Chng 3: THI GI CA TIN, T SUT SINH LI V RI RO

3.1. Gi tr theo thi gian ca tin 3.2. T sut sinh li v ri ro 3.3. Quan h gia ri ro v t sut sinh li

3.1. Gi tr theo thi gian ca tin

3.1.1. Li n, li kp v gi tr tng lai 3.1.1.1. Li n - Khi nim: l phng php tnh li m s tin li c xc nh trn mt s vn gc theo mt mc li sut nht nh khng da trn s ghp li ca k trc vo gc tnh li k tip theo. - Cng thc: SI = Po x r x n Trong : Po: s vn gc r: li sut n: s k tnh li
2

 V d: ng A gi ngn hng s tin 100 tr vi li sut 10%/nm, thi hn 5 nm. Cui mi nm gi tin ng A rt li ra tiu. Hi sau 5 nm, s tin li ng A nhn c l bao nhiu? p s:
SI = Po x r x n = 100 x 10% x 5 = 50 (triu ng)

3.1.1.2. Li kp - Khi nim: l phng php tnh li m s tin li c xc nh trn c s s ghp li ca k trc vo s vn gc tnh li k tip theo - Cng thc: CI = Po [(1 + r)n 1] Trong : CI l li kp (Compounded Interest)

* V d: Mt ngi gi Ngn hng s tin 100tr VND, thi hn 6 thng, li sut l 12%/nm. Tnh s tin li theo 2 phng thc li n v li kp? p s: - Theo li n: SI = Po x r x n = 100 x 1% x 6 = 6 tr - Theo li kp: CI = Po [(1 + r)n 1] = 100[(1+1%)6 - 1] = 6,152 tr ? So snh s chnh lch gia vic tnh li theo li n v vic tnh li theo li kp?
5

3.1.2. Gi tr thi gian ca mt khon tin

3.1.2.1 Gi tr tng lai ca mt khon tin n - Khi nim : l gi tr ca mt khon tin c th nhn c ti mt thi im trong tng lai bao gm s tin gc v s tin li tnh n thi im xem xt. - Tnh gi tr tng lai theo li n: Cng thc: Fn = Po (1 + r x n) - Tnh gi tr tng lai theo li kp: Cng thc: FVn = Po (1 + r)n
Trong : Po l gi tr hin ti ca vn u t r l li sut n l sk tnh li
6

(1+ r)n gi l tha s thi gi, c tra trong bng 1 phn ph lc.

V d: C 100tr VND c gi tit kim vi li sut 8%/nm. Sau 5 nm, s tit kim c gi tr bao nhiu tin (tnh theo phng php li kp)? p s: FVn = Po (1 + r)n = 100(1+8%)5 = 146,933 (tr)

3.2.1.2. Gi tr hin ti ca mt khon tin n - Khi nim: l gi tr ca mt khon tin pht sinh trong tng lai c quy v thi im hin ti theo mt t l chit khu nht nh - Tnh gi tr hin ti (theo li kp): Cng thc: PV = FVn /(1 + r)n = FVn(1+r)-n (1+r)-n c tra trong bng 2 phn ph lc. Tnh gi tr hin ti ca khon tin cn c gi l tnh hin gi hay chit khu gi tr khon tin.

V d: c c 1 khon tin l 500 tr VND thi im 10 nm na, nh u t cn phi c bao nhiu tin gi tit kim trong vng 10 nm , vi li sut 7%/nm? p s: PV = FVn /(1 + r)n = 500/(1+7%)10 = 254,175 (tr)

3.1.3. Gi tr theo thi gian ca mt chui tin t

C th m phng v chui tin t nh sau: -Chui tin t pht sinh cui k:
0 1 2 n-1 n

PV1

PV2

PVn-1

PVn

-Chui tin t pht sinh u k:

0 1 2 n -1 n

PV1

PV2

PVn

PVn+1
10

 Khi nim v dng tin: Dng tin l 1 chui cc khon thu nhp hoc chi tr xy ra qua 1 s thi k nht nh. Dng tin u: khi cc khon tin pht sinh bng nhau qua cc k (v d: li tri phiu) Dng tin khng u: khi cc khon tin pht sinh khng bng nhau qua cc k (v d: c tc) Dng tin pht sinh u k: khi cc khon tin pht sinh u cc k (v d: tin thu nh tr vo u thng) Dng tin pht sinh cui k: khi cc khon tin pht sinh cui mi k (v d: c tc)

11

3.1.3.1 Gi tr tng lai ca mt chui tin t

a. Gi tr tng lai ca mt chui tin t pht sinh cui k Dng tin khng u (Khi cc khon tin pht sinh cui mi k khng bng nhau ) FV = PV1(1+r)n-1 + PV2(1+r)n-2 + ... + PVn Hay: FV = PVt (1+r)n-t Trong : FV : gi tr tng lai ca chui tin t pht sinh cui k PVt : s tin pht sinh cui k th t r : li sut ca mt k tnh li n : s k tnh li
12

 V d: Ti thi im 1/1/N, Ngn hng cam kt cho khch hng vay 500tr trong vng 5 nm, li sut 8%/nm, cam kt gii ngn vo 31/12 hng nm theo tin 150tr/100tr/80tr/100tr/70tr. Tnh gi tr tng lai ca dng tin ti thi im 31/12/N+4? p n: FV = 150(1+8%)4 + 100(1+8%)3 + 80(1+8%)2 + 100(1+8%)1 + 70(1+8%)0 = 601,3565 tr

13

 Dng tin u (Khi cc khon tin pht sinh cui mi k bng nhau )

FV = a (1+r)n-t
hay: Trong : FV : gi tr tng lai ca chui tin t pht sinh cui k a : s tin pht sinh cui mi k r : li sut ca mt k tnh li n : s k tnh li Gi tr biu thc [(1+r)n- 1]/r c tnh sn bng ti chnh 4 phn ph lc

14

V d: Mt nh u t tri phiu Chnh ph thi hn 4 nm, thi hn tr li 1 nm. Mc tri tc c hng 100tr/nm. Sau khi c tr li, nh u t cho vay ngay vi li sut 5%/nm. Tnh gi tr tng lai ca dng tin? Bit l loi tri phiu tr li cui k. p s:

15

b. Gi tr tng lai ca mt chui tin t pht sinh u k

Dng tin khng u (Khi cc khon tin pht sinh u mi k khng bng nhau ) FV = PV1(1+r)n + PV2(1+r)n-1 + ... + PVn(1+r) Hay: FV = PVt (1+r)n-t+1 Trong : FV : gi tr tng lai ca chui tin t pht sinh u k PVt : s tin pht sinh u k th t r : li sut ca mt k tnh li n : s k tnh li
16

V d: Ti thi im 1/1/N, Ngn hng cam kt cho khch hng vay 500tr trong vng 5 nm, li sut 8%/nm, cam kt gii ngn vo 1/1 hng nm theo tin 150tr/100tr/80tr/100tr/70tr. Tnh gi tr tng lai ca dng tin ti thi im 31/12/N+4? p s: FV = PV1(1+r)n + PV2(1+r)n-1 + ... + PVn(1+r) = 150(1+8%)5 + 100(1+8%)4 + 80(1+8%)3 + 100(1+8%)2 + 70(1+8%) = 649,465 (tr)

17

 Dng tin u (Khi cc khon tin pht sinh u mi k bng nhau )

FV = a (1+r)n-t+1
hay:

Trong : FV : gi tr tng lai ca chui tin t pht sinh u k a : s tin pht sinh u mi k r : li sut ca mt k tnh li n : s k tnh li
18

V d: Mt nh u t tri phiu Chnh ph thi hn 4 nm, thi hn tr li 1 nm. Mc tri tc c hng 100tr/nm. Sau khi c tr li, nh u t cho vay ngay vi li sut 5%/nm. Tnh gi tr tng lai ca dng tin, bit l loi tri phiu tr li u k. p s:

19

3.1.3.2 Gi tr hin ti ca mt chui tin t a. Gi tr hin ti ca mt chui tin t pht sinh cui k - Dng tin khng u (Khi cc khon tin pht sinh cui mi k khng bng nhau ) PV = FV1(1+r)-1 + FV2(1+r)-2 + ... + FVn(1+r)-n Hay: PV = FVt (1+r)-t Hoc: PV = FVt x FV(r,t) Trong : PV : gi tr hin ti ca chui tin t pht sinh cui k FVt : s tin pht sinh cui k th t r : li sut ca mt k tnh li n : s k tnh li
20

- Dng tin u (Khi cc khon tin pht sinh cui mi k bng nhau ) PV = a (1+r)-t hay:
Trong : PV : gi tr hin ti ca chui tin t pht sinh cui k a : s tin pht sinh cui mi k r : li sut ca mt k tnh li n : s k tnh li

21

b. Gi tr hin ti ca chui tin t pht sinh u k - Dng tin khng u (Khi cc khon tin pht sinh u mi k khng bng nhau)

Hoc Trong : PV l gi tr hin ti ca dng tin t u k FVt l gi tr ca khon tin pht sinh u thi k th t r l t l chit khu n l s k
22

- Dng tin u (Khi cc khon tin pht sinh u mi k bng nhau) Khi cc khon tin pht sinh cc thi im u mi k trong tng lai u bng nhau (FV1 = FV2 = ... = FVn =a) th :

Trong : PV: l gi tr hin ti ca dng tin t u k a: l gi tr khon tin ng nht pht sinh vo u mi k trong tng lai. r, n: nh trn.

23

3.1.4. Xc nh li sut 3.1.4.1. Li sut thc - Li sut danh ngha: l mc li sut c cng b hoc c nim yt. - Li sut thc (li sut hiu dng): l mc li sut c c sau khi iu chnh li sut danh ngha theo s ln ghp li v 1 k hn nht nh.

24

 Cng thc xc nh li sut thc

Trong :

ref : li sut hiu dng r : li sut danh ngha cng b theo nm m: s ln ghp li trong nm n: s nm phn tch (thng thng n=1)

25

V d: Ngn hng A tr lai sut 7%, gp li hng nm cho cc khon tin gi. Ngn hng B tr li sut 6%, gp li hng qu. Nu bn c tin, bn s gi vo ngn hng no? p s: Nn gi vo ngn hng A v ref A = 7% > ref B = 6,13%

26

V d: Tnh li sut hiu dng theo s ln ghp li l: - Na nm 1 ln; - 1 qu 1 ln; - 1thng 1 ln; - 1tun 1 ln; - 1 ngy 1 ln. Bit li sut danh ngha l 12%/nm?

27

3.1.4.2. Xc nh li sut theo nm khi li sut ca k tr li nh hn 1 nm

r = (1 + rk)m - 1
r: Li sut tnh theo nm rk : li sut danh ngha cng b theo k ghp li nh hn 12 thng m: S ln (s k) tnh li trong nm.

28

 V d: Mt DN vay ngn hng mt khon tin 100 triu ng, li sut 6 thng l 6%, trong thi hn 3 nm (theo phng php tnh li kp). Hi n hn thanh ton doanh nghip phi tr cho ngn hng s tin l bao nhiu?

29

p n: - Li sut tnh theo nm m DN phi tr: r = (1 + rk)m - 1 = (1 + 6%)2 1 = 12,36% - S tin DN phi tr cho ngn hng khi n hn thanh ton: 100 x (1 + 12,36%)3 = 141, 852 (tr) Hoc: 100 x (1 + 6%)2x3 = 141, 852 (tr)

30

3.2 .T sut sinh li v ri ro

3.2.1. Khi nim li nhun, t sut sinh li v ri ro 3.2.1.1. Khi nim li nhun v t sut sinh li - Li nhun c th c hiu l thu nhp c c t mt khon u t, thng c tnh bng chnh lch gia doanh thu t c vi chi ph phi gnh chu trong mt k nht nh - T sut sinh li c th c hiu l t l phn trm gia li nhun ca nh u t so vi vn u t ban u (trong mt s ti liu, ngi ta ng nht li nhun vi t sut sinh li)
31

- V d khi u t c phiu, t sut sinh li c xc nh bng cng thc:

- Trong : R l t sut sinh li Dt l c tc nhn c trong mt nm Pt l gi c phiu d tnh thi im t Pt-1 l gi c phiu hin hnh thi im (t-1) - Nu ly c tc v gi c phiu theo gi tr thc t th chng ta c t sut sinh li thc t, nu ly theo gi tr k vng th ta c t sut sinh li k vng.
32

3.2.1.2. Khi nim ri ro - Ri ro l yu t ngu nhin, xut hin khng bo trc v ngoi s mong i, gy tn tht v thit hi cho con ngi ni chung cng cc doanh nghip ni ring. - Di gc ti chnh, ri ro c th c xem l kh nng xut hin cc thit hi v ti chnh. Ni cch khc, ri ro c nh ngha l s sai bit ca li nhun thc t so vi li nhun k vng.

33

3.2.2. Ri ro v o lng ri ro 3.2.2.1. Ri ro - Ri ro l s khng chc chn thi im hin ti v kt qu kinh doanh v u t ca doanh nghip trong tng lai. - Trn gc ti chnh ri ro c th c xem nh l s khng chc chn hay s sai lch ca li nhun thc t so vi li nhun k vng.

34

3.2.2.2. o lng ri ro a. Phn phi xc sut Gi s hai khon u t A v B vi vn u t ban u u l 100 triu ng. S phn phi xc sut ca t l sinh li ca hai khon u t ny c th hin trn bng sau:

35

S phn b xc sut trong bng trn l ri rc nn c biu din bng hai th sau: Xc sut Xc sut

0,6 0,2

10

15

20

10

15

20
36

Phn b xc sut khon u t A

Phn b xc sut khon u t B

b. Gi tr k vng Gi tr k vng (cn gi l gi tr trung bnh) ca t sut sinh li l gi tr bnh qun tnh theo phng php bnh qun gia quyn ca t sut sinh li c th xy ra. Ta c cng thc:

Trong : l gi tr k vng ca t sut sinh li Ri l t sut sinh li trong trng hp i Pi l xc sut tng ng trong trng hp i n l s trng hp c th xy ra.

37

c. Phng php o lng ri ro Cc bc tnh lch chun: Tnh t sut sinh li k vng (trung bnh): Tnh phng sai ca t sut sinh li: VAR = Trong : Ri l t sut sinh li trong trng hp i Pi l xc sut tng ng trong trng hp i n l s trng hp c th xy ra. l t sut sinh li trung bnh. lch chun: =
38

H s phng sai (Cv) l thc o ri ro trn mi n v t sut sinh li k vng. H s phng sai cng cao mc ri ro cng ln.

Trong :

Cv l h s phng sai l lch chun l t sut sinh li k vng (trung bnh).

39

3.2.3. Quan h gia t sut sinh li v ri ro M hnh CAPM: Trong : Ri : T sut sinh li k vng ca nh u t i vi chng khon I Rf : T sut sinh li phi ri ro, thng c tnh bng t sut li tc tri phiu di hn ca Chnh ph Rm : T sut sinh li k vng ca th trng Rm Rf : Mc b ri ro ca th trng : H s ri ro ca chng khon i : Mc b ri ro ca chng khon I
40

Ta c:
Mc b ri ro ca chng khon = H s ca chng khon

Mc b ri ro ca th trng

V Rm > Rf Rm Rf > 0 Ri c tng quan xc nh vi h s Nh vy: + Nu =0 Ri = Rf + Nu =1 Ri = Rm

41