v php lut, mt doanh nghip cn phi c tn gi c bit ha vi ch th khc. Vic la chn tn cho doanh nghip cng phi m bo nhng yu cu nht nh c v khoa hc, ngh thut v khng sai lut. Tn gi l s khi u ca mt doanh nghip, do n phi p ng cc yu cu sau: Tn phi ngn gn v d nh Tn doanh nghip c th tn ti trong mt thi gian di hoc trong sut qu trnh hot ng ca doanh nghip. mi ngi d dng ngh n n v khng qun, tn doanh nghip phi ngn gn v d nh. Ni nh vy khng c ngha l tn cng ngn gn th cng tt m ngn gn v d nh lun i lin vi nhau. t c iu th tn doanh nghip trc ht phi d c, cho d tn l tn ring hay tn ghp t nhng ch ci, con s vi nhau th d c l iu quan trng nht. Tn phi gi cho ngi c mt cm gic no y l yu cu v mt ngh thut ca tn. Phi trnh cc tn gy cho ngi c s phn cm hay lin tng n mt iu khng may mn v phi cho ngi c mt cm gic no . Ni nh vy khng c ngha tn doanh nghip phi gn vi mt sn phm, dch v hay mt vng a l, bi v, trong qu trnh kinh doanh doanh nghip c th kinh doanh nhiu ngnh ngh v trn nhiu phm vi a l khc nhau. Tn doanh nghip phi ng lut y l yu cu quan trng nht, v d bn chn c mt ci tn hay v c ngha i vi bn nhng khi kim tra li khng ng vi quy nh ca php lut th cng khng th tr thnh hin thc. Theo quy nh ca Lut Doanh nghip 2005 v Ngh nh 88/2006/N CP ngy 29 thng 08 nm 2006 v ng k kinh doanh th tn ca doanh nghip phi p ng nhng yu cu sau:
o o o o o o
Tnh php l ( c bo h). Ph hp vi ngnh kinh doanh. Ph hp vi hnh nh ca doanh nghip. Ph hp vi th trng m doanh nghip hng n . n tng d chu hay cm gic suy ngh, t m Trnh b hiu nhm, phn cm.
3.1.1.
Yu cu ca vic t tn doanh nghip
3.1.1.1. Tn bng ting Vit
Tn doanh nghip phi vit c bng ting Vit, c th km theo ch s v k hiu, pht m c v phi c hai thnh t sau y:
v1.0
49
Thnh t th nht: Loi hnh doanh nghip, bao gm: cng ty trch nhim hu hn (cm t trch nhim hu hn c th vit tt l TNHH); cng ty c phn (t c phn c th vit tt l CP); cng ty hp danh (t hp danh c th vit tt l HD); doanh nghip t nhn (t t nhn c th vit tt l TN). Thnh t th hai: Tn ring ca doanh nghip Ring doanh nghip c vn u t nc ngoi c th s dng tn ring bng ting nc ngoi ng k cu thnh mt phn hoc ton b tn ring ca doanh nghip. Doanh nghip c th s dng ngnh, ngh kinh doanh, hnh thc u t hay yu t ph tr khc cu thnh tn ring ca doanh nghip nu doanh nghip c ng k kinh doanh ngnh, ngh hoc thc hin u t theo hnh thc . Khi khng cn kinh doanh ngnh, ngh hoc thc hin hnh thc u t dng cu thnh tn ring ca doanh nghip th doanh nghip phi ng k i tn. Nu tn ring ca doanh nghip s dng cc thnh t c tnh cht m t xut x, cht lng hng ha, dch v th phi c c quan qun l nh nc xc nhn.
3.1.1.2. Nhng iu cm trong t tn doanh nghip
Khng c t tn trng hoc tn gy nhm ln vi tn ca doanh nghip khc ng k trong phm vi tnh, thnh ph trc thuc Trung ng. Quy nh ny khng bao gm doanh nghip b thu hi Giy chng nhn ng k kinh doanh. Khng c s dng tn c quan nh nc, n v lc lng v trang nhn dn, tn ca t chc chnh tr, t chc chnh tr x hi lm ton b hoc mt phn tn ring ca doanh nghip, tr trng hp c s chp thun ca c quan, n v hoc t chc . Khng c s dng t ng, k hiu vi phm truyn thng lch s, vn ho, o c v thun phong m tc ca dn tc, tn danh nhn t tn ring cho doanh nghip. Khng c s dng tn thng mi ca t chc, c nhn khc ng k bo h cu thnh tn ring ca doanh nghip tr trng hp c s chp thun ca ch s hu tn thng mi . Doanh nghip phi t chu trch nhim trc php lut nu vi phm quy nh ny. Trng hp tn ca doanh nghip vi phm cc quy nh ca php lut v bo h quyn s hu cng nghip i vi tn thng mi th doanh nghip c tn vi phm phi ng k i tn.
3.1.1.3. Tn trng v tn gy nhm ln
Tn trng l trng hp tn ca doanh nghip yu cu ng k c vit v c bng ting Vit hon ton ging vi tn ca doanh nghip ng k. Cc trng hp sau y c coi l gy nhm ln vi tn ca cc doanh nghip khc: o Tn bng ting Vit ca doanh nghip yu cu ng k c c ging nh tn doanh nghip ng k. o Tn bng ting Vit ca doanh nghip yu cu ng k ch khc tn doanh nghip ng k bi k hiu "&"; k hiu "" ; ch "v". o Tn vit tt ca doanh nghip yu cu ng k trng vi tn vit tt ca doanh nghip khc ng k.
50
v1.0
Bi 3: Tn v cu trc cng ty o
Tn bng ting nc ngoi ca doanh nghip yu cu ng k trng vi tn bng ting nc ngoi ca doanh nghip khc ng k. Tn ring ca doanh nghip yu cu ng k khc vi tn ring ca doanh nghip ng k bi mt hoc mt s cc s t nhin, s th t hoc mt hoc mt s ch ci ting Vit (A, B, C...); bi t "tn" ngay trc, hoc mi" ngay sau tn ca doanh nghip ng k; bi cc t "min Bc", "min Nam", "min Trung", "min Ty", "min ng" hoc cc t c ngha tng t. Tn ring ca doanh nghip trng vi tn ring ca doanh nghip ng k.
3.1.2.
Cc bc tin hnh la chn tn doanh nghip
3.1.2.1. Nghin cu v th trng v thng hiu ca i th cnh tranh
Nghin cu v th trng v thng hiu ca i th cnh tranh gip cho doanh nghip c nh hng c tn gi ph hp vi ngnh kinh doanh, ph hp vi th trng m doanh nghip hng n. ng thi, tn gi cng gp phn xy dng hnh nh mong mun ca doanh nghip trong tm tr khch hng. Khi nghin cu v th trng v i th cnh tranh cn tr li c cc cu hi sau: Doanh nghip hot ng trong ngnh no? Lnh vc no? Ai l khch hng tim nng ca doanh nghip? Doanh nghip mun truyn ti thng ip g n khch hng thng qua tn gi? Tn gi s gi ln hnh nh g? Tn gi, thng hiu ca i th cnh tranh hng n iu g? im khc bit c bn gia sn phm, dch v ca doanh nghip vi i th cnh tranh hin ti? V d: Microsoft l tn gi khng ch biu th ngnh kinh doanh, sn phm doanh nghip cung cp m cn th hin nh hng th trng ca doanh nghip. T Soft trong t Software th hin kinh doanh trong lnh vc phn mm. Micro biu th s nh hng n khch hng l bt c c nhn, gia nh, doanh nghip no c my tnh c nhn trn bn lm vic ca mnh.
3.1.2.2. Huy ng cc tng hnh thnh tn cng ty
Trc khi tht s bt tay vo la chn mt tn gi cho doanh nghip, cn phi bit rng tn gi s khng phi l duy nht trong sut qung i hnh thnh v pht trin ca doanh nghip. Tuy nhin, ging nh mt con ngi, d mi sinh ra, ln ln, trng thnh, v gi hay cht i th bn vn l bn. Tn doanh nghip phi truyn ti chuyn mn, gi tr v tnh c o m sn phm hoc dch v ca doanh nghip ang pht trin.
v1.0
51
Bc mt, hy ngh n vic doanh nghip mun ngi nghe s c cm nhn nh th no khi nghe thy ci tn d nh t. C ngha l bn mun nhn mnh n iu g? Bc hai, hy vit ra tt c cc ci tn m bn ngh n hoc do ngi khc (bn b, gia nh, ng nghip, cng s) xut. Bc ba, phn loi tn theo tng nhm. V d, theo c im, tnh nng, cm gic mang li khi s dng, cm gic gy kch thch chng hn s t m, n tng, hi hc Bc bn, xem xt kh nng bin i hoc kt hp gia nhng ci tn to ra mt s mi m, c o hn. C th bin i theo cc hng sau y:
o o o o o o
Tm kim t ng m, ng ngha. Kt hp t vi mt tn ring thch hp. Chi ch, n d, hon d, o ch, c vn iu T lng, thut ng lng trong ngnh. Vit tt. Chn t c ngha hoc khng c ngha.
Bc th nm, thu gn danh sch tn gi d kin bng cch la chn nhng ci tn c th ph hp vi thng ip v chin lc pht trin lu di ca cng ty. Cui cng, u tin la chn nhng ci tn d dng pht m v nh vn, d nh v ngn gn. Tuy nhin, doanh nghip cng cn lu n cc vn cn trnh khi la chn tn doanh nghip bao gm: t tn theo kiu kt ni "toa xe la". y l cch t tn bng cch ni ghp nhiu t thnh mt ch vit tt sau khi lc b nhiu vn ca mt t. y l mt cch t tn th hin s km chuyn nghip v gy phn cm cho cng chng. S dng nhng t ng qu n gin d to ra s trng lp. Ch c nhng cng ty tht s ln v i u trong mt ngnh no mi khng cn phi tun theo nguyn tc ny. l trng hp ca General Motors hay General Electric... Nhng nu t tn cho doanh nghip ca mnh trong bi cnh c qu nhiu i th cnh tranh, doanh nghip cn lm cho mnh tr nn khc bit v c o. Chng hn, tn gi Yahoo! l s la chn khng ngoan hn rt nhiu tn gi General Internet Directory.com cho d ci tn ny khin ngi ta hiu ngay khi c ln nhng n khng n tng v kh nh. t tn di dng. y l kiu t tn bng cch ghp nhiu danh t ch chc nng, nhim v, ngnh ngh kinh doanh, a bn hot ng, loi hnh php nhn... Cc cng ty chu hay mc phi sai lm ny, khch hng c th nh tn doanh nghip lc u nhng chnh tn gi li cn tr s pht trin lu di ca doanh nghip, nht l khi cng ty phi m rng ngnh ngh, a bn hot ng. V l do ny, nhiu cng ty phi tm cch i tn mt cch thng minh.
52
v1.0
V d: Minnesota Manufacturing and Mining khi pht trin ra khi phm vi ca bang Minnesota v ngnh kinh doanh ban u c i tn thnh 3M. Tng t, Kentucky Fried Chicken c i thnh KFC. Nhng khng phi cng ty no cng c th d dng lm c iu . t tn mt cch so rng, rp khun. Nhiu cng ty ngh rng h l "top" trong ngnh ngh ca mnh nn c khuynh hng s dng nhng t ng m ch ngha ny nh "Apex" (nh, ngn, chm), "Summit" (nh, chp, cao cp nht, thng nh), "Pinnacle" (thp nhn, nh cao nht) hay "Peak" (nh, chp, tt nh, ti a) t tn. Thay cho cch t tn ny, doanh nghip nn s dng nhng t mang ngha tch cc v cc t n d. Chng hn, mt cng ty lu tr d liu c th c t tn l "Iron Mountain" (ni st) mt ci tn gi ra s chc chn, an ton v tin cy. Hay mt Tp on y t cng cng mang tn Well Point chc chn s gi nn nhng suy ngh v mc ch tt p, nhng hot ng v cng ng. t tn qu ti ngha. iu ny s khin khch hng chng bit doanh nghip ny ang hot ng trong lnh vc g. Tt nht, tn gi ca doanh nghip mang mt ngha c bit no , gn lin vi mt cu chuyn lm nn tn tui ca doanh nghip trn thng trng hoc chuyn ch mt thng ip chnh m doanh nghip mun gi n khch hng. Trong bi cnh ton cu ha, tn doanh nghp cn cn trng khi c phin ra ting nc ngoi thng dng. Tn doanh nghip cn d pht m v trnh mang ngha xu.
3.1.2.3. Kim tra ngha ca tn gi
Nu phm vi kinh doanh ca doanh nghip c gii hn trong bin gii ca mt quc gia hay mt nn vn ha, vic kim tra ngha ca tn gi s tng i n gin v d dng. Tuy nhin trong xu th ton cu ha ngy nay, sn phm ca doanh nghip d dng c th c kinh doanh ti th trng nc ngoi, khi tn gi ca doanh nghip nhiu khi d gy hiu lm do s khc bit v mt ngn ng v vn ha. Do , khi thu gn c danh sch tn gi d kin, doanh nghip nn ch ng kim tra ngha ca nhng tn gi trong cc ngn ng khc nhau, t nht l trong cc ngn ng ph bin. Thm ch l cn cn kim tra ngha ca cc tn gi trong cc nn vn ha, tn gio khc nhau.
Tnh hung: Cu chuyn v tn gi ca Hng hng khng Indochina Airlines
Vo thng 5/2008, B Giao thng vn ti cp giy php hot ng cho hng Hng khng t nhn Air Speed-Up vi s vn iu l 200 t VND thc hin cc chuyn bay ni a. Vi ci tn Ting Anh Air Speed-Up (ngha ting Vit l Tng tc) th khng c vn g, thm ch c th coi l mt ci tn hay, th hin mong mun cung cp cho khch hng nhng dch v vn chuyn nhanh chng v thun tin. Nhng ci tn ting Vit Tng tc ny khi c theo kiu Ting Anh khng du l Tang toc th li hm cha iu khng may mn, c bit vi loi hnh kinh doanh dch v vn chuyn lun t yu t an ton ln hng u. Do , Air Speed-Up phi i tn thnh Indochina Airlines vo thng 11/2008. y c l l cu chuyn hy hu v vic t tn cng ty Vit Nam v ting Vit chnh l ngn ng m ca ng ch hng hng khng ny.
v1.0
53
3.1.2.4.
Kim tra cc tn gi c ng k
Sau khi lc ra c mt vi tn gi d nh, c ngha, v d c, doanh nghip cn tm xem cc tn b ng k cha. Mc ch ca vic kim tra cc tn gi c ng k l nhm trnh s trng lp, nhm ln, gy hiu nhm vi cc doanh nghip c ng k trc . Tn gi l ti sn v hnh ca doanh nghip, c xy dng v tch ly gi tr qua thi gian, khi tr thnh thng hiu s c nh gi trn th trng c lp vi nhng ti sn hu hnh khc. Do , vic bo h tn gi l cn thit nhm bo v ti sn v li ch hp php ca doanh nghip. Doanh nghip c th kim tra tn gi ca cc doanh nghip c ng k trc ti c quan c thm quyn ng k kinh doanh (S K hoch v u t cc tnh, thnh ph trc thuc TW) trnh s trng lp v nhm ln. Vy c phi mi tn u phi ng k nhn hiu, bn quyn? Cu tr li l khng. C rt nhiu doanh nghip nh khng ng k nhn hiu hay bn quyn vi Cc S hu cng nghip m ch ng k kinh doanh vi S K hoch u t. Doanh nghip vn c th hot ng kinh doanh bnh thng min l khng vi phm nhn hiu, bn quyn ca ai ng k trc. Nhng vic ng k nhn hiu, bn quyn ti Cc S hu cng nghip l cn thit v doanh nghip khng mun b tin xy dng thng hiu ca mnh ri sau ny pht hin ra ai ng k thng hiu ny trong lc doanh nghip ang kinh doanh m doanh nghip khng h bit. Nu doanh nghip kinh doanh nc ngoi th vic ng k nhn hiu quc t cng cn thit. Vic b thm mt t tin ng k by gi s gip cho doanh nghip tit kim c nhiu chi ph v trnh c cc rc ri v sau. ng thi vi vic kim tra cc tn gi c ng k l kim tra tnh hp l, hp php ca cc tn gi m doanh nghip d nh ng k. Trn thc t, vic t tn l mt cng vic kh khn khng ch i hi tnh sng to m cn lin quan n vn php l. Do , hin nay nhiu quc gia, cc doanh nghip c xu hng s dng cc nh t vn chuyn nghip gii bi ton v nhn hiu, thng hiu, tn thng mi. Tuy nhin, iu ny khng nht thit, n ty thuc vo iu kin, tm nhn, kh nng ti chnh, kh nng la chn ca mi doanh nghip v suy cho n cng, khng ai hiu r sn phm, dch v ca doanh nghip bng chnh doanh nghip. Sau khi kim tra ngha ca tn gi trong cc nn vn ha v ngn ng khc nhau, ng thi trnh c s trng lp vi cc doanh nghip c ng k trc , doanh nghip cn i n quyt nh cui cng chn tn doanh nghip. S la chn ng n s l khi u tt p cho nhng thnh cng ca doanh nghip sau ny.
3.2. Hnh thnh cng ty
bt u mt cng vic kinh doanh, doanh nhn c th la chn mua li mt cng vic kinh doanh, mt doanh nghip mi; kinh doanh di hnh thc nhng quyn thng mi hay khi u mt doanh nghip hon ton mi. Mi hnh thc u c nhng u im, nhng hn ch v nhng iu kin thc hin khc nhau.
54
v1.0
3.2.1.
Thnh lp mt doanh nghip mi
Theo Lut Doanh nghip 2005, c 6 loi hnh doanh nghip vi cc c trng php l, hnh thc t chc v kh nng huy ng vn khc nhau. Nghin cu cc loi hnh doanh nghip vi cc c im ring c s gip doanh nhn la chn c chnh xc loi hnh doanh nghip ph hp vi ngnh ngh, lnh vc kinh doanh ca mnh. Cc loi hnh doanh nghip bao gm: Doanh nghip t nhn. Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin. Cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln. Cng ty c phn. Cng ty hp danh. Nhm cng ty. Trong 6 loi hnh doanh nghip k trn, Nhm cng ty l loi hnh mi ln u tin c a vo Lut Doanh nghip nm 2005. iu 146 quy nh nhm cng ty l tp hp cc cng ty c mi quan h gn b lu di vi nhau v li ch kinh t, cng ngh, th trng v cc dch v kinh doanh khc. Nhm cng ty bao gm cc hnh thc sau y: Cng ty m cng ty con, Tp on kinh t, v cc hnh thc khc. Loi hnh doanh nghip ny khng tht s ph hp vi cc doanh nghip mi khi nghip c v quy m, hnh thc t chc, phm vi hot ng. Do , thay v gii thiu v Nhm cng ty, mc 2.1.6 s gii thiu v mt hnh thc kinh doanh rt ph bin Vit Nam v ph hp khi khi nghip nhng khng c iu chnh bi Lut Doanh nghip, l H kinh doanh c th.
3.2.1.1. Doanh nghip t nhn
Lut Doanh nghip 2005 c quy nh: Doanh nghip t nhn l doanh nghip do mt c nhn lm ch v t chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh v mi hot ng ca doanh nghip. Mi c nhn ch c quyn thnh lp mt doanh nghip t nhn. Ch doanh nghip t nhn l i din theo php lut ca doanh nghip. V php l, doanh nghip t nhn khng c t cch php nhn. Ti sn ca ch doanh nghip em vo kinh doanh khng phi lm th tc chuyn quyn s hu; do khng c s phn bit v mt s hu gia ti sn ca ch doanh nghip v ti sn ca doanh nghip. Trong doanh nghip t nhn th ch doanh nghip t nhn c ton quyn quyt nh i vi tt c hot ng kinh doanh ca doanh nghip, vic s dng li nhun sau khi np thu v thc hin cc ngha v ti chnh khc theo quy nh ca php lut. Ch doanh nghip t nhn c th trc tip hoc thu ngi khc qun l, iu hnh hot ng kinh doanh. Trng hp thu ngi khc lm Gim c qun l doanh
v1.0
55
nghip th ch doanh nghip t nhn phi ng k vi c quan ng k kinh doanh v vn phi chu trch nhim v mi hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Mt ngi khng th cng lc l ch ca hai hay nhiu doanh nghip t nhn; khng th va l ch doanh nghip t nhn, va l thnh vin hp danh ca cng ty hp doanh, khng th va l ch doanh nghip t nhn, va l ch h kinh doanh c th. Ch doanh nghip t nhn c th gp vn thnh lp cng ty TNHH, mua c phn trong cng ty c phn. Nhng ngay sau khi cng ty TNHH i vo hot ng th ch doanh nghip t nhn phi thc hin th tc gii th theo quy nh ca php lut. u im ca loi hnh doanh nghip ny l kh nng kim sot doanh nghip ti a ca mt ch s hu duy nht ca doanh nghip. Ch s hu c quyn quyt nh tt c cc vn t t chc, iu hnh, tng gim vn, s dng li nhun Do , doanh nghip t nhn c kh nng ra quyt nh rt nhanh v rt linh hot trc s bin ng ca mi trng kinh doanh. Tuy nhin, hn ch ca loi hnh ny l kh nng huy ng vn cho hot ng sn xut kinh doanh v cng tc iu hnh ph thuc vo kinh nghim ca ch doanh nghip. Doanh nghip t nhn ch c th huy ng vn t vn ca ch s hu, vn tn dng, nhng khng c php pht hnh c phiu v tri phiu.
3.2.1.2. Cng ty TNHH mt thnh vin
Theo Lut Doanh nghip 2005, Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin l doanh nghip do mt t chc hoc mt c nhn lm ch s hu, ch s hu cng ty chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca cng ty trong phm vi s vn iu l ca cng ty. Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin c t cch php nhn k t ngy c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh. Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin khng c quyn pht hnh c phiu. V t chc iu hnh, ch s hu c th t iu hnh hoc b nhim mt hoc mt s i din theo y quyn vi nhim k khng qu 5 nm thc hin quyn v ngha v ca mnh. V ngha v ti sn, ch s hu cng ty ch c quyn rt vn bng cch chuyn nhng mt phn hoc ton b s vn iu l cho t chc hoc c nhn khc; trng hp rt mt phn hoc ton b vn gp ra khi cng ty di hnh thc khc th phi lin i chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca cng ty. Trng hp chuyn nhng mt phn vn iu l cho t chc hoc c nhn khc, cng ty phi ng k chuyn i thnh cng ty trch nhim hu hn hai thnh vin tr ln trong thi hn mi lm ngy, k t ngy chuyn nhng. V kh nng huy ng vn, Cng ty TNHH 1 thnh vin c php pht hnh tri phiu nhng khng c php pht hnh c phiu. C mt im cn ch phn bit gia Doanh nghip t nhn v Cng ty TNHH 1 thnh vin l c nhn. l: ch Doanh nghip t nhn phi chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh v mi hot ng ca doanh nghip cn Cng ty TNHH 1 thnh vin l c nhn ch chu trch nhim trong phm vi s vn iu l ca cng ty. Mt khc, Cng ty TNHH 1 thnh vin c quy nh r l c t cch php nhn k t ngy c cp giy chng nhn ng k kinh doanh, cn doanh nghip t nhn th khng c t cch php nhn.
56
v1.0
3.2.1.3. Cng ty TNHH hai thnh vin tr ln
Cng ty TNHH 2 thnh vin tr ln l doanh nghip, trong : Thnh vin c th l t chc, c nhn; s lng thnh vin khng vt qu nm mi. Thnh vin chu trch nhim v cc khon n v ngha v ti sn khc ca doanh nghip trong phm vi s vn cam kt gp vo doanh nghip. Cng ty trch nhim hu hn c t cch php nhn k t ngy c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh. V ngha v ti chnh, thnh vin Cng ty trch nhim hu hn chu trch nhim v cc khon n v cc ngha v ti chnh khc ca cng ty trong phm vi s vn cam kt gp vo cng ty. Vic gii hn trch nhim ca ch s hu (thnh vin) Cng ty trch nhim hu hn gip loi hnh doanh nghip ny tr nn hp dn i vi cc nh u t, do vic s hu ca nh u t i vi cng ty khng nh hng n ti sn c nhn ca h trong trng hp cng ty kinh doanh tht bi. Cng ty trch nhim hu hn c php pht hnh tri phiu nhng khng c php pht hnh c phiu.
3.2.1.4. Cng ty c phn
Cng ty c phn l loi hnh doanh nghip c hnh thnh, tn ti v pht trin bi s gp vn ca nhiu c ng. Trong Cng ty c phn, s vn iu l ca cng ty c chia nh thnh cc phn bng nhau gi l c phn, trong cc c nhn hay t chc s hu c phn c gi l c ng. V s lng c ng, Lut Doanh nghip 2005 quy nh r Cng ty c phn cn c ti thiu 3 c ng, bt k l php nhn hay th nhn. Cng ty c phn l mt trong loi hnh cng ty cn bn tn ti trn th trng v nht l nim yt trn th trng chng khon. Cng ty c phn c t cch php nhn k t ngy c cp giy chng nhn ng k kinh doanh. Cng ty c phn c quyn pht hnh chng khon ra cng chng theo quy nh ca php lut v chng khon. Li th khi thnh lp doanh nghip theo loi hnh Cng ty c phn:
o
Ch trch nhim ca Cng ty c phn l trch nhim hu hn, cc c ng ch chu trch nhim v n v cc ngha v ti sn khc ca cng ty trong phm vi vn gp nn mc ri ro ca cc c ng khng cao. Kh nng hot ng ca Cng ty c phn rt rng, trong hu ht cc lnh vc, ngnh ngh. C cu vn ca cng ty c phn ht sc linh hot to iu kin cho nhiu ngi cng gp vn vo cng ty.
v1.0
57
Bi 3: Tn v cu trc cng ty o
Kh nng huy ng vn ca cng ty c phn rt cao thng qua vic pht hnh c phiu ra cng chng, y l c im ring c ca cng ty c phn. Vic chuyn nhng vn trong cng ty c phn l tng i d dng, do vy phm vi i tng c tham gia cng ty c phn l rt rng. Vic qun l v iu hnh cng ty c phn rt phc tp do s lng cc c ng c th rt ln, c nhiu ngi khng h quen bit nhau v thm ch c th c s phn ha thnh cc nhm c ng i khng nhau v li ch. Vic thnh lp v qun l cng ty c phn cng phc tp hn cc loi hnh cng ty khc do b rng buc cht ch bi cc quy nh ca php lut, c bit v ch ti chnh, k ton.
Hn ch khi thnh lp doanh nghip theo loi hnh cng ty c phn:

o
3.2.1.5. Cng ty hp danh
Cng ty hp danh l loi hnh doanh nghip m trong phi c t nht hai thnh vin l ch s hu chung ca cng ty, cng nhau kinh doanh di mt tn chung gi l thnh vin hp danh, ngoi cc thnh vin hp danh c th c thnh vin gp vn. Thnh vin hp danh phi l c nhn, c trnh chuyn mn, uy tn ngh nghip v phi chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh v cc ngha v ca cng ty. Thnh vin gp vn ch chu trch nhim v cc khon n ca cng ty trong phm vi s vn gp vo cng ty. Cng ty hp danh c t cch php nhn k t ngy c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh. Cng ty hp danh khng c pht hnh bt k loi chng khon no. V t chc iu hnh, cc thnh vin hp danh c quyn i din theo php lut v t chc iu hnh hot ng kinh doanh hng ngy ca cng ty. Trong cc thnh vin hp danh phn cng nhau m nhim cc chc danh qun l v kim sot. Thnh vin hp danh c quyn qun l, tin hnh cc hot ng kinh doanh nhn danh cng ty; cng lin i chu trch nhim v cc ngha v ca cng ty. Cc thnh vin hp danh c quyn ngang nhau khi quyt nh cc vn qun l. Thnh vin gp vn c quyn c chia li nhun theo t l c quy nh ti iu l cng ty nhng khng c tham gia qun l hot ng kinh doanh nhn danh cng ty. Hn ch ca cng ty hp danh l do ch lin i chu trch nhim v hn nn mc ri ro ca cc thnh vin hp danh l rt cao.
3.2.1.6. H kinh doanh c th
iu 36, Ngh nh 88/2006/NCP ngy 29/8/2006 ca Chnh ph c quy nh: H kinh doanh do mt c nhn l cng dn Vit Nam hoc mt nhm ngi hoc mt h gia nh lm ch, ch c ng k kinh doanh ti mt a im, s dng khng qu mi lao ng, khng c con du v chu trch nhim bng ton b ti sn ca mnh i vi hot ng kinh doanh. H gia nh sn xut nng, lm, ng nghip, lm mui v nhng ngi bn hng rong, qu vt, bun chuyn, kinh doanh lu ng, lm dch v c thu nhp thp khng phi ng k kinh doanh, tr trng hp kinh doanh cc ngnh, ngh c iu kin.
58
v1.0
H kinh doanh c s dng thng xuyn hn mi lao ng phi ng k kinh doanh di hnh thc doanh nghip. Ging loi hnh Doanh nghip t nhn, H kinh doanh c th khng c t cch php nhn, c quy m tng i nh gn. Tuy nhin hai hnh thc kinh doanh ny cng c nhiu im khc nhau c bn. o Th nht, doanh nghip t nhn l mt loi hnh doanh nghip c iu chnh bi Lut Doanh nghip 2005, c ng k kinh doanh theo quy nh ca php lut ti S K hoch u t cc tnh, thnh ph trc thuc TW. H kinh doanh khng c xem l Doanh nghip, cho nn khng phi ng k kinh doanh S K hoch u t m ng k Phng ng k kinh doanh ti U ban nhn dn cp qun, huyn. o Th hai, H kinh doanh c th c quy m gn nh, h thng s sch k ton n gin, khng c t cch php nhn v khng c con du, chu trch nhim bng ton b ti sn ca ch h. Doanh nghip t nhn hot ng theo Lut Doanh nghip, khng c t cch php nhn nhng c con du ring, chu trch nhim bng ton b ti sn ca ch doanh nghip. o V ch s hu, Doanh nghip t nhn ch c mt c nhn l ch s hu duy nht, cn ch s hu ca H kinh doanh c th l cng dn Vit Nam hoc mt nhm ngi hoc mt h gia nh lm ch. o Th t, Doanh nghip t nhn khng b hn ch s lng a im ng k kinh doanh, c th m chi nhnh hoc vn phng i din vi iu kin chi nhnh hoc vn phng i din ny phi c ng k theo lut nh; tuy nhin mt H kinh doanh ch c php ng k mt a im kinh doanh trn phm vi ton quc. H kinh doanh nu mun hot ng kinh doanh ti hai a im kinh doanh tr ln phi ng k kinh doanh di mt trong cc hnh thc doanh nghip c quy nh ti Lut Doanh nghip. o V np thu thu nhp, Doanh nghip t nhn np thu thu nhp doanh nghip, cn H kinh doanh c th chuyn sang np thu thu nhp c nhn. Nhng im khc bit gia Doanh nghip t nhn v H kinh doanh c th c so snh c th trong bng sau y:
TT Tiu ch so snh 1 ng k kinh doanh Doanh nghip TN Phng KKD S K hoch u t cc tnh, thnh ph trc thuc Trung ng Khng c t cch php nhn, c con du ring n s hu (1 ch duy nht) Khng b hn ch, ng k theo lut H KD c th Phng KKD UBND cp qun, huyn, th x, thnh ph trc thuc tnh Khng c t cch php nhn, khng c con du ring C th l 1 c nhn, 1 nhm h gia nh Ch c ng k 1 a im duy nht Np thu thu nhp c nhn
2 Tnh php l 3 S hu 4 a im kinh doanh
5 Np thu thu nhp Np thu thu nhp doanh nghip
v1.0
59
Nh vy, v l thuyt, Doanh nghip t nhn c nhiu li th hn H kinh doanh c th. Tuy nhin, Vit Nam s lng H kinh doanh chim t l ln so vi Doanh nghip t nhn v Nh nc ang khuyn khch cc H kinh doanh c th chuyn i thnh Doanh nghip t nhn. Nguyn nhn: Th nht, thng nht qun l v iu chnh theo cng Lut Doanh nghip; Th hai, thun li trong vn k khai v np thu thu nhp doanh nghip, thay v vic H kinh doanh c th ang k khai v np thu thu nhp c nhn nh hin nay; Th ba, m bo quyn v li ch hp php cho ngi lao ng lm thu; Th t, doanh nghip t nhn s phi p dng cc tiu chun v mi trng ngt ngho bo v mi trng, trong khi h kinh doanh c th khng b p t.
3.2.2. Mua li mt doanh nghip
3.2.2.1. Ti sao nn mua mt doanh nghip ang hot ng?
Khi khi s mt hot ng kinh doanh, khng nht thit phi thnh lp mt doanh nghip hon ton mi. Cc doanh nhn c th la chn mua li mt doanh nghip ang hot ng trong lnh vc, ngnh ngh mnh quan tm. So vi vic thnh lp mt doanh nghip hon ton mi, s la chn ny em li mt s li ch nh: Doanh nghip c mua li sn c nhng yu t c bn nht vn hnh. Cc yu t ny bao gm cc yu t bt buc theo lut nh (ng k kinh doanh, ti khon, con du, m s thu), c cu t chc sn xut, c cu t chc qun tr Nhng yu t sn c ny s gim bt mt khi lng cng vic chun b ban u ng k cho ngi ch mi. c tha hng mt s khch hng sn c ca doanh nghip, do s c ngay mt doanh thu nht nh trong thi gian u. Ngoi cc ti sn hu hnh, ngi ch mi cng c tha hng li cc ti sn v hnh nh mi quan h vi cc i tng hu quan khc (nh phn phi, nh cung cp, cng ng a phng) Doanh nghip ang hot ng c mt i ng nh qun tr am hiu lnh vc kinh doanh, th trng tiu th sn phm, cc yu t ni b doanh nghip v mt i ng cng nhn c tay ngh nht nh, iu ny gip ngi ch mi c th tin hnh hot ng sn xut kinh doanh ngay. Tuy nhin, lc lng ny cng c th b xo trn khi thay i ch s hu doanh nghip. c tha hng knh phn phi ca doanh nghip thay v phi mt thi gian, cng sc v mt khon tin nht nh thit lp mt knh phn phi hon ton mi. C th tip cn ngun vn vay d dng hn. Nh vy c th thy vic mua li mt doanh nghip ang hot ng c nhiu thun li hn so vi vic thnh lp mi. Tuy vy, vic khi s kinh doanh bng cch mua li doanh nghip ang hot ng cng khng h n gin. Trong vic kh khn nht chnh l nh gi v ti cu trc doanh nghip sau chuyn nhng.
60
v1.0
3.2.2.2. Vn nh gi
nh gi l vn then cht trong mt thng v mua bn doanh nghip nhng li c biu hin bn ngoi rt n gin. Trong cun M&A cn bn Cc bc quan trng trong qu trnh mua bn doanh nghip v u t, Michael E.S.Frankel cho rng: Cng ging nh vic bp c sng hoc m nt chai, gi c ch l chuyn nh nhng li l vn then cht quyt nh liu cc thng v c thun bum xui gi hay khng. Trong mt bn hp ng mua li dy 100 trang, c th ch c mt dng vn bn dnh cho vic nh gi, nhng cng vic phn tch i su cho dng ny th qu tht l khng l. Kt thc thng v, gi c a ra thng kh n gin v c th: 100 triu la cho ton b c phn ca cng ty. iu ny nghe c v n gin nhng li hm cha rt nhiu iu phc tp khi quyt nh gi c v d gy cho ngi ta c cm gic sai lch rng: nh gi va d dng va chnh xc. C ba phng php thng c s dng xc nh gi tr doanh nghip nh sau: o nh gi theo gi th trng (P/E) nh gi theo gi tr th trng s dng ch s P/E (Price to earning ratio). Gi tr ca doanh nghip c tnh theo cng thc: Gi tr ca = doanh nghip P/E bnh qun ca ngnh EPS ca doanh nghip Tng s lng c phn
Trong : EPS (Earning per share) = Thu nhp sau thu / Tng s lng c phn P/E = Gi tr th trng ca 1 c phiu / EPS P/E bnh qun ca ngnh c th tham kho trn th trng chng khon hoc c tnh thng qua P/E ca mt s cc doanh nghip trong cng ngnh kinh doanh, cng quy m, kinh doanh c li, c tc tng trng v cu trc vn tng t nh doanh nghip ang cn nh gi.
o
nh gi theo gi tr s sch (P/B) nh gi theo gi tr s sch s dng ch s P/B (Price to book value). Gi tr s sch ca mt cng ty l gi tr ti sn ca cng ty th hin trong bng cn i k ton. Phng php ny o lng gi tr th trng ca tng ng vn u t vo ti sn. Ch s P/B = Gi tr c phiu Tng ti sn (Ti sn v hnh + N)
Ch s P/B thp c ngha l c phiu ang b nh gi thp. Tuy nhin, cng c th hiu l doanh nghip ang gp vn khng n. Mt hn ch ca phng php ny l khng tnh n gi tr v hnh ca doanh nghip v d nh gi tr thng hiu, pht minh sng ch nh gi theo dng tin chit khu (DCF) nh gi theo dng tin chit khu DCF (Discounted Cash Flow). Phng php DCF l phng php nh gi mt d n hay mt cng ty, s dng khi nim gi tr tin t theo thi gian. Phng php DCF xc nh gi tr hin ti ca cc dng tin tng lai bng cch chit khu mt chi ph vn ph hp.
61
v1.0
Gi tr ca mt doanh nghip theo cch tip cn DCF c tnh bng tng gi tr hin ti ca cc dng tin t do trong khong thi gian d bo (thng t 5 n 10 nm) v gi tr cn li cui thi gian d bo.
PV
FCF1 FCF2 FCF2 FCFH PVH ... 2 2 H (1 r) (1 r) (1 r) (1 r) (1 r) H
Trong : PV (Present value): Gi tr hin ti ca doanh nghip FCF (Free cash flow): Cc dng tin t do PVH (PV horizon value): Gi tr cn li cui thi gian d bo
3.2.2.3. Vn ti cu trc doanh nghip sau chuyn nhng
V nguyn tc, ngay sau thng v mua bn, ngi ch mi ca doanh nghip c th tin hnh ngay hot ng sn xut kinh doanh trn c s cc nn tng c bn m doanh nghip sn c. Tuy nhin, c ngi bn v ngi mua trong thng v u bit doanh nghip cn v c th ti cu trc c nhm t hiu qu cao hn trong sn xut kinh doanh. Vic ti cu trc thng c tp trung vo cc vn sau:
TI CU TRC CHIN LC Cu trc hin ti ca doanh nghip TI CU TRC TI CHNH TI CU TRC HOT NG TI CU TRC T CHC Cu trc mi ca doanh nghip
Ti cu trc chin lc l hot ng ti cu trc lin quan n chin lc kinh doanh tng th ca doanh nghip. Vic ti cu trc chin lc nhm xc nh li tm nhn, s mnh v mc tiu c th ca doanh nghip. Hot ng ny ng thi cng xem xt iu chnh li c cu th trng, khch hng, sn phm dch v ca doanh nghip nhm nh hng tt hn th trng v nng cao nng lc cnh tranh ca doanh nghip so vi cc i th cnh tranh trc tip Ti cu trc t chc l to ra nhng s thay i v c cu t chc, b my nhn s nhm tit kim chi ph v t hiu qu iu hnh cao hn. V c cu t chc, cc b phn khng quan trng hay hot ng km hiu qu cn c ct b hoc sp nhp nhm gim cc u mi qun l; xc nh li chc nng, nhim v ca tng b phn; xy dng h thng thng tin ni b V b my nhn s, cn r sot li nng lc lm vic ca i ng cc nh qun tr, c bit l cc nh qun tr trung v cao cp. ng thi xem xt s ph hp ca cc v tr cng tc quan trng i vi chin lc kinh doanh mi ca doanh nghip; b tr sp xp li cc v tr cng vic, sa thi hoc tuyn dng thm nu cn thit; xy dng chnh sch nhn s v cc cng c to ng lc cho ngi lao ng Ti cu trc hot ng hng n tt c cc khu ca qu trnh sn xut sn phm v cung ng dch v t u vo n sn xut, u ra.
62
v1.0
V d: i vi u vo ca qu trnh sn xut, c th ci tin cch thc thi im nh cung ng; xy dng cc quy trnh, quy chun thc hin v nh gi thc hin cng vic; t chc knh phn phi, chnh sch cho i l, nh bn bun, bn l
Ti cu trc ti chnh l ni dung rt quan trng, thnh cng ca lnh vc ti chnh m bo c s cho hot ng ti cu trc cc lnh vc cn li. Ti cu trc ti chnh s gip cho doanh nghip c c cu vn v c cu ti sn hp l hn.
V d : thanh l hng tn kho, bn bt ti sn khng sinh li cao, s dng vn vay ngn hng, tng vn ch s hu ti tr cho chin lc kinh doanh mi
3.2.3. Nhng quyn thng mi
3.2.3.1. Hnh thc kinh doanh nhng quyn thng mi
Hnh thc kinh doanh nhng quyn thng mi (NQTM) xut hin v pht trin t lu nhng nc c nn kinh t pht trin. Theo thng l quc t, nhng quyn thng mi c coi l mt hot ng thng mi, trong , bn nhng quyn (franchisor) s chuyn m hnh kinh doanh, nhn hiu hng ha, dch v, b quyt kinh doanh, biu tng kinh doanh, qung co cho bn nhn quyn (franchisee). Bn nhn quyn sau khi k hp ng nhng quyn (uniform franchise offering circular UFOC) c php khai thc trn mt khng gian a l nht nh v phi tr ph nhng quyn (franchise fee) v t l phn trm doanh thu nh k (loyalty fee) cho bn nhng quyn, trong mt khong thi gian nht nh. Nhng quyn thng mi cng du nhp vo Vit Nam v c d on s pht trin bng n trong mt vi nm ti. Hin nay c rt nhiu thng hiu ni ting vo Vit Nam theo con ng ny nh KFC, Qualitea, Lotteria, Jollibee, The Body Shop Cc thng hiu Vit i tin phong pht trin m hnh ny cng c th k n nh C ph Trung Nguyn, Ph 24, Bnh Kinh , thi trang Foci, chui ca hng tin li G7 Mart Vic pht trin mt thng hiu nhng quyn hay kinh doanh nhng quyn thng mi tng i phc tp v chu s tc ng ca nhiu nhn t: Nhn t u tin c nh hng n thnh cng ca kinh doanh nhng quyn thng mi chnh l bn sc thng hiu. y chnh l gi tr ct li, l phn hn ca thng hiu gip to du n trong tm tr khch hng, gip to s khc bit so vi i th cnh tranh. Chnh bn sc thng hiu to ra li th cnh tranh tuyt i cho ngi nhn nhng quyn bt u khi s hot ng kinh doanh. Nhn t nh hng th hai chnh l s tin tng tuyt i vo m hnh kinh doanh ca ngi nhn nhng quyn. Thiu s tin tng ny ngi nhn nhng quyn khng th m bo c tnh ng b ca ton th cc ca hng trong c h thng. Nghim trng hn, vic thiu tin tng dn n lm sai c th phi nhn cc mc k lut t ngi nhng quyn. Vic ny gy tr ngi cho vic m rng kinh doanh ca h thng, s gy thit hi cho c hai bn.
v1.0
63
S am hiu a phng cng l nhn t quan trng m bo s ph hp gia c tnh ca sn phm vi nhu cu ca khch hng s ti. S am hiu ny cn gip ngi nhn nhng quyn trong nhng vic lin quan n bt ng sn, ngun cung hng ha, lut php, ti chnh Nhn t tip theo chnh l chin lc kinh doanh di hn v kh nng ti chnh ca ngi nhn nhng quyn. Chi ph u t ban u kh ln bao gm ph nhng quyn, chi ph u t ca hng, ngun hng, mt phn chi ph o to, chi ph lao ng Nhng chi ph ny ch c th c b p v doanh nghip bt u c li nhun sau hng nm, thm ch vi nm. Do ngi nhn nhng quyn phi c tim lc ti chnh v c k hoch r rng c th tn ti n khi c hng thnh qu.
3.2.3.2. Khi s kinh doanh bng nhng quyn thng mi
NQTM l c hi kinh doanh cho cc doanh nghip mi khi s. NQTM cng l c hi kinh doanh cho cc doanh nghip trong thi k khng hong. Theo con s thng k ti M, trung bnh ch c 23% doanh nghip nh kinh doanh c lp c th tn ti sau 5 nm kinh doanh, trong khi t l ny i vi cc doanh nghip mua quyn thng mi l 92% (Franchise B quyt thnh cng bng con ng nhng quyn kinh doanh L Qu Trung). T l thnh cng cao hn ca cc doanh nghip mua quyn thng mi l nh c cc li th sau: Ngi mua quyn thng mi c s dng uy tn thng hiu ca ngi ch thng hiu kinh doanh, y l mt ti sn c gi tr ln v c xy dng qua nhiu nm. Ngi mua quyn thng mi c quyn phn phi sn phm hng ha v dch v trong mt khu vc a l nht nh. Vic bn quyn thng mi cho mt i tc khc trong cc khu vc a l gn k nhau s c ngi bn cn nhc trn c s cu v sn phm nhm m bo li ch cho c ngi bn v ngi mua quyn thng mi. Ngi mua quyn thng mi s c tha hng mt s lng khch hng nht nh t h thng. Ngi mua s nhn c s h tr, gip t ngi bn, c th l ch thng hiu hoc i l quyn thng mi. Trc khi khai trng ngi mua thng nhn c s h tr v k thut, o to, thit k, la chn a im, ngun cung hng, tip th, qung co Sau khi khai trng c th ngi bn vn tip tc h tr v tip th, qung co v ti o to. mt s nc pht trin, ngi mua c th c vay tin u i t ngn hng nu k c hp ng mua bn quyn thng mi hay ngi mua quyn thng mi cn c ngi bn quyn thng mi ng ra bo lnh vay tin ngn hng. iu ny cha xy ra Vit Nam nhng cng l xu th chung ca thi k hi nhp.
64
v1.0
Ngi ta thy rng, trong thi k khng hong kinh t, kinh doanh bng hnh thc NQTM c xu hng gia tng. Hnh thc ny khuyn khch cc n lc c nhn v vic s dng ngun vn t c trong bi cnh hot ng kinh doanh rt ri ro v s kh khn khi huy ng vn thng qua ngn hng hay th trng chng khon.
3.2.3.3. Cc bc tin hnh nhng quyn thng mi
Kinh doanh vi thng hiu c nhng quyn r rng l thun li v hn ch c rt nhiu ri ro so vi hot ng kinh doanh c lp. Tuy nhin ngi nhn nhng quyn cng cn phi hiu rng vic kinh doanh l ca mnh, do mnh iu hnh trc tip, hp ng nhng quyn khng phi l bn cam kt thnh cng t pha ngi ch ca thng hiu. Do , chn mua quyn thng mi thng hiu no, tm mua thng hiu u, cc bc trin khai nh th no cn c cn nhc k lng tng t nh vic phn tch v la chn c hi kinh doanh. tin hnh mua quyn thng mi, ngi mua cn thc hin cc bc cng vic sau: Bc 1: Tm kim thng tin v la chn nhn hiu Bc u tin trong qu trnh kinh doanh theo hnh thc NQTM l tm kim thng tin v cc nhn hiu c chin lc m rng th trng thng qua hnh thc NQTM hoc cc nhn hiu m doanh nghip ang quan tm. Thng tin v cc i tc bn quyn thng mi c th tm thy thng qua nhiu ngun nh: website ca Hip hi NQTM quc t (International Franchise Association www.franchise.org), cc tp ch v quyn thng mi (Franchise magazine), cc qung co bn quyn thng mi... Trn c s cc thng tin thu thp c, la chn nhn hiu ph hp. S ph hp ny cn phi tnh n cc yu t nh: ph hp vi tim lc ca doanh nghip, kh nng kinh doanh ca ch doanh nghip; kh nng chp nhn sn phm dch v ca khch hng, yu t lut php Bc 2: iu tra, nh gi v tnh ton chi ph Cn nm r thng tin ca ngi nhng quyn nh tnh hnh kinh doanh, thng hiu d nh nhng quyn, th trng ca thng hiu, tc pht trin ca h thng, mc thnh cng trong nhng nm gn y, im ni bt ca h thng ny so vi cc h thng khc, chnh sch ti chnh, chnh sch h tr t pha ch thng hiu V chi ph u t, ph chuyn nhng s c quyt nh bi kh nng sinh li ca vic chuyn nhng. Hu ht cc cng ty u c bng phn chia t l khi ni n ph chuyn nhng. Ngoi chi ph chuyn nhng tr mt ln ngay khi bt u chuyn nhng m bn chuyn nhng n nh cho doanh nghip chuyn giao quyn s dng quan im kinh doanh, tham gia chng trnh hun luyn v hc tt c nhng g lin quan n cng vic kinh doanh doanh nghip cn phi tr ph hng thng, thng l khong 3 8% trn tng doanh thu. Mt vi chi ph khc khi nhn nhng quyn kinh doanh bao gm c c s vt cht/a im. Trong mt s trng hp, doanh nghip cng c th phi mua t hoc mt ca hng, hoc phi thu mt ca hng. Nu doanh nghip thu mt
v1.0
65
ca hng, th doanh nghip s phi c trch nhim tr tin thu ca hng hng thng ngoi ra cn c tin t cc tr mt ln na. Thm vo , l cc chi ph sa sang ca hng theo qui nh trong hp ng cho thu. Trong mt s trng hp, ch ca hng cho thu s a cc chi ph ny vo hp ng v tnh vo chi ph cho thu. Hu ht cc bn nhng quyn u s thng bo chi ph c tnh cho vic sa sang ca hng l bao nhiu? Cc chi ph ban u m doanh nghip thng thng phi tnh ton bao gm: o Trang thit b: Cc loi hnh kinh doanh khc nhau s cn cc loi trang thit b khc nhau. Thng thng hu ht cc chi ph mua trang thit b s c tr trong di hn. Cng may l mt s ngn hng cho vay mua trang thit b v trang thit b cng l tin k qu i vay. o Cc bng hiu: dng trang tr bn ngoi ca hng c th rt t i vi ch mt doanh nghip nh. Hu ht cc bn chuyn nhng u cung cp trn gi cc bng hiu ny m bn nhn chuyn nhng c ngha v phi mua. o Hng tn tr u k: thng s gm hng tn tr cho t nht hai tun, tr khi ngnh kinh doanh c yu cu c th v vic hng tn phc tp hn. Hu ht cc bn chuyn nhng s a ra yu cu hng tn tr u k ca h l bao nhiu. o Vn lu ng: khi thu ca hng, doanh nghip c th phi tr trc tin thu thng u v nhng thng cui cng cng nh tin k qu, ngoi ra cng phi t cc mt khon tin cho cc cng ty cung cp in, gas v in thoi (nhng cng ty ny s mun bn t cc trc khi cung cp dch v cho bn). Do , doanh nghip cn mt s vn lu ng v tin mt xoay s, tr lng cho ngi lm v duy tr hot ng cho n khi vic kinh doanh lm pht sinh dng tin ra vo trong ti khon ca doanh nghip. Nu vic kinh doanh theo hnh thc nhng quyn thng mi ca doanh nghip ph thuc vo cc khon mua chu ca khch hng, doanh nghip s cn thm mt s tin duy tr hot ng trc khi cc khon mua chu c khch hng thanh ton li cho doanh nghip. o Chi ph qung co: Doanh nghip cn c bng ph dnh cho qung co theo cp ton quc hay khu vc. Hu ht cc bn chuyn nhng c quy m hot ng ln u yu cu bn nhn chuyn nhng tr mt khon no vo qu qung co trn ton quc, qu ny dng qung b thc y quan im kinh doanh ca bn chuyn nhng. V d: Hng nm, tp on McDonalds duy tr qu dnh cho qung co vi gn khong 100 triu la, qu ny do McDonalds v cc bn nhn chuyn nhng ca tp on ng gp. Tm nh hng t cc qung co, m hu ht do bn chuyn
66
v1.0
nhng thc hin, i vi cc doanh nghip nhn chuyn nhng l rt ln v d nhn thy. Bc 3: Gp g v m phn vi ngi bn quyn thng mi Nh ni trn, ngi bn quyn thng mi c th l ngi ch nhn hiu, hoc l i l NQTM c quyn. Vic gp g v m phn trc tip vi ngi bn quyn thng mi nhm tho lun hai vn c bn l bn quyn thng mi theo hnh thc no v vi gi l bao nhiu. C 3 hnh thc bn quyn thng mi l: o i l c quyn (Master Franchise) l hnh thc ph bin v nhanh nht. Ngi mua c th l doanh nghip hoc c nhn, phm vi c th l thnh ph, quc gia, khu vc a l. i l c quyn c php m cc ca hng hoc bn li franchise cho ngi khc trong khu vc mnh kim sot. o NQTM pht trin khu vc (Area development franchise) l hnh thc bn quyn thng mi m ngi mua cng c c quyn trong mt khu vc v trong mt thi gian nht nh. Ngi mua quyn thng mi pht trin khu vc c quyn m cc ca hng trong phm vi ca mnh nhng khng c quyn bn quyn thng mi cho bt c ai. o NQTM c nhn ring l (single unit franchise) l hnh thc bn quyn thng mi ca ch nhn hiu trc tip cho tng i tc ring l. Mi hnh thc c nhng u im v hn ch khc nhau v c bn vi mt mc gi khc nhau. Hnh thc v gi bn s c quyt nh ty thuc vo chin lc ca ch thng hiu, nng lc ca i tc v thin ch ca hai bn. Cng c th thi gian u ch nhn hiu s bn quyn thng mi ring l, sau ty vo nng lc ca i tc v hiu qu kinh doanh s nng cp hp ng thnh quyn thng mi khu vc hay i l c quyn. Ph nhng quyn thng mi (franchise fee) c tr mt ln cho ngi bn quyn thng mi, cn khon ph hng thng (loyalty fee) s c tnh theo mt t l nht nh trn doanh thu. Bc 4: K hp ng nhng quyn Trc khi i n k kt hp ng bn nhn nhng quyn cn phi nghin cu k cc thng tin lin quan m bn nhng quyn cung cp. bo v ngi nhn nhng quyn thng mi, Quc hi thng qua Lut Thng mi c hiu lc t ngy 01/01/2006, trong c qui nh v vn nhng quyn thng mi. Qui nh ny yu cu bn nhng quyn phi cng khai y cc thng tin m bn mun nhn nhng quyn cn, a ra quyt nh ng l nn hay khng nn u t vo hnh thc kinh doanh ny. Vic cng khai cc thng tin ny phi thc hin ngay t ln tip xc c nhn u tin, trong hai bn s bn bc v i tng ca vic nhng quyn, v vic bn bc ny phi din ra t nht 10 ngy trc khi k kt bt k hp ng no vi bn nhn nhng quyn hoc nhn bt c khon tin no t bn nhn. iu ny c ngha l bn nhng quyn, ngi mi gii nhng
v1.0
67
quyn hay bt k ngi no khc i din bn nhng quyn phi cng khai ti liu Thng bo chung i vi vic nhng quyn thng mi, thng bo ny phi bao gm tt c cc thng tin v vic nhng quyn. Hn na, bn nhn nhng quyn phi c cung cp cc bn hp ng c son sn bao gm tt c cc im quan trng t nht 5 ngy trc ngy thc t k vo cc hp ng . Ngi mua quyn thng mi cn quan tm ti tt c cc iu khon m ngi bn a ra trong hp ng mua bn franchise nh: vn c quyn, mt bng kinh doanh, ph bn quyn thng mi, thi hn hp ng, vn s hu tr tu, vn cung cp hng ha, vn chuyn nhng hp ng, iu khon chm dt hp ng, vn hun luyn o to h tr k thut, ch bo co s sch, bo him m bo quyn li ca mnh v trnh cc tranh chp c th pht sinh, cc doanh nghip cha c kinh nghim trong lnh vc mua bn quyn thng mi nn tham vn kin ca cc nh chuyn mn trong lnh vc ny. Bc 5: Trin khai kinh doanh Vic trin khai kinh doanh bao gm cc bc c bn sau : o Thnh lp doanh nghip (trong trng hp ngi mua quyn thng mi l c nhn), cng c th thnh lp doanh nghip trc ri mi k hp ng mua quyn thng mi. o Phn tch, nh gi th trng xc nh tht c th cung cu th trng v cc yu t khc. o Xc nh a im, mt bng kinh doanh: y l im ti quan trng, quyt nh rt ln n thnh cng ca hnh thc kinh doanh ny, c bit quan trng i vi cc ngnh thi trang, n ung, gii tr. Thi hn ca hp ng thu a im nn trng vi thi hn mua quyn thng mi. o Trang tr ca hng v chun b cc yu t vt cht khc: Vic trang tr ca hng s c bn bn quyn thng mi h tr, t vn v c th cn cung cp mt s vt dng chuyn dng. o Tuyn dng v hun luyn nhn vin: Vic ny rt quan trng m bo tnh ng nht trong c h thng. Do vy ngi nhng quyn rt quan tm v s h tr ti a cho bn nhn quyn. o Chun b khai trng v hu khai trng: pha i tc s gip ngi mua quyn thng mi chun b cc iu kin bui khai trng din ra sun s v gy c ting vang nht nh. Thng thng h cng li 2 3 ngy sau khai trng m bo ca hng hot ng tt v gi ng c bn sc ca thng hiu c nhng quyn.
3.3. 3.3.1. ng k kinh doanh v ng k m s thu C quan ng k kinh doanh
Cc ni dung v ng k kinh doanh c quy nh trong cc Ngh nh s 02/2000/NCP ngy 03/02/2000, Ngh nh s 109/2004/NCP ngy 02/04/2004 v hin ang thc hin theo Ngh nh s 88/2006/NCP ngy 29/8/2006 ca Chnh ph. C quan ng k kinh doanh c t chc thnh hai cp: cp tnh (thnh ph trc thuc Trung ng) v cp huyn (qun, th x, thnh ph thuc tnh).
68
v1.0
cp tnh: Phng ng k kinh doanh thuc S K hoch u t. Ring thnh ph H Ni, thnh ph H Ch Minh c th thnh lp thm mt hoc hai c quan ng k kinh doanh cp tnh v c nh s ln lt theo th t. Vic thnh lp thm c quan ng k kinh doanh cp tnh do y ban nhn dn thnh ph quyt nh. cp huyn: thnh lp Phng ng k kinh doanh ti cc qun, huyn, th x, thnh ph trc thuc tnh c s lng h kinh doanh v hp tc x ng k thnh lp mi hng nm trung bnh t 500 tr ln trong hai nm gn nht. H kinh doanh c th ng k kinh doanh cp ny. Trng hp khng thnh lp Phng ng k kinh doanh cp huyn th Phng Ti chnh K hoch thc hin nhim v ng k kinh doanh.
3.3.2. Trnh t, th tc ng k kinh doanh v ng k m s thu
Sau khi chn c tn doanh nghip, m hnh kinh doanh, doanh nghip cn phi ng k kinh doanh v lm con du. Vic ng k kinh doanh thng c tin hnh S K hoch u t tnh hoc thnh ph trc thuc trung ng. Thi gian cp ng k kinh doanh dao ng t 1 tun ti 2 tun ty theo a phng v tnh y h s ca doanh nghip. Vic ng k kinh doanh cho doanh nghip (Doanh nghip t nhn, cng ty TNHH 1 thnh vin, cng ty TNHH 2 thnh vin tr ln, cng ty c phn, cng ty hp danh) bao gm cc cng vic sau : o Ngi thnh lp doanh nghip hoc ngi i din theo y quyn np h s theo quy nh ti Phng ng k kinh doanh cp tnh ni doanh nghip t tr s chnh. o Trong thi hn 10 ngy lm vic, k t ngy nhn c h s hp l, Phng ng k kinh doanh cp tnh cp Giy chng nhn ng k kinh doanh cho doanh nghip. o Nu sau 10 ngy lm vic m khng c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh hoc khng nhn c thng bo yu cu sa i, b sung h s ng k kinh doanh th ngi thnh lp doanh nghip c quyn khiu ni theo quy nh ca php lut v khiu ni, t co. o Ngi i din theo php lut ca doanh nghip trc tip k vo Giy chng nhn ng k kinh doanh ti c quan ng k kinh doanh. Vic ng k kinh doanh cho h kinh doanh c th bao gm cc cng vic sau: o C nhn hoc ngi i din h gia nh gi Giy ngh ng k kinh doanh h kinh doanh v km theo bn sao Giy chng minh nhn dn ca c nhn hoc ngi i din h gia nh n c quan ng k kinh doanh cp huyn ni t a im kinh doanh. o i vi nhng ngnh, ngh phi c chng ch hnh ngh, phi c bn sao hp l chng ch hnh ngh ca c nhn hoc i din h gia nh. o i vi nhng ngnh, ngh phi c vn php nh, phi c bn sao hp l vn bn xc nhn vn php nh ca c quan, t chc c thm quyn.
v1.0
69
Trong thi hn 5 ngy lm vic, k t ngy nhn c h s hp l, c quan ng k kinh doanh cp huyn cp Giy chng nhn ng k kinh doanh cho h kinh doanh. o Nu sau 5 ngy lm vic m khng c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh hoc khng nhn c thng bo yu cu sa i, b sung h s ng k kinh doanh th ngi ng k h kinh doanh c quyn khiu ni theo quy nh ca php lut v khiu ni, t co. Ngoi ra, sau khi c cp ng k kinh doanh, doanh nghip cng cn ng k mu du cng ty ti cng an thnh ph hoc tnh thnh doanh nghip hot ng. Vic cp con du mt 1 2 tun ty a phng.
o
ng k m s thu Doanh nghip ng k m s thu ti Cc thu thnh ph, tnh thnh hoc chi cc thu a phng. Thi gian cp m s thu dao ng 1 2 tun. Sau khi c m s thu, doanh nghip cn lm th tc ng k thu v mua ho n ti Chi cc thu, ni doanh nghip lm tr s, thi gian hon thnh ph thuc vo c quan thu v doanh nghip. Ngoi ra, doanh nghip cng cn lm d kin thu nhp ca doanh nghip trong nm vi Chi cc thu, v np thu tm ng mc doanh nghip d kin theo tng qu. Nu doanh nghip d kin li qu cao, mc np thu tm ng ca doanh nghip cng b cao nh vy, iu ny c th khin cho doanh nghip gp kh khn v ti chnh khi mi khi nghip. Cui nm ti chnh, doanh nghip s cn i s tin thu tm ng thc np trong nm v s cn np theo bo co thc t ng thm hoc xin hon tr chnh lch (nu c).
3.3.3. Cc giy t cn thit
Cc giy t cn thit trong H s ng k kinh doanh i vi tng loi hnh doanh nghip bao gm:
TT 1 2 3 4 5 6 7 8 Loi giy t Giy ngh KKD theo mu Bn sao hp l 1 trong cc loi giy chng thc c nhn Vn bn xc nhn vn php nh (i vi ngnh ngh theo quy nh) Bn sao chng ch hnh ngh (i vi ngnh ngh theo quy nh) D tho iu l cng ty Danh sch thnh vin, c ng sng lp Danh sch ngi i din theo y quyn Vn bn y quyn x x DNTN x x x x 1TV x x x x x x x x x x x x x x x x x 2TV x CTCP CTHD x x H KD x x CMND
70
v1.0
TM LC CUI BI
Trong bi 3 chng ta xem xt cc ni dung sau y: Cc vn c bn trong la chn v t tn cng ty m bo cc yu t nh ph hp vi ngnh kinh doanh, ph hp vi th trng m doanh nghip hng n, c ngha tt v ph hp vi xu th ton cu ha. Tn gi ny cng cn c ng k v bo h nhm m bo quyn v li ch hp php ca doanh nghip trong qu trnh kinh doanh. Nhng hiu bit cn thit v tng loi hnh doanh nghip bao gm c u im v hn ch khi la chn thnh lp mi mt doanh nghip. Mua li mt doanh nghip vi cc vn nh nh gi v ti cu trc doanh nghip sau chuyn nhng. u im vt tri ca hnh thc kinh doanh nhng quyn thng mi khi khi nghip v cc bc tin hnh mua quyn thng mi. Cc bc v cc loi giy t cn thit tin hnh th tc ng k kinh doanh ti c quan c thm quyn ng k kinh doanh.
v1.0
71
CU HI N TP
1. Khi la chn tn cng ty cn phi ch nhng vn g? ngha ca vic nghin cu th trng v thng hiu ca i th cnh tranh? 2. Ti sao cn kim tra ngha ca tn gi v cc tn gi c ng k? 3. So snh u im v hn ch ca doanh nghip t nhn v cng ty c phn vi cc loi hnh doanh nghip khc? 4. S ging v khc nhau gia loi hnh doanh nghip t nhn v h kinh doanh c th? 5. Nhng thun li v kh khn khi mua li mt doanh nghip so vi vic hnh thnh mt doanh nghip hon ton mi? 6. Cc phng php xc nh gi tr doanh nghip khi chuyn nhng? 7. Nhng thun li v kh khn khi khi s kinh doanh bng hnh thc nhng quyn thung mi (Franchise)? 8. Cc bc cng vic cn tin hnh khi mua quyn thng mi?
72
v1.0
Bi 4: Marketing v mng li bn hng
BI 4: MARKETING V MNG LI BN HNG

Ni dung

Xy dng thng ip cho sn phm. Quyt nh gi c ca hng ha, dch v. Xy dng mng li phn phi hng ha, dch v. Cc hot ng h tr bn hng.
Hng dn hc
Mc tiu
Thi lng hc
6 tit
La chn mt thng ip r rng v ng tin cy cn c trn nhim v, mc tiu, s mnh ca doanh nghip. Bit cch t gi hp dn v a ra c nhng l do ng tin cy thuyt phc khch hng. La chn knh phn phi hp l, hiu qu. La chn c hnh thc, ni dung, i tng qung co. Bit cch t chc cc hot ng h tr bn hng khc nh: trng by, khuyn mi, dch v, t vn bn hng, cch bin khch hng thnh khch hng trung thnh
V1.0
73
TNH HUNG KHI NG BI Tnh hung dn nhp : Thnh vng qua cnh tranh gi c ca Southwest Airlines Nhng nm gn y, nhng cuc chin tranh gi c ca cc hng hng khng mang li nhiu li ch cho hnh khch do gim gi v my bay nhng khng to ra c cc khch hng trung thnh hay li nhun n nh cho cc hng hng khng tham gia cnh tranh. Tht vy, gi thp v nhng chin lc gi khng hp l gy nn s suy thoi ca mt s hng hng khng (Eastern, Braniff) v buc mt s hng khc phi t di s bo h ph sn (TWA, Continental. America West). Trong tnh trng hn lon , t nht c mt hng vn ti hng khng Hoa K Southwest Airlines s dng yu t gi trong chng trnh marketing ca h gi c khch hng v to c li nhun. V c bn, Southwest cung cp nhng dch v khng kiu cch vi gi v thp cho hn 1.200 chuyn bay c ly ngn hng ngy gia 36 thnh ph trong khong 1/3 s tiu bang. Southwest trnh cnh tranh i u vi cc hng hng khng ln nht. Cng ty tp trung vo cc th trng m h nh gi l c qu t chuyn bay v gi v my bay tng i cao. Gi ca hng thp hn hn gi th trng, ch bng t 50% n 60% gi v trc y ca cc i th cnh tranh trn cng ng bay. Thng thng, s xm nhp ca Southwest Airlines vo mt th trng gy ra mt cuc chin gi c ko di. Do Southwest Airlines nhn mnh yu t gi thp, hng phi duy tr chi ph thp t li nhun. Vi tm nim , Hng c gng gi cho cc my bay hot ng cng nhiu cng tt. Lm nh vy, Hng s dng ti sn t tin nht ca h, phi i khong 125 my bay, vi hiu qu cao nht. V Southwest Airlines c gi gi bay ca my bay khong 11 gi mi ngy, so vi mc bnh qun ca ngnh l 8 gi. Mi khi my bay ca Southwest Airlines h cnh, n mt trung bnh 15 pht (mc bnh qun ca ngnh l 45 pht) chun b cho chuyn bay k tip. Hn na, gim chi ph hun luyn nhn vin v ph tng tn kho, hng ch s dng mt loi my bay Boeing 737. Mt cch khc Southwest Airlines kim sot chi ph l duy tr mt lc lng lm vic nng sut cao, do hng thng s dng mt thay v ba nhn vin n khch ln my bay. Nhng bin php nh vy gip cho Hng c chi ph hot ng thp nht ngnh, di 7 cents cho mi n v ch ngi c sn trong khi chi ph ca cc hng hng khng khc thng t 9 n 15 cents. Nhiu ngi cho rng s ct gim cc dch v c nh s khin cho khch hng khng gn b lu di vi Hng. Tuy nhin, nhiu khch hng ca Southwest Airlines li rt trung thnh. S trung thnh ny c c l nh vic cung cp dch v n nh, thng xuyn v ng gi kt hp vi gi v thp mang li nhng gi tr to ln i vi nhiu hnh khch i my bay. Southwest Airlines cng th hin s quan tm n cc hnh khch i my bay thng xuyn bng vic gi thip mng sinh nht v mi mt vi ngi trong s h d cc cuc phng vn nhng nhn vin mi ca Hng. V chin lc cnh tranh lu di, Southwest Airlines khng coi cc hng hng khng khc
74
v1.0
l i th cnh tranh trc tip. Hng ch trng ci tin dch v v ct gim cc lng ph cnh tranh vi cc dch v vn chuyn khc c gi thp hn nh cc hng xe t nhn, dch v xe but lin tnh S liu thng k cho thy, s thm nhp ca Southwest Airlines c th thc y s pht trin th trng vn ti hng khng trong mt khu vc. V d nh s hnh khch bay gia Oakland v Ontario tng vt 123% trong qu u tin m Southwest bay gia hai thnh ph ny.
Cu hi 1. Hng Southwest phi lm g vi cc loi ph (nh nh ph, chi ph bin) c th kim sot c mc gi c ca mnh? 2. Li th no mang tnh ring bit ca hng Southwest? 3. Southwest s phi dng chin lc gi no nu khi cc hng hng khng khc cng bt chc vic gim gi cng nh cung cp cc dch v n gin, khng cu k?
V1.0
75
4.1. 4.1.1.
Thng ip marketing Xy dng thng ip marketing
Cc hot ng marketing ni chung hay mt chin dch marketing ni ring thng tiu tn mt khon ngn sch ng k ca doanh nghip. Do bt c mt doanh nghip no cng lun cn nhc n hiu qu m n mang li, c bit l cc doanh nghip c tim lc ti chnh hn ch hoc nhng doanh nghip mi khi s. Mt chin dch marketing thnh cng, c sc sng lu di, c sc lan ta rng hay khng ph thuc vo nhiu yu t, mt trong nhng yu t l sc mnh ca thng ip marketing. Mt thng ip marketing mun thnh cng cn: Hi t ba yu t: cung cp thng tin r rng, li cun v c tnh thuyt phc. Phi trung thc, xc ng m khch hng c kh nng kim chng. Gp phn nh v sn phm, to c tnh cho thng hiu v hng n khch hng mc tiu.
C th thay i cho ph hp vi tng thi k, tng giai on pht trin ca doanh nghip v sn phm nhng khng nn thay i lin tc trnh nh mt c tnh ca sn phm. V d: Maxwell House Good to the last drop! Maxwell House Thm ngon n git cui cng!
4.1.1.1. Thng ip ngn gn, r rng v li cun
Rt nhiu chin dch tip th tht bi trong vic to c s ch v t hn na l chng khng c kh nng thuyt phc thu ht s phn hi ca khch hng. Cc thng ip n tng v thnh cng nht thng ngn gn nhng a ra mt hnh dung r rng v sn phm v li cun khch hng tim nng, khin h ch n thng ip sn phm hay dch v ca mnh hn ca i th cnh tranh. thng ip c hp dn v thuyt phc n cn tun theo cc yu t sau: Th hin trin vng ca doanh nghip i vi vn no . Ch ra rng vn rt quan trng, cn gii quyt v khng th tr hon. Nhn mnh l do doanh nghip bn l ngi duy nht c th gii quyt vn . Nhn mnh li ch khch hng s nhn c t gii php ca doanh nghip.
4.1.1.2. Thng ip trung thc, xc ng v thuyt phc
Khng ch cn s trung thc, thuyt phc khch hng v cht lng sn phm dch v v nhng u im ni tri so vi i th cnh tranh, thng ip marketing cn a ra nhng l do xc ng thuyt phc. Cc l do phi c th, khch hng c th kim chng hoc c kim chng bi mt t chc c lp, c uy tn th cng tt.
4.1.1.3. Khng nn thay i lin tc thng ip marketing
Thng ip marketing nn c la chn k lng v khng nn thay i lin tc. Nht l khi cc thng ip li khng lin quan n nhau v khng hng n cng
76
v1.0
mc ch. S khng nht qun trong thng ip marketing s khin khch hng mc tiu xao lng, s lng khch hng trung thnh vi nhn hiu cng s gim st. Mt v d kh in hnh l trng hp ca Winston Cigarettes lin tc thay i thng ip marketing qua cc nm. S thay i khng c mc ch r rng v khng nht qun ny khin cho Winston mt dn th phn vo tay Marlboro lun kin nh mt thng ip duy nht Vng t Marlboro (Marlboro country). Mt khc, cng c nhng thng hiu thay i lin tc thng ip m vn gi v tr s 1 th gii nh Coca Cola. Tnh n nm 2010, trong lch s 124 nm tn ti v pht trin, Coca Cola 59 ln thay i thng ip ca mnh. Tuy nhin s thay i ny khng ng k, vn tp trung xy dng hnh nh v thng hiu Coca Cola nm ny qua nm khc. y l mt trong nhng l do gip Coca cola lun dn u trong th trng nc gii kht c ga.
Tnh hung: Vng t Marlboro v Thng ip ca Winston
Vng t Marlboro (Marlboro Country) gn vi hnh nh chng cao bi nam tnh v mnh m lun l thng ip nht qun Marlboro mun in su trong tm tr khch hng:
1955
1959
1968
1971
1976
1982
1986
1990
Qung co thuc l Marlboro qua cc nm Trong khi i th cnh tranh Winston ca h vn loay hoay i tm thng ip marketing cho sn phm. Thng ip ca h thay i lin tc v thiu s k tha cc gi tr qua tng nm. 1954: V Winston tuyt ho ca thuc l Winston tastes good like a cigarette should 1971: Winston v ti Winston and me 1971: Ngon gh cha How good is it 1971: Nu khng phi l Winston th chng nn ht na If it wasnt for Winston, I wouldnt smoke 1974: C nhiu l do ht Winston Theres a lot of good...between Winston and should 1974: Ti ht v ngon I smoke for taste 1979: Mu ln Big red 1979: Tt nht M Americas best 1985: n ng M Men on America 1985: V ch thc, n ng ch thc Real Taste, Real People
V1.0
77
1989: V chin thng Winning taste
1956
1971
1974
1979
1985
Qung co thuc l Winston qua cc nm Kt qu l Winston ngy cng mt dn th phn v tay Marlboro trong khi Marlboro vn l thng hiu thuc l s mt th gii. 4.2. Quyt nh gi c
Quyt nh gi c l mt trong nhng quyt nh rt quan trng c nh hng trc tip n doanh s v li nhun ca cng ty. xc nh mc gi hng ha, dch v m doanh nghip cung ng ra th trng c nhiu cn c cn c xem xt nh sau: c im ca sn phm, dch v, c im ca th trng Gi thnh sn xut S lng cc i th cnh tranh v mc cnh tranh trn th trng Cn cn cung cu sn phm S khc bit ha sn phm Vng i ca sn phm Chin lc gi ca doanh nghip Mt s chin lc t gi thng c s dng s c trnh by di y. Tuy nhin, c mt iu cn ht sc ch l vic t gi sn phm trong giai on khi s c ngha c bit quan trng. Nu gi qu cao s c th khin sn phm cht yu v nh hng n hnh nh lu di ca doanh nghip. Phng php tip cn tng qut v nh gi cho rng: Gi m cng ty ra s nm khong no gia mt bn l gi qu thp khng c mt mc li no v mt bn l gi qu cao khng th c mt mc cu no. Ph tn ca sn phm s to thnh ci nn cho gi c. Nhng cm nhn ca ngi tiu dng v gi tr sn phm lp thnh cao. Cng ty phi xem xt gi ca i th cnh tranh, cng nhng yu t bn trong v bn ngoi khc tm ra mc gi ti u ca hai cc y. Cc cng ty gii quyt vic nh gi bng cch chn mt li tip cn tng qut da trn c s ca 3 loi cn nhc: nh gi da trn ph tn nh gi da trn ngi mua nh gi da vo cnh tranh
78
v1.0
4.2.1.
nh gi da trn ph tn
Phng php nh gi s ng nht l cng thm vo ph tn mt mc li nhun mc tiu, ta c th dng cng thc: G=Z+m Trong : G l gi bn n v sn phm. Z l ph tn cho mt n v sn phm
m l li nhun mc tiu, m c th tnh theo % ca ph tn hoc % ca gi bn. Tuy nhin phng php ny khng tnh n nhu cu v cnh tranh trn th trng nn cng cn nhng nhc im nht nh. Thng th doanh nghip cung cp mt loi hng ha, dch v c quyn s nh gi theo cch ny v h c kh nng p t gi bn. Tuy nhin, th c quyn c th ch tn ti trong mt thi gian rt ngn, nu khng thay i kp th doanh nghip s ri vo tnh trng nh gi qu cao hoc qu thp. C hai tnh hung ny u khng c li.
4.2.1.2. nh gi da trn ngi mua
Ngy cng c nhiu cng ty nh gi da trn gi tr c cm nhn ca sn phm. H xem s cm nhn v gi tr ca ngi mua, ch khng phi ph tn ca ngi bn, l cha kha nh gi. H s dng nhng bin s phi gi trong phi thc marketing xy dng gi tr c cm nhn trong tm tr ngi mua. Gi c ra l t c ci gi tr cm nhn y. Cng ty s dng li nh gi theo gi tr cm nhn phi thit lp c gi tr trong ngh ca ngi mua trong s tng quan vi cc sn phm cnh tranh khc.
4.2.1.3. nh gi da vo cnh tranh
nh gi theo thi gi Khi nh gi theo thi gi cng ty cn c ch yu vo gi ca i th cnh tranh, t ch trng n ph tn hay sc cu. Cng ty c th nh gi bng, cao hn hay thp hn i th cnh tranh chnh, cc cng ty nh th lm theo hng ng u. Vic nh gi theo thi gi rt ph bin, ni no m co gin ca sc cu kh o lng c th gi thnh hnh tiu biu cho tr tu tp th ca c ngnh s to ra c mt mc doanh thu tha ng. nh gi theo thi gi s bo ton c s ha hp ca c ngnh. nh gi u thu nh gi da trn s cnh tranh cng chi phi cc doanh nghip u thu nhn vic. Doanh nghip nh gi da trn nhng i th cnh tranh v nu mun ginh c hp ng th phi nh gi thp hn cc doanh nghip khc. Cng ty khng th nh gi thp hn ph tn m khng phng hi n v tr ca mnh. Nhng cng nh gi cao hn ph tn, c may t c hp ng ca doanh nghip cng t i. H qu thun ca hai sc ko tri ngc nhau ny c th c miu t bng thut ng li nhun d kin ca mt cuc u thu c th no . S dng li nhun d kin nh mt tiu chun gi l iu c ngha i vi cng ty ln ang thc hin nhiu cuc u thu.
79
V1.0
4.2.2.
Cc chin lc nh gi sn phm mi
4.2.2.1. t gi ht vng
Nhiu cng ty c pht minh c sn phm mi nh gi cao ban u thu c t sut li nhun ln trn mi n v sn phm. V gi cao nn s ngi mua khng nhiu, cng ty dn dn gim gi xung c thm khch hng mi. Vic nh gi ht vng vt th trng ch c ngha trong nhng iu kin nh s lng ngi mua c mc cu hin ti cao; ph tn trn mi n v sn phm khi sn xut vi khi lng nh, khng qu cao n lm trit tiu li th ca vic ra mc gi m khch s chp nhn. Khi phn khc th trng ny c tha mn, gi s c gim dn tha mn cc phn khc khc nhy cm hn v gi. Khi doanh nghip c k hoch trin khai mt sn phm mi do m phng s phi xc nh v tr sn phm ca mnh (nh v sn phm). Doanh nghip phi quyt nh v tr cht lng v gi c ca sn phm y. Hnh 4.1 trnh by 9 chin lc c th c v cht lng v gi.
Gi Chin lc sn phm Cao Trung bnh Thp Cao 1. Chin lc siu phm 4. Chin lc bn mc 7. Chin lc bn gi ct c Trung bnh 2. Chin lc thm nhp 5. Chin lc trung bnh 8. Chin lc trung bnh thp Thp 3. Chin lc gi tr tuyt ho 6. Chin lc gi tr Kh 9. Chin lc gi tr thp
Hnh 4.1: Chin lc phi hp gi c v cht lng
Nu doanh nghip ng u th trng hin thi chim lnh 1 qua vic a ra sn phm ho hng v ra mc gi cao nht, th doanh nghip mi gia nhp, c th thch trin khai mt trong s nhng chin lc khc. Doanh nghip mi y c th thit k mt sn phm c cht lng cao v ra gi trung bnh ( 2) thit k mt sn phm cht lng trung bnh v ra mt mc gi trung bnh ( 5)... D doanh nghip nh s dng chin lc g cng phi xem xt qui m v tc tng trng th trng trong mi v cc i th cnh tranh c bit.
4.2.2.2 t gi cnh tranh
Gi c ca i th cnh tranh v phn ng ca cc i th v gi nh hng khng nh n vic nh gi ca doanh nghip. Ngi tiu dng nh gi v gi tr v gi c ca mt sn phm da trn nhng gi c v gi tr ca sn phm tng ng. Do , chin lc nh gi ca doanh nghip cng c th nh hng n s cnh tranh. Mt chin lc gi cao, mc li cao, c th thu ht s cnh tranh, trong khi mt chin lc gi thp, mc li thp c th lm nn lng cc i th cnh tranh hay lm h rt lui khi th trng. t gi cnh tranh, doanh nghip cn bit gi c v cht lng ca i th. iu ny c th thc hin c bng nhiu cch nh:
80
C ngi i kho gi v so snh cc sn phm ca pha cnh tranh

v1.0
Tm kim bng gi ca i th, tm mua thit b ca h v phn tch
Tm hiu cm nhn ca ngi mua v gi c v cht lng sn phm ca i th cnh tranh. Mt khi doanh nghip bit r gi c v cng hin ca cc i th cnh tranh, doanh nghip c th s dng n nh mt im nh hng cho vic nh gi ca mnh. Tuy nhin, doanh nghip phi thc c rng cc i th cnh tranh cng c th thay i gi ca h i li vi gi ca mnh. V c bn, doanh nghip s s dng nh v sn phm ca mnh tng quan vi sn phm ca i th cnh tranh.Cch t gi ny tng i ph bin v an ton nhng hiu qu khng cao do t c kh nng cnh tranh vi cc sn phm cng loi.
4.2.2.3 t gi thm nhp th trng
t gi thm nhp th trng l t gi thp hn gi ca i th cnh tranh. Chin lc ny gip cng ty t mc tiu m rng th phn, ngn cn s tham gia vo th trng ca i th mi v to ra mt th trng tiu dng sn phm ln hn. Cch t gi ny thng c p dng vi iu kin: Th trng rt nhy cm vi gi c v gi thp s kch thch sc tng trng ca th trng nhiu hn na. Chi ph sn xut v phn phi ngy cng gim do ci tin v tch ly c nhiu kinh nghim.
Do gi thp, gim bt c cnh tranh thc t v tim tng v i th khng thy hp dn khi li nhun t. Tm li l chin lc ny ch c th p dng nu doanh nghip c th sn xut v cung ng sn phm vi gi thnh thp hn i th cnh tranh. i vi nhng ngnh m gi tr gia tng trong sn phm thp th kh p dng i vi nhng doanh nghip nh, doanh nghip mi ra nhp do tnh kinh t nh quy m.
4.2.2.4 Cch t gi mi nh
i khi doanh nghip cng nn s dng cch t gi ny. C nhng sn phm c dng km theo vi sn phm chnh, ban u gi ca sn phm c nh mc thp nhng li tnh gi cao cho ph tng thay th hoc nguyn liu cn c s dng sn phm. V d: li dao co dng vi dao co ru, phim dng cho my nh. Cc nh sn xut nhng sn phm chnh (dao co ru, my nh) thng nh gi chng thp v dn mc li cao cho nhng sn phm i km. Kodak nh gi my nh ca mnh thp v h thu c li nhun cao t vic bn phim. Cc nh sn xut my nh m khng bn phim th phi nh gi my cao hn t li nhun mc tiu.
4.2.2.5 Cch lm gi hp dn hn
y ngi bn khng ch lu tm n vn kinh t m cn n kha cnh tm l hc ca gi c na. Hy xem cch hng Apple nh gi cho sn phm iPhone con cng ca mnh. Ti M, s hu mt in thoi iPhone 3GS 16GB khch hng phi tr 1 ln 600 la M. Tuy nhin, Hng cng a ra mt mc gi khc v mt hnh thc thanh ton khc hp dn hn nhiu. Nu k hp ng thu bao, khch hng phi thanh ton ngay 199 la tin my v cc ph dch v thp nht l 70 la/thng.
V1.0
81
Nh vy khch hng s c cm gic gi my iPhone r hn rt nhiu v mc gi cha n 200 la, cn cc dch v hng thng 70 la cng khng ng k g. Tuy nhin, theo cch tnh gi ny, tng chi ph m khch hng phi b ra s hu mt chic in thoi iPhone ln n 1.880 la M (cc ph dch v c tnh cho 2 nm). Cch nh gi l hoc tch thnh nhiu phn c th khin ngi mua c cm gic c mua vi gi r hn v hi lng hn. Do , doanh nghip c th tng s lng khch hng ng thi khin khch hng tng khi lng hng mua v gip h cm thy tha mn hn vi hng ha mua c. l c s doanh nghip c th tng tng doanh thu v li nhun.
Tnh hung: L thuyt Sashimi hay chin lc nh gi ht vng ca Samsung
Tivi LED Samsung Dng sn phm tivi tt nht ca Samsung hin nay Khng hong ti chnh Chu nhng nm 1996 1997 dn n s sp hng lot cc chaelbol (tp on) Hn quc, trong c Samsung. Ngi c cng u vc dy Samsung l Yun Jong Yong Tng Gim c iu hnh kim Ph ch tch. Khng ch mnh tay sa thi 1/3 s lng cng nhn (tng ng 24.000 ngi) v thay mt na s nh qun tr cp cao, Yun cn bn mt lot ti sn tha tr gi 1,9 t USD, t my bay ring cho quan chc cao cp n nguyn mt nh my sn xut bn dn. ng cng bn i 16 nh my khc hot ng khng hiu qu hoc khng l th mnh ca Samsung nh nh my sn xut nc p tri cy, my nhn tin, my ra bt ng thi ng cng ct gim khong 50% chi ph cc loi. iu ny gip Samsung ci thin tnh hnh ti chnh v c kh nng u t cho nhng tng kinh doanh mi hiu qu hn. V hot ng kinh doanh, Yun nhn thy in t trong k nguyn hoa hc v cng ngh pht trin nhanh nh hin nay cng lu trong kho th gi bn cng thp. Yun a ra l thuyt Sashimi (ly theo tn mt mn c ca Nht). Khi mi c bt v em ra ch bn, c c bn vi gi cao cho nhng nh hng danh ting; hm sau, s c c bn vi gi ch cn mt na cho cc nh hng hng trung; hm sau na, gi c ch cn v c bn cho cc nh hng loi thng. Sau Yun ni m c thnh c kh ri. Samsung lun tm cch tung ra dng sn phm mi trc i th v thay th lin tc bng cc sn phm tt hn. Ch khi mi c th bn c gi cao nht. Trung bnh, c 5 thng Samsung tung ra mt dng sn phm mi thay v t 12 18 thng nh cc i th cnh tranh. Yun cng th hin kh nng d bo khi nh mnh vo dng sn phm k thut cao phc v cho gii tr ngy cng am m chi k thut s. Thnh cng ca chin lc ny gip Samsung v Yun Jong Yong ni ting ton cu. Nm 2003, Samsung t li nhun 5 t USD trn tng doanh thu 36 t USD. Cng trong nm 2003, Samsung c Business Week xp l nhn hiu th 25 trn th gii v c Interbrand nh gi thng hiu vo khong 10,8 t USD. 4.3. 4.3.1. T chc mng li phn phi Phn phi trc tip
y l phng thc phn phi m nh sn xut phn phi thng sn phm ti tay ngi tiu dng. Phng thc ny ph hp vi cc doanh nghip m hng ha sn xut ra vi s lng nht nh, hng ha c tiu th trn mt a bn tng i hp hoc hng ha c sn xut n chic. Cng do c im ca sn phm m cc
82
v1.0
doanh nghip dch v cng phi t chc knh tiu th trc tip. Vi phng thc phn phi ny doanh nghip c th kim sot rt tt cht lng sn phm v hnh nh ca mnh nhng kh c kh nng tng quy m sn xut hay m rng knh tiu th.
4.3.2. Phn phi qua ngi bn l
Doanh nghip bn hng cho ngi bn l v ngi bn l tip tc phn phi trc tip ti tay ngi tiu dng. Phng thc ny thng thch hp vi cc loi hng ha tiu dng, c sn xut hng lot vi mt s lng ln v tiu th trn mt a bn rng.
4.3.3. Phn phi qua ngi bn bun
Vi phng thc ny, doanh nghip bn hng cho ngi bn bun h tip tc bn hng cho ngi bn l trc khi phn phi ti tay ngi tiu dng. Phng thc ny thch hp vi cc mt hng c sn xut vi s lng rt ln, a bn tiu th rt rng, c bit l vi nhng mt hng a dng v chng loi. Cc doanh nghip cng c th phi hp hai hay ba phng thc phn phi mt lc nu thy cn thit nhm tng hiu qu ca knh phn phi.
4.4. 4.4.1. Cc hot ng h tr bn hng Qung co
4.4.1.1. Qung co doanh nghip hay qung co sn phm?
Qung co l hnh thc tuyn truyn, gii thiu thng tin v sn phm, dch v, cng ty hay tng nhm tc ng ti hnh vi, thi quen mua hng ca khch hng bng cch cung cp nhng thng ip v sn phm, dch v. Trong cc loi hnh truyn thng marketing nh khuyn mi, quan h cng chng, bn hng c nhn, tip th trc tip, t chc s kin, truyn thng ti im bn hng, truyn thng in t c th ni qung co l hnh thc truyn thng marketing hiu qu nht. Doanh nghip c th la chn qung co chnh doanh nghip thay v n lc qung co cho tng sn phm mnh c. Khi qung co nh vy s dn to dng nim tin ca khch hng i vi doanh nghip ni chung v l mt s bo m v ngun gc v cht lng hng ha, dch v. Chng hn, Metro lun khin khch hng c n tng v gi bn r v cht lng hng ha tt, Coca Cola l s la chn s mt i vi ung khng cn c ga Ngc li, mt s doanh nghip li la chn qung co sn phm, thng hiu thay v qung co cho doanh nghip. c bit cc doanh nghip tham gia kinh doanh trong nhiu ngnh ngh khc nhau thng la chn cch thc qung co ny. Chng hn Unilever kinh doanh nhiu ngnh hng khc nhau hng ti cc i tng khc nhau cng la chn qung co thng hiu sn phm. Nu ch qung co doanh nghip, c th khch hng s c nhng lin tng khng tch cc khi bit nh sn xut loi m phm Dove, Ponds, Rexona; du gi Sunsilk; kem nh rng Close-up, PS; x bng Lifebuoy, Lux cng ng thi sn xut x phng git Omo, Viso; nc x vi Comfort; nc ra chn Sunlight; tr ti Lipton v gia v Knorr.
V1.0
83
Cc sn phm i din cho 6 nhn hiu ca Vinamilk
Tuy nhin, cng c nhng doanh nghip qung co ng thi doanh nghip v cc sn phm m n sn xut. V d nh Tp on Vinamilk khng ch qung co cho hnh nh Vinamilk Nim tin Vit nam m ng thi cng qung co cho 6 nhn hiu: Vinamilk (sa ti, sa chua n, sa chua ung, sa chua men sng, kem v ph mai); Dielac (dnh cho b m, tr em, ngi ln); Redielac (dnh cho tr em, ngi ln); Vfresh (sa u nnh, nc p tri cy, Smoothie, Sm b ao); Vinamilk caf (caf ha tan, caf rang xay, caf ung lin) v hai loi sa c l ng th v Ngi sao Phng Nam.
4.4.1.2. Qung co bng n phm
Cc hnh thc qung co bng n phm nh bo, tp ch kh a dng bn la chn. Doanh nghip c th chn theo bo ngy, tun theo cc tp ch chuyn ngnh hng tun, hng thng. Nu doanh nghip d kin khch hng mc tiu theo v tr a l, cc bo a phng c th l c hi ph hp qung co sn phm ca doanh nghip mnh. Chi ph qung co trn bo, tp ch kh t v vy khi quyt nh qung co trn bo, tp ch doanh nghip cn c s cn nhc k lng v chi ph v li ch thu c. Trc ht, doanh nghip cn tham kho chi ph qung co trn mt s u bo, tp ch mnh quan tm. Cc thng tin ny c th c ng ti trn trang web ca t bo hoc c cung cp bi b phn chuyn trch. ng thi doanh nghip cng cn cn nhc la chn nhng t bo, tp ch c c gi l khch hng tim nng ca sn phm, dch v hay nhng t bo, tp ch c c gi rng khp. Thng nhng t bo hng n mt nhm c gi nht nh s c chi ph hp l hn v hiu qu hn i vi doanh nghip.
4.4.1.3. Qung co trn i pht thanh, truyn hnh
Qung co trn i pht thanh l s la chn tuyt vi i vi mt s sn phm do nh qung co c th la chn chng trnh v knh ph hp vi nhm thnh gi mc tiu. u im ca qung co trn i pht thanh l chi ph thp, c th qung co vi tn sut cao. Tuy nhin, hnh thc qung co ny thng ch nhm n i tng l nhng ngi i xe hi v nhng ni cng cng. Do tc dng ca qung co trn i pht thanh l tng i hn ch. Thng th nhng qung co trn i pht thanh mang tnh tuyn truyn v sn phm dch v th tt hn l thnh gi ghi nh mt s in thoi hay mt a ch c th.
v1.0
84
Qung co trn truyn hnh cn c nhiu u im v m thanh, hnh nh, c kh nng truyn ti mt cch sng ng nhng tnh nng, tc dng ca sn phm. Qung co trn truyn hnh cng c th tip cn nhiu i tng khn gi khc nhau. Tuy nhin, khi la chn hnh thc qung co ny doanh nghip cn cn nhc vn chi ph, bao gm c chi ph sn xut on phim qung co v chi ph pht sng vi mt tn sut nht nh. Do nu tim lc ti chnh khng di do th khng nn s dng hnh thc qung co ny.
4.4.1.4. Qung co ngoi tri
Qung co Pepsi v Nescaf
Qung co kem nh rng Formula
Qung co ngoi tri l mt hnh thc qung co ngy cng ph bin v ph hp cc doanh nghip c kh nng ti chnh khc nhau. C rt nhiu hnh thc qung co ngoi tri nh: bng bin qung co ngoi tri, trn cc phng tin giao thng cng cng (bus, taxi, tu in ngm), trn nh ch xe bus, ga tu vit ch bng kh trn nn tri bng my bay chuyn dng. Phng php qung co vit ch trn nn tri thu ht rt nhiu khn gi kh ph bin ti cc nc pht trin nhng vn cn mi m ti Vit Nam. Chi ph doanh nghip phi b ra ty thuc vo hnh thc qung co, a im t qung co, ln, tn sut ca qung co Do hnh thc ny cng thch hp vi cc doanh nghip mi khi s.
4.4.1.5. Qung co trc tuyn
Cc hnh thc qung co c trnh by trn c coi l cc hnh thc qung co mang tnh truyn thng. Cc hnh thc ny v ang l nhng hnh thc hiu qu nhng s rt kh trong mt x hi bng n thng tin nh hin nay. Hng triu khch hng tim nng khng c thi gian c bo v xem tivi nhng c th dnh hng chc ting mi ngy lt web. Hin th cc qung co trn cc trang mc tiu dn ng lin kt ti trang web ca mnh. Dch v qung co bng cch u gi t kha qung co ca cng c tm kim Google Adwords v Yahoo Overture nh hng ng trng tm ngi tm thng tin. Ngoi ra dch v qung co theo gi bn tin trc tuyn cho cc c nhn ng k nhn tin cng ngy cng tr nn ph bin hn ti Vit Nam do mc chi ph ph hp. Do , qung co trc tuyn l mt xu hng tt yu. Nhng hnh thc qung co trc tuyn c bn nh: o Thng qua cc cng c tm kim: Khi ngi s dng Internet g mt t kha (keyword) c mua bi mt nhn hng, trang web ca nhn hng s hin ra trong nm kt qu u tin tm thy. T c hi khch hng gh thm, nm thng tin v mun mua sn phm hoc dch v s tng ln. o t logo hoc banner ti cc website c lng ngi truy cp ln, trong c nhiu i tng ph hp vi khch hng tim nng ca sn phm.
85
V1.0
Bi 4: Marketing v mng li bn hng o
Thng qua h thng email: Nhng h thng mail ln nh Yahoo hay MSN u c gi qung co ny nn cc doanh nghip c th gi thng tin n hng lot email trong h thng vi chi ph r. Tuy nhin, hnh thc ny ang gy phn cm khi tnh trng th rc ngy cng trn lan.
4.4.1.6. Qung co phi hp
C hai hnh thc qung co phi hp l Co-op Advertising v Co-Branding Advertising tm dch l qung co phi hp cng ty v qung co phi hp thng hiu. Hnh thc qung co phi hp cng ty l hnh thc qung co phi hp vi mt doanh nghip khc bng cch tr mt khon tin nht nh h thm vo mu qung co ni dung ca mnh hoc doanh nghip thm vo ni dung qung co ca h. Hnh thc qung co phi hp thng hiu c th v d nh khi mua qun o ti mt hng thi trang, bn c tng phiu massage min ph, khi v xem phim ng thi l phiu gim gi ti mt tim pizza Qung co c nhiu hn vi chi ph thp hn l u im ni bt nht ca hai hnh thc qung co ny. Do , n rt thch hp vi nhng doanh nghip mi khi nghip ang eo hp v ti chnh.
4.4.1.7. Cc hnh thc qung co khc
Qung co trn phng tin phi truyn thng: T cc nhn decal c hnh dnh trn qu trong siu th n bt hoc vn phng phm c in li gii thiu sn phm, cng ty bn. y l ni bn th hin sc sng to ca mnh. Trin lm v dp gii thiu sn phm: Cc cuc trin lm thng mi hoc hng tiu dng, v cc hi ngh gii thiu sn phm cho cc khch hng tim nng. i vi nh sn xut v nh phn phi, gi trng by sn phm qung co ti cc quy bn l gip sn phm ni bt hn cc sn phm trng by trn gi. Quan h cng chng: C nhiu hnh thc quan h cng chng nh quan h truyn thng, t chc cc s kin c bit, khuch trng... Cc chin lc chi ph thp gm bi vit cho cc bo hoc trang web mc tiu v vic tham gia nhm tho lun c nhiu thnh gi ph hp.
4.4.2.
Trng by
4.4.2.1. T chc ca hng
Vic t chc ca hng v trng by hng ha khng ch to nn hnh nh c trng cho doanh nghip, cho sn phm m cn gp phn quan trng trong vic to n tng tt cho khch hng v to thun li cho vic mua hng. Ca hng, phng trng by v gii thiu sn phm nu c ch trng ng mc ngay t thit k n mu sc, nh sng, m thanh, mi thm s l khng gian tt nht chinh phc khch hng.
86
v1.0
T chc ca hng bao gm cc cng vic sau: o Thit k khng gian chung ca ca hng i hi s sng to to nn sc hp dn thu ht khch hng. Sng to cng nhm mc ch to s khc bit vi cch trng by, bi tr ca hng ca i th cnh tranh. Tuy nhin cn ch rng s sng to cn c gii hn trong mt ch nht nh. Cc mu sc, hnh khi cn truyn ti mt thng ip thng nht n khch hng. o Trng by bn ngoi ca hng hay trng by ti ca s: c th t quan trng hn i vi cc khch hng thn thit nhng li l yu t quan trng nht thu ht cc khch hng mi. Vic trng by bn ngoi ny phi gy c n tng mnh i vi nhm khch hng mc tiu ca doanh nghip. Theo kt qu nghin cu c cng b thng 11/2008 ca Ogilvy Action trn 6000 ngi tiu dng M, 24% khch mua hng ngu nhin b hp dn bi cch trng by bn ngoi ca hng. Do , vic khng quan tm ti hnh nh ca ca hng t pha ngoi ng ngha vi vic t chi s lng khch hng mi ca doanh nghip. o Trng by bn trong cn c phn theo khu vc, mi khu vc l mt hoc mt s nhm sn phm c lin quan n nhau. Vic phn loi hng ha ny phi c thc hin t trc khi trng by, mang tnh logic v c tnh ton n thi quen mua sm ca khch hng. Thng thng, c 3 khu vc trng by l trn k, trn sn v xung quanh khu vc tnh tin. Nguyn tc trng by l: Trnh rm r, chi tit khin khch hng mt tp trung vo sn phm; n chiu sng phi c thit k hp l, c ch ch r rng v va ; S lng cc loi k, t, so, mc nn va v cng chng loi; Khng by qu nhiu ln k, t, so, mc, cc hng d tr nn khu vc ring; Tnh ton cao va phi sao cho khch hng c th bao qut c ton b ca hng v hng ha khng che khut ln nhau; Nu c th, nn s dng mt s thit b chuyn dng trng by cc loi hng ha khc nhau.
Bn trong ca hng thi trang o
Ca hng The Body Shop
Sp xp hng ha trong t, trn k cng rt quan trng nhng thng b b qua. Hng ha c th tng gi tr v tr nn long lanh, hp dn hn nu c by trang trng trong t hoc trn k. V tr l tng thng trng by nhng mt hng c sc, l im nhn ca c nhm hng. V tr ny thng ngang tm mt khch hng, nm trong khong 15o 30o xung di hoc k th 3 t di ln. Cc loi hng ha tng trn cng hoc di cng ca k thng t c ch hn.
4.4.2.2. Khc bit ha bng mu sc
Khch hng b thu ht thng qua s tc ng vo cc gic quan, c bit l thng qua th gic. Olivier Guillemin, Gim c Hip hi v mu sc thng mi ca Php ni
V1.0
87
quy t nhng chuyn gia v m hc trong cng nghip v cc nhm thit k ng dng cho phong cch sng ng i, tng ni: Mu sc l mt yu t mang mt ngha xc cm th gic quan trng nht trn mi sn phm c mt trn th trng. Ni rng ra, mu sc ca sn phm v cc yu t khc c lin quan n sn phm chnh l thng ip u tin m sn phm mun chuyn ti n khch hng v l iu u tin m khch hng cm nhn c. V mu, c 6 mu c bn l , cam, vng, xanh l cy, xanh dng, tm; cng vi 3 mu trung tnh l en, trng, nu. Khi la chn mu cn nh ba iu. Th nht, nn chn mt mu r rng, d nhn bit, d miu t, d ghi nh. Th hai, mi mu, theo thi gian mang nhng thng ip ring v khng nn i ngc li nhng ngha ca mu sc c tha nhn mt cch rng ri.
Th ba, mu sc gn lin vi c trng ca sn phm v cm nhn ca khch hng v sn phm. Mu sc gn vi sn phm cng nn c cn nhc k lng v ngay t ban u. Mt v d in hnh l ngh n Coca Cola ngi ta lun hnh dung mt mu trn ngp tm tr. n gin bi mu sc ny gn vi Coca Cola hng trm nm nay v l mt trong nhng l do khin Coca Cola vn lun chin thng i th truyn kip Pepsi. Mu xanh dng ca Pepsi mi c s dng gn y v bin mu ny thnh gam mu Pepsi, hng tn khng t tin ca. Nm 1996, Pepsi chi ra mt s tin khng nh sn li 20 t v lon, 500.000 my bn hng t ng v 30.000 xe ti giao hng thnh mu xanh bin. V cng chnh l l do doanh nghip nghim tc la chn mu sc cho sn phm ca mnh nu khng mun phi lm cng vic tng t nh Pepsi.
4.4.3. Khuyn mi
4.4.3.1. nh ngha
Theo Lut Thng mi 2005 ca Vit Nam ti iu 88: khuyn mi l hot ng xc tin thng mi ca thng nhn nhm xc tin vic mua bn hng ho, cung ng dch v bng cch dnh cho khch hng nhng li ch nht nh. Khuyn mi c ngha l khuyn khch ngi tiu dng mua hng ha, dch v m doanh nghip sn xut hoc phn phi nhm kch cu tiu dng. Ngoi ra, khuyn mi cng cn nhm mc ch qung b thng hiu sn phm hoc doanh nghip.
4.4.3.2. Cc hnh thc khuyn mi
Theo Lut Thng mi 2005 ca Vit Nam, cc hnh thc khuyn mi bao gm: Dng th hng mu min ph: a hng ho mu, cung ng dch v mu khch hng dng th khng phi tr tin. Tng qu: Tng hng ho cho khch hng, cung ng dch v khng thu tin. Gim gi: Bn hng, cung ng dch v vi gi thp hn gi bn hng, gi cung ng dch v trc , c p dng trong thi gian khuyn mi ng k hoc thng bo. Tng phiu mua hng: Bn hng, cung ng dch v c km theo phiu mua hng, phiu s dng dch v khch hng c hng mt hay mt s li ch nht nh.
88
v1.0
Phiu d thi: Bn hng, cung ng dch v c km phiu d thi cho khch hng chn ngi trao thng theo th l v gii thng cng b. Cc chng trnh may ri: Bn hng, cung ng dch v km theo vic tham d cc chng trnh mang tnh may ri (bc thm, quay s) theo th l v gii thng cng b. T chc chng trnh khch hng thng xuyn: theo vic tng thng cho khch hng cn c trn s lng hoc tr gi mua hng ha, dch v m khch hng thc hin. Chng trnh vn ha, ngh thut, gii tr: T chc cho khch hng tham gia cc chng trnh vn ha, ngh thut, gii tr v cc s kin khc v mc ch khuyn mi. Trong thc t, cc hnh thc ny c cc doanh nghip p dng kh linh hot v c s kt hp gia nhiu hnh thc mt lc. Gim gi thng l hnh thc c cc doanh nghip p dng nhiu nht. Cc doanh nghip mi bt u kinh doanh, cc sn phm, dch v mi thng c kch cu thng qua vic mi dng th hng min ph, gim gi, tng qu, tng phiu mua hng cn cc hnh thc khc thng c cc doanh nghip s dng sau mt thi gian hot ng nht nh.
4.4.3.3. Mt s quy nh ch yu trong khuyn mi
Khi p dng cc hot ng khuyn mi trong thc tin, c nhiu vn ny sinh. trnh vic mc phi nhng sai st trong vn khuyn mi cc doanh nghip cn m bo cc nguyn tc khi thc hin khuyn mi bao gm: Thi hn gim gi Nhiu doanh nghip khi nim yt gi l gi c gim 20% hay 30%, nhng bng c yt quanh nm, vi mc gi l mt con s tuyt i khng thay i. Nh vy gi l gi bn tht, khng phi l gi gim v hnh vi ny c coi l la di khch hng. Bi vy, trnh vic la di khch hng bng gim gi o, Ngh nh 37 ngy 4/4/2006 ca Vit Nam quy nh: Tng thi gian thc hin chng trnh khuyn mi bng cch gim gi i vi mt loi nhn hiu hng ho, dch v khng c vt qu 90 (chn mi) ngy trong mt nm; mt chng trnh khuyn mi khng c vt qu 45 (bn mi lm) ngy. Nh vy, cc doanh nghip vn c th quanh nm thc hin gim gi, nhng l s gim gi lun phin tng nhm mt hng m mnh kinh doanh vn khng vi phm quy nh. Hnh thc gim gi lun phin thng c p dng cc doanh nghip c s mt hng kinh doanh ln nh cc siu th; i vi cc doanh nghip chuyn doanh p dng mc hn ch hn. Mc gim gi trnh vic doanh nghip li dng hnh thc khuyn mi ny bn ph gi hng ha, dch v, php lut quy nh: Mc gim gi ti a i vi hng ho, dch v c khuyn mi khng c vt qu 50% gi hng ho, dch v ngay trc thi gian khuyn mi. Trn thc t c nhiu doanh nghip, v mun bn hng tn kho hoc ht thi trang, mun thc hin "i h gi" mc 6080%. Do gi bn khuyn mi ch so snh
V1.0
89
vi gi "ngay trc thi gian khuyn mi" nn thc hin c iu ny, doanh nghip phi chia lm nhiu chng thi gian gim gi (mi chng c th ngn, ht chng u c th nng ln cao hn mt cht v sau li gim mnh chng th hai) m vn khng tri vi quy nh. Gi tr ca hng ho khuyn mi v hng ho dng khuyn mi Hng ho dng khuyn mi l "Hng ho, dch v c thng nhn dng tng, thng, cung ng khng thu tin cho khch hng", tc l hng tng km khch hng khi mua hng. Theo quy nh, gi tr vt cht dng khuyn mi cho mt n v hng ha, dch v c khuyn mi khng c vt qu 50% gi ca n v hng ho, dch v c khuyn mi trc thi gian khuyn mi, tr cc trng hp gii thng trng thng ca cc chng trnh mang tnh may ri. X l gii thng khng c ngi trng C nhng doanh nghip khi thc hin cc chng trnh may ri cha trung thc v minh bch, nh yu cu khch hng su tp s np chai c in hnh cc b phn chic xe p ghp thnh chic xe s c gii cao nhng trn thc t khng pht hnh cc np chai c in ht cc b phn; hoc th co trng thng nhng khng pht hnh th c gii c bit... Do d, c nhng chng trnh khuyn mi c qung co vi gii thng rt cao nhng khng c ngi trng. Doanh nghip "cu" ngi tiu dng mua nhiu hng hy vng trng gii nhng cui cng khng mt chi ph gii thng cho khch hng. Nhm trnh nhng chng trnh nh vy, php lut quy nh: Gii thng khng c ngi trng thng ca chng trnh khuyn mi mang tnh may ri phi c trch np 50% gi tr cng b vo ngn sch nh nc. Doanh nghip hch ton khon np 50% gi tr gii thng khng c ngi trng thng ca chng trnh khuyn mi vo chi ph gi thnh ca doanh nghip. Tuy nhin, cc hnh thc c th ca khuyn mi mang tnh may ri kh a dng. Do , mt doanh nghip thc hin chng trnh mt cch trung thc v minh bch vn c th xy ra vic khng c ngi trng gii (gii cao hoc thp) v phi thc hin ngha v np ngn sch. Cc hnh vi b cm trong hot ng khuyn mi Ngoi nhng quy nh c tnh tng qut nh cm khuyn mi hng ho, dch v cm kinh doanh hoc cha c php lu thng, cung ng; hng ho km cht lng, lm phng hi n mi trng, sc kho con ngi; cn nhng quy nh cm khc: o Khuyn mi hoc s dng ru, bia khuyn mi cho ngi di 18 tui. o Khuyn mi hoc s dng thuc l, ru c cn t 30 tr ln khuyn mi di mi hnh thc. o Khuyn mi thiu trung thc hoc gy hiu lm v hng ho, dch v la di khch hng. o Khuyn mi ti trng hc, bnh vin, tr s ca c quan nh nc, t chc chnh tr, t chc chnh tr x hi, n v v trang nhn dn. o Ha tng, thng nhng khng thc hin hoc thc hin khng ng.
90
v1.0
Bi 4: Marketing v mng li bn hng o o
Khuyn mi nhm cnh tranh khng lnh mnh. Thc hin khuyn mi m gi tr hng ha, dch v dng khuyn mi vt qu hn mc ti a 50% hoc gim gi hng ha, dch v c khuyn mi qu mc ti a 50%.
4.4.4.
Dch v khch hng
Tr li vi nhn xt ca Theodore Levitt, gio s i hc Harvard, chng ta s thy tm quan trng ca dch v khch hng trong chin thng ca doanh nghip trc cc i th cnh tranh: Cnh tranh kiu mi khng phi l cnh tranh gia ci m cc cng ty sn xut ra ti nh my ca mnh m l cnh tranh gia nhng ci m h gia tng vo sn phm u ra ca nh my di hnh thc bao b, dch v, t vn khch hng, t chc b tr gian hng v c bit l thng hiu v nhng th khc m khch hng c th nh gi. Ngy nay, cng vi s pht trin ngy cng cao ca khoa hc k thut v s cnh tranh ngy cng khc lit trn thng trng, s cnh tranh v cht lng sn phm v cnh tranh v gi cng tr nn t c ngha hn. Thay vo l s cnh tranh v dch v. Cc nh kinh doanh coi dch v l yu t sc bn cnh tranh trn thng trng. c bit, cc doanh nghip mi khi s l ngi i sau cng phi ch trng nhiu hn vo dch v to s khc bit vi cc doanh nghip hin c trong ngnh. C mt s dch v khch hng ph bin nh sau: o Dch v cung cp thng tin, t vn, gii p cc thc mc; o Dch v bo hnh, bo dng, sa cha sn phm, gim gi linh kin thay th; o Dch v bao gi; o Dch v vn chuyn; o Dch v update (cp nht), cung cp cc tin ch gia tng; o Cc dch v khc. Tuy nhin, dch v khch hng l cng c tht s hu hiu trong cnh tranh cn phi ch mt s im sau: o m bo chc chn s khc bit gia doanh nghip v cc i th cnh tranh cn tm hiu cc dch v m i th cnh tranh ang cung cp c th lm tt hn th; o Tng cng nhn thc ca nhn vin bn hng, ni dung ny s c trnh by k lng hn trong mc k tip; o Thng xuyn quan tm ti phn ng ca khch hng iu chnh khi cn thit; o Dch v khch hng cn thng nht nhng cng cn c mt s linh hot nht nh v mi i tng khch hng c th c nhu cu khc nhau; o Cn i xa hn nhng g cam kt vi khch hng thay v lm t hn nhng g ha.
4.4.5. Xy dng i ng nhn vin bn hng
Nhn vin bn hng c th ni l b mt cng ty, l cu ni gia doanh nghip v khch hng. Phong cch, thi , trnh ca nhn vin bn hng l nhng yu t rt quan trng tc ng n quyt nh mua ca khch hng, c bit l i vi nhng sn
V1.0
91
phm phn phi trc tip. i vi mt doanh nghip, khi xc nh dch v khch hng l yu t quan trng hng u to nn s khc bit ha th phi xy dng cho c mt i ng nhn vin bn hng chuyn nghip. Tnh chuyn nghip ny c c th ha thng qua cc tiu ch sau: C kh nng to n tng tt p ngay ln u tin tip xc; C kin thc c th v th trng v v sn phm mnh ang bn, thm ch cn phi bit r v hng ha ca i th cnh tranh; C k nng giao tip tt, c bit l k nng lng nghe nm bt chnh xc nhng yu cu v loi hng ha m khch hng ang tm kim; Th hin s nhit tnh, trung thc v tn ty chim c cm tnh v lng tin ca khch hng; t mnh vo a v ca khch hng cng n gin ha mi vic cng tt, khin vic mua hng c d dng, thun tin; Chun b sn sng cc cng c tr gip nh t ri, catalogue, hng mu
4.4.6.
Mt s bin php bin khch hng thnh khch hng trung thnh
Nhng nh kinh doanh thnh cng lun bit rng khch hng trung thnh l s bo m tt nht cho s tn ti v pht trin ca doanh nghip. H lun ng h v to cho doanh nghip mt ngun thu n nh. Tuy nhin, cn phi bit rng thu ht c khch hng kh, nhng mun gi chn c khch hng lu di v bin h thnh khch hng trung thnh cn kh hn nhiu. Mt s nguyn tc sau y c th khin khch hng gn b hn vi doanh nghip: Gi th, gi in cm n khch hng s dng sn phm, dch v. Vic lm ny khng kh khn, khng mt nhiu thi gian nhng rt hiu qu khch hng bit bn tht s cm n h quan tm n sn phm, dch v ca doanh nghip; Cn kim tra v nh gi mc tha mn ca khch hng i vi sn phm/dch v ca doanh nghip, c th thng qua vic gi phiu thm d kin khch hng; t chc hi ngh khch hng hay gi in trc tip... Cung cp cho khch hng nhng thng tin mi nht v cc sn phm/dch v bng cch gi trc tip hoc qua th in t. Vic lm ny s gi mi lin kt gia khch hng v doanh nghip, v kch thch h trc nhng tnh nng mi ca sn phm; Xy dng chnh sch u i v gi, dch v sau bn hng, cc ch bo hnh, bo dng i vi cc khch hng ln, khch hng trung thnh; Lu gi thng tin khch hng th hin s quan tm ca doanh nghip ti nhng dp c bit i vi khch hng nh sinh nht, ngy l tt, k nim Nhng dp ny thng rt quan trng i vi khch hng v nu bn nh n nhng ngy c bit khch hng s khng bao gi qun bn.
92
v1.0
TM LC CUI BI
Trong bi 4 chng ta xem xt cc ni dung chnh sau y: Tm quan trng ca thng ip marketing i vi doanh nghip; vic xy dng mt thng ip ngn gn, r rng, li cun, c sc thuyt phc cao, c sc sng lu di v c gi tr c k tha qua thi gian sut qu trnh tn ti v pht trin ca doanh nghip. Cc phng php t gi cho sn phm c th thm nhp hoc m rng th trng, thu c li nhun cao cho doanh nghip; cch lm cho gi hp dn hn, d c chp nhn hn. Cch t chc v u nhc im ca cc cch t chc knh phn phi. T chc cc hot ng h tr bn hng nh: qung co, trng by sn phm, cc hnh thc khuyn mi, cc dch v gia tng cho khch hng, phong cch phc v ca i ng nhn vin bn hng. V hn th na l cch bin khch hng thnh khch hng trung thnh ca doanh nghip.
V1.0
93
CU HI N TP
1. Vai tr ca thng ip marketing? Mt thng ip marketing tt cn m bo nhng yu cu no? 2. Tm v phn tch 5 thng ip marketing m bo tt cc yu cu v 5 thng ip cha m bo tt cc yu cu. 3. Ni dung, u nhc im ca cc phng php t gi? 4. Ni dung, u nhc im ca cc cch t chc knh phn phi? Ly v d thc tin minh ha? 5. Ni dung, u nhc im ca cc hnh thc qung co? Xu hng la chn hnh thc qung co trong tng lai? 6. Vic t chc ca hng cn ch nhng cng vic g? Theo bn vic no l quan trng nht? Ti sao? 7. Mu sc c vai tr nh th no trong vic truyn ti thng ip ca sn phm n khch hng? 8. Vai tr ca khuyn mi v cc hnh thc khuyn mi? 9. Tm quan trng ca dch v khch hng i vi cnh tranh kiu mi theo quan im ca Theodore Levitt? 10. Phn tch vai tr cu ni gia doanh nghip v khch hng ca i ng nhn vin bn hng? 11. Khch hng trung thnh l ai? Ti sao v lm cch no bin khch hng thnh khch hng trung thnh?
94
v1.0
Bi 5: Cng ngh v t chc sn xut
BI 5: CNG NGH V T CHC SN XUT

Ni dung

La chn a im kinh doanh. Trang b my mc thit b cho hot ng sn xut, kinh doanh. Trang web v vn thng mi in t. Hot ng hu cn u vo v t chc sn xut. Vn qun l hng tn kho.
Hng dn hc
Mc tiu
Nghe ging v c ti liu nm bt cc ni dung chnh . Lm bi tp v luyn thi trc nghim theo yu cu ca tng bi. Lin h v ly cc v d trong thc t minh ha cho ni dung bi hc. Cp nht nhng thng tin v kinh t, x hi trn bo, i, tivi, mng internet v tc ng ca chng ti hot ng sn xut, kinh doanh ca cc doanh nghip.
Thi lng hc
5 tit
Sau khi hc bi ny, hc vin c th: Nm c nguyn tc v cc vn cn lu khi la chn a im kinh doanh. Hiu s cn thit phi trang b cc my mc thit b tt nht phc v cho hot ng kinh doanh trong phm vi ngun lc cho php. Hiu tm quan trng ca h thng mng, trang web trong thng mi in t. Cc vn v cung ng: nhu cu, nh cung cp, cc iu khon thng lng, giao hng, thanh ton. Cc vn la chn cng ngh, quy m v tnh ton chi ph sn xut. Cc vn v qun l hng tn kho.
V1.0
95
TNH HUNG KHI NG BI Tnh hung dn nhp: B quyt la chn a im kinh doanh ca Ph 24 Cng vi trit l kinh doanh bn vng v m hnh kinh doanh nhng quyn thng mi c xy dng mt cch bi bn, vic la chn a im kinh doanh cng l mt trong nhng nhn t to nn s thnh cng ca thng hiu Ph 24. Thng 6/2003, sau khi chn v tr cho ca hng u tin trn ng Nguyn Thip, Qun 1, khu vc trung tm Thnh ph H Ch Minh, Ph 24 to ra mt n tng v loi thc n nhanh c trng Vit Nam. a im ny c la chn rt k lng. Trc ht, n nm trong khu vc thng mi v du lch, c nhiu ngi qua li nhng khng c qu ng xe my v t i qua. Khu vc ny cng c nhiu cao c vn phng, c nhiu ngi nc ngoi lm vic. Cc ca hng ln cn bn su tp, lu nim t tin thu ht khch du lch hng sang. Kinh doanh t qun tnh, nhiu ca hng khc trong cc khu thng mi trung tm thnh ph cng rt thnh cng trong vic thu ht khch hng. Khi trung tm thnh ph khng cn ch cho cc ca hng mi, Ban qun l ca h thng nh hng cn nhc vic m rng ra khu vc mi: Cc qun ngoi thnh. y l khu vc dn c c thu nhp thp v trung bnh, t c s ving thm ca cc du khch nc ngoi ngun doanh thu chnh ca doanh nghip.
Cu hi 1. Vn la chn a im kinh doanh c ngha nh th no i vi mt doanh nghip kinh doanh trong ngnh dch v n ung? i vi mt sn phm nh Ph 24? 2. Theo bn, Ph 24 c nn thc hin chin lc m rng th trng theo k hoch nh trn khng? 3. Theo bn, chuyn g s xy ra nu Ph 24 lm ngc li: m ca hng u tin vng ngoi thnh ri di chuyn vo vng ni thnh?
96
V1.0
5.1. 5.1.1.
a im v trang thit b Xc nh a im kinh doanh
5.1.1.1. a im kinh doanh v lnh vc hot ng
a im kinh doanh lun ng mt vai tr quan trng trong vic sn xut, cung ng sn phm hng ha n khch hng. Ngy nay, cnh tranh, cc doanh nghip cn thng xuyn i mi, pht trin sn phm; chin lc kinh doanh, cng cn thay i cho ph hp vi tng thi k nhng khi quyt nh mua, thu a im kinh doanh th quyt nh li ng ngha vi s n nh lu di v khng th thay i d dng. i vi mi ngnh kinh doanh, tm quan trng ca a im kinh doanh c th i cht khc nhau, nhng v c bn l yu t P (Place) c tnh n nh nht trong cc P ca Marketing hn hp. Do , vic la chn a im kinh doanh cn c cn nhc k lng. i vi cc doanh nghip sn xut, vic chn a im xy dng nh xng, kho bi quan trng hn nhiu vic tm a im t vn phng hay ca hng v vic di chuyn my mc thit b, nh xng, kho bi i hi tn km rt nhiu thi gian, chi ph v lm gin on hot ng sn xut. a im t nh xng, kho bi phi m bo cc nguyn tc nh c c s h tng ph hp, c sn lc lng lao ng, giao thng thun tin (cung ng nguyn vt liu v tiu th sn phm), c kh nng m rng trong tng lai i vi cc ngnh kinh doanh dch v v ngnh kinh doanh bn l ni chung, vic la chn a im kinh doanh l v cng quan trng. i vi tng ngnh li c cc tiu ch c th khc nhau nhng v c bn a im kinh doanh cng thun tin v d thu ht khch hng mc tiu cng tt. c trng ca cc ngnh ny u l ngnh phn tn, do doanh nghip s kh thnh cng nu c c gng t c tnh kinh t nh quy m.
5.1.1.2. a im kinh doanh v cc i tng hu quan
C rt nhiu yu t cn xem xt khi chn a im kinh doanh. Mt trong nhng yu t l s ph hp ca a im i vi cc i tng c lin quan trc tip n hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Hy t tr li xem v tr kinh doanh s chn quan trng vi ai, quan trng nh th no. i vi bn thn doanh nhn: Khng gian trc ht phi tht thun tin vi c nhn bn. Nu cm thy n khng thun tin vi bn, th c ngha l bn chn nhm ch. Nn nh, bn chnh l ngi lm vic u tin, hng ngy v lu nht. i vi khch hng: a im phi thun tin cho khch hng mc tiu ca doanh nghip. Nu a im khng thun tin th d cht lng sn phm, dch v tt n my th khch hng cng s tha dn. Nu mt khch hng doanh nghip cng chng tn ti c lu.
V1.0
97
i vi nhn vin ca doanh nghip: Vn ny khng quan trng lm, nht l vo thi im ban u ny, khi doanh nghip cha c hoc ch c mt vi nhn vin. Tuy nhin, kh nng thu ht v gi cc nhn vin tt cng l mt u im nn cn nhc ti khi chn a im doanh nghip. i vi cc i tc chin lc: Thc t l cc mi quan h i tc chin lc d c c gia cc i tc cng khu vc a l. V d nh Thung lng Silicon tr thnh im quy t ca ngnh cng ngh thng tin; Ph Wall l trung tm ca cc ngn hng, cng ty ti chnh, chng khon i vi cc nh u t hay ngi mua tim nng: C th khi mi thnh lp, doanh nhn thm ch cn cha ngh n kha cnh ny, nhng cc nh u t tim nng coi trng gi tr di hn ca doanh nghip chc chn s coi v tr kinh doanh ca doanh nghip l mt yu t rt ng quan tm.
5.1.1.3. Cc tiu ch la chn a im kinh doanh
C nhiu tiu ch c dng la chn a im kinh doanh. Sau y l mt s cc tiu ch c bn: La chn khu vc ph hp (danh ting): Mt a ch khu bun bn sm ut c tng thm uy tn cho doanh nghip ca bn khng? Cc khch hng giu c thch tm n nhng doanh nghip nm trong vng dnh cho gii ca h khng? Mt s ngnh kinh doanh i hi khu vc danh gi, sm ut ti cc trung tm ln (thi trang, gii tr, khch sn, nh hng) trong khi mt s ngnh li thnh cng ti cc khu vc dn c nh hn (siu th, bng a, git l, n ung, nh ngh). Nh vy, ngnh ngh v khch hng mc tiu l yu t quan trng khi chn khu vc kinh doanh. Lu lng v mc thun tin v giao thng: c th c nhng a im trng tht s ph hp vo bui sng nhng c th lc lng vo bui tra, thng xuyn tc ng vo bui chiu nhng li vng tanh vo bui ti v cc ngy ngh. Do khng nn chn a im kinh doanh vi vng, nn kho st nhng a im tin nng vo cc thi im khc nhau trong ngy, cc ngy trong tun hay thm ch trong cc kiu thi tit khc nhau trnh nhng iu phin toi khng ng c do a im khng ph hp. Nhng doanh nghip cung cp dch v v ngnh kinh doanh bn l thng rt thch ni giao thng ng c, ngc li, nhng ngi tm ch thu vn phng th khng. Kim tra cc quy nh trong khu vc: Nhiu thnh ph c cc yu cu khoanh vng rt kht khe. Hy nghin cu tnh hnh v m bo rng doanh nghip ca bn c php hot ng trc khi k hp ng thu a im. Cn kim tra cc quy nh v ngnh ngh c php hot ng, cc quy nh v bng biu, ni xe cho khch hng v nhn vin Mt dn c v tc tng trng: cc doanh nghip dch v v kinh doanh bn l cn c t trong mt khu vc c dn c tng trng cao, tng trng kinh
98
V1.0
t tt v dn c c xu hng chi tiu cho tiu dng. iu ny c th thy thng qua vic lm n ang thun li pht t hay cht vt ca cc doanh nghip hin ang c mt trong khu vc. Khong cch ti i th cnh tranh: cn xem xt khong cch t a im tim nng ti cc i th cnh tranh trc tip hin c. Khong cch ny qu gn hoc qu xa u khng c li. Nu khong cch qu gn, cc i th cnh tranh s c li th ca ngi i trc. Nu mun to khong cch xa i th cnh tranh m li chn a im ti khu vc chuyn kinh doanh cc mt hng khc cng s gp bt li do khch hng khng yn tm v khng c c hi la chn v so snh. Trong mt s ngnh, vic chn a im gn nhau cng c tc dng tch cc ti hiu qu kinh doanh chung ca tt c cc doanh nghip. Mua hoc thu a im: nu tim lc ti chnh tt v chn c a im kinh doanh l tng, doanh nghip c th mua t lun m bo tnh n nh v trnh cc rc ri pht sinh sau ny. Tuy nhin, hu ht cc doanh nghip mi khi nghip u chn phng n i thu gim bt p lc ti chnh. Khi , doanh nghip cn quan tm ti tng iu khon trong hp ng thu nh nh tin thu, tng tin thu, thi gian thu, chi ph bo dng thng thng, sa cha ca ngi thu, nhng quyn thu Nh vy, ra mt quyt nh chc chc v cn thn i hi doanh nghip phi nghin cu mt lot cc vn phc tp. Do cn gi thi ci m vi cc la chn khc, thc hin nghin cu v sn sng a ra mt trong nhng quyt nh quan trng nht khi s hot ng cho doanh nghip.
5.1.2. Trang b my mc vn phng
Trang b my mc vn phng ph hp l vic rt cn thit gim bt khi lng cng vic v nng cao hiu qu hot ng qun l. S ph hp ca my mc, thit b c hiu l kh nng p ng yu cu cng vic trong hin ti v tng lai, ng thi tit kim c chi ph u t ban u. Cc doanh nghip nh v doanh nghip mi khi nghip cng cn phi ch trng iu ny. Mt mt, chi ph u t cng cao th cng lu thu hi vn u t. Ngc li, nu my mc thit b khng bo m s gy ra s lng ph khi quy m sn xut v mc phc tp trong qun l tng ln i hi my mc hin i v ng b. Vic trang b my mc, thit b cho vn phng cn ch mt s im sau y: Ty theo yu cu cng vic ca tng b phn, tng c nhn trang b my mc cho ng yu cu. V d, b phn thit k, ha, k thut, qun tr h thng mng cn c trang b my tnh c cu hnh mnh, tc nhanh; ngc li, khi vn phng vi cc cng vic n gin nh son tho vn bn, kim tra v gi th in t (e-mail), tnh ton chi ph th khng cn nhng my tnh qu hin i, t tin. My tnh xch tay (laptop) ch thc s cn thit i vi nhn vin nhng b phn thng xuyn di chuyn khi cng ty.
99
V1.0
Nu c th, nn trang b h thng my tnh ng b v cng thi im tt c cc my mc u hot ng thng sut. Mt khc, s ng b ny khng ch mang li li ch trc mt l c gim gi t nh cung cp m cn tit kim c chi ph v thun li cho vic bo dng nh k. Vic trang b nhng thit b ngoi vi nh my in, my fax, my scan, my chiu cn cn nhc n kh nng hot ng ca tng thit b v nhu cu s dng thc t ca doanh nghip. Thit b kt ni Internet: nn lp t thit b kt ni Internet bng thng rng nhn vin c th d dng hon thnh cng vic v gi mi lin h thng sut, nhanh chng vi khch hng.
5.1.3. Trang web ca doanh nghip
5.1.3.1. Li ch ca trang web
Trong thi i cng ngh thng tin nh hin nay, khi Internet ngy cng tr nn ph bin v tr thnh cng c khng th thiu trong cng vic v cuc sng, th li ch ca trang web i vi vic qung b sn phm v thng hiu ca doanh nghip l khng th ph nhn. Trang web tr thnh ca ng doanh nghip tip th hnh nh v sn phm, dch v ca mnh n khp ni trn th gii. C th, trang web c th mang li cho doanh nghip cc li ch sau y: Cung cp thng tin nhanh chng, cp nht, khng hn ch khi lng. Phm vi qung b ton cu, khng b gii hn v khu vc a l. Thng tin lun c sn phc v ti bt c thi im no trong ngy. Tit kim chi ph qung co, thng tin d dng c thay i m khng cn phi in n li nh brochure, catalogue, danh thip Tit kim chi ph thu mt bng ( trng by, gii thiu sn phm) v chi ph thu nhn cng (nhn vin phc v, bn hng, chm sc khch hng). Tng tnh chuyn nghip ca doanh nghip.
5.1.3.2. Thit k trang web
Doanh nghip cn quyt nh xem nn t xy dng trang web hay thu nhng cng ty cung cp dch v chuyn nghip. Mi la chn u c chi ph v li ch ring:
5.1.3.3. T thit k trang web
Doanh nghip c th chn phng n ny nu bn thn doanh nhn hay mt nhn vin trong doanh nghip c kh nng v c hiu bit nht nh v thit k trang web. Phng n ny tuy c u im l tit kim chi ph nhng cng c nhiu hn ch nh: Mt thi gian v cng sc vo thit k trang web thay v tp trung thi gian cho hot ng kinh doanh chnh. Cc cng c h tr to trang web nh Microsoft Frontpage hay Macromedias Dreamweaver d c ci tin nhiu nhng khng th thay th hon ho cho cc trang web m mt ngi chuyn nghip m ha bng tay.
100
V1.0
C th nh mt thin cm v s tin tng ca khch hng nu trang web thiu tnh chuyn nghip, kh truy cp, ng dn khng hot ng hay thng tin khng cp nht Do nhng hn ch ny m cc doanh nghip thng thu nhng nh thit k chuyn nghip xy dng ca ng ni doanh nghip vi th gii bn ngoi.
5.1.3.4. Thu nh thit k trang web chuyn nghip
Li ch u tin c th thy l mt ngi lp trang web chuyn nghip c chuyn mn k thut to ra mt trang web c th ph hp vi tt c cc trnh duyt v hot ng tri chy. Vic u t thu mt ngi lp trang web chuyn nghip cng cho php doanh nghip tp trung thi gian kinh doanh v bt thi gian tm ti, nghin cu nhm tr thnh ngi thit k trang web cho chnh mnh. Tuy nhin, doanh nghip cng khng th giao ph hon ton cng vic cho nh thit k chuyn nghip. Phi xc nh rng nh thit k chuyn nghip ch dng kin thc chuyn mn t vn v hin thc ha nhng tng v yu cu ca doanh nghip. C th doanh nghip cn phi xc nh cc vn sau:
o
Mc ch lp trang web ca doanh nghip l g? Trang web ch c tc dng gii thiu v cc sn phm ca doanh nghip trn mng hay doanh nghip mun dng n bn sn phm, dch v qua Internet. Ngn sch dnh cho vic lp v duy tr hot ng ca trang web l bao nhiu? Ai s l ngi chu trch nhim thng xuyn bo tr trang web ca doanh nghip? Ai l ngi cp nht nhng ni dung v thng tin mi? Ngi lp ch thit k hay cn chu trch nhim tip th cho trang web ca doanh nghip?
o o
o o
Ngoi ra, doanh nghip cng cn tm hiu thng tin v nh thit k trc khi chnh thc chn nh thit k. Cc thng tin cn tm hiu nh: nhng trang web m nh thit k thit k trc , tnh chuyn nghip ca nh thit k, thi hn hon thnh, chi ph
5.1.3.5. Mt s im cn lu khi thit k trang web
D doanh nghip t thit k hay thu nh thit k trang web chuyn nghip th cng cn lu mt s im sau: Trang web nn thit k n gin: v d nh trang web www.google.com, www.amazon.com... rt n gin, khng nhiu hnh nh ng, khng nhiu mu sc nhng quan trng l tnh nng rt mnh ca chng. Khch hng khng cn nhng trang web qu n tng m iu c bn l cung cp c nhng chc nng, thng tin, sn phm h cn. Hng ha, dch v, loi hnh kinh doanh ph hp: Khng phi bt c th g cng c th bn c qua mng. V d, s khng ai mua go hay du gi qua mng
V1.0
101
bi v h c th mua chng d dng cc ca hiu mi ni. Do , khi quyt nh bn hng qua mng, doanh nghip cn kho st k th trng cho sn phm ca mnh. Tc truyn ti: Tc l mt yu t rt quan trng i vi 1 trang web, nht l trong thng mi in t. Nhng trang web c tc truyn ti chm s khin khch hng mt kin nhn v b i. ci thin tc truyn ti, trang web khng nn c qu nhiu hnh nh v m thanh khng thc s hu ch. Ngoi ra, nhng khu khc cng cn lu tc nh: tr li email, giao hng Tin ch khc: cng ging nh trong thng mi truyn thng, khi khch hng chu dng chn lu trong gian hng ca doanh nghip siu th hay hi ch, c ngha l h bt u quan tm v mun mua sn phm hay dch v. Do , cc trang web cng cn cung cp thm cc thng tin hu ch v hp dn khc gi chn khch hng. Search Engine: ng k trang web ca doanh nghip ti cc Search Engine (cng c tm kim) c lit k cc trang u. iu ny to c hi khch hng tm thy trang web ca doanh nghip trong hng t cc trang web khc.
5.1.4. Thng mi in t
5.1.4.1. Thng mi in t l g?
C nhiu khi nim v thng mi in t (TMT), nhng hiu mt cch tng qut, TMT l vic tin hnh mt phn hay ton b hot ng thng mi bng nhng phng tin in t. TMT vn mang bn cht nh cc hot ng thng mi truyn thng. Tuy nhin, thng qua cc phng tin in t mi, cc hot ng thng mi c thc hin nhanh hn, hiu qu hn, gip tit kim chi ph v m rng khng gian kinh doanh. TMT cng c bit ti nh mt phng thc kinh doanh hiu qu t khi Internet hnh thnh v pht trin. Chnh v vy, nhiu ngi hiu TMT theo ngha c th hn l giao dch thng mi, mua sm qua Internet.
5.1.4.2. Li ch ca thng mi in t
Li ch ln nht m TMT em li chnh l s tit kim chi ph v to thun li cho cc bn giao dch. C th nh sau: Giao dch bng phng tin in t nhanh hn so vi giao dch truyn thng. V d gi fax hay th in t th ni dung thng tin n tay ngi nhn nhanh hn gi th theo cch truyn thng. Giao dch qua Internet c chi ph rt r, mt doanh nghip c th gi th tip th, cho hng n hng lot khch hng ch vi chi ph ging nh gi cho mt khch hng. Cc bn c th tin hnh giao dch khi cch xa nhau, gia thnh ph vi nng thn, t nc ny sang nc kia, hay ni cch khc l khng b gii hn bi khng gian a l. iu ny cho php cc doanh nghip tit kim chi ph i li, thi gian gp mt trong khi mua bn.
102
V1.0
Vi ngi tiu dng, h c th ngi ti nh t hng, mua sm nhiu loi hng ha, dch v mt cch nhanh chng. Nhng li ch nh vy ch c c vi nhng doanh nghip thc s nhn thc c gi tr ca TMT. V vy, TMT gp phn thc y s cnh tranh gia cc doanh nghip thu c nhiu li ch nht. iu ny c bit quan trng trong bi cnh hi nhp kinh t quc t, khi cc doanh nghip trong nc phi cnh tranh mt cch bnh ng vi cc doanh nghip nc ngoi.
5.1.4.3. Cc loi hnh ng dng thng mi in t
Da vo ch th ca thng mi in t, c th phn chia thng mi in t ra cc loi hnh ph bin nh sau: Giao dch gia doanh nghip vi doanh nghip - B2B (Business to Business), Giao dch gia doanh nghip vi khch hng - B2C (Business to Consumer), Giao dch gia doanh nghip vi c quan nh nc - B2G (Business to Government), Giao dch trc tip gia cc c nhn vi nhau - C2C (Consumer to Consumer), Giao dch gia c quan nh nc vi c nhn - G2C (Government to Consumer). Giao dch gia doanh nghip vi doanh nghip - B2B: l loi hnh giao dch qua cc phng tin in t gia doanh nghip vi doanh nghip. Theo T chc Lin hp quc v Hp tc v Pht trin kinh t (UNCTAD), TMT B2B chim t trng khong 90% trong TMT. Cc doanh nghip c th cho hng, tm kim bn hng, t hng, k kt hp ng, thanh ton qua cc h thng ny. mt mc cao, cc giao dch ny c th din ra mt cch t ng. TMT B2B em li nhiu li ch thc t cho doanh nghip, c bit gip gim cc chi ph v thu thp thng tin tm hiu th trng, qung co, tip th, m phn, tng cc c hi kinh doanh Giao dch gia doanh nghip vi khch hng B2C: l loi hnh giao dch gia doanh nghip v ngi tiu dng qua cc phng tin in t. Giao dch B2C tuy chim t trng t (khong gn 10%) trong TMT nhng c s phm vi nh hng rng. TMT B2C em li li ch cho c doanh nghip ln ngi tiu dng. tham gia hnh thc kinh doanh ny, thng thng doanh nghip s thit lp trang web, hnh thnh c s d liu v hng ho, dch v; tin hnh cc quy trnh tip th, qung co, phn phi trc tip ti ngi tiu dng. Doanh nghip tit kim nhiu chi ph bn hng do khng cn phng trng by hay thu ngi gii thiu bn hng, chi ph qun l cng gim hn. Ngi tiu dng thng qua cc phng tin in t la chn, mc c, t hng, thanh ton, nhn hng. Ngi tiu dng s cm thy thun tin v khng phi ti tn ca hng, c kh nng la chn v so snh nhiu mt hng cng mt lc. Giao dch gia doanh nghip vi c quan Nh nc - B2G: l loi hnh giao dch gia doanh nghip vi c quan nh nc, trong c quan nh nc ng vai tr khch hng. Qu trnh trao i thng tin gia doanh nghip vi c quan nh nc c tin hnh qua cc phng tin in t.
V1.0
103
C quan nh nc cng c th thit lp nhng trang web ti ng ti thng tin v nhu cu mua hng ca cc c quan nh nc, tin hnh vic u thu hng ho, dch v v la chn nh cung cp trn trang web. iu ny mt mt gip tit kim cc chi ph tm nh cung cp, ng thi gip tng cng tnh minh bch trong hot ng mua sm cng. Giao dch trc tip gia cc c nhn vi nhau - C2C: l loi hnh giao dch gia cc c nhn vi nhau. S pht trin ca cc phng tin in t lm cho nhiu c nhn c th tham gia hot ng thng mi vi t cch l ngi bn, ngi cung cp dch v. Mt c nhn c th t thit lp trang web kinh doanh nhng mt hng do mnh lm ra hoc s dng mt trang web c sn u gi mt s mn hng mnh c. C2C gp phn to nn s a dng ca th trng. Giao dch gia c quan nh nc vi c nhn - G2C: l loi hnh giao dch gia c quan nh nc vi c nhn. y ch yu l cc giao dch mang tnh hnh chnh, nhng c th mang nhng yu t ca TMT. V d khi ngi dn ng tin thu qua mng, tr ph khi ng k h s trc tuyn
5.2. 5.2.1. Cc vn v cung ng Hot ng cung ng
Cung ng l tp hp cc qu trnh nhm m bo nguyn vt liu (i vi cc doanh nghip sn xut), hng ho (i vi cc doanh nghip thng mi) cho hot ng sn xut ca doanh nghip. Trong mc ny, cc vn lin quan n hot ng cung ng c trnh by trong 4 ni dung chnh, bao gm: xc nh nhu cu nguyn vt liu, la chn nh cung cp, vn vn chuyn v vn hng tn kho. Hot ng cung ng l iu kin tin m bo cho hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip t hiu qu. Khi hot ng sn xut kinh doanh pht trin v din ra trn mt din rng th hot ng cung ng cng pht trin trn mt din rng, xut hin mt phm tr mi l hu cn kinh doanh.
5.2.2. Xc nh nhu cu nguyn vt liu trong k k hoch
Doanh nghip s dng mt s yu t sau y lm c s xc nh nhu cu nguyn vt liu trong k k hoch: o K hoch sn xut v tiu th sn phm ca doanh nghip o nh mc tiu dng nguyn vt liu, hng ho ca doanh nghip o Phn tch s bin ng trn th trng cung cp nguyn vt liu o Tnh hnh ti chnh ca doanh nghip o Nng lc kho tng ca doanh nghip i vi nhng doanh nghip nh, hot ng sn xut kinh doanh khng phc tp, nhu cu nguyn vt liu t, ch yu da vo kinh nghim ca qu kh.
104
V1.0
i vi nhng doanh nghip c quy m ln, hot ng sn xut kinh doanh phc tp, nhu cu nguyn vt liu ln, nhiu chng loi. Khi , doanh nghip phi tnh ton, phn tch, tng hp nhu cu nguyn vt liu cho tng loi sn phm c th, tng hot ng c th. i vi nhng doanh nghip m nguyn vt liu phc v sn xut c ngun gc t nng lm ng nghip, nhu cu nguyn vt liu kh phc tp. Nhu cu nguyn vt liu khi c xc nh trn c s mi quan h bn hng gia doanh nghip v cc nh cung cp. ch ng ngun nguyn liu phc v sn xut, doanh nghip cn quy hoch ngun nguyn vt liu, cung cp ging, thc n, phn bn, chun b cng tc thu hoch v bo qun sau thu hoch.
5.2.3. La chn nh cung cp
5.2.3.1. Tm quan trng ca la chn nh cung cp
Mt nh cung cp tt, c cht lng l iu kin rt quan trng doanh nghip sn xut v kinh doanh c hiu qu. C th, nh cung cp tt gip doanh nghip: Sn xut v cung cp nhng sn phm, dch v cht lng cao cho th trng mt cch lin tc, u n To ra nhng sn phm c kh nng cnh tranh trn th trng Nm bt nhng thng tin quan trng nhm gim chi ph hoc i mi my mc k thut, cng ngh
5.2.3.2. Tiu ch la chn nh cung cp
Khi la chn nh cung cp, doanh nghip cn xem xt cc yu t sau y: Cc c tnh k thut ca cc loi nguyn vt liu ca nh cung cp Gi c v cc iu kin gim gi Khong cch, phng thc, phng tin vn chuyn Thi gian, cc iu kin giao hng Cc iu kin v k thut, dch v cn lu Cc iu kin v khi lng hng t mua Cc iu kin v h thng kho tng, trung gian S lng nh cung cp c th la chn v uy tn ca nh cung cp
5.2.3.3. Quan im la chn nh cung cp
Quan im truyn thng trc y cho rng: cc doanh nghip cn phi tin hnh thng xuyn la chn cc nh cung cp thm ch t chc u thu cho mi ln cp hng. Vic cung cp nguyn vt liu cho qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip c tin hnh lin tc v gi c nguyn vt liu thp l tiu ch hng u t ra khi la chn nh cung cp.
V1.0
105
Quan im hin i cho rng: cc doanh nghip cn phi c y thng tin v cc nh cung cp sau tin hnh la chn; to s tn nhim i vi cc nh cung cp; li ko cc nh cung cp tim nng; c chnh sch pht trin cc nh cung cp; xy dng mi quan h hp tc, lin minh chin lc vi cc nh cung cp v tin xa hn l qun tr cc nh cung cp.
5.3. 5.3.1. T chc hot ng vn chuyn La chn phng thc vn chuyn
Doanh nghip c th la chn phng thc t vn chuyn, thu ngoi hoc kt hp c hai phng thc ny. Thng thng, doanh nghip chn phng thc t vn chuyn trong mt s trng hp sau y:
o
Khi khi lng vn chuyn nhiu v doanh nghip c kh nng u t th doanh nghip tin hnh la chn u t phng tin, lao ng t vn chuyn. Vic vn chuyn cn m bo s nhanh chng, an ton, tin cy cao, mc d khi lng vn chuyn khng nhiu. Trong trng hp vic vn chuyn i hi thit b chuyn dng hoc qu trnh vn chuyn i hi thit b b sung cn thit m cc cng ty bn ngoi khng p ng c.
Trong cc trng hp khc, nu chn phng thc thu ngoi th vic la chn cng ty vn chuyn bn ngoi cn ch ti cc yu t sau y:
o o o o
Gi c vn chuyn, cc ph vn chuyn. Cc dch v b sung i km (bc d, bao gi). Thi gian vn chuyn, kh nng sai lch v thi gian vn chuyn. Tn tht v thit hi c th xy ra, th tc gii quyt bi thng.
5.3.2.
La chn phng tin vn chuyn
Cc phng tin vn chuyn c chia thnh 4 nhm sau y:

o o o o
Phng tin vn chuyn ng b Phng tin vn chuyn ng thu (ng bin v ng sng) Phng tin vn chuyn ng st (lin tnh, lin vn) Phng tin vn chuyn ng khng
Mi nhm phng tin vn chuyn li c nhng u im, hn ch, chi ph khc nhau. Cc doanh nghip cn c vo mt s yu t sau y la chn phng tin vn chuyn thch hp:
o o o
Tc Cc ph vn chuyn tin cy, an ton khi vn chuyn
106
V1.0
Bi 5: Cng ngh v t chc sn xut o o o
Kh nng vn chuyn nhiu loi hng ho khc nhau Kh nng vn chuyn n c cc a im khc nhau Tn sut vn chuyn
5.3.3.
Cc vn hng tn kho
5.3.3.1. Khi nim hng tn kho
Hng tn kho l nhng ti sn:

o
c gi bn trong k sn xut, kinh doanh bnh thng; ang trong qu trnh sn xut, kinh doanh d dang; Nguyn liu, vt liu, cng c, dng c s dng trong qu trnh sn xut, kinh doanh hoc cung cp dch v. Hng ha mua v bn: Hng ha tn kho, hng mua ang i trn ng, hng gi i bn, hng ha gi i gia cng ch bin; Thnh phm tn kho v thnh phm gi i bn; Sn phm d dang: Sn phm cha hon thnh v sn phm hon thnh cha lm th tc nhp kho thnh phm; Nguyn liu, vt liu, cng c, dng c tn kho, gi i gia cng ch bin v mua ang i trn ng; Chi ph dch v d dang.
Theo cch hiu nh vy, hng tn kho bao gm:

o
o o
5.3.3.2. T trng hng tn kho
Doanh nghip hot ng trong lnh vc sn xut, thng mi thng duy tr hng tn kho mt mc nht nh trong chin lc d tr hng ho ca mnh, nhm m bo nguyn vt liu cho sn xut, m bo ngun hng trong lu thng. T trng hng tn kho ln l iu bt li do tnh cht tn lu, ng vn, chi ph pht sinh thm. Nu tn hng tn kho qu lu th s lm nh hng khng tt ti qu trnh kinh doanh do doanh nghip phi tn chi ph d tr, chi ph thanh l hay ci tin. Tuy nhin, vic khng d tr hng tn kho cng l mt ri ro v doanh nghip c th nh mt nhng khon doanh thu bn hng tim nng hoc th phn nu gi tng cao trong khi doanh nghip khng cn hng bn. Ngoi ra, cng khng ngoi tr trng hp doanh nghip n u tnh trng khan him hay tng gi ca sn phm, hng ho m mnh ang nm quyn chi phi d tr v s tung ra sn phm thi im cn thit. Khi , hng tn kho tr thnh khon li nhun ang ch ngy thanh ton ca doanh nghip.
V1.0
107
5.4. 5.4.1.
La chn cng ngh sn xut Yu cu la chn cng ngh
chun b v cng ngh, mt doanh nghip mi khi s phi la chn cng ngh c th p dng hoc thit k quy trnh cng ngh mi. Khi la chn, thit k hoc ci tin mt quy trnh cng ngh cn phi tho mn cc yu cu c bn nh: m bo tnh cht tin tin ca cng ngh m bo cht lng sn phm m bo gim lao ng chn tay nng nhc, ci thin iu kin lao ng Thng thng tnh cht tin tin ca cng ngh c th hin thng qua nng sut, tnh d ch to nh gim s giai on cng nh s bc cng vic so vi cng ngh c, s dng nguyn vt liu thay th r tin m vn m bo cht lng sn phm; tnh hin i biu hin thng qua vic nng cao trnh c kh ho hoc t ng ho sn xut. Khi la chn trang thit b cng ngh phi tnh n trang thit b c nng sut cao lm tin cho vic m rng quy m, tng nng lc sn xut v sau.
5.4.2. S cn thit phi la chn cng ngh ti u
S pht trin nh v bo ca khoa hc k thut cho php ngy cng sng to v a vo p dng nhiu loi cng ngh khc nhau sn xut ra cc loi sn phm (dch v). Trong iu kin , doanh nghip ng trc nhiu phng n cng ngh khc nhau cng nhm ch to ra mt loi sn phm nht nh no hoc tnh n vic thay i cng ngh ch to ra sn phm mi. p dng cng ngh ch bin khc nhau s dn n s khc nhau v cch thc v trnh t ca qu trnh ch bin, v trang thit b k thut, v s dng lc lng lao ng c th, v thit lp v t chc iu hnh sn xut iu ny dn n kh nng cnh tranh ca mi sn phm khc nhau. Mt khc, do vic thay i, hon thin hay ci tin cng ngh thng ko theo s thay i v cc iu kin trang thit b k thut, lc lng lao ng, s dng nguyn nhin vt liu cng nh i hi u t ln, nh hng n hiu qu kinh doanh trong thi gian di nn vic la chn cng ngh quyt nh phng n cng ngh ti u c ngha c bit quan trng. La chn cng ngh ng n c ngha to ra tim nng nng cao hiu qu lu di cho doanh nghip v ngc li, nu la chn sai s dn n hiu qu thp v thm ch khng c hiu qu kinh doanh m khng th sa cha c.
5.4.3. Chu k sng ca cng ngh
Chu k sng ca cng ngh l qu trnh ra i, pht trin v chm dt mt cng ngh c th. Chu k sng ca cng ngh c chia thnh cc giai on ra i, pht trin, chn mui v suy thoi. Mi cng ngh c th xc nh s c mt chu k sng xc nh.
108
V1.0
Bi 5: Cng ngh v t chc sn xut Tnh nng k thut
Chn mui Pht trin Suy thoi
Ra i Thi gian Hnh 5.1: Chu k sng ca cng ngh
Vng i ca cng ngh di hay ngn ph thuc vo c im ca cng ngh, tc dng ca n i vi sn xut, tnh hnh th trng sn phm cng nh cng ngh thay th. Th trng v cng ngh thay th nh hng rt ln n vng i ca cng ngh. Khoa hc cng ngh cng pht trin, vng i ca mi cng ngh cng rt ngn v n nhanh chng b cng ngh mi tin b hn thay th. Thng thng khi sng to ra mt cng ngh mi, ngay giai on mi ra i phi nh gi chu k sng ca n. Tuy nhin, y mi ch l nhng nh gi ban u, thiu thng tin c v c im, tc dng ca cng ngh, th trng v c v cng ngh thay th nn nhiu khi khng chnh xc. Trong qu trnh a cng ngh vo p dng cc thng tin ngy cng y hn, cc nhn t chu tc ng v tc ng n cng ngh cng hnh thnh r dn. Hoc ngay giai on ra i cng ngh t ra khng ph hp s nhanh chng b chm dt. Hoc a s cng ngh c th nghim v t ra c hiu qu, th trng sn phm pht trin, nhiu doanh nghip khc cng bt u a cng ngh vo p dng, cng ngh chuyn sang giai on pht trin ca n. Nu khng c cng ngh thay th, cng ngh gn vi sn phm thng c chu k sng gn vi chu k sng ca sn phm. Song n giai on ny c th xut hin vic nghin cu cng ngh thay th. Vic nh gi c th, m bo chnh xc nht nh v chu k sng ca cng ngh v xc nh thi im chm dt hot ng ca cng ngh l hon ton cn thit.
5.4.4. Phng php la chn cng ngh ti u
nh gi la chn cng ngh ti u phi c tin hnh ton din trn tt c cc gc k thut, kinh t v ti chnh. Phng n cng ngh ti u l phng n cng ngh phi ph hp v mt k thut (cng ngh thch hp), m bo tnh hiu qu v m bo tnh kh thi. Th nht, nh gi s ph hp v mt k thut. C nhiu quan im nh gi khc nhau:
o
Trc ht phi trn c s phn tch chu k sng ca cng ngh: Vic xc nh chnh xc vng i ca cng ngh v thi im nh gi cng ngh ang giai on no ca chu k sng ca n c ngha c bit quan trng, lm
109
V1.0
cn c la chn v quyt nh vic chuyn giao, tip tc hon thin hay chm dt hot ng mt cng ngh c th. S ph hp v k thut cn c nh gi trn c s so snh trnh cng ngh a ra nh gi vi trnh k thut ca cng ngh tng ng ang p dng trong nc v quc t. Tu theo c im ca tng loi cng ngh m a ra cc tiu thc nh gi ph hp. S so snh vi trnh cng ngh quc t s m bo tnh khch quan nhng khng phi lc no cng c thng tin lm vic ny, c bit i vi cng ngh mi. So snh vi cng ngh trong nc c hn ch l c th so snh vi ci lc hu. o Mt khc, s ph hp v k thut cng c ngha l ph hp vi trnh t chc sn xut doanh nghip: cng ngh ang p dng, trnh ca i ng lao ng v trang thit b k thut hin c, trnh qun tr hin ti... cng nh nguyn vt liu v s s dng. nh gi chnh xc gc ny cng phi da trn c s c im tng loi cng ngh m a ra cc tiu thc nh gi ph hp. Mt cng ngh thch hp v k thut l cng ngh c thi gian tn ti chp nhn c v cho php tho mn ti a nhng s ph hp trn. Tuy nhin, c th mt cng ngh a ra nh gi t c yu cu ny nhng li khng t yu cu khc. Do , m bo tnh khch quan, trc khi nh gi phi da trn c s phn tch vai tr ca tng yu cu xc nh trc th t u tin v trng s ca tng yu cu c th.
o
Th hai, nh gi s ph hp v kinh t. nh gi s ph hp v kinh t phi da trn cc tiu chun v hiu qu kinh doanh. V la chn cng ngh gn vi u t nn nh gi s ph hp v kinh t phi c cc thng tin nh gi v u t. C nhiu phng php nh gi khc nhau. Trong 2 phng php thng c s dng l: Phng php la chn cng ngh trn c s phn tch im ho vn v Phng php so snh cc phng n cng ngh. o Phn tch im ho vn ca mt phng n cng ngh c tin hnh trn c s cc s liu d bo v chi ph kinh doanh sn xut v doanh thu c c t vic sn xut v tiu th loi sn phm c sn xut theo cng ngh ang nh gi. l cc s liu d bo v: Cung cu, t suy ra d bo v sn lng d kin tiu th (Q) Gi bn sn phm (P) Chi ph u t cho cng ngh mi (FCCN). Chi ph u t cho cng ngh mi (sng to hoc chuyn giao) bao gm c u t cho cng ngh, trang thit b k thut lin quan, chi ph o to li cho lc lng lao ng Chi ph kinh doanh bin i bnh qun (AVCKD) im ha vn l im m ti Tng doanh thu (DT) bng Tng chi ph (TC). Gi Q1 l sn lng ti im ha vn. Ta c: FCCN Q1 P AVC KD
110
V1.0
Cng ngh thch hp v kinh t khi v ch khi tho mn iu kin sn lng sn xut ln hn mc sn lng ho vn: Q > Q1.
DT DT TC TC
FCCN
Q1 Hnh 5.2
Phng php so snh cc phng n cng ngh c s dng khi doanh nghip c t 2 s la chn phng n cng ngh tr ln. Vn k hiu nh trn, ta c: FCCNi, AVCKDi, Zi ln lt l chi ph c nh, chi ph bin i v tng gi thnh sn xut ca phng n cng ngh i. Ta c: Z1 = FCCN1 + AVCKD1 Q Z2 = FCCN2 + AVCKD2 Q Z3 = FCCnl3 + AVCKD3 Q Thc hin s so snh tng cp 2 phng n vi nhau s xc nh c mc sn lng cho gi thnh ca 2 phng n bng nhau Q(cn gi l im nt). V d, mc sn lng Q1 m ti phng n 1 v phng n 2 c mc gi thnh bng nhau, c xc nh theo cng thc sau: FCCN1 FCCN 2 Q1 AVCKD2 AVCKD1 Nu Q < Q1: phng n c chi ph u t cng ngh nh hn s tt hn Nu Q > Q1: phng n c chi ph u t cng ngh ln hn s tt hn Cng c th tnh trc tip tng gi thnh sn xut sn phm ca tng phng n cng ngh ri la chn phng n c tng gi thnh sn xut nh nht. So snh gi thnh tng cp phng n cng ngh s xc nh c mc tit kim tuyt i ca phng n cng ngh ny so vi phng n cng ngh kia.
111
V1.0
Bi 5: Cng ngh v t chc sn xut FCCN
FCCN3 FCCN2 FCCN1 0
Q1 Hnh 5.3
Q2
Q3
Th ba, nh gi s ph hp v kh nng ti chnh. nh gi s ph hp vi kh nng ti chnh phi da trn c s so snh chi ph u t cho cng ngh mi vi kh nng huy ng vn u t ca doanh nghip. Trong trng hp cho php c th phn tch chi ph cho u t cng ngh theo cc giai on u t khc nhau. Kh nng huy ng vn u t phi c tnh ton da trn c s a dng ho cc ngun cung ng ti chnh.
112
V1.0
TM LC CUI BI
Trong bi 5 chng ta xem xt cc ni dung sau y: Tm quan trng ca a im kinh doanh i vi hot ng kinh doanh hin ti v kh nng pht trin ca doanh nghip trong tng lai; tiu ch la chn a im kinh doanh. Vic trang b h thng my mc thit b vn phng ph hp vi yu cu cng vic v kh nng ti chnh ca doanh nghip mi khi s. Li ch ca trang web v nhng im cn lu xy dng c mt trang web n gin, hiu qu, p ng yu cu cng vic v l tin cho hot ng thng mi in t. Thng mi in t: khi nim, li ch v cc loi hnh ng dng thng mi in t. Hot ng cung ng nguyn vt liu u vo cho qu trnh sn xut: o Vai tr ca hot ng cung ng o Xc nh cu nguyn vt liu trong k k hoch o Nh cung cp: tiu ch v quan im la chn o T chc hot ng vn chuyn: la chn phng thc v phng tin vn chuyn cn c trn u im v hn ch ca mi phng thc, phng tin o Cc vn v tn kho, hng tn kho Chu k sng ca cng ngh, cng ngh sn xut ti u v tiu chun, phng php la chn cng ngh sn xut ti u cho doanh nghip: o Ph hp v mt k thut o Ph hp v mt kinh t (Phng php phn tch im ha vn, Phng php so snh cc phng n cng ngh) o Ph hp v kh nng ti chnh
V1.0
113
CU HI N TP
1. Tm quan trng v tiu ch la chn a im kinh doanh ca doanh nghip? 2. Ti sao trong ngnh dch v v ngnh kinh doanh bn l a im c vai tr c bit quan trng? Ly v d minh ha. 3. My mc vn phng c nn trang b loi hin i nht. ng hay sai? Ti sao? 4. Tm quan trng ca trang web i vi hot ng kinh doanh ca doanh nghip? Lm th no khch hng bit n trang web ca bn? 5. So snh u im v hn ch ca thng mi in t v thng mi truyn thng? 6. Vai tr ca nh cung cp i vi doanh nghip? 7. Quan im i vi nh cung cp? Cch thc thit lp mi quan h lu di vi nh cung cp? 8. Hng tn kho l g? Ti sao phi duy tr hng tn kho mt t trng nht nh? 9. Th no l mt cng ngh ti u? Ti sao cn phi la chn cng ngh ti u? 10. Ti sao chu k sng ca mt cng ngh li c ngha c bit quan trng trong vic la chn cng ngh?
114
V1.0
Bi 6: Vn nhn s lc khi nghip
BI 6: VN NHN S LC KHI NGHIP

Ni dung

Lnh o doanh nghip. Cc vn lin quan n tuyn dng. nh hng v to ng lc cho ngi lao ng trong doanh nghip.
Hng dn hc
Mc tiu
Sau khi hc bi ny, hc vin c th: Hiu c tm quan trng v yu cu i vi i ng lnh o ca doanh nghip. Hiu r mc tiu v p dng linh hot quy trnh tuyn dng lao ng. Bit cch nh hng v to ng lc cho ngi lao ng trong mt doanh nghip mi khi s. Bit c nhng kh khn trong vn o to v duy tr n nh lc lng lao ng.
Thi lng hc
6 tit
V1.0
115
TNH HUNG KHI NG BI Tnh hung dn nhp : Khch sn Ritz Carlton California Ritz Carlton l cng ty con ca Tp on Marriot International, c thnh lp nm 1983, kinh doanh trong lnh vc khch sn v khu ngh dng, ang hin din rt nhiu quc gia trn th gii. Ritz Carlton cng l ci tn xut hin nhiu trong bng xp hng cc nh v ch trong dch v khch hng. Mt trong nhng l do khin Ritz Carlton c c s thnh cng nh vy l do s n lc khng ngng ca cc nh lnh o m ngi ng u l v ch tch Simon Cooper, trong vic tm cc gii php khch l v nng cao s tha mn ca nhn vin Ti cc cuc hp, lnh o lun n mc chnh t v cho rt thn thip: Cho bui sng, cc bn ca ti. Trong sut cuc hp, cc nh lnh o cng lun mm ci v th hin s tn trng ti tp th nhn vin. Chnh iu ny to nn nhng hiu ng mnh m trong ton th nhn vin, khng quan trng cp bc v tin lng. Ti bt c u, cc nh qun l Ritz Carlton khng ngng cng c 1 trong 12 gi tr dch v m tt c cc nhn vin c mong i a vo cng vic ca h. Chng hn, khch sn Ritz Carlton, San Francisco, nn tng chnh l gi tr dch v s 2: "Ti lun nhit thnh vi cc nhu cu v mong mun cho d c th hin hay khng th hin ca cc khch hng". Cc nhn vin c by t kin ca mnh i vi ng nghip hay vi nh qun l cho d bt c u vo bt c thi im no. Ti mi khch sn Ritz Carlton, cc nhn vin c quyn t do tho lun v nhng vn khc nhau, cho d rt nh nht, chng hn nh mt hnh lang no sch s hn cc hnh lang khc, hay ti sao mi ngi li a thch mt vt dng c hn mt vt dng mi. Nh qun l chm ch lng nghe, th hin s quan tm ti ch tho lun v cho rng iu quan trng i vi nhn vin cng quan trng i vi nh qun l. Cc nh qun l khch sn ti Ritz Carlton cng khng tp trung vo nhng g cc nhn vin lm sai hay thiu st, thay vo h hng ti nhng gip cc nhn vin ci thin kt qu cng vic c giao. Cc nh qun l s dng nhiu phng thc cng khai khen ngi cc nhn vin. Cn cc ph bnh c thc hin ring t. Cu hi 1. Theo bn, suy cho n cng, l do g to nn cht lng dch v 5 sao ca Ritz Carlton? Cc nh qun l p dng nhng bin php g nng cao cht lng dch v? 2. Cc cng c tc ng ti tm l ngi lao ng quan trng nh th no trong mt doanh nghip cung ng dch v? 3. Nhn vin trong cng ty bn ang lm c gn kt v truyn cm hng trong cng vic nh th no?
116
V1.0
6.1. 6.1.1.
i ng lnh o trong doanh nghip Hiu r nhim v, mc tiu v s mng ca doanh nghip
i ng lnh o l nhng ngi t nhng vin gch u tin xy dng nn mng cho doanh nghip. Thng thng, nhng nh lnh o u tin cng ng thi l ch s hu doanh nghip hay t nht h l nhng ngi ng ch hng vi ngi ch doanh nghip. Trn c s , i ng lnh o s to dng b my nhn s vi cc nh qun l cp trung gian v cc qun tr vin cp c s. Trong Bi 1, chng ta thy rng cc nh lnh o ni chung v doanh nhn ni ring cn phi c tm nhn, c nim tin, bit khi la v truyn cm hng cho nhn vin cp di. Nhng tm nhn c t c hay khng, nim tin c c nhn ln, ngn la c c thi bng ph thuc rt ln vo i ng nhn s trong doanh nghip. H cng phi l nhng ngi c nhit huyt, c nng lc v bit c m. c mt i ng nh vy, nh lnh o phi hiu r doanh nghip cn ai, tm u, lm g... C s nh lnh o tr li cc cu hi ny chnh l s am hiu nhim v, mc tiu, trit l kinh doanh ca doanh nghip, hiu nhng vn nhn s ca doanh nghip mi khi s, t c nh hng tm kim, tuyn dng, bi dng v pht trin i ng nhn vin. Nh lnh o cn hiu r nhim v ca doanh nghip hay l do doanh nghip tn ti. Khi xc nh nhim v mc tiu, doanh nghip lun lun phi xc nh lnh vc kinh doanh ct li, sn phm ct li v ngun lc ct li ca doanh nghip. T c chin lc pht trin ngun nhn lc ng n. V d: nu doanh nghip hot ng trong lnh vc cng ngh cao c hm lng cht xm trong sn phm ln th vic u t my mc, cng ngh hin i cn c thc hin ng thi vi vic u t xy dng i ng k s tay ngh cao.
6.1.2. Quan im v qun tr nhn s
Mi mt doanh nghip c nhng cch thc i x vi ngi lao ng khc nhau ty thuc vo quan im qun tr nhn s ca nh lnh o cp cao trong doanh nghip. Quan im s l c s doanh nghip a ra cc bin php, chnh sch c th. Cc trit l v qun tr nhn s xut pht t quan nim v con ngi, tng ng vi chng cng c cc m hnh qun l, cc hc thuyt v cc trng phi v qun tr nhn s. Hin nay, chng ta c 3 t tng sau:
V1.0
117
Bi 6: Vn nhn s lc khi nghip Ni dung Quan nim T tng th nht Con ngi c coi l mt loi cng c lao ng M hnh c in Hc thuyt X Trng phi c in (Trng phi t chc lao ng khoa hc) T tng th hai Con ngi mun c c x nh nhng con ngi M hnh cc quan h con ngi Hc thuyt Y Trng phi tm l x hi (Trng phi cc quan h con ngi) T tng th ba Con tim khai pht ngi c nhng nng cn c thc v lm cho trin
M hnh qun l Hc thuyt Trng phi
M hnh cc tim nng con ngi Hc thuyt Z Trng phi qun tr nhn s hin i (Trng phi ngun nhn lc)
6.1.3.
Hiu r vn nhn s ca doanh nghip mi khi s
Cc cng ty nh, cc doanh nghip mi khi s lun gp vn kh khn khi tuyn dng v gi chn nhn s. Do cc nh lnh o cn phi hiu nhng kh khn ny c th c nhng cng c v bin php thch hp nhm thu ht v khuyn khch ngi lao ng lm vic. Cc yu t sau y thng khin ngi lao ng e ngi khi lm vic ti cc doanh nghip nh hoc doanh nghip mi khi s: S thiu n nh: cc doanh nghip mi khi s thng gp nhng kh khn nht nh trong giai on u, vic kinh doanh li lun c nhng ri ro kh lng c th khin doanh nghip ngng hot ng. Khi , cng vic ca ngi lao ng s bp bnh, mt n nh. Tuy nhin, iu ny c th khc trong giai on khng hong, cc doanh nghip ln cng c nguy c mt n nh nu nh tnh hnh ti chnh ca doanh nghip khng tt. C hi thng tin: cc ng vin khi tham gia tuyn dng lm vic trong cc cng ty nh thng s c cm gic khng c nhiu c hi thng tin, c xt v pht trin ngh nghip. Vn ny cn c nh lnh o gii ta bng s c lp, t ch ca ngi lao ng trong cng vic v qua h s c c hi t hc hi, rt kinh nghim. iu ny khc vi cc doanh nghip ln khi tt c cng vic i vo n nh, c tiu chun v quy trnh r rng. Thu nhp v cc phc li t hn: y l kh khn vi bt c doanh nghip nh v doanh nghip mi khi nghip no. Khng ch thu nhp m cn cc phc li khc nh bo him, chm sc y t, tham quan, ngh mt, c hi o to cng s l nhng yu t khin ngi lao ng cn nhc. Mt s yu t khc nh: vn phng lm vic nh, khng b th, a im lm vic xa trung tm, s lng nhn vin t cng l nhng im bt li i vi cc doanh nghip nh, doanh nghip mi khi s v c nh hng ti tm l ca ngi lao ng.
6.2. Tuyn dng nhn s
Tuyn dng l quy trnh sng lc v tuyn chn nhng ngi nng lc p ng mt cng vic trong mt t chc, doanh nghip. Trong doanh nghip, lnh o trc tip ca b phn c nhu cu tuyn dng v cn b phng nhn s c th tham gia trc tip vo qu trnh tuyn dng hoc c th thu ngoi mt phn hay ton b qu trnh tuyn dng.
118
V1.0
Thng thng, tit kim chi ph, cc doanh nghip mi khi s ch s dng mt s lng nhn s rt hn ch bao gm doanh nhn, i ng lnh o ch cht v nhng nhn s c th tn dng c nh cha m, anh ch em, ngi thn, bn b Nhu cu tuyn dng s xut hin khi khi lng cng vic qu ln hay pht sinh nhng cng vic i hi cc k nng ring bit m doanh nhn v i ng lnh o khng c. tuyn dng cn thc hin cc bc cng vic sau: Phn tch cng vic. Xc nh nhu cu tuyn dng. Tm kim ngun tuyn dng. Quy trnh tuyn chn.
6.2.1. Phn tch cng vic
Phn tch cng vic l nhng cng vic, th tc xc nh quyn hn, trch nhim, k nng theo yu cu ca cng vic v lm c s xc nh cho vic qun tr nhn s nhm thc hin cng vic mt cch tt nht. y l cng vic u tin cn thc hin tuyn dng nhn vin v l c s b tr lao ng trong doanh nghip. Phn tch cng vic cung cp cc thng tin v yu cu, c im ca cng vic lm c s cho vic xy dng Bn m t cng vic v tiu chun cng vic. Vn bn ny c s dng lm c s cho vic tuyn m, tuyn chn v o to nhn vin, nh gi thc hin cng vic v tr th lao lao ng. Trong , Bn m t cng vic l vn bn lit k cc quyn hn trch nhim khi thc hin cng vic, cc mi quan h trong bo co thc hin cng vic, iu kin lm vic, tiu chun cn t c. Bn tiu chun cng vic l vn bn tm tt nhng yu cu v phm cht c nhn, c im v trnh hc vn, nng lc chuyn mn, nguyn vng, s thch ca ngi thc hin cng vic. Nhiu khi Bn m t cng vic cng lit k lun tiu chun cng vic.
6.2.1.1. Ni dung ca bn m t cng vic v tiu chun cng vic
Khng th xy dng mt mu chun cho Bn m t cng vic v mi cng vic li c nhng c th khc nhau. Tuy nhin, v c bn, bn m t cng vic bao gm cc ni dung c chia thnh 7 phn nh sau: Phn 1 Cc chi tit v cng vic
o o o o
Chc danh cng vic. Phng / Ban / B phn cng tc. Tn ngi m nhn. Ngi qun l trc tip.
Phn 2 Mc ch ca cng vic Phn ny m t ngn gn v chnh xc l do hnh thnh hoc vai tr ca v tr cng vic trong t chc. Ni dung ny gip doanh nghip kim tra li tnh cn thit ca
V1.0
119
v tr cng vic, s nh hng ti ton b h thng, mi quan h vi cc v tr cng tc khc Phn 3 Cc trch nhim (ngha v) Phn ny m t tng trch nhim chung v cc nhim v c th. Cc trch nhim c m t phi mang tnh n nh, th hin r s khc bit v trch nhim ca cng vic ang m t vi cc v tr cng vic khc. Phn 4 Cc kt qu cn t c M t ngn gn cc kt qu m v tr cng vic cn phi t c. Phn 5 Trch nhim qun l, gim st Trnh by r v tr cng vic hin ti chu s gim st trc tip v gin tip ca ai, tng s bao nhiu ngi. Phn 6 Tiu chun cng vic Phn ny th hin r nhng yu cu i vi ngi thc hin:
o o o o o o o
Trnh : i hc / Cao ng / Trung cp hay cng nhn bc my. Chuyn ngnh c o to. Cc chng ch khc theo quy nh (nu cn thit). Kinh nghim lm vic trong lnh vc c th hoc cc lnh vc c lin quan. Cc kin thc trong lnh vc c th v cc kin thc chung khc. Cc k nng cn thit (Tin hc, ngoi ng). Kh nng khc (Lm vic c lp, lm vic nhm, lm vic p lc cao kh nng t chc, iu hnh c th i cng tc xa). Yu cu v tui i, sc khe, th lc, ngoi hnh (nu c). Cn nu r iu kin lm vic nh: trong vn phng, ngoi tri, di chuyn nhiu, ban m Cn nu r mi trng lm vic nh: nng, m, n, bi, mi, ha cht
Phn 7 Mi trng, iu kin lm vic

o
6.2.1.2. Trnh t thc hin phn tch cng vic
Bc 1: Xc nh mc ch s dng cc thng tin phn tch cng vic t xc nh cc hnh thc thu thp thng tin hp l nht. Bc 2: Thu thp cc thng tin c bn trn c s s t chc ca doanh nghip, s cng ngh, cc vn bn quy nh chc nng, quyn hn ca cc phng ban, phn xng. Bc 3: Chn la cc v tr c trng v cc im mu cht thc hin phn tch nhm tit kim thi gian v chi ph, nht l i vi cc cng vic tng t nhau. Bc 4: p dng cc phng php khc nhau thu thp thng tin phn tch cng vic nh phng php quan st, bm gi, chp nh, phng vn, bng cu hi ty theo mc chnh xc v yu cu ca thng tin, dng hot ng v kh nng ti chnh ca doanh nghip. Bc 5: Kim tra xc minh tnh chnh xc ca thng tin thu thp c. Bc 6: Xy dng bn m t cng vic v tiu chun cng vic.
120
V1.0
6.2.2.
Xc nh nhu cu tuyn dng
Kt qu phn tch cng vic trong Bn m t cng vic v Bn tiu chun cng vic l c c doanh nghip xc nh nhu cu tuyn dng ca mnh. Nhu cu tuyn dng ca doanh nghip ti cc thi k khc nhau l khc nhau cn c vo chin lc kinh doanh v mc tiu ngn hn ca doanh nghip. C mt s phng php sau thng c s dng xc nh nhu cu nhn s trong ngn hn nh sau: Phng php phn tch nhim v/phn tch khi lng cng vic: y l phng php ch yu xc nh nhu cu nhn lc trong ngn hn. Phng php ny ch yu l nghin cu, phn tch nhu cu v xu hng tuyn dng trong doanh nghip, mc tiu kinh doanh, trnh tin b k thut rt ra tc pht trin nhu cu nhn s. T doanh nghip s c k hoch tuyn dng hp l. Da vo mc tiu doanh thu v lao ng: v d mc tiu doanh s phi t 1 t ng/thng, nh mc cho nhn vin bn hng l 50 triu ng/thng, vy cn phi c 20 nhn vin bn hng. Phng php xc nh lao ng chnh da vo sn lng v nh mc thi gian vi lao ng chnh: o Xc nh lao ng cho tng ngh:
Ni
Qi t i Tn
Qi : Sn lng sn phm loi i ti : nh mc thi gian cho 1 sn phm Tn : Thi gian lm vic theo ch 1 nm cho 1 cng nhn Xc nh lao ng cho tt c cc ngh: N=
Trong doanh nghip, s lao ng gin tip (lao ng qun l) thng nh hn 10% tng s lao ng trc tip.
6.2.3. Cc ngun tuyn dng
Khi c nhu cu tuyn dng, cc doanh nghip c th tuyn dng t lc lng lao ng bn trong t chc v lc lng lao ng t bn ngoi. Mi ngun tuyn dng li c nhng u nhc im v phng php tip cn khc nhau. Trong nhiu trng hp, ngun ni b c u tin hn; trong cc trng hp khc, ngun t bn ngoi li c c li th hn.
6.2.3.1. Ngun ni b
Nh ni mc 6.2, cc doanh nghip mi khi s thng tn dng ngun nhn lc c sn nh cha m, anh ch em, ngi thn, bn b Khi vai tr ca mi
V1.0
121
thnh vin ny trong doanh nghip c th ph hp hoc khng ph hp vi nng lc chuyn mn, s trng ca mi ngi. Nhu cu tuyn dng t ra thng thng l khi khi lng cng vic tr nn qua ln hoc cn nhng k nng c bit. Khi , vic la chn nhng i tng ny v ngun nhn lc khc c sn trong doanh nghip cho nhng v tr cng vic ph hp hn chnh l vic tuyn dng t ngun ni b doanh nghip. Hnh thc tuyn dng ny c th pht hin c nhng ngi c nng lc ph hp vi cng vic mt cch nhanh chng v hiu qu. u im ln nht l tit kim c thi gian lm quen vi cng vic, cng vic c thc hin lin tc khng gin on. Ngoi ra, s hiu bit v t chc v lng trung thnh c th thch cng l nhng u im c cc nh lnh o nh gi cao. Nhc im ca vic tuyn dng t ngun ny l c th gy ra nhng xung t khng ng c v khng thay i c cht lng ngun nhn lc trong doanh nghip va v nh.
6.2.3.2. Ngun nhn lc t bn ngoi
Khc vi ngun ni b, ngun nhn lc t bn ngoi l nhng ngi hon ton mi, ln u tin lm vic ti doanh nghip. H c th n thng qua cc ngun sau y: Thng qua s gii thiu ca cc cn b, nhn vin ang lm vic trong doanh nghip: cng ging nh tuyn dng t ni b, ngun ny cho php tuyn c nhng ngi ph hp vi yu cu rt nhanh chng v hiu qu. Tuy nhin ngun ny cng c th c hn ch l nguyn nhn ca vic chia nhm, b phi v sau. Thng qua qung co trn cc phng tin truyn thng nh: i truyn hnh, i pht thanh, cc bo, tp ch. Ty s lng, cht lng ca ngun nhn lc cn tuyn m v tnh cht cng vic la chn hnh thc qung co ph hp hoc kt hp nhiu hnh thc. u im ca phng php ny l c th ph bin thng tin rng ri v thu ht c nhiu cc ng vin tim nng. Thng qua cc trung tm mi gii v gii thiu vic lm: y l hnh thc rt ph bin i vi cc doanh nghip va v nh, cc doanh nghip khng c b phn chuyn trch v qun tr ngun nhn lc. u im ca vic tuyn dng qua ngun ny l tit kim thi gian, s lng tuyn dng linh hot, mt cng sng lc ban u nhng cng mt mt khon chi ph nht nh. T cc hi ch vic lm: ngun ny ngy cng ph bin hn, cho php s gp g tip xc trc tip gia nh tuyn dng v cc ng vin tim nng. Ngun ny cng cho php tuyn vi s lng ln v tit kim chi ph tuyn m.
122
V1.0
Thng qua cc trng cao ng, i hc, cc c s o to: t ngun ny c th tuyn dng c ngun nhn lc tr, c o to bi bn, c kin thc v k nng tt nhng cng c hn ch l thiu kinh nghim lm vic thc t v c th mt thi gian hng dn hoc o to li. T cc i th cnh tranh: ngun ny cho php doanh nghip tuyn dng c ngun nhn lc c cht lng cao, c kinh nghim, tay ngh, hiu bit tng tn cc thng tin v i th cnh tranh, khng mt thi gian o to hay thi gian lm quen vi cng vic. Hn ch ca ngun ny l chi ph thng cao, c nguy c mt nhn s bt c lc no v vic s dng thng tin ca i th cnh tranh s l con dao hai li khi gp phi vn bn quyn. Nhn chung, nhng nhn s c tuyn dng t cc ngun bn ngoi t chc c th c nhng cch nhn mi v t chc, to ra s thay i trong t chc m khng s s phn ng gay gt t bn trong. Tuy nhin, h li cn thi gian ha nhp, lm quen vi cng vic; mt khc, s c mt ca h c th gy tm l tht vng cho nhng nhn s ang lm vic cho t chc v mt i c hi thng tin sau mt thi gian lm vic v cng hin.
6.2.4. Quy trnh tuyn chn
Qu trnh tuyn chn bao gm nhiu bc, cc ng vin khng ph hp s b loi b qua tng bc. Quy trnh v s lng cc bc trong mi doanh nghip hay mi ln tuyn dng c th khc nhau, ph thuc vo cc nhn t nh: tnh cht cng vic, s lng v t l tuyn chn, kh nng ti chnh i vi cc doanh nghip mi khi nghip, doanh nghip nh, hay i vi mt s v tr cng vic c th, cc bc ny c th c tin hnh tun t hoc c b qua mt vi bc. Thm ch c nhng trng hp tuyn dng ngay khi ngi gii thiu bo m. Tuy nhin, v c bn, quy trnh tuyn chn bao gm cc bc cng vic sau:
6.2.4.1. Tip n ban u v phng vn s b
y l bc u tin trong qu trnh tuyn chn, l ln gp g u tin gia ngi lao ng v ngi c nhu cu tuyn dng lao ng. Mc ch ca bc ny l quyt nh xem ng vin c nhng t cht v kh nng ph hp vi cng vic hay khng tip tc tin hnh cc bc tip theo. Trong bc ny cn ch mt s im sau: Nu thy ng vin khng ph hp vi yu cu cng vic th nn loi b ngay trnh mt thi gian v chi ph ca c ng vin v doanh nghip. Nn xy dng cc tiu chun thn trng hn ch ti a kin mang tnh ch quan ca ngi phng vn, nht l khng nn chn nhng ngi qu kh tnh hay c on sng lc ng vin bc ny. Khng nn dng cc yu t nh tui tc, gii tnh, chng tc, tn gio, dn tc loi b cc ng vin bc ny. Ch nn loi cc ng vin khng ng chuyn mn, khng c trnh , bng cp, tay ngh, kinh nghim nh yu cu.
V1.0
123
6.2.4.2. Sng lc qua h s xin vic
Thng thng, trong h s xin vic c mt s giy t c mu sn, ngi lao ng ch vic in cc thng tin theo yu cu. Hin nay cc doanh nghip thng yu cu ngi lao ng t vit L lch trch ngang (Curriculum Vitae CV) v n xin vic. Doanh nghip c th nm c cc thng tin s b v cc ng vin c th hin trong CV: Thng tin c nhn: tui, gii, tnh trng hn nhn, gia nh, a ch Thng tin v nng lc chuyn mn: trng o to, chuyn ngnh o to, kt qu o to, cc bng cp, chng ch c cng nhn Cc k nng: ngoi ng, tin hc vn phng, k nng s dng cc loi my mc, thit b Kinh nghim lm vic, lch s qu trnh lm vic. Cc c im v tm l c nhn, thi quen, s thch, cc mong mun, k vng trong cng vic, ngh nghip Kh nng trnh by, lp lun qua nh gi c mt phn kh nng t duy v giao tip ca cc ng vin. Cc kh nng c bit khc. H s xin vic cho ta cc thng tin ng tin cy v cc ng vin. Trong bc ny, doanh nghip nn loi cc ng vin mc cc li nh: Trnh by cu th, sai nhiu li chnh t. Kt qu hc tp qu km. Trnh chuyn mn, nghip v, kinh nghim khng ph hp. Thay i lin tc nh hng ngh nghip, cng vic hoc ni lm vic. Hon cnh gia nh, tnh cch bn thn khng ph hp vi mi trng lm vic
6.2.4.3. Trc nghim trong tuyn chn
Cc trc nghim trong tuyn chn thng c dng nh gi cc t cht tm l, nhng kh nng, k nng c bit ca cc ng vin c h trnh by trong CV. Do vic la chn phng php thch hp v thit k mu trc nghim thng do cc chuyn gia tm l hc, chuyn gia v o to v tuyn dng nhn s m nhim. Nhng ngi ny cng phi am hiu m t cng vic v tiu chun cng vic i vi tng v tr cng vic khc nhau. Thng thng ngi ta chia thnh cc loi trc nghim khc nhau nh: Trc nghim thnh tch: nh gi mc hiu bit, nm vng chuyn mn nghip v, thnh tch cao hay thp. Trc nghim nng khiu v k nng: kh nng t duy, k nng giao tip, k nng chuyn mn.
124
V1.0
Trc nghim tnh cch v s thch: nhm pht hin ra cc c im tm l c nhn ca ngi lao ng c nh hng n kt qu cng vic, th hin hoc khng th hin mt cch trc tip hoc trong CV. Cc c im nh trm tnh hay si ni, cng nhc hay linh hot, cn thn hay cu th, kin nhn hay nn nng, cng rn hay mm yu, nguyn tc hay ty tin Trc nghim tnh trung thc: y l c tnh rt cn thit m doanh nghip no cng mun ngi lao ng mnh tuyn dng c. Kt qu trc nghim s gip nh qun tr d on c cc hnh vi trung thc hoc khng trung thc ca ngi lao ng trong tng lai.
6.2.4.4. Phng vn tuyn chn
Phng vn tuyn chn l qu trnh giao tip bng li gia ngi lao ng v ngi tuyn chn nhm thu thp thng tin tr gip cho qu trnh ra quyt nh tuyn dng. Phng php ny gip doanh nghip khc phc c nhng nhc im m qu trnh sng lc h s hay trc nghim khng th hin ht c. Doanh nghip c th s dng cc phng php phng vn sau: Phng vn theo mu: cc cu hi c thit lp sn theo yu cu cng vic, ngi phng vn hi v a ra cc phng n cho cc ng vin tr li. u im ca phng php ny l thu thp c cc thng tin ng theo yu cu, nhng ni dung cu tr li khng phong ph . Phng vn theo tnh hung: cc ng vin c yu cu tr li v cch ng x hay thc hin cng vic theo mt tnh hung gi nh hoc mt tnh hung c tht trong thc t. Phng php ny c u im l to iu kin cc ng vin th hin c cc k nng lm vic trong cc tnh hung c bn v in hnh. Hn ch ca phng php ny l thi gian phng vn lu, s lng phng vn c gii hn, tnh hung c th trng lp. Phng vn theo mc tiu: cn c vo cng vic c th yu cu cc ng vin phi tr li theo nhng mc tiu c xc nh t trc. Loi phng vn ny cng cn c vo s phn tch cng vic trong Bn m t cng vic v yu cu cng vic. Phng php ny cho php nh tuyn dng tm kim c cc ng vin theo ng tiu chun ra nhng cng c th lt mt cc ng vin xut sc cc kha cnh khc. Phng vn khng c hng dn: ni dung cu hi khng c chun b trc, bui phng vn mang tnh cht trao i nhng ngi phng vn gi vai tr nh hng. lm tt vai tr ny ngi phng vn phi am hiu v tr cng vic cn tuyn, c k nng phng vn v lun gi vai tr dn dt trnh i qu xa ch chnh. Phng php ny cho php ng vin bc l ht cc u im hn ch, tim nng trong cng vic nhng i hi ngi phng vn phi tht s am hiu vn v c k nng lng nghe tt.
V1.0
125
Phng vn cng thng: s cng thng trong loi phng vn ny th hin tnh cht ca cu hi hoc cng hi. Loi phng vn ny ph hp tm kim cc ng vin ph hp vi cng vic i hi s kin nhn, v tha v kh nng chu sc p cng vic ln trong thi gian eo hp. Phng vn theo nhm: c th mt ngi phng vn mt nhm cc ng vin cng mt lc trnh cc thng tin trng lp. Phng php ny cng to c hi cho nh tuyn dng quan st cc ng vin v kh nng lng nghe, hp tc trong cng vic, kh nng ng ph trc p lc phi ganh ua Phng vn theo hi ng: nhiu ngi (hi ng) cng tham gia phng vn mt ng vin. y l hnh thc ph bin hin nay nhm trnh tnh ch quan khi ch c mt ngi phng vn ng thi nh gi c tnh linh hot v kh nng phn ng ng thi ca cc ng vin. Mi loi phng vn u c nhng u nhc im v thng c s dng trong cc trng hp khc nhau. Tuy nhin, c th thy rng kt qu ca bc phng vn s b ph thuc rt nhiu yu t nh: trnh , thi , tm trng, cm xc, n tng ca ngi phng vn v ngi c phng vn. Do cc thng tin thu c t phng vn cn c i chiu vi thng tin thu c t cc ngun khc.
6.2.4.5. Kim tra sc khe v th lc ca cc ng vin
Bc ny cn c tin hnh nghim tc m bo kh nng lm vic lu di ca cc ng vin v trnh cc i hi chm sc sc khe khng chnh ng ca ngi lao ng. Hin nay, bc ny c th c doanh nghip lm tt khi yu cu cc ng vin np Giy khm sc khe (trong thi gian khng qu 6 thng v trc) trong h s tuyn dng. Nh vy s gip doanh nghip gim chi ph ca qu trnh tuyn dng. Tuy nhin, i vi mt s cng vic c th v i vi cng nhn trc tip sn xut, bc kim tra sc khe v th lc trc khi tuyn dng l ht sc cn thit.
6.2.4.6. Phng vn bi ngi lnh o trc tip
Ngi lnh o trc tip c th tham gia phng vn tuyn chn tm ra cc ng vin ph hp hoc phng vn trc tip cc ng vin sau . Thng thng, phng vn bi ngi lnh o trc tip thng c tin hnh ring. Bc ny rt quan trng m bo s thng nht gia b phn tuyn dng vi ni trc tip s dng lao ng. Hn na, lnh o trc tip l ngi c th kim tra chnh xc trnh chuyn mn nghip v ca ng vin, kh nng ha nhp v s ph hp ca ng vin vi cp c s.
6.2.4.7. Thm tra thng tin
Thm tra thng tin c tin hnh nhm kim tra li cc thng tin thu c trong qu trnh tuyn dng. C nhiu cch thm tra thng tin nh trao i trc tip vi cc lnh o, ng nghip c m cc ng vin cung cp trong h s d tuyn, thm tra ti cc c s o to ni cp cc vn bng, chng ch Cc thng tin c thm tra l c s doanh nghip ra quyt nh tuyn dng.
126
V1.0
6.2.4.8. Quan st cng vic
Cc ng vin cn li cho n bc ny l nhng ngi c iu kin v ph hp vi v tr cng vic cn tuyn. Tuy nhin vn nn c thi gian cho nhng ng vin tim nng ny quan st, nghe gii thch v cng vic m mnh s lm sau khi c tuyn dng. Khong thi gian ny trnh nhng nhm tng v ni lm vic mi, cng vic mi nhm trnh s tht vng cho c hai pha sau mt khong thi gian lm vic. Hn na, bc ny cn cung cp cho ngi lao ng nhng hnh dung kh c th v cng vic mi nh mc phc tp, thi gian lm vic, tnh hnh thu nhp, cc yu cu khc
6.2.4.9. Ra quyt nh tuyn dng
Quyt nh tuyn dng s c a ra sau khi tri qua cc bc trn v thu c cc thng tin cn thit cho qu trnh tuyn dng. Khi c quyt nh tuyn dng, ngi lao ng v ngi s dng lao ng cn k kt hp ng lao ng lm c s php l cho cc vn pht sinh sau ny. Hp ng s quy nh v tr cng vic, thi gian th vic, mc th lao c hng, cc ch chnh sch khc
6.3. 6.3.1. nh hng v to ng lc cho nhn vin nh hng cng vic
6.3.1.1. Tm quan trng ca nh hng cng vic
Trong bt c mt doanh nghip no cng lun phi i mt vi s bin ng ca ngun nhn lc. Trong cc doanh nghip ln, nh s chuyn mn ha v hp tc ha trong sn xut v iu hnh, s vng mt ca mt nhn vin c th gy ra nhng kh khn nht nh nhng mt s cng vic vn c th c thay th bi cc nhn vin khc. Tuy nhin, cc doanh nghip nh hay doanh nghip mi khi s s phi i mt thng xuyn hn v gp nhiu kh khn hn vi s bin ng ngun nhn lc. Vic to mi trng lm vic v nh hng v cng vic cho i ng nhn vin s gip cc doanh nghip nh v doanh nghip mi khi s ch ng hn trong vn duy tr v pht trin ngun nhn lc cho doanh nghip. nh hng cng vic c hiu qu, cn phn loi nhn vin thnh cc nhm khc nhau. V c bn, nhn vin trong mt doanh nghip ni chung hay mt doanh nghip mi khi s ni ring c th chia thnh 3 nhm: Nhm nhn vin c kh nng v mong mun to dng s nghip: vi nhm nhn vin ny, nh lnh o cn chia s vi h hoi bo v c m ca mnh, th hin mong mun cng ng gp v chia s thnh cng ca doanh nghip. Nhm nhn vin c kh nng nhng ch lm vic trong khi ch i c hi pht trin ngh nghip tt hn: vi nhm nhn vin ny, nh lnh o cn xc nh h c th ri b doanh nghip bt c khi no h tm c mt cng vic tt hn. Do vic chia s hoi bo hay c m, tin lng v cc u i khc cng kh gi chn h. Do , nh hng h lm tt cng vic ca mnh v c nhng ng gp nht nh cho doanh nghip l iu cn thit.
V1.0
127
Nhm nhn vin c kh nng hn ch: i vi nhm nhn vin ny, c hi ri b doanh nghip tm kim mt cng vic tt hn v c thu nhp cao hn l khng nhiu. H gn b vi doanh nghip nhng cng khng mang li s pht trin vt bc cho doanh nghip. nh hng cng vic r rng v nhng tr gip ng lc s gip h hon thnh nhim v v ng gp cho doanh nghip tng xng vi li ch h nhn c.
6.3.1.2. Ni dung nh hng cng vic
i vi ngun nhn lc trong doanh nghip ni chung, vic nh hng cng vic thng qua c li ni v vic lm c th s gip h lm vic ng hng. Vic ng ngha vi vic to nim tin v kht vng cho nhn vin qua h s hnh ng ng n theo ng cch, phng hng, mc tiu v thi im m lnh o doanh nghip mong mun. Vic nh hng cng vic nn ch cc vn sau y: Nn nh hng cng vic cho nhn vin mi ngay t khi tuyn dng, trong thi gian th vic v nhng ngy mi bt u lm vic. Khi mi nhn vin nh t giy trng, v vy nhng thi quen v n np s d dng hnh thnh v lu gi. Nhng nh hng phi th hin quyn lc ca ngi ni v phi c c th ha bng hnh ng. Quyn lc ca ngi ni s khin cc nhn vin mi thy rng nhng nh hng ny c cn c thc thi v s c th ha bng hnh ng s gip h thm tin tng v c gng. Nhng nh hng phi c mc ch v ch r rng. Cng ging nh vic thit lp mc tiu m bo tiu chun SMART, nh hng c mc ch v ch r rng s cho nhn vin mt mc ch hot ng, mt mc tiu phn u. Nhng nh hng phi th hin s trung thc, iu ny gip to s tin tng cho nhn vin. y l ng lc rt quan trng v khng th xy dng nn tng thnh cng trn s gian di. nh hng phi c ngha v gn vi nhu cu thc t ca nhn vin, trnh chung chung. nh hng v cng vic cho nhn vin phi ch gn mc tiu ca doanh nghip vi mc tiu ca c nhn ngi lao ng to ng lc cho ngi lao ng thc hin tt cng vic. nh hng phi th hin s cp bch, cn thit v c gii hn thi gian r rng. Cng ging nh vic xc nh mc tiu, gii hn r rng gip nhn vin ln k hoch hnh ng c th v c kh nng tng bc t c mc tiu. Bn thn vic nh hng cng vic cho nhn vin rt quan trng nhng nu thiu s phn hi thng tin t pha ngi lao ng v s kim tra gim st t pha nh lnh o cng khin vic nh hng km hiu qu, thm ch b qun lng.
6.3.2. Th lao lao ng
6.3.2.1. Khi nim v c cu th lao lao ng
Th lao lao ng, theo ngha hp l tt c cc khon m ngi lao ng nhn c thng qua mi quan h thu mn ca h vi doanh nghip. Th lao lao ng l vn rt c bn v quan trng khuyn khch ngi lao ng.
128
V1.0
Th lao lao ng bao gm 3 b phn cu thnh l th lao c bn, cc khuyn khch v cc phc li khc. Th lao c bn: l phn th lao c nh m ngi lao ng nhn c mt cch nh k di dng tin lng (theo thi gian tun, thng) hay tin cng theo gi lm vic thc t hoc theo s lng sn phm sn xut / khi lng cng vic hon thnh. Trn thc t, hai thut ng ny vn c dng ln ln ch phn th lao c bn, c nh ca ngi lao ng. Th lao c bn c tr cn c vo tnh cht cng vic, mc hon thnh cng vic, trnh v thm nin ca ngi lao ng. Cc khuyn khch: l khon th lao ngoi tin cng hay tin lng tr cho ngi lao ng thc hin tt cng vic nh hoa hng cho ngi bn, cc loi tin thng, phn chia nng sut, phn chia li nhun. Cc phc li: l phn th lao gin tip c tr di dng cc h tr cuc sng ca ngi lao ng nh bo him x hi, bo him y t, cc ngy ngh (b, php, l tt) v tin lng cho ngy ngh, ngh mt, tham quan, hc tp, nh , xe a n cn b
6.3.2.2. Cc yu t nh hng n th lao lao ng
Doanh nghip cn xem xt cc yu t nh hng n th lao lao ng xy dng chnh sch tr th lao lao ng hp l. Cc yu t nh hng n tr th lao lao ng c chia thnh 4 nhm sau: Nhm yu t thuc mi trng bn ngoi o Cung Cu th trng lao ng: khi xem xt cc yu t thuc mi trng bn ngoi nh hng n vic tr th lao lao ng trc ht ngi ta xem xt tng quan cung cu trn th trng lao ng. Khi cung thp hn cu th th lao c xu hng tng v ngc li. o Khu vc, vng a l m doanh nghip t tr s: mc tin lng bnh qun tr cho ngi lao ng min Bc c xu cao hn khu vc min Trung v thp hn khu vc min Nam, tin lng tr cho ngi lao ng cc thnh ph ln thng cao hn cc khu th c quy m nh hn. Mt l do c bn ca s khc bit chnh l chi ph cho sinh hot ph khc nhau. o Tnh hnh kinh t v m: kinh t tng trng cao s to ra nhiu vic lm hn v kt qu kinh doanh ca cc doanh nghip s tt hn, do c tc ng tch cc n th lao lao ng. Ngc li, trong thi k khng hong kinh t nh hin nay, ngun cung c xu hng tng, do tin lng v cc phc li khc c xu hng gim xung. o Lut php v cc quy nh ca Chnh ph: cc iu khon v th lao lao ng v cc phc li khc buc doanh nghip phi tun th. Nhm cc yu t thuc v doanh nghip Mt s cc yu t c th ca doanh nghip cng c nh hng n th lao lao ng nh:
V1.0
129
Bi 6: Vn nhn s lc khi nghip o
Quan im qun tr ca lnh o doanh nghip: y l nhn t rt quan trng nh hng n vic tr th lao lao ng. Rt nhiu doanh nghip tr th lao cn c vo mc th lao trung bnh ca ngnh. Tuy nhin, mt s doanh nghip li dn u trong vic tr lng v h cho rng mc lng cao c th thu ht ngun nhn lc cht lng cao v thc y ngi lao ng nng cao nng sut. Lnh vc kinh doanh ca doanh nghip: th lao lao ng trong lnh vc kinh doanh khc nhau th khc nhau. Th lao trong lnh vc thng mi, dch v c xu hng cao hn trong lnh vc sn xut. Thm ch, ngay trong mt lnh vc, cc ngnh kinh doanh khc nhau th mc th lao lao ng trung bnh cng khc nhau. V d nh cng trong lnh vc dch v nhng tin lng trong ngnh ngn hng, ti chnh, chng khon li cao hn trong ngnh bo him, du lch, nh hng, dch v y t Quy m, li nhun v kh nng ti chnh ca doanh nghip: thng cc doanh nghip c quy m sn xut v quy m li nhun ln s c tnh hnh ti chnh lnh mnh s tr lng cao hn v ngc li. Trnh cng ngh: doanh nghip c trnh cng ngh cao v trang b my mc thit b hin i s c xu hng s dng t lao ng, nng sut lao ng cao hn s khin cho tng chi ph nhn cng gim i nhng thu nhp trn mt lao ng th li cao hn mc trung bnh ngnh.
Nhm cc yu t thuc v cng vic y l nhm yu t chnh nh hng n mc tin lng ca ngi lao ng trong doanh nghip. Nhm ny gm c cc yu t sau: o Mc phc tp ca cng vic: cng vic cng phc tp th i hi ngi lao ng cng phi c kin thc v c o to tt. Ngoi ra tin lng cn ph thuc vo cc k nng cn c khc ca ngi lao ng nh: kh nng t duy, kh nng ra quyt nh, kh nng qun l, s nhanh nhn, tnh sng to o Mc trch nhim trong cng vic: cc trch nhim ti sn (tin, ti sn, vt t, trang thit b), trch nhim qun l (hoch nh chnh sch, gi st, iu hnh, hng dn), tin cy v s trung thnh l nhng yu t thuc v trch nhim ca ngi lao ng cn c tnh n khi hoch nh chnh sch th lao. o Mi trng v iu kin lm vic: iu kin lm vic (nh lm vic ngoi tri, di chuyn nhiu hay lm vic ban m) hay cc mi trng lm vic (nh nng, m, n, bi, mi, ha cht) cng nh hng n mc lng m bo quyn li v s gn b ca ngi lao ng vi doanh nghip. Nhm cc yu t thuc v c nhn ngi lao ng Cc yu t thuc v c nhn ngi lao ng c nh hng ti mc th lao lao ng h nhn c t doanh nghip bao gm: o Mc hon thnh cng vic: mc hon thnh cng vic cng cao th tin lng, tin thng v cc khuyn khch khc cng ln. o Thm nin cng tc: ngi lao ng c thm nin trong ngh cng thng c tr lng cao hn. Thm nin cng tc thng i cng vi kinh nghim lm vic nhng khng phi ngi c thm nin cao hn lun lun c kinh nghim hn.
130
V1.0
Bi 6: Vn nhn s lc khi nghip o
Kinh nghim lm vic: gip cho ngi lao ng nhanh chng thch nghi, hon thnh cng vic nhanh chng v t kt qu tt hn. Do kinh nghim tch ly c trong qu trnh lm vic cng l yu t c nh gi cao khi tr lng. S trung thnh, gn b: nhng ngi trung thnh v gn b lu nm vi doanh nghip cng thng c mc lng cao hn. Tim nng: c tnh n khi doanh nghip mun o to v bi dng ngi lao ng c kh nng pht trin v mong h cng hin hn na trong tng lai.
6.3.2.3. Th lao lao ng v vn ng lc lm vic
Trong doanh nghip, th lao l cng c to ng lc vt cht cho ngi lao ng phn u hon thnh nhim v v nng cao nng sut lao ng. th lao lao ng l yu t to ng lc lm vic cho ngi lao ng, doanh nghip nh hay doanh nghip mi khi s cn ch cc vn sau y: Tham kho mc lng trung bnh ca ngnh khi xy dng mc lng cho doanh nghip chi ph nhn cng hp l trn mt n v sn phm nhng vn m bo tnh cnh tranh trong vn thu ht v gn gi i ng lao ng. Phn loi nhn vin thnh cc nhm c chnh sch tr th lao lao ng khc nhau. Cc doanh nghip mi khi s thng gp nhiu kh khn hn trong kinh doanh nhng li mun nhanh chng tng trng v thnh cng. Doanh nghip khng th t mc tiu vi i ng nhn vin trung bnh m cn nhng ngi tht s c nng lc. Nhng ngi ny thng thc c gi tr ca bn thn v vy mun gi h cn dnh cho h nhng li ch tng xng. Chnh sch tr th lao lao ng cn c xy dng i cng vi cc li ch phi vt cht khc nhm trnh mt cuc chy ua tin lng gia cc doanh nghip m khng sm th mun doanh nghip mi khi s cng s ht hi do nng lc ti chnh cn tng i hn ch. Nhng bin php to ng lc phi vt cht s c trnh by k hn trong mc 6.3.3 di y. Mt bng lng cn c iu chnh thng xuyn trnh lc hu so vi mt bng lng trong ngnh v mt bng chung ca x hi. S iu chnh ny cn tnh n s thay i mc lng c bn, t l lm pht hng nm, s thay i trong mc sinh hot ph
6.3.3. To ng lc phi vt cht
6.3.3.1. Vai tr v cc bin php to ng lc phi vt cht
Nh trnh by trn, nu cc doanh nghip ch dng cng c vt cht trong cuc cnh tranh tm kim v tuyn dng nhn ti s dn n cuc chy ua trong vic tr lng. Khi cc doanh nghip nh hoc doanh nghip mi khi s s rt d ht hi trong cuc chy ua ny. Do cn phi nhn thc rng bn cnh ng lc vt cht, ng lc tinh thn cng ht sc quan trng trong vic khuyn khch v thc y nhn vin.
V1.0
131
C cc bin php to ng lc tinh thn chnh sau y: cao vai tr ca ngi lao ng: cn phi cho ngi lao ng thy vai tr, s ng gp, tm quan trng ca h i vi s thnh cng ca doanh nghip ni chung. Thc t, ngi qun l cn trao cho ngi lao ng nhng quyn hn cn thit thc hin cng vic nhm khuyn khch kh nng lm vic c lp, tnh ch ng v s sng to ca h. Nn qun l ngi lao ng theo mc tiu (theo cng vic) thay v qun l theo thi gian. S cng nhn v khen thng kp thi: y l mt yu t rt quan trng trong vic to ng lc lm vic cho ngi lao ng. Tm l con ngi ni chung v ngi lao ng ni ring u thch c khen, thng khi thc hin tt cng vic c giao. Nu nh lm vic tt m khng c ai bit n cn tht bi th ai ai cng hay th khng mt nhn vin no c th n lc v phn u ht mnh v cng vic. Do , khen thng kp thi l khng th thiu v s cng khai, trn trng s tc ng tch cc ti tm l ngi lao ng su sc v lu di hn. C hi thng tin v pht trin trong ngh nghip: y c xem l yu t hp dn nht i vi nhm nhn vin c kh nng, c tham vng. Nhng ngi c nng lc tht s thng rt cu tin. H lun khao kht tm c hi pht trin ngh nghip ca mnh. Do , nh qun l cn ch r cc nc thang pht trin tip theo ng thi ln k hoch o to ph hp.
6.3.3.2. Cc bin php ci thin mi trng lm vic
Ngoi cc bin php chnh c trnh by trn, vic ci thin mi trng lm vic theo c ngha rng v ngha hp cng c thc hin ty vo iu kin ca mi doanh nghip, quan im ca nh qun tr: Bn thn cng vic phi c tnh hp dn, thch thc nhng cng cn mang tnh n nh ngi lao ng yn tm lm vic. Xy dng mi trng lm vic thoi mi, th v, mang bn sc ring thng qua nhiu cch nh: khng gian lm vic thoi mi, thi gian lm vic linh ng, tham gia hot ng x hi, cc chuyn ngh mt nh k cng c tc dng thc y ngi lao ng lm vic tch cc hn. Mt s doanh nghip nh cn to iu kin nhn vin trao i cng vic ngay c trong lc th gin nh dnh mt khong khng gian thit k nh qun bar nhn vin ngh gia gi, mua th cu lc b sc khe, th thao cho ton b nhn vin, quy nh mt ngy c nh hng tun, hng thng nhn vin rn luyn th lc Cc hot ng ny khng ch gip ngi lao ng gii ta cng thng trong cng vic m cn gip gim bt cc xung t trong ni b doanh nghip. To iu kin cc nhn vin thit lp mi quan h thn thit, quan tm v chia s vi nhau nhng nim vui, ni bun khng ch trong cng vic m cn trong cuc sng; quan tm n hon cnh v nhng cng vic c nhn ca nhn vin; to cho ngi lao ng nhng nim vui nh nh qu tng ngy sinh nht, ngy 8/3, ngy 20/10, ging sinh
132
V1.0
TM LC CUI BI
Trong bi 6 chng ta xem xt cc ni dung sau y: Nhng yu cu v tm quan trng ca i ng lnh o trong doanh nghip ti hot ng qun tr nhn s ca doanh nghip mi khi nghip. Hot ng tuyn dng trong doanh nghip vi 4 bc cng vic c bn: o Phn tch cng vic: Bn m t cng vic v tiu chun cng vic. o Xc nh nhu cu tuyn dng: nhu cu trong ngn hn v trong di hn. o Tm kim ngun tuyn dng: ngun ni b v ngun t bn ngoi. o Quy trnh tuyn chn. Cc vn lin quan n nh hng cng vic nh tm quan trng ca vic nh hng v cc nh hng c th. Cng tc th lao lao ng: thnh phn v cc yu t nh hng ti th lao lao ng, vn th lao lao ng v ng lc lm vic cho nhn vin. To ng lc phi vt cht cho nhn vin: vai tr v cc bin php to ng lc phi vt, cc bin php ci thin mi trng lm vic nhm gip nhn vin hon thnh cng vic tt hn v ngy cng gn b hn vi doanh nghip.
V1.0
133
CU HI N TP
1. Hiu r mc tiu, s mng ca doanh nghip gip g nh lnh o trong vic xy dng v duy tr mt i ng lao ng p ng c nhu cu ca doanh nghip? 2. Doanh nghip mi khi s thng gp nhng kh khn g trong tuyn dng nhn s? 3. Khi no doanh nghip c nhu cu tuyn dng? Ni dung v quy trnh tuyn dng nhn s? 4. Ni dung v tc dng ca Bn m t cng vic v Bn tiu chun thc hin cng vic? 5. Ni dung v u nhc im ca cc ngun tuyn dng? 6. Ti sao trong cc doanh nghip ni chung v doanh nghip mi khi s ni ring cn nh hng cng vic cho nhn vin? 7. Th lao lao ng l g? C nhng yu t no nh hng n vic tr th lao cho ngi lao ng? Nhm yu t no tc ng trc tip nht? Ti sao? 8. Du hiu no cho thy chnh sch th lao lao ng ca doanh nghip khng cn hp l? Bin php khc phc? 9. Vai tr v cc bin php to ng lc phi vt cht cho ngi lao ng trong doanh nghip?
134
V1.0
Bi 7: Ngun ti tr v cc vn ti chnh
BI 7: NGUN TI TR V CC VN TI CHNH
Ni dung

Ngun vn cho khi nghip. Cc vn v chi ph. Cc khon thu i vi doanh nghip. Cc khon thu i vi nhn vin.
Hng dn hc
Mc tiu
Hiu nhng vn ti chnh t ra khi khi nghip. Hiu kh nng tip cn, chi ph v ri ro i vi tng ngun vn c th dng khi nghip. Hiu cc loi chi ph v cch tnh ton cc chi ph trong hot ng sn xut, kinh doanh. Hiu cc quy nh v thu v c kh nng tn dng c nhng quy nh min thu, gim thu.
Thi lng hc
6 tit
v1.0
135
TNH HUNG KHI NG BI
Tnh hung dn nhp Nhn thy xung quanh huyn mnh cha c c s no cung cp loi ngan Php, mt ging ngan qu, tng trng nhanh, tht nhiu, t bnh tt. Anh Hong ln li ln tn Bc Ninh tm mua ngan ging v hc tp k thut chn nui. Anh quyt tm tr thnh nh cung cp ngan tht v ngan ging hng u cho tnh nh v cc vng ln cn do ngay t u anh chun b tin xy dng mt c s c quy m v k thut tng xng. Anh thu mt din tch kh rng ngay gn ch trung tm huyn, khu ny tuy gi hi cao nhng rt thun tin cho vic kinh doanh v m rng sau ny. Anh mua ngay 5 my p trng, mi my cng sut 3.000 trng. Anh cn sm c mt xe ti loi nh, ngoi nhp, c c iu ha nhit vn chuyn ngan ging i xa. Vn phng lm vic ca anh c trang b hin i v p mt. Bin hiu tri ging v trn xe ti u c anh thit k cn thn, p mt. Anh thu 4 nhn cng lm vic tri ging nhng k thut p trng v chm sc ngan ging vn do anh trc tip ph trch. Do nhu cu vn ln nn anh phi th chp nh ca mnh v ca cha m vay vn ngn hng. Cng vic kinh doanh c nhiu thun li. Ngan ging nhiu khi khng cung cp cho th trng. Anh li cn ch trng bn hng tr chm nhanh chng chim lnh th trng. Thm thot n k tr li ngn hng, nhng anh Hong khng gom tin, mt phn v cc khch hng mua tr chm cha thanh ton. Anh Hong rt bt ng khi lm vo tnh hung ny. Cng vic kinh doanh ang rt thun li, doanh s tng u nhng anh s gp rc ri to nu trong 2 thng ti khng gom 200 triu tr tin vay ngn hng.
Cu hi 1. Theo bn anh Hong ang gp rc ri g? Nguyn nhn ca nhng rc ri ny? 2. Nu l anh Hong, bn c nhng iu chnh g nhm ci thin tnh hnh ti chnh ca doanh nghip hin nay?
136
v1.0
7.1.
Ngun vn cho khi nghip
C hai vn c bn v vn m bt c mt doanh nhn no khi khi nghip u phi gii quyt l cn bao nhiu vn kinh doanh v c th huy ng vn t ngun no? Tr li c hai cu hi ny ng thi cng gii quyt c hai vn khc cng ht sc quan trng l chi ph vn v thi im cn huy ng vn. C nhiu ngun vn m mt doanh nhn mi khi nghip c th tip cn. Mi ngun vn c quy m, iu kin tip cn, chi ph, u im v hn ch khc nhau. Cn phi cn c vo thi im, mc ch v iu kin ca doanh nghip ti thi im cn huy ng la chn ngun vn hiu qu nht.
7.1.1. Vn ca thnh vin sng lp
Phn ln cc doanh nhn khi nghip u s dng ngun vn ca chnh bn thn mnh. Ngun vn ny c th l tin tit kim c nhn, tin c tha k, cho tng, cng c th do bn cc ng sn v bt ng sn. Mi doanh nhn cn quyt nh mnh s b ra bao nhiu bt u kinh doanh. C ngi sn lng bn nh, bn tt c ti sn c nhn kinh doanh. V d: Konozuke Matsushita, ng ch ca Tp on Matsushita vi hai thng hiu ni ting Panasonic v National, phi bn c n trang ca v c tin m xng. Tuy nhin, thng thng, cc doanh nhn khng khi nghip bng vic bn tt c cc ti sn m ch s dng mt khon tin nht nh no . Vic s dng vn ca thnh vin sng lp tin hnh cc hot ng sn xut kinh doanh khng chu p lc v thi hn thanh ton cng nh chi ph vn nh s dng vn vay. Quyn kim sot doanh nghip nm trong tay thnh vin sng lp, khng phi chia s cho ngi ngoi nh trng hp ku gi gp vn. Tuy nhin, cng khng nn b ra nhng ng cui cng vo kinh doanh phng trng hp cn tin gp m khng th huy ng nhanh t cc ngun khc.
7.1.2. Vn vay
7.1.2.1. Vn vay t bn b, gia nh, ngi thn
Vn vay t bn b, gia nh, ngi thn thng l nhng khon vn khng ln nhng rt hu ch trong giai on u khi doanh nghip kh tip cn cc ngun vn khc. Tuy nhin, cng ging nh nhng ngun vn khc, vn t bn b, gia nh, ngi thn cng c nhiu im li v nhiu im hn ch. u im: Ngun vn ny c u im l li sut thng thp thm ch bng khng, cc iu kin tip cn khng qu ngt ngho. Khng nhng th, n hn tr n m doanh nghip cha thu xp c tin c th xin kht n thm mt thi gian na.
v1.0
137
Hn ch: o Th nht, cc khon u t ca h khng phi l u t vo mt v lm n m l u t cho chnh ngi ch ca doanh nghip. Cc khon u t ny u di dng l mt khon cho vay bt k l u t di dng vn hay vn ch s hu. Do , trong trng hp no cng cn hon tr nu khng mun mt bn b, ngi thn. o Th hai, mt tri ca vic kht n d dng l ngi cho vay c th cn tin bt thnh lnh, khng c k hoch t trc trong khi cc khon thu chi ca doanh nghip u c ln k hoch c th. o Th ba, trong nhiu trng hp, cc khon vay c th lm cho mi quan h vi bn b, ngi thn xu i. iu khin cho vic huy ng vn t ngun ny nn hn ch. Nu cn huy ng t ngun ny, ch doanh nghip cn cn nhc k cng v phi c tha thun bng vn bn trnh cc xung t c th xy ra.
7.1.2.2. Vn vay t ngn hng, cc t chc tn dng
y l ngun vn ln, ph bin v rt sn sng cho vay. Tuy nhin, c mt thc t l cc ngn hng, cc t chc tn dng v l do an ton thng mun cho cc doanh nghip hot ng n nh vay hn l cc doanh nghip mi khi s vay. u im ca vn vay t ngn hng v cc t chc tn dng l khng phi chia s quyn s hu, tin tr li vay c coi l chi ph kinh doanh nn c khu tr vo doanh thu. Tuy nhin, vay ngn hng v cc t chc tn dng lun b sc p rt ln v vic thanh ton ng hn c gc v li. vay c vn ngn hng cn c ti sn th chp. Ti sn th chp c th l bt ng sn, ti khon tit kim hoc chnh ti sn m doanh nghip dng vn vay u t. n k hn thanh ton nu doanh nghip khng c kh nng tr n c gc v li th ti sn th chp s c ngn hng dng thanh ton khon n. H s vay vn t cc ngn hng, cc t chc tn dng v c bn gm 4 phn. H s php l, bao gm: o iu l Cng ty/Tng cng ty. o Giy php thnh lp/ng k kinh doanh/Giy php u t. o Quyt nh b nhim Gim c. o Quyt nh b nhim K ton trng. o Giy chng nhn m s thu. H s khon vay, bao gm: o n/Giy ngh vay vn (thng theo mu c sn ca ngn hng). o Phng n vay vn: mc ch s dng, gii trnh hiu qu ca phng n. o K hoch tr n gc/li. H s ti sn m bo khon vay, bao gm: o i vi bt ng sn: Giy chng nhn quyn s hu nh v quyn s dng t , Giy chng nhn quyn s dng t
v1.0
138
Bi 7: Ngun ti tr v cc vn ti chnh o
i vi ng sn: Giy ng k ti sn, Ha n ti chnh, T khai hi quan, Hp ng mua bn hng ha, Giy chng nhn quyn s hu ti sn hoc giy t c bit khc Cc quyn bao gm: quyn tc gi, quyn s hu cng nghip, quyn i n, quyn c nhn bo him, cc quyn ti sn khc pht sinh t hp ng hoc t cc vn bn php l khc, quyn i vi phn vn gp trong doanh nghip, quyn khai thc ti nguyn, cc quyn v quyn li pht sinh trong tng lai (nu c) Cc giy t khc: giy chng nhn bo him ti sn, giy php xy dng (nh, xng)
H s ti chnh (thng t 2 3 nm gn nht), bao gm: o Bng cn i k ton. o Bo co kt qu hot ng kinh doanh. o Thuyt minh bo co ti chnh. o Bo co lu chuyn tin t.
Vn t cc qu u t mo him (Venture Capital)
7.1.3.
u t mo him l mt ngnh kinh doanh trong cc qu u t ti chnh tin hnh cc hot ng u t nhm thu li nhun. Cc doanh nghip ni chung v cc doanh nghip mi khi s ni ring phi coi cc Qu u t mo him (Venture Capital VC) l khch hng. Vi khch hng thng thng, doanh nghip bn sn phm hng ha, dch v th vi cc VC, doanh nghip bn tng kinh doanh. Thnh cng ca vic tip cn ngun vn ny chnh l thuyt phc c cc nh u t chuyn nghip b tin ra. Mt s im cn lu i vi cc doanh nghip khi tip cn ngun vn t cc VC: Thc cht cc VC cng t khi tht s mo him do phn ln nhng ngi iu hnh khng phi l nh u t v phi chu trch nhim trc nh u t ca h. Do nu doanh nghip chun b cc bn bo co r rng v k hoch kinh doanh c th s c c hi nhn c khon u t cao hn. Cn Bit ngi Bit ta v cc VC khng ch c trong tay tng kinh doanh ca doanh nghip, h cn c rt nhiu tng c o khc. Do , khng nn cho rng tng ca mnh l c o nht v c t tng, hnh ng nh th mnh s c u t d bt c chuyn g. Th hin s trung thc v chuyn nghip, trnh khoa trng hay ha hn nhng vic nm ngoi kh nng thc hin ca mnh. Cc nh u t tht s v nhn vin lm vic ti cc qu nh gi cao tnh trung thc v tin tng vo nhng ngi chuyn nghip. S c mt ca VC trong hi ng qun tr c th s gy nhng rc ri trong qu trnh kinh doanh. VC s hnh ng v mc tiu li nhun, h c th khng hiu hoc c tnh l i trit l kinh doanh v gi tr ct li ca doanh nghip. Khi VC
139
v1.0
rt vn, h cng c th chuyn nhng s c phn ca mnh cho cc i tc cn km thin ch hn. Cc cam kt u t vn s khng c thc hin mt cch n gin v d dng, vn s c gii ngn t t v cn c trn kt qu hot ng kinh doanh c th ca doanh nghip nhn vn. Cc cam kt h tr t i ng qun l ti ba v nhiu kinh nghim s rt kh thnh hin thc do cc VC cn rt nhiu vic lm v cn nhiu cng ty u t. Vit Nam, ln sng u t mo him ch tht s mnh t sau nm 2001 vi s ra i ca mt lot cc qu u t nh IDG, Vinacapital, Mekong Capital, Dragon Capital Mt s thng tin c bn v cc qu u t mo him hin ang hot ng ti Vit Nam nh:
Tn qu IDG Ventures Vietnam Vinacapital Mekong Capital The Mekong Enterprises Fund, Ltd The Mekong Enterprises Fund II, Ltd The Vietnam Azalea Fund, Ltd Dragon Capital VP i din N m 2004 2003 2001 18,5 Triu 50 Triu 100 Triu Vn (USD) 100 Triu 2 T Thng tin www.idgvv.com.vn www.vinacapital.com www.mekongcapital.com www.mekongcapital.com www.mekongcapital.com www.mekongcapital.com www.dragoncapital.com
7.1.4.
Cc ngun vn khc
Doanh nghip c th huy ng ngun vn t mt s ngun sau: u t chin lc cng c th l mt la chn tt bt u hoc m rng cng vic kinh doanh. Thng thng nh u t chin lc c th l mt cng ty ln trong ngnh hoc mt lnh vc kinh doanh c th s dng dch v ln nhau. i tc l doanh nghip ln trong ngnh thng u t vi mt iu khon c quyn v khng mun cc doanh nghip khc trong ngnh c c sn phm, cng ngh hoc dch v ca doanh nghip trc khi h chim lnh ton b th trng. u t chin lc c th c nhiu dng, bao gm vn s hu, khon cho vay, khon tr trc, cam kt kh nng nhn c u t, i sn phm, dch v ly vn... Cn i tc u t chin lc trong lnh vc kinh doanh c th s dng dch v ln nhau s c sn phm, dch v m bn cn v cn sn phm, dch v m bn c. Bn hng tr trc l cch m doanh nghip ngh khch hng ti tr cho hot ng kinh doanh ca mnh. Vi cch ny doanh nghip c th c mt khon n ngn hn, c th nh hng n doanh thu v li nhun do bn hng mc gi thp hn nhng cng mang li nhiu li ch. Li ch ca cch huy ng vn ny l chi ph vn thp, to iu kin gip doanh nghip lp k hoch bn hng doanh thu
v1.0
140
li nhun, cho php doanh nghip tp trung vo cht lng sn phm dch v, gip duy tr cng vic kinh doanh n nh v bn vng. Nh cung cp cng c th gip doanh nghip gii quyt mt phn kh khn v vn khi cho doanh nghip n tin, tr gp khi mua cc loi my mc thit b, nguyn vt liu. Ngoi ra, tin mua my mc, thit b cng c th c ti tr t cc cng ty cho thu ti chnh. Khi ti sn th chp chnh l cc ti sn m doanh nghip mi u t cn doanh nghip s c ngha v tr mt khon tin nh k bao gm li v mt phn n gc.
Chi ph kinh doanh
7.2.
V c bn, chi ph kinh doanh l khon tin m doanh nghip phi b ra mua cc loi hng ha, dch v cn thit cho qu trnh sn xut, kinh doanh. Tuy nhin, chi ph v hch ton chi ph kinh doanh trong mt doanh nghip hot ng n nh v trong mt doanh nghip khi s c nhiu im ging v khc nhau. Trong mt doanh nghip hot ng trong mt thi gian, chi ph kinh doanh thng kh n nh v loi chi ph v v lng. Trong mt doanh nghip khi s, c nhiu khon chi ph khng thng xuyn, nhiu khon pht sinh c th gy kh khn cho bt c doanh nhn no khng chun b tt v ti chnh. Lit k v tnh ton trc cc loi chi ph cn gip doanh nhn tr li c cu hi: cn bao nhiu vn khi nghip? Cc loi chi ph c th c chia lm 2 nhm chnh: chi ph thnh lp doanh nghip v chi ph hot ng thng xuyn.
7.2.1. Chi ph thnh lp doanh nghip
Chi ph thnh lp doanh nghip bao gm tt c cc khon chi ph cn thit phi b ra t khi c tng kinh doanh cho n khi doanh nghip hnh thnh v bt u i vo hot ng. Cc khon chi ph ny thng ch pht sinh mt ln hoc khng thng xuyn. Mt s chi ph c th nh sau: Chi ph nghin cu v pht trin: cho d trc tip thc hin hay thu mt cng ty chuyn nghip th doanh nghip vn mt mt khon chi ph iu tra th trng, sn phm hin ti, nhu cu ca khch hng mc tiu, kh nng p ng ca doanh nghip Chi ph chun b bn k hoch kinh doanh: chi ph ny c th l mt khon ng k nu i thu hoc bng khng ngoi tr thi gian chun b ca chnh doanh nhn khi nghip. Chi ph marketing: bao gm chi ph qung co, khuyn mi, xc tin bn hng Chi ph cho nh xng, my mc thit b phc v sn xut. Chi ph nhn s: tm kim, tuyn dng v o to.
141
v1.0
Chi ph cho tr s, vn phng: bao gm cc khon chi ph nh tin mua, tu sa, trang tr, trang thit b vn phng Chi ph t vn: php l, k thut, ti chnh, marketing Chi ph dch v php l: vic ng k thnh lp doanh nghip c th trc tip lm hoc thng qua dch v t vn. Cc chi ph ny bao gm: chi ph ng k kinh doanh, chi ph ng k ch k v con du, ng k m s thu Chi ph thit k Website: bao gm cc chi ph nh chi ph ng k trang ch, chi ph thit k website, chi ph marketing Chi ph tn kho ban u.
7.2.2. Chi ph hot ng thng xuyn
Cc chi ph sau y l nhng chi ph pht sinh thng xuyn trong hot ng sn xut, kinh doanh: Chi ph mua nguyn vt liu, hng ha: thng thng phi mt 3 thng khch hng quen vi sn phm hng ha, khi doanh thu mi b p chi ph. Do phi d tr tin mua nguyn vt liu t nht 3 thng u. Chi ph tin lng, tin cng: bao gm tin lng ca ch doanh nghip, tin lng ca lao ng qun l, tin cng ca cng nhn. Chi ph thu vn phng, a im kinh doanh: nu vn phng, a im kinh doanh l ca ch doanh nghip th khng phi d tr chi ph ny, tuy nhin vn cn hch ton khon tin ny nh l chi ph c hi ca ti sn ring dng vo kinh doanh. Chi ph dch v: bao gm dch v ngn hng, an ninh, v sinh, dch v vin thng, in nc Chi ph mua bo him: bao gm bo him ti sn, bo him chy n, bo him x hi, bo him y t Chi ph qung co, xc tin bn hng. Tin li tr ngn hng. Tin bo dng my mc thit b.
7.3. 7.3.1.
Chi ph hnh chnh. Tin mt d phng ri ro, bt trc.

Cc vn v thu Cc khon thu kinh doanh
7.3.1.1. Thu mn bi
Mc thu thu mn bi Thu mn bi thng l loi thu nh ngch, nh vo Giy php kinh doanh (mn bi) ca cc doanh nghip v h kinh doanh c th. Thu mn bi c thu
v1.0
142
theo nm, mc thu phn theo bc, thng da vo s vn ng k kinh doanh, doanh thu hoc gi tr gia tng ca nm k trc ty theo tng nc, tng a phng. Vic thu, np thu mn bi hin nay c iu chnh bi Ngh nh 75/2002/NCP ca Chnh Ph v cc Thng t 96/2002/TT-BTC, 113/2002/TT-BTC, 42/2003/TT-BTC ca B Ti chnh. Vit Nam, thu mn bi phn theo bc. Cc doanh nghip np thu mn bi cn c vo vn ng k ghi trong Giy chng nhn ng k kinh doanh nh sau:
Bc thu mn bi Bc 1 Bc 2 Bc 3 Bc 4 S vn ng k (T ng) Trn 10 T 5 n 10 T 2 n di 5 Di 2 t Thu mn bi hng nm (ng) 3.000.000 2.000.000 1.500.000 1.000.000
H kinh doanh c th np thu mn bi cn c trn thu nhp bnh qun hng thng theo cc bc nh sau:
Bc thu 1 2 3 4 5 6 Thu nhp 1 thng (ng) Trn 1.500.000 Trn 1.000.000 n 1.500.000 Trn 750.000 n 1.000.000 Trn 500.000 n 750.000 Trn 300.000 n 500.000 Bng hoc thp hn 300.000 Mc thu c nm (ng) 1.000.000 750.000 500.000 300.000 100.000 50.000
i vi c s kinh doanh thnh lp mi, cn c vo s vn ng k kinh doanh nm thnh lp xc nh mc thu mn bi. Nu c s kinh doanh thnh lp mi, c cp ng k thu, m s thu trong 6 thng u nm th np mc thu mn bi c nm, trong 6 thng cui nm th np 50% mc thu mn bi c nm. Min gim thu mn bi Theo Thng t 42/2003/TT-BTC, tm thi min thu mn bi i vi: o H sn xut mui. o im bu in vn ho x. o Cc loi bo (bo in, bo ni, bo hnh). o T dch v v ca hng, ca hiu, kinh doanh trc thuc Hp tc x hot ng dch v k thut trc tip phc v sn xut nng nghip. Cng theo Thng t 42/2003/TT-BTC, tm thi gim 50% mc thu mn bi i vi: o H nh bt hi sn; o Cc qu tn dng nhn dn x; o Cc HTX chuyn kinh doanh dch v phc v sn xut nng nghip; o Cc ca hng, quy hng, ca hiu ca HTX v ca Doanh nghip t nhn kinh doanh ti a bn min ni.
143
v1.0
7.3.1.2. Thu thu nhp doanh nghip
Thu thu nhp l thu nh vo thu nhp ca c nhn v php nhn. Trong trng hp nh vo thu nhp ca c nhn, n c gi l thu thu nhp c nhn. Cn trong trng hp nh vo thu nhp ca php nhn, n c gi l thu doanh nghip, thu thu nhp doanh nghip, thu s nghip, thu li nhun, v.v... hu ht cc nc, thu thu nhp l ngun thu ca chnh quyn trung ng. Vit Nam, nhng vn c lin quan n thu nhp v np thu thu nhp ca doanh nghip c quy nh chi tit trong Lut Thu thu nhp doanh nghip 2009. Ngi np thu Thu nhp Doanh Nghip Ngi np thu thu nhp doanh nghip l t chc hot ng sn xut, kinh doanh hng ho, dch v c thu nhp chu thu, bao gm:
o o
Doanh nghip c thnh lp theo quy nh ca php lut Vit Nam. Doanh nghip c thnh lp theo quy nh ca php lut nc ngoi c c s thng tr hoc khng c c s thng tr ti Vit Nam. T chc c thnh lp theo Lut hp tc x. n v s nghip c thnh lp theo quy nh ca php lut Vit Nam. T chc khc c hot ng sn xut, kinh doanh c thu nhp.
o o o
Lut Thu thu nhp doanh nghip 2009 iu chnh i tng np thu ch cn l cc t chc c thu nhp t hot ng sn xut kinh doanh. Cn cc c nhn c thu nhp t doanh nghip s chuyn sang np thu thu nhp c nhn, k c h kinh doanh c th. Thu nhp chu thu Ngi np thu c th c c thu nhp phi chu thu v thu nhp c min thu. Thu thu nhp phi np ch tnh trn khon thu nhp chu thu. Theo quy nh ca Lut Thu thu nhp doanh nghip, thu nhp chu thu l cc thu nhp sau y:
o o o o o o o o o o
Thu nhp t hot ng sn xut, kinh doanh hng ha, dch v. Thu nhp t chuyn nhng vn, chuyn nhng bt ng sn. Thu nhp t quyn s hu, quyn s dng ti sn. Thu nhp t chuyn nhng, cho thu, thanh l ti sn. Thu nhp t li tin gi, cho vay vn, bn ngoi t. Hon nhp cc khon d phng. Thu khon n kh i xo nay i c. Thu khon n phi tr khng xc nh c ch. Khon thu nhp t kinh doanh ca nhng nm trc b b st. Cc khon thu nhp khc, k c thu nhp nhn c t hot ng sn xut, kinh doanh ngoi Vit Nam.
144
v1.0
Phng php tnh thu Tnh tnh thu thu nhp doanh nghip phi np theo cng thc sau: Thu TNDN phi np = Thu nhp tnh thu Thu sut Thu nhp tnh thu = Thu nhp chu thu Cc khon c min gim thu Trong , thu nhp chu thu bng doanh thu tr cc khon chi c tr ca hot ng sn xut, kinh doanh cng thu nhp khc, k c thu nhp nhn c ngoi Vit Nam. Cc khon chi c tr l cc khon chi thc t pht sinh lin quan n hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip; khon chi c ha n, chng t theo quy nh ca php lut. Cc khon chi khng c tr khi xc nh thu nhp chu thu bao gm 14 khon, c quy nh r ti Khon 2 iu 9 Lut Thu thu nhp doanh nghip. Thu sut thu thu nhp doanh nghip
o
Thu sut thu thu nhp doanh nghip ph thng c quy nh l 25%. Cc hot ng tm kim, thm d, khai thc du kh v ti nguyn qu him khc phi chu mc thu sut t 32% n 50% ph hp vi tng d n, tng c s kinh doanh. Lin quan ti cc u i v thu sut thu thu nhp doanh nghip, t 1/1/2009, mc thu sut u i thu hp li ch cn hai mc l 10% v 20%, b mc thu sut 15%. Mc thu sut 10% c p dng cho cc doanh nghip hot ng trong lnh vc gio dc o to, dy ngh, y t, vn ha, th thao v mi trng. Cng c p dng mc thu sut 10% nhng vi thi hn 15 nm l cc doanh nghip thnh lp t d n u t ti cc a bn c iu kin kinh t x hi c bit kh khn, khu kinh t, khu cng ngh cao; doanh nghip thnh lp t d n cng ngh cao, nghin cu khoa hc, pht trin cng ngh, c s h tng c bit quan trng, sn xut phn mm. Mc thu sut 20% c p dng i vi cc hp tc x dch v nng nghip v cc qu tn dng nhn dn. Cc doanh nghip thnh lp t d n u t ti cc a bn c iu kin kinh t x hi kh khn cng c p dng mc thu sut ny nhng trong thi gian 10 nm.
Cc trng hp u i, min gim thu

o
V thi gian min thu v gim thu, cc doanh nghip thuc i tng c hng mc thu sut 10 % trn c min thu ti a khng qu 4 nm v gim 50% s thu phi np khng qu 9 nm tip theo. Doanh nghip thnh lp t d n u t ti cc a bn kinh t x hi kh khn c min thu ti a khng qu 2 nm v gim 50% s thu phi np ti a khng qu 4 nm tip theo.
v1.0
145
7.3.1.3. Thu gi tr gia tng (GTGT)
Gi tr gia tng l khon gi tr tng thm ca hng ha, dch v pht sinh trong qu trnh sn xut, lu thng n tiu dng. Thu GTGT l loi thu ch nh vo phn gi tr tng thm qua mi khu ca qu trnh sn xut kinh doanh. Tng s thu thu c mi khu bng chnh s thu tnh trn gi bn cho ngi tiu dng cui cng. y l loi thu gin thu, do ngi sn xut kinh doanh np h ngi tiu dng thng qua vic tnh gp thu ny vo gi bn ngi tiu dng phi thanh ton. Nhng quy nh ca php lut v i tng chu thu, i tng khng chu thu, ngi np thu, cn c v phng php tnh thu, khu tr v hon thu GTGT c quy nh trong Lut Thu gi tr gia tng 2009. i tng chu thu GTGT i tng chu thu GTGT l hng ha, dch v s dng cho sn xut, kinh doanh v tiu dng Vit Nam (iu 3 Lut Thu gi tr gia tng 2009), tr 25 i tng khng thuc din chu thu (iu 5 Lut Thu gi tr gia tng 2009). Thu sut thu GTGT iu 8 Lut Thu gi tr gia tng 2009 quy nh 3 mc thu sut thu GTGT l 0%, 5% v 10%. C th nh sau:
o
Mc thu sut 0% p dng i vi hng ha, dch v xut khu, vn ti quc t v hng ha, dch v khng chu thu gi tr gia tng quy nh ti iu 5 ca Lut ny khi xut khu, tr cc trng hp chuyn giao cng ngh, chuyn nhng quyn s hu tr tu ra nc ngoi; dch v ti bo him ra nc ngoi; dch v cp tn dng, chuyn nhng vn, dch v ti chnh phi sinh; dch v bu chnh, vin thng; sn phm xut khu l ti nguyn, khong sn khai thc cha qua ch bin. Mc thu sut 5% p dng i vi hng ho, dch v sau y: Nc sch phc v sn xut v sinh hot. Phn bn, thuc phng tr su bnh, cht kch thch tng trng. Thc n gia sc, gia cm v thc n cho vt nui khc. Dch v phc v sn xut nng nghip. Sn phm trng trt, chn nui, thu sn cha qua ch bin. M cao su s ch, nha thng s ch. Thc phm ti sng; lm sn cha qua ch bin, tr g, mng. ng, ph phm trong sn xut ng. Sn phm th cng sn xut bng nguyn liu tn dng t nng nghip, bng s ch, giy in bo. My mc, thit b chuyn dng phc v cho sn xut nng nghip. Thit b, dng c y t; thuc phng bnh, cha bnh; sn phm ha dc, dc liu.
146
v1.0
Gio c dng ging dy v hc tp; dng c chuyn dng cho ging dy, nghin cu, th nghim khoa hc. Hot ng vn ho, trin lm, th dc, th thao; biu din ngh thut; sn xut phim; nhp khu, pht hnh v chiu phim. chi cho tr em, sch cc loi. Dch v khoa hc, cng ngh.
o
Mc thu sut 10% p dng i vi hng ho, dch v khng bao gm cc hng ha, dch v k trn.
Phng php tnh thu GTGT C hai phng php tnh thu GTGT l phng php khu tr thu v phng php tnh thu trc tip trn gi tr gia tng (iu 10, 11 Lut Thu gi tr gia tng 2009).
o
Cc n v t chc kinh doanh khi p dng phng php khu tr thu yu cu phi s dng ha n gi tr gia tng. Khi lp ha n phi ghi y gi bn cha c thu (k c ph thu, ph ngoi gi bn), thu GTGT, tng gi thanh ton i vi ngi mua. S thu GTGT phi np theo phng php khu tr c tnh theo cng thc sau: S thu GTGT phi np = S thu GTGT u ra S thu GTGT u vo Trong , s thu GTGT u ra bng tng s thu GTGT ca hng ha, dch v bn ra ghi trn ha n GTGT; s thu GTGT u vo c khu tr bng tng s thu GTGT ghi trn ha n GTGT mua hng ha, dch v hay chng t np thu GTGT ca hng ha nhp khu.
Phng php tnh thu trc tip trn gi tr gia tng c p dng i vi c s kinh doanh v t chc, c nhn nc ngoi kinh doanh khng c c s thng tr ti Vit Nam nhng c thu nhp pht sinh ti Vit Nam cha thc hin y ch k ton, ha n, chng t; hot ng mua bn vng bc, qu. S thu GTGT phi np theo phng php tnh thu trc tip trn gi tr gia tng c tnh theo cng thc sau: S thu GTGT phi np = GTGT ca HH, DV chu thu bn ra Thu sut thu GTGT ca HH, DV tng ng
Trong GTGT ca hng ha, dch v c xc nh bng gi thanh ton ca hng ha dch v bn ra tr gi thanh ton ca hng ha dch v mua vo tng ng.
v1.0
147
Min gim thu gi tr gia tng Cc i tng khng chu thu gm c 25 nhm i tng, c quy nh ti iu 5 Lut Thu gi tr gia tng.
7.3.1.4. Thu xut nhp khu
Mc ch ca thu xut nhp khu Thu xut nhp khu l tn gi chung gi hai loi thu trong lnh vc thng mi quc t l thu xut khu v thu nhp khu. Thu nhp khu nh vo hng ha nhp khu, thu xut khu nh vo hng ha xut khu. Mc ch chung ca thu xut nhp khu l tng thu ngn sch quc gia. Ngoi ra, thu xut khu cn c Nh nc s dng gim xut khu nhng mt hng khng khuyn khch xut khu, s dng ngun ti nguyn khan him ang b cn kit, nhng mt hng nh hng n an ninh lng thc hay an ninh quc gia. Thu nhp khu c s dng : o Gim nhp khu dn ti gim thm ht thng mi; o Chng li hnh vi bn ph gi, tng gi ln ti mc chung ca th trng; o Bo h cho cc lnh vc sn xut then cht; o Bo h cho cc ngnh cng nghip cn non tr; o Tr a vic dng hng ro thu quan trong cc cuc chin tranh thng mi. i tng chu thu v i tng np thu i tng np thu xut nhp khu chnh l cc t chc, c nhn c hng ha xut khu nhp khu thuc i tng chu thu. i tng chu thu c quy nh ti iu 2 Lut Thu xut nhp khu: tt c cc loi hng ha xut khu, nhp khu qua ca khu bin gii Vit Nam; hng ha c a t th trng trong nc vo khu phi thu quan hoc ngc li tr cc loi hng ha sau y: o Hng ha vn chuyn qu cnh hoc mn ng qua ca khu, bin gii Vit Nam, hng ha chuyn khu theo quy nh ca Chnh ph. o Hng ha vin tr nhn o, vin tr khng hon li. o Hng ha t nc ngoi vo khu phi thu quan v ngc li, hng ha vn chuyn gia cc khu phi thu quan. o Hng ha l phn du kh thuc thu ti nguyn ca Nh nc khi xut khu. Phng php tnh thu xut nhp khu Khng ging thu mn bi vi cc bc thu c nh hay thu thu nhp doanh nghip vi 3 mc thu sut (10%, 20%, 25%). Cn c tnh thu xut nhp khu l thu sut theo t l phn trm (%) hay mc thu tuyt i quy nh trn mt n v hng ha i vi tng mt hng c ghi trong Biu thu ti thi im tnh thu.
148
v1.0
Biu thu ny thng xuyn thay i do cc doanh nghip c hot ng xut nhp khu thng xuyn cn ch cp nht Biu thu ny. Cng thc tnh thu xut nhp khu i vi nhng mt hng p dng thu sut theo t l phn trm: S thu XNK phi np = S lng n v mt hng i thc t XNK Gi tnh thu 1 n v mt hng i Thu sut mt hng i
Cng thc tnh thu xut nhp khu i vi nhng mt hng p dng mc thu tuyt i: S thu XNK phi np S lng n v mt hng i thc t XNK Mc thu tuyt i trn 1 n v mt hng i
Min gim thu xut nhp khu Mt s loi hng ha sau y thuc danh mc hng ha min thu xut nhp khu: o Hng ha, my mc thit b tm nhp, ti xut hoc tm xut, ti nhp tham d hi ch, trin lm, gii thiu sn phm, phc v cng vic trong thi gian nht nh. o Hng ha l ti sn di chuyn. o Hng ha ca t chc, c nhn nc ngoi c hng quyn min tr ngoi giao. o Hng ha nhp khu gia cng ri xut hoc xut khu gia cng ri ti nhp. o Hng ha xut khu, nhp khu trong tiu chun hnh l min thu. o Hng ha nhp khu to ti sn c nh cho d n khuyn khch u t, s n u t bng ngun vn h tr pht trin chnh thc (ODA). o Hng ha nhp khu phc v hot ng du kh. o Hng ha nhp khu trc tip s dng vo hot ng nghin cu khoa hc v pht trin cng ngh. o Nguyn liu, vt t, linh kin nhp khu sn xut ca d n thuc Danh mc lnh vc c bit khuyn khch u t hoc Danh mc a bn c iu kin kinh t x hi c bit kh khn c min thu nhp khu trong thi hn 5 nm, k t khi bt u sn xut. o Hng ha sn xut, gia cng, ti ch, lp rp ti khu phi thu quan khng s dng nguyn liu, linh kin nhp khu t nc ngoi khi nhp khu vo th trng trong nc. Ngoi ra, hng ha xut nhp khu ang trong qu trnh gim st ca c quan hi quan nu b h hng, mt mt c c quan, t chc c thm quyn gim nh chng nhn th c xt gim thu tng ng vi t l tn tht thc t ca hng ha.
v1.0
149
7.3.2.
Cc khon thu thu nhn cng
Thu thu nhp c nhn l thu nh vo thu nhp ca c nhn c tr c thu nhp pht sinh trong v ngoi lnh th Vit Nam, c nhn khng c tr nhng c thu nhp chu thu pht sinh trong lnh th Vit Nam. Theo Lut Thu thu nhp c nhn 2007 (Khon 2 iu 3), thu nhp t tin lng, tin cng l thu nhp chu thu thu nhp c nhn. Thc cht, vic k khai v np thu thu nhp c nhn l ca tng c nhn. Tuy nhin, theo nguyn tc khu tr ti ngun th doanh nghip, h kinh doanh c th vi t cch l t chc, c nhn tr thu nhp c trch nhim k khai, khu tr, np thu vo ngn sch Nh nc v quyt ton i vi cc loi thu nhp chu thu tr cho i tng np thu. C th, thu nhp t tin lng, tin cng bao gm cc khon sau: Tin lng, tin cng v cc khon c tnh cht tin lng, tin cng. Cc khon tr cp, ph cp tr cc khon ph cp theo quy nh ca php lut ti Mc b Khon 2 iu 3 Lut Thu thu nhp c nhn 2007. Tin th lao di cc hnh thc. Tin nhn c t vic tham gia hip hi kinh doanh, hi ng qun tr, ban kim sot, hi ng qun l v cc t chc. Cc khon li ch khc bng tin hoc khng bng tin. Tin thng, tr cc loi tin thng c quy nh ti Mc e Khon 2 iu 3 Lut Thu thu nhp c nhn 2007.
7.3.2.2. Bo him x hi, bo him y t v bo him tht nghip
Bo him x hi Bo him x hi l mt trong nhng ngun thu ch yu ca chnh sch an sinh x hi. Bo him x hi m bo to ra ngun thu nhp thay th trong trng hp ngun thu nhp bnh thng b gin on hoc mt hn. Ti Vit Nam, cc quy nh v bo him x hi i vi ngi lao ng lm cng n lng c quy nh trong Lut Bo him x hi 2006. C 02 loi hnh bo him x hi: Bo him x hi bt buc v bo him x hi t nguyn. o Loi hnh bo him x hi bt buc c p dng i vi nhng doanh nghip s dng t 10 lao ng tr ln, hoc ngi lao ng tham gia bo him x hi bt buc l cng dn Vit Nam, lm vic theo hp ng lao ng khng xc nh thi hn, hp ng lao ng c thi hn t 3 thng tr ln. o Loi hnh bo him x hi t nguyn: Ngi lao ng lm vic nhng ni s dng di 10 lao ng hoc lm nhng cng vic thi hn di 03 thng,
150
v1.0
theo ma v, hoc cc cng vic c tnh cht tm thi khc th cc khon bo him x hi c tnh vo tin lng do ngi s dng lao ng tr ngi lao ng tham gia bo him x hi theo loi hnh t nguyn hoc t lo liu v bo him. Qu Bo him x hi c hnh thnh t cc ngun sau y:
o
Ngi s dng lao ng ng 15% so vi tng qu tin lng ca nhng ngi tham gia Bo him x hi trong doanh nghip, trong 3% chi vo qu m au, thai sn; 1% vo qu tai nn lao ng, bnh ngh nghip; 11% vo qu hu tr, t tut. Ngi lao ng ng 5% tin lng thng chi cc ch hu tr v t tut. Nh nc ng v h tr thm m bo thc hin ch Bo him x hi i vi ngi lao ng. Cc ngun khc : V d ti tr ca cc c nhn, Hi t thin trong v ngoi nc... Vic t chc thu Bo him x hi do t chc Bo him x hi Vit Nam thc hin.
Bo him y t Bo him y t l hnh thc bo him trong lnh vc chm sc sc khe, khng v mc ch li nhun, do Nh nc t chc thc hin. Bo him y t ton dn l khi cc i tng quy nh trong lut bo him y t u tham gia bo him y t. Cc quy nh hin hnh v bo him y t l Lut bo him y t 2008 v Ngh nh 62/2009/N-CP quy nh chi tit v hng dn thi hnh mt s iu ca Lut Bo him y t. Trc y, mc ng bo him y t c quy nh ti iu 15 Ngh nh 63/2005/N-CP. Theo , mc ph bo him y t hng thng bng 3% tin cng, tin lng ca ngi lao ng. Trong , ngi lao ng ng 1%, ngi s dng lao ng ng 2%. Lut Bo him y t 2008 quy nh mc ng bo him y t hng thng khng qu 6% tin cng, tin lng; trong , ngi lao ng ng 1/3, ngi s dng lao ng ng 2/3. Chnh ph ban hnh Ngh nh 62/2009/N-CP thay th cho Ngh nh 63. T 1/7/2009 n 31/12/2009, ph bo him y t i vi ngi lao ng vn gi mc 3%. T 1/1/2010, mc ph ny tng ln 4,5%; nh vy, ngi lao ng s phi ng 1,5%, ngi s dng lao ng s phi ng 3% mc tin cng, tin lng tr cho ngi lao ng. Bo him tht nghip Bo him tht nghip l hnh thc bo him nhm a ra mt khon h tr ti chnh tm thi dnh cho nhng ngi b mt vic v p ng yu cu theo Lut v bo him tht nghip. Ngun hnh thnh qu bo him tht nghip: qu Bo him tht nghip c hnh thnh t 3% tin lng, tin cng thng ca ngi lao ng. Trong , ngi lao ng ng 1%, ngi s dng lao ng ng 1% v Nh nc ly t ngn sch
v1.0
151
h tr 1%. Ngoi ra c tin sinh li ca hot ng u t qu v cc ngun thu hp php khc. i tng c nhn bo him tht nghip l cng dn Vit Nam lm vic theo hp ng lao ng hoc hp ng lm vic m cc hp ng ny khng xc nh thi hn hoc xc nh thi hn t 12 thng 36 thng vi ngi s dng lao ng c t 10 lao ng tr ln. iu kin c hng bo him tht nghip l phi ng Bo him tht nghip 12 thng tr ln trong vng 24 thng trc khi b mt vic lm hoc chm dt hp ng lao ng theo quy nh ca php lut; ng k vi c quan lao ng khi b mt vic hoc chm dt hp ng lao ng v cha tm c vic lm sau 15 ngy k t ngy ng k vi c quan lao ng theo quy nh. Tr cp tht nghip l khon tin hng thng c tr cho ngi lao ng tham gia Bo him tht nghip khi b tht nghip c iu kin hng Bo him tht nghip theo quy nh hoc ngi c u quyn theo quy nh. Mc tr cp tht nghip hng thng bng 60% mc bnh qun tin lng, tin cng thng ng Bo him tht nghip ca 6 thng lin k trc khi b mt vic lm, hoc chm dt hp ng lao ng theo quy nh ca php lut lao ng, hoc chm dt hp ng lm vic theo quy nh ca php lut v cn b, cng chc. Thi gian hng tr cp tht nghip hng thng ph thuc vo thi gian lm vic c ng bo him tht nghip ca ngi lao ng, c th:
o o o o
3 thng, nu c t 12 thng n di 36 thng ng BHTN. 6 thng, nu c t 36 thng n di 72 thng ng BHTN. 9 thng, nu c t 72 thng n di 144 thng ng BHTN. 12 thng, nu c t 144 thng ng BHTN tr ln.
7.3.3.
Cc khon thu v l ph khc
7.3.3.1. Thu tiu th c bit
Thu tiu th c bit l loi thu gin thu, nh vo mt s loi hng ha c bit. Doanh nghip l ngi np thu nhng thc cht ngi tiu dng mi chu thu v thu c cng vo vi gi bn. Cn c tnh thu tiu th c bit l gi ca hng ha, dch v chu thu v thu sut. Thu tiu th c bit phi np c tnh theo cng thc sau: Thu TTB phi np = Gi tnh thu TTB Thu sut thu TTB Danh mc cc loi hng ha phi chu thu tiu th c bit v thu sut thu tiu th c bit c quy nh c th ti iu 7 Lut Thu tiu th c bit 2008. Chi tit nh sau:
152
v1.0
Bi 7: Ngun ti tr v cc vn ti chnh STT I 1 2 2.1 2.2 3 4 5 6 7 8 9 10 II 1 2 3 4 5 6 Hng ha Thuc l iu, x g v cc ch phm khc t cy thuc l Ru Ru t 20 tr ln Ru di 20 Bia Xe t di 24 ch Xe m t 2 bnh, 3 bnh c dung tch xilanh trn 125 cm Tu bay, du thuyn Xng cc loi, naphtha, ch phm ti hp, pha ch xng iu ha nhit cng sut 90.000 BTU tr xung Bi l Vng m, hng m Dch v Kinh doanh v trng Kinh doanh masage, karaoke Kinh doanh casino, tr chi in t c thng Kinh doanh t cc Kinh doanh Golf Kinh doanh x s 40 30 30 30 20 15
3
Hng ha, dch v
Thu sut %
65
45 25 45 10 60 20 30 10 10 40 70
V iu kin min gim thu, ngi sn xut hng ha thuc din phi np thu tiu th c bit s c xt gim thu trong trng hp gp kh khn do thin tai, tai nn bt ng. Mc gim thu c xc nh trn c s tn tht thc t, nhng khng vt qu 30% s thu phi np ca nm xy ra thit hi v khng vt qu gi tr ca ti sn sau khi c bi thng (nu c).
7.3.3.2. L ph trc b
Cc quy nh v thu trc b c quy nh ti Ngh nh 176/1999/N-CP v Ngh nh 80/2008/N-CP ca Chnh ph. Cc doanh nghip c ti sn thuc i tng chu thu trc b phi np l ph trc b trc khi ng k quyn s hu hoc quyn s dng ti C quan Nh nc c thm quyn. Cc ti sn l i tng chu l ph trc b bao gm: Nh t. Phng tin vn ti. Sng sn, sng th thao. Cn c tnh l ph trc b l gi tnh l ph trc b v t l (%) l ph trc b. L ph trc b phi np c tnh theo cng thc sau:
153
v1.0
L ph trc b phi np = Gi tr ca ti sn Mc thu l ph trc b (%) Trong , t l (%) l ph trc b c quy nh nh sau: Nh t l 0,5%. Tu, thuyn l 1%; ring tu nh c xa b l 0,5%. t, xe my, sng th thao, sng sn l 2%. cc thnh ph trc thuc Trung ng, thnh ph thuc tnh, th x ni y ban nhn dn tnh ng tr s np l ph trc b l 5%. i vi xe my, t ln th 2 tr i np l ph trc b l 1%. t ch ngi di 10 ch ngi (k c li xe) np l ph trc b t 10% n 15%. Mc thu l ph ti a l 500 triu ng/ti sn, tr t di 10 ch ngi. Th tc k khai v thanh ton l ph trc b nh sau: Mi ln nhn ti sn (do mua, chuyn i, chuyn nhng, c biu, tng, cho, tha k, ...), ch ti sn, hoc ngi c ch ti sn u quyn, phi k khai l ph trc b vi c quan thu a phng ni ng k quyn s hu, s dng ti sn. Thi hn phi k khai l ph trc b vi c quan thu chm nht l 30 ngy k t ngy lm giy t chuyn giao ti sn gia hai bn hoc ngy k xc nhn "h s ti sn hp php" ca c quan nh nc c thm quyn. Nhn c h s k khai l ph trc b, trong thi hn 3 ngy lm vic (i vi nh, t) hoc trong 1 ngy lm vic (i vi tu thuyn, t, xe my, sng sn, sng th thao), c quan thu thc hin kim tra t khai, i chiu vi cc giy t c lin quan v cn c vo cc quy nh hin hnh xc nh v ghi vo thng bo np l ph trc b. Trong thi hn ti a l 30 ngy k t ngy nhn c thng bo np l ph trc b ca c quan thu, ch ti sn thc hin np tin l ph trc b vo Ngn sch nh nc ti Kho bc nh nc hoc c quan thu (i vi a phng cha t chc thu l ph trc b qua Kho bc Nh nc).
154
v1.0
TM LC CUI BI
Trong bi 7 chng ta xem xt cc ni dung sau y: Vn to vn cho hot ng sn xut, kinh doanh; phn tch cc ngun vn m doanh nghip c th tip cn c vi quy m, iu kin tip cn, chi ph, u im v hn ch khc nhau. V c bn, c 4 ngun c bn bao gm vn ca cc thnh vin sng lp, vn vay, vn t cc qu u t mo him (VC) v cc ngun vn khc. Phn loi chi ph kinh doanh theo thi im v mc ch s dng trong qu trnh to lp doanh nghip. Cc chi ph c th c chia thnh hai nhm: chi ph thnh lp doanh nghip v chi ph hot ng thng xuyn. Cc loi thu cn phi np trong qu trnh sn xut, kinh doanh. Cc vn c bn nh loi thu, mc ch, i tng chu thu, i tng np thu, thu sut, cn c v phng php tnh thu, cc trng hp min gim thu. Cc khon thu v l ph lin quan n qu trnh sn xut, kinh doanh c chia thnh 3 nhm nh sau: o Cc khon thu kinh doanh (Thu mn bi, Thu thu nhp doanh nghip, Thu gi tr gia tng, Thu xut nhp khu). o Cc khon thu thu nhn cng (Thu thu nhp c nhn, Bo him x hi, Bo him y t, bo him tht nghip). o Cc khon thu v l ph khc (Thu tiu th c bit, L ph trc b).
v1.0
155
CU HI N TP
1. Ti sao cn nh gi v la chn cc ngun vn khi c nhu cu vn phc v sn xut, kinh doanh? Ly v d minh ha. 2. u im v hn ch ca vic t ti tr khi khi nghip? 3. u im v hn ch khi dng vn vay khi nghip? 4. u im v hn ch khi dng vn t cc qu u t mo him (VC) khi nghip? 5. Chi ph thnh lp doanh nghip v chi ph hot ng thng xuyn gm c nhng khon chnh no? ngha ca vic phn loi ny? 6. Thu mn bi l g? Cc bc thu mn bi? 7. Thu thu nhp doanh nghip l g? i tng no phi np thu thu nhp doanh nghip? Thu sut v phng php tnh thu? 8. Thu gi tr gia tng l g? Thu sut v phng php tnh thu? 9. Thu xut nhp khu l g? Mc ch nh thu? Thu sut phng php tnh thu ? 10. Mc ch ca Bo him x hi v Bo him y t? Trch nhim v mc ng BHXH v BHYT ca ngi lao ng v ngi s dng lao ng? 11. Thu tiu th c bit l g? Cc loi hng ha v dch v b nh thu? Phng php tnh thu?
156
v1.0
Bi 8: Nhng vn pht sinh v ri ro
BI 8: NHNG VN PHT SINH V RI RO

Ni dung
Mt s vn pht sinh v cc ri ro trong qu trnh khi nghip.
Hng dn hc
Mc tiu
Nghe ging qua video, ch cc ni dung c nhn mnh. c ti liu v tm tt ni dung chnh sa tng bi theo nhng vn m gio vin ging, ch nhng im cha hiu khi nghe ging. Nu c sch vn khng hiu th ghi li hi tr ging. Lm bi tp v luyn thi trc nghim theo yu cu ca tng bi. Tm cch p dng nhng l thuyt hc vo gii quyt nhng vn cc doanh nghip ang gp phi trong thc t.
Sau khi hc bi ny, hc vin c th: Nhn bit v bit cch gii quyt cc vn pht sinh khi qun l v iu hnh doanh nghip. Nhn bit v trnh cc ri ro c th gp phi khi khi to doanh nghip.
Thi lng hc
4 tit
v1.0
157
8.1. 8.1.1.
Mt s vn pht sinh khi thnh lp v iu hnh doanh nghip Lut s
8.1.1.1. Tm quan trng ca t vn php l
Kinh t pht trin, h thng php lut ngy cng hon thin nhm iu chnh cht ch hn cc hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Mt khc, khi qu trnh hi nhp ngy cng su rng, cc quy nh php lut trong kinh doanh quc t ngy cng phc tp v cc tranh chp trong thng mi quc t cng s thng xuyn hn. Trong khi , phn ln cc doanh nghip Vit Nam hin nay u cha coi trng yu t php lut. y s l sai lm ln ca doanh nghip khi kinh doanh trong thi k hi nhp. Ngi t vn cho cc nh lnh o doanh nghip cc vn v php l c th l ngi trong ni b doanh nghip (b phn php ch) hoc l ngi c lp t bn ngoi (cc lut s). Thng thng, cc doanh nghip ln mi c b phn php ch, cc doanh nghip nh v doanh nghip mi khi s u tm kim s h tr php l t pha cc lut s. S h tr ny cung cp v gii thch cc thng tin php lut, bo v quyn v li ch hp php ca doanh nghip, nh hng cc hnh vi ca doanh nghip trong cc iu kin, hon cnh khc nhau, theo cc quy nh php lut v theo cc thng l quc t. Ngoi ra, vic s dng t vn t pha cc lut s cn c cc li ch sau: Lut s hon ton c lp vi doanh nghip c v ti chnh, t chc, qun l v tnh cm. Do , t vn ca lut s hon ton khch quan, v t v li ch ca doanh nghip, ca nhiu ngi. Nhng bin ng trong mi trng kinh t, nhng thay i trong h thng php lut c th gy kh khn cho mt s doanh nghip nhng li to c hi kinh doanh cho mt s doanh nghip khc. Do , t vn ca lut s c th gi m cho doanh nghip nhiu tng kinh doanh v c hi kinh doanh mi. Bo m an ton php l cho doanh nghip trong mi quan h vi cc i tng hu quan (ngi lao ng, nh cung cp, nh phn phi, khch hng, cng ng a phng) v vi cc doanh nghip khc.
8.1.1.2. Dch v t vn php l
Nhng vn php l c th m doanh nghip cn s t vn t cc lut s (hoc t b phn php ch) bao gm: T vn thnh lp doanh nghip bao gm cc dch v c th nh: t vn lp h s, t vn chn loi hnh doanh nghip, chn tn cng ty, v ngnh ngh kinh doanh, vn iu l, ngi sng lp T vn nhng quyn thng mi: th tc, hp ng T vn ng k s hu tr tu: pht minh, sng ch, kiu dng cng nghip, nhn hiu hng ha T vn son tho, thm nh, r sot, chnh sacc loi hp ng kinh t
158
v1.0
Hp ng thng mi, hp ng xut nhp khu, hp ng y thc xut nhp khu, Hp ng u t, hp ng lin doanh, hp ng hp tc kinh doanh Hp ng i l, i din Hp ng sa cha, thu, cho thu, chuyn nhng, th chp nh, t Hp ng mua bn, vn chuyn, gia cng t hng, kho bi, k gi hng ha Hp ng lao ng Hp ng Li xng (Licence), hp ng chuyn giao cng ngh Hp ng vay, cho vay, bo lnh vay tin Hp ng khc
8.1.2. Cc quy nh v con du
Theo quy nh ca Ngh nh s 51/2001/N-CP v Ngh nh s 31/2009/N-CP sa i, b sung mt s iu ca Ngh nh s 51/2001/N-CP v qun l v s dng con du, con du th hin v tr php l v khng nh gi tr php l i vi cc vn bn, giy t ca cc c quan, t chc v cc chc danh nh nc. Vic ng k, qun l v s dng con du c quy nh c th nh sau: Doanh nghip l t chc c s dng con du khng c hnh quc huy. Mi doanh nghip ch c s dng duy nht mt con du. Con du khc xong phi c ng k mu ti c quan cng an, phi np l ph do B ti chnh quy nh v ch c s dng sau khi c cp Giy chng nhn ng k mu du. Doanh nghip, t chc khi bt u s dng con du mi phi thng bo gii thiu mu du mi. Ngi ng u c quan, t chc, doanh nghip c trch nhim qun l, s dng con du ca c quan, t chc, doanh nghip ca mnh. Mc in du thng nht dng mu . Du ch ng trn cc vn bn, giy t sau khi c ch k ca ngi c thm quyn. Khi ng, du phi r nt, v phi trm ln 1/3 ch k v bn tri. Con du ca doanh nghip b thu hi trong cc trng hp sau y: o C quyt nh chia tch, sp nhp, hp nht, gii th, kt thc nhim v, chuyn i hnh thc s hu. o Doanh nghip b thu hi Giy chng nhn ng k kinh doanh theo quyt nh ca c quan c thm quyn hoc c cc vi phm theo quy nh ca php lut. o Con du b mt c tm thy sau khi c thng bo.
8.1.3. Danh thip
8.1.3.1. Thng tin c bn
Danh thip (Name card) l mt mu giy nh gn nhng c sc mnh rt ln. i vi mt ngi bnh thng, n phi l tm gng phn chiu con ngi, phi ni ln c
v1.0
159
bn l ai, bn lm g i vi mt doanh nhn, danh thip cn quan trng hn, n l i s cho hot ng kinh doanh ca bn. Cng ging nh vic khc bit ha sn phm, danh thip ca doanh nhn cng phi tht c o, n tng v d nh. Sau y l mt s thng tin c bn cn c trn danh thip: Tn cng ty, ngnh ngh kinh doanh. Tn ngi. Chc v. S in thoi. a ch lin h. S fax, email, website. Logo, slogan ca cng ty.
8.1.3.2. Mt s nguyn tc khi thit k danh thip
Cc thng tin trn danh thip cn phi chnh xc. Vic ty xa, sa cha, vit thm thng tin s t nhiu nh hng n hnh nh ca doanh nghip. Nu c thng tin thay i cn in li danh thip cng sm cng tt. Mu sc cn hi ha, trnh by hp l. Nhng s sng to l cn thit nhng trnh qu l d gy mt cm tnh. Danh thip nn th hin mt phong cch nht nh. C th l phong cch lm vic ca cng ty hoc quan im, c tnh, phong cch ca chnh ch nhn. Phng ch nn d c vi c ch ln, khng nn s dng qu nhiu font ch s d to cm gic ln xn khng nht qun. Logo l phn ni bt nht trn danh thip, thng bn tri Tn cng ty cng cn phi ni bt, d nhn, nn t trn cng, bn phi hoc gia.
8.1.3.3. Kt hp danh thip v mc ch khc
Ngoi mc tiu cung cp thng tin v c nhn v doanh nghip, danh thip c th kt hp thm mt s mc ch nh: Danh thip chung ca c doanh nghip kt hp vi phiu gim gi, v mi dng th sn phm, th tch im Cch ny thng c dng trong ngnh gii tr, n ung khch sn, thi trang, lm p i vi doanh nghip c nhiu chi nhnh, vn phng, a im kinh doanh danh thip cn ghi cc thng tin ny tin cho khch hng giao dch, lin h. i vi cc cng ty nh, cc doanh nghip mi khi s cn ghi r ngnh ngh kinh doanh, sn phm chnh, cc chnh sch hu mi c bit Danh thip c th th hin cc bng chng nhn cht lng, cc gii thng c trao tng tng thm lng tin ca khch hng. Danh thip c th cung cp thm cc thng tin v cc cng ty hoc cc thng hiu lin kt (Qung co phi hp Co op Advertising, Co Branding Advertising). Trn danh thip c th a thm thng tin hu ch c lin quan n ngnh ngh kinh doanh. V d nh danh thip ca ch khch sn c tn v a ch ca cc qun
160
v1.0
c sn trong vng, danh thip ca cc hng l hnh c ghi tn v s ca cc danh thng ni ting Nhng s kt hp nh vy s c khch hng hng ng v khch hng s c thm l do gi danh thip hay chuyn danh thip cho nhng ngi thn ang quan tm n sn phm ca bn. Nhng cng nn phn bit nhng kt hp ny vi cc kiu qung co hay khu hiu d gy phn cm.
8.1.3.4. Mt s danh thip n tng
Sau y l mt vi thit k danh thip n tng, c o. Nhng thit k danh thip ny vn m bo cung cp c cc thng tin cn thit ng thi vn th hin c ngnh ngh kinh doanh, thng ip ca ngi ch mt cch tinh t v khc bit. Ba mu danh thip sau y th hin s c o v khc bit trn ba kha cnh khc nhau l thit k trnh by, hnh dng v cht liu nhng u rt thu ht khch hng mc tiu v truyn ti c thng ip ca ngi ch. Danh thip c thit k bi chuyn gia Elisa Chavarri cho khch hng l chuyn vin trang im din vin phim, kch s truyn hnh, ngi mu thi trang Danh thip ny c hnh na mt qu, na mt m nhn va th hin c ngnh ngh kinh doanh va nhn mnh c tay ngh ca chuyn gia trang im. Sean M.Kinney, ng ch ca Cng ty tip th v truyn thng Digital Fresh mun th hin tng v mt thng hiu: sc bn, i tin phong v vt qua mi i th cng ngnh. Anh chn li dao lam sc bn lm hnh nh i din th hin thng ip v mong mun ca cng ty mnh. Danh thip n tng tip theo l ca Steve Wozniak nh ng sng lp Apple. ng s dng danh thip c thit k v sn xut bi cng ty chuyn lm danh thip bng nha v kim loi PlasmaDesign. Danh thip ny nng hn danh thip bng giy thng thng nhng rt n tng v thng c cc doanh nghip ngnh cng ngh cao a chung. Danh thip c th c thit k cho tng c nhn hoc theo mt mu thng nht chung cho ton doanh nghip. S thng nht ny cng vi cc yu t khc nh giy in, phong b th, s tay, giy ghi nh (note) s to n tng cho khch hng v mt doanh nghip ln, hot ng chuyn nghip v bi bn.
8.2. 8.2.1. Nhng ri ro v bin php hn ch ri ro Ri ro bn ngoi
Doanh nghip c thnh lp, hot ng v pht trin trong mi trng kinh t cng chu nh hng v c tng tc vi mi trng nh mt c th sng. Cc yu t thuc
v1.0
161
mi trng bn ngoi lun vn ng, bin i v tng tc ln nhau. Cc yu t ny khng ch tc ng ti doanh nghip mi khi nghip m u c nh hng ti tt c cc doanh nghip.
8.2.1.1. Ri ro t mi trng t nhin
Ri ro t mi trng t nhin nh bo, l lt, hn hn, ng t, ni la, sng thn, nc bin dng Nhng ri ro ny c c im chung l xy ra bt ng, kh d bo; nhng ri ro ny thng gy thit hi trn quy m ln. Thit hi c th xy ra khng ch trong phm vi mt vng, min hay i vi mt ngnh no m i vi c nn kinh t. y l ri ro rt kh phng trnh, doanh nghip ch ng phng gim bt thit hi do thin tai gy ra.
8.2.1.2. Ri ro t mi trng x hi
Cc ri ro t mi trng x hi, t cu trc x hi, cu trc dn s, dn c, s thay i trong chun mc gi tr, trong hnh vi con ngi cng l nhng yu t c nh hng n hot ng sn xut, kinh doanh ca doanh nghip. Mi trng x hi c mc ri ro cao c cha ng cc nhn t sau: Quy m dn s ng nhng khng mnh, cht lng dn s thp dn n cht lng lao ng thp. T l dn s tr thp, t l ph thuc cao. Sc tiu dng hng ha, dch v thp. Trnh dn tr thp, cc chun mc v o c, vn ha khng c coi trng. Php lut thc thi km hiu qu khin s la o, gian ln, bi c xy ra thng xuyn; hng gi, hng nhi, hng km cht lng trn ngp gy thit hi cho nh sn xut. Lut s hu tr tu khng c tn trng dn n s vi phm quyn s hu tr tu. Trong mt nn kinh t nh vy, nn kinh doanh chp git, la o s thng tr. iu ny s khin cc nh kinh doanh chn chnh e ngi v gy thit hi cho nn kinh t v cho x hi ni chung.
8.2.1.3. Ri ro t mi trng chnh tr
Mi trng chnh tr bao gm s n nh v chnh tr, an ninh, an ton cho doanh nghip, ngi dn. Cc ri ro t mi trng chnh tr chnh l s thiu vng cc thit ch bo v quyn t do, dn ch, quyn s hu ti sn ca ngi dn ni chung, doanh nghip ni ring. C th c mt s ri ro nh: S thay i chnh sch mt cch thng xuyn. o chnh, chin tranh, bo lon, xung t sc tc, tn gio Cc phong tro bi cng, nh cng. S can thip thiu chun mc vo th trng, chnh sch b cc nhm li ch thiu s chi phi.
162
v1.0
S phn bit i x, tham , hi l... Cc ri ro trn c th khin doanh nghip thit hi v kinh t, mt nim tin trong kinh doanh, mt ng lc u t. T hi hn, nhng ri ro trn c th khin nn kinh t ngm pht trin, gy thit hi cho c nn kinh t v x hi.
8.2.1.4. Ri ro t mi trng php l
Ri ro t mi trng php l l cc ri ro c nguyn nhn t s thiu minh bch trong c ba lnh vc lp php, hnh php v t php. C th: S thiu nht qun, mu thun, chng cho ca h thng vn bn php lut. H thng vn bn php lut thay i t ngt, thiu l trnh thc hin. Vic xy dng v ban hnh vn bn php lut thiu minh bch, khng c s tham gia ca cng ng doanh nghip. H thng hnh php hot ng km hiu qu, khng c kh nng h tr, thc y m cn gy kh khn cho cc nh u t, cc doanh nghip. Th tc hnh chnh rm r, phc tp, thi gian ch i lu. H thng t php thiu minh bch, khng ng tin cy, s thc thi php lut km hiu qu. l nhng him ha khin mi trng kinh doanh tr nn thiu lnh mnh. Khc phc c nhng vn ny cng vi mt x hi thng tn o c, php lut s l mt mi trng l tng khuyn khch u t v pht trin doanh nghip.
8.2.1.5. Ri ro t mi trng kinh t
Mt nn kinh t kho l mt nn kinh t c sc khng cao, c kh nng gii quyt khng hong mt cch tt nht theo hng minh bch, chi ph thp, tnh bn vng cao. Cc ri ro t mi trng kinh t i vi hot ng kinh doanh thng xut hin nhiu hn t cc nn kinh t yu. C th, l nn kinh t c cc vn sau: C ch qun l kinh t bao cp. Thng xuyn c khng hong. Lm pht, gi c khng kim sot c. Cung cu bt n, hng ha dch v khan him. T gi thng xuyn thay i. c quyn nh nc hoc c quyn t nhn, thiu cnh tranh cng bng. Nng lc cng ngh, nng lc nghin cu pht trin yu. C s h tng k thut, cc dch v h tr doanh nghip thiu v yu l nhng vn m doanh nghip cn phi i mt trong mt nn kinh t yu. Ngoi ra, xt t mt gc khc, cc thch thc n t mt nn kinh t c sc cnh tranh cao, s thay i mnh m ca khoa hc k thut, cng ngh thng tin cng s l nhng ri ro cho nhng doanh nghip thiu kh nng thch ng vi s thay i.
v1.0
163
8.3. 8.3.1.
Ri ro t qu trnh thnh lp v bn trong doanh nghip Ri ro chn nhm i tc kinh doanh
Cc i tc ca doanh nghip c th l cc nh u t, ngi gp vn lin doanh, lin kt, hay bn hng ca doanh nghip. Trc khi thit lp mi quan h i tc lm n, cn phi xem xt k lng h l ai, n t u, h c ng tin cy v o c, k nng, kinh nghim, ti chnh, php lut, qun tr doanh nghip khng. Ngay c khi nm vng thng tin v hiu r i th cnh tranh, tng cng on trong vic thng thuyt, k kt, thc hin hp ng u c th n cha nhng ri ro m doanh nghip cn phi tnh n. Cc ri ro c th c nh: Mu thun trong cc iu khon ca hp ng. La chn lut v cc quy tc ng x. Thi hn, cch thc, phng tin thanh ton v thu. Chuyn quyn s hu. Cc bin php khc phc v x l vi phm. Gii hn trch nhim. Chm dt hp ng trc thi hn v gii quyt tranh chp hp ng... Do , nhm hn ch ti a ri ro trong vic chn nhm i tc kinh doanh, doanh nghip cn tin hnh nghin cu k lng trc khi la chn. Ngoi ra, cc vn php l cn c cn nhc thn trng, cn s t vn ca cc lut s c kin thc v kinh nghim t vn kinh doanh ti tng th trng nht nh.
8.3.2. Ri ro chn nhm loi hnh doanh nghip
Sau nhng quyt nh quan trng lin quan n vic la chn ngnh ngh kinh doanh, la chn th trng v khch hng mc tiu, cc quyt nh lin quan n vic sn xut v cung ng sn phm dch v, doanh nhn cn tin hnh cc th tc php l thnh lp doanh nghip. Cc th tc kh n gin v nhanh chng, tuy nhin, quyt nh khng chnh xc v loi hnh doanh nghip c th gy ra nhng rc ri v sau. S lng cc thnh vin gp vn cng nh hng n loi hnh doanh nghip. Nu ch c mt nh u t duy nht, loi hnh doanh nghip s c th l doanh nghip t nhn hoc cng ty TNHH mt thnh vin. Nu c t hai nh u t tr ln th cc nh u t s chn la gia vic thnh lp cng ty TNHH hai thnh vin tr ln hoc cng ty c phn. Mi loi hnh doanh nghip v c cu qun l c nhng thun li v nhng kh khn khc nhau. Do , cc nh u t cn phi bit trc chn la loi hnh doanh nghip v c cu qun l cho ph hp. Chn la sai c th to sc , l lc cn tng trng hay thm ch lm cho doanh nghip b ph sn.
164
v1.0
Tm li, khi la chn loi hnh doanh nghip, doanh nhn cn xem xt mt s vn sau y: c trng ngnh ngh kinh doanh (yu cu c chng ch hnh ngh, vn php nh). S lng thnh vin sng lp, thnh vin gp vn v mi quan h gia cc thnh vin. u i chnh sch, cc nguyn tc trong tnh chi ph kinh doanh. Nhu cu m rng kinh doanh v yu cu trong hi nhp kinh t quc t . B mt kinh doanh ca doanh nghip. S am hiu v t vn ca nhng ngi c chuyn mn.
8.3.3. Ri ro v ti chnh
Cc ri ro trong lnh vc ti chnh c th xy ra trong sut c qu trnh huy ng, qun l v s dng vn. C mt s nguyn nhn sau: Ri ro thanh khon hay ri ro cn i dng tin (thu chi): Cc lung tin ra vo doanh nghip din ra mt cch thng xuyn, lin tc. Trn thc t, ti nhng thi im nht nh c th xy ra, hin tng lng tin vo doanh nghip (s thu) nh hn lng tin ra khi doanh nghip (s chi) n hn. Khi , tnh trng mt cn i v dng tin xy ra. S mt cn i ny tim n mt ri ro ln i vi hot ng kinh doanh. Do thiu tin, vic mua nguyn liu, vt liu, nhin liu... phc v cho sn xut kinh doanh c th b dng li, dn n ngng sn xut, kinh doanh; tin lng ca cng nhn v cc khon vay (nu c) khng c tr ng hn nh hng ln ti uy tn ca doanh nghip, v.v...
o
S mt cn i tm thi: C th ni, bt k doanh nghip no cng xy ra mt cn i tm thi do vic thu hi cc khon n phi thu khng ng k hoch, vic gp vn khng c thc hin ng cam kt... Mt cn i tm thi v dng tin c th khc phc c bng nhiu bin php v hu qu thng khng ln. S mt cn i di hn: Mt cn i di hn xy ra do nhng nguyn nhn quan trng nh: t l vn c nh / vn lu ng bt hp l, n kh i cao, doanh thu cha b p cc khon chi ph thng xuyn, tc ng dy chuyn khi nn kinh t c khng hong Mt cn i di hn v dng tin c th lm cho doanh nghip b ph sn.
Ri ro v li sut tin vay: phc v kinh doanh, u t, hu nh tt c cc doanh nghip u phi s dng vn vay. Do , chi ph s dng vn (hay li sut tin vay) tr thnh b phn cu thnh quan trng trong chi ph sn xut kinh doanh v u t ca doanh nghip. Khi lp k hoch kinh doanh v d n u t, li sut tin vay c d tnh. Tuy nhin, c rt nhiu nhn t nm ngoi tm kim sot ca doanh nghip tc ng n li sut tin vay. Thng thng khi lm pht xy ra, li sut tin vay tng t bin. Do , nhng tnh ton, d kin trong k hoch
v1.0
165
kinh doanh, u t b o ln. Cng c th kt qu kinh doanh ca d n khng t c nh d tnh. Lng tin vay cng ln, tc ng tiu cc ca ri ro ny cng nghim trng v c th dn n tnh trng ph sn doanh nghip. Ri ro v t gi hi oi: L ri ro xy ra khi cc giao dch kinh t c thc hin bng ngoi t v t gi hi oi bin ng theo hng lm cho ng ni t b mt gi. Vi nhng doanh nghip s dng nhiu ngoi t, khi t gi hi oi tng, s l v t gi c th lm gim ng k, thm ch l trit tiu ton b li nhun thu c trong kinh doanh. y l ri ro bt kh khng ca cc doanh nghip trong mt nn kinh t nhp siu vi t l ln. Ngoi ra, ri ro ti chnh cn xut pht t mt s nguyn nhn khc nh: o Khng hong kinh t, ti chnh dn n nhng tc ng tiu cc, dy chuyn. o Mi trng kinh doanh cha hon chnh v bin ng lin tc. o Xu hng kinh doanh a ngnh mt cch thiu nh hng, nht l cc doanh nghip tham gia t vo lnh vc ti chnh, chng khon, thm ch thnh lp ngn hng o Nh kinh doanh cha nh gi ng mc tm quan trng ca hot ng qun tr ri ro ti chnh.
166
v1.0
TM LC CUI BI
Trong bi 8 chng ta xem xt cc ni dung sau y: Vai tr t vn ca lut s i vi hot ng kinh doanh ca doanh nghip: t vn thnh lp, t vn hnh thc lin doanh lin kt kinh t, nhn hiu hng ha, s hu tr tu, t vn hp ng Nhng vn lin quan n ng k, qun l v s dng con du ca doanh nghip Vai tr ca danh thip trong kinh doanh, nhng thng tin c bn v mt s mc ch s dng khc. Cc ri ro trong kinh doanh m cc doanh nghip cn phi lng trc v chun b phng n i ph. o Ri ro t mi trng bn ngoi: t mi trng t nhin, t mi trng x hi, t mi trng chnh tr, t mi trng php l v t mi trng kinh t. o Ri ro t qu trnh thnh lp v bn trong doanh nghip: chn nhm i tc kinh doanh, chn nhm loi hnh doanh nghip v cc ri ro v ti chnh.
v1.0
167
CU HI N TP
1. Vai tr ca t vn php l i vi hot ng kinh doanh ca doanh nghip? S dng lut s c u im v hn ch g so vi thnh lp mt b phn php ch ca doanh nghip? 2. Vic ng k, qun l v s dng con du ca doanh nghip c nhng vn g cn lu ? 3. Bnh lun kin sau: Danh thip l tm gng phn nh hnh nh ca doanh nhn v l i s thin ch cho hot ng ca doanh nghip. 4. Mc ch c bn ca danh thip l g? Danh thip cn c th kt hp vi nhng mc ch no khc? 5. Nhng ri ro no t mi trng th ch v php l c th nh hng n hot ng kinh doanh ca doanh nghip? Doanh nghip phi lm g i mt vi nhng ri ro ny? 6. Nhng ri ro t mi trng kinh t c tc ng nh th no n hot ng kinh doanh ca doanh nghip? Phn ng ca doanh nghip trc nhng ri ro trong thi k khng hong kinh t? 7. Ti sao cn la chn k lng i tc kinh doanh? Doanh nghip cn la chn i tc kinh doanh nh th no? 8. Loi hnh doanh nghip c nh hng nh th no n hot ng kinh doanh hin ti v kh nng m rng ca doanh nghip trong tng lai? La chn loi hnh doanh nghip cn ch n nhng vn g? 9. Nhng ri ro ti chnh m doanh nghip cn phi i mt? Bin php no c th gip doanh nghip hn ch nhng tc ng t nhng ri ro ny?
168
v1.0

Khoi Tao Doanh Nghiep

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Khoi Tao Doanh Nghiep

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

BI 1: NHN THC V PHT TRIN NNG LC DOANH NHN

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

TNH HUNG KHI NG BI

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Doanh nhn Khi nim doanh nhn

1.1.1.1. Ngi sng lp doanh nghip

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Bob Wright CEO ca NBC

Angela Braly CEO ca Wellpoint

Dough Moris CEO ca Universal Music

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

1.1.2.1. Lao ng qun l

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

T cht ca doanh nhn

1.1.3.1. Kht vng lm giu

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Pht trin nng lc doanh nhn Khi dy kht vng lm giu

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Hc cch rt ra bi hc t nhng tht bi

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn o

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Bi 1: Nhn thc v pht trin nng lc doanh nhn

Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh

BI 2: LA CHN TNG V XY DNG K HOCH KINH DOANH

Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh

TNH HUNG KHI NG BI

Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh

La chn v trnh by tng kinh doanh Phn tch c im ca sn phm v th trng

2.1.1.1. Nghin cu th trng

Cc bc nghin cu th trng Qu trnh nghin cu th trng gm c 5 bc sau y:

Bc 1: Xc nh vn nghin cu Bc 2: Thit k nghin cu Bc 3: Thu thp d liu Bc 4: Phn tch d liu

Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh

2.1.1.2. Mt s phng php nghin cu th trng

Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh

2.1.1.3. Xc nh cc phn khc th trng

Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh

Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh

Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh

Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh

Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh

Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh

C th ha tng kinh doanh

Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh

2.1.3.1. Th trng mc tiu

Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh

Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh

2.1.3.4. Dch v khch hng

Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh

Specific Measurable Achievable Realistic TimeRelated

Mc tiu ti chnh Mc tiu phi ti chnh.

Bi 2: La chn tng v xy dng k hoch kinh doanh

Phn ny i hi phi phn tch c cc ni dung sau: