Ñoä Cöùng

Ñoä cöùng gaây ra do caùc ion kim loaïi hoùa trò II.
Ca vaø Mg coù maët nhieàu trong nöôùc thieân nhieân.
Phan
Phaân loaï
loaii mg/L CaCO3
Meàm 0-75
Trung bình 75-150
Cöùng 150-300
Raát cöùng >300
Phaân loaïi cöùng:
Cöùng canci vaø manhe
Cöùng carbonate vaø noncarbonate (phi carbonate)

Ñoä cöùng toång coäng = Cöùng carbonate + cöùng noncarbonate

Calci trong nöôùc

Trong soá caùc cation thöôøng gaëp trong nöôùc ngoït, Ca thöôøng coù noàng ñoä
cao nhaát. Calci laø nguyeân toá chìa khoùa trong raát nhieàu caùc quaù trình ñòa
hoùa vaø hình thaønh caùc khoaùng töø nguoàn caùc ion calci trong nöôùc.
Caùc khoang
Cac khoaùng taï
taoo thanh
thaønh ban ñau
ñaàu la
laø gypsum (thach
(thaïch cao) CaSO4. 2H2O;
anhydrite, CaSO4; dolomite CaMg(CO3)2; calcite vaø aragoniet vaø caùc
daïng khoaùng khaùc nhau cuûa CaCO3.

Ion calci cuøng vôùi ion magne vaø coù theå tính theâm ion saét (II) taïo thaønh
ñoä cöùng cuûa nöôùc. Moät trong nhöõng ñaëc tröng cuûa nöôùc cöùng laø maø cho
xaø boâng keát tuû. Ñoä cöùng taïm htôøi laø do söï hieän dieän cuûa ion calci vaø ion
bicarbonate trong nöôùc vaø ñöôïc loaïi boû baèng caùch ñun soâi nöôùc:

Ca2+ + 2 HCO3- ' CaCO3(S) + CO2(g) + H2O

1
 Calci trong nöôùc

Gia taêng nhieät ñoä coù theå ñaåy phaûn öùng veà beân phaûi do giaûi phoùng khí
CO2 vaø caën CaCO3 taïo thaønh keát tuûa traéng.

Nöôc coù chöa

Nöôù höù nhieu
hi à khí carbonic
b i hoa
h ø tan
t calci
l i trong
t cac
ù khoang
kh ù chat
h át
carbonate:

CaCO3(S) + CO2(aq) + H2O ' Ca2+ + 2 HCO3-

Khi phaûn öùng xaûy ra theo chieàu ngöôïc laïi vaø khí carbonic ñöôïc giaûi
phoùng ra khoûi nöôùc, keát tuûa calci cacbonate seõ ñöôïc taïo thaønh vaø laéng
xuoáng g. Noàng ñoää khí carbonic trongg nöôùc xaùc ñònh
ò löôïïng CaCO3 hoøa tan.
Löôïng khí carbonic hoøa tan trong nöôùc do caân baèng vôùi khí quyeån
khoâng ñuû ñeå taïo neân löôïng CaCO3 hoøa tan trong nöôùc thieân nhieân, ñaëc
bieät laø nöôùc ngaàm. Quaù trình hoâ haáp cuûa caùc VSV phaân huõy caùc chaát
höõu cô trong nöôùc, buøn laéng vaø ñaát.

Caùc Phöông Phaùp Khöû Cöùng

Hai phöông phaùp:
Khöû baèng voâi vaø soda
Trao ñoåi ion

Kh û Cöù
Khöû C ùng baè
b èng hoù
h ùa chaá
h át:
Sau quaù trình khöû cöùng baèng voâi soda, ñoä cöùng coøn laïi khoaûng 50-85 mg
CaCO3/L.

Ñoái vôùi ñoä cöùng carbonate:

CO3 + Ca(OH)2 → CaCO3 ↓ + H2O (Keát tuûa khi pH = 8.3)
Ca(HCO
Ca( CO3)2 + Ca(O
Ca(OH))2 → 2 CaCO3 ↓ + H2O ((keá
ett tua
tuûa khi p
pH = 9.
9.4))
Mg(HCO3)2 + Ca(OH)2 → CaCO3↓ + Mg(CO3) + H2O
MgCO3 + Ca(OH)2 → CaCO3 ↓ + Mg(OH)2 ↓ (keát tuûa khi pH = 10.6)

2
 Khöû Cöùng Voâi+Soâda
Ñoái vôùi ñoä cöùng noncarbonate:

CaSO4 + Na2CO3 → CaCO3 ↓ + Na2SO4

CaCl2 + Na2CO3 → CaCO3 ↓ + 2NaCl

MgCl2 + Ca(OH)2 → Mg(OH)2 ↓+ CaCl2

CaCl2 + Na2CO3 → CaCO3 ↓ +2NaCl

MgSO4 + Ca(OH)2 → Mg(OH)2 ↓ + CaSO4

CaSO4 + Na2CO3 → CaCO3 ↓ + Na2SO4

Do nöôùc sau laøm meàm coù pH cao (10.6) vaø coù haøm löôïng CaCO3 cao
Î phaûi oån ñònh ñeå CaCO3 khoâng keát tuûa trong beå loïc hoaëc maïng löôùi
oáng daãn.

Khöû Cöùng Voâi+Soâda

Quaù trình oån ñònh baèng khí CO2 hoaëc H2SO4 goïi laø quaù trình taùi
carbonic (Recarbonatrion).
Khi ñoù pH giaûm xuoáng coøn 8.3 – 8.6, nöôùc khoâng coù tính laéng caën.
Phaû
a n öù
ö ng xaû
ayy ra
a nhö
ö sau:
CaCO3 + CO2 + H2O → Ca(HCO3)2
Mg(OH)2 + CO2 + H2O → MgCO3 + H2O

Khi haøm löôïng Mg<40 mg/L:

Troän (voi
voâi hoaëc voi
voâi + soda (pH 9.4)) → Lang
(pH=9.4) Laéng tiep
tieáp xuù
xucc → Tai
Taùi carbonic (pH = 8.6)
→ loïc
Khi haøm löôïng Mg > 40 mg/L:
Troän (voâi (pH = 10.8)) → Laéng tieáp xuùc → Taùi carbonic (pH > 9.5) → troän
(soda)→ Laéng tieáp xuùc → taùi carbonic (pH = 8.6) → Loïc.
6

3
Khöû Cöùng Voâi+Soâda

Voâi + soda (pH=9.4)

Keo tuï Laéng

CO2
Loïc

Troän

Taùi carbonic
buøn

ö nöôù
khöû öôcc

Neùn buøn

buøn

Moái Lieân Quan Giöõa Ñoä Cöùng vaø Kieàm

Ñoä kieàm: toång anion OH-, CO32-, HCO3-
Phaân loaïi:
P alk: Ñònh phaân acid khi chæ thò Phenolthalein chuyeån maøu töø
hoàng Æ khong
hong khoâng maø
mau
M alk: Ñònh phaân acid khi chæ thò Methyl Orange chuyeån maøu
töø vaøng Æ cam. M alk = Total Alk
Khi pH < 8.3: P Alk = 0, M Alk = haøm löôïng bicarbonate

Ion PA = 0 PA <(TA/2) PA = TA/2 PA > (TA/2)

HCO3 - TA TA – 2PA 0 0
CO3 2- 0 2PA TA 2(TA-PA)
OH- 0 0 0 2PA-TA

4
Moái Lieân Quan Giöõa Ñoä Cöùng vaø Kieàm

P Alk = haøm löôïng OH vaø ½ haøm löôïng carbonate

P Alk = M Alk/2 Î chæ coù carbonates
P Alk = M alk Æ chæ coù OH- hieään dieään

Ñoä cöùng toång coäng = ñoä cöùng vænh cöõu + ñoä cöùng taïm thôøi
TH = (TH- M Alk) + M Alk

Thí Duï

Q = 25.000 m3/ngaøy
CO2 = 44 mg/L
Ca2+ = 400
00 mg
g CaCO3//L (80 mg
g Ca2+//L))
Mg2+ = 100 mg CaCO3/L (24 mg Mg2+)
Na+ = 46 mg Na/L
HCO3- = 225 mg CaCO3/L
SO42- = 96 mg/L
C - = 89 mg/L
Cl g/
Xaùc ñònh löôïng hoùa chaát tieâu thuï trong ngaøy.
Tính öu tieân:
Fe2+ > Ca2+ > Mg2+ > Na2+
CO32->HCO3- > SO42->NO3->Cl-
10

5
Giaûi

Q = 25.000 m3/ngaøy
CO2 = 22 mg/L = 22 mg/L: 22 = 1meq/L
Ca2+ = 250
50 mg
g CaC
CaCO3//L (100
( 00 mg
g Ca2+//L)) = 250/50
50/50 = 5 meq/L
eq/
Mg2+ = 100 mg CaCO3/L (24 mg Mg2+) = 100/50 = 2 meq/L
Na+ = 46 mg Na/L = 46/23 = 2 meq/L
HCO3- = 225 mg CaCO3/L = 4.5 meq/L
SO42- = 96 mg/L = 2 meq/L
C-=8
Cl 89 mg/L
g/ = 2.5
5 meq/L
eq/
1.0 6.0 8.0 10.0
Ca2+ Mg2+ Na+
CO2
HCO3- SO42- Cl-

5.5 7.5 10.0

11

Giaûi
Tính toaùn löôïng hoùa chaát:
1 CO2 + 1 CaO Æ 1 CaCO3 ↓
4.5 (Ca+ 2HCO3) +4.5 CaO Æ 4.5 CaCO3 ↓
0.5 (Ca+ SO4) + 0.5 Na2CO3 Æ 0.5 CaCO3 ↓ + 0.5(2Na + SO4)
1.5 (Mg + SO4) + 1.5 CaO Æ 1.5 Mg(OH)2↓ + 1.5(Ca + SO4)
1.5 (Ca+ SO4) + 1.5 Na2CO3 Æ 1.5 CaCO3 ↓ + 1.5(2Na + SO4)
0.5 (Mg + 2 Cl) + 0.5 CaO Æ 0.5 Mg(OH)2↓ + 0.5(Ca + 2 Cl)
0.5(Ca + 2 Cl) + 0.5 Na2CO3 Æ 0.5 CaCO3 ↓ + 0.5 (2Na +2 Cl)

1.0 6.0 8.0 10.0

Ca2+ Mg2+ Na+
CO2
HCO3- SO42- Cl-

5.5 7.5 10.0

12

6
Thí Duï

Löôïng voâi dö = 1.25 meq/L (naâng pH =10.8)

Löôïïng CO2 ñeå trung
g hoøa:
1.25 (Ca + OH) + 1.25 CO2 Æ 1.25 CaCO3 ↓
Giaû sử 40 mg/L CaCO3 vaø 10 mg/L Mg(OH)2 coøn laïi sau xöû lyù
Trong ñoù 25 mg CaCO3/L chuyeån hoùa thaønh Ca(HCO3)2 , CaCO3 coøn
laïi vôùi haøm löôïng caân baèng 15 mg CaCO3/L:
0.2 Mg(OH)2 + 0.4 CO2 Æ 0.2 Mg (HCO3)2
0.5 CaCO3 + 0.5 CO2 Æ 0.5 Ca(HCO3)2

13

Thí Duï

Toång löôïng hoùa chaát:

Voâi =1 + 4.5 + 1.5 + 0.5 + 1.25 = 8.75 meq/L
q = 8.75 eq/m
q 3
Soda = 0.5 + 1.5 + 0.5 = 2.5 meq/L = 2.5 eq/m3
CO2 = 1.25 + 0.4 + 0.5 = 2.15 meq/L
Löôïng hoùa chaát söû duïng moãi ngaøy:
Voâi: 8.75 eq/m3 x 28 g/eq x 25.000 m3/ngaøy x 1kg/1000g = 6.125 kg/ngaøy
Soda: 2.5 eq/m3 x 53 g/eq x 25.000 m3/ngaøy x 1kg/1000g = 1.750 kg/ngaøy
CO2 = 2.15 eq/m3 x 22 g/eq x 25.000 m3/ngaøy x 1kg/1000g = 1.505 kg/ngaøy

14

7
Thí Duï

Chaát raén saûn sinh:

• CaCO3 = 1 + 4.5 + 0.5 + 1.5 +1.25 – 0.8 = 7.95 meq/L
q
• Mg(OH)2 = 1.5 + 0.5 - 0.2 = 1.8 meq/L
Toång chaát raén sinh ra moãi ngaøy:
• CaCO3 = 7.95 eq/m3 x 50 g/eq x 25.000 m3/ngaøy x 1/1000= 9.938 kg/ngaøy

• Mg(OH)2 = 1.8 eq/m3 x 29 g/eq x 25.000 m3/ngaøy x 1/1000= 1.305 kg/ngaøy

Giaû söû caën CaCO3 vaø Mg(OH)2 ruùt ra khoûi beå neùn buøn coù haøm löôïng
khoaûûng (TSS = 200 g/L) (TS = 20%).
• Theå tích buøn ruùt ra khoûi beå neùn buøn: (9938+1305)kg/200 = 56 m3/ngaøy

15