2/27/2009

Giaùo trình hoùa kó thuaät moâi tröôøng

Cloride

Ñaïi cöông veà clorua

Clorua laø anion chính trong nöôùc thieân nhieân vaø nöôùc thaûi. Vò maën cuûa
clorua thay ñoåi theo haøm löôïng vaø thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa nöôùc.
Vôùi maãu nöôùc chöùa haøm löôïng clorua 250 mgCl-/L coù theå nhaän ra
vò maën.
Tuy nhieân maãu nöôùc coù ñoä cöùng cao, vò maën laïi khoù nhaän bieát duø
nöôùc coù chöùa haøm löôïng clorua 1000 mgCl-/L.
Clorua coù maët trong taát caû caùc nguoàn nöôùc töï nhieân vôùi noàng ñoä thay
ñoåi trong daõy raát roäng. Noàng ñoä clorua thöôøng taêng khi noàng ñoä
khoaùng chaát taêng.
Nguoàn nöôùc töø caùc vuøng nuùi vaø cao nguyeân thöôøng coù noàng ñoä
clorua töông ñoi
ñoái thap.
thaáp
Nöôùc soâng vaø nöôùc ngaàm thöôøng coù khoái löôïng ñaùng keå clorua.
Nöôùc bieån coù löôïng dö do bay hôi moät phaàn cuûa nöôùc töï nhieân
chaûy vaøo bieån vaø möùc ñoä clorua raát cao.

1
 2/27/2009

Ñaïi cöông veà clorua (tt)

Clorua ñöôïc ñöa vaøo nöôùc theo nhieàu con ñöôøng:

Khaû naêng hoøa tan clorua vaøo nöôùc cuûa lôùp ñaát beà maët vaø caùc lôùp
ñaát saâu hôn.
Nöôc
Nöôùc bay hôi tö töø bien
bieån mang vao
vaøo ñat
ñaát lien
lieàn cac
caùc gioï
giott nöôc
nöôùc hoaëc tinh
theå muoái nhoû li ti keát quaû do vieäc bay hôi töø caùc gioït nöôùc.
Caùc nguoàn naøy cung caáp moät caùch ñeàu ñaën löôïng clorua vaøo ñaát
lieàn ôû nhöõng nôi maø chuùng rôi xuoáng.
Nöôùc bieån di vao soâng ve phia thuong nguon do thuy trieu, ñaëc bieät laø
caùc con soâng saâu hôn. Nöôùc muoái coù tyû troïng lôùn hôn, chaûy leân thöôïng
löu beân döôùi lôùp nöôùc ngoït chaûy veà phía haï löu.
Nöôùc ngaààm trong caùc khu vöïc tieááp xuùc vôùi ñaïi döông caân baèèng thuûûy
tónh vôùi nöôùc bieån. Bôm quaù löôïng nöôùc ngaàm taïo neân söï cheânh leäch
möïc nöôùc vôùi nöôùc bieån vaø nöôùc bieån seõ xaâm laán vuøng nöôùc ngoït.

Ñaïi cöông veà clorua (tt)

Haàu heát löôïng nöôùc söû duïng cho töôùi tieâu ñeàu bò maát ñi do bay hôi ñeå
laïi löôïng muoái chöùa trong nöôùc töôùi.
Löôïng muoái naøy phaûi ñöôïc laáy ñi ñeå traùnh vieäc phaù huûy khaû naêng
troàng troïït cuûa ñaát vaø keát quaû nöôùc töôùi coù haøm löôïïng muoái cao khi
chaûy vaøo nguoàn nöôùc daãn ñeán laøm taêng noàng ñoä clorua cuûa nöôùc beà
maët, vôùi caùc nguoàn nöôùc khaùc chaûy vaøo.
Chaát thaûi cuûa con ngöôøi, ñaëc bieät laø nöôùc tieåu, chöùa clorua vôùi khoái
löôïng baèng vôùi löôïng clorua ñöôïc tieâu thuï vôùi thöùc aên vaø nöôùc.
Khoái löôïng naøy trung bình khoaûng 6 g clorua trong moät ngaøy vaø laøm
taêng khoái löôïng clorua Cl- trong nöôùc thaûi ñoâ thò khoaûng 15 mg/L so vôùi
nguoàn nöôùc. Nhieàu loaïi chaát thaûi coâng nghieäp chöùa moät khoái löôïng
ñ ùng keå
ñaù k å clorua.
l

2
 2/27/2009

ÝYÙ nghóa moâi tröôøng

Haøm löôïng clorua cao seõ aûnh höôûng ñeán keát caáu oáng kim loaïi,
ñoàng thôøi veà maët noâng nghieäp clorua cuõng gaây aûnh höôûng xaáu
ñeán chaát löôïng vaø saûn löôïng noâng phaåm.
Clorua ôû noàng ñoä thích hôïïp khoâng gaâ
g y ñoäc haïïi ñeán con ngöôø
g i. ÔÛ
noàng ñoä treân 250 mg/L clorua laøm nöôùc coù vò maën laøm cho nhieàu
ngöôøi khoâng chaáp nhaän. Vì lyù do naøy, noàng ñoä clorua bò giôùi haïn laø
250 mg/L ñoái vôùi caùc nguoàn caáp nöôùc.
Noàng ñoä clorua cuûa nöôùc söû duïng cho töôùi tieâu vaø caây troàng noâng
nghieäp ñöôïc kieåm soaùt theo noàng ñoä muoái toång coäng cuûa nöôùc.
Quaù trình bay hôi daãn ñeán vieäc taêng noàng ñoä clorua vaø muoái ôû
vuøng reã cuûa thöïc vaät laøm cho chuùng khoù huùt nöôùc do söï cheânh
l änh veàà aùùp suaáát thaå
leä th åm thaá
th áu giöõ
i õa nöôùùc beâ
b ân ngoaøøi vaøø beâ
b ân trong
t t á
teá
baøo thöïc vaät.
Vì lyù do naøy, noàng ñoä clorua vaø noàng ñoä muoái toång coäng baèng
hoaëc döôùi tieâu chuaån nöôùc uoáng ñöôïc xaùc ñònh cho nöôùc duøng
trong töôùi caùc loaïi caây troàng nhaïy caûm vôùi muoái.

ÝYÙ nghóa moâi tröôøng (tt)

Clorua ñöôïc söû duïng trong moät soá tröôøng hôïp nhö chat tao vet
trong thöïc teá kyõ thuaät moâi tröôøng.
Vieäc söû duïng chuùng nhö caùc chaát tao vet ñang ñöôïc thay theá
cho thuoác nhuoäm höõu cô (đanh gia
g su phan bo dong g chaytrongg
be lang, be chua, be phan ung).
Trong nghieân cöùu nöôùc ngaàm, ôû nhöõng nôi tyû leä ñaát vaø nöôùc raát
cao, thuoác nhuoäm höõu cô daãn ñeán haáp phuï ñeán möùc ñoä ñaùng
keå duø raèng chuùng di chuyeån chaäm hôn so vôùi nöôùc Æ Chlorua
su dung tot hon.
Trong mot so truong hop, Chlorua khoâng thuaän tieän söû duïng vì
lam taêng nong do clorua vaø taêng doøng dam dac.
Clorua hoaëc coù theå laø caùc halogen (ít phoå bieán nhö brom), coù
theå cung co the su dung nhu chaát tao vet.

3
 2/27/2009

Öùng duïng trong vieäc xaùc ñònh clorua

Noàng ñoä clorua cuûa nöôùc töï nhieân laø chæ tieâu quan troïng trong vieäc
löïa choïn nguoàn caáp nöôùc cho sinh hoat, coâng nghieäp vaø noâng
nghieäp
Nöôc
Nöôù c lôï
lô phai
phaûi ñöôï
ñöôcc sösöû duï
dungng cho muï
mucc ñích sinh hoaï
hoatt, ham löôïlöông
ng
cuûa clorua laø yeáu toá quan troïng trong vieäc xaùc ñònh loaïi thieát bò khöû
muoái phaûi ñöôïc söû duïng.
Vieäc xaùc ñònh clorua ñöôïc söû duïng ñeå kieåm soaùt vieäc bôm nöôùc
ngaàm töø caùc nôi coù khaû naêng bò nöôùc bieån xaâm nhaäp.
Vieäc xaû nöôùc muoái vaø chaát thaûi coâng nghieäp chöùa noàng ñoä clorua
cao phaûi ñöôïc kieåm soaùt ñeå baûo veä nguoàn tieáp nhaän,.
Clorua aûûnh höôûûng ñeáán vieäc xaùùc ñònh nhu caààu oxy hoùùa hoùùa hoïc
(COD). Vieäc hieäu chænh phaûi ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû khoái löôïng
coù maët baèng vieäc boå sung HgSO4.

Öùng duïng trong vieäc xaùc ñònh clorua (tt)

Clorua natri coøn ñöôïc söû duïng nhö nguyeân toá vi löôïng. Moät trong nhöõng öùng
duïng cuûa noù laø chaát oâ nhieãm daãn ñöôøng trong caùc gieáng. No ùthích hôïp caùc
muïc ñích nhö vaäy vì naêm lyù do:
Söï coù maët cuûa noù laø khoâng coù khaû naêng phaùt hieän baèng maét.
Noù laø thaønh phaàn bình thöôøng trong nöôùc vaø khoâng coù aûnh höôûng ñoäc
haïi.
Ion clorua khoâng bò haáp phuï leân ñaát.
Noù khoâng bò thay ñoåi hoaëc aûnh höôûng veà khoái löôïng do caùc quaù trình
sinh hoïc.
Ion clorua deã ño.
Thí nghieäm clorua coù giaù trò ñaëc bieät ôû nhöõng vuøng coù möùc ñoä clorua thaáp.
Vieäc khao
khaûo sat
saùt nong
noàng ñoä clorua cua
cuûa nöôc
nöôùc ngam
ngaàm thöông
thöôøng ñöôï
ñöôcc thöï
thöcc hieän
vaø laäp baûn ñoà trình baøy möùc ñoä bình thöôøng.
Vôùi vò trí vôùi möùc ñoä clorua töông töï ñöôïc noái vôùi nhau baèng caùc ñöôøng
vaø thu ñöôïc caùc ñöôøng ñoàng möùc clorua.
Caùc baûn ñoà nhö vaäy cho caùc thoâng tin tham khaûo coù giaù trò ñaùng keå
trong vieäc khaûo saùt veä sinh ôû nhöõng nôi coù theå bò oâ nhieãm do nöôùc thaûi.
Ngaøy nay, caùc thí nghieäm hoùa hoïc ñöôïc thay theá moät caùch roäng raõi
baèng caùc thí nghieäm vi khuaån nhaïy caûm hôn. 8

4
 2/27/2009

Phöông phaùp xaùc ñònh clorua

Clorua coù theå ñöôïc ño moät caùch deã daøng baèng phöông phaùp theå
tích söû duïng caùc chaát chæ thò beân trong.
Ñoái vôùi nhieàu muïc ñích phöông phaùp Mohr söû duïng chaát ñònh phaân
nitrate baï
bac c va
vaø chat
chaát chæ thò cromate kali la
laø thoa
thoûa man.
maõn
Qui trình söû duïng nitrate thuûy ngaân nhö chaát ñònh phaân vaø
diphenylcarbazone nhö chaát chæ thò coù nhöõng öu ñieåm so vôùi phöông
phaùp Morh hoaëc phöông phaùp agon.
Caùc phöông phaùp xaùc ñònh clorua
Phöông phaùp ñònh phaân hieäu ñieän theá
Phöông phap
phaùp cyanite sat
saét töï
tö ñoäng
Phöông phaùp saéc kí ion

Phöông phaùp xaùc ñònh clorua (tt)

Phöông phaùp ñònh phaân hieäu ñieän theá

Trong ñoù söï thay ñoåi ñieän theá giöõa ñieän cöïc so saùnh vaø ñieän cöïc clorua
baïc ñöôïc quan saùt trong khi maãu ñöôïc ñònh phaân vôùi dung dòch nitrate
baïc.
Söï coù maët cuûa clorua taïo thaønh phöùc vôùi caùc ion baïc theâm vaøo dung
dòch.
Khi taát caû clorua taïo thaønh phöùc, noàng ñoä ion baïc taêng leân, ñieàu naøy
ñöôïc chæ thò baèng vieäc taêng leân ñoät ngoät ñieän theá vaø vieäc ñònh phaân keát
thuùc.
Phöông phaùp cyanite saét töï ñoäng
Trong tröôøng hôïp naøy, ion thuûy ngaân chöùa trong dung dòch ñònh phaân
thioc anate thuy
thiocyanate th û ngan
ngaân taï
taoo thanh
thaønh daï
dang
ng phöù
phöcc hoa
hoøa tan vôi
ôùi clorua.
clor a
Phaûn öùng naøy giaûi phoùng thiocyanate, ñeå phaûn öùng xaûy ra ion saét ba
cuõng ñöôïc theâm vaøo ñeå taïo thaønh thiocyanate saét ba maøu ñoû cam,
cöôøng ñoä maøu tyû leä vôùi noàng ñoä clorua.
Phöông phaùp saéc kyù ion: Phöông phaùp naøy höõu duïng ñoái vôùi vieäc xaùc ñònh
keát hôïp cuûa caùc anion coù maët trong haàu heát caùc loaïi nöôùc töï .
10

5
 2/27/2009

Phöông phaùp xaùc ñònh clorua (tt)

Tuy nhieân trong baøi ta chæ xeùt hai phöông phaùp phaân tích clorua, coù
theå deã daøng thöïc hieän taïi hieän tröôøng, hoaëc trong haàu heát phoøng thí
nghieäm coù ngaân saùch giôùi haïn laø:
g Phaùp Mohr (Argentometric)
Phöông g
Phöông Phaùp Nitrate Thuûy Ngaân

11

Phöông phaùp xaùc ñònh clorua (tt)

Phöông Phaùp Mohr (Argentometric)

Phöông phaùp Mohr söû duïng dung tích nitrate baïc ñeå ñònh phaân. Ñieàu naøy
töông öùng vôùi dung tích N/71 hoaëc trong moãi moät mililit dung dòch töông
ñöông vôùi 0,5 mg clorua.
Dung dòch nitrate baïc coù theå ñöôïc chuaån ñoä ñoái vôùi dung dòch clorua
tieâu chuaån ñöôïc chuaån bò töø clorua natri tinh khieát.
Trong ñònh phaân ion clorua keát tuûa thaønh clorua baïc maøu traéng.

Ag + + Cl − → AgCl ↓ K ht = 3.10 −10

Ñieåm keát thuùc khoâng theå phaùt hieän baèng maét tröø khi chaát chæ thò maøu trình
dieãn söï coù maët cuûa moät löôïng dö Ag+ coù maët.
Chaát chæ thò thöông
Chat thöôøng ñöôï
ñöôcc sö
söû duï
dung
ng la
laø chromate kali, cho ion chromate.
Khi noàng ñoä ion clorua tieán ñeán khoâng, noàng ñoä ion baïc taêng leân ñeán
möùc ñoä taïi ñoù tích hoøa tan cuûa chromate baïc dö vaø noù baét ñaàu taïo
thaønh keát tuûa naâu ñoû.

2 Ag + + CrO4 2 − → Ag2CrO4 K ht = 5.10 −12

12

6
 2/27/2009

Phöông phaùp xaùc ñònh clorua (tt)

Phöông Phaùp Mohr (tt)

Moät soá löu yù khi tieán haønh phöông phaùp Mor
Kích thöôùc maøu ñoàng nhaát phaûi ñöôïc söû duïng.
pH phaûi naèm trong khoaûng 7 ñeán 8 vì Ag+ bò keát tuûa ôû daïng
AgOH taïi pH cao vaø CrO42- chuyeån thaønh Cr2O72- ôû pH thaáp.
Moät löôïng xaùc ñònh chaát chæ thò phaûi ñöôïc söû duïng ñeå cho noàng
ñoä naøo ñoù cuûa CrO42-; ngöôïc laïi Ag2CrO4 coù theå taïo thaønh quaù
sôùm hoaëc khoâng kòp thôøi.

13

Phöông phaùp xaùc ñònh clorua (tt)

Phöông Phaùp Nitrate Thuûy Ngaân

Phöông phaùp nitrate thuûy ngaân ñeå xaùc ñònh clorua seõ ít aûnh höôûng hôn so
vôùi phöông phaùp Mohr vì vieäc ñònh phaân ñöôïc thöïc hieän trong maãu nöôùc
coù pH ñöôïc ñieàu chænh ñeán giaù trò khoaûng 2,5.
Döôùi caù
Döôi cac c ñieu
ñieàu kieän nay,
naøy ion Hg+ ket
keát hôp
hôïp vôù
vôii Cl- ñe
ñeå taï
tao thaønh phöù
o thanh phöcc HgCl2
laø chaát hoøa tan.
Hg + + Cl − → HgCl2 β 2 = 1,7.1013
Khi noàng ñoä Cl- tieán ñeán zero, noàng ñoä Hg+ taêng ñeán möùc ñoä taïi ñoù noù trôû
thaønh ñaùng keå khi nitrate thuûy ngaân ñöôïc theâm vaøo.
Diphenylcarbazone laø chaát chæ thò ñöôïc söû duïng ñeå bieåu thò löôïng dö cuûa
caùc ion Hg+. Noù keát hôïp vôùi caùc ion Hg+ ñeå taïo thaønh maøu ñoû tía (maøu
ñoû vaø maøu lam troän vôùi nhau) roõ raøng.
Acid nitric ñöôïïc theâm vaøo chaát chæ thò ñeå laøm giaû
g m pHp cuûa maãu nöôùc
ñeán 2,5 vaø giaù trò phaûi ñöôïc duy trì ñoàng nhaát trong caùc maãu khoâng bieát,
tieâu chuaån vaø maãu kieåm chöùng.
Chaát chæ thò pH, xylene cyanol FF coù maøu xanh taïi pH 2,5 cuõng ñöôïc söû
duïng vaø caûi tieán ñieåm keát thuùc baèng caùch che maøu yeáu xuaát hieän do
diphenylcarbazone trong ñònh phaân.
Vieäc söû duïng caùc dung dòch ñònh phaân nitrate thuûy ngaân coù noàng ñoä
N/35,45 (0,0282N) laø thuaän tieän cho vieäc xaùc ñònh, vì moãi mililit töông
ñöông vôùi 1,0 mg Cl-. 14

7
 2/27/2009

Phöông phaùp xaùc ñònh clorua (tt)

Caùc yeáu toá gaây caûn trôû cuûa phöông phaùp phaân tích clorua
Caùc chaát taïo neân caùc hôïp chaát baïc khoâng tan nhö: bromua,
iodua, sunfit, xyanua, thiosulfat, sunfua.
Æ Khi can,
caàn ion bromua va vaø iodua phai
phaûi ñ−ôï
ñ ôc c xac
xaùc ñònh rieng
rieâng re,
reõ va
vaø
keát quaû xaùc ñònh clorua ñöôïc hieäu chænh theo.
Æ caùc sulfit deã daøng bò oxy hoùa bôûi H2O2.
Æ Thiosulfat vaø sulfua bò maát aûnh höôùng trong moâi tröôøng kieàm.
Haøm löôïng Fe > 10 mg/L seõ che khuaát ñieåm ñoåi maøu.
Caùc hôïp chaát taïo thaønh phöùc chaát vôùi ion baïc nh− ion amoni vaø
ion thiosunfat.
thiosunfat
Caùc hôïp chaát khöû ion cromat, bao goàm ion saét (II) vaø ion sunfit.

15