GIAO THOA NH SNG Phn 1: Tng quan l thuyt v nhng dng giao thoa c bn A. L THUYT C BN I.

nh sng n sc nh sng trng + nh sng n sc l nh sng khng b tn sc khi i qua lng knh. Mi nh sng n sc c mt mu nht nh gi l mu n sc. + nh sng trng l tp hp v s nh sng n sc khc nhau c mu bin thin lin tc t n tm. + Kt qu th nghim v s tn sc nh sng ca Niutn: hin tng tn sc nh sng l hin tng cc tia sng sau khi i qua lng knh khng nhng b lch v pha y ca lng knh m cn b tch ra thnh mt dy mu bin thin lin tc t n tm. Mu b lch t nht, mu tm b lch nhiu nht. + Kt qu th nghim vi nh sng n sc: chm sng c mu xc nh (chng hn mu lc) khi i qua lng knh ch b lch v pha y ca lng knh m khng b tn sc. II. Giao thoa nh sng 1. Ngun kt hp: l 2 ngun c cng tn s v lch pha khng i theo thi gian. 2. Th nghim Th nghim giao thoa nh sng ca Young

Vng giao thoa

S1, S2 l hai khe sng; O l v tr vn sng trung tm a (m): khong cch gia hai khe sng D (m): khong cch t hai khe sng n mn (m): bc sng nh sng L (m): b rng vng giao thoa, b rng trng giao thoa.

Hiu ng i t S1, S2 n im A trn mn Xt D >> a, x th: d2 d1 =

ax D

+ Kt qu th nghim v giao thoa nh sng n sc ca Young (Ing): Trn mn nh ta thu c cc vch sng song song v cch u v sen k cc vch ti. (cc vch sng ti xen k nhau u n) 3. Gii thch - Hin tng giao thoa nh sng ch c th gii thch khi tha nhn nh sng c tnh cht sng. - Trong vng gp nhau ca 2 sng nh sng s c nhng ch hai sng gp nhau cng pha, khi chng tng cng ln nhau v to nn vn sng. Ngc li, khi hai sng ngc pha chng trit tiu ln nhau s to nn vn ti. 4. ngha: giao thoa nh sng l mt bng chng thc nghim quan trong khng nh nh sng c tnh cht sng. B. CC DNG BI TP C BN V GIAO THOA NH SNG VI KHE ING I- Giao thoa vi nh sng n sc Dng 1: V tr vn sng- v tr vn ti- khong vn: a- Khong vn: l khong cch gia 2 vn sng lin k i=
.D
a

( i ph thuc khong vn ca cc nh sng n sc khc nhau l

khc nhau vi cng mt th nghim). b- V tr vn sng bc k: Ti ng vi d = d2 d1 = k. , ng thi 2 sng nh sng truyn ti cng pha xk s = k.
.D
a

= k.i

A l vn sng trung tm th k = 0 hay d = 0 k = 0: ng vi vn sng trung tm k = 1: ng vi vn sng bc 1 k = n: ng vi vn sng bc n. c- V tr vn ti th k + 1: Ti ng vi d =(k + sng nh sng truyn ti ngc pha nhau.
k+ 1 xT =

1 2

). . L v tr hai

1 .D (k + ). 2 a

1 ( k + ).i . 2

k Hay vn ti th k: x T = (k - 0,5).i. V d: V tr vn sng bc 5 l: x 5 S = 5.i 4 V tr vn ti th 4: x T = 3,5.i (S th vn 0,5).

Dng 2: Khong cch gia cc vn Loi 1- Khong cch vn cng bn cht lin tip: l = (s vn 1).i V d: khong cch gia 7 vn sng lin tip: l = (7 1).i = 6i Loi 2- Gia mt vn sng v mt vn ti bt k: k Gi s xt khong cch vn sng bc k v vn ti th k, v tr: x k s = k.i; x T =(k 0,5).i Nu: + Hai vn cng pha so vi vn trung tm: x = x x +Hai vn khc pha so vi vn trung tm: x = xsk + xtk '
k s k' t

-Khong cch gia vn sng v vn ti lin k l : tip c xc nh:

xt

i 2

nn v tr vn ti cc th lin

=k 2 (vi k l: 1,3,5,7,.)

VD: Tm khong cch gia vn sng bc 5 v vn ti th 6 Gii: Ta c xs5 = 5i; xt6 = (6 0,5) = 5,5i + Nu hai vn cng pha so vi vn trung tm: x = xt6 xs5 = 5,5i 5i = 0,5i + Nu hai vn khac pha so vi vn trung tm : x = xt6 + xs5 = 10,5i Loi 3- Xc nh v tr mt im M bt k trn trng giao thoa cch vn trung tm mt khong xM c vn sng hay vn ti, bc my ? + Lp t s: Nu n nguyn, hay n Z, th ti M c vn sng bc k=n. Nu n bn nguyn hay n=k+0,5 vi k Z, th ti M c vn ti th k +1 V d: Mt khe hp F pht nh sng n sc bc sng = 600nm chiu sng hai khe song song vi F v cch nhau 1m. Vn giao thoa c quan st trn mt mn M song song vi mn phng cha F1 v F2 v cch n 3m. Ti v tr cch vn trung tm 6,3m c A.Vn ti th 4 B. Vn sng bc 4 C. Vn ti th 3 D. Vn sng bc 3 Gii: Ta cn xt t s Khong vn i= Mt khc
D
a x i
6,3 = 3,5 l 1,8

xM =n i

=1,8mm, ta thy
1 2

mt s bn nguyn nn ti v tr

cch vn trung tm 6,3mm l mt vn ti

xt = ( k +

)i= 6,3 nn (k+ 2 )=3,5 nn k= 3. Vy ti v tr cch vn

trung tm 6,3mm l mt vn ti th 4 vy chn p n A Dng 3: Xc nh s vn trn trng giao thoa:

- Trng giao thoa xt l chiu rng ca khu vc cha ton b hin tng giao thoa hng c trn mn- k kiu L. - S vn trn trng giao thoa: + S vn sng: Ns = 1+2. 2i + S vn ti: NT =
L L 2. 2i + 0,5

- S vn sng, vn ti trong on MN, vi 2 im M, N thuc trng giao thoa nm 2 bn vn sng trung tm: + S vn sng: Ns = + S vn ti:
OM ON + +1. i i OM ON NT = i + 0,5 + i + 0,5 . OM ON - i . i OM ON NT = i + 0,5 - i + 0,5 .

- S vn sng, ti gia 2 im MN trong on giao thoa nm cng pha so vi vn sng trung tm: + S vn sng: Ns = + S vn ti:

Vi M, N khng phi l vn sng. V d: Trong mt th nghim v Giao thoa anhs sng bng khe I ng vi nh sng n sc = 0,7 m, khong cch gia 2 khe s 1,s2 l a = 0,35 mm, khong cch t 2 khe n mn quan st l D = 1m, b rng ca vng c giao thoa l 13,5 mm. S vn sng, vn ti quan st c trn mn l: A: 7 vn sng, 6 vn ti; B: 6 vn sng, 7 vn ti. C: 6 vn sng, 6 vn ti; D: 7 vn sng, 7 vn ti. Gii: Ta c khong vn i =
.D
a L S vn sng: Ns = 2. 2i +1 L Do phn thp phn ca 2i

0,7.10 6 .1 0,35.10 3

= 2.10-3m = 2mm.

= 2. [3,375] +1 = 7. l 0,375 < 0,5 nn s vch ti l NT = Ns 1 = 6 S

vch ti l 6, s vch sng l 7. p n A. Bi tp vn dng: Trong th nghim nh sng giao thoa vi khe I ng, khong cch gia 2 khe s1, s2 l 1mm, khong cch t 2 khe n mn quan st l 2 mt. Chiu vo 2 khe nh sng c bc sng = 0,656 m. Bit b rng ca trng giao thoa lag L = 2,9 cm. Xc nh s vn sng, ti quan st c trn mn. A: 22 vn sng, 23 vn ti; B: 22 vn sng, 21 vn ti C: 23 vn sng, 22 vn ti D: 23 vn sng, 24 vn ti

Dng 4: Giao thoa vi khe Young (Ing) trong mi trng c chit sut l n v thay i khong cch. Gi l bc sng nh sng trong chn khng hoc khng kh. Gi ' l bc sng nh sng trong mi trng c chit sut n.
' = n k ' D k D = a n.a 'D D x =(2k +1) = (2k +1) 2a 2na 'D D i= = a an
D

a. V tr vn sng: x = b.V tr vn ti: c. Khong vn: + Ta c: i =

D
a

d. Khi thay i khong cch:

D'
a

i t l vi D khi khong cch l D: i = a

khi khong cch l D: i =

Nu D = D D > 0. Ta dch mn ra xa (ng i > i) Nu D = D D < 0. Ta a mn li gn ( ng i < i). V d: Mt khe hp F pht nh sng n sc = 600nm, chiu vo khe I ng c a = 1,2mm, lc u vn giao thoa c quan st trn mt mn M t cch mt mt phng cha S1, S2 l 75cm. V sau mun quan st c vn giao thoa c khong vn 0,5mm th cn phi dch chuyn mn quan st so vi v tr u nh th no? Gii : Ta c i =
D'
i '.a 0,5.10 3.1,2.10 3 D = = = 1 m. V lc u D a 600.10 9

= 75cm = 0,75m nn phi dch chuyn mn quan st ra xa thm mt on D- D = 0,25m. Bi tp vn dng: Bi 1: Trong th nghim giao thoa nh sng Ing: nh sng c bc sng = 0,5 , khong cch gia hai khe S1S2 l a = 1mm, khong cch gia 10 vn sng lin tip l 4,5mm a, Tm khong cch t S1S2 n mn b, Tm khong cch t vn sng bc 3 n vn ti bc 8 c, Ti M cch vn trung tm 4,75mm l vn sng hay vn ti bc my? d, Bit b rng trng giao thoa l 1,5cm, hy tm s vn sng v s vn ti quan st c S: a, D = 1m b, khi 2 vn cng bn so vi O x = 2,25mm; khi hai vn hai bn x/ = 5,25

c, vn ti bc 10 d, 30 vn ti v 31 vn sng Bi 2: Trong th nghim giao thoa nh sng(khe Young), hai khe S1S2 cch nhau on a = 2mm v cch mn quan st 2m a, Ti v tr M trn mn, cch vn trung tm 3,75m l vn sng bc 5. Tnh bc sng ca nh sng n sc, l nh sng mu g? b, Thay nh sng trn bng nh sng n sc c bc sng th thy ti M l vn ti bc 8. Tnh bc sng c, Xt 2 im P v Q trn mn v cng mt pha vi vn sng trung tm O vi xP = 7,5mm. Tnh xem trn on PQ c bao nhiu vn sng ng vi bc sng S: a, = 0,75 b, = 0,5 c, 13 vn sng Bi 3: Trong th nghim Young, khong cch gia hai khe l a = 1,5mm v khong cch t hai khe n mn quan st l D = 120cm. Chiu vo hai khe mt nh sng n sc c bc sng . Kt qu thu c 13 vn sng trn mn v o c khong cch gia hai vn sng ngoi cng l 4,8mm a, Xc nh bc sng b, Ti im M1 v M2 ln lt cch vn sng chnh gia 1,4mm v 2,0mm c vn sng hay vn ti ? c, Nu a ton b h thng vo trong nc c chit sut n = 4/3 th khong cch gia hai vn sng ngoi cng l bao nhiu? S: a, = 0,5 b, M1 vn ti th 4, M2 vn sng th 5 c, 3,6mm Cu lc b Gia s th khoa