You are on page 1of 24

NGUYN C TUN

T N LUYN THI

MN TON MN TON MN TON MN TON





H ni, 1 - 2005
T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 1
Chng 1: Phng trnh v bt phng trnh
Bi 1: PHNG TRNH BC NHT V BC HAI

I. Cch gii
1) Phng trnh bc nht: ax + b = 0, a,b IR.
Nu a 0 th phng trnh c nghim duy nht x = -
a
b
.
Nu a = 0, b 0 th phng trnh v nghim.
Nu a = b = 0 th phng trnh nghim ng vi mi x IR.
2) Phng trnh bc hai: ax
2
+ bx + c = 0, a 0.
Nu = b
2
4ac < 0 phng trnh v nghim.
Nu = 0 phng trnh c nghim kp = =
2 1
x x -
a 2
b
.
Nu > 0 phng trnh c hai nghim phn bit =
2 , 1
x
a 2
b
.
II. nh l Vit v h qu v du cc nghim
1) nh l Vit : Nu phng trnh ax
2
+ bx + c = 0, a 0 c hai nghim
2 1
x , x th
S = = +
2 1
x x -
a
b
v P = =
2 1
x . x
a
c
.
2) H qu: Phng trnh bc hai ax
2
+ bx + c = 0, a 0 c hai nghim:
Tri du 0
a
c
< Cng du

>

0
a
c
0


Cng dng

>
>

0
a
b
0
a
c
0
Cng m

<
>

0
a
b
0
a
c
0


III. nh l v du ca tam thc bc hai
Cho tam thc bc hai f(x) = ax
2
+ bx + c, a 0 ta c
1. nh l thun:
Nu = b
2
4ac < 0 th a.f(x) > 0 vi x.
Nu = 0 th a.f(x) > 0 vi x -
a 2
b
.
Nu > 0 khi f(x) c hai nghim phn bit x
1
< x
2
v
a.f(x) > 0 vi x ngoi ] x ; x [
2 1
.
a.f(x) < 0 vi
2 1
x x x < < .
2. nh l o: Nu tn ti s sao cho a.f( ) < 0 th tam thc c hai nghim phn bit
v s nm trong khong hai nghim :
2 1
x x < < .





T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 2
IV. ng dng
1. iu kin f(x) = ax
2
+ bx + c khng i du vi mi x
f(x) > 0 vi x

<
>

>
= =

0
0 a
0 c
0 b a
f(x) 0 vi x


>

= =

0
0 a
0 c
0 b a


f(x) < 0 vi x

<
<

<
= =

0
0 a
0 c
0 b a
f(x) 0 vi x


<

= =

0
0 a
0 c
0 b a

2. So snh nghim tam thc bc hai vi s thc
iu kin f(x) c hai nghim phn bit v
2 1
x x < < l: a.f( ) < 0.
iu kin f(x) c hai nghim phn bit v nm ngoi khong hai
nghim:

>
>
0 ) ( f . a
0

- Nu nm bn phi hai nghim: < <
2 1
x x

< =
>
>
a
a 2
b
2
S
0 ) ( f . a
0

- Nu nm bn tri hai nghim:
2 1
x x < <

> =
>
>

a
a 2
b
2
S
0 ) ( f . a
0

iu kin f(x) c hai nghim phn bit v mt nghim nm trong, mt nghim
nm ngoi on [ ; ] l: f( ).f( ) < 0.

3. iu kin f(x) c nghim tha mn x > :
Trng hp 1: f(x) c nghim
2 1
x x < < a.f( ) < 0.
Trng hp 2: f(x) c nghim
2 1
x x < <

<
>

2
S
0 ) ( f . a
0

Trng hp 3: f(x) c nghim
2 1
x x < =

<
=

2
S
0 ) ( f

( Lm tng t vi trng hp x < v khi xy ra du bng)
Ngoi ra ta ch thm nh l sau: Gi s hm s y = f(x) lin tc. Khi iu kin
phng trnh f(x) = m c nghim l minf(x) mmaxf(x).

T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 3
Bng tm tt nh l thun v du ca tam thc bc hai


Nu 0 <

Nu 0 =

Nu 0 >


a.f(x) > 0 vi x


a.f(x) > 0 vi x -
a 2
b


a.f(x) > 0 vi x ngoi ] x ; x [
2 1

a.f(x) < 0 vi
2 1
x x x < <



Bng tm tt so snh nghim tam thc bc hai vi s thc

iu kin f(x) = ax
2
+ bx + c c hai nghim phn bit v

nm gia khong hai nghim
2 1
x x < <
nm ngoi khong hai nghim

>
>
0 ) ( f . a
0

< <
2 1
x x < <
2 1
x x
a.f( ) < 0




< =
>
>
a
a 2
b
2
S
0 ) ( f . a
0

> =
>
>
a
a 2
b
2
S
0 ) ( f . a
0


V d 1. Tm m phng trnh 0 8 m x ) 4 m ( 2 x
2 2
= + + + c 2 nghim dng.
V d 2. Xc nh a biu thc 3 a 3 x ) 1 a ( 2 x ) 1 a (
2
+ + lun dng
V d 3. Tm m bt phng trnh m 2 x x
2
+ nghim ng vi mi x.
V d 4. Tm m phng trnh m 2 mx x
2
+ + = 0 c hai nghim
2 1
x , x tha mn
-1<
2 1
x x <
V d 5. Tm m phng trnh 0 1 m 2 mx 2 x
2 2
= + c nghim tha mn
4 x x 2
2 1

V d 6. Cho phng trnh 2 m 3 x ) 2 m ( x
2
+ + + =0
Tm m phng trnh c hai nghim phn bit nh hn 2
V d 7. Tm m phng trnh 0 2 m mx 2 x
2
= + + c nghim ln hn 1
V d 8. Tm m phng trnh 0 2 m 2 m 9 mx 6 x
2 2
= + + c nghim 3 x x
2 1




T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 4
Bi 2: PHNG TRNH TRNG PHNG V
PHNG TRNH CHA GI TR TUYT I
I. Phng trnh trng phng 0 a , 0 c bx ax
2 4
= + + (1)
t t =
2
x 0 phng trnh (1) tr thnh: at
2
+ bt + c = 0 (2)
PT (1) c nghim khi v ch khi (2) c t nht mt nghim khng m.
PT (1) c ng hai nghim phn bit khi v ch khi (2) c ng mt nghim dng.
PT (1) c ng 3 nghim phn bit khi v ch khi (2) c mt nghim bng 0 v mt
nghim dng.
PT (1) c ng 4 nghim phn bit khi v ch khi (2) c hai nghim dng phn
bit.

V d 1. Cho phng trnh: x
4
+ (1-2m)x
2
+ m
2
1 = 0.
a)Tm cc gi tr ca m phng trnh v nghim.
b)Tm cc gi tr ca m phng trrnh c 4 nghim phn bit.
V d 2. Tm m sao cho th hm s y = x
4
-2(m+4)x
2
+ m
2
+ 8
ct trc honh ln lt ti 4 im phn bit A, B, C, D vi AB = BC = CD.
II. Phng trnh cha gi tr tuyt i
1) Cc dng c bn:
| a | = b

b a
0 b
| a | = | b | b a =
| a | b

2 2
b a
0 b
| a | b

<

2 2
b a
0 b
0 b

| a | | b |
2 2
b a

V d 1. Gii phng trnh | x
2
3x + 2 | - 2x = 1.
V d 2. Gii bt phng trnh x
2
- | 4x 5 | < 0.
V d 3. Gii v bin lun phng trnh | 2x m | = x.
V d 4. Gii phng trnh 4|sinx| + 2cos2x = 3.
V d 5. Gii v bin lun bt phng trnh | 3x
2
-3x m | | x
2
4x + m |.

2)Phng php th:
a) Cch v th hm s y = | f(x) | khi bit th hm s y = f(x).
- Chia th hm s f(x) ra 2 phn: phn th nm pha trn trc honh (1) v
phn th nm pha di trc honh (2).
- V phn th i xng vi phn th (2) qua trc honh c phn th
(3).
- th hm s y = | f(x) | l th gm phn th (1) v phn th (3) va
v.
b) nh l: S nghim ca phng trnh g(x) = h(m) l s giao im ca ng thng
nm ngang y = h(m) vi th hm s y = g(x). Khi gp phng trnh c tham s ta tch ring
chng v mt v ca phng trnh ri v th hm s y = g(x) v ng thng y = h(m) ri p
dng nh l trn bin lun.

V d 6. Tm m phng trnh | x
2
1 | = m
4
m
2
+1 c 4 nghim phn bit.
V d 7. Bin lun theo m s nghim ca phng trnh | x 1 | + | x + 2 | = m.


T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 5
Bi 3: PHNG TRNH V BT PHNG TRNH V T
I.Cc dng c bn
Dng 1: ) x ( ) x ( f
1 n 2
=
+
, n N
*
f(x) = [ ) x ( ]
2n+1

Dng 2: ) x ( ) x ( f
n 2
= , n N
*

=

n 2
)] x ( [ ) x ( f
0 ) x (

Dng 3:

<
>

<
2
)] x ( [ ) x ( f
0 ) x (
0 ) x ( f
) x ( ) x ( f ,


2
)] x ( [ ) x ( f
0 ) x (
0 ) x ( f
) x ( ) x ( f
Dng 4:

>

<

>
2
)] x ( [ ) x ( f
0 ) x (
0 ) x (
0 ) x ( f
) x ( ) x ( f ,


<

2
)] x ( [ ) x ( f
0 ) x (
0 ) x (
0 ) x ( f
) x ( ) x ( f
V d 1. Gii phng trnh 1 x 2 3 x 2 x
2
+ = +
V d 2. Gii bt phng trnh x 12 x x
2
<
V d 3. Gii bt phng trnh x 2 6 x 5 x 2
2
> +
V d 4. Tm m phng trnh c nghim 3 mx x 2 m x
2
+ =
II. Cc phng php gii phng trnh, bt phng trnh v t khng c bn
1) Phng php ly tha hai v:
- t iu kin trc khi bin i
- Ch c bnh phng hai v ca mt phng trnh c phng trnh tng ng
(hay bnh phng hai v ca mt bt phng trnh v gi nguyn chiu) nu hai v ca chng
khng m.
- Ch cc php bin i cn thc A A
2
= .
V d 5. Gii phng trnh 4 x 3 1 x + = +
V d 6. Gii bt phng trnh x 7 8 x 2 3 x + +
V d 7. Gii bt phng trnh 1 5 x 5 x 3 > +
V d 8. Gii bt phng trnh x 1 x 2 x + +
V d 9.Gii phng trnh 2 x 2 1 x 6 x 8 x 2
2 2
+ = + + +
V d 10.Gii bt phng trnh 1 x 1 x 3 x 2 3 x 4 x
2 2
+ +
2)Phng php t n ph:
- Nhng bi ton c tham s khi t n ph phi tm tp xc nh ca n mi.
- Ch cc hng ng thc
2 2 2
b ab 2 a ) b a ( + = , ) b a )( b a ( b a
2 2
+ = ,
V d 11.Gii bt phng trnh x 2 x 7 1 x 10 x 5
2 2
+ +
V d 12.ii phng trnh 4 7 x 1 x 7 x 2 8 x = + + + + + +
V d 13.Gii phng trnh 4 x 4 15 x 4 2 x 2 x
2
+ = + +
V d 14.Gii phng trnh
x
2 x 2 x 3
x
4
x 9
2
2
2
+
= +
V d 15.Gii bt phng trnh 4
x 2
1
x 2
x 2
5
x 5 + + < +
T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 6
Bi 4: H PHNG TRNH I XNG

I. H phng trnh i xng loi 1
1)Khi nim: L h m mi phng trnh khng i khi ta thay x bi y v thay y bi x.
2)Tnh cht: Nu (x
o
, y
o
) l mt nghim ca h th (y
o,
x
o
) cng l nghim ca h.
3)Cch gii:
Bin i h phng trnh v dng: H cho

=
= +
P y . x
S y x
(1)
Khi x, y l nghim ca phng trnh: 0 P St t
2
= + (2)
Nu = S
2
4P > 0 th phng trnh (2) c hai nghim t
1
t
2
nn h phng trnh (1) c hai
nghim phn bit (t
1,
t
2
), (t
2
, t
1
).
Nu = 0 th phng trnh (2) c nghim kp t
1
= t
2
nn h (1) c nghim duy nht (t
1,
t
2
).
iu kin h (1) c t nht mt cp nghim (x, y) tha mn x 0, y 0

=
0 P
0 S
0 P 4 S
2

V d 1.Gii h phng trnh

= +
= +
26 y x
2 y x
3 3

= +
= +
35 y y x x
30 x y y x

= + +
=
1 xy y x
3 xy y x
2 2

V d 2.Tm m h sau c nghim

+ = +
= + +
6 m 4 m y x
m 1 y 1 x
2

= + + +
= + +
m 2 ) y x ( 2 y x
6 m 5 ) 2 y )( 2 x ( xy
2 2


II. H phng trnh i xng loi 2
1)Khi nim: L h phng trnh m trong h phng trnh ta i vai tr x, y cho nhau
th phng trnh n tr thnh phng trnh kia.
2)Tnh cht: Nu (x
o
, y
o
) l mt nghim ca h th (y
o,
x
o
) cng l nghim ca h.
3)Cch gii:
Tr v vi v hai phng trnh ca h ta c phng trnh c dng:
(x y).f(x,y) = 0 x y = 0 hoc f(x,y) = 0.
V d 3.Gii cc h phng trnh

= +
= +
x 40 y x y
y 40 xy x
2 3
2 3

=
=
2 2
2 2
x 4 xy
y 4 y x

+ =
+ =
x
1
x y 2
y
1
y x 2
2
2

V d 4.Tm m h sau c nghim:

= +
= +
m 1 x y 2
m 1 y x 2

+ =
+ =
m x x y
m y y x
2
2








T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 7
Bi 5: MT S H PHNG TRNH DNG KHC

I. H v t

V d 1. Gii h phng trnh

= +
= + +
4 y x
2 8 xy 2 y x
2 2

V d 2. Gii v bin lun

=
= + +
a y x
a xy y x

V d 3. Gii h phng trnh

= +
= + +
1 x y x y
2 y x y x

V d 4. Gii h phng trnh

= +
=
2 y x 2
2 y 2 x

V d 5. Tm m h c nghim

= + +
= + +
1 x 1 y
m y 1 x

II. H hu t
V d 6. Gii h phng trnh

= + +
= +
+
22
y
x 4
y x
1
x
y 2
1 y x
3
2 2
2 2

V d 7. Gii h phng trnh

=
=
2 ) y x ( xy
7 y x
3 3

V d 8. Gii h phng trnh

+ = +
+ = +
) x 1 ( 5 y 1
x 16 y y 4 x
2 2
3 3

V d 9. Tm a h c nghim

= + + +
+ =
0 2 y x xy
) xy 1 ( a y x

V d 10. Gii h phng trnh

= +
=
y 10 ) y x ( x
x 3 ) y x ( y 2
2 2
2 2

V d 11.Tm m h c hai nghim phn bit:

= +
= +
2 x 2 y x
m y x
2 2

V d 12. Gii h phng trnh

=
=
180 xy ) y x (
11 y xy x
2 2
2 2

V d 13. Gii h phng trnh

+ = +
=
) y x ( 7 y x
) y x ( 19 y x
3 3
3 3

==========================================================




T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 8
Chng 2: Phng trnh lng gic, m, logarit

Bi 1: PHNG TRNH LNG GIC
I. Phng trnh lng gic c bn
Khi gii cc phng trnh lng gic cui cng dn n php gii cc phng trnh
lng gic c bn. Ta cn ghi nh bng sau y:

Phng trnh iu kin c nghim a v dng Nghim
sinx = m 1 m 1 sinx = sin

+ =
+ =
2 k x
2 k x

cosx = m 1 m 1 cosx = cos + k2
tgx = m mi m tgx = tg + k
cotgx = m mi m cotgx = cotg + k

bng trn k nhn mi gi tr nguyn ( Z k ) . n v gc thng dng l radian.
thun li cho vic chn ta cn nh gi tr ca hm lng gic ti cc gc c bit. ng
trn lng gic s gip ta nh mt cch r rng hn.









T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 9
V d 1. Gii phng trnh:
a) sin3x =
2
2
; b) sin(2x -
5

) = 1; c) sin( x ) = 0.
V d 2. Gii phng trnh:
a) cos2x = cos
5

; b) cos(3x -
3

) = cos(x +
2

); c) cosx = sin(2x +
4

).
V d 3. Gii phng trnh: 0 )
3
8
x cos
3
( cos
2
=

.
V d 4. Gii phng trnh: ) x sin 3 cos( ) x sin cos( =
V d 5. Gii phng trnh: 1 ) x 2 ( sin x cos
2 2
=

II. Phng trnh bc nht i vi sinx v cosx: asinx + bcosx = c (1) , 0 b a
2 2
+
Chia hai v ca phng trnh (1) cho
2 2
b a + , ta c:
(1)
2 2 2 2 2 2
b a
c
x cos
b a
b
x sin
b a
a
+
=
+
+
+
(2)
t
2 2
b a
a
+
= sin ;
2 2
b a
b
+
= cos .
Khi phng trnh lng gic c dng: cos(x - ) =
2 2
b a
c
+
(3)
Phng trnh c nghim khi v ch khi:
2 2 2
2 2
c b a 1
b a
c
+
+

Khi tn ti [ ] ; 0 sao cho
2 2
b a
c
cos
+
= nn ta c:
(1) = cos ) x cos( + = 2 k x ; Z k

V d 6. Gii phng trnh: 2sin4x + 3 sinx = cosx.
V d 7. Cho phng trnh: sinx + mcosx = 1
a) Gii phng trnh vi m = - 3 .
b) Tm m phng trnh v nghim.
V d 8. Gii phng trnh: 1 x sin 3 x cos x sin 3 2 x cos
2 2
= + +
V d 9. Tm phng trnh sau c nghim x IR:
2 ) x sin( x cos 3 = + +
V d 10. Gii phng trnh: ). x 8 cos x 6 (sin 3 x 6 cos x 8 sin + =
V d 11. Tm m phng trnh sau c nghim
(

2
; 0 x :
cos2x msin2x = 2m 1
V d 12. Gii phng trnh: sin8x cos6x = 3 (sin6x + cos8x).
V d 13. Gii phng trnh: 0
4
1
x sin x 4 cos . x cos x 4 cos
2 2
= +






T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 10
III. Phng trnh ng cp, phng trnh i xng i vi sinx v cosx

1) Phng trnh ng cp bc cao i vi sinx v cosx:

Khi nim: Mt phng trnh sau khi bin i v cosx, sinx m tt c cc s
hng c tng s m ca cosx v ca sinx hoc u l s t nhin chn hoc u l s t
nhin l th phng trnh c gi l ng cp i vi cosx v sinx. Gi k l s ln
nht trong cc tng s m ni trn c gi l bc ca phng trnh.
Cch gii: - Xt trng hp cosx = 0 th vo phng trnh
- Khi 0 x cos chia hai v phng trnh cho cos
k
x sau t
n ph t = tgx.

V d 14. Gii phng trnh: 2sin
3
x = cosx
V d 15. Gii phng trnh: x sin 2 )
4
x ( sin
3
=

+
V d 16. Tm m phng trnh c nghim:
msin2x + cos2x + sin
2
x +m = 0.
V d 17: Tm m phng trnh sau c ng hai nghim x nm trong khong |

\
|

2
;
2
:
3sin
4
x 2(m+2)sin
2
x.cos
2
x + (1 m
2
)cos4x = 0.

2) Phng trnh i xng sinx v cosx:

Khi nim: Mt phng trnh sau khi bin i v cosx, sinx m cc s hng c
cha tng (cosx sinx ) hoc cha tch cosx.sinx c gi l phng trnh i xng i
vi cosx v sinx. V d phng trnh: 0 c x sin . x cos b ) x sin x (cos a = + + .
Cch gii: t t = sinx + cosx, ta c 2 t . Khi : sinx.cosx =
2
1 t
2


Nu t t = sinx - cosx, ta c 2 t . Khi : sinx.cosx =
2
t 1
2


V d 18. Cho phng trnh: sinx.cosx = 6 ( sinx + cosx + m).
a) Gii h phng trnh vi m = - 1.
b) Tm m phng trnh c nghim.
V d 19. Gii phng trnh: x 2 sin
2
3
x cos x sin 1
3 3
= + +
V d 20. Gii phng trnh: x 4 sin
2
3
x 2 cos x 2 sin 1
3 3
= + +
V d 21. Tm m phng trnh sau c nghim
(

4
3
,
4
x :
. m x sin x cos
3 3
= +









T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 11
IV. Phng trnh a v dng tch
Cc phng trnh lng gic khng c dng nh nhng phng trnh trnh by cc
mc trc, ngi ta thng ngh ti phn tch chng thnh nhng phng trnh c bn.
Vic phn tch thnh tch thc cht l i tm tha s chung ca cc s hng c trong
phng trnh. lm c iu , chng ta cn phi thnh tho cc cng thc lng gic, cc
hng ng thc i s ng nh v cng cn phi c kinh nghim nhn nhn mi quan h gia
cc s hng c trong phng trnh.
Th cc nghim c bit nh 1 x sin = ,
2
1
x sin = , 1 x cos = ,
2
1
x cos =
v phng trnh c cha tha s (cosx sinx). S dng ng thc sin
2
x + cos
2
x
= 1.
Dng cc cng thc bin i nh h bc, bin i tng thnh tch , bin i tch
thnh tng, hm s lng gic ca hai gc c lin quan c bit. Ch thm mt
s bin i sau y:
x 2 sin
2
tgx gx cot = + , x 2 g cot 2 tgx gx cot = ,
x 2 sin
1
x 2 g cot gx cot =
t cc nhn t chung (nhn t chung suy ra t nghim th c).
Tham kho thm bng h cc biu thc c nhn t chung.

f(x) Biu thc cha tha s f(x)
sinx sin2x, tgx, tg2x, ...
cosx sin2x, tg2x, cotgx, ...
1+cosx
2
x
cos
2
,
2
x
g cot
2
, sin
2
x, tg
2
x
1-cosx
2
x
sin
2
,
2
x
tg
2
, sin
2
x, tg
2
x
1+sinx
cos
2
x, cotg
2
x, )
2
x
4
( cos
2

, )
2
x
4
( sin
2
+


1-sinx
cos
2
x, cotg
2
x, )
2
x
4
( cos
2
+

, )
2
x
4
( sin
2


sinx+cosx cos2x, cotg2x, 1+ sin2x, 1+ tgx, 1+ cotgx, tgx - cotgx
sinx-cosx cos2x, cotg2x, 1 - sin2x, 1 - tgx, 1 - cotgx, tgx - cotgx

V d 1.Gii phng trnh: cos3x 2cos2x + cosx = 0 .
V d 2.Gii phng trnh: sin
2
x + sin
2
2x + sin
2
3x =
2
3

V d 3.Gii phng trnh: cos3x.cos4x + sin2x.sin5x =
2
1
( cos2x + cos4x).
V d 4.Gii phng trnh: 2sin
3
x + cos2x + cosx = 0
V d 5.Gii phng trnh: sin4x cos4x = 1 + 4(sinx cosx)
V d 6.Gii phng trnh: x 2 sin 1
tgx 1
tgx 1
+ =

+

V d 7.Gii phng trnh |

\
|

=
2
x
4
sin 4 x 2 sin x 4 cos . x sin
2 2
.




T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 12
Bi 2: PHNG TRNH, H PHNG TRNH M, LOGARIT

I. Cc kt qu c bn
1) Hm s m: y = a
x
, . 1 a 0 <
Tp xc nh: IR.
Tp gi tr: IR
+
. ( th lun nm pha trn trc honh)
Khi a > 1 hm s ng bin.
Khi 0 < a < 1 hm s nghch bin.
Dng th:

2) Hm s logarit: y = log
a
x , . 1 a 0 <
a) Cc tnh cht:
Tp xc nh: IR
*
(x > 0 ).
Tp gi tr: IR
Khi a > 1 hm s ng bin.
Khi 0 < a < 1 hm s nghch bin.
Dng th:

Ch : Trong cc bt phng trnh m, logarit, c s a ln hn hay b
hn 1 quyt nh chiu ca bt phng trnh. V vy phi ch n chiu ca bt phng trnh
trong qu trnh bin i.






T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 13
b)Cc cng thc ch :
b log
a
c ngha

<
>

1 a 0
0 b


a log
b log
b log
c
c
a
= ( Cng thc i c s vi 0 b > , 1 a 0 < , 1 c 0 < ).
b log
n
m
b log
a
m
a
n
= ( Vi b > 0 v 1 a 0 < )
| b | log . k 2 b log
a
k 2
a
= vi Z k .
II. Cc phng trnh, bt phng trnh c dng c bn
1) Phng trnh m:
Cho . 1 a 0 <
Dng 1:

=
>
=
b log ) x ( f
0 b
b a
a
) x ( f

Dng 2: b a
) x ( f
< (vi b > 0)

>
< <

<
>

b log ) x ( f
1 a 0
b log ) x ( f
1 a
a
a

Dng 3: b a
) x ( f
>
- Nu 0 b bt phng trnh nghim ng vi mi x thuc tp xc nh
ca bt phng trnh.
- Nu b > 0, khi bt phng trnh tng ng vi:

<
< <

>
>
b log ) x ( f
1 a 0
b log ) x ( f
1 a
a
a

Dng 4:

>
< <

<
>
<
) x ( g ) x ( f
1 a 0
) x ( g ) x ( f
1 a
a a
) x ( g ) x ( f







T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 14
2)Phng trnh logarit
Dng 1:
b
a
a ) x ( f b ) x ( f log = = .
Dng 2:

>
< <

< <
>
<
b
b
a
a ) x ( f
1 a 0
a ) x ( f 0
1 a
b ) x ( f log
Dng 3:

< <
< <

>
>
>
b
b
a
a ) x ( f 0
1 a 0
a ) x ( f
1 a
b ) x ( f log
Dng 4:

< <
< <

< <
>
<
) x ( f ) x ( g 0
1 a 0
) x ( g ) x ( f 0
1 a
) x ( g log ) x ( f log
a a

V d 1. Cho phng trnh: 1 m m
5
1
2 4
3 x 4 x
2
+ = |

\
|
+

a)Gii phng trnh khi m = 1.
b)Tm m phng trnh c 4 nghim phn bit.
V d 2. Gii bt phng trnh: 2 ) 3 x 8 x 5 ( log
2
x
> +
V d 3. Tm m phng trnh sau c hai nghim phn bit: x ) m 9 9 ( log
3 x
2
= +
V d 4. Gii phng trnh:
0 ) x 2 cos x (cos log ) x sin x (cos log
x
1 x
= + +
V d 5. Gii bt phng trnh: [ ] 1 ) 72 9 ( log log
x
3 x

V d 6. Gii bt phng trnh: ) x 3 ( log ) x 5 ( log
3
1
3
1
<








T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 15
III. Cc phng trnh, bt phng trnh khng c bn
Phi t iu kin.
Nhng bi ton c tham s, t n ph phi tm tp xc nh ca n mi.
Nhng bi ton phng trnh, bt phng trnh m, logarit m n x va s
m ca ly tha, va h s, thng chuyn v vic phn tch thnh tha s,
nhm nghim v chng minh nghim duy nht i vi phng trnh; xt du
ca tch i vi bt phng trnh.
Khi bi ton phc tp, c nhng phn t ging nhau hay nhn t ging nhau
ta c th t n ph a bi ton tr ln n gin hn.
V d 7. Gii phng trnh:
1 x 1 x 2 x x
9
4
1
4 . 6 9
3
1
4 . 3
+ + +
= +
V d 8. Gii phng trnh:
x x x
6 24 2 . 3 3 . 8 + = +
V d 9. Gii bt phng trnh: 3
) x 5 ( log
) x 35 ( log
a
3
a
>

(vi 1 a 0 < ).
V d 10. Gii phng trnh:
2
9
3
3 2
27
) 3 x ( log
2
1 x
log ) 6 x 5 x ( log + |

\
|
= +
V d 11. Gii phng trnh: 0 ) 2 x lg(lg ) x lg(lg
3
= +
V d 12. Gii phng trnh:
x 2 x ) 3 x 2 x 5 ( log . x 3 x 2 x 5 log . x
2 2
6
1
2
6
2
+ =
V d 13. Gii bt phng trnh: ) 3 x ( log
2
1
2 x log 6 x 5 x log
3
1
3
1
2
3
+ > + +
V d 14. Gii phng trnh: 1 ) x 7 ( log ) 1 x ( log ) 1 x ( log
2
1
2
1
2
1
= + +
V d 15. Gii phng trnh: 25 ) 1 x ( lg ) 1 x ( lg
3 2 2 4
= +
V d 16. Gii phng trnh: 4 ) 21 x 23 x 6 ( log ) x 4 x 12 9 ( log
2
3 x 2
2
7 x 3
= + + + + +
+ +

V d 17. Tm m phng trnh sau y c hai nghim tri du:
0 1 m 4 ) 4 m 2 ( 16 ) 3 m (
x x
= + + + +







T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 16
Chng 3: Kho st hm s v cc bi ton lin quan
Bi 1: KHO ST HM S
S kho st hm s
1) Tm tp xc nh ca hm s (Xt tnh chn l, tnh tun hon (nu c)).
2) Kho st s bin thin hm s
a) Xt chiu bin thin ca hm s
Tnh o hm
Tm cc im ti hn
(im ti hn thuc TX v ti ) x ( f khng xc nh hoc bng 0)
Xt du ca o hm trong cc khong xc nh bi cc im ti hn.
(Gia hai im ti hn k nhau th ) x ( f gi nguyn mt du)
Suy ra chiu bin thin hm s trong mi khong
(ng bin nu ) x ( f >0, nghch bin nu ) x ( f <0).
b) Tnh cc cc tr (suy ra ngay t phn xt chiu bin thin)
c) Tm cc gii hn ca hm s
Khi x dn ti v cc ( + x v x )
Khi x dn ti bn tri v bn phi, cc gi tr ca x ti hm s khng
xc nh (
o
x x + ,
o
x x )
Tm tim cn (nu l hm s phn thc)
- Nu
x
lim = ) x ( f th x = x
o
l mt tim cn ng ca hm s
- Tim cn xin: y = ax + b . Trong
x
) x ( f
lim a
x
= ; ] ax ) x ( f [ lim b
x
=


(khi + x ( x ),
o
x x + (
o
x x ) th l tim cn bn phi (tri))
d) Xt tnh li, lm v tm im un ca th hm s (nu l hm s a thc)
Tnh o hm cp 2
Xt du ca o hm cp 2
Suy ra tnh li, lm v im un ca th (lp bng li lm)
( nu 0 ) x ( f < vi ) b ; a ( x th th hm s li trn khong )
e) Lp bng bin thin (ghi tt c cc kt qu tm c vo bng bin thin)
3)V th
Chnh xc ha th (tm giao im ca th vi cc trc ta v nn
ly thm mt s im ca th, nn v tip tuyn mt s im c bit)
V th (c li cc v d mu SGK t trang 80 n trang 97).
T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 17
BI 2: CC BI TON LIN QUAN N KHO ST HM S
I. Tm giao im ca hai ng
Gi s hm s ) x ( f y = c th l (C) v hm s ) x ( g y = c th l ) C (
1
. R rng
) y ; x ( M
o o o
l giao im ca (C) v ) C (
1
khi v ch khi ) y ; x (
o o
l nghim ca h phng trnh

=
=
x ( g y
) x ( f y

Do tm honh cc giao im ca (C) v ) C (
1
ta gii phng trnh: ) x ( g ) x ( f = (1)
S nghim ca phng trnh chnh l s giao im ca hai th (C) v ) C (
1
.
Nu ,... x , x
1 o
l cc nghim ca (1) th cc im ))... x ( f ; x ( M )), x ( f ; x ( M
1 1 1 o o o
l cc
giao im ca (C) v ) C (
1
.
Bi ton: Tm m th hm s ct ng thng ti mt s im tha mn yu cu bi ton.
V d 1. Bin lun theo m s giao im ca th cc hm s

2 x
3 x 6 x
y
2
+
+
= v m x y =
V d 2. Bin lun s nghim ca phng trnh m 2 x 3 x
2 3
= +
V d 3. Vi gi tr no ca k th ng thng 2 k kx y + = ct th hm s
1 x
1 x x
y
2

+
=
ti hai im phn bit.
V d 4. Tm k ng thng y = kx + 1 ct th
2 x
3 x 4 x
y
2
+
+ +
= ti hai im phn bit
V d 5. Tm m ng thng m x y + = ct th
1 x
1 x x
y
2

+
= ti hai im phn bit
V d 6. Tm m th hm s
1 x
m x mx
y
2

+ +
= ct trc honh ti 2 im phn bit c honh
dng.
V d 7. Tm m ng thng y = m ct th hm s
) 1 x ( 2
3 x 3 x
y
2

+
= ti hai im A v B
sao cho di on AB = 1.
V d 8. Tm m th 1 mx x 3 x y
2 3
+ + + = ct ng thng y = 1 ti 3 im phn bit.
V d 9 . Tm m th
3
2
m x mx x
3
1
y
2 3
+ + = ct trc honh ti 3 im phn bit.
V d 10. Tm a ng thng 1 ) 1 x ( a y + + = ct th hm s
2 x
1
1 x y
+
+ + = ti hai im
c honh tri du.
T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 18
II. Vit phng trnh tip tuyn
Cho hm s y = f(x) c th (C)
a) Phng trnh tip tuyn ca ng cong (C) ti im )) x ( f ; x ( M
o o o

) x x )( x ( f y y
o o o
=
b) Phng trnh ng thng i qua im ) y ; x ( M
1 1 1
v tip xc vi (C)
ng thng d i qua ) y ; x ( M
1 1 1
c dng ) x x ( k y y
1 1
=
1 1
y ) x x ( k y + =
cho ng thng d tip xc vi (C), h phng trnh sau phi c nghim:

=
+ =
k ) x ( f
y ) x x ( k y
1 1

H phng trnh ny cho php xc nh honh
o
x ca tip im v h s gc ) x ( f k =
Ch : Hai th hm s ) x ( f y = v ) x ( g y = tip xc vi nhau nu v ch nu h
phng trnh sau y c nghim:

=
=
) x ( g ) x ( f
) x ( g ) x ( f

c) Phng trnh ng thng c h s gc k v tip xc (C).
Phng trnh ng thng c h s gc k c dng b kx y + = tip xc vi th (C), ta gii
phng trnh k ) x ( f = tm c honh cc tip im ,... x , x , x
2 1 o
T suy ra phng
trnh cc tip tuyn phi tm:
) x x ( k y y
i i
= ( i = 0, 1, ...)
Bi ton : Vit phng trnh tip tuyn ca hm s khi bit phng ca tip tuyn hoc i qua
mt im cho trc no .

V d 1. Vit phng trnh tip tuyn ca th (C) ca hm s
2 2
) x 2 ( y = bit tip
tuyn i qua im A(0 ; 4)
V d 2. Vit phng trnh cc ng thng vung gc vi ng thng 3 x
4
1
y + = v tip xc
vi th hm s 2 x 4 x 3 x ) x ( f y
2 3
+ + = =
V d 3. Vit phng trnh tip tuyn ca th (C) ca hm s 1 x 3 x y
3
+ + = bit tip tuyn
song song vi ng thng 1 x 9 y + =
V d 4. T gc ta c th k c bao nhiu tip tuyn ca th hm s
1 x 3 x y
2 3
+ + = Vit phng trnh cc tip tuyn .

T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 19
V d 5. Cho hm s
2
3
x 3 x
2
1
y
2 4
+ = c th l (C)
a) Vit phng trnh tip tuyn ca th (C) ti cc im un.
b) Tm tip tuyn ca (C) i qua im )
2
3
; 0 ( A
V d 6. Cho hm s
2 x
2 x 3
y
+
+
= c th l (C).
Chng minh rng, khng c tip tuyn no ca th (C) i qua giao im ca hai tim cn ca
th .
V d 7. Cho hm s
1 x
1
x y
+
= c th l (C)
Chng minh rng trn (C) tn ti nhng cp im m tip tuyn ti song song vi nhau.
V d 8. Cho hm s
2 x
4 m 2 mx x
y
2
+
+
= c th (C)
Gi s tip tuyn ti ) C ( M ct hai tim cn ti P v Q. Chng minh rng MP=MQ
V d 9. Vit phng trnh tip tuyn vi th hm s
2 x
5 x 4 x
y
2

+
= bit rng tip tuyn i
qua im A(1;1).
V d 10. Vit phng trnh tip tuyn ca th
1 x
1 x x
y
2
+

= bit tip tuyn song song vi
ng thng y = x .
V d 11. Cho hm s
1 x
1 x x
y
2
+

= c th l (C)
Tm tt c cc im trn trc tung m t c th k c 2 tip tuyn vi th (C)
V d 12. Tm a th
1 x
a x 3 x
y
2
+
+ +
= c tip tuyn vng gc vi ng thng y = x.
V d 13. Tm m th
2 2 2 3
m 4 x ) 1 m 4 ( mx 2 y + + = tip xc vi trc honh.
V d 14. Tm m th
2 x
1 m 2 mx 3 mx
y
2
+
+ + +
= tip xc vi ng thng y = m.
V d 15. Tm a tim cn xin ca th

a x
3 x ) 1 a ( x 2
y
2
+
+ +
=
tip xc vi parabn 5 x y
2
+ = .
T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 20
III. S ng bin, nghch bin ca hm s
Cho hm s y = f(x) c o hm trn khong (a;b)
a) Hm s f(x) ng bin trn (a;b) 0 ) x ( f vi ) b ; a ( x
b) Hm s f(x) nghch bin trn (a;b) 0 ) x ( f vi ) b ; a ( x

Bi ton : Yu cu tm m cho hm s ng bin, nghch bin trong mt khong no
Ch : Cn nm vng cc nh l v du ca tam thc bc hai

V d 1. Cho hm s 1 x ) 1 m 2 ( 3 mx 3 x y
2 3
+ + =
Xc nh m sao cho hm s ng bin trn tp xc nh.
V d 2. Cho hm s 1 m mx 2 x 2 y
2
+ + =
Xc nh m sao cho hm s ng bin trong khong ) ; 1 ( +
V d 3. Cho hm s m 4 x ) 1 m ( x 3 x y
2 3
+ + + + =
Tm m hm s nghch bin trn (-1,1)
V d 4. Cho hm s
1 x
2 x ) 1 m ( 2 x
y
2
+
+ + +
=
Tm m hm s ng bin trong khong ) ; 0 ( +
V d 5. Cho hm s 2 m x ) 1 m 2 ( mx x
3
1
y
2 3
+ + =
Tm m hm s nghch bin trn (-2;0).
V d 6. Cho hm s
1 x
m x 3 x 2
y
2

+
=
Tm m hm s ng bin trn ) , 3 ( +
V d 7. Cho hm s 1 x ) 2 m ( m 3 x ) 1 m ( 3 x y
2 3
+ + =
Tm m hm s ng bin trn tp hp cc gi tr ca x sao cho 2 x 1









T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 21
IV.Cc i v cc tiu
Cho hm s y = f(x) , x
o
thuc tp xc nh ca hm s. Nu khi x i qua x
o
o hm i
du th x
o
l mt im cc tr ca hm s.
o Nu i du t + sang th x
o
l im cc i ca hm s.
o Nu i du t - sang + th x
o
l im cc tiu ca hm s.
tm cc im cc tr ca hm s ta c hai quy tc:
o Tm cc im ti hn sau xt du ca o hm ) x ( f
o Gii phng trnh ) x ( f = 0. Gi
i
x l cc nghim. Xt du ca ) x ( f
Bi ton : Tm m hm s y = f(x) c cc tr v cc im cc tr tha mn iu kin no .
- Tm iu kin m cho o hm ca hm s c i du (s ln i du bng s cc tr)
- Tm ta ca cc im cc tr ri t tip iu kin ca m tha mn iu kin m
bi ton yu cu.

V d 1. Tm m hm s
m x
1 mx x
y
2
+
+ +
= t cc i ti x = 2.
V d 2. Cho hm s m mx x 3 x ) 2 m ( y
2 3
+ + + + =
Vi gi tr no ca m, hm s c cc i v cc tiu.
V d 3. Chng minh rng hm s
2 x
m x 2 x
y
2
2
+
+ +
= lun c mt cc i v mt cc tiu.
V d 4. Cho hm s 1 x ) 1 m 2 ( 3 mx 3 x y
2 3
+ + =
Xc nh m sao cho hm s c mt cc i v mt cc tiu. Tnh ta ca im cc
tiu.
V d 5. Cho hm s 1 m 2 mx 2 x y
2 4
+ + =
Bin lun theo m s cc tr ca hm s.
V d 6. Cho hm s
1 mx
1 m 2 mx x
y
2
+
+ + +
=
Xc nh m sao cho hm s c cc tr v tim cn xin ca th i qua gc ta .
V d 7. Cho hm s
2 x
4 m 2 mx x
y
2
+
+
=
Xc nh m hm s c hai cc tr.
V d 8. Tm a v b cc cc tr ca hm s
b x 9 ax 2 x a
3
5
y
2 3 2
+ + =
u l nhng s dng v
9
5
x
o
= l im cc i.
T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 22
V d 9. Cho hm s 1 m mx 2 x 2 y
2
+ + =
Xc nh m sao cho hm s c cc tr trong khong ) , 1 ( +
V d 10. Xc nh m sao cho hm s

1 x
1 m 4 x ) m 4 2 ( mx
y
2

+ +
=
C cc tr trong min x > 0.
V d 11. Cho hm s
m x
m x mx
y
2
+
+ +
= .
Tm m hm s khng c cc tr.
V d 12. Cho hm s 4 x ) 3 m 2 m ( mx 3 x y
2 2 3
+ + + = .
Tm m th hm s c cc i, cc tiu nm hai pha trc tung.
V d 13. Cho hm s
1 x
m x x
y
2
+
+ +
= .
Tm m th hm s c cc i, cc tiu nm hai pha trc tung
V d 14. Tm tt c cc gi tr ca tham s m hm s
m x
m 4 m x ) 3 m 2 ( x
y
2 2
+
+ + + +
= c hai
cc tr v gi tr ca im cc tr tng ng tri du nhau.
V d 15. Cho hm s
m x
1 m x ) 1 m ( x
y
2

+ + +
= c hai cc tr v gi tr ca im cc tr tng
ng cng du nhau.

















T n luyn thi i hc mn ton
Nguyn c Tun lp 44C1 i hc Thy li H ni 23

You might also like