Tng lai thin hc Vit Nam

(Th gi am ch am Thin Duyt) Thn gi Thin Duyt Am Ch, My hm nay phn hoa bay y tri, ti ht hi khng bit bao nhiu bn. My bi inh hng tm bn ging nc n, ti bit hng ca n ngt nhng cng khng dm ct vo cm trong phng. Bn Rm thng ba ri, ch cn mt thng na l n ngy Pht n v ngy nhp h. Thy gn bin tha h m th kh tri trong sch. Ti sao hi cn nh ti khng bao gi b chng ht hi mi khi ma Xun n, m sang bn ny li c b hoi? Tri mt non thy gi cho nm ngoi, chng ti em kho tng, n ngon khng thua mt kho ca thy ng Bn cha Trc Lm. Hi cn cha T Hiu, i chng t khi c n mt kho. Thng thng ch c mt luc, v lu lu c mt nu canh. n mt luc th khng tn du. Nu canh mt th cn du, nhng vi mung du cng ny c mt ni canh ri. Trong khi , nu ta mun kho mt, m kho ngon theo kiu cha Trc Lm th phi dng tht nhiu du. o u cho ra du. Hi chng ti va i tn c v. Sut my thng tn c ch c n cm vi nc tng v rau luc. Rau ay l rau tu bay v rau dn mc hoang, hi c trn bc ng t nn. Chng ti thm cht bo lm. V c ti cha, chng ti i nht tri du s, b vo bp nng ri p ra ly ht. Ht ny gi ra th c cht du, em nu canh. C ln ti v ch Tm Mn b au bng i tiu v n tri du s, cho nn chng ti khng dm dng tri ny nhiu trong lc nu n. Ti hc c nhiu mn mt do d T cha T Hiu dy. Ngon nht l mn canh mt. cho mt mm, nht nh l phi c vi mung du phng vo ni canh trc khi y vung li. Du phng va lm cho mt chng mm va cho mt cht bo. Trn min i ni x Dng Xun Thng chng ti hi c mt th l mu gi l l

2 | Tng lai thin hc Vit Nam

sn, b vo canh mt n thm v ngon lm. L sn th i i vi l lt. Ti ngh thiu hai th l y th th ng nu canh mt cn hn. Ti nh vit th cm n thy v tri mt nhng c nm ri m cha vit c. Bn chc thy trng mt nhiu lm. u Chu khng ni no ti thy c cy mt. Thy cn nh ci h bn nguyt st tam quan cha T Hiu khng? Ti hay xung gt mt v ra mt y. Ti ngi trn bc , chn ti dm di nc. Tri mt cng c dm di nc, trn mt bc thp hn. Cng vic c lm di nc trnh cho nha mt ng qun vo mt v dao. Mt luc cha T Hiu rt trng v rt mn. Chng no c dp mi thy v cha T Hiu, th no ti cng i thy mt ba canh mt c l sn v l lt. Cn mt mn ny na m ti tng lm i my ngi bn vn ngh s Hu, l mn mt trn. C mui m, c u phng gi nh, c rau thm trn trong mt luc thi nh. Ly bnh trng nng b ra, xc mt m n. Khi cn n cm. Ni chuyn n th ni bao gi cho ht, nht l gp thi bui i km ny, khi m cha no cc thy cng u phi n n. Tt va ri, ti c nhn c mt gi mt t bn nh gi sang; ch c khoai ngo v sn ngo m thi. Cht cha, khoai sn n cn khng m li em ngo gi sang tn bn ty. Ngh nh th nhng ti khng dm ni ra. Ngy Tt, ti thp nhang ln cho thm ri mi pha mt bnh tr v em cc th khoai ngo v sn ngo vo ming m nc mt th c mun tro ra. Ti lin gi pht tt c cn li, b vo mt ci hp, g i cho mt ngi bn thi s ngi Milan. My nm nay ti nhn c kh nhiu th t nh gi qua. Th y l thi ca ch khng phi l th t. L qu, nhiu ngi ngy xa u c a g th, u c g n th, vy m nay cng lm th. Ai cng lm th. Th nu khng hay th cng khng d. C nhng bi th gi c t trong cc tri hc tp ra. Th nh l cht liu, l tinh ty ca i sng. Th l c kin nhn, l s chu ng, nim hy vng; th l tit tho, l ch nguyn, l tnh thng. c th, ti thy c tim lc ca dn ti, ti thy c tnh cch bt kh hy dit ca c mt ging ni.

3 | Tng lai thin hc Vit Nam

Thy cho bit thy ang dch Bch Nham Lc. Cun "gio khoa th" ny ca cc thin vin m n th k ny mi c ngi dch th k cng hi tr y. Tuy nhin, thin h ch i c my trm nm ri th cng c th ch thm mt vi thng, ai cht u m s. Ti ni nh vy l thy c d d th gi m dch cho tht thong th. Mi "tc" trong tc phm thy c th ra mt vi tun m dch cng c. Tt c c mt trm "tc" ch c nhiu u. Ti khng thch Bch Nham Lc bng Lm T Lc. Bch Nham Lc vn chng hi nhiu v kiu cch hi nhiu. Lm T Lc trn y sc sng m li rt thc, khng c kiu cch. C ln ti nh dch Lm T Lc, nhng v ham chi qu nn li thi. Bch Nham Lc c xut bn bng ting Anh nm 1961. Dch gi l mt nh thn hc C c Gio sng nhiu nm t Ph Tang. ng tn l R.D.M.Shaw. ng ra mi lm nm dch tc phm ny. Ting Anh ca sch l The Blue Cliff Records; sch do nh Michael Joseph Ltd. Lun n n hnh. Ta ca sch l do o hu Christmas Humphreys, hi trng hi Pht gio Lun n . Tuy tin s Shaw ti mi lm nm dch v bnh ch sch, ti vn thy nhng li bnh ch ca ng cn cha c thm tng chao cho lm. Ti tin rng bn dch ca thy d c thc hin trong vng su thng hay mt nm cng s thm nhun cht tng chao nhiu hn, bi v ngi tnh li ti thy nhng chai tng tiu th t nm 1946 ti gi c th sp hng t Php Lc Tht cho n b bin. Ti ngh rng sau mi "tc", mi bi "tng" v mi li thy th, th no thy cng c thm li bnh ch ca thy. iu quan trng v cng, bi v chnh nhng li bnh ch y m "mi khi cm n li thnh mi tinh" ("nht hi nim xut nht hi tn"). Gn y, nm 1977, nh xut bn Shambhala Colorado cng mi n hnh mt bn dch khc ca Bch Nham Lc do Thomas v J.C. Cleary thc hin. Nhng n bn ny ch mi c tp I, cha c trn b. i khi no sch ra trn b ti s c v s vit cho thy sau. Lm T Lc cng c mt nh hc gi Php tn l i Mt Vi dch v ch gii. Nghe nh hc gi Php c tn l i Mt Vi chc thy cng tc ci. i Mt Vi l cch pht m ca ch Dmieville.
4 | Tng lai thin hc Vit Nam

Phi ri, l nh hc gi Pht hc tr danh x ny tn l Paul Demieville, ngi m c Etienne Lamotte, c Andre Barreau u coi nh l s ph. Nm nay tin sinh sut sot chn mi. Bn dch Lm T Lc ca ng l mt bn dch rt thng minh. Sch tn l Entretiens de Lin Tsi do nh Fayard Paris xut bn nm 1972 trong loi sch Documents Spirituels. Paul Demieville c Hn Tng rt tri chy. Nm 1971, ti c ln mi tin sinh v chi t x Maisons Alfort th trai. Ti , ti khng c trang b bn gh g ht v tin sinh phi ngi xp xung trn mt tm ta c. Sau khi ung tr v m ta xong, ng phi c gng mt hi lu mi ng dy c. Ti n hn qu v khng chu mn nh hng xm mt chic gh bnh v tip ng. Nm 1972, khi bn dch Lm T Lc ra i, tin sinh gi cho ti mt tp vi dng ch Nho "Nht hnh thin s gio chinh, i Mt Vi knh trnh". Ti c v khm phc ng ht sc. Khm phc tinh thn hc gi lim khit ni ng. ng ni c nhiu on trong cun Lc, ng vn cn cha thu trit v ng cnh co vi c gi l ng qu tin vo nhng li bnh gii ca ng. Theo ng, Thin ca Lm T l mt n lc ci cch li gio, v Lm T dng phng tin a ct lm cho k i thoi cm thy thi c chp v gio iu cho h. Ti ngh ti cc thin vin Vit Nam, ta nn bit s dng ng mc cc tc phm Kha H Lc v Tu Trung Thng S Ng Lc. Bn mi ba cng n thin ca Trn Thi Tng c ra v lm nim tng u l nhng cng n c th em k thc cho cc thin sinh nui dng. Cc li nim v cc bi tng ca Thi Tng khng cu k, khng nng tnh cch vn chng, c th gip nhiu cho cc thin sinh. Nh cng n th mi ba chng hn: C: i Quy ni Khi nim v C v Khng nh dy leo qun cy ln. S Sn hi: Cy ln ng, giy qun kh, th C v Khng i v u? Ni ri ci ha ha. Nim: Nc tuy chy i nhng vn cn nm trong lng bin, trng tuy ln mt cng khng la khi thi khng.

5 | Tng lai thin hc Vit Nam

Tng:

Sng lng khi no gi ng yn. Mt cng hng ngoi lung lao phin. Mt ting ci, tan ngh vn mi. Phn thnh si ngc r i bn!

D thng bit bao! Ti dch bn mi ba cng n ny ra ting Vit v ting Php na, nhng cha c dp thm li bnh ch. Bn dch ting Php c in, cn bn dch ting Vit cn nm trong hc t t mi hai nm nay. Trong Tu Trung Thng S Ng Lc cng c mi mt cng n vi li nim v bi tng. Nhng cng n ny rt xut sc, trn y sc sng, trn y gic ng tnh. Thy tng em nhng cng n ny thc cho cc thin sinh cha? Ti a nhng cng n ny lm; c ci sc bn hn nhiu tc trong Bch Nham Lc. Cng n th nht chng hn: C:
Kinh Nit Bn c cu: Mun vt u v thng, y l php sinh dit

Nim: Ci g sinh dit? Tng: Mun vt thy v thng u l php sinh dit. Ba ci ma sa Mi phng gi tp! Rn rng chng hn tp. Vn vt v thng g cng khng. Tm sinh dit kia, ai vn p? Nu gp ng gi C m xa Trnh sao ngang hng mt ci p? Hi i Cha thy ma Xun m m o l n hoa

Tu Trung Thng S Ng Lc qu l mt bo vt ca thin mn t Vit. Sc sng gic ng tot ra mnh lit t ton b tc phm. Vy m cho n nay, sch vn cha c lu hnh rng ri. Ti cc Pht hc

6 | Tng lai thin hc Vit Nam

vin v thin vin trong nc ta, s hc tng v thin sinh hc tp v s dng cun lc ny c c bao nhiu ngi? Xin Thin Duyt am ch lu n im ny cho. Li s dng cng n trong vic thin tp bt u t i ng nh thy bit. Trc c ai ni n cng n u? Vy m by gi ni n thin l ngi ta ngh n cng n. Ti bit rt nhiu thin sinh nh cng an m t ng, nhng ti thy s ngi i lc vo ng b v cng n cng nhiu. Cng n c nng lc to nn s ch ; ngi sng vi cng n kh qun c cng n cng nh ngi b trng tn m cha nh c tn ra th khng th qun c mi tn. Tuy nhin, a s thin sinh mang tr nng i vo cng n. Vi tr nng h mong mi khm ph c mt kho tng gic ng vi cha trong cng n, cng nh ngi i o m tm vng mang theo mt ci thung o t. Hi i, kho vng kia u, c nm trong cng n, v cng n li l chnh ci thung, th tr nng dng lm g? My ai c kh nng ly ci thung cng n nh ui ci thung tr nng? S thin sinh b y ra bin c mnh mng tri git v cht ui k ra rt nhiu. Nht l h gp phi nhng ng thin s cn cng cn sng nh khoai hp trong mt ni nc cha bao gi si. Cch y ba nm ti c v c mt cun sch tn l Ph Phn v Th Thin Gi Mo Thi Nay (Gendai Sojizen Hyofon). Cun ny vit bng ting Nht, ra i nm 1916, k tn Ph Hu Php Vng. Sch c in mt ln th hai nm 1917 v sau bin mt trn th trng. By gi khng tm u ra c mt cun; may mn lm th mi gp mt nh bn (photocopy) m thi. Sch g m qu th, chc thy mm ci t hi. l mt th sch cm, trong c ti hai trm tm mi mt cng n v y nhng cu gii p cho tt c cc cng n . N ging nh mt th livre du maitre ca cc ng thy dy ton; hc tr v c th c th tm thy trong p s ca tt c cc bi ton m ng thy a ra. l l do khin cho cc ng thin s chng i s ra i ca cun sch. Thin sinh ca h nu v c sch th khng cn thin qun lm cho cc kh, c rong chi ta tu nguyt ri n lc trnh kin gii c em nhng cu gii p trong sch ra m tha vi thy. Phn chnh yu ca cun sch, ngha l
7 | Tng lai thin hc Vit Nam

nhng gii p cng n c cng b trong cun sch, tht ra c t my trm nm nay v b mt lu truyn t thy ti tr. Nhng ng thin s cn "sng" rt cn ti sch c th kim im "trnh tu chng" ca hc tr mnh, xem hc tr mnh c kh nng c phi i ch tr mt thin vin a phng hay cha. Vy m cun sch c in ra th th hi ai m khng "bi ri"? Bi ri v b quyt ca mnh b tit l nh, nhng bi ri hn l ch cun sch t co tnh cch gi mo ca s tu chng. Thin khng tu chng l thin gi mo; danh t a ra l tng t thin (sojizen). Tc gi khng tn tht v ng ngi s tr th. ng ni ng bit hiu Ph Hu Php Vng l t bo h v trnh nhng cuc ci c v ch. C th ng cng l vin ch mt thin vin ng thi. C nh th ng mi bit c s thc bn trong ca tnh trng tu chng trong thin gii. ng t co tnh cch gi mo ca s tu chng trong thi i ng v ng ni ng ch tin tng vo cc cng n ca cc thin s Trung Hoa xa, ch khng tin tng g truyn thng tu chng t Bch n (1685- 1768) tr xung. Ci tnh trng "bi ri" do cun sch gy nn khin cho cun sch khng cn c lu hnh. Nhn vi con mt t bi, ta thy s lu hnh b mt ca cun sch qua cc th h thin s cng khng tri chng g my vi o l. nc ta, c nhng thi i m tng s tng kinh m khng hiu g v ni dung cun kinh. Tuy vy, nh nhng ngi y m kinh c lu truyn ti thi i m c ngi hiu c kinh. Ci cun Livre du Maitre lu truyn trong gii thin gia kia l gip nhng ng thin s khng t gic ng c vai tr truyn ng. Hc tr ta khng a no chng ng, nhng t ca h c th c ngi s chng ng ! Tm ca ngi lu truyn sch c th ch l tm l y. Vo thi i ny, ngi tu o chng o u c my ai! Chc thy cng mun bit qua mt mi cun sch . ti chp li gii p ca vi ba cng n thy xem cho bit: Thin s: Khi hai v th ta ca ai thin ng ti gp thin s Lm T, h ng thi qut ln mt ting trc mt nhau. Mt v tng hi thin s Lm T: hai v cng qut, vy ai l ch, ai l khch? Thin s

8 | Tng lai thin hc Vit Nam

ni: th ch khch phn minh . S thm: nu mun hiu th hi hai v ch ta. Thin sinh: Ct nh th ng, nn nh th nm; ni th cao, sng th thp. (v c tip): ni l ni, sng l sng (hoc): liu th lc, hoa th hng Thin s: Hai tay v vo nhau th c ting v tay. Vy ting ca mt bn tay l ting g? Thin sinh: (ngi ngay thng hng v pha thin s, khng ni nng g, a thng mt bn tay pha trc). Thin s: Ngi nghe c ting mt bn tay, vy hy chng t iu y ra. Thin sinh: (khng ni nng g, a thng mt bn tay pha trc). Thin s: Nu nghe c ting mt bn tay th thnh Pht. Ngi thy sao? Thin sinh: (khng ni nng g, a thng mt bn tay v pha trc). Thin s: Sau khi ngi cht, xc thn thnh tro bi, ngi c nghe c ting y khng? Thin sinh: (khng ni nng g, a thng mt bn tay v pha trc). Thin s: Nu bn tay b li kim cht mt th sao? Thin sinh: khng th cht mt c (hoc) thy cht th xem! Thin s: Ti sao khng th cht c? Thin sinh: Ti bn tay cha ng c php gii
9 | Tng lai thin hc Vit Nam

Thin s: Trc khi sinh, bn tay y th no? Thin sinh: (khng ni nng g, a thng mt bn tay v pha trc). Vit th ny cho thy xong c l ti phi i chm la t cun sch kia ra tro mi c. Nu khng, c ngy s c nhiu ngi ti xin lm nh bn. Bit u trong s li chng c t ca thy! t ca thy vt bin qua y thiu g! Ti nh hi ti mi gp am ch ln u ti cha n Quang, khi thy Tr n mi ln, vo khong 1953 hay 1954 g . Hi y thy Nht Lin nh ti ph trch ging mn Pht gio s ti Pht hc ng Nam Vit. Ti bt u khng bng lch s Pht gio n m bng lch s Pht gio Vit Nam. Ti c a cho thy xem mt s thi k ca cc thin s L Trn m ti dch ra Ting Vit. Thy t v rt a thch, v chng ta thng ni chuyn v cch thc phc hng li thin hc Vit Nam. Trong tng gii hi c phong tro luyn ngoi ng du hc quc ngoi. Trong khi cc thy Huyn Dung, Tr Khng, Minh Chu, Qung Minh, Huyn Vi, Thin Chu hng v no y th thy ni vi ti l thy ch mun i theo con ng vch v nht nh khng chu theo " thi thng ". Nm 1957, Phng Bi Am mi thy ln tnh c mt thi gian, thy vui v nhn li. Thin Duyt Tht ca thy c ct trn i Thng. l mt trong nhng giai on h th cng phu ca thy. Thy Thin Duyt Tht cho n khi tnh trng chnh tr v qun s a phng buc thy phi ri khi rng i Lo. Sau cch mng ngy 1.11.1963 thy v ch trng Pht hc vin Hu Nghim. Tuy phi trng coi va Cao ng Pht hc Si Gn, va bo Hi Triu m, va trng Thanh Nin Phng S X Hi, ti vn tm ra c th gi v ging dy hng tun cho hc tng th theo li yu cu ca thy. Thy cng n li ti, nhn ging kinh A Hm ti Vin Cao ng Pht hc. Mi ln v Hu Nghim, ti a ra thm vn rau ci ca thy. Mn ti nhn ging ti Hu Nghim l "l tng x hi ca ngi hc tng mi".

10 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

Sau , giao Pht hc vin Hu Nghim li cho cc ng liu, am ch m thin vin Chn Khng v Thng Chiu. Phng Bi, qu hng tinh thn ngy xa chm trong khi la, cc tc vin ca trng Thanh Nin Phng S X hi hng v Chn Khng v Thng Chiu nh l qu hng tinh thn th hai ca h. Cuc chin i n giai on thm khc; ti phi bn ba ra ngoi kim gii php chm dt chin tranh, v ting ni ca ti khin cho ti tr thnh k lu vong hi ngoi. Tuy vy ti vn khng cm thy xa t nc qu hng mt my may gang tc no. cch xa cc bn c mt bn cu, ti vn c lm vic chung vi cc bn. Cc thin sinh ca thy c ngi bt u dch kinh in v th tch v thin. Tip theo nhng bn dch Ta Thin Tam Mui, Lc Diu Php mn, n Ng Nhp o Yu Mn, Ta Thin Dng Tm K m thy thc hin Phng Bi Am, bao nhiu tc phm khc c phin dch, sng tc v xut bn tu vin Chn Khng. Trong tc phm ny, ti c ghi nhn cun Thin S Vit Nam do thy bin tp v cun Php Hoa Cng ca thin s Minh Chinh do mt cao ca thy l php s Nht Quang phin dch. l nhng ti liu c th bi p cho nn thin hc Vit Nam. T sch thin ca Chn Khng tr nn rt ng k, v trung tm thin do thy to dng v hng dn to c nim tin cho ngi trong nc. Thi i chng ta l thi i bng nha ging kinh ca thy cng ang c lu hnh, cng lc cng rng. Ti Phng Vn, ti c ngh ng sch sinh sng nn nhiu ngi t tn cho ti l ng o ng sch. Cn thy th c ngi ta bt u gi l ng o cassette, thy bit cha? Con ng tuy vy cn xa. Ti mun bn vi am ch v mt s vn lin quan n thin hc Vit Nam m hi 1953 1954 ta cha c dp bn ti. Trc ht l vn gio in. Chc thy cng nhn thy ni dung hai bui cng phu cha khng phi l thin m l mt gio v tnh gio. C nhin ng v phng din lch s v hnh tr, mt v tnh c lin h vi thin. Song le, t th k th mi bn tr i, mt v tnh lp p thin, v chnh v l m chng ta quyt nh chn hng li thin hc. Vo cui i L, thin c pha trn vi Mt cho nn cc mi m tn d oan xut hin kh nhiu. Cc

11 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

thin s nh i ng, o Vin, Thi Tng, Tiu Diu, Tu Trung thanh lc li thin, v vy vo i Trn, Pht gio thin bt u thun ty tr li. Nhng sau khi qun Mng C dit nh Tng, dng ln nh Nguyn v em Mt gio Ty tng truyn b, th Pht gio i Vit bt u b nh hng rt ln. Thin s Huyn Quang, t th ba ca phi Trc lm tr ch trong cc bui cng phu. Nghi thc cng phu sng m by gi cc cha cn ang s dng c l c dng nn t thu y nh Nguyn. Ton l -la-ni. T Lng Nghim, qua i Bi ti Thp Ch, ton l la ni. Tm kinh cng mang mu sc la ni : "th i thn ch, th i minh ch, th v thng ch, th v v ng ng ch Cng phu chiu, tuy l cng phu tnh , vn mang mu sc Mt gio. Nghi thc Mng Sn th thc l mt nghi thc mt gio. Kinh A Di chm dt bng mt -la-ni, "vng sanh quyt nh chn ngn". Ti bit Mt gio v Tnh gio p li nhng nhu cu tn ngng ca qun chng: cu an, cu siu, quy tc tnh , nhng trong thin vin m s dng hai bui cng phu vi ni dung Mt v Tnh nh th ti thy khng n. Hn mt ngn nm nay, cc thin vin Trung Hoa, Nht Bn, Cao Ly v Vit Nam lm nh vy ri, by gi ti ngh thay i chc trong gii sn mn khng chu. Tuy nhin o php khng chuyn mnh bin i th sinh kh s mt dn, v nh mt cy c th kh cn, s khng th mc ln ti tt. Mt ngn nm m cha thay i, nh th l qu lu ri. Ti xin ngh thy ng ra chn lc trong cc kinh in to dng mt nghi thc cng phu mi, trong c cc kinh vn cn bn v thin. Nhng k inh vn ny phi c chn lc rt k, s tng c cc kinh vn ny phi c nh hng n cng phu thin tp hng ngy v cng s c tc dng nui dng p ca thin qun. Ngoi nhng kh kinh do Pht trc tip ch dy ta c th trch thm nhng vn kin c gic ng tnh ca cc thin t. V d thay ch Lng Nghim, c th trch mt on trong kinh Lng Gi, hoc mt on trong kinh i Bt Nh. C nhin trong nghi thc Thin Mn Nht Tng c nhng mc nn gi li, nh Bt Nh Tm Kinh v on k trch trong Hoa Nghim thuc phm Ph Hin Hnh Nguyn. Chn la kinh vn xong xui, cn

12 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

phi phin dch cho c ngh thut, nht l nhng bi k tng v pht nguyn. Li phi su, phi p v c nhc tnh, tng mi hay. C nhng thi s nh V Hong Chng, Tr V v Phm Thin Th cng tc th qu. Tic thay thi s V Hong Chng t th ri. ng l mt trong nhng ngi dng ch rt kho. Cng vic son tho Thin Mn Nht Tng ny cn c s hp tc ca nhiu ngi. Nghi thc s c p dng trc ht trong cc thin vin; nu nghi thc son tho cng phu c gi tr v ni dung cng nh v ngh thut th ti tin ch trong vng nm nm l cc cha trong ton quc s em ra p dng. Nhn ni n kinh Lng Nghim Tam Mui, ti nh li mt iu mun nhn li am ch lu, m cha c dp. l vn ngun gc ca kinh Lng Nghim. Lng Nghim Tam Mui (suramgamenesamadhi) l kinh c ngun gc Phn ng, c dch nhiu ln ra Hn vn. Kinh cng c dch ra Tng vn. Bn Hn dch u c thc hin vo th k th hai Ty lch. Bn lu truyn hin nay l bn ca Cu Ma La Thp dch vo cui th k th t, tc l kinh th 642 trong i Tng Tn Tu. Cn kinh Lng Nghim thng c lu truyn rng ri x ta l mt th Lng Nghim khng c nguyn bn Phn ng. Kinh ny tn l i Pht nh Nh Lai Mt Nhn Tu Chng Liu Ngha Ch B Tt Vn Hnh Th Lng Nghim. l mt kinh c bin son ti Trung Hoa vo i ng, u th k th tm. Kinh ny l kinh th 945 trong i Tng. iu ny c cc hc gi c uy tn v Pht gio s tha nhn. Ni bit vy thi ch ti khng ngh rng kinh bin tp Trung Hoa t gi tr hn kinh bin tp n . Ai cng c quyn ngh rng mnh hiu c t tng ca Pht hn nhng ngi khc. Vn th hai m ti mun bn vi thy l vn gc r. Thin c nhiu h phi, nhng h phi no cng c gc r Pht gio nguyn th. Nhng t tng i tha trong cc kinh in i tha u c ht mm trong Pht gio nguyn th. Ta c th phn bit tinh thn ca Pht gio i tha gn vi tinh thn Pht gio nguyn th, nhng ta phi cng nhn l ng v phng din hnh thc v lch s, cc kinh bn Nam Tng gn vi cc kinh bn ca Pht gio nguyn th hn.
13 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

Nu cc t tng khng, trng trng duyn khi, duy thc v vin gic u c mm mng trong Pht gio nguyn th th thin cng vy. a v thin rt ln trong Pht gio nguyn th v v vy ngi hnh thin phi lun lun tr v vi cc kinh bn thin ca Pht gio nguyn th nhn ra ngun gc ca mnh. Thin ng i kim cn nguyn ca mnh trong Lng Gi, Hoa Nghim v Bt Nh m t khi tm v qu hng ca mnh trong A Hm. Ti mun ni ti Nim X Kinh v An Ban Th Kinh. Vo thi Pht ti th, hai kinh ny l nhng kinh "gi u ging" ca thin gi. Ti cc thin vin x ta, nhng kinh ny khng c em ra dy, tht l ng tic bit chng no. Ti so snh Kinh Nim X trong Hn tng (Trung A Hm, kinh th 98) v kinh Satipatthana ca tng Pali (MaJjhima -Nikaya, Kinh th 10) v nhn thy ni dung hai kinh i khi l tng ng. Tuy nhin phi ni ngay l kinh vn trong tng Pali n gin v gn gng hn nhiu. Theo ti, ti l kinh cn bn nht ca ngi tp thin; s kin m thin sinh x ta c ngn nm nay khng c hc kinh ny l mt s kin ng tic v cng. Nhng li ch dy ca Pht trong kinh ny rt n gin v thc t, khng h c tnh l thuyt. iu m ti ch nht trong nhng khi tr tng l Pht ch dy ta quan st v thn th, cm th, tm thc v i tng tm thc m khng h mun nhi s ta hoc bt ta hc thuc lng m ci cng thc "thn bt tnh, th th kh, tm v thng, php v ng". Cng thc ny l do ngi i sau thit lp, ngh rng ph hp vi gio l, ng u tr thnh mt loi gio dc nhi s v t k m th. Theo tinh thn ca kinh; thin l s thc tnh, quan st thng trc cc hin tng thn th, cm th, tm v i tng tm ; nu thin gi trong khi quan nim m pht kin ra l "thn bt tnh, th th kh, tm v thng, php v ng" th l mt trong nhng ci thy do cng phu qun nim a ti, ch khng phi mc ch ca thin qun l thy v ch thy nhng c tnh ca thc hu. Nu quan nim ch l thy nhng ci th lm sao hnh gi trc nhn c ci thy khc nh khng, v tng, v tc? Chnh nhng ci thy nh th mi m tung c cnh ca gii thot cho ngi hnh gi. Thin l mt qun php thng minh ch u phi l mt li nhi s. Sut c qung i nin thiu tu hc, ti b ci cng thc "thn bt
14 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

tnh, th th kh" m nh v iu gy tr ngi khng t cho ti. Trong tr c ti hi t nim x qun ch l chng minh tnh cch bt tnh, kh, v thng v v ng. Mt cng thc o c lun l hn l mt phng php thin qun. Thin qun, theo tinh thn kinh Nim X l qun st ch khng phi l t nhi s, t m th v dn thnh mt th trn trong ni tm m nh ph vi chnh mnh. Ti c dp dch kinh Satipathana ra quc vn: Nu c thm bn dch ca thy v Kinh Nim X trong Hn tng, th cc thin sinh s c dp so snh, v t s so snh y s c nhiu nhn nh rt c ch v lch s hnh thin. Kinh th hai l Kinh i An Ban Th , kinh th 602 trong i Tng Tn Tu. Ti cng so snh kinh ny vi kinh Anapanassati trong Tng Pali (Majjhima Nikaya, kinh th 118). Bn Pali rt n gin v d hiu, ging nh kinh Satipatthana vy. Cn bn Hn dch li qu phc tp. Ti khng tm thy kinh Ban An Th m ch thy kinh i An Ban Th . C l nu kinh An Ban Th cn th vn s ngn gn v vn tt hn. u kinh i An Ban Th c mt bi ta do thin s Tng Hi . Nh thy bit, Tng Hi l ngi Giao Chu, gc Khng C, sinh Giao Chu v Tu hc Giao Chu trc khi qua Ng hong php. Kinh do An Th Cao dch, v do Tng Hi ch gii, nhng li ch ln vo vi li kinh; c nhiu ni khng th phn ra u l kinh u l ch na. So vi kinh bn Pali th khc xa nhau qu chng. Kinh vn kh phin mt. So vi bn Pali th khng tin dng cho ngi thin tp bng. Trong Hn bn ti nhn ra c nhiu s thm tht v sau, v vy ti mi ch dch c vn bn Pali. C mt iu rt ng ch l kinh bn Pali ta khng thy ni n php m hi th m ch thy c php theo di hi th v hng dn hi th i song song vi qun nim v t nim x v th t gic chi. Ta bit php m hi th c lp ra sau khng lu trong Nam Tng cng nh Bc Tng. Kinh bn do An Th Cao dch c nhc nhiu ln vi danh t s tc, v bi ta ca Tng Hi cng vy. Trong cun thc Em Mt Tri T Rng (sau ti bn Php i tn l Php L Ca S Tnh Thc), ti c cho in bn dch kinh Satipattana
15 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

v bn tm tt ca kinh Anapanasati. Cch y ba hay bn nm, ti c gi v thy mt cun Php L Ca S Tnh Thc, khng bit sch c ti tay thy khng. Ti nghe ni nm 1977 ti Si Gn mt nhm tng ni c in li on sau ca Php l, ly tn l Hm Tiu Thin. Thin php m ti theo di v thc tp gn hai mi nm nay c ti phi hp t hai ngun tu gic Nguyn Th v i Tha; nu thy c c cc cun No Vo Thin Hc, Php L Ca S Tnh Thc v Tri Tim Mt Tri thy t nhn thy iu . Cun Php L rt c ph bin ti cc trung tm thin hc u Chu, c Chu v M Chu, mt phn c l cng l v c im . Ti cha dch Tri Tim Mt Tri nhng ti c cm tng cun ny cng s rt c thin gii Ty Phng yu chung. Ti a thin ng v ngm mnh tm mt dng sui nguyn th, v t mt sinh lc mi c pht hin. Am Ch tng ging A Hm ti Vn Hnh, tng dch A Hm, chc nhn thy vic a thin v ngun l vic quan trng. Lu nay ni n thin cc thin sinh ch ngh n cng n, t thin, t v sc nh m khng ngh n nim x nh l ngun gc ca cc dng thin. Nim X kinh khng ni ti t thin m t v sc nh, vy m Nim X kinh l mt kinh cn bn ca thin. Ta phi ni r cho thin sinh bit bn cht ca thin nm trong qun nim ch khng phi trong nhng trng thi xut thn. im ny ti thy rt l quan trng. Vn th ba m ti mun cp ti l bn sc thin hc nc ta. Thin hc Vit Nam xa nay c truyn thng i vo cuc i. Cc thin s nh Khng, La Qu An v Vn Hnh ca phi T Ni a Lu Chi khi m truyn thng p . T y n nay chng c thi i no m trong o Pht khng i vo cuc i. C iu o Pht i vo cuc i m khng sa ly trong cuc i. Vn Hnh xung ni cho n khi tnh trng nguy nan ca nc nh chm dt, v tr v cng v xut th ca mnh. Cc thin s phi Yn T cng vy. Pht gio Trc Lm i Trn l mt nn Pht gio nhp th: thin hc l nn tng ca mt nn vn ha v chnh tr c lp ca nc nh. Ngay trong thi i Pht gio suy i, thin gi vn khng tch ri khi x hi. Nm ngoi ti c dp tm hiu v thin s Ch
16 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

Thnh, v tm thy ni ng hnh nh rt thc ca cc thin s nhp th. Thin s Ch Thnh l con ca H Quc Cng Nguyn Cng Thnh, sinh nm 1861 ti Qung Nam. ng tham gia phong tro Vn Thn khi ngha. Cuc khi ngha tht bi, ng vo tu cha Gic Vin Ch Ln, ba nm trn lo vic cng qu: gnh nc, ba ci, gi go. Sau ng nhp tht v tnh khu trong ba nm. Nm 1892 ng i cu tr bo lt ti G Cng v nm 1895 ng li i cu tr Chu c. Mt mnh ng c sut cu vt hn 500 ngi em v cha nui cho n khi nc rt. ng thu thp, tn lim, mai tng khng bit bao nhiu l thi hi khng tha nhn. ng li cn b mt thm Php bt giam gn mt nm tri v hot ng x hi. Nhng ngi nh thin s Ch Thnh thi no m khng c. Ngi i ra lm vic cu th dn phi c sc mnh tm linh ca thin mi khng b nn lng thi ch hoc sa vo vng danh li. Thin s xung ni cu i khng phi bng php thn thng. Thin s cng phi nhn nhc, chu ng, c khi cng b giam cm v tn st nh bt c ai. Nhng c sc mnh tinh thn thin s tr thnh v y v bt thi chuyn. Trong cng phu sng c mt bi vn pht nguyn m nhng ngi nh thy v ti tng c hng vn ln. l sm Quy Mng. Chng ta hy c li cu: "ha hoch bng h chi a, bin tc hng lm m ng thc thit chi , ha sinh tnh phi mao i gic, ph tri hm oan tn bi tn toan, hm trim li lc tn dch th, nhi hin vi dc tho, cu liu trm kha c cn thi, nhi ha tc o lng, t ch bn ni Ti tm dch: nhng min t ngc n au, ti nguyn chuyn i thnh nhng khu rng thm, nhng k ang chu ng cc hnh, ti nguyn a v t gii thot,

17 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

nhng loi mang lng i sng, nhng k oan c n nn, ti nguyn gip h sm chm dt c mi kh au cay ng v s cng c thm nhun an lc. gp thi bui bnh tt dch l, ti nguyn sn xut ra thuc men cu cho mi k trm kha, gp giai on i km, ti nguyn tm ra thc go lng thc t c hn." , l li nguyn khng th l mt li nguyn sung m l mt li th cn phi thc hin. Bi Sm Nguyn ny l mt trong nhng bi c th v cn gi li trong nghi thc cng phu bui sng. N nhc nh cho ta bit o Pht c v th gian v tn ti v th gian; gii thot v t bi khng phi l nhng g c th bit lp vi cuc i. Thin khng phi l dnh cho mt s ngi may mn c cm n o mc. Thin l ca chung ca tt c chng ta. Thin khng phi ch c c tr ni am thanh cnh vng; thin cn hin hu ngay nhng chn bn ly nc ng, nhng chn ngc t m u. Chnh trong nhng cnh hung lon lc, i kh v p bc m thin biu l c nh sng ca mnh. Ngy Trn Nhn Tng i tu, ng b ht mi tin nghi ca mt v thng hong. ng tu theo hnh u . ng i chn t, mc o v, t chi i kiu, i vng, i nga v c i thuyn na. trn ni Yn T, ng c tr trong mt chic am bng l nh am Nga Vn, v ng tm ngay di sui. Bit trc i sng ny s rt khc vi i sng trong cung in, ng chun b tp s xut gia nhiu nm hnh cung V Lm. Vy m n khi thnh sn tng, ng vn khng qun dn qun nc. Khng cn quyn binh, ng vn i du ha min qu, khuyn dn b c lm lnh, ph tr h tc. c ha bnh vi ln bang min Nam, ng cn tc thnh cho cuc nhn duyn gia con gi ng, cng cha Huyn Trn, v vua Ch Mn ca nc Chim Thnh. ng c xy dng cho Gio Hi Trc Lm c lp vi chnh quyn v buc chnh quyn phi tn trng uy quyn ring ca Gio Hi. Cho n trc khi cht m ng cn lm chc th cc v th gi lm l tr t cho ng m khng cho php triu nh ng ti tang l, ngha l khng cho php triu nh lm l quc tng theo kiu quc

18 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

tng cho mt thng hong. Tnh cch xut th ca thin gi khng v hnh ng nhp th ca ngi m b suy tn. Ngh cho k th ta khng thy c ranh gii gia xut th v nhp th, gia v hnh v hu hnh. Mt v thin s ngi trn nh non cao nhng o c vn soi sng c cho vn ha v chnh tr th tuy ng v hnh m l l hnh. o c y lm pht khi mt nim tin, bi v o c y c dnh lu n s sng trong khi soi sng c cho ng i nc bc ca x hi. Nu v thin s ni: "ti khng bit v khng dnh lu ti vic i; chuyn l chuyn ca cc ng", th o c ca ng ta khng soi sng c cho ai c. Cng nh khi ng trong lng cuc i hnh ng m khng c sc mnh ca tu gic v ca tm linh th con ngi hnh ng d c mang danh hiu hay o m nh tu cng khng dnh lu g ti chuyn xut th v nhp th ca o Pht c. Nhng bc b tt nh Quan m, Ph Hin, a Tng v Thng Bt Khinh thi no cng c mt trong cuc i, nhng v h khng mang o m nh trong cc tranh tng ang c th cng nn t ai nhn din c h. Ch c mt Ph Hin mi nhn din c mt Quan m, d dng nh ta nhn din mt ngi bn. B Tt Quan m c th ang ngi ni Ph , ta ln s gp, nhng nu ta i vo chn bn ly nc ng ta s c c hi gp ngi nhiu hn. Nhng mun gp th phi c kh nng nhn din, ngha l c mt t bn cht Quan m trong ngi. Nm xa ti vit Thc Em Mt Tri T Rng l cho nhng ngi tr vo i c th em theo cht t sc mnh tm linh v thin qun cn thit cho cng cuc phng s. Ngi tr no th hin c trong lng mnh mt t v y v t bi u c th c coi nh mt cnh tay ca c B Tt gi vo cuc i. Cng bi l cho nn ngy xa ti thng khuyn cc em hng v Thng Chiu thit lp phng s trong lng h. V nhng ngi ng ra th nghim Dng Tu Tip Hin pht nguyn c t ra l bn mi ngy tnh tu trong mt nm nui dng cht liu tu gic v t bi. Trng X Hi hay dng Tip Hin ch l nhng hnh thi din by c th tinh thn nhp th ca o Pht. T nhng ngy no xa xi, ti ngh rng chng ta khng nn lu tr trong lnh vc t tng v l thuyt khng dnh

19 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

n s sng c th ca con ngi. "Pht ti th gian, bt ly th gian gic". So vi cc truyn thng thin ti Trung Hoa v Nht Bn, thin hc Vit khng c tnh cch nh giu v quyn qu, tri li cn i su vo i sng dn d. nc ta, ch c mt thin phi mang tnh cch quyn qu, l thin phi Tho ng. Thin phi ny v vy khng c nh hng su rng v bn b trong i sng nc Vit. Nhng iu trn y ti nhn thy l ti yu cho s xy dng tng lai thin hc Vit Nam. Ti vit nhng dng trn cho thy gp , nhng cng mong rng cc thin sinh tr tui trong nc c dp suy ngh v con ng trc mt ca Pht gio Vit Nam. Th h Pht t sau ny c mun lm cch mng gio l v gio ch cng phi suy xt cho k cng v nhng im cn bn . Pht gio Vit Nam c mt truyn thng v nhng g tt p ca truyn thng s c bo tn. Nhng gic sc mi ca tng lai s ha hp d dng vi nhng tinh hoa y. Nhng g kh cng khng cn sinh kh cn phi c p b cho sc sng tro ln v tip tc. S thay i y khng lm hi n nhng g tt p ca truyn thng m cn gip cho nhng tinh hoa y pht trin v trng tn. T nm 1930 tr i, gii tng sinh nc ta thng a lp li khu hiu cch mng gio l, cch mng gio ch v cch mng gio sn m php s Thi H Trung Quc nu ra, nhng cho n nay cha c g thc s cch mng c xy ra Vit Nam trong ba lnh vc gio l, gio ch v gio sn c. l li ca ai nu khng phi l ca tt c chng ta? ng v phng din gio l chng ta vn gi nguyn mt th thin hc m yu m gc r l Mt tng v Tnh tng. Ch c vi hi gi thun li mang n cht t sinh kh: l ch phc hng thin hc v ch nguyn em o Pht hin i ha i vo cuc i. Tui tr hng v thin mt phn cng do phong tro hc thin Ty phng bc pht. Tui tr chp nhn em o Pht i vo i mt phn cng do x hi bng hoi v chin tranh v i kh. Cun o Pht p Dng Vo i Sng Hng Ngy (xut bn nm 1973) m Vin Ha o gi l "cng lnh gio l nhp th ca Pht gio Vit Nam hin i", t c nn tng s khi cho mt nn gio l thc tin phi hp c i Tha v Tiu tha,
20 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

nhng trn cn bn y cha c c nhng xy dng no ng k. ng v gio ch, cc bn hin chng ca cc hi v ca Gio hi ch cp ti mt hnh chnh v qun tr ca on th m khng cp g ti s ci cch v gio ch v gii lut ca t chng. Ngo i cng cuc th nghim v dng Tip Hin, mt cuc th nghim qu im lng v lu di, ta khng thy c gic sc g mi trong phm vi gio ch. V phng din gio sn, ta thy c mt vi tin b nh. T nm 1956 nhn dp ging dy ti Pht Hc ng Nam Vit, ti tng ku gi nhng n lc xy dng kinh t t tc cho tng vin i n s ph b cng dng, nhng li ku gi ca ti ch c nh hng nhiu trn s sng ca ngi hc tng m rt t trn lnh vc t chc. Hc tng v hc ni t c nhiu ngi ra hot ng trn lnh vc gio dc v y t t m nhim ly s sng vt cht ca mnh m hnh o. Cc c s kinh t t tc ca cc cha nh nh in, nh xut bn, xng nhang, xng m si, nh my v trai v cc xng tiu cng ngh nh c xut hin kh nhiu nhng vn khng . Thiu nhng ban h tr Tam bo, cc Pht hc ng khng th ng vng c. Trng t thc l mt c s hnh o cung cp kh nhiu lm cho gii tng s tn hc, nhng trong ch x hi ch ngha, nhng trng ny khng th tn ti. Nhng nm gn y, dn vo th phi t lc cnh sinh, tng s vc cuc ra nng trng cng nhiu; tuy vy hin tng ny l do hon cnh bt buc ch khng phi do ch ci cch. Tt c chng ta u phi tha nhn rng nhp i ca ta qu chm v do ta khng trn ng c tnh hnh khi n xy ti. Chng ta i chm v trn lng chng ta mang nng qu. Gio l nng qu. Gio ch nng qu. Gio sn nng qu. Chng ta hy tng tng mt v hnh gi kia ang i trn mt con ng ni va i mang nng no kinh no t. Bao nhiu kinh l by nhiu t. Chng ta c ti hai ngn nm trm lch s, v cc thin t ca chng ta, k t Ty Thin, ng qua ti bn quc, c ti hng ngn v, mi v u c trc tc kinh lun. V hnh gi ca chng ta l mt ngi rt hiu knh: ng ta khng dm b bt mt no xung, c em c hai ci vai gy v mt ci lng cm ca ng ta m chu ng ht ton th cc t. Theo nguyn tc, t no cng l ngi tu chng, v li dy bo ca t

21 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

no cng ph hp gio ngha. Cng v vy cho nn v hnh gi ca chng ta sut i l mt k b n l. c mun ca chng ta l thy ngi y qung b tt c hnh l trn vai v thnh thi ro bc trn con ng ni khm ph c bao nhiu hoa thm c l bn ng. Nhng trt gnh u phi l chuyn d. Ngi b hnh no cng cm thy cn c cht hnh trang. Ngi tm o nhiu khi cng c thi nh ngi lm giu, ct gi v cht cha bt c th g h ngh c th cha ng chn l, u bit s gp nht l nguyn nhn ca s ngho nn ca mnh. Chng ta m chng tri qua kinh nghim ng thng . Bung b l mt hnh ng kh khn, n i hi mt c dng cm ln hoc mt s bt bnh ln. Bt bnh y trc ht c ngha l bt bnh vi chnh thi ca mnh. Lm T tng dy t bung b c Pht c t ("phng Pht st Pht, phng t st t"). Nhng t ngy tr nn t s ca mt thin phi ln, ng cng b chnh con chu ca mnh gnh trn trn vai Uy tn ca Pht v c t ln qu cho nn l con chu ca cc ngi t k c th t cu non bin c thnh s t. Pht v t u c mun nh vy. Cc v bit trc iu , cho nn tng dn d con chu l ch nn lm kip g qu n qun ci xay. Thin hc Vit Nam s i v u? Chc thy cng ngh nh ti l h chng ta i v u th thin hc s i v y. Thin l mt dng sng linh ng, mt "sinh vt", ch khng phi l mt h thng t tng. L mt sinh vt, n phi h hp. Trong thin phng ti y ti c treo bc ha mt chi cy vi my ch "Respire, Tues Vivant". Th i, ngi l mt sinh vt. Gc r ca thin l chnh chng ta. Thin nh mt thn cy, l cy v r cy thu ht tinh hoa ca t tri ca nh sng lm nn sinh lc ca cy. Thin khng phi ch l nhng hnh thi sinh hot tn gio. Nhng k th v n p ca cc thc h c hi khng ng ti sinh mnh ca thin. H ch c th cm khng cho con ngi cng ly nhng khng th cm con ngi th. M con ngi cn th c th thin cn sng. Pht gio Vit Nam ang trong mt giai on th thch. Nhng g non yu, gi to phi tan r tn li, nhng nhng g chn thc s bn vng v chiu sng hoi hoi. Sau giai on th thch, thin hc Vit Nam s li rng ngi hn

22 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

bao gi ht. Min l trong giai on th thch, ta bit nhn xa trng rng v thc rng chnh kim cng ct c nhng th kim kh khc m khng mt th kim kh no p v c kim cng. Thin l nhn vo s sng bit mnh l ai v ang i v u. iu ny ti u c cn ni vi am ch, ti ch mun nhc li tt c chng ta cng nh. Phn ln, chng ta mi chy theo danh li, t c dp ngng li t thy mnh, thy c mnh ang l g v ang lm g. Chnh v chng ta khng t thy c mnh v khng thc c mnh ang i v u cho nn chng ta ang lm vo tnh trng him ngho cha tng c nh by gi. Him ha v s tiu dit nhn loi ang nng trn u ta, v kh nguyn t trn tri t vn cn c tip tc ch to thm na ci cht cng ngy cng chnh xc v mau l. Mi nm trn tri t chng ta , mi bn triu tr em cht i cc nc chm tin. Mt t, lng bin v bu kh quyn b nhim trm trng. Nu ta v tri t nh mt c th, th ta thy loi ngi chng ta l mt vi khun c sc tn ph ln lao, hn ht tt c cc loi vi khun khc. Tnh trng en ti nh vy m ta vn cha thc tnh: chng ta tip tc tn ph ln nhau. Kinh Php Hoa em v ba ci vi mt ngi nh bc chy v loi ngi chng ta nhng a tr con kh di ang ch che tranh dnh chi vi nhau trong ngi nh ang bc chy . Thin l "nhn thy t tnh v thnh Pht". Mt ngi khng nhn thy mnh v khng nhn thy hon cnh mnh th lm sao nhn thy t tnh? T tnh u phi l mt nim tr tng chng c lin h g n s sng ca bn thn v ca vn hu? Lm sao thy tnh c khi chnh nhng ci trc mt m cng khng th nhn thy? Thnh Pht l g nu khng phi l bng tnh dy nhn thy s sng, bit mnh l ai v ang i v u. My chc nm qua, chng ta tng b dn vo ci th "g mt nh bi mt nhau". V kh git ngi, chng ta mang t bn ngoi v, v vi s thc y bn ngoi, chng ta git nhau, chng ta tn ph nhau, ngha l chng ta t tn ph x s v dn tc ca chng ta. Trong khi la mt mng, mt nhc s tr au kh tht l n : "i t nc u m ngn nm". Trong mt hon cnh nh t nc mnh, ci

23 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

thn b bng ca mt nhc s tr c th b c i bn dm nt tan tnh v anh dm ht ln cu ht y. Ai u m? Ngi cng sn cho rng ngi quc gia u m, ngi quc gia cho rng cng sn u m. U m l k kia, ch khng phi l ta. Tht kh m nhn rng s u m nm trong mi chng ta, vi mt mc cao thp khc nhau. S u m c biu hin bng nim cung tn v s hp hi. L ngi cng sn, ta ngh rng ch ngha Mc l-nin l "nh cao ca tr tu loi ngi", rng khng c con ng yu nc no ngoi con ng cng sn. Thi ca ta va qu ma va hp hi, do ta tr nn tn c. Tn c v t quc, tn c v x hi ch ngha. Ta kch mi nn vn ha, ta bp cht mi t duy t do khng ph hp vi thc h ta. Ta ngh rng v t quc x hi, ta c quyn git ng bo sau khi dn ln thn hnh h nhng nhn hiu ngy v phn ng. Ta bt mi ngi phi h hi phn khi trong khi thc t khng c g ng h hi phn khi c. Ta ght s bc lt lao ng nhng ta li c tnh khai thc lao ng ca ng bo ta cho n mc h r ri chn tay sau mi ngy lm vic, cho n ni h khng cn c cht th gi no ngh n chuyn chng i ta na. Ta ni khng c g qu bng t do, nhng ta tc ot t do ca ng bo ta ngay trong phm vi tnh cm v t duy c nhn na. Ta ci ngi c tn gio l m tn nhng thi ca ta vi gio iu Pht xt cn khp np cung tn hn nhiu. Ta da vo Lin X, gi l thnh ng cch mng, nhng khng cho php i phng da vo mt ng minh ca h m ta gi l quc. L ngi quc gia, ta ch bit cy vo tin bc v sng sng m sng ng y li l t bn ngoi a ti. Ta s dng tim lc quc gia xy dng a v tn gio ta. Ta kt b kt phi tung li tham nhng v vt trong ngoi, trong khi con em ta ang b mnh ngoi trn a. Ta th tiu nhng ting ni trung thc ca nhng ngi quc gia c lng v n p ting ni ca nhng ai mun ni ln tnh dn tc v ha gii. Ta yn tr rng tt c nhng au kh m ta ang gnh chu l do ngi cng sn gy nn m c qun rng chnh ta gy ra hu ht nhng kh au cho ta. Ta qun rng chnh v s tham nhng ch k v c c ca ta m c hi ca nhng ngi quc gia b tiu trm. L b trng, l tng lnh, l gim c cnh st cng an, ta buc cp tnh trng v qun trng v vt ca dn m
24 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

ng gp cho ta, nu khng, ta lm cho h mt chc. L thng gia, ta ch bit lm giu trn chin tranh, mc ai ang cht ngoi trn a, v mc ng bo tan xng nt tht trong nhng vng bom n. Lm gio s, lm tr tr, chng ta ch mun xy cha, lm nh th cho thm ln, thm cao, gy uy tn c nhn v h ai khng theo mnh th mnh chp m cho l cng sn. Ta tip tc nn nhau cho n ni qua n tri t nn hoc nh c ti mt nc th ba ri m vn cn bi xu, chp m v m chm nhau. , ci ha khng phi do mt ngi hoc mt nhm ngi gy ra m l do tt c chng ta, k nhiu ngi t. Thc tnh trc ht l thc tnh v c mt nh c ti nho nh bn trong, v ai cng cn tu hc tr thnh sng sut hn, bao dung hn, khim nhng hn v tnh thc hn. Khng phi l trong chng ta khng c ngi tnh. Nhng s lng nhng ngi thc tnh cn t i qu. Ting ni ca h b chng ta bp cht v bt lp. H khng ym tr cuc tranh chp cho nn chng ta nn v tiu dit h. Tiu dit h l chng ta tiu dit s tnh thc. nu thin khng phi l ci thy ca s tnh thc v ting ni ca s tnh thc th thin l g? Ti sao trong cuc tranh chp, ting ni v hnh ng ca ngi Pht t li b c hai pha n p mt ln? Thin duyt Am ch i, ci nh chy ca bn tr con trong Kinh Php Hoa lm sao so snh c vi ci bin la ca cuc tranh chp trong chng ta v ang cng vy. Bn tr con trong ci nh chy ch cn b cuc chi chy ra ngoi l c th thot c nn thiu thn. Cn chng ta, chng ta chy i u? Th gii chia thnh hai khi ln v chng ta b dn ngay vo gia vng ha tuyn. Ti sao chng ta v phc nh th? Ti sao chng ta bt buc phi chn la gia hai khi? Ti sao chng ta khng khn ngoan m thot ra khi vng tranh chp ca cc khi nh mt s cc dn tc khc. t nc v dn tc ta cng ngy cng b rng buc. Ta t rng buc ly ta v ta chu s rng buc ca ngi. Thng nht v on kt ch l nhng danh t : trong thc t, dn tc ta b chia r mt cch trm trng. Chia r v s p bc, v s kim ch, v s th hn. Cha bao gi ngi dn b x m i ng o nh vy, bt chp mi him nguy, bt chp c ci cht. t nc ta hin nay, chng ta b buc
25 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

phi sng bng nhng thng khu hiu v danh t hn l bng cm go v kh tri. Chin tranh ni l chm dt nhng chin tranh trong lng ta cha chm dt. C hai bn, hn th vn cn bc chy trong lng. Nu c bom nguyn t trong tay, c l chng ta s khng ngn ngi g m khng nm vo k ch, bt chp ci g c th xy ra sau . Am ch i, thy v ti tng au kh v chng ta hiu tm trng ca nhng ngi tri qua kh au. Kh au c khi lm cho chng ta mt ht sng sut v bnh tnh. V vy m ta cn n s thanh tnh v tnh to ca thin. V i kh, v p bc, mc sng o c ca chng ta ngy cng suy sp. au kh a nhiu ngi ti cha thp v thnh ng: y nhu yu tn gio ch mi l nhu yu ca s an i, ch cha phi l nhu yu ca s tnh thc. Ti bit c bao nhiu ngi ng qu trong i sng. Tht kh m chu ng nu khng c mt nim tin tng lai. Tuy nhin ti cng bit rng, ngay trong cc tri hc tp v ci to, c nhiu ngi vn ng vng c nh thin tp v do c th mnh dn i ti. Nhiu ngi luyn thm c ci c kin nhn v t bi, thy c ci p v nim hy vng ngay trong nhng hon cnh kh nhc nht. Thin phi cm r c vo trong mi hon cnh kh khn nht ca s sng: n phi nui dng c s tnh to, c kin nhn v nim hy vng. S mng ca cc bn lun ln lao bit bao, bi cc bn bit rng thin khng phi ch l mt mn thuc thoa du ni au trong chc lt, thoa du bng s qun lng. Ma h nm ngoi, c mi my em thiu nhi Vit Nam t su n mi hai tui ti am Phng Vn " hc thin ". Nhng a tr ny th di v ti mt lm. Tuy vy nhng kh au v hn th ca lp ngi ln tui t nhiu c truyn xung chng, v ti tm cch a chng tr v vi ci nhn bit xt thng v chp nhn. Ti a chng vo rng lm quen vi cc loi cy c, chim, sc v cn trng, dy cho chng qun nim v tng t l, tng con su, ch cho chng thy lin h mt thit gia chng v mi loi. Ti chng dng danh t thin hc hay Pht hc no c. Vy m bn tr v ti thng cm c cho nhau mt cch su xa. C mt ln ti a chng xung ni i vo mt siu th cch y chng mi lm cy s
26 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

tm mua mt t inh c v ng bn. Chng ti i vo siu th nh i vo trong mt trn a. Ti a bn tr i qua hng ngn mn hng trng by trong , ch cho chng thy mn hng no c lm nn bng sc lao ng bn r ca ngi ln v tr em ti cc nc ngho i, nhng mn hng no m dn bn x ch c php sn xut m khng c php tiu th. Trong nhng ngy li am Phng Vn, cc em c n cm go Thi Lan rt thm v rt ngon, do ba m cc em em ti, v ti cng th. Bn tr ny tng b n i v b n n nhiu ln cho nn chng hiu ngay iu ti ni: go thm m chng ti ang n, hu ht tr em ti cc nc ngho i u c c n. Go ny ch l xut cng cho nhng ngi ngoi quc n m ly ngoi t. Ti mun cc chu sng tnh to v thy c chiu su ca ci th gii trong chng ang bi li. Ti ch cho cc chu thy bao nhiu l ha phm khng thc s cn thit cho i sng. Cc chu may mn hn bn tr Ty Phng ch l chng chng thc c th no l i sng c cc cc nc ngho kh cho nn chng hiu c mt cch d dng rng b cun ht vo m cung ca s tiu th l bt chp s au kh thiu thn ca cc bn cng la qu nh. Thy bit khng, chng ti ri siu th ra v vi mt chin thng ln: chng ti khng mua g ht, ngoi tr nhng ci inh c d nh. Qua cuc chin tranh giai dng, chng ta b tn tht qu nhiu m khng ai trong chng ta m khng mang thng tch. Ti thy chng ta phi gy li vn ngi: chng ta khng c quyn a th h rt tr vo con ng hn th. Cc bn ti, gn hay xa, trong c thy, cn tr nhiu hay cn tr t, xin hy dn ht vn ling u t vo tui th. l vn ling qu ha nht cn li. Cc bn bit rng iu khng th thc hin. Hin thi ai cng mun em nhum tm hn thiu nhi vi nc sn th hn, ci nhn v mu chnh tr ca mnh. Thin duyt am ch i, t su tui tr nn cc em c kh nng hc thin v tp thin ri, iu ti thy r. Cc chu thng minh lm. Ngi bn b ging ti ch cho chng mt chic l xanh ang lc nh sng mt tri, v chng ti cng nhn thy rng chic l cha ng c mt tri, m my v dng sui. Cc chu thy r l nu khng c

27 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

mt tri th cng khng c chic l, khng c m my th khng c dng nc, v khng c dng nc th khng c chic l. Mi chu cm trn tay mt chic l, nhn ngm n v tm thy mt tri, m my v dng sui trong chic l . Chng ti khng dng danh t trng trng duyn khi trong kinh Hoa Nghim m vn thu hiu c l trng trng duyn khi ca kinh Hoa Nghim. Cc chu bit c rng s n, s hc , s chi v s ng ca cc chu c lin h ti i sng cc bn cng la tui vi cc chu bn nh. Ngy u mi ln Am Phng Vn, mt chu nhn xt rng y ci g cng hp chu ht, ch c mt iu chu tic l y khng c v tuyn truyn hnh. Vy m sau mi hm c tr, chnh chu ni l chu khng cn thy thiu v tuyn truyn hnh na, v d c my truyn hnh y, chu cng khng xem. Hc thin v tp thin vui lm. Mt con c sn hoc mt con su o cng tr thnh ti thin qun cho chng ti. Pha sau am Phng Vn c my cnh i, trn cnh i bn tri c mt cy thng rt xanh v rt p, loi pinus nigra autria, chng ti t tn cho n l cy thng Thanh T. Ngy no chng ti cng thin hnh ln ti cy thng ny; trong chuyn i ln, cc em theo ti i chm tp th v chuyn i xung cc em c th ni ci chy nhy a nghch. Cy thng cch nh chng hn cy s. Cc em t bo nhau i cn thn ng p cht c sn v cn trng. T cc em bo nhau nh th ch khng phi ti bo u. Trc , ti ch c dp dy cho cc em qun nim v con su hay con c m thi, cc em thy rng con su con c cng c sinh mng, c cha m, c anh ch em, c vui bun v lo s Cc em c ngi thin, v thi gian n nh l mt pht. Ngi th. Xong mt pht, em no mun thi th ng dy, i kinh hnh mt vng. Em no mun ngi thm th c ngi. Vy m c em ngi ti mi lm hay hai mi pht. Thin khng phi l "cng chuyn" ring ca ngi xut gia, ca cc ng thy tu. Thin phi l np sng tnh thc ca mi ngi. Ti c cm tng l tui tr rt d thc hnh thin tp. Khng phi l v cc em cn ngy th m ta d nhi s cc em u. Ci nhn ca cc em trc tip v li l ca cc em ngay thng hn ngi ln chng ta
28 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

nhiu. Ti k nht l ngi ln nhi s cc em bng cc tn iu ca h. Ti ch mun ch cho cc em thy r thm v vn hu v tr m thi. Cc em c th gi nhiu hn ngi ln cho nn tu thin d hn ngi ln. Tuy vy ngi ti gia d c bn n my cng c th thc tp thin trong i sng hng ngy. Ni ti s bn rn, ti thy nhiu v xut gia cn bn rn vng vu hn c ngi c s. C nhiu v c s c tn tm v c kh nng tp thin rt cao, nhiu ngi xut gia khng b kp. Bn ny ti bit c hng ngn gia nh ngi Ty Phng ang thin tp theo nhng ch dn ca cun Php L Ca S Tnh Thc, phn ln nhng gia nh ny khng phi l ngi Pht t. C l chng ta phi ngh nhng phng php thin tp trong i sng gia nh, ph hp vi thi i mi. Xin thy v cc thin l bn nh ch tm v cc vn ny cho. Trong khong nhng nm 1968 n 1970, ti thng ngh n s thnh lp nhng cng ng trong c th va sn xut kinh t va thc hnh thin tp. Nhng cng ng ny c th c mnh danh l lng thin hay thn thin trong dn lng sng bng nng nghip v cng nghip theo hnh thc hp tc x. Lng c xm Thng, xm H v xm Ngoi. Ti xm Thng c th c tng x cho ngi xut gia. Gii ny cng tham d vo cng tc sn xut, nhng v t cn tiu th cho nn h c nhiu th gi tu tp hn. Li c c x cho cc anh cc ch dng Tip Hin, cho cc bn tr cha lp gia nh, v c x cho nhng gia nh ng con. Mi gia nh c qu kinh t ring bit, tuy nhin cng tc sn xut c iu hp chung. V y l mt cng ng thin tp nn np sng vt cht ch n gin thi v dn lng khng tiu th nhng ha phm khng cn thit th trng. Lng c my cy, xe hi cho dn lng x dng khi cn n. Trong lng c my mu t v mt x nghip nh m li tc hon ton dnh cho qu cu tr x hi, gip cho tr em i v nhng ngi bnh tt hoc t c v thn trong nhng thn lng ln cn. Trong xm c thin ng, c th vin, c nh vn ngh, c vn tr, c cng vin, c li thin hnh. Li c c x dnh cho khch tng v cho cc bn b thn thch ca dn lng. i sng ca lng c t trong chnh nim: mi na gi i hng chung ca xm Thng li im vi ting nhc

29 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

nh qun nim: bt c ai ang lm bt c g nu khng an tr trong chnh nim th nh m tr v chnh nim. Tr em v ngi ln u c thin tp trong i sng hng ngy. Xm Ngoi l tn gi tng qut nhng c dn ti lp nghip gn lng nhng cha sn sng chp nhn tham gia np sng kinh t cng ng ca lng. Tuy vy h c th tham d vo mi sinh hot thin tp v vn ha ca lng. Ti ngh nu ri rc trong t nc m c nhng cng ng nh th th thin tp s i su i sng i chng, v t nc s i rt mau trn con ng tin b vn minh. Thy v cc v cao chc t nhiu cng thc hin iu trong qu vin ri. Chng ta hy ngh n nhng s thit lp nhng lng thin nh vy mi tnh thin c th cm r li su xa trong mnh t dn tc. Trong hon cnh hin ti ca t nc, ti bit kh m thc hin chng trnh ny. Nh nc x hi ch ngha s khng cho chng ta lm. Tuy nhin t i bit cc bn bn nh u c b tay. H ang lm nhng g h c th lm c. Am ch cng vy. "Th gian v thng, quc nguy thy", c ch no m khng c ngy sp . Ta phi chun b cho tng lai. Ti v ta khng chun b t trc cho nn t nc mi ri vo giai on thm khc nh va qua. Ta phi kin nhn m ht t bi lng trong lng ngi. Ta phi kin nhn tiu dit nhng ht ging cung tn, hn th trong ta v trong ngi ng loi. Ch c con ng y, ch c con ng y thi mi c th a ta ra khi giai on u ti ny. Nh ti tng ni, tuy y m ti c cm thy khng xa cch bn. Ti hon cnh no, chng ta sng v hnh ng theo hon cnh y. Ti mi va i hng dn mt lp thin tp Amsterdam v. Thin sinh ton l ngi Ha Lan, phn ln l gii tr. Ma xun ti ti s qua ging dy cho cc tng s tr tui ngi Hoa K ti thin vin Tassajara. y, lm c g th ti lm. Ti t nim tin ni thy v cc bn bn nh. Ti khng tin vo qu v th cn bit tin vo ai? Ti thng h nim cho cc bn. Ci ta ca chng ta tht ra rng ln v cng. Ti xin chp v km theo y mt bi th m ti c ti thin vin Mount Tremper cho cc thin sinh bn y thy c cho

30 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

vui. C dp s li xin vit v Tng Lai Thin Hc chu u v chu M. Am Phng Vn, ma Xun Nm Nhm Tut

31 | T n g l a i t h i n h c V i t N a m

Hy gi ng tn ti
ng bo ngy mai ti ra i Bi v chnh hm nay ti vn cn ang ti Hy ngm ti thot hnh trong tng pht tng giy Lm t l trn cnh xun Lm con chim non cnh mm Chim chip vui mng trong t mi Lm con su xanh trn cung hoa hng Lm gn vin ngc trng tng hnh trong lng . Ti cn ti khc ci c mong lo s S xut nhp ca ti l hi th Nhp sinh dit ca ti cng l ting p mt ln Ca hng triu tri tim Ti l con ph du thot hnh trn mt nc V l con chim sn ca ma xun v trn sng n bt ph du Ti l con ch bi trong h thu V cng l con rn nc trn i tm cch nui thn Bng thn ch nhi Ti l em b ngho Ouganda, bao nhiu xng sn u l ra, hai bn chn bng hai ng sy Ti cng l ngi ch to bom n cung cp kp thi cho cc dn tc Phi Ti l em b mi hai b lm nhc nhy xung bin su Ti cng l ngi hi tc sinh ra vi mt tri tim Cha bit nhn bit cm Ti l ngi ng vin cao cp, cm quyn sinh st trong tay V cng l k b coi l con n mu nhn dn ang cht dn mn trong tri tp trung ci to Ni vui ca ti thanh thot nh tri Xun, m p c hoa mun li nim au ca ti ng thnh nc mt, ngp v

32 | H y g i n g t n t i

bn i dng su hy nh gi ng tn ti cho ti c nghe mt ln tt c nhng ting ti khc ti ci cho ti thy c ni au v nim vui l mt hy nh gi ng tn ti cho ti git mnh tnh thc v cho cnh ca lng ti ng cnh ca xt thng. Nht Hnh

33 | H y g i n g t n t i