2/27/2009

Giaùo trình hoùa kó thuaät moâi tröôøng

CAÙC KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN VEÀ HOÙA

HOÏ
HOCC PHAN
PHAÂN TÍCH MOÂ
MOII TRÖÔØ
TRÖÔNGNG

Phaân loaïi hoùa hoïc phaân tích

Hoaù hoïc phaân tích ñöôïc phaân laøm 2 nhoùm chính: phaân
tích ñònh tính vaø phaân tích ñònh löôïng
Nhô phan
Nhôø phaân tích ñònh tính , ta xac
xaùc ñònh ñöôï
ñöôcc chat
chaát phan
phaân
tích goàm nhöõng nguyeân toá hoaù hoïc naøo, nhöõng ion,
nhöõng nhoùm nguyeân töû hoaëc phaân töû tham gia vaøo
thaønh phaàn chaát phaân tích.
Nhôø phaân tích ñònh löôïng, ta xaùc ñònh thaønh phaàn veà
löôïng caùc hôïp phaàn cuûa hôïp chaát ñaõ cho hoaëc cuûa hoå
h p caùùc chaá
hôï h át.

1
 2/27/2009

Nhieäm vuï cuûa hoaù hoïc phaân tích trong lónh vöïc moâi tröôøng

Phaùt hieän ñònh tính caùc nguyeân toá hoaëc caùc hôïp chaát caàn tìm.
Xaùc ñònh haøm löôïng caùc chaát khaùc nhau.
Keát tuûa caùc hôïp chaát ít tan.
Chuyeån caùc daïng oxy hoùa thaáp cuûa caùc nguyeân toá khaùc nhau
thaønh caùc daïng oxy hoaù cao.
Khöû caùc daïng oxy hoaù cao xuoáng caùc daïng oxy hoaù thaáp.
Taùch caùc nguyeân toá hoaëc caùc hôïp chaát vaø phaân tích caùc hoån
hôïp.
Che caùc nguyeân toá ngaêên caûn söï xaùc ñònh naøo ñoù.
Ch
Chuyeå ån caùùc nguyeâân ttoáá h
hoaëëc caùùc hô
hôïp chaá
h át veàà daï
d ng phöù
höùc chaá
h át

Caùc daïng phaûn öùng duøng trong phaân tích moâi tröôøng

Phaûn öùng trung hoøa giöõa axit vaø bazô.

Phaûn öùng taïo thaønh caùc dung dòch ñeäm.
Phaûn öù
Phan öng
ng taï
taoo thanh
thaønh cac
caùc chaá
chatt keá
kett tuû
tua.
a
Phaûn öùng taïo thaønh caùc phöùc chaát.
Phaûn öùng thuûy phaân, phaù huûy söï caâân caùc ion trong dung dòch.
Phaûn öùng oxy hoùa khöû.
Phaûn öùng trao ñoåi ion.

2
 2/27/2009

HOÙA HOÏC PHAÂN TÍCH ÑÒNH LÖÔÏNG

Öùng duïng cuûa phaân tích ñònh löôïng trong lónh vöïc moâi
tröôøng
Xaùc ñònh
ò haøm löông ï g hay
y noàng ñoää caùc chaát caàn xaùc
ñònh trong maãu nghieân cöùu.
Haøm löôïng cuûa taát caû hay moät vaøi nguyeân toá hoaëc ion
coù trong thaønh phaàn phaân tích.
Phaân loaïi phöông phaùp phaân tích ñònh löôïng
Phaân tích troïng löôïng
Ph ân tích
Phaâ í h theå
h å tích.
í h
So maøu

PHAÂN TÍCH TROÏNG LÖÔÏNG

Phaân tích troïng löôïng laø phöông phaùp phaân tích ñònh löôïng döïa treân
söï ño chính xaùc caùc chaát caàn xaùc ñònh.
Trong lónh vöïc moâi tröôøng öùng duïng ñeå xaùc ñònh haøm löôïng toång
chaáát raéén, chaáát raéén lô löûûng, chaáát raéén bay hôi,…...
i
Tuy nhieân, neáu coù theå thì neân traùnh söû phöông phaân tích naøy duïng vì
noù coù bò aûnh höôûng bôûi thôøi gian tieán haønh thí nghieäm.
Phaân loaïi phöông phaùp phaân tích troïng löôïng:
Phöông phaùp taùch
Phöông phaùp keát tuûa
Phöông phaùp caát

3
 2/27/2009

Öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa phöông phaùp phaân tích troïng löôïng

Öu ñieåm
Xaùc ñònh ñöôïc vôùi ñoä chính xaùc cao haøm löôïng caùc chaát.
Duøng ñeå xaùc ñònh
ò raát nhieàu kim loai,
ï,pphi kim loai,
ï , caùc hôp
ïp chaát höõu
cô,...
Nhöôïc ñieåm
Thôøi gian phaân tích keùo daøi

Caùch tính keát quaû trong phaân tích khoái löôïng

Keát quaû tính theo phaàn traêm khoái löôïng

m m : Khoái löôïng nguyeân töû, ion caàn phaân tích

%m = x100 mo : Khoái löôïng maãu ñem phaân tích
mo

Keát quaû tính theo phaàn traêm theå tích

m V v : Theå tích maãu ñem phaân tích
%v = x
mo v mo : Theå tích maãu chöùa

Tính toaùn ñoä aåm

p0 − p p : Khoái löôïng maãu sau khi saáy

ñoä aåm (%) = x100 po : Khoái löôïng maãu tröôùc khi saáy
po

4
 2/27/2009

PHAÂN TÍCH THEÅ TÍCH (chuaån ñoä)

Phöông phaùp chuaån ñoä laø phöông phaùp phaân tích ñònh löôïng döïa
treân vieäc ño löôïng thuoác thöû caàn duøng ñeå phaûn öùng vôùi moät löôïng ñaõ
cho cuûa chaát caàn xaùc ñònh.
Phöông phaùùp chuaåån ñoä ñoøøi hoûûi caààn phaûûi xaùùc ñònh
ò ñieå
i åm töông ñöông
nhö söï ñoåi maøu, söï xuaát hieän keát tuûa, ...
Trong lónh vöïc moâi tröôøng, phöông phaùp naøy duøng ñeå xaùc ñònh haøm
löôïng DO, BOD, COD,...
Öu ñieåm cuûa phöông phaùp chuaån ñoä theå tích so vôùi phöông phaùp
phaân tích troïng löôïng laø thôøi gian tieán haønh thí nghieäm ngaén

Phaân loaïi phöông phaùp chuaån ñoä

Phaân loaïi theo baûn chaát phaûn öùng

Phöông phaùp trung hoøa hay phöông phaùp axit-bazô.
Phöông phaùp oxy hoaù – khöû.
Phöông phaù
phapp ket
keát tuû
tua.
a
Phöông phaùp taïo phöùc.
Phaân loaïi theo trình töï tieán haønh chuaån ñoä
Chuaån ñoä tröïc tieáp: R + X Æ Q + Y
Ñònh phaân X baèng thuoác thöû R Æ Xaùc ñònh haøm löôïng X
Chuaån ñoä ngöôïc: R + X Æ Q + Y
Ñònh phaân löôïng thuoác thöû R dö baèng thuoác thöû R’ Æ Xaùc ñònh haøm löôïng X
Chuaån ñoä thay the:
Chuan theá: X + MY Æ MX + Y
Ñònh phaân Y baèng thuoác thöû R Æ Caùc ñònh haøm löôïng X
Chuaån ñoä giaùn tieáp: X + M Æ MX
Ñònh phaân M dö baèng thuoác thöû R Æ Caùc ñònh haøm löôïng X
Chuaån ñoä phaân ñoaïn: Trong moät soá tröôøng hôïp coù theå chuaån ñoä laàn löôïc caùc chaát X, Y, Z,…...
Trong cuøng moät dung dòch baèng moät hoaëc hai dung dòch chuaån

10

5
 2/27/2009

Caùc ñaïi löôïng thöôøng duøng trong phöông phaùp chuaån ñoä

Khoái löôïng ñöông löôïng: Ñ = M/z

Noàng ñoä phaân töû gam (hay noàng ñoä mol): CM = n/V = m/(M.V)
n – soáâ mol chaát tan m – khoái löôïng chaát tan
V: Theå tích dung dòch M – Khoái löôïng phaân töû
Noàng ñoä theå tích = tyû soá theå tích cuûa chaát loûng vaø theå tích dung moâi
Noàng ñoä phaàn traêm khoái löôïng: c% = 100a1/(m1 + m2) = 100m1/g
m1 : khoái löôïng chaát tan m2: khoái löôïng dung moâi
g = m1 + m2: Khoái löôïng dung dòch
Noàng ñoä ñöông löôïng: CN = z/V = m/(Ñ.V)
n – soáâ ñöông löôïng gam m – khoái löôïng chaát tan
V: Theå tích dung dòch Ñ: Khoái löôïng ñöông löôïng cuûa chaát tan
Ñoä chuaån: T = m/V = N.Ñ/1000
N – noàng ñoä nguyeân chuaån

11

PHÖÔNG PHAÙP ÑO MAØU

Trong phöông phaùp phaân tích ño maøu, ngöôøi ta söû duïng caùc phaûn
öùng hoùa hoïc trong ñoù chaát caàn xaùc ñònh ñöôïc chuyeån thaønh moät hôïp
chaát coù maøu laøm bieán ñoåi maøu cuûa dung dòch caàn phaân tích.
Phöông phap
phaùp nay
naøy ñöôc
ñöôïc öù
öngng dung
duïng phoå
pho bien
bieán trong lónh vöï
vöcc moi
moâi tröông.
tröôøng
Söï phuï thuoäc giöõa cöôøng ñoä maøu cuûa dung dòch vaø haøm löôïng cuûa
chaát maøu trong dung dòch ñoù tuaân theo ñònh luaät Lambert - Beer.

Trong ñoù:
Io : Cöôøng ñoä chuøm saùng tôùi dung dòch
I I : Cöôøng ñoä chuøm saùng ñi qua dung dòch
= 10− kcl k : Heä soá haáp thuï aùnh saùng
Io c : Noàng ñoä chaát maøu trong dung dòch
l : Chieàu daøy cuûa lôùp dung dòch haáp thuï aùnh saùng

12

6
 2/27/2009

Yù nghóa cuûa ñònh luaät Lembert - Beer

Caùc dung dòch cuûa cuøng moät chaát maøu khi coù cuøng noàng ñoä chaát maøu ñoù vaø
cuøng chieàu daøy cuûa lôùp dung dòch thì haáp phuï moät löôïng aùnh saùng nhö nhau,
töùc laø söï phaáp phuï cuûa nhöõng dung dòch ñoù nhö nhau.
Chon
Choïn kính loc
loïc mau
maøu theo maø
mau u cuû
cuaa dung dòch phaâ
phann tích

Maøu dung dòch phaân tích Maøu kính loïc töông öùng Vuøng böôùc soùng truyeàn qua
Laù caây vaøng Tím 400 – 450

Vaøng Xanh bieån 450 – 480

Da cam Chaøm 480 – 490

Ñoû Xanh luïc 490 – 500

Ñoû tía Laù caây 500 – 560

Tím Vaøng luïc 560 – 575

Xanh bieån Vaøng 575 – 590

Chaøm Da cam 590 – 625

Xanh luïc Ñoû 625 - 750

13

Ñaëc tính cuûa phöông phaùp so maøu

Coù theå ño cöôøng ñoä maøu cuûa caùc dung dòch baèng phöông phaùp chuû
quan (nhìn baèng maét) hoaëc phöông phaùp khaùch quan (traéc quang)
Phöông phaùp nhìn baèng maét goàm:
Phöông phaùp daõy tieâu chuaån.
Phöông phaùp chuaån ñoä so maøu.
Phöông phaùp baèng nhau.
Phöông phaùp ño maøu quang ñieän
Döïa treân nguyeân taéc chuøm aùnh saùng ñi qua dung dòch ñöôïc thu
nhaän bôi
bôûi moät teá
te bao
baøo quang ñieän trong ñoù
ño quang nang
naêng ñöôc
ñöôïc bieá
bien n
ñoåi thaønh ñieän naêng.
Öu ñieåm chính cuûa phöông phaùp laø tính nhanh choùng, deã xaùc ñònh
vaø ñoä chính xaùc cao.

14

7
 2/27/2009

Sô ñoà nguyeân lyù cuûa phöông phaùp ño maøu

Maùy quang phoå so maøu Maùy ño aûnh phoå

(Photoelectric colorimeter) (Spectrophotometer
Spectrophotometer)) 15