Chng 1.

Dao ng c hc

CHNG I. DAO NG C HC
BI 1. DAO NG IU HO
- Dao ng l g? Dao ng nh th no th gi l dao ng iu ho? - Khi kho st dao ng iu ho, vn tc, gia tc thay i nh th no?

I. DAO NG IU HO
- Dao ng c hc l mt chuyn ng c hc gii hn trong khng gian quanh mt v tr. . Cc v tr gii hn c gi l bin. . Dao ng c hc c thc hin quanh mt v tr gi l v tr cn bng. - Dao ng tun hon l dao ng c hc m vt quay tr li trng thi ban u sau nhng khong thi gian nht nh v lp i lp li mi mi. . Chu k: thi gian m vt thc hin c 1 dao ng ton phn. K hiu: T (s) . Tn s: s dao ng ton phn m vt thc hin c trong 1 s. K hiu: f (Hz) - Dao ng iu ho l dao ng tun hon m li c m t bng mt hm sin hoc cos bin thin theo thi gian.

x = A cos( t + )

- LI x: l khong cch t v tr cn bng n im ang xt. - BIN A: l li ln nht (xmax), li ca vt ti bin. Bin ph thuc vo cch kch thch. - TN S GC : c trng cho h dao ng iu ho (rad/s). Tn s gc ph thuc vo cc c im ca h dao ng.

- PHA t + = : th hin trng thi dao ng ca vt ti thi im t. - PHA BAN U : th hin trng thi dao ng ca vt ti thi im t = 0. Pha ban u ph thuc vo cch kch thch v cch chn gc thi gian. VD: x = 5cos(4t - /3) (cm;s) ?............................................................................................................. ?............................................................................................................................................................. - th dao ng iu ho (x,t) l mt th c dng hnh sin, cos. - Mt i lng bin thin theo hm sin, cos tng t cng c th gi l bin thin iu ho.

II.VN TC TC THI TRONG DAO NG IU HO

- Vn tc tc thi ca vt dao ng iu ho lun ch chiu chuyn ng ca vt v tc chuyn ng nhanh chm ca vt. - Vn tc c ln cc i ti v tr cn bng, v = 0 ti v tr bin. - Phng trnh vn tc ph thuc vo thi gian:

? - Vn tc lun sm pha hn li mt gc /2 (vung pha) - Cng thc lin h gia vn tc v li c lp vi thi gian

v2 = 2 ( A2 x 2 )
3

Vt l 12

- Tc trung bnh ca cht im trong mt chu k

vtb =
- Ch : tc l ln ca vn tc.

4 A 2 vmax = T

III.GIA TC TC THI TRONG DAO NG IU HO

- Gia tc tc thi ca vt dao ng iu ho lun c chiu hng v v tr cn bng. - Vt i t v tr cn bng ra bin --> chm dn. Vt i t bin v v tr cn bng --> nhanh dn. - Phng trnh gia tc ph thuc vo thi gian:

? - Gia tc lun ngc pha vi li v sm pha hn vn tc /2 - Cng thc lin h gia gia tc v li c lp vi thi gian:

a = 2 x
- Cng thc lin h gia amax v vmax

a = max vmax

2 vmax A= amax

IV.S LIN H GIA DAO NG IU HO V CHUYN NG TRN U

- Dao ng iu ho c th xem l hnh chiu ca chuyn ng trn u trn mt ng knh. - Tc cc i ca cht im dao ng bng tc di ca cht im chuyn ng trn. - Thi gian cht im qut mt gc trn ng trn

t = ) 2

T= T 2 360
smin = 4 A sin 2 ( ) 4

- Qung ng ln nht/nh nht vt i c trong khong thi gian t

smax = 2 A sin(

- Thi gian vt c vn tc/tc ln hn v

cos(

v )= 2 vmax

cos(

speed )= 4 speedmax
: gc qut c trn ng trn

(cn nht l phi v hnh)

Chng 1. Dao ng c hc (

BI 2. CON LC L XO
- Nh th no th c gi l con lc l xo? - Dao ng ca con lc l xo do nhng lc no gy ra?

I. CON LC L XO
- Con lc l xo c cu to t mt l xo c cng k, mt u c gn vo mt vt c khi lng m. - Li ca con lc l xo

- iu kin dao ng iu ho: MA ST KHNG NG K. - Tn s gc ca con lc l xo

k m

T = 2
? ? ?

m k

? ?

II.KHO ST DAO NG CA CON LC L XO

- Khi con lc l xo dao ng, s lm bin dng l xo. bin dng l xo: l - L xo b nn: l < 0 - L xo gin: l > 0 L xo nm ngang L xo treo thng ng

= l - l0

bin dng ban u ti O

l0 = 0
bin dng ti li x

l0 = MO =

mg g = 2 k

l = x

l = l0 + x

L xo di nht ti bin A, ngn nht ti bin -A lmax = l0 + l0 + A Lmin = l0 + l0 - A Bin A

A=

lmax lmin 2
lmax + lmin 2
5

di l xo ti v tr cn bng

lVTCB =

Vt l 12

III.LC N HI
- Trong qu trnh dao ng ca l xo, lc n hi khi l xo c s bin dng v c xu hng a l xo v trng thi khng bin dng. - Lc n hi lun c chiu hng v v tr khng bin dng (M) - Cng thc lc n hi

- Lc n hi cc i ti bin dng: - Lc n hi cc tiu ti bin m

IV.LC KO V
- Trong qu trnh dao ng ca l xo, khi vt ri khi v tr cn bng, lun xut hin mt lc (hp lc) ko vt v v tr cn bng --> nguyn nhn gy ra dao ng - Lc ko v lun c chiu hng v v tr cn bng O. - Trng hp l xo nm ngang, Fkv = Fdh

- Trng hp l xo treo thng ng, Fkv = Fdh + P - Cng thc lc ko v

Chng 1. Dao ng c hc (

BI 3. CON LC N
- Con lc n l g? - Kho st dao ng iu ho ca con lc n.

I. CON LC N
- Con lc n gm 1 si dy c chiu di l treo thng ng, u cn li gn vt nng m. - Li ca con lc n:

- iu kin dao ng iu ho: 0 10 Khi > 10, con lc ch dao ng tun hon. - Tn s gc ca con lc n:

g l

T = 2

l g

* CL c dng lm con lc ng h. Hai con lc c chu k T1, T2 s chy lch gi

t = t .(1

T2 ) T1
t: thi gian kho st

II.KHO ST DAO NG IU HO CA CON LC N

N V DI N V GC

s, v, a

, ,

Vt l 12

III.LC CNG DY - LC KO V
- Khi con lc n dao ng, con lc chu tc dng ca 2 lc: Lc cng dy T v trng lc P. - Lc ko v l thnh phn ca trng lc dc theo phng tip tuyn, vung gc vi bn knh.

Fkv = mg sin
- Lc cng dy T:

- Lc cng dy cc i ti v tr cn bng

- Lc cng dy cc tiu ti v tr bin

IV.CC TRNG HP C BIT

1. Nhit tng lm dy gin n

: h s n di (K-1) t: chnh lch nhit

2. Thay i cao h

R: bn knh tri t

3. Chu tc dng ca lc ngoi

g' = g a

g ' = g2 + a2

Chng 1. Dao ng c hc (

BI 4. NNG LNG DAO NG

- Dao ng ca vt c mang nng lng g? - S bin thin nng lng ca vt xy ra nh th no?

I. NG NNG
- Khi vt chuyn ng, bao gi cng tn ti ng nng. Ni cch khc, ng nng ph thuc vo vn tc chuyn ng ca vt. . ng nng cc i ti v tr cn bng. . ng nng cc tiu ti v tr bin.

Con lc l xo

Con lc n

Wd =

1 2 mv 2

Wd =

1 2 mv 2

II.TH NNG
- Khi vt dao ng, do v tr ca vt i vi v tr cn bng, vt s c th nng. Ni cch khc, th nng ph thuc vo v tr ca vt. . Th nng cc i ti v tr bin. . Th nng cc tiu ti v tr cn bng.

Con lc l xo

Con lc n

Wt =

1 2 kx 2

Wt = mgl (1 cos ) =

1 m 2l 2 2 2

III.BO TON C NNG

- Trong qu trnh dao ng ca vt, ng nng v th nng bin thin lin tc. - ng nng tng, th nng gim v ngc li. - ng nng, th nng bin thin tun hon vi chu k T, tn s f

T = T/2
- C nng ca h l tng ca ng nng v th nng.

f = 2f

W = Wt + W = Wmax = Wtmax
- C nng ca h dao ng iu ho lun c BO TON

Con lc l xo

Con lc n

W=
?

1 1 m 2 A 2 = kA 2 2 2

W=

1 2 m 2l 2 0 2
9

Vt l 12

BI 5. TNG HP DAO NG
- Mt cht im c th thc hin ng thi nhiu dao ng?

I. GIN VECT QUAY FRESNEL

- Mt dao ng iu ho c th c biu din bng mt vect quay Fresnel * Phng, chiu: hp vi trc to mt gc bng pha dao ng (t + ) * di: bng bin . * Quay trn u quay quanh gc vi tc gc bng tn s gc. - Tc cc i ca dao ng = tc di ca vect - Gia tc cc i ca dao ng = gia tc hng tm ca vect - Hai dao ng cng phng, cng tn s c gc lch gia hai vect khng thay i theo thi gian, c gi l lch pha = 1 - 2.

II.TNG HP HAI DAO NG CNG PHNG, CNG TN S

iu kin Cng pha ( = 2k) Ngc pha ( = (2k+1)) Vung pha ( = (k + )) Hnh nh Pha = 1 = 2 = ln ln A = A1 + A2 = Amax A = |A1 - A2| = Amin
2 A = A12 + A2

Cng bin (hnh thoi) Na tam gic u

= (1 + 2)/2

A = 2 A1 cos(

) 2

2 A 2 = A12 + A2 + 2 A1 A2 cos

tan =

A1 sin 1 + A2 sin 2 A1 cos1 + A2 cos 2

10

Chng 1. Dao ng c hc (

BI 6. DAO NG TT DN - DUY TR - CNG BC

- Dao ng c mi mi c khng? - Lm th no dao ng mi mi?

I. DAO NG TT DN
- Dao ng tt dn l dao ng m bin , nng lng ca dao ng gim dn theo thi gian do tc ng ca ma st vi mi trng bn ngoi. - Mi mi trng c mt nht. Dao ng tt dn cng nhanh nu n c thc hin trong mi trng cng nht. - Nu lc cn ln, chu k v tn s ca h cng thay i. - Cng thc tt dn ca con lc l xo chu tc dng ca lc cn F. Bin con lc gim sau N chu k: A =

4 NF k kA 4F

S dao ng thc hin cho n khi tt hn: N = Qung ng i c cho n lc tt hn: s =

kA 2 2F

II.DAO NG DUY TR - DAO NG CNG BC

- gi cho vt tip tc dao ng, c th thc hin dao ng duy tr hoc cng bc. Dao ng duy tr Dao ng cng bc

- cung cp cho h mt phn nng lng b - Tc ng mt ngoi lc F = F0cos(t) iu p sau mi chu k. ho theo thi gian. - Phn nng lng cung cp bng ng nng - Buc vt dao ng theo ngoi lc tc ng. lng b mt. Bin nh c Bin ph thuc vo bin ngoi lc cng bc, tn s ring v tn s ngoi lc. Bin tng khi chnh lch gia tn s ring v tn s ngoi lc gim. Dao ng vi chu k v tn s ca ngoi lc.

Dao ng vi chu k v tn s ring ca h

III.CNG HNG C
- Ch xy ra trong dao ng cng bc. Khi tn s ngoi lc cng bc = tn s dao ng ring th bin dao ng t gi cc i. - Ma st mi trng cng nh th bin cng hng cng ln.

11