Mc lc

Chnh vn.............................................................................................................. 3 I ............................................................................................................................ 3 II .......................................................................................................................... 5 V ch kinh ...................................................................................................... 8 Nguyn tc, phng php hnh tr ................................................................. 18 Khng ght b th gian v x hi. ................................................................ 18 Sng mt mnh em li s giu c v ni tm............................................ 20 Ni kt .............................................................................................................. 22 Hin ti cng lm bng qu kh. ................................................................. 23 ng tng ti tng lai ............................................................................... 24 Qu kh v tng lai nm c trong hin ti ............................................... 26 S sng nm trong hin ti ............................................................................ 30 Np sng an lc v t do ............................................................................... 34 Vt thot sinh t ........................................................................................... 35 Ph nh .............................................................................................................. 38

2 | Mc lc

Chnh vn
I
y l nhng iu ti nghe hi Bt cn ti tu vin Cp C c trong vn cy K thnh Vng X. Lc c mt v kht s tn l Thng Ta (Thera) ch a mt mnh mt ch, v ny thng ca ngi hnh sng mt mnh, i kht thc mt mnh, th trai xong i v mt mnh v ngi thin mt mnh. By gi c mt s cc v kht s ti ni Bt , lm l di chn Bt, lui v mt bn ngi, v bch vi Ngi: - Th Tn, c mt v tn gi tn Thng Ta, v ny a mt mnh, a ca ngi hnh sng mt mnh, mt mnh vo xm lng kht thc, mt mnh t xm lng i v tr x, mt mnh ta thin. c Th Tn bn bo mt v kht s: - Thy hy ti ch m kht s Thng Ta c tr v bo vi ng ta l ti gi ng t V kht s vng mnh. Lc y v kht s Thng Ta lin n ch Bt , lm l di chn Bt, lui v mt bn m ngi. Lc y c Th Tn hi kht s Thng Ta: - C phi l thy a mt mnh, ca ngi hnh sng mt mnh, mt mnh i kht thc, mt mnh ra khi xm lng, mt mnh ta thin phi khng? Kht s Thng Ta p: - Tha Th Tn, ng vy. Bt bo kht s Thng Ta: - Thy sng mt mnh nh th no?

3 | Chnh vn

Kht s Thng Ta p: - Bch Th Tn, con ch sng mt mnh mt ni, ca ngi hnh sng mt mnh, mt mnh i kht thc, mt mnh ra khi xm lng, mt mnh ngi thin, th thi. Bt dy: - Thy ng l ngi a sng mt mnh, ti khng ni l khng phi. Nhng ti bit c mt cch sng mt mnh tht s mu nhim. l qun chiu thy rng qu kh khng cn m tng lai th cha ti, an nhin sng trong hin ti m khng b vng mc vo tham dc. K thc gi sng nh th, tm khng do d, b ht mi lo u, mi hi hn, xa la ht mi tham dc i, ct t tt c nhng si dy rng buc v sai s mnh. gi l tht s sng mt mnh. Khng c cch no sng mt mnh m mu nhim hn th. Ri c Th Tn ni bi k sau y: Qun chiu vo cuc i thy r c vn php khng kt vo php no la xa mi i nhim. Sng an lc nh th tc l sng mt mnh. Bt ni xong, tn gi Thng Ta ly lm vui mng sung sng, cung knh lm l Bt v rt lui. (Dch t Tp A Hm, Kinh s 1071)

4 | Chnh vn

II
Sau y l nhng iu ti c nghe lc c Th Tn cn lu tr tnh x K Vin trong vn K ti thnh X V; Ngi gi cc v kht s v bo: - Ny qu thy Cc v kht s p: - C chng ti y. c Th Tn dy: - Ti s ni cho qu thy nghe th no l ngi bit sng mt mnh. Trc ht ti ni i cng, sau ti s gii thch. Qu thy hy lng nghe. - Tha Th Tn, chng ti ang lng nghe y. c Th Tn dy: ng tm v qu kh ng tng ti tng lai Qu kh khng cn Tng lai th cha ti Hy qun chiu s sng Trong gi pht hin ti K thc gi an tr Vng chi v thnh thi. Phi tinh tin hm nay Ko ngy mai khng kp Ci cht n bt ng Khng th no mc c. Ngi no bit an tr m ngy trong chnh nim Th Mu Ni gi l Ngi Bit Sng Mt Mnh.

5 | Chnh vn

Ny qu thy, sao gi l tm v qu kh? Khi mt ngi ngh rng: Trong qu kh hnh th ta tng nh th, cm th ta tng nh th, tri gic ta tng nh th, tm t ta tng nh th, nhn thc ta tng nh th. Ngh nh th v khi tm rng buc quyn luyn v nhng g thuc v qu kh y th khi y ngi ang tm v qu kh. Ny qu thy, sao gi l khng tm v qu kh? Khi mt ngi ngh rng: Trong qu kh hnh th ta tng nh th, cm th ta tng nh th, tri gic ta tng nh th, tm t ta tng nh th, nhn thc ta tng nh th. Ngh nh th m khng khi tm rng buc quyn luyn v nhng g thuc v qu kh y, th khi y ngi ang khng tm v qu kh. Ny qu thy, sao gi l tng ti tng lai? Khi mt ngi ngh rng: Trong tng lai hnh th ta s c nh th kia, cm th ta s c nh th kia, tri gic ta s c nh th kia, tm t ta s c nh th kia, nhn thc ta s c nh th kia. Ngh nh th m khi tm rng buc v m tng v nhng g thuc v tng lai y, th khi y ngi ang tng ti tng lai. Ny qu thy, sao gi l khng tng ti tng lai? Khi mt ngi ngh rng: Trong tng lai hnh th ta s c nh th kia, cm th ta s c nh th kia, tri gic ta s c nh th kia, tm t ta s c nh th kia, nhn thc ta s c nh th kia Ngh nh th m khng khi tm rng buc v m tng v nhng g thuc v tng lai y, th ngi trong lc y ang khng tng ti tng lai. Ny qu thy, th no gi l b li cun theo hin ti? Khi mt ngi khng hc, khng bit g v Bt, Php, Tng, khng bit g v cc bc hin nhn v gio php ca h, khng tu tp theo gio php ca cc bc hin nhn, cho rng hnh th ny l mnh, mnh l hnh th ny, cm th ny l mnh, mnh l cm th ny, tri gic ny l mnh, mnh l tri gic ny, tm t ny l mnh, mnh l tm t ny, nhn thc ny l mnh, mnh l nhn thc ny th khi y ngi ang b li cun theo hin ti.

6 | Chnh vn

Ny qu thy, th no l khng b li cun theo hin ti? Khi mt ngi c hc, c bit v Bt, Php, Tng, c bit v cc bc hin nhn v gio php ca h, c tu tp theo gio php ca cc bc hin nhn, khng cho rng hnh th ny l mnh, mnh l hnh th ny, cm th ny l mnh, mnh l cm th ny, tri gic ny l mnh, mnh l tri gic ny, tm t ny l mnh, mnh l tm t ny, nhn thc ny l m nh, mnh l nhn thc ny.... th khi y ngi ang khng b li cun theo hin ti. , ti ch cho qu thy bit i cng v gii thch cho qu thy nghe v th no l ngi bit sng mt mnh. Bt ni xong, cc v kht s ng hoan h phng hnh. (Bhaddekaratta sutra, Majhima Nikaya, 131)

7 | Chnh vn

V ch kinh
Hi Bt cn ti th, c mt v kht s tn l Ekavihariya a sng mt mnh. Php danh ca thy c l cng c hin tng cho thy, cn c vo np sng thanh tnh v giu c chnh nim y. Eka c ngha l mt, mt mnh. Vihara c ngha l , sng, tr. Bt c li khen thy, v li khen ny l mt bi k trong kinh Php C: Mt mnh ngi, mt mnh nm Mt mnh i khng ngi nm thng Mt mnh no phin ch ng An lc thm nhun thn tm Thy Ekavihariya rt c cc bn ng tu knh m v yu mn. Thy c li my bi thi k trong tc phm Trng Lo K (Theragatha), trong thy ca tng np sng tnh lng mt mnh. C mt v kht s khc tn l Thera, cng rt a sng mt mnh v thng ca ngi sng c c. Tuy nhin thy ny khng c cc bn ng tu khen ngi v cng khng c Bt khen ngi. C l thy nghe ca tng v hnh c c v cng mun thc hin vic sng mt mnh, nhng thy ch sng theo hnh ny mt cch hnh thc. Cc bn tu ca thy thy c ci g khng n trong cch sng ca thy, nn mi tm n trnh by vn vi Bt. Bt cho gi thy Thera. Khi thy Thera n trnh din, Bt hi thy: Ngi ta ni thy a sng mt mnh, v a ca tng np sng c c, c phi nh th khng?. Thy Thera p: Bch c Th Tn, ng nh th. Bt hi: Thy sng mt mnh nh th no?. Thy Thera p: Con i kht thc mt mnh, con ri xm lng v mt mnh, con th trai mt mnh, con ngi thin mt mnh, ch c th. Bt ni: Ny thy Thera, ng l thy ang sng mt mnh. Ti khng ni l thy khng sng mt mnh. Nhng ti bit mt cch thc sng mt mnh cn thm diu v mu nhim hn nhiu. ti ni cho thy nghe. Ri Bt dy:

8 | V ch kinh

Ci g qua, ci y c bung b. Ci g xy ra trong hin ti cn c qun chiu ta ng b kt vo. l cch sng mt mnh mu nhim hn c. Cu chuyn trn y c k li trong kinh Theranamo (samyutta Nikaya 21.10) v trong kinh Tp A Hm (kinh th 1071). Bi k trong kinh Tp A Hm c ni khc, nhng chnh cng cn c duy tr. Ta c nh sau: Hy qun chiu cuc i Thy r c vn php Khng kt vo php no La xa mi i nhim Sng an lc nh th Tc l sng mt mnh. (Tt tnh nht thit Tt tri ch th gian Bt trc nht thit php Tt ly nht thit i Nh th lc tr gi Ng thuyt vi nht tr) Ta tin rng, sau khi c nghe Bt dy, thy Thera s khng cn thc tp hnh Sng mt mnh mt cch hnh thc na. Bt dy thy rng chnh nim l bn cht ca i sng c c. Nu khng sng vi chnh nim th d trong rng mt mnh th cng khng th ni l mnh ang ch thc sng mt mnh. M sng theo chnh nim l khng luyn tic qu kh, khng lo lng tng lai, v bit qun chiu s vt ang xy ra trong hin ti. Ta tin rng v kht s Thera hc v thc tp c np sng c c chn chnh sau khi Bt ch dy. Kinh vn ghi li cu chuyn ny l kinh Theranamo, c ngha l v kht s c tn Thera. C th Thera cng khng phi l php danh tht ca thy. Ti v Thera ch c ngha trong Thng Ta c th l cc v kht s v mn sau m khng gi tn tht ca thy trong khi tng kinh ny.
9 | V ch kinh

Ngi bit sng mt mnh, nh th, khng phi l ngi sng xa lnh x hi. Xa lnh x hi, b vo rng, cha hn l sng mt mnh, nu ta cn nh tng v qu kh, lo u cho tng lai , hoc m chm trong thanh sc hin ti. Ngi bit sng mt mnh c th sng ngay gia x hi, trong lng mc, bn cnh cc bn tu. iu ny Bt dy rt r trong kinh Migajala (Samyutta Nikaja, 35.63-64. Kinh ny tng ng vi kinh s 309-310 trong Tp A Hm), lc by gi, Bt x Chim B (Campa), bn b h Yt Gi, lc y c mt v kht s tn l Migajala (Lc Nu) ti thm Bt. Thy c nghe phong phanh v nim sng mt mnh, cho nn thy n thm Bt v vn ny. Bt ni vi thy Migajala: Nhng hnh sc, i tng ca con mt c th l d chu, c th l ng yu, c th l ng nh, v c th em li nhng i dc. Nu mt v kht s b rng buc vo chng, v y b kt s. Ny thy Migajala, b kt s nh th, v kht s khng phi sng mt mnh na, m l ngi sng hai mnh. Danh t ngi sng hai mnh c dch t ch Sadutiyavihari. Sadutiya c ngha l hai mnh, tri vi Eka l mt mnh. Kinh Tp A Hm dch l nht tr v nh tr. Sadutiyavihari l ngi sng nh tr. Cn Ekavihari l ngi sng nht tr. y, Bt khng c ni l hai ngi sng chung vi nhau. Bt l ngi y sng vi s rng buc, mt kt s. Bt dy tip: Ny thy Migajala, mt v kht s sng kt s nh th, th d ng ta rt su trong rng, d ni y vng bng ngi, ni y khng c ting ng, th ng ta vn l ngi sng hai mnh. V sao th? V ng ta vn cha bung kt s. Kt s chnh l k th hai ang sng chung vi ng ta vy. Bt dy thy Magajala rng ngi thc s bit sng mt mnh l ngi sng thnh thi, khng b rng buc bi nhng ni kt gy ra do i tng ca su gic quan: sc, thanh, hng, v, xc, v php. Bt kt lun: Ny thy Migajala, mt v kht s sng c nh th, d sng ngay trong thn lng, hoc gia cc bn tu, kht s v n kht s, hoc gia
10 | V c h k i n h

cc v c s v c s n, hoc gia cc v quc vng, i thn, hoc gia cc gii ngoi o i na, th v kht s y cng l ngi bit sng mt mnh. V sao th? V v y bung b cc kt s, bung b cc kt s, bung b k th hai ri vy. Mt hm khc, ti tu vin Cp C c, trong rng cy K , Bt gi cc v kht s li, v dy cho h mt bi k thu tm yu ngha v phng php sng mt mnh. Ri khng cn mi thnh, ngi gii thch bi k y. y l ni dung kinh Bhaddekaratta, kinh Ngi Bit Sng Mt Mnh. Bi k ny tr thnh ni ting, c lp li nhiu ln trong kinh in. Trong Hn tng, bi k c gi tn l Bt a Ra (phin m t Bhaddekaratta). Trong b Trung A Hm, ta thy c ba kinh ni v bi k ny. Kinh th nht l kinh n Tuyn Lm Thin, mang s 165, trong y bi k c lp li bn ln. Kinh th hai l kinh Thch Trung Thin Tht, mang s 166, trong y bi k c lp li ba ln. Kinh th ba l kinh A Nam Thuyt, mang s 167, trong y bi k ch c c mt ln. Trong tng Pali, ta thy c ti bn kinh mang bi k Bhaddekaratte, tt c u thuc v Trung B (Majihima Nikaya). Kinh th nht tn l Bhaddekaratta, mang s M.132, tng ng vi kinh A Nam Thuyt trong Hn Tng. Kinh th ba l kinh Mahakaccana -Bhaddekarata, mang s M.133. Kinh th hai l Ananda-Bhaddekaratta, mang s M.132, tng ng vi kinh A Nam Thuyt trong Hn Tng. Kinh th ba l kinh Mahakaccana Bhaddekaratta, mang s M1.33, tng ng vi kinh Thch Trung Thin Tht trong Hn Tng, bn dch ny ly tn l Pht Thuyt Tn Thng Kinh mang s 77 trong i Chnh Tn Tu i Tng Kinh. Ngi dch l thy Trc Php H, ngi nc Nhc Chi. Ch sng mt mnh nh th, l mt ch kh quan trng trong ton b gio l o Bt. Ngoi bn kinh trong h Pali v ba kinh trong vn h Hn, cn c nhiu ni trong kinh tng cp ti vn Sng mt mnh, tuy khng s dng bi k Bhaddekaratta. Nh kinh Theranamo v kinh Migajala m ta va nhc ti trn kia chng hn. Ch sng mt mnh phn nh c tinh yu ca np sng tnh

11 | V c h k i n h

thc m Bt dy. l bung b qu kh, bung b v lai, sng chnh nim qun chiu v pht kin ra c t tnh ca vn hu ang xy ra trong pht hin ti. Cc danh t Ekavihari (ngi sng mt mnh) v Sadutiyavihari (ngi sng hai mnh), trong vn mch kinh Migajala tht l d hiu v d nhn. Tuy nhin danh t Bhaddekaratta li l mt hp t kh. Chnh thy Dharmanandi, ngi dch b kinh Samyuktagama ra Tp A Hm, cng khng hiu c t ny, cho nn thy ch dch m Bt a, Ra m thi, v ly lm tn ca bi k. Thy Php H dch h t Bhaddekaratta l Hin Thin, v gi bi k ngi bit sng mt mnh l Hin Thin K. Tin t Bade dch l hin, hu t rattan dch l thin cng c th gi l chnh xc; nhng t eke nm gia th li b b qun, trong khi n l t cn bn. Trong gii Pht t Nam tng, c ngi hiu Karate l mt m, v dch Bhaddekaratta l mt m thin qu tt p. Ly kinh m xt th dch nh vy khng c ngha. Mt v kht s hc gi hin i, thy Namaland, phn tch hp t Bhaddekaratta nh sau v kh hp l: Bhadda c ngha l tt, l hay, l gii, l l tng. Eka c ngha l mt, mt mnh. Ratta c ngha l a thch. Thy ngh dch l ngi a thch sng mt mnh mt cch tt p nht, gii giang nht, l tng nht (the ideal lover of solitude ngi c c l tng). Suy i, ngh li, ti thy trong Ting Vit, dch l NGI BIT SNG MT MNH th hp l vi kinh hn c. Bi k ngi bit sng mt mnh (gi l Bt a Ra k hay Hin Thin k) l mt bi th ca Bt lm, c l l tm li nhng m Bt dy cc thy Thera v Migajala. V ngi em bi th y c v gii thch cho cc v kht s ti tu vin Cp C c. l trng hp trong kinh Ngi bit sng mt mnh (Bhaddekaratta M.131) c ni. C nhin, s ngi c Bt hm y gii hn trong s cc v kht s c mt tu vin Cp C c gn thnh X V. V tm quan trng ca

12 | V c h k i n h

ch Bit Sng Mt Mnh cho nn cc v kht s v n kht s sng cc ni khc dn dn c nghe ni ti bi k Ngi Bit Sng Mt Mnh. Kinh n Tuyn Lm Thin (Trung A Hm 165) k chuyn thy Samiddhi (Tam Di ) nh sau: Hi , Bt c tr lng Vng X, trong vn tre Calanda. Thy Samaddhi hi cng c tr trong vng ln cn, trong mt khu vn gn sui nc nng. Gn Vng X c my sui nc nng m Bt v cc thy hay n tm. Sng hm y, sau khi tm sui nc nng ln, thy Samiddhi mi khoc y vo th c mt v thin gi sc tng, m l hin xung lm l thy v hi thy c nghe v thc tp bi k Ngi Bit Sng Mt Mnh cha. Thy tr li l cha. V thy hi xem chnh v thin gi y c nghe v thc tp bi k y cha. V thin gi cng tr li cha. Thy hi tip: Vy th ai c nghe v thc tp bi k y? c Th Tn hin ang c mt ti tu vin Trc Lm thnh Vng X ny. Th no cng c ngi c nghe v thc tp bi k y. Kht s Samiddhi! Thy nn n xin Bt dy cho bi k y m thc tp. Ti nghe bi k y cha ng gio ngha thm diu ca chnh php. l nn tng ca np sng phm hnh ca ngi xut gia, c kh nng a n tri gic v Nit Bn. V thin gi ni xong, chp tay i vng ba ln quanh kht s Samiddhi by t s cung knh ri bin mt. Sau i c Samiddhi i tm Bt nghe cuc gp g gia thy v v thin gi, ri cu khn Bt dy cho bi k Ngi Bit Sng Mt Mnh. Bt hi thy Samiddhi xem thy c bit v thin gi l ai khng? Thy tha l thy khng bit, Bt ni v thin gi y tn l Chnh in, t ci tri th 33 i xung. Lc , thy Samiddhi v cc v kht s ln ting xin Bt dy cho bi k. Bt c cho h nghe bi k: ng tm v qu kh
13 | V c h k i n h

ng tng ti tng lai Qu kh khng cn Tng lai th cha ti Hy qun chiu s sng Trong gi pht hin ti K thc gi an tr Vng chi v thnh thi Phi tinh tin hm nay Ko ngy mai khng kp Ci cht n bt ng Khng th no mc c Ngi no bit an tr m ngy trong chnh nim Th Mu Ni gi l Ngi bit sng mt mnh. c xong bi k, Bt ri ch ngi i vo tnh tht thin ta. Cc v kht s, trong c thy Simiddhi, c nghe bi k nhng li cn mun c nghe ging gii v bi k na. H tm n v i c Kaccana (Ca Chin Din), mt v cao ca Bt nh thy ging gii thm cho h v bi k ny. Thy Kaccana ni ting l mt v kht s o cao chc trng, thng c Bt khen ngi l thng minh. H tin l i c c th ging gii bi k mt cch su sc. Sau khi tm n thy, h c cho thy nghe bi k. Ban u thy Kaccana t v ngn ngi; thy khuyn cc thy nn n xin Bt trc tip ging gii bi k cho. Nhng cui cng cc v kht s nn n qu nn thy bng lng, Nhng li gii thch ca thy v bi k l ni dung ch yu ca kinh n Tuyn Lm Thin ny. n Tuyn Lm Thin c ngha l v thin gi hin ra khu rng c sui nc nng. Sau khi ging gii cho cc bn v bi k, thy Kaccana ni rng, nu c dp, cc thy nn n trc tip xin Bt ging gii, bi v ci thy ca thy v bi k th no cng khng su sc bng ci thy ca c Th Tn.

14 | V c h k i n h

Cc v kht s trong c thy Samiddhi, sau li c c dp din kin Bt, h k li cho Bt nghe nhng li ging gii ca thy Kaccana v bi k Ngi Bit Sng Mt Mnh. Bt m li khen ngi. Ngi ni: Lnh thay, lnh thay! Trong s hc tr ca ti, c nhng ngi c con mt, c tr tu, nm c gio php, hiu c chn ngha. Thy mi c bi k m cha c dp gii thch th tr c th y c vo vn c ni rng v ngha l ca bi k. Kht s Kaccana l mt v kht s ln. Cc thy c nng theo nhng li ging gii ca thy Kaccana m thc tp. Bi v sao? Bi v nhng li y ph hp vi chn ngha v s tht. Chuyn va k xy ra ti thnh Vng X, th nc Magadha, nm di min Nam, bn t ngn sng Hng. Cn cu chuyn sau y li xy ra ti thnh X V, th nc Kosala min Bc, bn hu ngn. Chuyn ny c k li trong kinh Thch Trung Thin Tht. Thch Trung Thin Tht l mt thin tht do nhng ngi trong thn tc Thch Ca lp ra, mt vng i ni khng xa th X V. Ngn i ny tn l A Luyn Nh. Thin tht ny cn c tn l thin tht V S. V S c ngha l khng c vn g c, li cng c ngha l bnh yn. V kht s Lomasakangiva (L Di Cng k) lc y ang c tr thin tht. Mt bui khuya n, lc tri gn sng, thy t trong thin tht bc ra, ni c nhng chic ging lm bng giy k di cc hng cy ngoi khun vin thin tht. Thy tri to c trn mt ching thng sng, ri ngi li trong t th kit gi. Lc y c mt v thin gi hnh sc m diu hin xung, lm l thy ri hi thy c bi k Ngi Bit Sng Mt Mnh khng, v nu c bit th thy c nghe gii thch v bi k y cha. Thy Lomasakangiva ni cha. Thy hi li v thin gi. V ny tr li l c nghe bi k, nhng cha c dp nghe ging gii v ngha l ca bi k. i c hi: Ti sao thin gi c nghe k ri m li cha c nghe ging gii v ngha l?

15 | V c h k i n h

V thin gi mi k li rng hi Bt ang c tr ti thnh Vng X, ngi c c cho nghe bi k nhng ngi khng gii thch v bi k. V thin gi ni: Ti c nghe bi k nhng ti cha c nghe gii thch. Bi k nh sau Ri v thin gi c cho thy nghe bi k, v khuyn thy nn tm n Bt nh Bt gii thch thm v bi k. V thin gi cng ca tng bi k ging ht nh v thin gi trong khu rng c sui nc nng gn thnh Vng X. Thy Lomasakagiva sau i tm Bt v k li cho Bt nghe cu chuyn. Bt hin ang tu vin Cp C c thnh X V. Nghe thy k xong, Bt bo cho thy bit rng v thin gi tn l Candana (Bn Na Mc Nan), cng t ci tri th 33 i xung. Thy Lomasakangiva thnh cu Bt ging gii v bi k. Hm y c nhiu v kht s c mt bn thy. Bt bng lng. Ngi c li bi k ging gii trc tip bi k. Nhng li ging gii ny l phn ch yu ca kinh Thit Trung Thin Tht (Trung A Hm 166), tng ng vi kinh Lomasakangiya Hhaddekaratta (M.134). Nh ta bit, kinh ny cn c mt bn dch Hn vn th hai m dch gi l thy Trc Php H, tn l Pht Thuyt Tn Thng Kinh, so snh hai bn dch l mt vic lm thch th khin ta hiu thm nhiu chi tit ca kinh. Kinh cht l kinh A Nan Thuyt. Hi Bt cn X V. Mt m n, thy Ananda triu tp i chng ging ng chnh ca tu vin Cp C c ri c v thuyt ging bi k Ngi Bit Sng Mt Mnh. T m sng hm sau, mt v kht s ti gp Bt v bo co cho ngi bit. Kinh khng ni l v kht s t khng tin tng thy Ananda. Nhng kinh chp rng, sau khi nghe. Bt bo thy y i tm thy Ananda. Khi thy Ananda ti, Bt hi: C phi m qua thy c v ging bi k Ngi Bit Sng Mt Mnh khng? Thy Ananda bch c. Bt hi:

16 | V c h k i n h

Thy c v ging gii nh th no? Ri ngi hi nhng cu hi thy Ananda tr li. Nghe xong, Bt ng li khen ngi thy Ananda. Bt ni: Lnh thay, lnh thay! Trong s hc tr ta, c ngi c con mt, c tr tu, nm c gio php, hiu c chn ngha Bt khen thy Ananda ging ht ngy xa ngi khen thy Kaccana thnh Vng X. C nhin hm nhiu v kht s c mt, trong c c v kht s ti bo co vi Bt v chuyn thy Ananda thuyt ging. C l li khen ngi ca Bt l chng minh rng kin gii ca thy Ananda cng vng chi nh kin gii ca thy Kaccana. V cc v kht s c th cn c vo y m tu hnh. Nhng cu tr li ca thy Ananda l phn ch yu ca kinh A Nan Thuyt (Trung A Hm 167), tng ng vi kinh Ananda Bhaddekaratta (M 132) ca tng Pali vy.

17 | V c h k i n h

Nguyn tc, phng php hnh tr

Khng ght b th gian v x hi.
Sng mt mnh khng c ngha l ght b th gian v x hi. Bt nh ngha sng mt mnh l sng trong giy pht hin ti v qun chiu nhng g ang xy ra trong hin ti, trong khi ta khng b niu ko v qu kh hay b li cun vo tng lai. Bt ni thm nu khng sng c nh th th d c trong rng su cng khng phi l sng mt mnh. M nu sng c nh th, cng l li Bt, th d sng trong thnh th hay gia m ng vn c gi l sng mt mnh. Ngi tu theo gio l o Bt phi bit nng vo on th mnh hc hi v thc tp. l ngha ca cu con v nng ta tng (t quy y tng). Ngn ng Vit Nam c cu: n cm c canh, tu hnh c bn. Vy th sng trong mt on th c hc hi v c ch nng ta l mt iu cn thit. Tm ra phng thc sng mt mnh trong on th, y c th l vn c t ra. Thy Thera sng trong mt on th kht s, nhng thy quyt nh sng mt mnh, v c ln thy nghe Bt ca ngi np sng y. Thy c xa lnh mi ngi. Thy khng thn cn vi ai ht. Thy khng ni chuyn vi ai ht, thy i kht thc mt mnh, tr v mt mnh, th trai mt mnh, ngi thin mt mnh. Thy hnh x nh mt git du trong bt nc. Thy khng hi nhp c vo on th. Cng v vy cho nn cc v kht s khc thy thy mt ci g bt thng v bt n. Do h c bo ln Bt. Bt rt d thng. Ngi khng ch thy Thera. Ngi ch ni cch sng ca thy Thera cha phi l np sng mt mnh hay nht, v tin dp c nhiu v kht s c mt, Bt dy thy Thera v cch thc tht s sng mt mnh. Sng mt mnh m vn hi nhp c vi i chng cc v kht s sng mt mnh m vn hc hi v tm c s nng ta ni cc v kht s khc.

18 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

C nhng v kht s lm ngc li vi thy Thera. H lun lun i tm nm tm ba, s dng hu ht th gi ca h chuyn tr ci ct. V nhng cu chuyn ca h khng phi l nhng cu chuyn nm trong phm vi chnh php. Bt thng qu trch cc v ny. Ri rc trong kinh in, ta thy li Bt khuyn nh hoc ch trch cc v kht s n o v bung th, khng bit thc lin thn tm, khng bit s dng th gi ca mnh thc tp thin hnh, thin ta v qun chiu s tht trong gi pht hin ti, ngha l sng mt mnh. Kinh Nagita (A.V.30 , VI.42, VIII.86) l mt trong nhng kinh Bt ni v vn ny, trong Hn Tng, bn c th tham cu kinh 1250 v 1251 ca b Tp A Hm. Ngay trong nm u i tu, ti c thy trao cho tp Quy Sn Cnh Sch hc. Ti nh mi cu ny m thy Quy Sn ch trch ngi tu hnh n ri ch bit tm nm tm ba li ni chuyn i. Cu vn nh sau Nghit liu t u huyn thuyn, n thit nhn gian tp thoi. Cu vn y thc tnh ti sut i. Sng trong mt on th tu hc, th no ai cng c th thy c mt vi v c th lm gng cho ta v c th lm ni nng ta cho ta, ta hc hi v thc tp. C khi ch cn nhn v y i, ni v ci trong chnh nim l ta cm thy vng chi li ri. Chuyn ta bit sng mt mnh khng ngn cn ta trong vic tha hng s c mt ca nhng v y. Tri li, nh ta bit sng mt mnh, cho nn ta c chnh nim. Nh ta c chnh nim, cho nn ta mi c kh nng v c hi quan st. Do ta mi thy c s c mt ca h v ta tip xc c vi h. Tip xc khng phi ch c ngha l ni chuyn vi ngi kia. Khi ta tip xc vi tri xanh, my trng, liu lc, bng hng, ta u c ni chuyn bng li vi nhng th mu nhim ? Ta nhn din c h, tip xc c vi h, cm thy s m p v hc hi c o phong ca h. c tin ny sinh trong ta, l ta ang tha hng vin ngc qu th ba Tng Bo. Tuy ta lng l, t ni, tuy ta s dng phn ln th gi ca ta vo vic thc tp thin ta, thin hnh, ta vn c mt ch thc trong on th tu hc ca ta. Ta hi nhp hon ton vo on th y tng thm phm cht ca mt tng on. Ta s khng nh thy Thera. Ta cng khng nh nhng v
19 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

kht s n ri tm nm, tm ba ni chuyn i lng nhng. Ta s c nh mt X Li Pht, mt Ca Dip, mt Bhadhya hay mt Kimbila. Nhn thy ta, Bt s mm ci, va . Ngi bit nu mi c nhn trong on th kht s bit sng mt mnh, th on th kht s s c phm cht cao. Phm cht y do mi ngi ng gp xy dng nn v mi ngi c tha hng. Sng mt mnh, ngha l sng trong chnh nim, khng phi l xa lnh con ngi, xa lnh vi x hi mt cch su sc, v ta ng gp vo phm cht ca con ngi v ca x hi y.

Sng mt mnh em li s giu c v ni tm.

Nu ta sng khng chnh nim, nu ta t nh mt ta trong qu kh, trong v lai, nu ta b li ko theo nhng tham i, hn gin, v si m ca i ta mt cch su sc, ta s khng thc s tip xc c vi nhng g ang xy ra trong hin ti, v v th ta sng mt cch hi ht v np sng ni tm ca ta s ngho nn. Ngho nn, ta s khng ng gp c g ng k vo x hi. V vy, bit sng mt mnh khng phi l chn i, xa lnh con ngi. Mt khi con ngi ca ta ngho nn v hi ht, th nhng tip xc ca ta i vi con ngi v cuc i cng l nhng tip xc ngho nn v hi ht, nhng tip xc khng em li nim vui v li ch cho c hai bn. C nhng hm ta cm thy ta trng rng, mt mi v thiu an vui, ta khng thc s l ta mt cch y , nhng hm y d ta c c gng th nhng tip xc ca ta vi con ngi v vi x hi cng khng c thnh cng. C khi cng c gng ta cng tht bi. Nhng lc y l nhng lc ta nn dng s tip xc li v tr v vi bn thn, sng mt mnh, tip xc vi chnh mnh. Nhng cnh ca m ta vi x hi bn ngoi, ta nn ng li. Ta tr v vi ta, nm ly hi th, thc tp tip xc vi nhng g ang xy ra trong ta v xung quanh ta. Qun chiu nhng hin tng y, nhn din chng, lm quen vi chng v mm ci vi chng. Ta hy thc tp thin hnh, thin ta, git o, lau sn nh, pha tr, chi cu tiu trong chnh nim. Ta s khi phc li c s giu c ca ta, nh ngi li xe y xng v nht cho chic xe ca ng ta.

20 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

Bt l ngi sng tnh thc. Nh lun an tr trong hin ti mt cch vng chi v thnh thi nn Bt lun lun giu c trong ni tm, giu c v t do, v nim vui, v s hiu bit v tnh thng. D ngi trn mm trn ni Thu hay trong bng mt mt lm tre tu vin Trc Lm, hoc di mi tho am trong vn Cp C c, Bt vn l Bt, thn nhin, t ti, lng l. Ai cng thy s c mt ca ngi l cn thit cho gio on kht s. Ngi l mt ct tr ca gio on. Ngi ngi , v ni mt vic cc v kht s bit l Ngi ang ngi l mt ci g rt cn bn v rt tch cc trong i sng ca gio on ri. Nhiu v t ca Bt, trong c hng trm v cao c, thc tp np sng , v gy nim tin ln cho qun chng, trong c vua Ba T Nc nc Kosala. Vua Ba T Nc bch vi Bt rng nhn vo np sng thong dong tnh lng v an lc ca cc v kht s m vua c c tin ln ni Bt. Sng trong chnh o ta khng cn ngho nn na. Bi v nh thc tp sng trong hin ti, ta cng lc cng giu v phng tin an lc, hiu bit v thng yu. Lc th d ngi m ta ang i din l mt ngi ngho nn v ni tm, ngi y cng khng lm ta ngho nn i c. V ta ang thc s sng trong chnh nim, ta c th nhn v khm ph c mt cch su sc con ngi ang ngi i din, v ta c th gip ngi y mt cch c hiu lc hn na. Nh c ta m ngi y c c hi vt thot tnh trng m yu ca ni tm. Gi d ta ang xem mt cun phim lm vng hay mt cun tiu thuyt vit d. Nu ta ngho nn v tm linh v v chnh nim, truyn phim y hay cun tiu thuyt y s lm ta bc mnh, hoc s lm ta ngho nn i, hoc c hai. Tuy nhin, nu ta giu c v tm linh v v chnh nim, ta c th khm ph c chiu su ca truyn phim y, hay cun tiu thuyt y: Ta c th thy c s su sc trong th gii tm t ca ngi lm phim hay vit truyn. Ta c th nhn vi cp mt ca nh ph bnh, do ta khm ph c nhng iu m ngi khn gi hoc c gi thng thng t c th thy c. Xem phim y hay c tiu thuyt y, ta khng b ngho nn i. V trong khi ta tip xc, ta vn gi trn chnh nim, ngha l ta vn l ta, ta vn sng mt mnh.
21 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

Ni kt
Bi k ngi bit sng mt mnh bt u t cu ng tm v qu kh. Tm v qu kh chng t rng ta tic nui qu kh, tic nui nhng g p ca qu kh, nhng g m ta khng tm thy hin ti. Bt gii thch nh sau: Nu mt ngi ngh rng: trong qu kh, hnh th ta c nh th , cm gic ta c nh th , tri gic ta, tm t ta, nhn thc ta c nh th ngh nh th v khi tm b rng buc vo nhng g thuc v qu kh y, th khi y ngi y ang tm v qu kh. Bt dy khng nn tm v qu kh bi v qu kh khng cn na. T nh mt mnh trong qu kh tc l nh mt hin ti. S sng nm trong hin ti. nh mt hin ti tc l nh mt s sng. ca Bt rt r: phi t gi qu kh tr v hin ti. Tr v hin ti tip xc vi s sng. ng lc g trong tm thc thc y ta tr v sng vi hnh nh ca qu kh? l Ni Kt (Samyojana). Ta phi tm hiu ni kt l g? Ni kt l nhng tm t ng kt li thnh khi trong ta. Nhng g ta thy, nghe, ngi, nm, xc chm, tng tng hay t duy u c th gy ra ni kt tham m, bc tc, gin hn, m hoc, s hi, lo lng, nghi ngi .v..v Nhng cm gic khoi lc c th gy ra ni kt. Nhng cm gic kh au cng gy ra ni kt. Ni kt c mt trong chiu su tm thc ca mi chng ta. Ni kt c nh hng ti nhn thc v cch hnh x ca chng ta trong i sng hng ngy. Ni kt c cng nng sai x ta ngh, ni v lm nhng iu m chnh ta khng c thc. V chng c cng nng sai x nh th cho nn c khi chng cng c gi l kt s. Kt l kt ng li thnh khi, s ngha l sai x. Kinh lun thng ni ti chn loi ni kt, gi l cu kt: tham i, th hn, kiu mn, si m, thnh kin, chp th, nghi ng, k v ch k. Trong chnh loi ni kt ny, si m l ni kt cn bn. Si m l s thiu sng sut. l bn cht ca tt c cc loi ni kt khc.

22 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

Ni kt c chn th, nhng ng u l tham i, v vy, cc kinh hay ni ti tham i nh tng trng cho ni kt. Khi ta c kinh Kaccana Bhaddekaratta chng hn, ta nghe thy Kaccana gii thch tm v qu kh nh sau: Ny cc bn tu, th no l tm v qu kh? Khi mt ngi no suy ngh: trong qu kh, con mt ti l nh th, v hnh sc (m con mt ti tip nhn) l nh th. Ngh nh th tm ngi kia b buc vo tham i. Tm b buc vo tham i, ngi y cm thy a thch. V a thch, ngi y tm v qu kh Thy Kaccana gii thch nh th lm ta c cm tng rng ni kt duy nht sai khin ta tr v qu kh l tham i. Nhng khi c kinh, ta phi hiu rng tham i ch l mt trong chn loi ni kt. Nhng ni kt khc nh th hn, nghi ng, tt k v..v.. cng thng tri buc ta vo qu kh. Nghe ni n tn ca mt ngi lm ta kh au trong qu kh, ta lin b ni kt a v qu kh nh li nhng kh au . Qu kh khng nhng l qu hng ca k nim hnh phc m cng l qu hng ca k nim kh au. Tr v qu kh kh au cng l mt hnh thi nh mt s sng trong giy pht hin ti. Ri b qu kh tr v sng trong hin ti: y khng phi l hnh ng n gin v d dng. Khi quyt nh ri b qu kh tr v hin ti, ta quyt nh chng li lc lng ca nhng ni kt trong ta. V ta ha s chuyn ha nhng ni kt trong tng lai chng khng cn a ng dn li cho ta tr v qu kh na.

Hin ti cng lm bng qu kh.

Trong hin ti, c nhng cht liu ca qu kh. Khi ta bit nhng ni kt trong ta ang m thm chi phi ta, ta thy c s c mt ca qu kh trong hin ti, ngha l ta thy c b mt hin ti ca qu kh th ta khng chm m trong qu kh. Khi Bt ni ng tm v qu kh, ngi ch c mun ni rng ta ng b m chm trong qu kh. Ngi khng mun ngn ta nhn li qu kh qun chiu. Khi ta nhn v qu kh qun chiu, ta khng b m chm trong qu

23 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

kh v ta vn ng vng hai chn trong hin ti. Nhng ti liu (matriaux) ca qu kh c xut hin trong ta nh nhng g ang din ra trong hin ti, v ta c th s dng chng hc hi, hiu bit. Nhng ti liu y l mt phn ca nhng g ang xy ra trong hin ti. Qun chiu v nhng ti liu y, ta c th t ti nhng hiu bit mi. gi l n c tri tn. Nu ta bit rng hin ti cng c l, bng qu kh, ta c th thy rng ta c th thay i c c qu kh bng cch chuyn i ha hin ti. Nhng bng ma qu kh ang theo ui ta trong hin ti cng l nhng g ang xy ra trong hin ti. Qun chiu chng, hiu c t tnh ca chng, chuyn ha chng tc l chng ta chuyn ha c trong qu kh. Nhng bng ma y c tht; l nhng ni kt trong ta, nhng ni kt c khi ng yn, c khi bng tnh v tc ng mnh trong ta. Trong o Bt c danh t Ty Min (anusaya). Ty c ngha l i theo, Min c ngha l ng. Nhng ni kt trong ta c i theo ta mi v chng nm ng trong chiu su tm thc ta. Gi l bng ma nhng qu l chng c mt mt cch rt hin thc. Duy thc hc cho ty min l nhng ht ging nm su trong thc A Li Gia ca mi ngi. Nhn din c cc ty min khi chng xut hin, qun chiu chng, v chuyn ha chng, l mt phn quan trng ca cng phu thin qun.

ng tng ti tng lai

C khi v hin ti qu kh khn nn con ngi ta a ngh n tng lai, c mong rng tnh trng s kh hn trong tng lai. Nh ngh tng nh vy m c ngi chp nhn c nhng kh au v kh khn trong hin ti. Tuy nhin c nhng ngi li cm thy lo s khi ngh n tng lai, v chnh v c nhng ni kt y trong tm m li c hay ngh n tng lai d mnh khng mun ngh n. Tng lai cha n v cha c m c th sn xut c nhng bng ma m nh con ngi ri. Ni cho chnh xc th tt c nhng bng ma ang m nh ta khng phi l do qu kh sn xut cng khng phi do tng lai sn xut. Chnh tm thc sn xut nhng bng ma ,

24 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

to tc ra nhng bng ma . Chnh qu kh v tng lai cng do tm to ra. ng lc khin ta ngh n tng lai thng l kht vng, m tng, hoc lo s. c vng c th l do nhng kh au v nhng tht bi trong hin ti a ti. V hin ti khng c hnh phc nn ta tm ngh n tng lai. Ta c m rng trong tng lai, tnh trng s sng sut hn. Trong tng lai, hnh th ta s c nh th kia, cm th ta s c nh th kia, tri gic ta s c nh th kia, tm t ta s c nh th kia, nhn thc ta s c nh th kia. Ngh nh th, ta c th c can m chp nhn nhng cc nhc, nhng kh au v nhng tht bi trong hin ti. C nh thi s ni: Tng lai l sinh t cho hin ti cng l ngha y. Hy vng em li phn no s vui sng cho ta. Phc m ca o C c ly hy vng lm ct ty v ta c th ni rng, bn cht ca o C c l hy vng. Ai cng bit hi vng cn thit cho s sng. Nhng theo o Bt hy vng cng l mt chng ngi. Nu ta t ht tm t tng lai, ta s khng cn tm lc i ph vi hin ti v chuyn ha hin ti. C nhin ta c quyn lm d tnh cho tng lai, nhng lm d tnh cho tng lai khng phi l chm m trong m tng, khng phi l t nh mt mnh trong s suy tng v tng lai, ta lun ng vng hai chn trn mnh t hin ti. Ta ch c th xy dng tng lai bng nhng cht liu ca hin ti. Theo chn ngha ca o Bt, ta phi t b tt c mi c m v tng lai thc s tr v, em ht tm lc o xi ming t ca thc ti. Thnh o c ngha l t ti mt ci thy su sc v ton vn v thc ti, i din vi nhng g xy ra trong hin ti, ta nhn su vo lng s vt chng nghim c t tnh ca s vt. Chng nghim c t tnh ca s vt l t ti s hiu bit ln c th gii quyt kh au. Theo o Bt, a ngc, thin ng, sinh t, nit bn u ang c mt trong gi pht hin ti. Tr v hin ti l khm ph s sng v thnh o. Tt c cc bc gic ng trong qu

25 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

kh u t ti o qu trong gi pht hin ti. Tt c cc bc gic ng trong hin ti v trong tng lai cng ch c th tm ti o qu trong gi pht hin ti. Bi v ch c hin ti mi l c tht, cn qu kh khng cn v tng lai th cha ti. ng khng vng trong hin ti, ta thng thy chong ngp khi nhn v tng lai. Ta ngh rng trong tng lai ta s l loi, c n, khng c ni nng ta, khng c ngi gip . Trong tng lai, hnh th ta s b nh th kia, tm t ta s b nh th kia, nhn thc ta s b nh th kia. Vin tng ny to ra bt an, lo lng v s hi. Nhng bt an, lo lng v s hi ny khng gip g ht cho ta trong vic x l hin ti, tri li chng cng lm ta lung cung v yu ui hn khi x l hin ti. Sch Nho c ni: Ngi khng bit suy ngh v ci xa th s b bun phin v ci gn (Nhn v vin t tt hu cn u). Cu ni ny ch c ch nhc ta phi nh lm s tnh cho tng lai ch khng bo ta nn lo lng v s hi v tng lai. Cu ni ny khuyn ta nn chm sc tng lai. Nhng cch thc chm sc tng lai hay nht l chm sc ly hin ti. Bi ta bit nu hin ti lm bng qu kh, th tng lai cng lm bng hin ti. Ta ch c th c ch quyn i vi hin ti, ta ch hin ti trong tm tay. V th, chm sc cho hin ti tc l chm sc cho tng li.

Qu kh v tng lai nm c trong hin ti

i vi qu kh, ta c th c nhng tm nim hi hn hoc tic nui. i vi tng lai, ta c th c nhng tm nim c ao hoc s hi. Nhng tm nim hi hn, tic ni, c ao hoc s hi ny u l nhng g ang xy ra trong hin ti v c tc dng i vi hin ti. Thng thng, l nhng tc dng khng thun li cho hnh phc v cho nim vui sng. Ta phi bit cch i ph vi nhng tm nim ny. M nhn thc cn bn cn thit cho mi i ph l qu kh v tng lai u ang nm trong hin ti. V nu ta nm c hin ti, nu ta chuyn ha c hin ti, th ta cng chuyn ha c qu kh v tng lai.

26 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

Chuyn ha qu kh nh th no? Trong qu kh, ta c th lm mt iu g hoc ni mt iu g c th gy nn v hoc tai hi, v by gi y ta cm thy hi hn. Theo tm l hc o Bt, Hi l mt tm nim bt nh, ngha l c th tm cch xy dng, m cng c khi c tc dng ph hoi. Khi ta bit c iu ta lm hoc li ta ni gy kh au v v, ta sinh tm hi hn, t nguyn rng trong tng lai ta s khng lm v ni nhng iu nh th na, th trong trng hp ny, Hi l mt iu tm s thin. Cn nu c s hi hn c eo ng theo ta, m nh ta, lm cho ta khng nh tm c trong cng phu thin qun, lm cho ta mt ht an lc trong s sng, lm cho ta tr nn bt lc trong mi cng vic, xy dng hnh phc cho ta v k khc. Trong trng hp ny, Hi l mt tm s bt thin. Trong trng hp Hi l mt tm s bt thin, ta nn qun chiu nh sau: nu trong qu kh, ta lm hoc ni nhng iu gy v, c khi c s cht chc, l v ta khng sng sut, v khng chnh nim trong giy pht m hnh ng v li ni c pht ra. C khi v khng lm hoc khng ni nhng iu cn lm v cn ni trong giy pht , m ta gy nn v hoc cht chc, m iu ny cng c th lm cho ta hi hn hoc kh au khng km. Hu qu ca vic thiu chnh nim v thiu sng sut ca ta cn . Du tch ca chng ta c th s m c trong hin ti. Nim au, mc cm v s hi hn ca ta chnh l mt phn quan trng ca du tch y. Nu ta qun chiu hin ti, nm ly hin ti, th ta c th chuyn ha hin ti. Chuyn ha bng chnh nim, bng s thc tnh, bng quyt tm, bng ch, bng hnh ng v ngn ng ca chnh ta. Tt c nhng yu t ny u c th xy ra trong giy pht hin ti. V chuyn ha c hin ti, tc l chuyn ha c qu kh, ng thi xy dng c c tng lai. Nu ta ni: Mun mt ri, mi s v ht ri, l chuyn c thc, v du vt ca thng au c th s m c trong hin ti, v ngay tm ta. Vy th, thay v than th v kh au, ta hy nm ly hin ti m chuyn ha n. Du tch ca mt cn hn hn ch c th xa b bng nhng trn ma ro. Thc hin nhng trn ma ro l vic ta c th lm c trong hin ti.
27 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

Phng php sm hi ca o Bt c thc hin trn cn bn: Li pht sinh t tm. (Ti tng tm khi). Bi k sm hi nh sau: Bao nhiu lm li cng do tm Tm tnh, cn u du li lm? Sm hi xong ri lng nh nhm Ngn xa my bc vn thong dong V v tm, v thiu chnh nim, v thiu sng sut, v b tham m, hn gin v ganh t che lp nn ta gy nn li lm. l ngha ca nhng ch Ti tng tm khi. Nu li lm pht sinh t tm ta, th xung c xa b t tm ta. y l ngha vi diu ca php sm hi. Thp sng chnh nim, tp nhn thy s vt mt cch sng sut hn, khng tham m, hn gin v ganh t che lp. Ta chuyn ha tm ta v xa b nhng lm l ca qu kh. Tm ta chuyn ha th s vt s chuyn ha. Nhng s vt y nm trong tm tay ta, nu ta bit tr v an tr trong hin ti. Chuyn ha c tm ri th lng ta s nh nhm nh mt ng my bay, v ta tr nn mt ngun sui an lc cho ta, cho nhng ngi chung quanh ta. Ngy xa, c th v ngu si hoc gin di, ta ni mt cu lm m ta bun lng. Hm nay, tm ta chuyn ha ri, lng ta nh nhm, ta c th thy c m ang mm ci vi ta, d m ta by gi khng cn na. Nu ta mm ci c vi ta, th m cng s mm ci vi ta. Nu i vi qu kh, ta c th lm nh th, th i vi tng lai, ta cng c th lm nh th. Nhng lo lng v s hi ca ta v tng lai lm cho hin ti en ti, v do , tng lai chc chn s en ti, v ta bit tng lai c lm bng hin ti. Vy th chm lo cho hin ti l vic ta phi lm, bi v chm lo cho hin ti l phng thc hay nht chm lo cho tng lai. Th ly th d ca mt ngi, v qu thao thc v ngy mai, cho nn nm trn trc hoi m khng ng. Ngi y lo ngi rng, nu m nay khng ng c th ngy mai s mt v s khng lm c mt cch xut sc m ngi ta nh mnh lm. Cng lo ngi, ngi y cng kh ng. Vy th ci tm lo lng v e ngi cho tng lai c th l mt yu t ph hin ti. Nu ngi kia dng ngh n ngy mai, c nm theo di hi th v an hng s

28 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

thoi mi ca mt ngi ang c c hi ngh ngi, ngi y khng nhng khng ph b thi pht an lc trong chn m, m cn i vo gic ng rt d dng v t nhin na. V nh th l cch thc xy dng hu hiu nht cho s thnh cng ca ngy mai. Khi ta nghe ni cy rng bnh nhiu v cht nhiu, ta lo lng cho tnh trng sinh mi ca ngy mai. S quan tm y xut pht t thc v nhng g xy ra trong hin ti, v c th tr nn ng lc gip ta lm mt ci g ngn chn tn ph thin nhin. Tuy nhin, s quan tm c khc vi s lo lng, nht l s lo lng sung. C th v s lo lng qu m ta khng nhn ra c rng, vn cn nhiu cy ci xinh p chung quanh ta. V mi khi ma Xun hoc ma Thu ti, cnh tng thin nhin li tr nn huy hong rc r. Ta phi bit thng thc s c mt ca cc cy ci ang cn mnh khe v xinh p. Ta phi thy s c mt ca chng l qu bu, th ta mi thc s quyt tm bo v chng khng cho chng ln lt ra i. S lo lng sung ch c th gy tn hi trong ta, m khng gip ta lm c g ci thin tnh trng. Khi ta b v chui vo thng rc, nh c chnh nim ta bit rng, ci v chui s bin thnh phn xanh, v c th lun hi tr thnh rau ci hoc c chua trong vng my thng. Khi ta ling mt ci bc nylon vo thng rc, cng nh c chnh nim m ta bit rng ci bc nylon s khng th no c chuyn ha thnh rau ci v c chua trong thi gian y. C nhng th rc cn n 400 hoc 500 nm mi mc nt c thnh phn. Rc nguyn t (dechets nuclaires) cn ti mt phn t triu nm mi ht c v mi bin thnh t tr li. Vy sng trong hin ti cho tnh thc, chm sc ht lng cho hin ti, ta s khng gy tn hi cho tng lai. V l cch thc xy dng c th nht cho tng lai. Trong i sng hng ngy, ta cng c th ang ch nhng cht c cho tm ta, v nhng cht c ny gy tn hi cho ta v cho nhng ngi chung quanh ta, trong hin ti v trong c tng lai na. o Bt ni ti ba cht c chnh l Tham m, Hn th v Si m. Ngoi

29 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

ra cn c nhng cht c m sc tc hi cng rt ln lao: ganh t, k th, t ho, nghi ng v c chp. Trong khi tip xc vi chnh ta, vi ngi khc v vi ngoi cnh, nhng c t y c th pht hin, bng chy v lm tiu hoi s an lc ca ta v ca nhng ngi quanh ta. Nhng c t y cn tip tc lm ung thi tm ta v a ti nhng tri ng cho tng lai. Hy sng vi hin ti, cng l nhn din nhng c t y khi chng pht sinh, tn ti v ri xung v thc, v thc tp thin qun chuyn ha nhng c t y. Php tu ca o Bt l lm cng vic ny. Sng vi hin ti cng l nhn din nhng g mu nhim an lnh y, c nui dng v bo v. Hnh phc l kt qu trc tip ca vic nhn din v tip xc ny, v cng l cht liu ch tc nn mt tng lai ti p.

S sng nm trong hin ti

Tr v hin ti l tip xc vi s sng. S sng c th tm thy trong hin ti, v qu kh khng cn, v tng lai th cha n. Bt gii thot, gic ng, an lc v hnh ph, ch c th tm thy trong hin ti. V vy ni hn chng ta vi Bt, vi gii thot. v.v l gi pht hin ti. M hin ti cng l y, bi v theo gio l Hoa Nghim, thi gian v khng gian khng phi l nhng thc th ring bit. Thi gian lm bng khng gian v khng gian lm bng thi gian. Khi ta ni ma Xun, ta thng ngh ti thi gian, nhng thc s, ma Xun cng l khng gian. Trong lc ma Xun ang ng Chu u th ma ng ang tr v Chu c. Trong khi nng chn tr ln, ngi tham d thin tr nhn chn tr, th v thm c bi k ung tr nh sau: Chn tr trong hai tay Chnh nim nng trn y Thn v tm an tr By gi v y

30 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

Ung tr nh th l thc tp tr v hin ti sng s sng ca mnh ngay ti y. Khi tm v thn ca ta c mt trong hin ti th chn tr ta hi m hin ra r rng nh mt thc ti mu nhim. Lc ta thc s tip xc vi chn tr, v ch trong nhng lc nh th, s sng mi c mt mt cch ch thc. An lc, gii thot, gic ng, hnh phc, tnh Bt, ci ngun.Tt c nhng g ta ao c v tm cu u c th c gp g trong giy pht hin ti. B giy pht hin ti i tm cu nhng th y trong tng lai tc l b mi bt bng. o Bt c dy php V Tc (Apranihita), gip ngi hnh gi chm dt s tm cu trong tng lai tr v ton vn trong hin ti. V Tc c khi cng c gi l V Nguyn, mt trong ba cnh ca gii thot (Khng, V Tng, V Tc). Chm dt s tm cu tng lai, l m mt cnh ca gii thot ngi hnh gi pht kin c rng tt c nhng mu nhim kia u ang c mt trong ta v trong gi pht hin ti. S sng khng phi l mt a ch, mt ni n (une destination). S sng l mt con ng. Thc tp thin hnh l i m khng cn ti. Mi bc chn l s sng, c th em li an lc v gii thot. l i n tinh thn v nguyn. Khng c con ng no i ti gii thot v an lc: an lc v gii thot chnh l con ng. Ch hn v ni hn ca ta vi Bt, vi gii thot, vi hnh phc, l by gi v y. Chng ta ng lm v ci hn y. Bt dy cch th con ngi c th hp nht thn tm lm mt mi m i din vi s sng. S hp nht thn tm y gi l thn tm nht nh. V vy thin gi no cng bt u bng cch hc v thc tp th theo kinh Qun Nim Hi Th. Tuy nhin tr v hin ti khng phi l b li cun theo nhng g ang xy ra trong hin ti. Kinh dy Hy qun chiu s sng trong gi pht hin ti. Tip xc vi s sng ang xy ra trong hin ti, thy c tt c nhng kh au v nhng mu nhim ca hin ti nhng vn duy tr c s tnh thc khng b li cun hoc bi s am m, hoc bi s chn ght i vi nhng g ang xy ra trong hin ti. Li kinh rt r: Hy qun chiu s sng

31 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

Trong gi pht hin ti K thc gi an tr Vng chi v thnh thi Vng chi v thnh thi l t ti, an nhin, khng b li cun theo bt c mt ci g. Vng chi v thnh thi l hai thuc tnh ca Nit Bn. Trong vn bn Pali c hai danh t: Asamhiram v Asamkuppam. Asamhiram c ngha l thnh thi, s vng mt ca i dc, ca chp th, khng b bt c th g li ko. Thy Tng Gi B, dch gi Kinh Trung A Hm, dch danh t Asamhiram l V Hu, tuy c hm ca s khng dnh mc, nhng khng c st lm. Thy Php H, trong bn dch Pht thuyt Tn Thng Kinh dch l phi lam. Lao y c ngha l ngc t, phi lao ngha l khng b rng buc, tc l thnh thi. Asamkuppam c ngha l vng chi, khng lay chuyn c, khng di chuyn c, khng kch thch c. Thy Tng Gi Bad dch l kin cng, thy Php H dch l c. C l bn chc, nh trong danh t kin c. Tip xc vi s sng trong giy pht hin ti, ta qun chiu s vt, v vy ta thy c tnh cht v thng v v ng ca s vt. V thng v v ng khng phi l nhng tnh cht tiu cc ca s sng m chnh l nn tng ca s sng. V thng l s chuyn bin lin tc. Nu khng c v thng th khng c s sng. V ng l nguyn l tng quan tng duyn gia s vt. Nu khng c s tng duyn y, th khng s vt no c th c mt. V d, nu khng c mt tr, m my, t ct th khng th c mt a hoa thc dc. Ta thng than th rng i l v thng v ng, qun rng nu khng c v thng v v ng th khng c s sng, khng c cuc i. Nhn thc v v thng v v ng khng lm tiu tan nim vui sng, m cn em li cho nim vui sng y tnh cch lnh mnh, vng chi v thnh thi. Chnh v khng thy c tnh v thng v v ng trong s vt cho nn con ngi mi kh au. Cho l thng nhng ci v thng, cho l ng nhng ci v ng, l ngun gc chnh ca kh au. Khi nhn su vo mt a hng, ta c th thy r tnh v

32 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

thng ca n. Tuy nhin, ta vn thy c ci p ca a hoa hng v c th trn qu a hng. C th l ta cn thy a hng p hn na, v trn qu a hng nhiu hn na, v ta thy c tnh v thng mong manh ca n. Tht ra i vi nhiu ngi, hin tng cng mong manh th cng p v cng c trn qu. Mt chic cu vng, mt mt tri ln, mt a hoa qunh n v m, mt ngi sao bng Nhn mt cnh mt tri mc, nhn ni Thu, nhn thnh ph Vesali, nhn mt ng la chn vng, Bt cng thy nhng th y l p, v tng ni vi thy Ananda ca nhng th y nn s bin ngoi ca chng khng lm Bt tht vng v au kh. Chng ta cng c th lm c nh vy. Qun chiu v thy c tnh v thng v v ng ni s vt, ta s vt c tht vng v kh au. Ta vn gi c nim vui sng v li bit trn qu hn nhng nhim mu hng ngy. Mt ly nc trong, mt cn gi mt, mt ting chim ht, mt bc chn thnh thiTt c u l nhng iu mu nhim, tuy l v thng v v ng. i cng c kh au m cng c mu nhim. Nhng hin tng m au, gi, cht, tai nn, i kh, bt cng, thin tai v.v.. thng c biu hin trong s sng v khng ai c th ln trnh hoc ph nhn s c mt ca chng. Tuy nhin, nu nhn thc su sc n tm t ta thnh thi, ta c th tip nhn chng mt cch an nhin, nh nhng, v v th, kh au s nh i nhiu lm. Ta khng nhm mt trc kh au, ta khng trn trnh kh au. Tip xc vi nhng kh au ca con ngi v ca vn vt, ta lm pht khi v nui dng c tm t bi ca ta. Kh au y l cht liu nui dng lng t bi, v th ta khng s hi n. C t bi tm, ta s bt i hnh ng lm vi bt nhng kh au hin c mt trong s sng: m au, gi cht, tai nn, i kh, bt cng, thin tai. Nu nhn loi tin b c l do tm t bi v nhng hnh ng xut pht t tm t bi. Ta li hc theo cc v Bt v B Tt khai m con ng thc tp qun chiu cho ngi khc h cng c th thy c v sng c nh ta. Ngha l sng trong hin ti v qun chiu s sng trong hin ti thy tnh v thng v v ng ca vn vt. Ci thy y s lm vi nh kh au.

33 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

Nhng bt trc xy ra trong cuc sng khin nhiu ngi sng trong hi hp, lo u. Khng ai bit trc c nhng g bt hnh c th xy ra cho mnh v cho nhng ngi thn ca mnh. Nhng nu ta hc c cch sng tnh thc, sng c su sc tng giy pht ca i sng hng ngy ca ta, i x vi ngi thng vi thi hiu bit v ngt ngo. Th ta s khng c g phi hi tic nu c chuyn g xy ra cho ta v cho h, v do kh au s vi bt rt nhiu. Sng tnh thc trong hin ti, ta li tip xc c vi mu nhim trong ta v chung quanh ta. Trong ta v chung quanh ta c khng bit bao nhiu hin tng mu nhim, ti mt, lnh mnh. Tip xc vi nhng hin tng y, ta tr liu c nhng thng tch trong ta v cng ngy ta cng tr nn mu nhim, ti mt v lnh mnh.

Np sng an lc v t do
Thc tp sng qun chiu theo li Bt l t ti mt np sng an lc v t do, v cng l t n gii thot v ton vn. Bi k c nhc n ci cht m khng ai trnh c, v khch l ta: Phi tinh tin hm nay, ko ngy mai khng kp. Bi v: Ci cht n bt ng, khng th no mc c. Sng qun chiu mi php trong gi pht hin ti, ta hc sng np sng an lc, thnh thi v vng chi. V nu ta tinh cn thc tp th nim an lc thnh thi v vng chi y s tng tin mi cho n khi ta t n gii thot ton vn. Gii thot ton vn th ci cht khng cn lm g c ta na. Trc ht, tr v vi hin ti, ta tip xc c vi s sng trong gi pht hin ti. Ta tm li c s sng, ta khng nh mt s sng, ta sng su sc tng giy pht ca i ta, l cch thc tr li u tin cho s cht. Hn th na, trong khi sng gi pht hin ti, ta nhn su vo nhng g ang xy ra trong hin ti vi ci nhn qun chiu, v v vy ta khm ph dn dn c t tnh v thng v v ng ca mi s vt. Ci thy y gip ta ci b dn nhng m vng, c chp, tham m, kiu mn, nghi ng v hn gin. Do cng ny ta cng c thm thnh thi, vng chi v an lc. l np sng c din t bng bn cu k:
34 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

Hy qun chiu s sng Trong gi pht hin ti K thc gi an tr Vng chi v thnh thi Mt np sng nh th, chc chn s em li nim vui cho bn thn v cho ngi xung quanh. S thnh thi v vng chi y c xy dng bng cht liu gii thot. M gii thot l hoa tri ca np sng qun chiu chng nghim tnh v thng v v ng ca vn hu. Qun chiu n mc su sc th hnh gi nh bi c ci cht, bi v v ng qun c th a ta vt ra ngoi bin gii ca sng cht. Nhn vo vn hu trong v tr v nhn vo trong chnh bn thn ta, ta thy khng c mt ci g thng ti v bt bin m ta gi l ci Ti hoc Ng.

Vt thot sinh t
Ta thng ngh rng l s hnh thnh v t l s tiu hoi, sinh l t khng m c, t l t c m tr v khng. Qun st s vt cho su sc, ta thy nhng nim y v s sinh t cha cht rt nhiu sai lm. Khng c hin tng no m t Khng m tr v C, khng c hin tng no t C m tr v Khng. S vt bin i khng ngng v thay i hnh thi c mt. My khng cht, my ch bin thnh ma. Ma khng sinh, ma ch l s chuyn ha v tip tc ca my. Nhng chic l, nhng i giy, nhng nim vui bun cng u tun theo lut y. Tin rng sau khi cht ta khng cn g c, l kin chp m o Bt gi l thng kin (Annahilation). Tin rng sau khi cht ta vn thng hng, bt bin, l kin chp m o Bt gi l thng kin (permanence). Thc ti vt ra khi phm tr Thng v on. Bt dy ta nhn thng vo cc yu t kt hp thnh bn thn ta thy c t chnh ca chng ta v vt c nim v Ng, d l mt ci ng thng cn, bt hoi hay mt ci ng on dit hon ton sau khi ta cht.

35 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

Kinh dy: Khi mt ngi c hc, c bit v Bt, Php v Tng, c bit v cc bc hin nhn v gio php ca h, c tu tp theo gio php ca cc bc tin nhn, khng cho rng hnh th ny l mnh, mnh l hnh th ny; cm th ny l mnh, mnh l tri gic ny; tm t ny l mnh, mnh l tm t ny; nhn thc ny l mnh, mnh l nhn thc ny th khi ngi ang khng tm v qu kh, khng tng ti tng lai v khng b li cun theo hin ti. Nm yu t kt hp thnh ci m ta gi l Ng (mnh) l: Sc (hnh th), Th (cm gic), Tng (tri gic), Hnh (tm t), v Thc (nhn thc). Nu ta nhn thu sut bn cht cc yu t y, v thy c t tnh v thng v duyn sinh ca chng, tt nhin ta s khng thy thc t mt thc th (antite) no c gi l Ng c. Cc yu t y tuy bin chuyn khng ngng nhng s thc khng sinh cng khng dit. Khng c yu t no t khng tr thnh c. Khng c yu t no t c tr thnh khng. Ci m ta ngh l Ta cng th. N khng sinh, khng dit. Ta khng ng nht ta vi nhng cm th, ang din bin khng ngng, ta cng khng ng nht ta vi tri gic v nhn thc. Ta khng b b buc hoc gii hn bi nhng yu t y. i xa hn na, ta thy nu nhng yu t y khng thc s c sinh v c dit th ta cng khng b sinh v dit qun thc. Ci thy y a ta vt thot c sinh t. l cu tr li ca Bt i vi ci cht. Kinh ni: C tu tp theo gio php ca cc bc hin nhn ngha l c thc tp sng trong hin ti v qun chiu vn php thy c t tnh v thng, v v ng ca chng. Bt dy: Phi tinh tin hm nay, ko ngy mai khng kp; Ci cht n bt ng, khng th no mc c. Sng tinh cn v qun chiu nh th th ta chng nghim c thc tnh bt sinh v bt dit ca ta v ca vn php v ta khng cn s hi bt c mt ci g na, trong c thn cht. Thn cht vi quyn lc ca n khng th h ta c na, v ta bit ta vt thot mng vut ca n. Mng vut ca thn cht l s s hi ca ta i vi ci cht vy. B Tt Qun Th m ni Tam Kinh Bt Nh cng l dy ta qun chiu tnh bt sinh bt dit ca vn php v t ti thi V y (khng s hi) i vi sinh v dit.

36 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

Ta bit ta c th thng c sinh t bi v sinh t l nhng khi nim sai lc ca chng ta v t tnh vn php. Qun chiu v thng v v ng p v nhng khi nim y l vt thot c sinh t, l nh bi thn cht. Vt thot c sinh t ri th ta cn g mc c vi thn cht. Ta c th thy bn cht ca thn cht chng khc g bn cht ca ng To, ca ngc Hong Thng hay ca ng gi Noel c. Ta c th ti ci nm tay thn cht i chi nh l ta nm tay ng gi Noel ngi xe trt tuyt vy. Np sng phm hnh ca cc bc xut gia c cng nng a ti chng nghim v t tnh bt sinh ca vn php. S chng nghim y l bn cht ca gii thot. Vy nn kinh Kaccana Bhaddekaratta (n Tuyn Lm Thin) nhn mnh: php nht tr (sng mt mnh) l cn bn np sng phm hnh ca ngi xut gia.

37 | N g u y n t c , p h n g p h p h n h t r

Ph nh
Sau y l bi k Bt i La dch t cc kinh Tuyn Lm Thin (Trung A Hm 165), Thch Trung Thin Tht (Trung A Hm 166), A Nan Thuyt (Trung A Hm 167): ng nh tng qu kh ng m c tng lai Vic qu kh cht Tng lai li cha ti Cc php trong hin ti Ta hy qun chiu chng K tr sng nh th Tht vng chi thnh thi Tu tp hnh thnh nhn Cn ngi g ci cht? Nu khng hiu nh th Tai ha ln s v Phi tu tp tinh cn Ngy m khng li bing V vy ta thng nhc K: Bit sng mt mnh Nguyn vn ch Hn: Thn vt nim qu kh Dic vt nguyn v lai Qu kh s d dit V lai phc v tr Hin ti s hu php B dic ng vi t Nim v hu* kin cng Tu gi gic nh th Nhc tc thnh nhn hn Thc chi su t?

38 | P h n h

Ng yu bt hi b i kh tai hon chung Nh th hnh tinh cn Tr d v gii i Th c thng ng thuyt Bt a La K k. (* v hu: y c ngh l v vi, t ti, khng b rng buc) V sau y l bi k Thin Thin dch t kinh Pht Thuyt Tn Thng (i chnh tn tu i Tng s 77) Qu kh khng nh tng Tng lai khng tm cu Qu kh cht ri Tng lai ngoi tm tay Phi qun chiu t duy Cc php trong hin ti Ngi tr lun tnh thc Vng chi v t do Tinh tin c nh vy S g lc mng chung Nu khng lm sao thot Thn cht th h? Sng vng chi nh th Qun chiu c m ngy L phi tu tp theo Bi k hin Thin ny. Nguyn vn ch Hn: Qu kh ng bt c Tng lai v cu nim Qu kh d tn dit Tng lai v s c V hin ti chi php B b ng t duy
39 | P h n h

S nim phi lao c Tr gi nng t gic c d nng tinh tin H tr u mng chung Ng tt bt ly th i chng* nng bt thot Nh k kim lao tr Tr d bt x chi Th c Hin Thin k Nhn ng tc th phn. (* i chng: y ch i qun di quyn ch huy ca thn cht)

40 | P h n h