XuLyAnhSo PDF

.
XU LY
ANH SO
.
PHA
. M Tien So n
- à La.t, 2007
D
Mu.c lu.c
. D
U
-`
A
1 MO
13
1.1
Mu.c dch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
1.2
Bieu dien anh so . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14
1.3
Cac bu.o.c co. ban trong xu. l

y anh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15
1.4
àn cua he. thong xu. l

Cac thành ph
y anh . . . . . . . . . . . . . . . . .
17
1.4.1
Thu nha.n anh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17
1.4.2
u. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lu.u tr
18
1.4.3
Xu. l
y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
19
1.4.4
èn thong . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Truy
19
1.4.5
Hien thi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
19
N CU
A A
NH SO
.NG NGUYEN
LY
CO. BA
2 NHU
21
2.1
Mo h`nh chieu sang-phan xa. anh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21
2.2
Lay mau và lu.o..ng tu. hoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22
2.2.1
Lay mau và lu.o..ng tu. hoa dèu . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22
2.2.2
èu . . . . . . . . . . . . . . .
Lay mau và lu.o..ng tu. hoa khong d
24
Quan he. co. ban gi

u.a cac pixel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
25
2.3
2.4
2.3.1
Cac lan ca.n cua mo.t pixel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
25
2.3.2
Lien thong . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
25
2.3.3
àn lien thong . . . . . . . . . . . . . . .

Gan nhan cac thành ph
27
2.3.4
Metric . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28
2.3.5
Cac phep toan so ho.c/logic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29
Cac phep bien doi h`nh ho.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31
2.4.1
Phep bien doi affine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31
2.4.2
Phep chieu phoi canh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
34
2.4.3
Mo h`nh camera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
36
2.4.4
Cac tham so cua camera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
38
2.4.5
Anh noi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
39
I
PHEP
BIE
N D
-O
3 CAC
43
Bien doi Fourier lien tu.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
43
3.1.1
èu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bien doi Fourier mo.t chi
43
3.1.2
èu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bien doi Fourier hai chi
45
3.2
Bien doi Fourier rò.i ra.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
3.3
Cac tnh chat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
47
3.3.1
Tnh tach du.o..c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
48
3.3.2
Ti.nh tien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
49
3.3.3
Chu k`
y. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
49
3.3.4
Phep quay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
49
3.3.5
Tuyen tnh và co gian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
50
3.1
3.4
3.5
3.6
3.3.6
Gia tri. trung b`nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
50
3.3.7
Bien doi Laplace . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
50
3.3.8
Tch cha.p và tu.o.ng quan
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
51
3.3.9
Tnh chat cua pho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
53
Bien doi Fourier nhanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
55
3.4.1
Thua.t toan FFT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
55
3.4.2
Bien doi FFT ngu.o..c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
59
Cac phep bien doi khac
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
59
3.5.1
Bien doi Walsh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
61
3.5.2
Bien doi Hadamard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
62
3.5.3
Bien doi cosin rò.i ra.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
63
3.5.4
Bien doi Haar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
63
3.5.5
Bien doi Slant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
65
Bien doi Hotelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
66
T LU.O
4 NANG
CAO CHA
. NG ANH
4.1
4.2
69
Co. so. cua nang cao chat lu.o..ng anh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
69
4.1.1
èn khong gian . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Phu.o.ng phap mi
70
4.1.2
èn t
àn so . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Phu.o.ng phap mi
72
Phu.o.ng phap xu. l

y diem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
74
4.2.1
Mo.t so phep bien doi cu.ò.ng do. sang . . . . . . . . . . . . . . .
75
4.2.2
ò co.t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Phu.o.ng phap bieu d
78
4.2.3
Tr`
u. anh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
91
4.2.4
4.3
4.4
4.5
Trung b`nh anh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
èn khong gian

Phu.o.ng phap mi
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
93
4.3.1
Co. so. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
93
4.3.2
Lo.c tro.n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
95
4.3.3
Làm net anh
98
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
èn t
àn so . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Phu.o.ng phap mi
4.4.1
Lo.c thong thap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
4.4.2
Lo.c thong cao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
4.4.3
òng cau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

Lo.c d
èn t
àn so . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Ta.o ma.t na. khong gian t`
u. mi
NH
PHUC A
5 KHOI
.
5.1
5.2
5.3
92
111
Mo h`nh suy giam chat lu.o..ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

5.1.1
Cac di.nh ngha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
5.1.2
Tru.ò.ng ho..p lien tu.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
5.1.3
Tru.ò.ng ho..p rò.i ra.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
Cheo hoa ma tra.n chu tr`nh và ma tra.n khoi chu tr`nh . . . . . . . . . 118
5.2.1
Ma tra.n chu tr`nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
5.2.2
Ma tra.n chu tr`nh khoi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
5.2.3
Hie.u qua cua cheo hoa ma tra.n trong mo h`nh suy giam chat lu.o..ng120
Phu.o.ng phap da.i so . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

5.3.1
èu kie.n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

Khoi phu.c khong di
5.3.2
èu kie.n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

Khoi phu.c co di
6
5.4
Lo.c ngu.o..c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

5.4.1
- a.t bài toan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

D
5.4.2
èu tuyen tnh . . . . . . . . . . . . 126

Khu. nhoè do chuyen do.ng d
5.5
Lo.c b`nh phu.o.ng toi thieu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
5.6
èu kie.n . . . . . . . . . . . . . . 131

Khoi phu.c b`nh phu.o.ng toi thieu co di
5.7
Khoi phu.c tu.o.ng tac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
5.8
èn khong gian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140

Khoi phu.c mi
NH
DU
. LIE
U A
6 NEN
.
6.1
6.2
6.3
6.4
141
Co. so. cua nen anh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

6.1.1
u.a trong ma hoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

Du. th`
6.1.2
Du. th`
u.a trong quan he. gi
u.a cac pixel . . . . . . . . . . . . . . . 144
6.1.3
Du. th`
u.a trong tam sinh l
y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
6.1.4
Tieu chuan danh gia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Cac mo h`nh nen anh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148

6.2.1
òn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Ma hoa và giai ma ngu
6.2.2
Ma hoa và giai ma kenh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
Co. so. cua l

y thuyet thong tin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
6.3.1
- o thong tin
D
6.3.2
èn tin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154

Kenh truy
6.3.3
Cac di.nh l
y ma hoa co. ban . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
6.3.4
Su. du.ng l
y thuyet thong tin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Nen bao toàn thong tin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171

7
6.5
6.4.1
Ma hoa do. dài thay doi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171
6.4.2
Ma hoa ma.t phang bit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
6.4.3
Ma hoa sai phan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
6.4.4
Ma hoa chu tuyen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
Nen khong bao toàn thong tin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188

6.5.1
èu bien ma xung sai phan . . . . . . . . . . . . 189

Phu.o.ng phap di
6.5.2
Ma hoa qua phep bien doi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
D
- OA
7 PHAN
. N ANH
7.1
7.2
7.3
195
Phat hie.n gian doa.n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196

7.1.1
Tach diem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
7.1.2
Tach dòng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
7.1.3
Tach bien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
7.1.4
Tach to ho..p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
7.1.5
òng cau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

Lo.c d
Lien ket ca.nh và phat hie.n bien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

7.2.1
Xu. l
y di.a phu.o.ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
7.2.2
Xu. l
y toàn cu.c qua bien doi Hough . . . . . . . . . . . . . . . . 207
7.2.3
ò thi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
Phu.o.ng phap d
Ngu.o.ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
7.3.1
Co. so. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
7.3.2
Vai trò cua su.. chieu sang
7.3.3
Ngu.o.ng toàn cu.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
7.4
7.5
7.3.4
Ngu.o.ng toi u.u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
7.3.5
Ngu.o.ng du..a tren da.c tru.ng bien . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
7.3.6
èu bien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218

Ngu.o.ng du..a tren nhi
Phan doa.n du..a tren v`

ung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
7.4.1
Khai nie.m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
7.4.2
Tang v`
ung ba` ng cach nhom cac pixel . . . . . . . . . . . . . . . 219
7.4.3
Tach v`
ung và tro.n v`
ung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
K
y thua.t anh do.ng trong phan doa.n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
7.5.1
èn khong gian

K
y thua.t mi
7.5.2
èn t
àn so . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
K
y thua.t mi
U DIE
N VA
` MIEU
TA
8 BIE
8.1
8.2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
231
Cac phu.o.ng phap bieu dien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

8.1.1
Ma xch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
8.1.2
Xap x da giac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
8.1.3
K
y so . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
8.1.4
òi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
Bao l
8.1.5
Bo. khung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
Mieu ta bien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240

8.2.1
Cac mieu ta do.n gian
8.2.2
So mau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
8.2.3
Mieu ta Fourier
8.2.4
Moment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
8.3
8.4
8.5
Mieu ta v`
ung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
8.3.1
Cac mieu ta do.n gian
8.3.2
Cac mieu ta to po . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248
8.3.3
Ket cau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
8.3.4
Moment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
H`nh thai ho.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256

8.4.1
Phep dan và phep co . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256
8.4.2
Phep mo. và phep dong . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
8.4.3
Phep bien doi Hit-or-Miss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
8.4.4
Cac thua.t toan h`nh thai ho.c co. ban . . . . . . . . . . . . . . . 264
8.4.5
Mo. ro.ng doi vo.i cac anh gia tri. xam . . . . . . . . . . . . . . . 271
Cac mieu ta quan he. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
N DANG VA
` NO
I SUY
9 NHA
.
.
.
285
9.1
Co. so. cua phan tch anh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286
9.2
Mau và cac lo.p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
9.3
Phu.o.ng phap l
y thuyet quyet d.inh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291
9.4
9.3.1
- oi sanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291
D
9.3.2
Phu.o.ng phap thong ke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296
9.3.3
Ma.ng neuron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302
Cac phu.o.ng phap cau tr

uc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
9.4.1
- oi sanh so mau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322

D
9.4.2
- oi sanh chuoi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323

D
10
9.4.3
9.5
Phan tch c
u phap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
No.i suy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339

9.5.1
Co. so. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
9.5.2
Cac loa.i tri th

u.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340
9.5.3
He. thong logic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
9.5.4
Ma.ng ng
u. ngha
9.5.5
He. chuyen gia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348
T`
ai li
e.u tham khao
353
11
12
Chu.o.ng 1
. - `
MO DAU
1.1
Mu.c d
ch
òn t`
Cac phu.o.ng phap xu. l
u. hai lnh vu..c chnh:
y anh so du.o..c quan tam bat ngu
(1) nang cao chat lu.o..ng h`nh anh phu.c vu. con ngu.ò.i; và
(2) xu. l
u. do du.a ra nh
u.ng
y d
u. lie.u da.ng h`nh anh de may tnh co the hieu du.o..c t`
quyet d.inh.
Mo.t trong nh
u.ng u
.ng du.ng dàu tien cua cac k
y thua.t xu. l
y anh trong lnh vu..c
th
u. nhat là cai thie.n cac h`nh anh so tren cac bao du.o..c gu.i qua day cap xuyen da.i
- àu nam 1920, he. thong truy
èn cac h`nh anh qua
u.a London và New York. D
du.o.ng gi
àn xuong còn
day cap cua Bartlane da giam thò.i gian chuyen mo.t anh t`
u. ho.n mo.t tu
.
.
.
òi truy
èn qua
t ho n ba giò . Nh
u ng thiet bi. in chuyen du.ng da ma hoa cac h`nh anh r
òi la.i ta.i no.i nha.n.
day cap và sau do phu.c h
Van dè nang cao chat lu.o..ng h`nh anh so l
uc dàu lien quan den vie.c lu..a cho.n cac
phu.o.ng phap in và sap xep la.i m
u.c sang.
èn qua day cap tiep tu.c du.o..c cai tien 35 nam
Cac phu.o.ng phap xu. l
y anh so truy
ke tiep. Tuy nhien, do.ng lu..c phat trien chnh cua xu. l
y anh là do gia thành may tnh
.
.
.
.
u u khong gian. Nam 1964, cac h`nh anh chu.p
giam và nh
u ng chu o ng tr`nh nghien c
èn v
è trai dat da du.o..c may tnh cai thie.n và
ma.t trang du.o..c ve. tinh Ranger 7 truy
òi (su.a meo).
phu.c h
13
T`
u. nam 1964 den nay, pha.m vi u
.ng du.ng cua xu. l
y anh khong ng`
u.ng phat trien.
Ngoài cac u
.ng du.ng trong tham dò v
u tru., cac k
y thua.t xu. l
y anh so giò. day da cho
èu van d
è khac nhau. H
àu het cac bài toan này thu.ò.ng su. du.ng
phep giai quyet nhi
cac phu.o.ng phap nhà m nang cao chat lu.o..ng h`nh anh phu.c vu. con ngu.ò.i và phan
tch. Co the ke den mo.t vài ngành co u
.ng du.ng xu. l
y anh: di.a chat tham dò, sinh
ho.c, y ho.c, va.t l
y, hoa ho.c...
u. hai cua xu. l
Pha.m vi u
.ng du.ng chnh th
y anh là giai quyet bài toan may ho.c.
.
.
.
è quan tam là cac phu.o.ng phap tach thong tin t`
u. anh o.
Trong tru ò ng ho. p này, van d
y. Thong thu.ò.ng, thong tin này t giong vo.i
da.ng thch ho..p de may tnh co the xu. l
cac da.c tru.ng mà con ngu.ò.i su. du.ng de dien giai ng
u. canh cua anh. V du. cac thong
tin mà may ho.c là cac moment thong ke, cac he. so bien doi Fourier, và cac do. do hay
èu chi
èu.
khoang cach nhi
è tieu bieu trong may ho.c thu.ò.ng su. du.ng k
Nh
u.ng van d
y thua.t xu. l
y anh là:
èu khien và kiem tra san pham, nha.n
nha.n da.ng ch
u. viet, may nh`n cong nghie.p de di
da.ng mu.c tieu quan su.., tu.. do.ng hoa xu. l
y van tay, hien thi. cac tia x và cac mau mau,
may xu. l
y anh khong gian và anh ve. tinh de du.. bao thò.i tiet...
1.2
Bi
eu di
en anh s
o
èu
Thua.t ng
u. anh do.n sac hay do.n gian anh am ch den hàm cu.ò.ng do. sang hai chi
f (x, y), trong do x và y k
y hie.u cac to.a do. khong gian và gia tri. cua f ta.i diem (x, y)
t le. vo.i do. sang (hay m
u.c xam) cua anh ta.i diem này.
è cac to.a do. khong gian và do. sang. Anh so
Mo.t anh so là anh f du.o..c so hoa v
òng nhat vo.i mo.t diem
co the xem nhu. mo.t ma tra.n mà cac ch so hàng và ch so co.t d
àn tu. trong ma tra.n tu.o.ng u
àn
trong anh và ph
.ng vo.i m
u.c xam ta.i diem này. Cac ph
.
.
.
tu cua mang thu ò ng go.i là diem anh hay pixel.
Ma.c d`
u kch thu.o.c cua anh so thay doi tu`
y theo t`
u.ng u
.ng du.ng, trong giao tr`nh
u.c
minh ho.a nh
u.ng thua.n lo..i khi cho.n cac mang vuong vo.i cac kch thu.o.c và so cac m
xam là lu
y th`
u.a cua 2. Chang ha.n cac ma tra.n anh kch thu.o.c 512 512 vo.i 128 m
u.c
xam.
14
....................................................................................................
....
...
..
...
...
....
..
...
....
..
...
....
èn
Ti
.
xu l
y
.......................................
toan
.......................................
...
......
....
...
..
...
........
.
Bieu dien và ....................................................................................................

...
...
...
mieu ta
...
...
...
...
...
...
...
...
........
...
...
.......
.....
...
...
.
.......
.
........................................................
...
........
.....
..
...
....
..
...
...
....
.
Bài
Phan doa.n
anh
Co. so.
tri th
u.c
Thu nha.n
anh
...........................................................
Nha.n da.ng
và
no.i suy
...........................................................
H`nh 1.1: Cac bu.o.c co. ban trong xu. l

y anh so.
1.3
y anh
C
ac bu.
o.c co. ban trong xu. l
òm nhi
èu lnh vu..c khac nhau: ph
àn c
àn m
èm và cac co. so.
Xu. l
y anh so bao g
u.ng, ph
y anh cho phep tiep nha.n khung canh hoa.c anh o. dàu vào,
l
y thuyet. He. thong xu. l
thu..c hie.n mo.t day cac xu. l
y da da.ng de ta.o ra mo.t anh o. dàu ra mang nh
u.ng thong
àn thiet; t`
tin c
u. do r
ut ra du.o..c cac da.c tru.ng cho phep hieu du.o..c khung canh, anh.
Cac phu.o.ng phap và k
y thua.t xu. l
y anh nhà m thiet ke cac may tnh co kha
.
.
.
.
up cho con ngu.ò.i co the quan sat du.o..c
nang nh`n và hieu du o. c anh nhu con ngu ò.i, gi
nh
u.ng doi tu.o..ng mà ho. khong the to.i du.o..c.
Co the noi, xu. l
y anh là mo.t qua tr`nh ph
u.c ta.p và da da.ng co lien quan den
èu lnh vu..c khac nhau. Mu.c này dè ca.p den nh
nhi
u.ng bu.o.c co. ban de thu..c hie.n mo.t
tien tr`nh xu. l
y anh.
- e minh ho.a, ch
ung ta xet bài toan tu.. do.ng
y anh. D
H`nh 1.1 tr`nh bày so. dò xu. l
hoa vie.c do.c di.a ch tren cac b
u.c thu. mà trong do dàu ra là chuoi cac k
y tu...
Bu.o.c dàu tien trong xu. l
y anh là thu nha.n anh (image acquisition), t
u.c là thu
nha.n mo.t anh so. Vie.c do.c thu. du..a tren cac camera quet dòng.
èn xu. l
Bu.o.c ke tiep nha` m ti
y anh (preprocessing): nang cao chat lu.o..ng anh de
èn xu. l
cac qua tr`nh tiep theo da.t hie.u qua tot. Trong tru.ò.ng ho..p cua v du. tren, ti
y
15
Ket
qua
........................................
nha` m nang cao do. tu.o.ng phan, khu. nhieu và tach nh
ung co la.p mà ket cau cua
u.ng v`
.
y tu. .
no co kha nang mang thong tin cua k
Giai doa.n th
u. ba nha` m phan doa.n anh (segmentation) t
u.c là phan anh thành
- ay là mo.t trong nh
àn co y
t`
u.ng doi tu.o..ng hoa.c nh
u.ng ph
ngha. D
u.ng tien tr`nh kho
nhat trong qua tr`nh xu. l
y anh so. Vie.c phan doa.n tot se dan den nh
u.ng lò.i giai
thành cong trong xu. l
y. Ma.t khac, nh
u.ng thua.t toan phan doa.n yeu hay khong on
àu nhu. se dan den nh
di.nh h
u.ng ket lua.n sai. Trong nha.n da.ng k
y tu.., vai trò chnh
èn.
cua tien tr`nh phan doa.n là tach cac k
y tu.. và cac t`
u. ra khoi n
- àu ra cua giai doa.n phan doa.n là day cac pixel tu.o.ng u
D
.ng cac du.ò.ng bien cua
u.
v`
ung hoa.c tat ca cac diem trong v`
ung. Trong ca hai tru.ò.ng ho..p, vie.c chuyen doi d
àn thiet. Quyet d.inh d
àu tien c
àn
lie.u thành da.ng thch ho..p de may tnh xu. l
y là c
ung. Bieu dien bien thch
làm là bieu dien (representation) d
u. lie.u da.ng bien hay v`
ho..p khi ch
ung ta muon ta.p trung vào cac da.c tru.ng h`nh dang ben ngoài nhu. cac goc
u.ng tnh chat ben trong nhu. ket cau
hay diem uon. Bieu dien v`
ung thch ho..p vo.i nh
.ng du.ng, cac bieu dien này
hay dang die.u cua bo. khung. Tuy nhien, trong mo.t vài u
òn ta.i. V du. trong nha.n da.ng k
c`
ung t
y tu.., cac thua.t toan thu.ò.ng du..a tren h`nh dang
ben ngoài c
ung nhu. nh
u.ng tnh chat ben trong.
àn cua vie.c bien doi so lie.u
Vie.c lu..a cho.n phu.o.ng phap bieu dien ch là mo.t ph
è sau. Tiep theo c
àn mieu ta d
thành da.ng thch ho..p cho tien tr`nh xu. l
y v
u. lie.u sao
cho nh
u.ng da.c tru.ng quan tam du.o..c làm noi ba.t. Mieu ta (description) hay trch
cho.n da.c tru.ng (feature selection) nhà m trch cac da.c tru.ng du.o.i da.ng thong tin di.nh
lu.o..ng hoa.c nh
u.ng da.c tru.ng là co. so. de phan loa.i mo.t lo.p cac doi tu.o..ng vo.i cac lo.p
u.ng da.c
khac. Trong nha.n da.ng k
y tu.., cac mieu ta nhu. lo hong hay moment là nh
tru.ng rat tot cho phep phan bie.t cac k
y tu...
Giai doa.n cuoi trong H`nh 1.1 là nha.n da.ng và no.i suy. Nha.n da.ng (recognition)
là qua tr`nh gan mo.t nhan cho mo.t doi tu.o..ng du..a tren thong tin du.o..c cung cap bo.i
ngha
cac da.c tru.ng cua doi tu.o..ng. No.i suy (interpretation) lien quan den vie.c gan y
y tu.. c ch
ung ta
cho ta.p cac doi tu.o..ng du.o..c nha.n da.ng. Chang ha.n, de nha.n da.ng k
.
.
.
àn ket ho. p cac mieu ta cua k
c
y tu. này vo i nhan c. No.i suy nhà m gan y
ngha cho ta.p
cac thu..c the da du.o..c gan nhan. Chang ha.n, mo.t chuoi sau so hoa.c ba so tiep theo
sau so co the phien di.ch là mo.t ma so die.n thoa.i.
èn tri th
àn thiet cua ti
u.c và moi tu.o.ng tac gi
H`nh 1.1 c
ung cho thay su.. c
u.a co.
è cac doi tu.o..ng trong he.
u.c (knowledge base) và cac module xu. l
so. tri th
y. Tri th
u.c v
16
thong xu. l
u.c. Tri th
u.c co the do.n
y anh du.o..c ma hoa thành mo.t co. so. d
u. lie.u tri th
gian nhu. nh
u.ng v`
ung chi tiet cua mo.t anh mà thong tin quan tam da biet du.o..c xac
di.nh. Tri th
u.c c
ung co the hoàn toàn ph
u.c ta.p nhu. danh sach co quan he. vo.i nhau
u.a
tat ca cac khuyet ta.t chnh co the trong kiem tra va.t lie.u hoa.c co. so. d
u. lie.u anh ch
cac anh chu.p ve. tinh cua mo.t v`
ung vo.i do. net cao du.o..c noi vo.i nh
u.ng u
.ng du.ng phat
hie.n su.. thay doi. Ngoài vie.c ch da.o su.. hoa.t do.ng cua t`
u.ng module, co. so. tri th
u.c
àn di
èu khien tu.o.ng tac gi
c
ung gop ph
u.a cac module. Trong H`nh 1.1, cac m
ui ten
èu the hie.n su.. tu.o.ng tac gi
u.a cac module và co. so. tri th
ui ten mo.t
hai chi
u.c và cac m
.
- i
èu lien ket gi
èu này noi chung the hie.n vie.c truy
èn thong gi
chi
u a cac module. D
u.a
èn tri th
cac module xu. l
y du..a tren co. so. ti
u.c. V du., de may ket lua.n mo.t chuoi cac
àn du.o..c cung cap tri th
k
y tu.. là ma so v`
ung die.n thoa.i, he. thong c
u.c nha.n da.ng vi. tr
àn khac trong v`
cua chuoi tu.o.ng u
.ng vo.i cac thành ph
ung di.a ch. Tri th
u.c này khong
àn cho hoa.t do.ng cua moi module mà còn c
àn cho thao tac phan h
òi gi
u.a cac
nh
u.ng c
module thong qua co. so. tri th
u.c. Chang ha.n, mo.t chuoi cac so o. vi. tr d
ung nhu.ng
òm nam k
y tu.. (mo.t co the khong du.o..c nha.n da.ng) du.a den module no.i suy nghi
ch g
àu phan h
òi thong qua co. so. tri th
ngò. hai k
y tu.. bi. ket noi la.i. Mo.t yeu c
u.c doi vo.i
giai doa.n phan doa.n de cho mo.t cach nh`n khac là mo.t v du. cua vie.c su. du.ng tri
y anh.
th
u.c khi thu..c hie.n cac tien tr`nh xu. l
Ch
uy
rà ng, cac ket qua cua xu. l
y anh co the quan sat ta.i bat c
u. bu.o.c nào trong
tien tr`nh. Ngoài ra, khong phai tat ca cac u
.ng du.ng xu. l
y anh dòi hoi tat ca cac
.
.
.
.
.
u a ch
ung nhu trong H`nh 1.1. Noi chung, cac ch
u.c nang xu.
module và su. tu o ng tac gi
òm nha.n da.ng và no.i suy du.o..c ket ho..p vo.i cac u
.ng du.ng phan tch anh (nhu.
l
y bao g
nha.n da.ng ch
u. viet) vo.i mu.c tieu là tu.. do.ng hoa vie.c tach thong tin cua mo.t anh.
1.4
àn cua h
y anh
C
ac th`
anh ph
e. th
ong xu. l
àn cua mo.t he. thong co kha nang thu..c hie.n cac thao tac xu. l
Cac thành ph
y anh du.o..c
òm: Thu nha.n anh (image accquisition), lu.u tr
dè ca.p trong Mu.c 1.3 bao g
u. (storage),
èn thong (communication) và hien thi. (display).
xu. l
y (processing), truy
1.4.1
Thu nh
a.n a nh
Thu nha.n anh dòi hoi phai quet anh và dan den vie.c lay mau cac to.a do. vi. tr và
lu.o..ng tu. hoa cac m
u.c xam. Khi tien hành ma hoa anh, anh du.o..c chuyen thành ma
17
tra.n so de co the xu. l

y du.o..c bà ng may tnh.
- àu tien là thiet bi. va.t l
àn du.o..c su. du.ng de thu nha.n anh. D
y
Co hai thành ph
nha.y cam vo.i mo.t dai cua pho nang lu.o..ng die.n t`
u. tru.ò.ng (nhu. dai tia x, dai tia tu.
òng ngoa.i). Thiet bi. này ta.o ra tn
ngoa.i, dai mat ngu.ò.i quan sat du.o..c hay dai tia h
u.c nang lu.o..ng no cam bien. Thiet bi. th
u. hai là bo. so hoa
hie.u die.n tu. t le. vo.i m
nha` m chuyen doi tn hie.u die.n tu. o. da.ng tu.o.ng tu.. thành da.ng so.
Cac thong tin co. ban cua anh goc nhu. h`nh da.ng, cau tr
uc hoa.c màu sac cua
.
.
.
.
.
.
.
.
.
cac doi tu o. ng du o. c chu.p ch
u a trong ma tra.n so tu o ng u
ng vo i anh loi ra. Ngoài ra,
àn du.o..c gi
nh
u.ng thong tin chi tiet c
u. la.i trong tien tr`nh lay mau và lu.o..ng tu. hoa.
1.4.2
u.
Lu.u tr
àn khoang mo.t trie.u byte de lu.u tr

Mo.t anh 8-bit kch thu.o.c 1204 1204 c
u.. V` va.y
è trong vie.c thiet ke cac he. thong
bài toan lu.u tr
u. thch ho..p d
u. lie.u anh là mo.t van d
.
.
.
.
.
.
xu l
u d
u lie.u anh trong cac u
.ng du.ng xu. l
y anh. Co ba phu o ng phap lu u tr
y anh là:
u. thò.i gian ngan de d`
ung trong suot qua tr`nh xu. l
y;
(1) lu.u tr
(2) l
u.u tr
u. tru..c tuyen doi vo.i nh
u.ng lò.i go.i tu.o.ng doi nhanh; và
u. van thu. trong nh
u.ng tru.ò.ng ho..p t khi truy ca.p.
(3) lu.u tr
Lu.u tr
u. du.o..c do ba` ng byte (8 bit), Kbyte, Mbyte, Gbyte và Tbyte.
- e lu.u tr
D
u. d
u. lie.u anh trong thò.i gian ngan, ch
ung ta co the su. du.ng bo. nho.
may tnh hoa.c cac bang ma.ch da.c bie.t go.i là cac bo. nho. de.m. Cac phu.o.ng phap này
cho phep truy ca.p d
u. lie.u nhanh chong, thu.ò.ng ba` ng toc do. cua video (30 anh trong
mo.t giay).
àn day là thiet bi. lu.u tr
Lu.u tr
u. tru..c tuyen thu.ò.ng o. da.ng da t`
u. quangu. hay g
t`
u. (magneto-optical storga) su. du.ng laser và nh
u.ng cong nghe. va.t lie.u da.c bie.t cho
- a.c tru.ng chnh cua lu.u tr
phep lu.u tr
u. khoang 1 Gb tren da quang 5 14 in. D
u. tru..c
tuyen là truy ca.p d
u. lie.u thu.ò.ng xuyen.
àn lu.u nhi
èu nhu.ng t
u. van thu. trong nh
u.ng tru.ò.ng ho..p d
u. lie.u c
Vie.c lu.u tr
khi truy ca.p. Cac bang t`
u. hay da quang ho.c thu.ò.ng du.o..c su. du.ng trong mu.c dch
này.
18
Cac thiet bi. lu.u tr

u. dè ca.p tren thu.ò.ng lu.u tr
u. d
u. lie.u o. da.ng so. Hiem co
.ng du.ng lu.u tr
u. anh o. da.ng tu.o.ng tu.. (cac phim chu.p hay bang video).
nh
u.ng u
1.4.3
Xu. l
y
Xu. l
y anh so lien quan den nh
u.ng thu tu.c du.o..c bieu dien o. da.ng thua.t toan. V` va.y,
àu het cac ch
u.c nang xu. l
y anh du.o..c thu..c hie.n
ngoa.i tr`
u. thu nha.n anh và hien thi., h
àn c
àn m
èm. Su. du.ng nh
u.ng) chuyen du.ng trong xu. l
bo.i ph
u.ng thiet bi. (ph
y anh ch
.
.
nha` m tang toc do. trong mo.t vài u
ng du.ng hoa.c khac phu.c mo.t so gio i ha.n co. ban cua
may tnh.
1.4.4
èn th
Truy
ong
èn thong trong xu. l

èn thong cu.c bo. gi
Vie.c truy
y anh so chu yeu lien quan den truy
u.a
èn thong tin t`
cac he. xu. l
y anh và truy
u. no.i này den no.i khac, da.c bie.t trong vie.c
èn d
àn c
àn m
èm de truy
èn thong cu.c bo. co the su. du.ng
truy
u. lie.u anh. Ph
u.ng và ph
àu het cac may tnh. Nhi
èu sach v
è ma.ng may tnh giai
mo.t cach de dàng doi vo.i h
.
thch rat ro cac nghi th
u c (protocol) giao tiep chuan.
èn thong den mo.t no.i rat xa là mo.t bài toan co y
Truy
ngha khi ch
ung ta muon
.
.
.
.
.
- u ò ng day die.n thoa.i co the
èn d
u ng ket qua tom tat. D
truy
u lie.u anh ho n là nh
èn vo.i toc do. cu..c da.i là 9.600 bits/sec. Do do de truy
èn mo.t anh 8-bit kch thu.o.c
truy
512 512 tren du.ò.ng day die.n thoa.i ch
ung ta mat khoang 5 ph
ut. Vo tuyen su. du.ng
èu nhu.ng gia thành cao. V`
cac tra.m trung gian nhu. cac ve. tinh se nhanh ho.n rat nhi
àm thu.ò.ng. Chu.o.ng 6 tr`nh bày cac
èn d
va.y vie.c truy
u. lie.u anh là van dè khong t
phu.o.ng phap nen d
u. lie.u và giai nen dong vai trò trung tam trong bài toan này.
1.4.5
Hi
en thi.
Cac màn h`nh do.n sac và TV màu là nh

u.ng thiet bi. hien thi. chnh du.o..c su. du.ng
èu khien bo.i d
àu ra cua
trong cac he. thong xu. l
y anh hie.n da.i. Cac màn h`nh du.o..c di
.
àn
mo.t module hien thi. anh o pha sau cua may tnh chu hoa.c là mo.t bo. pha.n cua ph
àu ra cua module hien
c
u.ng du.o..c ket noi vo.i mo.t bo. xu. l
y anh. Cac tn hie.u ta.i d
thi. c
ung co the dan den mo.t thiet bi. ghi h`nh anh de ta.o ra mo.t ban sao (cac slide,
19
òm he.
anh chu.p hoa.c phim) cua anh tren màn h`nh. Cac thiet bi. hien thi. khac bao g
thong cac dèn chan khong truy ca.p ngau nhien (random-access cathode ray tubes) và
cac thiet bi. in.
20
Chu.o.ng 2
.
.
NHU NG NGUYEN LY CO BAN

A A
NH SO
CU
2.1
M
o h`nh chi
eu s
ang-phan xa. anh
Trong giao tr`nh này, thua.t ng

u. anh noi den hàm cu.ò.ng do. sang (light-intensity) hai
èu f (x, y), trong do gia tri. hay bien do. cua f ta.i (x, y) là cu.ò.ng do. (do. sang) cua
chi
àn khac khong và
anh ta.i diem này. Do anh sang là mo.t da.ng nang lu.o..ng, f (x, y) c
h
u.u ha.n, t
u.c là
0 < f(x, y) < .
òm anh sang du.o..c phan xa. t`
ung ta quan sat thay g
u. cac doi tu.o..ng.
Cac anh ch
Du..a vào ban chat tu.. nhien cua anh sang co the xem f (x, y) da.c tru.ng cho hai thành
àn. Th
òn sang chieu to.i canh du.o..c quan sat; th
ph
u. nhat là so lu.o..ng cua ngu
u. hai là
àn này du.o..c go.i
so lu.o..ng anh sang phan xa. bo.i doi tu.o..ng trong canh. Cac thành ph
tu.o.ng u
.ng là chieu sang và phan xa., k
y hie.u là i(x, y) và r(x, y). Ta co the viet
f (x, y) = i(x, y)r(x, y),
trong do
0 < i(x, y) <
và
0 r(x, y) 1.
21
- i
èu kie.n sau ch ra rà ng thành ph
àn phan xa. bi. cha.n bo.i 0 (hap thu. hoàn toàn) và 1
D
àn i(x, y) du.o..c xac d.inh bo.i ngu
òn sang,
uy
rà ng, thành ph
(phan xa. hoàn toàn). Ch
trong khi r(x, y) du.o..c xac di.nh bo.i cac da.c tru.ng cua doi tu.o..ng trong canh.
àn chieu sang và phan xa. v
è l
Cac thành ph
y thuyet là bi. cha.n. Sau day là mo.t
vài gia tri. minh ho.a pha.m vi cua i(x, y). Vào ngày nang khong may, i(x, y) 9000. Gia
èu may. Nh
tri. này nho ho.n 1000 vào ngày co nhi
u.ng dem trang ra` m, i(x, y) ' 0.01.
Ta.i cac van phòng th` i(x, y) ' 100. Tu.o.ng tu.. sau day là mo.t vài gia tri. da.c bie.t cua
r(x, y) : 0.01 doi vo.i nhung den, 0.65 doi vo.i inoc, 0.80 vo.i cac b
u.c tu.ò.ng phang so.n
trang, 0.90 vo.i cac du.ng cu. kim loa.i trang ba.c và 0.93 doi vo.i tuyet.
Trong giao tr`nh này, cu.ò.ng do. cua anh do.n sac f ta.i (x, y) go.i là m
u.c xam (gray
level), k
y hie.u l, cua anh ta.i diem này. Ta co
Lmin l Lmax .
è l
àn Lmin > 0 và Lmax h
V
y thuyet, ta ch c
u.u ha.n. Trong thu..c te, Lmin = iminrmin và
àn chieu sang và phan xa., ta
Lmax = imax rmax . Su. du.ng cac gia tri. tren cua thành ph
co the xap x Lmin ' 0.005 và Lmax ' 100 trong nh
u.ng u
.ng du.ng xu. l
y anh.
- oa.n [Lmin, Lmax ] go.i là thang do. xam (gray scale). Trong thu..c te ta thu.ò.ng ti.nh
D
è doa.n [0, L] trong do l = 0 tu.o.ng u
tien khoang này v
.ng màu den và l = L là màu
.ng cac sac thai cua m
u.c xam (thay doi
trang. Tat ca cac gia tri. trung gian tu.o.ng u
lien tu.c t`
u. den sang trang).
2.2
2.2.1
u v`
a
L
ay m
a
a lu.o..ng tu. ho
u v`
èu
L
ay m
a
a lu.o..ng tu. ho
ad
- e co the xu. l
àn phai so hoa hàm anh f (x, y) ca v
è khong gian lan
D
y tren may tnh, c
bien do.. So hoa cac to.a do. khong gian (x, y) go.i là lay mau (image sampling) còn so
hoa bien do. go.i là lu.o..ng tu. hoa (gray-level quantization).
Gia su. hàm anh f (x, y) du.o..c xap x bo.i vie.c lay mau vo.i khoang cach bà ng nhau
èu) và du.o..c sap xep o. da.ng ma tra.n kch thu.o.c
(go.i là lay mau và lu.o..ng tu. hoa d
22
N M, go.i là anh so:
f (x, y) '
f (0, 0)
f (0, 1)
f (0, M 1)
f (1, 0)
f (1, 1)
f (1, M 1)
..
.
..
.
..
.
..
.
f (N 1, 0) f (N 1, 1)
f (N 1, M 1)
àn tu. cua mang, go.i là diem anh hay pixel, là mo.t da.i lu.o..ng rò.i ra.c.
trong do moi ph
Tien tr`nh lay mau co the xem nhu. phan hoa.ch ma.t phang xy thành mo.t lu.o.i
àn tu. (x, y) Z2 và xap x hàm bà ng phu.o.ng
vo.i cac to.a do. tam cua lu.o.i là ca.p cac ph
phap no.i suy t`
u. cac hàm co. so. thong qua cac gia tri. này. Trong lu.o..ng tu. hoa ta cho
u.c lu.o..ng tu. hoa), thay
phep cac hàm ch lay cac gia tri. trong ta.p h
u.u ha.n (cac m
àn vo.i no nhat. Cac diem lay mau
u.c lu.o..ng tu. hoa g
cho gia tri. thu..c te ba` ng cac m
và/hoa.c cac m
u.c lu.o..ng tu. co the cho tru.o.c, hoa.c ch
ung co the phu. thuo.c vào thuo.c
tnh cua hàm. Do do f (x, y) là hàm anh so neu (x, y) Z2 và f là hàm gan mo.t gia
tri. xam (thu.ò.ng là so nguyen) doi vo.i moi ca.p (x, y).
àn xac di.nh cac gia tri. M, N và so cac m
Tien tr`nh so hoa c
u.c xam. Trong thu..c
te cac da.i lu.o..ng này thu.ò.ng là lu
y th`
u.a nguyen cua hai; t
u.c là
N = 2n ,
M = 2k ,
G = 2m ,
àn này se gia thiet cac m

trong do G là so cac m
u.c xam. Ph
u.c xam rò.i ra.c thay doi
èu nhau trong khoang 0 và L. Khi do so cac bit de lu.u tr
cach d
u. anh so là
b = N M m.
àn 98304 bit
Neu M = N th` b = N 2 m. Chang ha.n, anh 128 128 vo.i 64 m
u.c xam c
u..
lu.u tr
V du. 2.2.1 Anh trong H`nh 2.1 du.o..c chia thành 16 hàng và 16 co.t. Gia tri. du.o..c
gan cho pixel p là gia tri. xam trung b`nh (du.o..c làm tròn) cua cac pixel trong lan ca.n
cua p.
- o. phan
àn bao nhieu mau và m
Van dè da.t ra là c
u.c xam de co anh xap x tot? D
èu vào
giai (resolution) (m
u.c do. co the thay ro chi tiet) cua mo.t anh phu. thuo.c rat nhi
23
Co.t
Hàng
f (10, 3)
H`nh 2.1: So hoa anh lien tu.c. Gia tri. xam ta.i pixel co to.a do. x = 10, y = 3 là 110.
àn vo.i anh thu..c te ho.n
cac tham so này. Khi cac tham so này tang th` anh so hoa se g
èu ho.n và xu. l
nhu.ng do do c
ung dòi hoi khong gian lu.u tr
u. nhi
y ph
u.c ta.p ho.n. Mo.t
u.ng phu. thuo.c vào danh gia
anh tot rat kho d.inh ngha v` chat lu.o..ng anh khong nh
èu vào cac u
chu quan mà còn phu. thuo.c rat nhi
.ng du.ng.
2.2.2
u v`
a lu.o..ng tu. ho
L
ay m
a
a kh
ong d
`
eu
èu
Vo.i do. phan giai khong gian co di.nh, chat lu.o..ng anh se du.o..c cai thie.n trong nhi
.
.
.
.
.
.
tru ò ng ho. p ba` ng cach su du.ng phu o ng phap thch nghi trong do qua tr`nh lay mau
phu. thuo.c vào cac da.c tru.ng cua anh. Noi chung, ta thu.ò.ng lay mau mi.n trong nh
u.ng
èu, trai la.i lay mau tho vo.i nh
v`
ung m
u.c xam thay doi nhi
u.ng v`
ung tu.o.ng doi tro.n.
èn ch
u.ng minh thu., hien nhien n
u.a rat t thong tin chi tiet và
Chang ha.n, xet anh ch
èu chi tiet
co the du.o..c bieu dien ba` ng vie.c lay mau tho. Trai la.i, khuon ma.t ch
u.a nhi
ung
nen vie.c lay mau mi.n se nang cao chat lu.o..ng anh so hoa. Ngoài ra, vie.c lay mau c
.
.
àn tang o v`
èn.
c
ung bien gi
u a khuon ma.t và n
èu co the gay ra nh
Phu.o.ng phap lay mau khong d
u.ng tro. nga.i trong vie.c nha.n
èu c
ung t du.o..c su. du.ng doi vo.i nh
u.ng anh
da.ng cac du.ò.ng bien. Lay mau khong d
èu v`
ung nho dòng da.ng.
ch
u.a nhi
àn gi
Khi so cac m
u.c xam c
u. la.i t, tu.o.ng tu.. nhu. tren, ch
ung ta co the lu.o..ng tu.
24
hoa khong dèu. Tuy nhien, mat ngu.ò.i tu.o.ng doi kem nha.y cam vo.i vie.c xac di.nh sac
àn v`
u.c xam do.t ngo.t; trong tru.ò.ng ho..p này su. du.ng t m
thai g
ung thay doi m
u.c xam
trong lan ca.n cua du.ò.ng bien. Cac m
u.c còn la.i du.o..c su. du.ng trong nh
ung m
u.c
u.ng v`
- i
èn sai.
èu này se tranh hoa.c giam vie.c ta.o ra nh
xam thay doi t. D
u.ng du.ò.ng vi
àn so xuat hie.n cua tat ca cac m
Mo.t k
y thua.t khac là tnh t
u.c xam. Sau do ta
àn so lo.n và ngu.o..c la.i.
se lu.o..ng tu. hoa mi.n vo.i nh
u.ng khoang tu.o.ng u
.ng t
2.3
u.a c
ac pixel
Quan h
e. co. ban gi
àn này k
Ph
y hie.u f (x, y) là anh, cac ch
u. cai viet thu.ò.ng nhu. p, q là cac pixel. Ta.p
con cua anh f (x, y) k
y hie.u là S.
2.3.1
C
ac l
an c
a.n cu a m
o.t pixel
.ng là
Pixel p = (x, y) co bon pixel lan ca.n ngang và du
.ng vo.i cac to.a do. tu.o.ng u
(x + 1, y), (x 1, y), (x, y + 1), (x, y 1).
òm bon pixel này go.i là 4-lan ca.n và k
Ta.p g
y hie.u là N4 (p). Bon lan ca.n du.ò.ng cheo
cua p co cac to.a do.
(x + 1, y + 1), (x + 1, y 1), (x 1, y + 1), (x 1, y 1).
òm bon pixel lan ca.n du.ò.ng cheo k
Ta.p g
y hie.u là ND (p). Ta.p N8 (p) := N4 (p) ND (p)
go.i là 8-lan ca.n cua p.
Ch
uy
rà ng co the co mo.t so pixel lan ca.n cua p na` m ngoài anh so f neu p na` m
tren bien cua anh.
2.3.2
Li
en th
ong
Lien thong gi
u.a cac pixel là khai nie.m quan tro.ng du.o..c su. du.ng de xac di.nh bien cua
- e xac di.nh hai pixel là
àn cua cac v`
cac doi tu.o..ng và cac thành ph
ung trong anh. D
àn kiem tra:
lien thong ch
ung ta c
25
è nhau theo ngha nào do (chang ha.n, ch

(1) ch
ung co k
ung c`
ung thuo.c 4-lan ca.n); và
è tnh tu.o.ng tu.. (chang
(2) cac gia tri. xam cua ch
ung thoa tieu chuan cho tru.o.c v
ha.n, neu ch
ung ba` ng nhau).
V du., trong anh nhi. phan hai m
u.c 0 và 1, hai pixel p và q lien thong neu
q N4 (p) và ch
ung co c`
ung gia tri. xam (0 hoa.c 1).
K
y hie.u V là ta.p cac m
u.c xam de xac di.nh tnh lien thong; chang ha.n trong anh
nhi. phan co the da.t V := {1} doi vo.i tnh lien thong cua cac pixel co gia tri. 1. Trong
cac anh gia tri. xam, doi vo.i tnh lien thong cua cac pixel co gia tri. thay doi trong
khoang nhu. 32 và 64, ta da.t V := {32, 33, . . . , 64}. Co ba loa.i lien thong:
(1) 4-lien thong. Hai pixel p và q vo.i cac gia tri. trong V là 4-lien thong neu q N4 (p).
(2) 8-lien thong. Hai pixel p và q vo.i cac gia tri. trong V là 8-lien thong neu q N8 (p).
(3) m-lien thong (lien thong hon ho..p). Hai pixel p và q vo.i cac gia tri. trong V là
m-lien thong neu hoa.c
(a) q N4 (p); hoa.c
òn ta.i pixel r N4(p) N4 (q) vo.i r co gia tri. trong V.
(b) q ND (p) và khong t
èn
Lien thong hon ho..p là mo.t cai bien cua 8-lien thong nhà m loa.i bo cac day chuy
lien thong bo.i xuat hie.n khi su. du.ng 8-lien thong.
èn gi
u.a
V du. 2.3.1 Xet cac pixel trong H`nh 2.2(a). Vo.i V := {1}, cac day chuy
8-lan ca.n cua pixel p du.o..c cho trong H`nh 2.2(b). Ch
uy
su.. toi ngha trong ket qua
- i
èu này co the loa.i bo neu ta d`
cua vie.c su. du.ng 8-lien thong. D
ung m-lien thong (xem
H`nh 2.2(c)).
è vo.i pixel q neu ch
ung lien thong (tu`
y theo u
.ng du.ng mà ta se
Ta noi pixel p k
su. du.ng 4-lien thong, 8-lien thong hay m-lien thong). Hai ta.p con cua anh S1 và S2 là
è nhau.
è nhau neu t
òn ta.i cac pixel p S1 và q S2 sao cho p và q k
k
èn do. dài n t`
Mo.t day chuy
u. pixel p = (x, y) den pixel q = (s, t) là day cac pixel
phan bie.t vo.i cac to.a do.
(x0, y0), (x1 , y1), . . . , (xn , yn )
26
0
0
1
1(p)
1
0
0
0
1
|
............
1
|
.
....
....
....
1
....
....
....
..
0
(a)
............
1
0
....
....
....
.
(b)
(c)
H`nh 2.2: (a) Sap xep cua cac pixel; (b) cac pixel 8-lien thong vo.i pixel o. gi
u.a; (c) cac
pixel m-lien thong vo.i pixel o. gi
u.a.
è vo.i (xi1 , yi1 ), i = 1, 2, . . . , n.
trong do (x0, y0 ) = (x, y), (xn, yn ) = (s, t) và (xi , yi) k
òn ta.i
Neu p và q là cac pixel cua ta.p con S th` p go.i là lien thong vo.i q neu t
.
day cac pixel trong S noi hai pixel này. Vo i moi p S, ta.p Sp cac pixel lien thong vo.i
àn lien thong cua S. T`
u. di.nh ngha ta thay rà ng
p go.i là thành ph
(1) pS = S; và
(2) p và q lien thong neu và ch neu Sp Sq 6= .
àn lien thong cua mo.t anh là van d
è
Gan cac nhan khac nhau cho cac thành ph
quan tro.ng trong phan tch anh tu.. do.ng. Du.o.i day là thu tu.c gan nhan cac thành
àn lien thong cua anh nhi. phan. Cach tiep ca.n khac tren co. so. cua khai nie.m h`nh
ph
thai ho.c se du.o..c tr`nh bày trong Mu.c 8.4.
2.3.3
àn li
G
an nh
an c
ac th`
anh ph
en th
ong
Xet anh nhi. phan du.o..c quet t`

u.ng pixel, t`
u. trai sang phai và t`
u. tren xuong du.o.i và
gia su. ta su. du.ng khai nie.m 4-lien thong. Gia su. p là pixel ta.i bu.o.c nào do trong tien
tr`nh quet anh và t, l là cac pixel lan ca.n ben tren và ben trai tu.o.ng u
.ng cua p. Nha.n
xet rà ng, khi quet den p th` ta da bat ga.p cac pixel t và r (và du.o..c gan nhan neu
ch
ung co gia tri. 1).
Thua.t toan gan nhan nhu. sau: Neu gia tri. cua p là 0, di chuyen den vi. tr ke
tiep. Ngu.o..c la.i, kiem tra t và r. Neu ch
ung co gia tri. 0 th` gan nhan mo.i cho p. Neu
mo.t trong hai pixel co gia tri. 1, th` gan nhan cua pixel co gia tri. 1 cho p. Neu hai pixel
27
co gia tri. 1 và co c`

ung nhan th` gan nhan này cho p. Neu l và t co gia tri. 1 và nhan
khac nhau th` hai nhan là tu.o.ng du.o.ng và gan mo.t trong hai nhan này cho p (t
u.c là
cac pixel l và t du.o..c noi vo.i nhau thong qua p). Ket th
uc qua tr`nh duye.t, tat ca cac
.
.
pixel co gia tri. 1 du o. c gan nhan, trong do co the co mo.t vài nhan tu.o.ng du.o.ng. V`
àn sap xep tat ca cac ca.p co nhan tu.o.ng du.o.ng thành cac lo.p tu.o.ng du.o.ng
va.y ta c
và gan mo.t nhan khac cho moi lo.p. Tien tr`nh ke tiep là quet la.i anh và thay moi
nhan bo.i nhan du.o..c gan cho lo.p tu.o.ng du.o.ng cua no.
àn kiem
Thua.t toan trong tru.ò.ng ho..p 8-lien thong tu.o.ng tu.. nhu. tren, nhu.ng c
tra them hai pixel du.ò.ng cheo tren q và s cua p. Neu gia tri. cua p ba` ng 0, di chuyen
den pixel ke tiep. Neu p ba` ng 1 và tat ca cac lan ca.n cua no co gia tri. ba` ng 0, gan
mo.t nhan mo.i cho p. Neu ch co mo.t pixel lan ca.n co gia tri. 1 th` p du.o..c gan nhan
èu ho.n hai pixel lan ca.n co gia tri. 1 th` gan mo.t trong cac
cua pixel này. Neu co nhi
.ng cac pixel lan ca.n
nhan cua cac pixel này cho p và ch
uy
danh dau cac nhan tu.o.ng u
àn sap xep la.i cac nhan
cua p vo.i gia tri. 1 là tu.o.ng du.o.ng. Sau khi quet het anh, ta c
àn quet
theo lo.p tu.o.ng du.o.ng và gan mo.t nhan duy nhat cho moi lo.p. Cuoi c`
ung c
la.i anh và thay moi nhan bo.i nhan du.o..c gan cho lo.p tu.o.ng du.o.ng cua no.
Thua.t toan gan nhan tren go..i y
vie.c su. du.ng cac cong cu. h`nh th
u.c de bieu dien
cac moi quan he. và cac lo.p tu.o.ng du.o.ng trong xu. l
y cac pixel. Cu. the là su. du.ng cac
àu và bao dong truy
èn
è quan he. nhu. quan he. phan xa., doi x
u.ng, bac c
khai nie.m v
u
.ng (transitive closure).
2.3.4
Metric
Gia su. p, q và z là cac pixel vo.i cac to.a do. (x, y), (s, t) và (u, v) tu.o.ng u
.ng. Hàm d go.i
là metric hay hàm khoang cach neu
(1) d(p, q) 0, dau ba` ng xay ra khi và ch khi p = q;
(2) d(p, q) = d(q, p); và
(3) d(p, z) d(p, q) + d(q, z).
K
y hie.u
B(p, r) := {q | d(p, q) r}
là h`nh tròn tam p ban knh r.
28
Khoang cach Euclide gi

u.a p và q xac d.inh bo.i
p
de (p, q) := (x s)2 + (y t)2.
u.a p và q xac di.nh bo.i
Khoang cach d4 gi
d4 (p, q) := |x s| + |y t|.
u.a) ban knh r = 2 co da.ng:
Vo.i khoang cach này, h`nh tròn tam p (diem gi
2
2 1 2
2 1 0 1 2
2 1 2
2
Khoang cach d8 gi
u.a p và q xac di.nh bo.i
d8 (p, q) := max{|x s|, |y t|}.
u.a) ban knh r = 2 co da.ng:
Trong tru.ò.ng ho..p này, h`nh tròn tam p (diem gi
2 2 2 2 2
2 1 1 1 2
2 1 0 1 2
2 1 1 1 2
2 2 2 2 2
T`
u. di.nh ngha ta thay ta.p ho..p cac pixel q sao cho d8 (p, q) = 1 chnh là 8-lan ca.n cua
pixel p.
2.3.5
C
ac ph
ep to
an s
o ho.c/logic
Cac phep toan so ho.c/logic gi

u.a cac pixel du.o..c su. du.ng thu.ò.ng xuyen trong xu. l
y
.
òm:
u a cac pixel p và q bao g
anh. Cac phep toan so ho.c gi
Phep co.ng:
Phep tr`
u.:
p + q.
Phep nhan:
p q (còn k
y hie.u là pq hay p q.)
p q.
Phep chia:
p q.
29
Cac phep toan so ho.c tren toàn anh du.o..c thu..c hie.n tren t`
u.ng pixel. Phep co.ng
u.ng
u. anh d`
ung trong y ho.c de loa.i bo nh
anh du.o..c su. du.ng nhà m giam nhieu. Phep tr`
èn). Phep nhan (hay chia) de su.a du
thong tin tnh (chang ha.n, n
ng cac m
u.c xam do
òng dèu.
chieu sang khong d
Cac phep toan logic thu.ò.ng du.o..c d`
ung trong xu. l
y anh là:
Phep ho.i:
Phep tuyen:
àn b`
Phep lay ph
u:
p AND q.
p OR q.
NOT q.
ày du, ngha là mo.i phep toan logic

Cac phep toan này ta.o thành mo.t he. hàm d
èu co the bieu dien qua cac phep toan này. Ch
khac d
uy
rà ng, khac vo.i cac phep toan
so ho.c, cac phep toan logic ch ap du.ng doi vo.i cac anh nhi. phan. Cac phep toan logic
là nh
u.ng cong cu. chu yeu trong xu. l
y anh nhu.: trch cho.n da.c tru.ng, phan tch mau...
Cac phep toan logic tren toàn anh du.o..c thu..c hie.n tren t`
u.ng pixel.
Ngoài vie.c xu. l
y diem, cac phep toan so ho.c và logic còn du.o..c ap du.ng theo lan
ca.n. Xu. l
y lan ca.n thu.ò.ng du.o..c phat bieu du.o.i da.ng ma.t na. (mask): Gia tri. du.o..c
gan cho pixel p là hàm so phu. thuo.c vào gia tri. xam cua cac pixel trong lan ca.n cua p
và cac lan ca.n cua no. V du. de thay gia tri. xam ta.i pixel z5 trong H`nh 2.3(a) bà ng
gia tri. trung b`nh cua cac pixel trong lan ca.n 3 3 vo.i tam ta.i z5 ta thu..c hie.n phep
toan so ho.c sau
9
1
1X
z := (z1 + z2 + + z9) =
zi
9
9 i=1
và gan z thay cho gia tri. cua z5.
..
.
z1
z2
z3
w1 w2 w3
z4
z5
z6
w4 w5 w6
z7
z8
..
.
z9
w7 w8 w9
(b)
(a)
H`nh 2.3: (a) Ta.p con cua anh vo.i cac gia tri. xam; (b) Ma.t na. kch thu.o.c 3 3 vo.i
cac he. so.
Tong quat ho.n, ba` ng cach ap du.ng ma.t na. co tro.ng lu.o..ng trong H`nh 2.3(b) ta
30
co gia tri.
1X
1
wi zi
z := (w1z1 + w2z2 + + w9z9 ) =
9
9 i=1
9
(2.1)
du.o..c gan cho pixel z5 .

Phu.o.ng phap ma.t na. thu.ò.ng du.o..c d`
ung trong xu. l
y anh. Cac he. so cua ma.t na.
.
.
.
.
du.ng ma.t na. ta.i mo.i diem trong anh dòi
u ng u
ng du.ng. Ap
du o. c cho.n phu. thuo.c vào t`
èu. Chang ha.n, su. du.ng ma.t na. 3 3 len anh kch thu.o.c 512 512
hoi tnh toan nhi
àn chn phep nhan và tam phep co.ng ta.i moi vi. tr và do do tong so c
àn 2.359.296
c
phep nhan và 2.097.152 phep co.ng.
àu het cac bo. xu. l
H
y anh hie.n da.i co gan do.n vi. xu. l
y so ho.c/logic, k
y hie.u ALU
(Arithmetic-Logic Unit), co the thu..c hie.n cac phep toan so ho.c và logic song song, da.c
bie.t bà ng toc do. anh video. V` va.y, tren co. so. cua do.n vi. ALU, ch
ung ta co the ap
u.c (2.1).
du.ng phu.o.ng phap la.p tr`nh song song de tnh toan hie.u qua bieu th
2.4
2.4.1
C
ac ph
ep bi
en d
oi h`nh ho.c
Ph
ep bi
en d
oi affine
èu là (X, Y, Z) và to.a do. cac pixel

K
y hie.u to.a do. mo.t diem trong khong gian ba chi
trong anh là (x, y).
Ti.nh tien là tien tr`nh chuyen di.ch mo.t diem co to.a do. (X, Y, Z) den diem mo.i
u.c là
vo.i do. di.ch chuyen (X0 , Y0, Z0 ); t
X = X + X0 ,
Y = Y + Y0 ,
Z = Z + Z0 ,
trong do (X , Y , Z ) là to.a do. cua diem mo.i. Phu.o.ng tr`nh tren co the viet la.i du.o.i
da.ng ma tra.n

X
X
1 0 0 X0

Y
Y = 0 1 0 Y0
Z .

Z
0 0 1 Z0
1
31
Mo.t cach thua.n tie.n ho.n là bieu dien du.o.i

1 0
X

Y 0 1
=
Z 0 0

1
0 0
àn nhat
da.ng thu

0 X0
X

0 Y0
Y .

1 Z0
Z
1
0 1
àn này ta se su. du.ng phep bien doi affine:

Trong ph
v = Av,
àn
trong do A là ma tra.n vuong cap 4 4; v và v là cac vector co.t mà cac thành ph
.
.
àn nhat hoa:
cua ch
ung là cac to.a do. du o. c thu

X

Y
v=
Z ,

1

X

Y
v =
Z .

1
Vo.i khai nie.m này, phep ti.nh tien tu.o.ng
0
T =
0
u
.ng ma tra.n
0 0 X0
1 0 Y0
.
0 1 Z0
0 0 1
Phep co vo.i cac he. so co Sx , Sy , Sz

ma tra.n bien doi
Sx
0
S=
0
do.c theo cac tru.c X, Y và Z tu.o.ng u

.ng vo.i
0
Sy
Sz
0
.
0
Phep quay thu.ò.ng du.o..c thu..c hie.n ba` ng cach tong ho..p cac phep quay quanh cac
- e quay mo.t diem xung quanh diem khac, ch
tru.c to.a do.. D
ung ta thu..c hie.n ba phep
è goc; ke den thu..c hie.n phep quay và sau do
bien doi: dàu tien ti.nh tien diem t`
uy y
v
àu.
ti.nh tien tro. la.i vi. tr ban d
Phep quay mo.t diem xung quanh tru.c Z mo.t goc du.o..c thu..c hie.n ba` ng ma tra.n
32
bien doi
cos sin 0 0
sin cos 0 0
.
R =
0
0
1
0
0
0 0 1
èu kim d
òng h
ò neu nh`n t`
Goc quay du.o..c do c`
ung chi
u. goc theo hu.o.ng du.o.ng cua
tru.c Z. Phep bien doi này khong thay doi gia tri. Z.
Phep quay mo.t diem xung quanh tru.c X mo.t
tra.n bien doi
1
0
0
0
cos sin
R =
0 sin cos
0
0
0
goc du.o..c thu..c hie.n ba` ng ma
0
.
0
Tu.o.ng tu.., phep quay mo.t diem quanh tru.c Y mo.t goc tu.o.ng u
.ng ma tra.n
cos 0 sin 0
0
1
0
0
.
R =
sin 0
cos 0
0 0
0 1
èu phep bien doi co the bieu dien du.o.i da.ng phep bien doi affine. Chang ha.n,
Nhi
diem v qua cac phep ti.nh tien, co và quay quanh tru.c Z xac di.nh bo.i
v = R (S(T v))
= Av,
trong do A = R ST là ma tra.n cua phep bien doi affine. V` tch hai ma tra.n noi chung
khong giao hoan nen th
u. tu.. cua ch
ung là quan tro.ng.
àn xac d.inh ma tra.n nghi.ch dao tu.o.ng u
ung ta c
.ng
Trong mo.t so tru.ò.ng ho..p, ch
phep bien doi ngu.o..c. V du., nghi.ch dao cua ma tra.n ti.nh tien là
1 0 0 X0
0 1 0 Y0
=
0 0 1 Z .
0
0 0 0
1
33
Tu.o.ng tu.., nghi.ch dao cua ma tra.n quay R là
cos() sin()
sin() cos()
=
R1
0
0
0
0
2.4.2
0 0
0 0
.
1 0
0 1
Ph
ep chi
eu ph
oi ca nh
èu, k
y hie.u 3D, len ma.t
Phep chieu phoi canh chieu mo.t diem trong khong gian ba chi
èu). H`nh 2.4 minh ho.a mo.t mo h`nh ta.o anh. He. to.a do. camera (x, y, z)
phang (hai chi
ung vo.i ma.t phang xy và tru.c quang ho.c (xac di.nh bo.i tam cua
co ma.t phang anh tr`
thau knh) do.c theo tru.c z. Tam cua ma.t phang anh ta.i goc và tam cua thau knh ta.i
(0, 0, ). Neu camera lay net theo khoang cach doi vo.i cac va.t the th` go.i là tieu cu...
Tru.o.c het de do.n gian ta gia thiet he. to.a do. camera du.o..c lay theo he. to.a do. thu..c
(X, Y, Z).
y, Y
......
....
....... ..
.......
........ ....
..
.......
.
.
.
.
.
...
....
.
...
..
..
.......
.......
.....
...
.......
.......
.
...
.
.
.
.
.
.
....
.
..........
...
.
.....
.
.
.
.
.......
.
.
..
.
.
...
.......
.....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.....
.
.
.
..
.......
...
.. .............
.....
........
...
..
........
.......
...
..........
........
...
...
....... ....
.......
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
......
.......
...
....
...
.......
.......
...
...
.... ..............
.......
...
.
........
...
...
.........
.......
.
........
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
..
.... ..
...........
... .............
....
..
.......
.........
. ....
........
..........
...
....
............
.......
.........
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..
... .......
.......
.........
.........
.
....
....
.......
.........
...
...
...
........
.........
...
........
.........
...
...
.......
.........
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
....
.
.
...
..........
... .............
...
....
..
..........
...
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
...
....... ..
.............
....... ....
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...... ...
..
.....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
.
.
.
..
......
.......
.........
...
....
....
........
.........
...
...
.....
.......
....
.........
...
.......
.......
.........
..
...
.......
.......
.........
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
....
.....
.
......
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
.
.
.
.
....
..
..............
....
.
.
.
.
.
.
... ..............
.
..
.
.
.....
........
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
....
.....
..... ...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
...
....
.
......
.....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
...
..
.
....
.....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
. ..........
......
.
.
.
.
.
.
.
.
.....
.
.
.
...
.......
.
.........
.
.
...
.
.
.
... ...
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.....
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.....
.
...
.
.
.
.
.
.
.
...
.......
....
........
...
...
.......
...
.......
....
...
.......
.
.
.
.
.
..
.
.
...
...
... .............
...
.............
....
.
Ma.t phang anh

..
x, X
(X, Y, Z)
z, Z
(x, y)
Tam cua camera
H`nh 2.4: Qua tr`nh thu nha.n anh. He. to.a do. (x, y, z) du.o..c dong theo he. to.a do.
(X, Y, Z).
Nhu. tru.o.c, k
y hie.u (X, Y, Z) là cac to.a do. cua mo.t diem trong 3D. Gia thiet
ra` ng Z > ; t
u.c là tat ca cac diem quan tam phai na` m tru.o.c thau knh. T`
u. H`nh
2.4, de dàng suy ra
x
X
=
Z
34
X
Z
=
và
y
Y
=
Z
Y
=
Z
trong do dau am tru.o.c X và Y ch ra cac diem anh du.o..c dao ngu.o..c. Suy ra to.a do.
cua diem anh:
X
,
Z
Y
.
y =
Z
x =
Ch
ung ta anh xa. mo.t diem (X, Y, Z) R3 vào mo.t diem trong khong gian xa.
àn nhat hoa diem
anh thu..c RP3 ba` ng cach thu

X

w = Y
Z
thành
kX

kY
wh =
kZ

k
trong do k là so thu..c khac khong.
Neu ch
ung ta d.inh ngha ma tra.n cua phep
1 0 0
0 1 0
P =
0 0 1
0 0 1
chieu phoi canh
àn nhat hoa là vector

th` to.a do. cua camera da.ng thu
ch = P
wh
kX
kY
kZ
kZ
35
+k
Suy ra to.a do. de Cartes cua diem trong he. to.a do. camera co da.ng vector
X
x
Z
Y
c = y = Z .
Z
Z
àn dàu tien (x, y) cua c là cac to.a do. trong ma.t phang anh cua diem
Hai thành ph
àn th
(X, Y, Z) qua phep chieu phoi canh. Thành ph
u. ba, go.i là gia do. sau, trong
tru.ò.ng ho..p này khong su. du.ng.
Ch
u y
ra` ng anh cua nh
u.ng diem na` m tren du.ò.ng thang l di qua (x0 , y0, 0) và
òm d
(0, 0, ) qua phep chieu phoi canh g
ung mo.t diem (x0, y0 ). Phu.o.ng tr`nh du.ò.ng
thang l trong he. to.a do. thu..c co da.ng
x0
( Z),
y0
=
( Z).
X =
Y
2.4.3
M
o h`nh camera
àn này gia thiet he. to.a do. cua camera và cua the gio.i thu..c là phan bie.t. H`nh 2.5
Ph
y hie.u
su. du.ng he. to.a do. thu..c (X, Y, Z) de di.nh vi. camera và cac diem trong 3D (k
.
.
v). He. to.a do. camera là (x, y, z) và cac diem anh là c. Gia thiet camera du o. c da.t tren
mo.t gimbal cho phep quay xung quanh mo.t goc và nghieng mo.t goc , trong do
là goc gi
u.a cac tru.c x và X; và là goc gi
u.a cac tru.c z và Z. K
y hie.u w0 là khoang
cach t`
u. tam cua gimbal den goc to.a do.; và r = (r1, r2 , r3 ) là vector t`
u. tam cua gimbal
den tam cua ma.t phang.
- e co the ap du.ng cac tnh toan trong ph
àn tru.o.c, ch
àn bien doi sao
D
ung ta c
àu camera
cho he. to.a do. cua camera và cua the gio.i thu..c tr`
ung nhau. Gia thiet l
uc d
o. vi. tr chuan, ngha là tam cua gimbal và tam cua ma.t phang anh da.t ta.i goc cua he.
to.a do. thu..c và tat ca cac tru.c là tr`
ung nhau. Khi do, mo h`nh h`nh ho.c cua H`nh 2.5
co the du.o..c thu..c hie.n qua cac bu.o.c sau:
Bu.o.c 1. di chuyen tam cua gimbal;
Bu.o.c 2. quay goc ;
Bu.o.c 3. ta.o nghieng mo.t goc ;
36
H`nh 2.5: H`nh ho.c cua anh vo.i hai he. to.a do..
Bu.o.c 4. di chuyen ma.t phang anh tu.o.ng u
.ng vo.i tam cua gimbal.
Mo.t camera o. vi. tr chuan thoa man mo h`nh cua H`nh 2.4 và co the ap du.ng
è du.a v
è ap du.ng day cac Bu.o.c
phep chieu phoi canh trong Mu.c 2.4.2. Do do van d
1-4 doi vo.i mo.i diem thu..c.
Ti.nh tien goc cua he. to.a thu..c den vi. tr tam cua gimbal tu.o.ng u
.ng ma tra.n bien
doi
1 0 0 X0
0 1 0 Y0
.
G=
0 0 1 Z0
0 0 0
1
u.a cac tru.c x và X. Ta.i vi. tr chuan, hai tru.c này tr`
ung
Theo tren, goc quay du.o..c do gi
.
nhau. De quay tru.c x mo.t goc ta su du.ng phep quay xung quanh tru.c z goc . Noi
cach khac ta su. du.ng ma tra.n quay R . Ch
uy
ra` ng goc quay là du.o.ng khi cac diem
37
èu kim d
òng h
ò (do do quay camera quanh tru.c z ngu.o..c chi
èu kim
du.o..c quay c`
ung chi
ò).
dòng h
àn nghieng
Ta.i thò.i diem này, cac tru.c z và Z van tr`
ung nhau. V` va.y ch
ung ta c
.
- i
èu này co the thu. c hie.n ba` ng cach quay xung quanh tru.c x goc
camera mo.t goc . D
- e y
èu
rà ng phep quay cua camera ngu.o..c chi
; t
u.c là ap du.ng ma tra.n bien doi R . D
.
.
.
.
.
òng h
ò tu o ng u
kim d
ng goc du o ng.
De dàng kiem tra ho..p cua hai phep quay R và R là phep quay tu.o.ng u
.ng ma
tra.n
sin cos cos cos sin 0

.
R=
sin sin cos sin cos 0

0
0
0
1
cos
Cuoi c`
ung, di chuyen goc cua ma.t
tien
0
C =
0
sin
phang anh theo vector r tu.o.ng u

.ng phep ti.nh
0 0 r1
1 0 r2
.
0 1 r3
0 0 1
V` va.y anh xa. bien diem wh thành diem CRGwh se du.a den cac he. to.a do. cua camera
du.ng phep bien doi trong ph
àn tru.o.c ta co diem wh
và the gio.i thu..c tr`
ung nhau. Ap
trong khong gian xa. anh RP3 du.o..c quan sat bo.i camera thoa man mo h`nh h`nh ho.c
àn nhat trong he. to.a do. camera nhu. sau:
cua H`nh 2.5 co bieu dien thu
ch = P CRGwh .
2.4.4
(2.2)
C
ac tham s
o cu a camera
- e xac d.inh to.a do. anh (x, y) cua mo.t diem trong he. to.a do. thu..c w theo (2.2) ch
D
ung
àn biet tru.o.c cac tham so cua camera: tieu cu.., do. di.ch chuyen, cac goc quay và
ta c
goc nghieng. Ma.c d`
u cac tham so này co the do tru..c tiep, tuy nhien se thua.n tie.n ho.n
- e thu..c hie.n du.o..c di
èu này,
neu ch
ung ta xac di.nh ch
ung du..a tren chnh camera. D
.
àn mo.t ta.p cac diem anh mà to.a do. thu. c cua no da biet.
ch
ung ta c
- a.t A := P CRG. Khi do cac ph
àn tu. cua ma tra.n A ch
D
u.a thong tin cua tat ca
- a.t k = 1 trong bieu dien
u. (2.2) ta co the viet ch = Awh . D
cac tham so cua camera. T`
38
àn nhat, suy ra

thu
ch1

X

a24
Y .
a34
Z
1
a44
a11 a12 a13 a14

ch2 a21 a22 a23
=
c a
h3 31 a32 a33
ch4
a41 a42 a43
(2.3)
Nhu.ng cac to.a do. camera là

x = ch1 /ch4 ,
y = ch2 /ch4 .
Hay tu.o.ng du.o.ng
ch1 = xch4 ,
ch2 = ych4.
Thay vào (2.3) ta du.o..c
xch4 = a11X + a12Y + a13Z + a14,
ych4 = a21X + a22Y + a23Z + a24,
ch4 = a41X + a42Y + a43Z + a44,
trong do bo qua khai trien ch3 do no co lien quan den z.
Thay ch4 vào hai phu.o.ng tr`nh dàu cua he. tren ta du.o..c he. hai phu.o.ng tr`nh
tuyen tnh vo.i 12 an so
a11X + a12Y + a13Z a41xX a42xY a43xZ + a14 = 0,
a21X + a22Y + a23Z a41yX a42yY a43yZ + a24 = 0.
àn biet t nhat 6

ung ta c
Nhu. va.y de nha.n du.o..c tat ca cac tham so cua camera, ch
diem trong he. to.a do. thu..c vo.i cac to.a do. (Xi , Yi , Zi ), i = 1, 2, . . . , 6, và nh
u.ng diem
này vo.i camera ta.i mo.t vi. tr xac di.nh tu.o.ng u
.ng cac diem anh (xi, yi ), i = 1, 2, . . . , 6,
(da biet).
2.4.5
nh n
A
oi
èu diem thu..c thành mo.t diem anh. Tuy

Nhac la.i là phep chieu phoi canh anh xa. nhi
nhien thong tin do. sau co the nha.n du.o..c bà ng cach su. du.ng k
y thua.t anh noi.
39
H`nh 2.6 cho thay anh noi co the nha.n du.o..c t`

u. hai anh tach bie.t cua mo.t doi
u.a tam cua hai
y hie.u B là khoang cach gi
tu.o..ng (trong tru.ò.ng ho..p này là diem w). K
thau knh. Mu.c dch là xac di.nh cac to.a do. (X, Y, Z) cua diem w co cac diem anh
(x1, y1 ) và (x2 , y2).
.......
...... ...
.....
....
.....
.
.
.
..
.
.
.....
...
.....
.
.
.
.
....
...
.
.
.
..
.
...
.
.
.
.
...
...
.
.
.
.
....
...
.
.
.
..
.
....
.
.
.
.
...
...
.
.
.
.
....
...
.
.
.
..
.
...
.
.
.
.
...
....
.
.
.
.
....
.
.
.
.
.
..
.
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
......
...
.....
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
...
...
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
...
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
. .......
....
.
.
.
.
.
..
.
.
.
......
.............................................................................................
...........
...
.
.
.
.
.
.
.
...
.
..
.
....
.
...
.
.
....
..
...
....
.....
...
...
... .........
..
...
......
... ............
...
.. ... ..
...
.
.....
...
..... ..... ....
.....
...
.
.....
.
.
....... ....
.
.
.
...
...
.
.
.
.
....................
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
... ...
...
..... .... ....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
.....
......
.....
....
.... ..
...
....
.....
.....
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..
....
.....
.....
....
....
....
.....
.....
.....
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..
..
..
.
.
..
.
.
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
...
...
...
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..
...
....
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.. .....
.
.
...
...
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..
..........
.
.. ...
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
......................
..
.
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
....
....
....
.....
........
...
...
......
...
.......
.....
......
....
...
.
.....
.....
.
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
.
.
.
...
...
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
...
. ........
....
.
.
.
.
.
.
.
.
....
.
.
.
.
...
.
.
.
.......
.
.........
.
..
.
.
.
...
..
....
.
.
...
.
.
.
...
.
.
.
..
...
.
...
.
.
.
...
.
.
.
.
....
.
...
...
...
..
.
.
.
.
.
.
..
.
.
...
...
...
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
...
...
...
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
.
...........
...
..
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
.
...
..........
........
...
.
...........
.
.
.
...
.
...
.
.. ..
...........
...
.
.
.
.
.
...
.
.
.
....
.
.............
...
...
.
.
.
...
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
... ................. .. .........
.
...
.
.
2
2
.
....
..............
....
...
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
...........
..
...
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
...........
...
...
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
...........
...
...
.
.
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
...........
...
...
...
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
...
...........
...
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
....
.
...........
...
...
.
.
.
.
.
.
...
.
..
.
.
.
...........
...
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
...
.
.
...........
...
....
.
...
.
.
.
.
.
.
.
...
.
...........
... .......
...
.
.
.
.
.
...
...........
..
........
...........
...
...........
...
...........
...........
...
...........
...
..........
.
...........
........... ....
.....
Anh 1
(x1, y1)
Tam thau knh
Anh 2
Tru.c quang ho.c
(x , y )
w
- iem trong khong gian
D
H`nh 2.6: Mo h`nh xu. l

y anh noi.
Khong mat tnh tong quat, gia su.
(1) cac camera là giong nhau; và

ung hoàn toàn tr`
ung nhau, ch khac vi. tr da.t.
(2) cac he. tru.c cua ch
V` cac he. to.a do. thu..c và camera khi du.o..c di chuyen de ch
ung tr`
ung nhau th`
.
.
.
.
cac ma.t phang (du o. c d.inh hu o ng) xy và XY là tr`
ung nhau nen to.a do. Z cua diem w
.
trong he. to.a do. cua hai camera là nhu nhau.
40
De dàng kiem tra ra` ng

x1
( Z1 ),
x2
( Z2 ),
=
X1 =
X2
trong do (Xi , Yi , Zi ), i = 1, 2, là to.a do. cua diem w trong cac he. to.a do. cua hai camera.
- i
èu này co the thu..c hie.n ba` ng cach di chuyen mo.t camera den vi. tr tr`
(D
ung vo.i he.
to.a do. thu..c, trong khi camera kia và diem w di chuyen theo vo.i vi. tr tu.o.ng doi cua
no nhu. H`nh 2.7).
X
...
.......
....
...
....
.
Anh 1
..
.
..
....
....
...
..
..
...
.
...
.........
.
... .......
........
..
.......
...
...
........
..
.......
....
........
..
.
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
........ .............
.....
........
..
....
...
........
...
...
.......
........
...
..
....
.......
..
..
...
........
.......
...
...
........
...
...
....
........
..
.......
..
...
........
..
...
...
.......
..
........
...
...
.......
...
........
..
...
........
..
.......
...
........
...
...
.......
........
..
...
.......
...
........
...
........
...
..
.......
...
........
.
.......
........ ....
.......
......
.
.
.
.
.
.
.
..... ...
.......
........
...
..
.......
.
.
.
........
.
.
.
.
........
...
.......
.
.
.
....
.
.
...
.
.....
.
.
.
.
.
...
.
.......
...
...
.......
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.......
...
........
.
.
.
....
.
.
...
...
.
....
.
.
.
.
.
.
...
...
.
........
...
...
...
........
.
.
.
.
.
.
...
.
...
.
........
...
...
.......
.
.
....
.
.
.
...
...
.
...
.
.
.
.
.
.
...
.
...
..
.......
...
...
...
.......
.
.
.
.
.
.
...
...
.
...
.. .........
...
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.
.
.
.
.
...
.
...
...
...
........
.......
..
...
.......
.... ..............
....
...
..........
...
...
..
.....
..
....
...
.
(x1, y1)
Goc cua he. to.a do. thu..c
Anh 2
(x2, y2)
Ma.t phang Z = ha` ng so
àu tien du.o..c da.t tr`

ung vo.i he. to.a do.
H`nh 2.7: Nhat cat cua H`nh 2.6 vo.i camera d
thu..c.
Nhu.ng
X2 = X1 + B,
41
Z2 = Z1 = Z.
Va.y
x1
( Z),
x2
=
( Z) B.
X1 =
X2
Suy ra
B
.
x2 x1
Noi cach khac, neu ch
ung ta biet cac thong so: cac gia tri. hoành do. x2 và x1 ; va.ch
ranh gio.i, tieu cu.., th` co the suy ra to.a do. diem Z và do do X, Y.
Z =
Tien tr`nh kho khan nhat là t`m hai diem tu.o.ng u
.ng trong hai anh khac nhau
cua c`
ung mo.t canh. V` cac diem này thu.ò.ng o. trong c`
ung mo.t lan ca.n, nen cach giai
.
.
.
.
.
.
y thua.t tu o ng quan (xem Chu.o.ng 9), cho.n
quyet trong tru ò ng ho. p này là, su du.ng k
mo.t diem trong mo.t v`
ung nho S1 cua anh th
u. nhat và co gang t`m mo.t v`
ung S2 trong
.
.
.
.
.
.
.
u a nh
u ng da.c tru.ng
anh th
u hai doi sanh tot nhat vo i S1. Trong tru ò ng ho. p canh ch
de thay, chang ha.n cac goc noi ba.t, th` phu.o.ng phap doi sanh da.c tru.ng se cho lò.i
àn 2.4.4 se cho nh
giai nhanh ho.n. Vie.c xac di.nh cac thong so cua camera trong Ph
u.ng
àn thiet de giai quyet hoàn chnh bài toan anh noi.
thong tin c
42
Chu.o.ng 3
I
PHEP
BIE
N D
-O
CAC
èu và cac tnh

Mu.c dch chnh cua chu.o.ng này là tr`nh bày cac phep bien doi hai chi
è ma.t
ung. Cac phep bien doi dong vai trò quan tro.ng trong xu. l
chat cua ch
y anh ca v
èu se du.o..c su. du.ng trong
l
y thuyet c
ung nhu. u
.ng du.ng. Cac phep bien doi hai chi
òi anh, ma hoa và mieu ta anh.
nh
u.ng chu.o.ng sau de nang cao chat lu.o..ng anh, phu.c h
Ma.c d`
u cac phep bien doi khac c
ung du.o..c dè ca.p, tuy nhien ch
ung ta van nhan
ma.nh vào phep bien doi Fourier v` no du.o..c su. du.ng ro.ng rai trong cac bài toan xu. l
y
anh.
Bi
en d
oi Fourier li
en tu.c
3.1
3.1.1
èu
Bi
en d
oi Fourier m
o.t chi
Gia su. f (x) là hàm lien tu.c theo bien thu..c x. Bien doi Fourier cua f (x), k
y hie.u F (f )
.
hoa.c F, xac d.inh bo i
F (f )(u) = F (u) :=
f (x)e2iux dx,
trong do i :=
1.
Cho tru.o.c F (u) ta co the nha.n du.o..c f (x) bà ng cach su. du.ng bien doi Fourier
43
ngu.o..c
F
(F )(x) = f (x) =
F (u)e2iuxdu.
òn ta.i cua ca.p bien doi Fourier, neu f (x) lien tu.c, kha
Co the ch
u.ng minh su.. t
èu kie.n này thu.ò.ng thoa man trong thu..c te.
tch và F (u) kha tch. Cac di
Trong giao tr`nh này, ta luon gia su. f là hàm thu..c. Noi chung bien doi Fourier
cua hàm thu..c f là mo.t hàm ph
u.c; t
u.c là
F (u) = R(u) + iI(u),
àn thu..c (tu.o.ng u
àn ao) cua F (u) :
trong do R(u) (tu.o.ng u
.ng, I(u)) là ph
.ng, ph
Z +
f (x) cos[2ux]dx,
R(u) =
Z +
f (x) sin[2ux]dx.
I(u) =
Cac hàm này doi khi còn go.i là bien doi Fourier cosin và bien doi Fourier sin cua f.
Ta thu.ò.ng bieu dien hàm F (u) du.o.i da.ng
F (u) = kF (u)kei(u),
trong do
p
R2 (u) + I 2(u),

I(u)
.
tan[(u)] :=
R(u)
kF (u)k :=
Hàm kF (u)k du.o..c go.i là pho Fourier cua f, và (u) là goc pha. B`nh phu.o.ng cua pho
àn so.
Fourier go.i là pho cong suat. Bien u thu.ò.ng du.o..c go.i là bien t
V du. 3.1.1 Bien doi Fourier cua hàm
A neu 0 x ,
f (x) :=
0 neu ngu.o.c lai,
. .
là
F (u) =
f (x)e2ixu dx
Ae2ixu dx
=
0
44
=
Suy ra pho Fourier
3.1.2
A
sin(u)eiu .
u

A
kF (u)k = | sin(u)||eiu |
u

sin(u)
.

= |A|
(u)
èu
Bi
en d
oi Fourier hai chi
èu. Neu f (x, y) là hàm

De dàng mo. ro.ng bien doi Fourier trong tru.ò.ng ho..p hai chi
òn ta.i ca.p bien doi Fourier:
lien tu.c và kha tch, và F (u, v) kha tch, th` t
Z + Z +
F (f )(u, v) = F (u, v) :=
f (x, y)e2i(ux+vy) dxdy
và
F
(F )(x, y) = f (x, y) =
F (u, v)e2i(ux+vy)dudv,
àn so.
trong do u, v là cac bien t
èu, pho Fourier, goc pha và pho cong suat
Tu.o.ng tu.. trong tru.ò.ng ho..p mo.t chi
xac d.inh tu.o.ng u
.ng bo.i
p
kF (u, v)k := R2 (u, v) + I 2 (u, v),

1 I(u, v)
(u, v) := tan
R(u, v)
và
P (u, v) := kF (u, v)k2 = R2 (u, v) + I 2(u, v).
V du. 3.1.2 Bien doi Fourier cua hàm
A
neu 0 x , 0 y ,
f (x, y) :=
0
neu ngu.o..c la.i,
là
f (x, y)e2i(ux+vy) dxdy

sin(u)eiu sin(u)eiu
= A
.
(u)
(u)
F (u, v) =
Do do pho Fourier là

sin(u) sin(u)

.
kF (u, v)k = |A|
(u) (u)
45
3.2
Bi
en d
oi Fourier r`
o.i ra.c
èu xac
Xet day f (x), x = 0, 1, . . . , N 1. Bien doi Fourier rò.i ra.c thua.n ngu.o..c mo.t chi
di.nh bo.i
F (f )(u) = F (u) :=
N 1
ux
1 X
f (x)e2i N ,
N x=0
(3.1)
vo.i u = 0, 1, . . . , N 1, và
(F )(x) = f (x) :=
N
1
X
ux
F (u)e2i N ,
(3.2)
u=0
trong do x = 0, 1, . . . , N 1.
V du. 3.2.1 Gia su. f (0) = 2, f(1) = 3, f(2) = f (3) = 4. Ta co bien doi Fourier cua
f là
F (0) =
1X
f (x)e0 = 3.25;
4 x=0
F (1) =
1X
1
f (x)e2ix/4 = (2 + i);
4 x=0
4
F (2) =
1
1X
f (x)e2i2x/4 = ;
4 x=0
4
F (3) =
1X
1
f (x)e2i3x/4 = (2 + i).
4 x=0
4
Trong tru.ò.ng ho..p hai bien, ca.p bien doi Fourier rò.i ra.c cho bo.i
M 1 N 1
vy
ux
1 XX
f (x, y)e2i( M + N ) ,
F (f )(u, v) :=
MN x=0 y=0
vo.i u = 0, 1, . . . , M 1, và v = 0, 1, . . . , N 1, và

F 1(F )(x, y) :=
M
1 N
1
X
X
u=0 v=0
trong do x = 0, 1, . . . , M 1, và y = 0, 1, . . . , N 1.
46
vy
F (u, v)e2i( M + N ) ,
ux
Khi cac anh co kch thu.o.c vuong, t

u.c là M = N, de thua.n tie.n trong cac tnh
toan ta thu.ò.ng su. du.ng cong th
u.c bien doi Fourier thua.n ngu.o..c sau
N 1 N 1
vy
ux
1 XX
f (x, y)e2i( N + N ) ,
F (u, v) =
N x=0 y=0
N 1 N 1
1 XX
2i( ux
+ vy
N
N ),
f
(x,
y)
=
F
(u,
v)e
N u=0 v=0
trong do u, x = 0, 1, . . . , N 1, và y, v = 0, 1, . . . , N 1.
Hoàn toàn tu.o.ng tu.. ta c
ung co cac khai nie.m pho Fourier, goc pha, pho cong
suat cua hàm rò.i ra.c f.
òn ta.i cua bien doi Fourier
Khac vo.i tru.ò.ng ho..p lien tu.c, de dàng ch
u.ng minh t
èu, ta co the ch
u.ng minh ba` ng cach thay
rò.i ra.c. Chang ha.n trong tru.ò.ng ho..p mo.t chi
tru..c tiep (3.2) vào (3.1):
"
#
N 1 N 1
1 X X
F (r)e2irx/N e2iux/N
F (u) =
N x=0 r=0
#
"N 1
N 1
X
1 X
F (r)
e2irx/N e2iux/N
=
N r=0
x=0
= F (u).
- òng nhat th
èu kie.n tru..c giao
u. di
D
u.c tren suy t`
N
1
N
X
e2irx/N e2iux/N =
0
x=0
neu r = u,
neu ngu.o..c la.i.
V du. 3.2.2 H`nh 3.1 là anh goc, anh cua ln(1+kF [u, v]k) và anh cua goc pha (u, v).
3.3
C
ac tnh ch
at
Tru.o.c het ta co
- i.nh l
D
y 3.3.1 [Raleigh] Gia su. F l`
o
a bien do
i Fourier cu a f. Khi d
Z + Z +
Z + Z +
2
f (x, y)dxdy =
kF (u, v)k2dudv.
47
H`nh 3.1: Anh goc, anh cua ln(1 + kF [u, v]k) và anh cua goc pha (u, v).
3.3.1
Tnh t
ach d
u.o..c
Xet ca.p bien doi Fourier rò.i ra.c cua hàm anh f (x, y) co kch thu.o.c M N :
M 1 N 1
ux vy
1 XX
f (x, y)e2i( M + N ) ,
F (u, v) =
MN x=0 y=0
và
f (x, y) =
1
M
1 N
X
X
vy
F (u, v)e2i( M + N ) ,
ux
(3.3)
(3.4)
u=0 v=0
trong do x, u = 0, 1, . . . , M 1 và y, v = 0, 1, . . . , N 1.
.
U u diem là F (u, v) hoa.c f (x, y) co the nha.n du.o..c theo hai bu.o.c bien doi Fourier
- i
èu này là hien nhien, v` t`
1D thua.n hoa.c ngu.o..c. D
u. (3.3) ta co
F (u, v) =
M 1
ux
1 X
G(x, v)e2i M ,
M x=0
trong do
G(x, v) :=
N 1
vy
1 X
f (x, y)e2i N .
N y=0
(3.5)
- oi vo.i moi gia tri. x, ve phai cua bieu th

u.c (3.5) là bien doi Fourier 1D vo.i cac
D
àn so v = 0, 1, . . . , N 1. V` va.y hàm hai chi
èu F (u, v) nha.n du.o..c theo cac
gia tri. t
bu.o.c sau
Bu.o.c 1. Bien doi Fourier 1D theo t`
u.ng hàng cua f (x, y) ta du.o..c mang trung gian
G(x, v);
Bu.o.c 2. Bien doi Fourier 1D theo co.t cua G(x, v).
48
Co the nha.n du.o..c ket qua giong nhu. tren khi bien doi theo cac co.t cua f (x, y)
và sau do do.c theo cac hàng.
3.3.2
en
Ti.nh ti
Vo.i mo.i x0, y0, u0 , v0 C ta co

h
i
u0 x v0 y
F f (x, y)e2i( M + N ) = F (u u0, v v0),
ux0
F [f (x x0 , y y0 )] = F (u, v)e2i( M
T`
u. do suy ra
vy0
N
).

F (1)x+y f (x, y) = F (u M/2, v N/2).
u.a, ti.nh tien khong làm thay doi pho Fourier cua F.
Ho.n n
3.3.3
Chu k`
y
àn hoàn theo cac tru.c x và y tu.o.ng u

Gia su. hàm anh f tu
.ng vo.i chu k`
y M và N ; t
u.c
là
f (x, y) = f (x + M, y) = f (x, y + N ) = f (x + M, y + N ).
(3.6)
F (u, v) = F (u + M, v) = F (u, v + N ) = F (u + M, v + N ).
(3.7)
Khi do
Ngu.o..c la.i, neu bien doi Fourier cua f thoa (3.7) th` hàm anh f thoa man (3.6). Ho.n
n
u.a, neu hàm f thu..c, th` F (u, v) = F (u, v), trong do F (u, v) là so ph
u.c lien ho..p
cua F (u, v). Suy ra kF (u, v)k = kF (u, v)k.
3.3.4
Ph
ep quay
Xet phep bien doi to.a do. cu..c

x(r, ) = r cos ,
y(r, ) = r sin ,
u(, ) = cos ,
v(, ) = sin .
- a.t
D
g(r, ) := f (x(r, ), y(r, )),
G(, ) := F (u(, ), v(, )).
49
Khi do vo.i mo.i 0 R ta co

F [g(r, + 0)] = G(, + 0 ),
ung mo.t goc. Tu.o.ng tu..,
Noi cach khac, quay f (x, y) mo.t goc 0 se làm quay F (u, v) c`
ta quay F (u, v) se làm quay f (x, y) vo.i c`
ung mo.t goc.
3.3.5
Tuy
en tnh v`
a co gi
an
Bien doi Fourier là anh xa. tuyen tnh, t

u.c là
F (af + bg) = aF (f ) + bF (g) vo.i mo.i a, b C.
Tuy nhien, noi chung
F (fg) 6= F (f )F (g).
Ngoài ra, de dàng ch
u.ng minh rà ng vo.i mo.i a, b C vo.i a, b 6= 0 ta co
1 u v
,
.
F [f (ax, by)] = F
ab
a b
3.3.6
Gi
a tri. trung b`nh
èu f là
Gia tri. trung b`nh cua hàm rò.i ra.c hai chi
M 1 N 1
1 XX
f (x, y) = F (0, 0).
MN x=0 y=0
3.3.7
Bi
en d
oi Laplace
Bien doi Laplace cua f xac d.inh bo.i

f (x, y) :=
2f
2f
+
.
x2 y 2
De dàng ch
u.ng minh rà ng
F (f ) = (2)2 (u2 + v 2)F (u, v).
Phep bien doi Laplace thu.o`.ng du.o..c d`
ung trong k
y thua.t tach bien cua anh.
50
3.3.8
a tu.o.ng quan
Tch ch
a.p v`
Nhac la.i là tch cha.p (lien tu.c) cua f và g, k

y hie.u (f g), xac d.inh bo.i
Z + Z +
g(x , y )f (, )dd.
(f g)(x, y) :=
V du. 3.3.2 Gia su.

f (x) :=
1/2
g(x) :=
0
neu 0 x 1,
neu ngu.o..c la.i,
neu 0 x 1,
neu ngu.o..c la.i.
Khi do de dàng kiem tra ra` ng
x/2
(f g)(x) = 1 x/2
neu 0 x 1,
neu 1 x 2,
neu ngu.o..c la.i.
- e di.nh ngha tch cha.p rò.i ra.c cua hai hàm anh f và g tu.o.ng u
D
.ng cac mang hai
- e
èu vo.i kch thu.o.c A B và C D ta c
àn mo. ro.ng kch thu.o.c anh len M N. D
chi
tranh hie.n tu.o..ng loi bo.c, ta cho.n M, N sao cho
M A + C 1,
N B + D 1.
(3.8)
Xet cac mo. ro.ng cua f (x, y) là
f (x, y) neu 0 x A 1, 0 y B 1,
fr (x, y) :=
0
neu A x M 1 hoa.c B y N 1,
và mo. ro.ng cua g(x, y) là
g(x, y)
gr (x, y) :=
0
neu 0 x C 1, 0 y D 1,
neu C x M 1
hoa.c D y N 1.
èu (rò.i ra.c) cua fr và gr di.nh ngha bo.i

Tch cha.p hai chi
(fr gr )(x, y) :=
M
1 N
1
X
X
gr (x , y )fr (, ),
=0 =0
51
(3.9)
vo.i x = 0, 1, . . . , M 1, y = 0, 1, . . . , N 1.
èn t
àn so hie.u qua ho.n
Trong thu..c te, vie.c tnh toan tch cha.p rò.i ra.c trong mi
khi ap du.ng cong th
u.c (3.9).
- i.nh l
D
y 3.3.3 Gia su. F v`
a G l`
a c
ac bien do
i Fourier cu a f v`
a g. Khi d
o bien do
i
a f g.
Fourier ngu.o..c cu a F G chnh l`
àn ch
Ch
u.ng minh. Gia su. H là bien doi Fourier cua f g. Ta c
u.ng minh ra` ng H = F G.
Tha.t va.y
H(u, v) =
=
+
2i(ux+vy)
Z +
Z +
Z +
Z +
f (, )
Z
g(x , y )f (, )dd dxdy

g(x , y )dxdy dd
+ Z +
2i(ux+vy)
Z
f (, )e2i(u+v) G(u, v)dd
Z + Z +
f (, )e2i(u+v)dd
= G(u, v)
= F (u, v)G(u, v).

- i.nh l
D
y du.o..c ch
u.ng minh. 2
Tu.o.ng quan cua hai hàm lien tu.c f và g, k
y hie.u f g, xac d.inh bo.i
Z + Z +
g(x + , y + )f(, )dd.
(f g)(x, y) :=
Trong tru.ò.ng ho..p rò.i ra.c

(fr gr )(x, y) :=
1
M
1 N
X
X
gr (x + , y + )fr (, ),
(3.10)
=0 =0
vo.i x = 0, 1, . . . , M 1, y = 0, 1, . . . , N 1. Nhu. trong tru.ò.ng ho..p cua tch cha.p rò.i

ra.c, fr (x, y) và gr (x, y) là nh
u.ng hàm du.o..c mo. ro.ng và M, N du.o..c cho.n theo (3.8)
de tranh hie.n tu.o..ng loi bo.c.
- oi vo.i ca hai tru.ò.ng ho..p rò.i ra.c và lien tu.c, ta de dàng ch
Nh
a.n x
et 3.3.4 (i) D
u.ng
minh cac quan he. sau:
F (f g) = F G,
F (f g) = F G.
52
- a.c bie.t, bien doi Fourier cua f f là pho cong suat cua f.
D
(ii) Cac phep toan tch cha.p và tu.o.ng quan ch khac nhau bo.i mo.t phep quay 1800
(hay phan xa.) cua g(, ). Neu hàm g(, ) doi x
u.ng tu.o.ng u
.ng qua cac tru.c và
th` cac phep toan này là nhu. nhau. Cac phep toan tch cha.p và tu.o.ng quan thu.ò.ng
òi anh hay doi sanh anh. Chang
du.o..c su. du.ng de nang cao chat lu.o..ng anh và phu.c h
.
.
.
.
ha.n, u
ng du.ng cua tu o ng quan trong xu l
y anh là doi sanh mau (template/prototype
è chnh là t`m mo.t so sanh cha.t che nhat gi
matching), o. do van d
u.a mo.t anh chu.a
biet f và mo.t ta.p cac anh da biet f0 , f1, . . . , fn1 : Tru.o.c het tnh tu.o.ng quan f fi
cua anh f chu.a biet và cac anh fi da biet. Anh du.o..c doi sanh tot nhat là anh fi vo.i
gia tri. kf fi k lo.n nhat. Nhu. trong tru.ò.ng ho..p cua tch cha.p rò.i ra.c, su. du.ng bien
doi Fourier nhanh cho phep tnh tu.o.ng quan hie.u qua ho.n.
3.3.9
o
Tnh ch
at cu a ph
èu tru.ò.ng ho..p pho Fourier cua anh là hàm so giam rat nhanh khi cac bien
Trong nhi
àn so tang. V` va.y, ta thu.ò.ng hien thi. hàm
t
D(u, v) := log(1 + kF (u, v)k)
thay cho hàm kF (u, v)k.
Hai thu. nghie.m sau cho ta moi lien he. gi
u.a pho và goc pha doi vo.i thong tin
cuanh.
Thu. nghi
e.m 1
Bu.o.c 1. Bien doi Fourier 2D cua anh f (x, y).
Bu.o.c 2. Tnh cac goc pha
(u, v) = tan

I(u, v)
,
R(u, v)
trong do I(u, v), R(u, v) là cac gia tri. ao và thu..c cua bien doi Fourier cua f.
Bu.o.c 3. Bien doi Fourier ngu.o..c 2D cua d
u. lie.u
cos[(u, v)] + i sin[(u, v)].
53
e.m 2
Thu. nghi
Bu.o.c 1. Bien doi Fourier 2D cua anh f.
Bu.o.c 2. Tnh pho Fourier
kF (u, v)k =
p
I 2(u, v) + R2 (u, v).
u. lie.u
Bu.o.c 3. Bien doi Fourier ngu.o..c 2D cua d
kF (u, v)k + i0.0.
àu het cac tru.ò.ng ho..p, thong tin cua
Hai thu. nghie.m tren ch ra ra` ng, trong h
anh du.o..c ch
u.a trong goc pha; và do do vo.i cac bài toan nang cao chat lu.o..ng anh,
àn tranh pha huy da.c tru.ng pha.
ch
ung ta c
H`nh 3.2: Thu. nghie.m 1.
H`nh 3.3: Thu. nghie.m 2.

àn so tang nen theo di.nh
Cuoi c`
ung, do pho Fourier cua anh giam rat nhanh khi t
l
y lay mau cua Whittaker và Shannon [] ta co the tang doi kch thu.o.c anh. Thua.t
toan nhu. sau.
54
H`nh 3.4: Anh goc f và pho Fourier cua f.

Bu.o.c 1. Xet anh f (x, y) co kch thu.o.c M N. Bien doi Fourier 2D

F (u, v) := F (1)x+y f (x, y) .
- a. t
Bu.o.c 2. D
G(u, v) :=
F (u
M
,v
2
N
)
2
neu
M
2
u<M+
neu ngu.o..c la.i,
M
, N2
2
v<N+
N
,
2
trong do u = 0, 1, . . . , 2M 1, và v = 0, 1, . . . , 2N 1.
Bu.o.c 3. Bien doi Fourier ngu.o..c cua G(u, v) ta co anh g du.o..c tang kch thu.o.c gap
doi.
H`nh 3.4-3.5 minh ho.a cac ket qua.
3.4
Bi
en d
oi Fourier nhanh
àn thiet trong Phu.o.ng tr`nh (3.1) t le. vo.i N 2 . Trong

So cac phep nhan và co.ng ph
u.c c
àn này ta ch ra ra` ng, bà ng vie.c phan tch (3.1), so cac phep toan nhan và co.ng
ph
ph
u.c co the giam và t le. vo.i N log2 N. Phu.o.ng phap phan tch này du.o..c go.i là thua.t
toan bien doi Fourier nhanh, k
y hie.u FFT.
3.4.1
Thu
a.t to
an FFT
èu
Tru.o.c het xet phep bien doi Fourier rò.i ra.c mo.t chi
N 1
1 X
F (u) =
f (x)WNux ,
N x=0
55
H`nh 3.5: Anh g và pho Fourier cua g.

trong do WN := e2i/N và N = 2n , n N. V` N = 2M, nen
2M 1
1 X
ux
f (x)W2M
F (u) =
2M x=0
" M 1
#
M 1
1 1 X
1 X
u(2x)
u(2x+1)
=
f (2x)W2M +
f (2x + 1)W2M
.
2 M x=0
M x=0
u(2x)
ux
. Do do
Nhu.ng W2M = WM
#
" M 1
M
1
X
1
1 1 X
ux
ux
u
f (2x)WM
+
f (2x + 1)WM
W2M
F (u) =
2 M x=0
M x=0
(3.11)
1
u
],
= [Feven(u) + Fold(u)W2M
2
trong do
Feven(u) :=
Fold(u)
:=
1
M
1
M
PM 1
Px=0
M 1
x=0
ux
f (2x)WM
,
ux
f (2x + 1)WM
,
(3.12)
u+M
u+M
u
u
= WM
và W2M
= W2M
nen
vo.i u = 0, 1, . . . , M 1. Ma.t khac, do WM
F (u + M) =
1
u
[Feven(u) Fold(u)W2M
].
2
Cac dang th
u.c (3.11)-(3.13) ch ra rà ng phep bien doi N diem
{f (0), f(1), . . . , f (N )}
56
(3.13)
thành N diem
{F (0), F (1), . . . , F (N )}
àn nhu. trong (3.11) và
co the du.o..c tnh bà ng cach tach bieu th
u.c goc thành hai ph
- e tnh nu.a dàu tien, F (u), u = 0, . . . , N/2 1, ta c
àn hai phep bien doi tren
(3.12). D
N/2 diem nhu. trong (3.12). Sau do cac gia tri. Feven(u) và Fold(u) thay vào de nha.n
du.o..c F (u) vo.i u = 0, 1, . . . , (N/2 1). Nu.a th
u. hai, F (u), u = N/2, . . . , N, suy tru..c
tiep t`
u. (3.13).
èu. Nhac la.i là
Ke tiep ta xet tru.ò.ng ho..p hai chi
"
#
M 1 N 1
ux
1 X X
2i vy
N
e2i M
f (x, y)e
F (u, v) =
MN x=0 y=0
M 1
ux
1 X
=
G(x, v)e2i M ,
M x=0
(3.14)
trong do
N 1
vy
1 X
f (x, y)e2i N ,
G(x, v) :=
N y=0
(3.15)
vo.i x = 0, 1, . . . , M 1, và v = 0, 1, . . . , N 1.
Phu.o.ng tr`nh (3.15) co the khai trien nhu. sau
G(0, v) =
N
1
X
vy
f (0, y)e2i N ,
y=0
G(1, v) =
N
1
X
vy
f (1, y)e2i N ,
y=0
..
.
G(M 1, v) =
N
1
X
vy
f (M 1, y)e2i N .
y=0
èu cua mo.t hàng trong anh

Moi bieu th
u.c tren là bien doi Fourier rò.i ra.c mo.t chi
f (x, y).
57
Phu.o.ng tr`nh (3.14) c

ung co the khai trien nhu. sau
F (u, 0) =
M
1
X
F (u, 1) =
M
1
X
ux
G(x, 0)e2i M ,
x=0
ux
G(x, 1)e2i M ,
x=0
..
.
F (u, N 1) =
M
1
X
ux
G(x, N 1)e2i M .
x=0
èu:
Cac phu.o.ng tr`nh tren du.a den thu tu.c FFT hai chi
Bu.o.c 1. Bien doi FFT 1D moi hàng và lu.u tr
u. vào mang trung gian.
Bu.o.c 2. Chuyen vi. mang trung gian.
ung là
Bu.o.c 3. Bien doi FFT 1D moi hàng cua mang trung gian. Ket qua cuoi c`
chuyen vi. cua mang FFT 2D.
Ch
ung ta c
ung co the viet la.i (3.14) nhu. sau
"
#
N 1 M 1
vy
ux
1 X X
f (x, y)e2i M e2i N .
F (u, v) =
MN y=0 x=0
- a.t
D
Th`
(3.16)
M 1
1 X
ux
G(u, y) :=
f (x, y)e2i M .
M x=0
N 1
vy
1 X
G(u, y)e2i N .
F (u, v) =
N y=0
- i
èu:
èu này du.a den thu tu.c FFT hai chi
D
Bu.o.c 1. Chuyen vi. ta.p tin anh.
Bu.o.c 2. Bien doi FFT 1D moi hàng cua anh du.o..c chuyen vi. và lu.u tr
u. vào mang
trung gian.
Bu.o.c 3. Chuyen vi. mang trung gian.
Bu.o.c 4. Bien doi FFT 1D moi hàng cua mang trung gian. Ket qua là FFT 2D.
58
3.4.2
Bi
en d
oi FFT ngu.o..c
Thua.t toan bien doi thua.n co the cai bien de nha.n du.o..c bien doi ngu.o..c. Tha.t va.y,
lay lien ho..p ph
u.c hai ve và chia cho N cua
f (x) =
N
1
X
ux
F (u)e2i N
u=0
ta du.o..c
N 1
1
1 X
ux
F (u)e2i N .
f (x) =
N
N u=0
(3.17)
So sanh vo.i
N 1
1 X
ux
F (u) =
f (x)e2i N
N x=0
ta thay ve phai cua (3.17) co da.ng cua phep bien doi Fourier thua.n. Do do su. du.ng
u. lie.u nha.p là F (u) de tnh f(x)/N. T`
u. do de dàng suy ra f (x).
thua.t toan này vo.i d
Tu.o.ng tu.. cho 2D, t`
u. (3.4) de dàng suy ra
M 1 N 1
vy
ux
1 XX
1
F (u, v)e2i( M + N ) .
f (x, y) =
MN
MN u=0 v=0
Bieu th
u.c ben ve phai co da.ng bien doi Fourier 2D thua.n. Do do nha.p F (u, v) và
d`
ung thua.t toan bien doi thua.n ta co M1N f(x, y). T`
u. do suy ra f (x, y). Ch
uy
ra` ng,
àn thiet.
u.c là khong c
neu f thu..c th` phep toan lien ho..p ph
Nh
a.n x
et 3.4.1 Thua.t toan FFT 2D du.o..c tr`nh bày tren lien quan den bài toan
- e giam bo.t thò.i gian thu..c hie.n trong tien tr`nh này, ch
chuyen vi. ma tra.n. D
ung ta co
.
.
.
the su du.ng phu o ng phap chuyen vi. ma tra.n cua Eklundh (xem [19]).
3.5
C
ac ph
ep bi
en d
oi kh
ac
èu là mo.t trong nh

u.ng phep bien doi co da.ng
T (u) :=
N
1
X
f (x)g(x, u),
x=0
59
trong do T (u) là phep bien doi, g(x, u) là ha.t nhan bien doi thua.n và gia tri. u thay
doi trong pha.m vi {0, 1, . . . , N 1}. Tu.o.ng tu.., phep bien doi ngu.o..c
f (x) =
N
1
X
T (u)h(x, u),
u=0
trong do h(x, u) là ha.t nhan bien doi ngu.o..c và gia tri. x thay doi trong pha.m vi
{0, 1, . . . , N 1}. Cac tnh chat cua ha.t nhan bien doi xac di.nh tnh chat cua phep
bien doi.
èu rò.i ra.c thua.n và ngu.o..c tong quat co da.ng
Ca.p bien doi hai chi
1
N
1 N
X
X
f (x, y)g(x, y, u, v),

T (u, v) :=
x=0 y=0
N
1 N
1
X
X
f
(x,
y)
:=
T (u, v)h(x, y, u, v),
(3.18)
u=0 v=0
trong do g, h du.o..c go.i là cac ha.t nhan bien doi thua.n và ngu.o..c. Cac ha.t nhan này
ch phu. thuo.c vào x, y, u, v, mà khong phu. thuo.c vào f và T.
Ha.t nhan bien doi thua.n là tach du.o..c neu ta co the viet
g(x, y, u, v) = g1 (x, u)g2(y, v).
Ha.t nhan bien doi thua.n tach du.o..c go.i là doi x
u.ng neu g1 g2 . Tu.o.ng tu.. ta c
ung co
.
.
.
.
.
cac khai nie.m tach du o. c, doi x
u ng cho ha.t nhan bien doi ngu o. c.
Bien doi Fourier 2D là tru.ò.ng ho..p da.c bie.t co ha.t nhan bien doi
1 2i( ux + vy )
N
N
g(x, y, u, v) :=
e
NN
u.ng. (Ha.t nhan bien doi Fourier 2D ngu.o..c c
ung tach du.o..c và doi
tach du.o..c và doi x
x
u.ng).
Phep bien doi vo.i nhan tach du.o..c co the du.o..c tnh thong qua hai bu.o.c, moi
bu.o.c su. du.ng phep bien doi 1D nhu. du.o..c ch ra du.o.i day.
Thu
a.t to
an
- àu tien bien doi 1D do.c theo moi hàng cua anh f :
Bu.o.c 1. D
N
1
X
f (x, y)g2 (y, v),
T (x, v) :=
y=0
vo.i x = 0, 1, . . . , N 1, v = 0, 1, . . . , N 1.
60
Bu.o.c 2. Ke tiep, lay bien doi 1D do.c theo moi co.t cua T (x, v) (da du.o..c tnh theo
Bu.o.c 1):
T (u, v) :=
N
1
X
T (x, v)g1(x, u),
x=0
vo.i u = 0, 1, . . . , N 1, v = 0, 1, . . . , N 1.
Ta c
ung co the xac d.inh T (u, v) bà ng cach: (1) bien doi moi co.t cua f de nha.n
du.o..c T (y, u); (2) sau do bien doi do.c theo moi hàng. Tu.o.ng tu.. cho bien doi ngu.o..c
neu h tach du.o..c.
Neu ha.t nhan g tach du.o..c và doi x
u.ng, th` (3.18) co the viet la.i du.o.i da.ng ma
tra.n
T = AfA,
(3.19)
trong do f là ma tra.n anh N N ; A := (aij ) là ma tra.n bien doi doi x
u.ng cap N N,
vo.i aij := g1 (i, j); và T là ma tra.n ket qua.
- e co bien doi ngu.o..c, nhan tru.o.c và sau (3.19) vo.i ma tra.n bien doi ngu.o..c B,
D
ta du.o..c
BT B = BAF AB.
(3.20)
Neu B = A1 , th`
f = BT B
(3.21)
cho biet anh so f co the khoi phu.c hoàn toàn t`

u. bien doi này. Neu B 6= A1 , ta d`
ung
(3.20) de co mo.t xap x vo.i f :
f = BAf AB.
èu loa.i bien doi (Fourier, Walsh, Hadamard, cosin rò.i ra.c, Haar, Slant) co the bieu
Nhi
dien du.o.i da.ng (3.19) và (3.21). Mo.t tnh chat quan tro.ng cua cac ma tra.n bien doi
àn tu. khac khong ho.n ma
là ch
ung co the tach du.o..c thành tch cac ma tra.n vo.i t ph
àn thiet cho bien doi
tra.n goc. Ket qua này làm giam do. du. th`
u.a và so phep tnh c
2D.
3.5.1
Bi
en d
oi Walsh
Gia su. N = 2n , n N. Bien doi Walsh cua hàm rò.i ra.c f (x, y) co ha.t nhan bien doi
thua.n ngu.o..c cho bo.i
61

n1
1 Y
(1)[bi (x)bn1i (u)+bi (y)bn1i (v)] ,

g(x, y, u, v) :=
N i=0
n1
1 Y
(1)[bi (x)bn1i (u)+bi (y)bn1i (v)] ,

h(x, y, u, v) :=
N i=0
u. k trong bieu dien nhi. phan cua z. Chang ha.n, neu n = 3 và
trong do bk (z) là bit th
z = 6 = (110)2 th` b0 (z) = 0, b1 (z) = 1, b2 (z) = 1.
Bien doi Walsh thua.n ngu.o..c
N 1 N 1
n1
Y
1 XX
f
(x,
y)
(1)[bi (x)bn1i (u)+bi (y)bn1i (v)] ,
W
(u,
v)
:=
N
x=0 y=0
f (x, y) := N
1
N
1 N
X
X
i=0
W (u, v)
u=0 v=0
n1
Y
(1)[bi (x)bn1i(u)+bi (y)bn1i (v)].
i=0
Nha.n xet ra` ng, ha.t nhan bien doi Walsh là tach du.o..c và doi x
u.ng. Do do
W (u, v) và bien doi ngu.o..c cua no co the du.o..c tnh bà ng thua.t toan tr`nh bày tren.
Ho.n n
u.a, bien doi Walsh co the du.o..c tnh ba` ng thua.t toan nhanh nhu. FFT. Cho khac
bie.t duy nhat là tat ca cac l
uy th`
u.a WN du.o..c da.t bà ng 1 trong tru.ò.ng ho..p FWT.
3.5.2
Bi
en d
oi Hadamard
Ha.t nhan bien doi thua.n ngu.o..c cua bien doi Hadamard cho bo.i
Pn1
1
g(x, y, u, v) := (1) i=0 [bi (x)bi(u)+bi (y)bi (v)] % 2 ,

N
P
h(x, y, u, v) := 1 (1) n1
i=0 [bi (x)bi (u)+bi (y)bi (v)] % 2 .
N
Ta co ca.p bien doi Hadamard 2D
N 1 N 1
Pn1
1 XX
f (x, y)(1) i=0 [bi (x)bi (u)+bi (y)bi (v)],

H(u,
v)
:=
N x=0 y=0
N 1 N 1
Pn1
1 XX
i=0 [bi (x)bi (u)+bi (y)bi (v)] .

f
(x,
y)
:=
H(u,
v)(1)
N u=0 v=0
u.ng.
T`
u. di.nh ngha de dàng suy ra ha.t nhan bien doi Hadamard tach du.o..c và doi x
Nh
a.n x
et 3.5.1 Neu N = 2n th` sau mo.t so hoan vi. hàng và co.t, ta co the chuyen ma
è ma tra.n bien doi Hadamard. Neu N 6= 2n th` co su.. khac nhau
tra.n bien doi Walsh v
62
gi
u.a hai bien doi này: co the thu..c hie.n bien doi Walsh doi vo.i N N t`
uy y
trong khi
.
.
àu het cac u
do ch co the thu. c hie.n bien doi Hadamard doi vo i N 200. H
.ng du.ng
bien doi trong xu. l
y anh vo.i N = 2n , nen cac bien doi Walsh và Hadamard thu.ò.ng
du.o..c ket ho..p vo.i nhau trong xu. l
y, nen go.i chung là bien doi Walsh-Hadamard.
3.5.3
o.i ra.c
Bi
en d
oi cosin r`
èu thua.n ngu.o..c cho bo.i

Ca.p bien doi cosin rò.i ra.c mo.t chi

N 1
u(2x + 1)
2u X
f (x) cos
, u = 0, 1, . . . , N 1,
C(u) =
N x=0
2N
và
f (x) =
N
1
X
u=0

u(2x + 1)
,
u c(u) cos
2N

trong do
u :=
x = 0, 1, . . . , N 1,
neu u = 0,
neu ngu.o..c la.i.
Thua.t toan hie.u qua nhat de thu..c hie.n bien doi cosin nhanh (FCT) cua Chan và Ho
(xem [17]).
èu thua.n ngu.o..c xac di.nh bo.i
Ca.p bien doi cosin rò.i ra.c hai chi

N 1 N 1
4u v X X
v(2y + 1)
u(2x + 1)
cos
,
f (x, y) cos
C(u, v) =
N 2 x=0 y=0
2N
2N
vo.i u = 0, 1, . . . , N 1, v = 0, 1, . . . , N 1, và

1
N
1 N
X
X
v(2y + 1)
u(2x + 1)
cos
,
u v C(u, v) cos
f (x, y) =
2N
2N
u=0 v=0
vo.i x = 0, 1, . . . , N 1, y = 0, 1, . . . , N 1.
èu trong
Trong Chu.o.ng 6 ch
ung ta se su. du.ng phep bien doi cosin rò.i ra.c hai chi
nen anh khong bao toàn thong tin.
3.5.4
Bi
en d
oi Haar
Bien doi Haar t du.o..c su. du.ng trong thu..c te. No du..a tren co. so. cac hàm Haar
- àu tien, vo.i
hk (z), k = 0, 1, . . . , N 1 (N = 2n ), xac d.inh và lien tu.c tren doa.n [0, 1]. D
63
moi k = 0, 1, . . . , N 1, ta xac di.nh p, q sao cho

k = 2p + q 1,
trong do 0 p n 1, và q = 0 hoa.c 1 neu p = 0, và 1 q 2p neu p > 0.
V du. 3.5.2 Vo.i N = 4, cac gia tri. p, q du.o..c cho trong bang sau:
k
Cac hàm Haar d.inh ngha theo quy na.p nhu. sau (vo.i z [0, 1]) :
1
h0(z) = h00(z) := ,
N
và vo.i k > 0,
2p/2
1
hk (z) = hpq (z) :=
2p/2
N
neu
neu
q1
z
2p
q1/2
2p
<
q1/2
,
2p
z<
q
,
2p
neu ngu.o..c la.i.
u. i, i = 0, 1, . . . , N 1, xac
Ma tra.n vuong AN cap N cua bien doi Haar co hàng th
àn tu. hi (z), z = 0/N, 1/N, . . . , (N 1)/N.
di.nh bo.i cac ph
V du. 3.5.3
1
A2 =
2
!
1
1 1
1
1 1
1
1
.
A4 =
4 2 2
0
0
2 2
0
0
àn thiet de co the thu..c hie.n

Cac ma tra.n Haar là tru..c giao và co cac tnh chat c
bien doi Haar nhanh.
64
3.5.5
Bi
en d
oi Slant
Ma tra.n bien doi Slant là ma tra.n vuong SN cap N (N > 1), du.o..c d.inh ngha de. qui
nhu. sau
!
1
1 1
S2 =
,
2 1 1
S N
0
0
aN
bN
aN
bN
0
I N 2
0
I N 2
2
2
1
SN =
0
1
0
1
0
0
bN
aN
bN
aN
0
I N 2
0
I N 2
2
SN
2
trong do IM là ma tra.n do.n vi. cap M và

12
3N 2
,
aN :=
4(N 2 1)
1

N2 4 2
.
bN :=
4(N 2 1)

Chang ha.n
1
5
S4 =
4
1
1
5
1
1
5
1
35
15 35
.
1
1
1
3
5
5
àn thiet de co the thu..c hie.n bien

Cac ma tra.n Slant là tru..c giao và co cac tnh chat c
doi Slant nhanh.
65
3.6
Bi
en d
oi Hotelling
Khac vo.i nh
u.ng phep bien doi tru.o.c, bien doi Hoteling (còn go.i là bien doi Karhunenung trong
Loève) du..a tren cac tnh chat thong ke cua anh. Phep bien doi này thu.ò.ng d`
xu. l
y anh.
Xet vector ngau nhien
x1

x2
x :=
.. .
.
xn
Vector trung b`nh (hay k`
y vo.ng) và ma tra.n hie.p bien cua x xac d.inh tu.o.ng u
.ng bo.i
mx := E{x},
Cx := E{(x mx )(x mx )t },
trong do E{.} là k`
y vo.ng. Nhac la.i rà ng, k`
y vo.ng cua mo.t vector hay ma tra.n nha.n
àn tu..
du.o..c bà ng cach lay k`
y vo.ng cua moi ph
àn tu. cii là phu.o.ng
V` x Rn nen ma tra.n Cx := (cij ) co kch thu.o.c n n. Ph
àn tu. xi và xj . De dàng ch
sai cua xi ; và cij là hie.p bien cua cac ph
u.ng minh rà ng ma
àn tu. xi và xj khong tu.o.ng quan th` hie.p
tra.n Cx là thu..c và doi x
u.ng. Neu cac ph
bien cua ch
ung ba` ng 0 và do do cij = cji = 0.
Vo.i M vector mau x1, x2, . . . , xM , vector trung b`nh và ma tra.n hie.p bien du.o..c
xap x bo.i
mx :=
Cx :=
M
1 X
xk ,
M
1
M2
k=1
M
X
xk xtk mx mtx .
k=1
V du. 3.6.1 Xet cac vector

0

x1 := 0 ,
0

1

x2 = 0 ,
0
66

1

x3 = 1 ,
0

1

x4 = 0 .
1
Ta co

3
1
mx = 1 ,
4
1
3 1
1
1
Cx =
1 3 1 .
16
1 1 3
V` Cx là ma tra.n thu..c và doi x

u.ng nen cac gia tri. rieng cua ma tra.n này là thu..c.
Khong mat tnh tong quat co the gia su. ra` ng ei và i , i = 1, 2, . . . , n, là cac vector
rieng và gia tri. rieng tu.o.ng u
.ng cua Cx sao cho i i+1 , vo.i i = 1, 2, . . . , n 1.
K
y hie.u A là ma tra.n mà cac hàng là cac vector rieng cua ma tra.n Cx và du.o..c
sap th
u. tu.. sao cho hàng th
u. nhat tu.o.ng u
.ng gia tri. rieng lo.n nhat và hàng cuoi tu.o.ng
u
.ng gia tri. rieng nho nhat. Khi do
y = A(x mx )
du.o..c go.i là phep bien doi Hotelling.
De dàng thay rà ng vector trung b`nh và ma tra.n hie.p bien tu.o.ng u
.ng vo.i y là
my = 0,
Cy = ACx At .
àn tu. thuo.c du.ò.ng cheo chnh là
Ho.n n
u.a Cy là ma tra.n du.ò.ng cheo trong do cac ph
u.c là
cac gia tri. rieng cua Cx ; t
1 0 . . . 0
0 2 . . . 0
.
Cy =
..
0 0 . . . n
àn tu. ngoài du.ò.ng cheo cua ma tra.n Cy ba` ng 0, nen cac ph
àn tu. cua vector
V` cac ph
y khong tu.o.ng quan.
Nh
a.n x
et 3.6.2 (i) Phep bien doi Hotelling dong vai trò quan tro.ng trong phan tch
y thua.t de nha.n da.ng doi tu.o..ng
anh. Sau khi doi tu.o..ng du.o..c tach ra khoi anh, cac k
thu.ò.ng co lien quan ma.t thiet den phep quay doi tu.o..ng. V` da.c tnh cua doi tu.o..ng
àn sap doi tu.o..ng theo cac tru.c
thu.ò.ng khong biet tru.o.c khi nha.n da.ng, ch
ung ta c
67
chnh (xem []) cua no de loa.i bo nh

u.ng anh hu.o.ng cua phep quay trong qua tr`nh
uy
rà ng, cac tru.c chnh cua doi tu.o..ng chnh là cac tru.c to.a do. mà
phan tch anh. Ch
cac vector ch phu.o.ng tu.o.ng u
.ng là cac vector rieng cua ma tra.n hie.p bien Cx [].
(ii) V` A là ma tra.n tru..c giao, t
u.c là A1 = At , nen
x = Aty + mx .
(3.22)
Tuy nhien, neu thay cho vie.c su. du.ng tat ca cac vector rieng cua Cx , ch
ung ta ta.o ma
.
.
.
.
.
tra.n AK cap K n t`
u K vector rieng tu o ng u
ng K gia tri. rieng lo n nhat. Khi do
K
.
.
y R và khong the ap du.ng bien doi ngu o. c (3.22). Vector xay du..ng la.i ba` ng cach
su. du.ng AK là
= AtK y + mx .
x
là
Co the ch
u.ng minh rà ng sai so b`nh phu.o.ng trung b`nh gi
u.a x và x
erms =
=
n
X
j=1
n
X
K
X
j=1
j .
j=K+1
. Ho.n n
Nhu. va.y neu K = n th` x = x
u.a do day cac gia tri. rieng do.n die.u giam nen sai
so erms toi thieu khi cho.n K vector rieng tu.o.ng u
.ng vo.i K gia tri. rieng lo.n nhat. Noi
cach khac, bien doi Hotelling là toi u.u theo ngha no cu..c tieu hoa sai so b`nh phu.o.ng
.
trung b`nh gi
u.a vector x và xap x cua no x
(iii) Phep bien doi Hotelling còn du.o..c su. du.ng trong nen anh khong bao toàn thong
tin se du.o..c tr`nh bày trong Chu.o.ng 6.
68
Chu.o.ng 4
. .
NH
NANG CAO CHAT LU O

NG
A
.
àu ra thch
Nang cao chat lu.o..ng anh (image enhancement) là xu. l
y anh de cho anh d
.ng du.ng da.c bie.t. Co hai cach tiep ca.n de
ho..p ho.n so vo.i anh goc nha` m mo.t so u
nang cao chat lu.o..ng anh là
èn khong gian; và

(1) Cac phu.o.ng phap mi
èn t
àn so.
(2) Cac phu.o.ng phap mi
èn khong gian, nguyen tac chung là su. du.ng cac gia tri. xam cua pixel
Trong mi
èn t
àn so du..a tren phu.o.ng phap bien doi Fourier cua mo.t
trong anh. Xu. l
y trong mi
èu phu.o.ng phap
anh. K
y thua.t nang cao chat lu.o..ng anh du..a tren co. so. ket ho..p nhi
èn khong gian và t
àn so.
cua hai mi
4.1
ang cao ch
at lu.o..ng anh
Co. so. cua n
Cac phu.o.ng phap nang cao chat lu.o..ng anh trong chu.o.ng này du..a tren cac k
y thua.t
.
èn khong gian hoa.c mi
èn t
àn so. Mu.c dch cua ph
àn này cung cap nh
mi
u ng y
tu.o.ng
u.a hai cach tiep ca.n này.
co. ban và moi lien he. gi
69
4.1.1
èn kh
ap mi
ong gian
Phu.o.ng ph
èn khong gian tac do.ng tru..c tiep len ta.p cac pixel trong anh. Cac
Cac phu.o.ng phap mi
èn khong gian du.o..c bieu dien bo.i
hàm xu. l
y anh trong mi
g(x, y) := T [f (x, y)],
trong do f (x, y) là anh vào, g(x, y) là anh ra và T là toan tu. tac do.ng len hàm anh f.
èu anh vào, chang ha.n nhu. co.ng cac gia tri. xam
Toan tu. T co the tac do.ng tren nhi
ung co the tnh hie.u cua hai hàm
cua cac pixel trong ta.p anh vào de giam nhieu. Ta c
anh f (x, y) và h(x, y)
g(x, y) := f (x, y) h(x, y)
nha.n du.o..c bà ng cach tnh hie.u gi
u.a tat ca cac ca.p pixel tu.o.ng u
.ng cua f và h. Tr`
u.
.ng du.ng quan tro.ng trong phan doa.n anh và nang cao chat lu.o..ng anh.
anh co mo.t so u
Cach tiep ca.n chnh du.o..c d`
ung trong lan ca.n (xac d.inh tru.o.c) cua (x, y) là su.
du.ng mo.t v`
ung anh con h`nh ch
u. nha.t tam da.t ta.i (x, y). Tam cua anh con này du.o..c
àu t`
di chuyen theo cac pixel (x, y) (kho.i d
u. goc tren ben trai) và ap du.ng toan tu. T
len diem (x, y).
Da.ng do.n gian nhat cua T khi lan ca.n co kch thu.o.c 1 1. Trong tru.ò.ng ho..p
này, g ch phu. thuo.c vào gia tri. cua f ta.i (x, y) và T tro. thành phep bien doi m
u.c
xam
s = T (r),
trong do k
y hie.u r, s là cac gia tri. xam cua f và g ta.i vi. tr (x, y). V` nang cao chat
.
.
lu o. ng anh ta.i mo.t diem nào do trong anh ch phu. thuo.c vào m
u.c xam ta.i diem do,
nen cach tiep ca.n này du.o..c go.i là xu. l
y diem.
V du. 4.1.1 (i) T (r) trong H`nh 4.1(a) co tac du.ng ta.o mo.t anh co do. tu.o.ng phan
cao ho.n anh goc bà ng cach làm den cac m
u.c < m, và làm sang len cac m
u.c > m trong
anh goc. K
y thua.t này du.o..c go.i là dan do. tu.o.ng phan.
(ii) T (r) trong H`nh 4.1(b) co tac du.ng ta.o mo.t anh nhi. phan.
Cac lan ca.n lo.n ho.n c
ung thu.ò.ng du.o..c su. du.ng nang cao chat lu.o..ng anh. Gia
tri. cua g ta.i (x, y) du.o..c xac di.nh thong qua cac gia tri. cua f trong lan ca.n cua (x, y).
Mo.t trong nh
u.ng nguyen tac do du..a tren co. so. cua ma.t na. (mask) (còn go.i là cu.a
70
s = T (r)
L1
s = T (r)
...
.......
...
...
....
..
..
........... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....................................
........
..
...
........
...
..
......
....
.....
....
.
..
...
.
..
.
..
...
.
..
.
.
....
.
...
..
...
..
...
...
...
...
....
..
..
...
...
....
...
..
...
..
...
....
...
..
....
..
..
...
...
....
..
..
....
..
.
..
.
...
...
.....
..
..
....
.
..
.
..
..............
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
.
..
.....
.
.
.
.
.
.
..
.
..
...
......
...
.....
..
.
.
....
.
.. .........
...
... ......
.
.........................................................................................................................................................................................
(0, 0)
L1
...
.......
...
...
....
..
...
......... ....... ....... ....... ....... ....... ............................................................................
...
..
...
...
...
..
...
....
..
...
...
..
...
...
...
....
...
.
..
.
..
...
....
...
...
....
..
..
...
...
....
...
.
..
.
..
...
....
...
...
....
.
..
..
.
...
....
..
...
....
..
..
..
.
...
...
...
..
...
....
..
...
..
...
....
..
.
..
.
...
...
....
..
...
....
.
..
.
...
...
....
.
.........................................................................................................................................................................................
(0, 0)
L1
(b)
L1
(b)
- ò thi. cac hàm bien doi m

H`nh 4.1: D
u.c xam de nang cao do. tu.o.ng phan.
è co. ban, mo.t ma.t na. là mo.t mang hai chi
èu co kch
so (window) hoa.c lo.c (filter)). V
.
.
.
.
.
.
thu o c nho (chang ha.n, kch thu o c 3 3), mà cac he. so du o. c cho.n de phat hie.n cac
tnh chat da cho cua anh. Chang ha.n, gia su. anh f co cu.ò.ng do. sang ha` ng ch
u.a mo.t
- iem này co the bi. xoa bà ng cach su.
èn). D
diem co la.p (cu.ò.ng do. sang ta.i do khac n
du.ng ma.t na.
1 1 1
W := 1
8 1 .
1 1 1
Thua.t toan nhu. sau: Tam cua ma.t na. (gan nhan 8) du.o..c di chuyen xung quanh anh.
Ta.i moi vi. tr (x, y) trong anh, ta nhan moi gia tri. xam cua pixel du.o..c ch
u.a trong
u.c là pixel tam cua ma.t na. du.o..c nhan vo.i 8,
v`
ung ma.t na. vo.i cac he. so cua ma.t na.; t
- ap u
.ng cua ma.t na. ta.i (x, y) bà ng tong
trong khi 8 pixel lan ca.n du.o..c nhan vo.i 1. D
cac tch này. Neu tat ca cac pixel trong v`
ung co c`
ung gia tri., dap u
.ng ba` ng khong.
.ng se khac khong. Neu diem
Ma.t khac, neu tam cua ma.t na. da.t ta.i diem co la.p, dap u
àn (nhu.ng khac) tam, dap u
co la.p da.t g
.ng c
ung khac khong, nhu.ng gia tri. tuye.t doi
cua dap u
.ng se yeu ho.n. Cac dap u
.ng yeu ho.n này se bi. khu. ba` ng cach so sanh vo.i
ngu.o.ng nào do.
Nhu. trong H`nh 4.2, neu w1 , w2, . . . , w9 là cac he. so cua ma.t na. và khao sat 8lan
ca.n cua (x, y), ta co the tong quat hoa thua.t toan tren nhu. vie.c thu..c hie.n phep toan
71
..
.
z1
z2
z3
w1 w2 w3
z4
z5
z6
w4 w5 w6
z7
z8
..
.
z9
w7 w8 w9
(b)
(a)
H`nh 4.2:
sau:
T [f (x, y)] := w1 f (x 1, y 1) + w2f (x 1, y) + w3f (x 1, y + 1)+

w4 f (x, y 1) + w5 f (x, y) + w6 f (x, y + 1)+
(4.1)
w7 f (x + 1, y 1) + w8f (x + 1, y) + w9 f (x + 1, y + 1)
tren lan ca.n 3 3 cua (x, y). Cac ma.t na. kch thu.o.c lo.n ho.n du.o..c ap du.ng tu.o.ng tu...
Ch
uy
rà ng, trong bieu th
u.c (4.1) vie.c thay doi cac he. so cua ma.t na. se thay doi
ch
u.c nang cua ma.t na.. Cac phu.o.ng phap nang cao chat lu.o..ng anh du..a vào ma.t na.
àn sau ta se xet cac ma.t na. nha` m
thu.ò.ng go.i là xu. l
y ma.t na. hoa.c lo.c. Trong cac ph
òi anh, phan doa.n anh...
phu.c h
4.1.2
èn t
àn s
ap mi
o
Phu.o.ng ph
èn t
àn so du..a tren di.nh l
Co. so. cua cac phu.o.ng phap xu. l
y tch cha.p.
y anh trong mi
.
.
.
.
.
Xet toan tu bat bien vi. tr, tuyen tnh tu o ng u
ng vo i hàm phan tan diem h (x, y)
àu ra
tac do.ng tren anh f. Khi do anh d
g(x, y) := [(f )](x, y) = h (x, y) f (x, y).
Do do, theo di.nh l
y tch cha.p:
G(u, v) = H(u, v)F (u, v),
trong do G, H, F là cac bien doi Fourier cua g, h , f tu.o.ng u
.ng.
è là vo.i hàm anh f da cho, mu.c tieu là cho.n H de du.o..c anh mong muon
Van d
g(x, y) = F 1 [H(u, v)F (u, v)].
72
(4.2)
f (x, y)
..............................................................................................................
...
...
...
...
...
...
...
...
.............................
.
.
.
.
.
............................
...
....
..
...
...
...
...
....
...
...............................................................................................................
F (u, v)
...........................................................................................................
....
...
...
...
...
...
...
...
.
...
.
.............................
...............................
...
....
...
...
...
.....
.
...
............................................................................................................
h(x, y)
g(x, y)
(a)
H(u, v)
G(u, v)
(b)
H`nh 4.3: Thao tac cua he. thong tuyen tnh. Trong (a) tn hie.u ra là tch cha.p cua
h(x, y) vo.i tn hie.u vào. Trong (b) tnh hie.u ra là tch cua H(u, v) vo.i tn hie.u vào.
V du. cac du.ò.ng bien trong anh f (x, y) du.o..c làm noi ba` ng cach d`
ung hàm H(u, v)
àn co t
àn so cao cua F (u, v).
làm noi cac thành ph
Trong H`nh 4.3(a), hàm h(x, y) da.c tru.ng cho he. thong mà ch
u.c nang cua no là
ta.o ra tn hie.u g(x, y) t`
u. tn hie.u vào f (x, y). He. thong thu..c hie.n tch cha.p cua h(x, y)
vo.i anh vào f (x, y) và xuat ra ket qua. Theo di.nh l
y tch cha.p, co the thu..c hie.n tien
tr`nh này theo cach khac: nhan F (u, v) vo.i H(u, v) de co G(u, v) và sau do bien doi
Fourier ngu.o..c.
Gia su. ra` ng hàm h(x, y) chu.a biet và ch
ung ta ap du.ng mo.t hàm xung do.n vi.
(t
u.c là mo.t diem sang) len he. thong. Bien doi Fourier cua xung do.n vi. ba` ng 1 nen
- ay là mo.t ket qua
G(u, v) = H(u, v). Do do bien doi ngu.o..c cua G(u, v) là h(x, y). D
da biet trong l
y thuyet he. thong tuyen tnh: Mo.t he. thong tuyen tnh bat bien vi. tr
hoàn toàn du.o..c xac d.inh bo.i dap u
u.c là,
.ng xung cua he. thong doi vo.i mo.t xung. T
bien doi Fourier cua hàm xung do.n vi. ap du.ng doi vo.i he. thong tuyen tnh bat bien
vi. tr chnh là hàm H(u, v). Ta c
ung co the tac do.ng xung tru..c tiep de co tn hie.u
ra h(x, y). V` l
y do này trong l
y thuyet he. thong tuyen tnh, bien doi ngu.o..c h(x, y)
cua hàm chuyen doi he. thong go.i là dap u
.ng xung. Trong quang ho.c, bien doi ngu.o..c
h(x, y) cua hàm bien doi quang ho.c go.i là hàm phan tan diem. Vie.c da.t ten du..a tren
anh hu.o.ng quang ho.c o. do xung tu.o.ng u
.ng vo.i diem sang và he. thong quang ho.c
àn quang
phan u
.ng làm nhoè (phan tan) diem; m
u.c do. nhoè xac di.nh bo.i cac thành ph
ho.c. Do va.y hàm bien doi quang ho.c và hàm phan tan diem là cac bien doi Fourier
àn 4.3.
cua nhau. Moi quan he. này se du.o..c khao sat trong Ph
èn khong gian tu.o.ng tu.. vie.c su.
Ch
u y
ra` ng, bieu th
u.c (4.2) chnh là xu. l
y mi
àn tru.o.c. V` l
du.ng cac ma.t na. xet trong ph
y do này, cac ma.t na. khong gian thu.ò.ng
73
àn ch
go.i là ma.t na. tch cha.p. Tuy nhien c
uy
rà ng, di.nh l
y tch cha.p dòi hoi H(u, v)
.
.
và h(x, y) co c`
ung kch thu o c. Do do, neu, chang ha.n, H(u, v) co kch thu.o.c 512 512
th` phu.o.ng tr`nh (4.2) cho ket qua tu.o.ng du.o.ng ch neu h(x, y) c
ung co kch thu.o.c
àn 3.3, 3.4, tch cha.p rò.i ra.c vo.i cac mang lo.n
512 512. Nhu. du.o..c ch ra trong cac Ph
èn t
àn so thong qua bien doi phep
du.o..c xu. l
ung phu.o.ng phap mi
y hie.u qua ho.n neu d`
àn 4.5 ch
Fourier nhanh (FFT). Trong Ph
ung ta se ta.o cac ma.t na. tch cha.p khong gian
.
.
.
kch thu o c nho mà xap x vo i H(u, v) cho tru.o.c theo ngha sai so b`nh phu.o.ng nho
èn khong gian. C
nhat và co the du.o..c su. du.ng trong xu. l
y mi
ung ch
uy
rà ng, loi bo.c
àn hoàn co cac chu
y tch cha.p rò.i ra.c doi vo.i cac hàm khong tu
se xuat hie.n khi xu. l
k`
y du.o..c cho.n theo (3.8). Trong mo.t anh, loi bo.c làm bien da.ng cac bien. Tuy nhien,
trong thu..c te cac loi loa.i này co the bo qua tha.m ch khi cac anh khong du.o..c mo. ro.ng
àn 4.5. Chang ha.n, cac ket qua cho trong chu.o.ng này nha.n
kch thu.o.c nhu. trong Ph
àn mo. ro.ng kch thu.o.c.
du.o..c bà ng cach tnh toan tru..c tiep FFT tren cac anh khong c
àn nhan ma.nh rà ng khong co l
è nang cao chat
Cuoi c`
ung c
y thuyet tong quat v
lu.o..ng anh. Khi mo.t anh du.o..c xu. l
y de giai thch ba` ng thi. giac th` ngu.ò.i quan sat là
- anh gia chat lu.o..ng cua anh
ngu.ò.i xac di.nh phu.o.ng phap xu. l
y co tot hay khong. D
ba` ng thi. giac là rat chu quan, do do rat kho di.nh ngha mo.t anh tot. Qua tr`nh
danh gia se de dàng ho.n khi bài toan xu. l
y anh de may tnh co the hieu du.o..c. Chang
ha.n, trong bài toan nha.n da.ng ch
u. viet, phu.o.ng phap xu. l
y anh tot nhat là phu.o.ng
phap de cho may cho ket qua nha.n da.ng tot nhat. Tuy nhien, ngay ca khi da co mo.t
tieu chuan ro ràng du.o..c ap du.ng tren bài toan, ngu.ò.i phan tch van phai doi die.n vo.i
ung sai tru.o.c khi co the su. du.ng mo.t cach tiep ca.n xu. l
y anh
mo.t so thu. nghie.m d
nào do.
4.2
ap xu. l
yd
i
em
Phu.o.ng ph
Trong mu.c này ch

ung ta nghien c
u.u cac k
y thua.t nang cao chat lu.o..ng anh ch du..a
y thua.t xu. l
y diem là cach tiep ca.p
tren cu.ò.ng do. sang cua cac pixel. Nhu. da biet, k
y hie.u r, s tu.o.ng u
do.n gian nhat. Ta k
.ng là cu.ò.ng do. sang cua cac pixel tru.o.c và sau
khi xu. l
y.
74
4.2.1
o.ng d
o. s
ang
M
o.t s
o ph
ep bi
en d
oi cu.`
nh
A
am ban
Cac anh am ban h
u.u ch trong mo.t so u
.ng du.ng, chang ha.n nhu. y ho.c. Anh am ban
du.o..c thu..c hie.n ba` ng phep bien doi (xem H`nh 4.4)
s := T (r) = (L 1) r,
àu ra giam, trong khi cu.ò.ng do.
trong do L là so m
u.c xam. Cu.ò.ng do. sang cua anh d
àu vào tang.
sang cua anh d
s = T (r)
L1
...
........
....
...
...
....
......... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .....
.
.......
... .....
...
..
... .....
....
...
...
...
...
....
..
....
...
....
...
...
....
..
...
....
....
....
...
....
..
..
....
...
....
...
....
....
..
..
...
....
...
...
....
....
...
..
..
....
....
...
...
....
..
....
....
..
....
...
...
...
..
....
....
....
...
..
...
..
....
...
....
....
...
....
..
....
.
.... .
...
... ..
....
.... ...
...
......................................................................................................................................................................................
(0, 0)
L1
H`nh 4.4: Hàm bien doi anh am ban.
D
an d
o. tu.o.ng phan
Anh co do. tu.o.ng phan thap do chieu sang yeu, thieu pha.m vi do.ng trong bo. cam
bien (imaging sensor), hoa.c de do. mo. ong knh may chu.p anh sai. Mu.c dch cua dan
do. tu.o.ng phan là tang pha.m vi do.ng cua cac m
u.c xam trong anh du.o..c xu. l
y. H`nh
4.5 minh ho.a mo.t phep bien doi du.o..c su. du.ng nha` m dan do. tu.o.ng phan, trong do
èu khien cua phep bien doi tuyen tnh t`
u.ng kh
uc T.
(r1 , s1) và (r2 , s2) là hai diem di
Vo.i r1 = r2, s1 = 0, s2 = L 1, ta co hàm ngu.o.ng ta.o ra mo.t anh nhi. phan. Cac gia
tri. trung gian cua (r1 , s1) và (r2, s2 ) ta.o ra cac m
u.c do. phan tan trong gia tri. xam
khac nhau cua anh ra, do do anh hu.o.ng den do. tu.o.ng phan cua anh. Noi chung, ta
- i
èu
thu.ò.ng gia thiet r1 r2 và s1 s2 de hàm bien doi do.n tri. và do.n die.u tang. D
kie.n này bao toàn th
u. tu.. cua cac m
u.c xam và do do ngan ng`
u.a nh
u.ng gia tri. sai ta.o
ra trong xu. l
y anh.
75
s = T (r)
L1
...
.......
....
..
....
..
...
.......... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ..........
....
..
........ ...
...
........
..
...
........
.....
...
...
.
2 2 .....
..
...
.
.
....
...
..
..
.
..
..
...
.
...
...
....
...
..
..
.
..
...
.
...
.
.
.
....
..
...
..
.
...
...
...
...
..
.
....
.
.
..
.
.
...
.
.
....
..
...
..
.
...
...
...
..
..
.
....
..
..
.
...
..
...
.
..
.
.
.
....
.
...
..
...
.
.
..
.
.
...
.
.....
.
.
.
.
1
1
.
.
....
..
...
.. ..............
.
.............................................................................................................................................................................................
(r , s )
(r , s )
(0, 0)
L1
H`nh 4.5: Hàm dan do. tu.o.ng phan.

Dan m
u.c xam co the thu..c hie.n ba` ng cach bien doi
r rmin
(L 1),
s :=
rmax rmin
trong do rmin và rmax là cac gia tri. xam cu..c tieu và cu..c da.i trong anh goc. Anh ra se
co cac m
u.c xam du.o..c gian gi
u.a 0 và L 1. Thao tac này co the nang cao chat lu.o..ng
y anh.
anh, và thu.ò.ng du.o..c d`
ung trong giai doa.n cuoi cua qua tr`nh xu. l
N
en dai d
o.ng
- oi khi dai do.ng cua anh vu.o..t qua kha nang cua thiet bi. hien thi., trong do ch co
D
- i
àn sang nhat cua anh là kha kien tren màn h`nh. D
èu này c
ph
ung thu.ò.ng xay ra khi
ta lay anh tren film. Mo.t phu.o.ng phap hie.u qua de nen dai do.ng cua cac gia tri. pixel
là thu..c hie.n phep bien doi
s := c ln(1 + |r|),
trong do c là ha` ng so nào do. Neu r [0, R], s [0, L 1] ta cho.n c :=
4.6 minh ho.a h`nh da.ng cua phep bien doi này.
L1
.
ln(1+R)
H`nh
H`nh 4.7 là anh goc và anh sau khi dan do. tu.o.ng phan su. du.ng hàm logarithm
L`
am mong m
u.c x
am
àn quan tam cac m
Tang do. sang cho mo.t dai c
u.c xam trong anh là vie.c thu.ò.ng xay
òm nhom cac nu.o.c trong mo.t anh cua ve. tinh hoa.c làm noi
ra. Cac u
.ng du.ng bao g
76
s = T (r)
L1
1
0
...
......
....
..
....
..
...
.......... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .........................................................
.............
...
..
.....................
.
...
.....................
.................
...
...
..............
.
.
.
.
.
.
.
.
..
...
.
.
.
.......
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.......
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
....
......
..
.
.
.
.
.
.
.
..
.
.
..
.......
...
...
.......
.
.
.
.
..
.
....
.
.....
.
.
.
.
..
.
...
...
.
.
.
.
...
.
..
....
.
.
.
....
.
..
....
...
....
.
..
...
.
.
... ....
...
... ...
..
... ...
...
......
..
......
...
...
...
..
...
...
...
..
....
..
...
...
..
...
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
R
H`nh 4.6: Hàm bien doi logarithm.
èu cach de thu..c hie.n làm mong m
u.c xam, tuy
du.ò.ng bien trong anh x-quang. Co nhi
àu het là cai bien cua hai phu.o.ng phap sau.
nhien h
u.c xam trong pha.m vi quan tam và mo.t
(i) Hien thi. mo.t gia tri. cao cho tat ca cac m
u.c xam khac. Phep bien doi này ta.o mo.t anh nhi. phan
gia tri. thap cho tat ca cac m
(xem H`nh 4.8(a)). V du.
T (r) :=
neu
r [0, A) (B, L 1],
neu
r [A, B]
(A < B).
(ii) Cach tiep ca.n th

u. hai du..a tren phep bien doi (xem H`nh 4.8(b)):
r
neu r [0, A) (B, L 1],
T (r) :=
neu r [A, B]
(A < B).
Su. du.ng bit d
a.c tru.ng
Thay v` làm mong cac m
u.c xam ta làm sang len cho toàn anh ba` ng cac bit da.c tru.ng.
Gia su. moi pixel trong anh chiem B (chang ha.n, ba` ng 8) bit. Moi pixel tu.o.ng u
.ng vo.i
B bit tren B ma.t phang 1 bit du.o..c danh so t`
u. 0 (ma.t phang t y
ngha nhat, k
y hie.u
LSB) den ma.t phang B 1 (ma.t phang co y
ngha nhat, k
y hie.u MSB). Cac bit ba.c
.
.
.
èu thong tin (nh`n thay du o. c). Cac ma.t phang bit khac tham gia nhi
èu
cao ch
u a nhi
.
.
.
.
u ng chi tiet anh. Gia su ta muon lay ra bit quan tam th
o nh
u n và hien thi. no. Xet
77
H`nh 4.7: Anh goc và anh sau khi dan do. tu.o.ng phan su. du.ng hàm logarithm.
bieu dien nhi. phan
r = k1 2B1 + k2 2B2 + + kn 2Bn + + kB12 + kB ,
vo.i k1 = 0 hoa.c 1. Ta muon xuat ra
L
s=
0
neu kn = 1,
neu ngu.o..c la.i.
De dàng ch
u.ng minh rà ng
kn = in 2in1 ,
àn nguyen cua
trong do in là ph
4.2.2
r
.
2Bn
ò c
ap bi
eu d
o.t
Phu.o.ng ph
Bieu dò co.t cua mo.t anh so vo.i cac m

u.c xam thay doi trong pha.m vi [0, L 1] là mo.t
hàm rò.i ra.c p(rk ) := nk /n, trong do rk là m
u.c xam th
u. k, nk là so cac pixel trong anh
co m
u.c xam này, n là so cac pixel trong anh, và k = 0, 1, . . . , L 1.
- ò thi. bieu dien
u.c xam rk . D
Noi cach khac, p(rk ) là xac suat xuat hie.n cua m
hàm này cho ta mo.t mo ta toàn cu.c cua anh. Chang ha.n, dò thi. H`nh 4.9(a) ch ra cac
- ò thi. trong H`nh 4.9(c) co
m
u.c xam ta.p trung o. v`
ung den; ngu.o..c la.i là H`nh 4.9(b). D
78
s = T (r)
L1
(0, 0)
s = T (r)
...
.......
...
...
...
..
......... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ...
..
...
...
...
...
..
....
...
..
..
...
....
...
..
..
...
...
....
..
..
...
.................................................
...
...
...
....
..
...
..
...
...
...
...
....
..
...
.
..
.
...
...
....
...
...
...
....
..
...
.
..
.
..
...
...
...
....
..
...
...
....
...
..
...
...
...
...
...
..
...
...
....
...
...
..
...
...
..
...
....
.
...............................................................
..................................................
.
..
...
...
..
..
...........................................................................................................................................................................................
L1
...
.......
...
...
....
...
......... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......
...
... .
...
.... ..
...
....
...
....
.
.
....
...
....
..
..
....
.
...
..................................
.
....
...
....
...
...
....
...
.
..
...
..
.
...
....
...
.
...
.
...
...
....
...
....
..
...
....
..
.
...
.
.
..
...
....
... .......
...
..
... ....
....
..
... ....
..
...
...
....
....
....
..
..
..
...
...
....
...
....
..
....
..
..
.
...
...
...
...
..
.
....
.
......
..
....
...
.... ..
.
...
..
.
.... .
.
....
.
.
...
..
..
...
...
....
..
.
.
....
.
..
..
....
....
...
....
... ......
..
... .....
..
..
.............................................................................................................................................................................................
(0, 0)
L1
L1
(a)
(b)
H`nh 4.8: Làm mong m

u.c xam: (a) Hàm bien doi tang cu.ò.ng do. sang trong pha.m vi
[A, B] trong khi giam thành ha` ng so v`
ung còn la.i; (b) Hàm bien doi tang cu.ò.ng do.
sang trong pha.m vi [A, B] nhu.ng bao toàn cac gia tri. khac.
- ò thi. trong H`nh 4.9(d) tu.o.ng u
pha.m vi do.ng he.p, anh co do. tu.o.ng phan thap. D
.ng
anh co do. tu.o.ng phan cao.
ò co.t cua no.
Cac h`nh 4.10-4.12 minh ho.a cac anh và bieu d
`
C
an b
a ng bi
eu d
`
o c
o.t
Gia su. gia tri. xam r là da.i lu.o..ng lien tu.c du.o..c chuan hoa trong doa.n [0, 1], vo.i r = 0
bieu dien màu den và r = 1 bieu dien màu trang.
Xet phep bien doi s := T (r), trong do T thoa man:
(1) T là hàm do.n tri., do.n die.u tang trong doa.n [0, 1]; và
(2) T ([0, 1]) [0, 1].
- i
èu kie.n (1) ch ra th
u. tu.. t`
D
u. den den trang trong thang do. xam du.o..c bao toàn; còn
èu kie.n (2) bao dam anh xa. T na` m trong pha.m vi cho phep cua cac gia tri. pixel.
di
èu kie.n này.
u.ng di
H`nh 4.14 minh ho.a mo.t hàm bien doi thoa man nh
79
H`nh 4.9:
Ch
ung ta c
ung gia thiet phep bien doi ngu.o..c
r = T 1(s)
èu kie.n (1) và (2).
vo.i s [0, 1] thoa man cac di
Cac m
u.c xam trong anh f co the xem nhu. cac da.i lu.o..ng ngau nhien trong doa.n
[0, 1]. Neu ch
ung là cac bien ngau nhien lien tu.c, th` cac m
u.c xam cua anh goc và
anh du.o..c bien doi co the du.o..c da.c tru.ng bo.i cac hàm ma.t do. xac suat pr (r) và ps (s)
.ng. (Cac ch so du.o.i r và s ch ra rà ng day là cac hàm khac nhau).
tu.o.ng u
Theo l
y thuyet xac suat, neu pr (r) và T (r) là cac hàm da biet sao cho hàm ngu.o..c
èu kie.n (1), th` hàm ma.t do. xac suat cua cac m
T 1 (s) thoa di
u.c xam du.o..c bien doi
là

dr
ps (s) = pr (r)
.
ds
80
H`nh 4.10: Anh chu.p thieu anh sang.

èu khien hàm ma.t do. xac
Cac k
y thua.t nang cao chat lu.o..ng anh sau du..a tren vie.c di
suat cua anh f thong qua hàm bien doi T (r).
Xet hàm bien doi
s := T (r) =
pr (w)dw,
r [0, 1].
(4.3)
Ve phai cua (4.3) du.o..c go.i là hàm phan bo tch l

uy (the cumulative distribution
èu kie.n (1) và
function, viet tat CDF). De dàng thay rà ng hàm CDF tren thoa cac di
(2).
T`
u. (4.3), ta co
ds
= pr (r).
dr
Do do
1
ps (s) = pr (r)
pr (r)

r=T 1 (s)
= [1]r=T 1 (s)
=1
vo.i mo.i s [0, 1]. Noi cach khac hàm ma.t do. xac suat cua cac gia tri. xam cua anh
bien doi co ma.t do. dèu trong doa.n [0, 1]. Ch
uy
ra` ng, ket qua này khong phu. thuo.c
- i
èu này là quan tro.ng v` vie.c t`m T 1 (s) khong phai de
vào hàm bien doi ngu.o..c. D
dàng. Ket qua này ch ra cach tang dai do.ng cua cac pixel.
81
u.a anh sang.

H`nh 4.11: Anh chu.p th`
V du. 4.2.1 Xet hàm ma.t do. xac suat (H`nh 4.15(a))
2r + 2 neu r [0, 1],

pr (r) :=
0
neu ngu.o..c la.i.
Khi do
s = T (r) =
(2w + 2)dw
= r2 + 2r.
àn T (r) de can bà ng bieu d
ò co.t, nhu.ng du.o.i day ta se ch
u.ng
Ma.c d`
u ch
ung ta ch c
to ra` ng hàm ma.t do. xac suat ps (s) là dèu. Tha.t va.y, giai r theo s ta co
r = T 1(s) = 1 1 s.
Do r [0, 1], nen ta ch nha.n nghie.m
r = T 1(s) = 1
Khi do
1 s.

dr
ps (s) = pr (r)
ds r=T 1 (s)

dr
= (2r + 2)
ds r=11s

d
= (2 1 s) (1 1 s)
ds
= 1,
82
H`nh 4.12: Anh co do. tu.o.ng phan kem.

vo.i mo.i s [0, 1]. Noi cach khac, ps (s) là hàm ma.t do. xac suat dèu. H`nh 4.15(b) là
ò thi. cua ps (s).
dò thi. cua phep bien doi T (r) và H`nh 4.15(c) là d
- e co the làm vie.c tren cac anh so, ta chuyen cac khai nie.m tren o. da.ng rò.i ra.c.
D
u.c xam), da.t
Vo.i moi gia tri. xam rò.i ra.c, k = 0, 1, . . . , L 1, (L là so cac m
pr (rk ) :=
nk
,
n
0 rk 1,
àn xuat hie.n m

là xac suat xuat hie.n m
u.c xam th
u.c xam này trong
u. k, vo.i nk là so l
- ò thi. bieu dien pr (rk ) du.o..c go.i là bieu d
ò co.t,
anh và n là so cac pixel trong anh. D
.
.
.
.
.
ò co.t dèu go.i là can bà ng bieu d
ò co.t
và k
y thua.t du o. c su du.ng de nha.n du o. c bieu d
ò co.t.
hay tuyen tnh hoa bieu d
Da.ng rò.i ra.c cua (4.3) xac di.nh bo.i
sk := T (rk )
=
k
X
pr (rj )
j=0
k
X
nj
j=0
0 rj 1,
j = 0, . . . , L 1.
Bien doi ngu.o..c

rk = T 1(sk ),
0 sk 1,
83
H`nh 4.13: Anh co do. tu.o.ng phan tot.

s = T (r)
1
sk = T (rk )
(0, 0)
..
........
...
....
..
....
..
.......... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ......
.
..
..
...
.. ...
.. ..
....
... .
.
..
.
. ...
...
.
....
....
.....
...
....
..
..
.....
.
.
.
...
.
.
.....
.
.
.
....
.
...
.
....
.
.
.
.
..
.
..
.
.
.....
.
.
.
.
.
.
...
.
.
....
...
............................................................................
..
.
.
.
.
.
.
.
.... .
.
....... ........
..
...
.....
.
.
.
..
.
.
...
.
...
.
.
.
.
.
....
.
...
..
.
.
.
..
.
..
..
...
.
.
...
...
...
.....
....
..
..
.. ....
...
... ...
...
....
.... ...
..
..
.. ...
...
...
... ...
.
....
.......
..
.....
...
...
.....
.........................................................................................................................................................................................
rk
H`nh 4.14: Hàm bien doi m

u.c xam.
èu kie.n (1) và (2). Ma.c d`
u hàm
trong do gia thiet T (rk ) và T 1(sk ) thoa man cac di
ò co.t, nhu.ng no dong vai
ngu.o..c T 1(sk ) khong du.o..c su. du.ng trong can bà ng bieu d
trò trung tam trong phu.o.ng phap ke tiep.
Thu
a.t to
an
1. Xet anh f (x, y) kch thu.o.c M N co L m
u.c xam. Kho.i ta.o mo.t mang H do.
dài L co cac gia tri. ba` ng 0;
ò co.t: Vo.i mo.i pixel (x, y) trong anh co gia tri. r, thu..c hie.n
2. Ta.o bieu d
H[r] = H[r] + 1.
84
s = T (r)
pr (r)
...
........
..
...
...
....
..
...
....
..
....
..
...
....
......
... ...
... ..
... ....
..
...
..
...
..
...
...
...
..
..
...
..
...
..
..
...
..
...
..
..
...
...
...
..
...
..
...
..
...
...
..
...
..
...
..
..
...
..
....
..
..
..
..
...
...
....
..
..
.
.............................................................................................................................................................................................................
1.0
...
......
....
...
...
...
....
..
.........
...
...........
....
.........
..
.......
......
.
.
...
.
.
.
.....
...
....
...
....
...
....
....
.
....
.
..
..
....
...
....
....
....
....
.
..
.
.
...
....
..
....
...
...
...
.
.
....
..
..
...
....
...
..
..
...
.
...
.
...
....
..
..
...
...
...
..
.
....
..
...
....
...
..
...
... ....
.... ...
.. ...
... ...
.
..............................................................................................................................................................................................................
0.0 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0
(a)
(b)
ps (s)
1.0
0.5
.
........
...
...
....
..
...
....
...................................................................................................................................................................
...
...
...
...
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
.....
...
...
...
..
...
...
.....
...
....
...
..
...
...
...
....
...
..
.....
...
...
....
...
..
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
.....
...
...
...
...
...
....
..
....
.............................................................................................................................................................................................................
0.0
0.5
1.0
(c)
H`nh 4.15: Minh ho.a phu.o.ng phap bien doi hàm ma.t do. dèu: (a) Hàm ma.t do. xac
suat ban dàu; (b) Hàm bien doi; (c) ket qua cua phep bien doi là hàm co ma.t do. dèu.
85
ò co.t cua no.

H`nh 4.16: Anh f và bieu d
3. Xay du..ng mang Hc do. dài L theo cong th
u.c
Hc [0] = H[0],
Hc [r] = Hc [r 1] + H[r],
- a. t
4. D
T [r] = round
r = 1, 2, . . . , L 1.

L1
Hc [r] .
MN
u.c
5. Duye.t toàn bo. anh f (x, y) và xay du..ng anh ra g(x, y) theo cong th
g(x, y) = T [f (x, y)].
V du. 4.2.2 Hnh 4.16 là anh goc f và bieu dò co.t cua no. Hnh 4.17 là anh (và bieu
dò co.t cua no) sau khi can bà ng.
nh c
A
o bi
eu d
`
o c
o.t cho tru.
o.c
ò co.t là h
.ng du.ng du.o..c trong k
y
Ma.c d`
u can bà ng bieu d
u.u ch nhu.ng no khong u
ò
thua.t nang cao chat lu.o..ng anh. L
y do v` phu.o.ng phap này ch cho anh co bieu d
- oi l
èu. D
àn làm sang len (hay toi di) mo.t pha.m vi gia tri. xam trong anh.
co.t d
uc ta c
àn bien doi anh vào f (x, y) sao cho anh ra g(x, y) co bieu d
ò co.t cho
Noi cach khac, c
.
.
tru o c.
86
ò co.t cua no sau khi nang cao chat lu.o..ng ang ba` ng phu.o.ng
H`nh 4.17: Anh và bieu d
ò co.t.
phap can bà ng bieu d
Gia su. pr (r) và pz (z) là cac hàm ma.t do. xac suat cac gia tri. xam cua anh goc và
- àu tien ta can bà ng bieu d
ò co.t cua anh goc theo (4.3):
anh sau khi bien doi. D
s := T (r) =
pr (w)dw.
0
Can bà ng anh sau khi bien doi, ta du.o..c

v := G(z) =
pz (w)dw.
0
u. anh goc, nen

V` anh cuoi du.o..c suy t`
G(z) = T (r),
hay
pz (w)dw =
0
pr (w)dw,
(4.4)
trong do r và z là cac bien bieu dien cac m

u.c xam cua anh goc và anh sau khi bien
òn ta.i hàm ngu.o..c G1 (z))
doi tu.o.ng u
.ng. T`
u. (4.4) ta co the viet (gia su. t
z = G1 [T (r)] =: F (r).
87
Xet tru.ò.ng ho..p rò.i ra.c, ta co
r
X
ni
,
T (r) :=
G(z) :=
i=0
z
X
i=0
r = 0, . . . , L 1;
(4.5)
mi
,
n
z = 0, . . . , L 1.
òn ta.i z sao cho G(z) = T (r). Tuy nhien ta co

Noi chung co the vo.i r nào do khong t
the t`m z = z(r) sao cho
G(z 1) T (r) G(z + 1).
(4.6)
Thu
a.t to
an.
Bu.o.c 1. T`m hàm phan bo tch l
uy T (r) theo (4.5).
u.c xam trong anh
u. hàm ma.t do. pz (z) cua cac m
Bu.o.c 2. T`m hàm phan bo G(z) t`
sau khi bien doi.
Bu.o.c 3. Vo.i moi gia tri. xam r = 0, 1, . . . , L 1, t`m z := z(r) {0, 1, . . . , L 1}
thoa man (4.6).
u.c
Bu.o.c 4. Bien doi anh goc theo cong th
g(x, y) := z[f (x, y)].
u. s sang z thu.ò.ng khong do.n tri.. Cach do.n
Nh
a.n x
et 4.2.3 (i) Bien doi ngu.o..c t`
ò co.t da cho g
àn nhat
gian nhat là gan cac m
u.c sao cho ket qua doi sanh vo.i bieu d
co the.
(ii) Kho khan chnh khi ap du.ng phu.o.ng phap bien doi anh tren co. so. bieu dò co.t cho
tru.o.c là xay du..ng mo.t bieu dò co.t co y
ngha. Hai cach tiep ca.n cho bài toan này nhu.
ò ho.a de thiet ke bieu d
ò co.t. Phu.o.ng phap th
sau. Th
u. nhat, su. du.ng tu.o.ng tac d
u.
hai du..a tren hàm ma.t do. xac suat nhu. du.o.i day, sau do ta.o bieu dò co.t bà ng cach so
hoa hàm ma.t do..
Hàm phan bo Gauss xac d.inh bo.i
h(z) := e
88
(z)2
2 2
trong do là gia tri. trung b`nh (hay tam) cua phan bo và là phu.o.ng sai chuan. Ch
u
.
uc
y
rà ng h(z) giam khoang 90% cac dnh cua no ta.i cac m
|z | = /1.073.
Do do, bieu dien do. phan tan cua hàm phan bo.
Tuyen tnh t`
u.ng kh
uc. Mo.t cach khac là cho.n cac doa.n thang de bieu dien hàm phan
bo. Cac tham so K , H , m và h co the thay doi den khi nha.n du.o..c ket qua theo yeu
àu. Hàm này co the xay du..ng nhu. sau:
c
Bu.o.c 1. Tnh
yj :=
1+
1
m
1
,
tan(K )
xj := yj tan(K ).
Bu.o.c 2. Vo.i 0 z < xj
pz (z) :=
z
;
tan(K )
và vo.i xj z < m

pz (z) :=
h yj
(z xj ) + yj .
m xj
Bu.o.c 3. Tnh
yk :=
1+
tan(H )
L1m
xk := L 1 yk tan(H ).
Bu.o.c 4. Vo.i m z xk
pz (z) :=
yk h
(z xk ) + yk ,
xk m
và vo.i xk < z L 1

pz (z) :=
yk
(L 1 z).
L 1 xk
Mo.t phu.o.ng phap khac su. du.ng hai doa.n thang. Vo.i 0 z < m,
pz (z) :=
h R
z + R ,
m
và vo.i m z L 1
pz (z) :=
R h
(z L + 1) + R .
L1m
89
èu khien de xap x vo.i hàm phan bo cho tru.o.c.

Cac tham so K , H , m và h du.o..c di
Neu chang ha.n, K , H = h = 1.0 th` ta nha.n du.o..c hàm phan bo dèu.
Exponent,
pz (z) := e(zzmin ) ,
z zmin.
Hàm di.ch xac di.nh bo.i

Z r
1
pr (w)dw .
z(r) = rmin ln 1
0
Rayleigh,
pz (z) :=
)2
z zmin (zzmin
22
e
,
2
z zmin.

2
z(r) = rmin + 2 ln
1
Rr
1 0 pr (w)dw
1
2
Hyperborlic (cube root)

pz (z) =
1 z 2/3
.
1/3
1/3
3 zmax
zmin

Z r

3
1/3
1/3
1/3
z(r) = [rmax rmin ]
pr (w)dw + rmin .
0
Hyperborlic (logarithmic)
pz (z) =
1
.
z[ln(zmax) ln(zmin)]

z(r) = rmin
rmax
rmin
R0r pr (w)dw
yd
i.a phu.o.ng
Xu. l
Cac phu.o.ng phap tren là nh
u.ng thao tac toàn cu.c tren anh. Trong thu..c te, ta thu.ò.ng
u.ng v`
ung nho.
làm ro cac chi tiet anh tren nh
K
y thua.t xu. l
y bieu dò co.t tren de dàng ap du.ng doi vo.i xu. l
y d.ia phu.o.ng.
Thua.t toan xac di.nh lan ca.n kch thu.o.c n m và di chuyen tam cua v`
ung t`
u. pixel
90
ò co.t cua n m pixel trong lan

này den pixel khac. Ta.i moi vi. tr, ch
ung ta tnh bieu d
.
.
ò co.t cho tru.o.c. Tren co. so.
ò co.t can ba` ng hoa.c bieu d
ca.n và nha.n du o. c hoa.c bieu d
do, ch
ung ta xac di.nh gia tri. xam cua pixel tam trong lan ca.n. Tam cua v`
ung n m
.
.
sau do di chuyen den pixel ke và thua.t toan du o. c la.p la.i. Do ch co mo.t co.t mo.i hoa.c
hàng mo.i trong lan ca.n thay doi trong suot qua tr`nh di chuyen t`
u.ng pixel cua v`
ung,
.
.
.
.
.
.
.
.
.
ta co the ca.p nha.t bieu dò co.t nha.n du o. c trong bu o c tru o c vo i d
u lie.u mo i và do do
.
.
.
.
.
giam thò i gian tnh toan. Phu o ng phap khac de giam khoi lu o. ng tnh toan là su. du.ng
cac v`
ung khong phu len nhau, nhu.ng khi do anh nha.n du.o..c se co chat lu.o..ng xau.
y di.a phu.o.ng du..a tren cac tnh chat
Thay cho su. du.ng bieu dò co.t, ta co the xu. l
khac cua cu.ò.ng do. sang trong lan ca.n. Cu.ò.ng do. trung b`nh và phu.o.ng sai chuan là
hai tnh chat thu.ò.ng du.o..c su. du.ng bo.i moi quan he. cua ch
ung xuat hie.n trong anh.
Noi cach khac, gia tri. trung b`nh do do. sang trung b`nh và phu.o.ng sai do do. tu.o.ng
phan.
Phep bien doi d.ia phu.o.ng du..a tren cac khai nie.m này anh xa. anh f thành g
theo cong th
u.c
g(x, y) := A(x, y)[f (x, y) m(x, y)] + m(x, y),
trong do,
A(x, y) := k
M
,
(x, y)
0 < k < 1.
Gia tri. trung b`nh m(x, y) và phu.o.ng sai (x, y) du.o..c xac di.nh trong lan ca.n (x, y);
M là gia tri. trung b`nh toàn cu.c cua f, và k là ha` ng so cho tru.o.c.
- a.i
Ch
u y
ra` ng, cac da.i lu.o..ng A, m, thay doi phu. thuo.c vào lan ca.n (x, y). D
lu.o..ng A(x, y) co tac du.ng khuech da.i su.. khac nhau gi
u.a f và gia tri. trung b`nh m.
u.ng v`
ung co do. tu.o.ng phan thap se du.o..c
V` A(x, y) t le. nghi.ch vo.i phu.o.ng sai, nh
òi m
cai thie.n. Gia tri. trung b`nh du.o..c co.ng tro. la.i de phu.c h
u.c sang trung b`nh cua
àn cua trung
ung du.o..c xet). Trong thu..c te ta thu.ò.ng co.ng tro. la.i mo.t ph
anh (trong v`
b`nh di.a phu.o.ng và ha.n che su.. thay doi cua A(x, y) trong khoang (Amin , Amax) de can
u.ng v`
ung co la.p.
ba` ng do. le.ch lo.n cua cu.ò.ng do. sang trong nh
4.2.3
Tr`
u. a nh
Hie.u gi
u.a hai anh f (x, y) và h(x, y) d.inh ngha bo.i
g(x, y) = f (x, y) h(x, y)
91
nha.n du.o..c ba` ng cach tnh hie.u gi

u.a tat ca cac ca.p cac pixel tu.o.ng u
.ng t`
u. f và h.
Tr`
u. anh thu.ò.ng du.o..c ap du.ng trong cac bài toan phan doa.n (Chu.o.ng 7) và nang cao
chat lu.o..ng anh.
K
y thua.t nang cao chat lu.o..ng anh trong y ho.c su. du.ng tr`
u. anh go.i là phu.o.ng
phap chu.p x-quang vo.i ma.t na.. Trong tru.ò.ng ho..p này ma.t na. h(x, y) là anh x-quang
àn than the be.nh nhan du.o..c lu.u bo.i mo.t may khuech da.i và màn h`nh
cua mo.t ph
òn x-quang. Anh
TV (thay cho cac film x-quang tru.o.c day) du.o..c da.t doi die.n vo.i ngu
f (x, y) là mau lay trong chuoi cac anh cua c`
ung mo.t v`
ung co. the nha.n du.o..c sau khi
u. anh gi
u.a anh f (x, y) và
tiem thuoc nhuo.m vào mau be.nh nhan. Hie.u qua cua tr`
ma.t na. h(x, y) làm noi nh
u.ng chi tiet. V` cac anh nha.n du.o..c vo.i toc do. cua TV, nen
è su.. lan truy
èn cua thuoc nhuo.m qua cac
phu.o.ng phap này cho ta mo.t doa.n phim v
do.ng ma.ch.
4.2.4
Trung b`nh a nh
Xet mo.t anh bi. nhieu

g(x, y) = f (x, y) + (x, y)
trong do f (x, y) là anh goc và (x, y) là nhieu. Gia thiet là ta.i moi diem (x, y), nhieu
khong phu. thuo.c lan nhau và co gia tri. trung b`nh ba` ng 0. Thua.t toan sau giam nhieu
ba` ng cach co.ng mo.t ta.p cac anh bi. nhieu {gi (x, y)}.
Neu cac nhieu thoa man ràng buo.c tren, ta co the ch ra rà ng (xem []), vo.i mo.t
anh g(x, y) là trung b`nh co.ng cua M anh nhieu khac nhau
g(x, y) :=
M
1 X
gi (x, y)
M i=1
th` k`
y vo.ng
E{
g (x, y)} = f (x, y)
và
1 2
,
M (x,y)
2
là cac phu.o.ng sai cua g và ta.i
trong do E{
g (x, y)} là k`
y vo.ng cua g; g2(x,y) , (x,y)
mo.i diem (x, y). Phu.o.ng sai chuan ta.i mo.t diem bat k`
y trong anh là
g2(x,y) =
1
g2(x,y) = (x,y).
M
92
Phu.o.ng tr`nh tren ch ra rà ng, khi M tang, tnh bien thien cua cac gia tri. pixel
g (x, y)} = f (x, y), nen g(x, y) ho.i tu. den f (x, y) khi
ta.i moi vi. tr (x, y) giam. V` E{
so cac anh bi. nhieu (cua anh f ) d`
ung trong qua tr`nh trung b`nh co.ng tang.
4.3
4.3.1
èn kh
ap mi
ong gian
Phu.o.ng ph
Co. so.
Su. du.ng cac ma.t na. khong gian trong xu. l

y anh go.i là lo.c khong gian (ngu.o..c la.i, lo.c
àn này ch
èn t
àn so su. du.ng phep bien doi Fourier). Trong ph
ung ta khao sat cac
mi
lo.c tuyen tnh và phi tuyen nha` m nang cao chat lu.o..ng anh.
àn 4.1. Nhac la.i là
Lo.c tuyen tnh du..a tren cac khai nie.m gio.i thie.u trong Ph
hàm di.ch và hàm xung hay phan tan diem cua mo.t he. tuyen tnh là cac phep bien doi
Fourier ngu.o..c cua nhau. Lo.c thong thap (low pass) làm suy giam hay khu. cac thành
àn t
àn so thap. Cac thành
àn t
àn so cao trong mi
èn t
àn so và gi
ph
u. la.i cac thành ph
àn t
àn so cao da.c tru.ng cho cac du.ò.ng bien và cac chi tiet sac net trong anh, bo.i
ph
va.y lo.c thong thap làm nhoè anh. Tu.o.ng tu.., lo.c thong cao (highpass) làm suy giam
àn t
àn so thap. V` cac thành ph
àn này tu.o.ng u
hay khu. cac thành ph
.ng vo.i nh
u.ng
da.c tru.ng thay doi cha.m cua anh, nhu. do. tu.o.ng phan tong the và cu.ò.ng do. sang
àn này và do do ket
trung b`nh, nen anh qua lo.c thong cao se suy giam cac thành ph
qua là làm net du.ò.ng bien và nh
u.ng chi tiet noi ba.t khac. Phu.o.ng phap khac, go.i là
àn so du.o..c cho.n gi
àn so thap
ung vo.i t
lo.c dai bang (bandpass) loa.i bo cac v`
u.a cac t
và cao. Cac lo.c này, t khi ap du.ng trong nang cao chat lu.o..ng anh mà thu.ò.ng d`
ung
òi anh (xem them Ph
àn 5.8).
trong phu.c h
àn cua cac lo.c thong thap, lo.c thong cao và lo.c dai
H`nh 4.18 bieu dien mo.t ph
èn t
àn so và cac lo.c khong gian tu.o.ng u
bang trong mi
.ng. Cac tru.c hoành trong cac
àn so, còn trong h`nh du.o.i tu.o.ng u
h`nh tren tu.o.ng u
.ng t
.ng cac to.a do. khong gian.
Cac mau trong h`nh du.o.i thu.ò.ng d`
ung de ta.o ra cac lo.c khong gian tuyen tnh. Tuy
u.a cac he.
nhien, vo.i mo.i loa.i lo.c tuyen tnh, cach tiep ca.n chnh là lay tong cac tch gi
so ma.t na. và cac gia tri. xam ta.i cac pixel du.o.i ma.t na. ta.i vi. tr cho tru.o.c trong anh.
Xet ma.t na.
w1 w2 w3
w4 w5 w6
w7 w8 w9
93
H`nh 4.18:
K
y hie.u cac m
u.c xam cua cac pixel du.o.i ma.t na. ta.i vi. tr z1, z2, . . . , z9. Khi do dap
u
.ng cua ma.t na. tuyen tnh là
R := w1 z1 + w2 z2 + + w9 z9.
Neu tam cua ma.t na. da.t ta.i vi. tr (x, y) cua anh th` gia tri. xam cua pixel ta.i
(x, y) du.o..c thay bà ng R. Sau do ma.t na. di chuyen den pixel ke tiep và tien tr`nh
u.ng
du.o..c la.p la.i. Thu tu.c tiep tu.c cho den khi tat ca cac pixel da du.o..c duye.t. Vo.i nh
àn co nh
àn ta.o anh mo.i
pixel nà m tren bien cua anh, c
u.ng xu. l
y da.c bie.t. Ch
uy
là c
lu.u tr
u. cac gia tri. R thay cho vie.c thay doi cac gia tri. pixel (ta.i sao?).
Cac lo.c khong gian phi tuyen c
ung thao tac tren cac lan ca.n. Tuy nhien, cac
phu.o.ng phap này du..a tru..c tiep vào cac pixel lan ca.n mà khong su. du.ng cac he. so ma.t
àn ke tiep, ch
na.. Trong ph
ung ta co the giam nhieu ba` ng cach su. du.ng cac lo.c phi
òm lo.c max (vo.i dap
tuyen tnh gia tri. trung gian trong lan ca.n. Cac v du. khac bao g
u
.ng R := max{zk |k = 1, 2, . . . , 9}) du.o..c su. du.ng de t`m cac diem sang nhat trong
94
anh, và lo.c min du.o..c su. du.ng vo.i mu.c dch ngu.o..c la.i.
4.3.2
Lo.c tro.n
Cac phu.o.ng phap làm tro.n anh (smoothing operations) du.o..c su. du.ng nhà m giam bo.t
èn
ung trong cac bu.o.c ti
cac anh hu.o.ng sai co the co trong cac anh so. Làm tro.n anh d`
xu. l
y nhu. là loa.i bo cac chi tiet nho. Qua tr`nh giam nhieu co the thu..c hie.n vo.i mo.t
lo.c tuyen tnh hay phi tuyen.
Lo.c th
ong th
ap
Anh du.o..c làm tro.n g(x, y) nha.n du.o..c ta.i moi vi. tr (x, y) bà ng cach lay trung b`nh
cua tong cac gia tri. xam cua f trong lan ca.n cho tru.o.c cua (x, y). Noi cach khac,
X
1
g(x, y) :=
f (n, m),
S
(n,m)N (x,y)
vo.i x = 0, 1, . . . , M 1, y = 0, 1, . . . , N 1, N (x, y) là lan ca.n cua (x, y) và S là so

pixel trong lan ca.n này.
Ch
uy
ra` ng, bieu th
u.c tren chnh là dap u
.ng cua anh f vo.i ma.t na. nào do ta.i
(x, y), chang ha.n ma.t na.
1 1 1
1
1 1 1 .
9
1 1 1
.
Ngoài ra, ta co the tnh dap u
ng cua anh vo.i cac ma.t na. sau de làm tro.n anh
1 1 1
1 2 1
1
1
1 2 1 ,
2 4 2 .
10
16
1 1 1
1 2 1
Cac ma.t na. này, go.i là cac ma.t na. làm sa.ch nhieu, co tat ca cac he. so du.o.ng và du.o..c
àu ra co gia tri. xam na` m trong doa.n
chuan hoa (tong cac he. so ba` ng 1) do do anh d
[0, L 1].
Vo.i lan ca.n cho tru.o.c, de giam nhoè do ap du.ng cac ma.t na. tren, ta co the su.
u.c là
du.ng ngu.o.ng; t
g(x, y) :=
1 P
S
(n,m)N (x,y) f (n, m)
f (x, y)
95
=: T
neu |f (x, y) T | < ,

neu ngu.o..c la.i,
trong do > 0 là ngu.o.ng nào do.

Lo.c trung vi.
Mo.t trong nh
u.ng kho khan cua phu.o.ng phap trung b`nh lan ca.n là no làm nhoè cac
du.ò.ng bien và cac chi tiet anh khac. Ma.c d`
u co the giai quyet du.o..c van dè này
ba` ng cach su. du.ng ngu.o.ng. Tuy nhien, cho.n ngu.o.ng thu.ò.ng lien quan den thu..c
u.a hay lo.c trung vi. (median filtering) theo
nghie.m. Ta co the d`
ung phu.o.ng phap lo.c gi
J. W. Tukey (xem Exploratory data analysis, Addision Wesley, Reading Mass., 1971).
àn ma.nh nhu. xung, trong
Phu.o.ng phap này da.c bie.t hie.u qua khi nhieu co thành ph
àn bien du.o..c bao toàn.
khi do cac thành ph
Trong lo.c trung vi., gia tri. xam cua cac pixel du.o..c thay bo.i gia tri. gi
u.a cua cac
m
u.c xam trong lan ca.n cua cac pixel. Gia tri. gi
u.a m cua mo.t ta.p là gia tri. sao cho
- e thu..c hie.n
mo.t nu.a cac gia tri. trong ta.p nho ho.n m và mo.t nu.a còn la.i lo.n ho.n m. D
lo.c gi
u.a trong lan ca.n cua mo.t diem, ch
ung ta sap xep cac gia tri. cua pixel và lan ca.n
u.a m và gan no cho pixel này. Chnh xac ho.n, gia tri. gi
cua no, xac di.nh gia tri. gi
u.a
àn, chang ha.n
àn tu. du.o..c sap th
u. tu.. tang d
cua mo.t ta.p n ph
a1, a2, . . . , an ,
là
Med {ai, i = 1, 2, . . . , n} := a[n/2], (hoa.c a[n/2]+1),
àn nguyen cua x. V du. lan ca.n 3 3 co cac gia tri.
trong do k
y hie.u [x] là ph
(10, 20, 20, 20, 15, 20, 20, 25, 100).
Sap xep ta du.o..c
(10, 15, 20, 20, 20, 20, 20, 25, 100).
Do do gia tri. gi
u.a m = 20.
- oi vo.i lo.c gi
D
u.a, ta co mo.t so tnh chat sau:
Med {cai , i = 1, 2, . . . , n} = c Med {ai, i = 1, 2, . . . , n},
Med {c + ai , i = 1, 2, . . . , n} = c + Med {ai, i = 1, 2, . . . , n}.
Tuy nhien,
Med {ai + bi, i = 1, 2, . . . , n} =
6
Med {ai , i = 1, 2, . . . , n} + Med {bi , i = 1, 2, . . . , n}.
V du. 4.3.1 H`nh 4.19 là anh goc và anh khi them nhieu. H`nh 4.20 là cac ket qua
khi su. du.ng lo.c trung vi. kch thu.o.c 3 3 và 5 5.
96
àn tram.
H`nh 4.19: Anh goc và anh khi them nhieu 10 ph
H`nh 4.20: Cac ket qua khi su. du.ng lo.c trung vi. kch thu.o.c 3 3 và 5 5.
97
4.3.3
L`
am n
et a nh
Mu.c dch chnh cua lo.c net là làm sac net cac chi tiet noi ba.t trong anh hoa.c làm noi
chi tiet bi. nhoè. Làm net anh du.o..c d`
ung trong nh
u.ng u
.ng du.ng nhu. in an die.n tu., y
ho.c, may kiem tra san pham trong cong nghie.p, phat hie.n mu.c tieu quan su...
ong cao kh
ong gian
Co. so. cua lo.c th
H`nh da.ng cua dap u
.ng xung du.o..c su. du.ng trong lo.c thong cao (làm net anh) khong
àn co cac he. so g
àn tam du.o.ng và cac he. so ngoa.i vi am
gian ch ra ra` ng lo.c này c
(H`nh 4.18(b)). Vo.i ma.t na. 3 3 ta co the su. du.ng he. so du.o.ng o. tam, còn cac he. so
khac am.
Chang ha.n xet ma.t na. Laplace làm net anh:
1 1 1
1
1 8 1 .
9
1 1 1
Ch
uy
rà ng tong cac he. so ba` ng 0. Do do khi ma.t na. di chuyen tren v`
ung co m
u.c xam
ha` ng hay thay doi cha.m, th` gia tri. xuat ra se ba` ng khong hoa.c rat nho. Ket qua này
èn t
àn so trong H`nh 4.18. Ho.n n
ph`
u ho..p vo.i lo.c tu.o.ng u
.ng mi
u.a lo.c này loa.i bo cac
àn co t
àn so thap, do do du.a den gia tri. trung b`nh cua cac m
è
u.c xam tien v
thành ph
khong và v` va.y giam do. tu.o.ng phan tong the trong anh.
è khong khien cho anh co mo.t vài gia tri. xam am.
Vie.c gia tri. trung b`nh giam v
àn du.o..c co
V` ch
ung ta ch xet cac m
u.c xam du.o.ng, nen ket qua cua lo.c thong cao c
gian hoa.c cat bo de ket qua cuoi c`
ung thuo.c khoang [0, L 1]. Ch
u y
ra` ng vie.c lay
gia tri. tuye.t doi cua anh du.o..c lo.c thong cao khong phai là giai phap tot v` cac gia tri.
co m
u.c xam am lo.n se xuat hie.n sang len trong anh.
V du. 4.3.2 H`nh 4.21 là anh goc và anh khi ap du.ng ma.t na. Laplace. H`nh 4.22 là
àn so cua anh Laplace.
anh goc co.ng them anh Laplace và t
àn s
Lo.c c
o khu
ech d
a.i t
o cao
Mo.t anh lo.c thong cao khong gian co the xem nhu. là hie.u gi
u.a anh goc và anh qua
lo.c thong thap, t
u.c là
g(x, y) := f (x, y) fsm (x, y),
98
H`nh 4.21: Anh goc và anh khi ap du.ng ma.t na. Laplace.
àn so cua anh Laplace.

H`nh 4.22: Anh goc co.ng them anh Laplace và t
99
trong do fsm (x, y) là anh du.o..c làm tro.n cua f (x, y) qua lo.c thong thap.
De dàng kiem tra anh ra g(x, y) nha.n du.o..c ba` ng cach tnh dap u
.ng cua anh
f (x, y) vo.i ma.t na. Laplace tren. Ba` ng cach nhan anh goc vo.i he. so khuech da.i A, ta
àn so cao:
co cai bien là lo.c co khuech da.i t
g(x, y) := Af(x, y) lo.c thong thap
= (A 1)f (x, y) + lo.c thong cao.
Noi cach khac, anh g(x, y) nha.n du.o..c t`
u. f (x, y) bà ng cach tnh dap u
.ng ta.i mo.i diem
vo.i ma.t na.
1 1 1
1
1 w 1 ,
9
1 1 1
trong do w = 9A 1. Vo.i A = 1 ta co ket qua lo.c thong cao tieu chuan. Vo.i A > 1
òi cac
àn cua anh goc du.o..c co.ng them ket qua cua lo.c thong cao mà phu.c h
ta co ph
àn lo.c thong thap bi. mat trong phep toan lo.c thong cao. Ket qua cuoi c`
thành ph
ung
àn vo.i anh goc, vo.i cap do. làm noi du.ò.ng bien tu.o.ng doi t`
ta co mo.t anh g
uy theo he.
.
.
u anh goc go.i là ma.t na. khong
so khuech da.i A. Noi chung vie.c tr`
u mo.t anh bi. nhoè t`
- ay là mo.t trong nh
u.ng phu.o.ng phap co. ban du.o..c su. du.ng trong cong nghe. in
net. D
an và xuat ban.
Tu.o.ng tu.. nhu. lo.c thong thap, trong lo.c thong cao ta co the su. du.ng cac ma.t na.
vo.i kch thu.o.c lo.n ho.n. Chang ha.n, ma.t na. 7 7 co gia tri. ta.i tam bà ng 48, còn cac
gia tri. khac bà ng 1 và cac he. so du.o..c chuan hoa vo.i he. so ba` ng 1/49. Tuy nhien,
trong thu..c te cac ma.t na. kch thu.o.c lo.n ho.n 3 3 hiem khi su. du.ng.
Lo.c vi ph
an
ung làm nhoè cac chi tiet anh. Neu xem
Trung b`nh co.ng cac m
u.c xam tren mo.t v`
trung b`nh co.ng nhu. lay tch phan, th` ta co the xem lay vi phan nhà m co hie.u u
.ng
ngu.o..c la.i và do do làm sac net anh.
Thong thu.ò.ng ta làm vie.c do du..a tren cac toan tu. gradient. Gia su. f kha vi,
khi do toan tu. gradient cua hàm anh f là
f (x, y) := (fx (x, y), fy (x, y))t ,
trong do fx , fy là cac da.o hàm rieng cua f theo cac bien x và y tu.o.ng u
.ng.
100
Hai tnh chat quan tro.ng cua toan tu. gradient là (1) di theo hu.o.ng vector f (x, y)
gia tri. hàm mu.c tieu f (x, y) tang nhanh nhat; và (2) bien do. cua vector f (x, y) xac
di.nh bo.i
q
kf k := [fx(x, y)]2 + [fy (x, y)]2
là toc do. tang cu..c da.i cua f (x, y) tren do.n vi. khoang cach theo hu.o.ng f (x, y).
Trong thu..c te, ta thu.ò.ng su. du.ng cong th
u.c xap x sau de tnh toan hie.u qua
ho.n:
kf k ' |fx(x, y)| + |fy (x, y)|.
- oi vo.i cac anh so, bieu th
D
u.c tren du.o..c xap x bo.i cac hie.u. Xet mo.t v`
ung cua
anh
z1 z2 z3
z4 z5 z6 ,
z7 z8 z9
trong do zi , i = 1, . . . , 9, là cac gia tri. xam. Ta co the xap x bien do. gradient cua anh
ta.i z5 nhu. sau:
p
kf k
= (z5 z8)2 + (z5 z6)2
= |z5 z8| + |z5 z6|.

Vo.i anh kch thu.o.c M N, ta khong the lay gradient doi vo.i cac pixel nà m tren hàng
àn
cuoi (y = N 1) hay co.t cuoi (x = M 1). Trong nh
u.ng tru.ò.ng ho..p nhu. va.y, c
y da.c bie.t.
nh
u.ng xu. l
Xap x bien do. cua gradient nhu. tren là khong duy nhat. Chang ha.n ta co the d`
ung
p
kf k
= (z5 z9)2 + (z6 z8)2
= |z5 z9| + |z6 z8|.

De thay rà ng, gia tri. bien do. cua gradient du.o..c xac di.nh ba` ng cach su. du.ng cac ma.t
na. kch thu.o.c 2 2 :
!
!
0 1
1 0
.
,
0 1
1 0
Cac ma.t na. này go.i là toan tu. gradient cheo Roberts.
Cac ma.t na. kch thu.o.c chan bat tie.n trong tnh toan. Ta co the xap x kf k ta.i
z5 bà ng cach su. du.ng lan ca.n 3 3 :
kf k
= |(z7 + z8 + z9) (z1 + z2 + z3)| + |(z3 + z6 + z9) (z1 + z4 + z7)|,
101
vo.i cac ma.t na. tu.o.ng u

.ng
1 0 1
1 0 1 ,
1 0 1
1 1 1
0
0 ,
0
1
1
1
go.i là toan tu. Prewitt. Cuoi c`

ung, cac ma.t na. sau, go.i là toan tu. Sobel, cho mo.t xap
x khac cua bien do. gradient:
1 2 1
0
0 ,
0
1
2
1
1 0 1
2 0 2 .
1 0 1
Nha.n xet ra` ng, trong cac xap x tren, gia tri. bien do. cua gradient t le. vo.i hie.u
è nhau. Do do, gia tri. kf k tu.o.ng doi lo.n ta.i cac lan
u.a cac pixel k
cac m
u.c xam gi
àn nhat, bà ng khong tren v`
ca.n du.ò.ng bien anh, và nho tren v`
ung thu
ung co m
u.c xam
ha` ng.
Co mo.t so thua.t toan ta.o anh gradient g(x, y) nhu. sau. Cach do.n gian nhat là
u.c là
da. t gia tri. cua g ta.i (x, y) bà ng gia tri. kf k cua f ta.i diem này, t
g(x, y) := kf (x, y)k.
ung tro.n trong f (x, y) xuat

Nhu.o..c diem cua phu.o.ng phap tren là tat ca cac v`
hie.n toi trong g(x, y) do tren v`
ung này cac gia tri. kf k tu.o.ng doi nho. Ta khac phu.c
èu này nhu. sau:
di
g(x, y) :=
kf (x, y)k
neu kf (x, y)k T,

neu ngu.o..c la.i,
f (x, y)
trong do T > 0 là ngu.o.ng nào do.

àn tu. bien mà khong
Vo.i nh
u.ng gia tri. T thch ho..p, ta co the nhan ma.nh cac ph
èn. Cai bien cua phu.o.ng phap tren là cac ph
àn tu. bien
pha huy cac da.c tru.ng cua n
du.o..c da.t bà ng m
u.c xam LG nào do:
g(x, y) :=
f (x, y)
neu kf (x, y)k T,

neu ngu.o..c la.i.
102
- oi khi ch
- i
àn quan tam su.. thay doi cac ph
àn tu. bien. D
èu này co
D
ung ta ch c
.
.
the thu. c hie.n bo i
kf (x, y)k
neu kf (x, y)k T,
g(x, y) :=
L
neu ngu.o..c la.i,
B
èn nào do.
u.c n
trong do LB là m
Cuoi c`
ung, neu ch quan tam den vi. tr bien, quan he.
L
neu kf (x, y)k T,
G
g(x, y) :=
L
neu ngu.o..c la.i,
B
cho ta anh gradient nhi. phan.
4.4
èn t
àn s
Phu.o.ng ph
ap mi
o
èn t
àn so su. du.ng
è ca.p trong Ph
àn 4.1.2, nang cao chat lu.o..ng anh trong mi
Nhu. da d
àn du.o..c nang cao chat lu.o..ng, nhan
phep bien doi Fourier: bien doi Fourier cua anh c
ket qua vo.i hàm lo.c, sau do lay bien doi Fourier ngu.o..c ta du.o..c anh nang cao chat
lu.o..ng.
àn t
àn so cao hoa.c làm net anh
Vie.c làm nhoè anh ba` ng cach suy giam thành ph
àn t
àn so cao so vo.i thành ph
àn t
àn so thap xuat
ba` ng cach tang do. lo.n cac thành ph
.
.
phat t`
u cac khai nie.m co lien quan tru. c tiep den phep bien doi Fourier. Tha.t va.y, lo.c
èn t
àn so. Trong thu..c te, cac ma.t na.
tuyen tnh du.o..c ap du.ng ro.ng rai ho.n trong mi
èu ho.n phep bien doi Fourier v` tnh do.n
khong gian kch thu.o.c nho du.o..c su. du.ng nhi
èn t
àn so da.c
gian trong giao tiep và toc do. thu..c hie.n. Tuy nhien, phu.o.ng phap mi
.
èu bài toan mà cac k
èn khong gian
bie.t h
u u ch trong vie.c giai quyet nhi
y thua.t mi
àn này và mo.t vài phu.o.ng
kho co the làm du.o..c. Chang ha.n, lo.c dòng cau trong ph
òi anh trong Chu.o.ng 5 là nh
u.ng v du. minh ho.a.
phap phu.c h
4.4.1
Lo.c th
ong th
ap
èu vào thành ph

àn t
àn so cao cua
Cac du.ò.ng bien và nhieu trong anh ta.p trung nhi
èn t
àn
phep bien doi Fourier cua no. Do do, de làm tro.n anh ba` ng phu.o.ng phap mi
àn t
àn so cao trong bien doi Fourier cua anh.
so, ta co the loa.i bo cac thành ph
103
Nhac la.i là

G(u, v) = H(u, v)F (u, v),
è là lu..a cho.n mo.t
trong do F (u, v) là bien doi Fourier cua anh du.o..c làm tro.n. Van d
àn
hàm lo.c H(u, v) sao cho da.t du.o..c G(u, v) bà ng cach làm suy giam cac thành ph
.
.
.
.
àn so cao cua F (u, v). Bien doi Fourier ngu o. c G(u, v) ta co anh du o. c làm tro.n
co t
àn t
àn so cao bi. loa.i bo, và thong tin trong v`
àn so thap
g(x, y). V` cac thành ph
ung t
.
.
.
.
du o. c cho qua, nen phu o ng phap này go.i là lo.c thong thap (lowpass filtering). Du.o.i
day là mo.t vài hàm lo.c thu.ò.ng d`
ung.
Lo.c l
y tu.o.ng
Lo.c thong thap 2D l
y tu.o.ng, viet tat ILHF, co hàm lo.c
1 neu D(u, v) D ,
0
H(u, v) :=
0 neu D(u, v) > D ,
0
àn so cat, và

trong do D0 > 0 là ha` ng so cho tru.o.c, go.i là ngu.o.ng hay t
D(u, v) :=
p
(u2 + v 2)
là khoang cach t`

u. goc to.a do. (0, 0) den diem (u, v). Thua.t ng
u. l
y tu.o.ng bieu thi. tat
àn t
àn so na` m trong h`nh tròn ban knh D0 du.o..c gi
u. nguyen, trong
ca cac thành ph
àn so ngoài du.ò.ng tròn hoàn toàn bi. suy giam.
khi tat ca cac t
- i
èu này du..a tren
Ch
uy
rà ng, trong chu.o.ng này cac hàm lo.c doi x
u.ng qua goc. D
èn
gia thiet goc cua phep bien doi Fourier da.t ta.i tam cua h`nh vuong N N trong mi
àn so (xem Ph
àn 3.3.2).
t
àn so cat D0 du.o..c cho.n t`
àn tram
T
uy theo ch
ung ta muon gi
u. la.i bao nhieu ph
àn:
cua pho cong suat toàn ph
PT :=
1
N
1 N
X
X
P (u, v),
u=0 v=0
àn tram gi
trong do P (u, v) là pho cong suat. So ph
u. la.i và gia tri. D0 lien he. vo.i
nhau bo.i:
X
P (u, v)/PT .
= 100
u2 +v 2 D0
104
Lo.c Butterworth
Lo.c thong thap Butterworth ba.c n co hàm lo.c
H(u, v) :=
1
.
1 + [D(u, v)/D0 ]2n
Hay cai bien

H(u, v) :=
4.4.2
1
.
1 + ( 2 1)[D(u, v)/D0 ]2n
Lo.c th
ong cao
àn 4.4.1, anh co the bi. nhoè do làm suy giam cac thành
Nhu. da tr`nh bày trong Ph
àn t
àn so cao trong bien doi Fourier cua no. V` cac ph
àn tu. bien và nh
ph
u.ng cho thay
àn t
àn so cao, vie.c làm net
doi do.t ngo.t khac trong m
u.c xam tu.o.ng u
.ng cac thành ph
.
.
.
èn t
àn so ba` ng phu o ng phap lo.c thong cao (highpass
anh co the thu. c hie.n trong mi
àn t
àn so thap nhu.ng khong pha huy thong tin
filtering): làm suy giam cac thành ph
àn so cao trong bien doi Fourier.
t
Lo.c l
y tu.o.ng
Lo.c thong cao 2D l
y tu.o.ng, viet tat ILHF, co hàm lo.c
0 neu D(u, v) D ,
0
H(u, v) :=
1 neu D(u, v) > D ,
0
trong do D0 > 0.
Lo.c Butterworth
Lo.c thong cao Butterworth ba.c n co hàm lo.c
H(u, v) :=
1
.
1 + [D0 /D(u, v)]2n
Hay cai bien

H(u, v) :=
1
.
1 + ( 2 1)[D0 /D(u, v)]2n
105
àn t
àn so thap, ch
Trong u
.ng du.ng, de bao toàn cac thành ph
ung ta thu.ò.ng them
- i
èu này keo theo cac thành ph
àn t
àn so cao lo.n
mo.t hà ng so vào hàm lo.c thong cao. D
àn tu.o.ng u
ho.n cac thành ph
.ng trong anh goc. Phu.o.ng phap này go.i là nhan ma.nh
àn so cao.
t
àn so cao bao toàn cac thành ph
àn t
àn so thap, trong
Ma.c d`
u lo.c nhan ma.nh t
.
.
.
.
.
- e tranh hie.n tu o. ng này, ch
mo.t so tru ò ng ho. p anh ra bi. toi. D
ung ta co the phan phoi
ò co.t ph`
la.i cac m
u.c xam. Can ba` ng bieu d
u ho..p vo.i mu.c dch này do kha nang nang
cao do. tu.o.ng phan tong the cua anh.
4.4.3
`
ong c
au
Lo.c d
àn 2.1 co the du.o..c su. du.ng nhu. co. so.

Mo h`nh chieu sang-phan xa. anh sang trong Ph
èn t
àn so nha` m d
òng thò.i nen dai anh sang và làm tang do. tu.o.ng phan. Nhac
cua mi
àn chieu sang và phan xa.
la.i là anh f (x, y) co the du.o..c bieu dien bo.i cac thành ph
theo quan he.
f (x, y) = i(x, y)r(x, y).
àn t
àn
Noi chung phu.o.ng tr`nh tren khong the ap du.ng tru..c tiep de tach cac thành ph
so cua hàm chieu sang và phan xa. v`
F [f (x, y] 6= F [i(x, y]F [r(x, y].
Tuy nhien, neu da.t
z(x, y) := ln f (x, y)
= ln i(x, y) + ln r(x, y).
Th`
F [z(x, y)] = F [ln f (x, y)]
= F [ln i(x, y)] + F [ln r(x, y)].
Hay
Z(u, v) = I(u, v) + R(u, v),
trong do Z(u, v), I(u, v) và R(u, v) là cac bien doi Fourier tu.o.ng u
.ng cua z(x, y), ln i(x, y)
và ln r(x, y).
Neu ch
ung ta xu. l
y Z(u, v) bo.i hàm lo.c H(u, v), t
u.c là
S(u, v) :=H(u, v)Z(u, v)
=H(u, v)I(u, v) + H(u, v)R(u, v),
106
èn khong gian

th` trong mi
s(x, y) = F 1 (S(u, v))
= F 1 (H(u, v)I(u, v)) + F 1 (H(u, v)R(u, v)).
- a.t
D
i0(x, y) := F 1 (H(u, v)I(u, v)),
r0 (x, y) := F 1 (H(u, v)R(u, v)).
Khi do
s(x, y) = i0 (x, y) + r0 (x, y).
Suy ra anh du.o..c bien doi
g(x, y) = exp[s(x,y)]
= exp[i0(x, y)] exp[r0 (x, y)]
= i0(x, y)r0(x, y),
trong do
i0(x, y) = exp[i0(x, y)]
và
r0 (x, y) = exp[r0(x, y)]
àn chieu sang và phan xa. tu.o.ng u
là cac thành ph
.ng cua anh ra.
Cach tiep ca.n tren là mo.t tru.ò.ng ho..p da.c bie.t cua lo.p cac he. thong dòng cau.
- a.c bie.t trong u
àn chieu sang và phan
D
.ng du.ng này, van dè chnh là tach cac thành ph
àn do.
xa.. Sau do tac do.ng hàm lo.c dòng cau H(u, v) len cac thành ph
àn chieu sang cua anh du.o..c da.c tru.ng bo.i su.. thay doi cha.m.
Noi chung, thành ph
àn phan xa. co nh
u.ng thay doi do.t bien, da.c bie.t ta.i nh
Ma.t khac, thành ph
u.ng cho
tiep giap cua cac doi tu.o..ng khac nhau. Cac da.c tru.ng này dan den vie.c ket ho..p cac
àn so thap cua bien doi Fourier cua logarithm cua anh vo.i hàm chieu sang và cac t
àn
t
àn d
u do là nh
u.ng mo phong g
ung, nhu.ng no co the
so cao vo.i hàm phan xa.. Ma.c d`
su. du.ng de nang cao chat lu.o..ng anh.
àn chieu sang là nguyen nhan tru..c tiep doi vo.i dai do.ng cua cac pixel
Thành ph
trong anh. Tu.o.ng tu.., do. tu.o.ng phan là hàm cua phan xa. cua cac doi tu.o..ng trong
èu khien cac thành ph
àn này. Cho.n hàm lo.c
anh. Su. du.ng lo.c dòng cau ta co the di
.
.
.
àn t
àn so thap và cao cua bien doi
H(u, v) sao cho anh hu o ng den nh
u ng thành ph
107
Fourier mo.t cach khac nhau. Chang ha.n hàm Butterworth, trong tru.ò.ng ho..p này co
da.ng
H L )
L + D(u,v) (
neu D(u, v) D0 ,
(1 + )
D(u,v)2 +D02 ( H L)
H
L
H(u, v) :=
H
neu ngu.o..c la.i.
Neu cac tham so L và H du.o..c cho.n sao cho L < 1 < H , th` hàm lo.c tren se
òng thò.i du.o..c nen
àn so thap và khuech da.i t
àn so cao. Ket qua là anh d
giam cac t
dai do.ng và nang cao do. tu.o.ng phan.
4.5
èn t
àn s
o
Ta.o m
a.t na. kh
ong gian t`
u. mi
Toc do. thu..c hie.n và tnh toan do.n gian là cac thong so quan tro.ng cua phu.o.ng phap
ma.t na. khong gian trong xu. l
y anh. Ma.t khac, mo.t so hàm lo.c (nhu. lo.c thong thap)
èn t
àn so. Mu.c này tr`nh bày phu.o.ng phap ta.o ma.t na. khong
thua.n tie.n ho.n trong mi
gian (theo ngha sai so b`nh phu.o.ng toi thieu) xap x vo.i hàm lo.c cho tru.o.c trong
èn t
àn so.
mi
èn t
àn so du..a tren phu.o.ng tr`nh
Nhac la.i là phu.o.ng phap mi
G(u, v) = H(u, v)G(u, v),
(4.7)
trong do F (u, v) và G(u, v) là cac bien doi Fourier cua anh goc và anh sau khi bien
èn t
àn so và H(u, v) là hàm lo.c.
doi tu.o.ng u
.ng trong mi
èn
Theo d.inh l
y tch cha.p, Phu.o.ng tr`nh (4.7) co the du.o..c thu..c hie.n trong mi
u.c
khong gian qua bieu th
g(x, y) =
N
1 N
1
X
X
h(x , y )f (, ),
(4.8)
=0 =0
- e do.n gian ta gia thiet anh co kch thu.o.c vuong và da

vo.i x, y = 0, 1, . . . , N 1. D
du.o..c mo. ro.ng kch thu.o.c de tch cha.p co ngha.
Trong (4.8), f (x, y) là anh vào, g(x, y) là anh qua lo.c và h(x, y) (ma.t na. tch
èn khong gian) là bien doi Fourier ngu.o..c cua H(u, v). Neu kch thu.o.c
cha.p trong mi
cua ma.t na. khong gian là N N th` g(x, y) trong (4.8) chnh là bien doi Fourier ngu.o..c
cua G(u, v) trong (4.7).
108
V` H(u, v) là bien doi Fourier cua h(x, y), nen

N 1 N 1
2i(ux+vy)
1 XX
N
H(u, v) =
h(x, y) exp
,
N x=0 y=0
y) kch thu.o.c n n, vo.i

vo.i u, v = 0, 1, . . . , N 1. Tuy nhien, neu xet ma.t na. h(x,
n < N, là ha.n che cua h(x, y) :
h(x, y) neu 0 x n, 0 y n,
y) :=
h(x,
0
neu ngu.o..c la.i.
Bien doi Fourier cua h ta du.o..c
N 1 N 1
2i(ux+vy)
1 XX
N
h(x, y) exp
H(u,
v) =
,
N x=0 y=0
vo.i u, v = 0, 1, . . . , N 1. Ch
ung ta se t`m cac he. so h(x, y), x, y = 0, 1, . . . , n 1, sao
cho cu..c tieu hoa bieu th
u.c
2
e :=
1
N
1 N
X
X
kH(u,
v) H(u, v)k2,
u=0 v=0
trong do k k k
y hie.u do. dài ph
u.c.
- a.t C := (cjk )N 2 n2 là ma tra.n vo.i cac ph
àn tu.
D
cjk :=
2i(ux+vy)
1
N
exp
,
N
trong do j = uN + v, k = xn + y; u, v = 0, . . . , N 1; x, y = 0, . . . , n 1. Ta co the viet

= Ch,
H
:= (a0 , a1, . . . , aN 2 1 )t là vector nha.n du.o..c bà ng cach sap xep theo th
trong do H
u. tu..
àn cac hàng cua ma tra.n H(u, v), t
tang d
u.c là
v),
aj := H(u,
j = uN + v, u, v = 0, 1, . . . , N 1,
:= (b0 , b1, . . . , bn2 1 )t nha.n du.o..c bà ng cach sap xep theo th
àn
u. tu.. tang d
và vector h
y) :
cua cac hàng cua ma tra.n h(x,
y),
bj := h(x,
j = xn + y, x, y = 0, 1, . . . , n 1.
109
Khi do
H, H
H
e = H
2
Hk2
= kH
Hk2 .
= kCh
thoa man phu.o.ng tr`nh
èu kie.n c
àn cua cu..c tri., de thay rà ng h
Su. du.ng di
e2
H) = 0.
= 2Ct (Ch
h
Suy ra
= (Ct C)1 Ct H
h
= C# H,
(4.9)
trong do C# := (Ct C)1 )Ct go.i là phep bien doi Moore-Penrose ngu.o..c.
Phu.o.ng tr`nh (4.9) ch ra cach xac di.nh cac he. so cua ma.t na. tch cha.p h(x, y)
èn t
àn so. Noi chung,
kch thu.o.c n n t`
u. hàm lo.c H(u, v) kch thu.o.c N N trong mi
.
.
.
àn tu cua h(x, y) là cac so ph

u ng minh rà ng, neu hàm
cac ph
u c. Tuy nhien, co the ch
y) c
èn t
àn so là thu..c và doi x
lo.c mi
u.ng th` h(x,
ung thu..c và doi x
u.ng.
110
Chu.o.ng 5
NH
PHUC A
KHOI
.
òi anh là

Nhu. trong tru.ò.ng ho..p nang cao chat lu.o..ng anh, mu.c dch chnh cua phu.c h
òi hay xay du..ng la.i anh bi.
cai thie.n anh theo ngha nào do. Bài toan o. day là phu.c h
è anh hu.o.ng suy giam. Cac phu.o.ng
suy giam chat lu.o..ng du..a tren nh
u.ng hieu biet v
phap trong chu.o.ng này nhà m mo h`nh hoa qua tr`nh suy giam và xu. l
y ngu.o..c de
òi anh goc. Cach giai quyet thu.ò.ng lien quan den bài toan toi u.u co di
èu kie.n.
phu.c h
Ngu.o..c la.i, cac k
y thua.t nang cao chat lu.o..ng anh lien quan den cac thu tu.c heuristic
èu kie.n thua.n lo..i cho kha ca.nh tam
du.o..c thiet ke de thao tac tren anh nha` m ta.o di
l
y cua he. thong thi. giac con ngu.ò.i. Chang ha.n, dan do. tu.o.ng phan du.o..c xem là k
y
.
.
.
.
thua.t nang cao chat lu o. ng anh v` mang la.i cam giac de chi.u cho ngu ò i quan sat, trong
òi la.i anh bi. nhoè bà ng cach ap du.ng hàm giam nhoè du.o..c coi là k
khi phu.c h
y thua.t
òi anh.
phu.c h
òi anh tru.o.c day h
àu nhu. ch su. du.ng k
èn
Cac phu.o.ng phap phu.c h
y thua.t mi
.
.
àn so. Tuy nhien, chu o ng này ta.p trung vào mo.t cach tiep ca.n da.i so hie.n da.i ho.n
t
ung hie.u qua ho.n. Ma.c d`
u lò.i giai tru..c tiep cua cac phu.o.ng phap da.i so lien
nhu.ng c
quan den vie.c giai mo.t he. lo.n cac phu.o.ng tr`nh, nhu.ng ch
ung ta se ch
u.ng to ra` ng, vo.i
u.c ta.p tnh toan co the giam c`
ung m
u.c nhu. trong
nh
u.ng gia thiet nhat di.nh, do. ph
òi mi
èn t
àn so.
cac phu.o.ng phap phu.c h
Nh
u.ng van dè trong chu.o.ng này ch mang tnh gio.i thie.u. Ch
ung ta xet bài toan
.
.
òi anh so hoa bi. suy giam chat lu o. ng mà khong khao sat nh
u.ng van dè lien
phu.c h
è này ma.c d`
quan den bo. cam bien, so hoa và suy giam trong hien thi.. Nh
u.ng van d
u
.
.
.
òi anh, nhu ng vu o. t qua pha.m vi cua giao tr`nh.
quan tro.ng trong bài toan phu.c h
111
M
o h`nh suy giam ch
at lu.o..ng
5.1
Chu.o.ng này xet anh vào f (x, y) du.o..c xu. l

y bo.i mo.t he. thong H co xet den nhieu
òi anh so co the xem
(x, y) de ta.o ra anh suy giam chat lu.o..ng g(x, y). Vie.c phu.c h
nhu. mo.t xap x cua f (x, y) du..a tren g(x, y) và thong tin biet tru.o.c cua nhieu (x, y).
5.1.1
C
ac d
i.nh ngha
Quan he. gi
u.a qua tr`nh nha.p xuat anh qua he. thong H co the bieu dien bo.i
g(x, y) := H[f (x, y)] + (x, y).
(5.1)
Tru.o.c het gia thiet rà ng nhieu = 0. Khi do g(x, y) = H[f (x, y)]. Nhac la.i H là
tuyen tnh neu
H[k1 f1 (x, y) + k2 f2 (x, y)] = k1 H[f1 (x, y)] + k2 H[f2(x, y)]
- a. c bie.t khi k1 = k2 = 1
trong do k1 , k2 là cac ha` ng so và f1 (x, y), f2(x, y) là cac anh. D
ta co tnh chat co.ng tnh
H[f1(x, y) + f2 (x, y)] = H[f1 (x, y)] + H[f2(x, y)];
noi cach khac neu H là toan tu. tuyen tnh th` dap u
.ng cua tong hai anh ba` ng tong
cua hai dap u
.ng.
àn nhat
Ho.n n
u.a toan tu. tuyen tnh H co tnh thu
H[kf (x, y)] = kH[f (x, y)].
Xet moi quan he. nha.p-xuat g(x, y) = H[f (x, y)]. Ta noi H là bat bien vi. tr hay
bat bien khong gian neu
H[f (x , y )] = g(x , y )
.ng ta.i diem bat k`
vo.i mo.i anh f (x, y) và , R. Noi cach khac, dap u
y trong anh
ch phu. thuo.c vào anh mà khong phu. thuo.c vi. tr cua diem trong anh.
112
5.1.2
o.ng ho..p li
en tu.c
Tru.`
àn 3.3) hàm f (x, y) co the bieu dien da.ng

Nhac la.i là (xem Ph
Z
f (, )(x , y )dd.
f (x, y) =
R2
Do do, neu nhieu = 0 th` t`

u. (5.1) ta co

Z
f (, )(x , y )dd .
g(x, y) = H[f (x, y)] = H
R2
Neu H là toan tu. tuyen tnh tren khong gian cac hàm anh, và ta mo. ro.ng da.c tru.ng
co.ng thành tch phan th`
g(x, y) =
=
H [f (, )(x , y )] dd
2
ZR
f (, )H [(x , y )] dd.
R2
Hàm
h(x, y, , ) = H [(x , y )] .
go.i là dap u
.ng xung cua H. Noi cach khac, neu nhieu = 0 th` h(x, y, , ) là dap
u
.ng cua H doi vo.i xung co cu.ò.ng do. 1 ta.i (, ). Trong quang ho.c, xung tro. thành
mo.t diem sang và h(x, y, , ) du.o..c go.i là hàm phan tan diem (point spread function).
Trong tru.ò.ng ho..p này ta co
Z
f (, )h(x, y, , )dd.
g(x, y) =
R2
Bieu th
u.c pha ben phai go.i là tch phan
trò quan tro.ng trong l
y thuyet he. tuyen
.
cua H doi vo i mo.t xung th` co the xac
- ang th
Fredholm loa.i mo.t. D
u.c tren dong vai
tnh. No khang di.nh rà ng neu biet dap u
.ng
di.nh dap u
.ng cua hàm f (, ) bat k`
y. Noi
cach khac, he. tuyen tnh H hoàn toàn xac di.nh bo.i dap u
.ng xung cua no.
Neu H bat bien khong gian, th`
H[(x , y )] = h(x , y ).
Trong tru.ò.ng ho..p này

g(x, y) =
f (, )h(x , y )dd
R2
chnh là tch cha.p cua f và h.

113
Trong tru.ò.ng ho..p co nhieu, mo h`nh suy giam chat lu.o..ng anh tuyen tnh co
da.ng
g(x, y) =
f (, )h(x, y, , )dd + (x, y).

R2
Neu H bat bien khong gian ta co the viet la.i

Z
g(x, y) =
f (, )h(x , y )dd + (x, y).
R2
D nhien gia thiet nhieu trong ca hai tru.ò.ng ho..p khong phu. thuo.c vi. tr cua anh.
èu loa.i mo h`nh suy giam chat lu.o..ng co the xap x bo.i tien tr`nh tuyen tnh
Nhi
èu cong cu. cua
và bat bien vi. tr. Phu.o.ng phap này thua.n tie.n v` co the su. du.ng nhi
òi anh. Cac toan tu. phi tuyen và
l
y thuyet he. tuyen tnh de giai cac bài toan phu.c h
khong bat bien vi. tr ma.c d`
u là tong quat ho.n (và chnh xac ho.n) thu.ò.ng kho t`m lò.i
giai hoa.c rat kho giai ba` ng may tnh die.n tu.. Chu.o.ng này dè ca.p den cac phu.o.ng
òi anh tuyen tnh và bat bien vi. tr. Tuy nhien, vo.i nh
phap phu.c h
u.ng gia thiet này,
vie.c giai mo.t cach tru..c tiep co the vu.o..t qua kha nang cua may tnh hie.n nay.
5.1.3
o.ng ho..p r`
o.i ra.c
Tru.`
èu và khong co nhieu. Gia su. hai hàm f (x) và
Tru.o.c het xet tru.ò.ng ho..p mo.t chi
èu tu.o.ng u
h(x) du.o..c lay mau d
.ng hai mang co kch thu.o.c tu.o.ng u
.ng A và B. Trong
tru.ò.ng ho..p này x là bien rò.i ra.c thay doi trong pha.m vi 0, 1, . . . , A 1, doi vo.i f (x)
và trong pha.m vi 0, 1, . . . , B 1 doi vo.i h(x).
- e co the lay tch cha.p cua f (x) và h(x) ta c
àn mo. ro.ng kch thu.o.c là M
D
àn 3.3.8). Gia su. fe (x) và he (x) là cac mo. ro.ng tu.o.ng u
A + B 1 (xem Ph
.ng. Tch
cha.p cua ch
ung là
ge (x) :=
M
1
X
fe (m)he (x m)
(5.2)
m=0
àn hoàn vo.i c`

ung chu k`
y M nen hàm ge (x)
vo.i x = 0, 1, . . . , M 1. V` fe (x) và he (x) tu
.
àn hoàn vo i chu k`
c
ung tu
y M.
Ta co the viet (5.2) da.ng ma tra.n
g = Hf,
114
(5.3)
èu
trong do f và g là cac vector co.t M chi
fe (0)
fe (1)
,
f =
..
fe (M 1)
ge (0)
ge (1)
,
g =
..
ge (M 1)
và H là ma tra.n vuong cap M :
he (1)
he (0)
he (1)
he (0)
he (1)
H = he (2)
..
he (M + 1)
he (1)
he (M + 2)
he (0)
he (M + 3) .
he (M 1) he (M 2) he (M 3) he (0)
he (2)
àn hoàn vo.i chu k`

Theo gia thiet hàm he (x) tu
y M nen he (x) = he (M + x). Do do
he (0)
he (1)
H = he (2)
..
he (M 1)
he (M 1) he (M 2) he (1)
he (M 1) he (2)
he (1)
he (0)
he (3) .
he (M 2) he (M 3) he (0)
he (0)
àn còn la.i cua chu.o.ng.

Cau tr
uc cua ma tra.n này dong vai trò quan tro.ng trong ph
àn tu. ben phai nhat trong mo.t
Ch
uy
ra` ng cac hàng cua ma tra.n H co tnh chat: ph
àn tu. ben trai nhat trong hàng du.o.i ke tiep. Ho.n n
u.a ma tra.n chu tr`nh
hàng bà ng ph
àu tien nha.n du.o..c t`
H là dày du; t
u.c là hàng d
u. hàng cuoi cua ma tra.n này bà ng cach
àn tu.. Ma tra.n thoa man hai tnh chat này go.i là ma tra.n
di.ch chuyen vòng mo.t ph
chu tr`nh. Ch
u y
ra` ng, tnh chat chu tr`nh cua H là he. qua tru..c tiep cua gia thiet
àn hoàn cua he (x).
tu
àn tu.
V du. 5.1.1 Gia su. A = 4 và B = 3. Ta co the cho.n M = 6 và them hai ph
àn tu. ba` ng khong trong mang h(x). Khi do f
ba` ng khong trong mang f (x) và ba ph
115
và g là cac vector co.t trong R6 và H là ma tra.n vuong cap 6:
he (0) he (5) he (4) he (1)
he (1) he (0) he (5) he (2)
H = he (2) he (1) he (0) he (3) .

.
..
he (5) he (4) he (3) he (0)

Nhu.ng he (x) = 0 vo.i x = 3, 4, 5 và he (x) = h(x) vo.i x = 0, 1, 2 nen
h(0)
h(2) h(1)
h(1) h(0)
h(2)
h(2) h(1) h(0)
H=
h(2)
h(1)
h(0)
h(2)
h(1)
h(0)
h(2) h(1) h(0)

àn tu. khong du.o..c viet ra ba` ng khong.
trong do tat ca cac ph
èu: hai anh so f (x, y) và h(x, y) co kch thu.o.c
Bay giò. xet tru.ò.ng ho..p hai chi
.ng. Cho.n M, N thoa man
A B và C D tu.o.ng u
M A + B 1,
N C + D 1.
Ta mo. ro.ng kch thu.o.c cac anh ba` ng cach da.t
f (x, y) neu 0 x A 1, và 0 y B 1,

fe (x, y) :=
0
neu A x M 1, hoa.c B y N 1,
và
he (x, y) :=
h(x, y)
neu 0 x C 1, và 0 y D 1,
neu C x M 1, hoa.c D y N 1,
àn hoàn vo.i chu k`
Ch
ung ta c
ung gia thiet cac hàm fe (x, y) và he (x, y) tu
y M và N
theo hai hu.o.ng x và y tu.o.ng u
.ng. Nhac la.i
ge (x, y) =
1
M
1 N
X
X
fe (m, n)he (x m, y n),
m=0 n=0
àn hoàn vo.i c`

ung chu
vo.i x = 0, 1, . . . , M 1, và y = 0, 1, . . . , N 1. Hàm ge (x, y) tu
.
.
.
.
- e hoàn thie.n mo h`nh suy giam chat lu o. ng rò i ra.c, c
àn
k`
y nhu fe (x, y) và he (x, y). D
them nhieu (x, y) vào hàm g (x, y); t
u.c là
e
ge (x, y) =
M
1 N
1
X
X
fe (m, n)he (x m, y n) + e (x, y),
m=0 n=0
116
(5.4)
vo.i x = 0, 1, . . . , M 1, và y = 0, 1, . . . , N 1.
K
y hie.u f, g và n là cac vector co.t kch thu.o.c MN nha.n du.o..c bà ng cach sap xep
la.i cac hàng cua cac mang tu.o.ng u
.ng fe , ge và e vo.i kch thu.o.c M N. Chang ha.n,
àn tu. dàu tien cua f tu.o.ng u
àn tu. trong hàng d
àu tien cua fe (x, y); N
N ph
.ng cac ph
àn tu. ke tiep tu.o.ng u
.ng hàng th
u. hai, và van van. Khi do bieu th
u.c (5.4) co the
ph
viet du.o.i da.ng ma tra.n
g = Hf + n,
(5.5)
trong do H là ma tra.n vuong kch thu.o.c MN. Ma tra.n này co the phan hoa.ch thành
M 2 ma tra.n con vo.i moi ma tra.n con kch thu.o.c N N và du.o..c sap theo th
u. tu..
H0
HM 1 HM 2 . . . H1
H1
H
H
.
.
.
H
0
M
1
2
.
.
.
... .
H=
,
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
... .
HM 1 HM 2 HM 3 . . . H0
àn tu. Hj cua hàng th
vo.i moi ph
u. j xac d.inh bo.i hàm mo. ro.ng he (x, y) :
he (j, N 1) he (j, N 2) . . . he (j, 1)

he (j, 0)
he (j, 0)
he (j, N 1) . . . he (j, 2)
he (j, 1)
he (j, 2)
h
(j,
1)
h
(j,
N
2)
.
.
.
h
(j,
3)
e
e
e
Hj = .
.
.
... .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
... .
.
he (j, N 1) he (j, N 2) he (j, N 3) . . . he (j, 0)
Nha.n xet ra` ng, Hj là ma tra.n chu tr`nh và cac khoi cua H du.o..c danh ch so theo y
ngha chu tr`nh. Do do ma tra.n H go.i là ma tra.n chu tr`nh khoi.
àn sau ta.p trung vào mo h`nh suy giam chat lu.o..ng
àu het cac ket qua trong ph
H
da.ng (5.5). Ch
uy
rà ng bieu th
u.c này du..a tren gia thiet tuyen tnh và bat bien vi. tr
cua mo h`nh xu. l
y. Mu.c tieu là t`m u.o.c lu.o..ng f (x, y) du..a tren hàm g(x, y) vo.i su..
è h(x, y) và (x, y). Noi cach khac c
àn t`m u.o.c lu.o..ng f du..a tren g, n và H.
hieu biet v
Ma.c d`
u do.n gian, nhu.ng vie.c xac di.nh f t`
u. Phu.o.ng tr`nh (5.5) là rat ph
u.c ta.p
trong tru.ò.ng ho..p kch thu.o.c lo.n. Chang ha.n, neu M = N = 512 th` H co kch thu.o.c
àn giai he. 262144 phu.o.ng tr`nh tuyen tnh. Tuy
262144. Do do de xac di.nh f ta c
nhien, su. du.ng tnh chat chu tr`nh cua ma tra.n H co the giam dang ke khoi lu.o..ng
tnh toan.
117
5.2
Ch
eo ho
a ma tr
a.n chu tr`nh v`
a ma tr
a.n kh
oi
chu tr`nh
àn này tr`nh bày phu.o.ng phap hie.u qua giai Phu.o.ng tr`nh (5.5) bà ng cach cheo
Ph
- e do.n gian, ch
hoa ma tra.n H. D
ung ta bat dàu vo.i ma tra.n chu tr`nh và sau do se xet
ma tra.n khoi chu tr`nh.
5.2.1
Ma tr
a.n chu tr`nh
Xet ma tra.n chu tr`nh cap M M da.ng
he (0)
he (M 1)
he (0)
he (1)
he (2)
he (1)
H = .
.
.
.
.
.
he (M 2) he (1)
he (M 1) he (2)
he (0)
he (3)
.
... .
.
.
... .
.
... .
he (M 1) he (M 2) he (M 3) he (0)
- a.t
D
M
X
2i
(k) :=
jk
he (M j) exp
M
j=1
và
1
2i
exp
k
M

2i
exp
2k
w(k) :=
..
2i

exp M (M 1)k
vo.i k = 0, 1, . . . , M 1. De dàng kiem tra ra` ng

Hw(k) = (k)w(k),
k = 0, 1, . . . , M 1.
Noi cach khac, ma tra.n chu tr`nh H co M gia tri. rieng (k) tu.o.ng u
.ng vo.i cac vector
u.a, cac vector rieng này là tru..c giao, t
u.c là
rieng w(k), k = 0, 1, . . . , M 1. Ho.n n
hw(k), w(k 0 )i = 0,
vo.i mo.i
k 6= k 0, k, k 0 = 0, 1, . . . , M 1.
118
Gia su. W := (W (k, j)) là ma tra.n vuong cap M vo.i cac co.t là cac vector rieng
u.c là
cua ma tra.n chu tr`nh H; t

2i
W(k, j) := exp
kj ,
M
òn ta.i ma
vo.i k, j = 0, 1, . . . , M 1. De thay rà ng W là ma tra.n tru..c giao và do do t
tra.n nghi.ch dao W1 := (W 1 (k, j)) vo.i

2i
1
W 1 (k, j) =
exp
kj .
M
M
Suy ra
H = WDW1 ,
(5.6)
àn tu. tren du.ò.ng

trong do D là ma tra.n vuong cap M da.ng du.ò.ng cheo, co cac ph
cheo
D(k, k) = (k).
5.2.2
Ma tr
a.n chu tr`nh kh
oi
- a. t
Ma tra.n bien doi de cheo hoa cac khoi chu tr`nh du.o..c xay du..ng nhu. sau. D

2i
wM (k, j) := exp
kj
M
và

2i
kj .
wN (k, j) := exp
N

òm M 2 khoi, moi khoi là

Ta di.nh ngha W là mo.t ma tra.n vuong cap MN MN g
mo.t ma tra.n vuong cap N, khoi na` m tren hàng m co.t n xac di.nh bo.i
W(k, m) := wM (k, m)WN ,
àn tu.
vo.i k, m = 0, 1, . . . , M 1 và WN là ma tra.n vuong cap N vo.i cac ph
WN (k, n) = wN (k, n)
vo.i k, n = 0, 1, 2, . . . , N 1.
òm M 2
Ma tra.n nghi.ch dao W1 c
ung là ma tra.n vuong kch thu.o.c MN MN g
khoi, moi khoi là ma tra.n vuong cap N. Khoi o. hàng m co.t n cua W1 = (W1 (m, n))
xac d.inh bo.i
1 1
w (m, n)W1
W1 (m, n) :=
N ,
M M
119
trong do
1
(m, n)
wM
và
WN1 :=

2i
mn ,
= exp
M

1
1
(k, j) k,j=0,1,...,N 1
wN
N
là ma tra.n vuong cap N vo.i

1
(k, j)
wN

2i
kj .
= exp
N
àn 5.2.1 và neu H là ma tra.n khoi chu tr`nh th` co the ch ra
T`
u. cac ket qua cua Ph
ra` ng
D = W1 HW
àn tu. tren du.ò.ng cheo D(k, k) co lien quan
là ma tra.n cheo hoa cua H trong do cac ph
àn 5.1.3. Suy ra
den bien doi Fourier rò.i ra.c cua hàm thac trien he (x, y) trong Ph
H = WDW1 .
(5.7)
Ho.n n
u.a, ma tra.n chuyen vi. cua H là
1
Ht = WDW
là ma tra.n lien ho..p ph
trong do D
u.c cua D.
5.2.3
Hi
e.u qua cu a ch
eo ho
a ma tr
a.n trong m
o h`nh suy gia m
ch
at lu.o..ng
Ma tra.n H trong mo h`nh 1D rò.i ra.c (5.3) là ma tra.n chu tr`nh. V` va.y no co the bieu
dien da.ng (5.6). Khi do (5.3) tro. thành
g = WDW1 f.
Suy ra
W1 g = DW1 f.
(5.8)
àn tu. o. hàng th

Nhu.ng de dàng kiem tra ra` ng vector co.t W1 f thuo.c RM co ph
u. k

M 1
2i
1 X
kj ,
fe (j) exp
F (k) :=
M j=0
M
120
k = 0, 1, . . . , M 1,
là bien doi Fourier rò.i ra.c cua fe (x). Tu.o.ng tu.., W1 g là bien doi Fourier cua cac
àn tu. cua g và k
y hie.u là G(k), k = 0, 1, . . . , M 1.
ph
àn 5.2.1), cac
Bay giò. xet ma tra.n bien doi D trong (5.8). Ta biet rà ng (xem Ph
.
.
.
àn tu tren du ò ng cheo chnh cua D chnh là cac gia tri. rieng cua ma tra.n chu tr`nh
ph
H. Nhu.ng

2i
2i
(M j)k = exp
jk .
exp
M
M
Do do ta co the viet
(k) =
M
1
X
j=0

2i
jk .
he (j) exp
M

Va.y
D(k, k) = (k)
vo.i k = 0, 1, . . . , M 1. Ve phai cua phu.o.ng tr`nh này chnh là MH(k), trong do H(k)
là bien doi Fourier rò.i ra.c cua hàm thac trien he (x) :
H(k) :=
M
1
X
j=0

2i
kj ,
he (j) exp
M

k = 0, 1, . . . , M 1.
Do do
D(k, k) = MH(k).
Va.y Phu.o.ng tr`nh (5.8) co the viet la.i
G(k) = MH(k)F (k),
àn tu. cua vector W1 g và MH(k)F (k)
vo.i k = 0, 1, . . . , M 1, trong do G(k) là cac ph
àn tu. cua vector co.t DW1 f. Ve phai cua phu.o.ng tr`nh tren là tch cha.p cua
là cac ph
èn t
àn so. Ket qua này ch ra ra` ng co the giam khoi lu.o..ng
fe (x) vo.i he (x) trong mi
tnh toan do G(k), H(k) và F (k) là cac bien doi Fourier rò.i ra.c du.o..c xac di.nh ba` ng
thua.t toan FFT.
Ta co thua.t toan tu.o.ng tu.. cho mo h`nh suy giam chat lu.o..ng 2D nhu. sau. T`
u.
(5.5), ta co
W1 g = DW1 f + W1 n,
trong do W1 là ma tra.n cap MN MN ; D là ma tra.n du.ò.ng
M N ; H là ma tra.n khoi chu tr`nh cap MN MN ; f và g là
RM N xac di.nh ba` ng cach xep cac hàng cua fe (x, y) và ge (x, y)
àn 5.2.2). Ve trai cua (5.9) là vector co.t kch thu.o.c MN. K
Ph
y
121
(5.9)
cheo cap MN
cac vector trong
tu.o.ng u
.ng (xem
àn tu.
hie.u cac ph
cua no là G(0, 0), G(0, 1), . . . , G(0, N 1); G(1, 0), G(1, 1), . . . , G(1, N 1); . . . ; G(M
u.ng minh rà ng
1, 0), G(M 1, 1), . . . , G(M 1, N 1). Co the ch
G(u, v) =
M 1 N 1
h
ux vy i
1 XX
ge (x, y) exp 2i
+
,
MN x=0 y=0
M
N
vo.i u = 0, 1, . . . , M 1, v = 0, 1, . . . , N 1. Noi cach khac G(u, v) chnh là bien doi

àn tu.
Fourier 2D rò.i ra.c cua ge (x, y). Tu.o.ng tu.. cac vector W1 f và W1 n co cac ph
.ng là
tu.o.ng u
M 1 N 1
h
ux vy i
1 XX
+
fe (x, y) exp 2i
F (u, v) =
MN x=0 y=0
M
N
và
N (u, v) =
M 1 N 1
ux vy i
h
1 XX
+
,
e (x, y) exp 2i
MN x=0 y=0
M
N
vo.i u = 0, 1, . . . , M 1, v = 0, 1, . . . , N 1.
Cuoi c`
ung,
H(u, v) =
M 1 N 1
h
ux vy i
1 XX
+
he (x, y) exp 2i
MN x=0 y=0
M
N
àn tu. xac di.nh bo.i

và ma tra.n du.ò.ng cheo D co cac ph
MNH k , k mod N
neu
N
D(k, j) =
0
neu
k = j,
k 6= j.
Phu.o.ng tr`nh (5.5) co the viet la.i da.ng

G(u, v) = MNH(u, v)F (u, v) + N (u, v)
(5.10)
trong do u = 0, 1, . . . , M 1, và v = 0, 1, . . . , N 1.
So ha.ng MN trong phu.o.ng tr`nh (5.10) là he. so vo hu.o.ng, do do de do.n gian
co the chuyen vào H(u, v). Khi do
H k , k mod N neu k = j,
N
D(k, j) =
0
neu k 6= j
vo.i k, j = 0, 1, . . . , MN 1, và
G(u, v) = H(u, v)F (u, v) + N (u, v)
122
(5.11)
trong do u = 0, 1, . . . , M 1, v = 0, 1, . . . , N 1, và hàm H(u, v) du.o..c nhan vo.i he. so

M N.
Phu.o.ng tr`nh (5.10) (hay (5.11)) ch ra rà ng he. MN MN phu.o.ng tr`nh (5.5)
è giai he. ch co MN phu.o.ng tr`nh! Cac phu.o.ng tr`nh này c
co the du.a v
ung co the
suy tru..c tiep t`
u. (5.5) do di.nh l
y tch cha.p. Tuy nhien, mu.c dch cua ch
ung ta là su.
èu c
àn thiet trong ph
àn sau de
du.ng cac khai nie.m ma tra.n de di den c`
ung ket qua-di
òi anh.
phu.c h
ap d
a.i s
o
Phu.o.ng ph
5.3
àn 5.1.3, mu.c dch cua phu.c h

òi anh là xac di.nh anh goc f t`
Nhu. da ch ra trong Ph
u.
è H và n. Ch
anh suy giam chat lu.o..ng g vo.i cac gia thiet cho tru.o.c v
ung ta xet mo
h`nh (5.5).
Ta se su. du.ng phu.o.ng phap da.i so de t`m u.o.c lu.o..ng f cua f sao cho sai so là
- e do.n gian ch
ung ta se su. du.ng phu.o.ng phap b`nh
t nhat vo.i ràng buo.c nào do. D
phu.o.ng toi thieu.
5.3.1
èu ki
Kh
oi phu.c kh
ong d
i
e.n
Phu.o.ng tr`nh (5.5) co the viet la.i

n = g - Hf.
àn t`m mo.t xap x f sao cho
Ta c
knk2 = kg Hfk2
là toi thieu.
- a.t
D
J (f) := kg Hfk2 .
du.ng di
èu kie.n c
àn cua cu..c tri. ta co f thoa man phu.o.ng tr`nh
Ap
J (f)
= 0 = 2Ht (g Hf).
f
Suy ra
f = (Ht H)1 Ht g.
123
òn ta.i ma tra.n nghi.ch dao H1 . Khi do

Gia su. M = N và t
f = H1 (Ht)1 Ht g
= H1 g.
5.3.2
(5.12)
èu ki
od
i
e.n
Kh
oi phu.c c
àn này xet bài toan cu..c tieu hoa phiem hàm
Ph
kQfk2
vo.i ràng buo.c
n = g - Hf,
trong do Q là toan tu. tuyen tnh nào do.
Xet hàm Lagrange
J (f) := kQfk2 + (kg Hfk2 knk2)
trong do là nhan tu. Lagrange.
Theo phu.o.ng phap nhan tu. Lagrange, nghie.m f thoa man phu.o.ng tr`nh
J (f)
= 0 = 2Qt Qf 2Ht (g Hf).
f
Suy ra

f = HtH + Qt Q 1 Ht g.
(5.13)
èu chnh sao cho thoa di
èu kie.n se du.o..c xet sau. Cac phu.o.ng
Gia tri. = 1 du.o..c di
òi trong cac ph
àn sau. Chang
tr`nh (5.12) và (5.13) là co. so. cho nh
u.ng bài toan phu.c h
àn 5.4 se ch ra Phu.o.ng tr`nh (5.12) chnh là phu.o.ng phap phu.c h
òi ba` ng lo.c
ha.n, Ph
ngu.o..c. Tu.o.ng tu.., Phu.o.ng tr`nh (5.13) co the suy ra cac ket qua nhu. lo.c Wiener co
è là cho.n ma tra.n bien doi Q thch ho..p.
dien c
ung nhu. cac ket qua khac. Van d
5.4
5.4.1
Lo.c ngu.o..c
-
D
a.t b`
ai to
an
òi anh t`
èu kie.n trong
Tru.o.c het xet cac phu.o.ng phap phu.c h
u. khoi phu.c khong di
.
.
.
.
.
Phu o ng tr`nh (5.12). Neu gia thiet M = N và su du.ng (5.7) th` Phu o ng tr`nh (5.12)
124
suy ra
f = H1 g
= (WDW1 )1 g
= WD1 W1 g.
Do do
W1f = D1 W1 g.
àn 5.2.3)
Hay co the viet la.i (ap du.ng Ph
G(u, v)
,
(5.14)
F (u, v) =
H(u, v)
àn tu. H(u, v) du.o..c chia cho N 2 và v` D
vo.i u, v = 0, 1, . . . , N 1. Theo (5.11), cac ph
1
là ma tra.n du.ò.ng cheo nen nghi.ch dao H(u,v)
de dàng xac di.nh.
òi anh ba` ng cach su. du.ng Phu.o.ng tr`nh (5.14) thu.ò.ng go.i
Phu.o.ng phap phu.c h
u. cho coi H(u, v) là hàm lo.c du.o..c nhan
là lo.c ngu.o..c. Khai nie.m lo.c ngu.o..c xuat phat t`
G(u,v)
vo.i F (u, v) de bien doi anh suy giam chat lu.o..ng. Bieu th
ch
u.a toan tu. lo.c
u.c H(u,v)
u.
ngu.o..c. Anh khoi phu.c nha.n du.o..c t`
f = F 1 (F (u, v))

1 G(u, v)
=F
H(u, v)
vo.i x, y = 0, 1, . . . , N 1.
Ch
u y
ra` ng neu H(u, v) = 0 hoa.c rat nho ta.i mo.t so diem cua ma.t phang uv,
ta co the bo qua trong qua tr`nh tnh toan F (u, v) mà khong anh hu.o.ng dang ke den
òi.
ket qua phu.c h
Trong tru.ò.ng ho..p co nhieu, th`
N (u, v)
F (u, v) = F (u, v) +
.
H(u, v)
(u,v)
Suy ra neu H(u, v) bà ng 0 hoa.c rat nho, th` N
co the vu.o..t qua ket qua khoi phu.c
H(u,v)
h
i
anh F 1 F (u, v) . Trong thu..c te, H(u, v) thu.ò.ng nho di rat nhanh so vo.i khoang
cach t`
u. (u, v) den goc to.a do., còn nhieu giam vo.i toc do. cha.m. Trong tru.ò.ng ho..p
nhu. va.y, vie.c khoi phu.c anh du.o..c thu..c hie.n ngoài lan ca.n cua goc de tranh chia cho
khong.
Neu biet tru.o.c H(u, v), G(u, v) và N (u, v) th` co the xac di.nh lo.c ngu.o..c theo
phu.o.ng tr`nh sau:
G(u, v) N (u, v)
F (u, v) =
.
H(u, v) H(u, v)
125
Ngoài kho khan, nhu. v du. tren, trong vie.c xac di.nh H(u, v) ch
ung ta hiem khi biet
è nhieu de t`m N (u, v).
dày du thong tin v
5.4.2
Khu. nho`
e do chuy
en d
o.ng d
`
eu tuy
en tnh
Co mo.t so u
.ng du.ng thu..c te trong do co the xac d.inh lò.i giai H(u, v) mo.t cach giai
àn so quan tam.
tch. Tuy nhien nghie.m này co cac gia tri. ba` ng khong trong v`
ung t
àn 5.4.1. Du.o.i day xet bài toan
Ch
ung ta da ga.p kho khan khi H(u, v) = 0 trong Ph
òi anh bi. nhoè do chuyen do.ng d
èu tuyen tnh. Ch
phu.c h
ung ta dè ca.p bài toan này
do no co lien quan den thu..c te và co the xac d.inh mo.t nghie.m giai tch t`
u. do.
àn chuyen do.ng theo thò.i gian
Gia thiet anh f (x, y) di chuyen vo.i cac thành ph
x = x0 (t) và y = y0(t), và T là khoang thò.i gian xay ra chuyen do.ng. Khi do anh bi.
nhoè
g(x, y) =
f [x x0 (t), y y0(t)]dt.
(5.15)
Bien doi Fourier hàm g(x, y) ta du.o..c

Z
G(u, v) =
g(x, y) exp[2i(ux + vy)]dxdy
R2

Z Z T
=
f [x x0(t), y y0 (t)]dt exp[2i(ux + vy)]dxdy.
R2
du.ng cong th
Ap
u.c Fubini

Z T Z
f [x x0(t), y y0(t)] exp[2i(ux + vy)]dxdy dt
G(u, v) =
R2
0
Z T
F (u, v) exp[2i(ux0(t) + vy0(t))dt
=
0
Z T
exp[2i(ux0(t) + vy0(t))]dt.
= F (u, v)
0
- a.t
D
H(u, v) :=
exp[2i(ux0(t) + vy0(t))]dt.
0
Ta co
G(u, v) = H(u, v)F (u, v).
Nhu. va.y, neu biet cac bien chuyen do.ng x0 (t) và y0(t) th` de dàng suy ra hàm di.ch
H(u, v). Chang ha.n, gia thiet anh chuyen do.ng dèu, tuyen tnh theo hu.o.ng tru.c x vo.i
126
va.n toc x0 (t) =

ta co
at
.
T
Khi t = T anh da di chuyen mo.t khoang cach là a. Vo.i y0(t) = 0

H(u, v) =
exp[2iux0(t)]dt

Z T
2iuat
exp
=
dt
T
0
T
sin(ua) exp[iua].
=
ua
Hien nhien H trie.t tieu ta.i cac gia tri. u = n/a vo.i n Z.
0
è trie.t tieu cua H(u, v) co

Neu f (x, y) = 0 (hoa.c da biet) ngoài doa.n [0, L] van d
òi hoàn toàn t`
the tranh và anh du.o..c phu.c h
u. hàm g(x, y) trong doa.n này. V` y là bat
bien doi vo.i thò.i gian, nen khu. bien này trong (5.15) ta du.o..c

Z T
Z T
at
dt,
0 x L.
f [x x0(t)]dt =
f x
g(x) =
T
0
0
Thay bien := x
at
T
và bo qua mo.t hà ng so ta du.o..c

Z x
g(x) =
f ( )d,
0 x L.
xa
Sau do da.o hàm theo bien x

g
(x) = f (x) f (x a),
x
0 x L.
g
(x) + f (x a),
x
0 x L.
Hay
f (x) =
(5.16)
- e thua.n tie.n trong ph

àn sau ta gia thiet L = Ka trong do K là so nguyen. Khi
D
do bien x co the bieu dien da.ng
x = z + ma
àn nguyen cua (x/a). Chang ha.n, neu a = 2 và x = 3.5
trong do z [0, a] và m là ph
àn ch
uy
rà ng, vo.i L = Ka th`
th` m = 1 và z = 1.5. De kiem tra la.i z + ma = 3.5. C
ch so m co the lay mo.t trong cac gia tri. nguyen 0, 1, . . . , K 1. V du., khi x = L th`
z = a và m = K 1.
Thay x = z + ma vào (5.16) ta du.o..c
g
(z + ma) + f [z + (m 1)a].
x
àn cua canh chuyen do.ng trong doa.n [0, a) :
K
y hie.u (z) là mo.t ph
f (z + ma) =
(z) = f (z a),
127
0 z a.
(5.17)
Phu.o.ng tr`nh (5.17) co the giai de. qui theo (z). Do do vo.i m = 0 th`
g
(z) + f (z a)
x
g
=
(z) + (z).
x
f (z) =
Vo.i m = 1, phu.o.ng tr`nh (5.17) tro. thành

f (z + a) =
g
(z + a) + f (z).
x
Suy ra
f (z + a) =
g
g
(z + a) +
(z) + (z).
x
x
Tu.o.ng tu.., vo.i m = 2 :

f (z + 2a) =
g
(z + 2a) + f (z + a)
x
và thay f (z + a) du.o..c

f (z + 2a) =
g
g
g
(z + 2a) +
(z + a) +
(z) + (z).
x
x
x
La.p la.i thu tu.c tren, cuoi c`

ung ta co
m
X
g
f (z + ma) =
(z + ka) + (z).
x
k=0
Nhu.ng x = z + ma, nen

f (x) =
m
X
g
k=0
(x ka) + (x ma)
(5.18)
è c
àn xac di.nh .
vo.i mo.i x [0, L]. V` g(x) da biet, van d
Phu.o.ng phap xac di.nh hàm t`
u. anh bi. nhoè nhu. sau. Tru.o.c het nha.n xet
ra` ng, khi x thay doi trong doa.n [0, L] th` m thay doi trong doa.n [0, K 1]. Do do
àn khi x thay doi trong doa.n
x ma [0, a) và v` va.y (x ma) du.o..c la.p la.i K l
- a.t
[0, L]. D
m
X
g
f (x) :=
(x ja).
(5.19)
x
j=0
Khi do (5.18) co the viet la.i
(x ma) = f (x) f(x).
128
(5.20)
.
U o.c lu.o..ng ben trai và ben phai cua phu.o.ng tr`nh này vo.i ka x < (k + 1)a và sau
do co.ng cac ket qua vo.i k = 0, 1, . . . , K 1, ta du.o..c
K(x ma) =
K1
X
f (x + ka)
K1
X
k=0
f(x + ka),
x [0, a),
k=0
trong do m = 0 do 0 x < a. Suy ra

K1
K1
1 X
1 X
(x) =
f (x + ka).
f (x + ka)
K
K
k=0
k=0
Tong th
u. nhat ben ve phai cua bieu th
u.c này chu.a biet. Tuy nhien, vo.i K du lo.n gia
tri. này tien den f. Do do ta co the xap x gia tri. này bà ng ha` ng so A; và v` va.y
K1
1 X
(x) ' A
f (x + ka)
K
k=0
vo.i mo.i x [0, a). Hay

(x ma) ' A
K1
1 X
f (x + ka ma)
K
k=0
vo.i mo.i x [0, L]. Do do t`

u. (5.19)
K1 k
1 X X g
[x + ka ma ja]
(x ma) ' A
K k=0 j=0 x
' A
K1 k
1 X X g
[x ma + (k j)a] .
K k=0 j=0 x
Ket ho..p vo.i (5.19) và (5.20) cho ket qua

f (x) ' A
K1 k
m
X
1 X X g
g
[x ma + (k j)a] +
(x ja)
K k=0 j=0 x
x
j=0
ung them bien y vào ta du.o..c

vo.i x [0, L]. Cuoi c`
f (x, y) ' A
K1 k
m
X
1 X X g
g
[x ma + (k j)a, y] +
(x ja, y)
K
x
x
j=0
j=0
k=0
trong do x [0, L]. Nhu. tren, f (x, y) du.o..c gia thiet là anh kch thu.o.c vuong. Thay
ung co ket qua tu.o.ng tu.. cho vie.c khoi phu.c anh chuyen do.ng
doi vai trò cua x và y ta c
theo tru.c y. Phu.o.ng phap này co the d`
ung bieu dien anh da khoi phu.c cho chuyen
èu x và y.
èu theo ca hai chi
do.ng lien tu.c d
129
5.5
Lo.c b`nh phu.o.ng t

oi thi
eu
Gia su. Rf và Rn là cac ma tra.n tu.o.ng quan cua f và n du.o..c xac di.nh tu.o.ng u
.ng bo.i
Rf = E{fft }
và
Rn = E{nnt},
àn 5.1.3. Ph
àn tu. hàng i co.t j
trong do E{.} là k`
y vo.ng và f và n xac d.inh trong Ph
àn tu. th
u.a cac ph
cua ma tra.n Rf ba` ng E{fi fj } là tu.o.ng quan gi
u. i và j cua f. Tu.o.ng
àn tu. (i, j) cua ma tra.n Rn chnh là tu.o.ng quan gi
àn tu. tu.o.ng u
tu.., ph
u.a cac ph
.ng cua
àn tu. cua f và n là thu..c nen E{fi fj } = E{fj fj } và E{ni nj } = E{nj nj }.
n. V` cac ph
àu het cac hàm anh tu.o.ng quan
Do do Rf và Rn là cac ma tra.n doi x
u.ng thu..c. Vo.i h
àn tu. cua f hoa.c n) ch tu.o.ng quan neu khoang cach gi
gi
u.a cac pixel (t
u.c là cac ph
u.a
àn tu.
ung co cac ph
ch
ung khong vu.o..t qua 30 pixel nen ma tra.n tu.o.ng quan cua ch
àn còn la.i. Du..a tren
khac khong tren dai do.c theo du.ò.ng cheo và ba` ng khong trong ph
u.a ch
gia thiet tu.o.ng quan gi
u.a hai pixel là hàm so theo khoang cach gi
ung mà khong
phu. thuo.c vào vi. tr, cac ma tra.n Rf và Rn co the xap x thành cac ma tra.n khoi chu
àn
tr`nh và do do co the cheo hoa bà ng ma tra.n W theo thua.t toan mieu ta trong Ph
5.2.2. K
y hie.u A và B là cac ma tra.n sao cho
(
Rf = WAW1 ,
(5.21)
Rn = WBW1 .
àn tu. cua ma tra.n du.ò.ng cheo D = W1 H W tu.o.ng u
.ng
Ch
u y
ra` ng cac ph
àn cac ph
àn tu. cua H. V` va.y, cac ph
àn tu. cua A và B
bien doi Fourier cua khoi ph
àn tu. tu.o.ng quan trong Rf và Rn tu.o.ng u
.ng. Bien doi
là bien doi Fourier cua cac ph
y hie.u Sf (u, v) và S (u, v), go.i là pho cong suat (hay
Fourier cua cac tu.o.ng quan này, k
ma.t do. pho) cua fe (x, y) và e (x, y) tu.o.ng u
.ng.
Gia su. Q là ma tra.n sao cho
Qt Q = R1
f Rn .
Khi do (5.13) cho ta
f = (HtH + R1 Rn )1 Htg.
f
T`
u. (5.7) và (5.21), suy ra
1
f = (WDDW
1 g.
+ WA1 BW1 )1 WDW
130
Hay tu.o.ng du.o.ng

+ A1 B)1 DW
1 g.
W1f = (DD
àn tu. cua ma tra.n A và B ta thay rà ng cac ma tra.n ben trong
ngha cua cac ph
T`
u. y
àn 5.2.3 de
dau ngoa.c co da.ng du.ò.ng cheo và do do co the ap du.ng cac ket qua Ph
.
.
viet la.i du o i da.ng (gia thiet M = N )

H(u,
v)
F (u, v) =
G(u, v)
|H(u, v)|2 + [S (u, v)/Sf (u, v)]

(5.22)
|H(u, v)|2
1
G(u, v)
=
H(u, v) |H(u, v)|2 + [S (u, v)/Sf (u, v)]
vo.i u, v = 0, 1, . . . , N 1, trong do |H(u, v)|2 = H(u,

v)H(u, v).
Khi = 1 so ha.ng trong dau ngoa. c ngoài c`
ung go.i là lo.c Wiener. Neu coi là
èu khien th` bieu th
bien di
u.c này go.i là lo.c tham so Wiener. Trong tru.ò.ng ho..p khong
àn
y tu.o.ng xet trong Ph
co nhieu th` S (u, v) = 0 và lo.c Wiener chnh là lo.c ngu.o..c l
.
.
.
5.4. Tuy nhien khi = 1 th` Phu o ng tr`nh (5.22) co the khong phai là lò i giai toi u.u
àn 5.3.2 do chu.a chac da thoa man ràng buo.c kg Hfk2 = knk2.
theo ngha trong Ph
Tuy nhien co the ch
u.ng minh rà ng lò.i giai vo.i = 1 là toi u.u theo ngha cu..c tieu hoa
hàm E{[f (x, y) f(x, y)]2}. Hien nhien day là tieu chuan thong ke trong do coi f và
f là cac da.i lu.o..ng ngau nhien.
Trong tru.ò.ng ho..p S (u, v) và Sf (u, v) chu.a biet (bài toan thu.ò.ng ga.p trong thu..c
te) ta thu.ò.ng d`
ung xap x

2
1
|H(u,
v)|
F (u, v) '
G(u, v)
H(u, v) |H(u, v)|2 + K
òi anh se
trong do K là ha` ng so nào do. Bài toan cho.n sao cho toi u.u trong phu.c h
àn 5.6.
xet trong Ph
5.6
èu ki
oi thi
eu c
od
i
e.n
Kh
oi phu.c b`nh phu.o.ng t
àn tru.o.c là mo.t thu tu.c thong ke do tieu

Phu.o.ng phap b`nh phu.o.ng toi thieu trong ph
- i
èu này ch ra
chuan toi u.u du..a tren cac ma tra.n tu.o.ng quan cua anh và hàm nhieu. D
ra` ng cac ket qua nha.n du.o..c bà ng cach su. du.ng lo.c Weiner là toi u.u theo ngha trung
àn này là toi u.u doi vo.i moi anh cho tru.o.c và
òi anh trong ph
b`nh. Ma.t khac, phu.c h
àn biet tru.o.c v
è nhieu trung b`nh và phu.o.ng sai. Ngoài ra, ch
ch c
ung ta c
ung khao
sat bài toan thay doi tham so sao cho ràng buo.c (5.13) thoa man.
131
àn 5.3.2, lò.i giai cua bài toan phu.c h

òi anh nha.n du.o..c su.
Nhu. ch ra trong Ph
du.ng (5.13) phu. thuo.c vào ma tra.n Q. V` va.y, trong mo.t so tru.ò.ng ho..p anh bi. nhoè
do nghie.m cua bài toan khong on di.nh khi thay doi cac gia tri. cua ma tra.n Q. Do do
van dè quan tam là nghien c
u.u tnh chap nha.n du.o..c cua vie.c cho.n ma tra.n Q sao cho
nh
u.ng anh hu.o.ng xau là t nhat. Ta co the phat bieu mo.t tieu chuan toi u.u du..a tren
do. do cua tnh tro.n chang ha.n nhu.: cu..c tieu hoa phiem hàm nào do phu. thuo.c vào
èu.
cac da.o hàm rieng ba.c hai. Tru.o.c het ch
ung ta xet tru.ò.ng ho..p mo.t chi
Vo.i hàm rò.i ra.c f (x), x = 0, 1, . . . , da.o hàm ba.c hai ta.i x co the xap x ba` ng
2 f (x)
' f (x + 1) 2f (x) + f (x 1).
x2
2 f (x)
2
Khi do, tieu chuan du..a tren bieu th
u.c là
u.c này là cu..c tieu hoa bieu th
u.c [ x
2 ] ; t
X
[f (x + 1) 2f (x) + f (x 1)]2 min .
x
Hay du.o.i da.ng ma tra.n, cu..c tieu hoa phiem hàm

ft Ct Cf min
trong do
2
1
1 2
1
1 2 1
C=
..
1
2
1
1 2
1
àn tu. cua no là cac gia tri. f (x).
là ma tra.n tro.n và f là vector mà cac ph
àn cu..c tieu hoa phiem hàm
Tu.o.ng tu.., trong tru.ò.ng ho..p 2D, ta c
2
2
f (x, y) 2f (x, y)
+
min
x2
y 2
trong do toan tu. Laplace du.o..c xap x bo.i
2f
2f
+
' [2f (x, y) f (x + 1, y) f (x 1, y)] +
x2 y 2
[2f (x, y) f (x, y + 1) f (x, y 1)]
' 4f (x, y) [f (x + 1, y) + f (x 1, y)+
f (x, y + 1) + f (x, y 1)] .
132
(5.23)
Ta co the su. du.ng cong th

u.c tren de tnh toan tu. Laplace. Tuy nhien c
ung co the
.
.
.
u c này bà ng cach tch cha.p hàm anh f (x, y) vo i toan tu
tnh bieu th
0 1
0
p(x, y) := 1
4 1 .
0 1
àn 5.1.3, loi phu trong tch cha.p rò.i ra.c co the khac phu.c ba` ng
Nhu. ch ra trong Ph
cach thac trien cac hàm f (x, y) và p(x, y). Tu.o.ng tu.. nhu. cach xac di.nh fe ta co thac
trien sau
p(x, y) neu (x, y) [0, 2] [0, 2],

pe (x, y) :=
0
neu x [3, M 1] hoa.c
y [3, N 1].
Neu f (x, y) co kch thu.o.c A B ta cho.n M A + 3 1 và N B + 3 1 do p(x, y)

co kch thu.o.c 3 3.
Khi do tch cha.p
ge (x, y) =
M
1 N
1
X
X
fe (m, n)pe (x m, y n)
m=0 n=0
tr`
ung vo.i (5.4).
àn 5.1.3, ta co the bieu dien tieu chuan do. tro.n o.
Tu.o.ng tu.. vo.i l
y lua.n trong Ph
- àu tien, xet ma tra.n khoi chu tr`nh
da.ng ma tra.n. D
CM 1 CM 2 . . . C1
C0
C1
C0
CM 1 . . . C2
.
.
.
.
.
.
.
C=
,
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
CM 1 CM 2 CM 3 . . . C0
trong do Cj là ma tra.n chu tr`nh cap N N xac di.nh bo.i
pe (j, 0)
pe (j, N 1) pe (j, N 2) . . .
pe (j, 0)
pe (j, N 1) . . .
pe (j, 1)
pe (j, 2)
pe (j, 1)
pe (j, 0)
...
Cj := .
.
.
...
.
.
.
...
.
.
...
.
pe (j, 1)
pe (j, 2)
pe (j, 3)
.
.
pe (j, N 1) pe (j, N 2) pe (j, N 3) . . . pe (j, 0)

133
àn 5.2.2.
V` C là ma tra.n khoi chu tr`nh nen co the cheo hoa ba` ng ma tra.n W trong Ph
Noi cach khac
E = W1 CW
(5.24)
àn tu.
trong do E là ma tra.n du.ò.ng cheo co cac ph

P k , k mod N neu k = j,
N
E(k, j) =
0
neu k =
6 j.
àn
Trong tru.ò.ng ho..p này P (u, v) là bien doi Fourier cua pe (x, y). Ch
uy
ra` ng, cac ph
àn 5.2.3).
tu. P (u, v) da du.o..c chia cho MN (xem doa.n cuoi cua Ph
Do do tieu chuan làm tro.n anh cua (5.23) co da.ng
ftCt Cf min,
- a.t Q = C và ch
uy
rà ng
trong do vector f RM N , C là ma tra.n vuong cap MN. D
kQfk2 = hQf, Qfi = ft QQf
àn 5.3.2:
ta du.a den cu..c tieu hoa phiem hàm co da.ng trong Ph
kQfk2 min .
Tha.t va.y, neu dòi hoi
kg Hfk2 = knk2
th` nghie.m toi u.u cho trong (5.13) vo.i Q = C là
f = (Ht H + CtC)1 Ht g.
Hay tu.o.ng du.o.ng (do (5.7) và (5.24))
1
1 1
f = (WDDW
1 g.
+ WEEW
) WDW
Suy ra
1 g.
+ EE)
1 DW
W1f = (DD
(5.25)
àn tu. ben trong dau ngoa. c co da.ng du.ò.ng cheo và su. du.ng khai
Ch
u y
ra` ng cac ph
àn 5.2.3 ta co the viet
nie.m trong Ph
F (u, v) =
H(u,
v)
G(u, v),
|H(u, v)|2 + |P (u, v)|2
134
(5.26)
vo.i u, v = 0, 1, . . . , N 1. Nha.n xet ra` ng (5.26) tu.o.ng tu.. vo.i lo.c tham so Wiener trong
àu hieu biet tu.ò.ng minh
àn 5.5. Khac nhau chu yeu là ket qua sau này khong yeu c
Ph
cac tham so thong ke ngoa.i tr`
u. mo.t u.o.c lu.o..ng nhieu trung b`nh và phu.o.ng sai.
àu tham so thoa man ràng
Tru.ò.ng ho..p tong quat, Phu.o.ng tr`nh (5.13) yeu c
buo.c kg Hfk2 = knk2. V` va.y nghie.m cua phu.o.ng tr`nh (5.26) ch toi u.u neu thoa
man ràng buo.c này. Thua.t toan la.p du.o.i day d`
ung xac di.nh tham so này. Xet vector
tha.ng du.
r := g Hf.
(5.27)
Thay f ta du.o..c
r = g H(HtH + Ct C)1 Ht g.
u.ng minh rà ng
Nhu. va.y co the coi r là hàm cua . Tha.t va.y, co the ch
() = hr, ri
àn di
èu chnh sao cho
là hàm so do.n die.u tang theo . Ta c
krk2 = knk2 a,
èu kie.n
trong do a là he. so do do. chnh xac. Hien nhien, neu krk2 = knk2 th` di
kg Hfk2 = knk2 se thoa man.
V` () do.n die.u, nen ta co the de dàng xac di.nh thoa Phu.o.ng tr`nh (5.25)
theo cac bu.o.c sau:
àu ;
Bu.o.c 1. Cho tru.o.c gia tri. ban d
Bu.o.c 2. Tnh f và krk2; và
Bu.o.c 3. D`
u.ng neu (??) thoa man; ngu.o..c la.i tang neu krk2 < knk2 a hoa.c giam
neu krk2 > knk2 a.
Ta co the ap du.ng nh
u.ng phu.o.ng phap khac t`m , chang ha.n thua.t toan NewtonRaphson, de cai thie.n toc do. ho.i tu..
- e thu..c hie.n cac tnh toan, ta c
àn mo.t vài thong tin v
è knk2 . Phu.o.ng sai cua
D
e (x, y) là
e2 = E{[e (x, y) e ]2}
= E[e2(x, y)] e2,
135
trong do
e =
XX
1
e (x, y)
(M 1)(N 1) x y
là gia tri. trung b`nh cua e (x, y). Neu coi trung b`nh mau xap x k`
y vo.ng cua e2 (x, y)
th`
XX
1
e2 =
e2 (x, y) e2
(M 1)(N 1) x y
=
knk2
e2 .
(M 1)(N 1)
Suy ra
knk2 = (M 1)(N 1)[e2 + e2].
(5.28)
- ang th
D
u.c tren cho phep xac di.nh knk2 theo gia tri. trung b`nh cua nhieu và phu.o.ng
sai; cac da.i lu.o..ng này neu khong biet thu.ò.ng du.o..c xap x hoa.c do trong thu..c te.
èu kie.n g
òm cac bu.o.c
Nhu. va.y thua.t toan khoi phu.c b`nh phu.o.ng toi thieu co di
sau:
Bu.o.c 1. Cho.n gia tri. dàu cho và xac d.inh knk2 theo (5.28).
Bu.o.c 2. Tnh F (u, v) theo (5.26) và bien doi Fourier ngu.o..c cua no de co f.
Bu.o.c 3. Xac di.nh hàm () = krk2 trong do r xac d.inh bo.i (5.27).
u.ng.
Bu.o.c 4. Neu krk2 = knk2 a thua.t toan d`
Bu.o.c 5. Tang hoa.c giam :
(a) neu krk2 < knk2 a tang
(b) neu krk2 > knk2 a giam
Bu.o.c 6. Chuyen sang Bu.o.c 2.
5.7
Kh
oi phu.c tu.o.ng t
ac
òi anh. Trong nhi

èu u
Ch
ung ta da ta.p trung vào phu.o.ng phap giai tch de phu.c h
.ng
òi anh. Trong tru.ò.ng
du.ng, cach tot nhat là thiet ke giao die.n tru..c quan de phu.c h
èu khien qua tr`nh phu.c h
òi và di
èu chnh cac tham so
ho..p này, ngu.ò.i quan sat di
cho phep nha.n du.o..c ket qua cuoi c`
ung mà co the dap u
.ng hoàn toàn vo.i mu.c dch
dòi hoi.
136
Mo.t trong nh
u.ng tru.ò.ng ho..p do.n gian nhat là anh sai do su.. xuat hie.n cac mau
y hie.u (x, y) là mau giao
giao thoa h`nh sin 2D (go.i là nhieu co ket) trong anh. K
àn so (u0, v0); t
thoa h`nh sin co bien do. A và cac t
u.c là
(x, y) = A sin(u0x + v0y).
Thay tru..c tiep vào bien doi Fourier cua (x, y) ta du.o..c

iA h
u0
v0
u0
v0 i
N (u, v) =
u ,v
u+
,v +
.
2
2
2
2
2
Noi cach khac, bien doi Fourier cua hàm sin 2D là xung co bien do. cu..c da.i ta.i A/2
.ng ta.i cac to.a do. (u0/2, v0 /2) và (u0/2, v0/2) cua ma.t phang
và A/2 tu.o.ng u
àn so. Trong tru.ò.ng ho..p này phep bien doi ch co cac thành ph
àn ao.
t
Neu mo h`nh suy giam chat lu.o..ng ch co nhieu th`
G(u, v) = F (u, v) + N (u, v).
Nhu. va.y bien do. cua G(u, v) ch
u.a bien do. tong cua F (u, v) và N (u, v). Neu A du lo.n,
u.ng diem sang tren màn h`nh hien thi.,
hai xung cua N (u, v) thu.ò.ng xuat hie.n nhu. nh
da.c bie.t neu ch
ung du.o..c da.t tu.o.ng doi xa vo.i goc to.a do. (do dong gop cac thành
àn F (u, v) nho).
ph
òi ba` ng cach tr`
àn giao thoa trong
Neu biet (x, y) th` anh goc du.o..c phu.c h
u. di ph
- i
èu này hiem khi xay ra. Phu.o.ng phap khoi phu.c anh o. day là xac di.nh
anh g(x, y). D
àn xung trong mi
èn t
àn so và su. du.ng lo.c dai
qua quan sat vi. tr cua cac thành ph
bang de loa.i ta.i cac vi. tr này.
Trong thu..c te, su.. hie.n die.n ro ràng cua mo.t mau giao thoa hiem khi xay ra. V
du. cac anh nha.n du.o..c t`
u. cac may quet die.n tu.-quang ho.c (cac anh này thu.ò.ng su.
èn thong khong gian). Van dè thu.ò.ng ga.p vo.i nh
u.ng bo. cam bien cua
du.ng trong truy
may quet là su.. giao thoa gay ra ta.i cac cho noi và do vie.c khuyech da.i cac tn hie.u
m
u.c thap trong ma.ch die.n tu.. Ket qua là anh du.o..c quet t`
u. scanner ch
u.a mo.t cau
àn hoàn 2D rat de thay.
tr
uc tu
èu thành ph
àn giao thoa xuat hie.n trong anh, phu.o.ng phap thao lua.n
Khi co nhi
àn tren kho ap du.ng do co the khu. bo nhi
èu thong tin cua anh trong tien tr`nh lo.c.
ph
.
.
àn này noi chung khong phai là nh
àn so bien doi do.t ngo.t.
u a, cac thành ph
u.ng t
Ho n n
è mau giao thoa. Cac
Thay vào do ch
ung thu.ò.ng bao vòng quanh và mang thong tin v
v`
ung này khong de dàng xac d.inh t`
u. phep bien doi chuan.
137
Mo.t phu.o.ng phap du.o..c cong nha.n trong xu. l

y cac anh lien quan den khong gian
àn
òm: (1) co la.p hoa cac dong gop chnh cua cac mau giao thoa, và (2) tr`
u. di ph
bao g
co tro.ng so cua mau t`
u. anh sai. Ma.c d`
u day là thua.t toan trong mo.t u
.ng du.ng da.c
tu.o.ng co. ban hoàn toàn tong quat và co the ap du.ng cho cac tien tr`nh
bie.t nhu.ng y
òi anh khac khi co nhi
èu nhieu tu
àn hoàn xuat hie.n.
phu.c h
àu tien là trch cac thành ph
àn t
àn so chnh cua mau t
àn so. Phep trch
Bu.o.c d
du.o..c thu..c hie.n ba` ng cach da.t lo.c dai bang H(u, v) ta.i vi. tr cua cac m
ui nho.n (xem
.
.
àn ??). Neu H(u, v) du o. c cho.n ch nha` m mu.c dch tach thành ph
àn tu.o.ng u
Ph
.ng vo.i
mau giao thoa th` bien doi Fourier cua mau cho bo.i
P (u, v) = H(u, v)G(u, v)
trong do G(u, v) là bien doi Fourier cua anh nhieu g(x, y).
Vie.c xay du..ng hàm H(u, v) phu. thuo.c vào diem nho.n. V` the lo.c dai bang
thu.ò.ng du.o..c xay du..ng mo.t cach tu.o.ng tac thong qua quan sat pho cua G(u, v) tren
èn khong gian nha.n
màn h`nh. Sau khi lo.c da du.o..c cho.n, mau tu.o.ng u
.ng trong mi
.
.
.
.
.
du o. c t`
u bien doi Fourier ngu o. c
p(x, y) = F 1 [H(u, v)G(u, v)].
V` anh nhieu g(x, y) bà ng anh goc f (x, y) co.ng them giao thoa, nen de dàng suy
è còn la.i o. cho phu.o.ng phap tren ch xay du..ng lo.c
ra f (x, y) neu biet p(x, y). Van d
àn khong xuat hie.n trong u.o.c lu.o..ng
mo.t cach xap x. Anh hu.o.ng cua cac thành ph
u.c
p(x, y) co the giam toi thieu ba` ng cach cho.n u.o.c lu.o..ng cua f (x, y) theo cong th
f(x, y) = g(x, y) w(x, y)p(x, y)
(5.29)
èu bien,
trong do w(x, y) cho tru.o.c. Hàm w(x, y) go.i là hàm tro.ng lu.o..ng hay hàm di
và mu.c tieu cho.n hàm này sao cho da.t mu.c tieu cho tru.o.c. Chang ha.n ta co the cho.n
w(x, y) sao cho phu.o.ng sai cua f(x, y) nho nhat tren lan ca.n xac di.nh tru.o.c cua mo.i
diem (x, y).
Xet lan ca.n kch thu.o.c (2X + 1) (2Y + 1) ta.i diem (x, y). Phu.o.ng sai di.a
phu.o.ng cua f(x, y) ta.i (x, y) là
X
Y
X
X
1
(x, y) =
[f(x + m, y + n) [f(x, y)]a]2
(2X + 1)(2Y + 1) m=X n=Y
2
138
(5.30)
trong do [f(x, y)]a là gia tri. trung b`nh cua f(x, y) trong lan ca.n này; t
u.c là
[f(x, y)]a =
X
Y
X
X
1
f(x + m, y + n).
(2X + 1)(2Y + 1) m=X n=Y
àn hoa.c tren du.ò.ng bien cua anh su. du.ng nh

Cac diem na` m g
u.ng lan ca.n da.c bie.t.
Thay (5.29) vào (5.30) ta co
2(x, y) =
X
Y
X
X
1
{(g(x + m, y + n)
(2X + 1)(2Y + 1) m=X n=Y
w(x + m, y + n)p(x + m, y + n)) ([g(x, y)]a [w(x, y)p(x, y)]a)}2 .

Gia su. w(x, y) là hà ng so trong lan ca.n dang xet
w(x + m, y + n) = w(x, y)
vo.i X m X và Y n Y ; khi do trong lan ca.n này
[w(x, y)p(x, y)]a = w(x, y)[p(x, y)]a.
T`
u. do
X
Y
X
X
1
(x, y) =
{(g(x + m, y + n)
(2X + 1)(2Y + 1) m=X n=Y
2
w(x + m, y + n)p(x + m, y + n)) ([g(x, y)]a w(x, y)[p(x, y)]a)}2 .

- e cu..c tieu 2(x, y) ta giai w(x, y) t`
u. phu.o.ng tr`nh
D
2(x, y)
= 0.
w(x, y)
Suy ra
w(x, y) =
[g(x, y)p(x, y)]a ga (x, y)[p(x, y)]a

.
[p2 (x, y)]a ([p(x, y)]a)2
(5.31)
òi anh f(x, y) ta c

àn xac di.nh w(x, y) theo (5.31) và sau do ap du.ng
Va.y de phu.c h
àn tnh hàm này ta.i mo.i diem
(5.29). V` w(x, y) là ha` ng so trong lan ca.n, nen khong c
àn tnh ta.i mo.t diem trong moi lan ca.n khong phu len
(x, y). Thay vào do, ta ch c
nhau (chang ha.n, ta.i tam) và su. du.ng no de xu. l
y tat ca cac diem anh trong lan ca.n
này.
139
5.8
èn kh
Kh
oi phu.c mi
ong gian
òi anh ba` ng phu.o.ng phap mi

èn t
àn so, ch
Sau khi phu.c h
ung ta co the thu..c hie.n vie.c
òi trong mi
èn khong gian thong qua tch cha.p anh vo.i ma.t na. thch ho..p. Nhu.
phu.c h
àn 4.5, cac he. so cua ma.t na. tch cha.p du.o..c xac di.nh tru..c tiep
da tr`nh bày trong Ph
àn 4.5 d
è ca.p den vie.c nang cao chat
t`
u. phu.o.ng tr`nh (4.9). Ma.c d`
u no.i dung cua Ph
òi
lu.o..ng anh, nhu.ng nh
u.ng ket qua này hoàn toàn co the ap du.ng cho bài toàn phu.c h
.
.
.
anh; khac nhau chu yeu là ban chat cua lo.c du o. c su du.ng.
140
Chu.o.ng 6
.
NH
NEN DU LIE
U
A
.
Ta biet ra` ng, bieu dien da.ng so cua cac anh dòi hoi mo.t so lu.o..ng lo.n cac bit. Trong
èu u
nhi
.ng du.ng, ta muon bieu dien anh hay thong tin trong anh vo.i so bit t nhat co
- i
èu này dan den bài toan, nen d
the du.o..c. D
u. lie.u.
òm:
Cac u
.ng du.ng nen d
u. lie.u trong lnh vu..c xu. l
y anh g
1. nen d
u. lie.u anh;
èn d
2. truy
u. lie.u anh; và
3. trch cho.n da.c tru.ng.
Co hai k
y thua.t nen d
u. lie.u anh do là nen bao toàn thong tin và nen khong bao
toàn thong tin. Nen bao toàn thong tin (lossless compression) là phu.o.ng phap giam
- i
èu này co ngha khi ta nen
kch thu.o.c cac ta.p tin nhu.ng khong làm mat thong tin. D
.
.
.
mo.t ta.p tin th` khong gian lu u tr
u no t ho n khi ta khong nen, nhu.ng khi giai nen ta
àn mo. ro.ng
van thu du.o..c thong tin chnh xac nhu. c
u. V du. cac ta.p tin anh co ph
GIF, PCX, TIFF d`
ung thua.t toan nen d
u. lie.u nhu. Run Length, Huffman, LZW (xem
[2], [17]).
Nen khong bao toàn thong tin (loss compression) là giam toi da so lu.o..ng lu.u tr
u.
d
u. lie.u nhu.ng so lie.u anh thu..c ho..p l
y phai du.o..c bao toàn, co the loa.i bo bo.t mo.t so
àn thiet; sau khi giai nen, anh co the chap nha.n du.o..c chang ha.n
thong tin khong c
àn mo. ro.ng JPEG, MPG su. du.ng thua.t toan bien doi
nhu. mo.t so ta.p tin anh co ph
cosin ([2], [17]).
141
6.1
en anh
Co. so. cua n
Thua.t ng
u. nen d
u. lie.u am ch den tien tr`nh giam so lu.o..ng d
u. lie.u dòi hoi de bieu
àn phan bie.t gi
u.a hai khai nie.m d
u. lie.u và
dien mo.t lu.o..ng thong tin cho tru.o.c. C
òng ngha. Tha.t va.y, d
thong tin. Ch
ung khong d
u. lie.u là phu.o.ng tie.n de bieu dien
èn thong tin. C`
èu cach bieu dien d
và truy
ung mo.t lu.o..ng thong tin co the co nhi
u. lie.u
èu cach ke cua c`
ung mo.t cau chuye.n. Trong tru.ò.ng ho..p
khac nhau. Chang ha.n co nhi
u. lie.u du.o..c su. du.ng de dien
này, thong tin quan tam là cau chuye.n; cac t`
u. là cac d
è c`
ung mo.t cau chuye.n
da.t thong tin. Neu hai ngu.ò.i su. du.ng so t`
u. khac nhau de ke v
.
.
ta se du o. c hai ban sao khac nhau cua cau chuye.n, và t nhat mo.t trong hai ban này
ch
u.a d
u. lie.u du. th`
u.a. T
u.c là, no ch
u.a d
u. lie.u (hay cac t`
u.) mà hoa.c khong lien quan
den cau chuye.n hoa.c nhac la.i nh
u.ng thong tin da biet. Do do co su.. du. th`
u.a trong d
u.
lie.u.
- o khong phai là
Du. th`
u.a d
u. lie.u là mo.t chu dè trung tam trong nen anh so. D
khai nie.m tr`
u.u tu.o..ng mà là mo.t thu..c the do du.o..c bà ng toan ho.c. Neu k
y hie.u n1 , n2
.
.
.
ung mo.t thong tin, th` do. du.
là so lu o. ng thong tin trong hai ta.p d
u lie.u bieu dien c`
th`
u.a d
u. lie.u dàu tien (da.c tru.ng bo.i n1 ) co the xac
u. lie.u tu.o.ng doi RD cua ta.p d
di.nh bo.i
1
,
RD = 1
CR
trong do CR , thu.ò.ng go.i là t le. nen, là
CR =
n1
.
n2
Chang ha.n, vo.i n2 = n1 th` CR = 1 và RD = 0; ngha là (doi vo.i ta.p d
u. lie.u th
u. hai)
u.a d
u. lie.u du. th`
u.a. Khi n2 n1 th`
bieu dien thong tin theo cach th
u. nhat khong ch
èu trong d
CR và RD 1 : ngha là nen co y
ngha và co su.. du. th`
u.a nhi
u. lie.u.
èu này ch ra ta.p d
Trong tru.ò.ng ho..p n2 n1 th` CR 0 và RD ; di
u. lie.u
èu d
àu. D nhien, tru.ò.ng ho..p sau này xuat
th
u. hai ch
u.a nhi
u. lie.u ho.n d
u. lie.u ban d
hie.n khi ta xet qua tr`nh giai nen d
u. lie.u. Noi chung, CR và RD thuo.c cac khoang mo.
.ng. Mo.t t le. nen, chang ha.n 10 (hay 10:1) ngha là ta.p d
u.
(0, ) và (, 1) tu.o.ng u
lie.u th
u. nhat mang 10 do.n vi. thong tin doi vo.i moi do.n vi. thong tin trong ta.p d
u.
- o. du. th`
àn tram d
àu tien
lie.u th
u. hai. D
u.a 0.9 ngha là 90 ph
u. lie.u trong ta.p d
u. lie.u d
là du. th`
u.a.
u.a d
u. lie.u là: du. th`
u.a trong ma hoa, du. th`
u.a
Trong nen anh so, co ba loa.i du. th`
trong quan he. gi
u.a cac pixel và du. th`
y. Nen d
u. lie.u thành cong
khi cac loa.i du. th`
u.a này du.o..c giam bo.t hoa.c du.o..c loa.i bo.
142
6.1.1
u.a trong m
a ho
a
Du. th`
è ca.p den k
Trong Chu.o.ng 4 ch
ung ta da d
y thua.t nang cao chat lu.o..ng anh ba` ng cach
ò co.t du..a tren gia thiet cac m
u.c xam cua mo.t anh là cac da.i lu.o..ng
thay doi bieu d
è su.. xuat hie.n cua
ngau nhien. Ch
ung ta da ch ra ra` ng mo.t lu.o..ng lo.n thong tin v
ò co.t cua no. Trong ph
àn này ch
anh co the nha.n du.o..c t`
u. bieu d
ung ta se su. du.ng
ò co.t de xay du..ng cac bo. ma nha` m giam so lu.o..ng du.o..c su. du.ng de bieu dien
bieu d
cac gia tri. xam trong anh.
u.c xam cua anh và xac
Gia su. bien ngau nhien rò.i ra.c rk [0, 1] bieu dien cac m
u. k là pr (rk ). Nhu. trong Chu.o.ng 4 ta co
suat xuat hie.n m
u.c xam th
nk
pr (rk ) = , k = 0, 1, . . . , L 1,
n
.
àn xuat hie.n m
u.c xam th
u. k và n là tong so
trong do L là so cac m
u c xam, nk là so l
cac pixel trong anh. K
y hie.u l(rk ) là so bit bieu dien gia tri. xam th
u. k. Khi do so bit
trung b`nh de bieu dien moi pixel là
Lavg =
L1
X
l(rk )pr (rk ).
k=0
u. ma du.o..c gan cho cac gia tri. xam khac nhau ba` ng
T
u.c là, do. dài trung b`nh cua cac t`
u.c xam tu.o.ng
tong cac tch cua so bit bieu dien m
u.c xam vo.i xac suat xuat hie.n m
àn thiet de ma hoa anh kch thu.o.c M N là MNL .
u
.ng. Do do tong so bit c
avg
Vo.i anh su. du.ng ma tu.. nhien1 mbit th` Lavg = m.

V du. 6.1.1 Xet anh 8 m
u.c xam co ma.t do. xac suat cho trong Bang 6.1. Neu su. du.ng
ba bit (xem ma 1 và l1(rk ) trong Bang 6.1) de bieu dien 8 gia tri. xam th` l1 (rk ) = 3;
do do Lavg = 3 bit. Tuy nhien neu su. du.ng ma 2 th` so bit trung b`nh de ma hoa anh
là
Lavg =
7
X
l2 (rk )pr (rk )
k=0
= 2(0.19) + 2(0.25) + 2(0.21) + 3(0.16) + 4(0.08) + 5(0.06) + 6(0.03) + 6(0.02)

= 2.7 bit.
àn tram d
Suy ra t le. nen là CR = 3/2.7 = 1.11. Do do du. th`
u.a 10 ph
u. lie.u khi su.
u.a chnh xac là
du.ng ma 1. M
u.c do. du. th`
1
= 0.099.
RD = 1
1.11
a m
a trong d
o m
oi su.. kie.n (ch
ang ha.n gi
a tri. x
am) du.o..c m
a ho
a
M
a (nhi. ph
an) tu.. nhien m-bit l`
.
bo i chu
oi bit d
o. d`
ai m.
1
143
rk
pr (rk )
Ma 1
l1(rk )
Ma 2
l2(rk )
r0 = 0
0.19
000
11
r1 = 1/7
0.25
001
01
r2 = 2/7
0.21
010
10
r3 = 3/7
0.16
011
001
r4 = 4/7
0.08
100
0001
r5 = 5/7
0.06
101
00001
r6 = 6/7
0.03
110
000000
r7 = 1
0.02
111
000001
Bang 6.1: V du. ma hoa co do. dài thay doi.

ò thi. bieu dien bieu d
ò co.t cua
H`nh 6.1 ch ra ta.i sao su. du.ng ma 2 de nen. Cac d
ò thi. hàm pr (rk ) theo bien rk ] và l2 (rk ). Do ca hai hàm t le. nghi.ch, t
u.c là l2(rk )
anh [d
tang khi pr (rk ) giam, nen cac t`
u. ma co do. dài ngan nhat trong ma 2 du.o..c gan tu.o.ng
u.c xam thu.ò.ng xuyen xuat hie.n.
u
.ng cac m
u. lie.u ch
Trong v du. tren, de nen d
ung ta su. du.ng t bit ho.n de bieu dien cac
gia tri. xam thu.ò.ng xuyen xuat hie.n và ngu.o..c la.i. Qua tr`nh ma hoa này thu.ò.ng go.i
là ma hoa vo.i do. dài thay doi. Neu cac m
u.c xam cua anh du.o..c ma hoa vo.i so bit lo.n
àn thiet th` anh go.i là du. th`
ho.n m
u.c c
u.a trong ma hoa. Noi chung, du. th`
u.a trong
ma hoa khi cac t`
u. ma du.o..c gan tu.o.ng u
.ng mo.t ta.p cac su.. kie.n (cac gia tri. xam) mà
àn so xuat hie.n cac su.. kie.n.
khong ch
uy
den t
6.1.2
u.a trong quan h

e. gi
u.a c
ac pixel
Du. th`
Qua tr`nh ma hoa vo.i do. dài thay doi cac gia tri. xam khong pha vo. tnh tu.o.ng quan
u.c
gi
u.a cac pixel trong anh. Noi cach khac, cac ma du.o..c su. du.ng de bieu dien cac m
xam cua moi anh khong xet den moi lien he. gi
u.a cac pixel. Cac lien he. này xuat hie.n
do quan he. cau tr
uc hoa.c quan he. h`nh ho.c gi
u.a cac doi tu.o..ng trong anh. Cac he.
u.c (3.10) (da du.o..c
so tu.o.ng quan du.o..c tnh do.c theo moi dòng cua anh theo cong th
chuan hoa):
A(n)
(n) =
,
A(0)
144
pr (rk )
l2(rk )
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
k
2
...
...
...
...
...
...
.
.
.
.
........ ....... ....... ....... .....
.
.
...
...
.
.
.
.
............
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.. ...
... .. ........ ....
....
....
....
....
... ...
..... .....
....... ......
....
...
...
...
..
...
....
.......
.
.....
....
.....
....
....
....
....
....
....
.....
....
.
.
..
.
.
.
.
.
.
.
..... ..
. ...
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
... .
.
.
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
.
.
.. ..
.
.
. .......
...
...
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.....
.....
.....
....
....
.....
.....
.....
.....
.....
.
.....
...
.
.
..
.
.
.
..
..
.
.
.....
.
.
.
.
..... ....
.
.
...
....
...
...
...
.
..... ..
.
.
.
...
.
....
....
.
......
........
.
.
.
.
.
.
............................................................................................................................................................... ..............................................................................................................................................................................................................................
.
.
..
.
.
.. ....
..
..
.. ..
.
.
.
...
.
.
... ....
...
...
....
...
....
....
... ....
...
...
... ......
.
.
...
.
.
...
...
...
...
.
.
.
.
.
...
.
.
...
...
...
..
...
....
....
... .... . ......
...
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...
.. ..
..
..
..
..
..
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
...
.
...
.
...
...
...
....
.....
.....
.....
....
....
...
......
..
.
.
..
..
..
... ..
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
...
...
.
.
... ..
.
... ..
...
....
....
... .....
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..
..
.. ...........
..
..
..
..........
.
...
.
...
...
...
...
...........
.......... ....
...
...
...
...
...
.........
...
...
...
...
...
.
.... ..............
...
...
...
...
...
........
...
...
...
...
...
...
........
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.
........ ..
...............
....
....
....
....
....
... ..................................
...
...
...
...
...
..........
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
pr (r )
0.25
l (rk )
6
0.125
4
3
2
0.0
1/7
2/7
3/7
4/7
5/7
6/7
- ò thi. bieu dien co. so. cua nen d

u. lie.u thong qua ma co do. dài thay doi.
H`nh 6.1: D
trong do n < N và
1
A(n) =
N n
N 1n
X
f (x, y)f (x, y + n).
y=0
Bien x là to.a do. cua dòng du.o..c tnh.

è
Du. th`
u.a d
u. lie.u co the xuat hie.n do khong ch
uy
den moi quan he. cac pixel k
nhau. Do gia tri. cua pixel co the no.i suy t`
u. nh
u.ng gia tri. cua cac pixel trong lan ca.n
cua no nen lu.o..ng thong tin ch
u.a trong t`
u.ng pixel mo.t là rat nho. Su.. phu. thuo.c gi
u.a
u.a khong gian hoa.c du. th`
u.a h`nh ho.c. Ch
ung
cac pixel trong anh thu.ò.ng go.i là du. th`
.
.
.
.
.
.
ta se su du.ng thua.t ng
u a trong quan he. gi
u a cac pixel de ch den su. phu. thuo.c
u du th`
này.
- e giam su.. du. th`
D
u.a cac pixel, ch
ung ta co the su. du.ng cac
è nhau de
phep bien doi tren anh. Chang ha.n, ta co the su. du.ng hie.u gi
u.a hai pixel k
.
.
.
.
.
.
u ng phu o ng phap loa.i bo du th`
bieu dien cho anh. Nh
u a trong quan he. gi
u a cac pixel
.
.
àn tu. anh l
thu ò ng go.i là bien doi. Ta noi phep bien doi là kha nghi.ch neu cac ph
uc
.
.
.
.
.
dàu co the xay du. ng la.i t`
u d
u lie.u du o. c bien doi.
145
6.1.3
u.a trong t
am sinh l
y
Du. th`
Nhu. da dè ca.p trong Chu.o.ng 2, do. sang cua mo.t v`

ung du.o..c thu nha.n bo.i mat ngu.ò.i
phu. thuo.c vào nh
u.ng nhan to ngoài anh sang phan xa. t`
u. doi tu.o..ng. Mat ngu.ò.i khong
nha.y cam nhu. nhau vo.i tat ca cac thong tin quan sat. Co mo.t lu.o..ng thong tin t quan
tro.ng ho.n nh
u.ng thong tin khac trong qua tr`nh xu. l
y cua mat ngu.ò.i. Thong tin này
go.i là du. th`
u.a tam sinh l
y. Ch
ung ta co the loa.i bo no mà khong anh hu.o.ng den chat
lu.o..ng cua h`nh anh.
Du. th`
u.a tam sinh l
y thong thu.ò.ng xuat phat t`
u. mat ngu.ò.i cam nha.n thong tin
trong anh khong de y
den di.nh tnh cua moi pixel hay gia tri. chieu sang trong anh.
Noi chung, mo.t ngu.ò.i quan sat phat hie.n cac da.c tru.ng khac nhau nhu. bien hay cac
v`
ung co ket cau và to ch
u.c ch
ung la.i thành cac nhom. Sau do nao ngu.ò.i gan cac
nhom lien quan vo.i nhau de hoàn thành qua tr`nh suy dien anh.
Du. th`
y khac vo.i hai loa.i du. th`
u.a tren. Khac vo.i du. th`
u.a
u.a trong cac pixel, du. th`
y gan vo.i thong
trong ma hoa và du. th`
tin thu..c. Vie.c loa.i bo no ch co the khi thong tin du. th`
u.a này khong cot yeu trong
qua tr`nh xu. l
y se làm mat mat thong tin
y anh. Do khu. bo du. th`
nen no thu.ò.ng du.o..c go.i là lu.o..ng tu. hoa. Thua.t ng
u. này thu.ò.ng d`
ung de ch den vie.c
anh xa. mo.t dai ro.ng cac gia tri. dàu vào thành mo.t dai he.p ho.n cac gia tri. dàu ra. Do
phep toan này khong kha nghi.ch, nen ket qua cua lu.o..ng tu. hoa làm mat mat d
u. lie.u.
6.1.4
Ti
eu chu
an d
anh gi
a
Nhu. da ch
uy
tren, loa.i bo d
u. lie.u du. th`
y se làm mat mat thong
àn den cac tieu chuan danh gia chat
tin. Do thong tin quan tam co the bi. mat, nen ta c
lu.o..ng h`nh anh. Hai tieu chuan thu.ò.ng d`
ung de danh gia là: (1) tieu chuan khach
quan; và (2) tieu chuan chu quan.
Ti
eu chu
an kh
ach quan
èn d
u. lie.u anh mo.t vài loi xuat hie.n trong anh xay du..ng la.i
Vo.i mo.t so he. thong truy
co the chap nha.n du.o..c. Trong tru.ò.ng ho..p này ch
ung ta su. du.ng tieu chuan do. tin
ca.y de do chat lu.o..ng cua he. thong. Chang ha.n, cac tieu chuan khach quan là
146
1. sai so gi
u.a anh vào và anh ra; và
u.a anh ra và nhieu.
2. u.o.c lu.o..ng sai so gi
- e lu.u anh f ta c
àn
Xet anh f (x, y), x = 0, 1, . . . , M 1, y = 0, 1, . . . , N 1. D
.
.
M N m bit vo i m là so bit bieu dien gia tri. xam hay mo.t t`
u ma. Vie.c nen làm
giam so bit lu.u tr
u. (nho ho.n M N m bit). Ngu.ò.i giai ma xu. l
y nh
u.ng bit này và
.ng t`
u. ma
xay du..ng la.i anh ra g(x, y) co kch thu.o.c M N trong do moi pixel tu.o.ng u
co do. dài m bit.
u.a cac pixel cua anh vào và anh ra là
Khi do loi xay ra gi
e(x, y) := g(x, y) f (x, y)
và sai so toàn bo.
erms
#1/2
M 1 N 1
1 XX 2
:=
e (x, y)
MN x=0 y=0
#1/2
"
M 1 N 1
1 XX
=
[g(x, y) f (x, y)]2
.
MN x=0 y=0
"
.
U o.c lu.o..ng sai so cua anh ra và nhieu xac di.nh bo.i
" PM 1 PN 1
#1/2
2
g
(x,
y)
x=0
y=0
.
(SN R)rms := PM 1 PN 1
2 (x, y)
e
x=0
y=0
Ti
eu chu
an chu quan
Tieu chuan danh gia khach quan cung cap mo.t co. che thua.n tie.n và do.n gian de xac
àu het cac anh giai nen d
èu du.o..c quan sat bo.i con
di.nh thong tin mat. Tuy nhien, h
ngu.ò.i. Do do, se thua.n tie.n ho.n neu danh gia chat lu.o..ng h`nh anh du..a vào ngu.ò.i
quan sat.
ung loi phat sinh
T`
uy thuo.c vào cach nh`n cua con ngu.ò.i, co the hai anh co c`
nhu.ng quan sat ta thay chat lu.o..ng hai anh hoàn toàn khac nhau: do là do tnh chu
quan cua con ngu.ò.i. Anh co loi xuat hie.n o. bien th` co chat lu.o..ng tot ho.n loi xuat
hie.n o. v`
ung trung tam anh. Chat lu.o..ng cua mo.t anh co the du.o..c danh gia chu quan
èu ngu.ò.i. Cac danh gia du..a tren bang phan loa.i hoa.c bà ng cach
qua quan sat cua nhi
doi sanh hai anh f (x, y) và f(x, y). Sau day là cach phan loa.i cua to ch
u.c TASO (viet
u. Television Allocation Study Organization):
tat t`
147
1. Tuye.t vò.i: anh co chat lu.o..ng rat cao.

2. Tot: anh co chat lu.o..ng cao. Nhieu khong dang ke.
3. Kha: anh co chat lu.o..ng chap nha.n du.o..c. Nhieu khong dang ke.
àn cai thie.n. Nhieu co the gay kho chi.u.
4. Trung b`nh: anh co chat lu.o..ng thap; c
èu.
5. Kem: anh co chat lu.o..ng rat thap. Nhieu xuat hie.n nhi
6. Rat kem: anh khong the xem du.o..c.
Vie.c so sanh chat lu.o..ng gi
u.a cac anh f (x, y) và f(x, y) co the ap du.ng thang do.
{3, 2, 1, 0, 1, 2, 3}
de bieu dien cac danh gia chu quan {rat xau, xau, tu.o.ng doi xau, trung b`nh, tu.o.ng
doi kha, kha, tot}.
6.2
C
ac m
o h`nh n
en anh
àn 6.1 ch
Trong Ph
ung ta da dè ca.p rieng re ba phu.o.ng phap de giam do. du. th`
u.a d
u.
lie.u hay nen d
u. lie.u anh. Tuy nhien, cac phu.o.ng phap này thu.ò.ng du.o..c to ho..p la.i
àn này ch
de ta.o thành mo.t he. thong nen d
u. lie.u anh. Trong ph
ung ta nghien c
u.u cac
da.c tru.ng chung cua nh
u.ng he. thong này và tr`nh bày mo.t mo h`nh tong quat de bieu
dien ch
ung.
òm hai khoi cau tr
Nhu. trong H`nh 6.2, mo.t he. thong nen anh bao g
uc: khoi ma
hoa và khoi giai ma.2 Anh f (x, y) du.o..c du.a vào bo. ma hoa. Bo. này se ta.o ra mo.t
èn
ta.p cac k
y hie.u t`
u. d
u. lie.u nha.p. Sau do ta.p này du.o..c chuyen qua mo.t kenh truy
dan den bo. giai ma. Bo. giai ma thu..c hie.n tien tr`nh giai ma và ta du.o..c anh f(x, y).
ung hoa.c khong vo.i anh f (x, y) ban dàu. Neu hai anh
Noi chung, anh f(x, y) co the tr`
èn khong co loi hoa.c thong tin du.o..c bao toàn; ngu.o..c la.i,
tr`
ung nhau, he. thong truy
anh du.o..c xay du..ng la.i bi. suy bien.
òm hai bo. pha.n tu.o.ng doi do.c
Ca hai khoi ma hoa và giai ma trong H`nh 6.2 g
òm ma hoa ngu
òn nha` m loa.i bo du. th`
la.p. Bo. ma hoa g
u.a trong d
u. lie.u vào, và ma
oi m
a ho
a v`
a kh
oi giai m
a phan
C
ac kh
oi n`
ay c`
on go.i l`
a kh
oi nen v`
a kh
oi giai nen. Thu
a.t ng
u. kh
.
.
.
.
o
ng
cu
a
l
y
thuy
e
t
th
o
ng
tin
d
i
v
o
i
l
a
nh
vu
c
n
e
n
a
nh.
anh anh hu
.
2
148
èn d
hoa kenh thu..c hie.n giam sai (neu co) khi truy
u. lie.u qua kenh. Tu.o.ng tu.., bo. giai
òn. Neu kenh truy
èn gi
òm giai ma kenh và sau do là bo. giai ma ngu
u.a cac bo. ma
ma g
hoa và giai ma khong co nhieu th` ma hoa kenh và giai ma kenh du.o..c bo qua.
f (x, y)
..........................................................
..........................................................
..........................................................
..........................................................
............................................................
...
..
...
..
...
..
...
..
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
...
...
..
...
..
...
..
...
....
.
.
.
...
....
...
...
...
...
..
...
...
...
...
..
..
..
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.................................
..................................
...........................................................
...........................................................
...............................
...............................
.
...
...
...
...
.
.
.
....
...
.
...
....
..
.
...
..
...
..
.
.
..
..
...
..
..
...
...
....
...
...
....
.
...
...
...
.
...
...
...
.
.
....
....
....
.
.
.
...
..
...
...
...
....
.
.
.
...
.........................................................
.......................................................
.......................................................
.......................................................
.......................................................
Ma hoa
Ma hoa
Kenh
òn
ngu
kenh
Giai ma
Giai ma
kenh
òn
ngu
f(x, y)
Giai ma
Ma hoa
H`nh 6.2: Mo h`nh mo.t he. thong nen d

u. lie.u tong quat.
6.2.1
òn
M
a ho
a v`
a gia i m
a ngu
òn co ch
Ma hoa ngu
u.c nang giam hoa.c khu. bo du. th`
u.a trong ma hoa, trong quan he.
àu vào. Nhi
èu u
gi
u.a cac pixel hay du. th`
y t`
u. anh d
.ng du.ng da.c
àn co nh
u.ng cach ma hoa tot nhat. Thong
bie.t và cac lanh vu..c lien quan dòi hoi c
thu.ò.ng, cach tiep ca.n này co the mo h`nh hoa bo.i ba thao tac do.c la.p lien tiep nhau.
Nhu. trong H`nh 6.3(a), moi thao tac du.o..c thiet ke de thu..c hie.n giam do. du. th`
u.a d
u.
àn 6.1. H`nh 6.3(b) là so. dò tu.o.ng u
òn.
lie.u du.o..c mo ta trong Ph
.ng khoi giai ma ngu
f (x, y)
...........................................................................
..............................................................................................................
...........................................................................
...
...
...
....
....
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
.
.
.
.
...
...
...
.
..
.
....
.
.
..
.
.
.............................................
.................................................................
................................................................
.............................................
..
..
..
...
...
...
...
.
...
.
...
.
.
...
...
...
...
....
....
...
...
...
...
...
...
..
...........................................................................
..............................................................................................................
............................................................................
Bien doi
Lu.o..ng tu. hoa
Ma hoa
k
y hie.u
Kenh
òn
Ma hoa ngu
(a)
Kenh
...........................................................................
..............................................................................................................
...
...
....
....
...
...
...
...
...
...
.
.
...
...
..
....
.
..
.
..........................................
..................................................................
.............................................
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
...
....
..
...........................................................................
...............................................................................................................
Giai ma
k
y hie.u
Bien doi ngu.o..c
f(x, y)
òn
Giai ma ngu
(b)
òn (b).
òn (a) và giai ma ngu
H`nh 6.3: Mo h`nh ma hoa ngu
Xet anh f du.o..c bieu dien bo.i day cac gia tri. xam z0, z1 , . . . , zn1 . Ma hoa anh f
du.o..c thu..c hie.n thong qua ba bu.o.c:
149
àn tu. anh z0, z1, . . . , zn1 thành cac he. so y0 , y1, . . . , yn1 ;
1. Bien doi cac ph
2. Lu.o..ng tu. hoa cac he. so y0 , y1, . . . , yn1 và làm tròn thành 0 , 1, . . . , n1 ;
3. Gan m
u.c lu.o..ng tu. hoa i , i = 0, 1, . . . , n 1, vo.i mo.t t`
u. ma ci .
Bi
en d
oi
àu tien cua qua tr`nh ma hoa ngu
òn, bo. pha.n bien doi co the xem nhu.
Giai doa.n d
mo.t anh xa. t`
u. ta.p cac so (cac pixel) thành ta.p cac so khac nhà m giam su.. du. th`
u.a
àu. Phep toan này noi chung là kha nghi.ch
trong quan he. gi
u.a cac pixel cua anh ban d
và co the hoa.c khong giam tru..c tiep so lu.o..ng d
u. lie.u dòi hoi bieu dien anh.
àn tu. anh do.c theo mo.t dòng quet z0, z1 , . . . , zm1
Trong ma hoa run length, day cac ph
du.o..c bien doi thành day cac ca.p
S := {(l0 , g0), (l1 , g1), . . . , (lk1 , gk1 )},
àn la.p cua gia tri. xam gi . Phep bien doi này kha nghi.ch v` day cac
trong do li là so l
àn tu. anh co the xay du..ng la.i t`
ph
u. day S.
Mo.t phep bien doi khac là
y = Az,
(6.1)
trong do A là ma tra.n vuong cap n. Phep bien doi này co the kha nghi.ch hoa.c khong
t`
uy theo ma tra.n A. Vo.i ta.p cac vector z và ma tra.n A nào do, ta co the lu.u tr
u.
vector y vo.i so bit t ho.n lu.u tr
u. z.
Chang ha.n, phep bien doi sai phan xac d.inh bo.i ma tra.n
1 0
0
0
0
0
1 1 0
0
0
0
0 1 1 0
0
0
A :=
.
0 0
1
1
0
0
0 0
0
1
1
0
0 0
0
0
1 1
Ta co
= z0,
(6.2)
= zi1 zi ,
i = 1, 2, . . . , n 1.
150
è nhau co m
è trung b`nh,
Neu cac pixel k
u.c xam tu.o.ng tu.. th` hie.u yi = zi1 zi , v
.
.
.
.
.
nho ho n cac m
u c xam và do do dòi hoi t bit ho n de lu u tr
u . Phep bien doi này là
kha nghi.ch.
Lu.o..ng tu. ho
a
àn tu. zi co the lay 2m gia tri. khac nhau th` yj
Xet phep bien doi (6.1), neu moi ph
àn cac t`
co the lay (2m )n = 2mn gia tri. khac nhau. Noi cach khac, c
u. ma co do. dài
mnbit de gan mo.t t`
u. ma cho mo.t gia tri. yj . Nhu.ng moi gia tri. zi du.o..c gan t`
u. ma
ung ta là su. du.ng t bit ho.n de ma hoa yi v` va.y ta
co do. dài m và mu.c tieu cua ch
àn lu.o..ng tu. hoa cac gia tri. này.
c
òm nhi
èu ph
àn tu. (co the vo ha.n)
Lu.o..ng tu. hoa là anh xa. bien mo.t ta.p Y g
àn tu. ho.n: ta phan hoa.ch dai do.ng cua ta.p Y bo.i cac m
thành ta.p V co t ph
u.c
l0, l1, . . . , lt1. Neu gia tri. na` m trong khoang (li , li+1] th` ta se gan no co gia tri. i (co
the cho.n là tam cua khoang này). Lu.o..ng tu. hoa dèu là phep phan hoa.ch dèu; ngu.o..c
la.i là khong dèu. Qua tr`nh lu.o..ng tu. hoa nha` m giam su.. du. th`
y.
.
.
.
.
.
.
.
Nhu da noi tru o c, thao tac này khong kha nghi.ch. Do do, lu o. ng tu hoa khong du o..c
su. du.ng trong nh
.ng du.ng dòi hoi nen bao toan thong tin.
u.ng u
Gia su. p(y) là hàm ma.t do. xac suat cua y và là m
u.c lu.o..ng tu. hoa cua y. Khi
do sai so cua phep lu.o..ng tu. hoa là
Z +
2
( y)2 p(y)dy,
eq :=
và u.o.c lu.o..ng sai so t`

u. tn hie.u sang lu.o..ng tu. hoa di.nh ngha bo.i
sZ
+
y 2p(y)dy/e2q .
QSN R :=
M
a ho
a
Xet vector v := (0 , 1 , . . . , n1 ) trong do moi gia tri. i co the lay mo.t trong L gia
tri. ai, i = 0, 1, . . . , L 1. Tien tr`nh ma hoa nha` m xay du..ng cac t`
u. ma nhi. phan
ci , i = 0, 1, . . . , L 1, tu.o.ng u
.ng mo.t-mo.t vo.i moi gia tri. ai. Mu.c dch cua ma hoa là
thiet ke bo. ma sao cho su. du.ng so bit t nhat co the. Vo.i ma co do. dài khong doi, ta
d`
ung b = log2 L bit de bieu dien tat ca L kha nang. Ma này toi u.u trong tru.ò.ng ho..p
u.c a0, a1, . . . , aL1 ba` ng nhau.
xac suat xuat hie.n cua cac m
151
Trong tru.ò.ng ho..p tong quat, ta thu.ò.ng d`

ung ma co do. dài thay doi de gan cac
.
.
.
.
.
.
t`
u ma co do. dài ngan tu o ng u
ng gia tri. thu ò ng xuyen xuat hie.n và ngu.o..c la.i. Ta
co bài toan: cho cac gia tri. a0, a1, . . . , aL1 vo.i cac xac suat xuat hie.n p0 , p1 , . . . , pL1
tu.o.ng u
.ng. Xac d.inh so bit toi thieu de ma hoa cac gia tri. này và thiet ke bo. ma
tu.o.ng u
.ng.
òn g
òm ba thao tac lien tiep, nhu.ng tat
H`nh 6.3(a) ch ra tien tr`nh ma hoa ngu
ca cac thao tac này khong nhat thiet du.o..c su. du.ng trong tat ca cac he. thong nen d
u.
lie.u. Nhac la.i, chang ha.n, lu.o..ng tu. hoa co the bo qua khi nen ap du.ng trong he. thong
y thua.t nen thu.ò.ng du.o..c mo h`nh hoa bà ng
bao toàn thong tin. Ngoài ra, mo.t so k
cach ho..p nhat cac khoi du.o..c phan tach va.t l
y trong H`nh 6.3(a). Chang ha.n, trong
cac he. thong nen d
u. lie.u theo phu.o.ng phap du.. bao, cac khoi bien doi và lu.o..ng tu. hoa
òng thò.i hai tien tr`nh này.
thu.ò.ng du.o..c bieu dien bo.i mo.t khoi mà thu..c hie.n d
òn du.o..c ch ra trong H`nh 6.3(b) ch g
òm hai thành ph
àn: giai
Bo. giai ma ngu
u. tu.. ngu.o..c la.i vo.i tien
ma k
y hie.u và bien doi ngu.o..c. Cac khoi này thu..c hie.n, theo th
òn: tru.o.c het giai ma cac k
y hie.u du.o..c ma hoa và sau do bien doi
tr`nh ma hoa ngu
ngu.o..c. Do d
u. lie.u sau khi lu.o..ng tu. hoa se làm mat thong tin nen khoi lu.o..ng tu. hoa
ngu.o..c khong du.o..c su. du.ng trong mo h`nh giai ma nhu. ch ra trong H`nh 6.3(b).
6.2.2
M
a ho
a v`
a gia i m
a k
enh
Ma hoa kenh và giai ma kenh dong vai trò quan tro.ng trong toàn bo. qua tr`nh ma
èn co nhieu hoa.c co loi. Ch
hoa-giai ma khi kenh truy
ung du.o..c thiet ke de giam thieu
èn ba` ng cach chèn mo.t bo. di
èu khien. Phu.o.ng phap ma hoa
nhieu cua du.ò.ng truy
èn hie.u qua nhat du.a ra bo.i Hamming [11] nam 1950. Phu.o.ng phap này du..a
kenh truy
tren vie.c them cac bit vào d
u. lie.u du.o..c ma hoa de bao dam neu so loi trong du.ò.ng
èn xuat hie.n du t th` co the phu.c h
òi du.o..c d
àu.
truy
u. lie.u ban d
- e giai ma d
u. lie.u du.o..c ma hoa bà ng phu.o.ng phap Hamming, bo. giai ma kenh
D
kiem tra tnh ho..p le. (và su.a sai neu co) cua d
u. lie.u du.o..c gu.i. Sau do, loa.i bo nh
u.ng
àu.
bit them vào trong d
u. lie.u ban d
152
6.3
Co. so. cua l

y thuy
et th
ong tin
àn 6.1 ch
Trong Ph
ung ta da gio.i thie.u mo.t so cach de giam so lu.o..ng d
u. lie.u bieu dien
è du.o..c da.t ra là: c
àn bao nhieu d
mo.t anh. Mo.t van d
u. lie.u thu..c su.. de bieu dien mo.t
anh? T
u.c là, so lu.o..ng d
u. lie.u t nhat là bao nhieu du mo ta dày du anh mà khong
mat thong tin? L
y thuyet thong tin cung cap co. so. toan ho.c tra lò.i cau hoi này và
è lien quan.
nh
u.ng van d
6.3.1
- o th
D
ong tin
èn d
è co. ban cua l
y thuyet thong tin là co the mo h`nh hoa thong tin bo.i mo.t qua
Ti
tr`nh xac suat và co the do thong tin theo mo.t ngha tr`
ung vo.i cam nha.n tru..c quan
cua con ngu.ò.i. Vo.i gia thiet này, mo.t su.. kie.n ngau nhien E vo.i xac suat xuat hie.n
P (E) go.i là ch
u.a
I(E) = log
1
= log P (E)
P (E)
do.n vi. thong tin. Gia tri. I(E) thu.ò.ng go.i là thong tin rieng (self-information) hay
lu.o..ng thong tin du.o..c ch
u.a trong E. Noi chung, so lu.o..ng thong tin dong gop vào su..
kie.n E t le. nghi.ch vo.i xac suat xuat hie.n E. Neu P (E) = 1 (t
u.c là, su.. kie.n luon luon
xay ra) th` I(E) = 0 và khong co thong tin g` dong gop khi xay ra su.. kie.n này. T
u.c
là, do khong co t`nh tra.ng khong ro ràng gan vo.i su.. kie.n nen khong co thong tin g`
èn
du.o..c trao doi khi su.. kie.n này xuat hie.n. Tuy nhien, neu P (E) = 0.99 th` vie.c truy
ut thong tin. Thong bao E khong xuat
di thong bao su.. kie.n E xuat hie.n se co mo.t ch
èu ho.n v` ket qua này gay bat ngò..
hie.n mang thong tin nhi
Co. so trong phep lay logarithm xac di.nh do.n vi. du.o..c su. du.ng de do thong tin.3
Neu su. du.ng co. so e th` do.n vi. do là nat và neu cho.n co. so 2, do.n vi. do go.i là bit.
Ch
uy
ra` ng neu P (E) = 1/2 th` I(E) = log2 1/2 hay 1 bit. T
u.c là lu.o..ng thong tin
èn da.t khi su.. kie.n E co xac suat xuat hie.n ba` ng xac suat khong xuat hie.n
du.o..c truy
ba` ng 1 bit. V du. do.n gian là tung xap ngu.a mo.t dòng xu và thong bao ket qua.
o.ng minh gi
a tri. co. s
o cua log trong m
o.t bieu th
u.c th` ket qua c
o the hieu o.
Khi kh
ong viet tu.`
ong tin tu.o.ng u
.ng v
o.i co. s
o d
o.
o b
at k`
y v`
a do.n vi. do th
co. s
3
153
6.3.2
èn tin
K
enh truy
èn t`
òn thong tin den
Khi lu.o..ng thong tin ch
u.a trong mo.t su.. kie.n du.o..c truy
u. mo.t ngu
òn thong tin du.o..c noi vo.i ngu.ò.i su. du.ng thong
mo.t ngu.ò.i su. du.ng thong tin ta noi ngu
y co ch
u.c nang lien ket
tin bo.i mo.t kenh thong tin. Kenh thong tin là thiet bi. va.t l
òn vo.i ngu.ò.i su. du.ng. No co the là mo.t du.ò.ng day die.n thoa.i, du.ò.ng truy
èn nang
ngu
.
.
.
.
.
lu o. ng die.n t`
u tru ò ng, hoa.c mo.t day dan trong may tnh. H`nh 6.4 là mo h`nh toan
ho.c do.n gian doi vo.i he. thong thong tin rò.i ra.c. Trong mo h`nh này, tham so quan
èn thong tin.
tro.ng nhat là thong lu.o..ng cua he. thong xac di.nh bo.i kha nang truy
òn thong tin trong H`nh 6.4 ta.o ra mo.t day ngau nhien cac k
Gia su. ra` ng ngu
y
.
.
.
.
.
òn là mo.t
u u ha.n hay dem du o. c cac k
y hie.u. T
u c là dàu ra cua ngu
hie.u t`
u mo.t ta.p h
òn A = {a1, a2, . . . , aJ } go.i là bang k
y hie.u ngu
bien ngau nhien rò.i ra.c. Ta.p cac k
y
òn và cac ph
àn tu. aj A go.i là k
òn
hie.u ngu
y hie.u, hay k
y tu... Gia su. xac suat de ngu
sinh ra k
y hie.u aj là P (aj ) và
J
X
P (aj ) = 1.
j=1
- a.t z = [P (a1), P (a2), . . . , P (aJ )]t. Khi do ca.p (A, z), go.i là khong gian xac suat h
D
u.u
òn thong tin.
òn, mo ta dày du ngu
ha.n cua ngu
Do xac suat xuat hie.n k
y hie.u aj là P (aj ) nen lu.o..ng thong tin ch
u.a trong su..
òn du.o..c ta.o ra th` theo lua.t so lo.n,
kie.n này là I(aj ) = log P (aj ). Neu k k
y hie.u ngu
è trung b`nh) se xuat hie.n kP (aj ) l
àn. Suy ra lu.o..ng thong
vo.i k du lo.n k
y hie.u aj (v
òn sinh ra là
tin trung b`nh nha.n du.o..c khi k tn hie.u du.o..c ngu
k
J
X
P (aj ) log P (aj ).
j=1
òn sinh ra mo.t tn hie.u là

Và thong tin trung b`nh khi ngu
H(z) =
J
X
P (aj ) log P (aj ).
(6.3)
j=1
òn thong tin; do là mo.t thong so

Gia tri. H(z) go.i là do. bat ngò. hay entropy cua ngu
.
.
.
òn. No xac di.nh so lu o. ng thong tin trung b`nh nha.n du.o..c
thong ke co ban cua ngu
òn. Khi gia tri. này tang th` t`nh tra.ng khong chac chan xay ra se
khi quan sat mo.t ngu
.
èu ho n và do do thong tin tu.o.ng u
òn c
nhi
.ng vo.i ngu
ung lo.n ho.n. Neu xac suat xuat
òn co the cung cap thong
hie.n cua cac k
y hie.u ba` ng nhau th` entropy cu..c da.i và ngu
.
òn lo n nhat.
tin trung b`nh tren mo.t k
y hie.u ngu
154
òn
Ngu
............................................................................
Kenh
thong tin
...........................................................................
Ngu.ò.i su. du.ng

thong tin
Ca.p (B, v)
Ca.p (A, z)
Q = [qkj ]
A = {aj }
B = {bk }
z = [P (a1), P (a2 ), . . . , P (aJ )]t
v = [P (b1 ), P (b2), . . . , P (bK )]t
H`nh 6.4: Mo.t he. thong thong tin do.n gian.

ung o. day tu.o.ng tu.. khai nie.m entropy trong nhie.t
Khai nie.m entropy du.o..c d`
do.ng ho.c. Trong cac u
.ng du.ng ma hoa anh cua ch
ung ta, entropy bieu dien so lu.o..ng
òn và cho biet so bit trung b`nh toi thieu
.ng vo.i ta.p cac gia tri. ngu
thong tin tu.o.ng u
àn ma hoa ch
c
ung.
òn tren ch
Vo.i mo h`nh ngu
ung ta co the de dàng tr`nh bày ch
u.c nang trao doi
thong tin cua kenh thong tin. V` trong mo h`nh cua H`nh 6.4 tn hie.u du.a vào kenh
èn den d
àu ra cua kenh c
là mo.t bien ngau nhien rò.i ra.c nen thong tin du.o..c truy
ung
òn thong tin, cac tn hie.u ra nha.n cac
là bien ngau nhien rò.i ra.c. Tu.o.ng tu.. nhu. o. ngu
.
.
.
.
u u ha.n hay dem du o. c cac k
y hie.u B = {b1 , b2, . . . , bK } mà ta go.i
gia tri. t`
u mo.t ta.p h
là là bang kenh. Xac suat cua su.. kie.n xuat hie.n k
y hie.u bk nha.n du.o..c bo.i ngu.ò.i su.
du.ng thong tin là P (bk ). Ca.p (B, v), trong do vector v = [P (b1), P (b2 ), . . . , P (bK )]t,
mieu ta dày du kenh ra và do do thong tin nha.n du.o..c bo.i ngu.ò.i su. du.ng.
Theo cong th
u.c xac suat ta co
P (bk ) =
J
X
P (bk |aj )P (aj ),
j=1
èu kie.n ngu

òn thong tin gu.i
trong do P (bk |aj ) là xac suat nha.n du.o..c tn hie.u bk vo.i di
- a.t
tn hie.u aj . D
P (b1 |a1)
P (b2 |a1)
Q=
..
P (b1|a2)
P (b2|a2)
..
.
P (bK |a1) P (bK |a2)

155
P (b1 |aJ )
P (b2 |aJ )
.
..
P (bK |aJ )
Khi do
v = Qz.
(6.4)
àn tu. qkj = P (bk |aj ) go.i là ma tra.n bien doi kenh thua.n.
Ma tra.n Q vo.i cac ph
- e xac d.inh kha nang cua mo.t kenh vo.i ma tra.n bien doi kenh thua.n Q tru.o.c
D
àn tnh entropy cua ngu
òn thong tin vo.i gia thiet ngu.ò.i su. du.ng thong
het ch
ung ta c
tin quan sat mo.t tn hie.u ra bk . Phu.o.ng tr`nh (6.4) xac di.nh hàm phan bo cua cac
òn khi bk du.o..c quan sat, nen moi bk cho mo.t hàm entropy co di
èu kie.n.
k
y hie.u ngu
.
.
.
.
.
èu kie.n, k
y hie.u
Du. a tren cac bu o c dan den Phu o ng tr`nh (6.3), hàm entropy co di
H(z, bk ), co da.ng
H(z, bk ) =
J
X
P (aj |bk ) log P (aj |bk ),
j=1
èn k
èu kie.n ngu.ò.i su. du.ng nha.n
y hie.u aj vo.i di
trong do P (aj |bk ) là xac suat truy
du.o..c k
y vo.ng hay gia tri. trung b`nh cua bieu th
u.c này theo tat ca cac bk
y hie.u bk . K`
là
K
X
H(z, v) =
H(z, bk )P (bk ).
k=1
hay tu.o.ng du.o.ng

H(z, v) =
J X
K
X
P (aj , bk ) log P (aj |bk ).
(6.5)
j=1 k=1
u.c là
Trong bieu th
u.c tren, P (aj , bk ) là xac suat lien ket cac su.. kie.n aj và bk . T
òn truy
èn aj và ngu.ò.i su. du.ng nha.n du.o..c bk .
P (aj , bk ) là xac suat khi ngu
So ha.ng H(z, v) go.i là m
u.c do. ma.p mò. cua z tu.o.ng u
.ng vo.i v. No bieu thi. thong
òn khi da biet cac ket qua qua quan sat. V` H(z) là
y hie.u ngu
tin trung b`nh cua k
òn, gia thiet khong biet tru.o.c v
è ket qua cua
thong tin trung b`nh cua mo.t k
y hie.u ngu
u.a H(z) và H(z, v) là thong tin trung b`nh nha.n du.o..c
tn hie.u nha.n du.o..c, hie.u so gi
trong l
uc quan sat mo.t k
y hie.u o. dàu ra. Hie.u so này, k
y hie.u I(z, v), go.i là thong tin
tu.o.ng ho cua z và v, là
I(z, v) = H(z) H(z, v).
Ch
u y
ra` ng P (aj ) = P (aj , b1 ) + P (aj , b2 ) + + P (aj , bK ). T`
u. do thay H(z) trong
Phu.o.ng tr`nh (6.3) và H(z, v) trong (6.5) ta du.o..c
I(z, v) =
K
J X
X
j=1 k=1

P (aj , bk )
.
P (aj , bk ) log
P (aj )P (bk )

156
T`
u. do
I(z, v) =
J X
K
X
j=1 k=1
"
P (aj )qkj log PJ
i=1
qkj
P (ai )qki
(6.6)
èn
u. kenh truy
Do do thong tin trung b`nh nha.n du.o..c khi quan sat mo.t tn hie.u ra t`
òn z và ma tra.n bien doi kenh
phu. thuo.c vào phan bo xac suat cua cac k
y hie.u ngu
thua.n Q.
Tnh ch
at 6.3.1 Ta c
o
I(z, v) 0;
`
d
au b
a ng xa y ra neu v`
a ch neu c
ac tn hie.u v`
ao v`
a tn hie.u ra d
o.c l
a.p th
ong ke.
du.ng bat dang th
Ch
u.ng minh. Ap
u.c Jensen ta co

J X
K
X
P (aj )P (bk )
I(z, v) =
P (aj , bk ) log
P (aj , bk )
j=1 k=1
#
" J K
XX
P (aj )P (bk )
log
j=1 k=1
= log 1 = 0.
òi thu..c su.. cua hàm log x ta co dau dang th
u.a, do tnh l
u.c neu và ch neu
Ho.n n
P (aj , bk ) = P (aj )P (bk ) vo.i mo.i j, k; t
u.c là cac tn hie.u vào và tn hie.u ra do.c la.p
thong ke. 2
Gia tri. cu..c da.i
C := max I(z, v),
z
òn, go.i
trong do maximum lay tren tat ca cac xac suat co the co cua cac k
y hie.u ngu
là thong lu.o..ng cua kenh. Theo di.nh ngha, thong lu.o..ng cua kenh là lu.o..ng thong tin
toi da khi kenh cho di qua trong mo.t do.n vi. thò.i gian. Ho.n n
u.a, thong lu.o..ng cua
òn mà ch phu. thuo.c vào
kenh khong phu. thuo.c vào cac xac suat cua cac k
y hie.u ngu
èu kie.n xac di.nh kenh.
cac xac suat co di
òn thong tin nhi. phan vo.i bang ch
V du. 6.3.2 Xet ngu
u. A = {a1, a2 } = {0, 1}
òn ta.o ra cac k
và cac xac suat ngu
y hie.u a1 và a2 tu.o.ng u
.ng là P (a1 ) = pbs và
òn là
P (a2 ) = 1 pbs = pbs . Khi do entropy cua ngu
H(z) = pbs log2 pbs pbs log2 pbs .
157
V` z = (P (a1 ), P (a2))t = (pbs , 1 pbs )t nen H(z) ch phu. thuo.c vào tham so pbs và ve
ben phai cua phu.o.ng tr`nh tren go.i là hàm entropy nhi. phan, k
y hie.u là Hbs (). Do do,
ò thi. cua hàm Hbs (pbs ) vo.i

trong v du. này Hbs (t) = t log2 t t log2 t. H`nh 6.5(a) là d
uy
rà ng Hbs da.t gia tri. cu..c da.i (1 bit) khi pbs = 12 . Vo.i tat ca cac gia
0 pbs 1. Ch
òn cung cap thong tin t ho.n 1 bit.
tri. khac cua pbs ngu
èn tren kenh nhi. phan co nhieu và xac
Bay giò. gia su. ra` ng thong tin du.o..c truy
èn mo.t k
òn bat k`
suat loi khi truy
y hie.u ngu
y là pe . Kenh nhu. va.y go.i là kenh doi x
u.ng
nhi. phan (viet tat BSC) và xac di.nh bo.i ma tra.n bien doi kenh thua.n
!
!
pe
pe pe
1 pe
=
.
Q=
pe
1 pe
pe pe
òn, BSC sinh ra mo.t tn hie.u bj B = {b1 , b2} = {0, 1}. Xac suat
Vo.i moi k
y hie.u ngu
cua cac tn hie.u ra b1 và b2 cho bo.i
!
!
!
pbs
pe pbs + pe pbs
pe pe
=
.
v = Qz =
pe pe
pbs
pe pbs + pe pbs
Va.y xac suat xuat hie.n k
y hie.u 0 là pe pbs + pe pbs và xac suat xuat hie.n k
y hie.u 1 là
pe pbs + pe pbs .
De dàng kiem tra thong tin tu.o.ng ho cua BSC bà ng
I(z, v) = Hbs (pps pe + pe pbs ) Hbs (pe ),
ò thi. trong H`nh 6.5(a). Vo.i cac gia tri.
trong do Hbs () là hàm entropy nhi. phan co d
òn
pps = 0 hoa.c 1 th` I(z, v) = 0. Ho.n n
u.a no da.t gia tri. lo.n nhat khi cac k
y hie.u ngu
ò thi. cua I(z, v) theo pbs khi co
co xac suat xuat hie.n bà ng nhau. H`nh 6.5(b) là d
di.nh loi kenh pe .
Ta biet ra` ng, thong lu.o..ng cua BSC nha.n du.o..c bà ng cach lay maximum thong
òn. H`nh 6.5(b) là d
ò thi. cua
tin tu.o.ng ho theo tat ca cac kha nang cua xac suat ngu
I(z, v) theo tat ca cac gia tri. cua hàm xac suat (t
u.c là, vo.i 0 pbs 1 hoa.c khi z
u. (0, 1)t den (1, 0)t ). Ta thay I(z, v) da.t cu..c da.i (vo.i pe bat k`
thay doi t`
y) khi pbs = 12 .
.ng z = ( 12 , 12 )t. Trong tru.ò.ng ho..p này, I(z, v) = Hbs (pe ). Do do
Gia tri. pbs này tu.o.ng u
ò thi. trong H`nh 6.5(c).
thong lu.o..ng C = 1 Hbs (pe ) cua BSC co d
èn (pe = 0) c
Ch
uy
ra` ng khi khong co loi du.ò.ng truy
ung nhu. khi chac chan co
loi (pe = 1) th` thong lu.o..ng cua kenh da.t gia tri. lo.n nhat 1bit/k
y hie.u. Trong nh
u.ng
èn thong tin nhi
èu nhat v` tn hie.u ra cua kenh co the
tru.ò.ng ho..p này, co the truy
hoàn toàn doan tru.o.c. Tuy nhien, khi pe = 12 th` tn hie.u ra t`
u. kenh hoàn toàn khong
èn qua no.
the doan tru.o.c và khong co thong tin nào du.o..c truy
158
Entropy H (bits/k
y hie.u)
...
.......
....
..
.....
..
............
......... .............
...
.....
.....
....
....
....
...
.
....
..
.
...
...
....
...
...
.
..
.
...
..
.
...
.
...
..
.
....
..
..
..
..
.
...
.
.
....
.
..
..
..
..
.
.
...
...
...
...
.
.
....
...
..
....
..
...
...
..
..
.
....
.
..
..
...
..
.
..
....
.
..
.
..
.
..
..
..
...
..
..
....
..
..
...
..
..
...
...
..
....
..
...
..
...
..
.
...
..
.
...
...
....
..
.. ...
...
... ...
...
.... ....
..
...
.. ..
..
... ...
..
..
... ....
..
......
..
..
.....
....................................................................................................................................................................................................................
1.0
0.8
0.6
0.4
0.2
0.0
0.0
0.2
0.4
0.6 0.8
Xac suat pbs
1.0
(a)
Thong lu.o..ng C (bits/k
y hie.u)
Thong tin tu.o.ng ho I (bits/k

y hie.u)
...
........
...
..
bs e
....
..
....
....
...
.
..
.
.
..
...
....
....
....
....
..
....
.
...
.
.... .......
.. .....
........... ....... ....... ....... ....... ....... ........................................ ....... ....... ....... ....... ....... ...
.......
....
...
.....
......
.....
....
.....
....
....
..
...
....
.
.
....
...
..
...
.
..
.
...
...
.
...
...
..
...
.
...
..
...
.
...
...
..
.
...
...
..
.
...
...
..
.
...
..
...
....
...
.
..
.
...
..
..
.
...
..
.
..
.
...
..
..
...
.
..
.
.
...
..
.
..
.
...
..
..
.
...
..
.
..
....
..
..
.. ...
..
... ..
...
...
.... ....
...
.. ..
...
......
....................................................................................................................................................................................................................
...
1 H (p )
0.0
0.2
0.4
0.6 0.8
Xac suat pbs
1.0
0.8
0.6
0.4
0.2
0.0
1.0
.
........
....
..
....
..
..
.....
..
......
..
...
... ...
..
... ...
.
.
..
.... ...
...
.. ...
..
... ...
..
.
.
.... ....
...
.. ...
..
...
...
..
...
....
..
.
.
..
..
.
..
..
...
..
..
...
..
..
..
...
..
..
.
...
..
.
...
..
..
..
...
..
..
..
...
..
..
..
...
.
.
..
..
...
..
...
...
...
...
...
...
...
..
.
...
..
...
...
..
..
...
..
..
...
...
..
..
..
...
.
...
.
....
...
...
..
...
...
...
..
...
..
...
.
.
....
.
....
...
..
....
....
.....
...
....
.....
.
......
............................................................................................................................................................................................................................
0.0
(b)
0.2
0.4
0.6 0.8
Xac suat pe
1.0
(c)
H`nh 6.5: Ba hàm thong tin nhi. phan: (a) hàm entropy; (b) thong tin tu.o.ng ho cua
kenh doi x
u.ng nhi. phan (BSC); (c) thong lu.o..ng cua BSC.
159
Ngu.ò.i su. du.ng
òn
Ngu
..............
................
..............
................
.... ..
..... ..
...
...
..
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
....
..
..
..
..
...
...
...
...
...
...
.
.
...
...
...
.
.
.
...
...
...
...
....
...
...
...
...
...
..
....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ......... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ........ ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ......... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......
...
.
...
.
...
...
.....
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
.
.
...
...
...
..
.
.
...
...
...
..
.
...
...
...
.
.
.
...
...
...
.
.
.
.
.
.................
................
..............
...............
Kenh
thong tin
He. thong
èn tin
truy
thong tin
Giai ma
Ma hoa
èn tin.
H`nh 6.6: Mo h`nh he. thong truy
6.3.3
C
ac d
i.nh l
y m
a ho
a co. ba n
àn 6.3.2 ch
è ca.p den mo h`nh trong H`nh 6.4 g
òm ngu
òn thong
Trong Ph
ung ta da d
àn này ta se them vào mo.t he. thong truy
èn tin và dè
tin, kenh và ngu.ò.i su. du.ng. Ph
è ma hoa và bieu dien thong tin. Nhu. H`nh 6.6 ch ra, he. thong
ca.p den ba di.nh l
y v
òn thong tin và ngu.ò.i su. du.ng; he. thong này bao g
èn tin du.o..c chèn gi
òm
u.a ngu
truy
mo.t bo. ma hoa và mo.t bo. gia ma.
- i.nh l
u
D
y m
a ho
a kh
ong nhi
e
èn tin khong co nhieu th` ch
Khi kenh thong tin và he. thong truy
u.c nang chnh cua he.
èn tin là bieu dien ngu
òn sao cho s
thong truy
uc tch nhat. Vo.i nh
u.ng gia thiet này,
d.inh l
y ma hoa khong nhieu hay còn go.i là d.inh l
y th
u. nhat cua Shannon cho biet do.
dài trung b`nh cua t`
u. ma nho nhat.
òn khong nho. là ngu
òn thong tin vo.i khong gian xac suat h
Ta go.i ngu
u.u ha.n
òn do.c la.p thong ke vo.i nhau. Neu khao sat tn hie.u ra t`
u.
(A, z) và cac k
y hie.u ngu
òn khong nho. là bo. g
òm n k
òn th` tn hie.u ngu
òn là mo.t
ngu
y hie.u trong bang ch
u. ngu
òm J k
àn tu. cua An
vector ngau nhien thuo.c An . Do bang ch
u. A g
y hie.u, nen so ph
òm n k
ba` ng J n . Gia su. An = {1 , 2, . . . , J n }, trong do moi i là chuoi g
y hie.u thuo.c
.
bang ch
u A. K
y hie.u P (i ) là xac suat xuat hie.n vector i = (ai1 , ai2 , . . . , ain ). Khi do
P (i ) = P (ai1 )P (ai2 ) P (ain ).
- a.t z0 = (P (i1 ), P (i2 ), . . . , P (J n ))t . Ta co entropy cua ngu
òn ba` ng
D
n
H(z ) =
J
X
P (i ) log P (i ).
i=1
160
Suy ra
H(z0 ) = nH(z).
òn thong tin khong nho. (ta.o ra cac vector ngau nhien)
Noi cach khac, entropy cua ngu
òn ta.o ra t`
àn entropy cua ngu
òn nhu. va.y thu.ò.ng go.i
u.ng k
gap n l
y hie.u mo.t. Ma ngu
òn k
y hie.u do.n.
là mo. ro.ng th
u. n cua ngu
V` thong tin rieng cua tn hie.u ra i là log[1/P (i )] nen se là ho..p l
y neu ch
ung
.
.
ta ma hoa i su du.ng t`
u ma co do. dài nguyen l(i ) sao cho
log
1
1
l(i ) < log
+ 1.
P (i )
P (i )
rà ng tn hie.u ra i du.o..c bieu dien bo.i mo.t t`

Mo.t cach tru..c giac go..i y
u. ma mà do. dài
cua t`
u. ma là so nguyen nho nhat lo.n ho.n thong tin rieng cua i .4 Nhan ket qua này
vo.i P (i ) và lay tong theo i ta du.o..c
n
J
X
i=1
Jn
Jn
X
X
1
1
+ 1;
P (i ) log
P (i )l(i ) <
P (i ) log
P (i )
P (i )
i=1
i=1
hay tu.o.ng du.o.ng

H(z0 ) L0avg < H(z0 ) + 1,
trong do L0avg là do. dài trung b`nh cua cac t`
u. ma bieu dien cho cac tn hie.u ra i . T
u.c
là
Jn
X
0
Lavg =
P (i )l(i).
i=1
Ch
uy
rà ng H(z0 )/n = H(z). Suy ra
L0avg
1
H(z)
< H(z) + .
n
n
Va.y
L0avg
lim
= H(z).
n n
òn
Phu.o.ng tr`nh này chnh là no.i dung cua di.nh l
y th
u. nhat cua Shannon doi vo.i ngu
0
L
thong tin khong nho.. Ket qua này ch ra ra` ng co the lay n du lo.n de avg
xap x
n
òn do.c la.p thong ke,
H(z). Ma.c d`
u khang di.nh du.o..c suy t`
u. gia thiet cac k
y hie.u ngu
òn tong quat ho.n, chang ha.n vo.i ngu
òn
u.ng ngu
nhu.ng ta de dàng mo. ro.ng doi vo.i nh
.
Markov ba.c m trong do su. xuat hie.n cua k
y hie.u aj co the phu. thuo.c vào m k
y hie.u
òn Markov thu.ò.ng du.o..c su. du.ng doi vo.i cac mo h`nh co moi tu.o.ng
tru.o.c. Cac ngu
4
èu kie.n n`
a c
o the giai m
a t
u.c th`
o.i thoa di
ay.
C
o the x
ay du..ng m
161
K
y hie.u
òn
ngu
P (i ) I(i )
l(i)
T`
u. ma
- o. dài
D
Mo. ro.ng th
u. nhat
1
a1
2/3
0.59
a2
1/3
1.58
a1 a1
4/9
1.17
a1 a2
2/9
2.17
10
a2 a1
2/9
2.17
110
a2 a2
1/9
3.17
111
Mo. ro.ng th
u. hai
òn mo. ro.ng.

Bang 6.2: V du. ma hoa ngu
quan gi
u.a cac pixel trong anh. V` H(z) là mo.t ca.n du.o.i cua
ngha hie.u suat cua qua tr`nh ma hoa là da.i lu.o..ng
=n
L0avg
n
nen ta co the di.nh
H(z)
.
L0avg
òn thong tin khong nho. co bang ch

u. A = {a1, a2} vo.i cac xac
V du. 6.3.3 Xet ngu
òn này bà ng 0.918 bits/k
suat P (a1 ) = 2/3 và P (a2) = 1/3. Entropy cua ngu
y hie.u.
Neu bieu dien cac k
y hie.u a1 và a2 ba` ng cac t`
u. ma 0 và 1 th` L0avg = 1 bit/k
y hie.u và
hie.u suat cua ma là = (1)(0.918)/1 = 0.918.
àn cuoi cua bang)
Bang 6.2 tong ho..p ma nhi. phan và ma mo. ro.ng vo.i n = 2 (ph
.
.
.
.
òm bon vector 1, 2 , 3 và 4 vo i cac xac suat tu o ng u
g
ng là 4/9, 2/9, 2/9 và 1/9.
Trong tru.ò.ng ho..p này, do. dài trung b`nh cua cac t`
u. ma là 17/9 ' 1.89 bit/k
y hie.u.
.
.
òn mo ro.ng gap hai l
àn entropy cua ngu
òn ban d
àu, t
Entropy cua ngu
u c là bà ng 1.83
òn mo. ro.ng là = 1.83/1.89 ' 0.97 lo.n
bit/k
y hie.u. Do do hie.u suat cua ma hoa ngu
òn ban d
àu. Ma hoa ngu
òn mo. ro.ng giam so bit trung
ho.n hie.u suat cua ma hoa ngu
b`nh tren k
y hie.u t`
u. 1 bit/k
y hie.u xuong còn 1.89/2 ' 0.92 bit/k
y hie.u.
- .inh l
D
y m
a ho
a c
o nhi
eu
èn th` van
Neu kenh trong H`nh 6.6 bi. nhieu hoa.c co the xay ra loi trong du.ò.ng truy
.
uc tch sang vie.c ma hoa sao
dè quan tam thay doi t`
u bieu dien thong tin mo.t cach s
.
.
.
.
èn. Mo.t van d
è tu. nhien da.t ra là: làm sao de t
cho co the tin ca.y du o. c d
u lie.u truy
èn thong tin?
loi nhat khi truy
162
V du. 6.3.4 Xet kenh doi x

u.ng nhi. phan (BSC) co xac suat loi pe = 0.01 (t
u.c là 99
àn tram cac k
òn khi du.o..c truy
èn qua kenh là chnh xac). Mo.t cach do.n
ph
y tu.. ngu
èn thong tin là la.p la.i moi thong bao hay k
gian de tang do. tin ca.y khi truy
y hie.u nhi.
.
èu l
àn. Gia su chang ha.n, thay v` truy
èn 0 hoa.c 1, ch
phan nhi
ung ta ma hoa thành
èn di cac thong bao này. Xac suat khong xay ra loi
cac thong bao 000 và 111 và truy
èn thong bao ba` ng cach la.p ba l
àn k
àu là (1 pe )3 = p3e . Xac
khi truy
y hie.u ban d
suat xay ra mo.t loi là 3pe p2e ; hai loi là 3p2e p;e và xac suat xay ra ba loi bà ng p3e . V`
àn tram nen cac thong bao nha.n du.o..c
èn bi. mo.t loi nho ho.n 50 ph
xac suat khi truy
òm ba
u. ma (g
co the giai ma su. du.ng lua.t so dong. Do do xac suat giai ma sai mo.t t`
k
y hie.u) bà ng tong xac suat khi xay ra hai loi vo.i xac suat xay ra ba loi, t
u.c là bà ng
p3e + 3pe p2e . Khi khong xay ra loi hoa.c ch co mo.t loi th` giai ma theo lua.t so dong cho
èn giam xuong còn 0.0003.
lò.i giai d
ung. Vo.i pe = 0.01 th` xac suat xay ra loi khi truy
Bà ng cach mo. ro.ng phu.o.ng phap ma la.p tren, ch
ung ta co the làm cho loi toàn
èn thong nho theo mong muon. Trong tru.ò.ng ho..p tong quat,
bo. trong qua tr`nh truy
òn su.
èu này bà ng cach ma hoa mo. ro.ng th
u. n cua ngu
ch
ung ta co the thu..c hie.n di
y hie.u, trong do K r J n . Lò.i giai o. day là ch cho.n
du.ng cac day do. dài r t`
u. K k
u. ma ho..p le. và ra quyet d.inh sao cho xac suat giai
day trong K r kha nang làm cac t`
àn là tu.o.ng du.o.ng vo.i
ma d
ung là toi u.u. Trong v du. tru.o.c, la.p moi k
y hie.u ba l
òn su. du.ng hai t`
ma hoa k
y hie.u ngu
u. ma ho..p le. 000 và 111 trong so tat ca 23 = 8
kha nang. Neu nha.n du.o..c day ba bit khong phai t`
u. ma ho..p le., su. du.ng lua.t so dong
èn. Chang ha.n, neu nha.n du.o..c 101, th` ket lua.n
ch
ung ta se xac di.nh bit du.o..c truy
èn là 111 và k
chuoi bit du.o..c truy
y hie.u muon gu.i là 1.
òn thong tin khong nho. sinh ra thong tin vo.i toc do. (theo cac do.n vi. thong
Ngu
òn mo. ro.ng th
tin tren k
y hie.u) bà ng entropy H(z) cua no. Ngu
u. n cung cap thong
tin vo.i toc do. H(z0 )/n do.n vi. thong tin tren mo.t k
y hie.u. Neu thong tin du.o..c ma
hoa, nhu. trong v du. tru.o.c, toc do. cu..c da.i cua thong tin du.o..c ma hoa là (log )/r;
òn co xac suat bà ng nhau.
dau ba` ng xay ra khi t`
u. ma du.o..c su. du.ng de ma hoa ngu
òm t`
u. ma co do. dài r, go.i là co toc do.
Do do, bo. ma g
u. ma, moi t`
R = log
.
r
- i.nh l
D
y th
u. hai cua Shannon, còn go.i là d.inh l
y ma hoa co nhieu, ch ra rà ng, vo.i bat
òn ta.i so
k`
y R < C, trong do C là thong lu.o..ng cua kenh khong nho. vo.i ma tra.n Q,5 t
.
.
òm cac t`
nguyen r và bo. ma g
u ma do. dài r nào do vo i toc do. R sao cho xac suat khi
a kenh m`
a phan u
.ng cua n
o d
oi v
o.i k
y hie.u v`
ao hie.n th`
o.i kh
ong phu. thu
o.c v`
ao
Kenh kh
ong nh
o. l`
.
.
.
.
ng
cu
a
k
e
nh
d
i
v
o
i
c
a
c
k
y
hi
e
u
v`
a
o
tru
o
c
d
.
phan u
.
5
163
giai ma sai mo.t day r k

y hie.u nho ho.n hoa.c ba` ng vo.i mo.i > 0 cho tru.o.c. Do do
èu kie.n toc do. thong bao du.o..c ma hoa nho ho.n thong lu.o..ng cua kenh th` xac
vo.i di
suat xay ra loi co the làm nho tu`
yy
.
- .inh l
òn
D
y m
a ho
a ngu
èn thong khong xay ra loi doi
Cac di.nh l
y du.o..c mo ta tren thiet la.p gio.i ha.n de truy
àn này, ch
ung nhu. cac kenh khong tin ca.y. Trong ph
ung ta xet
vo.i cac kenh tin ca.y c
.
.
èn thong làm mat thong tin. Trong nh
kenh khong loi nhu ng qua tr`nh truy
u ng tru.ò.ng
èn thong là nen thong tin. Vo.i h
àu het
ho..p này, ch
u.c nang chnh cua he. thong truy
cac tru.ò.ng ho..p, loi trung b`nh trong qua tr`nh nen khong vu.o..t qua m
u.c cho phep cu..c
èu kie.n cho tru.o.c tieu chuan
da.i D. Ch
ung ta muon xac di.nh toc do. nho nhat vo.i di
è ngu
òn co the truy
èn da.t den ngu.ò.i su. du.ng. Bài
trung thu..c, nh
u.ng thong tin nào v
y thuyet rate distortion trong l
y thuyet thong tin.
toan này thuo.c lnh vu..c cua l
òn thong tin và bo. pha.n giai ma trong H`nh 6.6 du.o..c xac di.nh tu.o.ng
Gia su. ngu
u
.ng bo.i cac khong gian xac suat h
u.u ha.n (A, z) và (B, v). Gia thiet kenh cua H`nh
6.6 khong bi. nhieu. Khi do ma tra.n bien doi kenh thua.n Q chuyen doi t`
u. z sang v
co the xem chnh là qua tr`nh ma hoa-giai ma. Do qua tr`nh ma hoa-giai ma là xac
di.nh, ma tra.n Q mo ta mo.t kenh khong nho. nhan ta.o mo h`nh cho tac do.ng cua nen
òn sinh ra k
và giai nen thong tin. Moi khi ngu
y hie.u aj , no du.o..c bieu dien bo.i mo.t
àn 6.3.2).
y hie.u ra bk vo.i xac suat qkj (xem Ph
t`
u. ma và sau do du.o..c giai ma thành k
òn sao cho distorsion trung b`nh nho ho.n D dòi hoi phai co
Bài toan ma hoa ngu
àu ra cua
cac nguyen tac xay du..ng gia tri. distortion doi vo.i mo.i xap x co the ta.i d
òn. Vo.i tru.ò.ng ho..p do.n gian cua ngu
òn ban d
àu (ngu
òn mo. ro.ng th
ngu
u. nhat) ta co
the su. du.ng hàm chi ph khong am (aj , bk ), go.i là do. do distorsion, là ph ton phai
òn aj khi giai ma ra bk . Tn hie.u ra cua ngu
òn là ngau
tra de tai ta.o la.i tn hie.u ngu
nhien nen distortion c
ung là mo.t bien ngau nhien mà gia tri. trung b`nh, k
y hie.u d(Q),
ba` ng
d(Q) =
J X
K
X
(aj , bk )P (aj , bk )
j=1 k=1
J X
K
X
(aj , bk )P (aj )qkj .
j=1 k=1
K
y hie.u d(Q) nhà m nhan ma.nh distortion là mo.t hàm trung b`nh cua qua tr`nh ma
hoa-giai ma du.o..c mo h`nh bo.i ma tra.n Q. Thu tu.c ma hoa-giai ma go.i là Dchap
164
nha.n du.o..c neu distortion trung b`nh tu.o.ng u

.ng ma tra.n Q nho ho.n hoa.c ba` ng D.
- a.t
D
QD = {qkj | d(Q) D}.
Do mo.i thu tu.c ma hoa-giai ma du.o..c xac di.nh bo.i mo.t ma tra.n kenh nhan ta.o Q nen
thong tin trung b`nh nha.n du.o..c qua quan sat mo.t tn hie.u ra t`
u. bo. giai ma xac di.nh
theo Phu.o.ng tr`nh (6.6). Do do, ta co the di.nh ngha hàm Rate Distorsion
R(D) = min [I(z, v)],
QQD
(6.7)
trong do min lay tren ta.p tat ca cac bo. ma Dchap nha.n du.o..c. Ch
uy
ra` ng, gia tri.
nho nhat co the lay tren Q do I(z, v) là hàm theo cac xac suat cua vector z và cac
àn tu. cua ma tra.n Q. Neu D = 0 th` R(D) nho ho.n hoa.c bà ng entropy cua ngu
òn,
ph
.
t
u c là R(0) H(z).
è ngu
òn co the
Phu.o.ng tr`nh (6.7) xac di.nh toc do. nho nhat mà thong tin v
chuyen den ngu.ò.i su. du.ng vo.i ràng buo.c distorsion trung b`nh nho ho.n hoa.c bà ng D.
- e tnh toc do. này (t
D
u.c là R(D)) ch
ung ta t`m gia tri. nho nhat I(z, v) theo Phu.o.ng
tr`nh (6.6) bà ng cach cho.n ma tra.n Q thch ho..p vo.i ràng buo.c
K
X
qkj = 1,
qkj 0,
(6.8)
k=1
và
d(Q) = D.
(6.9)
Ràng buo.c (6.8) chnh là nh

u.ng tnh chat co. ban cua ma tra.n bien doi kenh thua.n Q.
àn tu. cua Q phai khong am và do khi gu.i mo.t k
Cac ph
y hie.u ta phai nha.n du.o..c mo.t
àn tu. tren mo.t co.t cua ma tra.n Q ba` ng 1. Phu.o.ng tr`nh
tn hie.u ra nen tong cac ph
(6.9) ch ra toc do. thong tin nho nhat da.t du.o..c khi distortion lo.n nhat.
òn nhi. phan khong nho. co cac k
òn {0, 1} vo.i xac suat
V du. 6.3.5 Xet ngu
y hie.u ngu
ba` ng nhau và do. do suy bien
(aj , bk ) = 1 jk ,
u.c là
trong do jk là xung hay hàm delta; t
1 neu a 6= b ,
j
k
(aj , bk ) =
.
0 neu ngu.o.c lai.
. .
165
- e tnh R(D) ta
Khi do moi loi ma hoa-giai ma du.o..c dem là mo.t do.n vi. suy bien. D
- a.t 1 , 2 , . . . , J+1 là cac nhan tu. Lagrange và xet hàm
d`
ung phep tnh bien phan. D
tieu chuan
J
K
X
X
J (Q) = I(z, v)
j
qkj J+1 d(Q).
j=1
k=1
èu kie.n c
àn cua cu..c tri., ta co dqdJ = 0. Ket ho..p vo.i J + 1 phu.o.ng tr`nh (6.8)
Theo di
kj
.
.
.
và (6.9) ta co he. cac phu o ng tr`nh vo i cac an là qkj và 1 , 2 , . . . , J+1 . Neu nghie.m
òn và distortion d.inh ngha tren, ta co he.
co qkj 0 ta du.o..c mo.t lò.i giai. Vo.i ca.p ngu
.
.
.
7 phu o ng tr`nh vo i 7 an so:
2q11
= (q11 + q12) exp[21 ],
2q22
= (q21 + q22) exp[22 ],
2q12
= (q11 + q12) exp[21 + 3 ],
2q21
= (q21 + q22) exp[22 + 3 ],
q11 + q21 = 1,
q12 + q22 = 1,
q21 + q12 = 2D.

De dàng kiem tra ra` ng
q12 = q21 = D,
q11 = q22 = 1 D,
p
1 = 2 = log 2(1 D),
3
D
= log 1D
.
Suy ra
Q=
1D
1D
òn co xac suat xuat hie.n ba` ng nhau nen distortion da.t gia tri. lo.n
Do cac k
y hie.u ngu
nhat là 1/2. V` va.y 0 D 1/2 và ma tra.n Q thoa man ràng buo.c (6.8) vo.i mo.i D.
òn nhi. phan du.o..c di.nh ngha
Thong tin tu.o.ng ho tu.o.ng u
.ng vo.i ma tra.n Q và ngu
tren xac di.nh theo cong th
u.c (6.6). Ch
uy
tnh tu.o.ng tu.. gi
u.a ma tra.n Q và ma tra.n
bien doi kenh doi x
u.ng nhi. phan. Tuy nhien ta co the tnh tru..c tiep
I(z, v) = 1 Hbs (D).
àn 6.3.2 bà ng phep the pbs = 1/2 và pe = D vào
u. v du. cua Ph
Ket qua này suy t`
I(z, v) = Hbs (pbs pe + pbs pe ) Hbs (pe ). Theo Phu.o.ng tr`nh (6.7) và do vo.i D cho tru.o.c
1 Hbs (D) gia su. nha.n mo.t gia tri. mà ma.c nhien là nho nhat nen
R(D) = min [1 Hbs (D)] = 1 Hbs (D).
QQD
- ò thi. cua hàm R(D) du.o..c cho trong H`nh 6.7. D

- ay là h`nh da.ng da.c tru.ng cua h
àu
D
.
het cac hàm distortion rate. Ch
uy
rà ng R(D) = 0 vo i mo.i D Dmax , trong do Dmax
166
Rate Distortion R(D)
1.0
0.8
0.6
0.4
...
.......
....
...
...
...
........
.... ...
.. ...
... ...
.... ...
.. ...
..
...
..
..
...
...
...
..
...
..
...
...
..
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
...
...
....
....
....
..
....
...
....
....
....
.....
max
..
.....
...
...
.....
.....
...
....
.....
..
..
......
...
.......
...
...
........
....
...
.........
..
..........
........
...........
...
..
....................................................................................................................................................................................................................................
0.2
0.0
0.0
0.1
0.2
0.3
0.4
Distortion D
0.5
- ò thi. hàm rate distortion.

H`nh 6.7: D
òi
k
y hie.u gia tri. cu..c da.i cua D. Ngoài ra, R(D) luon luon du.o.ng, do.n die.u giam và l
trong khoang (0, Dmax ).
Cac hàm rate distortion co the xac di.nh ba` ng phu.o.ng phap giai tch trong nh
u.ng
tru.ò.ng ho..p do.n gian. Vo.i nh
u.ng tru.ò.ng ho..p ph
u.c ta.p, ch
ung ta co the su. du.ng nh
u.ng
thua.t toan la.p thch ho..p de xac di.nh ch
ung. Sau khi R(D) da du.o..c xac di.nh (vo.i
òn khong nho. và distortion measure single-letter 6), d.inh l
òn ch ra
ngu
y ma hoa ngu
.
òn ta.i r và bo. ma co do. dài r và toc do. R < R(D) + dsitotion
ra` ng vo i mo.i > 0 t
trung b`nh tren t`
u.ng k
y tu.. d(Q) D + . Mo.t he. qua quan tro.ng cua di.nh l
y này và
.
.
.
.
di.nh l
y ma hoa co nhieu là neu thong lu o. ng cua kenh C > R(D) + th` ngu ò i giai ma
òi t`
co the phu.c h
u. ma du.o..c gu.i vo.i xac suat sai nho tu`
yy
. Ket qua cuoi này go.i là
èn thong tin.
d.inh l
y truy
6.3.4
Su. du.ng l
y thuy
et th
ong tin
àn thiet de bieu dien và thao

L
y thuyet thong tin cung cap nh
u.ng cong cu. co. ban c
àn này ch
tac thong tin mo.t cach tru..c tiep. Ph
ung ta ap du.ng nh
u.ng cong cu. cua l
y
thuyet thong tin trong bài toan nen anh. Do gia thiet co. ban cua l
y thuyet thong tin
là sinh ra thong tin co the mo h`nh nhu. mo.t qua tr`nh xac suat nen tru.o.c het ch
ung
ta khao sat mo h`nh thong ke trong qua tr`nh ta.o anh.
6
` ng
distortion measure single-letter l`
a distortion measure trong do
distortion cua m
oi vector b
a
y hie.u trong vector d
o.
t
ong distortion cua t`
u.ng k
167
V du. 6.3.6 Xet bài toan u.o.c lu.o..ng thong tin (hay entropy) cua anh 8 bit:
21 21 21 95 169 243 243 243
21 21 21 95 169 243 243 243
21 21 21 95 169 243 243 243
21 21 21 95 169 243 243 243
òn da.c bie.t và tnh entropy cua
Cach tu.o.ng doi do.n gian là gia thiet mo.t mo h`nh ngu
anh du..a tren mo h`nh này. Chang ha.n, ch
ung ta co the gia su. anh du.o..c ta.o bo.i mo.t
òn gia tri. xam 8 bit; ngu
òn này phat tu
àn tu.. cac pixel do.c la.p thong ke theo
ngu
òn là cac
lua.t xac suat du.o..c xac d.inh tru.o.c. Trong tru.ò.ng ho..p này, cac k
y hie.u ngu
òn g
òm 256 k
òn co xac suat
m
u.c xam, và bang ch
u. ngu
y hie.u. Neu cac k
y hie.u ngu
xuat hie.n da.ng chuan (chang ha.n Gauss) th` thong tin trung b`nh hay entropy cua
moi pixel trong anh co the xac d.inh theo Phu.o.ng tr`nh (6.3). V du. trong tru.ò.ng ho..p
òn co xac suat bà ng nhau và ngu
òn du.o..c da.c tru.ng
phan phoi dèu th` cac k
y hie.u ngu
òn phat ra mo.t pixel
bo.i entropy là 8 bit/pixel. T
u.c là, thong tin trung b`nh khi ngu
.
.
là 8 bit. Do do entropy cua toàn bo. anh kch thu o c 4 8 ba` ng 256 bit. Anh này là
òn vo.i
mo.t trong so 2848 = 2256 (' 1077 ) anh kch thu.o.c 4 8 du.o..c ta.o ra t`
u. ngu
xac suat bà ng nhau.
òn
Mo.t cach khac de xac d.inh no.i dung thong tin là xay du..ng mo.t mo h`nh ngu
.
.
.
.
.
.
àn so xuat hie.n cua cac m
u c xam trong anh du o. c xet. Trong tru ò ng ho..p
du. a vào t
òn su. du.ng bieu d
ò co.t cua anh:
này, mo h`nh xac suat cua cac k
y hie.u ngu
M
u.c xam
àn so Xac suat

T
21
12
3/8
95
1/8
169
1/8
243
12
3/8
.
òn co the tnh theo Phu.o.ng
U o.c lu.o..ng, go.i là u.o.c lu.o..ng ba.c nhat, entropy cua ngu
tr`nh (6.3). Trong v du. này, u.o.c lu.o..ng ba.c nhat là 1.81 bit/pixel. Do do entropy cua
òn và/hoa. c anh xap x 1.81 bit/pixel hay tong co.ng 58 bit.
ngu
.
òn m
U o.c lu.o..ng tot ho.n entropy cua ngu
u.c xam mà ta.o ra anh co the tnh bà ng
àn so tu.o.ng doi cua khoi cac pixel trong anh, trong do mo.t khoi là
cach kiem tra t
è nhau. Khi kch thu.o.c khoi d
àn ra vo ha.n, u.o.c lu.o..ng tien den
mo.t nhom cac pixel k
òn. (Ket qua này co the ch
u.ng minh su. du.ng nh
u.ng l
y lua.n
entropy du
ng cua ngu
.
àn 6.3.3). Do do bà ng cach
trong ch
u ng minh d.inh l
y ma hoa khong nhieu trong Ph
.
.
.
àu tien,
gia su anh du o. c lien ket hai hàng lien tiep và hàng cuoi ket noi vo.i hàng d
168
àn so tu.o.ng doi cua cac ca.p pixel (t

ta co the xac d.inh t
u.c là, mo. ro.ng th
u. hai cua
òn):
ngu
àn so Xac suat
Ca.p m
u.c xam T
(21, 21)
8
1/4
(21, 95)
1/8
(95, 169)
1/8
(169, 243)
1/8
(243, 243)
1/4
(243, 21)
4
1/8
Ket qua u.o.c lu.o..ng entropy theo Phu.o.ng tr`nh (6.3) là 2.5/2 hay 1.25 bit/pixel, trong
do phep chia cho 2 là he. qua cua vie.c xet hai pixel c`
ung l
uc. Gia tri. này go.i là u.o.c
òn do no du.o..c xac di.nh t`
àn so cua khoi 2 pixel.
u. cac t
lu.o..ng ba.c hai cua entropy ngu
.
.
.
.
Ma.c d`
u cac u o c lu o. ng entropy ba.c hai, ba.c ba hay ba.c cao ho.n cho xap x tot ho.n
òn, nhu.ng thu..c te t su. du.ng do toc do. ho.i tu. cua cac u.o.c lu.o..ng này
entropy cua ngu
èu. Chang ha.n, anh 8 bit co (28 )2 hay 65,536 bo. hai k
cha.m và do tnh toan nhi
y hie.u
àn xac di.nh t
àn so tu.o.ng doi. Neu su. du.ng khoi g
òm 5 pixel, so bo. co the co là
c
(28 )5 1012 .
Ma.c d`
u kho xac d.inh chnh xac entropy cua anh, tuy nhien cac u.o.c lu.o..ng trong
è kha nang nen anh. Chang ha.n, u.o.c lu.o..ng ba.c
v du. tru.o.c cho ta hieu sau sac ho.n v
nhat cua entropy cho ta ca.n du.o.i cua t le. nen anh; gia tri. này co the da.t du.o..c su.
du.ng ma hoa vo.i do. dài thay doi. (Nhac la.i là ma hoa vo.i do. dài thay doi thu.ò.ng
du.o..c su. du.ng de giam do. du. th`
u.a trong ma hoa). Ngoài ra, hie.u gi
u.a cac u.o.c lu.o..ng
entropy ba.c cao và u.o.c lu.o..ng entropy ba.c nhat ch ra su.. hie.n die.n hay vang ma.t cua
du. th`
u.a gi
u.a cac pixel. T
u.c là, ch
ung cho biet cac pixel trong anh là do.c la.p thong ke
hay khong. Neu cac pixel trong anh do.c la.p thong ke (t
u.c khong co du. th`
u.a gi
u.a cac
pixel) th` cac u.o.c lu.o..ng ba.c cao tu.o.ng du.o.ng vo.i u.o.c lu.o..ng ba.c nhat, và su. du.ng ma
hoa vo.i do. dài thay doi cho phep nen vo.i t le. nen toi u.u. Vo.i anh du.o..c xet trong v du.
tru.o.c, hie.u so gi
u.a u.o.c lu.o..ng ba.c hai và u.o.c lu.o..ng ba.c nhat bà ng 1.81 1.25 = 0.56.
Do do co the bien doi anh sao cho co the giam 0.56 bit/pixel trong bieu dien anh.
V du. 6.3.7 Xet anh cho trong v du. tru.o.c. Bà ng cach gi
u. nguyen co.t dàu tien, moi
.ng và co.t tru.o.c do ta du.o..c bieu dien
co.t tiep theo là hie.u cua co.t tu.o.ng u
21 0 0 74 74 74 0 0
21 0 0 74 74 74 0 0
21 0 0 74 74 74 0 0
21 0 0 74 74 74 0 0
169
àn so, xac suat

Vo.i anh này ta co bang t
M
u.c xam
àn so Xac suat

T
12
1/2
21
1/8
74
12
3/8
òn hie.u ch
Neu xet anh mo.i du.o..c ta.o ra t`
u. ngu
ung ta la.i co the su. du.ng Phu.o.ng
tr`nh (6.3) de tnh u.o.c lu.o..ng ba.c nhat cua entropy cua mang này, trong tru.ò.ng ho..p
này bà ng 1.41 bit/pixel. Do do su. du.ng ma hoa vo.i do. dài thay doi doi vo.i anh hie.u
àn d`
ta ch c
ung 1.41 bit/pixel de bieu dien anh goc. Gia tri. này lo.n ho.n 1.25 bit/pixel
u.o.c lu.o..ng ba.c hai cua entropy du.o..c tnh trong v du. tru.o.c nen ta co the t`m mo.t cach
bien doi tot ho.n n
u.a.
Cac v du. tren ch ra u.o.c lu.o..ng ba.c nhat entropy cua anh khong nhat thiet là
toc do. ma nho nhat cua anh. L
y do là v` cac pixel trong anh thu.ò.ng khong do.c la.p
àn
thong ke. Qua tr`nh cu..c tieu hoa entropy thu..c su.. cua anh, nhu. da dè ca.p trong Ph
òn. Trong tru.ò.ng ho..p bao toàn thong tin, no thu..c hie.n hai thao
6.2, go.i là ma hoa ngu
tac: anh xa. và ma hoa k
y hie.u. Neu cho phep mat thong tin, no them bu.o.c th
u. ba là
lu.o..ng tu. hoa.
è tu.o.ng doi ph
ung co the du.o..c
u.c ta.p ho.n cua nen anh mat thong tin c
Van d
thu..c hie.n su. du.ng cac cong cu. cua l
y thuyet thong tin. Tuy nhien trong tru.ò.ng ho..p
òn. Nhu. da d
è ca.p trong Ph
àn 6.3.3, di.nh
này, ket qua chnh là d.inh l
y ma hoa ngu
òn khong nho. su. du.ng bo. ma co toc do. la.p
l
y này ch ra rà ng co the ma hoa mo.i ngu
- e co the
tin R < R(D) sao cho distortion trung b`nh tren mo.t k
y hie.u nho ho.n D. D
àn xay du..ng mo.t mo h`nh
ap du.ng ket qua này vào nen anh mat thong tin ch
ung ta c
òn thch ho..p, mo.t do. do distorsion co y
ngu
ngha, và tnh toan hàm distortion rate
.
.
àu tien cua qua tr`nh này da du.o..c khao sat. Bu.o.c th
R(D). Bu o c d
u. hai co the thu..c
è ca.p trong Ph
àn 6.1.4. Bu.o.c cuoi
hie.n su. du.ng tieu chuan danh gia khach quan d
c`
ung là xac di.nh ma tra.n Q = (qkj ) là nghie.m cua bài toan toi u.u
I(z, v) min
èu kie.n
vo.i di
PK
k=1 qkj = 1,
d(Q)
= D,
qkj
0.
Tuy nhien day là bài toan rat kho, và ch co lò.i giai trong mo.t so tru.ò.ng ho..p cu. the.
Mo.t trong so do là anh co tru.ò.ng ngau nhien Gauss và do. do distorsion co da.ng toàn
170
àn
phu.o.ng xt Sx, vo.i S là ma tra.n du.ò.ng cheo. Trong tru.ò.ng ho..p này ma hoa toi u.u c
àn
àn Karhunen-Loève và bieu dien moi thành ph
khai trien anh thành cac thành ph
vo.i sai so b`nh phu.o.ng trung b`nh ba` ng nhau.
6.4
N
en bao to`
an th
ong tin
àn lu.u tr
è khong gian nhu.ng phai
Trong mo.t so u
.ng du.ng ta c
u. d
u. lie.u t ton kem v
ò so. v
è y du.o..c hay d
bao toàn thong tin. Chang ha.n, h
u. lie.u kinh doanh khong the
de sai la.c.
àn này ta.p trung vào nh
Ph
u.ng phu.o.ng phap chnh nen bao toàn thong tin. T
le. nen cua nh
u.ng phu.o.ng phap này thu.ò.ng trong khoang t`
u. 2 den 10. Ho.n n
u.a co
àn 6.2,
the ap du.ng doi vo.i anh nhi. phan và anh gia tri. xam. Nhu. da ch ra trong Ph
.
.
.
.
òm hai thao tac tu o ng doi do.c la.p: (1)
cac k
y thua.t nen bao toàn thong tin thu ò ng g
u.a cac pixel và (2)
t`m mo.t bieu dien khac cua anh de giam du. th`
ma hoa tren bieu dien mo.i de khu. du. th`
u.a trong bo. ma. Hai bu.o.c này tu.o.ng u
.ng
òn (H`nh 6.3).
vo.i cac phep toan bien doi và ma hoa k
y hie.u cua mo h`nh ma hoa ngu
6.4.1
M
a ho
ad
o. d`
ai thay d
oi
u.a trong ma
Phu.o.ng phap do.n gian nhat nen bao toàn thong tin anh là ch giam du th`
hoa. Du. th`
u.a trong ma hoa thu.ò.ng xuat hie.n o. nh
u.ng anh du.o..c ma hoa theo ma tu..
àn 6.1.1, ta co the khu. du. th`
nhien (do. dài khong doi). Nhu. da ch
uy
trong Ph
u.a trong
- e thu..c hie.n du.o..c di
èu
u. ma là nho nhat. D
ma hoa sao cho do. dài trung b`nh cua cac t`
àn gan cac t`
này ta c
u. ma co do. dài ngan cho cac m
u.c xam thu.ò.ng xuyen xuat hie.n.
àn toi u.u de xay du..ng nh
Du.o.i day ta se tr`nh bày mo.t so k
y thua.t toi u.u và g
u.ng
bo. ma co tnh chat này. Cac k
y thua.t này da du.o..c phat bieu trong ngon ng
u. cua l
y
.
.
òn co the hoa.c là cac m
y hie.u ngu
u c xam cua anh
thuyet thong tin. Thu. c va.y, cac k
hoa.c là tn hie.u ra cua mo.t thao tac bien doi m
u.c xam (hie.u cac pixel, do. dài cha.y,
van van).
171
M
a Huffman
àu het cac ta.p tin anh, mo.t vài gia tri. xam xuat hie.n thu.ò.ng xuyen ho.n cac
Trong h
gia tri. khac. Bo.i va.y co mo.t phu.o.ng phap nào de gan t`
u. ma co do. dài ngan ho.n cho
- ay chnh
u.ng gia tri. t xuat hie.n? D
nh
u.ng gia tri. thu.ò.ng xuat hie.n và dài ho.n cho nh
èu mà Shannon và Fano da ngh khi ho. du.a ra thua.t toan nen d
àu tien vào nam
là di
1950. Tuy nhien thua.t toan la.i mang ten cua Huffman khi ong cong bo mo.t thua.t toan
òn
chi tiet và tot ho.n tren mo.t bài bao nam 1952. Khi ma hoa cac k
y hie.u cua ngu
y hie.u ma hoa tren
thong tin, ma hoa Huffman cho biet so nho nhat co the cua cac k
òn. Theo di.nh l
k
y hie.u ngu
y ma hoa khong nhieu bo. ma là toi u.u doi vo.i gia tri. n cho
òn du.o..c ma hoa t`
tru.o.c và ràng buo.c cac k
y hie.u ngu
u.ng cai mo.t.
Thua.t toan Huffman là mo.t thua.t toan nen d
u. lie.u su. du.ng xac suat nhà m giam
òn thong
u.a do. dài cac t`
u. ma du.o..c su. du.ng de bieu dien cac k
y hie.u cua ngu
do. du. th`
- ay là mo.t bo. ma toi u.u trong tru.ò.ng ho..p tat ca cac k
tin. D
y hie.u co xac suat là l
uy
1
th`
u.a nguyen cua 2 . Ma Huffman du.o..c xay du..ng qua hai giai doa.n nhu. sau.
òn.
Giai doa.n 1: Thu go.n ngu
1. sap xep cac k
y hie.u theo th
u. tu.. giam xac suat xuat hie.n;
2. to ho..p lien tiep hai k
y hie.u co xac suat nho nhat de ta.o thành mo.t k
y hie.u
òn.
ho..p co xac suat bà ng tong hai xac suat này. Noi cach khac ta thu go.n ngu
3. la.p la.i cac bu.o.c thu go.n tren cho den khi còn hai k
y hie.u.
u. ma nhi. phan (co the ap
H`nh 6.8 minh ho.a qua tr`nh ma hoa xay du..ng cac t`
du.ng tu.o.ng tu.. vo.i cac ma Huffman K-ray). Co.t th
u. nhat và th
u. hai tu.o.ng u
.ng cac
àn). Phep r
k
y hie.u và cac xac suat xuat hie.n (du.o..c sap theo th
u. tu.. giam d
ut go.n
.
.
.
dàu tien: hai xac suat nho nhat (0.06 và 0.04) du o. c to ho. p thành mo.t k
y hie.u ho..p
y hie.u ho..p và xac suat tu.o.ng u
.ng c`
ung vo.i nh
u.ng k
y
vo.i xac suat 0.06 + 0.04 = 0.1. K
.
.
.
.
.
.
.
hie.u còn la.i (trong tru ò ng ho. p này là a1, a2, a4, a6) se du o. c sap xep theo th
u tu. xac
àn. Sau do qua tr`nh tren du.o..c la.p la.i cho den khi còn d
suat giam d
ung hai k
y hie.u
.
.
.
.
ho. p (tong xac suat tu o ng u
ng cua ch
ung là 1.0).
òn: bat dàu vo.i ngu
òn cuoi
Giai doa.n 2: Xay du..ng t`
u. ma. Ma hoa cac k
y hie.u ngu
.
.
.
.
è goc. D nhien cac t`
àn ngu o. c tro v
u ma nhi. phan co do. dài nho nhat (trong
c`
ung và l
òn g
òm hai k
ngu
y hie.u) là 0 và 1. Nhu. H`nh 6.9 ch ra, cac t`
u. ma này du.o..c gan cho
u. tu.. ngu.o..c la.i). V`
hai k
y hie.u tren co.t ben phai-co.t 4 (d nhien co the gan theo th
172
............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
...
............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...
...
....
...
...
...
...
...
...
...
...
..
..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...
...
...
...
....
....
................
...
..
.
2
...
...
....
.
...
....
.
.
...
.
..
.
..............
...
.
6
...
.
.....
....
....
..
...
..
.
..............................
..............
................
...
...
.
1
....
...
....
.....
...
..
...
...
.
.
...
.
...
.
...............
.............
4
..
....
...
...
...
...
.
...
...
.
................................
...............
..
...
3
..
...
.
...
....
....
...
.
...
...
.
.............
5
...
...
...
...
.
..
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
òn ban d
àu
Ngu
òn thu go.n

Ngu
K
y hie.u
Xac suat
a
a
a
a
a
a
0.4
0.3
0.1
0.1
0.06
0.04
0.4
0.3
0.1
0.1
0.1
0.4
0.3
0.2
0.1
0.4
0.3
0.3
0.6
0.4
òn.
H`nh 6.8: Qua tr`nh thu go.n ngu
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...
...
..
..
...
...
...
...
...
...
...
..
.
......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...
...
...
...
..
...
...
...
....
...
...
..
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...
...
..
...
...
...
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
2
....
...
.....
..
...
...
.
...
...
.
......................
...
...
.
6
...
....
...
...
...
....
......................................
.....................
....
...........
....
1
...
...
..
..
...
...
...
...
.
.
.
....
.
....
...................
.....................
..
..
4
...
..
.
...
.....
.....
....
...
..
......................................
....................
...
3
...
...
....
....
....
...
..
.
....................
...
...
5
....
...
...
..
..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
òn ban d
àu
Ngu
K
y hie.u Xac suat
a
a
a
a
a
a
0.4
0.3
0.1
0.1
0.06
0.04
òn thu go.n

Ngu
T`
u. ma
1
00
011
0100
01010
01011
0.4
0.3
0.1
0.1
0.1
1
00
011
0100
0101
0.4
0.3
0.2
0.1
1
00
010
011
0.4 1
0.3 00
0.3 01
0.6 0
0.4 1
H`nh 6.9: Thu tu.c gan ma Huffman.

òn thu go.n vo.i xac suat 0.6 du.o..c ta.o bo.i hai k
òn thu go.n tren
k
y hie.u ngu
y hie.u ngu
.
.
.
èn to 0
u ma co chung ti
co.t pha ben trai-co.t 3, nen hai k
y hie.u này du o. c gan cac t`
òn
và sau do là cac bit 0 và 1. Thao tac này du.o..c thu..c hie.n cho den khi da.t den ngu
.
.
- o. dài trung b`nh cua
àu. Cac t`
ban d
u ma xuat hie.n trong co.t t`
u ma cua H`nh 6.9. D
bo. ma này là
Lavg = (1)(0.4) + (2)(0.3) + (3)(0.1) + ((4)0.1) + (5)(0.06) + (5)(0.04)
= 2.2 bit/k
y hie.u
òn là 2.14 bit/k
và entropy cua ngu
y hie.u. Suy ra hie.u suat là 0.973.
Phu.o.ng phap Huffman cho bo. ma toi u.u doi vo.i ta.p cac k
y hie.u co xac suat cho
.
.
.
.
.
y hie.u du o. c ma hoa lien tiep nhau. Sau khi bo. ma du.o..c
tru o c vo i ràng buo.c cac k
xay du..ng, qua tr`nh ma hoa và/hoa.c giai ma du.o..c thu..c hie.n thong qua bang tra c
u.u.
- ay là mo.t bo. ma khoi du.o..c giai ma duy nhat và t
D
u.c thò.i. Ta go.i là bo. ma khoi v`
173
- o là ma t
moi k
y hie.u tu.o.ng u
.ng mo.t day cac bit. D
u.c thò.i v` nh`n vào day cac bit
àn phai xet bit ke
u. ma mà khong c
lien tiep nào do, ta co the giai ma khi den cuoi t`
- o là ma co the giai ma duy nhat theo ngha mo.t day cac bit ch co mo.t cach
tiep. D
giai ma. (Ma c0 = 0, c1 = 1, c2 = 01, c3 = 10 là ma khong duy nhat v` day cac bit 0011
co the giai ma là c0c0 c1 c1 hoa.c là c0 c2c1 ). Do do mo.t day cac bit tu.o.ng u
.ng thong bao
du.o..c ma hoa theo Huffman co the giai ma bà ng cach xet t`
u.ng bit trong day t`
u. trai
sang phai. Vo.i ma nhi. phan trong H`nh 6.9, duye.t day 010100111100 cho t`
u. ma ho..p
.ng k
y hie.u a3. T`
.ng a1. Tiep
le. là 01010-tu.o.ng u
u. ma ho..p le. tiep theo là 011-tu.o.ng u
tu.c ta du.o..c thong bao a3 a1a2a6 .
àn t
C
ac m
a c
od
o. d`
ai thay d
oi g
oi u.u
òn g
òm nhi
èu k
Xay du..ng ma Huffman trong tru.ò.ng ho..p ngu
y hie.u là tien tr`nh rat
.
.
.
.
òn g
òm J k
àn J 2 bu o c to ho. p de xay du..ng cay nhi.
ph
u c ta.p. Xet ngu
y hie.u, ta c
u. ma. Theo kha ca.nh do. ph
phan Huffman và J 2 bu.o.c duye.t de gan cac t`
u.c ta.p
àn hy sinh tnh hie.u qua trong ma
tnh toan th` trong mo.t so tru.ò.ng ho..p ch
ung ta c
hoa de xay du..ng mo.t cach do.n gian bo. ma.
Bang 6.3 minh ho.a bon bo. ma co do. dài thay doi nha` m mu.c dch này. Ch
u y
ra` ng do. dài trung b`nh cua ma Huffmanhàng cuoi cua bangnho ho.n do. dài trung
- o. dài trung b`nh cua ma tu.. nhien là lo.n nhat. Ho.n n
b`nh cua cac bo. ma khac. D
u.a
òn ba` ng 4.0 bit/k
entropy cua ngu
y hie.u trong khi rate cua ma Huffman là 4.05 bit/k
y
.
hie.u. Ma.c d`
u khong co bo. ma nào trong Bang 6.3 hie.u qua ba` ng ma Huffman nhu ng
ch
ung du.o..c xay du..ng de ho.n. Tu.o.ng tu.. phu.o.ng phap Huffman, ch
ung gan cac t`
u. ma
ngan cho nh
u.ng k
y hie.u thu.ò.ng xuat hie.n.
Ma Huffman cha.t cu.t
Co.t th
u. nam trong Bang 6.3 minh ho.a mo.t cai bien cua phu.o.ng phap Huffman: ma
Huffman cha.t cu.t. Ma này du.o..c xay du..ng tu.o.ng tu.. phu.o.ng phap Huffman nhu.ng
y hie.u còn la.i du.o..c ma
cho k
y hie.u thu.ò.ng xuat hie.n nhat, vo.i < J. Tat ca cac k
èn to và sau do là ma do. dài co di.nh.
hoa theo c`
ung mo.t cach: co chung mo.t ma ti
èn to xem nhu. t`
Trong Bang 6.3 so nguyen = 12 và ma ti
u. ma th
u. 13 trong bo. ma
èn to vo.i xac suat bà ng tong xac suat cua cac k
Huffman. T
u.c là co mo.t k
y hie.u ti
y
.
.
.
èn to này c`
y hie.u ti
ung vo i 12 k
y hie.u thu ò ng xuat hie.n nhat
hie.u a13, a14, . . . , a21; k
èn to
du.o..c ma hoa theo Huffman. 9 k
u. ma ti
y hie.u còn la.i du.o..c ma hoa su. du.ng t`
.
.
.
(trong tru ò ng ho. p này là 10) và sau do là mo.t chuoi 4-bit. Cu. the, k
y hie.u ai , i 13,
174
co t`
u. ma vo.i hai bt dàu 10 và bon bit sau tu.o.ng u
.ng bon bit bieu dien nhi. phan cua
so nguyen (i 13).
Ma B
àn toi u.u. Ma B g
àn toi
Ma B (co.t th
u. sau) cua Bang 6.3 là ma co do. dài thay doi g
òn co da.ng
u.u khi cac xac suat k
y hie.u ngu
p(aj ) = cj ,
i = 1, 2, . . . , J,
(6.10)
P
trong do là ha` ng so du.o.ng nào do và c = 1/ Jj=1 j . Chang ha.n phan bo do. dài
cha.y cua mo.t bieu dien nhi. phan tren cac van ban danh may co da.ng hàm m
u. Nhu.
òm hai ph
àn: ph
àn d
àu là cac bit mo. ro.ng du.o..c
ch ra trong Bang 6.3, moi t`
u. ma g
òm cac bit thong tin. Cac bit thong tin su. du.ng ma
àn th
gan nhan C và ph
u. hai g
u.a 0
tu.. nhien. Cac bit mo. ro.ng d`
ung de tach cac t`
u. ma và do do du.o..c da.t xen ke gi
và 1 doi vo.i moi t`
u. ma trong chuoi. Ma B trong Bang 6.3 là ma B2 v` su. du.ng hai
bit thong tin. Theo cach này, thong bao a11a2 a7 du.o..c ma hoa là 001 010 101 000 010
hoa.c 101 110 001 100 110 phu. thuo.c vào bit mo. ro.ng du.o..c gan là 0 hoa.c 1. Nha.n xet
ra` ng, day khong phai là ma t
u.c thò.i.
Ma Shift
Hai ma co do. dài thay doi còn la.i trong Bang 6.3 go.i là ma shift. Ma này du.o..c ta.o ra
òn sao cho xac suat theo th
àn;
theo nguyen tac (1) sap xep cac k
y hie.u ngu
u. tu.. giam d
òn thành cac khoi co kch thu.o.c ba` ng nhau; (3) ma hoa
(2) chia ta.p cac k
y hie.u ngu
cac k
y hie.u trong tat ca cac khoi giong nhau; và (4) them cac k
y hie.u da.c bie.t shift-up
và/hoa.c shift-down de danh dau moi khoi. Khi nha.n du.o..c mo.t k
y hie.u shift-up hoa.c
.
.
shift-down ngu ò i giai ma se di chuyen len hoa.c xuong mo.t khoi tu.o.ng u
.ng vo.i khoi
tham chieu du.o..c d.inh ngha tru.o.c.
- e xay du..ng ma shift 3-bit trong co.t th
òm 21 k
òn
y hie.u ngu
D
u. bay cua Bang 6.3 g
òm bay
da du.o..c sap xep theo th
u. tu.. xac suat giam ta chia thành ba khoi, moi khoi g
.
.
.
k
y hie.u. Cac k
y hie.u cua khoi tren c`
ung du o. c xem nhu khoi tham chieu và du.o..c ma
hoa thành 000 den 110. T`
u. ma th
u. tam (111) khong thuo.c khoi tham chieu mà du.o..c
èu khien di.ch xuong de xac di.nh cac khoi còn la.i (k
d`
ung nhu. k
y hie.u shift-up di
y
hie.u shift-down khong d`
ung trong tru.ò.ng ho..p này). Cac k
y hie.u trong hai khoi còn
.
.
.
y hie.u shift-up vo.i cac t`
u. ma trong
la.i du o. c ma hoa bà ng cach to ho. p mo.t hoa.c hai k
òn a19 du.o..c ma hoa là 111 111 100.
khoi tham chieu. V du. k
y hie.u ngu
Tu.o.ng tu.. vo.i ma shift Huffman (co.t th
u. tam cua Bang 6.3). Khac nhau chu
175
K
y hie.u
òn
ngu
Xac
suat
Ma
Huffman
nhi. phan
Huffman
cha.t cu.t
a1
0.2
00000
10
11
a2
0.1
00001
110
a3
0.1
00010
a4
0.06
a5
B2 -ma
Ma Shift
Ma Shift
nhi. phan
Huffman
C00
000
10
011
C01
001
11
111
0000
C10
010
110
00011
0101
0101
C11
011
100
0.05
00100
00000
00010
C00C00
100
101
a6
0.05
00101
00001
00011
C00C01
101
1110
a7
0.05
00110
00010
00100
C00C10
110
1111
a8
0.04
00111
00011
00101
C00C11
111 000
00 10
a9
0.04
01000
00110
00110
C01C00
111 001
00 11
a10
0.04
01001
00111
00111
C01C01
111 010
00 110
a11
0.04
01010
00100
01000
C01C10
111 011
00 100
a12
0.03
01011
01001
01001
C01C11
111 100
00 101
a13
0.03
01100
01110
10 0000
C10C00
111 101
00 1110
a14
0.03
01101
01111
10 0001
C10C01
111 110
00 1111
a15
0.03
01110
01100
10 0010
C10C10
111 111 000
00 00 10
a16
0.02
01111
010000
10 0011
C10C11
111 111 001
00 00 11
a17
0.02
10000
010001
10 0100
C11C00
111 111 010
00 00 110
a18
0.02
10001
001010
10 0101
C11C01
111 111 011
00 00 100
a19
0.02
10010
001011
10 0110
C11C10
111 111 100
00 00 101
a20
0.02
10011
011010
10 0111
C11C11
111 111 101
00 00 1110
a21
0.01
10100
011011
10 1000
C00C00C00
111 111 110
00 00 1111
Entropy
- o. dài
D
4.0
4.05
4.24
4.65
4.59
4.13
Khoi 1
Khoi 2
Khoi 3
trung b`nh 5.0
Bang 6.3: Cac ma co do. dài thay doi.

176
yeu là gan xac suat doi vo.i k

y hie.u shift tru.o.c khi ma hoa Huffman khoi tham chieu.
y hie.u
Thong thu.ò.ng phep gan thu..c hie.n ba` ng cach lay tong xac suat cua tat ca cac k
èn to nhu. trong ma Huffman cha.t
ngoài khoi tham chieu; t
u.c là di.nh ngha k
y hie.u ti
y hie.u
u. a8 den a21 và do do ba` ng 0.39. Do do k
cu.t. Trong tru.ò.ng ho..p này, tong lay t`
.
.
.
.
shift co xac suat xuat hie.n lo n nhat và du o. c gan mo.t t`
u ma Huffman là 00.
M
a ho
a s
o ho.c
Khac vo.i cac ma co do. dài thay doi du.o..c dè ca.p tren, ma hoa so ho.c sinh ra cac t`
u.
òn
ma khong phai là chuoi cac bit. Khong co tu.o.ng u
.ng mo.t mo.t gi
u.a cac k
y hie.u ngu
òn (hay thong bao) du.o..c gan
và cac t`
u. ma. Thay vào do, mo.t day cac k
y hie.u ngu
ba` ng mo.t t`
u. ma. T`
u. ma này là mo.t so thu..c thuo.c khoang [0, 1). Khi so cac k
y hie.u
òn trong thong bao tang th` khoang bieu dien no se nho di và so cac do.n vi. thong
ngu
èu ho.n. Moi k
tin (chang ha.n, bit) bieu dien khoang này se nhi
y hie.u cua thong bao
se thu go.n kch thu.o.c cua khoang tu.o.ng u
.ng vo.i xac suat xuat hie.n cua no. Khac vo.i
òn tu.o.ng
y thua.t này khong dòi hoi moi k
y hie.u ngu
phu.o.ng phap ma hoa Huffman, k
è
u
.ng mo.t so nguyen ma hoa k
y hie.u (t
u.c là cac k
y hie.u du.o..c ma hoa rieng bie.t) nen v
ma.t l
y thuyet no da.t ca.n du.o.i du.o..c thiet la.p bo.i di.nh l
y ma hoa khong nhieu (xem
àn 6.3.3).
Ph
Day ma hoa
..........................................................
a1
a2
a3
a4
a5
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
1........
..
...
..
...
...
....
..
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
....
..
...
....
..
...
...
...
..
a4
a3
.
......
...
..
..
.
..
..
..
..
.
...
..
..
..
.
..
..
..
..
..
.
..
..
..
..
..
.
..
..
..
..
a2

a1
0 ...................................................................
0.2 ........
..
...
..
...
...
....
..
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
...
..
a4
a3
.
......
...
..
..
.
...
...
..
..
.
..
..
..
...
..
.
..
..
..
..
..
.
...
..
0.08 ........
....
......
.....
a4 ..................
..
.....
..
...
..
...
...
....
..
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
...
..
a3
0.072 ........
.
..............................
.......... 0.0688 ....
..
...
...
a4 ...............
... a4
...
.
....
0.06752 .......... ...............................
..
...
..
...
...
....
..
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
...
..
a3
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
...
..
a3
........
.......
a2
a2 .........
a2 .......
a2
..
...
..
...
.
................
...
..
..
...
..
.....
...
..
.....
a1
a1
a1
a1
...
..
.....
....
.....
.......
.....
.........
..
0
0.04
0.056
0.0624
H`nh 6.10: Thua.t toan ma hoa so ho.c.

òm nam
H`nh 6.10 minh ho.a tien tr`nh ma hoa so ho.c. Xet day (thong bao) g
òn g
òm bon k
k
y hie.u m := a1a2 a3a3a4 t`
u. mo.t ngu
y hie.u. Kho.i ta.o, thong bao chiem
toàn bo. khoang J1 := [0, 1). Nhu. ch ra trong Bang 6.4, khoang này du.o..c phan chia
177
òn
K
y hie.u ngu
Xac suat
Khoang kho.i ta.o
a1
0.2
[0.0, 0.2)
a2
0.2
[0.2, 0.4)
a3
0.4
[0.4, 0.8)
a4
0.2
[0.8, 1.0)
Bang 6.4: V du. ma hoa so ho.c.
òn. Chang ha.n,

thành bon v`
ung con du..a tren xac suat xuat hie.n cua moi k
y hie.u ngu
àu tien cua thong bao
y hie.u d
k
y hie.u a1 tu.o.ng u
.ng khoang con [0, 0.2). V` day là k
m nen khoang [0, 1) se thu he.p thành J2 := [0, 0.2). Do do trong H`nh 6.10 khoang J2
du.o..c keo dan ra vo.i do. cao bà ng 1 và cac diem dau cuoi cua no du.o..c gan cac gia
u.ng khoang con
tri. cua khoang he.p ho.n này. Ke tiep khoang J2 du.o..c chia thành nh
òn và qua tr`nh la.i tiep tu.c
tu.o.ng u
.ng vo.i xac suat xuat hie.n cua t`
u.ng k
y hie.u ngu
vo.i k
y hie.u tiep theo trong thong bao m. Ta co k
y hie.u a2 thu he.p khoang J2 thành
khoang J3 := [0.04, 0.08); k
y hie.u a3 thu he.p khoang J3 thành J4 := [0.056, 0.072) và
òn cuoi c`
y hie.u ngu
ung trong thong bao (là a4)
sau do thành J5 := [0.0624, 0.0688). K
.
xem nhu k
y hie.u da.c bie.t danh dau ket th
uc thong bao se thu he.p khoang J5 thành
ung mo.t so bat k`
y thuo.c khoang J6 (chang
J6 := [0.06752, 0.0688). D nhien co the d`
ha.n, 0.068) de bieu dien cho thong bao m.
àn ba ch
Theo cach ma hoa so ho.c tr`nh bày tren, ch
ung ta c
u. so tha.p phan de
òm nam k
ma hoa thong bao g
y hie.u. T
u.c là su. du.ng 3/5 hay 0.6 ch
u. so thap phan
òn là 0.58. Khi do. dài cua day
de bieu dien mo.t k
y hie.u. Ch
uy
rà ng entropy cua ngu
.
àn ma hoa tang len th` so ch
c
u so tha.p phan de bieu dien mo.t k
y hie.u se tien den
ca.n du.o.i du.o..c thiet la.p bo.i di.nh l
y ma hoa khong nhieu. Trong thu..c te, hai nhan to
uc thong bao de
khien cho khong da.t du.o..c ca.n du.o.i này là: (1) them dau hie.u ket th
- e giai quyet van
tach cac thong bao; và (2) su. du.ng so vo.i do. chnh xac h
u.u ha.n. D
dè sau ch
ung ta co the thu..c hie.n bu.o.c co gian và bu.o.c làm tròn. Phep co gian nha` m
chuan hoa moi khoang con thành khoang [0, 1) tru.o.c khi phan chia no thành nh
u.ng
y hie.u. Giai doa.n làm tròn bao dam
.ng xac suat xuat hie.n cua k
khoang con tu.o.ng u
cac phep làm tròn so cho so vo.i do. chnh xac h
u.u ha.n khong làm mat tnh chnh xac
cua qua tr`nh ma hoa cac khoang con.
178
6.4.2
a ng bit
M
a ho
a m
a.t ph
Ch
ung ta da tr`nh bày nh
u.ng phu.o.ng phap chnh de giam du. th`
u.a trong ma hoa.
àn ke tiep se dè ca.p den mo.t so phu.o.ng phap nen bao toàn thong tin giam du. th`
Ph
u.a
trong quan he. gi
u.a cac pixel. Tru.o.c het, k
y thua.t ma hoa ma.t phang bit du..a tren
èu m
khai nie.m phan ra mo.t anh nhi
u.c xam (do.n sac hay màu) thành mo.t day cac
anh nhi. phan và nen cac anh nhi. phan thong qua mo.t so phu.o.ng phap nen anh nhi.
àn này mo ta cac cach phan ra quen thuo.c nhat và nh`n la.i mo.t
phan quen thuo.c. Ph
.
.
vài phu o ng phap nen thu.ò.ng d`
ung.
Ph
an r
a m
a.t ph
a ng bit
Ta bieu dien cac m
u.c r cua anh xam m-bit theo he. nhi. phan
r = am1 2m1 + am2 2m2 + + a121 + a020 .
T`
u. do ta co the phan ra anh thành cac anh nhi. phan ba` ng cach tach m he. so ai thành
è ca.p trong Chu.o.ng 4,
m ma.t phang bit; moi ma.t phang bieu dien mo.t bit. Nhu. da d
òm cac bit a0; ma.t phang bit ba.c (m 1) ch
ma.t phang bit dàu tien (ba.c khong) g
u.a
u. tu.. t`
u. 0 den m 1 và
cac bit am1 . Noi chung, moi ma.t phang bit du.o..c danh so th
du.o..c xay du..ng ba` ng cach da.t cac pixel cua no ba` ng cac gia tri. bit (hay he. so) thch
ho..p t`
u. moi pixel trong anh goc. Nhu.o..c diem cua cach tiep ca.n này là mo.t thay doi
è gia tri. xam dan den anh hu.o.ng rat lo.n v
è do. ph
nho v
u.c ta.p cua cac ma.t phang bit.
è vo.i pixel co cu.ò.ng do. 128 (1000000)
Chang ha.n, neu pixel co gia tri. 127 (0111111) k
th` moi ma.t phang bit se ch
u.a lien tiep 0 1 (hoa.c 1 0). V du., v` cac bit quan tro.ng
nhat cua hai t`
u. ma nhi. phan 127 và 128 khac nhau nen ma.t phang bit 7 se ch
u.a mo.t
pixel gia tri. 0 ke tiep mo.t pixel gia tri. 1 và se làm chuyen tra.ng thai 1 sang 0 (hoa.c 0
sang 1) ta.i pixel này.
- e giam anh hu.o.ng thay doi nho gi
u.a cac gia tri. xam ta co the bieu dien anh
D
da.ng ma Gray m-bit. Ma này se bieu dien gia tri. r thành day nhi. phan gm1 gm2 . . . g0
vo.i
gi = ai ai+1 ,
i = 0, 1, . . . , m 2,
gm1 = am1 ,
trong do k
y hie.u phep toan OR. Ma Gray co tnh chat giai ma duy nhat và hai t`
u.
ng mo.t vi. tr bit. Do do khi co thay doi nho trong cac
ma lien tiep ch khac nhau du
179
m
u.c xam no t anh hu.o.ng den tat ca m ma.t phang bit. Chang ha.n khi cac pixel co
è nhau th` ch co ma.t phang bit th
u.
u. 7 xay ra tra.ng thai chuyen t`
gia tri. 127 và 128 k
0 sang 1 do cac t`
u. ma Gray cua 127 và 128 tu.o.ng u
.ng là 11000000 và 01000000.
àn nh
M
a ho
a v`
ung thu
at
- e nen cac anh nhi. phan ta co the su. du.ng cac t`
D
ung
u. ma da.c bie.t de xac di.nh cac v`
lien thong co gia tri. xam 1 hoa.c 0. Ch
ung ta chia anh thành cac khoi co kch thu.o.c
m n pixel và phan loa.i khoi tu`
y theo tat ca cac gia tri. trong v`
ung là trang, den hay
hon ho..p. Vo.i nh
u.ng khoi thu.ò.ng xuyen xuat hie.n ta gan t`
u. ma là 0 và hai khoi còn
àn nhat (gia tri. xam khong
la.i gan cac t`
u. ma 10 và 11. Khi do vo.i nh
u.ng v`
ung thu
doi) se du.o..c thay ba` ng mo.t t`
u. ma 1-bit hoa.c t`
u. ma 2-bit. D nhien t`
u. ma u
.ng vo.i
èn to mà sau do là mo.t mau mn-bit bieu dien
cac khoi hon ho..p du.o..c xem nhu. là ti
cho khoi.
èn trang), ta
u.a tài lie.u là van ban (k
y tu.. den tren n
Tru.ò.ng ho..p nh
u.ng anh ch
co the cai bien ba` ng cach ma hoa cac khoi da.c trang là 0 và tat ca cac khoi khac (ke
ca cac khoi da.c màu den) là 1 theo sau do là mau bit cua khoi. Phu.o.ng phap này (co
ten go.i là bo qua khoi trang và k
y hie.u WBS-White Block Skipping) cho t le. nen tot
è cau tr
vo.i nh
u.ng anh biet tru.o.c v
uc Mo.t cai bien da.c bie.t hie.u qua cua thu tu.c này
.
.
.
(vo i cac khoi kch thu o c 1 n) là ma hoa cac dòng trang da.c là 0 và tat ca cac dòng
khac là 1 theo sau day t`
u. ma WBS. Ch
ung ta c
ung co the su. du.ng phu.o.ng phap la.p:
àu. Vo.i cac
phan chia anh nhi. phan thành nh
u.ng v`
ung con cho den khi thoa yeu c
khoi 2-D ta ma hoa anh trang da.c là 0 và tat ca cac anh khac du.o..c chia thành cac
èn to là 1 và sau do du.o..c ma hoa tu.o.ng tu...
khoi con, moi khoi con này du.o..c gan ti
èn to 1
T
u.c là neu mo.t khoi con co tat ca cac pixel trang th` no du.o..c ma hoa là 10: ti
àu tien và so 0 ch ra do là khoi da.c trang. Neu
ch ra do là khoi con trong phep la.p d
khoi con khong phai da.c trang th` ta tiep tu.c phan chia cho den khi kch thu.o.c cua
khoi con da.t den ngu.o.ng nào do và du.o..c ma hoa thành 0 (neu tat ca là trang) hoa.c
là 1 theo sau do là mau bit cua khoi.
èu
M
a ho
a run length m
o.t chi
ò
Thua.t toan run length rat do.n gian và hie.u qua khi su. du.ng ma hoa cac ta.p tin d
co. ban là phat hie.n su.. la.p la.i cac pixel tren moi hàng cua anh và xuat
ho.a bitmap. Y
àn la.p và mo.t cho gia tri. pixel la.p thay v` xuat t`
ra hai gia tri.: mo.t cho so l
u.ng gia
180
tri. pixel mo.t. Ma hoa run length khong hie.u qua doi vo.i cac mau cham diem hoa.c
cac anh du.o..c quet bo.i scan (thu.ò.ng khong co su.. la.p la.i). Ngu.o..c la.i, run length làm
vie.c rat tot doi vo.i cac kieu d
u. lie.u khac và du.o..c d`
ung de nen cac ta.p tin da.ng BMP,
PCX, TIFF, Apple MacPaint...
èu (RLC)
M
a ho
a run length m
o.t chi
Khi qua tr`nh ma hoa dien ra, tat ca cac d
u. lie.u du.o..c quet theo t`
u.ng hàng và du.o..c
è nhau co c`
ung m
u.c xam gk .
doi thành day cac ca.p (lk , gk ) trong do lk là so cac pixel k
èu dài N th` 1 lk N, do do (neu d`
Neu moi dòng quet co chi
ung ma hoa tu.. nhien)
àn log2 N bit de ma hoa cac gia tri. la.p lk . Neu h
àu het cac gia tri. la.p nho ho.n nhi
èu
c
è tiep theo là cho.n
so vo.i N th` cach ma hoa tu.. nhien khong hie.u qua. V` va.y van d
.
.
.
- i
èu này hoàn toàn
phu o ng phap ma hoa cac gia tri. la.p và gia tri. xam sao cho toi u u. D
àu.
phu. thuo.c vào d
u. lie.u ban d
èu (PDQ v`
M
a ho
a run length hai chi
a DDC) cho anh nhi. ph
an
Phu.o.ng phap lu.o..ng tu. hoa sai phan du.. bao, k
y hie.u PDQ, bien doi mang cac gia
tri. xam hai m
u.c thành day cac ca.p so nguyen (0, 00), trong do 0 := xs2 xs1 là
àu cua cac dòng quet tren hai dòng lien tiep, và
hie.u gi
u.a cac hoành do. diem kho.i d
u.a cac gia tri. la.p tren hai dòng lien tiep. Ngoài ra ch
ung ta
00 := l2 l1 là hie.u gi
.
su du.ng them cac dau hie.u new start và merge de k
y hie.u dòng bat dàu và dòng
ung doi tu.o..ng. Ke tiep ta co the d`
ung ma B1 de ma hoa cac da.i
ket th
uc cua moi v`
lu.o..ng 0, 00, new start và merge.
Ch
ung ta c
ung co the ma hoa delta kep (DDC) bà ng cach su. du.ng 0 và 000
thay cho 0 và 00, trong do 000 := xe2 xe1 là hie.u gi
u.a cac hoành do. diem ket th
uc
cua cac dòng quet tren hai dòng lien tiep.
èu
Nha.n xet rà ng, vo.i nh
u.ng doi tu.o..ng den lo.n, cach ma hoa run length hai chi
èu v`
èu
hie.u qua ho.n; ngu.o..c la.i, neu co nhi
ung den nho th` ma hoa run length mo.t chi
.
hie.u qua ho n.
181
6.4.3
M
a ho
a sai ph
an
Phu.o.ng phap này thu.ò.ng su. du.ng trong tru.ò.ng ho..p anh so co cac gia tri. xam tu.o.ng
ò co.t cua anh ta.p trung vào mo.t v`
ung.
tu..; noi cach khac, bieu d
- àu tien ta bien doi ta.p cac gia tri. xam z0 , z1, . . . , zN 1 thành day d0 , d1 , . . . , dN 1
D
xac d.inh bo.i
(
d0 = z0,
di = zi zi1 , i 1.
Bu.o.c ke tiep su. du.ng mo.t trong cac bo. ma Huffman, ma Shift... de ma hoa day
di , i = 0, 1, . . . , N 1. Chang ha.n, neu day di thay doi trong pha.m vi [127, 127] và
òm 16 t`
thu.ò.ng ta.p trung vào khoang (8, 8) ta co the xay du..ng bo. ma tu.. nhien g
u. ma
c0 , c1, . . . , c15 : trong do 14 t`
u. ma c1 , c2 , . . . , c14 tu.o.ng u
.ng 14 gia tri. 7, 6, . . . , 1, 0, 1, . . . , 6;
hai t`
u. ma còn la.i, c0 su. du.ng de danh dau gia tri. di < 7 và c15 danh dau di 7.
Nguyen tac ma hoa (nhu. ma Shift) nhu. sau:
1. neu di [7, 6] ta su. du.ng t`
u. ma tu.o.ng u
.ng gia tri. này. Chang ha.n, 7 du.o..c
ma hoa là c1, 6 là c2 và van van.
2. neu di > 6, ta chuyen di.ch theo hu.o.ng len. Chang ha.n, 10 du.o..c ma hoa là c15 c4,
25 là c15 c15c5 .
3. tu.o.ng tu.. doi vo.i cac gia tri. nho ho.n 7 ta chuyen di.ch theo hu.o.ng xuong.
Chang ha.n, 8 du.o..c ma hoa là c0 c1 , 9 là c0 c2 , 23 là c0 c0 c13.
6.4.4
M
a ho
a chu tuy
en
àn này giam kch thu.o.c anh ba` ng cach lu.u mo.t
Thua.t toan ma hoa chu tuyen trong ph
danh sach cac chu tuyen. Moi chu tuyen du.o..c xac di.nh duy nhat bo.i:
1. m
u.c xam cua chu tuyen;
2. vi. tr (hàng và co.t) cua mo.t pixel tren bien cua no, go.i là diem kho.i ta.o (IP-initial
point); và
3. mo.t day cac hu.o.ng cho phep ch
ung ta xay du..ng la.i chu tuyen.
òm hai thu tu.c con:
Thua.t toan g
182
1. thua.t toan IP xac d.inh vi. tr diem kho.i ta.o mo.i (tu.o.ng u
.ng tren chu tuyen mo.i);
và
2. thua.t toan T (tracing) t`m chu tuyen xuat phat t`
u. diem kho.i ta.o mo.i.
àn tu... Thua.t toan IP du.o..c su. du.ng de
Hai thu tu.c du.o..c thu..c hie.n mo.t cach tu
u. nhat và sau do thua.t toan T
xac di.nh diem kho.i ta.o th
u. nhat tren chu tuyen th
du.o..c su. du.ng de phat hie.n no; tiep theo, thua.t toan IP du.o..c su. du.ng de xac di.nh
u. hai và sau do thua.t toan T du.o..c su. du.ng
diem kho.i ta.o th
u. hai tren chu tuyen th
de phat hie.n no; và tiep tu.c. Thua.t toan IP xac di.nh tat ca cac chu tuyen; khong chu
àn. Thua.t toan T phat hie.n bien cua ta.p lien thong lo.n
tuyen nào du.o..c xac di.nh hai l
òm cac ph
àn tu. co c`
nhat g
ung gia tri. xam nhu. diem kho.i ta.o; no luon luon ket th
uc
.
.
ta.i diem kho i ta.o. Vo i moi chu tuyen, thua.t toan cho ta gia tri. xam, vi. tr cua diem
àn tu. du.o..c bao bo.i chu
kho.i ta.o và hu.o.ng di chuyen xung quanh bien. Tat ca cac ph
tuyen co c`
ung gia tri. nhu. chu tuyen du.o..c bo qua.
Thu
a.t to
an T
Thua.t toan T ap du.ng nguyen tac t`m du.ò.ng di trong me da.o (mazealways). Nhu.
minh ho.a trong H`nh 6.11, vie.c phat hie.n chu tuyen cho ta hu.o.ng di chuyen gi
u.a hai
è nhau sao cho khong co hai ph
àn tu. ngoài chu tuyen và k
è vo.i no co c`
pixel k
ung gia
àn tu. tren chu tuyen. Vie.c quyet d.inh hu.o.ng ra cua moi ph
àn tu. là
tri. nhu. cac ph
àn tu. này bo.i nguyen tac t`m ben trai nhat (LML-left
tu.o.ng doi vo.i hu.o.ng vào cua ph
most looking).
c LML. T`m ph
àn tu.); neu ph
àn tu. ben trai (doi vo.i hu.o.ng vào cua ph
àn
Nguy
en t
a
àn tu. pha tren; neu ph
àn
tu. này co c`
ung gia tri., di chuyen den no; neu khong, t`m ph
.
.
àn tu pha ben phai; neu
ung gia tri., di chuyen den no; neu khong, t`m ph
tu này co c`
àn tu. này co c`
ph
ung gia tri., di chuyen den no; neu khong, quay tro. la.i; neu khong,
àn tu. k
è co c`
òm mo.t ph
àn tu..
khong co ph
ung gia tri., do do chu tuyen ch g
àn tu. cua mang hai
Thua.t toan T gan mo.t trong bon dau hie.u doi vo.i moi ph
èu. Cac dau hie.u này du.o..c su. du.ng trong thua.t toan IP. Ch
chi
ung ta k
y hie.u bon dau
àn tu. du.o..c gan dau hie.u I. Khi thua.t toan
hie.u bo.i R, D, A và I. Kho.i ta.o, moi ph
àn tu. tren chu tuyen theo nguyen tac
ung ca.p nha.t dau hie.u moi ph
T thu..c hie.n, no c
gan dau hie.u (IA-indicator assignment).
c IA. Dau hie.u du.o..c gan doi vo.i moi ph
àn tu. tren chu tuyen phu. thuo.c
Nguy
en t
a
183
IP 1
&

+
+
+
+

u.c xam.
H`nh 6.11: Chu tuyen th
u. nhat cua anh co bon m
IP 1

IP 2
IP 3
++
++

IP 4
H`nh 6.12: Bon IP và cac chu tuyen tu.o.ng u
.ng.
àn tu. này nhu. trong H`nh 6.13. Mo.t so ph

àn
vào hu.o.ng di chuyen vào và ra cua ph
àn. Khi di qua ph
àn tu. l
àn th
èu này du.o..c xac di.nh
u. hai (di
tu. du.o..c vieng tham hai l
àn
ba` ng cach kiem tra dau hie.u cua no-neu khong là I ngha là no du.o..c vieng tham l
th
u. hai) dàu tien ch
ung ta xac di.nh dau hie.u cua no theo H`nh 6.13, nhu.ng sau do
ca.p nha.t la.i theo H`nh 6.14.
àn tu. nào du.o..c vieng tham ho.n hai l
àn, ngoa.i tr`
àn tu. IP luon
Khong co ph
u. ph
luon co dau hie.u I.
Chang ha.n cac dau hie.u du.o..c gan khi thu..c hie.n thua.t toan T xac di.nh chu tuyen
th
u. nhat tren H`nh 6.11 nhu. trong H`nh 6.15.
184
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
.
.
...
.
....
....
....
...
..
..
...
...
...
....
....
..
...
.......................................................................................................................................................................................................................................................
...
...
..
..
....
...
....
....
...
..
..
...
...
...
...
...
...
....
....
....
...
..
..
...
...
...
...
...
...
....
....
....
...
..
..
...
...
...
...
..
...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
....
...
...
..
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
àn tu.
Hu.o.ng ra cua ph
hoa.c
hoa.c
Hu.o.ng vào
hoa.c
àn tu.
cua ph
hoa.c
H`nh 6.13: Cac dau hie.u doi vo.i tat ca cac kha nang co the co cua cac hu.o.ng di chuyen
den và ra cua mo.t pixel.
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...
....
....
....
....
...
...
.....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
....
....
....
....
...
..
..
..
..
...
...
...
...
...
..
..
..
...
.
.
.
....
.
.
...
.
.
.
.
..
...
..
..
..
.
.
.
...
.....
.....
.....
.....
....
..
..
...
..
..
...
...
...
...
...
...
...
...
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
...
...
...
..
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....
....
.....
....
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
...
...
.
.
...
.
.
.
.
...
....
....
....
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Dau hie.u du.o..c gan

àn d
àu, l
àn hai)
(l
ung
Dau hie.u du.o..c gan cuoi c`
(D, A)
(D, D)
(A, A)
(A, D)
(R, D)
(R, A)
(R, R)
(D, R)
(A, R)
àn
H`nh 6.14: Cac phep gan cuoi c`
ung doi vo.i moi ca.p dau hie.u du.o..c xac di.nh tren l
duye.t th
u. nhat và th
u. hai.
Thu
a.t to
an IP
Thua.t toan IP ap du.ng thu tu.c t`m kiem co he. thong de xac di.nh cac diem kho.i ta.o.
àn tu. ta.i (0, 0) và tiep tu.c sang ben phai do.c theo
Vie.c t`m kiem này xuat phat t`
u. ph
và cho den het hàng th
u. nhat. Sau do hàng th
u. hai, th
u. ba... du.o..c duye.t t`
u. trai
sang phai. Ket th
uc ta co tat ca cac diem IP du.o..c xac di.nh và thua.t toan d`
u.ng. Do
èu du.o..c kiem tra de xac di.nh no co phai là ph
àn
àn tu. trong mang hai chi
do, moi ph
.
.
àn tu do.c theo moi hàng de t`m cac IP,
tu IP hay khong. Khi di chuyen theo cac ph
àn dòng thò.i bien di.ch mo.t danh sach diem so sanh (CPL-comparision point
ch
ung ta c
list).
c x
àu di chuyen theo moi hàng, danh sach là rong.
Nguy
en t
a
ay du..ng CPL. Kho.i d
àn tu. bat ga.p.
Khi di chuyen do.c theo hàng ch
ung ta kiem tra dau hie.u cua moi ph
185
R
R
R
R
R
R
I

D
D
+
+
A
D
+
+
A
D
A
R
R
R
D
A

D
R
R
R
R
A
è gan dau hie.u.
H`nh 6.15: V du. v
àn tu. này (m
Neu dau hie.u là A (add) ch
ung ta chèn gia tri. cua ph
u.c xam cua no) vào
àn tu. cuoi c`
cuoi danh sach; neu dau hie.u là D (drop) ch
ung ta xoa ph
ung trong danh
sach; neu dau hie.u là I hoa.c R (retain) danh sach khong thay doi.
Cuoi cua moi hàng danh sach diem so sanh CPL là rong v` doi vo.i moi hàng so
àn tu. chèn.
àn tu. bi. xoa bà ng so cac ph
cac ph
c IP. Ph
àn tu. du.o..c kiem tra là mo.t IP neu hai di
èu kie.n sau du.o..c thoa
Nguy
en t
a
man:
1. dau hie.u cua no là I; và
àn tu. cuoi trong danh sach CPL.
2. gia tri. xam cua no khac gia tri. cua ph
M
a ho
a
àn tu. tren hàng và co.t dàu tien. Ph
àn tu. này luon luon là
Thua.t toan bat dàu t`
u. ph
du.ng thua.t toan T de t`m chu tuyen d
àu tien và d
òng thò.i
IP, ta noi IP là # 1. Ap
è IP # 1 ch
ca.p nha.t cac dau hie.u. Sau khi tro. v
ung ta go.i thu tu.c IP de t`m IP mo.i.
Khi t`m thay IP mo.i, gan #2, ta la.i go.i thua.t toan T de t`m chu tuyen th
u. hai và
dòng thò.i ca.p nha.t cac dau hie.u. Tiep tu.c su. du.ng thua.t toan IP de t`m IP #3, và
van van. Ket qua cua vie.c thu..c hie.n t`m cac chu tuyen ta du.o..c
1. m
u.c xam cua no;
186
àn tu. IP; và

2. vi. tr cua ph
3. day cac hu.o.ng di chuyen.
u.c
Ta co the ma hoa cac chu tuyen ba` ng cach su. du.ng ma tu.. nhien doi vo.i cac m
xam và vi. tr cua diem kho.i ta.o, và ma xch Freeman doi vo.i cac hu.o.ng. Ma xch này
su. du.ng t`
u. ma:
00 doi vo.i hu.o.ng len,
01 doi vo.i hu.o.ng phai,

d :=
10 doi vo.i hu.o.ng xuong,
11 doi vo.i hu.o.ng trai.

è quan tro.ng cua ngu.ò.i giai ma là làm sao xac di.nh diem ket th
Mo.t van d
uc cua mo.t
.
.
.
.
- i
èu này co the biet du. a tren nha.n xet
ta.p cac hu o ng và mo.t chu tuyen mo i bat dàu. D
àu tien. Ch
àn ket th
ung ta
là tat ca cac chu tuyen (day cac hu.o.ng) c
uc tro. la.i diem d
.
.
.
.
àn theo doi hie.u so cac hu o ng phaitrai và hie.u so cac hu o ng lenxuong. Khi
ch c
è vi. tr xuat phat và d
òng thò.i ba` ng 0, ngha là ta tro. v
u. lie.u ke tiep tu.o.ng
ch
ung d
u
.ng vo.i chu tuyen mo.i. Phu.o.ng phap này thu..c hie.n chnh xac doi vo.i tat ca cac chu
tuyen co do. dài lo.n ho.n hoa.c bà ng 2. Vo.i chu tuyen do. dài 1 (cac diem co la.p) ch
ung
.
.
.
àu tien khong the co v` pixel khong
ta su du.ng ca.p nhi. phan 11; day là mo.t hu o ng d
là IP neu no co c`
ung m
u.c xam vo.i pixel ben trai cua no.
Nh
a.n x
et 6.4.1 (i) Do day cac m
u.c xam lien tiep thu.ò.ng co lien he. ma.t thiet, entropy
cua hie.u so cac m
u.c xam thu.ò.ng t y
ngha ho.n entropy cac m
u.c xam; và v` va.y co
the su. du.ng ma hoa sai phan (sau do là Huffman) de ma hoa cac m
u.c xam. Tu.o.ng
tu.. doi vo.i cac hàng và cac co.t cua nh
u.ng diem kho.i ta.o cac chu tuyen.
è ca.p o. tren, phu.o.ng phap ma hoa cac hu.o.ng su. du.ng ma xch Freeman.
(ii) Nhu. du.o..c d
(iii) So cac bit dòi hoi de ma hoa mo.t anh khong ch phu. thuo.c vào ta.p cac ma du.o..c
su. du.ng mà còn phu. thuo.c vào so cac chu tuyen, t
u.c là phu. thuo.c vào so lu.o..ng cac
chi tiet và so cac m
u.c xam trong anh. Noi cach khac, phu.o.ng phap khong hie.u qua
doi vo.i cac anh co so lu.o..ng lo.n cac chu tuyen nho.
Giai m
a
u. ma chu tuyen cua no là de dàng. Thua.t toan giai ma xay
Vie.c xay du..ng la.i anh t`
àn tu. tren hàng và co.t dàu
àn tu. trong mang d
du..ng la.i moi ph
u. lie.u bat dàu t`
u. ph
187
àn tu. này là IP # 1 nen gia tri. xam cua no là xac di.nh. Ho.n n
àn
tien. V` ph
u.a, cac ph
.
.
.
.
.
.
.
.
u lie.u tu o ng u
tu trong mang d
ng vo i chu tuyen #1 co the xay du. ng la.i c`
ung vo i cac
.
dau hie.u cua no su du.ng he. thong xuat và nguyen tac IA. Sau khi xay du..ng la.i chu
àu
è diem IP # 1, ch
tuyen này và tro. v
ung ta di chuyen t`
u.ng pixel do.c theo hàng d
òi hàng th
tien, r
u. hai...
Khi di chuyen do.c theo moi hàng, ch
ung ta c
ung bien di.ch danh sach CPL theo
.
àn tu bat ga.p hoa.c là IP tu.o.ng u
àn tu. tren mo.t chu
nguyen tac CPL. Moi ph
.ng ph
àn tu. khong thuo.c chu
tuyen da thu..c su.. du.o..c xay du..ng tru.o.c do, hoa.c là mo.t ph
tuyen.
Nguyen tac xay du..ng la.i là:
àn tu. là IP, xay du..ng chu tuyen và da.t cac dau hie.u.
1. Neu ph
2. Neu dau hie.u khong là I, no da thu..c su.. du.o..c xay du..ng la.i. Do do chuyen den
àn tu. ke tiep.
ph
àn tu. khong là IP và dau hie.u cua no là I, gia tri. cua no là ph
àn tu. cuoi
3. Neu ph
trong danh sach CPL.
6.5
N
en kh
ong bao to`
an th
ong tin
àn tru.o.c, nen mat mat

Khac vo.i cac phu.o.ng phap nen bao toàn thong tin dè ca.p ph
thong tin du..a tren thoa hie.p: giam tnh chnh xac trong anh du.o..c xay du..ng la.i de
tang t le. nen. Neu cho phep mat thong tin (mà co the hoa.c khong anh hu.o.ng den
èu k
ngha. Tha.t va.y, nhi
y thua.t
qua tr`nh quan sat) th` vie.c tang t le. nen rat co y
òi la.i cac anh do.n sac t`
nen mat thong tin co kha nang phu.c h
u. d
u. lie.u du.o..c nen vo.i
t le. 30 : 1 và cac anh này kho co the phan bie.t bà ng mat vo.i nh
u.ng anh du.o..c nen
àn de y
u. 10 : 1 den 20 : 1. C
vo.i t le. t`
rà ng, t le. nen bao toàn thong tin doi vo.i cac
anh do.n sac hiem khi da.t du.o..c ket qua 3 : 1. Nhu. da tr`nh bày, khac nhau co. ban
gi
u.a hai cach tiep ca.n này là co hay khong co khoi lu.o..ng tu. hoa trong H`nh 6.3.
àu nhu.ng
èu u
Trong nhi
.ng du.ng, anh xay du..ng la.i co the sai khac vo.i anh ban d
àn này tr`nh bày mo.t vài phu.o.ng phap ma hoa mat mat thong
chap nha.n du.o..c. Ph
tin.
188
6.5.1
èu bi
ap d
i
en m
a xung sai ph
an
Phu.o.ng ph
àu het cac anh, gia tri. cua nh

è nhau co moi lien he. ma.t thiet. Su.
Vo.i h
u.ng pixel k
èu bien ma xung sai phan (differential
du.ng tnh chat này, ta du.a den phu.o.ng phap di
pulse code modulation), k
y hie.u DPCM. Quan sat pixel zi1 và du..a tren quan sat này
- a.t di = zi zi . Gia su.
ta du.. bao pixel ke tiep zi . Gia su. zi là gia tri. du.. bao cua zi . D
è trung b`nh co bien do. nho
cac u.o.c lu.o..ng tu.o.ng doi chnh xac, khi do sai so zi zi v
èu so vo.i bien do. cua zi :
ho.n nhi
|zi zi| |zi|.
àn tu. anh.
Do do co the su. du.ng t bit ho.n de ma hoa cac gia tri. di thay cho cac ph
du.ng phu.o.ng phap b`nh phu.o.ng toi
è là u.o.c lu.o..ng zi khi biet zi1 . Ap
Van d
thieu E{(zi zi )2}, ta co
zi = zi1 + (1 )m,
è nhau;
u.a cac pixel k
trong do m là m
u.c xam trung b`nh và là tu.o.ng quan chuan gi
.
t
u c là
E{zi zi1}
.
=
E{zi2}
èu, ' 1 và do do
è nhau co tu.o.ng quan nhi
Khi cac gia tri. xam cua cac pixel k
zi ' zi1 . Trong tru.ò.ng ho..p ngu.o..c la.i, u.o.c lu.o..ng du..a tren gia tri. trung b`nh. Vo.i
nh
u.ng anh du.o..c lay mau tot, he. so thay doi trong khoang (0.85, 0.95).
De dàng thay rà ng phu.o.ng sai cua di = zi zi , xac d.inh bo.i
d2i = (1 2 )z2i ,
trong do z2i là phu.o.ng sai cua zi . Ho.n n
u.a co the ch ra cac gia tri. di là khong tu.o.ng
u.ng he. so khong tu.o.ng quan.
quan. Noi cach khac, phep bien doi zi thành di ta.o ra nh
è còn la.i là lu.o..ng tu. và
Ch
uy
ra` ng, khi = 1 do là phep bien doi hie.u (6.2). Van d
ma hoa cac he. so di .
6.5.2
M
a ho
a qua ph
ep bi
en d
oi
àn này tr`nh bày k

Ph
y thua.t, go.i là ma hoa qua phep bien doi, phan tch h`nh anh
èu thành ph
àn và ma hoa ch
thành nhi
ung theo t`
u.ng da.c tru.ng du..a tren cac phep bien
189
doi anh du.o..c thao lua.n trong Chu.o.ng 3. Mu.c dch cua vie.c su. du.ng cac phep bien
u.a cac pixel.
doi là làm giam moi tu.o.ng quan gi
àu tien ta chia anh kch thu.o.c N N thành
Trong ma hoa qua phep bien doi, d
cac anh con kch thu.o.c n n, n < N. Sau do tien hành ma hoa cac anh con mo.t
cach do.c la.p. Vo.i ma hoa qua phep bien doi khong thch nghi ta su. du.ng c`
ung mo.t
.
.
.
cach ma hoa vo i cac anh con; ngu o. c la.i, trong ma hoa qua phep bien doi thch nghi
ta cho.n cach ma hoa tot nhat theo ngha nào do vo.i t`
u.ng anh con.
- ang
èu chuan lien quan den ma hoa anh chap nha.n mat mat thong tin. D
Co nhi
ch
uy
là chuan du.o..c du.a ra bo.i JPEG (Joint Photographic Experts Group). Vo.i cac
àn màu du.o..c ma hoa tach bie.t. Theo chuan này, anh gia tri.
anh màu, moi thành ph
xam du.o..c ma hoa theo cac bu.o.c sau:
Bu.o.c 1. Chuyen di.ch cac m
u.c xam:
g(x, y) := f (x, y) (L 1),
trong do L là so cac m
u.c xam (thu.ò.ng L = 256).
Bu.o.c 2. Bien doi DCT cua cac khoi gs (x, y) kch thu.o.c 8 8 cua anh g(x, y) ta du.o..c
Gs (x, y). Neu kch thu.o.c cua anh khong phai là bo.i cua tam, ta la.p la.i cac hàng (hoa.c
co.t) cuoi cho den khi kch thu.o.c cuoi c`
ung là bo.i cua tam. Nh
u.ng hàng (hoa.c co.t)
them se loa.i bo khi giai ma.
Bu.o.c 3. Cac he. so cua phep bien doi du.o..c chuan hoa ba` ng cach ap du.ng mo.t bang
lu.o..ng tu. hoa. Chnh xac ho.n, cac gia tri. DCT Gs (x, y) du.o..c lu.o..ng tu. hoa và làm
tròn theo cong th
u.c

Gs (x, y)
+ 0.5 ,
ls (x, y) :=
Q(x, y)
àn nguyen cua x và Q(x, y) là cac he. so cua bang lu.o..ng tu. hoa. Co
trong do [x] là ph
mo.t so phu.o.ng phap thiet ke bang lu.o..ng tu. hoa (xem [17]). Du.o.i day là bang thu.ò.ng
du.o..c su. du.ng:
.ng cac he. so DC) du.o..c ma hoa theo
Bu.o.c 4. Cac gia tri. lu.o..ng tu. hoa ls (0, 0) (tu.o.ng u
phu.o.ng phap DPCM.
Bu.o.c 5. Moi khoi ls (x, y), (x, y) 6= (0, 0), (tu.o.ng u
.ng cac he. so AC) du.o..c sap xep la.i
theo th
u. tu.. zigzag và du.o..c ma hoa su. du.ng ket ho..p cua hai phu.o.ng phap run length
và Huffman.
190
16
11
10
16
24
40
51
61
12
12
14
19
26
58
60
55
14
13
16
24
40
57
69
56
14
17
22
29
51
87
80
62
18
22
37
56
68
109
103
77
24
35
55
64
81
104
113
92
49
64
78
87
103
121
120
101
72
92
95
98
112
100
103
99
Bang 6.5: Bang lu.o..ng tu. hoa.
M
a ho
a
àn này tr`nh bày phu.o.ng phap JPEG ma hoa d
Ph
u. lie.u tren cac khoi anh da qua cac
bu.o.c xu. l
y tru.o.c là bien doi DCT và lu.o..ng tu. hoa. Thua.t toan du..a tren y
tu.o.ng cua
Chen và Pratt. Theo JPEG, cac he. so DC và AC du.o..c ma hoa khac nhau.
124
125
122
120
122
119
117
118
121
121
120
119
119
120
120
118
126
124
123
122
121
121
120
120
124
124
125
125
126
125
124
124
127
127
128
129
130
128
127
125
143
142
143
142
140
139
139
139
150
148
152
152
152
152
150
151
156
159
158
155
158
158
157
156
Bang 6.6: Mo.t khoi kch thu.o.c 8 8 cua anh Sena.
Nha.n xet ra` ng, he. so DC (direct current) t le. vo.i gia tri. trung b`nh trong khoi
8 8. Gia tri. trung b`nh này trong lan ca.n cua khoi khong thay doi may; do do cac
- i
àn nhau. Suy ra cac gia tri. lu.o..ng tu. hoa DC c
èu này
gia tri. DC se g
ung xap x. D
dan den vie.c ma hoa sai phan day ls (0, 0).
Chuan JPEG phan hoa.ch cac gia tri. co the thành cac nhom Ni , i 0. Kch thu.o.c
òm mo.t ph
àn tu., nhom N1 g
òm hai
cua cac nhom tang theo l
uy th`
u.a hai: nhom N0 g
191
39.88
6.56 2.24
1.22
102.43
4.56
2.26
1.12
37.77
1.31
1.77
0.25
5.67
2.24 1.32 0.81
3.37 0.74 1.75
0.77
0.37 1.08
5.52
343
1.13
0.35 0.63 1.05 0.48

1.50 2.21 0.10
1.41
0.23
0.22 0.13
0.17
0.62 2.65 1.30
0.76
5.98 0.13 0.45 0.77

3.97
0.79
1.99 0.26
1.46
0.00
2.39 0.55 0.051 0.84 0.52 0.13
0.51 1.07
0.87
0.96
0.09
0.33
0.01
Bang 6.7: Cac he. so DCT tu.o.ng u

.ng khoi d
u. lie.u anh Sena sau khi di.ch chuyen.
àn tu., nhom N2 g
òm bon ph
àn tu.. . . . Chnh xac ho.n,
ph
N0 := {0},
..
.
N1 := {1, 1},
N2 := {3, 2, 2, 3},
Nk := {(2k 1), . . . , 2k1 , 2k1 , . . . , 2k 1}, 3 k 15,
và
N16 := {32768}
(Z, C)
T`
u. ma
(Z, C)
T`
u. ma
(0, 0) (EOB)
1010
(F, 0) (ZRL)
11111111001
(0, 1)
00
(1,1)
1100
(F,1)
1111111111110101
(0, 2)
01
(1,2)
11011
(F,2)
1111111111110110
(0, 3)
100
(1,3)
111101
(F,3)
1111111111110111
(0, 4)
1011
(1,4)
111110110
(F,4)
1111111111111000
(0, 5)
..
.
11010
..
.
(1,5)
..
.
11111110110
..
.
(F,5)
..
.
1111111111111001
..
.
(Z, C)
T`
u. ma
.ng gia tri. ls (x, y) và do. dài cha.y.

Bang 6.8: Bang ma Huffman tu.o.ng u
So th
u. tu.. nhom du.o..c ma hoa theo phu.o.ng phap Huffman. So cac t`
u. ma trong
ma Huffman bà ng log2 G trong do G là so cac gia tri. co the co. Chang ha.n, neu
àn tu. trong moi nhom
G = 4096 th` kch thu.o.c ma Huffman là log2 4096 = 12. Cac ph
du.o..c da.c ta ba` ng cach gan them cac bit phu. vào cuoi t`
u. ma Huffman. V` cac nhom
àn so cac bit khac nhau de xac di.nh gia tri. trong moi
co kch thu.o.c khac nhau, ta c
192
àn tu., nen khong c

àn them cac bit phu.
nhom. Chang ha.n nhom N0 ch ch
u.a mo.t ph
.
.
àn tu , nen c
àn 1 bit gan them vào cuoi
u a hai ph
de da.c ta gia tri. này. Nhom N1 ch
àn tu., nen c
àn them 2 bit phu.; them
ma Huffman. Tu.o.ng tu.. nhom N2 ch
u.a bon ph
.
.
.
u.a hai
u Nk . Chang ha.n, neu hie.u gi
3 bit doi vo i nhom N3 , và k bit doi vo i nhom th
gia tri. DC (da du.o..c lu.o..ng tu. hoa) là 5 N3, ta gu.i ma Huffman den nhom N3 . V`
nhom này ch
u.a tam gia tri. {7, 6, 5, 4, 4, 5, 6, 7} nen ta gan them 3 bit: 010 (=
2) tu.o.ng u
.ng vi. tr th
u. hai trong nhom N3 .
2
Bang 6.9: Bang cac gia tri. anh Sena du.o..c lu.o..ng tu. hoa bo.i Bang 6.5.
Ma nhi. phan doi vo.i cac he. so AC (alternating current) du.o..c ta.o du..a tren ca.p
.ng vo.i t`
u. ma Huffman cho trong Bang 6.8. Do do, neu gia tri. du.o..c ma
(Z, C) tu.o.ng u
thuo.c nhom N3 và co 15 gia tri. tru.o.c do trong day zigzag bà ng 0, th` ch
ung ta ta.o ra
con tro (F, 3), tro den t`
u. ma 1111111111110111. V` gia tri. thuo.c N3 nen ta gan them
3 bit danh dau vi. tr no trong nhom này.
Co hai t`
u. ma da.c bie.t trong Bang 6.8. Th
u. nhat là ma ket th
uc khoi EOB. Neu
mo.t gia tri. nào do là gia tri. khac khong cuoi c`
ung trong day zigzag, th` sau t`
u. ma này
se là ma EOB. T`
u. ma th
u. hai là ZRL du.o..c su. du.ng khi so cac gia tri. lien tiep trong
day zigzag ba` ng khong vu.o..t qua 15.
V du. 6.5.1 Xet cac gia tri. cho trong Bang 6.9 và gia su. he. so DC cua khoi tru.o.c là
1. Hie.u cua cac he. so DC là 2 (1) = 3 N2 . Do do ta gu.i ma Huffman cua nhom
àn tu. th
N2 theo sau là day 2 bit 11 (= 3) tu.o.ng u
.ng vo.i ph
u. ba trong nhom N2 (là
- e ma hoa cac he. so AC, dàu tien ta xap xep la.i th
3). D
u. tu.. theo du.ò.ng zigzag. Ta
nha.n du.o..c day
1 9 3 0 0 0 0.
àn tu. khac khong d
Gia tri. dàu tien, 1 N1 . V` khong co ph
u.ng tru.o.c no, ta gu.i
ma Huffman tu.o.ng u
.ng là (0, 1) và do do (theo Bang ??) là 00. Tiep theo them bit
193
èn là 1 ch
àn tu.
1 de danh dau gia tri. du.o..c truy
u. khong phai 1. Tu.o.ng tu.. 9 là ph
th
u. bay trong nhom N4 . Do do, ta gu.i chuoi nhi. phan 1011, là ma Huffman cua (0, 4),
àn tu. th
sau do là 0110 de danh dau 9 là ph
u. bay trong nhom N4 . Nhan ke tiep là
.ng vo.i (0, 2), theo sau là 11. Tat ca
3 N2 , bo.i va.y ta gu.i ma Huffman 01, tu.o.ng u
cac nhan sau do bà ng 0, v` va.y ta gu.i ma Huffman EOB, tu.o.ng u
.ng 1010. Neu gia
àn tong co.ng 18 bit de bieu
thiet ma Huffman doi vo.i he. so DC co do. dài 2 bit, th` c
9
dien khoi kch thu.o.c 8 8. Noi cach khac, ta d`
bit bieu dien mo.t pixel.
ung 32
- àu tien lu.o..ng tu. hoa ngu.o..c cac he. so
Tien tr`nh giai ma hoàn toàn do.n gian. D
trong Bang 6.9 ta du.o..c
32
11
108
42
Bang 6.10: Bang cac gia tri. lu.o..ng tu. hoa ngu.o..c.
Ke tiep bien doi DCT ngu.o..c ta co ket qua cho trong bang sau.
123
122
122
121
120
120
119
119
121
121
121
120
119
118
118
118
121
121
120
119
119
118
117
117
124
124
123
122
122
121
120
120
130
130
129
129
128
128
128
127
141
141
140
140
139
138
138
137
152
152
151
151
150
149
149
148
159
158
158
157
157
156
155
155
Bang 6.11: Khoi xay du..ng la.i.
194
Chu.o.ng 7
NH
D
- OA
PHAN
N
A
.
è xu. l
Trong cac Chu.o.ng 1-3 ch
ung ta da cung cap nh
u.ng kien th
u.c co. ban v
y anh và
èn xu. l
y anh.
sau do trong cac Chu.o.ng 4-6 da giai thch chi tiet cac phu.o.ng phap ti
àn còn la.i cua giao tr`nh t`m hieu cac k
Ph
y thua.t tach thong tin t`
u. mo.t anh. Ta go.i
lnh vu..c này là phan tch anh (image analysis).
àu tien trong phan tch anh là phan doa.n anh (image segmentation).
Bu.o.c d
èu thành ph
àn theo mo.t quy lua.t nào
Phan doa.n anh là chia nho mo.t anh thành nhi
.
è c
àn giai quyet. Vie.c phan doa.n se
do. M
u c do. chia nho này phu. thuo.c vào van d
àn tach da du.o..c cach ly. Chang ha.n, trong cac u
d`
u.ng la.i neu cac va.t the c
.ng du.ng
è quan
u. may bay do tham, ngoài nh
u.ng th
u. khac, van d
xac d.inh mu.c tieu du.o.i dat t`
tam là xac d.inh cac loa.i xe tren mo.t du.ò.ng pho. Bu.o.c dàu tien là tach con du.ò.ng
àn vo.i
này ra khoi anh và sau do phan doa.n no thành cac doi tu.o..ng co kch thu.o.c g
kch thu.o.c s cua chiec xe. Ch
ung ta se khong phan doa.n nh
u.ng doi tu.o..ng co kch
èu so vo.i s c
àn na` m ngoài
thu.o.c sai khac nhi
ung nhu. khong phan doa.n cac thành ph
da.i lo..
Phan doa.n anh là mo.t trong nh
u.ng bài toan quan tro.ng và kho nhat trong phan
tch anh tu.. do.ng v` no cho phep trch ra t`
u. anh cac doi tu.o..ng quan tam cho cac giai
è sau, chang ha.n mieu ta và nha.n da.ng. Tien tr`nh phan tch anh thành
doa.n xu. l
y v
cong hay that ba.i phu. thuo.c vào qua tr`nh phan doa.n. V` l
y do này, ta thu.ò.ng khao
sat can tha.n de co du.o..c mo.t anh du.o..c phan doa.n tot.
Thua.t toan phan doa.n anh do.n sac noi chung du..a tren mo.t trong hai da.c tru.ng
co. ban cua gia tri. xam: gian doa.n và tu.o.ng tu... Trong pha.m tr`
u th
u. nhat, ch
ung ta
195
phan doa.n du..a tren su.. thay doi khong lien tu.c cua m
u.c xam, v du. nhu. tach cac diem
co la.p, tach cac du.ò.ng và bien (edges) trong mo.t anh. Cach tiep ca.n chnh trong pha.m
tr`
u th
u. hai du..a tren co. so. ta.o ngu.o.ng, tang v`
ung lo.n len, chia ra và ho..p la.i. Cac da.c
tru.ng này co the ap du.ng cho ca anh tnh và anh do.ng (dynamic image/time varying).
Tuy nhien, trong tru.ò.ng ho..p sau chuyen do.ng du.o..c d`
ung nha` m du.a ra nh
u.ng go..i y
de cai thie.n cac thua.n toan phan doa.n.

Cac phu.o.ng phap du.o..c tr`nh bày trong chu.o.ng, ma.c d`
u còn xa vo.i vie.c nghien
c
u.u toàn die.n, là nh
u.ng k
y thua.t chung thu.ò.ng d`
ung trong thu..c te.
7.1
Ph
at hi
e.n gi
an d
oa.n
Trong mu.c này ch

ung ta nghien c
u.u mo.t so k
y thua.t co. ban nha` m phat hie.n su.. gian
doa.n trong anh, do là tach diem, tach dòng và tach bien. Cac phu.o.ng phap thu.ò.ng
du.o..c ap du.ng de phat hie.n cac tnh chat này du..a tren cac ma.t na. khong gian co kch
- e thua.n tie.n, ta se bieu dien dap u
è ca.p trong Ph
àn 4.1. D
thu.o.c nho nhu. da d
.ng cua
ma.t na. ta.i moi vi. tr cua anh du.o.i da.ng vector.
Gia su. w1, w2 , . . . , w9 là cac he. so cua ma.t na. W trong H`nh 7.1 và z1, z2, . . . , z9
là cac m
u.c xam tu.o.ng u
.ng du.o.i ma.t na. ta.i (x, y).
w1
w2
w3
w4
w5
w6
w7
w8
w9
H`nh 7.1: Ma.t na. kch thu.o.c 3 3.
- a.t
D
w := (w1 , w2, . . . , w9)t ,
z := (z1, z2, . . . , z9)t .
Khi do, dap u

.ng cua ma.t na. W ta.i mo.t diem bat k`
y (x, y) trong anh là
R(x, y) := hw, zi = w1 z1 + w2 z2 + + w9 z9.
196
7.1.1
T
ach d
i
em
è phat hie.n và phan doa.n cac diem co la.p trong anh nha` m khu. nhieu và phan
Van d
àn nho cua anh. Ma.t na. du.o..c su. du.ng de phat hie.n cac diem co la.p co
tch cac ph
da.ng trong H`nh 7.2.
1
àn nhat.
H`nh 7.2: Ma.t na. phat hie.n cac diem co la.p trong v`
ung thu
.ng cua ma.t na. ta.i do

De dàng thay rà ng, trong v`
ung co m
u.c xam ha` ng, dap u
ba` ng 0. Ngu.o..c la.i, neu ma.t na. du.o..c da.t ta.i mo.t diem co la.p (cu.ò.ng do. ta.i do lo.n
èn) th` ket qua R(x, y) > 0. V
è nguyen l
ho.n n
y, cach bieu dien này do do. chenh le.ch
co tro.ng so gi
u.a diem tam và cac lan ca.n cua no. Tu. tu.o.ng chu da.o là m
u.c xam cua
u.c xam trong lan ca.n cua no. Trong thu..c te,
diem co la.p hoàn toàn khac vo.i cac m
.ng ma.nh, ch
ung ta noi diem (x, y) du.o..c tach ta.i vi.
khi ch quan tam den nh
u.ng dap u
tr mà ma.t na. ta.p trung neu
R(x, y) > T,
trong do T > 0 là ngu.o.ng.
7.1.2
T
ach d`
ong
M
u.c tiep theo là tach cac dòng trong anh. Xet cac ma.t na. trong H`nh 7.3.
Khi ma.t na. th
u. nhat chuyen do.ng chung quanh mo.t anh, th` no se tac do.ng
èn co di.nh, tac do.ng se cu..c da.i tren cac dòng di qua
ma.nh len cac dòng ngang. Vo.i n
hàng gi
u.a cua ma.t na.. Tu.o.ng tu.., ma.t na. th
u. hai dap u
.ng ma.nh vo.i cac dòng ho..p
vo.i tru.c x goc 450 ; ma.t na. th
u. ba u
.ng vo.i cac dòng thang d
u.ng; và ma.t na. th
u. tu.
vo.i cac dòng ho..p vo.i tru.c x goc 450 .
- iem (x, y) cua
K
y hie.u Ri , i = 1, . . . , 4, là dap u
.ng tu.o.ng u
.ng vo.i ma.t na. th
u. i. D
anh du.o..c go.i là thch ho..p ho.n vo.i dòng theo hu.o.ng i neu |Ri | > |Rj |, i 6= j.
197
+450
Dòng ngang
Dòng du
.ng
450
H`nh 7.3: Cac ma.t na. phat hie.n dòng.
7.1.3
T
ach bi
en
àn cua phan doa.n, vie.c tach bien noi chung

Ma.c d`
u tach dòng và tach diem là cac ph
là khac han. No du.o..c su. du.ng nha` m tach do. khong lien tu.c cua m
u.c xam. Nguyen
nhan là cac diem co la.p và cac dòng manh t khi xuat hie.n trong cac u
.ng du.ng thu..c
te.
Co. so. cua vi

e.c t
ach bi
en
àn cua anh lien ket gi

Nhac la.i rà ng, bien là ph
u.a hai v`
ung co m
u.c xam tu.o.ng doi
àn nhat sao cho di chuyen gi
khac nhau. Ta gia thiet cac v`
ung này du thu
u.a hai v`
ung
.
.
.
.
.
u c xam khong lien tu.c. Neu gia thiet này khong
co the du o. c xac di.nh tren co so m
àn 7.3
du
ng, ch
ung ta se ap du.ng cac k
y thua.t phan doa.n du.o..c dè ca.p trong cac Ph
và 7.4.
198
To
an tu. Gradient
Nhac la.i là f :=
fx
fy
. Ta thu.ò.ng xap x bien do. cua toan tu. gradient f bo.i

kf k ' |fx | + |fy |.
ung là mo.t da.i lu.o..ng quan tro.ng. K

Hu.o.ng cua vector gradient c
y hie.u (x, y)
.
.
.
là goc ho. p bo i vector f (x, y) và tru.c hoành, t
u c là

fy
.
tan[(x, y)] =
fx
Trong tru.ò.ng ho..p rò.i ra.c, co mo.t so cach de tnh cac da.o hàm rieng fx và fy ;
àn 4.3.3).
và do do suy ra toan tu. f (xem Ph
Phu.o.ng phap Roberts
(
fx := f (x, y) f (x + 1, y + 1) = z5 z9,
fy := f (x + 1, y) f (x, y + 1) = z6 z8.
Phu.o.ng phap Sobel

(
fx := (z7 + 2z8 + z9) (z1 + 2z2 + z3 ),

fy := (z3 + 2z6 + z9) (z1 + 2z4 + z7 ).
Nh
a.n x
et 7.1.1 (i) Su. du.ng cac ma.t na. kch thu.o.c 3 3 trong tnh toan co lo..i (tang
do. mi.n cua anh) ho.n cac toan tu. kch thu.o.c 2 2.
(ii) De dàng thay ra` ng, cac da.o hàm rieng fx và fy trong phu.o.ng phap Sobel xac di.nh
uy
rà ng, cac ma.t na.
tu.o.ng u
.ng bo.i anh f và cac ma.t na. gradient trong H`nh 7.4 Ch
.
.
àn nhat f = const qua bien doi này co gia
này co tong tro.ng lu o. ng 0, do do v`
ung thu
tri. xam 0.
Nhu. nha.n xet tren, vie.c làm noi du.ò.ng bien du.o..c thu..c hie.n ba` ng cach tnh dap
- e khao sat tat ca cac hu.o.ng co the
u
.ng cua anh vo.i cac ma.t na. gradient nào do. D
trong vie.c xac di.nh bien, tam ma.t na. gradient vòng du.o..c su. du.ng, moi ma.t na. xac
di.nh tu.o.ng u
.ng cu.ò.ng do. bien do.c theo mo.t trong tam hu.o.ng. Bon kieu cua cac ma.t
na. loa.i này du.o..c lie.t ke trong cac H`nh 7.5, 7.6, 7.7 và 7.8.
199
(a)
(b)
ung kch thu.o.c 3 3;

H`nh 7.4: (a) Ma.t na. du.o..c su. du.ng de tnh Gx ta.i tam cua v`
(b) Ma.t na. du.o..c su. du.ng de tnh Gy ta.i diem này. Cac ma.t na. này thu.ò.ng go.i là cac
toan tu. Sobel.
1
H`nh 7.5: Cac toan tu. Prewitt vòng kieu 1.

àn su.
Ch
u y
ra` ng, vo.i toan tu. Prewitt kieu 2 và toan tu. Sobel, ch
ung ta ch c
ung vo.i nh
u.ng ma.t na. còn la.i.
du.ng bon ma.t na. dàu tien do tnh doi x
u.ng cua ch
- ap u
D
.ng R(x, y) và goc (x, y) tu.o.ng u
.ng cac ma.t na. vòng tren xac di.nh bo.i
R(x, y) :=
7
X
Ri (x, y),
i=0

Ri (x, y)
(x, y) := max{tan
, i = 0, 1, . . . , 7},
R0 (x, y)
.ng cua ma.t na. th
u. i vo.i anh.
trong do Ri (x, y), i = 0, 1, . . . , 7, là dap u
1
To
an tu. Laplace
Toan tu. Laplace cua f (x, y) xac di.nh bo.i
f := fxx + fyy .
200
H`nh 7.6: Cac toan tu. Prewitt vòng kieu 2.
H`nh 7.7: Cac toan tu. Sobel vòng.
H`nh 7.8: Cac toan tu. Kirsh vòng.
201
Trong tru.ò.ng ho..p rò.i ra.c, co the tnh f ba` ng cach tnh dap u
.ng cua anh vo.i mo.t
ma.t na. Laplace, chang ha.n cac ma.t na. trong H`nh 7.9.
(a)
(b)
H`nh 7.9: Cac ma.t na. du.o..c su. du.ng de tnh Laplace.
Ma.c d`
u toan tu. Laplace xac di.nh su.. thay doi cu.ò.ng do. sang, no van t du.o..c
èu l
y do: da.o hàm ba.c hai nha.y vo.i
su. du.ng trong thu..c te de tach du.ò.ng bien v` nhi
nhieu; ho.n n
u.a toan tu. Laplace ta.o cac du.ò.ng bien kep gay kho khan trong vie.c xac
di.nh hu.o.ng cua bien. V` cac l
y do này mà toan tu. Laplace thu.ò.ng dong vai trò th
u.
yeu trong vie.c tach bien, và ch de xac d.inh pixel o. pha toi hay sang phan cach bo.i
àn 7.3.5).
du.ò.ng bien (xem Ph
Du.o.i day ta nghien c
u.u toan tu. LOG (Laplacian of the Gaussian) nhà m phat
hie.n bien và giam nhieu toi thieu ba` ng cach làm tro.n anh tru.o.c khi làm noi bien.
Toan tu. LOG thu..c hie.n làm tro.n anh thong qua tch cha.p anh vo.i ma.t na. Gauss, sau
do ap du.ng toan tu. Laplace tren anh dàu ra. Chnh xac ho.n anh f (x, y) du.o..c làm
noi bien xac d.inh bo.i
g(x, y) := [f (x, y) h(x, y)],
trong do h(x, y) là hàm Gauss hai bien vo.i phu.o.ng sai chuan :
2

x + y2
1
exp
.
h(x, y) :=
2 2
2 2
De dàng ch
u.ng minh rà ng,
g(x, y) = [h(x, y)] f (x, y).
Ch
uy

1 r2 2 2
r2
[h(x, y)] =
exp 2 ,
4 2 2
2
p
trong do r := x2 + y 2. H`nh 7.10 là nhat cat ngang cua dò thi. hàm [h(x, y)]. Ch
u
.
.
.
.
.
.
y
tnh tro n cua hàm, cheo khong cua no ta.i r = , và du o ng (tu o ng u
ng, am) trong
202
h
....
.......
....
...
....
.
.
....
........ ....
... ... ...
... ... ...
.. .. ..
... ... ...
.... ... ....
... .... ...
.. .. ..
.. ... ...
.. ... ..
.... .... ....
... .. ..
.. ... ..
.. .. ..
.. .. ..
... ... ...
..
..
...
...
...
...
..
..
....
..
..
...
...
...
...
...
...
....
..
..
..
...
...
...
..
...
..
....
...
..
...
.
.
.
.
.
.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.
....
.
.
..
.
..
........................................
.
..................
.
.
.
.............
.
........................
.. ....
.........
... ...
....
............
.......
........
..
.
.. ...
.
.
......
.
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
.
... ..
....
...
... ...
....
.. ...
...
...
..
... .
...
...
...
.. ..
... ....
...
...
...
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
...
.
....
..
...
...
.....
...
...
..
....
....
....
.
..
..
........ ...........
........................
.....
...
...
.
.
....
....
H`nh 7.10: Nhat cat ngang cua h.
H`nh 7.11: Ma.t na. tu.o.ng u

.ng [h(x, y)].
(tu.o.ng u
.ng, ngoài) h`nh tròn ban knh . Du..a tren h`nh da.ng này, ta du.a den ma.t na.
(H`nh 7.11) tu.o.ng u
.ng [h(x, y)] trong tru.ò.ng ho..p rò.i ra.c.
Co the ch
u.ng minh rà ng gia tri. trung b`nh cua toan tu. Laplace [h(x, y)] bà ng
khong và do do gia tri. trung b`nh cua g(x, y) = [h(x, y)] f (x, y) c
ung ba` ng khong.
u.c
Nha.n xet rà ng tch cha.p anh f (x, y) vo.i hàm [h(x, y)] làm nhoè anh, vo.i m
ung ta thu.ò.ng
do. nhoè t le. vo.i . Ma.c d`
u tnh chat này giam nhieu trong anh ra, ch
quan tam den tnh cheo khong cua [h(x, y)]. Bang 7.1 cho thay su.. phu. thuo.c cua
kch thu.o.c ma.t na. cua toan tu. LOG vào phu.o.ng sai .
Nh
a.n x
et 7.1.2 Vie.c phat hie.n bien ba` ng cac toan tu. gradient thu..c hie.n tot trong
tru.ò.ng ho..p du.ò.ng bien ro net và nhieu tu.o.ng doi t. Khi du.ò.ng bien nhoè hoa.c co
èu nhieu xuat hie.n, ta co the su. du.ng da.c tru.ng cheo khong cua toan tu. Laplace.
nhi
Tnh chat cheo khong cho phep xac di.nh bien mo.t cach dang tin ca.y và tnh tro.n cua
203
Kch thu.o.c ma.t na.
0.5
55
99
17 17
26 26
34 34
43 43
Bang 7.1: Bang cac gia tri. và kch thu.o.c ma.t na. tu.o.ng u
.ng.
èu ho.n.
[h(x, y)] làm giam nhieu. Phu.o.ng phap này dòi hoi tnh toan nhi
7.1.4
T
ach t
o ho..p
èu ma.t na. c`

àn cua
Su. du.ng nhi
ung l
uc co the xac di.nh mo.t pixel là co la.p hoa.c mo.t ph
dòng hay bien. Chang ha.n, xet cac ma.t na. trong H`nh 7.12 du.o..c du.a ra bo.i W. Frei
.ng vo.i cac
và C. C. Chen. De dàng thay rà ng, cac vector wi , i = 1, 2, . . . , 9, tu.o.ng u
ma.t na. tren là tru..c giao và ta.o thành mo.t co. so. cua khong gian vector R9. Cac ma.t
na. W1 , W2 , W3, W4 thch ho..p cho vie.c phat hie.n bien; W5 , W6, W7 , W8 thch ho..p cho
vie.c phat hie.n dòng; W9 (du.o..c them de ta.o thành co. so.) t le. vo.i trung b`nh cua cac
gia tri. xam trong v`
ung mà ma.t na. da.t trong anh.
Xet v`
ung 33 du.o..c bieu dien bo.i vector z R9, và v i := wi /kwi k, i = 1, 2, . . . , 9.
- a.t
D
v
u 4
uX
pe := t hv i , zi2 ,
i=1
v
u 8
uX
pl := t hv i , zi2,
pa := khv 9 , zik.
i=5
èu dài tu.o.ng u

Ta co pe , pl , pa là chi
.ng cua h`nh chieu cua vector z len cac khong gian
con bien, dòng và trung b`nh.
Goc gi
u.a vector z và cac khong gian bien, dòng và trung b`nh tu.o.ng u
.ng xac
di.nh bo.i

pe
pl
pa
1
1
1
, l := cos
, a := cos
.
e := cos
kzk
kzk
kzk
àn vo.i da.c tru.ng bien (tu.o.ng u
.ng,
Ta noi v`
ung du.o..c bieu dien bo.i vector z g
204
W1
W2
W3
W4
W5
W6
W7
W8
1
W9
H`nh 7.12: Cac ma.t na. tru..c giao (vector w du.o..c ch ra tren chu.a du.o..c chan hoa). Bon
ma.t na. dàu tien ta.o thành co. so. khong gian con ca.nh; bon ma.t na. tiep theo tu.o.ng
u
.ng khong gian con dòng; ma.t na. cuoi tu.o.ng u
.ng khong gian con trung b`nh.
205
dòng hoa.c diem co la.p) neu e (tu.o.ng u

.ng, l hoa.c a) lo.n nhat, t
u.c là ba` ng
max{e , l, a }.
7.1.5
Lo.c d
`
ong c
au
Wallis [] du.a ra phu.o.ng phap phat hie.n bien du..a tren vie.c xu. l
y anh dòng cau f (x, y) =
òn ta.i bien ta.i pixel (x, y) neu
r(x, y)i(x, y). T
ln z5
1
[ln z2 + ln z4 + ln z6 + ln z8] > T,
4
trong do T > 0 là ngu.o.ng nào do. Bieu th

u.c tren tu.o.ng du.o.ng

1
(z5)4
> T.
ln
4
z2 + z4 + z6 + z8
Hay
7.2

(z5)4
> T 0 := exp[4T ].
z2 + z4 + z6 + z8
Li
en k
et ca.nh v`
a ph
at hi
e.n bi
en
àn tru.o.c phat hie.n su.. gian doa.n cu.ò.ng do. sang cua anh. V
è
Cac k
y thua.t trong ph
òm cac pixel nà m tren bien gi
l
y thuyet, cac k
y thua.t này cho anh g
u.a cac doi tu.o..ng
èn. Trong thu..c te, ta.p cac pixel này hiem khi da.c tru.ng bien d
ày du do nhieu,
và n
do bien d
u.t doa.n và nh
u.ng anh hu.o.ng khac. V` va.y, sau tien tr`nh phat hie.n bien,
àn xu. l
ch
ung ta c
y them de lien ket cac pixel la.i thành mo.t du.ò.ng bien co dày du y
àn này nghien c
ngha. Ph
u.u mo.t so phu.o.ng phap lien ket bien.
7.2.1
Xu. l
yd
.ia phu.o.ng
Cach tiep ca.n do.n gian nhat de lien ket cac diem bien là phan tch cac da.c tru.ng cua
cac pixel trong lan ca.n du nho cua no (chang ha.n, 3 3 hoa.c 5 5) trong anh da qua
vie.c phat hie.n bien (edge-detection). Tat ca cac diem tu.o.ng tu.. du.o..c lien ket la.i ta.o
thành bien. Hai tnh chat chnh du.o..c su. du.ng de thiet la.p tnh tu.o.ng tu.. cua cac pixel
bien là
206
(i) do. lo.n cua dap u

.ng cua toan tu. gradient (t
u.c là kf (x, y)k) du.o..c su. du.ng de
xac d.inh pixel bien; và
(ii) hu.o.ng cua vector gradient.
Tnh chat (i) co ngha là pixel bien (x0 , y 0) N (x, y) (lan ca.n nào do cua (x, y))
co do. lo.n tu.o.ng tu.. vo.i pixel (x, y) neu
kf (x, y) f (x0 , y 0)k T,
(7.1)
trong do T > 0 là gia tri. ngu.o.ng.

Hu.o.ng cua vector gradient xac di.nh bo.i goc gi
u.a vector f (x, y) và tru.c hoành.
Ta noi pixel bien (x0, y 0) N (x, y) co goc tu.o.ng tu.. vo.i pixel (x, y) neu
k(x, y) (x0 , y 0)k < A,
(7.2)
uy
ra` ng, hu.o.ng goc cua bien ta.i (x, y) vuong goc
trong do A > 0 là goc ngu.o.ng. Ch
vo.i hu.o.ng cua vector gradient ta.i do. Tuy nhien, o. day v` ta so sanh hu.o.ng, nen (7.2)
cho ket qua tu.o.ng du.o.ng (ta.i sao?).
Ch
ung ta lien ket pixel (x0 , y 0) N (x, y) vo.i (x, y) neu hai tieu chuan do. lo.n
(7.1) và hu.o.ng (7.2) thoa man. Tien tr`nh này du.o..c la.p la.i ta.i mo.i vi. tr trong anh
và ta thu du.o..c ta.p cac bien.
7.2.2
Xu. l
y to`
an cu.c qua bi
en d
oi Hough
Tru.o.c het khao sat vie.c lien ket cac pixel bà ng cach xac di.nh ch
ung co nà m tren mo.t
.
.
du ò ng cong co da.ng da.c bie.t khong.
òm n diem trong anh) nà m tren
Gia su. ch
ung ta muon t`m cac ta.p con (cua ta.p g
cac du.ò.ng thang. Phu.o.ng phap là: dàu tien t`m tat ca cac du.ò.ng thang du.o..c xac
àn vo.i cac du.ò.ng
di.nh bo.i moi ca.p diem và sau do t`m tat ca cac ta.p con cac diem g
àn xac d.inh n(n 1)/2 du.ò.ng thang và thu..c
thang xac d.inh o. tren. Thua.t toan này c
hie.n n2 (n 1)/2 phep so sanh moi diem vo.i tat ca cac du.ò.ng thang. Do do dòi hoi
èu thò.i gian thu..c hie.n.
nhi
Phep bien doi Hough tr`nh bày du.o.i day nha` m giai quyet bài toan này. Xet
diem (xi, yi ) R2 và phu.o.ng tr`nh du.ò.ng thang qua no da.ng yi = axi + b. Co vo so
207
.........................................................................................................................................................................
...
...
...
...
.....
...
..
...
....
...
...
...
...
...
...
....
...
...
...
i i
...
...
...
...
...
...
...
...
...
.....
...
...
..
...
...
...
...
...
..
...
...
.....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
...
...
.....
...
j
..
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
........
..
...
b0
(x , y )
.............................................................................................................................................
...
...
...
.
...
....
.
..
.....
..
... ...
..
.
.... ......
....
....
.....
....
i
..
....
....
....
..
.
....
........
..
..
.......
....
.
.
.
....
.
.
.
....
..
.
........
....
.... ....
.......
...
...
.......
........ ....... ....... ....... ...................
.
.
.
.
.
.
.
.
....
... .....
........
..
....
...
........
....
........
....
....
.......
....
... .............
....
.....
....
...
....
...
....
...
....
....
....
....
...
.
...
...
...
...
j
.......
...
b = x a + yi
a0
(x , yj )
b = x a + yj
x
(a)
(b)
H`nh 7.13: (a) Ma.t phang xy; (b) khong gian tham so.
bmin
bmax
0
amin .................................................................................................................................................................................................................................................... b
...
......
....
....
....
....
...
...
...
...
...
...
......
...
...
...
...
...
.
...
...
.
...
...
..
...
..
..
...
..
.
.
.
.
....................................................................................................................................................................................
...
..
..
..
..
..
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
.
.
.
.
...
.
.
.
.
...
..
..
..
..
...
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...........................................................................................................................................................................................
..
.
.
.
.
....
...
...
...
...
....
.
.
.
.
..
...
...
...
...
....
...
...
...
...
...
...
...
....
....
....
....
....
..
..
..
..
..
...
...
..
...
...
...
...
..............................................................................................................................................................................................
...
...
...
...
...
....
...
...
...
...
...
...
...
....
....
....
....
....
..
..
..
..
..
...
...
...
...
...
...
...
...
..
...
...
...
...
...............................................................................................................................................................................................
...
...
...
...
...
...
...
....
....
....
....
....
..
..
..
..
..
..
...
.
.
.
.
...
.
.
.
.
....
...
....
....
....
....
...
...
....
....
....
....
.....................................................................................................................................................................................
...
...
...
...
..
........
...
amax
a
H`nh 7.14: Lu.o..ng tu. hoa ma.t phang tham so de su. du.ng trong phep bien doi Hough.
.ng vo.i cac tham so (a, b)) di qua (xi , yi ), nhu.ng c`
ung thoa man
du.ò.ng thang (tu.o.ng u
.
.
.
phu o ng tr`nh yi = axi + b vo i cac gia tri. a, b thay doi. Ta co the viet b = yi axi và
xet trong ma.t phang tham so (a, b), phu.o.ng tr`nh này xac d.inh mo.t du.ò.ng thang doi
vo.i moi (xi , yi) co di.nh. Ho.n n
ung co mo.t du.ò.ng
u.a, vo.i mo.t diem th
u. hai (xj , yj ) ta c
thang trong khong gian tham so tu.o.ng u
.ng vo.i no và du.ò.ng thang này cat du.ò.ng
.ng vo.i diem (xi , yi ) ta.i (a0, b0). Do do neu (x1 , y1), (x2, y2 ), . . . , (xn , yn )
thang tu.o.ng u
c`
ung na` m tren mo.t du.ò.ng thang th` ho. cac du.ò.ng thang trong khong gian tham so
b = yi axi,
i = 1, 2, . . . , n,
c`
ung di qua mo.t diem. H`nh 7.13 minh ho.a cac khai nie.m này.
K
y hie.u [amin, amax] và [bmin , bmax] là pha.m vi thay doi cua he. so goc a và tham
208
so b. Ch
ung ta phan hoa.ch h`nh vuong [amin, amax ] [bmin, bmax] trong khong gian tham
so thành cac o tch l
uy nhu. H`nh 7.14. K
y hie.u o ta.i to.a do. (i, j) tu.o.ng u
.ng vo.i h`nh
- a.t A(i, j) là gia tri. tch l
vuong trong khong gian tham so co cac to.a do. (ai, bj ). D
uy
.
.
cua o (i, j). Kho i ta.o cac gia tri. tch l
uy cua cac o ba` ng 0. Ke tiep, vo i moi diem anh
àn xet (xk , yk ) trong ma.t phang anh, ta cho tham so a ba` ng cac gia tri. phan hoa.ch
c
tren tru.c a và t`m b tu.o.ng u
.ng su. du.ng phu.o.ng tr`nh b = xk a + yk . Làm tròn b vo.i
àn nhat tren tru.c b. Neu vo.i ap ta co bp th` da.t A(p, q) = A(p, q) + 1.
gia tri. co the g
Ket th
uc thua.t toan, ta co so diem trong ma.t phang anh xy na` m tren du.ò.ng thang
y = ai x + bj là A(i, j).
De thay rà ng so phep toan thu..c hie.n thua.t toan là nK, trong do K là so diem
àn
chia tren tru.c a. Do do phu.o.ng phap này hie.u qua ho.n cach du.o..c tr`nh bày o. ph
u.ng gia tri. K < n.
dàu doi vo.i nh
Khi su. du.ng phu.o.ng tr`nh y = ax + b bieu dien du.ò.ng thang, mo.t kho khan nay
- e
.ng du.ò.ng thang d
u.ng). D
sinh là he. so goc a và gia tri. b tien ra vo ha.n (tu.o.ng u
vu.o..t qua kho khan này, ta su. du.ng bieu dien dang chuan du.ò.ng thang (L) du.o.i da.ng:
x cos + y sin = ,
trong do là goc ho..p bo.i tru.c hoành và du.ò.ng thang vuong vo.i goc (L) và là khoang
ngha cac tham so này. Tu.o.ng
cach t`
u. goc to.a do. den (L). H`nh 7.15(a) minh ho.a y
tu.. nhu. tren, su. du.ng bieu dien này ta co the xay du..ng cac o tch lu
y. Tuy nhien, thay
.
.
cho cac doa.n thang trong ma.t phang ab là cac du ò ng cong h`nh sin trong ma.t phang
. Nhu. tru.o.c, M diem nà m tren c`
ung du.ò.ng thang x cos j + y sin j = i neu M
du.ò.ng cong h`nh sin cat nhau ta.i (i , j ) trong khong gian tham so. Tang và t`m
àn tu. du.a vào gia tri. tch lu
gia tri. tu.o.ng u
.ng ta du.o..c M ph
y A(i, j) cua o xac di.nh
bo.i (i , j ). H`nh 7.15(b) minh ho.a cach phan hoa.ch khong gian tham so.
Goc thay doi trong doa.n [900 , 900 ]. Do do du.ò.ng thang nà m ngang co = 00
và ba` ng hoành do. giao diem cua du.ò.ng thang vo.i tru.c hoành. Tu.o.ng tu.., du.ò.ng
thang du
.ng co = 900 và ba` ng tung do. giao diem cua du.ò.ng thang vo.i tru.c tung.
Nh
a.n x
et 7.2.1 Phep bien doi Hough co the ap du.ng doi vo.i lo.p du.ò.ng cong da.ng
g(v, c) trong do v là vector to.a do. và c là vector he. so. Chang ha.n, co the phat hie.n
cac diem na` m tren du.ò.ng tròn:
(x c1 )2 + (y c2 )2 = c23
bà ng phu.o.ng phap tren. Khac nhau co. ban là bieu dien cac tham so (c1 , c2 và c3 ) trong
èu vo.i cac h`nh ho.p ch
khong gian ba chi
u. nha.t và cac gia tri. tch l
uy da.ng A(i, j, k).
209
.................................................................................................................................................................................................................................
... .....
..
...
... .......
...
.....
...
...
....
...
.
....
....
.
....
..
....
....
...
....
...
...
.....
...
...
....
...
.
....
..
.
....
...
....
.....
...
...
....
...
.....
...
...
....
...
.
...
.
..... ...
...
........
...
.
...
...
...
.
.
...
..
.
...
.
...
...
...
...
...
...
...
...
.
....
.
...
...
..
...
...
...
....
...
.
...
.
...
...
...
....
...
...
...
..
...
.
.
..
....
...
...
...
... .....
.... .....
... ...
.....
...
...
...
...
..
.
.......
...
min
max
00
min ....................................................................................................................................................................................................................................................
...
....
....
....
....
.......
...
...
...
...
...
...
.....
...
...
...
...
...
.
...
...
.
...
...
...
..
.....
....
...
...
...................................................................................................................................................................................
...
..
..
..
..
..
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
.
.
.
.
...
.
.
.
.
...
..
..
..
..
...
.
.
.
.
...
..
..
..
..
...
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...........................................................................................................................................................................................
.
.
.
.
.
....
....
....
....
....
....
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
....
....
....
...........................................................................................................................................................................................
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
...
...
...
...
...............................................................................................................................................................................................
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
....
....
....
....
..
..
..
..
..
...
...
..
...
...
...
...
..........................................................................................................................................................................................
...
...
...
...
..
.
.......
...
max
(b)
(a)
H`nh 7.15: (a) Bieu dien to.a do. cu..c cua du.ò.ng thang; (b) lu.o..ng tu. hoa ma.t phang
thành cac o.
.ng; sau do ca.p nha.t gia tri. tch lu
y mo.t cach
Thua.t toan tang c1, c2 và t`m c3 tu.o.ng u
u.c ta.p cua bien doi Hough phu. thuo.c
thch ho..p vo.i bo. (c1 , c2, c3 ). Hien nhien, do. ph
èu vào so cac to.a do. và cac he. so trong bieu dien hàm du.o..c cho.
nhi
òm:
Tro. la.i bài toan lien ket bien. Phu.o.ng phap du..a tren bien doi Hough bao g
(1) tnh gradient cua anh; (2) phan hoa.ch ma.t phang tham so ; (3) kiem tra cac o
èu pixel; và (4) kiem tra moi lien he. (da.c bie.t, tnh lien
tch lu
y co su.. ta.p trung nhi
tu.c) gi
u.a cac pixel trong o du.o..c cho.n. Khai nie.m tnh lien tu.c trong tru.ò.ng ho..p này
thu.ò.ng du..a tren khoang cach gi
u.a cac pixel khong lien thong du.o..c xac di.nh suot qua
.ng mo.t o tch lu
y. Mo.t khe ho. ta.i diem bat
tr`nh duye.t trong ta.p cac pixel tu.o.ng u
àn nhat cua no vu.o..t qua
uy
neu khoang cach gi
u.a diem này và lan ca.n g
k`
y du.o..c ch
àn 2.3 v
è cac khai nie.m lien thong, lan ca.n và khoang
mo.t ngu.o.ng cho tru.o.c (xem Ph
cach).
7.2.3
ap d
ò
thi.
Phu.o.ng ph
àn tru.o.c du..a tren mo.t ta.p cac diem bien nha.n du.o..c thong qua
Phu.o.ng phap trong ph
èn xu. l
toan tu. gradient. V` va.y no t khi du.o..c su. du.ng trong bu.o.c ti
y doi vo.i cac
àn này tr`nh bày thua.t toan toàn cu.c de xac di.nh cac du.ò.ng bien
anh co nhieu. Ph
210
du..a tren cau tr

uc dò thi. và t`m du.ò.ng di ngan nhat tren do. Phu.o.ng phap này thu..c
u.c ta.p và dòi hoi thòi gian xu.
hie.n tot doi vo.i anh co nhieu. Tuy nhen, thua.t toan ph
èu ho.n.
l
y nhi
àn tu. ca.nh là bien gi
Tru.o.c het ta co mo.t so khai nie.m. Mo.t ph
u.a hai pixel p
àn tu. ca.nh. Vo.i moi
y hie.u ca.nh (edge) là mo.t day cac ph
và q, trong do p N4 (q). K
àn tu. ca.nh du.o..c xac di.nh bo.i cac pixel p và q ta da.t tu.o.ng u
ph
.ng chi ph
c(p, q) := H [f (p) f (q)],
trong do H là gia tri. cu.ò.ng do. sang nhat trong anh và f (p), f(q) là cac gia tri. cu.ò.ng
do. ta.i cac pixel p và q.
ò thi. co hu.o.ng G := (V, U ) co tro.ng so nhu. sau. Moi dnh trong
Ta thiet la.p d
àn tu. ca.nh
àn tu. ca.nh, và mo.t cung noi hai dnh neu cac ph
G tu.o.ng u
.ng vo.i mo.t ph
àn cua mo.t ca.nh. Moi du.ò.ng di t`
tu.o.ng u
.ng lien tiep co the là mo.t ph
u. dnh kho.i
.ng m
u.c 0) den dnh dch (tu.o.ng u
.ng m
u.c cuoi) vo.i chi ph cu..c tieu là
dàu (tu.o.ng u
mo.t bien.
7.3
Ngu.
o.ng
Ngu.o.ng là mo.t trong nh

u.ng khai nie.m quan tro.ng nhat du.o..c su. du.ng de phan doa.n
àn này cung cap mo.t so k
anh. Ph
y thua.t su. du.ng ngu.o.ng và thao lua.n cac u.u diem
và nhu.o..c diem cua phu.o.ng phap này.
7.3.1
Co. so.
Co the xem ngu.o.ng nhu. mo.t hàm

T := T [x, y, p(x, y), f(x, y)],
trong do f (x, y) là m
u.c xam ta.i pixel (x, y), và p(x, y) là tnh chat di.a phu.o.ng nào do
ta.i pixel này (chang ha.n, m
u.c xam trung b`nh cua lan ca.n vo.i tam (x, y)). Ch
ung ta
.
.
.
.
ta.o anh nhi. phan g(x, y) t`
u ngu o ng T nhu sau
L 1 neu f (x, y) > T,

g(x, y) :=
0
neu f (x, y) T.
211
àu ra g(x, y), gia tri. L 1 (hoa.c mo.t gia tri. bat k`
Trong anh d
y nào do) tu.o.ng u
.ng
èn.
doi tu.o..ng; gia tri. 0 tu.o.ng u
.ng n
Khi T ch phu. thuo.c f (x, y) ta noi ngu.o.ng toàn cu.c. Neu T phu. thuo.c ca vào
p(x, y) và f (x, y), th` ngu.o.ng là d.ia phu.o.ng. Ho.n n
u.a, neu T phu. thuo.c ca vào to.a
do. cac pixel (x, y) th` ngu.o.ng là do.ng.
7.3.2
eu s
ang
Vai tr`
o cu a su.. chi
àn 2.1 ch
Trong Ph
ung ta da ch ra ra` ng co the xem hàm anh f (x, y) nhu. tch cua
àn phan xa. r(x, y) và thành ph
àn chieu sang i(x, y) :
thành ph
f (x, y) = r(x, y)i(x, y).
àn chieu sang trong
àn này nhà m tr`nh bày tac do.ng cua thành ph
Mu.c dch cua ph
qua tr`nh phan doa.n anh.
Lay logarithm co. so e cua f ta du.o..c
z(x, y) := ln f (x, y) = ln r(x, y) + ln i(x, y) = r0 (x, y) + i0(x, y).
T`
u. l
u.ng bien ngau nhien do.c la.p th`
y thuyet xac suat, neu r0 (x, y) và i0 (x, y) là nh
bieu dò co.t cua z(x, y) bà ng tch cha.p cua bieu dò co.t cua r0 (x, y) và i0 (x, y). Neu
ò co.t co da.ng mo.t doa.n thang
i(x, y) là hà ng so th` i0(x, y) c
ung là ha` ng so và bieu d
(giong mo.t xung). Do do tch cha.p cua i0(x, y) = const vo.i r0 (x, y) cho ta hàm vo.i bieu
ò co.t ro.ng ho.n
dò co.t co h`nh da.ng giong cua r0 (x, y). Ma.t khac, neu i0 (x, y) co bieu d
èu), th` tch cha.p cua i0 (x, y) và r0 (x, y) se làm thay
(tu.o.ng u
.ng su.. chieu sang khong d
ò co.t cua r0 (x, y), và do do bieu d
ò co.t cua z(x, y) co h`nh dang
doi dang die.u bieu d
.
0
.
èu cua thành
khac vo i cua r (x, y). M
u c do. khac nhau phu. thuo.c vào tnh khong d
àn chieu sang.
ph
Tren day ch
ung ta xet hàm ln f (x, y) thay cho f (x, y), nhu.ng ban chat cua van
àn phan xa. và chieu sang.
dè là o. cho su. du.ng hàm logarithm de tach cac thành ph
.
.
- i
èu này cho phep ch
ò co.t nhu mo.t xu l
D
ung ta xem bieu d
y tch cha.p, do do giai thch
ò co.t cua thành ph
àn phan xa. thu..c su.. bi. pha huy
l
y do mo.t thung l
ung trong bieu d
èu.
bo.i su.. chieu sang khong d
Neu gia thiet da biet hàm chieu sang i(x, y), trong thu..c te ta thu.ò.ng ap du.ng len
è ma.t); ket qua co hàm anh
mo.t ma.t màu trang vo.i he. so phan xa. k (phu. thuo.c vào b
212
g(x, y) = ki(x, y). Khi do vo.i mo.i hàm anh f (x, y) = i(x, y)r(x, y) ta co hàm chuan
hoa h(x, y) = f (x, y)/g(x, y) = r(x, y)/k. Do do, neu r(x, y) du.o..c tach bo.i ngu.o.ng
do.n T th` h(x, y) du.o..c tach bo.i T /k. Ch
uy
rà ng phu.o.ng phap này ch thu..c hie.n tot
- a.c bie.t, chuan hoa cua
àn chieu sang ta.o bo.i i(x, y) khong thay doi. D
neu thành ph
hàm f (x, y) bo.i g(x, y) du.o..c thu..c hie.n ba` ng cach su. du.ng do.n vi. xu. l
y so ho.c-logic
.
àn 2.3.5
(ALU) nhu da ch ra trong Ph
7.3.3
o.ng to`
an cu.c
Ngu.
Phu.o.ng phap do.n gian và hie.u qua de phan doa.n anh ba` ng ngu.o.ng là chia thang do.
xam thành cac dai và su. du.ng mo.t ngu.o.ng T de xac d.inh cac v`
ung hoa.c de nha.n cac
diem bien. Vie.c phan doa.n sau do du.o..c thu..c hie.n ba` ng cach duye.t cac pixel trong
èn tu`
y theo m
u.c xam cua no lo.n ho.n
anh và gan nhan moi pixel là doi tu.o..ng hoa.c n
hay nho ho.n gia tri. T. Nhu. da dè ca.p tren, su.. thành cong cua phu.o.ng phap này hoàn
ò co.t.
toàn phu. thuo.c vào vie.c phan hoa.ch bieu d
- e phat hie.n bien theo ca hai hu.o.ng (ngang và d
D
u.ng) ta thu..c hie.n thu tu.c sau:
u.c là, x = 0, 1, . . . , M 1) ta.o mo.t co.t
Bu.o.c 1. Vo.i moi co.t trong anh f (x, y) (t
tu.o.ng u
.ng trong anh trung gian g1 (x, y), y = 1, 2, . . . , N 1,
neu cac m
u.c f (x, y) và f (x, y 1)
L
E
g1 (x, y) :=
na` m trong cac dai khac nhau cua thang do. xam,
L
neu ngu.o..c la.i,
B
èn tu.o.ng u
trong do LE và LB là cac m
u.c bien và n
.ng.
u.c là, y = 0, 1, . . . , N 1) ta.o mo.t hàng
Bu.o.c 2. Vo.i moi hàng trong anh f (x, y) (t
tu.o.ng u
.ng trong anh trung gian g2 (x, y), x = 1, 2, . . . , M 1,
L E
neu cac m
u.c f (x, y) và f (x 1, y)
g2 (x, y) :=
na` m trong cac dai khac nhau cua thang do. xam,
L
neu ngu.o..c la.i.
B
òm cac pixel tren bien cua doi tu.o..ng khac vo.i n
èn xac di.nh bo.i
Bu.o.c 3. Anh g
L
neu hoa.c g1 (x, y) = LE hoa.c g2 (x, y) = LE ,
E
g(x, y) :=
L
neu ngu.o..c la.i.
B
213
àu nhu.
Nh
a.n x
et 7.3.1 (i) Trong thu..c te, vie.c phan lo.p du..a tren ngu.o.ng toàn cu.c h
èu khien m
u.c do. cao. Chang ha.n trong cac u
thành cong trong moi tru.ò.ng du.o..c di
.ng
èu khien du.o..c thành ph
àn
du.ng kiem tra san pham cong nghie.p ch
ung ta co the di
àn 7.3.2) thành ph
àn chieu sang dong vai trò quyet
chieu sang. Nhac la.i là (xem Ph
ò co.t cua anh.
di.nh trong vie.c ta.o dang bieu d
èu dai bang.
(ii) Phu.o.ng phap tren de dàng tong quat hoa trong tru.ò.ng ho..p co nhi
è co. ban là xac di.nh ngu.o.ng T. Ta co the da.t cac ngu.o.ng thong qua phep thu.
Van d
èu này ch thu..c hie.n du.o..c neu so cac anh khac nhau nho. Vo.i
du
ng sai. Tuy nhien di
è da.c tru.ng bieu dò co.t theo
cac he. thong dòi hoi da.t ngu.o.ng tu.. do.ng, bài toan du.a v
ngha bat bien nào do.
7.3.4
o.ng t
oi u.u
Ngu.
ò co.t cua anh nhu. va.y co the xem

Gia su. anh ch ch
ung sang chnh. Bieu d
u.a hai v`
nhu. mo.t u.o.c lu.o..ng cua hàm ma.t do. xac suat do. sang p(z). Hàm ma.t do. xac suat là
tong hay su.. pha tro.n cua hai hàm ma.t do. xac suat, mo.t u
.ng vo.i doi tu.o..ng sang và
u.a, cac tham so tro.n t le. vo.i die.n tch
mo.t doi vo.i doi tu.o..ng toi trong anh. Ho.n n
cua moi v`
ung sang. Neu biet cac hàm ma.t do. xac suat th` ch
ung ta co the xac d.inh
du.o..c gia tri. ngu.o.ng toi u.u (theo thua.t ng
u. loi toi thieu) de phan doa.n anh thành hai
v`
ung sang.
u.a hai gia tri. vo.i nhieu Gauss. Hàm ma.t do. xac suat hon ho..p
Gia thiet anh ch
cho bo.i
p(x) = P1 p1 (x) + P2 p2 (x),
mà trong tru.ò.ng ho..p Gauss, là

(x 1 )2
(x 2 )2
P2
P1
exp
exp
+
,
p(x) =
212
222
21
22
u.c sang, 1 và 2 là cac phu.o.ng
trong do 1 và 2 là cac gia tri. trung b`nh cua hai m
sai chuan, và P1 và P2 là cac xac suat tien nghie.m cua hai m
u.c xam. V`
P1 + P2 = 1
nen hàm ma.t do. xac suat p(x) co nam tham so chu.a biet. Neu tat ca cac tham so da
biet, ta co the xac d.inh ngu.o.ng toi u.u.
214
èn, cac v`
Gia su. cac v`
.ng n
ung sang tu.o.ng u
.ng doi tu.o..ng. Khi
ung toi tu.o.ng u
do, 1 < 2 và ta co the di.nh ngha ngu.o.ng T sao cho cac m
u.c xam nho ho.n T du.o..c
èn và cac m
àm)
xem là n
u.c xam lo.n ho.n T xem là doi tu.o..ng. Xac suat phan loa.i (nh
.
.
èn:
mo.t doi tu o. ng là n
Z T
p2 (x)dx.
E1 (T ) =
àm) n
èn là doi tu.o..ng:
Tu.o.ng tu.. xac suat phan loa.i (nh
Z
p1 (x)dx.
E2(T ) =
T
Do do xac suat loi toàn bo. là

E(T ) = P2 E1 (T ) + P1 E2 (T ).
.ng vo.i loi là t nhat, t
u.c là T thoa man
Ngu.o.ng toi u.u T tu.o.ng u
0=
dE
= P2 p2 (T ) P1 p1 (T ).
dt
Suy ra
P1 p1 (T ) = P2 p2 (T ).
du.ng ket qua này doi vo.i hàm ma.t do. Gauss, sau do lay logarithm và do.n
Ap
gian hoa ta co
AT 2 + BT + C = 0,
trong do,
A = 12 22,
B = 2(1 22 2 12),
C = 22 12 21 22 + 212 22 ln(2P1 /1 P2 ).
Neu cac phu.o.ng sai bà ng nhau, = 1 = 2 , ta co mo.t ngu.o.ng do.n

2
1 + 2
P2
+
ln
.
T =
2
1 2
P1
2
. Vie.c
u.a, neu cac xac suat tien nghie.m ba` ng nhau hoa.c = 0, ta co T = 1 +
Ho.n n
2
xac d.inh ngu.o.ng toi u.u co the tnh de dàng doi vo.i cac hàm ma.t do. xac suat khac
nhu. Raleigh hay log chuan.
- e xac d.inh cac tham so t`

ò co.t h(xi ), i = 0, 2, . . . , L 1, cua anh ta co
D
u. bieu d
.
.
.
.
.
the su du.ng phu o ng phap b`nh phu o ng toi thieu: sai so b`nh phu.o.ng trung b`nh gi
u.a
215
ò co.t h(zi ) là

hàm ma.t do. xac suat hon ho..p p(z) và bieu d
1 X
:=
[p(xi ) h(xi )]2.
L 1 i=0
L1
ems
Noi chung vie.c xac di.nh cac tham so sao cho cu..c tieu hoa sai so b`nh phu.o.ng
è khong do.n gian. Tha.m ch trong tru.ò.ng ho..p Gauss, vie.c giai
trung b`nh là van d
tru..c tiep cac phu.o.ng tr`nh da.o hàm rieng ba` ng khong du.a den giai he. cac phu.o.ng
tr`nh sieu vie.t. V` de dàng tnh toan tu. gradient, nen co the su. du.ng phu.o.ng phap
gradient lien ho..p hay phu.o.ng phap Newton giai he. cac phu.o.ng tr`nh phi tuyen này.
àn biet tru.o.c cac gia tri. kho.i ta.o.
Trong moi bu.o.c la.p cua cac phu.o.ng phap tren, ta c
Neu gia thiet cac xac suat tien nghie.m bà ng nhau th` co the xac di.nh du.o..c nh
u.ng
àu cua k`
gia tri. kho.i ta.o. Cac gia tri. ban d
y vo.ng và phu.o.ng sai du.o..c xac di.nh ba` ng
ò co.t hay do.n gian ho.n là phan hoa.ch bieu d
ò
cach phat hie.n cac nhom trong bieu d
àn trong khoang gia tri. trung b`nh cua no; gia tri. k`
y vo.ng và phu.o.ng
co.t thành hai ph
àn du.o..c coi là cac gia tri. ban dàu.
sai cua hai ph
7.3.5
o.ng du..a tr
en d
a.c tru.ng bi
en
Ngu.
Mo.t trong nh
u.ng da.c tru.ng quan tro.ng nhat de cho.n ngu.o.ng là kha nang xac di.nh
ò co.t. Kha nang này da.c bie.t quan tro.ng de cho.n ngu.o.ng tu..
cac che do. trong bieu d
do.ng trong t`nh huong cac da.c tru.ng cua anh co the thay doi tren mo.t pha.m vi ro.ng
àn 7.3.2-7.3.4, hien nhien là co. ho.i
theo cac phan bo cu.ò.ng do. sang. Du..a tren cac Ph
cho.n du.o..c mo.t ngu.o.ng tot se tang neu cac n
ui trong bieu do. co.t cao, he.p, doi x
u.ng
và du.o..c tach bo.i cac thung l
ung.
ò co.t là ch
Mo.t cach de cai thie.n h`nh da.ng bieu d
ung ta ch khao sat cac pixel
- i
èn. D
èu này khien bieu d
ò co.t t
àn cac bien gi
na` m tren hoa.c g
u.a cac doi tu.o..ng và n
.
.
.
.
.
.
.
èn. Chang ha.n, xet anh
phu. thuo.c vào kch thu o c tu o ng doi gi
u a cac doi tu o. ng và n
èn ro.ng vo.i m
òm mo.t n
àn ha` ng so và doi tu.o..ng nho. Ta co bieu dò co.t vo.i
g
u.c xam g
èn. Ma.t khac, neu ch xet cac pixel
n
ui (peak) ro.ng do su.. ta.p trung cua cac pixel n
àn bien gi
èn, ket qua là bieu d
ò co.t co cac n
na` m tren hoa.c g
u.a cac doi tu.o..ng và n
ui
.
.
.
.
.
.
xap x c`
ung do. cao. Ho n n
u a, xac suat mo.t pixel nà m tren doi tu o. ng thu ò ng ba` ng
èn, do do cai thie.n tnh doi x
ò
xac suat pixel nà m tren n
u.ng cua cac n
ui cua bieu d
.
.
co.t. Ngoài ra vie.c su du.ng cac pixel thoa man mo.t tieu chuan do n gian nào do tren
co. so. cua cac phep toan gradient và Laplace co xu hu.o.ng tang them thung l
ung gi
u.a
ò co.t.
cac n
ui cua bieu d
216
è chnh trong cach tiep ca.n này là phai biet tru.o.c bien gi
Van d
èn. Thong tin này hien nhien khong the biet trong qua tr`nh phan doa.n v` vie.c
và n
èn chnh là tien tr`nh phan doa.n anh! Tuy nhien, nhu. da ch
tach cac doi tu.o..ng ra n
àn 7.1.3, dau hie.u cho biet pixel na` m tren bien co the nha.n biet ba` ng phep
ra trong Ph
àn
toan gradient. Ho.n n
u.a, su. du.ng Laplace, co the ch ra thong tin pixel nà m pha ph
.
.
èn) hoa.c ph
àn sang (doi tu o. ng) cua bien. Gia tri. trung b`nh cua Laplace ba` ng 0
toi (n
ta.i cho di chuyen qua bien (xem H`nh 7.10). Do do trong thu..c te cac thung l
ung cua
ò co.t du.o..c ta.o ra t`
bieu d
u. cac pixel mà tieu chuan gradient/Laplace ta.i do cho biet
ch
ung thuo.c v`
ung khong ta.p trung.
du.ng cac toan tu. gradient và Laplace tren anh f (x, y) ta co anh ba m
Ap
u.c:
s(x, y) := +
neu k[f (x, y)]k < T,

neu k[f (x, y)]k T và 4[f (x, y)] 0,
neu k[f (x, y)]k T và 4[f (x, y)] < 0,
trong do 0, +, bieu dien ba m

u.c xam phan bie.t, T là ngu.o.ng, và gradient và Laplace
èn sang, tat ca cac pixel khong
du.o..c tnh ta.i mo.i diem (x, y). Vo.i doi tu.o..ng toi tren n
na` m tren bien (co gia tri. k[f (x, y)]k nho ho.n T ) du.o..c gan nhan 0, tat ca cac pixel
ben pha toi cua bien du.o..c gan nhan + và tat ca cac pixel ben pha sang cua bien
du.o..c gan nhan . Cac k
y hie.u +, trong bieu th
u.c xac d.inh hàm anh s(x, y) du.o..c
èn toi.
dao ngu.o..c doi vo.i cac doi tu.o..ng sang tren n
Cac thong tin tren du.o..c su. du.ng de ta.o anh du.o..c phan doa.n (nhi. phan) trong
èn. Tru.o.c het, nha.n xet ra` ng su.. thay
do 1 tu.o.ng u
.ng doi tu.o..ng và 0 tu.o.ng u
.ng n
èn sang sang doi tu.o..ng toi du.o..c da.c tru.ng bo.i su.. xuat
doi (theo hàng hoa.c co.t) t`
u. n
àn trong cua doi tu.o..ng g
òm cac pixel du.o..c
hie.n dau sau do là + trong s(x, y). Ph
èn da.c tru.ng bo.i
gan nhan hoa.c 0 hoa.c +. Cuoi c`
ung, thay doi t`
u. doi tu.o..ng sang n
ung ta co mo.t dòng quet ngang hoa.c du
.ng
su.. xuat hie.n dau + sau do là . Do do ch
àn cua doi tu.o..ng co cau tr
ch
u.a mo.t ph
uc sau:
( )(, +)(0 hoa.c +)(+, )( ),

trong do ( ) bieu dien to ho..p bat k`
y cua +, và 0. Bieu dien ben trong nhat
.
.
.
(0 hoa.c +) ch
u a cac pixel thuo.c doi tu o. ng và du.o..c gan nhan 1. Tat ca cac pixel khac
do.c theo dòng quet du.o..c gan nhan 0 (ngoa.i tr`
u. day bat k`
y (0 hoa.c +) bi. cha.n bo.i
(, +) và (+, 0)).
217
7.3.6
èu bi
o.ng du..a tr
en nhi
en
Ngu.
èu bien, chang ha.n anh màu

Xet anh f (x, y) vo.i moi pixel du.o..c da.c tru.ng bo.i nhi
àn R (Red), G (Green) và B (Blue). Trong tru.ò.ng ho..p này,
du.o..c ta.o bo.i cac thành ph
ò co.t ba chi
èu. K
y
cac pixel du.o..c da.c tru.ng bo.i ba gia tri. và co the xay du..ng bieu d
thua.t xac di.nh ngu.o.ng c
ung giong nhu. tru.ò.ng ho..p mo.t bien. Chang ha.n, vo.i anh 16
àn RGB, ta ta.o ra mo.t lu.o.i kch thu.o.c 16 16 16 cac
m
u.c tu.o.ng u
.ng cac thành ph
àn RGB
h`nh ho.p ch
u. nha.t. Moi h`nh ho.p ch
u. nha.t ch
u.a so cac pixel mà thành ph
.
.
.
.
.
àn
cua no co cu ò ng do. tu o ng u
ng cac to.a do. xac di.nh vi. tr cua o. Sau do chia moi ph
ò co.t.
àn tu. trong anh ta du.o..c bieu d
tu. trong o cho so cac ph
Khai nie.m ngu.o.ng bay giò. du.a den vie.c t`m cac cluster, t
u.c là cac v`
ung trong
3
.
khong gian R mà cac pixel ta.p trung. Gia su , chang ha.n, co K cluster dang ch
u
.
.
.
ò co.t. Anh co the du o. c phan doa.n ba` ng cach gan L 1 doi vo i cac
y
trong bieu d
àn RGB cua no g
àn vo.i mo.t cluster và 0 doi vo.i cac pixel khac.
pixel mà cac thành ph
èu cluster. Kho khan
Phu.o.ng phap tren co the mo. ro.ng doi vo.i anh da pho và co nhi
chnh là do. ph
u.c ta.p cua vie.c t`m cac cluster tang theo so bien.
7.4
en v`
ung
Ph
an d
oa.n du..a tr
èu v`
Mu.c dch cua phan doa.n là phan hoa.ch anh thành nhi
ung (region). Trong cac
àn 7.1 và 7.2 ch
Ph
ung ta tiep ca.n bài toan này ba` ng cach t`m cac du.ò.ng bien gi
u.a
àn 7.3, vie.c phan doa.n anh
cac v`
ung du..a tren su.. gian doa.n cua gia tri. xam. Trong Ph
.
.
.
.
.
du o. c thu. c hie.n du. a tren su. phan bo cua cac tnh chat pixel nhu. cu.ò.ng do. sang hay
àn này xet cac k
màu. Ph
y thua.t xac di.nh v`
ung mo.t cach tru..c tiep.
7.4.1
Kh
ai ni
e.m
u.c là ta.p cac ca.p (x, y) trong do x = 0, 1, . . . , M

K
y hie.u R bieu dien cho anh f (x, y), t
òm cac pixel co chung
1, và y = 0, 1, . . . , N 1. Gia su. Rj 6= là mo.t ta.p con cua R g
è logic gan gia tri. TRUE
mo.t thuo.c tnh anh nào do. Tnh chat P (Rj ) là mo.t me.nh d
hoa.c FALSE cho v`
ung Rj sao cho P (Rj ) ch phu. thuo.c vào cac tnh chat lien quan
den ma tra.n cu.ò.ng do. f (x, y) vo.i moi diem (x, y) Rj . Ho.n n
u.a, P thoa man:
Neu P (A) = TRUE th` P (B) = TRUE vo.i mo.i ta.p con B khac trong cua A.
218
Phan doa.n co the xem là phan hoa.ch v`

ung R thành n v`
ung con
R1, R2 , . . . , Rn ,
sao cho
(i) nj=1 Rj = R,
(ii) Rj , j = 1, 2, . . . , n, lien thong,
(iii) Ri Rj = vo.i mo.i i 6= j,
(iv) P (Rj ) = TRUE vo.i mo.i j = 1, 2, . . . , n,
(v) P (Ri Rj ) = FALSE vo.i mo.i i 6= j.
èu kie.n h`nh th
Cac di
u.c tren co the minh ho.a nhu. sau: (i) vie.c phan doa.n phai
ày du, t
du.o..c thu..c hie.n d
u.c là mo.i pixel phai na` m trong v`
ung nào do; (ii) cac pixel
èn; (iii) cac v`
trong v`
ung phai du.o..c noi vo.i nhau bà ng mo.t day chuy
ung phai rò.i nhau;
àn thoa man vo.i mo.i pixel trong v`
(iv) cac thuo.c tnh c
ung. Chang ha.n, P (Rj ) =
ung cu.ò.ng do. sang; (v) cac v`
ung khac nhau
TRUE neu cac pixel trong v`
ung Rj co c`
phai co cac thuo.c tnh khac nhau.
7.4.2
`
ach nh
om c
ac pixel
T
ang v`
ung b
a ng c
Tang v`
ung là thu tu.c nhà m nhom cac pixel hay cac v`
ung con thành nh
u.ng v`
ung lo.n
ho.n:
òm cac pixel ha.t giong (seed) và
àu vo.i mo.t ta.p S := {s1 , s2, . . . , sn } g
Bu.o.c 1. Kho.i d
cac v`
ung Rj := {sj }, j = 1, 2, . . . , n.
Bu.o.c 2. Tang v`
ung Rj ba` ng cach them cac pixel p NS(s), s Rj , sao cho p co tnh
chat tu.o.ng tu.. (th du., m
u.c xam, ket cau hoa.c màu) vo.i s.
.ng cac
V du. 7.4.1 Khao sat H`nh 7.16(a), trong do cac so ben trong cac o tu.o.ng u
m
u.c xam. Gia su. cac diem xuat phat co to.a do. (3, 2) và (3, 4). Vo.i hai pixel ha.t giong
èu nhat hai v`
ung: R1 tu.o.ng u
.ng vo.i (3, 2) và R2 tu.o.ng u
.ng vo.i (3, 4).
này ta du.o..c nhi
Tnh chat P trong tru.ò.ng ho..p này co ngha pixel thuo.c mo.t v`
ung neu gia tri. tuye.t
.
.
.
.
u a m
doi cua hie.u gi
u c xam cua no vo i m
u c xam cua pixel ha.t giong nho ho.n ngu.o.ng
219
T cho tru.o.c. Cac pixel thoa man tnh chat này vo.i ca hai ha.t giong du.o..c gan (tu`
yy
)
.
.
.
.
.
.
thuo.c v`
ung R1. H`nh 7.16(b) là ket qua nha.n du o. c vo i T = 3. Trong tru ò ng ho. p này
anh du.o..c phan doa.n thành hai v`
u.ng diem
ung: nh
u.ng diem thuo.c R1 co nhan a và nh
uy
ra` ng phan hoa.ch này khong phu. thuo.c vào vie.c cho.n ha.t
thuo.c R2 co nhan b. Ch
àu. Tuy nhien, cho.n T = 8 ta ch du.o..c mo.t v`
giong ban d
ung nhu. trong H`nh 7.16(c).
Trong v du. tren, ma.c d`
u do.n gian nhu.ng dan den mo.t so kho khan trong thua.t
è nay sinh tru..c tiep t`
u. thua.t toan tang v`
ung là: (1) cho.n
toan tang v`
ung. Hai van d
cac ha.t giong kho.i ta.o tu.o.ng u
.ng vo.i nh
u.ng v`
ung quan tam; và (2) cho.n cac tnh chat
thch ho..p de nhom cac pixel trong cac v`
ung khac nhau.
Cho.n cac ha.t giong kho.i ta.o phu. thuo.c vào ban chat cua bài toan. Chang ha.n
òng ngoa.i cac mu.c tieu tu.o.ng u
.ng vo.i nh
u.ng
trong quan su.., vo.i anh chu.p ba` ng tia h
èn. Do do co the cho.n cac pixel sang nhat làm cac diem
v`
ung xuat hie.n sang ho.n n
xuat phat. Khi cac thong tin de cho.n cac pixel ha.t giong chu.a biet, ch
ung ta co the
xu. l
y ba` ng cach tnh ta.i mo.i pixel (nhu. nhau) ta.p cac thuo.c tnh mà sau do se du.o..c
su. du.ng de gan cac pixel len v`
ung trong tien tr`nh xu. l
y tang v`
ung. Neu ket qua cua
àn tam cua cac lan ca.n
tnh toan ta.p trung vào mo.t so lan ca.n, th` cac pixel na` m g
ò co.t trong v du. tru.o.c ch
này co the xem là cac pixel ha.t giong. Chang ha.n, bieu d
èu kha nang nhat.
ra rà ng cac diem vo.i cu.ò.ng do. 1 và 7 co nhi
Cho.n thuo.c tnh tu.o.ng tu.. khong ch phu. thuo.c vào bài toan khao sat mà còn
u. lie.u anh. Chang ha.n, vie.c phan tch cac anh chu.p t`
vào kieu d
u. ve. tinh phu. thuo.c
èu so vo.i xu. l
èu vào màu sac cua anh. Bài toan tro. nen kho ho.n nhi
nhi
y anh do.n
- ang tiec, day là mo.t bài toan ngoa. i le. trong xu. l
- a.c bie.t, phan doa.n
sac. D
y anh. D
àn du.o..c thu..c hie.n su. du.ng mo.t ta.p cac mo ta du..a tren cu.ò.ng do. và cac tnh
v`
ung c
chat khong gian (nhu. moment, ket cau). Ch
ung ta se xet cac mieu ta h
u.u ch de da.c
àn 8.3.
tru.ng v`
ung trong Ph
è nhau neu khong
Ch
uy
ra` ng, tnh lien thong hay cac thong tin cua cac pixel k
.
.
.
du o. c su du.ng trong k
y thua.t tang v`
ung co the dan den sai le.ch. Chang ha.n, xet
u.c sang phan bie.t.
anh du.o..c ta.o ba` ng cach sap xep ngau nhien cac pixel vo.i ch ba m
Nhom cac pixel co c`
ung cu.ò.ng do. ta.o thành v`
ung mà khong ch
u y
den tnh lien
thong se ta.o ra anh du.o..c phan doa.n khong co y
ngha.
è co. ban, ch
è quan tro.ng n
ung ta ng`
u.ng tang
uc thua.t toan. V
Van d
u.a là ket th
- e tang s
è ra. D
v`
ung khi khong co pixel nào thoa man tieu chuan d
u.c ma.ch cua thua.t
toan tang v`
ung, ngoài cac tieu chuan da dè ca.p den: cu.ò.ng do., ket cau và màu sac,
220
(a)
(b)
(c)
ung: (a) anh goc; (b) ket qua phan doa.n su.
H`nh 7.16: V du. cua thua.t toan tang v`
du.ng ngu.o.ng ba` ng 3; (c) ket qua phan doa.n su. du.ng ngu.o.ng ba` ng 8.
221
.....................
....
...
...
..
....
...
...
..
...
...... .........
..........
....
....... .......
.... .. .. ....
.... .... .... .......
.
.
.
....
..
...
.
.
.
.
.
....
..
.
.
..
....
..
....
..
....
..
....
..
....
..
....
.
.
.
.
.
....
.
..
...
..
....
.
.
.
.
.
..
....
...
..
.
.
.
.
.
....
..
.
..
.
.
....
.
.
.
.
..
....
...
.
.
.
.
.
...
....
...
..
.
....
.
.
.
.
..
.
..
....
.
.
.
.
.
.
......
.......
........
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
........
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.....
.....
.....
..
...
.
....... ..........
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
..
..
.
...
..
..
..
..
.
.
.
.
...
.
..
...
...
..
..
....
...
...
.
...
...
..
..
1 .....
2 ......
3 ......
4 .......
...
...
...
....
.
.
.
.
.
.
........ ......
....... .......
....... .......
....................
......
......
.........
.....
..... ......
.... .. .. .....
.... .. .... .......
.... ....
....
..
.
.
.
.
....
..
..
....
.....
..
...
....
..
....
..
....
..
....
.
.
.
.
.
....
..
.
...
.
.
....
.
.
.
.
..
..
....
.
.
.
.
.
.
....
...
...
..
.
.
....
.
.
..
..
.
.
....
.
.
.
.
..
....
...
.
.
.
.
.
.
....
.
..
..
.
.
.
....
.
.
.
.
..
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.......
...... .........
...... ..........
.
....... ..........
.
....... ..........
.
.
.
.
.
.
.
..
.
...
..
...
..
.
..
.
.
.
.
.
.
.
..
..
..
..
..
.
....
....
.
.
.
.
.
.
.
..
...
..
..
..
...
...
..
..
43.......
44.......
...
...
.... 41.....
.... 42.....
.
...... ....
...... .......
...................
..................
...........
........
.............................................................................................................................
..
..
...
....
....
.....
..
..
...
...
...
....
....
....
...
..
..
...
...
...
.
....
.
...
1
2
...
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
..................................................................................................................................
.
.
..
.
.
...
....
....
....
...
...
...
...
..
.
.
...
...
41 ... 42 ......
...
...
...
.....................................................................
...
...
...
...
3
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
...
..
.
...
.
...
43 ... 44 ......
...
....
.................................................................................................................................
(a)
(b)
H`nh 7.17: (a) Anh du.o..c phan hoa.ch; (b) cay t

u. phan tu.o.ng u
.ng.
u.a mo.t pixel da.i die.n và cac pixel trong
ta co the them: kch thu.o.c, su.. tu.o.ng tu.. gi
v`
ung (chang ha.n, so sanh cu.ò.ng do. cua pixel da.i die.n và cu.ò.ng do. sang trung b`nh
ung.
ung), và kieu dang cua v`
cua v`
7.4.3
T
ach v`
ung v`
a tr
o.n v`
ung
Ta biet rà ng phu.o.ng phap tang v`

ung xuat phat t`
u. ta.p cac pixel ha.t giong. Thay vào
àu thành mo.t ta.p t`
do, ta co the phan hoa.ch anh ban d
uy y
cac v`
ung con rò.i nhau sau
èu kie.n (i)-(v) trong Ph
àn 7.4.1.
do tro.n và/hoa.c tach cac v`
ung nha` m thoa man cac di
Gia su. R bieu dien anh f và cho.n hàm thuo.c tnh P. Ta chia R lien tiep thành
bon v`
ung con sao cho vo.i moi v`
u.c là, neu P (Rj ) =
ung con Rj ta co P (Rj ) = TRUE. T
FALSE, ta chia anh thành bon v`
ung con. Neu co v`
ung con nào mà thuo.c tnh P ba` ng
FALSE, ta chia thành bon v`
ung con nho ho.n, và c
u. tiep tu.c nhu. va.y: ket qua ta du.o..c
cay t
u. phan nhu. minh ho.a trong H`nh 7.17. Ch
uy
ra` ng goc cua cay tu.o.ng u
.ng vo.i
toàn anh goc và moi n
ut tu.o.ng u
.ng mo.t phep phan hoa.ch. Trong tru.ò.ng ho..p này, ch
co R4 là du.o..c phan chia them.
è nhau vo.i
Neu ch
ung ta ch tach, co the vo.i phan hoa.ch cuoi c`
ung co hai v`
ung k
- e thoa man cac
- i
èu này co the tranh ba` ng thua.t toan tro.n v`
ung. D
c`
ung thuo.c tnh. D
222
èu kie.n (i)-(v), ch

è nhau mà cac pixel c`
di
ung ta ch tro.n nh
u.ng v`
ung k
ung thoa man
.
è nhau Rj và Rk neu P (Rj Rk ) =
ung k
thuo.c tnh P ; t
u c là, ch
ung ta ch tro.n hai v`
TRUE. Thua.t toan co the tr`nh bày nhu. sau:
Bu.o.c 1. Tach cac v`
ung rò.i nhau.
ung Rj sao cho P (Rj ) = FALSE thành bon v`
è nhau Rj và Rk neu P (Rj Rk ) = TRUE.
Bu.o.c 2. Tro.n hai v`
ung k
u.ng khi khong the tro.n hoa.c tach them.
Bu.o.c 3. D`
àu thành mo.t ta.p cac
Trong thua.t toan tren ta co the, chang ha.n tach anh ban d
khoi h`nh vuong. Vie.c tach se du.o..c thu..c hie.n tiep tu.c nhu. da tr`nh bày, nhu.ng trong
Bu.o.c 2, dàu tien ch
ung ta ch tro.n cac nhom bon khoi tu.o.ng u
.ng cac ha.u due. trong
è nhau
ung k
bieu dien cay t
u. phan mà thoa man thuo.c tnh P. Ket tiep mo.i tro.n hai v`
.
.
.
.
.
.
èu kie.n cua Bu o c 2. Ta.i thò i diem này cac v`
thoa di
ung du o. c tro.n co kch thu o.c khac
.
nhau. U u diem chnh cua phu.o.ng phap này là su. du.ng c`
ung mo.t cay t
u. phan de tach
và tro.n cho den khi ket th
uc thua.t toan.
òm mo.t doi tu.o..ng
V du. 7.4.2 H`nh 7.18 minh ho.a thua.t toan tach và tro.n. Anh ch g
- e do.n gian, doi tu.o..ng và n
èn. D
èn co cac m
và n
u.c xam hà ng và tieu chuan P (Ri ) =
àu v`
ung R
TRUE neu tat ca cac pixel trong v`
ung co c`
ung cu.ò.ng do.. Xuat phat ban d
.
.
.
là toàn anh và P (R) = FALSE. V` va.y anh du o. c tach nhu trong H`nh 7.18(a). Bu.o.c
àn tach, trong khi cac
ke tiep, v`
ung goc tay bac thoa man tieu chuan P nen khong c
.
.
.
v`
ung còn la.i du o. c tach thành cac v`
ung con nhu trong H`nh 7.18(b). Trong giai doa.n
này, mo.t so v`
ung con du.o..c ho..p nhat. H`nh 7.18(c) là ket qua cua vie.c tach và tro.n.
H`nh 7.18(d) là ket qua phan doa.n o. bu.o.c cuoi c`
ung.
.............................................................................................................................
...
....
...
...
...
...
..
...
...
..
...
....
...
...
...
.........................................................
...
...
.................................................
..................................................
...
...
...
...
...................................................
.................................................
...
...
...................................................
...
..
......... ....... ................................................................................................................... ....... ...........
...................................................
...
...
....................................................................................................
...
...
.... .... ... ... .... ... ... ..
...
...
............................................................................................................................
....................................................................................................
...
...
............................................................................
...
...
...........................................................................
...
...
... .... ... ... .... ... ... .
...
..............................................................................................................................
...
....................................................................................................
...
...
..............................................................
...
...
.
...
...
..
...
..
............................................................................................................................
..............................................................................................................................
...
....
....
...
...
...
...
..
..
...
...
..
..
...
....
...
...
................................................................. ....... ........
...
.................................................
...
.................................................
...
...
...
...
...................................................
.................................................
...
...
..................................................
...
..
......... ....... .................................................................................................................... ....... ...........
....................................................
...
...
....................................................................................................
...
...
... ... .... ... ... .... ... . .
...
...
.............................................................................................................................
....................................................................................................
...
...
..........................................................................
...
..
......... ....... ........................................................................................................................................... ....... ...........
...
...
....................................................................................................
....................................................................................................
...
...
...
..................................................................
...
...
...
..
..
..
...
..
..............................................................................................................................
............................................................................................................................
...
...
...
...
...
...
...
...
....
...
...
...
........................................................
...
.................................................
...
...
...................................................
...
...
...
..................................................
..................................................
...
...
...
...
..................................................
...
...
.........................................................................................................
....................................................................................................
...
...
.............................................................................
...
...
...
...
............................................................................................................................
....................................................................................................
...
...
............................................................................
...
...
...
...
................................................................................................................................
......................................................................................................
...
...
...................................................................................................
...
...
...
.....................................................................
...
...
...
..
..
..
..
..
...
..
................................................................................................................................
............................................................................................................................
...
...
...
...
...
...
...
...
....
...
...
...
.........................................................
...
...
...................................................
...
...
.....................................................
...
...
....................................................
....................................................
...
...
...
....................................................
...
...
...
..........................................................................................................
....................................................................................................
...
...
............................................................................
...
...
...
...
.............................................................................................................................
....................................................................................................
...
...
...........................................................................
...
...
............................................................................
...
...
... .... ... ... .... ... ...
...
...............................................................................................................................
...
....................................................................................................
...
...
..............................................................
...
...
...
...
...
..
...........................................................................................................................
(a)
(b)
(c)
(d)
H`nh 7.18: V du. cua thua.t toan tach và tro.n.

223
Trong mo.t so tru.ò.ng ho..p ch

ung ta co the cho.n tieu chuan P nhu. sau: P (Ri ) =
àn tram, cac pixel trong v`
TRUE neu co t nhat, chang ha.n 80 ph
ung Ri co tnh chat
|z m | 2 , trong do z là m
u.c xam cua pixel th
u.c xam
u. j trong v`
ung R , m là m
j
u.c xam trong v`

ung Ri . Neu
trung b`nh cua v`
ung và i là phu.o.ng sai chuan cua cac m
P (Ri ) = TRUE ta da.t tat ca cac pixel trong v`
ung Ri ba` ng mi. Nh
u.ng tnh chat du..a
tren gia tri. trung b`nh và phu.o.ng sai chuan cua cac pixel trong v`
ung nha` m xac di.nh
ket cau1 cua v`
ung. Khai nie.m phan doa.n ket cau du..a tren cac do. do ket cau doi vo.i
ung ta co the thu..c hie.n phan doa.n ket cau ba` ng nh
thuo.c tnh P (Ri ). T
u.c là ch
u.ng
àn này bà ng cach su. du.ng thuo.c tnh du..a tren no.i
phu.o.ng phap tr`nh bày trong ph
dung ket cau.
7.5
K
y thu
a.t anh d
o.ng trong ph
an d
oa.n
Chuyen do.ng là mo.t tn hie.u ma.nh du.o..c su. du.ng bo.i con ngu.ò.i và do.ng va.t de tach
èn. Trong cac u
cac doi tu.o..ng quan tam t`
u. n
.ng du.ng xu. l
y anh, chang ha.n u
.ng du.ng
ngu.ò.i may, nha.n da.ng tàu bè qua la.i, và phan tch canh do.ng, chuyen do.ng nay sinh
àn
u.a he. thong cam giac và canh du.o..c quan sat. Ph
t`
u. su.. di.ch chuyen tu.o.ng doi gi
.
èn khong gian và t
àn so du. a vào chuyen
này xet tien tr`nh phan doa.n anh trong mi
do.ng.
7.5.1
èn kh
K
y thu
a.t mi
ong gian
Co. so.
u.a hai frame
Mo.t trong nh
u.ng phu.o.ng phap do.n gian nhat de phat hie.n su.. thay doi gi
anh f (x, y, ti) và f (x, y, tj ) ta.i hai thò.i diem ti và tj tu.o.ng u
.ng, là so sanh hai anh
tren co. so. cac pixel. Phu.o.ng phap là ta.o ra mo.t anh hie.u (difference image). Gia su.
àn tnh. Neu so sanh anh này
u.a cac thành ph
ch
ung ta co mo.t anh tham khao ch ch
.
.
.
.
vo i mo.t day anh co c`
ung moi tru ò ng nhu ng them cac doi tu.o..ng chuyen do.ng. Khi do
àn co di.nh và ch gi
àn tu. khac
u.ng thành ph
hie.u cua hai anh se huy nh
u. la.i nh
u.ng ph
àn anh chuyen do.ng.
.ng vo.i thành ph
khong tu.o.ng u
1
àn 8.3.3 v
è thu
ay.
Xem Ph
a.t ng
u. n`
224
Hie.u gi
u.a hai anh ta.i cac thò.i diem ti và tj du.o..c xac di.nh nhu. sau:
1 neu |f (x, y, ti) f (x, y, tj )| > ,

dij (x, y) :=
0 neu ngu.o.c lai,
. .
vo.i > 0 là ngu.o.ng nào do.
(7.3)
Trong phan tch anh do.ng, tat ca cac pixel trong anh hie.u dij (x, y) co gia tri. 1
xem nhu. ket qua cua doi tu.o..ng chuyen do.ng. Phu.o.ng phap này ch du.o..c ap du.ng
ung mo.t canh và cu.ò.ng do. sang thay doi tu.o.ng doi nho. Trong thu..c
khi hai anh cua c`
te, cac pixel (x, y) trong anh hie.u mà dij (x, y) = 1 co the tu.o.ng u
.ng vo.i nhieu. Ch
u
y
rà ng cac pixel này thu.ò.ng là cac diem co la.p và phu.o.ng phap de khu. ch
ung là ta.o
.
àn tu ba` ng 1 trong dij (x, y) và sau do bo
cac v`
ung 4 hoa.c 8lien thong cua cac ph
- i
àn tu. nho ho.n mo.t gia tri. cho tru.o.c nào do. D
èu này
qua tat ca cac v`
ung co so ph
co the loa.i bo cac doi tu.o..ng nho và/hoa.c chuyen do.ng cha.m, tuy nhien no se làm noi
àn chuyen do.ng.
ba.t cac thành ph
nh hi
A
e.u tch l
uy
àn
Nhu. da ch ra, do nhieu nen anh hie.u thu.ò.ng ch
u.a cac diem co la.p. Ma.c d`
u cac ph
àn hay hoàn toàn bà ng vie.c phan tch tnh lien thong
tu. này co the loa.i bo mo.t ph
ung co the loa.i bo cac doi tu.o..ng nho hay chuyen do.ng
cua ch
ung, phu.o.ng phap này c
.
è này ba` ng cach xet su.. thay doi ta.i moi pixel
ung ta giai quyet van d
cha.m. O day ch
tu.o.ng co.
trong mo.t vài frame anh, do do ta.o ra bo. nho. trong qua tr`nh xu. l
y. Y
ban cua phu.o.ng phap này là bo qua su.. thay doi mà ch xuat hie.n lac dac trong mo.t
day cac frame anh.
Xet day cac anh f (x, y, ti), i = 1, 2, . . . , n, và gia su. f (x, y, t1) là anh tham khao.
Anh hie.u tch l
uy (accumulative difference image) du.o..c ta.o ra ba` ng cach so sanh anh
tham khao f (x, y, t1) vo.i moi anh trong day f (x, y, ti), i = 2, 3, . . . , n nhu. sau. Ta da.t
uy. Bien dem c(p)
.ng vo.i moi pixel p trong anh hie.u tch l
mo.t bien dem c(p) tu.o.ng u
.
.
này se tang len mo.t do n vi. moi khi xuat hie.n su. khac nhau ta.i vi. tr pixel p gi
u.a anh
tham khao và anh trong day. Do do, khi frame th
u. k du.o..c so sanh vo.i anh tham
àn tu. ta.i pixel p trong anh tch l
àn m
khao, ph
uy là so l
u.c xam ta.i vi. tr này khac vo.i
.ng pixel p trong anh tham khao. Cac hie.u du.o..c thiet la.p, chang ha.n
gia tri. tu.o.ng u
uy ta.i pixel (x, y) xac di.nh bo.i
theo (7.3). Trong tru.ò.ng ho..p này, anh hie.u tch l
n
X
di1 (x, y).
ADI(x, y) :=
i=2
225
Co ba loa.i anh hie.u tch l

uy: tuye.t doi (AADI), du.o.ng (PADI) và am (NADI).
Hai anh sau nha.n du.o..c bà ng cach su. du.ng (7.3) nhu.ng khong co gia tri. tuye.t doi, và
su. du.ng anh tham khao thay cho f (x, y, ti). Gia su. ra` ng, cac m
u.c xam cua doi tu.o..ng
èn, neu hie.u du.o.ng, no du.o..c so sanh vo.i ngu.o.ng du.o.ng; neu
co gia tri. xam lo.n ho.n n
- i.nh ngha du.o..c dao ngu.o..c neu cac m
no am, hie.u du.o..c so sanh vo.i ngu.o.ng am. D
u.c
èn.
xam cua doi tu.o..ng nho ho.n n
Nh
a.n x
et 7.5.1 Ch
u y
ra` ng do. tang cua PADI ng`
u.ng la.i khi doi tu.o..ng di chuyen
èn rò.i
khoi vi. tr goc cua no. Noi cach khac, khi doi tu.o..ng co gia tri. xam lo.n ho.n n
àn tu. mo.i du.o..c ta.o ra trong
khoi vi. tr cua no trong anh tham khao th` se khong co ph
anh hie.u tch l
uy. Do do, khi no ng`
u.ng tang, anh hie.u tch l
uy du.o.ng PADI cho ta vi.
àu cua doi tu.o..ng trong anh tham khao. Tnh chat này se du.o..c su. du.ng de
tr ban d
u.a cac v`
ung cua ca PADI và
ta.o anh tham khao t`
u. day cac anh. Ngoài ra, AADI ch
.
àn tu trong cac anh này cho ta biet toc do. và hu.o.ng di chuyen cua
NADI, và cac ph
doi tu.o..ng.
Ta.o anh tham khao

àn tren c
àn anh tham khao. Nhu. da ch ra, hie.u gi
u.a hai anh
Phu.o.ng phap trong ph
àn tnh và ch gi
u.ng
trong bài toan anh do.ng làm bien mat tat ca cac thành ph
u. la.i nh
- e làm sa.ch nhieu ch
àn chuyen do.ng hay nhieu. D
ung ta co the su. du.ng cac
thành ph
phu.o.ng phap lo.c nhu. da tr`nh bày trong Chu.o.ng 4 hoa.c su. du.ng anh hie.u tch lu
y.
uc nào c
ung nha.n du.o..c anh tham khao ch co cac
Trong thu..c te, khong phai l
àn tnh và c
àn thiet phai xay du..ng anh tham khao t`
thành ph
u. day cac anh ch
u.a mo.t
èu doi tu.o..ng chuyen do.ng. Thu tu.c nha.n du.o..c anh tham khao nhu. sau. Gia
hoa.c nhi
àu tien trong day anh là anh tham khao. Khi mo.t thành ph
àn chuyen do.ng
su. anh d
èn tu.o.ng u
.ng trong anh hie.n ta.i du.o..c
dò.i khoi vi. tr cua no trong anh tham khao, n
chep vào vi. tr goc bi. chiem trong anh tham khao. Khi tat ca cac doi tu.o..ng chuyen
u.a nh
ung, ta thu du.o..c anh tham khao ch ch
u.ng
do.ng rò.i khoi cac vi. tr goc cua ch
- e phat hie.n cac doi tu.o..ng da thu..c su.. rò.i khoi vi. tr goc cua no, ta
àn tnh. D
thành ph
kiem tra m
u.c tang cua anh hie.u tch l
uy du.o.ng PADI.
226
7.5.2
èn t
àn s
o
K
y thu
a.t mi
àn này ch
Trong ph
ung ta xet bài toan chuyen do.ng thong qua bien doi Fourier. Xet
day T anh so f (x, y, t), t = 0, 1, . . . , T 1, kch thu.o.c M N du.o..c ta.o ra t`
u. mo.t
èn thu
àn nhat vo.i
camera co di.nh. Tru.o.c het gia thiet ra` ng tat ca cac frame co n
cu.ò.ng do. khong ngoa.i tr`
u. ch co mo.t pixel doi tu.o..ng co cu.ò.ng do. do.n vi. di chuyen
vo.i va.n toc ha` ng. Gia su. vo.i frame th
u. nhat (t = 0) ma.t phang anh du.o..c chieu len
tru.c x; t
u.c là cac cu.ò.ng do. pixel du.o..c lay tong do.c theo cac co.t. Phep toan này cho
èu vo.i M ph
àn tu. ba` ng 0 ngoa. i tr`
ta mang mo.t chi
u. ta.i vi. tr mà doi tu.o..ng du.o..c
àn cua mang này vo.i exp[2ik1xt], x = 0, 1, . . . , M 1, ta
chieu. Nhan cac thành ph
du.o..c exp[2ik1x0t] trong do (x0, y 0) là to.a do. pixel doi tu.o..ng trong anh dang xet,
k N, và t là khoang thò.i gian gi
u. hai frame anh.
1
Gia su. vo.i frame th

u.c
u. hai (t = 1) doi tu.o..ng di chuyen den to.a do. (x0 + 1, y 0 ); t
là no di chuyen mo.t pixel song song vo.i tru.c hoành; sau do la.p la.i thu tu.c lay tong
tren ta du.o..c exp[2ik1(x0 + 1)t]. Neu doi tu.o..ng tiep tu.c di chuyen mo.t pixel vo.i
moi frame, th` ta.i thò.i diem t N nào do ta co ket qua là exp[2ik1(x0 + t)t]. Ap
du.ng cong th
u.c Euler ta co
exp[2ik1(x0 + t)t] = cos[2k1(x0 + t)t] + i sin[2k1 (x0 + t)t]
àn
vo.i t = 0, 1, . . . , T 1. Noi cach khac ta du.o..c mo.t dao do.ng ph
u.c h`nh sin vo.i t
.
.
.
.
.
so k1 . Neu doi tu o. ng di chuyen 1 pixel (theo hu o ng tru.c x) gi
u a cac frame th` dao
àn so tu.o.ng u
do.ng co t
.ng 1k1 . V` t thay doi trong khoang [0, T 1] và nguyen nen
neu ha.n che k1 nha.n gia tri. nguyen th` ta du.o..c bien doi Fourier rò.i ra.c cua dao do.ng
àn so 1 k1 và mo.t ta.i T 1 k1 . N
ph
u.c h`nh sin co hai n
ui sau do tnh doi
ui-mo.t ta.i t
.
àn 3.3.3) và co the bo qua. V` va.y n
x
u ng cua bien doi Fourier (xem Ph
ui trong pho
àn va.n toc theo hu.o.ng
Fourier cho ta 1 k1 . Chia gia tri. này cho k1 ta du.o..c thành ph
x. Tu.o.ng tu.., phep chieu len tru.c y cho ta va.n toc 2 theo hu.o.ng y.
àn chuyen do.ng se ta.o ra cac so ha.ng expoNeu day frame khong ch
u.a thành ph
àn so 0 (ph
àn tu.
nent ba` ng nhau, và do do bien doi Fourier cua no cho mo.t n
ui ta.i t
DC). Do do vo.i gia thiet cac phep toan là tuyen tnh th` trong tru.ò.ng ho..p tong quat
èu doi tu.o..ng chuyen do.ng tren n
èn tnh th` phep bien doi Fourier co
co mo.t hay nhi
àn anh tnh và cac n
mo.t n
ui ta.i DC tu.o.ng u
.ng cac thành ph
ui ta.i cac vi. tr t le. vo.i
va.n toc cua cac doi tu.o..ng chuyen do.ng.
Cac khai nie.m tren du.o..c tong ket nhu. sau. Vo.i mo.t day T anh so kch thu.o.c
M N, tong cua cac phep chieu co tro.ng so len tru.c x và y tu.o.ng u
.ng ta.i mo.t thò.i
227
diem nguyen bat k`

y cho bo.i
1
M
1 N
X
X
2 1k1 xt
(t,
k
)
:=
f
(x,
y,
t)e
,
g
x
1
x=0 y=0
gy (t, k2 ) :=
1
N
1 M
X
X
2 1k2 yt
f (x, y, t)e
(7.4)
t = 0, 1, . . . , T 1,
y=0 x=0
trong do k1 , k2 là cac so nguyen du.o.ng.

èu theo t cua (7.4) ta co
T 1
1X
(u
,
k
)
=
gx (t, k1)e2 1u1 t/T ,
G
x
1 1
T
t=0
T 1
1X
2 1u2 t/T
G
(u
,
k
)
=
g
(t,
k
)e
,
y
2
2
y
2
T t=0
(7.5)
vo.i u1 = 0, 1, . . . , T 1, và u2 = 0, 1, . . . , T 1.
àn so và va.n toc xac di.nh bo.i
Moi quan he. gi
u.a t
(
u1 = k1 1 ,
(7.6)
u2 = k2 2 .
Trong cong th
u.c (7.6), do.n vi. cua va.n toc là so pixel tren tong so cac frame.
Chang ha.n, 1 = 10 ngha là mo.t chuyen do.ng cua 10 pixel trong T frame. Gia su. cac
èu da.n th` toc do. va.t l
y phu. thuo.c vào toc do. frame và
frame du.o..c lay mo.t cach d
khoang cach gi
u.a cac pixel. Do do, neu 1 = 10, T = 30, toc do. frame là hai anh mo.t
u.a cac pixel là 0.5 m, th` va.n toc va.t l
giay, và khoang cach gi
y theo hu.o.ng x là
1 = (10 pixels)(0.5 m/pixel)(2 frames/sec)(30 frames)
1
= m/sec.
3
àn va.n toc theo tru.c x du.o..c tnh theo
Dau cua thành ph

d2 Re[gx (t, k1)]
S1x =
,
dt2
t=n
d2 Im[gx (t, k1)]
S2x =
.
dt2
t=n
u.ng minh rà ng S1x và S2x co c`
ung
V` gx (t, k1) là dao do.ng h`nh sin, nen co the ch
.
.
.
.
.
àn va.n toc 1 du o ng. Ngu o. c la.i
dau ta.i thò i diem n t`
uy y
neu và ch neu thành ph
228
àn va.n toc am. Neu S1x hoa.c S2x ba` ng khong,
S1x và S2x trai dau ch ra mo.t thành ph
.
àn nhat, t = n t. Tu.o.ng tu.. cho vie.c xac d.inh dau
ta khao sat thò i diem ke tiep g
cua 2.
ò co.t
àn 3.3.9, qua tr`nh lay mau anh tho khien bieu d
Nhu. tr`nh bày trong Ph
.
cua pho Fourier co da.ng rang cu.a. O day, co qua t mau khi pha.m vi thay doi cua u
xac di.nh bo.i T nen pho Fourier c
ung co da.ng rang cu.a. Do u = k nen ta co the cho.n
àn nguyen cua umax /max , trong do umax là t
àn so dao do.ng rang
cac tham so k là ph
.
.
cu a cu. c da.i và max là va.n toc chuyen do.ng toi da cho phep.
229
230
Chu.o.ng 8
U DIE
N VA
` MIEU
TA
BIE
Sau khi anh du.o..c phan doa.n thành cac v`

ung bà ng nh
u.ng phu.o.ng phap tr`nh bày
trong Chu.o.ng 7, ta.p ho..p cac pixel thu.ò.ng du.o..c bieu dien và mieu ta o. da.ng thch
è sau. V
è co. ban, co hai cach bieu dien v`
ung: (1) bieu
ho..p cho cac tien tr`nh xu. l
y v
dien du..a tren cac da.c tru.ng ben ngoài (bien), hoa.c (2) du..a tren cac da.c tru.ng ben
trong v`
ung (cac pixel ta.o thành v`
ung). Vie.c cho.n phu.o.ng phap bieu dien thch ho..p
àn cua tien tr`nh xu. l
u.c
ch là mo.t ph
y khien cho d
u. lie.u h
u.u ch. Ke tiep là mieu ta (t
ung) v`
ung du..a tren bieu dien du.o..c cho.n. Chang ha.n, mo.t
là tach cac da.c tru.ng cua v`
v`
ung co the du.o..c bieu dien bo.i bien cua no vo.i bien du.o..c mieu ta bo.i cac da.c tru.ng
nhu. do. dài bien, hu.o.ng cua doa.n thang noi cac diem cu..c tri., và so cac cung lom tren
bien.
Noi chung, cho.n bieu dien ngoài khi ta muon ta.p trung vào cac da.c tru.ng h`nh
dang; và cho.n bieu dien trong khi ta muon ta.p trung vào nh
u.ng tnh chat no.i ta.i cua
doi tu.o..ng nhu. màu sac và ket cau. Trong ca hai tru.ò.ng ho..p, cac da.c tru.ng du.o..c cho.n
àn t nha.y cam nhat doi vo.i nh
de mieu ta c
u.ng bien doi nhu. thay doi kch thu.o.c,
àu het cac tnh chat
ti.nh tien, quay. Cac mieu ta trong chu.o.ng thoa man mo.t hay h
này.
8.1
ap bi
eu di
en
C
ac phu.o.ng ph
Cac k
y thua.t phan doa.n trong Chu.o.ng 7 cho ta d
u. lie.u tho o. da.ng cac pixel do.c theo
bien hoa.c cac pixel du.o..c ch
u.a trong mo.t v`
ung. Ma.c d`
u nh
u.ng d
u. lie.u này doi khi
231
.....................................................................
..
......
....
...
...
...
....
..
...
....
..
....
.
...
...
...
...
...
...
..
...
...
...
...
...
..
........
..
3...
.....................................................................
..........
....
....
.....
....
....
.....
....
.....
....
....
.....
....
.....
....
.....................................................................
...
....
....
.....
.
.
.
....
....
....
....
....
.
.
.
....
....
....
......
........
(a)
..
.......
.........
....
...
.....
....
...
....
.
...
.
..
....
....
..
....
...
...
....
.
.
....
.
...
..
...
.... .......
. ..
.....................................................................
.. ....
.... ......
....
..
....
....
....
...
....
...
...
....
....
....
...
....
...
....
....
...
........
...
....
..
.......
..
(b)
H`nh 8.1: Cac hu.o.ng su. du.ng trong ma xch 4-hu.o.ng (a) và 8-hu.o.ng (b).
du.o..c su. du.ng tru..c tiep de nha.n du.o..c cac mieu ta (chang ha.n khi xac d.inh ket cau
ung), trong thu..c te su. du.ng phu.o.ng phap bieu dien d
cua v`
u. lie.u da.ng thch ho..p cho
àn này tr`nh bày mo.t so
phep giam khoi lu.o..ng tnh toan khi mieu ta doi tu.o..ng. Ph
phu.o.ng phap bieu dien v`
ung.
8.1.1
M
a xch
Ma xch du.o..c su. du.ng de bieu dien bien ba` ng mo.t day lien tiep cac doa.n thang (xac
- a.c bie.t, bieu dien này du..a tren tnh 4- hay 8-lien thong
di.nh bo.i do. dài và hu.o.ng). D
cua cac doa.n thang. Hu.o.ng cua moi doa.n thang du.o..c ma hoa bà ng cach su. du.ng so.
u. và xu. l
dò danh so nhu. trong H`nh 8.1. Cac anh so thu.ò.ng du.o..c lu.u tr
y o. da.ng lu.o.i
vo.i khoang cach bà ng nhau theo cac hu.o.ng x và y. Ma xch du.o..c ta.o ra bà ng cach
àn theo bien, chang ha.n theo chi
èu kim d
òng h
ò và gan mo.t hu.o.ng cho doa.n noi ca.p
l
cac pixel. Phu.o.ng phap này co hai nhu.o..c diem: (1) ma xch du.o..c xay du..ng thu.ò.ng
rat dài; và (2) bat k`
y mo.t thay doi nho do.c theo bien do nhieu hoa.c do phan doa.n
khong tot se làm thay doi ma mà khong nhat thiet co lien quan den h`nh dang cua
du.ò.ng bien.
- e vu.o..t qua kho khan này, tru.o.c het ngu.ò.i ta thu.ò.ng lay mau la.i du.ò.ng bien
D
ba` ng cach cho.n mo.t lu.o.i vo.i khoang cach lo.n ho.n nhu. trong H`nh 8.2(a). Sau khi
ut cua lu.o.i lo.n neu n
ut
du.ò.ng bien du.o..c duye.t, mo.t diem bien du.o..c gan vo.i moi n
.
.
.
.
.
.
.
.
àn vo i du ò ng bien c
này g
u nhu H`nh 8.2(b). Du ò ng bien du o. c lay mau la.i theo cach
.
.
này co the du o. c bieu dien ba` ng 4 hay 8ma xch nhu. trong cac H`nh 8.2(c) và (d)
232
(a)
(b)
- u.ò.ng bien và lay mau la.i; (b) ket qua cua lay mau la.i; (c) ma xch
H`nh 8.2: (a) D
4-hu.o.ng; (d) ma xch 8-hu.o.ng.
- iem bat dàu trong H`nh 8.2(c) tu.o.ng u
.ng. D
.ng dau cham và du.ò.ng bien là
tu.o.ng u
4-du.ò.ng di ben ngoài ngan nhat trong lu.o.i cua H`nh 8.2(b). Bieu dien bien trong
H`nh 8.2(c) là ma xch 0033 . . . 01 và trong H`nh 8.2(d) là ma xch 076 . . . 12. Hien
nhien ra` ng do. dài cua ma xch phu. thuo.c vào khoang cach cua lu.o.i lay mau la.i.
C
ac ph
ep to
an tr
en m
a xch
Du.o.i day là mo.t so phep toan tren ma xch d.inh ngha theo 8 lien thong. De dàng mo.
ro.ng cho 4 lien thong (bài ta.p).
1
1
1. [Nghi.ch dao] Nghi.ch dao cua xch a = a1a2 . . . an là xch a1 = a1
1 a2 . . . an
xac d.inh bo.i
a1
i = (ani + 4) mod 8,
i = 1, 2, . . . , n.
èu kim
èu kim d
òng h
ò th` xch nghi.ch dao a1 ngu.o..c chi
Neu xch a thua.n chi
ò và ngu.o..c la.i.
dòng h
- o. dài cua xch a = a1a2 . . . an xac d.inh bo.i
- o. dài cua xch] D
2. [D
l(a) := ne +
2no ,
trong do ne và no là so cac gia tri. chan và le tu.o.ng u

.ng trong day a1 , a2, . . . an .
Gia su. diem xuat phat cua xch a ta.i pixel (x0, y0 ). Khi do to.a do. cua pixel
233
tu.o.ng u
.ng mat xch ai trong xch a là
xi =
i
X
yi =
i
X
ajx + x0,
j=1
ajy + y0,
j=1
àn cua vector ai . (Chang

trong do k
y hie.u ajx và ajy tu.o.ng u
.ng là cac thành ph
ha.n ai = 3 th` ajx = 1, ajy = 1).
- o. ro.ng và do. cao cua chu tuyen dong] D
- o. ro.ng w(a) và do. cao h(a) cua chu
3. [D
tuyen dong xac di.nh bo.i xch a là
w(a) = max xj min xj ,
j
h(a) = max yj min yj .

j
èn
4. [Khoang cach gi
u.a hai diem] Xet hai pixel p và q du.o..c noi bo.i mo.t day chuy
.ng ma xch a. Khi do khoang cach (Euclid) gi
u.a hai pixel này là
tu.o.ng u
d(p, q) =
n
X
ajx
j=1
!2
n
X
j=1
ajy
!22
Neu biet tat ca cac to.a do. cua cac pixel tren chu tuyen ta co the tnh du.o..c
moment cua chu tuyen. Tuy nhien ma xch cua chu tuyen dong khong cho thong
è v`
tin h`nh ho.c v
ung du.o..c gio.i ha.n bo.i du.ò.ng bien là chu tuyen này. Ngoài ra
c
ung kho co the thu..c hie.n doi vo.i cac phep toan co gian.
ung ta co
Ma xch cua du.ò.ng bien phu. thuo.c vào diem xuat phat. Tuy nhien ch
the chuan hoa ba` ng thu tu.c sau: Vo.i mo.t ma xch co diem xuat phat tu`
yy
, ta xem
.
.
.
.
.
.
.
òm cac so tu o ng u
ma này nhu mo.t day khep kn g
ng vo i hu o ng di chuyen và di.nh
.ng mo.t so nguyen co gia tri.
ngha la.i diem xuat phat sao cho day thu du.o..c tu.o.ng u
nho nhat.
Ch
ung ta c
ung co the chuan hoa doi vo.i phep quay bà ng cach su. du.ng hie.u th
u.
nhat cua ma xch thay cho ma ban dàu. Hie.u này nha.n du.o..c bà ng cach dem (ngu.o..c
èu kim d
òng h
ò) so cac hu.o.ng tach hai ph
àn tu. k
è nhau cua ma. Chang ha.n, hie.u
chi
.
.
ung ta xem ma nhu. day
dàu tien cua ma xch 4-hu o ng 10103322 là 3133030. Neu ch
àn tu. dàu tien cua hie.u chnh là so l
àn chuyen di.ch cua cac thành
khep kn, th` ph
àn d
àu tien và cuoi c`
ph
ung cua xch. Do do ket qua là 33133030. Kch thu.o.c cua
234
xch chuan hoa phu. thuo.c vào kch thu.o.c trong qua tr`nh lay mau. Tong quat, gia su.
a = a1a2 . . . an là ma xch theo dlien thong (d = 4 hoa.c 8) và b = b1 b2 . . . bn là hie.u
dàu tien cua ma xch a. Khi do
b1 = an a1
(mod d),
bi = ai ai1 (mod d), i = 2, 3, . . . , n.

Cac chuan này ch chnh xac neu cac du.ò.ng bien bat bien vo.i cac thay doi cua
èu này hiem xay ra trong thu..c te. Chang ha.n, c`
phep quay và co gian. Nhu.ng di
ung
mo.t doi tu.o..ng du.o..c so hoa theo hai hu.o.ng khac nhau se ta.o ra cac h`nh da.ng khac
nhau, vo.i m
u.c do. sai khac t le. vo.i do. phan giai cua anh.
8.1.2
X
ap x d
a gi
ac
Mo.t du.ò.ng bien so co the xap x bo.i mo.t da giac vo.i do. chnh xac t`
uy y
. Vo.i mo.t
du.ò.ng cong dong, xap x là chnh xac khi so cac ca.nh trong da giac bà ng so cac diem
è nhau xac di.nh mo.t ca.nh trong da giac. Trong thu..c te,
bien trong do moi ca.p pixel k
mu.c dch cua xap x da giac là gi
u. la.i dang die.u cua du.ò.ng bien vo.i so ca.nh da giac t
èu thò.i gian thu..c
àm thu.ò.ng và co the ton nhi
nhat. Bài toan này, noi chung, khong t
hie.n vie.c t`m kiem. Tuy nhien, phu.o.ng phap bieu dien bien ba` ng cach xap x da giac
ph`
u ho..p vo.i mo.t so u
.ng du.ng trong xu. l
y anh.
u.ng tieu chuan khac
Cac phu.o.ng phap ho..p du..a tren tieu chuan sai so hay nh
du.o..c ap du.ng vo.i bài toan xap x da giac. Ch
ung ta co the ho..p cac diem do.c theo
bien cho den khi du.ò.ng thang kho.p cac diem du.o..c ho..p vo.i sai so b`nh phu.o.ng nho
èu kie.n này thoa man, cac tham so cua
nhat vu.o..t qua mo.t ngu.o.ng cho tru.o.c. Khi di
è 0, và thua.t toan du.o..c la.p la.i, ho..p cac diem
du.ò.ng thang du.o..c lu.u tr
u., sai so da.t v
mo.i do.c theo bien cho den khi loi la.i vu.o..t qua ngu.o.ng cho phep. Ket th
uc thua.t
toan, giao cua cac du.ò.ng thang sinh ra cac dnh cua da giac. Kho khan chnh cua
thua.t toan này là cac dnh noi chung khong tu.o.ng u
.ng vo.i nh
u.ng cho uon (chang ha.n
cac goc) cua bien do mo.t du.ò.ng thang mo.i ch du.o..c kho.i ta.o khi sai so vu.o..t gia tri.
ngu.o.ng. Neu chang ha.n, mo.t doa.n thang dài di ngang qua goc, mo.t so (phu. thuo.c
vào ngu.o.ng) diem qua goc se du.o..c ch
uy
tru.o.c khi sai so vu.o..t ngu.o.ng. Tuy nhien,
vie.c tach c`
ung vo.i ho..p co the giai quyet kho khan này.
àn cho den
Phu.o.ng phap tach doa.n bien là chia mo.t doa.n lien tiep thành hai ph
.
.
khi thoa tieu chuan cho tru o c. V du., ta co the dòi hoi khoang cach t`
u. mo.i diem
235
..............................................................................................................
...
..
...........
...
..... ..
...
.... ....
.
.
...
.
..
...
....
....
....
....
....
....
...
..
....
.
.
...
...
.
....
.
....
.
....
..
.
.
...
.
.........................................................
...
...
.....
...
..
...
...
.....
....
...
..
...
...
....
....
...
..
...
..
..............................................................................................................
.............................
............
........
.......
.....
.....
....
....
.
....
.
.
...
.
..............
..
.
..... ....
.
..
.
.
.
..
.
...
.
.
.
..
.
.
...
..
..
....
..
....
....
....
.
.
.
....
.
..........................................................
...
..
..
..
...
.
.
.
..
..
..
..
..
...
..
...
...
.
.
.
...
.
....
....
....
.....
.....
........
......
..
.................. ........................
....
...
...
..
....
..
.
.
.
...................
.....................
... ..
.
..
r()
r()
...
.......
...
....
..
...
....
..
...
....
........................................................................................................................................................................................................................
....
...
...
....
..
...
....
..
...
.......................................................................................................................................................................................................................
3
2
...
.....................
..
...
.......................
..
...
.......
...
....
..
.........
...
.
..
..
.
....
...
..
..
......
.....
.....
.....
..
.. ....
.. ....
.. ...
.. ....
.
.
.
.
...
.
.
.
.
....
. .....
. ....
. .....
...
....
.....
....
.....
.....
....
.....
....
.....
...........
..............................
.............................
.............................
...............
...
....
....
..
...
....
..
...
...
...
.......................................................................................................................................................................................................................
2A
A
(a)
3
2
(b)
H`nh 8.3: Hai du.ò.ng bien và cac hàm khoang cach t`
u. tam den bien cua ch
ung phu.
thuo.c vào goc. K
y so r() là hà ng so trong h`nh (a) và ba` ng A sec trong h`nh (b).
àn cua bien den doa.n thang noi hai diem d

àu cuoi khong vu.o..t qua mo.t
thuo.c mo.t ph
ngu.o.ng cho tru.o.c. Trong tru.ò.ng ho..p này, diem xa nhat tro. thành mo.t dnh, do do
u.ng
chia doa.n kho.i ta.o thành hai doa.n con. Phu.o.ng phap này cho phep t`m ra nh
àu thu.ò.ng là hai diem tren
diem uon. Vo.i mo.t du.ò.ng bien dong, nh
u.ng diem ban d
bien xa nhat.
8.1.3
K
y s
o
èu cua du.ò.ng bien. Co mo.t vài cach xay du..ng k

K
y so là hàm bieu dien mo.t chi
y so.
.
.
.
- o n gian nhat là xet hàm khoang cach r = r() t`
D
u tam den bien theo goc nhu H`nh
èu
8.3. Mu.c dch xay du..ng k
y so là du.a vie.c khao sat du.ò.ng bien là doi tu.o..ng hai chi
.
èu và do do cho phep mieu ta de dàng ho n.
è vie.c khao sat mo.t chi
v
Theo cach xay du..ng th` k
y so bat bien doi vo.i phep ti.nh tien nhu.ng phu. thuo.c
vào phep quay và co gian.
236
8.1.4
òi
Bao l
Phan ra bien thành t`

u.ng doa.n thu.ò.ng h
u.u ch. Vie.c phan ra giam do. ph
u.c ta.p cua
du.ò.ng bien và do do do.n gian hoa tien tr`nh mieu ta. Phu.o.ng phap này da.c bie.t hie.u
èu doa.n lom và nh
èu thong tin v
è h`nh dang
qua khi bien co nhi
u.ng doa.n này ch
u.a nhi
òi cua v`
cua doi tu.o..ng. Trong tru.ò.ng ho..p này bao l
ung du.o..c bao bo.i bien là cong cu.
rat tot cho vie.c phan ra bien.
òi
òi H cua ta.p S là ta.p l
òi nho nhat ch
Bao l
u.a S. Ta.p D := H \ S go.i là do. hu.t l
- u.ò.ng bien co the du.o..c phan hoa.ch theo chu tuyen cua S và danh dau nh
u.ng
cua S. D
àn cua do. hu.t l
òi. Ch
diem tu.o.ng u
.ng di vào hay di ra trong mo.t thành ph
uy
ra` ng,
è nguyen l
v
y, phu.o.ng phap này khong phu. thuo.c vào kch thu.o.c v`
ung và phep quay.
Trong thu..c te, cac du.ò.ng bien trong khong chnh quy do tien tr`nh so hoa, do
- i
èu này dan den do. hu.t l
òi ch
àn
nhieu và do qua tr`nh phan doa.n. D
u.a cac thành ph
nho lien thong khong mang y
ngha xuat hie.n lac dac và ngau nhien ngoài du.ò.ng bien.
- e tranh t`nh tra.ng này, ta thu.ò.ng làm tro.n du.ò.ng bien tru.o.c khi phan hoa.ch. Co
D
èu này. Chang ha.n, duye.t theo bien và thay to.a do. cua moi pixel
mo.t so cach làm di
ba` ng to.a do. trung b`nh cua m pixel bien trong lan ca.n. Phu.o.ng phap này hie.u qua
èu và
doi vo.i nh
u.ng v`
ung khong chnh quy nho nhu.ng dòi hoi thò.i gian thu..c hie.n nhi
èu khien. Vo.i m lo.n, ta.o ra bien tro.n qua m
kho di
u.c, trong khi nh
u.ng gia tri. m nho
khong du hie.u qua vo.i mo.t vài doa.n. Trong tru.ò.ng ho..p này ta co the su. du.ng xap x
òi. H
àu het cac du.ò.ng bien so là cac do.n da giac (t
u.c
da giac tru.o.c khi t`m do. hu.t l
là da giac khong tu.. cat). Khi do ta co the su. du.ng thua.t toan cua Graham và Yao de
òi cua nh
t`m bao l
u.ng da giac này.
òi và do. hu.t l
òi là nh
ung c
ung nhu.
Bao l
u.ng khai nie.m h
u.u ch cho vie.c mieu ta v`
ung co the du..a tren die.n tch v`
du.ò.ng bien. Chang ha.n, mieu ta v`
ung và die.n tch cua
òi cua no, so cac thành ph
àn lien thong trong do. hu.t l
òi, vi. tr tu.o.ng doi cua
do. hu.t l
òi v`
àn này, và v.v. Ch
ung trong
cac thành ph
ung ta se xay du..ng thua.t toan t`m bao l
àn 8.4.4.
Ph
8.1.5
B
o. khung
ung là r
ut go.n
Mo.t phu.o.ng phap quan tro.ng de bieu dien cau tr
uc h`nh da.ng cua v`
v`
ung thành mo.t dò thi.. Phep r
ut go.n du.o..c thu..c hie.n thong qua thua.t toan làm manh
v`
ung de nha.n du.o..c bo. khung. Phu.o.ng phap làm manh dong vai trò trung tam trong
237
.............................................................................
... .
.. ..
... ...
... .....
...
.
....
....
....
...
...
.
.
...
...
....
...
.. . .
....
...
......
...
...
..
..
...
....
....
...
..
....
...
...
....
....
....
...
.
..
...
...
....
....
....
...
..
...
...
....
.
...
....
...
..
...
..
.
...
.
.....
....
...
..
....
...
.
...
....
....
...
..
....
...
...
....
....
...
.
...
..
...
...
.
....
...
....
...
...
...
...
...
.
...
...
...
...
.
...
...
.....
...
...
...
.
...
...
...
....
.
...
...
.
....
....
..
...
.
... ...
.
... ....
.... . ..
.. .
..............................................................................
(a)
...........................................................................
... ....
. ..
.... ...
... .
...
...
..
....
..
...
...
...
....
.
...
...
.
....
....
...
.... ...
..
...
...
..
...
....
....
....
...
..
...
...
....
.
....
....
...
..
...
...
....
....
...
...
....
...
...
.
...
...
...
...
..
.
....
.
....
....
....
.
...
....... ....... .............
...
...
.
...
....
.....
.
.
....
....
...
....
...
...
...
...
...
.
...
...
...
...
.
...
....
...
...
...
...
...
...
.
...
...
...
...
.
.....
...
...
...
...
...
.
.
.
.
...
...
....
.
.
.
...
...
....
....
...
..
.
.
.... ....
... ....
... . .
.. .
.............................................................................
.............................................................................
... .
. ..
.... ...
... .....
...
..
....
....
...
...
.
...
.
...
...
....
....
. ..
....
...
.....
...
...
.
..
.
...
....
....
...
..
....
...
...
....
....
....
...
.
..
...
...
....
....
....
...
..
...
...
....
.
...
....
...
..
...
..
.
...
.
.....
....
...
..
....
...
.
...
....
....
...
..
....
...
...
...
....
....
.
...
.........................................................................
.
...
.. .
...
....
... ....
...
.
...
....
...
....
...
.
.
...
...
....
...
...
.......... ....... ....... ....... ....... ....... .....
...
...
.
...
...
....
.
...
...
...
....
.
...
...
..
....
..
...
....
... ...
. ...
.... . ..
.. ...
.......................................................................................................................................................
(b)
(c)
H`nh 8.4: Cac tru.c chnh cua ba v`

ung.
èu bài toan xu. l
nhi
y anh nhu.: tu.. do.ng hoa vie.c phat hie.n cac ma.ch die.n tu. den vie.c
do ma.t do. cac chat khoang amiang trong khong kh.
Bo. khung cua v`
ung du.o..c xac di.nh thong qua phep bien doi tru.c gi
u.a, viet tat
MAT, du.a ra bo.i Blum nam 1967. Xet v`
ung R co du.ò.ng bien B. Vo.i moi p R ta
àn vo.i p nhat theo ngha
t`m diem q B g
d(p, q) = min{d(p, r) | r B},
- iem p go.i là thuo.c tru.c chnh
trong do d(p, r) là khoang cach gi
u.a hai diem p và r. D
àn tu. thuo.c B và g
àn vo.i p nhat. Ch
(hay bo. khung) cua R neu co t nhat hai ph
uy
àn nhat phu. thuo.c vào di.nh ngha khoang cach (xem Ph
àn 2.3.4)
ra` ng khai nie.m g
.
và do do phep bien doi tru.c gi
u a MAT phu. thuo.c vào hàm khoang cach du.o..c cho.n.
H`nh 8.4 minh ho.a v du. su. du.ng khoang cach Euclid.
ung mo.t cach
Ma.c d`
u phep bien doi tru.c chnh MAT xac di.nh bo. khung cua v`
èu do lien quan den khoang
tru..c quan, phu.o.ng phap này dòi hoi phai tnh toan nhi
.
cach t`
u moi diem trong cua v`
ung den mo.i diem tren bien. Co mo.t so thua.t toan nhà m
- a.c bie.t do là nh
u.ng thua.t toan nhà m xoa cac diem bien cua
giam cac phep tnh. D
v`
ung vo.i ràng buo.c: (1) khong xoa cac diem ket th
uc; (2) khong làm mat tnh lien
thong; và (3) khong làm xoi mòn v`
ung.
àn này tr`nh bày thua.t toan làm manh cac v`
ung cua anh nhi. phan. Gia thiet
Ph
èn co gia tri. 0. Phu.o.ng phap g
òm hai
cac pixel trong v`
ung co gia tri. 1 và cac pixel n
.
.
.
.
.
bu o c lien tiep du o. c thu. c hie.n tren cac pixel chu tuyen cua v`
ung, trong do mo.t pixel
238
thuo.c chu tuyen neu no co gia tri. 1 và co t nhat mo.t pixel trong lan ca.n 8 cua no co
gia tri. 0. Xet 8-lan ca.n trong H`nh 8.5. K
y hie.u N (p1 ) là so cac pixel co gia tri. khac
p9
p2
p3
p8
p1
p4
p7
p6
p5
H`nh 8.5: Sap xep cac pixel trong lan ca.n de ap du.ng thua.t toan làm manh.
u.c là
khong trong lan ca.n cua p1 ; t
N (p1 ) = p2 + p3 + + p9
àn chuyen tra.ng thai t`
và S(p1 ) là so l
u. 0 sang 1 trong day du.o..c sap th
u. tu.. p2 , p3 , . . . , p9 , p2 .
Chang ha.n vo.i 8-lan ca.n cua p1 trong H`nh 8.6 ta co N (p1 ) = 4 và S(p1 ) = 3.
Thu
a.t to
an l`
am manh
- anh dau diem p tren chu tuyen de xoa neu cac di
èu kie.n sau thoa man:
Bu.o.c 1. D
(a) 2 N (p1 ) 6;
(b) S(p1 ) = 1;
(c) p2 p4 p6 = 0;
(d) p4 p6 p8 = 0;
èu kie.n (a) và (b) van nhu. tren, nhu.ng (c) và (d) du.o..c thay bo.i
Bu.o.c 2. Cac di
(c) p2 p4 p8 = 0;
(d) p2 p6 p8 = 0.
Bu.o.c 1 du.o..c ap du.ng vo.i mo.i pixel p tren bien trong v`
ung R. Neu mo.t trong
èu kie.n (a)-(d) khong thoa man, gia tri. cua pixel p khong thay doi. Ngu.o..c la.i,
cac di
èu kie.n du.o..c thoa man th` danh dau pixel p de xoa. Tuy nhien p ch
neu tat ca cac di
- i
èu này ngan can su.. thay doi d
du.o..c xoa khi tat ca cac pixel bien da du.o..c xu. l
u.
y. D
lie.u trong khi thu..c hie.n thua.t toan. Sau khi Bu.o.c 1 da du.o..c xu. l
y doi vo.i tat ca cac
pixel bien, nh
u.ng pixel du.o..c danh dau se bi. xoa (da.t gia tri. ba` ng 0). Sau do ap du.ng
Bu.o.c 2 tu.o.ng tu.. nhu. tren vo.i d
u. lie.u mo.i.
239
p1
èu kie.n (a) và (b). Trong tru.ò.ng ho..p này, N (p1 ) = 4 và
H`nh 8.6: Minh ho.a cac di
S(p1 ) = 3.
òm: (1) ap du.ng Bu.o.c 1
Do do qua tr`nh la.p cua thua.t toan làm manh bao g
de danh dau cac diem bien; (2) xoa cac diem du.o..c danh dau; (3) ap du.ng Bu.o.c 2
de danh dau cac diem bien còn la.i; và (4) xoa cac diem du.o..c danh dau. Thua.t toan
du.o..c la.p la.i cho den khi khong còn pixel nào du.o..c xoa; khi do ta du.o..c bo. khung cua
v`
ung.
- i
èu kie.n (a) sai khi pixel thuo.c chu tuyen co mo.t hoa.c bay pixel trong 8-lan ca.n
D
co gia tri. 1. Neu ch co mo.t pixel nhu. the th` p1 là diem cuoi cua net nào do trong
bo. khung và do do no khong the bi. xoa. Ngu.o..c la.i, neu co bay pixel trong 8-lan ca.n
- i
èu kie.n (b) sai khi ap du.ng
cua p1 co gia tri. 1 th` xoa p1 se gay ra xoi mòn v`
ung. D
èu kie.n này bao dam tnh
tren nh
u.ng diem thuo.c cac net co do. ro.ng 1 pixel. Do do di
- i
èu kie.n (c) và (d) thoa
lien thong cua bo. khung trong suot qua tr`nh làm manh. D
òng thò.i khi (p4 = 0 hoa.c p6 = 0) hoa.c (p2 = 0 và p8 = 0). V` va.y tham khao
man d
èu
den cach sap xep cac pixel trong lan ca.n cua H`nh 8.5, mo.t diem thoa man cac di
kie.n (a)-(d) là mo.t diem bien pha dong hoa.c pha nam hoa.c diem pha goc tay bac
cua du.ò.ng bien. Trong tru.ò.ng ho..p do, p1 khong thuo.c bo. khung và do do co the loa.i
èu kie.n (c) và (d) d
òng thò.i thoa man neu (p4 = 0 hoa.c p8 = 0)
bo. Tu.o.ng tu.., hai di
ung là cac diem bien pha
hoa.c (p4 = 0 và p6 = 0). Do do nh
u.ng diem thoa man ch
uy
rà ng diem goc pha dong bac
bac hoa.c pha tay, hoa.c diem goc pha dong nam. Ch
èu kie.n (c), (c), (d) và (d). Tu.o.ng tu..,
co p2 = 0 và p4 = 0 và v` va.y thoa man cac di
nh
u.ng diem goc o. pha tay nam thoa p6 = 0 và p8 = 0.
8.2
8.2.1
en
Mi
eu ta bi
C
ac mi
eu ta d
o.n gia n
- o. dài cua chu tuyen là mo.t trong nh

u.ng mieu ta do.n gian nhat. So cac pixel thuo.c
D
240
chu tuyen là mo.t xap x tho cua do. dài. Vo.i du.ò.ng cong du.o..c ma xch co khoang
àn ngang, d
u.ng và 2
cach ba` ng do.n vi. theo ca hai hu.o.ng th` tong so cac thành ph
àn so cac thành ph
àn cheo cho do. dài chnh xac.
l
- u.ò.ng knh cua du.ò.ng bien B xac d.inh bo.i
D
diam(B) := max{d(p, q) | p, q B},
y hie.u a, b là hai diem mà gia
trong do d(p, q) là khoang cach gi
u.a hai pixel p và q. K
.
.
.
tri. này da.t du o. c; t
u c là
d(a, b) = diam(B).
- u.ò.ng knh và tru.c chnh
Ta go.i du.ò.ng thang noi hai diem a, b là tru.c chnh cua bien. D
là nh
u.ng mieu ta h
u.u ch cua bien.
- o. cong là hàm phu. thuo.c vào he. so goc. Noi chung vie.c do do. cong ta.i moi diem
D
è ma.t d.ia phu.o.ng thu.ò.ng g
ò
cua du.ò.ng bien chnh xac là rat kho v` cac du.ò.ng bien v
è nhau (khi cac
è. Tuy nhien su. du.ng hie.u so gi
u.a cac he. so goc cua hai doa.n bien k
gh
doa.n này du.o..c bieu dien ba` ng cac doa.n thang) là mo.t mieu ta cua do. cong ta.i giao
u.u ch. Chang ha.n cac dnh cua cac du.ò.ng bien trong H`nh
diem cua hai doa.n co the h
èu kim d
òng
??(b) và (d) xac di.nh do. cong ta.i do. V` du.ò.ng bien du.o..c duye.t theo chi
ò, ta noi diem p thuo.c mo.t doa.n l
òi neu hie.u so thay doi cua he. so goc là khong am;
h
ngu.o..c la.i p go.i là thuo.c doa.n lom. Mieu ta do. cong ta.i mo.t diem co the làm tot ho.n
àn doa.n thang neu
ba` ng cach su. du.ng pha.m vi thay doi cua he. so goc. Chang ha.n, p g
thay doi nho ho.n 100 hoa.c là goc neu thay doi vu.o..t qua 900 . Tuy nhien nh
u.ng mieu
àn du.o..c su. du.ng mo.t cach can tha.n do y
ta này c
ngha cua ch
ung phu. thuo.c vào do.
.
.
.
.
dài cua t`
u ng doa.n so vo i do. dài toàn the cua du ò ng bien.
8.2.2
u
S
o m
a
àn 8.1.1, hie.u th

Nhu. da giai thch trong Ph
u. nhat cua du.ò.ng bien du.o..c ma xch phu.
thuo.c vào diem xuat phat. So mau cua du.ò.ng bien này du..a tren ma xch 4hu.o.ng
cua H`nh 8.1(a) là hie.u th
u. nhat cua so nho nhat. So cac ch
u. so bieu dien so mau go.i
là ba.c cua no. Vo.i du.ò.ng bien dong, ba.c cua so mau là chan và gia tri. cua no cho
so toi da cac mau khac nhau. H`nh 8.7 ch ra tat ca cac mau co ba.c 4, 6 và 8 c`
ung
.
.
.
.
.
u nhat và so mau tu o ng u
vo i cac bieu dien ma xch, hie.u th
ng. Ch
uy
rà ng hie.u th
u.
àn 8.1.1). Ma.c
nhat du.o..c tnh bà ng cach coi cac ma xch nhu. day khep kn (xem Ph
.
d`
u hie.u th
u nhat cua ma xch khong phu. thuo.c vào phep quay, noi chung cac du.ò.ng
241
Ba.c 4
.......................................
...
.....
...
..
...
...
...
....
...
..
...
.
.......................................
Ba.c 6
.
............................................................................
...
..
.....
...
..
...
...
...
....
...
..
...
.
.
.............................................................................
.
..
Ma xch:
0321
003221
Hie.u:
3333
303303
So mau:
3333
033033
.........................................................................................
...
....
...
...
...
...
...
...
...
.
...............
..............
...
....
...
...
....
...
..
...
...
...
...
..
.
.
...........................................................................
..
Ba.c 8
................................................
...
....
...
...
...
...
...
...
...
...
.......................................
...
..
...
...
...
....
...
..
...
...
...
...
...
.
.
...........................................................................
...
.................................................................................................................................
...
.....
...
..
...
...
...
...
..
...................................................................................................................
...
...
Ma xch:
00332211
03032211
00032221
Hie.u:
30303030
33133030
30033003
So mau:
03030303
03033133
00330033
.ng H`nh 8.1

H`nh 8.7: Cac kha nang cua bien vo.i ba.c 4, 6 và 8. Cac hu.o.ng tu.o.ng u
và dau cham danh dau diem xuat phat.
bien du.o..c ma hoa phu. thuo.c vào hu.o.ng cua lu.o.i khi lay mau. Phu.o.ng phap chuan
hoa hu.o.ng cua lu.o.i nhu. sau.
Nhac la.i rà ng tru.c chnh cua du.ò.ng bien là doa.n thang noi hai diem xa nhat
tren bien. Tru.c phu. là doa.n thang vuong goc vo.i tru.c chnh và co do. dài nho nhat sao
cho h`nh ch
u. nha.t du..a tren cac tru.c này ch
u.a toàn bo. bien. T so gi
u.a tru.c chnh và
tru.c phu. go.i là do. le.ch tam cua bien. H`nh ch
u. nha.t noi tren go.i là h`nh ch
u. nha.t co.
àu het cac tru.ò.ng ho..p co duy nhat mo.t so mau neu du.ò.ng bien du.o..c ma
so.. Trong h
xch su. du.ng lu.o.i co cac ca.nh song song vo.i cac ca.nh cua h`nh ch
u. nha.t co. so..
ung ta t`m h`nh ch
u. nha.t ba.c
Trong thu..c te, vo.i n nguyen du.o.ng cho tru.o.c, ch
u. nha.t co. so. và su. du.ng h`nh
n mà tam cua no xap x tot nhat vo.i tam cua h`nh ch
ch
u. nha.t mo.i de ta.o kch thu.o.c cua lu.o.i. Chang ha.n vo.i n = 12 th` tat ca cac h`nh
u.c là do. dài chu vi cua no là 12) là 2 4, 3 3, và 1 5. Neu h`nh
ch
u. nha.t ba.c 12 (t
242
ch
u. nha.t 2 4 doi sanh tot nhat vo.i tam cua h`nh ch
u. nha.t co. so. cua du.ò.ng bien da
cho, ch
ung ta ta.o mo.t lu.o.i 2 4 du..a tren h`nh ch
u. nha.t co. so. và su. du.ng phu.o.ng
àn 8.1.1 de t`m ma xch. Nhu. tren, so mau suy tru..c tiep t`
phap trong Ph
u. hie.u th
u.
nhat cua ma này. Ma.c d`
u ba.c cua so mau thu.ò.ng ba` ng n do cach ta.o lu.o.i, du.ò.ng
bien sau khi lay mau doi khi co ba.c cua so mau lo.n ho.n n. Trong tru.ò.ng ho..p này,
ch
ung ta xet h`nh vuong ba.c thap ho.n n và la.p la.i thua.t toan cho den khi thu du.o..c
ba.c cua so mau là n.
- e t`m so mau
V du. 8.2.1 Xet du.ò.ng bien trong H`nh 8.8(a) và gia thiet n = 18. D
vo.i ba.c tu.o.ng u
.ng, ta ap du.ng cac bu.o.c neu tren. Bu.o.c dàu tien là t`m h`nh ch
u.
àn nhat co ba.c 18 là 3 6 và do do ta co
nha.t co. so. (H`nh 8.8(b)). H`nh ch
u. nha.t g
.
phep phan hoa.ch nhu trong H`nh 8.8(c). Cac hu.o.ng cua ma xch du.o..c gan do.c theo
àu tien de tnh so mau nhu.
lu.o.i. Cuoi c`
ung, nha.n du.o..c ma xch và su. du.ng hie.u d
trong H`nh 8.8(d).
8.2.3
Mi
eu ta Fourier
òm N pixel sap ngu.o..c chi

èu kim d
òng h
ò xuat phat
H`nh 8.9 minh ho.a du.ò.ng bien so g
t`
u. (x0 , y0) :
(x0, y0), (x1 , y1), . . . , (xN 1 , yN 1).
Cac to.a do. này co the bieu dien du.o.i da.ng x(k) = xk , y(k) = yk . Khi do du.ò.ng bien
là day cac to.a do. s(k) = (x(k), y(k)), k = 0, 1, . . . , N 1. Ho.n n
u.a ta co the ph
u.c hoa
s(k) = x(k) + iy(k).
u.c là tru.c hoành xem nhu. tru.c thu..c và tru.c tung xem nhu.
vo.i k = 0, 1, . . . , N 1. T
tru.c ao. Ma.c d`
u ph
u.c hoa, nhu.ng ban chat cua du.ò.ng bien khong thay doi. D nhien
èu này tie.n lo..i do ta du.a vie.c nghien c
èu thu..c v
è mo.t chi
èu (ph
di
u.u hai chi
u.c).
Bien doi Fourier rò.i ra.c cua s(k) ta du.o..c
a(u) =
N 1
1 X
s(k) exp[2iuk/N ]
N
k=0
vo.i u = 0, 1, . . . , N 1. Cac he. so a(u) go.i là mieu ta Fourier cua bien. Bien doi
òi s(k) :
Fourier ngu.o..c cua a(u) phu.c h
s(k) =
N
1
X
a(u) exp[2iuk/N ]
u=0
243
..........................................................................................................................................................................................................................
...
...
..
...
...
...
...
....
.
....
..
...
...
..
....
..
....
...
..
...
...
...
.
....
..
......... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ........ ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .....
...
.
...
...
....
...
...
..
...
.
...
.....
...
....
...
.
..
...
...
....
....
.....
...
..
...
..
..
..........................................................................................................................................................................................................................
(a)
(b)
...............................................................................................................................................
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..........................................................................
...
.....
...
...
...
...
...
....
...
...
...
.
......................................
...........................................................................
..
...
...
...
....
.....
..
...
...
..
....
.................................................................................................................
(c)
(d)
Ma xch:
000030032232221211
Hie.u:
300031033013003130
So mau:
000310330130031303
H`nh 8.8: Cac bu.o.c ta.o ra so mau.

vo.i k = 0, 1, . . . , N 1. Neu gia thiet ch co M he. so dàu tien trong tat ca cac he. so
a(u) du.o..c su. du.ng, t
u.c là da.t a(u) = 0 vo.i u > M 1, th` ta co xap x cua s(k) là
s(k) =
M
1
X
a(u) exp[2iuk/N ],
(8.1)
u=0
uy th`
u.a
vo.i k = 0, 1, . . . , N 1. Neu so cac diem tren bien lo.n, ta thu.ò.ng cho.n M là l
àn t
àn
cua 2 de tie.n vie.c tnh toan trong bien doi Fourier. Nhac la.i rà ng, cac thành ph
àn t
àn so thap xac di.nh dang
so cao tu.o.ng u
.ng chi tiet noi, trong khi nh
u.ng thành ph
.
die.u toàn cu.c. Do do khi M nho th` nh
u ng chi tiet tren bien se bien mat.
Co the su. du.ng mo.t so mieu ta Fourier de gi
u. la.i h`nh da.ng chu yeu cua bien.
ung
Tnh chat này là ho..p le. do cac he. so này mang thong tin cua h`nh dang. Do do ch
co the su. du.ng nhu. co. so. de phan bie.t su.. khac nhau gi
u.a cac h`nh dang bien (xem
Chu.o.ng 9).
244

1y
Tru.c
ao
y0 = y1
...
.......
...
..
..
....
...
....
..
...
....
..
....
..
...
....
..
....
..
...
....
..
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
....
..
...
....
..
....
..
...
....
..
.........................................................................
...
...
....
..
..
...
...
...
...
....
....
....
..
..
..
...
...
..
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................
....
x0
x1
Tru.c thu..c
- u.ò.ng bien so và bieu dien da.ng day so ph
u.c. Cac diem (x0, y0 ) và (x1 , y1)
H`nh 8.9: D
là hai diem (tu`
yy
) dàu tien trong day.
àn d
è ca.p den van d
è t`m mieu ta t nha.y cam nhat co
Ch
ung ta da mo.t vài l
.
the doi vo i cac phep quay, ti.nh tien và co gian. Trong nh
u.ng tru.ò.ng ho..p mà cac ket
àn them ràng buo.c de cac mieu ta t nha.y
qua phu. thuo.c nh
u.ng diem du.o..c xu. l
y, ta c
cam vo.i diem xuat phat. Cac mieu ta Fourier nha.y cam gian tiep vo.i cac phep bien
u.ng thay doi do co the lien quan den cac phep bien doi
doi h`nh ho.c này, nhu.ng nh
do.n gian. Chang ha.n, doi vo.i phep quay ta biet ra` ng quay mo.t diem quanh goc to.a
do. trong ma.t phang ph
u.c mo.t goc du.o..c thu..c hie.n bà ng cach nhan diem này vo.i
ei . Do do phep quay quanh goc se anh xa. day s(k) thành day s(k)ei tu.o.ng u
.ng vo.i
mieu ta Fourier
ar (u) =
N 1
1 X
s(k)ei exp[2iuk/N ]
N
k=0
= a(u)ei
vo.i u = 0, 1, . . . , N 1. Noi cach khac, phep quay anh hu.o.ng den tat ca cac he. so
ung mo.t ha` ng so ei .
ba` ng cach nhan vo.i c`
Bang 8.1 tong ket cac mieu ta Fourier cua day s(k) qua phep quay, ti.nh tien,
co gian và thay doi diem xuat phat. K
y hie.u xy = x + iy; do do khai nie.m
245
Phep bien doi
Bien
Mieu ta Fourier
- òng nhat
D
s(k)
a(u)
Quay
sr (k) = s(k)ei
ar (u) = a(u)ei
Ti.nh tien
st (k) = s(k) + xy
at(u) = a(u) + xy (u)
Co gian
ss (k) = s(k)
as (u) = a(u)
- iem xuat phat

D
sp (k) = s(k k0 )
ap(u) = a(u)e2iuk0 /N
Bang 8.1: Cac tnh chat co. ban cua mieu ta Fourier.
st (k) = s(k) + xy co ngha
st (k) = [x(k) + x] + i[y(k) + y ].
Noi cach khac, phep ti.nh tien them vào mo.t hà ng so di.ch chuyen vo.i tat ca cac
u. khi
to.a do. trong bien. Ch
uy
rà ng ti.nh tien khong anh hu.o.ng den mieu ta ngoa.i tr`
k = 0 mà co hàm xung (k)1. Cuoi c`
ung, bieu th
u.c sp (k) = s(k k0 ) ngha là day
sp (k) = x(k k0 ) + iy(k k0 )
àn thay doi diem kho.i d
àu cua day t`
u. k = 0 den k = k0 . So ha.ng cuoi
mà do.n thu
c`
ung trong Bang 8.2.1 ch ra vie.c thay doi diem xuat phat anh hu.o.ng den tat ca cac
mieu ta theo mo.t cach khac (nhu.ng biet tru.o.c), theo ngha so ha.ng nhan vo.i a(u) phu.
thuo.c vào u.
8.2.4
Moment
Dang die.u cua cac doa.n bien (khong phai dau hie.u) co the du.o..c mieu ta mo.t cach
- e minh ho.a, xet mo.t doa.n trong du.ò.ng bien
di.nh lu.o..ng bà ng cach su. du.ng moment. D
(H`nh 8.10(a)) và H`nh 8.10(b) là bieu dien cua doa.n này nhu. hàm mo.t bien g(r).
ò co.t
Ch
ung ta hay xem do. lo.n cua g(r) nhu. mo.t bien ngau nhien và xet bieu d
p(i ), i = 1, 2, . . . , K, trong do K là so cac bien do. rò.i ra.c hoa. Khi do moment trung
b`nh ba.c n cua là
K
X
n =
(i m)n p(i )
i=1
1
` ng s
` ng
Bien d
oi Fourier cua h`
am h
a
o l`
a m
o.t h`
am xung d
a.t ta.i g
oc. Nh
ac la.i l`
a h`
am xung b
a
àu kh
kh
ong h
ap no.i.
246
trong do
K
X
m=
i p(i )
i=1
là gia tri. trung b`nh cua (và 2 là phu.o.ng sai). Noi chung ch co mo.t vài moment
u.ng doi tu.o..ng rat khac nhau.
du.o..c su. du.ng de phan bie.t dau hie.u cua nh
ò co.t
Mo.t cach khac là chuan hoa g(r) nhu. die.n tch v`
ung và nghien c
u.u bieu d
.
.
.
cua no. Trong tru ò ng ho. p này r là bien ngau nhien và cac moment là
n =
L
X
(ri m)n g(ri )
i=1
trong do
m=
L
X
ri g(ri ).
i=1
.
O day L là so cac pixel tren bien và n (r) lien quan tru..c tiep den h`nh da.ng cua g(r).
Chang ha.n, moment ba.c hai 2 (r) do do. phan tan cua du.ò.ng cong xung quanh gia tri.
trung b`nh r và moment ba.c ba 3 (r) do tnh doi x
u.ng cua no co tham khao den gia
òng thò.i de
tri. trung b`nh. Ca hai bieu dien moment co the du.o..c su. du.ng mo.t cach d
mieu ta mo.t doa.n bien hoa.c dau hie.u.
è co. ban, nh
èu ch
è ca.p là du.a bài toan mieu ta v
è vie.c nghien
V
u.ng di
ung ta d
c
u.u cac hàm mo.t bien. Ma.c d`
u cac moment còn xa vo.i phu.o.ng phap quen thuo.c nhat,
ch
ung khong ch là nh
u.ng mieu ta nha` m mu.c dch này. Chang ha.n, phu.o.ng phap
khac lien quan den tnh bien doi Fourier rò.i ra.c 1D, xac di.nh pho cua no và su. du.ng
àn dàu tien cua pho de mieu ta g(r). Su.. tie.n lo..i cua cac moment trong
k thành ph
òm: bo sung cac mieu ta h`nh th
cac k
y thua.t khac bao g
u.c ho.n mo.t cach de dàng và
ch
ung c
ung mang thong tin giai thch va.t l
y cua h`nh da.ng bien. T`
u. H`nh 8.10, hien
nhien cac mieu ta moment t nha.y cam vo.i phep quay. Chuan hoa kch thu.o.c co the
thu..c hie.n ba` ng cach co pha.m vi thay doi cua r.
8.3
8.3.1
Mi
eu ta v`
ung
C
ac mi
eu ta d
o.n gia n
Die.n tch cua mo.t v`

ung là so cac pixel ch
u.a trong v`
ung gio.i ha.n bo.i du.ò.ng bien cua
ung là do. dài cua du.ò.ng bien. Ma.c d`
no. Chu vi cua v`
u die.n tch và chu vi doi khi
247
g(r)
..
.......
....
..
....
..
...
....
..
...
....
..
...
... ...
....
..
.... .... .... .
...
.. ... ... ... ..
....
.. .... ... ... ... .... ..
..
.. .. ... ... ... ... ..
...
... .... .... ... ... ... ... ....
....
.. .. .. .. .. .. .. ..
... ... ... ... .... .... .... .... ...
..
.
...
... ... ... ... .. .. .. .. ...
....
.... ... .... .... .... .... .... .... .... ....
..
... ... ... ... ... .... .... .... ... ...
....
... ... ... ... ... .. .. .. ... ...
.. .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
.... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
........................................................................................................................................................................
..
(a)
(b)
- oa.n bien; (b) bieu dien bien theo hàm mo.t bien.
H`nh 8.10: (a) D
du.o..c su. du.ng nhu. mieu ta, ch
ung ch ap du.ng trong nh
u.ng tru.ò.ng ho..p khi kch thu.o.c
cua cac doi tu.o..ng bat bien qua phep bien doi. Hai mieu ta này thu.ò.ng du.o..c su. du.ng
ung (da.i lu.o..ng này xac di.nh bo.i t so gi
u.a b`nh phu.o.ng cua
de do tnh compact cua v`
chu vi và die.n tch). Tnh compact là da.i lu.o..ng vo hu.o.ng (do do khong nha.y cam vo.i
thay doi co gian) và nho nhat khi v`
ung co da.ng h`nh tròn. Ngoa.i tr`
u. cac loi xuat hie.n
do phep quay, tnh compact c
ung khong nha.y cam vo.i hu.o.ng.
Tru.c chnh cua v`
ung là cac vector rieng cua ma tra.n hie.p bien nha.n du.o..c bà ng
àn 3.6).
cach su. du.ng cac pixel ben trong v`
ung nhu. nh
u.ng bien ngau nhien (xem Ph
.
.
.
.
Hai vector rieng cua ma tra.n hie.p bien di.nh hu o ng theo hu o ng phan tan v`
ung cu..c da.i
u.c do. phan tan do bo.i cac gia tri. rieng tu.o.ng
vo.i ràng buo.c vuong goc vo.i nhau. M
u
.ng. Do do do. phan tan và hu.o.ng chnh cua v`
ung co the mo ta bo.i gia tri. rieng lo.n
nhat và vector rieng tu.o.ng u
.ng cua no. Mieu ta này khong nha.y cam vào phep quay
nhu.ng phu. thuo.c vào co gian neu cac gia tri. rieng du.o..c su. du.ng de do do. phan tan.
u.a
u la.i ha.n che này là su. du.ng da.c tru.ng t so gi
Mo.t cach thu.ò.ng xuyen su. du.ng de b`
gia tri. rieng lo.n nhat và nho nhat.
òm m
ung bao g
u.c xam trung b`nh, gia
Cac thong so do.n gian khac de mieu ta v`
tri. xam cu..c da.i và cu..c tieu, so cac pixel na` m tren và du.o.i m
u.c xam trung b`nh.
8.3.2
C
ac mi
eu ta t
o p
o
Cac tnh chat to po là nh

u.ng mieu ta toàn cu.c h
u.u ch cua v`
ung trong ma.t phang
.
.
anh. Noi do n gian, to po nghien c
u u cac tnh chat cua mo.t h`nh anh mà bat bien vo.i
248
èu kie.n khong xe rach hay noi h`nh (doi khi còn go.i là
nh
u.ng phep bien da.ng vo.i di
ung
co gian giay cao su). Do do neu ta coi mieu ta to po là so cac lo thung trong v`
th` tnh chat này hien nhien khong thay doi qua phep co gian hay quay. Tuy nhien,
noi chung, so cac lo thung se thay doi neu ta xe ra hay gap la.i. Nha.n xet rà ng, do
phep gian h`nh làm thay doi khoang cach, nen cac tnh chat to po khong phu. thuo.c
vào khai nie.m khoang cach hay bat c
u. khai nie.m nào du..a tren do. do khoang cach.
àn lien thong.
Mo.t tnh chat to po khac de mieu ta v`
ung là so cac thành ph
.
àn lien thong cua ta.p R là ta.p con lo n nhat sao cho hai diem bat k`
Thành ph
y trong
.
.
no co the noi ba` ng mo.t du ò ng lien thong na` m hoàn toàn trong do.
So Euler cua mo.t h`nh xac di.nh bo.i
E := C H
àn lien thong. So Euler c
trong do H là so cac lo thung và C là so cac thành ph
ung là
mo.t bat bien to po.
ung cung cap them cac
Ma.c d`
u cac khai nie.m to po là tr`
u.u tu.o..ng, nhu.ng ch
thong tin h
u.u ch trong vie.c da.c tru.ng cac v`
ung trong anh.
8.3.3
K
et c
au
Mo.t phu.o.ng phap quan tro.ng de mieu ta v`

ung là ket cau cua no. Ma.c d`
u khong co
di.nh ngha h`nh th
u.c cua khai nie.m ket cau, ta se mieu ta mo.t cach tru..c quan khai
nie.m này nhu. tnh tro.n, do. tho và tnh chnh quy. Co ba cach de mieu ta ket
u.u su.. sap xep
cau v`
ung là thong ke, cau tr
uc và pho. Phu.o.ng phap thong ke nghien c
cua cac nguyen so. anh, chang ha.n mieu ta cua ket cau du..a tren tnh chnh quy cua
cac du.ò.ng song song. Phu.o.ng phap pho du..a tren nh
u.ng tnh chat cua pho Fourier và
àn hoàn toàn cu.c trong anh bà ng cach
du.o..c su. du.ng tru.o.c het de phat hie.n tnh tu
àn 5.7 và 5.8).
nha.n da.ng nang lu.o..ng cao, cac n
ui he.p trong pho (xem cac Ph
Phu.o.ng ph
ap th
ong k
e
Mo.t trong nh
u.ng phu.o.ng phap do.n gian nhat de mieu ta ket cau là su. du.ng cac
ò m
moment cua bieu d
u.c xam cua mo.t anh hoa.c v`
ung. K
y hie.u z là bien ngau nhien
.
.
ò co.t tu.o.ng u
bieu dien cu ò ng do. sang và p(zj ), j = 1, 2, . . . , L, là bieu d
.ng, trong do
249
L là so cac m
u.c xam khac nhau. Nhac la.i moment trung b`nh ba.c n cua z là
L
X
(zj m)n p(zj ),
n (z) =
j=1
trong do m là gia tri. trung b`nh

m=
L
X
zj p(zj ).
j=1
De dàng thay ra` ng 0 = 1 và 1 = 0. Moment ba.c hai (còn go.i là phu.o.ng sai và
k
y hie.u 2(z)) là da.c tru.ng quan tro.ng trong vie.c mieu ta ket cau. Moment ba.c hai
è do. tu.o.ng phan cua doi tu.o..ng. Chang ha.n, da.i lu.o..ng
cho ta thong tin v
1
R=1
1 + 2 (z)
ba` ng 0 ta.i nh
u.ng v`
ung gia
ung co m
u.c xam ha` ng ( 2(z) = 0 neu tat ca cac zi co c`
2
.
tri.) và tien den 1 khi (z) du lo n. Moment ba.c ba do do. nghieng cua bieu dò co.t và
moment ba.c tu. do do. phang tu.o.ng doi cua no. Cac moment ba.c cao ho.n khong de
ò co.t nhu.ng ch
dàng giai thch moi quan he. cua ch
ung vo.i bieu d
ung cung cap them
è ket cau.
cac thong tin v
Cac do. do ket cau du.o..c tnh ch su. du.ng bieu dò co.t co ha.n che là ch
ung khong
.
.
è vi. tr tu o ng doi cua cac pixel trong v`
ung. Trong qua tr`nh phan
mang thong tin v
tch anh, de du.a cac thong tin này vào ket cau, ch
ung ta khong ch xet su.. phan bo
cua cac cu.ò.ng do. sang mà còn vi. tr cua cac pixel vo.i cac gia tri. cu.ò.ng do. sang ba` ng
hoa.c xap x.
àn tu. aij là so
K
y hie.u P là toan tu. vi. tr và A là ma tra.n vuong cap k vo.i ph
àn cac diem vo.i gia tri. xam zi xuat hie.n (trong vi. tr xac di.nh bo.i P ) doi vo.i cac
l
u.c xam zj , trong do 1 i, j k. Chang ha.n, xet anh vo.i ba m
u.c xam:
diem vo.i m
z = 0, z = 1 và z = 2 nhu. sau:
1
0 0 0 1 2
1 1 0 1 1
2 2 1 0 0
1 1 0 2 0
0 0 1 0 1
Gia su. toan tu. vi. tr P là mo.t pixel o. vi. tr ben phai và pha du.o.i. Khi do
4 2 0
A = 2 3 2 ,
1 2 0
250
àn mo.t diem vo.i m

v` chang ha.n, a11 là so l
u.c xam z1 = 0 xuat hie.n mo.t pixel o. vi. tr
àn mo.t diem vo.i m
u.c xam z1 = 0, và a13 là so l
u.c xam z1 = 0
pha du.o.i ben phai vo.i m
xuat hie.n mo.t pixel o. vi. tr pha du.o.i ben phai vo.i m
u.c xam z3 = 2. Kch thu.o.c cua
àn này
A ba` ng so cac m
u.c xam phan bie.t trong anh. Do do cac khai nie.m trong ph
thu.ò.ng dòi hoi cu.ò.ng do. sang du.o..c lu.o..ng tu. hoa la.i thành mo.t dai vo.i m
u.c xam t
ho.n de de dàng xu. l
y.
- a.t n là tong so cac ca.p diem trong anh thoa tnh chat P (trong v du. tren,
D
òng xay ra m
u. A ba` ng
n = 16). Xet ma tra.n C, go.i là ma tra.n d
u.c xam, nha.n du.o..c t`
àn tu. cua no cho n. Khi do cij là mo.t uo.c lu.o..ng xac suat mo.t
cach chia tat ca cac ph
ca.p diem thoa man P co gia tri. (zi , zj ). V` C phu. thuo.c vào P nen co the phat hie.n su..
hie.n die.n cua mo.t mau ket cau da cho ba` ng cach cho.n mo.t toan tu. vi. tr thch ho..p.
Chang ha.n, toan tu. vi. tr trong v du. tren nha.y cam vo.i cac du.ò.ng co do. nghieng
àn
u.c xam ha` ng. (Ch
uy
ra` ng gia tri. lo.n nhat trong A là a11 = 4 mo.t ph
450 vo.i m
do mo.t doa.n cac diem cu.ò.ng do. 0 và co do. nghieng 450 ). Tong quat ho.n, bài toan
è vie.c phan tch ma tra.n C tu.o.ng u
ung du.a v
phan loa.i ket cau cua v`
.ng v`
ung. Mo.t
òm
ta.p cac mieu ta h
u.u ch bao g
(1) xac suat cu..c da.i
max cij ;
ij
(2) moment hie.u ba.c k :
XX
i
(i j)k cij ;
(3) nghi.ch dao moment hie.u ba.c k :

XX
cij /(i j)k
i
(4) entropy
XX
i
(5) tnh dòng da.ng (uniformity)
(i 6= j);
cij log cij ;
XX
i
c2ij .
tu.o.ng là da.c tru.ng hoa no.i dung cua C qua cac mieu ta này. Chang ha.n, tnh
Y
è dap u
chat dàu tien cho mo.t dau hie.u v
.ng ma.nh nhat doi vo.i P (nhu. trong v du.
251
àn
tren). Mieu ta th
u. hai co gia tri. thap tu.o.ng doi khi cac gia tri. cao cua C na` m g
.
.
.
.
u ba co hie.u qua ngu o..c
du ò ng cheo chnh do cac hie.u so (i j) nho ta.i do. Mieu ta th
àn
la.i. Mieu ta th
u. tu. là mo.t do. do ngau nhien, da.t gia tri. cao nhat khi tat ca cac ph
.
.
.
.
.
àn tu cij ba` ng
u nam nho nhat khi cac ph
tu cua C ba` ng nhau. Ngu o. c la.i, mieu ta th
nhau.
Phu.o.ng phap su. du.ng cac mieu ta này là da.y cho mo.t he. thong bieu dien cac
ung chu.a biet
gia tri. mieu ta doi vo.i ta.p cac ket cau khac nhau. Ket cau cua mo.t v`
se du.o..c xac d.inh ba` ng cach doi sanh cac mieu ta cua no vo.i cac mieu ta lu.u tr
u. san
àn nhat. Chi tiet cua bài toan doi sanh du.o..c tr`nh
trong he. thong và t`m ra ket cau g
bày trong Chu.o.ng 9.
ap c
au tr
uc
Phu.o.ng ph
àn d
àu, phu.o.ng phap th
Nhu. tr`nh bày ph
u. hai de mieu ta ket cau du..a tren cac khai
nie.m cau tr
uc. Gia su. ta co mo.t nguyen tac da.ng S aS tu.o.ng u
.ng k
y hie.u S co the
àn ta co aaaS). Neu a bieu dien
viet la.i là aS (chang ha.n, ap du.ng nguyen tac này ba l
du.ò.ng tròn (H`nh ??(a)) và chuoi da.ng aaa . . . ngha là cac du.ò.ng tròn ben phai
òm ba du.ò.ng tròn.
th` nguyen tac S aS ta.o ra mo.t mau ket cau g
Gia su. ta them mo.t so nguyen tac vào so. dò này: S bA, A cA, A c, A
bS, S a, trong do b co ngha du.ò.ng tròn pha du.o.i, c co ngha du.ò.ng tròn ben
trai. Khi do ta co the ta.o ra chuoi aaabccbaa tu.o.ng u
.ng ma tra.n vuong cap 3 vo.i
àn tu. là cac du.ò.ng tròn. Cac mau lo.n ho.n nhu. trong H`nh ??(c) du.o..c ta.o ra
cac ph
tu.o.ng tu... Ch
uy
rà ng, cac nguyen tac này c
ung sinh ra cac cau tr
uc khong chnh qui.
tu.o.ng co. ban cua phu.o.ng phap tren là cac cau tr
Y
uc ph
u.c ta.p co the du.o..c ta.o
ra t`
u. cac cau tr
uc do.n gian ba` ng cach su. du.ng mo.t so cac nguyen tac bi. gio.i ha.n bo.i
so kha nang sap xep cac nguyen so.. Cac khai nie.m này là co. so. cua cac mieu ta quan
àn 8.5.
è se du.o..c tr`nh bày chi tiet trong Ph
he.-mo.t van d
Phu.o.ng ph
ap ph
o
àn 5.7 và 5.8, pho Foureir thch ho..p vo.i mieu ta mo.t cach
Nhu. ch ra trong cac Ph
àn hoàn hay g
àn tu
àn hoàn cua cac mau trong anh. Cac mau toàn
tru..c tiep tnh tu
cu.c này ma.c d`
u de dàng phan bie.t do su.. ta.p trung do.t ngo.t cua nang lu.o..ng cao trong
252
èn khong gian do ban

pho nhu.ng noi chung rat kho phat hie.n ba` ng phu.o.ng phap mi
.
.
.
.
chat di.a phu o ng cua phu o ng phap này.
.
ung ta khao sat ba da.c tru.ng cua pho Fourier thu.ò.ng d`
O day ch
ung trong mieu
.
.
ta ket cau: (1) cac n
ui noi ba.t trong pho cho hu o ng chnh cua cac mau ket cau; (2) vi.
àn so cho chu k`
tr cua cac n
ui trong ma.t phang t
y khong gian co. ban cua mau; và (3)
àn tu
àn hoàn thong qua lo.c gi
àn tu. anh khong tu
àn
loa.i bo cac thành ph
u. la.i cac ph
hoàn mà sau do co the mieu ta ba` ng cac phu.o.ng phap thong ke. Nhac la.i là pho cua
àn khao sat mo.t nu.a ma.t phang t
àn so. Suy ra
anh thu..c doi x
u.ng qua goc, nen ch c
àn xet tu.o.ng u
àn hoàn ch c
.ng vo.i
u y
den phan tch ach th` mo.i mau tu
neu ch ch
mo.t n
ui trong pho thay v` hai.
Vie.c phat hie.n và dien giai cac da.c tru.ng pho thu.ò.ng du.o..c xet theo thua.t ng
u.
cua hàm to.a do. cu..c S(r, ) trong do r và là cac bien trong he. to.a do. này. Vo.i moi
hu.o.ng co di.nh, phan tch hàm S| (r) := S(r, ) cho dang die.u cua pho (chang ha.n,
àn so r co di.nh phan
su.. xuat hie.n cua n
ui) do.c theo mo.t hu.o.ng; trong khi vo.i moi t
tch hàm Sr () := S(r, ) cho dang die.u cua pho do.c theo du.ò.ng tròn tam ta.i goc.
Mo.t mo ta toàn cu.c nha.n du.o..c bà ng cach xet cac hàm sau
S(r) :=
S (r)
=0
và
S() :=
R
X
Sr (),
r=1
trong do R là ban knh h`nh tròn tam ta.i goc. Vo.i pho kch thu.o.c N N, R du.o..c
cho.n là N/2.
8.3.4
Moment
Moment ba.c (p + q) cua hàm lien tu.c xac di.nh bo.i

Z Z
xpy q f (x, y)dxdy
mpq :=
vo.i p, q = 0, 1, 2, . . . .
Theo di.nh l
y duy nhat cua Papoulis, neu f lien tu.c t`
u.ng kh
uc và co gia compact
.
.
òn ta.i và day moment {mpq } du o. c xac di.nh duy nhat bo.i
th` moment tat ca cac ba.c t
253
f. Ngu.o..c la.i c
ung du
ng: day {mpq } xac d.inh f. Cac moment trung tam xac d.inh bo.i
Z Z
(x x
)p (y y)q f (x, y)dxdy,
pq :=
x
=
m10
m00
trong do
và
y =
m01
.
m00
Trong tru.ò.ng ho..p rò.i ra.c cua anh so f cac moment trung tam xac di.nh bo.i
XX
(x x
)p(y y)q f (x, y).
pq :=
x
Cac moment trung tam ba.c nho ho.n 3 là

XX
(x x
)0(y y)0 f (x, y)
00 =
x
=m
10 =
XX
x
(x x
)1(y y)0 f (x, y)
= m10
m10
(m00)
m00
=0
11 =
XX
x
= m11
20 =
XX
x
(x x
)2 (y y)0f (x, y)
2m210 m210
m2
+
= m20 10
m00
m00
m00
XX
x
m201
m00
XX
x
(x x
)0(y y)2 f (x, y)
= m02
30 =
m10m01
m00
= m20
02 =
(x x
)1(y y)1 f (x, y)
(x x
)3(y y)0 f (x, y)
xm20 + 2
x2 m30
= m30 3
254
12 =
XX
(x x
)1(y y)2 f (x, y)
x
y m11 x
m02 2
y 2m10
= m12 2
21 =
XX
x
(x x
)2(y y)1 f (x, y)
xm11 ym20 2
x2m01
= m21 2
03 =
XX
x
(x x
)0(y y)3 f (x, y)
y m02 + 2
y 2 m03
= m03 3
Cac moment trung tam chuan hoa xac d.inh bo.i
pq :=
pq
,
00
trong do
:=
p+q
+ 1,
2
vo.i pq = 2, 3, . . . .
òm bay moment bat bien du.o..c suy t`
Ta.p g
u. cac moment ba.c hai và ba:
1 =20 + 02
2
2 =(20 02)2 + 411
3 =(30 312)2 + (321 03)2

4 =(30 + 12)2 + (21 + 03 )2
5 =(30 312)(30 + 12)[(30 + 12 )2 3(21 + 03 )2]
+ (321 03)(21 + 03)[3(30 + 12)2 (21 + 03 )2]
6 =(20 02)[(30 + 12)2 (21 + 03 )2 ]
411 (30 + 12 )(21 + 03 )
7 =(321 03)(30 + 12)[(30 + 12 )2 3(21 + 03 )2]
+ (312 30)(21 + 03)[3(30 + 12)2 (21 + 03 )2].
Bay moment này bat bien vo.i cac phep ti.nh tien, quay và co gian (xem []).
255
8.4
H`nh th
ai ho.c
Thua.t ng
u. h`nh thai ho.c (morphology) du.o..c su. du.ng trong sinh ho.c dè ca.p den qua
uc cua do.ng va.t và thu..c va.t. Ch
ung ta su. du.ng
tr`nh nghien c
u.u h`nh da.ng và cau tr
u. này o. day trong khung canh h`nh thai ho.c toan ho.c (mathematical
tu.o.ng tu.. thua.t ng
àn cua anh cho phep bieu dien
morphology) nhu. mo.t cong cu. de tach ra cac thành ph
òi. Ch
và mieu ta h`nh da.ng cua v`
ung, nhu. bien, bo. khung và bao l
ung ta c
ung quan
.
.
.
èn xu l
tam den cac phu o ng phap h`nh thai ho.c trong tien tr`nh ti
y anh nhu. lo.c h`nh
thai ho.c, làm gày (thinning) và phep ta (pruning).
Ngon ng
u. cua h`nh thai (toan) ho.c là l
y thuyet ta.p ho..p. Theo ngha thong
thu.ò.ng, h`nh thai ho.c cung cap mo.t cach tiep ca.n thong nhat và co anh hu.o.ng lo.n
den mo.t so cac bài toan xu. l
y anh. Cac ta.p ho..p trong h`nh thai ho.c bieu dien h`nh
da.ng cua cac doi tu.o..ng trong anh. Chang ha.n, ta.p tat ca cac pixel den trong anh
nhi. phan là mo.t mieu ta dày du cua anh. Trong cac anh nhi. phan, cac ta.p du.o..c xet
àn 2.2.1), trong do moi ph
àn tu. cua ta.p là ca.p to.a
thu.ò.ng là ta.p con cua Z2 (xem Ph
do. (x, y) cua pixel (chang ha.n) den trong anh. Cac anh so gia tri. xam co the bieu
àn d
àu tu.o.ng u
dien là cac ta.p con cua Z3 . Trong tru.ò.ng ho..p này, hai thành ph
.ng to.a
àn th
u. ba tu.o.ng u
do. trong anh và thành ph
.ng cu.ò.ng do. sang cua no ta.i do. Cac ta.p
èu cao ho.n co the ch
trong khong gian co so chi
u.a nh
u.ng thuo.c tnh khac cua anh nhu.
àn thay doi theo thò.i gian.
màu sac hay cac thành ph
àn tiep theo ch
Trong ph
ung ta tr`nh bày cac khai nie.m quan tro.ng trong h`nh
thai ho.c và tren co. so. do t`m cac da.c tru.ng cua anh, chang ha.n bo. khung và bien
èu phep toan
cua v`
ung se du.o..c xac d.inh thong qua cac phep toan h`nh thai ho.c. Nhi
èu, tuy nhien ch
ung ta van ta.p
co the du.o..c phat bieu trong khong gian Euclid n chi
àn cua no là cac ph
àn tu. cua Z2.
trung chu yeu vào cac anh nhi. phan mà cac thành ph
àn 8.4.5.
Vie.c mo. ro.ng doi vo.i cac anh gia tri. xam se du.o..c dè ca.p den trong Ph
8.4.1
Ph
ep d
an v`
a ph
ep co
ung ta xet hai phep toan co. ban nhat trong cac phep toan h`nh thai ho.c:
Tru.o.c het ch
phep dan (dilation) và phep co (erosion).
256
C
ac d
i.nh ngha
Gia su. A và B là cac ta.p con cua Z2 . Ti.nh tien cua A theo vector x, k
y hie.u (A)x, xac
di.nh bo.i
(A)x := {a + x | x A}.
xac d.inh bo.i
- oi x
D
u.ng cua B (qua goc), k
y hie.u B,
:= {x | x B}.
B
àn b`
Ph
u cua ta.p A là
/ A}.
Ac := {x | x
Hie.u cua hai ta.p A và B, k
y hie.u A \ B, xac di.nh bo.i
A \ B := {x | x A, x
/ B}.
Ph
ep d
an
y hie.u A B, xac
Gia su. A và B là hai ta.p con cua Z2 . Phep dan cua A bo.i ta.p B, k
.
di.nh nhu sau
x 6= }.
A B := {x | A (B)
De dàng ch
u.ng minh rà ng
x ] A}.
A B = {x | [A (B)
àn tu. cau tr
Ta.p B thu.ò.ng go.i là ph
uc.
Ngoài di.nh ngha tren cua phep dan, ch
ung ta còn hai di.nh ngha tu.o.ng du.o.ng
àn tu. cau
khac.. Tuy nhien, d.inh ngha này tie.n du.ng ho.n v` no tru..c quan ho.n khi ph
u phep dan du..a tren cac phep toan
tr
uc du.o..c xem nhu. mo.t ma.t na. tch cha.p. Ma.c d`
ta.p ho..p trong khi do tch cha.p du..a vào cac phep toan so ho.c nhu.ng co su.. tu.o.ng tu..
lien tiep tren
gi
u.a hai phep toan này: la.t B qua goc to.a do. và sau do di chuyen B
ta.p (anh) A tu.o.ng tu.. vo.i qua tr`nh xu. l
y tch cha.p.
àn tu. cau tr
V du. 8.4.1 H`nh 8.11(a) là ta.p A và H`nh 8.11(b) là ph
uc co tnh chat
= B). Cac du.ò.ng net d
doi x
u.ng qua goc (t
u.c là B
u.t trong H`nh 8.11(c) là anh goc
èn net là anh sau khi dan. H`nh 8.11(d)-(e) là mo.t
(de tie.n tham khao), và du.ò.ng li
è phep dan.
v du. khac v
257
.................................................................................................................................................................
...
..
..
...
...
...
....
...
...
...
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
.................................................................................................................................................................
=B
B
........................................
...
.
...
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
............................................
d/4
d/4
AB
d
(a)
| |
d/8
(b)
=B
B
..........................................
...
..
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
...
..
...
...
...
....
...
..
...
...
...
...
....
...
..
...
...
...
.
.........................................
..............................................................................................................................................................................................................................................
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
....... ... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ........... .... ......
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ....
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... . .... .....
....... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .. . .... .....
...... ... . ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ..... .... .....
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... . .... .....
........ .... ....... ..... .... ...... ..... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ... ...... ......
.. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . ....
....... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .. . .... .....
...... ... . ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ..... .... .....
...... ... . .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... . .... .....
........ .... ....... ..... .... ...... ..... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ... ...... ......
... . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . ....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .. . .... ......
...... ... . ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ..... .... ....
...... ... . .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... . .... ....
......... .... ....... ..... .... ...... ..... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ... ...... .......
... . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . ....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .. . .... ....
......... .... .. ....... ..... .... ...... ..... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ..... ...... .......
... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . ....
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... .... .....
......... .... .. ...... ..... .... ...... ..... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ..... . ...... .......
... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...
...... ... . ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ..... .... .....
......... .... .. ..... ..... .... ...... ..... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ..... ...... .......
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .. . .... ....
... . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . ....
......... .... ....... ..... .... ...... ..... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... .... ...... ......
...... ... . ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... . .... .....
...... ... . ... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ..... .... .....
...... ... .................. .................. .................. .................. .................. .................. .......... .... .....
..... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
....... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
.....................................................................................................................................................................................................
d/4
AB
(c)
| |
d/8
........................................................................................................................................................................................................
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
..... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
....... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ......
......... .... ...... ..... .... ...... ..... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... .... ...... ......
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...
......... .... ...... ..... .... ...... ..... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... ...... .... ..... .... ...... .......
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
... . . . .......... ......... .......... ......... .......... ......... ....... . ......... ........ . ......... ....... . ......... ....... . . . ...
......... .... ...... .... ... ..... .... ... .... ..... ... ..... ...... ... .... ...... ... ..... ...... ... ..... .... ...... .......
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... . .... .....
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ..... .... ....
....... ... ...... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .. . .... .......
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... . .... ....
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
....... ... ...... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ..... . .... ......
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... .... ....
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .. . .... .....
....... ... ...... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... . .... ......
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ....
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... . .... .....
....... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ..... .... .....
...... ... ...... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .. . .... .....
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... . .... .....
....... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
...... ... ...... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... . .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ..... .... .....
...... ... ...... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .. . .... .....
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... . .... .....
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ......
...... ... ...... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... . .... ....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ..... .... .....
....... ... ...... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .. . .... .....
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... . .... .....
...... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
...... ... ...... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ..... . .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... .... .....
...... ... ...... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .. . .... .....
..... ... ..... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... . .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ....
....... ... ...................... ..................... ..................... ..................... ..................... ..................... ........... .... ......
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
..... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
....... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ....
....... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ......
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... .....
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ....
....... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ......
............................................................................................................................................................................................................................................
| |
d/8
(d)
d/2
d/2
| |
d/8
(e)
àu A; (b) ph
àn tu. cau tr
H`nh 8.11: (a) Anh ban d
uc co tnh doi x
u.ng qua goc to.a do.;
àn xam); (d) ph
àn tu. cau tr
uc du.o..c keo dài; (e) dan A su. du.ng
(c) dan A bo.i B (ph
àn tu. cau tr
ph
uc này.
258
Ph
ep co
Gia su. A và B là hai ta.p con cua Z2 . Phep co cua A bo.i ta.p B, k
y hie.u A B, di.nh
ngha nhu. sau:
A B := {x | (B)x A}.
Tu.o.ng tu.. phep dan, còn co hai di.nh ngha tu.o.ng du.o.ng khac cua phep co (xem Bài
ta.p ??), tuy nhien di.nh ngha tren cho phep de tnh toan ho.n.
àn tu. cau tr
V du. 8.4.2 Ta.p A trong H`nh 8.12(a) du.o..c co bo.i ph
uc (H`nh 8.12(b)):
.
.
.
àn xam, du ò ng d
u t net de tham khao). H`nh 8.12(e)
ket qua trong H`nh 8.12(c) (ph
.
.
.
.
àn tu cau tr
là ket qua khi co A bo i ph
uc du o. c keo dài (H`nh 8.12(d)).
àn b`
Tnh ch
at 8.4.3 Phep d
an v`
a phep co l`
a do
i ng
au nhau qua phep l
ay ph
u v`
a d
oi
x
u.ng; t
u.c l`
a
(A B)c = Ac B.
Ch
u.ng minh. Tha.t va.y ta co
(A B)c = {x | (B)x A}c .
Nhu.ng (B)x A tu.o.ng du.o.ng vo.i (B)x Ac = . Do do
(A B)c = {x | (B)x Ac = }c .
Va.y
{x | (B)x Ac = }c = {x | (B)x Ac 6= }
= Ac B.
2
8.4.2
Ph
ep mo. v`
a ph
ep d
ong
àn này
Nhu. da biet, phep dan mo. ro.ng anh, trong khi phep co r
ut go.n la.i. Trong ph
.
ch
ung ta xet hai phep toan h`nh thai ho.c khac: phep mo và phep dong. Phep mo.
àn nho ra co kch
u.ng ph
thu.ò.ng làm tro.n chu tuyen cua anh, loa.i bo cac eo và nh
.
.
.
ung làm tro n cac doa.n bien cua chu tuyen nhu.ng ngu.o..c vo.i
thu o c nho. Phep dong c
phep mo., phep toan này thu.ò.ng ho..p nhat cac cho gay he.p và cac ho sau he.p, loa.i bo
ày cac ke ho. trong chu tuyen.
cac lo hong nho và làm d
259
A
................................................................................................................................................................
...
....
...
....
...
..
....
...
....
....
...
..
...
...
....
....
...
..
...
...
....
....
...
..
...
...
....
....
...
..
...
...
....
....
...
..
...
...
....
....
...
..
...
...
...
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
..............................................................................................................................................................
(a)
B
............................................
...
....
.....
....
...
..
...
...
....
....
...
.
...........................................
d/4
d/4
A B
....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ......
...
..
.
..
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
..
... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
...
..
..... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... . ...
..
..
..... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... . ..
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... . ..
....
...
..... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... . ..
.
.
...
........ .... ...... ..... .... ...... ..... .... ..... ...... .... ..... ...... .... .. ....
..
.
.... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
..
. ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... . ...
.
.
.
.
.
...
...
....... .... ...... ..... .... ...... ..... .... ..... ...... .... ..... ...... .... .. .....
.
..... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... . ..
...
..... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... . ...
..
..
..
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... . ....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
..
... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... . ...
...
..
... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..
.
... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
..... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... . ..
...
.
..
.. . .. .. . .. .. . .. .. . .. .. . .
.
...... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... . ....
....
..
..... ... .... ... ... .... ... ... ... .... ... ... .... ... . ...
......................................................................................................................
..
...
....
..
.
....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......
| |
d/8
(b)
3d/8
(c)
| |
d/8
B
............................................
...
....
.....
...
...
...
...
...
....
...
...
...
..
...
....
....
...
..
...
...
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
.
...
.........................................
A B
d/4
....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ......
...
..
.
..
...
...
..
.
...
..
.
..
..
..
....
...
..
.
..
..
..
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
....
.
..
..
....
....
....
.
..
..
....
....
....
.
..
.
....
....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... .......
| |
d/8
(d)
3d/8
d/2
| |
d/8
(e)
àu A; (b) ph
àn tu. cau tr
àn xam);
H`nh 8.12: (a) Anh ban d
uc B; (c) co A bo.i B (ph
.
.
.
.
.
àn tu cau tr
àn tu cau tr
(d) ph
uc du o. c keo dài; (e) co A su du.ng ph
uc này.
260
àn tu. cau tr

Phep mo. cua ta.p A bo.i ph
uc B, k
y hie.u là A B, xac d.inh bo.i
A B := (A B) B.
àn tu. cau tr
uc B, k
y hie.u là A B, xac d.inh bo.i
Phep dong cua ta.p A bo.i ph
A B := (A B) B.
Phep mo. và phep dong co mo.t minh ho.a h`nh ho.c do.n gian. Gia su., chang ha.n,
àn tu. cau tr
ch
ung ta co ph
uc B là qua bong lan (phang). Khi do bien cua ta.p A B
òm cac diem thuo.c bien cua B và cach bien cua A xa nhat khi B quay xung quanh
g
u. H`nh 8.13(a). Ch
uy
ra` ng tat ca
du.ò.ng bien này. Ket qua trong H`nh 8.13(e) suy t`
cac goc hu.o.ng ra ngoài du.o..c làm tro.n, trong khi nh
u.ng goc hu.o.ng vào trong khong
bi. anh hu.o.ng. Nh
u.ng cho thò ra mà h`nh tròn khong kho.p bi. khu. bo. Tnh kho.p cua
phep toan mo. du.a den mo.t cong th
u.c khang di.nh rà ng mo. A bo.i B nha.n du.o..c bà ng
u.c là, phep mo. co the bieu
cach ho..p tat ca cac ti.nh tien cua B mà kho.p trong A. T
dien qua qua tr`nh kho.p nhu. sau:
A B = {(B)x | (B)x A}.
Phep dong co mo.t y
ngha h`nh ho.c tu.o.ng tu.., ngoa.i tr`
u. ta quay qua bong ben
èu này khong nga.c nhien do phep mo. và phep dong là doi
ngoài du.ò.ng bien cua A (di
ngau nhau). H`nh 8.13(i) suy t`
u. H`nh 8.13(a). Ch
uy
ra` ng cac goc hu.o.ng vào trong
- o. lom vào cua
du.o..c làm tro.n trong khi cac goc hu.o.ng ra ngoài khong anh hu.o.ng. D
àu khong kho.p o. v`
àn ben trai nhat cua A giam dang ke do qua c
è ma.t
ph
ung này. V
h`nh ho.c, mo.t diem z thuo.c A B neu và ch neu (B)x A 6= vo.i mo.i ti.nh tien (B)x
ch
u.a z.
Nhu. trong tru.ò.ng ho..p cua phep dan và phep co, phep mo. và phep dong doi
àn b`
ngau nhau tu.o.ng u
.ng vo.i phep lay ph
u và doi x
u.ng; t
u.c là
(A B)c = (Ac B).

u.a, ta co cac tnh chat sau doi vo.i phep mo. và phep dong:
Ho.n n
Tnh ch
at 8.4.4 Ta c
o
(i) A B l`
a t
a.p con cu a A.
261
H`nh 8.13: Minh ho.a cua cac phep toan mo. và dong.
- a. c tru.ng kho.p cua phep mo..

H`nh 8.14: D
- iem z du.o..c ch
H`nh 8.15: Minh ho.a h`nh ho.c cua phep dong. D
u.a trong (B)x thuo.c
A B neu và ch neu (B)x A 6= .
262
(ii) Neu C l`
a t
a.p con cu a D th` C B l`
a t
a.p con cu a D B.
(iii) (A B) B = A B.
Tnh ch
at 8.4.5 Ta c
o
(i) A l`
a t
a.p con cu a A B.
(ii) Neu C l`
a t
a.p con cu a D th` C B l`
a t
a.p con cu a D B.
(iii) (A B) B = A B.
Cac tnh chat tren giai thch cac ket qua nha.n du.o..c khi cac phep toan mo. và
uc cua
dong du.o..c su. du.ng de xay du..ng cac lo.c h`nh thai ho.c. Chang ha.n, xet cau tr
lo.c du..a tren cac phep toan mo.. Khi do tnh chat (i) ch ra ket qua là ta.p con cua
àu; tnh chat (ii) ngha là tnh do.n die.u du.o..c bao toàn; và (iii) cho thay ap
anh ban d
àn khong thay doi ket qua, ngha là khong thay doi gia
du.ng phep toan mo. ho.n mo.t l
tri. sau khi tu.. no nhan len. Nha.n xet tu.o.ng tu.. doi vo.i cac phep toan dong.
8.4.3
Ph
ep bi
en d
oi Hit-or-Miss
Phep bien doi Hit-or-Miss là mo.t cong cu. co. ban de phat hie.n h`nh da.ng cua cac doi
- a.t B := (B1, B2 ), trong do B1 là ta.p du.o..c ta.o t`
àn tu. cua B du.o..c
tu.o..ng: D
u. cac ph
àn tu. cua B du.o..c ket ho..p tu.o.ng u
lien ket vo.i mo.t doi tu.o..ng, và B2 là ta.p cac ph
.ng
èn. Phep bien doi Hit-or-Miss di.nh ngha nhu. sau:
vo.i n
A
B = (A B1) (Ac B2 ).
Ngoài ra, su. du.ng tnh doi ngau cua cac phep toan co và dan, de dàng suy ra
2 )
A
B = (A B1 ) \ (A B
= {x | B1 A và B2 Ac }.
òng thò.i B1 co mo.t doi sanh
Va.y ta.p A
B ch
u.a tat ca cac diem mà ta.i do xay ra d
(hit) trong A và B2 co mo.t doi sanh trong Ac .
263
Ta... m
.........................................................................................................
..................................................................................
............................................................................................................................................
..................................................................................
............................................................................................................................................
..................................................................................
............................................................................................................................................
..................................................................................
............................................................................................................................................
..................................................................................
............................................................................................................................................
..................................................................................
............................................................................................................................................
..................................................................................
.................................................................................. ........................ .........................................................................................................................................................................................................
.................................................................................. ........................ ......................................................................................................................................................................
.................................................................................. ........................ ......................................................................................................................................................................
.................................................................................. ........................ ......................................................................................................................................................................
.................................................................................. ........................ ......................................................................................................................................................................
.................................................................................. ........................ ......................................................................................................................................................................
.................................................................................. ........................ ......................................................................................................................................................................
.................................................................................. ........................ ......................................................................................................................................................................
.................................................................................. ........................ ......................................................................................................................................................................
.................................................................................. ........................ ......................................................................................................................................................................
............................................................. .................. ............................................................................................................................
..
B .................................................
..................................................................................
..................................................................................
..................................................................................
..................................................................................
...................................................................................
..................................................................................
..................................................................................
..................................................................................
..................................................................................
..................................................................................
(b)
(a)
(A)
A B
.........................................
.. ... .
.................................
.......................................................................................................
... .... ... ... .... ...
..........................
.......................................................................................................
..........................
... .... ... ... .... ...
..........................
.......................................................................................................
..........................
.............................................................
..........................
..............................................................
.......................... ............................................................................................................................................... .............
.......................... .................................................................................................................................................................... ..........................
.......................... .................................................................................................................................................................... ..........................
.......................... .................................................................................................................................................................... ..........................
.................... .................. ...................

.......................... ..............................................................................................................
.......................... ........................ ..........................
.......................... ..............................................................................................................
.. ... . .. ... . . .... ..
.......................... ..............................................................................................................
................................. .............................. ................................
.......................... ....................................................................
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. ... ..
.............
..........................
.................................
.................................
.................................
..........................
..........................
..........................
..........................
.
.
.
.
.
.
...................
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...................
. ... ..
.............
........................................................... .................................
................................. ..............................
.................................
.................................................... ..........................
.......................... ........................
..........................
.................................................... ..........................
.......................... ........................
..........................
. .... . ..................
.......................... .............
..........................
........................
..........................
........................
..........................
........................
..........................
.......................... ............................................................................................................................................................................................................................................................
.......................... ............................................................................................................................................................................................................................................................
.......................... ............................................................................................................................................................................................................................................................
............. ..............................................................................................................................
(c)
(d)
àn tu. cau tr

H`nh 8.16: (a) Ta.p A; (b) ph
uc B; (c) co A bo.i B; (d) tach bien ba` ng
cach lay hie.u gi
u.a A và (c).
8.4.4
C
ac thu
a.t to
an h`nh th
ai ho.c co. ba n
.ng du.ng chnh cua h`nh thai ho.c là trch ra cac
Khi nghien c
u.u cac anh nhi. phan, u
- a.c
àn anh co the su. du.ng trong qua tr`nh bieu dien và mieu ta h`nh da.ng. D
thành ph
àn lien
bie.t, ch
ung ta xet cac thua.t toan de trch ra cac du.ò.ng bien, cac thành ph
.
.
òi, và bo. khung cua v`
thong, bao l
ung. Ch
ung ta c
ung tr`nh bày mo.t vài phu o ng phap
(de làm dày, làm manh, làm da.m và ta v`
ung) thu.ò.ng du.o..c su. du.ng ket ho..p vo.i cac
èn xu. l
thua.t toan này trong giai doa.n ti
.ng o
y. Xet cac anh nhi. phan vo.i 1 tu.o.ng u
xam và 0 tu.o.ng u
.ng o trang.
Trch bi
en
Bien cua ta.p A, k
y hie.u A, nha.n du.o..c bà ng cach dàu tien co A bo.i ta.p B sau do lay
u.c là
hie.u gi
u.a ta.p A và ta.p du.o..c co; t
A = A \ (A B)
(8.2)
àn tu. cau tr

uc thch ho..p.
trong do B là ph
H`nh 8.16 minh ho.a co. che tach bien. Trong h`nh là mo.t doi tu.o..ng nhi. phan,
àn tu. cau tr
àn tu. cau tr
mo.t ph
uc và ket qua nha.n du.o..c. Ma.c d`
u ph
uc B trong H`nh
264
8.16(b) thu.ò.ng du.o..c su. du.ng nhu.ng khong co ngha là duy nhat. Ch
uy
rà ng, khi goc
.
.
.
àn tu cau tr
àn cua ph
cua B na` m tren du ò ng bien cua ta.p A th` co mo.t ph
uc na` m
ngoài ta.p A. Trong tru.ò.ng ho..p này ch
ung ta thu.ò.ng gia thiet cac gia tri. ngoài bien
ba` ng 0.
Tr
am v`
ung
àn b`
Thua.t toàn tram v`
ung du..a tren cac phep dan, lay ph
u và phep giao. Trong H`nh
.
.
àn tu cua ta.p con này là diem bien (di.nh ngha
??, ta.p A ch
u a mo.t ta.p con mà cac ph
8-lien thong) cua v`
ung (R) nào do. Xuat phat t`
u. pixel ha.t giong s ben trong (R)
v`
ung, ch
ung ta se tram toàn bo. v`
ung ba` ng cac gia tri. 1.
Theo gia thiet tat ca cac diem khong thuo.c bien du.o..c gan nhan 0 nen kho.i ta.o
ày v`
ta gan gia tri. 1 cho p. Thua.t toan sau se làm d
ung ba` ng cac gia tri. 1:
Xk = (Xk1 B) Ac ,
k = 1, 2, . . . ,
(8.3)
àn tu. cau tr

trong do X0 = {p} và B là ph
uc doi x
u.ng. Thua.t toan se d`
u.ng khi
u.a v`
ung du.o..c làm dày vo.i bien cua no.
Xk = Xk1 . Khi do Xk A ch
ày toàn bo. v`
àn
Qua tr`nh dan anh trong Phu.o.ng tr`nh (8.3) se làm d
ung neu ph
.
.
.
.
c
.
.
.
ben trai chu a du o. c kiem tra. Tuy nhien giao vo i A trong moi bu o c la.p se gio i ha.n
èu kie.n).
vie.c làm dày ben trong v`
ung quan tam (tien tr`nh này còn go.i là dan co di
àn li
T
ach c
ac th`
anh ph
en th
ong
àn 2.3.2 ch
Trong Ph
ung ta da tr`nh bày khai nie.m lien thong. Trong thu..c te, bài toan
àn lien thong trong anh nhi. phan dong vai trò quan tro.ng trong cac
tach cac thành ph
.
àn lien thong trong ta.p
u
ng du.ng phan tch anh tu.. do.ng. Gia su. Y là mo.t thành ph
A và biet tru.o.c diem p Y. Khi do phep la.p sau se xac d.inh ta.p Y :
Xk = (Xk1 B) A,
k = 1, 2, . . .
(8.4)
àn tu. cau tr

u.ng khi
trong do X0 = {p}, và B là ph
uc thch ho..p. Thua.t toan d`
Xk = Xk1 và l
uc do Y = Xk .
265
òi
Bao l
àn 8.1.4 ta biet ra` ng bao l
òi là mo.t trong nh
Trong Ph
u.ng da.c tru.ng h
u.u ch cua doi
àn này tr`nh bày thua.t toan h`nh thai ho.c de xac di.nh bao l
òi C(A) cua ta.p
tu.o..ng. Ph
i
.
- a.t B , i = 1, 2, 3, 4, là bon ph
àn tu cau tr
A. D
uc. Ta di.nh ngha
B i ) A,
Xki = (X
i = 1, 2, 3, 4, và k = 1, 2, . . .
(8.5)
i
òi
th` d`
u.ng và da.t Di = Xki . Khi do bao l
trong do X0i = A. Neu xay ra Xki = Xk1
cua A là
C(A) = 4i=1 Di .
(8.6)
Noi cach khac, thua.t toan thu..c hie.n phep bien doi hit-or-miss ta.p A vo.i B 1 cho den
khi du.o..c anh khong thay doi; sau do ho..p A vo.i ket qua Di . Tiep tu.c vo.i B 2 cho den
òi cua A.
khi khong thay doi anh và van van. Ho..p cua bon ta.p Di cho ta bao l
L`
am g`
ay
àn tu. cau tr
Làm gày ta.p A bo.i ph
uc B, k
y hie.u bo.i A B, co the di.nh ngha theo
phep bien doi hit-or-miss:
A B = A \ (A
B)
= A (A
B)c.
(8.7)
- e làm gày A mo.t cach doi x

àn tu. cau
D
u.ng hie.u qua ho.n, ta du..a vào day cac ph
tr
uc:
{B} = {B 1 , B 2, . . . , B n },
(8.8)
trong do B i nha.n du.o..c t`

u. B i1 qua phep quay quanh tam cua no. Vo.i khai nie.m này,
àn tu. cau tr
uc theo cong th
u.c
ta di.nh ngha phep làm gày bo.i mo.t day cac ph
A B = (( ((A B 1 ) B 2) ) B n ).
(8.9)
Noi cach khac, qua tr`nh làm gày A bo.i B 1 , ket qua du.o..c làm gày bo.i B 2 và van van,
cho den khi anh khong thay doi.
L`
am b
eo
Phep toan làm beo là doi ngau (h`nh thai ho.c) cua phep làm gày và di.nh ngha bo.i
A B = A (A
B),
266
(8.10)
àn tu. cau tr

trong do B là ph
uc du.o..c cho.n thch ho..p de làm beo. Nhu. tren, làm beo
co the di.nh ngha nhu. mo.t day cac phep toan
A {B} = (( ((A B 1 ) B 2 ) ) B n ).
(8.11)
àn tu. cau tr

Cac ph
uc du.o..c su. du.ng de làm beo co c`
ung da.ng nhu. trong H`nh
??(a) nhu.ng hoan doi 0 cho 1 và ngu.o..c la.i. Tuy nhien, mo.t thua.t toan ch de làm beo
èn ch
t khi du.o..c su. du.ng trong thu..c te. Thay vào do, ta thu.ò.ng làm gày n
u.a ta.p dòi
àn b`
hoi và sau do lay ph
u. Noi cach khac, de làm beo ta.p A ta da.t C = Ac , làm gày
àn b`
C và sau do lay ph
u C c.
T`m b
o. khung
àn 8.1.5 ch
Trong Ph
ung ta da dè ca.p den khai nie.m bo. khung và cach tach no ra khoi
àn này tiep ca.n theo cach h`nh thai ho.c de tach bo. khung t`
mo.t doi tu.o..ng. Ph
u. doi
tu.o..ng.
Lantuejoul (xem [18]) da ch
u.ng minh ra` ng bo. khung cua mo.t ta.p (v`
ung) A co
the bieu dien theo thua.t ng
u. cac phep toan co và mo.. T
u.c là, neu k
y hie.u S(A) là bo.
khung cua ta.p A th`
K
[
S(A) =
Sk (A),
(8.12)
k=0
trong do
Sk (A) =
K
[
{(A kB) \ [(A kB) B]}
(8.13)
k=0
àn tu. cau tr

àn tren A; t
và B là ph
uc, (A kB) là phep co lien tiep k l
u.c là
(A kB) = (( (A B) ) B
àn, và K là bu.o.c la.p cuoi c`
k l
ung tru.o.c khi A bi. an mòn thành ta.p trong; noi cach
khac
K = max{k | (A kB) 6= }.
Nhu. tru.o.c, () du.o..c su. du.ng de k
y hie.u phep toan mo. trong Phu.o.ng tr`nh (8.13).
Cong th
u.c du.o..c cho trong cac phu.o.ng tr`nh (8.12) và (8.13) khang di.nh rà ng
bo. khung S(A) co the nha.n du.o..c t`
u.ng
u. ho..p cua cac bo. khung con Sk (A). Co the ch
267
minh rà ng A co the xay du..ng la.i t`

u. cac ta.p con này bà ng cach su. du.ng phu.o.ng tr`nh
A=
K
[
(Sk (A) kB),
(8.14)
k=0
àn dan no. ta.p Sk (A); t

trong do (Sk (A) kB) k
y hie.u k l
u.c là
(Sk (A) kB) = (( ((Sk (A) B) B) ) B
àn và gio.i ha.n K cua tong du.o..c lay nhu. tru.o.c.
k l
Ph
ep ta
àn thiet cua cac thua.t toan làm gày

Cac phu.o.ng phap ta (pruning) là mo.t bo sung c
àn c
àn loa.i bo (go.i là k
u.ng thành ph
y
và t`m bo. khung do cac thu tu.c này de la.i nh
sinh).
àn này.
Bang 8.2 tong ket cac phep toan h`nh thai ho.c du.o..c tr`nh bày trong ph
.
.
.
.
àn tu cau tr
uc du o. c su du.ng. (Cac so La ma trong dau ngoa.c
H`nh 8.17 tom tat cac ph
àn tu. cau tr
do.n tham chieu den cac ph
uc du.o..c su. du.ng trong qua tr`nh xu. l
y h`nh
thai ho.c (xem H`nh 8.17)).
268
Phep toan
Phu.o.ng tr`nh
Ch
u thch
Ti.nh tien
(A)x = {a + x | x A}
Ti.nh tien A theo vector x.
Lay doi x
u.ng
= {x | x B}
B
Lay doi x
u.ng B qua goc to.a
do..
àn b`
Ph
u
/ A}
Ac = {x | x
Ta.p cac diem khong thuo.c

A.
Hie.u
A \ B = {x | x A, x
/ B}
Ta.p cac diem thuo.c A

nhu.ng khong thuo.c B.
Phep dan
x A 6=
A B = {x | (B)
Mo. ro.ng bien cua A. (I)
Phep co
A B = {x | (B)x A}
Co bien cua A. (I)
Phep mo.
A B = (A B) B
Làm tro.n du.ò.ng bien, ngat

cac eo, loa.i bo cac v`
ung nho
và cac m
ui nho.n. (I)
Phep dong
A B = (A B) B
Làm tro.n du.ò.ng bien, ho..p

nhat cho n
u.t nho và cac ho
he.p dài, khu. bo cac lo nho.
(I)
Phep bien doi

Hit-or-Miss
A
B = (A B1) (Ac B2 )
2)
= (A B1) \ (A B
Ta.p cac diem (cac to.a do.)

òng thò.i B1 co mo.t
xay ra d
doi sanh (hit) trong A và
B2 co mo.t doi sanh trong
Ac .
T`m bien
Tram v`
ung
A = A \ (A B)
X0 = {p} và vo.i k = 1, 2, . . . da.t

Xk = (Xk1 269
B) Ac
Ta.p cac diem tren bien cua

A. (I)
Tram mo.t v`
ung ch
u.a trong
A du..a vào ha.t giong p. (II)
Phep toan
àn
T`m thành ph
lien thong
òi
Bao l
Phu.o.ng tr`nh
Ch
u thch
X0 = {p} và vo.i k = 1, 2, . . . da.t

Xk = (Xk1 B) A
X0i = A, i = 1, 2, 3, 4,
và da.t
i
Xki = (Xk1

B i) A, k 1
Di
Làm manh
i
= Xconv
, C(A) = 4i=1 Di
A B = A \ (A
B)
= A (A
B)c
àn lien thong

T`m thành ph
u.a diem p. (I)
cua A ch
òi C(A) cua A,
T`m bao l
trong do conv k
y hie.u ho.i
i
tu. theo ngha Xki = Xk1
.
(III)
Làm manh ta.p A. Hai

phu.o.ng tr`nh dàu là di.nh
ngha cua phep toan làm
manh. Hai phu.o.ng tr`nh
sau là qua tr`nh làm manh
àn tu.
bo.i mo.t day cac ph
cau tr
uc. Phu.o.ng phap này
thu.ò.ng d`
ung trong thu..c te.
(IV)
Làm beo
AB
= A (A
? B)
A {B} = (( ((A B 1 ) B 2)
) B n)
Làm beo ta.p A. (Xem ch

u
.
.
.
thch tru o c). Su du.ng (IV)
nhu.ng hoan doi vai trò 0 và
1.
Bo. khung
S(A)
= K
k=0 Sk (A)
Sk (A) = K
k=0 {(A kB)
\[(A kB) B]}
A
K
k=0 (Sk (A)
kB)
T`m bo. khung S(A) cua ta.p

A. Phu.o.ng tr`nh cuoi ch
ra ta.p A co the xay du..ng
t`
u. cac bo. khung con Sk (A).
Trong tat ca ba phu.o.ng
tr`nh, K là so bu.o.c la.p mà
àn n
sau do co them mo.t l
u.a
th` A = . K
y hie.u (A kB)
àn
co ngha thu..c hie.n co k l
àn tu. cau tr
tren A bo.i ph
uc
B. (I)
270
Phep toan
Phep ta
Phu.o.ng tr`nh
Ch
u thch
X1 = A {B}
X2 = 8k=1 (X1
? Bk)
X3 = (X2 H) A
X4 = X1 X3
X4 là ket qua khi ta A. So

àn thu..c hie.n trong phu.o.ng
l
tr`nh de co X1 th
u. nhat
àn tu.
àn cho tru.o.c. Cac ph
c
cau tr
uc (V) du.o..c su. du.ng
àu
trong hai phu.o.ng tr`nh d
.
.
.
tien. Phu o ng tr`nh th
u ba
àn tu. cau tr
su. du.ng ph
uc
(I).
Bang 8.2: Bang tong ket cac ket qua, tnh chat cua cac phep toan h`nh thai ho.c.
8.4.5
ac a nh gi
a tri. x
am
Mo. r
o.ng d
oi v
o.i c
àn này ch
Trong ph
ung ta mo. ro.ng cac phep toan dan, phep co, phep mo. và phep dong
cho cac anh gia tri. xam. Du..a tren co. so. do, ch
ung ta tr`nh bày cac thua.t toan h`nh
àn 8.4.4, du..a vào h`nh thai ho.c anh
thai ho.c cho cac anh gia tri. xam. Nhu. trong Ph
àn
xam ch
ung ta se ta.p trung vào vie.c bieu dien và trch da.c tru.ng cua cac thành ph
- a.c bie.t ch
quan tam trong anh. D
ung ta se tr`nh bày cac thua.t toan tach bien thong
.
qua toan tu h`nh thai ho.c gradient, và phan hoa.ch v`
ung du..a vào ket cau (texture)
è ca.p den cac thua.t toan de làm tro.n và nang cao
cua doi tu.o..ng. Ch
ung ta c
ung d
chat lu.o..ng anh.
àn tu. cau tr
Gia su. f (x, y) là anh vào và b(x, y) là ph
uc (xem nhu. mo.t anh con).
àn 2.2.1. T
u.c là neu k
y
Gia su. cac hàm này rò.i ra.c theo ngha du.o..c dè ca.p trong Ph
.
.
hie.u Z là ta.p cac so nguyen th` vo i moi to.a do. (x, y) Z Z ta gan cac m
u c xam
.
f (x, y) và b(x, y) là cac gia tri. thu. c trong R.
271
....................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................
....................................................................................................
. . .. . .. . .. .. . ..
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................
.................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
....................................................................................
..................................................................................................................
...................................................................................................
.. .... ... ... ... .... ... ... .... ... .
.....................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
................................................................................
................................................................................................
...
.....................................................
...
...
............................................
...
...
............................................
...
...
............................................
..
......................................................................................
.. .
..
.
.. . ..
.......................................................................................................................................................................
......................................................................................................
...................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................
................................................................................
.........................................................................................
... ... ... .
.....
.......................................................
....
...
............................................
...
...
............................................
...
...
............................................
..
.................................................................................
II
..................................................................................................
.............................................
...
...
...............................................
...
...
.............................................
...
...
..
..........................................................
.
..
..........................................................................................................
.
...................................
.
...
...
.........................................................
.
....
...................................
...
..
..............................................
.
.
..
..................................................................................................................................
..
...................................
..
.............................................
...
...
..............................................
...
...
.
...................................
.
...
....
.............................................................
..
..............................................................................
........................................................................................
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
...
..
.
.
.
.......................................................................................
...
...........................................
.
....
.............................................
...
.
....
...
.....................................................
..
...
................................
.
..
..............................................................................................................................
....................................................................
.....................................................................................................................................
... .... ....... .... ... ... .... ... .
........................................................................................................................................................................
.......................................................................................................
..............................................................................................................................................
........................................................................
B i, i = 1, 2, 3, 4
(quay 900 )
III
IV
......................................................................................
...
....
....
....
...
....
....
....
...
..
..
..
.
.
...
.
.
..
.
.
......................................................................................................................................
.......................................................................................
..
....................................................................
...
..............................................................................................................
....
.......................................................................................
.
.................................................................................................................................
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
...
...
...
..
..
.
..
.
.
...................................................................................
................................................................................................
..............................................
....
....
..........................................................
....
....
...................................
..
..
..............................................
.
.
..
.
... .... ....
.........................................................................................................................
...
............................................
...
...
............................................
...
...
............................................
...
...
............................................
..
.............................................................................................................
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
..
.
...
.
.
..................................................................................
B i, i = 1, 2, 3, 4
(quay 900 )
B i , i = 1, 2, . . . , 8
(quay 450 )
B i, i = 5, 6, 7, 8
(quay 900 )
V
àn này. Tam cua cac
H`nh 8.17: Nam cau tr
uc co. ban thu.ò.ng du.o..c su. du.ng trong ph
àn tu. cau tr
uc du.o..c da.t ta.i vi. tr trung tam và dau ch ra cac gia tri. khong
ph
quan tam.
Ph
ep d
an
àn tu. cau tr
Phep dan anh gia tri. xam f bo.i ph
uc b xac d.inh bo.i
(f b)(s, t) := max{f (s x, t y) + b(x, y) | (s x, t y) Df , (x, y) Db }, (8.15)
èn xac di.nh cua f và b tu.o.ng u
àn tu.
trong do Df , Db là cac mi
.ng. Nhu. tren, b là ph
uy
ra` ng trong tru.ò.ng ho..p này b là mo.t
cau tr
uc trong xu. l
y h`nh thai ho.c nhu.ng ch
hàm anh thay v` mo.t ta.p ho..p.
- i
èu kie.n (s x, t y) ch
èn xac di.nh cua f tu.o.ng tu.. vo.i di
èu kie.n
D
u.a trong mi
àn ch
trong di.nh ngha cua phep dan doi vo.i anh nhi. phan, trong do hai ta.p c
u.a t
àn tu. chung. Ch
u y
ra` ng Phu.o.ng tr`nh (8.15) co da.ng cong th
u.c tch
nhat mo.t ph
cha.p: toan tu. max thay cho phep toan co.ng và phep co.ng thay cho phep nhan trong
cong th
u.c tch cha.p.
272
- e do.n gian ch
D
ung ta se minh ho.a khai nie.m và co. che thu..c hie.n cua phep toan
èu. Trong tru.ò.ng ho..p này, Phu.o.ng tr`nh (8.15) co da.ng
trong tru.ò.ng ho..p mo.t chi
(f b)(s) := max{f (s x) + b(x) | s x Df , x Db }.
ò thi. hàm f (x) doi x
Ch
uy
ra` ng d
u.ng vo.i f (x) qua tru.c y. Tu.o.ng tu.. trong tru.ò.ng
ho..p tch cha.p, hàm f (s x) di chuyen sang phai khi s du.o.ng và sang trai khi s am.
èu kie.n (s x) và x thuo.c mi
èn xac d.inh cua f và cua b tu.o.ng u
Cac di
.ng ch ra rà ng
àu trong d.inh
àn len nhau. Cac di
èu kie.n này tu.o.ng tu.. nh
u.ng yeu c
f và b phu mo.t ph
.
àn ch
àn tu. chung. Cuoi
ngha phep dan cua anh nhi. phan: hai ta.p c
u a t nhat mo.t ph
c`
ung, khac vo.i tru.ò.ng ho..p anh nhi. phan, f du.o..c di.ch chuyen thay v` b. Bà ng cach
doi bien, Phu.o.ng tr`nh (8.15) co the viet la.i trong do b di.ch chuyen thay v` f. Tuy
èu kie.n thu.ò.ng xay ra trong thu..c te) th` da.ng da
nhien, neu Db nho ho.n Df (mo.t di
è quan nie.m
cho trong Phu.o.ng tr`nh (8.15) se do.n gian ho.n trong vie.c danh ch so. V
th` vie.c b tru.o..t qua f khong khac vo.i vie.c f tru.o..t qua b.
Phep dan co tnh giao hoan. Do do thay v` tnh b f ta co the tnh f b. Tuy
àn ch
è phep
nhien c
uy
ra` ng phep co khong co tnh giao hoan. H`nh 8.18 cho v du. v
dan.
Do phep dan cho.n gia tri. lo.n nhat cua f + b trong lan ca.n xac di.nh bo.i h`nh
àn tu. cau tr
da.ng cua ph
uc nen anh hu.o.ng chung cua phep toan này tren anh gia tri.
àn tu. cau tr
xam là: (1) neu tat ca cac gia tri. cua ph
uc du.o.ng th` anh ra se sang ho.n
anh vào; và (2) cac chi tiet toi se giam hoa.c bi. khu. bo phu. thuo.c vào cac gia tri. và
àn tu. cau tr
uc du.o..c su. du.ng trong phep dan.
h`nh da.ng cua ch
ung doi vo.i ph
Ph
ep co
àn tu. cau tr
Phep co anh gia tri. xam f bo.i ph
uc b xac d.inh bo.i
(f b)(s, t) := min{f (s + x, t + y) b(x, y) | (s + x, t + y) Df , (x, y) Db }, (8.16)
- i
èn xac di.nh cua f và b tu.o.ng u
èu kie.n (s + x, t + y)
trong do Df , Db là cac mi
.ng. D
.
.
.
.
.
èn xac di.nh cua f tu o ng tu. vo i di
èu kie.n trong di.nh ngha cua phep
ch
u a trong mi
àn tu. cau tr
àn du.o..c co.
àn ch
co doi vo.i anh nhi. phan, trong do ph
uc c
u.a trong ta.p c
u.c tu.o.ng quan: toan tu. min thay cho
Ch
uy
rà ng Phu.o.ng tr`nh (8.16) co da.ng cong th
phep toan co.ng và phep tr`
u. thay cho phep nhan trong cong th
u.c tu.o.ng quan.
Ch
ung ta minh ho.a co. che hoa.t do.ng cua phep co (Phu.o.ng tr`nh (8.16)) trong
273
....
...
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
..
..
...
.. ..
.. ..
...
.. ..
.. ..
...
.. ...
.. ...
..
...
..
...
...
.
.
..
..
..
..
....
..
..
..
..
..
..
..
...
..
.
.
.
...
...
.
.
..
.
..
.
.
..
....
.
.
..
..
..
..
..
..
.
.
..
..
.
.
...
...
.
.
..
.
.
.
..
.
.
....
..
..
..
..
..
.
.
.
.. ...
..
..
.
...
... .
...
..
.
...
.
.
.
.
........................................................................................................................................................................................................
....
...
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
...
...
...
....
..
...
....
..
...
.
........................
.
.
.
.
...
.
...
.
..
...
..
...
..
.................................................................................................................................................
(b)
(a)
f (s ) + b(s x)
..
2
2
....
..
...
...
....
...
..
...
...
...
....
..
..
1
1
........
...
....
..
...
..........
...
....... .........
...
...
....
....
...
..
..
...
.
..
.... ....... ....... ....... ........... ....... ........ ....... ....... ....... ........ ....... ...
. ..
.
.
.
.
.
.
.
....
.
.
...
.
.
...... .. ..
.
.. .. ...
.
..
.
.
.
.
.
..
.. .
. ..
.
...
.
.
.
..
. .. ... ... ....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
.
.
.
..
. .. . ... .
....
........
..
..
.
.. .
...
..
... ....
....
..
...
...
.......
..
..
..
...
.
..
.... ....... ....... ......... ..........
..
.
...
...
..
.
.
..
......
.
..
....
..
.. ...
.. ...
.
..
.
..
.
.
.
.. ..
.
.
..
.
.
.
..
....
.
.
..
.
. ...
.
. ... ..
..
.. ..
..
.
.
.
.
.
.. .. ..
..
.. ...
..
.. ... ..
...
.. ..
..
.
.
....
.
.
.. .
..
..
..
..
..
..
..
.............................................................................................................................................................................................................
..
....
..
...
....
..
...
....
..
....
..
...
....
.......
..............
..
..... ....
...
... . ...
...
.. . ..
... ... ...
.. ... ...
....
.. .. . ....
.. . ... ...
..
.
.
.. ..
. ...
. .
...
.. .
. ..
.. .
.. ...
.. .
....
..
... ...
.. ..
.. ..
..
... ...
..
. ...
.. .
.
.. .
.
.
...
.
.
.
.. ...
. ...
.. ....
.
.
.
.
.
....
.
.
..
.. .
.
.. .
.
.
.
..
.
.
.. .. . ...
.. ..
... ....
.. .. .. .
...
.
. ...
. .
.. ..
....
.. ..... ..
.
.. .
..
.
.
.
.
.. ....
.
.
. .
...
. ..
... .
... ..
....
...
. ..
................................................................................................................................................................................................................
f (s ) + b(s x)
f (s2 )
f (s1 )
s2
s1
(c)
(d)
H`nh 8.18: Phep dan nha.n du.o..c bà ng cach tru.o..t b qua f.
274
f b
s
..
...
..
...
...
....
..
...
....
..
...
...
...
...
....
.
....
...
..
.
...
. ....
.. ....
...
....
.
.
..
.
.
..
...
..
..
....
.
..
..
..
.
..
..
.
..
...
...
..
..
.....
.
.
.
.
....
..
. ..
..
.. ...
.
.
..
.
..
.
.
.
.
.
.
..
.. ...
.. ...
..
...
.
.
..
..
.
..
.
.
.
.
...
....
.
.
..
..
..
.
.
.
..
.
.
..
.
.
.
...
..
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
.
.
.
.
.
.
.
........................................................................................................................................................................................................................................................
.
...
...
.
..
...
...
....
...
.
.
....
.
................
..
....
..
...
...
...
....
.
f b
àn tu. cau tr

H`nh 8.19: Phep co cua hàm du.o..c cho trong H`nh 8.18(a) bo.i ph
uc trong
H`nh 8.18(b).
èu. Khi do bieu th
u.c cua phep co co da.ng
tru.ò.ng ho..p mo.t chi
(f b)(s) := min{f (s + x) b(x) | s + x Df , x Db }.
Tu.o.ng tu.. trong phep tnh tu.o.ng quan, hàm f (s + x) di chuyen sang trai khi s du.o.ng
- i
èu kie.n (s + x) Df và x Db ch ra ra` ng v`
ung b na` m
và sang phai khi s am. D
èu kie.n này tu.o.ng tu..
hoàn toàn trong v`
ung f di.ch chuyen. Nhu. da noi tren, cac di
àn tu. cau tr
àn ch
nhu. trong tru.ò.ng ho..p tac do.ng tren anh nhi. phan: ph
uc c
u.a hoàn
toàn trong ta.p du.o..c co.
Cuoi c`
ung, khac vo.i di.nh ngha phep co tren anh nhi. phan, f du.o..c di.ch chuyen
thay v` b. Phu.o.ng tr`nh (8.16) co the viet la.i da.ng b du.o..c di.ch chuyen nhu.ng khi do
vie.c danh ch so se ph
u.c ta.p ho.n. Do vie.c tru.o..t f qua b c
ung giong nhu. tru.o..t b qua f
àn tren, ch
nen tu.o.ng tu.. nhu. phep dan o. ph
ung ta se su. du.ng da.ng cua Phu.o.ng tr`nh
àn
(8.16). H`nh 8.19 minh ho.a ket qua cua phep co hàm f trong H`nh 8.18(a) bà ng ph
.
tu cau tr
uc trong H`nh 8.18(b).
T`
u. Phu.o.ng tr`nh (8.16) ta suy ra phep co cho.n gia tri. nho nhat (f b) trong lan
àn tu. cau tr
ca.n xac di.nh bo.i h`nh da.ng cua ph
uc. Anh hu.o.ng chung cua phep toan
àn tu. cau tr
uc du.o.ng
này tren anh gia tri. xam là: (1) neu tat ca cac gia tri. cua ph
th` anh ra se toi ho.n anh vào; và (2) cac chi tiet sang trong anh vào nho ho.n v`
ung
àn tu. cau tr
ph
u.c do. thu nho du.o..c xac di.nh bo.i cac gia tri. xam xung
uc se giam vo.i m
àn tu. cau
quanh cac chi tiet sang và bo.i h`nh da.nh và cac gia tri. bien do. cua chnh ph
tr
uc.
Nhu. tren, cac phep toan dan và co là doi ngau cua nhau tu.o.ng u
.ng vo.i hàm
275
àn b`
ph
u và doi x
u.ng. T
u.c là
(f b)c (x, y) = (f c b)(x, y)
trong do f c = f (x, y) và b = b(x, y).
Ph
ep mo. v`
a ph
ep d
ong
Cac phep toan mo. và dong doi vo.i cac anh nhi. phan co the mo. ro.ng trong tru.ò.ng
àn tu. cau tr
ho..p anh gia tri. xam. Phep mo. cua anh f bo.i anh (ph
uc) b xac di.nh bo.i
(f b) = (f b) b.
(8.17)
Tu.o.ng tu.. phep mo. trong tru.ò.ng ho..p anh nhi. phan, phep mo. tru.o.c het co f bo.i
àn tu. cau tr
uc) b xac d.inh bo.i
b sau do dan bo.i b. Phep dong cua anh f bo.i anh (ph
(f b) = (f b) b.
(8.18)
Phep mo. và phep dong doi vo.i anh gia tri. xam doi ngau nhau tu.o.ng u
.ng vo.i
àn b`
phep lay ph
u và phep doi x
u.ng. T
u.c là
(f b)c = f c b.
Do f c = f (x, y), nen (f b) = (f b).
Phep mo. và phep dong co mo.t y
ngha h`nh ho.c nhu. sau. Gia su. ta quan sat
u. ba tu.o.ng u
.ng do.
anh f trong khong gian 3D vo.i x, y là cac to.a do. anh và tru.c th
è ma.t rò.i ra.c
sang (t
u.c gia tri. cua f ). Trong bieu dien này anh xuat hie.n nhu. mo.t b
mà cac gia tri. cua no ta.i (x, y) bà ng f (x, y). Bay giò. gia su. ta muon mo. f bo.i mo.t
àn tu. cau tr
àu b và xem ph
àn tu. này nhu. mo.t qua bong lan. Khi do
ph
uc da.ng c
co. che mo. f bo.i b co the dien giai mo.t cach h`nh ho.c nhu. sau: de qua bong ben du.o.i
è ma.t trong khi c`
è ma.t di.ch chuyen. Khi do tat
b
ung l
uc lan bong ta cho toàn bo. b
è bien do.
ca cac chom tu.o.ng doi he.p so vo.i du.ò.ng knh cua qua bong se bi. thu nho v
.
.
.
.
.
.
.
.
và do. nho.n. Trong cac u
ng du.ng thu. c te, phep mo thu ò ng du o. c su du.ng de khu. cac
àn tu. cau tr
ung co m
u.c
chi tiet nho (doi vo.i kch thu.o.c cua ph
uc), trong khi nh
u.ng v`
uc dàu loa.i bo cac chi tiet nho
xam sang tu.o.ng doi lo.n khong bi. xao tro.n. Phep co l
nhu.ng làm toi anh, trong khi phep dan thu..c hie.n sau do tang do. sang cua anh nhu.ng
òi la.i nh
khong phu.c h
u.ng chi tiet da khu. tru.o.c do.
276
àu xoay (ben tren b

è ma.t) trong
Hoàn toàn tu.o.ng tu.. vo.i phep dong. Ta de qua c
.
.
.
è ma.t. Cac chom nho.n se bi. khu . Trong cac u
khi do keo b
ng du.ng thu. c te, phep dong
thu.ò.ng du.o..c su. du.ng de loa.i bo cac chi tiet toi trong anh, trong khi nh
ung sang
u.ng v`
.
.
uc dàu loa.i bo cac chi tiet nho nhu.ng làm
tu o ng doi se khong bi. xao tro.n. Phep dan l
òi la.i
sang anh, trong khi phep co thu..c hie.n sau do làm toi anh nhu.ng khong phu.c h
.
.
.
.
nh
u ng chi tiet da khu tru o c do.
Tnh ch
at 8.4.6 Phep to
an mo. thoa c
ac tnh ch
at sau:
(i) (f b) - f.
(ii) Neu f1 - f2 th` (f1 b) - (f2 b).
(iii) (f b) b = f b.
èn xac di.nh cua v và

èn xac di.nh cua u là ta.p con cua mi
K
y hie.u u - v co ngha mi
èn xac d.inh cua u. Tu.o.ng tu.. ta
c
ung co ngha u(x, y) v(x, y) vo.i mo.i (x, y) thuo.c mi
c
ung co
Tnh ch
at 8.4.7 Phep to
an d
ong thoa c
ac tnh ch
at sau:
(i) f - (f b).
(ii) Neu f1 - f2 th` (f1 b) - (f2 b).
(iii) (f b) b = f b.
Tu.o.ng tu.. trong tru.ò.ng ho..p anh nhi. phan, cac tnh chat (ii) và (iii) doi vo.i cac
phep mo. và dong thu.ò.ng go.i tu.o.ng u
.ng là do.n die.u tang và bat do.ng.
M
o.t s
o u
.ng du.ng cua h`nh th
ai ho.c anh x
am
àn này vo.i nh
Ch
ung ta ket th
uc ph
u.ng u
.ng du.ng cua cac khai nie.m da tr`nh bày.
- e làm tro.n anh ch
H`nh th
ai ho.c l`
am tro.n anh. D
ung ta co the thu..c hie.n phep mo.
và sau do phep dong tren anh. Ket qua vie.c thu..c hie.n lien tiep hai phep toan này se
khu. bo hoa.c làm suy giam cac diem sang, toi nhan ta.o hoa.c nhieu.
277
H`nh th
ai ho.c gradient. Phep toan dan và mo. thu.ò.ng du.o..c su. du.ng de tnh h`nh
u.c sau:
thai ho.c gradient cua anh. Cu. the anh ra g du.o..c tnh theo cong th
g = (f b) (f b).
Ket qua ch
ung ta se du.o..c anh vo.i du.ò.ng bien sac net. Khac vo.i phu.o.ng phap làm
àn tu.
noi bien ba` ng ma.t na. Sobel, h`nh thai ho.c gradient nha.n du.o..c su. du.ng cac ph
cau tr
uc t phu. thuo.c vào hu.o.ng cua du.ò.ng bien. Tuy nhien phu.o.ng phap sau này
àn tnh toan nhi
èu.
c
Ph
ep bi
en d
oi top-hat. Phep bien doi top-hat h`nh thai ho.c xac di.nh bo.i
h = f (f b).
àn tu. cau tr
uc h`nh tru. hoa.c
Phep bien doi này-nhu. ten go.i cua no, su. du.ng mo.t ph
.
.
.
ung de làm noi cac chi tiet na` m trong bong cua doi
h`nh ho.p vo i dnh phang-thu ò ng d`
tu.o..ng.
- e phan doa.n cac va.t the du..a tren ket cau cua ch
ung ta co
Ph
an d
oa.n k
et c
au. D
the su. du.ng cac phep toan mo. và dong.
-od
- o do. ha.t là mo.t lnh vu..c gan li
èn vo.i vie.c xac di.nh ma.t do. cua cac ha.t
D
o. ha.t. D
trong mo.t anh. Cac doi tu.o..ng trong anh khong nh
u.ng phu lap len nhau mà còn ta.p
èn toi.
trung dày nen rat kho phat hie.n t`
u.ng ha.t rieng re. Gia su. cac ha.t sang tren n
àn tu. cau tr
uc co kch thu.o.c tang du.o..c thu..c hie.n tren
Cac phep toan mo. vo.i cac ph
- a.t fi là hie.u gi
anh goc. D
u.a anh goc và anh sau khi thu..c hie.n cac phep mo. du.o..c xac
àn tu. cau tr
di.nh vo.i moi ph
uc khac nhau. Ba` ng cach chuan hoa cac anh hie.u fi và
ò co.t cua ma.t do. cac ha.t trong anh. Phu.o.ng
su. du.ng ch
ung de xay du..ng mo.t bieu d
tu.o.ng cac phep toan mo. vo.i kch thu.o.c da.c bie.t co anh hu.o.ng
phap này du..a tren y
u.a cac ha.t co c`
ma.nh tren nh
u.ng v`
ung cua anh ch
ung kch thu.o.c. Do do de do ma.t
do. xuat hie.n cua cac ha.t ta co the su du.ng hie.u gi
u.a anh vào và anh ra.
8.5
C
ac mi
eu ta quan h
e.
àn 8.2-8.4 cho phep phat hie.n t`

Cac cach tiep ca.n trong Ph
u.ng du.ò.ng bien hoa.c cac
v`
ung quan tam cua anh. M
u.c tiep theo ph
u.c ta.p ho.n cua tien tr`nh mieu ta là to
àn này de t`m moi lien he. cau tr
uc gi
u.a ch
ch
u.c cac thành ph
ung.
Ch
ung ta tr`nh bày khai nie.m này du..a tren cau tr
uc ba.c thang nhu. trong H`nh
8.20(a). Gia su. ra` ng cau tr
ung ta muon mieu
uc này da du.o..c phan doa.n t`
u. anh và ch
278
.................................
...
...
...
...
...
.................................
...
...
...
...
...
...
................................
...
...
...
...
...
...
................................
..................................... ...
...
...
...
..
.........
..
.......................................
...
...
...
..
.........
....................................
. ..
...
...
...
.
........
..................................
.. ...
...
...
...
.
.......
....................................
...
ba
ba
ba
..
................................
...
...
...
..
...
...
................................
..
..............a....................
.. ...
...
...
...
.
.......
...................................
...
ba
(a)
(b)
H`nh 8.20: (a) Cau tr

uc h`nh ba.c thang; (b) cau tr
uc du.o..c ma hoa.
ta no theo da.ng nào do. Ta di.nh ngha hai nguyen so. a và b nhu. trong h`nh. Khi do
co the ma hoa cau tr
uc ba.c thang nhu. trong H`nh 8.20(b). Tnh chat hien nhien nhat
àn tu. a và b. Do va.y, cach
trong cau tr
uc du.o..c ma hoa là tnh la.p di la.p la.i cua cac ph
àn tu. nguyen so. này.
u.a cac ph
mieu ta do.n gian là phat bieu mo.t quan he. de. quy gi
Ta co the su. du.ng nguyen tac viet la.i:
1. S aA,
2. A bS, và
3. A b,
àn tu. a và b là cac ha` ng tu.o.ng u
trong do S và A là cac bien và cac ph
.ng cac nguyen
y hie.u bat dàu, co the
so. da du.o..c di.nh ngha. Nguyen tac 1 ch ra ra` ng S, go.i là k
du.o..c thay ba` ng nguyen so. a và bien A. Bien A co the du.o..c thay ba` ng b và S hoa.c
bo.i b. Thay A bo.i bS tro. la.i nguyen tac dàu tien và ap du.ng la.i thu tu.c. Thay A bo.i
b se ket th
uc thua.t toan v` khong còn bien nào trong bieu th
u.c. H`nh 8.21 minh ho.a
u. cac cac nguyen tac này, trong do cac so ben du.o.i cau tr
uc
mo.t vài mau do.n gian t`
.
.
.
.
.
bieu dien th
u tu. mà cac nguyen tac 1, 2, 3 du o. c ap du.ng. Moi quan he. gi
u a a và b
uy
ra` ng, ba
du.o..c bao toàn v` theo cac nguyen tac này, sau mo.t a luon luon là b. Ch
.
.
.
èu cau tr
nguyen tac viet la.i tren co the du o. c su du.ng de ta.o ra (hoa.c mieu ta) nhi
uc
àn cho co. so.
ung gop ph
tu.o.ng tu... Nhu. se thay trong Chu.o.ng 9, cach tiep ca.n này c
l
y thuyet.
àn mo.t
Do cac chuoi là cac cau tr
uc 1D nen ap du.ng ch
ung de mieu ta anh c
.
.
.
.
èu v
è da.ng mo.t chi
èu. H
àu het cac
phu o ng phap thch ho. p du a cac quan he. hai chi
279
......................................................
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
......................................................
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
.....................................................
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
.
.....................................................
...
...
...
...
..
...
...
...
...
...
...
.....................................................
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
.....................................................
..
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
(1, 3)
(1, 2, 1, 3)
(1, 2, 1, 2, 1, 3)
du.ng cac nguyen tac S aA, A bS, và A b.

H`nh 8.21: Ap
...................................................................
.
...............
............
.............
.......... ...............
.............
........ ..............
..........................
.......
.
.
.
.
.
.
.
.
........
..... .
.
.
.
.
. .......
........
.
.......
.
.
........
........
.
.
.
......
........
.
.......
.
.
........
......
.
.
......
... .....
.
.
.....
.. .....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
...................................... ...
.
.
.........
.
.
.......
.......
.
.
.......
.....
.
.
.. ...
.......
.
.
.. ...
.......
.
.. ...
.
..
.. ..
............
.. ...
..
.
.. ..
.
.
.
.. ..
.
.
.
.
... ..
.....
.
.
.
.
.. ..
......
.
.
.. ...
.
......
.
... .
.
.
.......
.. ..
.
.
.
.. ..
........
.
.
.
.....
..........
........................... ....
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
.
.............................................................................
.......
....................
........ ...
..........
.
.. ...
.
.
.. ..
.. ...
.
.
.
... ..
.. .
.. ....
.... ...
.. ..
.... ....
....
.... .....
......
................
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
..........................................
.............. .
.................. ................................................................................................ .
........
................... .
...............................................................................
...................
. .
... .....
....................
... ....
..........................
.
.
.
... ....
.
.
.
.... ....
................
..... ....
. ...........
........................
....... .....
.......... .........................................................................
..........................................
Bien
V`
ung
- iem
D
xuat phat
H`nh 8.22: Ma hoa bien cua v`

ung ba` ng cac doa.n thang co hu.o.ng.
tu.o.ng trch ra cac doa.n thang lien
u
.ng du.ng cua chuoi de mieu ta anh du..a tren y
àn theo chu tuyen cua
thong t`
u. cac doi tu.o..ng quan tam. Mo.t cach de thu..c hie.n là l
.
.
.
.
doi tu o. ng và ma hoa ket qua thu du o. c bà ng cac vector. H`nh 8.22 minh ho.a thu tu.c
àn cua anh (chang ha.n cac v`
àn
này. Them n
u.a, ta co the mieu ta cac ph
ung nho thu
.
.
.
nhat) bo i cac vector, mà co the noi theo cac cach khac nhau ben ca.nh phu o ng phap
noi dàu-duoi. H`nh 8.23(a) minh ho.a cach tiep ca.n này, và H`nh 8.23(b) ch ra mo.t so
phep toan co the du.o..c d.inh ngha du..a tren nh
u.ng nguyen so. cho tru.o.c. H`nh 8.23(c)
òm bon doa.n thang du.o..c d.inh hu.o.ng, và H`nh 8.23(d) minh
ch ra ta.p cac nguyen so. g
ho.a cac bu.o.c sinh ra mau, trong do d co ngha nguyen so. d vo.i hu.o.ng du.o..c dao la.i.
Ch
u y
ra` ng moi cau tr
uc ho..p co mo.t dàu và mo.t duoi. Ket qua quan tam là chuoi
uc. Cac chuoi rat thch ho..p doi vo.i cac u
cuoi c`
ung mieu ta dày du cau tr
.ng du.ng mà
280
trong do tnh lien thong cua cac nguyen so. co the du.o..c bieu dien theo da.ng dàu-duoi
uc rò.i nhau,
hoa.c da.ng lien tu.c khac. Chu.o.ng 9 se dè ca.p den kha nang cua cac cau tr
và mo.t trong nh
u.ng cach tiep ca.n tot nhat là su. du.ng cay de mieu ta doi tu.o..ng.
Cay T là ta.p h
u.u ha.n cac n
ut thoa
òn ta.i duy nhat mo.t n
1. t
ut r go.i là n
ut goc, và
2. cac n
ut còn la.i du.o..c phan hoa.ch thành m ta.p rò.i nhau T1, T2, . . . , Tm, trong do
Ti là cac cay (go.i là cay con cua T ).
Cac n
ut khong co cay con go.i là n
ut la. Chang ha.n cay trong H`nh 8.24 co goc là r,
àn
u. tren cay c
hai n
ut la x, y và mo.t n
ut trong z. Noi chung co hai thong tin lu.u tr
è mo.t n
quan tam là: (1) thong tin v
ut du.o..c lu.u tr
u. da.ng ta.p cac t`
u. mieu ta n
ut, và
.
.
.
.
.
è quan he. cua mo.t n
(2) thong tin v
ut vo i cac lan ca.n cua no du o. c lu u tr
u nhu. mo.t
ta.p cac con tro tro den cac lan ca.n này. Khi su. du.ng cay de mieu ta anh, thong tin
loa.i mo.t xac di.nh mau cua nguyen so., trong khi thong tin loa.i hai xac di.nh quan he.
va.t l
y cua nguyen so. doi vo.i cac cau tr
uc con khac. Chang ha.n, H`nh 8.25(a) co the
bieu dien bo.i mo.t cay trong H`nh 8.25(b) su. du.ng quan he. bao hàm. Do do neu k
y
.
.
hie.u r là goc cua cay th` H`nh 8.25(a) ch ra rà ng m
u c dàu tien cua do. ph
u c ta.p dòi
ut trong tu.o.ng u
.ng a
hoi a và c ch
u.a trong r; bo.i va.y co hai nhanh t`
u. goc den cac n
và c nhu. trong H`nh 8.25(b). M
u.c ke tiep dòi hoi b ch
u.a trong a và d và e ch
u.a trong
c. Cuoi c`
ung f ch
u.a trong e.
281
Ngo.n
........
.............. .................
....
.......
.....
....
.....
.
...
.
.
.
..
.
....
...
........
...
.
.
..
..
...
.
.
.
....
..
..
..
.
..... ....
...
..
..
..... . ......
.
..
.
..
.
.
..... ........ ........
.
.
..
.....
....
..
..
..
.
.
.
.
...
.
.
....
.
..
...
...
....
....
..
..
..
....
...
....
..
...
.
...
....
..
....
.
.
.
.
.
...
.
...
.
..
..
..
.
.
...
.
.
.
.
...
..
..
..
...
...
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
..
.
...
.
.
...
.
.
..
.
..
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
..
..
..
.
.
.
.
.
.
.
..
.
.
...
....
..
.
.
.
.
.
..
..
.
.
...
..
.
.
.
..
.
.
..
.
..
..
..
..
... ....
.
.
...
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.....
...
...
..
...
...
...
...
....
....
...
...
..
....
...
....... ..........
....
...
...... .......
..........
................
.......
.......
......
....
....
.
.
.
..
....
.....
........................................
Ngo.n
a+b
a
.......................
........
..
a b ..................................................
b
ab
Goc
.
....
....
....
....
.
.
.
...
..
........
....
....
....
.
.
.
...
...
....
........
....
.....
....
....
....
....
..........
Goc
ab
...................................................
(a)
(b)
.........
.....
....
....
.
.
.
....
....
....
....
....
....
....
.....
....
....
....
.....
......
..................................................
...
...
...
...
...
...
...
.
.......
...
(c)
t
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
........
.
...
.......
...
....
..
...
...
...
...
...
...
.
..........................................................................
t
.......
.
........
...
....
...
...
...
...
...
....
...
..
...
...
...
....
...
..
...
..
...
...
.
...........................................................................
c + ( d)
d + [c + ( d)]
......
.... .......
....
....
....
....
.
.
.
....
....
....
....
.....
.
.
.
.
........
.....
........
.... .......
....
....
....
.....
.
.
.
....
....
....
....
.
.
...
.
.
.................................................................................
.......
.... ......
....
....
....
.....
.
.
.
....
....
....
....
.
.....
.
.
.
....................................................................................
.......
...
....
....
..
..
...
...
....
....
..
..
...
...
....
....
..
..
...
...
..
...
...........................................................................
a+b
(a + b) c
{d + [c + ( d)]} [(a + b) c]
(d)
H`nh 8.23: (a) Cac nguyen so. (m
ui ten); (b) cac phep toan tren cac nguyen so.; (c) ta.p
cac nguyen so.; (d) cac cau tr
uc xay du..ng t`
u. cac nguyen so..
282
.....
.... .......
....
....
....
....
...
.
....
.
....
....
...
....
.
.
.
....
..
.
.
.
....
..
.
....
.
.
..
....
.
.
.
....
..
.
.
.
...
..
.
.
.
...
.
.
..
.
.
.
....
.
.
.
....
...
....
...
.
.
.
...
....
....
....
è cay.
H`nh 8.24: Mo.t v du. v
..............................................................................................................................................................................................................................................................................
...
....
...
...
...
...
....
...
...
....................................................................................................................................................................
...
.
....
...
...
.
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
...
....
.
.............
...
.........
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
..
.
.
...
......
...
.....
.
.
.
.
.
...
....
...
...
.
.....
...
...
..
....
.....
...
.
..
.
...
...
.
...
.....
..
.
.
.
...
...
...
.
.........
...
.....
.
.
.
.
.
...............
.
.
...
.
...
.
...
.
.
.
.
.....................................................
...
...
...
....
...
...
.....................................................................................................................................................................
...
...
....
...
...
...
...
...
...
...
..
...
....
....
...
..
...
...
....
....
...
..
...................................................................................................................................................................
...
...
....
...
...
...
...
....
...
.
..
.
.
...
...
..
.
...
..
....
.
.....
....
...
...............................
........................................................
.
...
..
...
.
...
...
...
.
.
.
.
...
...
.
.
...
...
.
..
...
.
....
....
....
.....
.....
.
...
...
....................
.
...
...
..
..
..
...
.
...
...
..
...
...
....
...
...
...
...
..
...
...
...
.
...
...
....
....
....
....
.
...
...
...
...
...
...
..
..
.
...
...
...
..
.
.....
.
.
.
...
...
...
...
...
...
.
.
...
............
.
...
...
...
...
....
....
....
...
...
...
...
..
..
...
...
...
...
............................
...
.......................................................
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
...
.
...
...
....
....
...................................................................................................................................................................
...
...
...
...
..
...
....
...
...
...
...
..
...........................................................................................................................................................................................................................................................................
.....
.... .......
....
...
....
....
.
.
...
....
....
....
....
.
.
..
....
.
.
.
...
..
.
.
....
.
..
.
...
.
.
....
...
.
.
....
..
.
.
...
.
...
.
.
.......
..
.
.
.... .......
.
.
..
...
....
.
.
.
.
.
....
..
....
.
.
.
.
.
...
..
...
....
....
....
.
...
.
.
.
.
.
....
...
...
.
.
.
.
....
.
..
.
.
.
.
...
.
.
.
..
....
...
.
.
.
.
.
....
...
....
.
.
.
...
.
.
.
....
....
....
..
....
.
.
.
...
.
.
.
...
.
.
..
....
....
....
...
.
.
.
..
....
....
....
(b)
(a)
òm cac doi tu.o..ng do.n gian. (b) cay bieu dien v`
ung nha.n du.o..c
H`nh 8.25: (a) V`
ung g
ba` ng cach su. du.ng quan he. bao hàm.
283
284
Chu.o.ng 9
N DANG VA
` NO
I SUY
NHA
.
.
.
è da.t ra
Chu.o.ng này tr`nh bày mo.t so k
y thua.t nha.n da.ng và no.i suy anh. Cac van d
u.ng u
o. day lien quan chu yeu den nh
.ng du.ng trong phan tch anh tu.. do.ng.
Phan tch anh tu.. do.ng là qua tr`nh phat hie.n, nha.n da.ng và hieu cac mau tren
u.ng mu.c dch chnh cua phan tch anh tu.. do.ng là
co. so. cua mo.t anh. Mo.t trong nh
thiet ke cac may co kha nang nha.n biet du.o..c nhu. con ngu.ò.i theo ngha nào do. Chang
ha.n, trong he. thong nha.n da.ng ch
u. viet t`
u. cac trang tài lie.u (anh), cac mau quan tam
u. cai mo.t cach chnh xac.
là cac k
y tu.. và mu.c tieu làm sao nha.n da.ng du.o..c cac ch
àn co kha nang thong minh vo.i
Do do, mo.t he. thong phan tch anh tu.. do.ng c
m
u.c do. nào do. Thong minh là khai nie.m ma.p mò., da.c bie.t doi vo.i cac may. Tuy
nhien, ta co the de dàng ket ho..p cac quan nie.m khac nhau vo.i khai nie.m thong minh.
àn quan tam là:
Mo.t vài da.c tru.ng c
.ng cac chi tiet trong anh;
1. kha nang tach thong tin thch ho..p tu.o.ng u
u.c co du.o..c de ap du.ng vào cac
2. kha nang ho.c cac v du. và tong quat hoa tri th
t`nh huong mo.i khac nhau; và
ày du.
3. kha nang suy lua.n t`
u. nh
u.ng thong tin khong d
àn giai quyet) ch
Trong ch`
u.ng mu..c nào do (phu. thuo.c vào van dè c
ung ta co the
.
.
.
thiet ke cac he. thong phan tch anh vo i cac da.c tru ng tren. Xay du. ng cac he. thong co
è còn
kha nang thu..c hie.n nh
u.ng ch
u.c nang phan tch anh nhu. con ngu.ò.i van là van d
.
.
.
.
chu a giai quyet du o. c. Nghien c
u u cac he. thong sinh ho.c và tnh toan de giai thch
285
àu het
he. thong nha.n da.ng cua thi. giac ngu.ò.i còn dang tiep dien. Tuy nhien, trong h
.
.
.
.
u ng bài toan chuyen
cac tru ò ng ho. p, phan tch anh ba` ng may tnh de giai quyet nh
du.ng du..a vào nh
u.ng phat bieu heuristic. Chang ha.n, mo.t so may co kha nang do.c cac
èu toc do. cua con ngu.ò.i. Nhu.ng
trang tài lie.u chnh xac vo.i toc do. nhanh ho.n rat nhi
cac he. thong nhu. va.y qua chuyen du.ng và do do kho co kha nang mo. ro.ng trong cac
u.c là, l
y thuyet và thu..c te hie.n nay cua phan tch anh phu. thuo.c vào
lnh vu..c khac. T
bài toan da.t ra.
Cac Chu.o.ng 1-3 tr`nh bày nh
u.ng kien th
u.c co. ban cua xu. l
y anh; cac Chu.o.ng
è ca.p den ti
èn xu. l
y anh; và cac Chu.o.ng 7-9 lien quan chnh den nh
u.ng u
.ng
4-6 d
du.ng trong phan tch anh. Phan loa.i theo cach này, ma.c d`
u co to ch
u.c, khong co ngha
ra` ng nh
u.ng van dè trong cac Chu.o.ng 1-6 khong h
u.u ch trong bài toan phan tch anh.
òi và nen anh thu.ò.ng là nh
Thu nha.n anh, nang cao chat lu.o..ng anh, phu.c h
u.ng u
.ng
du.ng co lien quan den con ngu.ò.i và may xu. l
y d
u. lie.u h`nh anh so. Trong chu.o.ng
này, ch
ung ta se thay rà ng thiet ke cac he. thong phan tch anh tu.. do.ng dòi hoi co
àu het cac kien th
nh
u.ng hieu biet h
u.c trong giao tr`nh.
9.1
an tch anh
Co. so. cua ph
Cac phu.o.ng phap phan tch anh co the chia thành ba nhom:
1. xu. l
y m
u.c thap;
2. xu. l
y m
u.c trung gian; và
3. xu. l
y m
u.c cao.
Ma.c d`
u khong co bien gio.i chung gi
u.a cac nhom, nhu.ng cach phan chia này gi
up ch
ung
è giai t`
u.ng bài
ta de dàng giai quyet bài toan phan tch anh tu.. do.ng ba` ng cach du.a v
toan con. H`nh 9.1 minh ho.a khai nie.m này, trong do v`
ung giao cua cac h`nh ch
u. nha.t
òn ta.i ranh gio.i chung gi
net d
u.t ch ra khong t
u.a cac tien tr`nh xu. l
y. V du., ngu.o.ng
èn xu. l
co the xem là cong cu. de nang cao chat lu.o..ng anh (bu.o.c ti
y) hoa.c cong cu.
trong phan doa.n anh tu`
y theo u
.ng du.ng cu. the.
òm cac ch
y m
u.c thap g
u.c nang co the xem nhu. cac hoa.t do.ng khong dòi hoi
Xu. l
èn xu. l
thong minh trong he. thong phan tch anh. Ch
ung ta coi thu nha.n anh và ti
y
.
.
.
.
.
(Chu o ng 2-6) là cac ch
u c nang m
u c thap. Phan loa.i này co tac du.ng tch cu. c do cac
286
Xu. l
y m
u.c trung gian
......................................................................................................
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
..
èn
Ti
xu. l
y
.....................................
toan
.....................................
.
........
...
..
..
...
.
......
...
Bieu dien và ....................................................................................................

...
...
...
mieu ta
...
Co. so.
tri th
u.c
Thu nha.n
anh
...
...
...
...
...
...
..
.
........
..
..
........
...
...
..
...
.......
.
.........................................................
...
........
...
....
..
...
....
..
...
....
..
Bài
Phan doa.n
anh
............................................................
Nha.n da.ng
và
no.i suy
............................................................
Xu. l
y m
u.c thap
Xu. l
y m
u.c cao
àn cua he. thong phan tch anh.

H`nh 9.1: Cac thành ph
àn phai hoàn thie.n chang ha.n giam nhieu hay nhoè. Cac ch
anh c
u.c nang m
u.c thap co
òi
the so sanh vo.i cac qua tr`nh cam nha.n và thch nghi mà mo.t ngu.ò.i t`m mo.t cho ng
.
ngay sau khi di t`
u ngoài (sang) vào ra.p hat (toi). Qua tr`nh (thong minh) t`m mo.t
àu khi ngu.ò.i do nha.n th
cho trong ch co the bat d
u.c du.o..c moi tru.ò.ng xung quanh,
t
u.c co mo.t anh thch ho..p. Xu. l
y bo.i nao trong he. thong thi. giac de ta.o ra mo.t anh
th
u.c.
nhu. the là mo.t tac do.ng tro. la.i tu.. do.ng khong co y
Xu. l
u.u cac tien tr`nh phan tach và da.c tru.ng cac
y anh m
u.c trung gian nghien c
àn (chang ha.n, cac v`
thành ph
ung) trong anh da qua bu.o.c xu. l
y m
u.c thap. Nhu. H`nh
òm phan doa.n và trch cho.n da.c tru.ng su.
9.1 ch ra, cac xu. l
y m
u.c trung gian bao g
àn
du.ng cac k
y thua.t da dè ca.p trong cac Chu.o.ng 7-8. Mo.t so kha nang thong minh c
.
.
.
èm deo. Chang ha.n, lap cac cho
du o. c du a vào de ta.o ra cac thu tu.c phan doa.n m
trong nho xuat hie.n trong du.ò.ng bien sau khi phan doa.n co lien quan den xu. l
y m
u.c
trung gian ho.n là cac phan u
.ng tu.. do.ng m
u.c thap.
Cuoi c`
ung, xu. l
y m
u.c cao lien quan den nha.n da.ng và no.i suy và là mu.c tieu
chnh cua chu.o.ng này. Hai tien tr`nh này rat giong vo.i qua tr`nh mà ta thu.ò.ng go.i là
- a so cac k
nha.n th
u.c thong minh. D
y thua.t du.o..c su. du.ng trong qua tr`nh xu. l
y m
u.c
thap và m
u.c trung gian du..a tren co. so. l
y thuyet. Tuy nhien, tien tr`nh nha.n da.ng,
287
Ket
........................................
qua
và da.c bie.t no.i suy, tri th

u.c và nh
u.ng hieu biet cua ch
ung ta dong vai trò quan tro.ng
.
.
trong suy lua.n ho n là nh
u ng nguyen tac mang tnh l
y thuyet. Noi chung, tri th
u.c
trong moi bài toan là khac nhau nen cac he. thong nha.n da.ng thu.ò.ng du.o..c thiet ke
chuyen du.ng.
è ca.p den:
Chu.o.ng này se d
y thuyet quyet d.inh;

1. phu.o.ng phap nha.n da.ng theo l
uc; và
2. phu.o.ng phap nha.n da.ng cau tr
3. phu.o.ng phap no.i suy.
àn 9.3) du..a vào bieu dien cac mau (pattern)

Nha.n da.ng theo l
y thuyet quyet di.nh (Ph
da.ng vector và sau do t`m kiem cach de nhom và gan cac mau vào cac lo.p mau
(pattern class) khac nhau.
9.2
u v`
M
a
a c
ac l
o.p
è ca.p trong Ph
àn 9.1, kha nang thu..c hie.n nha.n da.ng mau o. m
Nhu. da d
u.c nào do
.
là mo.t tien tr`nh can ban trong phan tch anh. O day, mau là mo.t da.c tru.ng di.nh
àn quan tam
lu.o..ng hoa.c là da.c tru.ng cau tr
uc cua mo.t doi tu.o..ng hoa.c thu..c the c
è ca.p trong Chu.o.ng 8, noi chung mau du.o..c ta.o ra t`
nào do trong anh. Nhu. da d
u.
èu da.c tru.ng. Noi cach khac, mau là mo.t vector nhi
èu chi
èu, trong do
mo.t hoa.c nhi
àn cua vector tu.o.ng u
.ng mo.t da.c tru.ng cua doi tu.o..ng. (Thua.t ng
u. da.c
moi thành ph
tru.ng thu.ò.ng du.o..c su. du.ng trong cac tài lie.u nha.n da.ng mau nhà m am ch cac k
y
u., ng
u.). Lo.p cac mau là mo.t ta.p cac mau co chung nh
u.ng tnh chat nào
hie.u nhu. t`
do. K
y hie.u cac lo.p mau là 1 , 2 , . . . , M , trong do M là so cac lo.p. Nha.n da.ng mau
ba` ng may lien quan den cac k
y thua.t gan cac mau vào cac lo.p tu.o.ng u
.ng cua ch
ung
.
.
.
.
mo.t cach tu. do.ng và tranh su. can thie.p cua con ngu ò i.
Ba cach sap xep mau chnh thu.ò.ng su. du.ng trong thu..c te là cac vector (doi vo.i
cac da.c tru.ng di.nh lu.o..ng), cac chuoi và cac cay (doi vo.i cac mieu ta cau tr
uc). Cac
288
vector mau du.o..c bieu dien bo.i cac k

y tu.. thu.ò.ng da.m nhu. x, y, và z, và co da.ng

x1

x2
x=
.. ,
.
xn
u. i và n là so cac da.c tru.ng. Cac vector mau du.o..c viet
trong do xi là da.c tru.ng th
da.ng vector co.t. Do do ta co the viet x = (x1, x2 , . . . , xn )t .
àn cua mo.t vector mau phu. thuo.c vào k
Tnh chat cua cac thành ph
y thua.t do
lu.ò.ng du.o..c su. du.ng de mieu ta ban chat cua mau. Chang ha.n, gia su. ta muon mieu
ta ba loa.i hoa ng
u sac (setosa, virginica và versicolor) ba` ng cach do do. ro.ng và do. dài
cac canh hoa cua ch
ung. Trong tru.ò.ng ho..p này, ta su. du.ng vector 2D
!
x1
,
x=
x2
trong do x1 , x2 tu.o.ng u
.ng do. ro.ng và do. dài cua canh hoa. Trong tru.ò.ng ho..p này, ba
lo.p mau là setosa, virginica và versicolor.
àn 8.1.3) th` ta nha.n
Neu ch
ung ta mieu ta doi tu.o..ng bà ng k
y so cua no (xem Ph
.
.
du o. c mo.t hàm 1D. Lay mau hàm này ta.i cac diem 1, 2, . . . , n , và xet vector mau
x = (x1 = r(1 ), x2 = r(2), . . . , xn = r(n ))t .
èu và cac lo.p mau tro. thành cac
Cac vector này là cac diem trong khong gian n chi
dam may trong khong gian này.
y so, ch
ung ta co the tnh chang ha.n n
Thay v` su. du.ng tru..c tiep bien do. cua k
àn 8.2.4) và xem ch
àn
moment ba.c nhat cua mo.t k
y so da cho (Ph
ung là cac thành ph
.
.
.
cua vector mau tu o ng u
ng. Tha.t ra co mo.t so cach khac nhau de ta.o ra cac vector
àn ch
è ca.p den cac phu.o.ng phap trong chu.o.ng này. C
uy
ra` ng,
mau. Ch
ung ta se d
.
.
èu he. thong do lu ò ng de ta.o ra cac thành ph
àn cua vector mau co
cho.n mo.t hoa.c nhi
mo.t anh hu.o.ng rat lo.n den ket qua thu..c hie.n sau c`
ung cua he. thong phan tch anh
.
du. a vào cach tiep ca.n phan loa.i theo vector mau.
Cac k
y thua.t du.o..c mo ta tren de ta.o ra cac vector mau và do do cac lo.p mau
.ng du.ng, cach tot nhat de lay cac da.c
du..a vào thong tin di.nh lu.o..ng. Trong mo.t so u
tru.ng cua mau du..a tren cac quan he. cau tr
uc. Chang ha.n, nha.n da.ng van tay du..a
tren moi quan he. gi
u.a cac da.c tru.ng dau vet go.i là cac tieu tiet. Cac da.c tru.ng này
289
.................................
...
...
...
...
...
.................................
...
...
...
...
...
...
................................
...
...
...
...
...
...
................................
..................................... ...
...
...
...
..
.........
..
.......................................
...
...
...
..
.........
....................................
. ..
...
...
...
.
........
..................................
.. ...
...
...
...
.
.......
....................................
...
ba
ba
ba
..
................................
...
...
...
..
...
...
................................
..
..............a....................
.. ...
...
...
...
.
.......
...................................
...
ba
(a)
(b)
H`nh 9.2: (a) Cau tr

uc h`nh ba.c thang; (b) cau tr
uc du.o..c ma hoa theo cac nguyen so.
a và b và chuoi bieu dien là ababab .
àn nguyen so. mo ta cac tnh chat du.ò.ng van tay nhu. cac diem cu.t,
là cac thành ph
diem re nhanh, cac doa.n d
u.t quang c`
ung vo.i cac kch thu.o.c và vi. tr tu.o.ng doi cua
- e giai quyet cac bài toan da.ng này (ngoài cac thong so di.nh lu.o..ng còn co cac
ch
ung. D
moi quan he. khong gian gi
u.a cac da.c tru.ng), cach tot nhat du..a theo phu.o.ng phap
cau tr
uc.
H`nh 9.2(a) minh ho.a doi tu.o..ng co da.ng ba.c thang. Ta co the lay mau và bieu
dien doi tu.o..ng này theo da.ng vector mau tu.o.ng tu.. nhu. cach tiep ca.n du.o..c su. du.ng
òm cac phep la.p cua hai nguyen so. do.n
trong H`nh ??. Tuy nhien cau tr
uc co. so. g
gian se bi. mat khi ap du.ng phu.o.ng phap mieu ta này. Ch
ung ta co the mieu ta ba` ng
àn tu. a và b và xem mau là chuoi cac k
cach di.nh ngha hai ph
y hie.u w = ababab
.
.
.
.
u tu. cua chuoi và xen ke cua hai nguyen
nhu trong H`nh 9.2(b). Du. a vào lien ket co th
so., cau tr
uc cua lo.p cac mau da.ng da.c bie.t này du.o..c gi
u. la.i theo cach bieu dien này.
Cach xay du..ng cau tr
uc nhu. va.y co the ap du.ng khong nh
u.ng cho cac ba.c thang co
do. dài tu`
yy
mà còn cho cac cau tr
uc khac du.o..c sinh ra bà ng cach to ho..p cac nguyen
so. a và b. (Nhac la.i là cac phu.o.ng phap ph
u.c ta.p ho.n de ta.o ra cac chuoi mau du.o..c
àn 8.5).
tr`nh bày trong Ph
Cac bieu dien chuoi mo.t cach thch ho..p sinh ra cac mau cua cac doi tu.o..ng và
cac thu..c the khac mà cau tr
uc cua ch
ung du..a tren lien ket do.n gian cua cac nguyen
èu u
.ng du.ng, de hie.u qua
so. thu.ò.ng du.o..c ket ho..p vo.i h`nh da.ng cua bien. Trong nhi
àn 8.5. V
è co. ban,
ho.n khi mieu ta cac doi tu.o..ng ta co the d`
ung cay nhu. trong Ph
àu het cac so. dò th`
è cau tr
h
u.a ke co th
u. tu.. co the du.a v
uc da.ng cay.
290
Phu.o.ng ph
ap l
y thuy
et quy
et d
i.nh
9.3
Phu.o.ng phap quyet d.inh su. du.ng hàm quyet d.inh (decision function) hay hàm bie.t
ta.p (discriminant function). Gia su. 1 , 2 , . . . , M là cac lo.p mau. Xet vector mau n
èu x = (x1, x2, . . . , xn )t . Van d
è co. ban trong phu.o.ng phap nha.n da.ng theo phu.o.ng
chi
phap quyet di.nh là t`m M hàm bie.t ta.p d1 (x), d2 (x), . . . , dM (x) sao cho neu mau x
thuo.c lo.p i th`
di (x) > dj (x),
(9.1)
vo.i mo.i j = 1, 2, . . . , M, j 6= i.
Bien tach hai lo.p i và j là ta.p
{x | di (x) dj (x) = 0}.
u.a hai lo.p ta su. du.ng hàm dij (x) = di (x) dj (x).
Trong thu..c te de xac d.inh bien gi
Do do dij (x) > 0 doi vo.i cac mau thuo.c lo.p i và dij (x) < 0 doi vo.i cac mau thuo.c
lo.p .
j
àn này là tr`nh bày cac cach de t`m cac hàm bie.t ta.p thoa
Mu.c dch chnh cua ph
man Phu.o.ng tr`nh (9.1).
9.3.1
-
D
oi s
anh
Ph
an l
o.p theo khoang c
ach nho nh
at
Gia su. moi lo.p mau du.o..c bieu dien bo.i vector trung b`nh (hay vector mau):
1 X
x, j = 1, 2, . . . , M,
mi =
Nj x
j
- e t`m lo.p mau ch

u.a vector mau x
trong do Nj là so cac vector mau trong lo.p j . D
àn vo.i no nhat. Cu. the, da.t
ch
ung ta t`m vector trung b`nh g
Dj (x) = kx mj k,
j = 1, 2, . . . , M,
p
trong do kak = ha, ai là chuan Euclid. Khi do ta gan x thuo.c lo.p i neu Di (x) nho
nhat. T
u.c là theo cong th
u.c này, khoang cach nho nhat suy ra doi sanh tot nhat. De
dàng ch
u.ng minh rà ng, x thuo.c lo.p i neu di (x) lo.n nhat, trong do
1
dj (x) = hx, mj i hmj , mj i,
2
291
j = 1, 2, . . . , M.
(9.2)
Cong th
u.c này tr`
ung vo.i di.nh ngha (9.1) cua hàm bie.t ta.p.
òm cac vector mau x thoa
Trong tru.ò.ng ho..p này, bien gi
u.a hai lo.p i và j g
man phu.o.ng tr`nh
dij (x) = di (x) dj (x)
1
= hx, mi mj i hmi mj , mi mj i = 0.
2
(9.3)
Phu.o.ng tr`nh này xac d.inh mo.t sieu phang (vo.i phap vector mi mj ) trong khong
èu.
gian Euclid n chi
Trong thu..c te, phan loa.i theo khoang cach nho nhat cho ket qua tot khi khoang
u.c do. phan tan hoa.c tnh
cach gi
u.a cac vector trung b`nh cua cac lo.p lo.n ho.n so vo.i m
àn 9.3.2 ch
ngau nhien cua moi lo.p doi vo.i vector trung b`nh cua no. Trong Ph
ung ta
.
.
se ch ra phan loa.i theo khoang cach nho nhat se toi u u (m
u c do. phan loa.i sai t nhat)
àu
khi phan bo cua moi lo.p xung quanh vector trung b`nh cua no tch l
uy da.ng c
èu.
trong khong gian n chi
òng thò.i tnh chat tach gi
Su.. xuat hie.n d
u.a cac vector trung b`nh và phan tan
tu.o.ng doi t cua cac lo.p hiem khi xay ra trong thu..c te tr`
u. khi ngu.ò.i thiet ke he. thong
èu khien cac tn hie.u vào. V du. xet he. thong du.o..c thiet ke de do.c cac font k
y tu..
di
y. Nhu. trong H`nh 9.3
da.c bie.t nhu. ta.p k
y tu.. E-13B cua Hie.p ho.i cac Ngan hàng M
òm 14 k
y tu.. du.o..c thiet ke vo.i ma.t do. k
y tu.. là 9 7 de de
ch ra, font k
y tu.. này g
do.c. Cac k
y tu.. thu.ò.ng du.o..c in su. du.ng mu..c in co pha chat lie.u t`
u.. Khi quet trang
tài lie.u, cac k
y tu.. này se du.o..c làm noi ba.t. Noi cach khac, bài toan phan doa.n anh
du.o..c giai quyet nhan ta.o ba` ng cach làm noi cac k
y tu...
Cac k
y tu.. du.o..c quet theo hu.o.ng ngang vo.i mo.t dàu do.c he.p nhu.ng dài ho.n do.
àu do.c di chuyen do.c qua mo.t k
cao cua cac k
y tu... Khi d
y tu.., no se ta.o ra mo.t tn hie.u
èu hoa.c t cua
die.n tu. 1D, t
u.c là hàm mo.t bien f (t). Tn hie.u này t le. vo.i m
u.c do. nhi
.
.
.
àu do.c. Chang ha.n, xet d
ò thi. da.ng song cua hàm f (t) tu.o.ng
die.n tch k
y tu. du o i d
àu do.c di chuyen t`
u. trai sang phai, die.n tch k
u
.ng vo.i so 0 trong H`nh 9.3. Khi d
y tu..
àu do.c bat dàu tang (hàm f co da.o hàm du.o.ng trong v`
àu do.c
du.o.i d
ung này). Khi d
àu do.c bat dàu giam
di chuyen khoi net d
u.ng ben trai cua k
y tu.. 0 th` die.n tch du.o.i d
.
(hàm f co da.o hàm am trong v`
ung này). Trong v`
ung gi
u a cua k
y tu.., die.n tch du.o.i
dàu do.c khong doi (hàm f co da.o hàm ba` ng khong trong v`
ung này). Qua tr`nh này
.
àu do.c di chuyen qua khoi k
y tu. . Vie.c thiet ke font ch
tiep tu.c la.p la.i khi d
u. bao dam
ò thi. da.ng song cua cac k
ra` ng d
y tu.. là hoàn toàn khac nhau. Ngoài ra vie.c thiet ke
c
ung dam bao cac diem cu..c tri. c
ung nhu. khong diem cua hàm f na` m tren cac du.ò.ng
292
H`nh 9.3: Ta.p font k

y tu.. E-13B cua Hie.p ho.i cac Ngan hàng M
y và cac da.ng song
.ng.
tu.o.ng u
293
thang du
.ng cua lu.o.i khi hien thi. dò thi. hàm f nhu. trong H`nh 9.3. Ta.p k
y tu.. E-13B
u.ng diem này c
ung
du.o..c thiet ke co tnh chat khi lay mau cac da.ng song ch ta.i nh
du thong tin de phan loa.i ch
ung. Su. du.ng mu..c in co t`
u. tnh làm cho da.ng song du.o..c
ro ràng do do giam thieu kha nang bi. nhieu.
Vo.i u
.ng du.ng này ch
ung ta de dàng thiet ke bo. phan loa.i theo khoang cach nho
.
àn lu u tr
nhat. Ch
ung ta ch c
u. ta.p cac gia tri. mau cua moi da.ng song và vo.i moi ta.p
mau ta thiet la.p tu.o.ng u
y tu..,
.ng mo.t vector mi , i = 1, 2, . . . , 14. Khi nha.n da.ng mo.t k
ta quet no nhu. da mo ta tren, t`
u. da.ng song cua k
y tu.. này ta du.o..c vector mau x. Du..a
.ng vo.i vector x. Su. du.ng cac
vào Phu.o.ng tr`nh (9.2) de dàng xac di.nh lo.p tu.o.ng u
ma.ch die.n tu. du.o..c thiet ke chuyen du.ng ch
ung ta co the phan loa.i vo.i toc do. cao.
-
D
oi s
anh theo tu.o.ng quan
àn 3.3.8) de t`m cac doi sanh cua
àn này ap du.ng khai nie.m tu.o.ng quan (xem Ph
Ph
mau (anh con) w(x, y) (kch thu.o.c J K vo.i anh f (x, y) (kch thu.o.c M N trong
do J M và K N ).
Nhac la.i rà ng, tu.o.ng quan gi
u.a f (x, y) và w(x, y) xac di.nh bo.i
XX
f (x, y)w(x s, y t)
c(s, t) =
x
(9.4)
ung
trong do s = 0, 1, . . . , M 1, t = 0, 1, . . . , N 1, và gia su. tong du.o..c lay tren v`
anh f và w phu nhau. H`nh 9.4 minh ho.a cach tnh, trong do gia thiet goc cua f (x, y)
ta.i vi. tr pha tren ben trai cua anh và goc cua w(x, y) ta.i tam cua no. Vo.i (s, t) bat
k`
y trong anh f (x, y), ap du.ng Phu.o.ng tr`nh (9.4) ta du.o..c gia tri. c(s, t) tu.o.ng u
.ng.
uy
rà ng
Gia tri. c(s, t) cho biet vi. tr mà mau w(x, y) doi sanh tot nhat vo.i f (x, y). Ch
.
.
àn den cac du ò ng bien cua anh f (x, y).
do. chnh xac giam di khi s và t tien g
Hàm tu.o.ng quan xac di.nh theo Phu.o.ng tr`nh (9.4) co nhu.o..c diem là nha.y vo.i
su.. thay doi bien do. cua f (x, y) và w(x, y). Chang ha.n, nhan hai tat ca cac gia tri. cua
- e tranh tro. nga.i này, ngu.ò.i ta thu.ò.ng doi sanh
f (x, y) se tang doi cac gia tri. c(x, y). D
thong qua he. so tu.o.ng quan:
P P
x
y [f (x, y) f (x, y)][w(x s, y t) w]
(9.5)
(s, t) = n
o1/2 ,
P P
P P
2
(x, y)]2
[f
(x,
y)
f
[w(x
s,
y
t)
w]
x
y
x
y
trong do s = 0, 1, . . . , M 1, t = 0, 1, . . . , N 1, w là gia tri. trung b`nh cua cac pixel
àn tnh mo.t l
àn), f(x, y) là gia tri. trung b`nh cua f (x, y) trong v`
ung anh
trong w (ch c
294
y
.................................................................
N
t
..
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
........
...
|
|
|
|
|
|
|
M
|
|
|
|
|
|
|
............................................................................................................................................................................................................................................................
.
... ......
....
.
.... ......
...
....
....
...
.
..
....
...
.
.
...
....
...
...
....
.....
..
...
...
...
...
.
....
....
..
...
..
...
..
...
...
....
.................................................................................................
...
...
...
.
.
.
.
...
.
...
...
.
.
.
.
...
....
...
.
..
...
...
....
...
.
...
.
...
...
...
....
.....
...
...
...
...
...
...
..
....
...
...
...
........ ....... ....... ....... ....... ....... ....... ........ ....... ....... ....... ..
...
...
...
...
...
...
...
.
.
...
....
...
..
...
.
...
....
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
...
...
...
...
...
...
..
.
...
..
.
...
............................................................................................
.
.
...
....
.
..
.
.
...
...
.
...
.
.
...
...
.
...
.
.
...
...
.
.
..
...
...
.......
...
...
...
...
..
...
....
....
...
..
...
...
....
....
...
..
...
...
....
....
...
..
...
..
.......................................................................................................................................................................................................................................................
goc
(s, t)
|
|
J
|
|
K
w(x s, y t)
f (x, y)
H`nh 9.4: Sap xep mau và anh de tnh tu.o.ng quan cua f (x, y) và w(x, y) ta.i diem
(s, t).
tr`
ung vo.i vi. tr hie.n hành cua w và tong lay tren cac to.a do. chung cua f và w. He.
so tu.o.ng quan (s, t) du.o..c chuan hoa trong doa.n [1, 1] và khong phu. thuo.c khi bien
ung mo.t he. so.
do. cua f (hoa.c w) thay doi theo c`
- e ket qua doi sanh khong phu. thuo.c vào anh du.o..c làm sang hoa.c làm toi ta
D
chuan hoa hàm tu.o.ng quan. Tuy nhien cach này kho thu..c hie.n khi thay doi kch thu.o.c
hoa.c quay anh. Chuan hoa kch thu.o.c lien quan den co gian khong gian và do do dòi
hoi them dang ke khoi lu.o..ng tnh toan. Chuan hoa doi vo.i phep quay tha.m ch còn
àn ap du.ng
kho ho.n. Neu ta biet cac thong so cua phep quay t`
u. anh f (x, y) th` ch c
.
.
.
phep quay này cho mau w(x, y). Tuy nhien thu. c te thu ò ng khong biet phep quay da
àn phai thu. tat ca cac kha nang cua
thu..c hie.n tren anh f (x, y) nen de xac d.inh no c
- i
èu này khong thu..c te và do do phep doi
w(x, y) de t`m du.o..c doi sanh tot nhat. D
sanh tu.o.ng quan t khi du.o..c su. du.ng trong tru.ò.ng ho..p anh du.o..c quay tu`
yy
.
àn 3.3.8 ch
è ca.p den bien doi FFT de tnh tu.o.ng quan
Trong Ph
ung ta da d
trong tru.ò.ng ho..p f (x, y) và w(x, y) co c`
ung kch thu.o.c. Neu su. du.ng Phu.o.ng tr`nh
èu so vo.i kch thu.o.c cua f. Campbell
(9.4) th` w thu.ò.ng co kch thu.o.c nho ho.n nhi
àn tu. cua w nho ho.n 132 (anh con co kch thu.o.c xap x
da ch ra rà ng, neu so cac ph
13 13 pixel) th` tnh toan tru..c tiep theo Phu.o.ng tr`nh (9.4) se hie.u qua ho.n phu.o.ng
295
phap FFT. D nhien kch thu.o.c cua mau w phu. thuo.c vào may và cac thua.t toan su.
èn khong gian hoa.c mi
èn t
àn so se du.o..c ap du.ng tu`
y
du.ng; do va.y thao tac tren mi
.
.
.
.
.
.
.
.
t`
u ng tru ò ng ho. p cu. the. Cac he. so tu o ng quan tnh theo Phu o ng tr`nh (9.5) se de
èn t
àn so.
dàng ho.n phu.o.ng phap mi
9.3.2
ap th
ong k
e
Phu.o.ng ph
Co. so.
àn này tr`nh bày phu.o.ng phap thong ke de nha.n da.ng. Thong ke dong mo.t vai trò
Ph
quan tro.ng trong bài toan nha.n da.ng do cac lo.p mau thu.ò.ng du.o..c ta.o ra ngau nhien.
àm mau
K
y hie.u p(i |x) là xac suat mau x thuo.c lo.p i và loi khi phan loa.i nh
x i vào lo.p j là Lij . V` mau x co the thuo.c vào mo.t trong M lo.p nen loi trung
b`nh khi gan x vào lo.p j là
rj (x) =
M
X
Lkj p(k |x).
(9.6)
k=1
Trong l
y thuyet quyet di.nh, Phu.o.ng tr`nh (9.6) thu.ò.ng go.i là do. rui ro (ton that hay
èu kie.n.
mat mat) trung b`nh co di
Theo l
y thuyet xac suat th` p(a|b) = [p(a)p(b|a)]/p(b). Do do Phu.o.ng tr`nh (9.6)
co the viet la.i da.ng
M
1 X
rj (x) =
Lkj p(x|k )P (k ),
(9.7)
p(x)
k=1
trong do p(x|k ) là hàm ma.t do. xac suat cua cac mau thuo.c lo.p k và P (k ) là xac
suat xuat hie.n lo.p k . Do mau so p(x) du.o.ng và chung cho tat ca cac hàm ton that
rj (x), j = 1, 2, . . . , M, nen ta co the bo di trong Phu.o.ng tr`nh (9.7) mà khong anh
hu.o.ng khi so sanh th
u. tu.. cua cac hàm này. Khi do ta co the viet
rj (x) =
M
X
Lkj p(x|k )P (k ).
(9.8)
k=1
àn ta c
àn t`m lo.p i trong M lo.p de xep x i . Tru.o.c
Vo.i mau x chu.a biet, ta c
het xac di.nh rj (x), j = 1, 2, . . . , M, và gia su.
ri (x) = min{rj (x), j = 1, 2, . . . , M }.
296
Khi do ta phan loa.i mau x thuo.c lo.p i . Noi cach khac ta cho.n sao cho m
u.c do. ton
that trung b`nh theo tat ca cac quyet d.inh là nho nhat. Phu.o.ng phap phan loa.i sao
cho cu..c tieu hoa m
u.c do. ton that trung b`nh go.i là phan loa.i Bayes.
èu bài toan nha.n da.ng, m
ng bà ng
Trong nhi
u.c do. ton that khi quyet di.nh du
khong và co gia tri. ha` ng so khac khong (chang ha.n 1) khi quyet di.nh sai. Vo.i gia
thiet này ta co
Lij = 1 ij ,
trong do
ij =
1
0
(9.9)
neu i = j,
neu ngu.o..c la.i.
Phu.o.ng tr`nh (9.9) ch ra m

u.c do. ton that bà ng 1 khi quyet d.inh sai và khong ton
that khi quyet d.inh d
ung. Thay Lij trong Phu.o.ng tr`nh (9.9) vào Phu.o.ng tr`nh (9.8)
ta du.o..c
rj (x) =
M
X
(1 kj )p(x|k )P (k )
k=1
= p(x) p(x|j )P (j ).
(9.10)
Suy ra phan loa.i Bayes gan mau x thuo.c lo.p i neu

p(x) p(x|i )P (i ) < p(x) p(x|j )P (j ),
hay tu.o.ng du.o.ng
p(x|i )P (i ) > p(x|j )P (j ).
De thay rà ng trong tru.ò.ng ho..p hàm ton that Lij = 1 ij phan loa.i Bayes su. du.ng
hàm bie.t ta.p
dj (x) = p(x|j )P (j ),
j = 1, 2, . . . , M.
(9.11)
Hàm bie.t ta.p cho trong Phu.o.ng tr`nh (9.11) là toi u.u theo ngha cu..c tieu hoa
- e xac d.inh cac hàm này ch
àn biet cac
ung ta c
ton that trung b`nh khi phan loa.i sai. D
.
hàm ma.t do. xac suat cua cac mau trong moi lo p và xac suat xuat hie.n cua moi lo.p.
àu sau de dàng thoa man. Chang ha.n, neu tat ca cac lo.p xuat hie.n vo.i xac suat
Yeu c
ba` ng nhau th` P (j ) = 1/M. Tha.m ch neu gia thiet này khong du
ng, cac xac suat
này thu.ò.ng co the suy t`
u. cac gia thiet (tri th
u.c) cua bài toan da.t ra. Kho khan chnh
là xac di.nh cac hàm ma.t do. xac suat p(x|j ). Neu cac vector mau x thuo.c khong gian
èu và p(x|j ) là hàm n bien chu.a biet th` c
àn phai su. du.ng phu.o.ng phap trong
n chi
l
y thuyet xac suat de xap x no. Cac phu.o.ng phap này kho ap du.ng trong thu..c te,
297
èu hoa.c
da.c bie.t trong tru.ò.ng ho..p neu so cac mau bieu dien trong moi lo.p khong nhi
.
khi h`nh da.ng cua cac hàm ma.t do. xac suat chu a biet. V` l
y do này, phan loa.i Bayes
.
.
.
.
.
.
thu ò ng du. a tren gia thiet cho tru o c mo.t bieu th
u c giai tch doi vo.i cac hàm ma.t do.
u. cac vector mau cua moi
xac suat và sau do xac di.nh cac tham so cua bieu th
u.c t`
lo.p. Da.ng pho bien nhat doi vo.i p(x|j ) là hàm ma.t do. xac suat Gauss. Khi gia thiet
àn vo.i thu..c te th` phu.o.ng phap nha.n da.ng theo Bayes se càng thành cong
này càng g
àm trung b`nh trong phan loa.i t nhat).
ho.n (m
u.c do. sai l
o.ng ho..p h`
am m
a.t d
o. x
ac su
at Gauss
Ph
an loa.i Bayes trong tru.`
èu (n = 1) và hai lo.p mau (M = 2) chi.u anh hu.o.ng
Tru.o.c het xet tru.ò.ng ho..p mo.t chi
cua cac hàm ma.t do. Gauss vo.i cac gia tri. trung b`nh m1 và m2 và cac phu.o.ng sai
1, 2 tu.o.ng u
.ng. T`
u. Phu.o.ng tr`nh (9.11) cac hàm bie.t ta.p Bayes co da.ng
dj (x) = p(x|j )P (j),

1
(x mj )2
=
exp
(9.12)
P (j ), j = 1, 2,
2j2
2j
y hie.u bo.i x. H`nh 9.5 là
vo.i mau trong tru.ò.ng ho..p này là da.i lu.o..ng vo hu.o.ng và k
òm mo.t diem
dò thi. cua cac hàm ma.t do. xac suat cua hai lo.p. Bien gi
u.a hai lo.p g
x0 xac d.inh bo.i d1 (x0) = d2 (x0). Neu xac suat xuat hie.n cua hai lo.p ba` ng nhau th`
- iem
P (1 ) = P (2 ) = 12 và bien gi
u.a hai lo.p là gia tri. x0 thoa p(x0 |1 ) = p(x0 |2 ). D
này là giao diem dò thi. cua hai hàm ma.t do. xac suat (xem H`nh 9.5). Cac mau (diem)
ben phai x0 du.o..c gan thuo.c lo.p 1 và ben trai diem x0 du.o..c gan thuo.c lo.p 2 . Khi cac
lo.p xuat hie.n vo.i xac suat khac nhau th` x0 di chuyen sang ben trai neu P (1 ) > P (2 )
và x0 di chuyen sang ben phai neu P (1 ) < P (2 ). Ket qua này ph`
u ho..p vo.i thu..c te
àn cu..c tieu m
àn loa.i sai. Chang ha.n, trong tru.ò.ng ho..p da.c
v` vie.c phan loa.i c
u.c do. ph
àn gan cac lo.p mau cho
ung c
bie.t, neu lo.p 2 khong bao giò. xuat hie.n th` phan loa.i d
lo.p 1 (t
u.c là x0 di chuyen ra ).
èu, hàm ma.t do. Gauss cua vector thuo.c lo.p mau th
Trong tru.ò.ng ho..p n chi
u. j
co da.ng

1
1
t 1
p
p(x|j ) =
exp (x mj ) Cj (x mj ) ,
(9.13)
2
(2)n/2 det Cj
trong do vector trung b`nh mj và ma tra.n hie.p phu.o.ng sai Cj xac d.inh bo.i
mj = Ej {x},
(9.14)
Cj = Ej {(x mj )(x mj )t},
(9.15)
và
298
y
....
.......
....
...
...
....
..
2
..
.............
....
...
..... . .....
..
... .. ..... .......
... ......
...
..
...
.....
....
....
...
.
..
....
..
...
...
.
..
..
..
....
..
1
..
...
...................
..
..
..
.
..
.
.......
......... .. ...............
.
..
...
...
....
.......
......
...
.... . .............
....
....
....
...
....
..
....
................
.
..
..
.
.
.
.
.
...
....
...
...
...
...
...
..
...
..
....
....
...
....
...
...
..
...
..
..
...
..
..
...
.
.
...
...
.
.
...
....
..
..
..
...
.
.
.
....
.
...
... ..
...
.
..
.
.
... ..
...
.
.
...
.
.
...
....
.. ...
..
.
.
..
.
...
.
.
....
..
.
...
.
....
....
.
.
...
..
.........
.
.
...
...
.
...
. ..
.
.
...
.
....
.
.
. ... ...
..
.
.
....
...
..
...
.
.
.
.
.
.. . ....
...
...
...
.
..
..
..
.. ...
.
.
....
.
....
...
...
.
.
. ..
.
.
.
.
.
..
.
.
...
..
..
.
...
...
.
..
..
...
...
... ....
...
...
.
....
.
.
.
...
..
...
..
...
.
...
..
...
....
....
...
.... ....
...
...
....
.
. .....
.
...
....
...
....
.
.
.
.
..
.
.
..
....
.
.
..
.
....
.
.
.
.
.
.
....
....
...
.
.
.. .
.
....
..
..
.
.
.
.
...
......
... ..
.
.
.
.
..
.
.
....
.
.
.
.
.
.
..
.
...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
p(x| )
p(x| )
Ma.t do.
xac suat
m2
x0
m1
- iem x0 là bien gi

H`nh 9.5: Cac hàm ma.t do. xac suat tu.o.ng u
u.a
.ng hai lo.p mau 1D. D
hai lo.p vo.i xac suat xuat hie.n ba` ng nhau.
vo.i E{.} là k`
y vo.ng. Xap x k`
y vo.ng E{.} ba` ng gia tri. trung b`nh cua cac da.i lu.o..ng
ngau nhien ta du.o..c
1 X
mj =
x,
Nj x
j
và
Cj =
1 X t
xx mj mtj ,
Nj x
j
àn sau ch
ung ta se du.a v du.
trong do Nj là so cac vector mau thuo.c lo.p j . Trong ph
cach su. du.ng cac bieu th
u.ng và nu.a xac di.nh
u.c này. Ma tra.n hie.p phu.o.ng sai là doi x
àn tu. th
àn tu. tren du.ò.ng cheo ckk là variance cua ph
du.o.ng. Ph
u. k trong mau. Cac
àn tu. ngoài du.ò.ng cheo cjk là covariance cua xj và xk . Khi cac ph
àn tu. xj và xk
ph
àn tu. ngoài du.ò.ng cheo cua ma tra.n hie.p
do.c la.p (thong ke) th` cjk = 0. Neu cac ph
èu co the du.a v
è da.ng tch cua
phu.o.ng sai bà ng khong th` hàm ma.t do. Gauss n chi
èu.
cac hàm ma.t do. Gauss mo.t chi
Theo Phu.o.ng tr`nh (9.11), hàm bie.t ta.p Bayes cua lo.p j là p(x|j )P (j ). Tuy
nhien, hàm ma.t do. Gauss ch
u.a da.ng l
uy th`
u.a nen lay logarithm tu.. nhien ta co the
è da.ng thch ho..p ho.n. Noi cach khac,
chuyen hàm bie.t ta.p Bayes v
dj (x) = ln[p(x|j )P (j )]
= ln p(x|j ) + ln P (j ).
(9.16)
Phan loa.i du..a vào cac hàm bie.t ta.p này tu.o.ng du.o.ng vo.i su. du.ng cac hàm bie.t ta.p
299
trong Phu.o.ng tr`nh (9.11) do hàm ln do.n die.u tang. Thay Phu.o.ng tr`nh (9.13) vào
Phu.o.ng tr`nh (9.16) ta du.o..c
1
n
1
dj (x) = ln P (j ) ln 2 ln det Cj [(x mj )t C1
j (x mj )].
2
2
2
ung ch
u.a so ha.ng n2 ln 2 nen bà ng cach khu. no, ta du.o..c
Cac hàm dj c`
1
1
ln det Cj [(x mj )tC1
(9.17)
j (x mj )],
2
2
èu
vo.i j = 1, 2, . . . , M. Phu.o.ng tr`nh (9.17) xac di.nh cac hàm bie.t ta.p Bayes vo.i di
.
kie.n cac lo p mau co hàm ma.t do. xac suat Gauss và hàm ton that nha.n gia tri. 0 hoa.c
1.
dj (x) = ln P (j )
Cac hàm bie.t ta.p d.inh ngha theo cong th

u.c (9.17) là cac da.ng toàn phu.o.ng.
Khi do cach tot nhat de phan loa.i theo Bayes là da.t mo.t ma.t ba.c hai gi
u.a ca.p cac lo.p
mau. Tuy nhien, neu ma.t do. mau co da.ng Gauss th` khong co ma.t nào khac co ton
that trung b`nh khi phan loa.i t ho.n.
Neu tat ca cac ma tra.n hie.p phu.o.ng sai ba` ng nhau, t
u.c là Cj = C vo.i j =
1, 2, . . . , M và bo qua tat ca cac so ha.ng khong phu. thuo.c vào ch so j th` cac hàm
bie.t ta.p trong Phu.o.ng tr`nh (9.17) tro. thành cac hàm tuyen tnh:
1 t 1
j = 1, 2, . . . , M.
(9.18)
dj (x) = ln P (j ) + xt C1
j mj mj Cj mj ,
2
Neu ngoài ra C là ma tra.n do.n vi. và P (j ) = 1/M, j = 1, 2, . . . , M, th` co the
lay
1
dj (x) = xtmj mtj mj , j = 1, 2, . . . , M.
(9.19)
2
Phu.o.ng tr`nh (9.19) xac d.inh cac hàm bie.t ta.p theo phan loa.i khoang cach nho nhat
(xem Phu.o.ng tr`nh (9.2)). Do do phan lo.p theo khoang cach nho nhat toi u.u theo
ngha Bayes neu (1) cac lo.p mau co hàm ma.t do. xac suat Gauss, (2) tat ca cac ma
tra.n hie.p phu.o.ng sai bà ng nhau và bà ng ma tra.n do.n vi., và (3) xac suat xuat hie.n
èu kie.n này co h`nh da.ng
tat ca cac lo.p ba` ng nhau. Cac lo.p mau Gauss thoa man di
.
àu trong khong gian n chi
èu. Phan lo p theo khoang cach nho nhat da.t mo.t sieu
qua c
phang gi
u.a hai lo.p bat k`
y sao cho moi sieu phang vuong goc vo.i doa.n thang noi tam
àu. Trong tru.ò.ng ho..p hai chi
èu, cac lo.p ta.o thành cac v`
cua hai qua c
ung h`nh tròn,
.
.
.
và bien là cac doa.n thang vuong goc vo i doa.n noi tam cua hai du ò ng tròn.
èu.
V du. 9.3.1 H`nh 9.6 minh ho.a cach sap xep hai lo.p mau trong khong gian ba chi
Ch
ung ta su. du.ng cac mau này de minh ho.a co. che phan loa.i Bayes (gia thiet cac lo.p
mau co hàm phan phoi Gauss).
300
du.ng Phu.o.ng tr`nh (9.14) doi vo.i cac mau trong H`nh 9.6 ta du.o..c
Ap

3
1
1
1
m1 = 1 , m2 = 3 .
4
4
1
3
Tu.o.ng tu.., ap du.ng Phu.o.ng tr`nh (9.15) doi vo.i hai lo.p mau ta co
3
1
1
1
C1 = C2 =
3 1 .
1
16
1 1
3
Do cac ma tra.n hie.p phu.o.ng sai ba` ng nhau nen cac hàm Bayes xac di.nh theo Phu.o.ng
tr`nh (9.18). Neu gia su. P (1 ) = P (1 ) = 1/2 th` so ha.ng ln P (j ) co the bo qua; và
do do
1
dj (x) = xtC1 mj mtj C1 mj ,
2
trong do
8 4 4
= 4
8
4 .
4
4
8
C1
Thay vào ta du.o..c
d1 (x) = 4x1 1.5,

d2 (x) = 4x1 + 8x2 + 8x3 5.5.
Suy ra phu.o.ng tr`nh xac di.nh sieu phang tach hai lo.p là
d1 (x) d2 (x) =
1
(8x1 8x2 8x3 + 4).
32
.ng du.ng thành cong nhat cua phu.o.ng phap Bayes trong nha.n
Mo.t trong nh
u.ng u
da.ng cac anh da pho du.o..c chu.p t`
u. may bay, ve. tinh, và tra.m khong gian. Cac anh
èu u
này du.o..c xep lo.p tu.. do.ng và du.o..c phan tch t`
u. xa. Co nhi
.ng du.ng khac nhau
lien quan den nha.n da.ng và phan tch anh t`
u. xa nhu.: tham dò tài nguyen, tach v`
ung
ui, kiem tra chat lu.o..ng khong kh và nu.o.c, nghien c
u.u d.ia chat ho.c, du.. bao
r`
u.ng n
thò.i tiet và nh
u.ng u
.ng du.ng lien quan den moi tru.ò.ng. V du. sau là mo.t minh ho.a
dien h`nh.
V du. 9.3.2 Mo.t may quet da pho co the nha.n biet anh sang trong dai cac bu.o.c
song du.o..c cho.n; chang ha.n: 0.40 0.44, 0.58 0.62, 0.66 0.72, và 0.80 1.00 micro
301
y
....
.......
....
...
...
.....................................................................................................................................................................
.
.
.
.
.
... ...
... .
.
.
.
.
.
...... ....
....
.
.
.
.
......
.
..
.
...
.
.
.
......
.
.
.
.
...
...
.
......
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
...
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
....
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
....
....
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
...
.
.......... ....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
... .......
.
...
... ...
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
...... .....
..
...
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.....
...
...
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.....
..
...
....
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.....
..
....
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
..
..
.
.
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
... .....
..
.....
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
..
... ......
...
.............................................................................................................................................................................
.....
.....
..
.
...
..
.
.....
.
.
.
...
.
...
.
....
.....
..
.
.....
...
.
....
.....
...
..
.
.....
.
..
..... ......... ....... ......... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ...................................
...
.........
..
.
..
...
.
.
.
.
.
.
.
.
....
.
...
.
.
...... .........
.
.....
.
.
..
.
...
.....
......
......
...
..... ....
......
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
.
.
..... ..
..
..
....
............
..
..
......
......
......
...
.... .............................
................. ... ..........
......
...
...
..................
.
.
.
.
...
.
.
.
......
...
....
......
......
......
...
...
......
......
...
...
.....
.
.
.
.
......
.
...
...
....
...
...
......
......
... ......
... ...........
... ...
..........
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..
.....
.....
........
.........
(0, 0, 1)
x2
(0, 1, 0)
(1, 0, 0)
x1
H`nh 9.6: Hai lo.p mau và sieu phang (bien) tach hai lo.p.
ung này tu.o.ng u
.ng vo.i dai màu tm (violet), xanh la cay (green), do
(106 m). Cac v`
òng ngoa.i. H`nh anh du.o..c quet se ta.o ra bon anh so, moi anh u
.ng vo.i
(red) và tia h
òng len nhau nhu. trong H`nh 9.7. Khi
mo.t dai. Sap xep bon anh này bà ng cach ch
.ng vo.i vector mau x = (x1, x2, x3 , x4)t , trong do x1 là sac
do moi diem anh se tu.o.ng u
thai cua màu tm, x2 là sac thai cua màu xanh la cay, van van. Neu cac anh co do.
òng bon anh da pho co the bieu dien ba` ng 262, 144 vector
phan giai 512 512 th` ch
mau.
àn xac di.nh vector trung b`nh và
Phan loa.i mau Bayes vo.i hàm ma.t do. Gauss c
ung ta co the tnh cac gia tri. này ba` ng cach
ma tra.n phu.o.ng sai doi vo.i moi lo.p. Ch
to ho..p cac d
u. lie.u anh da pho doi vo.i nh
u.ng v`
ung quan tam và sau do su. du.ng cac
mau này nhu. trong v du. tru.o.c.
9.3.3
Ma.ng neuron
Co. so.
àn tru.o.c su. du.ng cac vector mau cho tru.o.c
Cac phu.o.ng phap tr`nh bày trong hai ph
de xay du..ng cac tham so cua moi lo.p mau. Phu.o.ng phap khoang cach nho nhat hoàn
toàn du.o..c xac di.nh bo.i vector trung b`nh cua moi lo.p. Tu.o.ng tu.., phu.o.ng phap Bayes
su. du.ng phan phoi Gauss de xac d.inh vector trung b`nh và ma tra.n hie.p phu.o.ng sai
cua moi lo.p. Cac mau (biet tru.o.c) cua cac lo.p du.o..c su. du.ng de xac d.inh cac tham
302
..
....
....
...
.
.
.
....
....
....
...
.......................................................................................................................................................................................
...
...
...
....
...
..
...
.
.
...
.
.
...
.... .......
...
.......
...
.....................................................................................................................................................................................
...
.....
....
...
...
..
...
...
...
..
.
.
.
....
....
.
.
...
...
.. ......
....
...
... .....
.
...
.
.
.
.
.
.
.................................. ...............................................................................................................................................
.
...
.
....
...
...
...
..
..
...
....
....
.....
...
.
.
...
.
.
...
..
.....
.....
...
... ......
....
....
....
... .....
...
...
...
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
.....
.....
.....
...
...
...
...
...
...
....
....
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
.....
...........................................
...
...
..
..
.....
.....
...
...
...
...
....
..
..........................................
...
...
...
...
...
...
...
.....................................
..

..
....

....
....
.
.
..
.
.
.
x1
....
...............
x2 .........
...
x=
x
3
x4
Pho th
u. nhat
Pho th
u. nhat
Pho th
u. nhat
Pho th
u. nhat
u. cac pixel tu.o.ng u
.ng bon anh so tu.o.ng u
.ng anh da
H`nh 9.7: Xay du..ng vector mau t`
pho.
so thu.ò.ng go.i là cac mau huan luye.n (training pattern) và ta.p cac mau này go.i là ta.p
huan luye.n. Qua tr`nh su. du.ng mo.t ta.p huan luye.n de t`m cac hàm quyet di.nh go.i là
huan luye.n hoa.c ho.c.
Trong hai cach tiep ca.n dàu, huan luye.n là mo.t van dè do.n gian. Cac mau huan
luye.n cua moi lo.p du.o..c su. du.ng tru..c tiep de tnh cac tham so cua hàm bie.t ta.p tu.o.ng
u
.ng vo.i lo.p do. Sau khi cac tham so dòi hoi du.o..c xac di.nh, cau tr
uc cua bo. phan loa.i
.
.
se co di.nh và ch
u c nang thu. c hie.n cua no phu. thuo.c vào cac mau du.a vào co thoa
man cac gia thiet da. t ra khong.
Cac tnh chat thong ke cua cac lo.p mau trong mo.t bài toan thu.ò.ng khong biet
è l
y
hoa.c kho co the xac d.inh. Trong thu..c te, cach tot nhat de giai quyet cac van d
.
.
.
thuyet-quyet di.nh nhu the là xay du. ng cac hàm bie.t ta.p tru. c tiep thong qua huan
àn phai da.t ra cac gia thiet v
è cac hàm ma.t do. xac
luye.n. Sau do ch
ung ta khong c
.
.
.
è lo p mau. Du o i day tr`nh bày cac cach tiep ca.n theo
suat hoa.c thong tin xac suat v
tieu chuan này.
è ca.p du.o.i day du..a tren cac do.n vi. co ch
Co. so. cua kien th
u.c d
u.c nang thu..c
303
òi u
hie.n cac phep toan so. cap (go.i là cac neuron) du.o..c to ch
u.c nhu. cac ma.ng h
.c theo
àn kinh noi vo.i nhau trong nao ngu.ò.i. Cac mo h`nh
cach tu.o.ng tu.. nhu. cac neuron th
èu ten khac nhau: ma.ng neuron, may tnh neuron, mo
này thu.ò.ng du.o..c go.i du.o.i nhi
.
h`nh xu l
y phan tan song song (PDL-parallel distributed processing model), he. thong
- e gian tie.n, ch
ung ta d`
ung khai
neuron, ma.ng tu.. thch nghi và mo h`nh lien ket. D
.
.
.
.
nie.m ma.ng neuron và su du.ng cac ma.ng này nhu cac phu o ng tie.n de thay doi lien tu.c
cac he. so cua hàm bie.t ta.p thong qua ta.p huan luye.n cho tru.o.c.
Ma.ng neuron du.o..c quan tam bat dàu vào nam 1943 khi McCulloch và Pitts
minh ho.a cac ket qua cua ho. ba` ng khai nie.m này. Ho. da xem cac mo h`nh neuron
nhu. cac thiet bi. ngu.o.ng nhi. phan và xay du..ng cac thua.t toan ngau nhien do.t bien 0-1
àn kinh de làm co. so. cho cac he. thong th
àn kinh.
và 1-0 cua cac tra.ng thai te bào th
Tiep theo do, Hebb du..a tren cac mo h`nh toan ho.c da thu. nghie.m kha nang ho.c cua
ma.ng neuron.
àu nam 1960, Reosenblatt da du.a ra mo.t lo.p cac
u.ng nam 1950 den d
Gi
u.a nh
èu nhà nghien c
u.u trong lnh vu..c nha.n da.ng mau. L
may ho.c thu h
ut su.. ch
uy
cua nhi
y
do thu h
ut quan tam là du..a tren co. so. toan ho.c, cac may này, go.i là may perceptron,
u.c khi du.o..c huan luye.n vo.i cac ta.p huan luye.n khac
da ch
u.ng minh kha nang nha.n th
è mo.t lò.i giai sau h
u.u ha.n bu.o.c la.p. Lò.i giai se cho cac he. so cua cac
nhau se ho.i tu. v
sieu phang co kha nang tach cac lo.p bieu dien cac mau cua ta.p huan luye.n.
Tuy nhien, trien vo.ng phat trien cua cac may perceptron da ga.p phai mo.t can
tro. ngay sau do. May perceptron và mo.t vài tong quat hoa cua no khong giai quyet
àu het cac tien tr`nh nha.n da.ng mau quan tro.ng. Nh
u.ng co gang sau do
thoa dang h
nha` m mo. ro.ng kha nang cua may perceptron bà ng cach ghep cac may này la.i nhu.ng
van còn mo.t tro. nga.i là thieu nh
u.a nam 1960,
u.ng thua.t toan huan luye.n hie.u qua. Gi
è v
è may ho.c trong cong tr`nh. Mo.t vài nam sau do,
Nilsson da tong ket cac van d
Minsky và Papert da làm nan lòng cac nhà nghien c
u.u khi phan tch cac ha.n che cua
è van d
è này ta.i Phap vo.i tieu dè
may ho.c. Nam 1984, Simon da cong bo bài bao v
èn thoa.i.
uc cua mo.t huy
Su.. xuat hie.n và ket th
Nam 1986, Rumelhart, Hilton và Williams da du.a ra cac thua.t toan mo.i huan
- i
èu t
àng. D
èu này làm thay doi dang ke quan nie.m
luye.n cho cac may perceptron nhi
è may perceptron. Phu.o.ng phap co. ban cua ho., thu.ò.ng go.i là nguyen tac delta de
v
èn ngu.o..c, cung cap mo.t phu.o.ng phap huan luye.n hie.u qua cho
ho.c bà ng cach lan truy
cac may da lo.p. Ma.c d`
u thua.t toan huan luye.n này khong ch ra su.. ho.i tu. cua lò.i giai
èu bài toan quan tro.ng
nhu.ng di.nh lua.t delta da du.o..c su. du.ng thành cong trong nhi
304
è nha.n da.ng. Thành cong này da chnh th

v
u.c du.a cac may da.ng perceptron là mo.t
trong cac mo h`nh chnh cua ma.ng neuron.
èu
Su.. phat trien cua nh
u.ng nguyen tac huan luye.n mo.i ap du.ng cho cac may nhi
.
.
.
.
.
.
àng, su. th`
t
u a nha.n cua nh
u ng mo h`nh neuron mo i và nh
u ng u
ng du.ng mang la.i
.
ket qua da khuay do.ng tro la.i bài toan nha.n da.ng mau ba` ng cac may ho.c. Tuy va.y,
y phoi thai. Nao ngu.ò.i co tren 100 t
nghien c
u.u trong lnh vu..c này van dang o. thò.i k
neuron du.o..c to ch
u.c rat ph
u.c ta.p, trong do moi neuron du.o..c lien ket vo.i hàng ngàn
neuron khac. Ngu.ò.i ta van chu.a l
y giai du.o..c vo.i ma.ng song song rat lo.n nhu. the,
àn ngh`n giay, la.i
mà trong do moi neuron du.o..c kch hoa.t vo.i toc do. khoang mo.t ph
òi và phan
co the thu..c hie.n rat nhanh nh
u.ng tien tr`nh nhu. thu nha.n, lu.u tr
u., phu.c h
tch d
u. lie.u rat ph
u.c ta.p. Hay h`nh dung kha nang xu. l
y d
u. lie.u cua nao ngu.ò.i và
cach th
u.c no gi
up ch
ung ta xay du..ng la.i cac anh (trong tr oc) con ngu.ò.i, di.a danh,
hoa.c cac su.. kie.n du..a tren nh
u.ng thong tin bi. phan manh nhu. am thanh quen thuo.c
hay do.n gian là to ho..p cua nh
u.ng moc thò.i gian nào do.
u.c nang cua ma.ng neuron nhan ta.o
Trong ng
u. canh do, kho co the so sanh ch
èu thach th
vo.i ma.ng neuron cua nao ngu.ò.i. Do do còn rat nhi
u.c vo.i nh
u.ng ngu.ò.i
ung ta o. day là gio.i thie.u mo.t vài kha
nghien c
u.u trong lnh vu..c này. Mu.c dch cua ch
è ma.ng neuron nhi
èu t
àng. Kho.i d
àu vo.i ma.ng neuron co. so.: may perceptron.
ca.nh v
èu kie.n cac lo.p
è huan luye.n may perceptron vo.i di
Tiep den thao lua.n mo.t so van d
- ay là nh
u.ng kien th
tach du.o..c và khong tach du.o..c tuyen tnh. D
u.c co. so. de co the
phat trien và minh ho.a nguyen tac delta tong quat nha` m huan luye.n cac ma.ng neuron
èu t
àng.
nhi
u
M
ay perceptron d
oi v
o.i hai l
o.p m
a
Tru.ò.ng ho..p do.n gian nhat cua may ho.c là xac di.nh cac tham so cua hàm bie.t ta.p
da.ng tuyen tnh tach hai ta.p huan luye.n. H`nh 9.8 là so. dò mo h`nh perceptron doi
- ap u
vo.i hai lo.p mau. D
.ng cua thiet bi. co. so. này du..a vào tong co tro.ng lu.o..ng cua cac
tn hie.u du.a vào (input); t
u.c là
d(x) =
n
X
wi xi + wn+1
i=1
èu tiet
Trong do cac he. so wi , i = 1, 2, . . . , n + 1, go.i là cac tro.ng lu.o..ng, tu.o.ng tu.. su.. di
àn kinh trong nao ngu.ò.i. Bo. pha.n du..a vào gia tri. d(x) de xac di.nh tn
he. thong th
hie.u ra go.i là do.n vi. kch hoa.t (activation function).
305
x1
x2
w1
...................................................................................
..
..
...
...
...
..
...
2
..
n
...
...........................................
........................................................
..
...
...
..
...
i=1 i i
...
...
...
.
.
..
...
...
...
..
...
...
..
.
...
...
...
...
......................................................................................
...
...
...
...
...
..
...
...
...
...
...
...
...
..........................
...
...
...
.
....
...
...
...
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
..... ..
.
.
...
.
.
.........................
.
.
.
...
...
.
.
.
.
.
.
i
.
.
.
.
.
..
...
.
......
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...............................................
...........................................................................
.
....................................................................................................
.
.
..
.
...
.
...
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
...
....
....
..............................
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
...
.....
.
....
...
...
............................
...
....
...
...
..
...
..
...
..
..
.
...
.
.
.
..................................................................................
..
..
.
.
.
..
..
.
.
.
.
..
.
.
.
.
..
..
n
...
...
...
..
........................................................
..
....
..
...
...
....
n+1
..
...
..................................................................................
d(x) =
w x + wn+1
..
.
Vector
mau
xi
x
xn
+1
..
.
w
1 neu d(x) > 0,

O=
1 neu d(x) < 0,
- o.n vi. kch hoa.t

D
Tro.ng lu.o..ng
H`nh 9.8: Bieu dien cua mo h`nh perceptron doi vo.i hai lo.p.
Khi d(x) > 0 tu.o.ng u
.ng vo.i tn hie.u xuat ra (output) cua perceptron ba` ng +1;
èu này ch ra mau x du.o..c phan loa.i thuo.c lo.p w1. Ngu.o..c la.i khi d(x) < 0 th` mau
di
x du.o..c phan loa.i thuo.c lo.p w2 . Khi d(x) = 0 th` x thuo.c bien cua hai lo.p và do do
chu.a du.o..c xac di.nh.
Tn hie.u ra O trong H`nh 9.8 phu. thuo.c vào dau cua d(x); hay tu.o.ng du.o.ng
O =
+1
neu d(x) > 0,
1 neu d(x) < 0.
+1 neu Pn w x > w ,
n+1
i=1 i i
=
P
n
1 neu
i=1 wi xi < wn+1 .
àn nhat hoa vector mau x thành y = (x1 , x2, . . . , xn , 1)t và da.t
Neu ta thu
w = (w1 , w2, . . . , wn , wn+1 )t
th` hàm quyet d.inh co the viet la.i
d(y) = hw, yi.
àn ch
è chnh là t`m vector w su. du.ng ta.p huan luye.n.
C
uy
rà ng, van d
306
C
ac thu
a.t to
an hu
an luy
e.n
u.ng thua.t toan da du.o..c dè nghi. de huan luye.n cac may
Du.o.i day ta se tr`nh bày nh
perceptron.
C
ac l
o.p c
o th
e t
ach tuy
en tnh. Thua.t toan la.p do.n gian de t`m mo.t vector tro.ng
lu.o..ng doi vo.i hai ta.p huan luye.n co the tach du.o..c tuyen tnh nhu. sau.
àu w(1).
Bu.o.c 1. Kho.i ta.o tu`
yy
vector tro.ng lu.o..ng ban d
u. k.
Bu.o.c 2. Xet bu.o.c la.p th
Neu y(k) 1 và hw(k), y(k)i 0 th` thay w(k) bo.i
w(k + 1) = w(k) + cy(k),
trong do c là ha` ng so (du.o.ng) hie.u chnh.
Ngu.o..c la.i neu y(k) 2 và hw(k), y(k)i 0 th` thay w(k) bo.i
w(k + 1) = w(k) cy(k).
Ngu.o..c la.i, w(k) khong thay doi; t
u.c là
w(k + 1) = w(k).
Thua.t toan d`
u.ng khi vector tro.ng lu.o..ng khong thay doi doi vo.i tat ca cac mau.
u. k trong qua tr`nh huan
Nhu. va.y, thua.t toan ca.p nha.t la.i w(k) khi mau o. bu.o.c la.p th
luye.n bi. phan loa.i sai khi su. du.ng vector tro.ng lu.o..ng o. bu.o.c này. Thua.t toan này
còn go.i là thua.t toan hie.u chnh ha` ng.
Phu.o.ng phap hie.u chnh ha` ng du..a tren khai nie.m thu.o.ng-pha.t. Thu.o.ng khi
may phan loa.i d
ung mo.t mau và pha.t trong tru.ò.ng ho..p ngu.o..c la.i. Noi cach khac,
neu phan loa.i mo.t mau d
ung, may se du.o..c thu.o.ng ba` ng cach khong thay doi gia tri.
w. Tuy nhien neu phan loa.i sai, no se bi. pha.t bà ng cach thay doi vector tro.ng lu.o..ng.
Thua.t toan ket th
uc khi tat ca cac vector huan luye.n da du.o..c kiem tra mà khong xay
ra loi. Neu hai ta.p huan luye.n co the tach tuyen tnh th` thua.t toan hie.u chnh ha` ng
se ho.i tu. sau mo.t so h
u.u ha.n bu.o.c. Ch
u.ng minh ket qua này, còn go.i là d.inh l
y huan
luye.n perceptron.
307
òm hai mau. Do hai

V du. 9.3.3 Xet hai ta.p huan luye.n trong H`nh 9.9(a), moi ta.p g
ta.p này co the tach tuyen tnh nen co the ap du.ng thua.t toan huan luye.n de xac di.nh
sieu phang tach.
Tru.o.c khi ap du.ng thua.t toan, gia su. cac mau da du.o..c xu. l
y sao cho ta.p huan
.ng lo.p 1 và ta.p {(1, 0, 1)t , (1, 1, 1)t } tu.o.ng u
.ng lo.p
luye.n {(0, 0, 1)t , (0, 1, 1)t } tu.o.ng u
2 . Kho.i ta.o, da.t
c = 1, w(1) = 0.
du.ng thua.t toan:
Ap

0

t
1. Ta co w (1)y(1) = 0 0 0 0 = 0. Do do
1

0

w(2) = w(1) + y(1) = 0 .
1

0

2. Ta co wt (2)y(2) = 0 0 1 1 = 1. Do do
1

0

w(3) = w(2) = 0 .
1

1

3. Ta co wt (3)y(3) = 0 0 1 0 = 0. Do do
1

1

w(4) = w(3) y(3) = 0 .
0

1

t
4. Ta co w (4)y(4) = 1 0 0 1 = 1. Do do
1

1

w(5) = w(4) = 0 .
0
308
x2
x2
...
.......
...
...
....
..
...
....
..
...
...
...
...
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
....
..
...
....
..
...
....
..
...
....
..
..........................................................................................................................................
i
...................................
d(x) = 2x1 + 1 = 0
..
...
...
.......
....
....
..
..
....
...
..
....
...
..
....
...
..
....
...
..
...
...
...
....
...
..
....
...
..
....
...
..
....
...
..
....
...
..
....
...
..
....
...
..
....
...
..
...
....
...
..
...
...
...
....
...
..
...
...
...
....
...
..
....
...
..
....
...
..
..
.............................................................................................................................................
...
...
...
...
...
....
..
x1
i
.................................
(a)
x1
(b)
y
i
1
2
H`nh 9.9: Minh ho.a thua.t toan huan luye.n perceptron: (a) cac mau thuo.c hai lo.p; (b)
bien quyet d.inh du.o..c xac di.nh thong qua huan luye.n.
èu chnh la.i trong cac bu.o.c 1 và 3 do phan loa.i nh
àm.
Cac vector tro.ng lu.o..ng du.o..c di
Qua tr`nh ho.c tiep tu.c bà ng cach da.t
y(5) = y(1),
y(6) = y(2),
y(7) = y(3),
y(8) = y(4).

t
Thua.t toan ho.i tu. khi k = 14 và ta co vector tro.ng lu.o..ng w(14) = 2 0 1 . Hàm
àu ba` ng cach
bie.t ta.p tu.o.ng u
.ng ba` ng d(y) = 2y1 + 1. Tro. la.i khong gian mau ban d
.
.
.
.
da.t x = (y1, y2 ) ta du o. c d(x) = 2x1 + 1 và du ò ng thang tach hai lo.p co phu.o.ng
tr`nh 2x1 + 1 = 0.
en tnh. Thu..c te hiem co cac lo.p mau co the tach
C
ac l
o.p kh
ong t
ach d
u.o..c tuy
àn lo.n cac nhà nghien c
du.o..c tuyen tnh. V` va.y, ph
u.u trong nh
u.ng nam 1960-1970
àn
da co gang di t`m cach xu. l
y cac lo.p khong tach du.o..c tuyen tnh. Do su.. tien bo. g
.
.
day trong qua tr`nh huan luye.n ma.ng neuron, cac phu o ng phap giai quyet doi vo.i
àn v` l
cac lo.p khong tach du.o..c tuyen tnh du.o..c quan tam do.n thu
y do li.ch su.. Tuy
nhien, mo.t trong nh
u.ng phu.o.ng phap tru.o.c do, co lien quan tru..c tiep den bàn lua.n
309
o. day: nguyen tac delta goc. Nguyen tac delta, còn go.i là phu.o.ng phap b`nh phu.o.ng
toi thieu (LMS) hay Widrow-Hoff, huan luye.n cac may perceptron sao cho cu..c tieu
hoa sai so gi
u.a thu..c te và ket qua nha.n du.o..c trong moi bu.o.c la.p.
Xet hàm nang lu.o..ng
1
J (w) = [r hw, yi]2,
2
.
.
.
.
trong do r là dap u
ng nha.n du o. c (t
u c là, r = +1 neu y 1 và r = 1 neu y 2 ).
Tien tr`nh thay doi w lien tu.c theo hu.o.ng J (x) de t`m cu..c tieu cua hàm J (x). De
u.c là cu..c tieu da.t du.o..c khi phan loa.i du
thay cu..c tieu xay ra khi r = hw, yi; t
ng. Neu
w(k) là vector tro.ng lu.o..ng o. bu.o.c la.p th
u. k th` ap du.ng thua.t toan gradient ta co

J (w)
w(k + 1) = w(k)
(w w=w(k)
trong do w(k + 1) là gia tri. mo.i cua w và > 0 là do. lo.n cua gia tri. hie.u chnh. Do
J (w)
= (r hw, yi)y
(w
nen
w(k + 1) = w(k) + [r(k) hw(k), y(k)i]y(k)
àu w(1) du.o..c kho.i ta.o tu`
yy
.
vo.i vector tro.ng lu.o..ng ban d
- a.t
D
w = w(k + 1) w(k).
Khi do ta co thua.t toan hie.u chnh delta
w = e(k)y(k),
(9.20)
e(k) = r(k) hw(k), y(k)i
(9.21)
trong do
là loi nha.n du.o..c u
.ng vo.i vector tro.ng lu.o..ng w(k) khi xet mau y(k).
Phu.o.ng tr`nh (9.21) xac di.nh loi u
.ng vo.i vector tro.ng lu.o..ng w(k). Neu ch
ung
.
.
.
u nguyen mau y(k) th` loi tro thành
ta thay doi no thành w(k + 1) nhu ng gi
e(k + 1) = r(k) hw(k + 1), y(k)i.
Suy ra
e(k) = [r(k) hw(k + 1), y(k)i] [r(k) hw(k), y(k)i]
310
(9.22)
= hw(k + 1) w(k), y(k)i

= hw, y(k)i.
Nhu.ng w = e(k)y(k). Va.y
e(k) = he(k)y(k), y(k)i
= e(k)ky(k)k2.
Do do thay doi cac tro.ng lu.o..ng giam loi mo.t lu.o..ng ky(k)k2. Vo.i mau ke tiep, ta la.i
co mo.t chu tr`nh mo.i vo.i loi o. bu.o.c này giam theo ky(k + 1)k2 , và van van.
- e lò.i giai on
Tnh on di.nh và toc do. ho.i tu. cua thua.t toan phu. thuo.c vào . D
àn 0 < < 2. Trong thu..c te, pha.m vi thay doi cua là khoang (0.1, 1.0). Co
di.nh c
the ch
u.ng minh rà ng, thua.t toan ho.i tu. den lò.i giai toi u.u theo ngha sai so b`nh
phu.o.ng trung b`nh doi vo.i cac mau cua ta.p huan luye.n nho nhat. Khi cac lo.p mau
tach du.o..c tuyen tnh, lò.i giai cua thua.t toan Widrow-Hoff co the khong cho mo.t sieu
phang tach. Tha.t va.y, mo.t nghie.m vo.i sai so b`nh phu.o.ng trung b`nh khong ch ra
- ay chnh là gia phai tra khi
y thuyet huan luye.n perceptron. D
nghie.m theo ngha cua l
ap du.ng thua.t toan ho.i tu. doi vo.i tru.ò.ng ho..p tong quat.
Hai thua.t toan huan luye.n perceptron du.o..c tr`nh bày tren de dàng mo. ro.ng cho
èu lo.p. Tuy nhien nhu. da d
è ca.p o. ph
àn d
àu, cac thua.t toan huan luye.n này mo.
nhi
èu lo.p t co gia tri.; và bo.i va.y, ch
ro.ng cho nhi
ung ta se ap du.ng cac ma.ng neuron cho
èu lo.p.
nhi
èu t
àng lan truy
èn thu
Ma.ng neuron nhi
a.n
èu
Bay giò. ch
ung ta se xay du..ng cac hàm bie.t ta.p cua bài toan nha.n da.ng mau nhi
.
.
.
.
lo p khong phu. thuo.c vào cac lo p co tach du o. c tuyen tnh hay khong. Cach tiep ca.n
àng du..a tren co. so. cua cac may perceptron.
o. day nha` m kien thiet cac t
uc cua he. thong ma.ng neuron. He. thong
C
au tr
uc co. ban. H`nh 9.10 minh ho.a cau tr
òm cac t
àng ch
này g
u.a cac n
ut thu..c hie.n ch
u.c nang tnh toan (go.i là cac neuron) và
è ma.t cau tr
àu ra cua moi neuron
giong nhau v
uc. Cac neuron du.o..c sap xep sao cho d
àng se là dàu vào cua mo.i neuron trong t
àng ke tiep. K
trong mo.t t
y hie.u so cac
.
.
àng vào A là NA . Thong thu ò ng NA ba` ng so chi
èu n cua cac vector
neuron trong t
àng cuoi, go.i là t
àng ra Q k
mau du.a vào. So cac neuron trong t
y hie.u là NQ. So NQ
.
.
.
bà ng M-chnh là so cac lo p mau mà ma.ng neuron da du o. c huan luye.n de nha.n da.ng.
311
x1
x2
x3
...................
.....................
...
....
....
..
..
..
..
..
....................................................
.......................................................................
..
....
.....
..
........
... .
..
...............
.... ....
.. .............
............ ......
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..... ...
.
.
.. ...... ...............
... ....... ................ ..............
.
.. ... .....
.
.
.
... .. ..
.. . .
.. .
.. .. ...
... . ... ..... ... ....
... ... .... ..... .... ....
.. ... ....... ... ...
... ... .......... ... ...
... . .. ... .. ..
.. ... .... .... ... ...
.
.
.
.
.. ....
.
.
.
.
.
.
.. ..
.
.
.. ...
... ......
.... ..
.. .. . ....... ...
.... .. ... .......
.................... ........ .... ... ...... ........................
... ... .. .. ... ... ... ..
....... ... .... ........... .....
..
.
.
.
.. .
..
.
.. .
..........................................................
.
.................................................................................
. . .
.
..
....... .. .... .. .......
....... ... .. ... ... ...........
..
.. ......... .... .... .... .... ....... .....
.
.. .... .. ... .. ... ... ... ....
.
.
.
.
.................. ... ... .... ......... ... ..................
.. .... .....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.. .....
.... .
...... ..
... .......
.. ......
... ....... .......... ....
.. .. ..... ........... ....
.. .. .. ..... .. . ..
... ... .............. ... ...
.... .......... ....
.... ........... .....
... ..... .... ...
.
.
.
.
.
.
.
. . .. . .
.... .. .. ..... ....
... ....... ... ... ...... ...
.. ..... .. .. .... ..
.. ...... .. ... ...... ..
................... ............ ....... ............ ........................
.. ..... . .. .. ..... ..
....... .... ...... ... ......... .....
..
.
...... ... .... .. .......
.... .
..
. .... ..
.....
.............................................................................
.......................................................
...
..... ......
.... .....
...
.....
.....
......
..
.
.
.
... ..
.
.
.
.
..
.
.
.
....
... ...
..
. ...... ...... ...
... ....
.
.
.
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..........
..........
.. ..... ..... ..
... .. ... .. ...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.. .. ... .. ..
.. .. .... .. ..
... .. .... .. ..
.. .. .... ... ..
.... .. .. ....
...... ... ... ... ..
... .. .. ..
.... .. ... ......
... .. .. ...
....... ........
.... ....... ...... ....
... ....... ... ... ...
... ..... ..... ...
........ ....... ........
... ... ...... ... ...
.
.. .. .. .. .. ..
... .. .... .. ...
... ... ... .... .... ....
.. .. .. .. .....
.. .. ..
.. .. .. .. ....
.. .. .
... .. ..
..... .... .... ........
.. .. ..
.
.
.
.
.
....... ....
... ....
.. .....
.... ..
. .
.. .....
... ......
.... ..
...... ...
.. ....
.. ....
.........
.......
.... ..
.. ....
..... .............
....... ................ ...........
........
.....
..... ....
.
.
.
.
.
.........
.
.
... ....
..... ..
.... ...
...
....
.
.
.
.
.
.
.
.
....
...
...
..
.
..................................................
.
...............................................................
..
.
..
.
.
...
...
..
.
.
.
.
.
.....
...... ......
................
..........
xn
..
.
..
.
..
.
àng A
T
NA n
ut
..
.
..
.
..
.
àng B
T
NB n
ut
................
....................
.....................
...
.....
....
..
....
..
..
..
..
..
..
..
...............................................
....
....
....................................................
.
.......
.........
..
..........
.............
........
.
.
.
.
.
.
....
..
..... ....
.. ................
. .......
........ ......
.
.
.
.
.
.
.
..................... ............
.
.
.
.
.
.
.
.. ...... ............... .............
.. ...... ................. ....... ......
.
.
..... ....
.
.
..... ...
... .. ...
.. .. ... .... ......
.. . .
....
.....
... ... .... ..... ........
... .. ... ... .. ..
....
.. ...
.. ... ....... ... ...
.. ... ...... ... ...
....
................
... ..
... .. .. ... .. ..
... .. ... .... .. ...
...
.... .......
.
.
.
... ...... ...... ..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..
.... ...
... .
... ....
... ..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.................................
.
.
.
.
.
.
.
.
.
... ..
............
................... ....... ... ... ...... ....................... ....... ... ... ....... .......................
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.. ............ .......
...
... ... .. .. .. .. ... ..
.
.. .... ... ... ... ... ... ..
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
..... .. .... .. .....
.. .............. ...
. ... .......................
..........................................................
.
...
.
.
.
.
.
.
.......................................................
..... .. .. . ..
..... . ... . ....
.. . .
.
..
........ ... .. ... ..
........ .. .. .. ... .........
....... .. . .. .. .......
...
...... ......... .... ..... .... .... ........ ........ ......... ........ .... ..... .... .... ........ .... .... ........ ........ ......... .... ....... ....
.........
........
........
... ....... ...... ..
.. ... .. .... ..
... ........ ....... ..
.. ..... .. .. ..
... ..... ....... ...
.. ..... ....... ...
.. ...... .. ..
.. .. .... ... .. ..
... ... ....... ...... .. ..
... ..... ....
... .. .. ..... .. .. ..
. .. ...
.
.
.
.
.
.
.
.. .......... .....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.. .. .. .
.. .. .. .
.... ... .. .. ..
...... ........ ......... ......
...... ........ ......... ......
... . ..... .
. ..... .. . .... ..
. ..... .. . .... ..
.
.
...... ..... ............
........... ... ..... ...... ...... ... ................... ... ..... ...... ...... ... ..................
.
.
.......
.
.
.
.
.
.
.
.... ..... .. ... .. ..... ...
.... .. ... .. ... ...... ......... ........
... ..... ... ... .. ...... ....
....
.
.
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.. ..... ...... ..
....... .. .... .. ......
.. ..
......... ... ...... ... .........
..............................
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..........................................................
.....................................................
.....................................................
...
..
.
.
.
..
.
.
.
.
.
.... ...
.... ...
...
. ... .. ...
. ...
. ...
...
. ...
. ...
.
.
.
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
... .. . ....
.
....
. .
. .
.
.
.
.
.
.
.................. ... ....... ....... ... ...................... ... ....... ....... ... ..................... ....
.
.
.
.
.
.
..........
.... ... ...
.. .. .... .. ..
.. .. .... .. ..
.
.
.
.
... .. ... ....
.. .. ... .. ..
.. .. ... .. ..
.. .. .... ... ..
.. .. ..... ... ..
...... .. .....
.... .. .. ....
.... .. .. ....
... .....
... .. ... ...
... .. .. ..
...... ..... ...
... .. . ...
... .. . ..
.......... ...... ...
.......... ..........
... ... ... ......
... .. ... ...... ....
... .. ... ...... ...
.... ....... ........
. . .. .
. . .. . .
.. ... .. .....
.. ... ... ... ...
.. ... ... ... ...
... .. .............
... .. .... .. ..
... .. .... .. ..
.. .. ... ... ......
.. .. ... ... ......
... ...
........ ....................
...
....... ...
.... ...
........ ... .... ........
........ ... .... .......
..
.. ..
.......
.. .......
.. .......
.... ..
.. ..
....... ...
.. .....
.. ....
..
.. ...
.................................
.
............
.
.
.. ....
.. ....
.........
..
.
.
.
........
...........
.........
.
.. ....
.. ....
....
..
...
.
.
.
.....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.............
......... .................... .......
........ .................... ..... ......
................ ........
.
.
.
.
.... ...
.... ...
... .....
... .... .....
... .....
...
.....
.. .
......
......
...... .....
..
........
.................................................
....................................................
....
.
...
.
.
..
..
..
..
...
...
..
.
.
....
.
.
.
.
.
.
.....
...... .....
....................
.................
...........
àng K
T
NK n
ut
..
.
..
.
..
.
àng J
T
NJ n
ut
àng P
T
NP n
ut
Lo.p 1
Lo.p 2
..
.
Lo.p M
àng Q
T
NQ = M n
ut
èu t
àng lan truy
èn thua.n.
H`nh 9.10: Mo h`nh ma.ng neuron nhi
Ma.ng neuron se phan loa.i vector mau x thuo.c lo.p m neu m dàu ra cua ma.ng co tn
hie.u cao trong khi tat ca dàu ra khac co cac tn hie.u thap.
Nhu. trong H`nh 9.11 ch ra, moi neuron co h`nh da.ng giong nhu. mo h`nh perceptron (xem H`nh 9.8) vo.i mo.t khac bie.t là hàm kch hoa.t c
u.ng du.o..c thay bo.i hàm
èm ho.n. Mo. ro.ng nguyen tac huan luye.n ba` ng cach lan truy
èn ngu.o..c
co dò thi. m
dòi hoi tat ca cac du.ò.ng di trong ma.ng neuron phai khac nhau. Trong thu..c te, co the
d`
ung hàm
hj (Ij ) =
1
,
1 + exp[(Ij + j )/0 ]
(9.23)
.........................................................
........................................................
...
...
..
...
..
...
.
.
...
...
...
...
...
...
......................................................................................
...
...
.
...
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
...
...
......
...
...
...
...
....
...
...
...
...
...
...
...
....
...
.....
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
............. .......
.
...
...
..
....
..
j .....
j
..
.
..
...
.. ...
.
.....................................................................................................
.................................................................................................................................................
.........................................................................
...
...
...
...
..
.
..
.
.
.
...
..
..
....
...
....
...
..............................
..
...
...
...
..
.......
...
.
.
.
.
.
.
.
...
.
..
.
..
.
..
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
..
.
.
.
.
..
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
..
.
. ...........
..
.
.
.
...
.
.
.
.
..................................................................................
.
..
.
...
.
.
.
.
.
..
...
.
.
.
.
.
...
..
.
.
.
.
...
.
..
.
.
.
.
...
j
.
..
.
.
.
.
...
.
...................................................................................
.........................................................
........................................................
..
.
..
.
..
.
..
.
+1
àn tu. neuron trong ma.ng.

H`nh 9.11: Cau tr
uc co. ban cua moi ph
312
trong do Ij , j = 1, 2, . . . , NJ , là tn hie.u du.a vào do.n vi. kch hoa.t cua moi n
ut trong
.
.
àng J, j là da.i lu o. ng di.ch chuyen, và 0 di
èu khien h`nh da.ng cua hàm kch hoa.t.
t
He. thong se xuat tn hie.u cao khi tn hie.u vào Ij > j và ngu.o..c la.i, xuat ra tnh
hie.u thap khi tn hie.u vào Ij < j . Hàm kch hoa.t hj do.n die.u tang, co gia tri. trong
khoang (0, 1), và
lim hj (Ij ) = 0,
Ij
lim hj (Ij ) = 1.
Ij +
àn 0 và 1 (chang ha.n, 0.05 và 0.95) se tu.o.ng u

.ng cac tn
V` l
y do này, cac gia tri. g
è l
hie.u ra cao và thap cua cac neuron trong H`nh 9.10. V
y thuyet, co the su. du.ng cac
àng khac nhau hay tha.m ch doi vo.i
hàm kch hoa.t vo.i h`nh da.ng khac nhau o. cac t
àng cua mo.t ma.ng neuron. Trong thu..c te, ngu.ò.i
cac n
ut khac nhau trong c`
ung mo.t t
ta thu.ò.ng d`
ung mo.t da.ng hàm kch hoa.t trong c`
ung mo.t ma.ng.
Gia tri. di.ch chuyen j trong H`nh 9.11 tu.o.ng tu.. vo.i he. so wn+1 du.o..c su. du.ng
- a.i lu.o..ng j nha` m thay doi cac tn hie.u Ij vào moi n
ut
trong mo h`nh perceptron. D
(là ha` ng so 1 hoa.c 1.)
- oi vo.i so. dò thiet ke ma.ng neuron trong H`nh 9.10, tn hie.u vào moi n
D
ut trong
.
.
.
.
àng ba` ng tong co tro.ng so cua cac t`n hie.u ra t`
àng tru o c do. Gia su t
àng K
moi t
u t
àng J. Khi do tn hie.u den do.n vi. kch hoa.t cua moi n
àng J là
ut trong t
du
.ng tru.o.c t
Ij =
NK
X
wjk Ok ,
j = 1, 2, . . . , NJ ,
(9.24)
k=1
àng J, NK là so cac n

àng K, và wjk là tro.ng
ut trong t
ut trong t
trong do NJ là so cac n
.
.
.
àng K den n
àng J. Tn hie.u ra Ok
u n
ut k trong t
ut j trong t
lu o. ng tren cung dan t`
àng K là
cua t
Ok = hk (Ik )
(9.25)
vo.i k = 1, 2, . . . , NK .
Ch
uy
rà ng Ij , j = 1, 2, . . . , NJ , là cac tn hie.u vào do.n vi. kch hoa.t cua n
ut th
u.
àng J. Co NK tn hie.u vào vo.i tro.ng so khac nhau doi vo.i moi n
àng
j trong t
ut trong t
àng J co cac tro.ng so tu.o.ng u
J. Chang ha.n, NK tn hie.u vào n
ut th
u. nhat cua t
.ng
.ng cac tro.ng
ba` ng w1k , k = 1, 2, . . . , NK . V` va.y co tong co.ng NJ NK he. so tu.o.ng u
àng K vào cac n
àng J. Ngoài ra còn co NJ he. so
lu.o..ng t`
ut trong t
ut trong t
u. cac n
.
àng J.
di.ch chuyen j doi vo i moi n
ut trong t
313
Thay phu.o.ng tr`nh xac di.nh Ij vào hàm hj trong Phu.o.ng tr`nh (9.23) ta du.o..c
hj (Ij ) =
1

i.
h P
NK
/
1 + exp
0
k=1 wjk Ok + j
(9.26)
ung ta se su. du.ng hàm kch hoa.t theo Phu.o.ng tr`nh (9.26).
Du.o.i day ch
àng ra Q do
Trong qua tr`nh huan luye.n, ta de dàng thay doi cac neuron trong t
tn hie.u ra dòi hoi ta.i moi n
ut da biet. Van dè chnh trong huan luye.n mo.t ma.ng
èu t
àng là thay doi cac tro.ng so nhu. the nào trong cac t
àng an-là cac t
àng
neuron nhi
àng ra.
khac t
`
èn ngu.o..c. Tru.o.c het ch
àng
Hu
an luy
e.n b
a ng c
ach lan truy
ung ta dè ca.p den t
.
.
.
.
.
.
ng thu. c su..
u a cac dap u
ng dòi hoi rq và cac dap u
ra. Tong cac sai so b`nh phu o ng gi
àng Q là
O tu.o.ng u
.ng cua cac n
ut trong t
q
NQ
1X
EQ =
(rq Oq )2
2 q=1
(9.27)
1
2
du.o..c them vào de tie.n cho cac
àng ra Q và he. so

trong do NQ là so cac n
ut trong t
àn sau.
ph
èu chnh
Mu.c dch cua qua tr`nh huan luye.n, tu.o.ng tu.. nguyen tac delta, là di
èu kie.n
àng sao cho cu..c tieu hoa sai so EQ . Theo di
cac tro.ng lu.o..ng cung trong moi t
.
àn cua cu. c tri., cac he. so wpq phai thoa man
c
wqp =
EQ
,
wqp
àng P tru.o.c t
àng Q, wqp xac di.nh theo Phu.o.ng tr`nh (9.20) và là ha` ng
trong do t
so (du.o.ng) hie.u chnh.
Theo cong th
u.c da.o hàm hàm ho..p ta co
EQ
EQ Iq
=
.
wqp
Iq wqp
Nhu.ng, t`
u. Phu.o.ng tr`nh (9.24),
N
P
X
Iq
=
wqpOp = Op .
wqp
wqp p=1
Suy ra
wqp =
314
EQ
Op
Iq
= q Op ,
trong do
q =
- e tnh
D
EQ
Iq
EQ
.
Iq
ta su. du.ng cong th

u.c da.o hàm hàm ho..p:
q =
EQ
EQ Oq
=
.
Iq
Oq Iq
Ma.t khac, t`
u. Phu.o.ng tr`nh (9.27), ta co
EQ
= (rq Oq ),
Oq
và t`
u. Phu.o.ng tr`nh (9.25) suy ra
OQ
=
hq (Iq ) = h0q (Iq ).
Iq
Iq
Va.y
q = (rq Oq )h0q (Iq );
và cuoi c`
ung
wqp = (rq Oq )h0q (Iq )Op
= q Op .
(9.28)
Neu biet hq (Iq ) th` tat ca cac so ha.ng trong Phu.o.ng tr`nh (9.28) se du.o..c xac
di.nh hoa.c co the quan sat trong ma.ng neuron. Noi cach khac, du..a vào mau huan
ut. Gia tri. Oq cua moi n
ut
luye.n du.a vào ma.ng ta co the suy ra dap u
.ng rq cua moi n
àu vào cac ph
àn tu. kch hoa.t cua lo.p Q; và Iq co the
ra co the quan sat t`
u. gia tri. Iq -d
àng P. Do do ch
èu
nha.n du.o..c t`
u. cac tn hie.u ra t`
u. cac n
ut trong t
ung ta co the di
àng cuoi c`
chnh cac tro.ng lu.o..ng ba` ng cach thay doi cac he. so lien ket gi
u.a cac t
ung
è cuoi trong ma.ng.
và k
Bà ng cach xu. l
ung co
y tu.o.ng tu.. doi vo.i lo.p P ta c
wpj = (rp Op )h0p (Ip )Oj
= p Oj ,
trong do
p = (rp Op )h0p (Ip).
315
(9.29)
Ngoa.i tr`
u. rp chu.a biet, tat ca cac da.i lu.o..ng khac trong Phu.o.ng tr`nh (9.29) hoa.c là
àng trong chu.a du.o..c xac
u. ma.ng. Gia tri. rp trong cac t
da biet hoa.c là co the suy ra t`
àng trong theo cac mau.
di.nh do ch
ung ta khong biet bieu dien dap u
.ng cac n
ut cua t
.
àng cuoi c`
ut cua t
ung trong ma.ng. Hien
Ch
ung ta ch co the biet dap u
ng ta.i moi n
àn cac t
àng ch
nhien neu ta da biet thong tin cua cac n
ut trong th` khong c
u.a ch
ung.
.
.
.
àn t`m bieu dien p theo nh
Do do ta c
u ng da.i lu o. ng da biet hoa.c co the quan sat t`
u.
ma.ng.
àng P là
Ta co sai so doi vo.i t
p =
EP
EP Op
=
.
Ip
Op Ip
Ma.t khac,
Op
hp (Ip)
=
= h0p (Ip)
Ip
Ip
du.ng cong th
u. ma.ng. Ap
u.c da.o
du.o..c xac di.nh neu biet hp do Ip co the quan sat t`
hàm hàm ho..p ta co
EP
Op

NQ
NQ
NP
X
X
EP
EP Iq
X
=
=
wqp Op
I
O
I
O
q
p
q
p
q=1
q=1
p=1

NQ
X
EP
=
wqp
Iq
q=1
=
NQ
X
q wqp.
q=1
Suy ra
p =
h0p (Ip)
NQ
X
q wqp .
(9.30)
q=1
Do tat ca cac da.i lu.o..ng trong ve phai da du.o..c xac di.nh nen co the tnh p . Va.y
nguyen tac huan luye.n doi vo.i lo.p P hoàn toàn du.o..c xac d.inh du..a vào cac Phu.o.ng
tr`nh (9.29) và (9.30). Phu.o.ng tr`nh 9.30) ch ra rà ng gia tri. p suy t`
u. q và wqp, trong
àng k
è sau t
àng P. Sau khi loi và
do cac da.i lu.o..ng sau này du.o..c suy tru..c tiep t`
u. t
.
.
.
.
.
cac tro.ng lu o. ng cua lo p P da du o. c xac di.nh, ap du.ng tien tr`nh tren ta co the suy ra
è tru.o.c P. Noi cach khac ch
èn
ung ta co the lan truy
loi và cac tro.ng lu.o..ng cua lo.p k
.
.
.
.
àng ra.
ngu o. c tro la.i ma.ng xuat phat t`
u loi trong t
Ch
ung ta tong ket thua.t toan huan luye.n nhu. sau:
àng ra J = Q.
Bu.o.c 1. Xuat phat t`
u. t
316
àng J. K
àng li
èn k
è tru.o.c t
àng
Bu.o.c 2. Gia su. o. bu.o.c nào do ta xet t
y hie.u K là t
.
.
.
.
J. T`m cac tro.ng lu o. ng wjk theo quan he. gi
u a hai lo p này:
wjk = j Ok .
àng ra, da.t
Neu J là t
j = (rj Oj )h0j (Ij ).
àng trong và P là t
àng ke tiep ben phai cua J th` da.t
Neu J là t
j = h0j (Ij )
NP
X
p wjp,
p=1
vo.i j = 1, 2, . . . , Nj .
àng li
èn k
è ben trai J và la.p la.i thu tu.c tren.
Bu.o.c 3. Thay P = J, J = K và K là t
Su. du.ng hàm kch hoa.t trong Phu.o.ng tr`nh (9.26) vo.i 0 = 1 ta co
h0j (Ij ) = Oj (1 Oj ).
àng ra:
Trong tru.ò.ng ho..p này, doi vo.i t
j = (rj Oj )Oj (1 Oj )
àng trong
và doi vo.i t
j = Oj (1 Oj )
NP
X
p wjp .
p=1
Thua.t toan tren là mo.t tong quat hoa nguyen tac delta de huan luye.n ma.ng
èn thua.n nhi
èu t
àng trong H`nh 9.10. Tien t`nh kho.i ta.o vo.i mo.t ta.p
neuron lan truy
tu`
yy
(nhu.ng tat ca khong tr`
ung nhau) cac tro.ng lu.o..ng trong ma.ng. Sau do ap du.ng
u. nhat,
nguyen tac delta ta.i moi bu.o.c la.p lien quan den hai pha co. ban. Trong pha th
èn qua cac t
àng de tnh tn
mo.t vector huan luye.n du.o..c du.a vào ma.ng và lan truy
àng ra du.o..c so sanh vo.i cac
hie.u ra Oj cua moi n
ut. Tn hie.u ra Oq cua cac n
ut trong t
èn ngu.o..c tro.
dap u
.ng biet tru.o.c rq de ta.o ra loi q . Pha th
u. hai là tien tr`nh lan truy
ut và tro.ng lu.o..ng tu.o.ng u
.ng
la.i ma.ng trong khi do tn hie.u loi du.o..c du.a vào moi n
èu chnh. Thu tu.c này c
du.o..c di
ung ap du.ng doi vo.i cac tro.ng lu.o..ng di.ch chuyen j .
ut cua ma.ng.
Tro.ng lu.o..ng du.o..c them vào nha` m thay doi tn hie.u (do.n vi.) vào moi n
Thu..c tien thu.ò.ng t`m loi trong ma.ng c
ung nhu. cac loi xuat hie.n vo.i cac mau.
Mo.t giai doa.n huan luye.n thành cong, loi cua ma.ng se giam khi so bu.o.c la.p tang và
317
thua.t toan ho.i tu. den mo.t ta.p cac tro.ng lu.o..ng và ta.p này on di.nh (theo ngha m
u.c
dao do.ng nho). Cach thong thu.ò.ng de xac di.nh mo.t mau co du.o..c phan loa.i du
ng hay
.
.
àng ra. Neu dap u
khong là kiem tra dap u
ng cua cac n
ut trong t
ng cao ta.i n
ut tu.o.ng
u.a mau và thap doi vo.i cac n
ut khac th` ta noi mau da du.o..c phan
u
.ng lo.p mau ch
loa.i d
ung.
Sau khi he. thong da du.o..c huan luye.n, ma.ng neuron se phan loa.i su. du.ng cac
òi se
tham so da du.o..c xac di.nh trong pha huan luye.n. Tat ca cac thao tac phan h
.
.
.
.
.
èn qua cac t
àng và du o. c phan
khong du o. c ap du.ng. Mau bat k`
y du a vào se lan truy
àng ra cao trong khi cac n
.ng n
ut co tn hie.u ra o. t
ut ra
loa.i thuo.c lo.p mau tu.o.ng u
èu ho.n mo.t n
khac co tn hie.u thap. Neu co nhi
ut co tn hie.u cao, hoa.c neu khong co
àm hoa.c gan mau cho lo.p cua n
tn hie.u cao nào th` ta se thong bao phan loa.i nh
ut ra
co gia tri. cao nhat.
-
àng
D
o. ph
u.c ta.p cua h`
am quy
et d
i.nh. Ta biet ra` ng, mo h`nh perceptron mo.t t
è tu.. nhien da.t ra là vo.i mo h`nh
xac di.nh hàm bie.t ta.p co da.ng tuyen tnh. Van d
èu t
àng, th` da.ng cua hàm bie.t ta.p nhu. the nào? Ch
ma.ng neuron nhi
u.ng minh du.o.i
àng th` d
ò thi. hàm bie.t ta.p là ho..p cua cac sieu phang
day se ch ra doi vo.i ma.ng ba t
giao nhau.
- u.ò.ng thang l = {(x, y) | ax + by + c = 0} chia ma.t phang R2 thành hai
D
nu.a: nu.a ma.t phang du.o.ng l+ = {(x, y) | ax + by + c > 0} và nu.a ma.t phang am
l = {(x, y) | ax + by + c < 0}.
àng vo.i hai tn hie.u vào nhu. trong H`nh 9.12. Do
Tru.o.c het khao sat ma.ng hai t
èu. K
co hai tn hie.u vào nen cac mau tu.o.ng u
.ng cac vector hai chi
y hie.u cac tn hie.u
.
.
àng d
àu tien là 1 và 0 tu.o.ng u
ra m
u c cao và m
u c thap cua hai n
ut trong t
.ng. Gia
àng th
su. tn hie.u ra 1 co ngha vector tu.o.ng u
.ng vào mo.t n
ut trong t
u. nhat thuo.c
nu.a ma.t phang du.o.ng cua du.ò.ng thang l1. Khi do to ho..p cac kha nang cua cac tn
àng th
hie.u den n
ut trong t
u. hai là (1, 1), (1, 0), (0, 1) và (0, 0). Ch
ung ta di.nh ngha
.
.
.
.
è nu a ma.t phang du.o.ng cua ca hai
hai v`
ung, v`
ung th
u nhat doi vo i lo p 1 thuo.c v
ung th
u. hai doi vo.i lo.p 2 thuo.c mo.t trong hai nu.a ma.t
du.ò.ng thang l1 và l2, và v`
àng
phang am l1 hoa.c l2. Trong tru.ò.ng ho..p này, du..a vào tn hie.u ra t`
u. n
ut trong t
th
u. hai ta co the phan loa.i vector mau du.a vào thuo.c v`
ung 1 hay 2 ba` ng cach thu..c
hie.n phep toan logic AND. Noi cach khac, dap u
.ng cua tn hie.u ra bà ng 1 xay ra khi
àng th
ca hai n
ut trong t
u. nhat co dap u
.ng ra ba` ng 1. Neu ta da.t gia tri. j thuo.c
ut cua ma.ng neuron.
khoang (1, 2] th` co the thu..c hie.n phep toan AND trong moi n
àng th
ut trong t
u. nhat là 0 và 1 th` dap u
Do do neu cac tn hie.u ra cua hai n
.ng cua
318
...........
....... .........
..
...
..
...
...
....
...
..
2
...
...
.
.
.
.....
.......................
...........
... ....
......................................................................
.....
. ..
....
.
... ...
.
....
... ............ ......
....
...
...
.
.
.
....
....
...
....
....
...
....
....
...
.... .................
... .....
......
..
......
.
.
.
.. ......
.....
..
.
.
.
....
.... ...............
.
.
.
.
.
.
....
..
...
.
.
.
.
.
.
...
.
....
...
....
...
....
....
....
.... ................. ......
....
.
......
......................................................................
..
.... ....
..........
x1
x2
.......................
.....
...
...
..
..
..
....
...
2
...
.
...
.
..
.....
.
.
.
...................
(a)
................................................................................................................................................................................................
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. ...... .
.
.
.
.
.
.
. ....... .
.
.
............ . ........... .
.
.
.
.
. ........... ............ .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. .. .
. ...
.
.
.
.
. ..
.
. .. .
..
. .... .
.
. .... .
.
.
.
.
..... .
.
.
.
.
..... . 1
. ...
.
.
.
.
. .... .
. 1 . ... .
. ...... .
....... .
.
.
.
.
. ...... .
. ......
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
................ .
.
.
.
.
.
.
.
. ................. .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..................................................................................................................................................................................
(b)
...
....
...
...
... .
.
..
... .
...
.
... .
... .
.
.
.
... .
.
.
....
.
.
.
.
...
.....
.........
....... ...
... . .......... ........ .
.
.
.
.
.
.
.
....
.. .
... .
.....
..
... ...... .
......
. .....
....
...
.....
..
... ..... .
.....
.
. ...
..
...
.
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. .. .
.
.
.....
..
..
...
...
..
..
....
.
.
. ....
..... . ... .
...
........
... .
....
...
....
2
1
.
.
.
....
.....
...
...
.
. ....
... . ..... .
.....
...
... . ....
.....
...
. ....
...
.... .
.....
.
.
... . ...
......
..
.
....
.
...
.
.....
... . .........
...... ....
. .. .
... . .....................
.............
...
...
.
.
... .
...
.
... .
....
.
.
... .
.
...
... .
.
...
(c)
èn thua.n vo.i hai tn hie.u vào và hai t

àng; (b) và
H`nh 9.12: (a) Ma.ng neuron lan truy
.
.
.
.
(c) là cac v du. cua cac du ò ng bien phan loa.i cac lo p mau su du.ng ma.ng này.
àng ra) o. m
.ng thuo.c lo.p 1 ) ch khi tong du.o..c
u.c cao (mau tu.o.ng u
n
ut ra (thuo.c t
àng th
u. t
u. nhat lo.n ho.n 1. H`nh
thu..c hie.n bo.i n
ut neuron du..a tren hai tn hie.u ra t`
9.12(b) và (c) minh ho.a cach su. du.ng ma.ng trong H`nh 9.12(a) de tach hai lo.p mau
khong du.o..c tach tuyen tnh.
àng th
Neu so cac n
ut trong t
u. nhat là ba, mo h`nh ma.ng neuron trong H`nh 9.12
co the dan den hàm bie.t ta.p là tuyen tnh t`
u.ng kh
uc: du.ò.ng bien phan gio.i gi
u.a cac
òm ba du.ò.ng thang. Trong tru.ò.ng ho..p này, lo.p 1 thuo.c giao cua ba nu.a ma.t
lo.p g
àng th
ut trong t
u. nhat cua mo.t ma.ng
phang du.o.ng. Tong quat, khi tang so cac n
àn
neuron hai layer, th` lo.p 1 thuo.c giao cua cac nu.a ma.t phang du.o.ng. Ch
uy
ph
òi.
giao là mo.t ta.p l
àng. Trong tru.ò.ng ho..p này, tu.o.ng tu..
Ke tiep ch
ung ta xet ma.ng neuron ba t
àng th
nhu. tren, cac n
ut thuo.c t
u. nhat se cung cap cac du.ò.ng thang. Ke tiep, cac n
ut
àng th
trong t
u. hai thu..c hie.n cac phep toan AND de ta.o ra cac v`
ung t`
u. cac du.ò.ng
àng th
thang. Cac n
ut trong t
u. ba gan moi lo.p thuo.c mo.t v`
ung nào do. Chang ha.n,
òm hai v`
gia su. lo.p 1 g
ung khac nhau trong do moi v`
ung bi. cha.n bo.i mo.t ta.p cac
àng th
ut trong t
u. hai tuan theo cac v`
ung tu.o.ng
du.ò.ng thang khac nhau. Khi do hai n
àn co tn hie.u hie.n die.n cua lo.p này
u
.ng vo.i c`
ung lo.p mau. Mo.t trong cac n
ut ra c
àng th
khi mo.t trong hai n
ut thuo.c t
u. hai o. m
u.c cao. Neu gia su. cac m
u.c cao và thap
àng th
trong t
u. hai k
y hie.u là 1 và 0 tu.o.ng u
.ng, th` kha nang này da.t du.o..c khi ap
du.ng phep toan logic OR trong cac n
ut cua ma.ng neuron. Theo thiet ke cac neuron,
àn da.t gia tri. j thuo.c khoang [0, 1). Khi do, neu co t nhat mo.t n
ch
ung ta c
ut trong
.
.
.
.
àng th
àng ra) co tn hie.u cao (m
t
u hai du o. c dan den n
u c 1) th` n
ut ra (cua t
ut tu.o.ng
319
àng ra se da.t m
u
.ng cua t
u.c cao; và mau du.o..c xu. l
.ng n
ut này.
y thuo.c lo.p tu.o.ng u
H`nh 9.13 tong ket cac thao lua.n da du.o..c tr`nh bày. Ch
uy
trong hàng th
u. ba,
- a.c bie.t, kho khan chnh thu.ò.ng xay
è ranh gio.i gi
do. ph
u.c ta.p v
u.a cac v`
ung là tu`
yy
. D
àng th
ra trong cau tr
uc cua t
u. hai khi cho dap u
.ng chnh xac doi vo.i cac to ho..p khac
y do là cac du.ò.ng thang khong ket th
uc ta.i cac giao
nhau cua cac lo.p cho tru.o.c. L
.
.
.
.
cua ch
ung vo i cac du ò ng thang khac; và bo i va.y cac mau cua c`
ung mo.t lo.p co the
- i
èu này dan den
xuat hie.n tren hai pha cua du.ò.ng thang trong khong gian mau. D
.
.
.
.
kho co the (hoa.c khong the) ve cac du ò ng thang du o. c ta.o ra trong thao tac AND doi
u. ba cua H`nh 9.13 du.o..c su. du.ng
vo.i mo.t mau da cho. Phep toan XOR trong co.t th
de nghien c
u.u tru.ò.ng ho..p co hai lo.p mau và moi lo.p co hai mau. Neu cac mau du.o..c
sap xep sao cho 1 = {(0, 1), (1, 0)} và 2 = {(0, 0), (1, 1)} th` co the phan loa.i d`
ung
hàm XOR: mo.t mau thuo.c lo.p 1 neu ket qua XOR ba` ng 1 và thuo.c lo.p 2 neu XOR
co gia tri. 0.
èu: thay cho cac du.ò.ng thang
Ket qua tren co the mo. ro.ng cho tru.ò.ng ho..p n chi
du.ng ma.ng neuron mo.t t
àng, hai t
àng và ba t
àng tu.o.ng
ta d`
ung cac sieu phang. Ap
òi da die.n (giao
u
.ng cho cac nu.a khong gian (xac di.nh bo.i mo.t sieu phang), cac ta.p l
ung co bien vo.i do. ph
u.c ta.p tu`
yy
. Trong hai
cua cac nu.a khong gian), và vo.i cac v`
àng xac di.nh do. ph
tru.ò.ng ho..p sau, so cac n
ut trong moi t
u.c ta.p cua bien. So cac lo.p
àu tien gio.i ha.n là hai. Trong hai tru.ò.ng ho..p còn la.i, so cac lo.p
trong tru.ò.ng ho..p d
àng ra co the cho.n de ph`
àu.
là tu`
yy
do so cac n
ut trong t
u ho..p vo.i yeu c
èu ho.n
Mo.t cau hoi tu.. nhien là: ta.i sao khong nghien c
u.u cac ma.ng neuron nhi
àng? Xet cho c`
àng co the phan lo.p cac v`
ba t
ung th` mo.t ma.ng neuron ba t
ung vo.i
u.c ta.p tu`
yy
. Cau tra lò.i là o. cho phu.o.ng phap du.o..c su. du.ng de
du.ò.ng bien co do. ph
àng. Nguyen tac huan luye.n ma.ng trong
huan luye.n mo.t ma.ng neuron ch doi vo.i ba t
H`nh 9.10 ch cu..c tieu loi mà khong dè ca.p den phai lien ket nhom cac sieu phang vo.i
àng th
àng co da.ng du.o..c dè ca.p tren
nh
u.ng n
ut da.c ta trong t
u. hai cua mo.t ma.ng ba t
àng và so cac n
àng an van là
day. Tha.t ra bài toan can doi gi
u.a so cac t
ut trong moi t
ng-sai
mo.t bài toan mo.. Trong thu..c te, ngu.ò.i ta thu.ò.ng cho.n du..a tren phep thu. du
.
.
.
.
è bài toan c
àn giai quyet.
hoa.c du. a vào tri th
u c biet tru o c v
320
.............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..
..
..
..
..
...
..
....
....
....
....
....
...
..
..
..
..
..
...
...
...
....
...
...
....
....
....
...
....
....
..
..
..
...
..
..
...
...
...
...
...
...
....
....
....
....
....
....
..
..
..
...
..
..
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
....
...
...
...
...
...
...
...
..
...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
... . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
...
...
..... .... ... ... ... .... ... ... .... ... ....
...
.. .... ... ... .... ... ... .... ...... .. .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... .. ...
...
...
.... . . . . . . . . . . . . . . . ....
...
... . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
...
...
...... ...... .... ..... .... ...... ..... .... ...... .......
...
....... ... ... .... ... ... .... ...... .. .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... .. ...
...
...
.... . . . . . . . . . . . . . . ....
...
....... ... ... .... ... ... .... ...... .. .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... .. ...
...
...... ...... .... ..... .... ...... ..... .... ..........
....
...
...... ... ... .... ... ... .... ..... .. .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... .. ..
... .. ... ... .... ... ... .... ...... .. .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... .. ...
...
..... .... ... ... ... .... ... ... ......
...
...
.... . . . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...
...
.... . . . . . . . . . . . . ...
...
...
..... .... ..... ...... .... ..... ...... ....... ... ...... .... ..... .... ...... ..... .... ...... ..... .... ...... ... ...
...
....
....... ...... .... ..... .... ...... ..... ........
....
... . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
...
..
... . . . . ............ . . . . ... ...........
..
.... ... ... .... ... ... .... ...... .. .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... .. ...
.
... .... ........ . ......... ... .... ... ...
.
...
.
.
.
.
... ... ... .... ... ... .... ...... .. .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... .. ...
..
...
............
....
.
........ ...... ... ......... .... ....... ........ ....
.....
... . . . . . . . . 1
.
.
.
.
.
.
1
2
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...... ... .... ... ... ...... ........ ... ...... .... ..... .... ...... ..... .... ...... ..... .... ...... ... ....
....... ......
.....
..
.... .... ... .................... ....
..
.
.
...
.
.
.
.
..... ... .... ... ... .... ..... .. .... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... .. ..
.
... . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...
... ....
.....
........ ...... .... ..... .... .........
....
.....
.... ... .... ... ... .... ................... ... ... ... .... ... ... .... ... ... .... .. ..
. ..
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.... . . . . . . . . . . .. ............ . . . . . . . . . . . . . . . . ..
..
.
...
....
....... ...... .... ..... ..........
....
............ ... .... ... ... .... ... ... .... .. ..
.. . ... .... ... ... .... ......
..
..
.......... . . . . . . . . . . . . . ..
..
.... ... .... ... ... .... .....
..
....
...... .... ... ... ......
....
....
............ . . . . . . . . . . ...
..
..
.... ... .... ... ... .... ......
..
.... .... ... ... ...
...
..
........... . .... ... ... .... .. .
..
..
........... . . . . . . . ..
... . . . . . . . . . ....
...
2
...
..
...
..... .... ... .. ...
...
........... . . . . ..
... .... ... ... .... .....
..
.
.
.. . . . . ...
.
.
........... ... .. ..
.
.
.
....
.
.... . . . . . . . . . ..
..
.
. . . . . ...
.
.
.......... . ..
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..
... . . . . . . . . . ..
.
........
..
.... .... .....
..
..
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
..
.. . . . . . . . . . .
..
.
... .... ....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
...
.
...
..
... . . . . . . . . . ..
.
. . . ... .............
.
.........
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
..
.
..
.... .... ... ... .... ......
.
... ..... ...
.
.
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
.
...
..
...
...
.... . . . . . . . . ...
.
.
.
.
.
.
.... .....
..
..
..
...
2
1
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.... ...
... . . . . . . . . ..
..... ....
.
.....
.
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
...
.
...
.
... . . . . . . . . ..
..
.
.....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
...
... . . . . . . . . ..
..
.....
..
...
....
....
...
.. ... ... ... .... .....
... . . . . . . . ...
...
...
...
...
...
..... ... ... .... ......
...
...
...
...
...
.. . . . . . . . ..
...
...
...
...
...
..... ... ... .... .....
.... ... ... .... ......
...
...
...
...
...
.. . . . . . . ...
...
...
...
...
...
... . . . . . . ..
.... ... ... .... ......
....
....
...
....
..
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.. . . . . . . . . . ...
...
.
.. . . . ...
.
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....... . ... .. .... .. ...
....
.
... . ..... ...... .... ..... ...... ........
.....
........ ...... .........
.....
.
.
.
. . . . . . . . . . . ...
...
..
.... .... ... .....
..
...... .. . ... .. .... .. ..
.... . ... .... ... ... .... ......
.
.. . . . . . ...
...
.
..... ... .. . ... .. .... .. ...
.
.
.
.
.
.
.. . . . . . . . . . . ..
.... . . . . . . . . . ..
...
.....
........ ...... .... ..... ......
.....
... .. .. .... ...... ..... .... ...... .........
........ . . ..... ... .. .... ... ...... ... ....
...
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
....... ...... .. .. .... ... . ..... ... ...... ... ....
......... ...... .... ..... .........
... . . ... .... ... ... .... ......
....
....
.. . . . . . . . . . . . ..
....
.... ........ ... ... ... ......
.....
....
... . .... . . ... .. . ... .. .... .. ....
... . . . . . . . . . . . ...
.....
..
.. .... .. ..................... ......
...
..
... . .... . . ... .. . ... .. .... .. ..
...... . . ..... ...... .... ..... ...... .......
..... .......
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. . . . . . . . . . . . ..
. . .. . ...
.
..
..........
..... . . ... .... ... ... .... ......
. .. . ..
... 2.....
....
.... ....... ............ .1
....
....
..... . ...... .. .. .... ... . ..... ... ...... ... ....
. . . ..
.. . . . . . . . . . 1
. . . .. . . ...
.
....
...
... . .... . . ... .. . ... .. .... .. ...
...
...
...
........ .. .. .... ...... ..... .... ...... ........
.... .......
.......... ....................... .......... ............
.
.
.
.
.
.
...
... . .... . . ... .. . ... .. .... .. ...
.
.
.
.
.
.
.....
.
........ ... .... ... ......
....
....
...... ...... . . ..... ...... .... ..... ...... ........
....
....
....
....
.... . .... . . ... .. . ... .. .... .. ...
... . . . . . . . ...
.....
.....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
... . .... . . ... .. . ... .. .... .. ...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
... . . . . . . . . . . . . ..
.
.
.
....... ... .... ... ... .......
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
... . .... . . ... .. . ... .. .... .. ...
...
... .... . . ... .... ... ... .... .....
.
.
.
...... .... ... ... ......
.....
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
... . .... . . ... .. . ... .. .... .. ...
.
.... .... . . ... .... ... ... .... .....
.........
..........
...
... . .... . . ... .. . ... .. .... .. ...
........ ...... ..... .... ..............
.
....
....
....
... . . . . . . . . . . . . ..
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..........
.
.
.
....
.
.
.
... . .... . . ... .. . ... .. .... .. ...
... . . . . . . . ...
... .... . . ... .... ... ... .... .....
.
.
.
.... ...
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.... .......
.
... . .... . . ... .. . ... .. .... .. ...
.
... .... . . ... .... ... ... .... .....
..... ... ... .... ... ......
.
.
.
... ...
.
.
.
.
.....
.
.
.
.
..
.
.
.
...
.
.
... .... . . ... .. . ... .. .... .. ....
... .... . . ... .... ... ... .... .....
.
.
.
.
........ ... .... ... ......
.....
...
.
.. . . . . . . . . . . .....
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
...
.
.
.
..... .....
... .... . . ... .... ... ... .... .....
..... ... ........... .......
.
...... . . ... .. . ... .. .... ... ...
.
.
.
.
.
.
.
.
.........
.
.
....
...
....
.
.
.
.
.
...
....
.
.
.. . . . . . . . . . . .. ..
.... ... ....... .......... .....
... .... . . ... .... ... ... .... .....
.
... ....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..... . . ... .. . ... .. ...... ..
.
.
...
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
..
... .... . . ... .... ... ... .... .....
.
.
.
.
...... ...... ... ...... .... ...
.... .......
.. . . . . . . . . .. ..
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.....
.... . .... . 1
... 2..
.. . . . . . . . . .. ..
... .... . . ... .... ... ... .... .....
..
. ... . ....... ...
..
..
..
.....
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
..
.
... . ... .. . ... .. ....
... .........
.
.
.
.
..........
... .... . . ... .... ... ... .... .....
....................... ... ..... ..
..... ...
..
..
.. . . . . . . .
.
... ......
.
.
.
...
.
...
... . . . . . . .....
.. . . . . . . . . . . . . .
.......
.. . ... .. . ... .. ...
...
....
....
...
.......... . . ... .... ... ... .... ......
......
.
..... ... ... ... .....
....................................
........ . . . . . . . . . . . ...
.... ... ... ... ... ...
...
....
....
....
......... ... .... ... ... .... ......
...
...... ... ... ... ...
..
..
..
....... . . . . . . . . . ..
.... . . . . . ..
........ . . . . . . . ..
...
...
...
...
........... ... .... .....
.... ... ... ... ...
....
.
....
....
....
.
........ . . . . ..
... .. ... ... ...
.
.
.
.
.
.
...
.
.
..
..
..
.
......... . . ..
.... . . . ..
.
.
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.... .
. . ..
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.
.
.
.
..
.... .... ... ... ... .... .....
...
..
..
.
.
............
.
.
.
...
.
.
...
..... .... ... ... ... .... .....
...
...
.
.
....... . . . ..
....
...... .... ... ... ... .... .....
....
....
....
............. .... .........
.
.
.
.
.
..
.... .... ... ... ... .... .....
...
..
..
.
...... ... ... ... ......
.
.
.
.
...
.
.
.
...
..... .... ... ... ... .... .....
...
...
.
........ .... ... ... ... ......
.
.
.
.
.
...
..... .... ... ... ... .... .....
....
...
...
.
....... . ... .... ... ... ... ......
.
.
.
.
.
...
.
...
..... .... ... ... ... .... .....
...
.
.......... . . ... .... ... ... ... .....
...
.......................
.
... .... ... ... ... .... ....
.
.
.
.
.
.
...
.
..
.
.
.... .... . . ... .... ... ... ... .....
.... ...
.
.
.
.
.... .... ... ............. .... .....
..
.
.
.........
.
.
.
.
.
.
...
.
...
.... . . . . . . . . . . . . ..
.. . .... ...
.
.. . . . ...... . .... . . ....
.
...............
.
.
.....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.... . . . . . . . . . . . . .
.. . . ...
.
... ....
.
... .... ........ ... ..... .....
.
.............
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.........
... .... . . ... .... ... ... 1
... . . .... ...
....... ....
... 2..
... .....
.
... .... ......... .1
.
.. .. ....
.....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..............
........
. . . . .. . . .. . .
.... .... . . ... .... ... ... ... .....
.. .
. . . . . ..
........
........
....
...... .... ... ............... .... ......
...
....
.... .. ...
... . . . . . ..
.... .... . . ... .... ... ... ... ......
........
.
.. . . . . . . . . . ..
.. . ... . . .... ...
... . . ...
..
...
...
.. . . . . . . . . . . . . ..
............
.............. ... ... ... .... .......
......................................
.............
... . . ..
....
...
...
...... .... . . ... .... ... ........... ... ......
.. ...... ... ...
. .............. ... ... ........
......... ....
.
..........
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
.
.
.
........ . . . ...
.. .....
.... .... . . ... .... ...... .. ... .....
.. . . . .
.
.
........ .
... .... .. ...
............ ...
...
........ . . . ..
...
...
.... ........................................ ..................................... ...
.. . . . . . . .. ... . . . ..
..........
........ . . . . . ..
.. . . . . .
.... ......... ................. ....... ... ...
...
...
...
....
...... .... . . ... .......... .... ... ......
... ... ...... ... ....
......... ..... ...... .... ...
................... .............. ...
.
.
.
.
.
.
.
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
.
....
.
.
.
.
.... .... . . .......
.. . .. ..
. . . . . . ..
.. . . . .
. ................. .................... ..................... ....
...
... . . . . . . ...
....
....
... . . . . ..
.. . . ....
.. . ... .....
...
...
...........
..
... . . . . . ..
.... ... ... .... ... ..
...
...
...
..................................
... . . ....
...........
...........
... .... ............ ... ....
.............
..... ... ... .... ... ....
............
.... ... ......
.
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
.
.
. . . .. .. . . ..
. . . . . . . . . . ..
...
.. .. ... .....
....
....
................. ........... ............ ...............
.. . ... ... ...... .. .
.. . ... ........ ... .... ... .
...... ... ......
...............
......... .........
..........
....
.... ................. . .... ... ....
...
...
....
....
... . . .. ... . . . ...
...
.
... . . . . ...
..
... . .. ... . . ..
...
..
..
...... ..... ... ..... .... ... ...
....
...
... ................ ................ ....
..
...... .... ........
.
... ... .. ..... ......... ... ....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
2
1
.
.
... ...... ................................................. ..... ....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..... .....
.. . . . .
. . .. ....... .. ..
.. .. ...................... .... ... ...
........ .... ... ..
....
....
.. . . . ..
... .............................
.....
.....
.... . . ...
... . . . ....
.... ... ... ... .... ... ..
................. ..
.. . . ..
... ... ... .....
.. . . . . . . . . . ..
............
..
..
..
..................
... ..... ... ............................ ... ...
... ... ... .......
..
...
... . . . . . . . ..
.
.
.
.
.
.
.
.
.. . . . . .
.. ... ... ... .... ... ..
...... .... ... . ..... .... ...... ... ....
... . . . . . . . . ...
.....
.....
.....
..... ... ... ........
.
.. .. ... ... .... ... .
..
...
..
.... ... ... .....
..... ... .. . ... ... .... .. ...
... . . . . . . ...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
.
.
...
...
.... ... ... .... ... ..
. .. .. .
.. . . . . . . . . . . ..
..... ... ... ......
... . . . . . . . ...
....
....
....
.. . . . . . . . . . . . . ...
.. . . . . . . . . . . . ..
.. ... ... .... ... ..
.... . . . . ...
..
...
..
........ .... ..... ... .. .... ..... ...... ... ...
.. . . . . . . ..
.. ... ... ... .......
.
.
.
..
.
.
.
.
.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Cau tr
uc
Cac loa.i
Lò.i giai
Cac lo.p
H`nh da.ng bien
ma.ng neuron
v`
ung
su. du.ng XOR
ung lu.o.i
vo.i v`
tong quat
àng
Mo.t t
Mo.t
sieu phang
àng
Hai t
èn
Cac mi
òi
l
àng
Ba t
Tu`
yy
(do. ph
u.c ta.p
phu. thuo.c
so n
ut)
H`nh 9.13: Cac kieu ranh gio.i gi

u.a hai lo.p co the xac di.nh bo.i ma.ng neuron mo.t hoa.c
àng an và hai tn hie.u vào.
hai t
321
9.4
C
ac phu.o.ng ph
ap c
au tr
uc
àn 9.3 du..a tren nh

Cac k
y thua.t tr`nh bày trong Ph
u.ng da.c tru.ng do du.o..c cua mau
èn vo.i h`nh da.ng cua mau. Ma.t khac,
và khong xet den moi quan he. cau tr
uc gan li
àn này du..a vào moi quan he. no.i ta.i cua mau de
cac phu.o.ng phap cau tr
uc trong ph
nha.n da.ng.
9.4.1
-
u
D
oi s
anh s
o m
a
àn 9.3.1, o. day

Tu.o.ng tu.. vo.i khai nie.m nha.n da.ng theo khoang cach nho nhat trong Ph
ung qua cac da.c tru.ng so mau. Vo.i cac khai
ch
ung ta se so sanh cac du.ò.ng bien cua v`
àn 8.2.2, ta di.nh ngha do. tu.o.ng tu.., k
nie.m da tr`nh bày trong Ph
y hie.u k, gi
u.a hai
ung (cac h`nh da.ng) A và B là ba.c lo.n nhat de cac so mau van tr`
ung
du.ò.ng bien cua v`
.
.
.
.
.
.
.
nhau. Chang ha.n, trong tru ò ng ho. p cac so mau cua cac du ò ng bien dong du o. c bieu
dien bo.i ma xch 4-hu.o.ng, A và B co m
u.c do. tu.o.ng tu.. k neu s4 (A) = s4 (B), s6(A) =
s6 (B), s8(A) = s8(B), . . . , sk (A) = sk (B), sk+2 (A) 6= sk+2 (B), sk+4 (A) 6= sk+4 (B), ,
u.a hai mau A và B là nghi.ch dao cua
trong do sk là so mau ba.c k. Khoang cach gi
m
u.c do. tu.o.ng tu..
1
d(A, B) = .
k
De dàng ch ra
Tnh ch
at 9.4.1 H`
am khoa ng c
ach thoa quan he.
`
1. d(A, B) 0 v
o.i mo.i A, B; d
au b
a ng xa y ra neu v`
a ch neu A = B.
2. d(A, B) = d(B, A).
3. d(A, C) max[d(A, B), d(B, C)].
Ch
ung ta co the su. du.ng do. tu.o.ng tu.. k hoa.c khoang cach d de xac di.nh m
u.c do. tu.o.ng
u.c do. tu.o.ng tu.. k th` hai h`nh da.ng nhu. nhau
tu.. cua hai du.ò.ng bien. Neu su. du.ng m
neu k lo.n (ch
uy
, k = doi vo.i hai da.ng tr`
ung nhau). Ngu.o..c la.i c
ung d
ung khi su.
du.ng do. do khoang cach d.
322
9.4.2
-
i
oi s
anh chu
o
D
àn 8.5) a1 a2 . . . an
Gia su. hai du.ò.ng bien A, B du.o..c ma hoa thành cac chuoi (xem Ph
.
.
.
- a.t
và b1 b2 . . . bm tu o ng u
ng. D
M = #{k N | ak = bk }
là so cac vi. tr du.o..c doi sanh gi
u.a hai chuoi. So cac k
y hie.u khong du.o..c doi sanh là
Q = max(|A|, |B|) M
trong do |X| là do. dài (so cac k
y hie.u) chuoi bieu dien X. De thay rà ng, Q = 0 neu
và ch neu A và B tr`
ung nhau.
Khi do ta co the di.nh ngha m
u.c do. tu.o.ng tu.. gi
u.a A và B là so
R=
M
M
=
.
Q
max(|A|, |B|) M
Do do R = neu doi sanh hoàn toàn và bà ng 0 neu khong co k

y hie.u nào trong A
và B du.o..c doi sanh (M = 0 trong tru.ò.ng ho..p này). Do doi sanh du.o..c thu..c hie.n tren
t`
u.ng k
y hie.u, nen diem xuat phat tren bien là quan tro.ng (theo ngha giam so lu.o..ng
tnh toan). V` va.y de tang toc do. thu..c hie.n, ta thu.ò.ng chuan hoa chuoi hoa.c xuat
phat t`
u. c`
ung mo.t diem. Ch
ung ta xuat phat t`
u. mo.t diem tu`
yy
tren chuoi A sau do
àn di.ch chuyen, ta d
òng thò.i tnh m
cho B di.ch chuyen. Moi l
u.c do. tu.o.ng tu.. R. Gia
tri. R lo.n nhat cho doi sanh tot nhat gi
u.a hai chuoi.
9.4.3
Ph
an tch c
u ph
ap
Phu.o.ng phap c
u phap là mo.t trong nh
u.ng cach tiep ca.n pho bien du.o..c su. du.ng de
è co. ban, y
tu.o.ng cua nha.n da.ng mau c
u phap là da.c ta mo.t
nha.n da.ng cau tr
uc. V
àn 8.5), mo.t ta.p cac quy tac (o. da.ng van pha.m) chi phoi
ta.p cac nguyen so. (xem Ph
moi quan he. gi
u.a cac nguyen so., và mo.t bo. nha.n da.ng (còn go.i là automat) mà o. do
ung
cac cau tr
uc du.o..c xac d.inh ba` ng ta.p cac quy tac trong van pha.m. Tru.o.c het ch
.
ta khao sat cac van pha.m và automat da.ng chuoi, sau do se mo ro.ng cho van pha.m
cay và automat tu.o.ng u
.ng. Nhac la.i rà ng cac chuoi và cay là nh
u.ng mieu ta mau cau
tr
uc chnh du.o..c su. du.ng trong giao tr`nh này.
323
i
Nh
a.n da.ng c
u ph
ap chu
o
Ch
ung ta gia thiet rà ng cac v`
ung anh hay cac doi tu.o..ng quan tam da du.o..c bieu dien
àn 8.5.
o. da.ng chuoi su. du.ng nh
u.ng nguyen so. thch ho..p nhu. da tr`nh bày trong Ph
i. Gia su. co hai lo.p 1 , 2 , trong do cac mau là cac chuoi nguyen
V
an pha.m chu
o
ung ta co the hieu moi nguyen so. là mo.t k
y hie.u chap nha.n trong bang ch
u.
so.. Ch
(hay bang t`
u. vu..ng) theo van pha.m nào do, trong do van pha.m là ta.p cac quy tac c
u
phap anh hu.o.ng den vie.c ta.o ra cac cau du.o..c xay du..ng t`
u. cac k
y hie.u trong bang
.
.
.
.
.
ch
u . Ta.p cac cau du o. c sinh bo i van pha.m G go.i là ngon ng
y hie.u là L(G). Do
u và k
.ng
do cac cau là cac chuoi k
y hie.u (bieu dien mau hie.n hành) và cac ngon ng
u. tu.o.ng u
vo.i cac lo.p mau.
Khao sat hai van pha.m G1 , G2 sao cho cac quy tac c
u phap cua G1 ch sinh ra
.
.
.
.
cac cau tu o ng u
u phap cua G2 ch sinh ra
ng cac mau thuo.c lo p 1 và cac quy tac c
cac cau tu.o.ng u
.ng cac mau thuo.c lo.p 2 . Khi cac van pha.m này da du.o..c thiet la.p th`
qua tr`nh nha.n da.ng mau theo c
u phap hoàn toàn do.n gian: Vo.i mo.t cau s bieu dien
mau p chu.a xac di.nh, ch
ung ta kiem tra xem ngon ng
u. nào ch
u.a s. Neu s L(G1 ) ta
noi mau p thuo.c lo.p 1 ; neu s L(G2 ) ta noi mau p thuo.c lo.p 2 . Neu cau thuo.c ca
hai ngon ng
u. th` ch
ung ta khong the phan loa.i mau p và do do s (cau khong ho..p le.)
du.o..c loa.i bo khoi hai ngon ng
u..
èu lo.p mau, ch
Hoàn toàn tu.o.ng tu.., khi co nhi
ung ta se su. du.ng them cac van
.ng cac lo.p mau. Trong tru.ò.ng ho..p này, ta noi
pha.m de sinh ra cac ngon ng
u. tu.o.ng u
èu
mau thuo.c lo.p i neu no bieu dien cau ho..p le. thuo.c ngon ng
u. L(Gi ). Cau thuo.c nhi
ho.n mo.t ngon ng
u. se du.o..c go.i là khong ho..p le. và bi. loa.i bo.
- i.nh ngha 9.4.2 Van pha.m là bo. bon
D
G = (N, , P, S),
trong do
àn tu. khong ket th
1. N là ta.p h
u.u ha.n cac bien go.i là cac ph
uc,
àn tu. ket th
2. là ta.p h
u.u ha.n cac hà ng go.i là cac ph
uc,
3. P là ta.p cac quy tac sinh,
àu.
4. S N là k
y hie.u bat d
324
Ngoài ra N = . Ch
ung ta se k
y hie.u cac ch
u. cai viet hoa A, B, . . . , S, . . . , là cac
àu tien cua bang ch
u. a, b, c, . . . ,
k
y hie.u khong ket th
uc. Cac ch
u. cac viet thu.ò.ng d
là cac k
y hie.u ket th
uc. Cac ch
u. cai viet thu.ò.ng o. cuoi bang ch
u. v, w, x, y, z là cac
òm cac
òm cac k
chuoi g
y hie.u ket th
uc. Cac k
y tu.. Hy La.p , , , . . . , là cac chuoi g
k
y hie.u ket th
uc và khong ket th
uc. Cau rong (cau khong ch
u.a k
y hie.u nào) k
y hie.u
.
.
.
.
.
là . Cuoi c`
ung, vo i bang ch
u V, k
y hie.u V là ta.p tat ca cac cau du o. c ta.o t`
u nh
u.ng
àn tu. cua V.
ph
u. cac lua.t sinh cua ch
ung. Van pha.m chnh quy
Van pha.m (chuoi) du.o..c ta.o ra t`
.
.
.
èu nhat trong nha.n da.ng
và van pha.m phi ng
u canh là hai van pha.m du o. c ch
uy
nhi
mau ba` ng cach phan tch c
u phap. Van pha.m chnh quy ch sinh ra cac da.ng A aB
hoa.c A a, vo.i A, B N và a . Van pha.m phi ng
u. canh ch sinh ra cac da.ng
u.c là là chuoi khac chuoi rong và du.o..c
A , vo.i A N và (N ) \ {}; t
ta.o tu`
yy
t`
u. cac k
y hie.u ket th
uc và khong ket th
uc.
V du. 9.4.3 Gia su. doi tu.o..ng trong H`nh 9.14(a) du.o..c bieu dien bo.i bo. khung cua
no và ch
ung ta di.nh ngha hai nguyen so. trong H`nh 9.14(b) de mieu ta cau tr
uc
cua bo. khung. Xet van pha.m G = (N, , P, S) vo.i N = {A, B, S}, = {a, b, c} và
P = {S aA, A bA, A bB, B c}, trong do cac k
y hie.u ket th
uc a, b, c tu.o.ng
àu cua cac chuoi
u
.ng cac nguyen so. trong H`nh 9.14(b). Nhu. tren, S là k
y hie.u kho.i d
àn quy tac th
trong ngon ng
u. L(G). Chang ha.n, ap du.ng mo.t l
u. nhat và sau do hai
àn quy tac th
l
u. hai ta du.o..c
S aA abA abbA,
trong do () co ngha chuoi xuat phat t`
u. S và su. du.ng cac quy tac trong P. Quy tac
u. hai cho phep viet la.i A là bA.
th
u. nhat cho phep viet la.i S bo.i aA, và quy tac th
Do co mo.t k
uc trong chuoi abbA nen ta la.i co the tiep tu.c ap du.ng
àn quy tac th
àn quy
cac quy tac tren do. Chang ha.n, ap du.ng them hai l
u. hai, mo.t l
àn theo quy tac th
tac th
u. ba và mo.t l
u. tu. ta du.o..c chuoi abbbbbc (tu.o.ng u
.ng vo.i cau
àn tu. trong chuoi này là k
tr
uc trong H`nh 9.14(c)). V` tat ca cac ph
y hie.u ket th
uc
nen khong the ap du.ng them quy tac nào trong P. Ngon ng
u. sinh bo.i cac quy tac cua
y hie.u b du.o..c la.p la.i
van pha.m này là L(G) = {abn c | n 1}, trong do bn co ngha k
àn. Noi cach khac, G ch co the sinh ra cac bo. khung co da.ng trong H`nh 9.14(c)
n l
nhu.ng vo.i do. dài tu`
yy
.
u. ngha. Trong v du. tru.o.c ch
ung ta da gia thiet moi lien ket gi
u.a cac
Su. du.ng ng
èu t`nh
nguyen so. ch co the du.o..c noi ta.i cac cham da.m trong H`nh 9.14(b). Trong nhi
325
.................................
..............................
....
.....
...
...
...
....
...
...
...
.......
....
.
...
.......
.
...
...
..
....
...
.
.
.
...
...
.
.
..
..
.
...........
.
.
.
.
.
.
.
.
..
....
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
............................................................................ .
..
..
....
..
..
..
......... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ...
...
...
.
..
..
..
...
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
....
.
..
..
...
............
..
..
..
...........
..
.
.
.
.
....
....
.
.
..
...
.
...
.
.
..
.
...
....... ....
..
... .......
.
.
.
....
.
..
.
.
.
.
..
.
....
.
.....
................................
..................................
(a)
....
....
....
....
....
....
....
.
...
....
.
.
.
...
.
.
..
.
.
.
..
....
..
....
....
....
....
.
.
.
.
......
....
....
....
....
....
....
.
...........................
(b)
....
..
....
....
....
....
....
....
.
.
....
.
....
....
....
....
.............................................................................................................................................
....
....
....
....
.
.
....
...
....
....
....
....
...
....
(c)
- oi tu.o..ng du.o..c bieu dien qua bo. khung; (b) cac nguyen so.; (c) cau
H`nh 9.14: (a) D
tr
uc ta.o ra su. du.ng van pha.m chnh quy.
àn phai mieu ta khong nh
ung ta c
u.ng moi lien ket gi
u.a cac
huong ph
u.c ta.p ho.n, ch
nguyen tac, mà còn doi vo.i cac nhan to khac (chang ha.n do. dài và hu.o.ng cua nguyen
- i
àn ap du.ng mo.t quy tac. D
èu này co the thu..c hie.n ba` ng cach su. du.ng cac
so.) và so l
è co. ban,
u. trong co. so. tri th
nguyen tac ng
u. ngha du.o..c lu.u tr
u.c cua Bang 9.1. V
èn cau tr
c
u phap gan li
uc cua mo.t doi tu.o..ng và sinh bo.i cac quy tac, trong khi ng
u.
ngha dè ca.p den tnh du
ng dan cua cau tr
uc. Chang ha.n, cau le.nh trong FORTRAN:
è ma.t c
è ma.t ng
A = B/C du
ng v
u phap, nhu.ng ch du
ng v
u. ngha khi C 6= 0. Hoa.c
è ma.t ng
è ma.t ng
cau: nhà toan ho.c v da.i này viet rat de.p du
ng ca v
u. phap, ca v
u.
è ma.t ng
ngha; nhu.ng cau nhà toan ho.c v da.i này an co ngon mie.ng d
ung v
u. phap
è ma.t ng
nhu.ng sai v
u. ngha.
Gia su. ch
ung ta muon gan thong tin vào van pha.m trong v du. tru.o.c. Thong
tin co the du.o..c dnh kèm theo cac quy tac sinh trong Bang 9.1. Su. du.ng thong tin
ung ta co the ap du.ng mo.t vài nguyen tac de mieu ta mo.t lo.p vo.i rat
ng
u. ngha, ch
èu mau (nhu.ng h
nhi
u.u ha.n). Chang ha.n, ba` ng cach thay doi hu.o.ng trong Bang 9.1
èu kie.n cac
ch
ung ta co the di.nh ngha cac nguyen so. vo.i hu.o.ng bat k`
y. Tu.o.ng tu.., di
.
.
.
.
uc khac bie.t vo i mau co. ban trong
ung hu o ng cho phep loa.i bo cac cau tr
nguyen so c`
H`nh 9.14(a).
i. Ch
Automat nh
a.n da.ng chu
o
ung ta da minh ho.a van pha.m sinh ra cac mau.
326
Quy tac
Thong tin ng
u. ngha
S aA
Ch du.o..c noi den a ta.i cham da.m (cho danh dau). Hu.o.ng cua a,
k
y hie.u , là hu.o.ng (so vo.i tru.c hoành) cua du.ò.ng trung tru..c cua
u. diem danh
doa.n thang noi hai diem khong danh dau. Moi doa.n t`
dau den diem khong danh dau co do. dài 0.3cm.
A bA
Ch du.o..c noi den b ta.i cham da.m. Khong co hai nguyen so. c`
ung
- o.
noi ta.i mo.t cham da.m. Hu.o.ng cua b tr`
ung vo.i hu.o.ng cua a. D
àn.
dài cua b là 0.25cm. Quy tac này khong the ap du.ng tren 10 l
A bB
Hu.o.ng cua a tr`

ung vo.i hu.o.ng cua b. Ch co do.n lien ket và du.o..c
thu..c hie.n ta.i cac cham diem.
Bc
Hu.o.ng cua c tr`

ung vo.i hu.o.ng cua a. Ch co do.n lien ket và du.o..c
thu..c hie.n ta.i cac cham diem.
è thong tin ng
u. ngha du.o..c gan vo.i cac quy tac sinh.
Bang 9.1: V du. v
327
àn sau ch
Trong ph
ung ta khao sat bài toan nha.n da.ng mau co thuo.c ngon ng
u. L(G)
u phap co
sinh bo.i van pha.m G hay khong. Cac khai nie.m co. ban trong nha.n da.ng c
the minh ho.a ba` ng cach su. du.ng mo h`nh toan ho.c cua cac may tnh go.i là automat.
- u.a vào mau da.ng chuoi, mo.t automat co kha nang nha.n da.ng mau này co thuo.c
D
.
ung ta ch ta.p trung vào cac
ngon ng
u. du.o..c gan vo.i automat do khong. O day, ch
.
.
automat h
u u ha.n là cac bo. nha.n da.ng ngon ng
u sinh bo.i van pha.m chnh quy.
- i.nh ngha 9.4.4 Automat h
àn
D
u.u ha.n là mo.t bo. nam thành ph
Af = (Q, , , q0, F ),
trong do
1. Q là ta.p h
u.u ha.n khac trong go.i là ta.p tra.ng thai,
2. là bang ch
u. (h
u.u ha.n k
y hie.u),
3. là anh xa. t`
u. Q vào ho. cac ta.p con cua Q go.i là hàm chuyen tra.ng thai,
àu, và
4. q0 là tra.ng thai kho.i d
5. F Q là ta.p cac tra.ng thai cuoi hay tra.ng thai chap nha.n.
V du. 9.4.5 Xet automat Af = (Q, , , q0, F ), vo.i
Q = {q0, q1, q2 },
= {a, b},
F = {q0},
(q0, a) = {q2},
(q0, b) = {q1},
(q1, a) = {q2},
(q1, b) = {q0},
(q2, a) = {q0},
(q2, b) = {q1}.
Neu automat o. tra.ng thai q0 và tn hie.u vào là a th` automat chuyen tra.ng thai là q2.
Tu.o.ng tu.., neu tn hie.u vào ke tiep là b th` automat se chuyen sang tra.ng thai q1, và
van van. Trong tru.ò.ng ho..p này, tra.ng thai dàu tr`
ung vo.i tra.ng thai ket th
uc.
- ò thi.
H`nh 9.15 là dò thi. tra.ng thai bieu dien cho automat trong v du. tren. D
òm cac dnh tu.o.ng u
.ng vo.i cac tra.ng thai và cung lien thuo.c hai dnh
tra.ng thai g
.ng co the chuyen t`
tu.o.ng u
u. tra.ng thai này sang tra.ng thai khac. Tra.ng thai cuoi
328
......................................................................................................................
..........................
...................
..................
................
......................
.........................
................
..............
......................................................
...............
...
.
.
.. ..
. .
.
..
.. ..
... ...
....
. ..
... ...
.
...
0 .... ...
1
..
..
.. ...
...
... .....
.............
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..... ............ ..... .......................
.................. .......
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.................
....... ..................
.
.
.
.
.
.
.
.
............
.....
.............. ..........
.....................
...
..
.....
.....................
..................................
.
..
...........................................................................................
.....
.....
...
..
....
.....
..
..
..
....
....
.
.
..
.
.
.
.
.....
..
.
....
.....
...
..
....
....
..
...
....
....
..
....
....
...
..
....
.......
.
...
.
.
.
......
.
...
...
......
...
...
...
....
....
...
...
...
...
..
...
....
....
...
...
.
.
.
.
...
...
...
...
....
...
...
...
....
....
...
...
........
....
...
...
....
.....
.
...
.
.
...
.
.
....
.....
....
...
...
....
.....
...
...
....
.....
...
....
..
....
...
..
....
.
.....
.
.
.
.
.
.
...
.....
..
.....
......
.. .......... ....
.....
......
....... ..........
......
.......
.......
....
..
........
.. ..............
........ ...
........
. .....
..
2 .........
..
...
..
.....
.
.
.
.
...................
è automat h
H`nh 9.15: V du. v
u.u ha.n.
.ng dnh du.o..c bao hai vòng tròn và moi cung du.o..c gan mo.t k
y hie.u gay ra
tu.o.ng u
.
.
.
.
.
.
chuyen doi gi
u a cac tra.ng thai du o. c noi bo i cung này. Trong tru ò ng ho..p này, tra.ng
uc. Chuoi w cac k
y hie.u ket th
uc go.i là
thai kho.i dàu tr`
ung vo.i tra.ng thai ket th
.
.
.
.
.
.
.
chap nha.n du o. c hay du o. c nha.n da.ng bo i mo.t automat neu kho i dàu t`
u tra.ng thai q0,
day cac k
y hie.u (bat ga.p khi duye.t w t`
u. trai sang phai) se khien automat hoa.t do.ng
và chuyen den tra.ng thai cuoi sau khi k
y hie.u cuoi c`
ung trong chuoi w du.o..c duye.t.
Chang ha.n, automat trong H`nh 9.15 nha.n da.ng du.o..c chuoi w = abbaabb nhu.ng loa.i
bo chuoi w = aabab.
Ta co tu.o.ng u
.ng mo.t mo.t gi
u.a cac van pha.m chnh quy và cac automat h
u.u ha.n.
T
u.c là, ngon ng
u. du.o..c nha.n da.ng bo.i automat h
u. du.o..c
u.u ha.n neu và ch neu ngon ng
sinh ra bo.i van pha.m chnh quy. Du..a vào nh
u.ng thao lua.n tren co the de dàng thiet
àn xay du..ng automat h
u.u
ke he. thong nha.n da.ng chuoi theo c
u phap: Ch
ung ta ch c
ha.n t`
u. mo.t van pha.m chnh qui. Tha.t va.y, xet van pha.m G = (N, , P, X0 ), trong do
X0 S, và gia su. N là ho..p cua X0 và n k
uc X1 , X2 , . . . , Xn . Ta
òm n + 2 tra.ng thai sao cho qi tu.o.ng
da.t ta.p cac tra.ng thai Q = {q0, q1, . . . , qn, qn+1 } g
ung vo.i
u
.ng vo.i Xi , i = 0, 1, . . . , n, và qn+1 là tra.ng thai cuoi. Ta.p cac tn hie.u vào tr`
xa. chuyen du.o..c xay du..ng du..a tren hai quy

ta.p cac k
y hie.u ket th
uc trong G. Anh
tac sinh cua G; cu. the vo.i moi i, j, 0 i n, 0 j n,
1. Neu quy tac Xi aXj thuo.c P th` (qi, a) ch
u.a qj .
u.a qn+1 .
2. Neu quy tac Xi a thuo.c P th` (qi, a) ch
ung ta co the xay
u.u ha.n, Af = (Q, , , q0, F ), ch
Ngu.o..c la.i cho mo.t automat h
.
du. ng mo.t van pha.m chnh quy G = (N, , P, X0 ), ba` ng cach da.t N = Q, k
y hie.u kho.i
329
dàu X0 tu.o.ng u
.ng q0 và cac quy tac P nhu. sau:
òn ta.i mo.t quy tac Xi aXj thuo.c P.
1. Neu qj thuo.c (qi, a) th` t
òn ta.i quy tac Xi a trong P.
2. Neu mo.t tra.ng thai trong F thuo.c (qi, a) th` t
Trong ca hai tru.ò.ng ho..p, ta.p cac k
y hie.u ket th
uc là tr`
ung nhau .
V du. 9.4.6 Automat h
u.u ha.n doi vo.i van pha.m chnh quy cho trong H`nh 9.14 nha.n
du.o..c ba` ng cach xet cac quy tac sinh X0 aX1 , X1 bX1 , X1 bX2, và X2 c.
Khi do Af = (Q, , , q0, F ), vo.i Q = {q0 , q1, q2, q3}, = {a, b, c}, F = {q3 } và anh
- e dày du, ta viet (q0, b) =
xa. (q0, a) = {q1}, (q1, b) = {q1, q2}, (q2, c) = {q3}. D
(q0, c) = (q1, a) = (q1, c) = (q2, a) = (q2, b) = de ch ra cac chuyen doi tra.ng
thai này khong du.o..c di.nh ngha trong automat.
Nh
a.n da.ng c
u ph
ap du..a v`
ao v
an pha.m c
ay
ung ta dè ca.p den nha.n da.ng
Tu.o.ng tu.. nhu. qua tr`nh nha.n da.ng chuoi, du.o.i day ch
.
.
.
.
cac mau du o. c da.c tru ng bo i cay. Gia thiet ra` ng doi tu.o..ng trong anh da du.o..c bieu
è ca.p trong Ph
àn 8.5.
dien da.ng cay su. du.ng cac nguyen so. thch ho..p nhu. da d
V
an pha.m c
ay.
- .inh ngha 9.4.7 Van pha.m cay là bo. nam
D
G = (N, , P, r, S),
trong do
1. N là ta.p cac k
uc,
2. là ta.p cac k
y hie.u ket th
uc,
àu, mà noi chung co the là mo.t cay,
3. S N là k
y hie.u kho.i d
4. P là ta.p cac quy tac sinh da.ng Ti Tj , trong do Ti và Tj là cac cay, và
.ng mo.t ta.p con
5. hàm ha.ng r : N là anh xa. thiet la.p vo.i moi k tu.o.ng u
òn ta.i cay T (xac di.nh trong quy
r(k) cua N di.nh ngha nhu. sau: n r(k) neu t
.
ut k trong cay T.
tac sinh) sao cho co n n
ut con tru. c tiep cua n
330
Moi quan tam cua ch

ung ta là khai trien van pha.m cay co cac quy tac sinh da.ng
X
......................................
...................................
..............
...... ....
........
..............
.
.............
........
....
..............
.......
.
.
.
.
...
.
.
.............
.....
.
.
..............
.
.
.
.
.
..............
....
....
.
.
.
.
.
.
.............
.
......
............
.
.
.
.
.
.
.
.
X1
X2
Xn
trong do X1 , X2 , . . . , Xn là cac k

uc và k là k
y hie.u ket th
uc.
uc trong H`nh 9.16(a) du.o..c ta.o ra t`
V du. 9.4.8 Bo. khung cua cau tr
u. van pha.m cay
vo.i N = {X1 , X2 , X3 , S} và = {a, b, c, d, e}, trong do cac k
y hie.u ket th
uc bieu dien
cac nguyen so. trong H`nh 9.16(b). Gia su. cac m
ui ten du.o..c noi theo quan he. ngo.n-goc
và m
ui ten du.o..c noi den du.ò.ng tròn ta.i mo.t vi. tr tu`
yy
tren do. Cac quy tac sinh
cua van pha.m co da.ng
S a
X1 b
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
X1
X1
(1)
X2 d
X1 c
......
.... ......
....
....
...
....
....
....
.
.
.
....
..
.
.
.
..
..
(2)
X2 e
(3)
X3 e
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
X2
X3
(4)
X3
X2
(5)
(6)
X3 a
(7)
Trong tru.ò.ng ho..p này, hàm ha.ng xac di.nh bo.i

r(a) = {0, 1},
r(b) = r(d) = r(e) = {1},
r(c) = {2}.
àn thu..c hie.n cac qui tac sinh 2, 4 và 6 là nhu. nhau, ta se co cau
Vo.i ràng buo.c so l
tr
uc vo.i cac nhanh co do. dài ba` ng nhau. Tu.o.ng tu.., neu ap du.ng cac qui tac sinh 4
- ay là nh
àn ba` ng nhau se ta.o cau tr
và 6 vo.i so l
uc doi x
u.ng qua tru.c du
.ng. D
u.ng tri
è ma.t ng
th
u.c bo sung nhà m dam bao tnh du
ng v
u. ngha cua cau tr
uc du.o..c ta.o ra.
Automat c
ay. Trong khi automat h
u.u ha.n duye.t mo.t chuoi t`
u.ng k
y hie.u mo.t, t`
u.
òng thò.i ta.i moi n
trai sang phai, automat cay bat dàu d
ut bien (cac n
ut la du.o..c sap
theo th
u. tu.. t`
u. trai sang phai) cua cay (du.o..c ta.o bo.i van pha.m cay) và xu. l
y do.c theo
.
.
.
- a.c bie.t:
è goc. D
cac du ò ng di tro v
331
...
........ ........
... ........... ....
... . ......... . ...
... ... ........... ... ....
... . . ..
..... ....... .....
... .. ...
.... .. ....
... .. ...
..... .. .....
... .. ...
...
..
.... ... .....
... . ...
... . ...
... ... ...
..
.
... . ....
.... ... ....
...
.
. . ....
..... ...... .......
.
....
.
.... ..... .... .... ........
.
.
.
.
.... ... .... ....... . .... .......
..... .. ....
.... .. ... ........
.
.
.
.... ... ....
... ... ......
.... .. .....
....
.
.... .. ...
.... .... ........
.... ... ....
....
.... .. ....
.... ..... .......
.
.... ... .............
.
.
.
.
..
....
....................... ..... .......
.
.
..... .......................
.
. . .
... ....... ..
.... . .......... . .......
.. ... .... ... .. ..
... ... .... .... ... ...
... .... . ..
... .... . ..
..... ....... .....
..... ....... .....
..............
...........
(a)
a ................................ b ..........
..
.
..
...
....
...
..................
.
.........
.
c.............
.. ..
.... .......
......
..........
.......
..
d.............
..
.....
......
...
...
...
...
....
....
.......
.
(b)
- oi tu.o..ng và (b) cac nguyen so. du.o..c su. du.ng de bieu dien bo. khung
H`nh 9.16: (a) D
theo van pha.m cay.
- i.nh ngha 9.4.9 Automat cay t`
è goc là bo. ba
D
u. bien v
At = (Q, F, {fk | k }),
trong do
1. Q là ta.p h
u.u ha.n cac tra.ng thai,
2. F Q là ta.p cac tra.ng thai ket th
uc, và
3. fk là quan he. hai ngoi tren Qm Q, trong do m là ha.ng cua k.
- oi vo.i van pha.m cay G = (N, , P, r, S) ch
D
ung ta xay du..ng automat cay tu.o.ng
y hie.u k ta di.nh ngha quan he.
u
.ng ba` ng cach da.t Q = N, F = {S} và vo.i moi k
òn ta.i quy tac sinh (trong G)
fk sao cho (X1 , X2 , . . . , Xm , X) fk neu và ch neu t
X
.....................................
............
....... .. ..........................
....... ....
..............
.............
........
...
..............
.......
.
.
.
.
...
.
.
..............
.......
.............
...
........
..............
.
.
.
.
.
.
.
.
..............
.
.....
.
.
.
.
.............
.
.
.
.
.
....
.....
X1
X2
Xm
Chang ha.n, xet van pha.m cay G = (N, , P, r, S) vo.i N = {S, X}, = {a, b, c, d} và
332
cac quy tac sinh

X a
X b
X c
S d
...
...
...
...
...
...
...
.... ....
.... ......
....
....
.
.
.
....
...
....
...
....
....
và hàm ha.ng cho bo.i r(a) = {0}, r(b) = {0}, r(c) = {1} và r(d) = {2}. Automat cay
.ng A = (Q, F, {f | k }) vo.i Q = {S, X}, F = {S} và {f | k } =
tu.o.ng u
f
{fa , fb , fc , fd } trong do cac quan he. di.nh ngha nhu. sau

fa = {(, X)}, suy t`
u. lua.t sinh X a
fb = {(, X)}, suy t`
u. lua.t sinh X b
u. lua.t sinh X c
fc = {(X, X)}, suy t`
.
...
...
...
...
...
...
X
u. lua.t sinh S d
fd = {(X, X, S)}, suy t`
.......
.... ......
....
....
....
...
.
.
.
...
...
....
...
...
....
ut du.o..c gan nhan a và khong co n

ut con (do do k
y hie.u
Quan he. fa co ngha mo.t n
NULL là ) du.o..c gan tra.ng thai X. fc co ngha mo.t n
ut du.o..c gan nhan c và co mo.t
n
ut con co tra.ng thai X du.o..c gan tra.ng thai X. Quan he. fd co ngha mo.t n
ut du.o..c
gan nhan d co hai n
ut con, moi n
ut con co tra.ng thai X du.o..c gan tra.ng thai S.
Xet cay T , chang ha.n trong H`nh 9.17(a). Su. du.ng automat cay ch
ung ta se nha.n
da.ng cay T co du.o..c ta.o ra bo.i van pha.m G cho o. tren khong. Tru.o.c het, automat
At gan cac tra.ng thai doi vo.i cac n
ut bien a và b thong qua quan he. fa và fb . Trong
tru.ò.ng ho..p này, theo cac quan he. da cho, tra.ng thai X du.o..c gan doi vo.i ca hai n
ut la
.
.
u c den n
ut bien, trong
nhu trong H`nh 9.17(b). Ke tiep automat di chuyen len mo.t m
tru.ò.ng ho..p này là c. Du..a tren quan he. fc , n
ut c se du.o..c gan tra.ng thai X nhu. trong
H`nh 9.17(c). Di chuyen len mo.t m
u.c, ch
ung ta bat ga.p n
ut d. Hai n
ut con cua n
ut d
da du.o..c gan tra.ng thai X nen theo quan he. fd ta gan tra.ng thai S cho n
ut d. Do d
là n
ut goc và tra.ng thai S thuo.c F nen automat chap nha.n (nha.n da.ng) cay T là ho..p
le.; t
u.c là T du.o..c sinh bo.i van pha.m G. H`nh 9.17(d) minh ho.a ket qua cuoi c`
ung cua
.
.
.
è goc.
day cac tra.ng thai tren du ò ng di t`
u bien v
333
....
... ...
.... .......
...
....
....
....
.
.
.
.
....
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
...
.... ...
.... .......
...
....
....
....
.
.
.
.
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
...
(a)
[X] a
b [X]
(b)
[S] d
.......
.
... .......
....
....
.... ...
... .......
....
....
.
.
.
....
....
....
....
....
...
...
....
....
....
....
....
....
[X] a
..
....
...
....
.....
[X] a
[X] c
....
....
....
...
....
....
....
....
....
....
....
..
[X] c
b [X]
b [X]
(c)
(d)
è goc; (a) cay

u. bien v
H`nh 9.17: Cac gia doa.n xu. l
y cua automat cay theo th
u. tu.. t`
T ; (b) gan cac tra.ng thai cho cac n
ut bien; (c) tra.ng thai gan cho cac n
ut trong; (d)
tra.ng thai gan cho n
ut goc.
Hu
an luy
e.n
àn tru.o.c c
àn da.c ta automat (cac bo. nha.n
Phu.o.ng phap nha.n da.ng c
u phap trong ph
.
.
.
èu t`nh huong do n gian, co the ch ra cac automat
da.ng) doi vo i moi lo p. Trong nhi
àn co thua.t toan huan luye.n cac
thch ho..p. Vo.i nh
u.ng t`nh huong ph
u.c ta.p ho.n, c
.
.
.
.
automat t`
u nh
u ng mau cho tru o c (chang ha.n cac chuoi hoa.c cay). Do co tu.o.ng u
.ng
mo.t mo.t gi
u.a cac automat và cac van pha.m nen bài toan huan luye.n doi khi du.a
è bài toan xay du..ng cac van pha.m tru..c tiep t`
v
u. cac mau. Tien tr`nh xay du..ng này
àn này ch
è mo.t thua.t
ung ta ta.p trung v
thu.ò.ng go.i là suy dien van pha.m. Trong ph
.
toan huan luye.n cac automat h
u u ha.n.
Gia su. tat ca cac mau cua mo.t lo.p du.o..c sinh bo.i mo.t van pha.m chu.a biet G và
mo.t ta.p cac mau R+ vo.i tnh chat
R+ { | L(G)}.
Ta go.i R+ là ta.p mau du.o.ng tnh; do chnh là ta.p cac mau huan luye.n thuo.c lo.p
tu.o.ng u
uc dày du neu
.ng vo.i van pha.m G. Ta.p mau du.o.ng tnh R+ go.i là co cau tr
àn tu.
moi lua.t sinh trong G du.o..c su. du.ng de ta.o ra cac chuoi ch
u.a t nhat mo.t ph
cua R+ . Ch
ung ta muon huan luye.n (to ho..p) mo.t automat h
u.u ha.n Af chap nha.n cac
àn tu. thuo.c R+ .
chuoi trong R+ và co the mo.t so chuoi mà là to ho..p cua nh
u.ng ph
u.u ha.n và do co tu.o.ng u
Theo di.nh ngha cua automat h
.ng mo.t mo.t gi
u.a G và
334
Af suy ra R+ , trong do là ta.p tat ca cac chuoi nha.n du.o..c t`

u. cac k
y hie.u
.
+
.
.
trong . Gia su z sao cho zw R vo i w nào do thuo.c . Vo i moi k nguyen
du.o.ng da.t
h(z, R+ , k) = {w | zw R+ , |w| k}
là ta.p cac chuoi w co tnh chat (1) zw R+ và (2) do. dài chuoi w nho ho.n hoa.c bà ng
k. Ta.p h(z, R+ , k) go.i là k-duoi cua z tu.o.ng u
.ng vo.i R+ .
Vo.i ta.p mau R+ và k N cho tru.o.c, thu tu.c huan luye.n automat Af (R+ , k) =
- a.t
(Q, , , q0, F ) nhu. sau: D
Q = {q | q = h(z, R+ , k) vo.i z nào do thuo.c }
và vo.i moi a , xet
(q, a) = {q 0 Q | q 0 = h(za, R+ , k) vo.i q = h(z, R+ , k)}.
Ngoài ra, da.t
q0 = h(, R+ , k)
và
F = {q | q Q, q},
trong do là chuoi rong (chuoi khong co k
y hie.u nào). Ch
uy
ra` ng Af (R+ , k) là ta.p
u. R+ .
con cac tra.ng thai cua ta.p tat ca cac k-duoi co the xay du..ng t`
V du. 9.4.10 Gia su. R+ = {a, ab, abb} và k = 1. Theo tren,
z = ,
h(, R+ , 1)
= {w | w R+ , |w| 1},
= {a}
= q0;
z = a,
= {w | aw R+ , |w| 1},
h(a, R , 1)
= {, b}
= q1;
z = ab,
h(ab, R+ , 1)
= {, b}
= q1;
z = abb,
h(abb, R+ , 1) = {}
= q2.
u.
Vo.i cac chuoi khac z th` zw khong thuo.c R+ du.a den tra.ng thai th
èu kie.n h là ta.p trong. Do do cac tra.ng thai là
y hie.u q , tu.o.ng u
.ng vo.i di
tu., k
q0 = {a}, q1 = {, b}, q2 = {} và q; bo.i va.y Q = {q0, q1, q2, q}.
335
.......
... .....
...
...
..
..
.
.
.
...................
.................
...............................
......
....
..... ........... .....
................................
...
.
.
... ..... ...........
.
.
.. ..
. ...
..
.
... ..
.. ...
.. ..
...
.
...
.
.......... ...
...
........ ....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
... ...
0 ...
1 ... ...
2 ...... ......
..
... ..
..
... ....
. ...
.........
.
.
.
.
.
.
.
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..... ............. ....
. ..... ............. .......
.
....... .........
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.............
............
.......... ....
..
....
...
....
....
...
....
....
....
...
....
...
.
....
.
.
.
...
..
....
....
.
....
....
....
.....
....
....
...
....
....
.
...
.
....
.
..
....
....
....
....
...
....
....
...
....
...
....
....
.
.
.
.
.
.
....
...
..
....
...
....
....
....
.
....
....
....
.....
...
.
....
.
.
.
.
....
.
....
....
....
....
....
...
....
....
...
....
....
.
....
.
.
.
..... ........ ......
...............................
....
....
...
...
..
..
..
...
..
..
..
..
.
.
...
.
............... ..............
.. ...... ..
..
...
...
... .....
.........
a, b
a, b
H`nh 9.18: So. dò tra.ng thai cua automat h
u. ta.p mau
u.u ha.n Af (R+ , 1) suy dan t`
R+ = {a, ab, abb}.
Bu.o.c ke tiep là xac di.nh cac hàm chuyen tra.ng thai. Do q0 = h(, R+ , 1) nen
(q0, a) = h(a, R+ , 1) = h(a, R+ , 1) = q1
và
(q0, b) = h(b, R+ , 1) = h(b, R+ , 1) = q.
Tu.o.ng tu.., v` q1 = h(a, R+ , 1) = h(ab, R+ , 1) nen
(q1, a) = h(aa, R+ , 1) = h(aba, R+ , 1) = q.
Ta co (q1, b) h(ab, R+ , 1) = q1 và (q1, b) h(abb, R+ , 1) = q2. Va.y
(q1, b) = {q1, q2}.
Cuoi c`
ung
(q2, a) = (q2, b) = (q, a) = (q, b) = q .
De kiem tra (theo d.inh ngha) ta.p cac tra.ng thai cuoi F ba` ng {q1, q2}.
Du..a tren cac ket qua này, automat suy dan Af = (R+ , 1) = (Q, , , q0, F ) trong
do Q = {q0, q1, q2, q }, = {a, b}, F = {q1, q2} và cac hàm chuyen tra.ng thai xac di.nh
o. tren. H`nh 9.18 minh ho.a lu.o..c dò cua automat này. De thay automat chap nha.n
cac chuoi a, ab, abb, . . ., abn .
V du. tren cho thay su.. phu. thuo.c cua automat vào gia tri. k. Cac tnh chat sau
minh ho.a su.. phu. thuo.c cua Af (R+ , k) vào tham so này.
336
Tnh ch
at 9.4.11 (i) R+ L[Af (R+ , k)] v
o.i mo.i k 0, trong d
a
o L[Af (R+ , k)] l`
.
.
.
.
+
ng
on ng
u du o. c ch
ap nh
a.n bo i Af (R , k).
`
(ii) L[Af (R+ , k)] = R+ neu k l
o.n ho.n ho
a.c b
a ng d
o. d`
ai cu a chu
oi d`
ai nh
at trong R+ ;
v`
a L[Af (R+ , k)] = neu k = 0.
(iii) L[Af (R+ , k + 1)] L[Af (R+ , k)].
Ch
u.ng minh. Bài ta.p. 2
Tnh chat (i) bao dam Af (R+ , k) là automat nho nhat th`
u.a nha.n cac chuoi trong
ta.p mau R+ . Neu k lo.n ho.n hoa.c bà ng do. dài cua chuoi dài nhat trong R+ th` tnh
chat (ii) ch ra automat ch chap nha.n cac chuoi trong R+ . Neu k = 0 th` Af (R+ , 0)
àu c
òm mo.t tra.ng thai q0 = {} và day là tra.ng thai kho.i d
ung nhu. tra.ng thai ket
g
th
uc. Khi do cac hàm chuyen tra.ng thai co da.ng (q0, a) = a vo.i mo.i a . Do va.y
L[Af (R+ , k)] = và automat se chap nha.n chuoi rong và tat ca cac chuoi khac
du.o..c xay du..ng t`
u. cac k
y hie.u trong . Cuoi c`
ung, tnh chat (iii) ch ra khi k tang
pha.m vi cua ngon ng
u. sinh bo.i Af (R+ , k) giam.
èu khien automat Af (R+ , k) theo tham so
Ba tnh chat này cho phep de dàng di
k. Gia su. L0 là ngon ng
u. ch
ung ta muon xay du..ng du..a tren cau tr
uc du.o.ng tnh R+
và L[Af (R+ , k)] là phong doan. Neu k rat nho th` phong doan là tho theo ngha co
àu het hay tat ca cac chuoi trong . Tuy nhien, neu k ba` ng do. dài cua
the ch
u.a h
chuoi dài nhat trong R+ th` suy lua.n là cha.t theo ngha automat Af (R+ , k) se ch
chap nha.n cac chuoi ch
u.a trong R+ . Ta co day (d`
u.ng) cac bao hàm th
u.c:
L[Af (R+ , 0)] L[Af (R+ , 1)] L[Af (R+ , 2)] L[Af (R+ , k)] R+ .
V du. 9.4.12 Xet cau tr

uc du.o.ng tnh
R+ = {caaab, bbaab, caab, bbab, cab, bbb, cb}.

337
.........
...............
........ .................
..... ...... .....
... ........
... ....... ..............
....
.....
.. ..
..
.. ...
..
..
.. ...............................................................................................................................................................................................................................................................
..
..... .....
...
...
0
1
.. ...
..
.. ..
.
...
.. ...........
... .....
.. ...
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..........
.... .............. ....
.... ......
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
......................
.................
.....
....
.
......
.....
....
......
....
..
.....
....
..
....
....
.
.
.
.
.
....
.
.....
....
..
....
....
...
....
.....
..
....
....
..
....
....
.
.
.
.
....
...
...
....
...
....
...
...
....
....
...
....
...
..
.
.
....
.
.
.
.
....
...
....
....
...
....
....
...
...
....
...
....
....
.
.
.
.
.
.
....
.
...
....
...
....
....
...
....
....
..
....
....
....
....
...
.
.
.
.
.
.
....
...
....
.....
.....
................................
......
....
......
....
...
.......
.
.
.
..
.
.
.
.
.
.. .......
....
. ....
...
........
...
..
......
.
.
.
............. ............
.. ..... ..
..
.
...
..
... ....
.........
a, c
a, b, c
b, c
a, b, c
H`nh 9.19: So. dò tra.ng thai cua automat Af (R+ , 1) suy dan t`
u. ta.p mau du.o.ng tnh
R+ = {caaab, bbaab, caab, bbab, cab, bbb, cb}.
Vo.i k = 1 ap du.ng thua.t toan tren ta du.o..c
1.
z = ,
h(, R+ , 1) = {} = q ;
2.
z = c,
h(z, R+ , 1) = {b} = q1 ;
3.
z = ca,
h(z, R+ , 1) = {b} = q1 ;
4.
z = cb,
h(z, R+ , 1) = {} = q0;
5.
z = caa,
h(z, R+ , 1) = {b} = q1 ;
6.
z = cab,
h(z, R+ , 1) = {} = q0;
7.
z = caaa,
h(z, R+ , 1) = {b} = q1 ;
8.
z = caab,
h(z, R+ , 1) = {} = q0;
9.
z = caaab,
h(z, R+ , 1) = {} = q0;
10.
z = b,
h(z, R+ , 1) = {} = q ;
11.
z = bb,
h(z, R+ , 1) = {b} = q1 ;
12.
z = bba,
h(z, R+ , 1) = {b} = q1 ;
13.
z = bbb,
h(z, R+ , 1) = {} = q0;
14.
z = bbaa,
h(z, R+ , 1) = {b} = q1 ;
15.
z = bbab,
h(z, R+ , 1) = {} = q0;
16.
z = bbaab,
h(z, R+ , 1) = {} = q0.
Automat là Af (R+ , 1) = (Q, , , q0, F ) vo.i Q = {q0, q1, q}, = {a, b, c}, F =
{q0} và cac hàm chuyen tra.ng thai cho trong H`nh 9.19. Mo.t chuoi du.o..c chap nha.n
àn bat dàu chuoi ba` ng k
y hie.u a, b hoa.c c và ket th
uc bà ng ab. Ho.n
bo.i automat này c
ung du.o..c chap nha.n bo.i Af (R+ , 1).
n
u.a, cac chuoi di.nh ngha de. quy theo a, b hoa.c c c
338
Ich lo..i chnh cua phu.o.ng phap tr`nh bày tren là cài da.t do.n gian. Thu tu.c tong
ho..p co the mo phong tren cac may tnh hie.n da.i. Nhu.o..c diem chnh cua phu.o.ng phap
àn xac di.nh gia tri. k thch ho..p.
là c
9.5
N
o.i suy
àn tru.o.c ch
Trong nh
u.ng ph
ung ta da ta.p trung chnh vào t`
u.ng qua tr`nh xu. l
y rieng
èn xu. l
bie.t, t`
u. thu nha.n anh và ti
y den phan doa.n anh, mieu ta và nha.n da.ng doi
.
.
.
àn này, ch
ung ta se su du.ng tat ca cac thong tin du.o..c ta.o ra t`
u. cac qua
tu o. ng. Ph
tr`nh này nha` m giai thch no.i dung cua anh. Noi cach khac, ch
ung ta quan tam den
y
ngha cua anh, mo.t qua tr`nh go.i là no.i suy (image interpretation), hieu anh (image
understanding), hay phan tch khung canh (scene analysis).
9.5.1
Co. so.
Giai thch no.i dung cua anh so hoa là mo.t bài toan cu..c k`
y ph
u.c ta.p. Kho khan nay
àn xu. l
sinh t`
u.: (1) c
y mo.t so lu.o..ng lo.n d
u. lie.u; và (2) thieu cac cong cu. xu. l
y co.
u.ng
ban tren cac d
u. lie.u này de co ket qua dòi hoi (chi tiet cua anh). Do khong co nh
cong cu. tong quat de thu..c hie.n qua tr`nh giai thch cac anh khong cau tr
uc, ch
ung ta
ch ta.p trung khao sat cac phu.o.ng phap thu.ò.ng dan den kha nang thành cong. Ràng
buo.c này dan den hai thoa hie.p: (1) gio.i ha.n tnh tong quat cua bài toan; và (2) ket
u.c co du.o..c cua con ngu.ò.i trong qua tr`nh giai thch. Khi co the, ch
ung
ho..p vo.i tri th
.
.
.
.
èu kie.n chu a biet nhà m do n gian
ta su du.ng tat ca cac kha nang de gio i ha.n cac di
hoa bài toan. Trong tru.ò.ng ho..p khong the du.a ra cac gia thiet, ch
ung ta se gio.i ha.n
pha.m vi (và tnh d
ung dan) cua cac ket qua mong muon.
Phoi ho..p tri th
u.c con ngu.ò.i vào tien tr`nh no.i suy anh dòi hoi cho.n mo.t h`nh
u.c này. Co ba cach tiep ca.n chnh du.o..c su. du.ng là: (1)
th
u.c de bieu dien cac tri th
àu het cac he. thong logic
logic h`nh th
u.c; (2) ma.ng ng
u. ngha; và (3) he. chuyen gia. H
.
.
du. a tren phep tnh vi. t`
u ba.c nhat. He. thong logic là mo.t ngon ng
u. cac k
y hie.u mà
è mieu ta cac su.. kie.n t`
trong do cac me.nh d
u. do.n gian den ph
u.c ta.p co the du.o..c bien
y hie.u. Cac cong cu. tnh toan tren vi. t`
u. cho phep tri th
u.c co the bieu
dien bo.i cac k
dien theo cac quy tac logic mà t`
u. do co the su. du.ng de ch
u.ng minh (hoa.c bac bo)
tnh ho..p le. cua cac bieu th
u.c logic.
339
Cach tiep ca.n ng

u. ngha bieu dien tri th
u.c da.ng ma.ng ng
u. ngha; t
u.c là dò thi.
co hu.o.ng vo.i cac dnh và cung du.o..c gan cac nhan. Ma.ng ng
u. ngha khien cac phat
àn tu. cua anh tru..c quan ho.n. Trong ma.ng ng
bieu mieu ta moi quan he. gi
u.a cac ph
u.
ò thi. và moi quan he. gi
.ng cac dnh cua d
ngha, cac doi tu.o..ng tu.o.ng u
àn 9.5.4 se d
è ca.p den
du.o..c bieu thi. ba` ng mo.t cung (co nhan) lien thuo.c hai dnh. Ph
.
vai trò cua ma.ng ng
u ngha trong no.i suy anh.
èu
Cac phu.o.ng phap du..a tren he. thong sinh (còn go.i là lua.t) du.o..c quan tam nhi
.
.
.
nhat trong cac u
ng du.ng phan tch anh. L
y do thu h
ut su. ch
uy
là co nh
u ng cong cu.
.
.
.
.
de phat trien cac he. thong nhu va.y và do tri th
u c con ngu ò i co the ap du.ng vào cac
he. thong này mo.t cach tru..c quan, tru..c tiep và ngày mo.t tang len. Trong thu..c te, he.
chuyen gia, thu.ò.ng du.o..c thiet ke chuyen du.ng, co kha nang ap du.ng de giai quyet
cac bài toan trong xu. l
y anh.
9.5.2
C
ac loa.i tri th
u.c
Phan chia cac ch

u.c nang xu. l
u.c thap, m
u.c trung gian và m
u.c
y anh thành ba m
u.c: (m
- oi vo.i tri th
àn 9.1 co y
cao) trong Ph
ngha doi vo.i cac thua.t toan. D
u.c, de hie.u qua
ho.n, ch
ung ta chia thành ba loa.i: (1) tri th
u.c thu tu.c; (2) tri th
u.c thi. giac (visual);
và (3) tri th
u.c the gio.i thu..c.
èn vo.i cac thao tac nhu. cac thua.t toan du.o..c cho.n và cài
Tri th
u.c thu tu.c gan li
da.t cac tham so cho thua.t toan này (chang ha.n, cho.n gia tri. ngu.o.ng). Tri th
u.c thi.
giac lien quan den cac kha ca.nh h`nh thành anh (chang ha.n, doi tu.o..ng du.o..c chieu
òn sang c
àn co bong). Tri th
sang bo.i mo.t ngu
u.c the gio.i thu..c bieu thi. tat ca cac tri
è bài toan; v du.: tri th
òm moi quan he. da biet
th
u.c co du.o..c v
u.c the gio.i thu..c bao g
è khung canh cua phi
gi
u.a cac doi tu.o..ng trong anh (nhu. anh chu.p t`
u. khong gian v
.
.
.
.
.
.
àn giao nhau) và moi quan he.
tru ò ng, cac du ò ng bang và cac du ò ng di la.i cua taxi c
gi
u.a khung canh và moi tru.ò.ng xung quanh no (nhu. nu.o.c mu.a se tang m
u.c do. phan
xa. anh sang cua ma.t du.ò.ng vào ban dem).
Noi chung, tri th
u.c thu tu.c và tri th
u.c thi. giac thu.ò.ng su. du.ng trong qua tr`nh
u.c trung gian còn tri th
u.c the gio.i thu..c thu.ò.ng du.o..c su.
xu. l
y anh m
u.c thap và m
u.c the gio.i thu..c là co. so. cho cac
du.ng trong xu. l
y m
u.c cao. Trong thu..c te, cac tri th
u.c nào di chang n
u.a, th` bieu
u su. du.ng tri th
tien tr`nh no.i suy anh. Tuy nhien, cho d`
dien tri th
u.c doi vo.i mo.t he. thong xu. l
y anh là ta.o ra cac bieu dien t phu. thuo.c vào
.
àn tranh che phu tri th
u.c trong cac doa.n ma chu.o.ng tr`nh
u
ng du.ng nhat. Do do c
340
àn c
àn du..a tren cac
hoa.c trong ph
u.ng. Bo.i va.y, cac thua.t toan xu. l
y anh co. ban c
è cac u
tri th
u.c khong phu. thuo.c vào pha.m vi u
.ng du.ng, và tri th
u.c v
.ng du.ng chuyen
àn du.o..c du.a vào he. co. so. tri th
bie.t c
u.c và t phu. thuo.c vào cac thua.t toan này nhat.
9.5.3
H
e. th
ong logic
Logic vi. t`
u. (xuat hie.n ho.n mo.t the ky nay) gi
up ch
ung ta de dàng bien dien cac me.nh
.
.
.
.
.
.
dè và suy doan cac su. kie.n mo i t`
u co so tri th
u.ng ch
u.c nang
u c da co. Mo.t trong nh
- ay là mo.t he. thong logic
h
u.u ch nhat cua tri th
u.c là cac phep toan vi. t`
u. ba.c nhat. D
è trong mo.t
èu cac bieu th
co kha nang xu. l
ung nhu. cac me.nh d
y rat nhi
u.c toan ho.c c
ngon ng
u. tu.. nhien, chang ha.n tieng Anh.
C
ac d
i.nh ngha
àn co. ban cua cac phep toan vi. t`
Nh
u.ng thành ph
u. là k
y hie.u vi. t`
u., k
y hie.u hàm,
.
èn xac
k
y hie.u bien, và k
y hie.u ha` ng. K
y hie.u vi. t`
u bieu dien moi quan he. trong mi
è nam nho ho.n mu.ò.i co the bieu dien da.ng
di.nh cua bài toan. Chang ha.n, me.nh d
LESSTHAN(nam, mu.ò.i), trong do LESSTHAN là mo.t k
y hie.u vi. t`
u. và nam, mu.ò.i là
cac k
y hie.u ha` ng.
Bang 9.2 minh ho.a v du. khac. Trong v du. này, mo.t k
y hie.u vi. t`
u., chang ha.n
èu doi so. Cac doi
MOTHER, nha.n da.ng mo.t vi. t`
u.; và vi. t`
u. này ch
u.a mo.t hoa.c nhi
.
.
.
so co the là cac ha` ng so, nhu Mai, da.i du o ng, và Nam Cao. Cac doi so c
ung co the
là cac hàm theo cac doi so khac. Chang ha.n, MARRIED[father(John), mother(John)]
.
è cha cua John da cu.o.i me. cua John. O day, John là mo.t k
bieu dien me.nh d
y hie.u
ha` ng, mother và father là cac k
y hie.u hàm, và MARRIED là mo.t k
y hie.u vi. t`
u.. Trong
y hie.u vi. t`
u., và x, y là k
v du. cuoi cua Bang 9.2, BEHIND là k
y hie.u bien.
Cac vi. t`
u. nhu. ch ra trong Bang 9.2 còn go.i là cac nguyen tu.. Cac nguyen tu. co
è nhu. trong Bang
the du.o..c to ho..p la.i bo.i cac phep noi logic de ta.o thành cac me.nh d
??. Cac phep noi logic trong Bang 9.3 co y
ngha tu.o.ng tu.. nhu. sau: (AND),
(OR), (NOT), và (SUY RA); x, go.i là lu.o..ng t`
u. pho du.ng, tu.o.ng tu.. me.nh
òn ta.i, co ngha t
òn ta.i x. Bon v du.
dè vo.i mo.i x. Tu.o.ng tu.. x, go.i là lu.o..ng t`
u. t
òm cac ha` ng, và hai v du. cuoi là
è ca.p cac me.nh d
è ch g
dàu tien trong Bang 9.3 d
è co gan vo.i cac k
cac me.nh d
y hie.u bien. Cac bieu th
u.c logic du.o..c xay du..ng ba` ng
cach noi cac bieu th
u.c khac da.ng s(s) go.i là da.ng noi rò.i. Bieu th
u.c ho..p le. cua
341
Phat bieu
Vi. t`
u.
Mai là dàn bà
FEMALE(Mai)
Mai là me.

- a.i du.o.ng lo.n ho.n h
ò
D
Nam Cao da viet tieu thuyet Ch Phèo
x du
.ng da` ng sau y
MOTHER(Mai)
ò)
BIGGERTHAN(da.i du.o.ng, h
WRITE(Nam Cao, Ch Phèo)
BEHIND (x, y)
è vi. t`
Bang 9.2: V du. v
u..
cac phep toan vi. t`
u. go.i là da.ng du.o..c d.inh ngha d
ung, và k
y hie.u là (wffs).
è neu no ch ch
Bieu th
u.c logic go.i là c
u phap da.ng khong me.nh d
u.a cac nguyen
òn ta.i và lu.o..ng t`
u.c logic go.i
tu., cac phep noi logic, cac lu.o..ng t`
u. t
u. pho du.ng. Bieu th
è neu no co da.ng
là c
u phap da.ng me.nh d
(x1, x2, . . . , xk )[A1 A2 . . . An B1 B2 . . . Bm ],
àn ben trai và ben phai cua me.nh d
è
trong do Ai , Bj là cac nguyen tu.. Cac thành ph
.
.
.
è khong co
èu kie.n và cac ket lua.n cua me.nh d
è c tu o ng u
ng. Me.nh d
c go.i là cac di
èu kie.n co da.ng P du.o..c hieu là P. Ngu.o..c la.i, bieu th
di
u.c P co ngha P.
Xet phat bieu vo.i mo.i x, neu x là mo.t ngu.ò.i và là cha me., th` x hoa.c là cha,
è c
è này du.o..c viet nhu. sau
hoa.c là me.. Trong me.nh d
u phap, me.nh d
(x)[PERSON(x) PARENT(x) MOTHER(x) FATHER(x)].
è, bieu
De dàng kiem tra rà ng (xem Bang 9.4), neu viet da.ng c
u phap khong me.nh d
th
u.c này tro. thành
(x)[ PERSON(x) PARENT(x) MOTHER(x) FATHER(x)].
Tha.t va.y ch
ung ta luon luon co the chuyen doi t`
u. da.ng khong me.nh dè sang da.ng
è và ngu.o..c la.i.
me.nh d
Bang 9.4 ch ra moi quan he. gi
u.a cac phep toan logic. No.i dung cua nam co.t
dàu tien tu.o.ng tu.. logic thong thu.ò.ng. Phep toan keo theo co ngha nhu. sau: Ve ben
342
Phat bieu
è
Me.nh d
Mai là dàn bà và là me.

Mai là dàn ong hoa.c là dàn bà
FEMALE(Mai) MOTHER(Mai)
MALE(Mai) FEMALE(Mai)
Mai khong là dàn ong

Neu Mai là me. th` Mai là phu. n
u.
Moi ngu.ò.i, hoa.c là dàn ong hoa.c là dàn bà
Co mo.t ngu.ò.i da viet tieu thuyet So do
MALE(Mai)
MOTHER(Mai) FERMALE(Mai)
(x)[MALE(x)FEMALE(x)]
(x)WRITE(x, So do)
è cac me.nh d
è.
Bang 9.3: V du. v
AB
AB
AB
Bang 9.4: Bang d

ung-sai.
trai cua phep keo theo go.i là gia thiet và ve ben phai go.i là ket lua.n. Bang 9.4 ch ra
phep keo theo co ket qua là T neu hoa.c ket lua.n là T hoa.c gia thiet là F; ngu.o..c la.i
phep keo theo co gia tri. F.
V du. 9.5.1 Cac phep toan vi. t`
u. sau minh ho.a cac khai nie.m du.o..c tr`nh bày tren.
1. Neu x là anh so th` cac pixel o. da.ng rò.i ra.c:
DIGITAL(x) DISCRETE(pixel).
2. Tat ca cac anh so co cac pixel rò.i ra.c:
(x){[IMAGE(x) DIGITAL(x) (y)[PIXEL-IN(y, x) DISCRETE(y)]}.
343
òn ta.i y sao cho y

Bieu th
u.c này co ngha: Vo.i mo.i x sao cho x là mo.t anh so t
.
là pixel trong anh x và y rò i ra.c.
èu là anh so:
3. Khong phai mo.i anh d
(x)[IMAGE(x)] (y)[IMAGE(y) DIGITAL(y)].
òn ta.i y là anh
Bieu th
u.c này co ngha: Vo.i mo.i x sao cho x là mo.t anh th` t
.
nhu ng khong phai là anh so.
èu ho.n cac anh so do.n sac:
4. Cac anh màu so mang thong tin nhi
(x)(y){[IMAGE(x) DIGITAL(x) COLOR(x)]
[IMAGE(y) DIGITAL(y) MONOCHROME(y)] MOREINFO(x, y)}.
Bieu th
u.c này co ngha: Vo.i mo.i x sao cho x là mo.t anh màu so, vo.i mo.i anh
èu ho.n y.
so do.n sac y th` x mang thong tin nhi
u.o.ng quan tro.ng

C
ac h
e. th
u.c tu.o.ng d
u.ng minh cac tnh
Bà ng cach su. du.ng bang d
ung-sai và logic thong thu.ò.ng co the ch
chat sau:
1. ( A) tu.o.ng du.o.ng vo.i A.
2. A B tu.o.ng du.o.ng vo.i A B.
u.ng.
3. Phan ch
AB
tu.o.ng du.o.ng vo.i
B A.
4. Cong th
u.c de Morgan
(A B) tu.o.ng du.o.ng vo.i A B.
(A B) tu.o.ng du.o.ng vo.i A B.
5. Phan bo
A (B C) tu.o.ng du.o.ng vo.i (A B) (A C).
A (B C) tu.o.ng du.o.ng vo.i (A B) (A C).
344
6. Giao hoan
A B tu.o.ng du.o.ng vo.i B A.
A B tu.o.ng du.o.ng vo.i B A.
7. Ket ho..p
(A B) C tu.o.ng du.o.ng vo.i A (B C).
(A B) C tu.o.ng du.o.ng vo.i A (B C).
òn ta.i và vo.i mo.i

u. t
8. Quan he. gi
u.a cac lu.o..ng t`
(x)P (x) tu.o.ng du.o.ng vo.i (x)[ P (x)].
(x)P (x) tu.o.ng du.o.ng vo.i (x)[ P (x)].
`
Suy lu
a.n b
a ng c
ach ch
u.ng minh-d
i.nh l
y
u.ng bieu th
u.c du.o..c
Trong logic vi. t`
u., cac nguyen tac suy lua.n co the ap du.ng tren nh
di.nh ngha du
ng và tren co. so. ta.p cac bieu th
ng ch
ung ta suy ra cac
u.c di.nh ngha du
.
di.nh ngha d
ung mo i. Sau day là mo.t vài v du. suy lua.n (W co ngha bieu th
u.c di.nh
ngha du
ng):
Modus Ponens
T`
u. W1 (W1 W2 ) suy ra W2 .
Modus Tollens
T`
u. W2 ( W1 W2 ) suy ra W1 .
Phep chieu
T`
u. W1 W2 suy ra W1.
- a.c bie.t hoa pho du.ng
D
T`
u. (x)W (x) suy ra W (c),
è T`
trong do c là k
y hie.u ha` ng và me.nh d
u. F suy ra G co ngha F G luon
èu này cho phep ch
luon d
ung (t
u.c là, F luon luon suy ra G); di
ung ta thay F
.
.
bo i G trong bieu th
u c logic.
345
Cac nguyen tac suy lua.n ta.o ra cac wffs dan xuat t`
u. cac bieu th
u.c logic du.o..c
di.nh ngha d
ung. Trong phep tnh vi. tu.., cac wffs dan xuat go.i là d.inh l
y, và day cac
.
.
.
.
l
y lua.n du o. c su du.ng go.i là ch
y. Khai nie.m này rat co. ban v`
u ng minh cua di.nh l
y su. du.ng cac
mo.t so tien tr`nh no.i suy anh co the phat bieu da.ng ch
u.ng minh di.nh l
phep toan vi. t`
u.. Theo cach do, su. du.ng cac nguyen tac suy lua.n và ta.p cac su.. kie.n
da biet ch
ung ta co the suy ra nh
u.ng su.. kie.n mo.i hoa.c ch
u.ng minh tnh ho..p le. cua
gia thiet nào do.
Co hai phep toan co. ban thu.ò.ng du.o..c su. du.ng trong phep tnh vi. t`
u.ng
u. de ch
u.c logic. Th
u. nhat, thao tac tru..c tiep tren cac da.ng
minh tnh d
ung cua cac bieu th
è tu.o.ng tu.. nhu. phu.o.ng phap ch
khong me.nh d
u.ng minh cac bieu th
u.c toan ho.c. Th
u.
è. Hai
hai, do là du..a tren doi sanh cac so ha.ng trong nh
u.ng bieu th
u.c o. da.ng me.nh d
phu.o.ng phap này se du.o..c minh ho.a trong v du. du.o.i day.
òi
V du. 9.5.2 Gia su. ta biet: (1) so.t giay o. da` ng sau bàn làm vie.c, và (2) ghe ng
ngay sau bàn làm vie.c. Ch
ung ta c
ung gia thiet tnh chat va.t l
y (3) neu x sau y th`
.
.
u ng su. kie.n xuat phat t`
u. bài toan,
x khong kha kien. Cac gia thiet (1) và (2) là nh
èu kie.n
trong khi (3) là tri th
u.c và khong phu. thuo.c vào bài toan. T
u.c là vo.i nh
u.ng di
.
.
.
.
nào do chang ha.n x nho ho n y th` x khong thay du o. c do bi. che khuat bo i y và y là
àn suy ra (ch
ung ta c
u.ng minh), ch
khoi da.c (t
u.c khong the nh`n xuyen qua y.) Ch
su. du.ng hai su.. kie.n và mo.t gia thiet, ra` ng so.t rac khong kha kien.
Hai su.. kie.n co da.ng
BEHIND(so.t rac, bàn làm vie.c)
và
òi, bàn làm vie.c).
NEXT-TO(ghe ng
Hai phat bieu này co quan he. theo phep toan logic AND:
òi, bàn làm vie.c).
BEHIND(so.t rac, bàn làm vie.c) NEXT-TO(ghe ng
è co da.ng
Tnh chat va.t l
y o. da.ng me.nh d
(x, y)[BEHIND(x, y) INVISIBLE(x)].
è
Hay tu.o.ng du.o.ng da.ng khong me.nh d
(x, y)[ BEHIND(x, y) INVISIBLE(x)].
è bài toan này ta du.o..c
u.c v
Bieu dien da.ng ho.i tat ca cac tri th
346
òi, bàn làm vie.c)

(a) (x, y){BEHIND(so.t rac, bàn làm vie.c) NEXT-TO(ghe ng
[ BEHIND(x, y) INVISIBLE(x)]}.
Thay x bo.i so.t rac và y là bàn làm vie.c ta du.o..c
òi, bàn làm vie.c)
(b) BEHIND(so.t rac, bàn làm vie.c) NEXT-TO(ghe ng
[ BEHIND(so.t rac, bàn làm vie.c) INVISIBLE(so.t rac)].
Su.. du.ng phep chieu ta co phong doan
(c) BEHIND(so.t rac, bàn làm vie.c)[ BEHIND(so.t rac, bàn làm vie.c)INVISIBLE(so.t rac)].
T`
u. tnh phan bo cua cac phep toan ho.i và tuyen ta co
(d) BEHIND(so.t rac, bàn làm vie.c) INVISIBLE(so.t rac).
du.ng phep chieu mo.t l
àn n
Ap
u.a du.o..c
(e) INVISIBLE(so.t rac).
Do do ta da ch
u.ng minh du.o..c bieu th
u.c goc trong (a) tu.o.ng du.o.ng vo.i bieu
th
u.c (e). Noi cach khac, t`
u. nh
u.ng thong tin da biet ch
ung ta ket lua.n ra` ng so.t rac
khong kha kien.
è.
Bay giò. ta se ch
u.ng minh la.i ket qua tren nhu.ng su. du.ng bieu dien me.nh d
àn ch
Phu.o.ng phap ch
u.ng minh su. du.ng phan ch
u.ng
u.ng: lay phu di.nh me.nh dè c
è du
u.ng su.. kie.n da co, t`
u. do co me.nh d
ng hoa.c ho..p
minh và suy ra mau thuan vo.i nh
le..
è bài toan này o.
Du..a tren cac d.inh ngha tru.o.c, ta co the bieu dien tri th
u.c v
da.ng sau:
(a)
(b)
BEHIND(so.t rac, bàn làm vie.c),

òi, bàn làm vie.c),
NEXT-TO(ghe ng
(c)
(x, y)[BEHIND(x, y) INVISIBLE(x)],
và
(d)
INVISIBLE(so.t rac) .
è INVISIBLE(so.t rac)
Nhac la.i ra` ng ch
ung ta muon suy ra mau thuan cua phu di.nh me.nh d
.
.
.
.
mà theo di.nh ngha tru o c, no du o. c bieu dien da.ng INVISIBLE(so.t rac) .
àn tu. cua bài toan da du.o..c bieu dien o. da.ng me.nh d
è, ch
Sau khi cac ph
ung ta
suy ra mau thuan bà ng cach doi sanh hai ve cua cac phep keo theo khac nhau vo.i
347
è trong. Vie.c doi sanh du.o..c thu..c hie.n ba` ng

y
tu.o.ng khu. ch
ung de den mo.t me.nh d
è dan
cach the cac bien de ta.o cac nguyen tu. dòng nhat. Sau khi doi sanh, me.nh d
è phan giai, g
òm cac ve ben trai và ben phai khong the doi sanh
xuat, go.i là me.nh d
nhau. Ve trai cua (c) doi sanh vo.i ve phai cua (a) neu ch
ung ta the so.t rac bo.i x và
è toi gian là
bàn làm vie.c là y. Me.nh d
(e) INVISIBLE(so.t rac).
è trong do ve trai cua (d) và ve
Tuy nhien, phan giai cua (d) và (e) là me.nh d
phai cua (e) là dòng nhat. Mau thuan này ch ra phu di.nh INVISIBLE(so.t rac) là
è INVISIBLE(so.t rac).
sai, và bo.i va.y ch
ng cua me.nh d
u.ng to tnh du
Mo.t ket qua co. ban trong phep tnh vi. t`
u. là tat ca cac di.nh l
y d
ung co the ch
u.ng
àu tien du.a ra thua.t toan (nhu.ng khong
minh sau h
u.u ha.n bu.o.c. Herbrand là ngu.ò.i d
hie.u qua) de t`m cac ch
u.ng minh nhu. the. Khoang ba mu.o.i nam sau, Robinson da
cung cap mo.t thua.t toan hie.u qua ho.n du..a tren nguyen tac suy dan go.i là lò.i giai.
ày du theo ngha tat ca
Robinson da ch ra ra` ng nguyen tac lò.i giai bao dam tnh d
cac di.nh l
y d
ung du.o..c ch
u.ng minh và tnh d
ung dan theo ngha khong co d.inh l
y sai
.
.
.
.
.
.
.
.
du o. c ch
u ng minh. Nhu v du. tru o c ch ra, nguyen tac lò i giai kha do n gian. Sau khi
àn tu. cua bài toan da du.o..c bieu dien da.ng me.nh dè, phu.o.ng phap ch
cac ph
ung ta
.
.
.
.
t`m kiem cac gia thiet d
u ng tru o c và cac he. qua du
ng sau cua cac suy dan khac nhau
mà co the doi sanh du.o..c. Vie.c doi sanh du.o..c thu..c hie.n ba` ng cach thay cac bien de
ta.o cac nguyen tu. dòng nhat. Sau khi doi sanh, me.nh dè suy dan go.i là me.nh dè phan
òm ve ben trai và ben phai khong the doi sanh nhau nhu. ch ra o. tren. Vie.c
giai, g
è vo.i mu.c tieu sinh ra menh dè trong,
ch
u.ng minh di.nh l
y nha` m phan giai cac me.nh d
èu tài lie.u lien quan den phu.o.ng phap
mà là mau thuan. Trong thu..c te, co rat nhi
ch
u.ng minh d.inh l
y bà ng cach kien thiet cac thua.t toan hie.u qua du..a tren co. so. tri
th
u.c da co.
9.5.4
Ma.ng ng
u. ngha
Ma.ng ng
u. ngha là dò thi. co hu.o.ng du.o..c gan nhan trong do moi n
ut bieu dien cac doi
tu.o..ng hay cac bien và cac cung bieu dien moi quan he. gi
u.a cac n
ut. Cac ma.ng du.o..c
thiet ke theo kieu này co mo.t so u.u diem, chang ha.n bieu dien tri th
u.c co tnh tru..c
ò thi. nen co the su. du.ng cac k
y thua.t doi sanh và
quan. Ngoài ra, do bieu dien tren d
ò thi. de thao tac cac ph
àn tu. cua bài toan no.i suy. H`nh 9.20 là dò
gan nhan tren d
thi. bieu dien cac su.. kie.n trong bài toan so.t rac.
348
INVISIBLE
.....................................................................
............
........
.......
....
....
..
..
....
...
...
......
....
.
.
.
..........
.....
.
.
.
.
.
..................
.
.
.
.
.
.
.
..............................................
..
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
.........
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...............................
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...........
............
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.......
.....
....
.....
..
....
...
...
.....
....
.
.
.........
.....
.
.
.
.
..............
.
.
.
.
.
.........................................................
..................................................................
.............
.........
.......
.....
.....
..
.....
.
....
...
......
....
.
.
.
..........
.....
.
.
.
.
.
.
.
....................
.
.
.
.
.
...........................................
..
...
...
...
...
..
........
...
...
...
...
...
...
.
........
................................
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...........
............
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.......
.....
....
....
..
....
...
...
.....
....
.
.
.........
....
.
.
.
.
..............
.
.
.
.
.
.........................................................
..........
..... .......
...
...
...
...
..
....
..
.
.
..
..
..
.
.
.
.
......................................................
.
.
.
..............
.
.
.
.
........
.
.........
.
.
.
.
.
.
.
.....
...
...
....
.....
...
...
...
......
.
.
.
.
.
.
.........
.....
.
.
.
.
.
.................
.
.
.
.
.
.
.
................................................
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
........
.
.................................
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...........
............
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.......
.....
....
....
...
....
...
..
.....
...
.
.
........
.... .
.
.
.
.
.............
.
.
.
.
.
.
............................................................
G1
G2
G3
so.t rac
BEHIND
bàn làm vie.c
ghe
NEXT-TO
BEHIND
bàn làm vie.c
INVISIBLE
....
................
...
....
..
...
...
....
..
.
..
.
.
..
.
.
.
.
. ..................................... .......
.
.
.
.
.
.................
...........
.
.
.
.........
.
.
.
.
.
.
......
.....
.
.
.
.
...
.
..
.....
..
...
......
...
.
.
.
..........
.....
.
.
.
.
.
.
................
.
.
.
.....................................................
G4
so.t rac
H`nh 9.20: Cac phan hoa.ch cua ma.ng ng

u. ngha trong bài toan so.t rac.
Ma.ng ng
u. ngha cung cap mo.t cach tiep ca.n khac de thu..c hie.n tien tr`nh no.i
àn này ch
suy. Ma.c d`
u co mo.t so cach su. du.ng ma.ng de no.i suy, tuy nhien trong ph
ung
.
.
.
.
.
.
.
ta ch ta.p trung vào cac ma.ng du o. c su du.ng de bieu dien và xu l
y tri th
u c du o. c bieu
dien o. da.ng me.nh dè. Cach tiep ca.n này minh ho.a cac khai nie.m co. ban su. du.ng
ung tiep tu.c vo.i nh
u.ng thao lua.n tren.
ma.ng ng
u. ngha và c
è rat de dàng. Y
Vie.c xay du..ng cac ma.ng ng
u. ngha t`
u. cac bieu th
u.c me.nh d
àn cua ma.ng ng
tu.o.ng là bieu dien moi me.nh dè nhu. mo.t ph
u. ngha (t
u.c là, moi me.nh
dè du.o..c bieu dien nhu. mo.t dò thi. con). Cac n
ut cua ma.ng ch
u.a cac bien và cac ha` ng
(cac doi tu.o..ng), và cac cung du.o..c gan nhan bieu thi. moi quan he. gi
u.a hai n
ut. Mo.t
àn ket lua.n
ui ten neu no bieu dien mo.t quan he. trong ph
cung du.o..c ve bà ng mo.t m
è và m
àn di
èu kie.n
(ve phai) cua me.nh d
ui ten doi neu no bieu dien quan he. trong ph
è. H`nh 9.20 minh ho.a d
ò thi. tu.o.ng u
(ve trai) cua me.nh d
.ng cac bieu th
u.c (a)-(d)
trong v du. so.t rac. Ch
ung ta chuyen quan he. mo.t ngoi, chang ha.n INVISIBLE(x),
thành quan he. hai ngoi INVISIBLE(x, x) (tu.o.ng u
.ng khuyen cua dò thi.).
Qua tr`nh suy lua.n du..a vào ma.ng ng
u. ngha co da.ng trong H`nh 9.20 rat do.n
gian. Cac dò thi. con du.o..c tro.n lan ba` ng cach doi sanh cac bien và cac ha` ng, cac m
ui
.
.
.
.
ten doi khu cac m
ung vo i cac n
ut ngo.n neu ch
ung ba` ng nhau. Nhu trong
ui ten do n c`
àn tru.o.c, mu.c dch là t`m phan hoa.ch trong lien quan den me.nh d
è phu di.nh du.o..c
ph
y hie.u G13 ) khi tro.n hai
thiet la.p l
uc bat dàu suy lua.n. H`nh 9.21 minh ho.a ket qua (k
dò thi. con G1 và G2 trong H`nh 9.20. Tro.n G13 và G4 ta du.o..c dò thi. trong. T`
u. do
suy ra so.t rac khong kha kien.
349
..............................................
....................
...........
..........
.......
......
....
....
..
....
..
....
....
.
.......
.
.
.
.
.
...........
..
............................. .......................................
.......
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
..
.........
.........................
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
..............
........
.
.
.
.
.
.
.........
.
.
.
.
......
......
...
....
....
.
....
...
......
....
..........
.......
.
.
.
.
.
.
.
...................
.
.
.
...............................................
INVISIBLE
INVISIBLE
...................
...
....
..
...
...
..
.
..
.
.
..
..
..
.
....
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
......................
.
.
.
.
.
.
..........
.
..........
.
.
.
.
.
.
.
......
.....
.
.
...
.
.
..
....
..
...
.....
...
.
.
.
.
.........
.....
.
.
.
.
.
.................
.
.
.
.
.
...................................................
......
........ ........
....
...
..
...
...
..
.
..
..
..
..
..
.
.
.
.
. ..................................... ......
.
.
.
.
.................
.
.
.
........
.
.
.
.
..........
.
.
.
.
.
.
..
.....
......
...
...
..
....
..
.....
...
.
.
.......
.
.
.....
.
............
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.............................................................
G2
G13
G4
ghe
NEXT-TO
bàn làm vie.c
so.t rac
so.t rac
ò thi. con.
H`nh 9.21: Suy lua.n ba` ng cach tro.n cac d
9.5.5
H
e. chuy
en gia
He. chuyen gia là mo.t cach tiep ca.n khac de suy lua.n. Tu.o.ng tu.. trong phep tnh vi. t`
u.
và ma.ng ng
u. ngha, he. chuyen gia su. du.ng doi sanh de suy lua.n. Tuy nhien, cac hành
èu.
u.c ta.p ho.n nhi
do.ng cua mo.t he. chuyen gia sau khi doi sanh da du.o..c t`m thay ph
.
Tha.t ra, cac hành do.ng co do. ph
u c ta.p tu`
yy
.
- a.c bie.t, cac
èu do tnh m
èm deo cua ch
He. chuyen gia du.o..c quan tam nhi
ung. D
èu lnh vu..c t`
u. xu. l
he. chuyen gia da du.o..c su. du.ng thành cong trong nhi
y anh và kiem
èu khien.
tra cac san pham cong nghie.p den chan doan trong y ho.c và cac qua tr`nh di
Cac he. chuyen gia là cac he. thong human-machine vo.i chuyen mon hoa cao nha` m giai
quyet nh
u.ng bài toan da.c bie.t. Do do thua.t ng
u. he. chuyen gia am ch den cac he.
è lnh vu..c da.c bie.t.
u.c nha.n du.o..c t`
u. nh
u.ng chuyen gia v
thong may du..a tren tri th
- o.n vi. xu. l
àn co. ban cua mo.t he. chuyen gia. D
H`nh 9.22 cho thay cac thành ph
y
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
u a ngu ò i su du.ng và he. thong. Ngu ò i su du.ng tu o ng
ngon ng
u là bo. pha.n giao tiep gi
tac vo.i he. chuyen gia thong qua ngon ng
u. di.nh hu.o.ng bài toan mà thu.ò.ng o. da.ng
u. vu..ng ha.n che. Co the su. du.ng ngon ng
u. dò ho.a de bo sung cho
tieng Anh vo.i so t`
- o.n vi. xu. l
u. ngu.ò.i su. du.ng và
vie.c giao tiep. D
y ngon ng
u. giai thch cac tn hie.u vào t`
- o.n vi. di
èu chnh giai thch cac hành
di.nh da.ng thong tin du.o..c ta.o ra bo.i he. thong. D
do.ng cua he. thong cho ngu.ò.i su. du.ng. Chang ha.n, no tra lò.i cac cau hoi ta.i sao mo.t
èu chnh dong
tien tr`nh du.o..c hoàn thành hoa.c tien tr`nh khac bi. loa.i bo. Bo. pha.n di
vai trò chu yeu trong vie.c thiet ke ban dàu và go. roi cua mo.t he. chuyen gia.
u. cac mau tin chang ha.n d
u. lie.u hie.n
Bo. pha.n blackboard co ch
u.c nang lu.u tr
è bài toan da.c ta, cac gia thiet, và cac quyet di.nh trung gian. Cac thua.t ng
hành v
u. bo.
y hie.u
nho. ta.m thò.i và bo. nho. thò.i gian ngan thu.ò.ng du.o..c su. du.ng luan phien de k
350
Ngu.ò.i su. du.ng

.
..
......
....
..
...
...
.......
.
y
Xu. l
ngon ng
u.
...
.......
....
...
...
...
...
...
....
..
....
...
...
...
...
...
.
........
.
Blackboard
Co. so.
tri th
u.c
.............................................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
...
...
...
...
...
........
..
- i
èu chnh
D
...
........
....
...
...
....
..
...
.
..........................................................................................................................................
..
........
...
....
..
...
..
.......................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................................................................................
- i
èu khien
D
............................
...
...
...
...
...
...
...
..
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
.
...........................
àn co. ban cua mo.t he. chuyen gia.

H`nh 9.22: Cac thành ph
cho blackboard. Co. so. tri th
u.a
u.c (mo.t ta.p con cua co. so. tri th
u.c trong H`nh 9.1) ch
è the gio.i thu..c nhu. da tr`nh bày trong Ph
àn 9.5.2 .
cac thu tu.c, thi. giac và tri th
u.c v
òm tri th
M
u.c do. mà tri th
u.c du.o..c su. du.ng bo.i mo.t he. chuyen gia (bao g
u.c du.o..c su.
.ng du.ng. Co. so.
y anh) phu. thuo.c vào tr`nh u
du.ng bo.i cac do.n vi. cua he. thong xu. l
àn de giai quyet mo.t bài toan. Co. che
ung ch
u.a cac quy tac mà he. thong c
tri th
u.c c
èu khien ch
u.a nh
di
u.ng tri th
u.c giai quyet bài toan tong quat và cac chien lu.o..c giai
quyet xung do.t. Tri th
u.c giai quyet bài toan tong quat, doi khi còn go.i là phu.o.ng
àn cot yeu de co the doi sanh cac quy tac, tri th
tie.n suy lua.n, là ph
u.c, thua.t toan, và
è mo.t tien tr`nh; t`
nh
u.ng su.. kie.n da biet hie.n hành v
u. do du.a den (hay suy ra) lò.i
èu khien dong vai trò chien lu.o..c trong vie.c cho.n và thu..c thi
giai. T
u.c là, co. che di
èu
cac cong cu. de giai quyet mo.t bài toan. Van dè giai quyet xung do.t khi hai hay nhi
quy tac du.o..c kho.i do.ng dòng thò.i. Phu.o.ng phap giai quyet xung do.t phu. thuo.c vào
u. tu.. u.u tien, ngha là quy tac co
u
.ng du.ng, nhu.ng cach tiep ca.n chung theo hu.o.ng th
do. u.u tien cao nhat du.o..c cho.n de firing (se giai thch sau thua.t ng
u. này), và th
u. tu..
àn day cho.n quy tac du.o..c su. du.ng g
àn day nhat. Cac quy tac trong mo.t he. chuyen
g
gia thu.ò.ng co da.ng
èu kie.n) th` (cac hành do.ng)
n
eu (cac di
èu kie.n và cac hành do.ng du.o..c bieu dien da.ng ho.i cua cac me.nh d
è.
trong do cac di
.
èu kie.n 1 và di
èu
eu di
Noi cach khac, ch
ung ta do.c cac nguyen tac tren nhu sau: n
èu kie.n m du
kie.n 2 và . . . di
ng th` thu..c hie.n hành do.ng 1 và hành do.ng 2 và . . . và
ung trong mo.t anh:
hành do.ng k. Chang ha.n, khao sat quy tac tro.n hai v`
351
R(107)
è nhau, và
n
eu kch thu.o.c cac v`
ung nho, và cac v`
ung k
u.c xam trung b`nh cua hai anh nho,
hie.u gi
u.a hai m
th` tro.n hai v`
ung.
è nhau c
àn di.nh ngha tru.o.c và du.o..c lu.u tr
Cac khai nie.m nho và k
u. o. no.i mà
àn. Thong tin loa.i này du.o..c lu.u tr
u. trong co. so.
cac quy tac co the lay thong tin khi c
ung da du.o..c xac di.nh và cac da.c tru.ng cua ch
ung da du.o..c
tri th
u.c. Gia thiet cac v`
tnh. T
u.c là, qua tr`nh phan doa.n và t`m da.c tru.ng da du.o..c thu..c hie.n. Cuoi c`
ung,
.
òm ba di
èu kie.n và mo.t hành do.ng. Trong thu. c te, cac quy tac
quy tac da.c bie.t này g
èu di
èu kie.n du.a den mo.t hành do.ng thu.ò.ng xay ra trong cac he. thong xu. l
vo.i nhi
y
anh.
èu kie.n trong mo.t quy tac da thoa ta.i c`
Khi tat ca cac di
ung mo.t thò.i diem, th`
quy tac du.o..c kch hoa.t. Khi cac hành do.ng da du.o..c thu..c hie.n, quy tac go.i là fired.
Ch
uy
rà ng, quy tac du.o..c kho.i do.ng khong co ngha quy tac này tu.. do.ng fired. Neu
àn du.a vào giai doa.n giai
èu ho.n mo.t quy tac du.o..c kho.i do.ng th` he. thong c
co nhi
- i
èu này co ngha ch co mo.t quy
quyet xung do.t de xac d.inh quy tac nào du.o..c fired. D
.
.
.
tac du o. c phep fired ta.i mo.t thò i diem.
Hien nhien co su.. tu.o.ng tu.. gi
u.a cac quy tac cua he. chuyen gia o. da.ng du.o..c mo
è du.o..c dè ca.p tru.o.c. Tha.t ra, cac nguyen tac cua he.
u.c da.ng me.nh d
ta và cac bieu th
chuyen gia thu.ò.ng de dàng da.c ta và do.c no. Chang ha.n, cac di.nh lua.t va.t l
y trong
.
.
bài toan so.t rac du o. c noi tren co the bieu dien da.ng
n
eu doi tu.o..ng x du
.ng sau doi tu.o..ng y,
th` doi tu.o..ng x khong kha kien.
Khi cac su.. kie.n da du.o..c cho, mo.t he. chuyen gia co gang doi sanh nh
u.ng su.. kie.n này
èu kie.n trong mo.t nguyen
èu kie.n trong co. so. quy tac. Kiem tra tat ca cac di
vo.i cac di
tac và kho.i do.ng no. Neu khong xay ra xung do.t, hành do.ng tu.o.ng u
.ng vo.i quy tac
àn là me.nh d
è thong bao
du.o..c kch hoa.t, do do firing quy tac. Hành do.ng ch do.n thu
nhu. trong quy tac tren. Trong su.. kie.n so.t rac o. da` ng sau bàn làm vie.c he. chuyen
gia se doi sanh so.t rac vo.i x và bàn làm vie.c vo.i y, kho.i do.ng quy tac. Hành do.ng
u.c do. mà cac me.nh
trong tru.ò.ng ho..p này là me.nh dè so.t rac khong kha kien. M
dè du.o..c chap nha.n o. da.ng tieng Anh (hoa.c ngon ng
u. khac) phu. thuo.c vào su.. h`nh
thành he. chuyen gia. V` cac he. chuyen gia hu.o.ng den ngu.ò.i su. du.ng, nen giao tiep
ung se de dàng ho.n cac he. thong du..a tren logic vi. t`
u. hay cac ma.ng ng
u. ngha.
vo.i ch
352
T`
ai li
e.u tham khao
[1] G. W. Awcock and R. Thomas, Applied image process, McGraw-Hill, Inc., 1996.
[2] V. Bhaskaran and K. Konstantinides, Image and video compression standards:
algorithms and architectures, Kluwer Academic Publishers, 1995.
[3] S. K. Chang, Principles of pictorial information systems design, Prentice-Hall
International, Inc., 1989.
[4] C. M. Goldie and R. G. E. Pinch, Communication theory, Cambridge University
Press, 1991.
[5] R. C. Gonzalez and Paul Wintz, Digital image processing, Addison-Wesley Publishing Company, 1992.
[6] B. Jahane, Digital image process, Springer-Verlag, 1995.
[7] K. Kanatani, Group-theoretical methods in image understanding, Springer-Verlag,
1990.
[8] D. C. Kay and J. R. Levine, Graphics file formats, McGraw-Hill Inc., 1995.
[9] M. S. Kiver, Color Television Fundamentals, McGraw-Hill, New York (1965).
[10] R. Klette and P. Zamperoni, Handbook of image processing operators, John Wiley
& Sons Ltd., 1996.
[11] R. W. Hamming, Coding and information theory, Prentice-Hall, 1980.
[12] J. R. Parker, Algorithms for image processing and computer vision, John Wiley &
Sons, Inc., 1997.
[13] W. K. Pratt, Digital image processing, John Wiley & Sons Ltd., 1978.
[14] A. Rosenfeld, Picture processing by computer, Academic Press, Inc., 1969.
353
[15] J. C. Russ, The image processing handbook, CRC Press, Inc., 1995.
[16] R. J. Schalkoff, Digital image processing and computer vision, John Wiley & Sons,
Inc., 1989.
[17] K. Sayood, Introduction to data compression, Morgan Kaufman Publishers, Inc.,
1996.
[18] J. Serra, Image analysts and mathematical morphology, Academic Press, Inc., (Vol.
1) 1982, (Vol. 2) 1988.
[19] M. A. Sid-Ahmed, Image Processing, McGraw-Hill Inc., 1995.
[20] J. W. T. Walsh, Photometry, Dover, New York (1958).
354

XuLyAnhSo PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

XuLyAnhSo PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

.

Bieu dien anh so . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Cac bu.o.c co. ban trong xu. l

`an cua he. thong xu. l

Thu nha.n anh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Mo h`nh chieu sang-phan xa. anh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Lay mau v`a lu.o..ng tu. hoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Lay mau v`a lu.o..ng tu. hoa d`eu . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Quan he. co. ban gi

Cac lan ca.n cua mo.t pixel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

`an lien thong . . . . . . . . . . . . . . .

Cac phep toan so ho.c/logic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Cac phep bien doi h`nh ho.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Phep bien doi affine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Phep chieu phoi canh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Cac tham so cua camera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bien doi Fourier lien tu.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bien doi Fourier r`o.i ra.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Cac tnh chat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tnh tach du.o..c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tuyen tnh v`a co gian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Gia tri. trung b`nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bien doi Laplace . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Tch cha.p v`a tu.o.ng quan

Tnh chat cua pho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bien doi Fourier nhanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Thua.t toan FFT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bien doi FFT ngu.o..c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Cac phep bien doi khac

Bien doi Walsh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bien doi Hadamard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bien doi cosin r`o.i ra.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bien doi Haar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bien doi Slant . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bien doi Hotelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Co. so. cua nang cao chat lu.o..ng anh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

`en khong gian . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Phu.o.ng phap xu. l

Mo.t so phep bien doi cu.`o.ng do. sang . . . . . . . . . . . . . . .

Trung b`nh anh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

`en khong gian

L`am net anh

Lo.c thong thap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

Lo.c thong cao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

`ong cau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

Mo h`nh suy giam chat lu.o..ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

Cac di.nh ngha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

Tru.`o.ng ho..p lien tu.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

Tru.`o.ng ho..p r`o.i ra.c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

Ma tra.n chu tr`nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

Ma tra.n chu tr`nh khoi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

Phu.o.ng phap da.i so . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

`eu kie.n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123

`eu kie.n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

Lo.c ngu.o..c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

- a.t b`ai toan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

`eu tuyen tnh . . . . . . . . . . . . 126

Lo.c b`nh phu.o.ng toi thieu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130

`eu kie.n . . . . . . . . . . . . . . 131

Khoi phu.c tu.o.ng tac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136

`en khong gian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140

Co. so. cua nen anh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

u.a trong ma hoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143