3/20/2009

Giaùo trình hoùa kó thuaät moâi tröôøng

Chaát raén
(S lid )
(Solids)

Ñaïi cöông veà chaát raén

Chaát raén laø thaønh phaàn vaät lyù ñaëc tröng quan troïng nhaát trong
nöôùc caáp vaø nöôùc thaûi.
Chaát raén trong nöôùc toàn taïi ôû daïng lô löûng vaø daïng hoøa tan do
caùc chat
cac chaát röa
röûa troi
troâi tö
töø ñat,
ñaát san
saûn pham
phaåm cua
cuûa qua
quaù trình phan
phaân huy
huûy cac
caùc
chaát höõu cô, aûnh höôûng cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït vaø coâng
nghieäp.
Caùc chaát raén trong nöôùc coù theå laø:
Caùc chaát voâ cô laø daïng caùc muoái hoøa tan hoaëc khoâng hoøa
tan nhö ñaát, ñaù ôû daïng huyeàn phuø, lô löûng.
Cac
Caù c chat
chaát höu
höõu cô nhö xac
xaùc vi sinh vaät, tao,
taûo ñoäng vaät nguyen
nguyeân
sinh, ñoäng thöïc vaät phuø du,..., caùc chaát höõu cô toång hôïp nhö
phaân boùn, caùc chaát thaûi coâng nghieäp.

1
 3/20/2009

Phaân loaïi chaát raén trong nöôùc

Theo kích thöôùc haït, chaát raén trong nöôùc ñöôïc phaân thaønh 2 loaïi:
Chaát raén qua loïc coù ñöôøng kính haït nhoû hôn 1μm, trong ñoù chaát raén
daïng keo (coù kích thöôùc töø 10-6 – 10-9 m) vaø caùc chaát raén hoøa tan.
Chat
Chaát ran
raén khong
khoâng qua loï
locc co
coù ñöông
ñöôøng kính tren
treân 10-66 m (1μm) gom:
goàm: rong
taûo, vi sinh vaät (kích thöôùc 10-5 – 10-6 m) ôû daïng lô löûng; caùc haït
caùt, saïn coù kích thöôùc treân 10-5 m coù theå laéng ñöôïc.

Moät soá thuaät ngöõ thöôøng duøng cho chaát raén

TS (Total Solids) – TOÅng chaát raén

TDS (Total Disolved Solids) – Toång chaát raén hoøa tan
TSS ((Total Suspended
p Solids)) – Toång chaát raén lô löûng
TVS (Total Volatile Solids) – Toång chaát raén bay hôi
TFS (Tatal Fixed Solids) – Toång chaát raén coá ñònh
VSS (Volatile Suspended Solid) – Chaát raén lô löûng bay hôi
FSS (Fixed Suspended Solid) – Chaát raén lô löûng coá ñònh
VDS (Volatile Disolved Solid) – Chaát raén hoøa tan bay hôi
FDS (Fixed Disolved Solid) – Chaát raén hoøa tan coá ñònh

2
 3/20/2009

Chaát raén coù theå laéng

Khaùi nieäm chaát raén coù theå laéng tröôùc duøng ñoái vôùi nhöõng chaát raén lô
löûng maø seõ laéng trong ñieàu kieän tónh bôûi aûnh höôûng cuûa troïng löïc.
Chæ nhöõng chaát raén lô löûng coù kích thöôùc lôùn (thoâ) vôùi khoái löôïng rieâng
ñu
ñuû lôn
lôùn hôn khoi
khoái löôï
löôngng rieng
rieâng cua
cuûa nöôc
nöôùc se
seõ lang.
laéng
Buøn laø söï tích luõy cuûa nhöõng chaát raén coù theå laéng. Söï xaùc ñònh chuùng laø
quan troïng trong kyõ thuaät thöïc nghieäm ñeå xaùc ñònh söï caàn thieát ñoái vôùi
coâng trình laéng, vaø lyù tính cuûa doøng thaûi vaøo moâi tröôøng nöôùc töï nhieân.

Chaát raén hoøa tan (TDS) vaø chaát raén khoâng hoøa tan

Soá löôïng vaø tính chaát töï nhieân cuûa vaät chaát hoøa tan vaø khoâng hoøa tan
xuaát hieän trong chaát loûng khaùc nhau raát lôùn.
Trong nöôùc uoáng, haàu heát vaät chaát trong daïng hoøa tan vaø toàn taïi phaàn
lôùn cua
lôn cuûa muoi
muoái vo
voâ cô,
cô löôï
löông nhoû chat
ng nho chaát höu
höõu cô va
vaø khí hoa
hoøa tan.
tan
Toång chaát raén hoøa tan cuûa nöôùc uoáng thay ñoåi töø 20 ñeán 1000 mg/L vaø
theo thöôøng leä, ñoä cöùng taêng vôùi TDS.
Trong taát caû nhöõng chaát loûng khaùc, löôïng chaát keo khoâng tan vaø chaát lô
löûng taêng theo möùc ñoä oâ nhieãm.
Thaønh phaàn cuûa buøn haàu heát laø chaát raén khoâng tan vaø phaàn tan chæ laø
phaàn quan troï
phan trongng thö
thöù yeu.
yeáu
Söï xaùc ñònh löôïng chaát tan vaø khoâng tan ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch laøm thí
nghieäm vôùi phaàn maãu nöôùc loïc ñöôïc vaø phaàn coøn laïi treân giaáy loïc.
Nhöõng chaát khoâng hoøa tan thöôøng ñöôïc xem xeùt nhö laø chaát lô löûng hoaëc
chaát raén lô löûng.
6

3
 3/20/2009

Chaát raén lô löûng (SS – Suspended Solids)

Laø chaát khoâng tan trong nöôùc thaûi vaø ñöôïc giöõ laïi treân beà maët giaáy loïc.
Haøm löôïng SS trong nöôùc tyû leä nghòch vôùi tieâu chuaån thoaùt nöôùc qo vaø
phuï thuoäc vaøo kích thöôùc haït, troïng löôïng rieâng cuûa chuùng.
Caùc chaát lô löûng coù theå:
Laéng xuoáng ñaùy
Noåi leân treân beà maët
Hoaëc ôû traïng thaùi lô löûng beàn
Caùc chaát lô löûng laéng ñöôïc laø nhöõng chaát deã daøng laéng xuoáng ñaùy sau 2h ñeå
laéng Hieäu suat
lang. suaát lang
laéng ñöôï
ñöôcc xac
xaùc ñònh bang
baèng thöï
thöcc nghieäm va
vaø the
theå hieän qua ñöông
ñöôøng
cong laéng.
Caën cuûa nöôùc thaûi bao goàm caùc chaát khoâng tan trong nöôùc. Tæ leä giöõa troïng
löôïng nöôùc trong caën vaø troïng löôïng toång coäng cuûa caën ñöôïc goïi laø ñoä aåm
cuûa caën. Ñoä aåm cuûa caën ñöôïc tính baèng % vaø ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch caân
caën töôi vaø caën ñaõ saáy khoâ ôû 105oC
7

Chaát raén bay hôi vaø chaát raén coá ñònh

Moät trong nhöõng muïc ñích cuûa vieäc thaønh phaàn chaát thaûi sinh hoaït, chaát thaûi
coâng nghieäp vaø maãu buøn laø ño löôøng chaát höõu cô hieän dieän. Thí nghieäm naøy ñöôïc
hoaøn taát baèng phöông phaùp ñoát, trong ñoù hôïp chaát höõu cô ñöôïc bieán ñoåi thaønh
khí CO2 vaø nöôùc.
Phöông phaùp chuaån ñeå phaân tích chaát raén bay hôi laø ñoát chaùy ôû nhieät ñoä 5500C.
ÔÛ nhieät ñoä 5500C söï phaân huûy cuûa muoái voâ cô ñöôïc giaûm ñeán möùc toái thieåu. Baát
kyø hôïp chaát ammonium khoâng ñöôïc thoaùt ra trong suoát quaù trình saáy thì ñöôïc
bay hôi, nhöng haàu heát nhöõng muoái voâ cô khaùc thì lieân quan ñeán tính beàn vöõng,
ngoaïi tröø MgCO3.
Trong vieäc xaùc ñònh cuûa phaàn bay hôi cuûa chaát raén lô löûng, muoái voâ cô hoøa tan
khoâng ñöôïc xem xeùt.
Trong phaân tích buøn, hôïp chaát ammonium toàn taïi chuû yeáu nhö NH4HCO3, ñöôïc
bay hôi hoaøn toaøn trong suoát quaù trình nung. Muoái voâ cô khoâng beàn khaùc hieän
dieän trong buøn thì thoâng thöôøng laø ôû löôïng raát nhoû lieân quan ñeán löôïng toång
chaát raén neân aûnh höôûng cuûa chuùng thöôøng ñöôïc boû qua

4
 3/20/2009

Thaønh phaàn chaát raén ñaëc tröng trong nöôùc thaûi sinh hoaït

Hoaø tan Höõu cô ≈ 20%

Voâ cô ≈ 30%
Vo

Höõu cô ≈ 8%
Keo Voâ cô ≈ 2%
Huyeàn phuø Höõu cô ≈ 15%
Voâ cô ≈ 5%
Taïp chat
Tap chaát tho
thoâ va
vaø
chaát lô löûng Höõu cô ≈ 15%
laéng ñöôïc Voâ cô ≈ 5%

ÝYÙ nghóa moâi tröôøng

Chaát raén trong nöôùc laøm trôû ngaïi cho vieäc söû duïng vaø löu chuyeån
nöôùc, laøm giaûm chaát löôïng nöôùc saûn xuaát, aûnh höôûng ñeán ngaønh
nuoâi troàng thuûy saûn.
Cac
Caùc nguon
nguoàn nöôc
nöôùc cap
caáp co
coù ham
haøm löôï
löông
ng chat
chaát ran
raén cao thöông
thöôøng co
coù vò va
vaø
coù theå taïo neân caùc phaûn öùng lyù hoïc khoâng thuaän lôïi cho ngöôøi söû
duïng.
Hôn nöõa, haøm löôïng caên lô löûng cao coøn gaây aûnh höôûng nghieâm
troïng cho vieäc kieåm soaùt quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi baèng phöông
phaùp sinh hoïc.
Löôïng chaát raén hoøa tan coù trong nöôùc laø söï xem xeùt tính thích hôïp
cuûa noù cho vieäc söû duïng nöôùc trong gia ñình.
Noùi chung, vôùi nhöõng muïc ñích naøy, nöôùc vôùi toång haøm löôïng chaát
raén ít hôn 500 mg/L laø ñöôïc mong muoán nhaát. Nöôùc vôùi haøm löôïng
chaát raén cao thöôøng coù tính nhôùt (nhaõo, seät) vaø ñoâi khi aûnh höôûng
ngöôïc ñeán ngöôøi söû duïng vaø leân nhöõng loaøi thuûy sinh vaät maø
khoâng thích nghi vôùi chuùng ñöôïc.

10

5
 3/20/2009

ÖÙng duïng trong vieäc xaùc ñònh chaát raén

Vieäc xaùc ñònh chaát raén coù theå laéng vaø chaát raén lô löûng coù vai troø
quan troïng trong vieäc ñaùnh giaù möùc ñoä cuûa chaát sinh hoaït vaø nöôùc
bò oâ nhieãm nheï.
Trong lónh vöï
vöc c cap
caáp nöôc
nöôùc cho coäng ñongñoàng vavaø cong
coâng nghieäp, vieäc xac
xaùc
ñònh TDS laø moät chæ tieâu quan troïng nhaát ñeå xaùc ñònh tính thích hôïp
cuûa nguoàn cung caáp ñeå trieån khai.
Trong tröôøng hôïp caàn nöôùc meàm, thoâng qua haøm löôïng chaát raén
hoøa tan ta coù theå nhaän ra phöông phaùp laøm meàm naøo ñaõ ñöôïc
öùng duïng.
Vieäc xaùc ñònh chaát raén coù theå laéng coù hai öùng duïng quan troïng:
Noù ñöôïc söû duïng roäng raõi trong phaân tích chaát thaûi coâng
nghieäp ñe
ñeå xac
xaùc ñònh söï
sö can
caàn thiet
thieát va
vaø vieäc thiet
thieát ke
keá be
beå lang
laéng ñôï
ñôtt 1
trong nhaø maùy thöïc hieän quaù trình xöû lyù sinh hoïc.
Thí nghieäm naøy cuõng ñöôïc duøng roäng raõi trong vaän haønh nhaø
maùy xöû lyù nöôùc thaûi ñeå xaùc ñònh hieäu quaû cuûa coâng trình laéng.
Thí nghieäm naøy quan troïng caû trong vaän haønh traïm xöû lyù lôùn
cuõng nhö nhoû.
11

ÖÙng duïng trong vieäc xaùc ñònh chaát raén

Kieåm soaùt söï aên moøn thöôøng ñöôïc hoaøn taát baèng caùch taïo ra tính
oån ñònh phuï thuoäc vaøo moät soá ñaùnh giaù veà toång chaát raén hieän dieän
nhö laø ñoä kieàm vaø nhieät ñoä.
Vieäc xac
xaùc ñònh SS vavaø VSS ñöôï
ñöôc c dung
duøng ñe
ñeå ñanh
ñaùnh gia
giaù möc
möùc ñoä cua
cuûa chat
chaát
thaûi sinh hoaït vaø coâng nghieäp. Nhöõng thí nghieäm naøy coù giaù trò ñaëc
bieät trong vieäc xaùc ñònh SS coøn laïi sau khi qua beå laéng ñôït 1nhaèm
muïc ñích xaùc ñònh taûi troïng cuûa chaát raén thieát keá cho caùc beå xöû lyù
sinh hoïc tieáp theo.
Ngoaøi ra thoâng soá TS vaø TSS
Trong phaàn lôùn traïm xöû lyù, vieäc xaùc ñònh SS ñöôïc laøm haøng ngaøy
ñeå ño hieäu quaû cuûa coâng trình xöû lyù. Töø quan ñieåm cuûa vieäc kieåm
soaùt dong
soat doøng o oâ nhiem,
nhieãm vieäc tach
taùch SS thöông
thöôøng quan troï
trong
ng nhö vieäc khö
khöû
BOD. Caû hai thoâng soá SS vaø VSS ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù haøm löôïng
buøn trong caùc coâng trình xöû lyù sinh hoïc.
Thí nghieäm xaùc ñònh TS vaø TVS thöôøng ñöôïc aùp duïng vôùi buøn.
Chuùng raát caàn thieát trong thieát keá vaø vaän haønh beå phaân huûy buøn,
thieát bò loïc chaân khoâng vaø coâng trình ñoát

12

6
 3/20/2009

Phöông phaùp xaùc ñònh chaát raén

Thí nghieäm xaùc ñònh Kyù hieäu Phöông phaùp xaùc ñònh
Toång chaát raén TS Xaùc ñònh baèng phöông phaùp troïng löôïng khoâ laø
phaàn coøn laïi sau khi bay hôi maãu nöôùc treân
beáp caù
bep cachch thuy
thuûy va
vaø say
saáy khoâ
kho ôôû nhieät ñoä 103
103-105
105oC
cho ñeán khi troïng löôïng khoâng ñoåi
Toång chaát raén bay hôi TVS Phaàn troïng löôïng maát ñi khi nung löôïng chaát
raén TS (sau khi xaùc ñònh TS) ôû nhieät ñoä 500 ±
50oC.
Toång chaát raén coá ñònh TFS Phaàn troïng löôïng coøn laïi sau khi nung löôïng
chaát raén TS (sau khi xaùc ñònh TS) ôû nhieät ñoä
500 ± 50oC.
Toång chat
Tong chaát ran
raén lô löû
löngng TSS Ham
Haø m löôï
löông
ng chat
chaát ran
raén kho
khoâ ñöôï
ñöôcc giöõ
giö laï
laii tren
treân giaá
giayy
loïc (khi loïc maãu nöôùc baèng giaáy loïc) sau khi
saáy khoâ ôû nhieät ñoä 103-105oC cho ñeán khi
troïng löôïng khoâng ñoåi.
Toång chaát raén hoøa tan TDS Haøm löôïng chaát raén khoâ coøn laïi khi saáy khoâ
maãu nöôùc (sau khi loïc qua giaáy loïc) ôû nhieät ñoä
103-105oC cho ñeán khi troïng löôïng khoâng ñoåi.
13

Thí nghieäm xaùc ñònh
Chaát raén lô löûng bay hôi
Chaát raén lô löûng coá ñònh
Chaát raén hoøa tan bay hôi
Chaát raén hoøa tan coá ñònh
Chaát raén laéng ñöôïc
Kyù hieäu Phöông phaùp xaùc ñònh
VSS Phaàn troïng löôïng maát ñi khi nung löôïng chaát
raén lô löûng TSS (sau khi xaùc ñònh TSS) ôû nhieät
ñoä 500 ± 50oC.
FSS Phaàn troïng löôïng coøn laïi sau khi nung löôïng
chaát raén lô löûng TSS (sau khi xaùc ñònh TSS) ôû
nhieät ñoä 500 ± 50oC.
VDS Phaàn troïng löôïng maát ñi khi nung löôïng chaát
raén hoøa tan TDS (sau khi xaùc ñònh TDS) ôû
nhieät ñoä 500 ± 50oC.
FDS Phaàn troïng löôïng coøn laïi sau khi nung löôïng
ò TDS (sau
chaát raén coá ñònh ( khi xaùc ñònh
ò TDS)) ôû
nhieät ñoä 500 ± 50oC.
Phaàn chaát raén lô löûng laèng xuaáng ñaùy trong
moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh, ñöôïc tính
baèng ñôn vò ml chaát raén / l maãu.

14

7
 3/20/2009

Sô ñoà toång quaùt xaùc ñònh haøm löôïng chaát raén trong nöôùc

15

Coâng thöùc tính toaùn chaát chaát raén

(P1 – Po) x 1000

Chaát raén toång coäng (mg/l) = ---------------------------
Theå tích maãu, ml TS = TSS + TDS = TVS + TFS

(P1 – P2) x 1000 TSS = VSS + FSS

Toång chaát raén bay hôi (mg/l) = -------------------------- TDS = VDS + FDS
Theå tích maãu, ml
TVS = VDS + VSS
(P4 – P3) x 1000 TFS = FSS + FDS
Toång chaát raén lô löûng (mg/l) = --------------------------
Theå tích maãu, ml

T
Trong ñ
ñoùù :
Po : khoái löôïng coác (mg)
P1 : khoái löôïng coác + maãu sau khi saáy ôû 103 – 105oC(mg)
P2 : khoái löôïng coác + maãu sau khi nung ôû 550 ± 50oC (mg)
P3 : khoái löôïng giaáy loïc (mg)
P4 : khoái löôïng giaáy loïc + maãu sau khi saáy ôû 103 – 105oC (mg) 16

8
 3/20/2009

Moät soá thieát bò söû duïng trong phaân tích chaát raén

Giaáy loïc

Bình huùt chaân khoâng

Caân phaân tích

Bình huùt aåm Maùy huùt chaân khoâng Coác söù

Tuû saáy Ñóa thuûy tinh Cheùn söù 17

Xaùc ñònh chaát raén trong nöôùc caáp

Chaát raén hoøa tan laø moái quan taâm trong nöôùc caát, do ñoù söï xaùc
ñònh toång chaát raén vaø pheùp ño ñoä daãn ñieän laø quan taâm lôùn nhaát.
Ñoâi khi cuõng caàn xaùc ñònh haøm löôïng chaát raén lô löûng, löôïng nhoû
chaát raén lô löûng coù theå ñöôïïc öôùc löôïïng baèng caùch ño ñoä ñuïïc.
Toång chaát raén
Xaùc ñònh toång chaát raén deã daøng ñöôïc thöïc hieän baèng caùch
bay hôi vaø phaàn saáy cuûa maãu ñöôïc ño trong vaät chöùa ñaõ ñöôïc
caân bì.
Vieäc duøng vaät chöùa laø ñóa platin ñöôïc ñeà nghò nhieàu nhaát bôûi vì
deã daøng ñaït ñöôïc khoái löôïng khoâng ñoåi tröôùc khi söû duïng. Vieäc
duøng ñóa sö
dung söù ñöôï
ñöôcc tranh
traùnh bôi
bôûi vì khuynh höông
höôùng thay ñoiñoåi khoi
khoái
löôïng cuûa chuùng.
Vieäc xaùc ñònh chaát raén bay hôi thöôøng khoâng ñöôïc xem xeùt vôùi
nguoàn nöôùc söû duïng cho muïc ñích sinh hoaït.
Trong nhöõng tröôøng hôïp maø ôû ñoù haøm löôïng chaát höõu cô trong
nöôùc laø quan troïng, toát nhaát xaùc ñònh COD, BOD hoaëc TOC.
18

9
 3/20/2009

Xaùc ñònh chaát raén trong nöôùc caáp (tt)

Ñoä daãn rieâng

Haøm löôïng chaát raén hoøa tan trong nöôùc coù theå ñöôïc ñaùnh giaù
nhanh baèng caùch ño ñoä daãn rieâng.
Phöông phap
phaùp naønay
y chæ ra kha
khaû nang
naêng truyen
truyeàn dan
daãn ñieän cua
cuûa mau,
maãu
maø trong chieàu höôùng coù lieân quan ñeán noàng ñoä cuûa nhöõng
chaát phaân ly trong nöôùc.
Haàu heát hôïp chaát voâ cô hoøa tan trong nöôùc caáp laø daïng ion
phaân ly vaø vì theá goùp phaàn vaøo ñoä daãn rieâng.
Maëc duø pheùp ño naøy aûnh höôûng bôûi ñaëc tính cuûa ion, noàng ñoä
töông quan cuûa chuùng vaø maät ñoâ ion cuûa nöôùc.
Nhöõng pheùp ño naøy coù theåå cho nhöõng öôùc tính thöïc teáá haøm
löôïng khoaùng hoøa tan khaùc nhau cho nöôùc caáp.
Theo kinh nghieäm, ñoä daãn rieâng coù theå cho pheùp öôùc tính sô boä
haøm löôïng khoaùng hoøa tan trong maãu nöôùc.

19

Xaùc ñònh chaát raén trong nöôùc caáp (tt)

Chaát Hoøa Tan vaø Chaát Lô Löûng

Trong tröôøng hôïp vieäc xaùc ñònh ñoä ñuïc khoâng theå cung caáp
nhöõng thoâng tin caàn thieát, chaát raén lô löûng (SS) coù theå ñöôïc xaùc
ñònh baèèng caùùch loïc qua giaááy loïc thuûûy tinh (glass fiber filter). B
Moät löôïng nhoû SS thöôøng hieän dieän trong nöôùc caáp, vieäc xaùc
ñònh thì coù sai soá ñaùng keå tröø khi ta tieán haønh phaân tích vôùi theå
tích maãu lôùn.
Phöông phaùp khaùc xaùc ñònh haøm löôïng TSS laø ta thoâng qua xaùc
ñònh TS vaø TDS. Söï khaùc nhau giöõa toång chaát raén trong maãu
khoâng ñöôïc loïc vaø maãu ñöôïc loïc laø pheùp ño SS hieän dieän.

20

10
 3/20/2009

Xaùc ñònh chaát raén trong nöôùc bò oâ nhieãm vaø nöôùc thaûi sinh hoaït

Vieäc xaùc ñònh chaát raén coù theå laéng vaø chaát raén lô löûng coù gí trò lôùn
trong vieäc ñaùnh giaù möùc ñoä cuûa chaát sinh hoaït vaø nöôùc bò oâ nhieãm
nheï.
Chaáát Raéén Coù Theåå Laééng
Vieäc xaùc ñònh chaát raén coù theå laéng ñöôïc laø ñaëc bieät quan trong
trong phaân tích nöôùc thaûi.
Thí nghieäm thoâng thöôøng ñöôïc ñöa ra laø noùn Imhoff, cho maãu
nöôùc vaøo noùn imhoff vaø ñeå laéng tónh trong 1 giôø.
Maãu neân ñöôïc ñieàu chænh gaàn nhieät ñoä phoøng vaø thí nghieäm
e n haø
tieá a nh ô
ôû nôi
ô maø a a
aùnh a
aéng tröc
öïc tieá
ep p cua
cuûa maë
aët trôø
ô i khoâ
o ng a
aûnh
höôûng tôùi söï laéng thoâng thöôøng cuûa chaát raén.

21

Xaùc ñònh chaát raén trong nöôùc bò oâ nhieãm vaø nöôùc thaûi sinh hoaït (tt)

Chaát Raén Toång Coäng (TS)

Vieäc xaùc ñònh chaát raén toång coäng thöôøng laø ít coù giaù trò trong
phaân tích nöôùc bò oâ nhieãm vaø nöôùc thaûi sinh hoaït.
Thí nghieäm xaùùc ñònh TS ñaõ ñöôïc nghó ra tröôùùc tieân nhö laøø caùùch
ñeå öôc löôïng chaát oâ nhieãm coù trong nöôùc thaûi. Töø khi thí nghieäm
BOD vaø COD coù khaû naêng ñaùnh giaù chaát oâ nhieãm chính xaùc
hôn thì thí nghieäm TS ít ñöôïc söû duïng.
Moät soá qua trình xöû lyù chaát thaûi, khaû naêng laéng cuûa chaát raén
aûnh höôûng ñeán khoái löôïng rieâng ban ñaàu cuûa nöôùc,
ÔÛ caùc thaønh phoá ven bieån, vaøo thôøi ñieåm tieàu cöôøng, nöôùc bieån
coù the
co theå tran
traøn vao
vaøo heä thong
thoáng thoat
thoaùt nöôc
nöôùc va
vaø vieäc thai
thaûi gian
giaùn ñoaï
ñoann
chaát thaûi ñöôïc khoaùng hoùa cao cuõng coù theå xaûy ra vieäc thay
ñoåi khoái löôïng rieâng.
Thí nghieäm TS coù theå ñöôïc duøng ñeå coù nhöõng thuaän lôïi trong
phaùt hieän nhöõng thay ñoåi veà khoái löôïng rieâng maëc duø nhöõng
chaát oâ nhieãm naøy coù theå ñöôïc phaùt hieän deã daøng baèng vieäc
xaùc ñònh chloride (Cl-) hoaëc baøng pheùp ño ñoä daãn rieâng. 22

11
 3/20/2009

Xaùc ñònh chaát raén trong nöôùc bò oâ nhieãm vaø nöôùc thaûi sinh hoaït (tt)

Chaát Raén Lô Löûng

Chaát raén lô löûng laø moät trong nhöõng thoâng soá chính duøng ñeå
öôùc löôïng möùc ñoä oâ nhieãm cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït vaø ñeå xaùc
ñònh hieäu qua
quaû cua
cuûa nhöng
nhöõng ñôn vò xö
xöû ly.
lyù
Trong coâng taùc kieåm soaùt doøng soâng oâ nhieãm, taát caû chaát raén lô
löûng ñöôïc xem xeùt nhö laø chaát raén coù theå laéng. Khaû naêng laéng
cuûa chaát raén caàn ñöôïc xem xeùt khi öùng duïng quaù trình ñoâng tuï
sinh hoïc vaø keo tuï hoùa hoïc vaø do ñoù vieäc xaùc ñònh chaát raén lô
löûng ñöôïc xem xeùt ñaày ñuû vaø quan troïng nhö BOD.
Haøm löôïng bay hôi cuûa chaát raén lô löûng coù theå ñöôïc xaùc ñònh
baèng caùch ñoát tröïïc tieáp g
giaáy loïïc thuûy tinh trong
g loø ñoát.
Chaát raén lô löûng thöôøng chöùa khoaûng 80% chaát bay hôi.
Chaát raén lô löûng ñöôïc tính theo ñôn vò mg/L vaø VSS thoâng
thöôøng ñöôïc xaùc ñònh theo phaàn traêm cuûa SS.

23

Xaùc ñònh chaát raén trong nöôùc thaûi coâng nghieäp

Thaønh phaàn chaát oâ nhieãm trong nöôùc thaûi coâng nghieäp tuøy thuoäc
vaøo töøng ngaønh saûn xuaát, vieäc phaân tích sô boä caùc chaát oâ nhieãm
coù theå cung caáp nhöõng thoâng tin quan troïng.
chaát ran
Thí nghieäm chat raén cho phep
pheùp ngöôi
ngöôøi ky
kyõ sö thiet
thieát ke
keá xem xet
xeùt nen
neân co
coù
hay khoâng beå laéng 1 nhaèm ñaûm baûo hoaït ñoäng oån ñònh cuûa caùc
coâng trình xöû lyù sinh hoïc phía sau.
Hôn nöõa, vieäc xaùc ñònh TS coù moät yù nghóa ñaëc bieät. Nhieàu chaát thaûi
coâng nghieäp chöùa löôïng muoái voâ cô hoøa tan vaø söï coù maët cuûa
chuùng deã daøng ñöôïc xaùc ñònh baèng thí nghieäm TS. Haøm löôïng
muoái voâ cô coù theå aûnh höôûng ñeán quaù trình xöû lyù sinh hoïc kî khí.
Tröôùc khi coù thí nghieä
g äm COD vaø TOC,, p phaàn bay y hôi cuûa toång chaát
raén ñöôïc duøng roäng raõi ñeå ño löôïng chaát höõu cô trong nöôùc thaûi.
Thoâng qua haøm löôïng SS vaø VSS ta coù theå döï ñoaùn ñöôïc khoái löôïng
sinh khoái phaùt trieån trong caùc beå xöû lyù sinh hoïc.
Tuy nhieân thí nghieäm TOC vaø COD ñöa ra nhieàu chæ thò ñaùng tin caäy
hôn veà toång haøm löôïng chaát höõu cô trong nöôùc thaûi coâng nghieäp.
24

12
 3/20/2009

Xaùc ñònh chaát raén trong buøn

Vieäc xaùc ñònh chaát raén toång coäng vaø chaát raén bay hôi coù vai troø
quan troïng trong phaân tích maãu buøn ban ñaàu baø buøn bò phaân huûy.
Pheùp phaân tích naøy cho pheùp ta xaùc ñònh ñöôïc haøm löôïng axit bay
hôi (VFA – Volatile Fatty Acid) trong maãu buøn .
Thöïc nghieäm thoâng thöôøng laø caân maãu trong ñóa ñaõ ñöôïc caân bì
tröôùc. Thoâng thöôøng caàn saáy maãu ôû 1030C trong nhieàu giôø ñeå chaéc
chaén laø taát caû hôi aåm ñaõ ñöôïc bieán ñoåi ñöôïc ñeå thoaùt ra. Haàu heát
nhöõng phaân tích caàn saáy maãu qua ñeâm
Vieäc xaùc ñònh chaát raén trong buøn hoaït tính laø tröôøng hôïp ñaëc bieät.
Pheùp ño thoâng thöôøng duøng cho buøn hoaït tính töông töï phöông
phaùp duøng xaùc ñònh chaát raén lô löûng. Ñieàu naøy cho pheùp chaát raén
hoøa tan qua loï
hoa loc
c vao
vaøo nöôc
nöôùc sau loï
locc.

25

Coâng thöùc xaùc ñònh haøm löôïng buøn

(P2 – Po)
% chaát raén trong buøn = -------------- x 100
(P1 – Po)

(P2 – P3)
% chaát raén bay hôi = -------------- x 100
(P1 – Po)

Trong ñoù :
Po : khoái löôïng coác (mg)
P1 : khoái löôïng coác + maãu (mg)
P2 : khoá
khoii löôï
löôngng coc
coác + maã
mau sau
sa khi say
saá ô
ôû 103 – 105oC(mg)
P3 : khoái löôïng coác + maãu sau khi nung ôû 550 ± 50oC (mg)

26

13