Bạn muốn trở thành một lập trình viên ?
Việt Thanh
Giới thiệu
Thế là bạn nghĩ rằng lập trình
là một thế giới vô cùng thú vị, và
Không bao giờ sợ phải bạn muốn tham gia vào thế giới ấy?
bắt đầu. Trước khi bạn bắt đầu, điều duy
nhất mà tôi muốn khuyên là: nếu
Tôi sẽ không viết hai lần bạn thực sự yêu thích lập trình thì
cùng một đoạn mã giống đó rõ ràng là công việc tốt nhất mà
nhau. bạn có thể có được. Ngược lại, nếu
bạn chỉ cảm thấy thích, hay không
Khi phát triển phần mềm, quan tâm lắm đến lập trình, thì đó
hãy nghĩ đến tương lai. rõ ràng là công việc tồi tệ nhất của
Viết mã càng ít bao nhiêu, bạn. Bởi vì bạn đang gia nhập vào
mắc lỗi càng ít bấy nhiêu. một thế giới mà sự cạnh tranh luôn
là nỗi ám ảnh không thể tránh khỏi.
Bạn sẽ không bao giờ trở Phát triển phần mềm gần như là
thành một lập trình viên một cuộc đua tranh. Trong đó, cuộc
giỏi nếu chỉ tập luyện 2 sống của bạn là một con đường và
giờ mỗi ngày. bạn phải chạy càng nhanh càng tốt,
không cần biết dưới chân có gì,
Tất cả các công việc đều cho đến khi gặp đồng bằng hoặc là
có phần thú vị và phần đụng phải vách đá cheo leo. Nếu
buồn chán, không có bạn sẩy chân, mọi thứ kết thúc, và
ngoại lệ. đó hoàn toàn là lỗi của bạn. Nghe
có vẻ hơi ghê gớm đúng không?
Kẻ thù số một của các Nhưng đừng để những điều đó làm
lập trình viên là gì? Kiêu bạn nản lòng. Tôi chỉ không muốn
căng. vẽ nên một viễn cảnh tươi đẹp,
nơi có những cánh đồng xanh ngút
Lập trình viên sử dụng
ngàn và những đám mây lững lờ
hầu hết thời gian của trôi trên nền trời xanh thẳm. Thực
mình vào việc sửa lỗi. tế là có thể chỉ vài phút sau đó trời
Chương trình càng dễ đọc sẽ mưa và bạn thì chẳng mang theo
bao nhiêu càng tiết kiệm dù. Thế nhưng, chính những điều
thời gian bấy nhiêu. không chắc chắn, những thách thức
và áp lực sẽ làm cho cuộc sống trở
Trường học khiến các nên đầy hứng thú.
bạn tin rằng chương trình Bạn vẫn còn đọc đến đây ư?
của bạn chỉ cần thỏa mãn Rất tốt, thế có nghĩa là bạn hoàn
một mình bạn là đủ. Điều toàn nghiêm túc về điều này. Bây
này hoàn toàn sai lầm. giờ điều tôi sẽ nói với bạn là một
Chương trình phải thỏa bản phác thảo về những gì đang
mãn khách hàng và các chờ đợi bạn trong thế giới lập trình,
lập trình viên khác. chúng ta sẽ nói một ít về kỹ thuật
và cả những niềm vui của thế giới
ấy.
Tổng hợp từ Internet
Bạn cần gì để trở thành một lập
trình viên?
Tôi không nghĩ rằng có một vài
yêu cầu khó khăn nào đó khiến bạn
không thể trở thành lập trình viên,
tôi chỉ đơn giản nghĩ rằng bất cứ
ai có một ít (hay rất nhiều) mong
muốn đều có thể trở thành lập trình
viên. Vấn đề chỉ là bạn dành ra bao
nhiêu thời gian. Điều đó có nghĩa
là tôi nghĩ có nhiều quan niệm sai
lầm về những kỹ năng cần có để
trở thành lập trình viên. Trước tiên,
bạn không cần phải thật xuất sắc
trong môn Toán, bạn chỉ cần có
khả năng hiểu được những điều cơ
bản. Dĩ nhiên là có những ngoại
lệ, nếu bạn có hứng thú trong lĩnh
vực đồ họa hay lập trình game thì
một kiến thức Toán vững vàng sẽ
giúp bạn rất nhiều. Một quan niệm
sai lầm khác là bạn cần phải là
thiên tài logic. Nói chung, điều đó
không phải là bắt buộc, dĩ nhiên
tư duy logic càng tốt thì càng dễ
dàng hơn khi tiếp cận thế giới lập
trình. Vậy thì kỹ năng nào là cần
thiết? Bị thúc đẩy bởi những thách
thức là yếu tố quan trọng nhất. Đơn
giản là vì bạn đang tham gia vào
một trò chơi trong đó thách thức
xuất hiện trong mọi ngõ ngách.
Một điều quan trọng khác là phải
không ngừng theo đuổi mục tiêu,
nhưng vẫn phải luôn uyển chuyển
để không đuổi theo một cách mù
quáng những mục tiêu xa vời.
Còn trường học thì sao?
Trường học là nơi tuyệt vời để
học mọi thứ ngoại trừ công nghệ.
Đừng cho là tôi sai, tôi không nói
rằng tôi nghĩ trường học là không
quan trọng. Ngược lại, tôi nghĩ
trường học là rất quan trọng, nhưng
không phải để học lập trình. Những
gì bạn nên tập trung thật sự ở trường là học
cách để làm việc với những người khác trong
một đề án. Cũng như học cách những người
xung quanh giải quyết vấn đề và cách thức
giải quyết của họ khác cách của bạn ở chỗ
nào. Trường học thường bắt bạn phải làm
những thứ có thể bạn không thích. Chẳng
hạn, tôi nhớ lúc tôi học môn “Thiết kế trình
biên dịch”, tôi tự nhủ: “Thật là mất thời gian
một cách vô ích, tôi chẳng bao giờ cần phải
thiết kế trình biên dịch làm gì”. Nhưng, điều
tôi đã học được là làm thế nào để giải quyết
những vấn đề hoàn toàn khác nhau, và kiến
thức này giúp tôi làm được nhiều việc khác.
Một trong những thuận lợi bạn có được
từ trường học là bạn có thể gặp gỡ bạn bè có
cùng chí hướng và có thể sau này trở thành
đồng nghiệp của bạn. Ngành công nghiệp
phần mềm ở nhiều khía cạnh rất giống với
ngành công nghiệp điện ảnh, khi có ai đó bị
lôi cuốn vào một đề án đầy tham vọng, họ
thường mời bạn bè cùng hợp tác. Nếu bạn
không biết họ từ trước, bạn sẽ không thể mời
(hay thuê), và trong nhiều trường hợp, trường
học chính là nơi bạn có thể tìm được những
người có cùng sở thích. Một khía cạnh khác
không thể bỏ qua là trường học không chỉ
dạy về kỹ thuật mà còn dạy về lịch sử, về tâm
lý,… Và trong khi những thứ ấy có vẻ không
liên quan trực tiếp đến lập trình, bạn có thể sẽ
rất ngạc nhiên nếu biết rằng đó cũng là một
trong những nguồn cảm hứng mà tôi từng có.
Tôi nên bắt đầu từ đâu?
Trước tiên, tôi khuyên là bạn nên cân
nhắc cẩn thận trước khi có một quyết định
quan trọng. Như tôi đã nói, thế giới lập trình
có thể rất lý thú, nhưng cũng đầy gian nan.
Do đó, đừng bao giờ nhảy bổ vào mà không
suy nghĩ kỹ. Việc đầu tiên cần làm dĩ nhiên là
tìm mua một cuốn sách dạy lập trình. Nhưng
có quá nhiều sách và quá nhiều ngôn ngữ. Tôi
khuyên bạn nên chọn một trong các ngôn ngữ
sau: C, C++, Visual Basic, Pascal (Delphi)
hay Java. Khoan hãy nghĩ đến những ngôn
ngữ khác, bởi vì chúng hoặc là quá phức
tạp cho người mới bắt đầu hoặc là quá đơn
giản để có thể đưa bạn vào thế giới lập trình.
Nhưng dù thế nào thì bạn cũng nên chọn một
ngôn ngữ vào thời điểm này. Những ngôn
ngữ này rất giống nhau, và vô cùng mạnh mẽ.
Hầu như mọi ứng dụng thương mại đều có
thể được viết bởi một trong những ngôn ngữ
trên. Phương pháp của tôi là chọn 2 quyển
sách cho mỗi ngôn ngữ đã nêu ở trên. Đọc sơ
qua trước, và chú ý các ví dụ, mã nguồn trong
đó. Sau khi đã đọc sơ qua tất cả các quyển
sách đã chọn, hãy chọn quyển sách gây cho
bạn nhiều hứng thú nhất. Và ngôn ngữ mà
quyển sách đó đề cập chính là ngôn ngữ
bạn nên học đầu tiên. Bây giờ hãy chọn
thêm vài quyển sách về ngôn ngữ đó, mỗi
quyển, bạn hãy đọc một phần chương đầu
tiên, bạn có cảm thấy quan tâm đến nó
không? Nếu không, hãy bỏ quyển sách ấy
và chọn một quyển khác; nếu có, hãy lật
đến giữa quyển sách và một phần chương
mà bạn bắt gặp, vẫn cảm thấy quan tâm
đến quyển sách ấy đúng không? Tốt, đó là
quyển sách có thể bạn sẽ chọn. Đừng cố
hiểu nó viết cái gì, chỉ cần tìm hiểu xem nó
có mang đến cho bạn sự quan tâm về ngôn
ngữ đó hay không. Tiếp tục phương pháp
này cho đến khi không còn quyển sách nào
cả, bạn có thể tìm được quyển sách gây
cho bạn nhiều hứng thú nhất để học ngôn
ngữ đó.
Những công cụ cần thiết
Hãy nhìn thẳng vào vấn đề, chọn đúng
công cụ sẽ làm cho công việc trở nên dễ
dàng hơn. Điều này càng chính xác hơn
trong lĩnh vực phát triển phần mềm. Có thể
Microsoft đã tạo ra môi trường phát triển
tốt nhất, Microsoft Developers Studio. Do
đó, nếu bạn dùng C/C++, Visual Basic,…
thì có lẽ đây sẽ là thứ bạn cần. Tuy nhiên,
vẫn có nhiều công cụ thay thế miễn phí
khác cho những ngôn ngữ này. Bạn có thể
kiểm tra thử nếu thích.
Một công cụ khác cũng rất quan
trọng, đó là trình soạn thảo mã lệnh (code
editor). DevStudio có một trình soạn thảo
mã lệnh tích hợp sẵn, và đó là một trong
những lý do khiến nhiều người dùng nó.
Cá nhân tôi không thích bị ràng buộc bởi
một môi trường phát triển nào. Do đó, tôi
thích dùng công cụ soạn thảo MultiEdit
(http://www.analogx.com/cgi-bin/cgirdir.
exe?http://www.multiedit.com/). Tôi đã sử
dụng nó trong nhiều năm. Và tôi rất tự hào
khuyên những ai muốn tìm một công cụ
thay thế cho DevStudio hãy dùng nó.
Hãy là người lạc quan
Tôi từng nghe người ta nói rằng kẻ lạc
quan nhất trên thế giới chính là nhà phát
triển phần mềm. Trong suy nghĩ của họ,
không có phần mềm nào là không thể viết
được. Một ví dụ nhỏ, bạn hãy vào thử một
site download phần mềm nào đó mà xem.
Có hàng trăm hàng ngàn phần mềm bao
gồm mọi lĩnh vực. Làm thế nào mà người
ta có thể sáng tạo ra từng ấy phần mềm.
Chúng nhiều và tốt đến nỗi bạn không thể
nghĩ ra nên sáng tạo thêm phần mềm nào.
Thế nhưng từng ngày từng giờ, các nhà
phát triển phần mềm luôn sáng tạo và cho ra nhiều
phần mềm mới hơn nữa, những phần mềm mà đã có
thời người ta cho là không thể tạo ra được. Dù sao thì
lạc quan mấy cũng phải có giới hạn. Mấu chốt của vấn
đề là họ không nhìn mọi thứ một cách tổng thể, mà
ở từng phần cụ thể. Ở một chừng mực nào đó, có thể
xem đấy là đặc trưng của ngành thiết kế phần mềm,
chia dự án ra thành những phần nhỏ và giải quyết
từng phần. Nếu bạn không phân phối thời gian hợp lý,
bạn sẽ không thể nào hoàn thành công việc. Khi bạn
bắt đầu viết chương trình “thực sự” đầu tiên (nghĩa là
chương trình có thể thực hiện được một công việc nào
đó cần thiết cho mọi người, không phải cho riêng bạn),
phải chắc chắn rằng bạn dành đủ thời gian để vạch
ra kế hoạch về những việc bạn định làm, thứ tự thực
hiện, và kết quả cuối cùng là gì. Nếu bạn làm điều
này, bạn sẽ thấy mọi thứ trở nên dễ dàng hơn và có thể
hoàn thành nhanh hơn là bạn nghĩ.
Hãy làm việc theo nhóm!
Nếu bạn dự định trở thành một lập trình viên đơn
độc, hãy suy nghĩ lại. 99,9% các dự án đòi hỏi phải
làm việc theo nhóm. Và do đó, bạn cần phải có kinh
nghiệm làm việc theo nhóm, phối hợp với những
người khác trong một dự án. Một khi bạn đã hoàn
thành những dự án nhỏ của riêng mình, đó là lúc bắt
đầu tìm cách tham dự vào một dự án có nhiều người
tham gia. Đó có thể là một game, một bản demo, hay
bất cứ thứ gì. Chỉ cần đó là dự án làm bạn quan tâm.
Có nhiều các để tìm dự án, bạn có thể gia nhập vào
những dự án đã có, tìm kiếm những nhóm vừa mới
thành lập và xin gia nhập, hay thậm chí tự lập một dự
án và mời người khác cùng cộng tác. Điều quan trọng
nhất là bạn phải học cách làm việc cùng với những
người khác để thực hiện mục tiêu chung.
Những thứ nên đọc!
Đọc sách là nguyên tắc cơ bản… Và điều này
càng chính xác trong ngành phát triển phần mềm.
Nếu bạn là người không thích đọc sách, có lẽ bạn
nên chọn một công việc khác. Bởi vì đọc sách chính
là chìa khóa để củng cố và hiện thực hóa những tiềm
năng của bạn. Bạn có thể tự hỏi vì sao tôi có thể viết
nhiều phần mềm trong thời gian ngắn như thế? Có 3
lý do chính: kinh nghiệm, những đồng nghiệp tài năng
mà tôi luôn hài lòng khi được làm việc chung và cuối
cùng là những quyển sách tôi đã đọc. Tôi không thể
giúp bạn có được kinh nghiệm và những bạn đồng
nghiệp giỏi, nhưng tôi có thể giới thiệu cho bạn những
quyển sách hay:
Code Complete
Đây là quyển sách cần thiết cho mọi nhà phát triển
phần mềm, bất kể họ đang dùng ngôn ngữ lập trình
nào. Nó bao gồm nhiều bài thực hành và nhiều kỹ
thuật liên quan đến phong cách viết mã.
ISBN: 1-55615-484-4
Rapid Development
Quyển sách này hướng đến việc lập kế hoạch cho
một dự án, tập trung vào những lỗi tiềm ẩn có thể mắc
phải,… Đây là quyển sách cho bạn biết thế giới thực
sự của ngành phát triển phần mềm.
ISBN: 1-55615-900-5
Dynamics of Software Development
Quyển sách này có một hướng tiếp cận khác, tập
trung vào việc làm việc theo nhóm và động lực của
việc lập trình. Đây là điều thỉnh thoảng bị xem nhẹ, và
hậu quả có thể được thấy trong nhiều dự án bị thất bại.
ISBN: 1-55615-823-8
The Mythical Man-Month
Đây thực sự là một quyển sách nên đọc. Dù rằng
nó đã được viết cách đây hơn 20 năm, thế nhưng vẫn
có nhiều điều có thể áp dụng.
ISBN: 0-201-83595-9
Programming Windows
Nếu bạn có ý định lập trình trên Windows (bằng C
hay C++), bạn cần phải mua quyển sách này. Theo tôi
đây là quyển sách dạy lập trình Windows tốt nhất.
ISBN: 1-57231-995-X
The Art of Ware
Tôi là một người hâm mộ cuồng nhiệt Tôn Tử, do
đó tôi rất thích thú khi đọc quyển sách này. Đây là một
quyển sách có phong cách viết rất lôi cuốn, với những
bài học trong binh pháp Tôn Tử được vận dụng vào
ngành phát triển phần mềm.
ISBN: 1-55851-396-5
Ghi chú: các bạn có thể tìm những quyển sách
trên bằng cách tìm kiếm trên Google hay những site
bán sách. Ở Việt Nam, bạn có thể vào site http://www.
sachtinhoc.com hay http://www.sachtuhoc.com và nhờ
họ mua giúp.
Tổng kết
Hy vọng tôi đã nêu được một số điều cần thiết để
trở thành một lập trình viên, không phải về mặt kỹ
thuật mà là về mặt tư duy. Cá nhân tôi cho rằng lập
trình là một công việc đầy hứng thú. Không có gì vui
hơn khi nhìn thấy ai đó đang sử dụng phần mềm do
bạn viết để làm cho cuộc sống của họ tốt hơn, dù chỉ
là một phần nào đấy. Do đó, nếu bạn quyết định theo
đuổi ngành phát triển phần mềm, tôi xin chúc bạn
may mắn và hy vọng một ngày nào đó tôi sẽ có dịp
download phần mềm do bạn viết để sử dụng.