TKD 2 196

I HC Nng
Trng i hc Bch khoa

B mn ng t - ng Thnh ph
-----------------------

TS Phan Cao th

NNG 2006
TRNG AI HOC BACH KHOA N BM NG T - NG TP
Chng 12 : THIT K CU TO O NG
------ ------
12.1 YU CU CHUNG V CU TO KT CU O
NG
12.1.1 Khi nim:
o ng l phn trn ca nn ng c tng cng bng cc lp vt liu
khc nhau chu tc dng ca ti trng xe chy v cc iu kin t nhin (ma,
gi, nc ngm...)
Kt cu o ng (Structure pavement), vit tt: KCA
12.1.2 Cc yu cu chung ca kt cu o ng:
- Kt cu o ng phi cng v n nh cng (cng t thay i
hoc khng thay i khi chu tc dng ca cc iu kin bt li)
- Mt ng phi m bo bng phng nht nh :
+ Gim sc cn ln (tc xe chy tng cao, gim thi gian xe chy, gim
lng tiu hao nhin liu).
+ Tng tui th ca phng tin (h gi thnh vn chuyn).
- B mt o ng phi m bo nhm nng cao h s bm gia bnh
xe vi mt ng nhm tng mc an ton xe chy.
- o ng phi t sinh bi:
+ Tng tm nhn ca li xe.
+ m bo v sinh mi trng .
+ Tng tui th ca ng c cng nh tui th ca cng trnh.
12.1.3 c im chu lc ca kt cu o ng :

z
x
Hnh 12-1. S phn b ng sut trong kt cu o ng theo chiu su
z -
ng sut do lc thng ng
x -
ng sut do lc nm ngang

Khi xe chy, lc tc dng ln o ng gm hai thnh phn:
- Lc thng ng P do ti trng xe chy gy ra ng sut
z
- Lc nm ngang F gy ra
x
: do lc ko, lc hm, lc ngang khi xe chy trn
ng vng, khi tng gim tc gy ra.
Ti b mt o ng:

z
= p p lc thng ng do ti trng bnh xe nng nht tc dng
TS Phan Cao Th Thit k ng t (Phn 2) Trang: 1

x
= (0,2 - 0,3)p khi xe chy.

x
= (0,75 - 0,85)p khi xe hm.
p : p lc thng ng do ti trng bnh xe nng nht truyn xung qua din tch
vt tip xc gia lp xe vi mt ng.
p = (5 - 6)daN/cm2 ty thuc loi xe (thng ly 3 gi tr : 5; 5,5; 6
daN/cm
2
)
Lc ngang ch yu tc dng trn phn mt ca o ng m khng truyn
su xung cc lp pha di nn ch gy trng thi ng sut (
x
) lp trn cng
ca kt cu o ng, lm cho vt liu ti b x trt, bong bt, bo mn dn
n ph hoi. Tri li lc thng ng th truyn xung kh su cho mi ti nn
t. Nh vy v mt chu lc kt cu o ng cn c nhiu lp, cc lp c
nhim v khc nhau p ng nhu cu chu lc khc nhau.
12.1.4 Cu to kt cu o ng :
12.1.4.1 S cu to kt cu o ng (hnh 12.2)
12.1.4.2 Vai tr ca tng lp trong kt cu trong kt cu o ng
Lp bo v
+ Lp bo v l mt lp dy 0,5 1,0cm thng bng vt liu ct, si nh ri
rc.
+ Tc dng : Bo v cho cc lp mt khng chu tc dng trc tip ca bnh xe.
Tng bng phng.Tng kn cho tng mt.
Lp hao mn :
+ Lp hao mn l mt lp mng dy 1,0 - 3,0cm lm bng vt liu c cht lin
kt t trn lp mt ch yu.
+ Tc dng : Bo v cho cc lp mt khng chu tc dng trc tip ca bnh
xe
Tng bng phng.
Tng kn cho mt ng .
Tng kh nng chng bo mn cho mt ng
Cc lp tng mt :
+ Chiu dy cc lp tng mt ph thuc vo vic tnh ton cng , thng
lm bng cc loi vt liu c gia c cht lin kt hu c hoc v c.
+ Tng mt: L b phn trc tip chu tc dng ca ti trng bnh xe v nh
hng ca cc nhn t t nhin (c bit ngoi tc dng ca lc thng ng cn
chu tc dng ca lc ngang ln). Do tng mt i hi c lm bng cc vt
liu c cng v sc lin kt tt, thng dng vt liu c kch thc nh
Cc lp mng
Ch yu chu tc dng ca lc thng ng, truyn v phn b lc thng ng
khi truyn xung nn t th ng sut s gim n mt mc t nn ng c
th chu ng c m khng to nn bin dng thng ng hoc bin dng trt
qu ln. V lc thng ng truyn xung ngy cng b i tit kim, tng mng
c th gm nhiu lp vt liu khc nhau c cng gim dn t trn xung. C
th cu to bng cc vt liu ri rc, kch c ln, chu bo mn km nhng phi c
cng v cht nht nh.

Hnh 12.2 - S cu to kt cu o ng
y o ng
cht ca lp y o ng theo TCVN 4054-98 v 22 TCN 211-93 :

Tng mt
Surfacing (couche
de surface)
Tng mng
( Road Fondation)
o ng
Pavement
Kt
cu o
ng
(0.9-
1.2m)
S.Pave
ment
Lp mt trn
Wearing course (couche
de roulement)

Lp mt di: binder
course (couche de liaison)
Lp mng trn
Base (couche de base)

Lp mng di: Sub -
base(couche de fondation)
Lp y o ng: capping layer (couche
de forme) 30-50cm, K=0.98
Mng nn t : nn p (embankment)
hoc t nhin (Natural ground)
Subgrade
TCVN 4054 -2005
cht K
Loi cng trnh
su tnh
t A
ng
xung (cm)
ng t
c Vtt >=
40 Km/h
ng t
c Vtt < 40
Km/h
Khi o ng dy trn 60 cm 30 0,98 0,95
Khi o ng dy di 60 cm 50 0,98 0,95 Nn
p Bn di chiu su k trn 0,95 0,90
Nn o v nn khng o khng p 30 0,98 0,95
Chc nng :
+ To ra mt nn chu lc ng nht, c sc chu ti cao.
+ Ngn chn v c th ct t dng m thm t trn xung nn t hoc t di
ln o ng.
+ To hiu ng e thi cng (lu ln) cc lp mt ng pha trn t hiu
qu cao
+ To thun li cho xe, my i li trong qu trnh thi cng.
Mng nn t c coi l mt b phn ca KCA, v tun theo nguyn tc thit
k tng th nn mt ng. Bn thn n cng tham gia chu lc thng ng ca ti
trng xe, c bit khi o ng pha trn c cng nh.
Lp c chc nng t bit: Kt cu ngc (structure inverse) khng tun theo
nguyn tc mun gim dn ca cc lp nhm tng hiu qu lu ln cc lp trn, ch
s dng khi c yu cu c bit.
Ch : khng phi khi no KCA cng c tt c cc lp nh s cu to
nh trn, m tu thuc vo yu cu xe chy, loi o ng, cp ng, iu kin
c th khu vc xy dng m cu to hp l. Mt lp c th c nhiu chc nng
khc nhau (nh b tng nha, b tng xi mng).
V d:
2
0

4
0
1
4

1
8
9

1
0
5
3
B tng nha ht nh
B tng nha ht va
B tng nha rng
Cp phi dm
Cp phi cui si
(hoc t gia c)
1
4

1
6
2
2

2
4
Nn t ln cht
B tng
ximng M>300
Ct trn nha hoc
giy du qut nha ng
t ct gia c xi mng
a) Tng mt b tng nha b) Tng mt b tng xi mng
Hnh 10-3. V d kt cu o ng cp cao

12.1.5 Cu to ct ngang ca o ng

1

:

m
1

:

m
b
B
1

:

m
1

:

m
b
2
a)
b)
c)
1

:

m
1

:

m B
Hnh 10-4. B tr o ng trn nn ng
a) Cu to o ng hnh mng trn phn xe chy
b) Cu to trc ngang o ng xy dng phn k (giai on 2 m rng)
c) Cu to hnh li lim trn ton b nn ng
a a
1
2

1

:

3
1

:

3
7,5m 7,5m
Hnh 10-5. Cu to o ng trn ng cp cao c di phn cch

a) Thng p dng cho tuyn ng cp thp c s ln xe 2 - 6
b) p dng vi ng cp thp v GTNT, p dng khi vt liu mt ng v vt
liu nn ng cng loi.
c) p dng i vi ng cp cao, b rng mt ng nh hn trng hp d).
Kt cu phn l gia c : thng cng vt liu vi lp mt

dc ngang o ng v l ng

Loi o ng
Dc ngang
mt ng v
l gia c (%)
Dc ngang l
ng t (%)
Btng ximng v btng nha 1.52 6
Cc loi mt ng nha (tr b tng nha) 23 6
dm, si 34 6
12.2 PHN LOI KT CU O NG
12.2.1 Mc ch phn loi kt cu o ng
12.2.2 Phn loi theo cp o ng (phm vi s dng):
12.2.2.1 o ng cp cao ch yu (A1) -CCCY High type pavement,
Chausse en haute qualit.
- L loi kt cu o ng p ng yu cu xe chy khng xut hin bin dng
d, (o ng ch lm vic trong giai on n hi), mc d tr cng
cao. Mc an ton xe chy cao, tc xe chy ln, tui th o ng cao : t 15
- 25 nm.
+ T
PV
= 15 nm: btng nha loi I (T
PV
l thi gian gia 2 ln i tu)
+ T
PV
= 20 25 nm: btng ximng
- Thng dng cho vi cc tuyn ng c tc thit k V >= 60km/h
- Vt liu :
+ Btng nha ri nng loi I (Atphalt Concret)
+ Btng ximng (Ciment concret)
10.2.2.2 o ng cp cao th yu (A2)CCTY
- p ng iu kin xe chy khng xut hin bin dng d, vt liu lm vic
trong giai on n hi nhng mc d tr cng nh hn o ng cp
cao ch yu A1
- Tui th ca mt ng cp cao A2 t 8 - 12 nm
- p dng vi cc tuyn ng c tc TK V< 60km/h
- Cc loi vt liu lm mt ng cp A2 :
+ Thm nhp nha ( tui th 10 nm)
+ dm en (tui th 12 nm)
+ Btng nha loi II (tui th 12 nm)
+ Lng nha (t dng, qui trnh c)
- Lu lng xe chy khng cao chi ph duy tu bo dng thng xuyn ln hn
cp cao A1, tc xe chy ti a 60 70 km/h.
12.2.2.3 o ng cp qu ( B1 ) Intermediate type pavement, Chausse en
qualit intermediaire.
- Cho php xut hin bin dng d, chiu dy ca kt cu gim i rt nhiu, p
ng yu cu lu lng xe chy thp, tc xe chy khng cao, chi ph duy tu sa
cha, bo dng ln, tui th t (3 5) nm
- Phm vi p dng : p dng vi cc tuyn ng c tc TK V<= 40 km/h.
- Cc loi vt liu lm mt ng cp B1 :
+ dm lng nha
+ Cp phi dm, CPD lng nha hoc nh tng; CPD gia c XM
+ Cp phi cui si lng nha
+ Ct gia c ximng lng nha
12.2.2.4 o ng cp thp (B2) -Low type pavement, Chausse en qualit
modeste.,
- Cho php xut hin bin dng d, lu lng xe chy rt thp, sinh bi nhiu,
tui th mt ng khng cao (t 1 - 3 nm)
- p dng vi mt ng GTNT hoc ng tm
10.2.3 Phn loi theo vt liu s dng
10.2.3.1 o ng lm bng cc loi vt liu t, t nhin khng c cht
lin kt :
- Cp phi dm.
- Cp phi t i.
- Cp phi si sn
10.2.3.2 o ng lm bng vt liu t, t nhin c gia c cc cht lin kt
v c :
- t gia c vi, ct gia c ximng
- Cp phi dm gia c ximng
- BTXM
10.2.3.3 o ng lm bng vt liu t, t nhin gia c cc cht lin kt
hu c.
- Btng nha
- Thm nhp nha
- trn nha
10.2.4 Phn loi theo phng php tnh ton (tnh cht chu lc)
o ng cng (Rigid Pav): BTXM
o ng mm( Flexible Pav):
o ng na cng na mm (Semirigid pav)
(Xem bng 12-2: Cc cp tng mt o ng v phm vi s dng, trang 82 TK tp 2,
GS Dng Hc Hi v GS Nguyn Xun Trc, NXB Gio dc 2000)
12.3 NGUYN TC THIT K CU TO KT CU O
NG
12.3.1 Cc vn ln cn gii quyt khi thit k kt cu o ng.
o ng l b phn t tin nht ca cng trnh ng t. Vit Nam chi
ph xy dng o ng chim ti (45- 65) % tng vn u t xy dng ng i
vi cc d n vng ng bng v th, (30- 45) % tng vn u t xy dng
ng i vi cc d n vng i ni. Cc chi ph duy tu, sa cha bo tr trong
qu trnh khai thc cng chim t l rt ln trong tng vn u t cho duy tu ng
ni chung. Do vy vic thit k mt kt cu o ng hp l v ng n c
ngha ht sc to ln v kinh t v k thut.
3 vn ln cn phi gii quyt khi trin khai cng tc thit k KCA
1. Thit k cu to KCA, y l ni dung rt quan trng nh hng
cho bc sau, i hi s sng to ca iu k s trn c s mt s cc
phng n cu to. Nu vic thit k cu to m khng hp l th vic tnh
ton cng cng nh lun chng kinh t chng c ngha g.
2. Tnh ton cng (bin dng) ca KCA, y cng l ni dung xc
nh chiu dy cc lp vt liu trong kt cu. Cng vic ny lin quan cht
ch vi cng vic thit k cu to.
3. Lun chng hiu qu kinh t, so snh chn phng n ti u v kinh t
k thut ng vi tng iu kin c th ca tng d n.
12.3.2 Nguyn tc thit k cu to
Ni dung thit k cu to l: Xc nh tn tui v sp xp th t trn, di
ca cc lp vt liu trong cc phng n kt cu o ng trn c s chc nng v
nhim v ca mi lp m bo c kt cu o ng tho mn c bn cc yu
cu chung (nu mc 12.1) cng nh cc iu kin v vt liu a phng, kh
nng cung cp vt liu, nng lc thi cng v kh nng khai thc, duy tu bo dng
sau ny.
1. Tun th nguyn tc thit k tng th nn mt ng nhm tng cng
ca nn t, to iu kin thun li cho nn t cng tham gia chu
lc vi mt ng mc ti a.
2. Cu to cc lp tng mt trn c s cp ng thit k, lu lng xe
chy, tc thit k v iu kin t nhin, iu kin khai thc.
Tng mt phi kn chng thm nc, khng c dng kt cu h
Chu tc dng lc ngang tt, chng bo mn, nhm cao v d
bng phng.
n nh nhit v nc.
Trong mi trng hp nn cu to cc lp chng hao mn v lp
bo v. Vi ng cao tc v cc ng hin i c yu cu cao v
cht lng b mt, c bit l nhm, cn s dng cc lp hao mn c bit nh
:
Va nha, hoc hn hp nha cc mng (<2cm) c bn cao, to nhm v to
phng.
Lp hn hp thot nc (3-4)cm, cp phi h, ht cng trn vi bitum ci tin
3. Cu to cc lp tng mng.
Trn c s tn dng vt liu a phng c th cu to nhiu lp c chiu
dy tng dn theo chiu su, nn dng vt liu ri rc, kch c ln nh
dm, cp phi dm, t gia c v c...
Khng nn dng ct lm mng di (kh hu nhit i nc ta) b tch t
m. Nu ch dng nh lp m th nht thit phi lm rnh xng c
thot nc.
4. Kh nng chng bin dng (Muyn n hi, cng ) cc lp vt liu
trong kt cu gim dn theo chiu t trn xung di ph hp vi trng
thi phn b ng sut, d h gi thnh xy dng: E
trn
: E
di
< 3ln to s
lm vic ng nht v c hiu qu ca tng lp v ca c kt cu. M un
n hi trn mt lp:
- Nn ng E
0
200 daN/cm
2
hay CBR 6-7
- Lp y o ng E
0
500 daN/cm
2
hay CBR 10-15
- Lp mng di CBR 30
- Lp mng trn CBR 80
Khng nn cu to qu nhiu lp gy phc tp cho thi cng.
5. Ci thin ch nhit m tng cng nn t trong phm vi tc
dng ca nn ng, tng E
mng
gim ng sut ko un y tng mt,
nn b tr h
mng
2d, chiu dy ca tng mt khng nn nm trong khong
(0,5 1,0)d; d l bn knh vng trn 1vt bnh tng ng =(10,5 -11)cm.
Khng b tr tng mt b tng nha ch l 1 lp 4 - 6cm, nn dng 2 lp c
chiu dy tng cng 10cm tr ln i vi ng cp cao c V 60km/h. Ch
khi thit k tng mt b tng nha trn lp mng c cng (CPD, t
gia c v c) khng c qu mng trnh pht sinh nt do c s co
dn ca lp mng ny, qui nh l 6-8cm cho 1 lp.
6. Nguyn tc cu to chiu dy.
- Lp trn mng ti thiu, lp di nn tng chiu dy v xt n tnh
kinh t
- Theo chiu dy lu ln c hiu qu ca thit b v tnh cht vt liu
- H
min
> (1,25-1,4)D
max
(Xem bng 12-3: trang 90 TK tp 2, GS Dng Hc Hi v GS Nguyn Xun
Trc, NXB Gio dc 2000)
d d
D
Hnh 13.1.Vt tip xc ca bnh xe vi mt ng
Chng 13 : TNH TON CNG O NG MM
------ ------
13.1 C IM CA TI TRNG XE CHY TC DNG LN
MT NG V NH HNG CA N N C CH LM VIC
CA KT CU O NG

13.1.1 c im ca ti trng xe chy tc dng ln mt ng
ln (tr s) ca ti trng tc dng ln mt ng ph thuc vo hai yu t:
+ ln ca ti trng trc P (T, daN).
Cc xe ti thng c trng lng trc sau chim 3/4 trng lng ca ton b
xe. Do ln ca ti trng ph thuc vo trng lng trc sau ca t.
+ Din tch vt tip xc ca bnh xe vi mt ng (cm
2
) ph thuc vo kch
thc v cng ca lp xe (p lc hi).
Din tip xc ca bnh xe vi mt ng c xc nh nh sau:
p lc truyn xung mt ng (daN/cm
2
)
p=.p
0
(13.1)
Trong :
: H s k n cng
ca lp,
= 0,9 - 1,3 khi tnh
ton ly =1,1
p
0
: p lc hi trong
xm xe.
D c tnh nh sau:
D=
p
P
p
P
08 , 1
4
=
(cm) (13-2)
P: L 1/2 ti trng trc sau.
D: ng knh ca vt bnh xe tng ng
p: p lc ca bnh xe tc dng ln mt ng.
Theo 22TCN 211-93 ti trng tnh ton tiu chun nh sau (bng 13.1) :
c im ti trng xe tc dng ln mt ng :
- Ti trng ng
- Ti trng tc dng t ngt tc thi (xung kch v ngn hn)
- Ti trng trng phc lp i lp li nhiu ln (pht sinh thin tng mi ca vt
liu).
Bng 13.1: c trng tnh ton ca ti trng xe chy

Loi ng
Ti trng
trc
P(daN)
p lc tnh ton
ln mt ng
( daN/cm
2
)
ng knh
vt bnh xe
(cm)
ng t cng cng (thuc cp ca
TCVN 4054-98, TCVN 4054 - 2005)
10000 6 33
Trc chnh th (20TCN 104-83);
ng cao tc (TCVN 59-97)
12000 6 36
ng ph v ng t quan trng
th (20TCN 104-83)
9500 5.5 33

13.1.2 nh hng ca ti trng n c ch lm vic ca KCA
Bin dng ca KCA v nn ng ph thuc:
Thi gian tc dng ca ti trng
Bin dng t l thun vi thi gian tc dng : nu cng ti trng tc dng nh
nhau th thi gian tc dng cng lu sinh ra bin dng cng ln.
Tc dng ngn hn:
Tc dng ca ti trng xe chy i vi cc lp tng mt 0.02-0.05s vi
V>50km/h
Tc dng ca ti trng xe chy i vi cc lp tng mng: 0,1-0,2s
Tc dng xung kch: t 0 > p -> 2p
Ti trng tc dng P
Bin dng t l thun vi ti trng : nu cng thi gian tc dng nh nhau th
ti trng tc dng cc ln sinh ra bin dng cng ln
Tc gia ti
Bin dng t l nghch vi tc gia ti : tc gia ti cng chm th bin
dng do n gy ra cng ln.
Do t v cc lp vt liu o ng l loi vt liu n hi nht do nn di
tc dng ca ti trng ng, trng phc s pht sinh hin tng mi v c
tch lu bin dng d (hnh 13-4 trang 98 Sd) Nn tm cch to iu
kin t di y o ng tr nn bin cng (rigidation) l khng cn tch
lu bin dng d na.
13.2 CC HIN TNG PH HOI KCA MM, NGUYN L
TNH TONCNG O NG MM
13.2.1 Cc hin tng ph hoi KCAD mm
Ngay di mt tip xc ca bnh xe, mt ng s b ln (ng sut nn)
Xung quanh ch tip xc s pht sinh trt do (ng sut ct)
Trn mt ng xut hin cc ng nt hng tm bao trn, xa hn 1 cht vt
liu b y tri, mt ng c th b gy v v phn y ca o ng b nt (ng
sut ko)

l
D
D
o
Nn
Ko
Ct
Ko
Ln
Tri
p lc truyn ln t
(t b nn)
Hnh 13-7. Cc hin tng ph hoi o ng mm trng thi
gii hn di tc dng ca ti trng xe chy

Kt lun rt ra sau khi phn tch s ph hoi:
- Bin dng ca KCA mm l kt qu tc ng ca nhiu yu t xy ra
cng 1 lc hay l yu t n tip sau ngay yu t kia.
- Trong khu vc hot ng ca nn ng di tc dng ca ti trng xe,
ton b kt cu nn mt b bin dng v o ng b ln xung di dng
ng cong gi l vng trn ln vi ln l l. Cc lp o ng cng
dy, cng cng (E ln) th p lc ca bnh xe truyn xung phn b trn
din tch rng hn, p lc truyn xung mng nn t nh hn v ngc
li kt cu o cng mng, cng mm th p lc ca bnh xe truyn xung
cng su trn din phn b nh hn.
- ln cng ln ng sut ko b mt di cu cc lp vt liu cng ln
- ln ca o ng c trng cho cng, cho kh nng chng li
bin dng ca o ng, bn thn cng khng th c trng cho kh nng
chng bin dng ca o ng c nhng n c lin quan n cng (kh
nng chng bin dng), ti ng sut ko un ca cc lp vt liu ton khi, ti
ng sut gy trt trong nn t, trong cc lp vt liu ri rc v trong cc lp
nha nhit cao. V l c th xem ln, m un n hi nh cc ch
tiu v cng ca c kt cu o ng. Vic o c xc nh ln cng
n gin hn so vi xc nh ng sut ko un, ng sut ct. Tuy nhin v
quan h gia ln l, ng sut ct, ng sut ko un khng phi l tuyn tnh
v ph thuc vo kt cu o ng cu to nn vic phi tnh ton KCA theo
3 tiu chun cng l cn thit v hp l.
13. 2.2 Nguyn l tnh ton kt cu o ng mm.
13.2.2.1 Tnh ton theo tiu chun vng n hi:
Nguyn l: vng n hi ca ton b KCA di tc dng ca ti trng
xe gy ra khng c vt qu tr s vng n hi cho php th o ng c th
lm vic bnh thng di tc dng ca 1 lng giao thng nht nh. Ngha l:
l
h
< l
gh
(13-3)
Hay K
v
dh
gh
l
l

E
ch
E
yc
l
h
: vng n hi ca c KCAD di tc dng ca ti trng xe gy ra; cm.
l
gh
: vng n hi cho php xut hin trong KCAD; cm.
K
v
: h s d tr cng theo tiu chun vng n hi
E
ch
: M un n hi chung c kt cu o ng
E
yc
: M un n hi yu cu ca c kt cu o ng trong sut qu trnh
khai thc; daN/cm
2
E
yc
=
gh
l
D p ) 1 .( .
2

(13-4)
Trong : p l p lc ca bnh xe tc dng ln mt ng
D : ng knh vt bnh xe tng ng
l
gh
: vng gii hn cho php
: h s poisson
13.2.2.2 Tnh ton theo tiu chun ng sut gy trt :
Nguyn l: ng sut ct ch ng ln nht sinh ra ti mi im trong KCA v
trong nn t do ti trng xe chy v trng lng bn thn ca cc lp vt liu
gy ra khng c qu ng sut ct gii hn trong nn t v trong cc lp vt
liu KCA ngha l.

amax

cp
(13-5)
amax
: ng sut ct ch ng ln nht xut hin trong nn t hoc trong cc lp
vt liu km dnh hoc trong cc lp hn hp nha nhit cao do ti trng
xe chy v trng lng bn thn ca cc lp vt liu gy ra [daN/cm2]
amax
=
am

+

ab
(13-6)
cp
: ng sut ct gii hn cho php trong nn t hoc trong cc lp vt liu
km dnh, trong hn hp nha nhit cao [daN/cm
2
]

cp
= K.C (13-7)
K : H s tng hp xt n c im ca kt cu o ng, iu kin lm vic
ca kt cu o ng .
C : Lc dnh ca t hoc ca lp vt liu km dnh, ca hn hp nha
nhit cao.

13.2.2.3 Tnh ton theo tiu chun ng sut chu ko khi un:
Nguyn l: ng sut chu ko khi un xut hin y cc lp vt liu ton khi
do ti trng xe chy gy ra khng c vt qu ng sut ko un cho php ca
cc lp vt liu th kt cu o ng lm vic trng thi bnh thng.
Ngha l :

ku
R
ku
(13-8)
ku
: ng sut ko khi un ln nht xut hin trong cc lp vt liu ton khi do
ti trng xe chy gy ra [daN/cm
2
]
R
ku
: cng chu ko khi un cho php ca vt liu [daN/cm
2
]

Hnh 11-9. S tnh ton cng kt cu o ng mm
(A,B,C l cc im tnh ng sut v bin dng kim tra)
b) Trung Quc, Php, ...
C
B
3
p
d = 2
E0, 0, C0, 0
E2, 2, h2
E1, 1, h1
a) Vit Nam, Lin bang Nga, ...
E'ch
Ech
p
E3, 3, C3, 3
2
E2, 2, C2, 2, Rku
1
C
B
A
E1, 1, C1, 1, Rku h1
h2
H
D
Hnh 13-9
13.3 TNH TON CNG (B DY) CA KT CU O MM
THEO TIU CHUN VNG N HI
13.3.1 Nguyn l tnh ton.
E
ch
E
yc
(13-9)
13.3.2 Ni dung tnh ton:
13.3.2.1 Xc nh muyn n hi yu cu ( Eyc):
E
yc
= max{ E
yc
min
, E
yc
llxc
} (13-10)
Trong :
E
ycmin
: Muyn n hi yu cu ti thiu
E
ycllxc
: Muyn n hi yu cu theo lu lng xe tnh ton .
Xc nh E
ycmin
:
Muyn n hi yu cu ti thiu ph thuc vo cp ng v cp o
ng , c xc nh theo bng sau :
Bng 13.2 Tr s m un n hi yu cu ti thiu
min
yc
E
(daN/cm )

2
Cp ng
A
1
A
2
B
1
i vi ng t
- ng cp I
- ng cp II
- ng cp III
- ng cp IV
- ng cp V
- ng cp VI

1780
1570
1400
1270
Khng quy
nh
Khng quy
nh

1280
1150
980
770
Khng qnh

720
550
Khng
q.nh
i vi ng th
- ng cao tc v trc chnh
ton thnh
- ng chnh khu dn c
- ng khu nh
- ng khu cng nghip v
kho tng
- ng xe p v ng

1910
1530
1190
1530

980

1270
940
1270

720

680
1020

470

E
yc
N(xe/ng)
(daN/cm )
2 H13
H10
H8
Hnh 13.3 Ton xc nh E
yc
theo qui trnh ca Nga
Xc nh E
ycllxc
E
ycllxc
ph thuc vo
Ti trng trc tnh ton
Cp o ng ( A1 , A2 , B1 )
Lu lng xe tnh ton N
tt
M un n hi theo nhu cu xe chy c tnh ton da cng thc (13-4), trn
c s cng thc ny c th xy dng ton hoc bng biu xc nh:
Ton 13-3 S tay TK t lp cho ng 2 ln xe c b rng mt t (6-7,5)m
cho tng loi xe H8, H10, H13...

Bng 13-6 trang 110 TK2 (cc tr s E
yc
trong bng ny k ti h s d tr
cng K
v
).
Lu lng xe tnh ton (N
tt
) l s t c quy i v loi t c ti trng trc
tnh ton tiu chun thng qua mt ct ngang ng trong mt ngy m trn
ln xe chu ng ln nht cui thi k khai thc tnh ton .
Cng thc xc nh :
N
tt
= (trc xe tt/ngy m/ln) (13-11) i
n
i
i
a N
=1
Trong :
N
tt
: Lu lng xe tnh ton
N
i
: Lu lng xe chy ca loi xe i theo c 2 chiu cui thi k
khai thc tnh ton
n : s loi xe chy trn ng.
a
i
: H s quy i ti trng trc ca loi xe i v trc xe tnh ton.
Bng 13-3 H s quy i xe ra xe tnh ton

18

Tr s h s quy i a
i
khi ti trng trc ca xe cn i l (daN) Loi ti
trng tiu
chun (daN)
4 6 7 8 9,5 10 11 12
Trc 10000
Trc 12000
Trc 9500
0.02
0.01
0.03
0.10
0.05
0.15
0.36
0.18
0.55
0.43
0.22
0.65
0.68
0.35
1.00
1.0
0.5

0.8

1.0

: H s xt n s phn b xe chy trn cc ln xe.
Bng 13-3 H s xt n s phn b xe chy trn cc ln xe
Trng hp tnh ton H s
- ng ch c 1 ln xe.
- ng c t 2(3 ln khng c di phn cch gia.
- ng 4 v nhiu ln xe c di phn cch gia.
1.00
0.55
0.35
T lu lng xe tnh ton, ti trng trc tnh ton v cp o ng xc nh
c E
yc
llxc
. Theo cng thc 13-10 xc nh tr s m un n hi yu cu dng
cho thit k E
yc .
13.3.2.2 Tnh E
ch
:
i vi h 2 lp : S dng ton Cogal cho h 2 lp (hnh
Lp t s :

=
1
0
1
,
E E
E
D
h
f
E
ch
(13-12)
=> E
ch
Trong : h l b dy lp o ng c m un n hi E
1
D l ng knh tng ng ca vt bnh xe tnh ton
E
0
l m un n hi ca nn t
i vi h nhiu lp :

Hnh 13- 5. S i h 3 lp v h 2 lp
E
ch
p
D D
p
E
ch
h
1
E
1
E
0
h
2
E
2
E
0
E
TB
H=h
1
+h
2
Hnh 13-4: S c bn h 2 lp
E
ch
p
D
E
0
E
1
h
TS Phan Cao Th Thit k ng t (Phn 2) Trang:

Cch 1. S dng cng thc i tng ca GS ng Hu
- i lp 1 v lp 2 thnh 1 lp tng ng.
+ T quan h :
3
3
1
2
1
. 1
.
+
+
=
K
t K
E E
TB

(13.13)
Trong :
k=
1
2
h
h
t=
1
2
E
E

: H s quy i t phng php tnh ton gn ng v phng php
tnh ton chnh xc (h s hiu chnh)
c th tnh theo cng thc sau:

12 , 0
114 , 1
=
D
H
(13.14)
(Hoc tra bng 13-4 Gio trnh TK 2 page 109)
H = h
1
+ h
2
E
2
l m un n hi lp di,
E
1
l m un n hi lp trn,
- S dng h 2 lp tnh ton E
ch
nh bi ton h 2 lp vi ton
Cgal.
Cch 2 :
C th i tt c cc lp vt liu o ng v 1 lp c m un n hi trung
bnh theo phng php trung bnh s hc theo chiu dy h
i
, tu theo yu cu ca
tng giai on thit k hoc cc lp tng mt c tnh cht c l v bin dng gn
nh nhau.

=
=
=
n
i
i
i
n
i
i
TB
h
h E
E
1
1
(13-15)
Hnh 13- 6. S i h 4 lp v h 2 lp
E
2
h
2
E
0
E
1
h
1
E
ch
p
D
h
3
E
3
D
p
E
ch
h
1
E
1
E
0
H
'
=
h
2
+
h
3
E
0
E
ch
p
D
E'
TB
E
TB H
=
h
1
+
h
2
+
h
3
Sau dng ton Cogal cho h 2 lp tnh E
ch
Cch th 3:
Dng ton Cogal cho h 2 lp xc nh E
chm
trn mt cc lp mng v
mt theo trnh t t di ln nh hnh 13- 7.

D D D
h3 E3 h3 E3 h3 E3
h2 E2 h2 E2
h1
E0
E1
1 chm
E
2 chm
E
Hnh 13.7. S xc nh mun n hi trn mt cc lp
Ch : Ch a h s vo ln tnh cui cng

) ( ) (
3 2 1
D
h h h
f
D
H
f
+ +
= =
Tuy nhin mi cch thc i tng u nhm mc ch a KCA v h 2 lp
s dng ton Cogal, do c th kt hp c 3 cch 1,2 v 3 nh trn.
Vn s dng cch no v kt hp cc cch ra sao l ph thuc vo giai
on thit k, ph thuc vo tnh cht lm vic ca cc lp vt liu o ng.
13.3.3 Trnh t tnh ton.
1. Xc nh lu lng xe chy tnh ton tng ng vi nm tnh ton ca loi
tng mt ng, tnh lu lng xe trn 1 ln
2. Xc nh E
yc
theo cng thc 13 -10
3. D kin cu to cc lp o ng theo nguyn tc thit k cu to chng
10, d kin chiu dy cc lp hoc t s chiu dy cc lp.
4. i tng t h nhiu lp v h 2 lp theo mt trong cc cch nu trn s
dng ton Cogal xc nh E
ch
.
5. nh gi so snh E
ch
vi E
yc

13.4 TNH TON CNG CA KT CU O MM THEO
TIU CHUN CN BNG GII HN TRT TRONG NN T V
TRONG CC LP VT LIU KM DNH
13.4.1 Nguyn l tnh ton :
Nguyn l: ng sut ct ch ng ln nht sinh ra ti mi im trong KCA v
trong nn t do ti trng xe chy v trng lng bn thn ca cc lp vt liu
gy ra khng c qu ng sut ct gii hn trong nn t v trong cc lp vt
liu KCA ngha l.

amax

cp
(13-5)

am

+

ab
K.C
Trong :

am
: l ng sut ct hot ng ln nht do ti trng xe chy gy ra
trong nn t hoc trong cc lp VL km dnh trong cc lp BTN nhit
cao (daN/cm
2
).

ab
: ng sut ct ch ng do trng lng bn thn cc lp vt liu
pha trn gy ra ti im tnh ton (daN/cm
2
).
K: H s tng hp xt n cc iu kin tnh ton
C s l thuyt: GS A.M Krivitski bt u t iu kin cn bng gii hn ti
mt im trong nn t hoc trong cc lp VL o ng biu th bng quan h
ng sut tip vi ng sut php trn vng Mohr ng sut cho bi ton phng.

( ) ( ) [ ] C SIN
C
= +
3 1 3 1
OS 2
1
(13-16)
Trong :
1
,
3
l ng sut chnh ti im ang xt
C, l lc dnh v gc ni ma st ca t hoc VL o ng
V tri ca (13-16) c gi l ng sut ct ch ng ln nht sinh ra ti im ang
xt k hiu l
amax
, V phi nhn thm h s K xt ti cc yu t nh hng
trong qu trnh tnh ton.
z E
2
= E
0
, c,
E
1
h
p
D
E
2
= E
0
E
1
= E
TB
am
Hnh 13- 7a S tnh ton
am
ca h 2 lp i vi lp di l nn t
13.4.2 Ni dung tnh ton:
13.4.2.1 Xc nh
am
,
ab
trong nn t v trong cc lp vt liu km dnh :
xc nh
am,
ab
chuyn h tnh ton bt k v h 2 lp tnh ton
Nguyn tc chung khi chuyn h tnh ton bt k nhiu lp v h 2 lp :
- Khi tnh ton trt i vi nn t th quy i cc lp pha trn nn t v 1
lp tng ng.
- i vi cc lp vt liu km dnh: Quy i cc lp vt liu pha trn v tr tnh
ton v 1 lp tng ng, quy i lp tnh ton vi cc lp pha di v nn
t v 1 bn khng gian n hi c muyn n hi chung E
chm
no .
a . Xc nh
am
:

p
am
= f(,
D
H
,
chm
tb
E
E
) (13-17)
Trong :
: gc ni ma st ca lp vt liu cn tnh ton.
H : tng chiu dy ca cc lp o ng tnh n v tr tnh ton .
E
chm
: muyn n hi chung ca nn t v cc lp vt liu pha di v tr
tnh ton.
E
tb
: muyn n hi trung bnh ca cc lp o ng pha trn v tr tnh
ton .

am
/p: l ng sut ct hot ng ln nht n v do p=1daN/cm
2
gy ra ti tm
ti trng tc dng

z E
2
= E
0
, c,
E
1
h
p
D
E
2
= E
0
E
1
= E
TB
am
Hnh 13-8. S tnh ton
am
ca h 2 lp i vi lp di l nn t
am
Hnh 13-9. S tnh ton
am
i vi lp vt liu km dnh
D
p
E
1
, h
1
E
0
, c,
z
E
2
, h
2
E
3
, h
3
, c
3
,
3
x x
c
3
,
3
E
TB
= E
1
p
D
am
z
E
ch
= E
2
T quan h (13-17) tra cc ton Hnh 13-12a hoc Hnh 13-12b trang 135
TK2.
+ Ton hnh 13-12a dng xc nh
am
do ti trng bnh xe gy ra lp
di ca h 2 lp khi lp trn v lp di c dnh kt tt ngha l cho nn t
di y o ng
+ Ton hnh 13-12b dng xc nh
am
do ti trng bnh xe gy ra lp
di ca h 2 lp khi lp trn v lp di khng c dnh kt ngha l cho lp
VL km dnh
+ Ton hnh 13-13 dng xc nh ng sut ct hot ng ln nht n v
trong lp BTN

p
ax
f(
D
H
,
chm
tb
E
E
) (13-18)
trong :
H : tng chiu dy ca cc lp BTN .
D : ng knh ca vt bnh xe tng ng.
E
chm
: muyn n hi chung ca nn t v cc lp vt liu pha di lp
BTN
E
tb
: muyn n hi trung bnh ca cc lp BTN.
Ch : Cc ton c lp ng vi h s poisson =0,25 i vi cc lp VL
o ng v =0,35 i vi nn t.
Ton hnh 13-13 dng cho cc lp tng mt l BTN nn nh hng ca lc
ma st l khng ng k do khng c mt ca gc ni ma st .
b . Xc nh
ab
:
Tr s
ab
ti mt nn t (hoc b mt lp di cn tnh ton) trn trc tc
dng ca ti trng cng l ni xut hin
am
c tnh trong v tri ca (13-15)
& (13-16) nh sau:

SIN
COS
h
ab
2
2
2
2
1
1
1
1
2
.
(13-19)
T quan h (13-19) cng lp c ton tin cho vic tnh ton
[ ]
ab
Tra ton hnh 13-14 xc nh
H
ab
- i vi lp BTN do chiu dy ca cc lp BTN nh nn ta b qua ng sut ct
do trng lng bn thn gy ra
ab

4.2.3 Xc nh ng sut gy trt cho php.
K .C=
tr
K m n
K K 1
.
.
2 1
.C (13-20)
Trong :
N tinh ton trn 1 ln
xe ( xe/ngaym)

< 100

<1000

<5000

5000
K
2
1 0.8 0.65 0.6
n : H s vt ti ly n = 1,15
m : H s xt n iu kin tip xc gia cc lp kt cu ly
m = 0,65 vi t nn c tnh dnh
m = 1.15 vi t nn km dnh.(ct, ct)
K
1
: H s xt n s gim kh nng chng ct di tc dng ca ti trng
trng phc v chn ng ca xe chy ly K
1
=0,6
K
2
: H s an ton xt n iu kin lm vic khng ng nht ca kt cu, h s
ny ph thuc lu lng xe chy :
K
tr
: H s cng xt n bn vng v d tr cng theo tiu chun
gy trt.
Vi mt ng cp cao A1, A2 : K
tr
= 1
Vi mt ng cp thp B1 : K
tr
= 0,75 - 0,95 (khi lu lng xe
<100(xe/ngm/ln) dng tr s nh)
C : Lc dnh ca lp tnh ton .
Ring i vi BTN h s K v lc dnh C ca n nhit cao 50
0
C nh
sau:
+ BTN ht ln : C=2,7 3,0 (daN/cm
2
) ; K'=1,6
+ BTN ht mn : C=1,7 2,0 (daN/cm
2
) ; K'=1,1
+ BTN ct : C=1,3 - 1,5 (daN/cm
2
) ; K'=0,9
Ch : i vi cc lp mng bng dm, bng t gia c cht v c khng
cn kim tra iu kin trt v cng chng ct ca chng ln.
13.5 TNH TON CNG CA KT CU O MM THEO TIU
CHUN CHU KO KHI UN.
13.5.1 Nguyn l tnh ton:
Nguyn l: ng sut chu ko khi un xut hin y cc lp vt liu ton khi
do ti trng xe chy gy ra khng c vt qu ng sut ko un cho php ca
cc lp vt liu th kt cu o ng lm vic trng thi bnh thng.
Ngha l :

ku
R
ku
(13-8)
Trong :

ku
: ng sut ko khi un ln nht xut hin trong cc lp vt liu ton khi
do ti trng xe chy gy ra [daN/cm
2
]
R
ku
: cng chu ko khi un cho php ca vt liu [daN/cm
2
]
C th hiu mt cch cn k nh sau:
Trong cc lp vt liu ton khi ca KCA lm bng BTN v cc lp vt liu
gia c bng cht kt dnh v c, hu c... ng sut sinh ra khi KCA b vng
di tc dng ca ti trng trng phc, tc thi khng c lm ph hoi cu
trc ca vt liu v dn n pht sinh cc vt nt.
Ni dung tnh ton
13.5.2.1 Xc nh cng chu ko khi un cho php
R
ku
= f(tnh cht c l ca VL, ch ti trng: mc trng phc v tc
tng ng sut...)
Ngoi ra i vi cc lp BTN v cc hn hp c nha cn ph thuc nhiu
vo nhit trong thi k tnh ton, cn nhng vt liu c gia c bng
cht kt dnh v c th ch ph thuc vo m.
Cc tr s R
ku
ca tng loi vt liu c xc nh theo (bng 13-13 trang
129 TK 2)
13.5.2.2 Xc nh ng sut chu ko khi un trong cc lp VL ton khi
C s l thuyt: Nghin cu cho hay ng sut ko un ln nht xut hin
mt tip xc gia lp VL ton khi v lp VL ngay di n, ti trc tc
dng ca ti trng.

( )
td
ku
h
g
D
h
D
E D
cot
1
4
1 0
1
1

=
(13-21)
Trong :
E
1
l mun n hi ca lp VL ton khi

0
l bin dng n hi ca nn t
h
1
l chiu dy lp VL ton khi
h
t
l chiu dy tng ng ca cc lp VL nm di lp VL ton khi

1
l h s poisson trung bnh ca lp VL ton khi
1
=0,30
T cng thc (13-21) c th lp ton tnh ton
Trong thc t thng xy ra 2 trng hp l lp VL ton khi nm tng mt v
lp VL ton khi nm tng gia (mng).
i vi tng mt:

S tnh cho ng sut ko un n v do p=1daN/cm
2
sinh ra
Ton hnh 13-15 biu din quan h gia chiu dy tng i h
1
/D ca tng mt
(trc honh) v t s E
1
/E
chm
(ng cong) vi tr s
ku
do ti trng p=1daN/cm
2

gy ra (trc tng).
Ton lp cho trng hp gia tng mt v tng mng khng tip xc nhng c
dnh bm tt l trng hp bt li nht v pht sinh ng sut ko - un y
tng mt.

ku
=f (
chm
E
E
D
h
1 1
,
) (13-22)
Trong :
h
1
: chiu dy ca lp VL tnh ton.
E
chm
: muyn n hi chung ca nn t v cc lp vt liu pha di v tr
tnh ton
E
1
: muyn n hi ca lp VL tnh ton.
Trnh t tnh ton:
Tnh tr s m un n hi chung trn mt tng mng E
chm
, tr s ny c tin
hnh tnh ton theo ton Cogal bng cch i tun t t di ln trn cc lp
khi bit chiu dy ca chng. Hoc i cc lp VL nm di lp VL ton
khi v 1 lp c E
TB
theo cng thc (12-13) ca GS ng Hu ri dng ton
Cogal xc nh E
chm
gia E
TB
vi E
0

D
E
1
, h
1
z
E
2
E
3
E
0
E
chm
p = 1(kG/cm
2
)
Hnh 13.10. S tnh ng sut
chu ko khi un n v
ku
ca lp
vt liu ton khi l tng mt
Dng ton hnh 13-15 tnh ng sut ko - un n v ln nht
ku

Xc nh ng sut ko un ton b trong tng mt

ku
=1,15
ku
.p (13-23)
1,15 l xt n h s ng
4. So snh nh gi
ku
vi R
ku
trong kt cu 1 lp hoc lp di ca tng mt 2
lp
Nu
ku
R
ku
m bo tng mt lm vic bnh thng
Nu
ku
> R
ku
phi gia cng thm bng cch tng chiu dy h
1
hoc tng
cng ca tng mng (tc l tng E
chm
), ri kim tra li.
Ch : Khi tnh ton tng mt b tng atphalt 2 lp th cho php ch tnh ng sut
ko -un i vi lp di v phi i tng mt 2 lp v 1 lp c E
TB
v h
1
ri tin
hnh tnh ton xc nh
ku
nhng R
ku
ly ng vi VL lp di.
i vi cc lp VL ton khi nm tng gia:
S dng ton hnh 13-16 (trang 121 TK 2)
- a h bt k v h c 3 lp, c lp gia l lp VL ton khi cn tnh ton:
- Gi nguyn lp tnh ton, i cc lp pha trn lp tnh ton v 1 lp tng
ng c E
TB
, cc lp pha di lp tnh ton v nn t a v 1 bn khng
gian n hi (nn mi)

- Xc nh ng sut ko un n v

ku
=f (
chm
tt
tt
tb
E
E
E
E
D
H
, ,
) (13-24)
Trong :
H : tng chiu dy ca cc lp o ng tnh n v tr tnh ton (y lp
VL ton khi).
p = 1(kG/cm
2
)
E
chm
E
0
E
2
z
E
1
= E
TB
D
h
h
1
h
2
Hnh 13.11. S tnh ng sut chu
ko khi un n v
ku
y cc lp
vt liu tng gia.
E
chm
: muyn n hi chung ca nn t v cc lp vt liu pha di lp
VL ton khi ng vai tr l E
3
trn ton .
E
tt
: muyn n hi ca lp VL ton khi tnh ton ng vai tr l E
2
trn
ton .
E
tb
: muyn n hi trung bnh ca lp VL o ng pha trn lp VL ton
khi tnh ton ng vai tr l E
1
trn ton .
Ton hnh 13-16 c lp cho trng hp cc lp cng nhau dch chuyn
trn mt tip xc (l iu kin bt li v ng sut ko lp gia). Ton c
thit lp chnh xc va trong phm vi h
1
/h = 0,1 0,6
- Xc nh ng sut ko un ln nht
ku
=1,15
ku
.p (12-25)
Trong :

ku
: ng sut ko un n vi (ng vi p=1 (daN/cm
2
))
p : p lc ca bnh xe tc dng ln mt ng (t 5,5 6 daN/cm
2
)
1.15 :h s xt n nh hng ca ti trng ng.

13.6 PHNG PHP XC NH CC THNG S TNH
TON CNG O NG MM.
Ch : Khi tnh ton KCA theo cc tiu chun vi cc lp vt liu c
nha phi ch n nhit tnh ton ng vi iu kin bt li nht v
iu kin ph bin
+ Kim tra iu kin ko un : t
0
=(10 - 15)
0
C
+ Kim tra iu kin trt : t
0
=(50 - 60)
0
C
+ Kim tra iu kin vng : t
0
=(20 - 30)
0
C (iu kin ph bin)
tnh ton cng cng nh chiu dy ca KCA mm cn phi xc nh
c cc c trng tnh ton ca VL v nn t gm:
- Muyn n hi ca vt liu E
vl
- Muyn n hi ca nn ng E
0
- Lc dnh ca vt liu , nn ng C
- Gc ni ma st ca vt liu , nn ng
- Cng chu ko khi un ca VL ton khi.
- Cc c trng tnh ton E, c, v R
ku
ca hn hp nha
- Xc nh tr s CBR (California Bearing Ratio) ca t v vt liu.
0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0 1.2 1.1 1.3 1.4 1.5 1.6
1.7 1.8 1.9 2.0
0.80
0.75
0.70
0.65
0.60
0.55
0.50
0.45
0.40
0.35
0.30
0.25
0.20
0.10
0.05
h/D
0.15 0.15
0.05
0.10
0.20
0.25
0.30
0.35
0.40
0.45
0.50
0.55
0.60
0.65
0.70
0.75
0.80
0.80
E
0
E
1
1.6 1.5 1.4 1.3 1.1 1.2 1.0 0.9 0.8 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2 0.1 0 1.7 1.8 1.9 2.0
E
1
E
ch
=0.9
0
.
8
0
.
7
0
.
6
0
.5
0
.4
0.2
0.1
0
.3
h
E
1
E
0
D
p
E
ch
(Phn ny SV c th xem cc ti liu chuyn mn cc mn hc C hc t, Vt
liu xy dng, cc Gio trnh th nghim v Gio trnh TK 2)

Hnh 13.11 Ton Kogan xc nh mun n hi chung ca h 2 lp


Hnh 13.12a. Ton xc nh ng sut ct
am
i vi nn t

7
E
1
E
2
=
5
1
0
1
5
2
0
2
5
3
0
4
0
5
0
4
0 0
3
0 0
2
0
0
1
0
0
4
6

4
4
4
2
3
8
3
6
3
4
3
2
2
8
2
6
2
4
2
2
1
8
1
6
1
4
1
2
75
p
a
m
h
/
D
4
.
0
0
.
0
4
0
0
.
0
3
5
3
.
5
0
.
0
3
0
3
.
0
0
.
0
2
5
2
.
5
0
.
0
2
0
2
.
0
0
.
0
1
5
1
.
5
0
.
0
1
0
1
0
.
0
0
5
0
.
5
0
0
0
.
1
0
.
0
1
0
.
0
2
0
.
2
0
.
0
3
0
.
3
0
.
0
4
0
.
4
0
.
0
5
0
.
5
0
.
0
6
0
.
6
0
.
0
7
0
.
7
0
.
0
8
0
.
8
0
.
0
9
0
.
9
0
.
1
0
1
.
0
0
.
1
1
1
.
1
0
.
1
2
1
.
2
0
.
1
3
1
.
3
0
.
1
4
1
.
4
0
.
1
5
1
.
5
0
.
1
6
1
.
6
0
.
1
7
1
.
7
0
.
1
8
1
.
8
0
.
1
9
1
.
9
0
.
2
0
2
.
0
h
/
D
a
m
p
S
n
h

t
o
n
E
1
E
2
,

c
,
D
p
h
6 8 1
0
1
2
1
4
1
6
1
8
2
0
2
2
2
4
2
6
2
8
3
0
3
2
3
4
3
6
3
8
4
0
4
2
4
4
4
6
4
0 0
3
0 0
1
0
0
2
0
0
E
1
E
2
=
5
1
0
2
0
3
0
5
0
H
n
h

1
3
-
1
6
.

T
o
a
n

x
a
c

n
h

n
g

s
u
t

c
t

c
h
u

n
g

a
m

c
u
a

l
p

d
i

h

2

l
p

k
h
i

c
a
c

l
p

c
u
n
g

l
a
m

v
i
c

(
D
u
n
g

c
h
o

n
t

)


0
.
1
0
0
.
2
0
.
4
0
.
5
0
.
6
0
.
7
0
.
8
0
.
9
1
.
0
1
.
1
1
.
2
1
.
3
1
.
4
1
.
5
1
.
6
1
.
7
1
.
8
1
.
9
2
.
0
0
.
0
0
2
0
.
0
0
4
0
.
0
0
6
0
.
0
0
8
0
.
0
1
0
0
.
0
1
2
0
.
0
1
4
0
.
0
1
6
0
.
0
1
8
0
.
0
2
0
0
.
0
2
2
0
.
0
2
4
0
.
0
2
6
0
.
0
2
8
0
.
0
3
0
0
.
0
3
2
0
.
0
3
4
0
.
0
3
6
0
.
0
3
8
0
.
0
4
0
4
6
0
4
4
0
4
2 0
=
4
0 0
3
8 0
3
6 0
3
4 0
3
2 0
3
0 0
=
2
0
.
3
h
/
D
a
m
/
p
0
E
2
E
1
3
5
7
1
0
2
0
2
5
3
0
1
5

H
n
h

1
3
-
1
2
.

T
o
a
n

x
a
c

n
h

n
g

s
u
t

c
t

c
h
u

n
g

a
m

c
u
a

l
p

d
i

h

2

l
p

k
h
i

c
o

t
h

c
h
u
y
n

v

d
o

g
i
a

2

l
p

(
c
h
i

t
i
t

c
u
a

t
o
a
n

9
-
1
4
)


0.03
0.02
0.01
0
0.01
0.02
0.03
0.04
0.05
0.06
0.07
0.08
=5
0
=10
0
=13
0
=20
0
=30
0
=40
0
20 40 60 80 100
Chiu day
mt ng
h(cm)
ab
ab
Hnh 13-12. Toan xac nh ng sut ct chu ng
am

do trong lng ban thn mt ng gy ra
0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 h/D
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1.0
1.2
1.4
1.6
1.8
am/p
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
3
.5
4
5
6
8
=
1
0
E
t
b E
c
h
m
E
1
E
2
E
3
E
chm
D
E
tb
p
h
h
1
h
2
h
3

Hnh 13-17. Ton xc nh ng sut ct hot ng ln nht
trong lp btng nha
E
3
E
2
E
1 h
1
E
chm
D
p=1
E
0
E
1
/E
chm
1.5
2
2.5
3
4
5
7
8
10
12
15
20
30
50
100
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1.0
h
1
/D
0.2
0.4
0.6
0.8
1.0
1.2
1.4
1.6
1.8
2.0
2.2
2.4
2.6
2.8
3.0
3.2
3.4
3.6
3.8
4.0
4.2
4.4
4.6
4.8
5.0
ku

Hnh 13-13. Toan xac nh ng sut keo un n v ku lp mt
h
p
D
E
2
,

c
,
E
1
S
n
h

t
o
n
p
a
m
h
/
D
1
.
5
0
.
1
5
0
.
1
4
1
.
4
0
.
1
3
1
.
3
0
.
1
2
1
.
2
0
.
1
1
1
.
1
0
.
1
0
1
.
0
0
.
0
9
0
.
9
0
.
0
8
0
.
8
0
.
0
7
0
.
7
0
.
0
6
0
.
6
0
.
0
5
0
.
5
0
.
0
4
0
.
4
0
.
0
3
0
.
3
0
.
0
2
0
.
2
0
.
0
1
0
.
1
0
0
4
8
0
4
4 0
4
2 0
4
0 0
3
8 0
3
6 0
3
4 0
3
2 0
3
0
0
=
2
E
2
E
1
5
1
0
2
0
3
0

Hnh 13 -14. Toan xac nh ng sut ct chu ng
AM
cua lp di h 2 lp
khi chuyn v t do mt tip xuc (dung cho vt liu kem dnh)

Chng 14 : THIT K O NG CNG
------ ------

14.1 C IM CA KT CU O NG CNG.
14.1.1 Khi nim: (Rigid pavement Ciment concrete)
o ng cng l kt cu c cng rt ln, kh nng chng bin dng (m
un n hi) cao hn hn so vi nn t v c bit c kh nng chu un ln, do
lm vic theo nguyn l tm trn nn n hi, din phn b p lc ca ti trng
xe chy trn nn t rng.
Kt cu A cng v mt cu to khc vi KCA mm ch mt trong cc lp
kt cu ca n bng btng ximng c cng cao, c th l lp mt hoc lp
mng.
14.1.2 Phn loi :
- Phn loi theo cu to VL:
+ Btng thng Ciment Concrete (CC)
+ Btng ct thp Jointed Reinforced Concrete Pavement (JRCP)
+ Btng ct thp lin tc Continuously Reinforced Concrete Pavement
(CRCP)
+ Btng ct thp si - Fibre Reinforced Concrete Pavement (FRCP)
+ Btng t cht - Roller Compacted Concrete Pavement (RCCP)
+ Btng ct thp ng sut trc.
- Theo phng php thi cng :
+ Lp ghp
+ ti ch.
- Theo kch thc tm :
Tm lin tc LxBxh ( L>>)
Tm c kch thc hu hn LxBxh (thng qua mm S)
14.1.3 Cu to:
1.Tm btng ximng :
Chiu dy : H
min
= 18cm, R
#
min
300 cho ng t, R
#
200 cho GTNT, cp
thp V=20km/h.
Chc nng : b phn chu lc ch yu ca mt ng cng


100
100
100 100
100
30 30
l l l l
L
b
/
2
b
/
2
2. Lp m :
Vt liu : Ct, ct trn nha, giy du tm nha ng ( 1-3 lp )
3
6
0
4
0
0
. S b tr khe v phn tm o ng btng xi mng
1- khe dn ; 2- khe co ; 3- khe dc ; 4- thanh truyn lc (kch thc theo cm)
Hnh 10-8
1
2
3
4
Hnh 14-1
Chc nng:
- Tng bng phng cho lp mng .
- To tip xc tt gia mng vi y tm
- Gim h s ma st, gim s pht sinh ng sut nhit do tm c th dch
chuyn t do.
3.Cc lp mng:
Tng t kt cu o ng mm (Flexible Pav)
14.2 Cc loi khe ni :
1 - Khe co 3- Khe dc
2 - Khe dn 4- Thanh truyn lc
14.2.1 Khe dn (Expansion joint)
Tc dng : cho php tm btng di chuyn t do trn lp mng v gim
ng sut sinh ra trong tm khi tm btng c xu hng dn ra do nhit
mi trng ln hn nhit khi thi cng.
Cu to: 2 loi khe dn
- Khe dn c thanh truyn lc
- Khe dn kiu ngm
p dng:
- Khe dn c thanh truyn lc s dng khi btng tng vt lin tc, bng
my.
- Khe dn kiu ngm s dng khi thi cng bng th cng, btng thnh tng
tm ring bit.
14.2.2 Khe co:
Tc dng : gim ng sut khi btng co ngt trong thi gian ng cng v
khi tm btng lm vic nhit thp.
Cu to: 2 loi khe co
- Khe co c thanh truyn lc
- Khe co kiu ngm
p dng :
- Khe co c thanh truyn lc p dng khi btng tng vt lin tc, bng my.
- Khe co kiu ngm p dng khi thi cng bng th cng, btng thnh tng
tm ring bit.
14.2.3 Khe dc (khe un vng): L 1 dng ca khe co c tc dng gim ng
sut khi btng co ngt, khi nhit mt ng thp.
u, nhc im ca vic b tr cc khe ni :
- Lm bng phng ca M khng cao
- Cc khe ni l v tr xung yu, nc thm xung cc lp mng (cng
mng gim -> cng ca kt cu gim i)
- Gim ng sut nhit, chng nt tm
14.2.3.4 . Thanh thp truyn lc :
Tr s trong ngoc ng vi trng hp tm BT t trn lp mng gia c cht lin
kt v c.

50
8
2,5
h/2
1
Qut nha
Matt
G m
Mt ca tm nha
Matt Qut nha
1
h/2
50
h/4
0,8 1,2
2
Matt = 1,5cm
Qut nha
h/2
15mm
4cm
4cm
a = 7 8cm
b = 6 8cm
c = 7 8cm
2
0,3 0,8
h/4
75
h/2
1
Qut nha chng
g di 30cm
Matt
h
/
2
h
/
2
Hnh 10-9. Cu to khe o ng b tng xi mng.
khe dn ; b- khe co gi ; c- khe dc kiu ngm ; d- khe dc c thanh truyn lc
khng qut nha chng tm di ng ra pha l ; 1- thanh truyn lc ;
2- ng nt do gim yu tit din (kch thc tnh bng cm)
a)
b)
c)
d)
Hnh 14-2
a-
14.3 Cc thng s tnh ton ca mt ng btng ximng :
14.3.1 Ti trng thit k v h s xung kch:
Ti trng trc tiu
chun (daN)
Ti trng bnh xe
tiu chun (daN)
H s xung kch
Ti trng bnh xe
tnh ton (daN)
10000
12000
9500
5000
6000
4750
1.2
1.15
1.2
6000
6900
5700
14.3.2 H s an ton v h s chit gim cng :
- H s xt n hin tng mi ca tm btng do tc dng trng phc v tc
dng ng ca ti trng gy ra.
- H s an ton ph thuc vo t hp ti trng tnh ton c ly nh sau :
T hp ti trng tnh
ton
H s an ton (k) H s chit gim cng
(n=1/k )
-Tnh vi ti trng thit
k
2 0.5
-Kim ton vi xe nng 1.7 - 1.53 0.59 - 0.83
- Kim ton vi xe xch 1.54 0.65
-Tc dng ng thi ca
hot ti v ng sut
nhit

1.18 - 1.11

0.85 - 0.9

14.3.3 Cng v mun n hi ca btng:
14.4.1 u nhc im ca mt ng btng ximng :
14.4.1.1 u im :
- C cng rt cao thch hp vi cc loi xe k c xe bnh xch.
- n nh cng khi chu tc dng ca nhit v m.
- H s bm cao v t thay i khi m t.
- Mt ng c mu sng nn d phn bit phn mt ng v l ng( an ton
xe chy cao.
- hao mn mt ng t : 0.1(0.2mm/1nm
- Tui th rt cao : nu bo dng tt c th s dng 30(40 nm.
- Cng tc duy tu bo dng t.
- C th c gii ho hon ton khi thi cng v ma thi cng c th ko di (thi
cng lp ghp)
14.4.1.2 Nhc im:
- Do c h thng khe ni ( mt ng khng bng phng( vn tc xe chy khng
cao
- Gi thnh cao.
- Tn thi gian bo dng (28 ngy BTXM ti ch )

90
Khe dn
1mm
Khe dn
Hnh 12-3. B tr chia tm ti cc ch giao nhau
Hnh 14-4.
14.2 TNH TON TM BTXM CHU TC DNG CA TI TRNG
XE CHY

14.2.1 Nguyn l tnh ton v phng trnh vi phn vng:
12.2.1.1 Nguyn l tnh ton:
- Tnh ton theo nguyn l tm trn nn n hi
- Theo nguyn l ny: Tnh ton ni lc ca tm phi tm ra hm phn lc ca
lp mng tc dng ln y tm vi gi thit nh sau :
ln ca mt lp mng hon ton trng vi vng ca tm di tc
dng ca ti trng.
Tm BT l vt liu ng nht, ng hng .
12.2.1.2 Phng trnh vi phn vng :
- Gi (x,y) l vng ca tm ti to (x,y), gi s lc tc dng P(x,y)
v phn lc nn q(x,y).
- Phng trnh vi phn vng c dng sau :
4
4
2 2
4
4
4
2
y y x x
L

=P(x,y) - q(x,y)
Trong :
L : cng chng un ca tm btng ximng
L=
) 1 ( 12
h E
2
b
3
b

E
b
,
b
: Muyn n hi v h s Poisson ca btng,
b
=0,15
h : chiu dy ca tm btng ximng (cm)

12.3 Cc phng php tnh ton mt ng btng ximng hin nay:
12.3.1 Phng php Westergaard:
+ Cc gi thit
- Xem tm BTXM l 1 vt th n hi ng hng v tun theo gi thit tit
din thng.
- Tnh ton tm BTXM vi 3 v tr t ti trng :
Ti trng t gia tm
Ti trng t gc tm
Ti trng t cnh tm

- Da trn c s h s nn k (xem nn - mng nh 1 h thng l xo), h s
nn Wincle

I
D
Bnh xe
nng p
D=2
II
III
1
2
b di tm
12

b
n
g

t
m
Hnh 12-4. Cc trng hp tc dng ti trng in
hnh trn tm b tng xi mng (D=2)
Hnh 14-4a
xc nh k ta tin hnh th nghim t 1 tm p cng c ng knh 76cm,
tc dng ti trng P.
Tng dn lc P n khi ln ca nn - mng l 1,27cm, c gi tr P.
H s nn : k
Tnh ton cho 3 trng hp :
Khi ti trng t gia tm :

I
=1,1(1+
b
)
2
(lg 0.2673)
l P
h
+

Ti trng t cnh tm :

II
=2,116(1+0,54
b
)
2
) 08975 . 0 (lg
h
P l
+

Ti trng t gc tm :

III
=3 2
6 , 0
2
1
h
P
l

Trong :
: bn knh vt bnh xe tng ng.
P : lc tc dng
h : chiu dy tm BTXM
b
: h s Poisson ca btng,
b
=0,15
l =
4
k
L

L : cng chng un ca tm btng ximng
K : h s nn.
q = k (x,y)
So snh kt qu trn vi kt qu o ng sut thc t cho thy:
+ Trng hp I , II : nu >= 0.5h (2 =D) v mng tip xc hon ton vi
y tm , th kt qu gia tnh ton v thc t l tng i ph hp ; nu mng tip
xc khng tt vi y tm , th kt qu ng sut o c ln hn l thuyt khong
10% .
+ Trng hp III : ng sut o thc t > tnh ton l thuyt khong 30 - 50 %,
do phi hiu chnh li cng thc xc nh
III
nh sau :
III
=3
2
12 , 0
h
P
l
2
1

Nhn xt v phng php :
- PP ny ch tnh c US ti v tr t ti trng, khng tnh c US do ti
trng t ln cn v tr tnh ton, do phn nh khng ng iu kin lm vic
ca tm BTXM c kch thc thng thng (ph bin).

14.3.2 Tnh mt ng BTXM theo gi thit xem nn-mng l bn khng
gian n hi (Phng php Shekter & Gorbunov Pocadov).

- Di tc dng ca ti trng phn b u trn din tch hnh trn c bn knh
, ti v tr t ti xut hin mmen tip tuyn v mmen php tuyn c ln :
M
T
= M
F
=

a
P C
b
2
) 1 ( . +

0

P
M

T
M

F
a)
0
P
r
x
y
My
Mx
b)
Hnh 12-5. S tnh ton mmen un do ti trng tp trung tc dng
cch tit din tnh ton mt khong cch r sinh ra
a- trong to mt cc ; b-trong to x, y
Hnh 14-5
- Di tc dng ca ti trng tp trung cch im tc dng ti trng mt
khong r , ti xut hin mmem tip tuyn v mmem php tuyn c
ln :

M
F
=(A +
b
.B)P
M
T
=(B +
b
.A)P
Trong :
P : ti trng tc dng
C : h s ph thuc vo tch s (a. ) ( Tra bng 14-7 )
A, B : h s ph thuc tch s (a.r) ( Tra bng 14-7 )
a : t trng n hi ca tm BTXM, xc nh nh sau :
a=
3
2
0
2
0
) 1 (
) 1 ( 6 1
b
b
E
E
h

E
0
,
0
: muyn n hi v h s Poisson ca nn- mng
E
b
,
b
: muyn n hi v h s Poisson ca b tng
r : khong cch t v tr tc dng ti trng n v tr tnh ton ni lc
thun li cho vic tnh ton - chuyn ni lc t h to cc sang h trc
to Decat vung gc
M
x
= M
F
. cos
2
+ M
T
. sin
2

M
y
= M
F
. sin
2
+ M
T
. cos
2

T tm c mmen tng hp ln nht M ng sut ko un xut hin
trong tm BTXM :

2
6
h
M
=
] [
h
] [
6
M

Nhn xt v phng php :
2
A
B
C
D
b
r = a
Hnh 12-6. S tnh ton momen un khi c
xt n nh hng ca bnh xe bn cnh
Hnh 14-6
- P.P ny khng nhng tnh c US ti v tr t ti trng m cn tnh c
US do ti trng t cch v tr tnh ton mt khong r gy ra .
- PP ny khng tnh c cho trng hp ti trng t cnh tm v gc tm
.
Nh vy gii c hon chnh bi ton mt ng BTXM tc gi I.A
Mednicov gi nh ng sut xut hin khi ti trng t gia tm ca 2 phng
php trn bng nhau t tm c quan h quy i gia h s nn k v m
un n hi ca nn - mng Eo , t tnh c ng sut v chiu dy tm
trong trng hp ti trng t cnh tm v gc tm nh sau (22TCN 223-95)
Khi ti trng t gia tm :
h
1
=
[ ]
P
1

Khi ti trng t cnh tm :
h
2
=
[ ]
P
2

Khi ti trng t gc tm :
h
3
=
[ ]
P
3

3
2
1
= F(
0
b
E
E
h
) tra bng 14-8 trong :

h : chiu dy tm BTXM
E
b
,
b
0
: h s Poisson ca nn- mng.
E
0
: muyn n hi ca nn- mng (muyn n hi chung ca cc
lp mng v nn ng di tm BTXM )
14.4 Tnh ton mt ng btng ximng lp ghp (xem GT) :
14.5 Kim ton xe nng

A
1
2
3
2
3
6
5
4
5
6
r
C h u
l c Q
0 , 7 m 0 , 7 m
2 , 6 0 m
5
,
0
m
H n h 1 2 -7 . S t n h t o n m o m e n d o
t i t r n g c a x e x c h g y r a
Hnh 14-7
14.4 TNH TM BTXM DI TC DNG CA NG SUT NHIT.
14.4.1 Tnh chiu di ca tm BTXM theo ng sut nhit thay i u trn
ton b tm.
14.4.1.1 Bi ton:

- Xt 1 tm BTXM c b rng 1m, chiu dy h, di L, t trn 1 nn mng c
gc ni ma st , lc dnh c (xem hnh v)
- Khi c s thay i nhit th tm c xu hng dn ra hoc co vo, nhng do
c s cn tr ca lc ma st v lc dnh gia lp mng v y tm lm tm BTXM
khng th chuyn v t do (xut hin ng sut trong tm btng).
L
L/2
co ngn do nhit
L=LT
a)
b) Lc ma st
S + b
Smax
S thay i lc ma st
theo chiu di tm
C
ptg
Bin dng trt
S
c

c
h
n
g

t
r
t
c)
Hnh 12-9. S tnh ton xc nh chiu di tm
(khong cch gia hai khe co)
Hnh 14-8
14.4.1.2 Phng php gii :
- Cc gi thit :
+ Xem tm BTXM l 1 vt th n hi ng hng
+ Khi tm BTXM dn ra hoc co vo th phn gia ca tm vn nm nguyn ti
ch cn hai u tm c chuyn v ln nht.
- Phng php
- Xc nh lc chng trt ln nht trn mt n v din tch S
max
:
S
max
= Ptg + c = .h.tg + c
- Xc nh lc chng trt trung bnh trn mt n v din tch Stb :
S
tb
= 0.7S
max
= 0.7 ( .h.tg + c)
- Xc nh lc chng trt trung bnh trn ton b tm :
S = S
tb
.
2
.L B
= 0,7.
2
.L B
. (.h.tg + c)
S

=0,35(.h.tg + c).L (B=1m)
Lc ny sinh ra ng sut :

W
M
F
S
+ =
=
6
.
2
.
.
2
h B
h
S
h B
S
+
=
h
S
B
4
(B=1m )
Vy :
max
=1,4(.h.tg + c) L
L
) . . ( 4 . 1
]. [
c tg h
h
+
=

Trong :
C : lc dnh ca vt liu lm lp mng
: gc ni ma st ca vt liu lm lp mng
h : chiu dy tm BTXM
: dung trng ca tm BTXM
: ng sut chu ko khi un cho php ca BT
[ ]
[ ] = (0,35- 0.4 )R
ku
R
ku
: cng gii hn chu ko un ca b tng .
14.4.2 Tnh ton ng sut nhit do chnh lch nhit gia mt trn v mt
di ca tm (T thay i khng u theo h
t
)
Vit phng trnh vi phn truyn nhit
Trong thi gian s dng mt ng BTXM, nhit mt trn v mt di ca
tm thng khc nhau do th trn v th di ca tm co, dn khng u lm
cho tm BTXM b un vng. Nhng do ti trng bn thn v ti trng ngoi tc
dng lm cho tm khng th un vng t do c sinh ra ng sut.
- i vi tm c kch thc v hn ng sut un vng sinh ra trong tm :
) 1 ( 2
. .
2
b
b
t E

=

- Tuy nhin nh h thng cc khe ni ( tm c kch thc hu hn ) khi
cc ng sut un vng sinh ra trong tm c chiu di L , chiu rng B nh
sau :
) 1 ( 2
. .
2
b
b
x
t E

= (C
x
+
b
C
y
)
) 1 ( 2
. .
2
b
b
y
t E

= (C
y
+
b
C
x
)

) 1 ( 2
. .
2
0
b
b
t E

= C
x
trong :
x
: ng sut un vng gia tm theo hng dc cnh tm (daN/cm
2
)
y
: ng sut un vng gia tm theo hng ngang cnh tm (daN/cm2)
0
: ng sut un vng theo hng dc cnh tm (daN/cm2
E
b
,
b
: h s dn n nhit ca b tng = 10- 5 ( 1/0c )
t
: chnh lch T max gia mt trn v mt di ca tm
t =0,84.h
h : chiu dy tm BTXM (cm)
C
x
, C
y
: cc h s ph thuc L/l, B/l ( tra ton H14-10 )
l : bn knh cng ca tm b tng l=
3 6 , 0
chm
b
E
E
h

E
chm
:muyn n hi chung ca cc lp mng v nn ng di tm BTXM
L , B : chiu di v chiu rng ca tm BTXM .

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
20
40
60
C
o
Thi gian trong ngy
(gi)
62,5 C
o
tn-max
Nhit b mt
c ng BTXM
t tb,mt
Nhit khng kh
35,6 C
o
Ngy 29 - 1 - 1991
H Ni
(Gia hai ng cong l phn nhit tng thm do bc x mt tri)
Hnh 12-11. Din bin nhit b mt o ng cng trong mt ngy m Hnh 14-10
Chng 15 : THIT K CI TO NG T
------ ------
15.1 C S THIT K CI TO NG T
15.1.1. Khi nim:
+ Ci to - sa cha:
- Sa cha nh - thng xuyn
- Sa cha va - trung tu
- Sa cha ln - i tu
Gi nguyn tiu chun hnh hc ca tuyn, ca cc hng mc sau khi ci to, sa
cha nhng tiu chun ny c m bo.
+ Ci to - Nng cp: (Reconstruction) xy dng li theo tiu chun mi cao hn, vn
u t nhiu hn.
15.1.2. Cn c ci to nng cp
2.1 Lu lng xe chy tng cn phi m rng nn, mt, qu trnh khai thc cc
yu t hnh hc v c hc khng gi c nh ban u.
2.2 Vng trnh tuyn qua cc khu dn c, th
2.3 Thnh phn dng xe thay i: xe con nhiu i hi tc cao, xe ti nng
nhiu kt cu o ng phi gia cng ph hp vn chuyn chuyn dng. Lm ng
ginh ring cho h thng giao thng cng cng.
2.4 Dng chy thay i, thy vn thay i cc cng trnh thot nc khng p
ng kh nng thot nc dn n b h hng.
2.5 An ton giao thng km.
2.6 Do qui hoch mi thay i dn n phn b li dng xe c th gy n tc ti
cc nt giao nhau nn cn phi thit k t chc iu khin giao thng trn nt, xy dng
nt lp th.

15.1.3. Nguyn tc chung
- Tn dng trit kt cu, hng mc hin c
- Hn ch thay i hng tuyn nu khng cn thit.
- Phi hp cht ch cc c quan lin quan: S Xy dng, S Kin trc, ng st,
hng khng, ng thy.
- B vn u t ci to, nng cp phi hiu qu, bn vng hn, m thut hn, an
ton giao thng hn v phi p dng nhng tin b KHKT tin tin.
15.1.4. c im:
- Cng tc o c, kho st phc v thit k c tin hnh khi cng trnh ang
khai thc.
- nh gi hin trng ton b cng trnh thng qua cc ch tiu: hnh hc, c hc,
thng k lu di, t m, m bo tin cy t cc i lng ngu nhin.

15.2 NI DUNG THIT K CI TO NG T
15.2.1 Thit k ci to tuyn (bnh ) :
- Khi ci to tuyn cn b nhng on tuyn ngon ngoo khng hp l lm cho xe
phi chy di hn v d xy ra tai nn.
- Ci to nhng on tuyn m li xe khng r hng tuyn tip theo .
- Ci to nhng ng cong nm c bn knh nh khng m bo tm nhn.
Cn ch cc im sau :
- i vi cc tuyn ng sau khi ci to c cp ng tng ng cp I khi thit k
ci to khng nn cho hng tuyn i qua khu dn c (an ton, tng tc xe chy).
- i vi cc tuyn ng sau khi ci to c cp ng tng ng cp II khi thit k
ci to cho php s dng hng tuyn mi trng vi hng tuyn c khi cc ch tiu k
thut ca tuyn c tng ng cc ch tiu k thut tuyn mi
- i vi cc tuyn ng a phng (V
TK
nh) khng nht thit phi ci to bnh .
- i vi cc tuyn ng cp III v cp IV khng hn ch vic tn dng hng tuyn
c (tn dng cng nhiu cng tt)
15.2.2 Ci to nn ng:(m rng)
15.2.2.1 i vi ng vng ng bng :
+ M rng c 2 bn :
+ M rng 1 bn :
15.2.2.2 i vi ng vng i , ni : nn m rng v pha ta luy o .
15.2.3 Thit k ci to trc dc : cn ci to nhng on tuyn sau.
- Nhng on tuyn c cao ng thp ,khng m bo CTN ca nn ng .
- Nhng on tuyn c dc dc nh v chiu di on dc ngn.
- Nhng on tuyn c dc dc ln v chiu di on dc ln
- Nhng ng cong ng c R nh
*.Cc ch tiu k thut ca ng cu nn :
+ V tr ng cu nn : nn b tr bn phi tuyn theo chiu xe xung dc , khi khng
th b tr bn phi thi cho php b tr bn tri .
+ Chiu di ng cu nn :

) i f ( g 2
V
L
tb tb
2
=

V =
2
0
) .( . . 2 V i f l g +

V : Tc xe u ng cu nn
V
0
: Tc xe lc mt thng (phanh)
- C th ly theo biu tc xe chy l thuyt
- Ly theo tnh trng mt ng :
M xu V
0
= 20 -30 km/h
M tt V
0
= 30 -40 km/h
f
tb
: h s sc cn ln trung bnh :

3 2 1
3 3 2 2 1 1
tb
l l l
l f l f l f
f
+ +
+ +
=

i
tb
: dc dc trung bnh ca ng cu nn

3 2 1
3 3 2 2 1 1
l l l
l i l i l i
i
tb
+ +
+ +
=

+ Bn knh ti thiu ca ng cong nm :

) ( 127
max
2
min
c
sc
i
V
R
+
=

% 8
max
=
sc
i

24 . 0 =

2
min
0246 . 0 V R
sc
=
+ B rng nn - mt ng :
- Khi ng chnh t cp I - III th :
B
n
= 12m , B
m
= 7m
- Khi ng chnh t cp IV - V th :
B
n
= 9m , B
m
= 5.5m
+ Kt cu o ng :
- on 1 : (5 - 10)m u tin : tng ng vt liu mt ng chnh.
- on 2 : (10 - 20)m cui cng : ct ht th h=40cm, ng ct H cao 1m
- on 3 :
+ dm 4x6, dy d=(20 - 25)cm hoc
+ Cui si ng u ht,dy d=(20- 25)cm
15.2.4 Ci to kt cu o ng :
*C s :
+ Cn c vo b rng v cht lng ca mt ng c
+ Cn c m un n hi ca nn ng (E
0
) v ca M Ech c .
+ Cn c m un n hi yu cu ca KC o ng mi.
* Phn tn dng
+ Hin trng mt ng c, nh gi mc h hi
+ Xc nh E xem on no c kh nng tn dng, on no phi o b i.
* Phn m rng :
+ Muyn n hi nn ng E
0
, vt liu nn ng, cht nn ng.
- Cn c lu lng xe chy tnh ton (ti trng trc) xc nh Eyc
- T Eyc xut cc lp vt liu trn mt ng c
- Phn m rng : bit E
0
, chn kt cu v chiu dy cclp mng Ech > Eyc
* Xc nh muyn n hi mt ng c :Dng cn o Benkenmal o vng
n hi KCA c.
+ C khong 50m o 1 im, cch mp phn xe chy 1 - 1,5m
+ Chia ra nhng on c muyn n hi tng ng nhau .
+ Ly E
TBmin
trong tng on
Chng 16 : THIT K CNH QUAN NG T
------ ------
16.1- TNH HNH TK HIN NAY & NHNG QUAN IM HIN I
16.1.1. Tnh hnh T.K. t hin nay :
Nh bit T.K. t trc ht phi xut pht t iu kin chuyn ng
ca t v mt ng lc m bo mi xe khi chy trn ng c an ton tin
li, kinh t, cc yu cu v mt ng lc c tnh ton c th xut pht t iu
kin chuyn ng ca t v mt c hc: sc ko, sc bm, chng lc xung kch
/c ng v chng lc ly tm /c nm..., c ngha l khi thit k ch xem xt ti
h thng t n c - ng trong h thng khai thc tng th. ng thi mt
quan nim kh ph bin khng t k s thit k hin nay l vic an ton xe chy
s t n c m bo nu cc yu t ca tuyn ng c ph hp vi tiu
chun quy phm k thut c xc nh theo tc tnh ton, kh hn mt cht
l lm ng cho thng thong, xe d chy, m trong thc t mt con ng l tp
hp ca nhiu on c nhng c tnh k thut khc nhau (cc yu t ca tuyn
khc nhau) do vy tc xe chy khc nhau, hn na tc xe chy cn thuc
trng thi tm sinh l ca li xe.
Qua kt qu nghin cu mt s nc Nga, Anh, M, Canada, Php, c,
Nht v Trung quc th nguyn nhn xy ra tai nn t thng l do s pht trin,
s thay i cc yu t k thut ca ng nhng on ln cn (1).
nc ta vn ny cn tn ti mt s c quan t vn, cc c quan qun
l phm vi a phng.
16.1.2. Quan im thit k mi :
Qua nhiu nm thng qua thc t khai thc ng v qua nhiu cng trnh
nghin cu iu ta pht hin ngy cng y v xc nhn rng: Ngoi yu t
ng lc cn c nhiu yu t khc nh hng ng k n mc tiu xe chy an
ton, tin li, kinh t (SCE). Trong phi k n s nh gi ch quan ca li xe
i vi con ng trn c s cc thng tin thu nhn c thng qua th gic & cm
gic ca chnh mnh (ch yu thng qua th gic). Nu s nh gi on ng
pha trc l sai lch hoc khng y (b hn ch bi mt l do no ), th vic
chn cc gii php iu khin t ca iu li xe s tr nn lng tng, c trng
hp xy ra nhm ln v ng nhin vic chy xe s km an ton, tin li & kinh
t. S nh gi ca iu li xe v iu kin xe chy on ng pha trc ng
hay sai, y hay phin din ch yu ph thuc trng thi tm thn, tm l thng
qua th gic v cn ph thuc nhiu vo cc gii php TK c to iu kin thun
li cho iu li xe phn on ng hay khng ?
Trong mi iu kin c th ca t nhin & mi trng ca vng tuyn qua
th mt tuyn ng c thit k sao cho to iu kin li xe bt c mt mi
& cng thng thun li cho vic thu nhn th gic & nh gi ng iu kin xe
chy ca on ng pha trc, l mt tuyn ng m bo thun li cho
vic chy xe.
Mt tuyn ng di c tha mn rt tt iu kin xe chy v mt ng
lc vn cha m bo c mc tiu xe chy an ton, thun li, kinh t nu nh s
phi hp cc yu t vi nhau cha tt v s phi hp gia tuyn vi quang cnh,
mi trng 2 bn cha tt.
* V vy vi nhng quan im trn vic thit k ng hin nay i hi
phi phi hp nhun nhuyn gia cc yu t ca tuyn, gia tuyn vi mi trng,
gia tuyn vi xe chy & tm l iu li trong h thng BAC (
- ) vi tt c cc cp ng (ng cao tc &
cc cp hng khc) k c thit k mi hay thit k ci to.
Phng php thit k ny c gi l phng php thit k CANH QUAN
hay LANSAC.
i vi nc ta hin nay vic xy dng cc tuyn ng t c tc cao
ang c trin khai trn khp c nc, nhiu cng trnh vn u t rt ln, m
bo kh nng thng xe ln, tiu chun thit k, cng ngh thi cng i hi cao v
kht khe, nhm t mc tiu cui cng khi khai thc l an ton, m thun v kinh
t. C nhiu cng trnh u t hng ngn t ng xy dng th khng l g b
qua nhng tiu ch v m hc (Aesthetics), m phi hng n, t n mt cch
hon thin hn v thm m ca cng trnh, lm cho con ng m chng ta thit
k, xy dng ng ngha l mt cng trnh ngh thut (Construction dart) hay cao
hn na l mt tc phm ngh thut (Ouvrage d art) phc v ton cng ng xng
ng vi tm vc ca n.
V vy vic thit k, xy dng v chm lo cho v p ca con ng phi
khng nh l cn thit, rt cn thit, d c mun cng cn hn khng lm, m
khng lm th khng bao gi c kinh nghim, c l lun c.
Mt s cng trnh ng cp cao v ang xy dng:
ng Bc Thng long - Ni Bi
ng QL 5, QL51
ng Ni Bi - Bc Ninh - Qung Ninh
ng Php Vn - Cu Gi, Cu Gi - Ninh Bnh
Bc Ninh - Bc Giang
Lng Ho Lc
Si Gn Trung Lng
Nng Dung Qut
...

16.2 MC CH V NI DUNG THIT K CNH QUAN NG
T
16.2.1 Mc ch :
Theo quan im trn vn THIT K CNH QUAN (TKCQ) ng t
c t ra nhm mc ch sau :
Trong iu kin a hnh, a mo, quang cnh, mi trng chn c
tuyn & thit k tuyn bo m c s phi hp tt gia cc yu t ca tuyn Bnh
- Trc dc - Trc ngang (B-TD-TN). Phi hp tt tuyn vi quang cnh do
m bo c iu kin xe chy an ton thun li, khng gy mt mi cng thng
m to c cm gic d chu, thoi mi cho li xe & hnh khch, ng thi to
kh nng gi gn nhng gi tr thin nhin ca mi trng 2 bn ng. Nhng
mc tiu ny trc ht nhm to iu kin cho xe chy tt nhng cng ph hp vi
chc nng ca ng trn phng din xem ng l mt loi cng trnh phc v
cng cng cho mi iu & i hi phi t c nhng yu cu m quan nht
nh. N khng ph hoi thin nhin m tri li t im thm cho thin nhin v
mi trng.
cng l tho mn c chc nng khng gian ca ng, ngoi chc
nng giao thng.
p dng phng php thit k cnh quan ng t ng nhin em li
hiu qu kinh t trong vic gim gi thnh vn doanh gim s tai nn & i khi
gim c gi thnh xy dng (v nu thit k phi hp tt gia tuyn vi a hnh c
th s dn ti vic gim khi lng o p).
16.2.2 Ni dung.
16.2.2.1. Thit k phi hp khng gian cc yu t ca tuyn ngha l
nghin cu s b tr tng h cc yu t B-TD-TN trong to khng gian 3
chiu m bo tnh u n r rng ca tuyn, m bo cho vic chy xe an
ton & tin li cho li xe & hnh khch.
16.2.2.2. Thit k dn hng & cc bin php to iu kin thun li cho
vic thu nhn th gic m bo cho iu li xe nhn r c hng tuyn - tc
tuyn phi l mt ng cong khng gian u n - r rng - khc trit v th gic.
16.2.2.3. Kt hp hi ha vi phong cnh ca khu vc tuyn qua, m bo
tuyn khng ph hoi thin nhin tri li t im thm v to nn mt bc tranh hi
ha, p .
Khi thit k ch s dng thm cc dng cy, hoa, thm thc vt, b tr
ch ngh ngi, ngm cnh dc tuyn, cc cng trnh kin trc phc v cng cng
khc...
16.2.2.4. Thit k bo v mi trng - khng ph v cn bng sinh thi,
chng n, nhim mi trng & chng bi cho dn c hai bn ng.
Nh vy gii quyt ng n cc vn trn phi da trn c s nghin
cu quy lut tm l, trng thi tinh thn th cht v s thu nhn th gic ca iu
li xe, ng thi phi da trn c s nghin cu thc nghim nh gi cc iu
kin ng v mt an ton, tin li cng nh cc kt qu thng k phn tch cc
nguyn nhn gy tai nn xe c trn thc t. Ngoi ra i ti cc gii php thit k
c th cng cn phi nghin cu cc phng php v ch tiu nh gi c tnh
u n, r rng ca tuyn ng, cng nh nh gi c mc m bo an
ton xe chy ca cc on ng.

16.3 THIT K CNH QUAN M BO AN TON TIN LI
CHO LI XE & HNH KHCH
Cc tiu chun k thut trong cc tiu chun thit k ng ca chng ta
hin nay xc nh t iu kin xe chy thng qua tr s tc thit k, t ch n
nh hng ca cc yu t k thut ca cc on ln cn & iu kin chuyn ng
ca dng xe, nht l dng xe hn hp nhiu thnh phn nh nc ta (vn ny
hin ang cn nghin cu - mi bt u p dng mt phn).
Trong thc t mi tuyn ng l tp hp ca nhng on c I
d
khc nhau.
Trn c nhng ng cong nm, ng cong ng vi cc bn knh R khc
nhau, nhiu ni phi s dng tm nhn hn ch & phi gim tc m bo an
ton giao thng. Nhng ni giao nhau vi ng b & ng st, qua cc khu dn
c th tc xe chy trn cc on ng lun lun thay i cho ph hp vi i
kin xe chy ca tng on. Trn cc on ngn c I
d
xe thng khng kp tng,
gim V t tc cn bng ng lc.
Ni dung t tng ch o ca iu thit k l vi bt c cp hng k
thut no ca ng cng phi tranh th to iu kin thun li nht cho li xe
chy vi tc V cao & an ton giao thng (ATGT).
1. Mun th cn phi trnh tnh trng trn ng c nhng ni phi gim
tc v yu cu v ATGT: cc ni khng tm nhn, dc ln vi cua ngot trn
bn , v.v... Trn TD trnh nhng on rng ca ln dc, xung dc lt nht
gy tn tht xng du v thi gian khi xe chy.
2. tuyn ng c th tha mn cc yu cu cho xe chy cc yu t
ca ng phi thit k khng gy kh khn cho vic iu khin xe vi tc cao
hng tuyn v pha trc phi hon ton r rng li xe vng tm chy vi vn
tc cao.
3. Phi m bo cho tuyn l mt ng khng gian m du, u n, trong
hnh phi cnh tuyn khng b bp mo, hay gy khc gy cm gic sai lch & kh
chu cho li xe.
* Phn tch s tp trung ca iu li xe theo tc khi xe chy chm iu
li xe c iu kin quan st rng cc di gn 2 bn ng.
Khi chy nhanh iu li buc phi bao qut nhiu hn & khi tc cng
ln th s tp trung ca iu li dn v pha trc xe mt on xa & trn mt di
hp dc ng.
Theo kt qu nghin cu N.P.Ornatski c ly t xe t ti vng tp trung s
quan st L (m) ph thuc vo tc xe chy V (km/h).
L = 15 + 4,3 V (m)
Nh vy nguyn tc thit k y l: m bo an ton cho iu li xe
khng nn thit k ng c tnh n iu gy tm l mt mi cho iu li xe tc
l :
+ ng thng di khng phi l tt nht v :
- ng thng di gy cho iu li mt s n iu d mt, d bun
ng.
ITALIA thng k c 50% TN do ng thi min.
- Gy cho li xe thi quen vi vn tc xe chy. Ch quan v ko di thi
gian phn ng tm l khi cn x l i khi cn xy ra hin tng c tng
tc mt cch khng c c s.
- V ban m d b chi mt.
- Kh kt hp tuyn vi phong cnh.
Do : Khi nh tuyn khng nn dng on thng qu di 3-5 km hoc c
3-4 km phi thay i hng tuyn.
Nga: ng thng ti 15 km, s tai nn tng 1,5 ln so vi ng thng di
3-5 km, khi ng thng di 25 km s tai nn tng 2,2 ln so vi ng thng di 3
- 5 km.
+ Nn dng ng cong c R ln thay i nhng on thng : to n
tng cho iu li xe, lm cho iu li xe ch n vic chy xe.
S liu thng k CHLB: ng cong c: = 1,18
0
th ch c 32 v tai
nn/100 triu xe. = 1,01
0
th ch c 20 v tai nn/100 triu xe.
+ Khng dng /c c R nh sau 1 on thng di v tc s b gim
t ngt.
+ Phi trng cy dn hng che khut nhng ch a hnh xu &
nhng v tr gy n tng t ngt (t nn o su sang nn p cao).
+ Dng cy cao thu ht mt cch c h thng s ch ca iu li t
xa hoc ct ng dy thng tin.

16.4 - M BO S U N, UN LN CA TUYN
TRONG KHNG GIAN

16.4.1 Yu cu.
Yu cu m bo xe chy trong thc t vi tc t b thay i trn ton
tuyn c th tho mn nu ng c thit k nh mt ng cong khng gian
u n. Mun vy cn phi xt s nh hng tng h ca B TD v TN. m
bo tm nhn & cc yu cu v thit k quang hc ca tuyn ng.
Cc yu t B & TD ca cc on ln cn phi thit k nh th no tc
khng thay i trong phm vi ln, ngha l xe chy trn ng thc t vi tc
khng i & trnh c tnh trng phi hm xe & tng gim tc thng xuyn.
iu li xe c th vng tin iu khin xe vi tc ti a c th pht huy c,
iu li xe phi nhn r hng ng & tnh trng k thut ca ng c ly ln
hn nhiu tr s tm nhn quy nh trong tiu chun thit k, khng on nhm
thng qua nhng hnh nh phi cnh b bp mo. (cc v d trang 266 TK tp 4).
iu li xe nhn on ng pha trc trong hnh phi cnh di mt gc
nhn nh nn d gy sai lch v th gic, trc quang hc ca mt khng c hng
nm ngang nh trong iu kin bnh thng m hng theo dc song song vi mt
ng ca on ng trn xe ang chy. Do s thay i hnh nh ca ng
trong hnh chiu phi cnh, nn iu li xe c cm gic: ng cong trn c chiu
di ngn hn & dc trn cc ng cong hnh nh dc hn, gc ngot hnh nh
tng ln - ng cong ngn gy khc, cn cc on ln dc thoi nm sau cc on
xung dc di th nh on c dc ln ln...
Tt c nhng nhm ln v th gic ca iu li xe nh hng khng
tt ti vic la chn ch xe chy v vi tc th ni chung thng vt trn
iu kin xe chy thc t cho php ca ng.
Phi m bo cho tuyn l 1 ng cong khng gian un ln u n th
cc yu t ca tuyn phi c thit k phi hp trn B-TD. Khng cho php
thit k chung cc yu t n ph thuc vo cc yu t kia m li khng xt ti
nhng nh hng tng h ca chng ti iu kin xe chy & tm l ca li xe.
16.4.2 C s thit k.
* S u n ca tuyn t nht phi c m bo trong phm vi tm nhn
ca li xe.
* Trnh s dng nhng tiu chun gii hn cho php R
min
nm & R
min

ng, I
max
, lun lun c gng s dng nhng ch tiu k thut cao.
xt nhng bin php khc phc (a ra nhng nguyn tc), xem xt
mt s khi nim sau. ( c th gi l phn loi cc yu t ca tuyn ng).
1. ng thng: ng thng khng b bin dng trn hnh chiu phi
cnh m ch b rt ngn.
2. ng cong phng.
Trn hnh phi cnh cc c trng hnh hc (chiu dc lu hoc xung,
chiu cong tri (phi) khng nhng cc kch thc u b rt ngn, trong khng c
dng elip, Parabol tu thuc im nhn.
3. ng cong khng gian : va cong B va cong TD
ng son c c bc u trong khng gian iu li xe nhng v tr
khc nhau s nhn thy nhng im un di ng gy ra cho iu li mt tm l
khng an ton.
ng cong khng gian phc tp cc c trng hnh hc trn hnh phi
cnh thng b khut, nh khng tht v thng thy d xut hin nhng im un,
im gy lm v nhng o nh cong ngc, ng cong nm v ng cong ng
phi hp bt k khng theo nguyn tc no c.
16.4.3 Nguyn tc thit k.
1) S lng ng cong ng v ng cong nm nn c gng bng nhau,
vi phm iu ny ng mt tnh u n v kho an ton, nhiu tai nn in hnh
ca s phi hp, cha t cc yu t B & TD ny l trn on thng di c nhiu
ch i dc trn TD. Trng hp ny gp khi thit k ng thng vng i theo
phng php ng bao trnh khi lng o p ln. ng c dng ln sng
v c nhiu ch khut c bit xu khi ng i hng ti cc ng cong lm.
2) D nhin l b tr ng cong nm & ng cong ng trng nhau. C
gng chiu di ng cong nm trn chiu di ng cong ng li mt t i
vi ng cp I, II, III l 50-100 m.
Hai nh ca ng cong nm & ng khng lch nhau qua 1/ 4 chiu di
ng cong ngn hn. Tt nht l trng nhau. Trnh thit k /c ng lm trn TD
< 6 ln bn knh ng cong nm v gy thm s qu ti ca nhp xe & lc ly tm
ln hn. Ni chung trnh t ng cong ng c R nh & qu ngn nm trn cc
on thng di hoc trn ng cong nm c R ln.
C th b tr ng cong lm nm trn on thng nu tc dc ti a
cho php trn ng.
Trnh ni tip im cui ca ng cong nm vi im u ca ng
cong ng li hay lm (ng cong ng nm trn on thng).
* Ch :
trng hp th nht iu li xe khi vo ng cong ng khng r
hng ng pha trc.
trng hp th hai th tm nhn ban m hn ch.

500
20 30
500
R = 12000 H.
K
H.
K
1
2
Hnh 16-1. Phi hp u'ng cong nm v u'ng cong ng
1- Nn lm; 2- Cho php

0%0
30%0
80%0
0%0
b)

Trong iu kin kh khn cho php nh cc ng cong ng & nm
khng trng nhau. Nhng ng cong nm r tri nn b tr trc ng cong lm
cn r phi th b tr sau.
3. m bo c ly nhn thy c cc vt trn mt ng t mt c ly xa,
trnh phi hp cc yu t ca tuyn gy cm gic tht hng, lm li xe kh nhn ra
hng ng tip theo.
Nhng trng hp ny l :
- Cc on cong lm ngn trn TD thuc cc on ng thng hay trn
cc /c nm c R ln thng gp a hnh vng ng bng & vng i
- Cc on ng cong li c R nh trn cc on c dc ln.
V d : ti cc cu nh hay cc ni giao nhau khc mc ca ng vng
ng bng.
- Cc on ng gim tc mt cch t ngt trn ng dc gt.
Ti nhng ni giao nhau khc mc - cu nh - cu trung. Nn b tr on
thng gia 2 ng cong cng chiu trong :
+ Hai ng cong nm phi nm trng vi chiu di ng cong lm ca
TD.
+ Trng hp c bit c th b tr nh s 6-7b.
* Nu t pha phi ca ng c th thy on ng sau cng trnh cu.
+ Khng c thit k ng cong ng u cu vt v sau cu ng
b khut.
+ Trng hp c th cho php nu cu thuc ng cong nm c R
>3000m.
4) Chiu di cc on ng thng v ng cong nm phi c phi hp
vi nhau mt cch hp l (bng 7-3 trang 190 TK 4). Nn trnh TK cc on
ng cong ngn nm gia 2 on thng di v nhn t xa li xe c cm gic
ng b gy khc t ngt do vy s b gim tc .
Nu gc chuyn hng nh th cu s dng bn knh ng cong nm ln
m bo chiu di ng vng K khng qu ngn (bng 7-2 trang 189 sd).
Gii thiu bn knh ti thiu ph thuc gc chuyn hng (gc ngot).
Chiu di t trc
ng cong; (m)
50 100 150 200 250 300 350 400 450
Chiu di /c nm
min; (m)
50 115 180 250 330 400 500 600 700

Gc chuyn
hng ()
1 2 3 4 5 6 8 10
n
g

c
p

I

(
n
n
2
0
.
0
0
0

3
0
.
0
0
0

1
4
.
0
0
0

2
0
.
0
0
0

8
.
0
0
0

1
0
.
0
0
0

6
.
0
0
0

6
.
0
0
0

4
0
0
0

5
0
0
0

3
0
0
0

-

2
0
0
0

-

1
2
0
0

-

R
(min)
(m)
C
c

c
p

k
h
c

(
n
n
1
0
.
0
0
0

1
5
.
0
0
0

6
.
0
0
0

4
.
0
0
0

5
.
0
0
0

3
.
0
0
0

3
.
0
0
0

2
.
0
0
0

2
.
5
0
0

1
5
0
0

2
5
0
0

1
0
0
0

-

6
0
0

-

5) i vi cc trng hp gc ( < 0
0
59 khng yu cu TK /c nm v thc
t s thay i hng tuyn, li xe khng nhn thy.
6) Bn knh ti thiu /c nm xc nh theo quy phm ch nn dng trong
nhng trng hp c bit. Ni chung phi c gng s dng R ln & c th xc
nh n ty thuc vo gc chuyn hng. VD : gc = 8
o
- 20
0
, nn dng R =
1000 - 800 m; ( > 20
o
nn thit k tuyn theo ng cong chuyn tip (cltit)
hay dng cc /c hn hp (K = K
1
+ K
2
+ ...).
7) Khng nn thit k cc on chm ngn nm gia cc on /c cng
chiu trnh cm gic ng b gy khc tt nht l thay cc on thng chm
ny bng cc /c c R ln hn hoc /c phc hp gm nhiu R khc nhau.
Nn trnh thit k nhng on chm ngn nm gia cc .c ngc chiu.
Trong trng hp ny c th gii quyt bng cch tng chiu di ca R chng
ni lin nhau li.
Trng hp c bit th m bo on thng gia cc im gii hn ca /c
chuyn tip >200m. Khng nn b tr /c trn on ng thng dc gt nm gia
cc /c c R rt ln.
8) Chiu di ca cc on thng v on cong phi thit k theo quy lut
tng ln hoc gim t t, c gng cc R k cn nhau.
Chiu di cc yu t ln cn (ng thng & ng cong) khng c
vt qu 1 : 1,4. Yu cu ny t ra m bo tuyn u n c ng nt trong
khng gian & s thay i tc xe chy gia cc on k cn nhau khng qu 10-
15% do tng kh nng an ton xe chy.
9) Khng cho php phi hp cc yu t ca ng m c hin tng ( mt
cch t ngt. V d : b tr /c c R nh nm gia cc /c R ln hoc b tr /c c
R nh trn on dc di.
Nn thit k tuyn ng c cc /c chuyn tip (di hn quy nh ca tiu
chun hin nay) theo dng clotoit, chn cc tham s ca /c clotoit khng ch xut
pht t /c tng dn dn lc ly tm m cn xut pht t yu cu v quang hc.
ng khng b bp mo gy khc trong hnh phi cnh khi iu li xe nhn t
xa.
10) m bo s u n ca tuyn trong khng gian cn nm vng
nhng nguyn tc quan st & ly chun hng xe chy ca li xe trn ng. Mt
iu li lt nhn trn mt ng trc xe theo di cc vt nh hng song song
vi ng xe chy nh 2 bn mp mt ng, cy xanh trng bn ng, cc cc
bo h...
Cch thit k quang hc c hiu qu nht l phi hp cht ch cc yu t
ca tuyn ng & trng cy ven ng lm cho li xe bit c hng tuyn
ngoi phm vi tm nhn thc t. i khi t xa rt kh nhn thy hng tuyn v b
a hnh che khut mt pha trc. (trn cc on ng ln xung vng i). C
R li nhng khng ln ni giao nhau vi ng nhnh ni r ngot.

16.5- M BO PHI HP CC YU T CA TUYN VI PHONG
CNH THIN NHIN V THIT K BO V MI TRNG

1. Thit k phi hp cnh quan hai bn : Nh mc ch TKCQ
bit vic phi hp cc yu t ca tuyn ng vi quang cnh 2 bn ca khu vc
tuyn i qua l nhm to nn mt tuyn ng p, khng ph hoi, ct nt a
hnh & quang cnh thin nhin m tri li phi hp hi ha t im thm cho
quang cnh thin nhin.
a) Tc dng : Kinh nghim thc t cho thy : Trn nhng tuyn ng TK
phi hp tt vi quang cnh hai bn, khng nhng iu i xe thch th m iu li
xe cng khng b cng thng thn kinh mt mi, m bo an ton giao thng & t
ch tiu vn doanh khai thc cao, ngoi ra mt chng mc no lm tng kh
nng thm m cho dn c khu vc tuyn qua.
b) Nhng nguyn tc chung : 2 nguyn tc.
+ Tuyn ng l mt cng trnh xy dng s v vy n khng ch
phong cnh c mt vng. Bt phong cnh thin nhin ph thuc vo n & phc v
n.
+ Con ng bn thn n cng l mt yu t cu phong cnh v vy phi
lm th no n t im ni bt phong cnh khu vc nh vy yu cu iu
thit k t n sao cho hi ha vi khu vc.
c) Cc bin php kt hp :
- Nghin cu mt cch t m a hnh khu vc nm chc c quy lut &
c im thin nhin ca khu vc. T t tuyn n khp vo phong cnh ca
khu vc. Khng ph v phong cnh t nhin ngc li lm tng v p khu vc
tuyn qua.
- Tm hiu k cc cnh p & cc cng trnh kin trc hin nay c trong
khu vc t tuyn ng cch cc i tng mt c ly m hnh khch c th
quan st c. Mi mt on tuyn cn phi c mt mc tiu v th gic hng
s ch ca hnh khch vo mc tiu .
- Cc cng trnh phc v dc tuyn cn phi c xem l mt thnh phn
quan trng trong hnh mu kin trc chung ca ng. V vy m trnh nhng vic
thit k cng nhc r tin. Lin h vi c im kin trc a phng tha mn
chc nng phc v.
- S dng cy xanh 2 bn ng & cc thm thc vt mt cch hp l.
VD : Khi khng th & men ngoi cc thm thc vt m phi bt buc ct
qua n th tuyn ng khng nn ct thng m nn ln vng v ct thng khng
p to ra cnh i xng cng nhc & chia ct thm cy bng mt di qu hp.
Dng cy xanh che i nhng a hnh xu gy n tng khng p mt.
VD : Cc ch o ly t p dc tuyn, cc mi taluy nu o trn cc
sn i vn trc c cy ci bao ph, cc on p ln cn dn cc khu vc kho
tng gn tuyn.
+ Cy xanh cn lm nn cho cng trnh hng dn s ch ca hnh
khch.
Ch : Vic trng cy xanh phi nn hnh dng: Kt hp nhng khm cy
rng cy nh, rng cy, h nc & dng nc t nhin lun lun to cm gic
hng th cho hnh khch.
+ Cu to nn ng gn lin vi s m thun. Nn dng nhng /c thay
cho g ca taluy. Nu p thp c th dng taluy thoi 1 : 3 1: 4.
2. m bo mi trng mi sinh & Cn bng sinh thi :
- Bo v nng lm nghip bo v ngun nc phc v cho nng, lm
nghip.
- Chng bi cho nhng khu vc dn c.
- Chng n do phng tin giao thng gy ra. Mc n cho php i vi
vng dn c l 50-60 xiben, vng an dng 40-50 xiben.
Ting n ph thuc LLXC & mt xe, loi mt ng, thnh phn dng
xe. Ti mp nn ng n do xe chy gy ra c th xc nh theo cng thc L =
24 + 20 lgN (*)
L : n (xiben); N : LLXC (xe/h)
VD : cch ng 7m khi xe ti nng chy L = 90 xiben. Cch ngun
gy ting ng cng xa th n cng thp theo quan h :
Ln : n (xiben) cch ngun gy ting ng 1 khong cch Rn; R1 ;
n ca khong cch R
1
.
Kt hp (*) & (**) c th xc nh c khong cch cu thit k gia
ting n & khu nh ting n do xe chy khng nh hng n sinh hot ca
dn c.
Trong thnh ph c th dng tng chn ngn ting n bng vt liu ht
m, p t, trng rng cy.
- Khng nhng ch n bin php gi gn mi trng, mi sinh nh trn
m cn cp n cc bin php nhm ci thin thm mi trng hai bn ng.
VD :- Cc bin php nhm s dng cc ph liu cng nghip nh x, tro
bay.... xy dng ng.
- Cc bin php nhm ci thin iu kin thin nhin nh kt hp vic xy
dng ng qua vng ly lm kh m ly.
- Kt hp vic ly t to h cha nc, gia c n nh ca sn dc.

16.6.6- NH GI S U CA TUYN BNG HNH CHIU
PHI CNH

Hiu qu ca phng php dng hnh phi cnh trong vic kim tra s
u n ca tuyn : trn cc hnh chiu phi cnh ta c th tin hnh thit
k iu chnh tuyn ci thin hn n u n v r rng ca tuyn, cng
nh lun chng c hiu qu ca n.
V d: i vi ng cong khng gian phc tp - Hnh chiu phi cnh ca
n rt phc tp khng c quy lut - thng sau khi thit k xong phi v hnh chiu
phi cnh & iu chnh nhng im gy - khut - ln sng trn bnh iu phi
cnh. Ri t lm php ngc li iu chnh B & TD.
Phng php dng hnh chiu phi cnh kim tra rt nhanh chng &
tin li.
c th kim tra & thit k iu chnh B-TD trn hnh phi cnh cn
phi gii quyt c nhng vn sau :
a) Chn im nhn.
b) Xc nh tia nhn
c) Tnh ton to phi cnh ca cc im trn trc ng.
d) Phng php nh gi u n.
e) Phng php thit k iu chnh cc yu t tuyn.

b)
1 2
3 4 5 6 7 8
62.8587 x3
T.C.
T.3.
y3
Tia nhn chnh
Hnh 16-2.
* Cc vn trn hin cha c gii quyt mt cch hon ho (c bit v
mt cc tiu chun nh lng) hin nay vn cn c tip tc nghin cu ????
1- Chn im nhn :
Ni chung mt nhn ca iu li xe di ng dc theo trc ng do vy
hnh chiu phi cnh cn phi kim tra nhiu v tr, nhng thc t cng vic rt
phc tp, v vy ch c th kim tra mt s nhng im c trng :
+ im nhn cch xa vng, v tr quan st = 1 c ly nhn
+ im u ca on thng trc khi i vo /c.
+ Trn im nhn c xc nh cch mp phn xe chy pha phi 1,5 m
& trn m 1,2m (ph hp vi v tr ca mt iu li xe.
+ Cui nhng ch i dc li trn TD.
2- Tia nhn :
+ Trn bnh chng ta ly theo ng phn gic ca gc ca gc quan st
ca iu li xe m bo quan st khu vc tm nhn.
+ Trn trc dc : i vi nhng on id < 2% th tia nhn ca iu li c
th ly theo phng nm ngang, id > 2%, th tia nhn c ly song song vi mt
ng.
TL 1:50000
T.3.
T.C.
71.40
MSS
TL 1:5000 / 1:500
20 100 100 100 100 100 88 80 100
15 14 16 17 18 19 22 21 20
6 7 8 5 4 3 2 1
12 20
6
7
,
9
6
6
7
,
4
6
6
7
,
9
6
6
9
,
1
4
7
0
,
3
4
7
1
,
4
0
7
2
,
5
0
7
3
,
7
1
7
1
,
5
4
7
2
,
7
4
7
3
,
8
0
50
Cao
C ly
Coc
im trn
tuyn
3. Tnh ton to phi cnh ca cc im c trng trn trc ng. Ta
bit rng 1 im bt k trong khng gian u c xc nh bi 3 to x, y, z.
A (X
A
, Y
A
, Z
A
)
XA : c ly t mt nhn n A (trc X t theo tia nhn chnh)
YA : Cao tnh t tia nhn TD n A
ZA : K/c t tia nhn b n im A
Nu mun dng nh phi cnh c k/c t mt n cha nh l XA th
to nh YA, ZA b rng nh BA ca im (vt) c to YA, ZA & b
rng BA trn thc t c th xc nh theo h ng dng.

Thng thng tnh ton & quan st sau ny iu ta thng chn v tr
nh vi X
A
= 100 cm (1m) khi nh gi trn nh cng phi t nh cch mt 1m
do c th tnh ton to nh theo to cc im thc t bit.
Theo nguyn tc ny ta ln lt tnh tt c cc to phi cnh Y, Z cho
tt c cc im 1, 2, 3...
Cc tr s X, Y, Z o trc tip trn hnh hoc tnh ton theo cc cng thc
gii tch, xc nh c cc tr s Y, Z ta a ln hnh chiu phi cnh. T l : 1
:100.
4) Phng php nh gi s m thun ( u n) ca tuyn trn hnh
chiu phi cnh.
Hnh 6-19. M hnh mt oan ng
dng bng may tnh
Hnh 16-3.
- V hnh chiu phi cnh theo hai chiu i v v.
- im nhn phi di ng dc theo trc ca tim ng.
- u n c nh gi bng hai ch s.
on tuyn c /c ng & /c nm.
Trng hp /c ng lm (trn on thng bn )
Trng hp on cong nm trn b th u n ch yu c nh gi
qua tr s f (m) tu thuc k/c t im nhn n nh ng cong trn. Yu cu f (
tr s bng sau :

K.C nhn (m) 550 500 300 250 200
f (m) > 5,5 > 5.0 > 3.0 > 2.5 > 2.0

Ch : Tr s f bng l ln thc trong t nhin do vy phi i ra
theo t l phi cnh.
Trng hp /c ng li trn ng cong nm (vng) th m bo nhn
r hng ngot yu cu tr s f trn nh ( 4mm.
Nu trn hnh phi cnh c nhng im gy lm hoc im khut th nng
ln cho u. Nh vy ta li tnh ngc li tr s Y & Z ( chnh c BD & TD.
5) iu chnh cc yu t tuyn da vo hnh chiu phi cnh.:
Nguyn tc : Trng hp pht hin thy khng m bo s u n v r
rng th c th tin hnh TKC ngay trn nh. C th l cha cc im b gy,
lm, bp mo hay khut trn nh loi b cc im hoc t c cc tr s
nh bng trn & ci thin hnh phi cnh theo mong mun.
Khi cha trn nh phi vch li cc ng c trng nh ng tim, ng
mp phn xe chy. Theo ta c th xc nh to trn nh ca cc im mong
mun tc y & z theo cng thc :
v tnh ngc li to cc im mong mun y, z.
Sau v li nh phi cnh kim tra kt qu chnh tuyn cng vic c
lp li cho n khi t yu cu.
* Mt vi t hp gia BD-TD :
Nhng trng hp xu hnh chiu phi cnh.
1- /c ng qu b so vi /c nm hoc ngc li.
2- /c ng v ng cong nm t lch nhau qu 20m gy hin tng
gy, cong ngc.
3- Dng nhiu /c ng R nh trn 1 on thng BD
4- Dng mt on chm thng < 200m gia 2 /c cng chiu th trn hnh
phi cnh c 1 on gy r rng.
Nhng t hp tt :
1- B tr ng cong ng & /c nm trng nhau hon ton.
2- Cc on chm khng l thng m l cc on ca /c chuyn tip.
+ Nu R <5000m th gia ng thng & /c cng phi dng /c chuyn
tip clotoid.
V km/h 40 60 80 100 120 140
A 120 200 275 400 500 700

A cn c th ly theo phm vi t (0,4 1,5) R i vi < 3
0
th /c chuyn
tip mi pht huy c tc dng.
Nu trng hp gc chuyn hng > 6
0
th nn dng 2 on /c chuyn
tip ni lin nhau m khng dng ng trn K.
+ 2 /c trn ngc chiu th phi m bo R1/R2 ( 3
+ 2 /c trn cng chiu nu b tr cng 1 /c clotoit vi :
+ 2 /c trn c ni trc tip vi nhau ch khi R1 ( 2 R2

Chng 17 NG CAO TC
------ ------

17.1 Mt s khi nim
nh ngha - Chc nng:
nh ngha: L ng t chuyn dng ch cho php cc loi xe c gii
chy trn ng vi tc cao (V
min
= 50 km/h)
Expressway, Freeway, motorway, superhighway, autoroute, autobahn,
...
Chc nng:
- Dnh cho xe c ng c
- Ti thiu 2 ln trn cng mt chiu (4 ln) v tch bng di phn cch.
- B tr ln dng khn cp trn mi chiu.
- B tr y trang thit b m bo GT lin tc trong mi ni, mi lc:
TCGT - KGT, Chiu sng...
- m bo ATGT, tin li xe chy
- Hn ch ni giao v giao nhau lp th (khc mc).
c im
- V ln
- KNTH cao: (35.000-50.000) xe/ngm/ 4ln
(70.000-100.000)xe/ngm/ 6ln
- ATGT (1/3 tng s v trn mng li)
- Chi ph vn chuyn C
VC
thp
- GT lin tc khng dng, tnh c ng cao (Mobitility)
Nhc im:
Chi ph xy dng ln
i hi k thut cao trong xy dng v trong qun l khai thc.
Phn loi ng cao tc
Th gii: Anh, M, Php, Canada, Nga, Nht, Trung quc.
Vit Nam TCVN 5729 97, TCVN 4054-2005

I 1 1 1 1
LL
Phh XL 0hAY
DAl 0lUA
Phh XL 0hAY
LL
VA0h 80h
111
11
L
Ph0
Ah 0Ah
h0 h0
I!
/
m
I
!
1'
I!1 I!1
I'
I! I! I! I!
0h0 0AP 0UAh0
I'
11
I! 111
I
!
1'
/
m
LAh 0Ah
17.2 Yu cu v cc ch tiu k thut trn ng
cao tc
1. Cp hng v tc TK
2. Lu lng xe chy v s ln xe.
3. Yu cu TK Bnh : R
min
, S, S
ngang
, i
sc
, ng cong chuyn tip.
4. Yu cu TK Trc dc: i
d
ln, i
d
xung, L
dmax
, L
dmin
, R
limin
,R
lommin
, phi hp
.cong ng, nm, L
thng
vi K
cong.
5. Yu cu TK Trc ngang
5.1 Cc yu t TN

B
l
B
m
/2 B
l
B
n
il im im
il
1
/
m
1
/
m
(1) (1) (3) (3)
(2)
B
m
/2
B
dpc
Hnh 3.1: Cac yu t trn mt ct ngang ng
(1)
im
0,5m
(2) (1)
Di phn cch Phn xe chy Phn xe chy
a)
im
b)
0,5m
im
im
Phn xe chy Phn xe chy Di phn cch
(1) (2) (1)

Hnh 3.2: Cac dang dai phn cach
c)
0,5m
im
im
Phn xe chy Phn xe chy
(1) (2) (1)

Xem hnh II -1, bng II-1, hnh II-2 GT TK cao tc
5.2 Chc nng cc yu t
6. B tr ca ra, ca vo trn ng cao tc (m thng di phn cch)

17. 3 Phn tch ngha ca mc phc v
(level of service - LOS )
Vic chn mc phc v nh hng n vic xc nh cc ch tiu, cc yu t
ca ng cao tc.
M v nhiu nc s dng mc phc v lm tiu chun cht lng nh
gi hiu qu khai thc ng. Mc phc v ca mt con ng c xc nh
da trn ba thng s chnh phn nh cht lng phc v ca n, l :
- Tc hnh trnh trung bnh (average Travel speed) :V
tb
- T l thi gian xe chy b cn tr (percent time delay)
- H s s dng nng lc thng hnh v/c (Utilization of capacity)
+ Trong tc hnh trnh trung bnh phn nh kh nng lu trhng
ca qung ng v c xc nh bng gi tr trung bnh tc hnh
trnh ca tt c cc xe qua qung ng .
+ T l thi gian b cn tr l t l phn trm trung bnh thi gian ca tt
c cc xe b cn tr trong khi chy theo nhm do khng c kh nng vt nhau.
+ H s s dng nng lc thng hnh v/c l t s gia lu lng xe chy
ca dng xe v nng lc thng hnh (v = Volume; C = capacity). H s ny th
hin yu cu ca iu thit k v cht lng chy xe (an ton, thun li nhiu hay
t), ng thi cng th hin mt phn i hi v chi ph u t xy dng.
- M v mt s nc phng Ty s dng h s ny l mt yu t
c bn quyt nh mc phc v ca mt con ng, trong khi mc phc v li
chnh l mt c trng kinh t k thut quan trng i hi phi c xc nh
ngay t u lm c s cho vic thit k ng.
- Lin X (c) th dng quan nim mc thun li lm c trng cho
trng thi cht lng ca dng xe thng qua ba thng s nh chng ta bit.
* H s lm vic : Z (Vit Nam cng gi l h s lm vic)
* H s tc : C
* H s ng xe :
+ Thc ra h s Z = N/P trn mt on ng c ngha nh ch tiu
mc s dng nng lc thng hnh v/c, cn h s tc C cng tng ng vi ch
tiu v tc hnh trnh ca M.
Nh vy c M - v Nga u c quan im thng nht c bn khi la
chn cc ch tiu nh gi mc thun li xe chy hay mc phc v ca
ng. Song c s khc nhau ch chn thng s no ng u trong tiu chun
mc phc v v s linh hot trong khi s dng.
+ Da trn 3 thng s trn cht lng v hiu qu khai thc ng
c nh gi vi 6 mc phc v khc nhau.
T A, B, C, D, E, F ln lt l mc c cht lng phc v cao nht n
thp nht, khng hiu qu v mt kinh t ng.
+ Sau khi nghin cu cc thng s trong tng mc phc v ta nhn
thy i vi ng cao tc mc phc v i hi cht lng cng cao th h s v/c
cng nh, s ln xe cng nhiu v vn u t cng ln. Ngoi ra h s v/c s nh
hng trc tip n tc chy xe trung bnh Vtb ca dng xe, i vi ng cao
tc (Freerways and other expressways) th quan h :
V
tb
= f(V/C) c th c xc nh theo hnh I.1 trang 17 (TK ng
cao tc GS Dng Hc Hi)
Hnh I.1 : Quan h V
TB
= f (V/C) ca ng cao tc
Chng ta cng c th biu th mi quan h gia V
tb
V/C v mc
phc v ca ng theo biu sau (Hnh I.2 theo ti liu HCM)
Nh vy, khi thit k iu thit k trc ht phi la chn mt mc phc v
thch hp m bo c s cn i hi ha gia cc yu cu v kinh t (u t v
chi ph vn doanh khai thc) vi cc yu cu v mc an ton, thun li trong
khai thc. V khi la chn hp l mc phc v th mi yu t, mi b phn, mi
on ca ng u phi c thit k m bo t mc phc v .
Qua nhng vn trnh by trn chng ta nhn thy r rng hai ch
tiu tc hnh trnh trung bnh Vtb v h s s dng nng lc thng hnh V/C rt
quan trng v lin quan vi nhau nh hnh I.1 v I.2. Trong h s V/C l yu
t chnh phn loi mc phc v (vn ny c rt nhiu nc cng nhn :
Lin X (c), cc nh khoa hc v k thut giao thng ca nc ta ...).
Vic chn mc phc v thit k khi quyt nh tc thit k
th thc t ch l chn h s V/C v nh vy ch cn nh hng n vic xc nh
s ln xe cn thit ca ng cao tc. Tuy nhin nh ni trn, chn mc phc
v thch hp (tc l la chn Vtb v h s V/C) th vic thit k ng (tnh ton
cc ch tiu kinh t k thut ca tuyn) s mang li hiu qu kinh t cao cho nn
kinh t quc dn. Nh vy, i vi giai on thit k mi mc phc v E v F
khng c ngha.

14.4 S khc bit ng cao tc vi ng t
thng thng
C s tnh ton thit k cc yu t ca tuyn trn bnh v trc dc ca
ng cao tc c nhng g khc vi ng t thng thng (nu r nhng im
ging v khc nhau, cc im phi cp i vi ng cao tc m khng cn
cp i vi ng t thng thng v ngc li).
Nh chng ta bit : ng cao tc l loi ng t c chc nng c
bit ch dnh cho xe c ng c, m bo giao thng lin tc (ch cho php dng
xe cc ch quy nh hoc dng xe khn cp bn l). Tch ring hai phn xe chy
bng di phn cch gia, hn ch s cc v tr ra vo ng, ch cho ra, vo tuyn
cc im quy nh, khng cho php giao nhau cng mc; p dng cc tiu chun
k thut cao v b tr y cc trang thit b, tn hiu ch dn giao thng. Vi cc
iu kin nh vy ng cao tc c c trng bng cc c im sau :
1- Tc xe chy cao.
2- Nng lc thng hnh ln.
3- An ton xe chy cao.
4- Chi ph vn doanh gim.
5- Bo m c giao thng lin tc trong mi thi tit.
t c nhng vn trn iu thit k phi nht thit tun theo cc tiu
chun ring ca ng cao tc. Cc tiu chun ny c nhng im ging, im
khc vi cc tiu chun ca ng, t thng thng, c nhng tiu chun c
cp i vi ng t cao tc m khng cn cp i vi ng t thng
thng v ngc li; ln lt chng ta s xem xt nhng im ny.
1- Cc on tuyn nm trn ng thng
Theo quan im thit k ng cao tc th on tuyn thng qu di hoc
qu ngn u khng c li.
L do : i vi on thng qu di s khng an ton trong iu kin xe
chy vi tc cao v tuyn s tr nn n iu, li xe mt mi, d bun ng, d
c lng sai khong cch vi xe i trc v phn ng rt chm c khi c tng tc
mt cch v l khi cn phi x l tnh hung, chi mt v m, kh kt hp hi
ha vi phong cnh 2 bn. Nh vy TCVN 5729 1997 thit k ng cao tc ca
ta quy nh : Trnh thit k cc on thng qu di 4 6 Km trn ng cao tc.
V im ny i vi ng t thng thng cp cao (cp I III) cng
c cp n trong phn thit k cnh quan nhng cha c quy nh r rng
trong TCVN 4054 85.
i vi on thng qu ngn cng khng cho php i vi ng cao tc
xut pht t quan im th gic v an ton. V im ny mi nc c ngh khc
nhau nhng ni chung u c cng quan im v quan h gia chiu di on
thng v bn knh ng cong nh Cng ha lin bang c.
Khi L
on thng
500m th R L
on thng
Khi L
on thng
> 500m th R > 500m
i vi ng t thng thng theo TCVN 4054-85 ca nc ta th quy nh
mi quan h gia chiu di on thng v on cong trn bnh khng nn chnh
lch nhau qu 3 ln v trnh b tr ng cong ngn gia cc on thng di hoc
on thng ngn gia cc ng cong.

2- Bn knh ng cong nm nh nht Rmin v bn knh nh nht
thng thng.
V cng thc tnh ton th nh nhau :
R =
) ( 127
2
SC
i
V
+

y khi dng tr s
max
v i
SC max
s c tr s bn knh nh nht.
- i vi ng t thng thng dng
max
= 0,15 tnh R
Min
nhng
i vi ng cao tc hu nh tt c cc nc dng
max
= 0,10 0,13 (khi V
TK

cng ln th dng
max
ly cng nh trong phm vi trn).
- Bn knh nh nht thng thng c ch cp n i vi ng cao
tc m khng c ni n ng t thng thng v i vi ng cao tc
yu cu v m bo an ton, m thun c hiu l bn knh nh nht nn p dng
khi thit k m bo iu kin an ton, m thun hn, v ch trong trng hp
a hnh rt kh v lu lng xe khng ln mi p dng tr s bn knh nh nht
Rmin.
3- Bn knh nh nht khng lm siu cao : Vn dng cng thc (II-1)
tnh nhng i vi ng cao tc th tr s = 0,045 - 0,05 tng ng i
SC
= -2%
(bng i
n
trn mt ng 2 mi).
Mt s nc khc cn ly = 0,035 ng vi i
SC
= 1,5%
Trong khi i vi ng t thng thng th xc nh tr s bn
knh nh nht khng lm siu cao R
min osc
ly 08 , 0 = ng vi i
n
= 3% tc l tiu
chun thp hn.
Trn c s cc phn tch trn (mc 2,3) TCVN 5729 1997 quy
nh cc tr s Rmin, Rmin thng thng v R
min osc
cho tng cp ng cao tc.
4- Bn knh ng cong ti thiu theo yu cu m thun v th gic
Tiu chun ny c Lin X (c) ngh dng cho ng cao tc
R
Min
= 20
2 , 0
2
+
i
V
(II-2)
Trong R
Min
l bn knh nh nht bo m u n (m thun) v th
gic c hiu l bn knh cong cui on chuyn tip Clotoit.
V : Tc thit k (Km/h)
i : dc dc ca on ng cong (%) v ch tnh vi cc trng hp
c dc dc i > 0,25%.
Tiu chun ny i vi ng t thng cc nc v nc ta khng
cp n.
5- Chiu di ng cong ngn nht K
min
Tiu chun ny cng c cp rt chi tit i vi ng cao tc. Tr
s ca n c tnh ton da trn 3 iu kin sau.
a) K sao cho li xe khng phi i hng tay li trong 6 sec tc l :
K
min
= v.t = ) 3 )( ( 67 , 1 6 .
6 , 3
= II m V
V

b) K ni tip 2 on ng cong chuyn tip
K
min
= 2L (m) (II-4)
L =
RI
V
3
(m) (II-5)
Hay K
Min
= 0,085
R
V
3
(m) (II - 6)
c) K sao cho phn c p ln m bo s u n v m quan lm
cho li xe khng cm thy tuyn nh b bp mp, thu nhn th gic b sai lch (
a ra cc tr s p khng ch tng ng vi tng VTK.
- p dng cc tr s p khng ch ny ta c chiu di ng cong ti thiu
khi thit k ng cao trong trng hp ng vng dng dng Clotoit.
K
Min
=
400 . 1
; (m) khi V
TK
= 120 Km/h (II-7)

K
Min
=
200 . 1
: (m) khi V
TK
= 100 Km/h (II 8)
K
Min
=
000 . 1
; (m) khi V
TK
= 80 Km/h (II-9)
Trng hp ng vng trn u th :
K
Min
=
1
2 / cos
1
3 , 57
.
P
; (m) (II-10)
Tng hp c 3 iu kin trn khi thit k cn khng ch chiu di ng
vng theo tr s no ln hn tnh c gia (II-3) v (II-7); (II-8); (II-9) hoc gia
(II-10) v (II-7); (II-8); (II-9).
6- ng cong chuyn tip
Tiu chun ny c cp n cho c ng cao tc v ng t
thng thng. Tuy nhin i vi ng t thng thng ch yu cu i vi
ng C1, C2, , C3 khi V
TK
> 60Km. Cn i vi ng cao tc vic thit k /c
chuyn tip c tnh ton v quy nh rt cht ch v gn nh l 1 yu cu khng
th thiu. Cc thng s xc nh chiu di ng cong chuyn tip L cng i
hi cao hn chng hn nh tng gia tc ly tm I ch ly bng 0,2 0,3 m/s
3
.
Ngoi ra vic xc nh chiu di L cn xut pht t yu cu thu nhn th gic ca
li xe : L
Min
= R/9 (II-11). y chnh l c s a ra quy nh chiu di L ti
thiu nh bng 2 trong TCVN 5729-1997.
* Ch : Tr s bn knh khng cn b tr siu cao bng 2 trong TCVN
5729- 1997 khng phi l bn knh khng cn b tr ng cong chuyn tip
Clotit v ch khi no vi bn knh R ln n mc gia qu o chy xe cm
theo ng cong trn khng c on ni chuyn tip dng Clotit vi qu o
chy xe c ni chuyn tip Clotit sai lch nhau khng ng k th lc mi
khng cn b tr ng cong chuyn tip. Tc l lc tr s p rt nh (p = 0,07
0,08 m) hay tr s bn knh l kh ln.
Nhng thc ra theo quy nh v chn L ti thiu tng ng R (nh ton
hnh 3.3 trang 68 - ng cao tc ca GS Dng Hc Hi th khng c cp (L,
R) theo quy nh no cho p nh (p 0,07 0,08 m) v iu kin p 0,07 0,08
m ch c th xy ra khi chiu di L rt nh trong khi R rt ln nhng v rt nhiu
iu kin khng ch, nht l iu kin thu nhn th gic theo (II-11). Do vy yu
cu lun lun phi b tr ng cong chuyn tip dng ng cong Clotoit cho
ng cao tc l hon ton d hiu.
7- dc dc ca ng
7.1 dc dc ln nht cho php
Tiu chun ny c cp n i vi ng cao tc c mt s im
khc bit so vi ng thng thng. dc dc ln nht cho php cho 2 trng
hp : Khi ln dc v khi xung dc. L v : Trn ng cao tc xe chy mt chiu
v nu mi chiu c thit k trc dc ring (tch ring hai phn xe chy) khng
ph thuc vo nhau th dc ln nht cho php ca dc xung ng nhin c
th ln hn tr s cho php ca dc ln (khng phi khc phc sc cn ln dc m
ch l yu cu hm xe an ton m thi).
Nh vy TCVN 5729 1997 quy nh i
d Max
cho php ca ng cao
tc nh bng III-6 trang 74 Gio trnh ng cao tc.
7.2 dc dc nh nht cho php
- Yu cu ny i vi ng t thng thng ti nhng on nn ng
o di l 0,5% (c bit 0,3%)
- Nhng i vi ng cao tc ngoi yu cu i
dMin
= 0,5 % cn quy nh
ring i vi cc on chuyn tip c dc ngang i
n
= 1% th nht thit phi thit k
i
d Min
= 1%.
7.3 Chiu di dc ti a
Tiu chun ny c 2 loi ng u c xt n v L dc c xc nh
trn c s sao cho khi xe leo n nh dc trong iu kin tc ca n vn m
bo ln hn v bng tc thp nht cho php xc nh chnh c ly ny.
7.4 Gim dc dc trn ng vng.
Vic thit gim dc trn ng vng c thc hin cho c 2 loi
ng nhng i vi ng t thng thng vic ny ch t ra vi cc bn knh
nh (R 50m).
Nhng i vi ng cao tc vic ny cho c vi cc bn knh ti thiu
ln da trn c s phng s nguy him s gp phi khi xe xung dc trn cc
on va dc ln trn trc dc va cong trn bnh c th nh sau :
Khi xe chy xung dc trn ng vng th trc trc ca xe s phi chu
lc tng ln do nh hng ca dc cho lm phn b li ti trng gia 2 trc
nh vy phi khng ch tr s gia tng chu ti sao cho ch bng vi khi xe chy
xung dc trn ng thng t s rt ra c tr s dc cn trit gim i vi
on va xung dc va nm trn ng vng l :
SC
i
R
V
i
127
2
= (II.12)
8- ng cong ng trn trc dc
8.1 Bn knh ti thiu ca ng cong ng li
C s xc nh bn knh ti thiu ng cong ng li trn ng cao
tc cng nh trn ng t thng thng.
R
( )
2
2 1
2
2 d d
V
+
(II-13)
Nhng i vi ng cao tc th ch tnh S = S
1
tm nhn 1 chiu, d
1
l
chiu cao tm mt iu li xe = 1,2m; d
2
= 0,1m l chiu cao chng ngi vt, vi
nhng tr s ny ta c :
R
98 , 3
2
1
S
lloi
Min
= (II-14)
T y TCVN 5729-1997 quy nh tr s bn knh ng cong nng li
ti thiu.
8.2 Bn knh ti thiu ca ng cong ng lm
ng t thng thng tr s bn knh lm ti thiu c xc nh t
iu kin m bo s m thun ca xe v xt thm t iu kin hn ch tm nhn
v ban m.
i vi ng cao tc cng xt n 2 iu kin trn nh sau:
1- iu kin m bo m thun cho xe chy R V
2
/13b (II-15) Trong
b l gia tc ly tm ly nh hn so vi ng t thng thng b = (0,25-0,3) m/s
2

do vy thng tnh R
lm min
= V
2
/3,6 ; m (II-16).
2- iu kin m bo v tm nhn ban m, ging nh ng t thng
thng :
R
) . ( 2
1
2
1
Sin S h
S
d
Lom
Min
+
= m; (II-17)
3- Ngoi 2 iu kin trn ng cao tc cn xt thm m bo tm nhn
ti cc ch trn ng vng lm c cu vt qua ng trong hai trng hp :
- Khi S
1
< L
V
th R
lm
min
= S
1
/28,92 ; m (II-18)
- Khi S
1
> L
V
th R
lm
min
=
1 2 1 2
92 , 28 2
i i i i
S
m (II-19)
Trong i
1
v i
2
l 2 dc dc ca 2 ng tang to thnh ng cong
ng lm.
Vi tr s tm nhn S
1
quy nh trong TCVN 5729-1997 th iu kin
(II-18) cho tr s R
lm
min
nh hn iu kin tnh m bo tm nhn ban m. Do vy
khi quy nh tr s bn knh ti thiu ca ng vng ng lm thng iu ta
chn trong khong gia hai iu kin m thun (II-16) v (II-17). Nh TCVN
5729-1997 quy nh tr s ngy bng 2.000m, 3.000m v 5.000m tng ng vi
cc cp tc thit k bng 80Km/h, 100Km/h v 120 Km/h.
Tuy nhin khi p dng khuyn ngh tng tm nhn ln th lc thit k cn
kim tra li iu kin (II-19) ty theo gc i dc /i
2
i
1
/.

Chng 18. Kho st thit k ng t
18.1. Ni dung cng tc kho st thit k ng t

Nh mi cng trnh xy dng c bn hc n thit k l khng th thiu
c trc khi lm mi hoc ci to - 1 TK ng t cn phi m bo c
tnh hp l v kinh t k thut i vi cc ni dung thit k sau :
1- V tr tuyn trn bnh v trc dc :
(Ch rng vic quyt nh v tr tuyn trn thc a c nh hng ln n
vic thit k cc cng trnh khc ca ng).
2- Nn ng v cc cng trnh (nhm m bo cng v n nh
cho nn).
3- Mt ng : b rng phn xe chy & cu to K.C
4- Quy hoch thot nc v cu to tng cng trnh thot nc trn ng.
5- Cc cng trnh phc v khai thc ng sau khi a cng trnh vo s
dng : Thit b phng h, biu bo, trm , trm cung cp nhin liu nh cho
n v qun l khai thc ng, v.v...
* Ngoi ra trong quan im TK hin nay - TK khng th thiu c
phn thit k : TCGT & ATGT, v rng : TK v mt cng trnh ch m bo chnh
xc & hp l tng ng vi mt phng n TCGT. Ngc li do pha TGGT quyt
nh li vic iu chnh, hn ch s i li (cng xe) ca cc phng tin giao
thng dn n vic hnh thnh dng xe mt cch ch ng ( Tc dng quan trng
i vi vic pht huy, hiu qu ca cng trnh ng & i vi ATGT.
* n TK t cn bao gm c phn t chc thi cng (xc nh khi
lng cng tc, khi lng nguyn vt liu, my mc, nhn lc) c phn d ton
kinh t - chi ph cho tng hng mc cng trnh. Nh vy c ti liu phc v cho
vic TK cc ni dung trn cng nh LCKTKT cn phi tin hnh mt lot cc
trnh t kho st trong phng - hin trng. Bao gm :
+ Kho st kinh t (iu tra kinh t)
+ Kho st k thut (phc v TK k thut & TK chi tit lp bn v thi
cng).

1/ Kho st kinh t :
- Tin hnh trc kho st k thut.
- Mc ch : + Thu nhp s liu v phn b sn xut
+ Phn b dn c.
+ Tnh hnh ML hin c...
( Xc nh tnh cht & LL vn chuyn hng ha, hnh klhch trc mt &
tng lai.
y l c s Lchqkt, vch ra nhim v, TK (cp hng ng, trnh t,
thi hn thi cng & d kin chi ph).
Khi TK quy hoch ML gi cng tc ny l iu tra kinh t tng hp &
kt qu ca n l bo co.
Mt tuyn ng - cng tc iu tra kinh t c bit.

2/ Kho st k thut :
a) Kho st thit k k thut :
- Nghin cu k cc iu kin thin nhin (a hnh, /c thy vn...) ca
khu vc t tuyn ng ( xc nh v tr chnh thc ca tuyn trn bnh & trc
dc.
- Xc nh kt cu kch thc nn, mt & cc cng trnh nhn to khc.
- Thu nhp ti liu v ngun vt liu xy dng, s lng xc nh khi
lng cng tc & cc nhu cu nhm vt lc thit b cn thit cho xy dng ng.
b) Kho st thit k chi tit lp bn v thi cng :
- Xc nh khi lng cng tc o - p, khi lng tng phi xy, chiu
di cu cng mt cch chnh xc.
- Chi tit ha & ci tin hn na cc gii php thit k k thut ng thi
c th b sung ti liu vn dng thit k mu (nh hnh) vo cc iu kin c
th. Ni dung ch yu ca cng vic ny nhm lp c cc bn v chi tit v
tuyn, nn, mt, cng trnh... cc bn v ny c giao cho n v thi cng cng
vi bn d ton chi tit.
Ch :
- Khi yu cu cp bch th ta c th thay giai on 1 bng giai on th st.
- Khi tuyn ngn v n gin c th b qua giai on 1 & lm giai on 2
nhng tt c u c s ph chun ca cp trn.
- i vi cc tuyn ng trc, ng cp cao, ng qua cc vng him
tr, phc tp th thng phi trin khai ring bit 2 giai on trn.

II. Ni dung & cch lp Lun chng KTKT thit k & xy dng ng :

Nh ni trn, vic lp Lun chng Kinh t k thut c ni dung
rng & bao trm hn so vi ni dung cng tc kho st thit k s b.
Ni dung thit k & XD ng t bao gm :
1) S liu xut pht : T kho st s b
Trnh by cc c s lp T
- c trng kinh t - vn ti ca khu vc hp dn (*) & vai tr ca ng
trong vic phc v vn chuyn hng ha & hnh khch.
- S ( ML trong vng, n quy hoch & k hoch ( kinh t ca
vng.
- Tnh trng ng hin c - km theo nh gi v k thut khai thc &
kinh t.
- Cc kt qu iu tra kinh t.
Khu vc hp dn hay khu vc phc v : khu vc bao gm ton b t ai
trong c cc im kinh t (hin ti - tng lai) m ML s phc v ton b
hay mt phn trong thi gian tnh ton.
2) Lun chng cp hng & tiu chun k thut ca tuyn ng thit k :
- Khi lng vn chuyn hng ha & hnh khch, LLXC tnh ton.
- Phn tch kh nng xu v k thut & tnh bt hp l v kinh t nn s
dng cc ng hin c phc v yu cu vn chuyn tng lai.
- Lun chng chn cp hng & cc tiu chun k thut ch yu.
3) Lun chng v chn hng tuyn :
- Cc nguyn tc c bn xut phng n tuyn.
- nh tuyn & nh gi tuyn theo cc phng n v mt kinh t, khai thc
& s dng, v cc ch tiu k thut, bo v mi trng, ti nguyn...
- LCKTKT v vic ly t canh tc lm ng, km theo cc bin bn
tha thun v hng tuyn vi c quan hu quan.
- Chi ph xy dng cho mi phng n.
- Chi ph vn doanh khai thc cho mi phng n.
- Gii php k thut ch yu cho mi phng n.
- So snh kinh t k thut cc phng n.
- nh gi hiu qu vn u t theo phng n chn.
4) Cc gii php thit k c bn i vi phng n tuyn c chn.
- Cc tiu chun nh hnh, quy phm c chn, p dng khi thit k.
- c im tuyn.
- Phn ln xe & KNTX
- Cc gii php nn, mt, cng trnh nhn to, nt giao thng (c so snh
cc phng n TC & K giao thng).
5) T chc thi cng & thi gian xy dng ng :
- Khi lng cng tc xy lp ch yu, nhu cu nguyn vt liu, cu kin.
- Chn my & nhu cu my, thit b thi cng.
- Bin php cung cp & vn chuyn.
- Thi hn khi cng & tin thi cng.
6) Gi thnh xy dng :
n gi v h s lp khi ton.
7) V kinh t xy dng :
- Th t xy dng ng & trnh t thi cng.
- So snh cc ch tiu kinh t k thut, ca tuyn thit k vi cc tuyn
ng c thit k trc .
8) Kt lun v kin ngh :
- nh gi mc hp l v cn thit ca vic thit k & xy dng ng
i vi nn kinh t.
- Kin ngh v trnh t a vo xy dng ng, thi hn hon vn.
- Cc cng vic & giai on nghin cu TK tip theo (nu c).
* Ch : Khi trnh duyt cn cc vn kin sau :
- Thuyt minh (ni dung trn)
- Ph lc : vn bn giao nhim v lp
- Biu cc ch tiu Kinh t k thut, s cc phng n tuyn, s ML
vn chuyn, biu LL xe chy ngy m TB, TD, TN in hnh, tin T/c thi
cng, s ho v tr cc cng trnh nhn to.
- Cc ti liu lun chng c xc nhn ca c quan hu quan v vic thit k
xy dng ng.
- Bn k cc ng t trong khu vc hp dn.
- Biu trng thi k thut dc tuyn ca cc ng hin c.
- Ti liu dn xe.
- Cc phng n cu to k/c mt.
- Bng k cc m & cc c s vt liu xy dng ng.
- Bng tnh khi lng cng tc & gi thnh khai ton.
- TL v tnh ton hq VT.

III. Cc yu cu ni dung & h s TKKT Lp bn v thi cng

A- Ni dung cng tc kho st thit k k thut :

Cng tc ny hon ton da vo phng n duyt & ph chun cng
nh ch trng k thut m thit k s b a ra.
Ni dung chnh :
+ o c chi tit trn thc a xc nh v tr chnh thc tuyn ng &
cng trnh trn B & TD.
+ Thu thp cc ti liu cn thit cho TKKT.
+ Tnh ton khi lng cng trnh & lp d ton xy dng con ng.

1/ Trnh t tin hnh :
( Cng tc chun b :
- Nghin cu k cc h s - ti liu do thit k s b hay th st li. Nn
i thc a tm hiu li mt ln. (Dng a hnh, a vt, cc im u, im cui,
im khng ch, im ta, v tr cng trnh thot nc...).
- Nhn nh cc vn do thit k s b li cn phi nghin cu thm.
- Lp k hoch & ti kho st, b tr nhn lc my mc dng c &
chun b kinh ph, giy t phng tin vn chuyn, iu ch ng, cp dng &
mi iu kin sinh hot khc.
Ch : C th b tr mi mt i i khong 50-100 km, 50-60 iu bao
gm :
1 i trng
1 i ph
1 k s cu ng
1 k s a cht
1 kin trc s (nu c)
7 cn b trung cp ( 1iu chuyn mn cm tuyn, 2
iu o cao, 1 iu o trc ngang, 1 iu o lu vc, 1 iu kho st a cht, 1
k thut vin, phn tch th nghim).
2 li xe, 1 qun l, 25-30 cng nhn : 4 iu o gc, o
di, 4 iu c nh cc, 2 lu vc, 6 cao c, 5 a cht, 5 n gi o v a hnh
tri ngang...).
( Cng tc ngoi thc a :
* Chn tuyn, nh nh, phng thng (tc l quyt nh cc canh tuyn &
cc im ngot ca tuyn trn thc a).
L cng tc, c tm quan trng ln c nh hng nhiu n cht lng
tuyn ng bi vy nhm ny do i trng hoc i ph k thut ph trch (k
s cu ng).
Nhim v :
+ nh cc nh ca /c, im ca /c.
+ Xc nh R.
+ Xc nh v tr cu cng.
+ Chn tuyn i qua vng c bit.
+ Kim tra cc ti liu v ng thit k B & TD.
* Hng dn mt s phng php, chn tuyn vng kh khn.
- Chn ng sn th - Kt hp ln TD & TN quyt nh ng sn
chn.
- Chn tuyn trn bn ng ng mc c v bng ton dc mt di
cch tim ng t 30-50m v 2 pha. Cc trm my t cch nhau 100-150m o
tt c cc im c trng ca a hnh. Sau lp bn ng, /m chn tuyn
& i chiu vi thc a.
+ Chn tuyn ng bn ng /m, c v theo s liu o c dc
theo ng sn chnh & cc TN km theo.
+ Da vo th st chn mt hng ca ng sn chnh nh cc trc
ngang ti cc v tr c trng ca a hnh cao c, ng sn chnh & cc TN.
Trn , ta lp bn ng /m vi vch tuyn trn . i chiu vi thc a.
* Nhm cm tuyn : Do i ph k thut v 3-4 cng nhn.
- o gc, cm cong, dng my kinh v.
- Ri cc cc H, Km, T, TC, & cc cc a hnh.
1. o gc : Dng my kinh v o gc bng - Tt c cc gc thng nht ly
v mt pha.
Mt gc phi o 2 chiu my & ly tr TB on u tin phi xc nh
c gc phng v c dn t mc cao c ca nh nc - nu khng c th o
theo sao bc u. Sau mi mt ngy on cui phi o li gc phng v &
kim tra sai s :
fh
-
K
(A
0
- A
N
) 1,5 tn
t : chnh xc my = 1 pht
n : S nh
Nu sai s thuc phm vi cho pp th phi phn u cc gc.

2. Cm cong : Chn chnh xc bn knh ng cong & tnh cc yu t ca
ng cong.
- nh cc tip u, tip cui, phn c P & di mt s cc trn ng cong.
vi R >100 m th 5m/1 cc
100<R< 200 m 10m/1 cc
R> 200 m 20m/1 cc
Cc nh ng bng g tm sau khi nh tuyn song thay bng cc vnh
cu & nn t ho v tr cc cc trnh nhm ln sau ny.
Dng phng php to vung gc cm
Nu a hnh him tr v chiu di ng cong ln th chia ( ra nhiu phn
bng nhau.
Xc nh c A1B1 = R
t my ti B1 quay mt gc ( v ly 1 on = R s c nh A2 vi
li ly mt on 2 R ( B2 c th tip tc. Nu nh ri vo chng ngi vt
(sng, vch ) th chn, N, N bt k.
o chnh xc LMN = m
c = M + N
Gii ( DMN ( DM
Gii thiu phng php cung ko di.
Phng php to c cc

3. o c ly : (nhm o di, di cc) mt trung cp v 3 cng nhn.
Cm cc cc H, Km, cc a hnh, cc cm cong khi dc ngang
<5% o st mt t c
>5% o theo ng nm ngang dng thc ch A.
o theo c chiu i & chiu v sai s gia 2 ln o
- o tng th : o tt c cc cc H, Km, T, TC
- o cc chi tit : ch cn o mt ln v khp vo cc cc H, K.
L : c ly c o (m)
Khi o tin hnh di cc 1, 2, 3... Trong phm vi 1 km khi gp chng ngi
m phi do trnh ra khng nh hng n thi cng ng thm cc bo ra ngoi
khu vc thi cng.
* Ni tuyn vi cc mc trc c trung gian :
Mc ch :
- S dng bn , s liu
Chng 19 : THIT K MNG LI NG T
19.1 Yu cu v trnh t thit k mng li ng
19.1.1 Khi nim:
- Mng li ng
- Thnh phn mng li
- Hnh dng mng li
- Mt mng li ng
NHIM V THIT K:
- Xc nh s mng li ng, xc nh cp hng v cc ch tiu k thut ca
cc tuyn ng trong mng li.
- Xc nh trnh t xy dng v trnh t nng cp ci to.
19.1.2 Yu cu thit k:
- Phi m bo p ng tt c cc yu cu vn ti trong v ngoi khu vc qui hoch.
- Phi l mng li thng nht trong khu vc v ton quc, nm trong quy hoch
chung ca quc gia.
- Phi phi hp cht ch vi cc loi hnh vn ti khc nh ng st, ng thu,
ng hng khng ...
- Phi c lun chng hiu qu kinh t, phi ti u v gi thnh xy dng v khai
thc thng qua ch tiu tng chi ph xy dng v khai thc tnh i l nh nht ( P
td
)
19.1.3 Trnh t thit k ML:
- Thng qua kt qu iu tra kinh t tng hp v ring l tin hnh phn tch x l s
liu nhm xy dng ma trn QHVT (s QHVT)
- Da vo s QHVT xc nh s mng li ng ti u v mt l thuyt.
- Kt hp vi cc tuyn ng hin c trong khu vc vi QHXD, QHSX... tin hnh
hiu chnh li mng li ng c tnh kh thi.
- La chn phng tin vn ti, tnh ton lu lng xe chy trn tng on tuyn, xc
nh li cp hng qui m xy dng v cc ch tiu k thut ca tng tuyn.
- Tnh gi thnh xy dng v gi thnh khai thc, nh gi hiu qu kinh t.
- Xc nh trnh t xy dnng cc tuyn ng trong mng li.
19.1.4 Cc ch tiu so snh phng n hm mc tiu.
1- Tng chiu di cc tuyn ng trong mng li (km)
2- Tng cng vn chuyn (T.km/nm)
3- Tng thi gian vn chuyn (gi.xe/nm).
4- Tng chi ph xy dng (ng).
5- Tng chi ph vn chuyn v duy tu, sa cha ng hay l tng chi ph khai thc
(ng).
6- Tng chi ph xy dng v khai thc tnh i v nm gc, P
td
(ng).
7- Mt s ch tiu khc.
19.2 iu tra kinh t - k thut
Ni dung ca cng tc iu tra kinh t k thut bao gm :
- iu tra lng hng ho cn phi vn chuyn trong nm hin ti v cc nm tng
lai.
- iu tra lng hnh khch (lt hnh trnh) trn cc tuyn ng trong mng nm
hin ti v trong tng lai.
19.2.1 Ni dung v t chc iu tra kinh t :
iu tra kinh t phc v cng tc thit k mng li ng bao gm iu tra kinh t
tng hp v iu tra ring l.
19.2.1.1 iu tra tng hp
Mc ch : thu thp cc s liu lm c s cho vic thit k mng li ng.
Ni dung :
- Nghin cu s phn b cc im tp trung u mi giao thng (cn gi l cc
im kinh t hay lp hng).
- iu tra mng li ng hin c, iu tra mi lin h gia ng t vi ng
thu, ng st, hng khng nu c trong khu vc qui hoch.
- Xc nh c lng hng ho v hnh khch cn vn chuyn gia cc im
kinh t trong thi im hin ti v trong tng lai.
- Cc phng tin tham gia vn chuyn v t l cc loi phng tin .
- iu tra iu kin t nhin - x hi (kh hu, thu vn, a hnh, a cht, h
thng sng ngi, vt liu xy dng v cc danh lam thng cnh , khu di tch lch s . . .)
Trn c s s b xc nh lu lng xe chy v cp hng cc tuyn ng
trong mng li tng ng vi chc nng, ngha ca n ( rt ra trnh t xy dng mi
hoc ci to cc tuyn ng trong mng li).
2.1.2 iu tra ring l:
Mc ch: Phc v vic thit k mt tuyn ng trong mng li.
Ni dung: iu tra phn tch cc s liu sau :
- Quan h vn ti gia cc im kinh t trong khu vc ( xc nh c lng hng
ha v hnh khch cn vn chuyn gia 2 im kinh t trong mng li.
- Xc nh lng hng ha v hnh khch cn vn chuyn gia 2 im kinh t
trong mng li nm hin ti v cc nm tuong lai .
- Xc nh loi phuong tin tham gia vn chuyn (t l % cc loi phng tin)
cc nm hin ti v tng lai.
- iu tra cc tuyn ng hin c:
+ Cp ng.
+ Nn - mt ng, cht lng cng trnh.
+ Chiu di tng cc tuyn ng trong mng li
Trn c s cc kt qu iu tra c :
- Lun chng kinh t, k thut v hng tuyn v cc im khng ch.
- Xc nh cp hngv cc ch tiu k thut ca tuyn ng trong mng li.
- Trnh t xy dng: xy dng trc hay sau.
- Phn tch hiu qu kinh t ca vic xy dng mi hoc ci to, nng cp cc
tuyn ng trong mng li.
2.2 Xc nh khi lng VC hng ho v hnh khch :
2.2.1 Xc nh khi lng vn chuyn hng ho : d xc nh c khi lng
hng ho cn vn chuyn gia cc im kinh t chng ta cn c vo:
- Tnh hnh pht trin kinh t ca khu vc.
- Xc nh cc nh my x nghip cc c s sn xut trong khu vc
- Xc nh cng sut (s lng) cc nh my cc nnm hin ti v tng lai.
- iu tra cung cu ca cc khu vc.
T nhng cn c tnh nhu cu vn chuyn gia cc im kihnh t (tnh ton lng
hng ho cn vnc huyn).
2.2.2 Xc nh lng vn chuyn hnh khch :
- iutra lu lng iu i li gia cc im kinh t .
- Xc nh s lng (t l) ngi di xe con, xe but, xe p v xe my, metro...
2.3 Xc nh luu lng xe cn thit phc v cho vn chuyn hng ho :
i vi ng thit k mi:
@ Luu lng xe chy trung bnh trong mt ngy m ca mt loi xe no c
th xc nh theo cng thc :

Ni =G (xe/ngy.m )
Trong d : Ni : l luu lng ca xe th i tham gia vn chuyn. (xe/ngy.m )
ai : t l hng ho m loi xe th i cn d?m nhn .
a
i
=
) . ... . . (
.
2 2 1 1 n n
i i
p g p g p g
p g
+ + +

gi : ti trng loi xe th i (tn/xe)
pi : t l (%) xe i trong tng s xe chy trn ng
Q : Lng hng ho vn chuyn trn ng trong mt nm (tn/nm)
( : h s li dng hnh trnh (0,5-1.0)
T : s ngy xe chy trong mt nm (365 ngy)
( : h s li dng ti trng (0,65 -1.0)
@ Luu lng xe chy trung bnh trong mt ngy m ca tt c cc loi xe cc th
Xc nh theo cng thc :
N L (xe/ngy.m )
i vi ng thit k ci to: Luu lng xe chy ? nm tuong lai Xc nh theo
cng thc :
N
t
=N
0
(1+ q)
t-1
Trong d : N0: luu lng xe chy nm du tin (xe/ngy.m )
Nt : luu lng xe chy nm tuong lai th t (xe/ngy.m )
q : h s tng trng xe hng nm. q = 0,08 ( 0,15
2.4 Xc nh lu lng xe cn thit phc v cho vn chuyn hnh khch (ging xe
ti)
19.3 THIT K MNG LI NG
19.3.1 Phng php Xc nh s d mng li ng ti u v mt l thuyt:
Khi thit k li ng chng ta thng gp 3 trng hp c bn sau :
- Hng ha gia 2 im A,B c vn chuyn trn ng chnh AB, im th 3 l
C c quan h vn ti vi c hai im A v B. gii quyt nhu cu vn ti c th lm
ng nhnh Ni CD vi AB vn chuyn hng ho t C v hai pha A v B v
ngc li (H 13a) ( Bi ton ng ni.
- Mt im A c quan h vn ti vi hai im B v C, gii quyt hai quan h ny
ngi ta thit k ng chung i t A sau r v hai nhnh B v C (H 13b) ( Bi ton
ng nhnh.
- Ba im A, B, C c quan h vn ti tam gic, vn chuyn hng ho n ba im
ny theo ba ng gUp nhau ti mt im chung (H 13c) ---> Bi ton QHVT tam gic

Hnh 19-1. Quan h vn ti
C
Q
ab
Q
ac
C
B
Hinh 16c
0
Q
be
B
Q
cb
Q
ac
Q
ac
A 0
Q
ab
A
B
A
D
C
Hinh 16b
Hinh 16a
==== ng chnh
------ ng nhnh
Bi ton ng Ni
Xc nh v tr ng nhnh CD Ni vi ng chnh AB tc l xc nh gc (
hp vi hai ng trn. (h.14)

Da vo ch tiu ( chi ph vn chuyn khi Ni ng t tr s min. Vin s
Obrasop a ra cch xc nh gc ( nh sau:
Gi Sn v Sc l gi thnh vn chuyn trn ng nhnh, chnh (/T.Km)
QA, QB l hai lng hng vn chuyn t C n A, B v ngc li vi gi
thit QA >QB. Vy gi thnh vn chuyn trn ng chnh v ng nhnh l:
C = C
n
+ C
C
= (Q
A
+ Q
B
).
2 2
x d + .S
n
+ [ Q
A
(L
A
- x) S
C
+ Q
B
(L
B
+ x) S
C
] MIN
gc hp ( l ti u ng ( min
Ngha l = 0 ( = -QASC + QBSC + (QA + QB)Sn = 0
V = cos( ( cos( = (54)
Cng thc (54) dng xc nh hp x Ni ng nhnh CD vo ng chnh
AB.
+ Nu QA = QB th cos( = 0 ( ( = 90( ng Ni CD ( AB G
+ Nu QB = 0 th cos( =G cng thc (53) ? trn khng xt ph tun ban u xy
dng ng Ni CD nn gim ngha thc t.
+ Gio s A-K Xlepuiski ngh xc nh ( khi QB ( 0 bng cng thc
T m hn:
C
d
Q
cb
Q
ac
B
A
D
La x
L
G
Hinh 19-2
cos =
Q
. g . ) C C (
S v / S
S v / S
a
b n O
b C O
+
+ +
+
(55)
Trong : SO: chi ph vn chuyn c nh cho 1/xeh
Sb: chi ph vn chuyn bin i cho 1/ xeKm
vC, vn: Tc i xe chy trn ng nhnh v chnh
C(, Ca: chi ph khai thc v kh hao hng nm cho mt con ng
Ni ()
Q: cng i hng ho (T)
g: trng lng xe (T)
(, (: h s li dng hnh trnh v ti trng
Da theo ch tiu tng thi gian vn chuyn l nh nht.
Romarenc c cng thc xc nh ( :
cos =
C
n
v
v

) N N (
) N N (
B A
B A
+
(56)
NA v NB: LLXC theo CA v CB
i chiu hai cng thc (54) (56) thy ph hp vi nhau v gi thnh vn chuyn
c th xc nh gc ti u hp vi ng nhnh Ni vo ng chnh. Tiu chu?n tng
chi ph ng vn chuyn t c min. Theo ch tiu ny Xaurk a ra cng thc xc
nh ( nh sau:
cos =
) Q ( F ) Q Q (
Q Q
n B A
B A
+

.
Sn
Sc
(57)
Trong : Qn = QA + QB.
F(Qn) = 1 +G cc h s a, b ni ? phn trn
ng nhnh
Khi hai im (B,C) khng c quan h vn ti vi nhau nhng c cng quan h vn
ti vi A ta phi gii bi ton tm nt O ca hai ng nhnh OB, OC.Gi s hng
chnh l AE im O1 s Ni trn ng ny.
Trong khong AE1 v O2 ( AE2
Ut O1E1 = x1, AE1 = L1
Tc i xe chy trn ng chnh l Vc v theo ng nhnh OB v vn1, OC l
vn2.
Xc nh v tr im O theo iu kin ( T.3 xe chy trn ng chnh v hai ng
ph l min.
Cho rng ng nhnh OB Ni vi ng chnh gc ( ti O1 v OC lm vi
ng chnh gc ( ti O2.
Thng xe chy trn ng chnh AO1 v ng nhnh O1B bng:
t
1
=
Vc
x L
1 1

+
1
n
2
1
2
1
v
x h +

t1 min th:
1
1
dx
dt
= -
c
v
1
+
2
1
2
1
1
n
1
x h v
x
+
= 0 t hnh v ta thy ngay
2
1
2
1
1
x h
x
+
= cos. T ta
suy ra.
= arc cos
Vc
V
1
n
(58a)
Khong cch x1 = O1.E1 =
Tng t thi gian vn chuyn hai im A v C theo AO2 v O2C t nh nht
khi O2C lm vi ng cao mt gc (.
= arc cos
Vc
V
2
n
(58b)
Cc cng thc (58) dng xc nh gc ti u (, ( khi lm hai ng nhnh.
T hnh (15) ta thy A1O1B i qua ba im A, O1, B v gc AO1B = 180( - ( =
AO1B c chn bi ct tuyn AB v gc AO2C qua ba Im A, O2, C v gc AO2C =
180( - ( c chn bi ct tuyn AC, ba im gia cung AO1B v AO2C chnh l im
nt O cn tm tho mn cc iu kin (58) lc O1 ( O2. V?y xc nh O ta lm nh
sau:
a) Gi thit hng ng knh bt k AF tnh cc gc (, ( theo 58 sau v hai cung
trn AO1B v AO2C gi s hai cung chnh l O cn tm.
b) Tnh cc gc (, (, v trn giy can hai gc ny vi ba hng OA, OB, OC (H 19)
sau di chuyn giy can trn bn o cho trng vi A, B, C ri chm im O cn tm
trn bn o.
c) C th xc nh Im nt O bng cch dng hnh.

A
B
Hinh 19-3

C
T hnh 17 ta thy AOB' = ( = ACB'
B'AC = 180 - ( + ) = B'OC =
im B' ca tam gic B'AC l ba im ca ng trn i qua A, O,C v ng
thng BO ko di.
Tng t c BAC' = 180( - ( - ( = ( v ABC' = (. nh C' ca tam gic ABC' l
Q(A,B,C) x CO Vy im O xc nh nh sau:
Trn hai cnh AC v AB dng cc gc (, ( v ( ca hai tam gic ACB' v ABC'.
Ni nh B', C' vi hai im tng ng B, C giao im hai ng B'B v C'C l im O
cn tm.
T cng thc xc nh gc (, ( thy rng nu V ? hai im nhnh bng nhau (V1n
= V2n) th ( = ( v im nt O thuic ng phn gic gc BAC.
Nu chnh lch V gia ng nhnh v ng chnh cng ln ( Vn << Vc) th gc
(, ( cng ln dIn n ( chiu di ng chnh.
* By gi ta xc nh (, ( theo ch tiu ( gi thnh vn chuyn trn ng cong v
nh ngha l MIN.
Gi thit lng hng vn chuyn trn ng l Q. Gi thnh vn chuyn trn
ng chnh v nhnh l Sc, S'n v (/t cm)
Tng gi thnh vn chuyn trn ng chnh v nhnh l:
theo OB:
1
= Q (L
1
- x
1
) Sc + QS
1
n
2
1
2
1
x h +
OC: 2 = Q (L
2
- x
2
) Sc + QS
2
n
2
2
2
2
x h +
Ly = 0; = 0 (
= arc cos
1
n
S
Sc
(59)
= arc cos
2
n
S
Sc

Li ng c quan h vn ti tam gic (ba nh c quan h vn ti lIn nhau)
C nhiu phng php khc nhau gii bi ton ny. Ba im A, B, C c quan
h vn ti nhau, vi lng hng QAB, QAC v QBC. C th c hai phng n (h.18)
- Ni trc tip ba im bng ba ng ngn nht AB, AC, BC.
- Ni ba im bng ba ng c chung im nt O l OA, OB, OC vi lng hng
vn.
Q
OA
= Q
AB
+Q
AC
Q
OB
= Q
AB
+ Q
BC
Q
OC
= Q
AC
+ Q
BC

Thc hin theo PA 2 chiu di tng cing nh hn so vi PA 1 nhng LLXC ln
hn to iu kin cho xe chy V cao hn v gim gi thnh vn chuyn.
Xt mt vi phng php xc nh nt O.
a) Phng php tam gic sai s ca Zamaxaeb
tm im nt O, Zamaxaeb ngh s dng kt qu gii bi ton NI vo
ng chnh ca vin s brasop.
Ln lt coi ng AB, BC, AC l nhng ng chnh ta dng ng nhnh vi
cc gc (1, (2, (3. Ba ng ny to thnh mt tam gic, sai s im O cn tm thuic
phm vi tam gic ny. (H.19)
b) Phng php ca Launga nm 1882
Launga ngh xc nh im nt O qua cc gc (, (, ? da vo ch tiu tng chi
ph xy dng ng v vn chuyn l min. (H.19-5a)
(, (, ? xc nh theo t s:
Sin ( - ) : Sin ( - ) : Sin ( - ) = p
C
: p
A
: p
B
Trong pC, pA, pB l gi thnh vn chuyn v chi ph cho xy dng 1Km ng
theo cc hng AO, BO, CO. Nu p l na chu vi ca tam gic c ba cnh pA, pB, pC
ngha l p = 1/2 (pA + pB + pC) th:
Sin (
2

) =
( )
B A
B A
p p
p p ) p p (

Sin (
2

) =
C B
C B
p p
) p p )( p p (
(60b)
Sin (
2

) =
C A
C A
p p
) p p )( p p (

Sau khi xc nh c cc gc c th xc nh c im nt O bng cch v trn
giy can ri p ln bn o cho trng vi ba hng OA, OB, OC (h.19-5b). Hoc xc nh
O bng cch dng hnh (h.19-5c)
Q
ab
Q
ac
C
B
Hinh 19-4
0
Q
be
A

Hnh19-5: Xc nh im nt O ca quan h vn ti tam gic.
Dng hnh: trn AC dng tam gic AB'C vi cc gc CAB' = ( - (; ACB' = ( - (,
ni BB' - O(A,B,C) x BB' = 0 cn tm.
c) Phng php ca Romanenc: Xc nh im nt O tho mn iu kin T.G
vn chuyn trn 1Km ng theo OA, OB, OC th O phi tho mn:
T
0
= (t
A
.OA + t
B
.OB + t
C
.OC) Min (61)
V tA =G; tB =G; tC =G . Nu (1Km ng):
T
0
=
OC
V
L N
OB
V
L N
OA
V
L N
C
C C
B
B B
A
A A
+ +
Min
Nu t tA, tB, tC c th dng c mt tam gic ngha l tA # tB # tC, tB < tA +
tC, tC < tA + tB th im nt O thuic tam gic ABC cn nu cc tr s tA, tB, tC khng
cho php dng c tam gic th im nt O s trng vi mt nh no ca tam gic
ny. Trn cnh AB = c ly on BA" = tC sau trn BA" dng tam gic BA"C" c
cnh C"B = tA; C"A" = tB (H.21). Dng tam gic BAC' ng dng vi tam gic BA"C".
Tng t ta dng cc tam gic AB'C v BCA' ng dng vi tam gic BA"C" v
t AC = b, BC = a chng c cc cnh:
AC' =
C
B
t
t . c
; BC' =
C
A
t
t . c
; B'A =
A
C
t
t . a
;CA' =
A
B
t
t . a
; AB' =
B
C
t
t . b
; CB' =
B
A
t
t . b

Ni CC'; AA'; BB' giao im ba ng ny l im nt O cn tm tho mn iu
kin trn ta phi chng minh iu ny [ xem sch ] ( v xc nh ng cao.
cos =
B A
2
C
2
B
2
A
t t 2
t t t +

cos =
C A
2
c
2
B
2
A
t t 2
t t t +
(62)
Q
a
Q
a
C
B
Hinh 19-5a
0
Q
b
C Hinh 19-5b
0

A
B
cos=
C B
2
C
2
B
2
A
t t 2
t t t +

Hay tnh theo gi tr 1/2 chu vi: p =
tg
) t p ( p
) t p ( ) t p (
2
C
B A

tg
( )
B
C A
t p p
) t p ( ) t p (
2

=
(63)
tg
) (
) ( ) (
2
A
C B
t p p
t p t p

im nt O c th xc nh bng cch dng trn, song c th xc nh bng cch
sau:
V tam gic BA"C" c 3 cnh tA, tB, tC, sau v tam gic ABC' ong dng tam
gic BA"C" v dng ng trn ngoi tp tam gic ABC'. Ni CC' giao im ca ba
ng ny vi ng trn l im O cn tm (H.22)
Ngoi ra c th tm O bng cch v ln giy can 3 gc tch (A, (B, (C ri xoay sao
cho 3 cnh ca ba gc y i qua ba im A, B, C. Ta nu ch rng gc ( ln nht phi
i nh vi ng c LLXC Min v ngc li (H.23)
Thi gian vn chuyn cn thit xc nh theo cng thc (33) ? bi 5
nh v?y:
t
AO
= t
A
=
706 , 0
AO
294 , 0
AO
N 2 , 0
N 5
N

t
BO
= t
C
= 0,2N
BO
706 , 0
706 , 0

a ra cng thc V = 5N0,294 i vi dng xe hnh lip Romanenc lm cho vic
tnh ton thit k li ng rt a dng v cc gc (, (, ? tnh theo T.G thi gian xe cn
thit ch ph thuc vo LLXC (t = 0,2 ( LN0,706).
Da theo cc cng thc (32), (64) Romanenc tnh ra cc gc tch ( v lp
thnh bng tra. Km theo hng dIn cch dng bng.
------ ------
CHNG 20 : PHN TCH HIU QU KINH T V NH
GI SO SNH PA TRONG TK NG T
------ ------

20.1 CC KHI NIM C BN
20.1.1 ngha ca vic phn tch hiu qu kinh t :
- Lp d n u t xy dng mt tuyn ng: phi chng minh c hiu qu
kinh t - x hi ca vic b vn u t vo xy dng mt tuyn ng hoc ci
to nng cp tuyn ng c so vi phng n khng xy dng, hoc khng ci
to nng cp.
- Nh phn tch cc ch tiu kinh t - k thut - x hi ca tng phng n gip
ta chn phng n tuyn ti u .
- Chn cc tiu chun hnh hc ca ng, cc phng n kt cu nn- mt
ng, cng trnh thot nc v cc cng trnh trn ng cng u phi
thng qua so snh kinh t k thut chn phng n ti u.
20.1.2 Cc khi nim c bn dng trong phn tch HQKT d n ng t.
? H s hiu qu kinh t tiu chun: Etc
? H s hiu qu kinh t tiu chun dng tnh i: Et
? Hiu qu kinh t tng i dng so snh cc PA: E
? Hiu qu kinh t tuyt i dng nh gi hiu qu VT ca PA chn: Etuyt
i.
? H s qui i chi ph v nm gc (nm 0): pt=(1+Et)-t hoc pt=(1+Et)t
? Thi gian hon vn tiu chun: Thv= 1/Etc
Phn bit li ch ( li nhun
20.1.3 Phn tch hiu qu kinh t v phn tch hiu qu ti chnh ca mt
DA ng t.
Phn tch HQKT (gi tt l PT kinh t) l tnh ton phn tch xem c cng
ng phi b ra bao nhiu chi ph v thu li bao nhiu li ch trong sut qu
trnh XD v khai thc DA (i tng hng li ch l ton cng ng)
Phn tch HQTC (gi tt l PT ti chnh) l tnh ton chi ph ca ch u t c
xt gi th trng, thu, li vay, t l lm pht, hi oi v li nhun (thu li)ch
l tng s tin thu ph d kin, khai thc qu t 2 bn, v cc DA BOT
Nu ch xt v mt KT th trong mi trng hp PA chn l PA c HQKT
cao nht --> PTKT l c s quan trng quyt nh chn PA u t v
mc ch cui cng l nh gi tnh kh thi ca DA chn.
20.1.3 Cc ch tiu kinh t - k thut s dng khi so snh cc phng n
ng t :
Nhm cc ch tiu k thut :
Chiu di tuyn, h s trin tuyn
S lng ng cong nm, ng
Tr s Rnm min, Rng min
Tr s dc dc ca ng: dc ln nht, Ldmax...
iu kin m bo tm nhn, m bo an ton giao thng
Nhm cc ch tiu kinh t v khai thc :
- Tc xe chy trung bnh VTB, thi gian xe chy TTB ..., h s tai nn tng
hp Ktn, h s an ton Kat v KNTH v h s mc phc v Z.
Khi lng xy dng cng trnh
Mc phc tp khi thi cng
Gi thnh xy dng
Tnh hnh cung cp nguyn vt liu dc tuyn
Chi ph vn doanh khai thc
Tng chi ph xy dng v khai thc tnh i v nm gc Pt.
Cc ch s v li ch, chi ph NPV, IRR, BCR , thi gian hon vn Thv.

Cc ch tiu nh gi chn phng n :
- Gi thnh xy dng ban u : K0 (ng)
- Chi ph ci to, i tu, trung tu, sa cha thng xuyn : Kct, K, Ktr Ct.
- Chi ph hng nm cho cng tc vn chuyn : Cvct
- Hiu qu kinh t mang li cho nn kinh t quc dn do vic lm ng
mi hoc ci to, nng cp ng c.
-Tng chi ph xy dng v khai thc quy i v nm gc (phng n
no c Ptd nh hn s ti u hn)
- Ch tiu v khi lng ca cc loi vt liu t tin.
- Mc phc tp khi thi cng, kh nng c gii ha thi cng.
- Tnh nng k thut ca tng phng n.

20.2 PHNG PHP PHN TCH HIU QU KINH T (HOC HQTC) D
N NG T

+ Theo qui trnh TKA mm 22TCN 211-93 (Nga, VN): Pt---> min
+ Theo tiu chun Ty u, Bc M: NPV, IRR, BCR...
u nhc im ???

20.2.1 PHNG PHP PT TNG CHI PH XD V KHAI THC TNH
I
1.1 Khi so snh chn phng n KCA :
P
td
=K
td
+
=
+
S
T
t
t
td
t
E
C
1
) 1 (
(20.1)
Ktd : tng chi ph xy dng tp trung quy i v nm gc.
K
td
= K
0
+
=
+
ct
c
n
t
t
td
i
ct
E
K
1
) 1 (
+
=
+
d
d
n
t
t
td
i
d
E
K
1
) 1 (
+
= +
tr
tr
n
t
t
td
i
tr
E
K
1 ) 1 (
(20.2)
Trong :
nct, nd, ntr : s ln ci to, i tu v trung tu ca phng n.
tct, td, ttr : thi gian ci to, i tu v trung tu KCA tnh t lc bt u a
cng trnh vo s dng .
Kct, Kd, Ktr : chi ph ci to, i tu v trung tu ca phng n.
K0 : chi ph XD ban u ( ly theo d ton )
Kct , Kd , Ktr :ph thuc vo loi mt ng v chi ph XD ban u K0 ,
cc chi ph ny ly theo 22TCN 211-93:
Khong thi gian (nm)
T l chi ph sa cha so vi vn u
t ban u (%K0) Loi tng mt o
ng
i tu Trung tu i tu Trung tu
Sa cha t.
xuyn
Btng nha
d trn nha
Thm NN
dm
Cpphi
BTXM
15
12
10
5
5
25
5
4
4
3
3
8
42
48.7
49.6
53.1
55
34.5
5.1
7.9
8.7
9.0
10.0
4.1
0.55
0.98
1.92
1.6
1.8
0.3
=
+
S
T
1 t
t
td
t
) E 1 (
C
:Chi ph khai thc quy i v nm gc.
=
+
S
T
1 t
t
td
t
) E 1 (
C
=
=
+
S
T
1 t
t
td
t
) E 1 (
C
+
=
+
S
T
1 t
t
td
VC
t
) E 1 (
C
(20.3)
TS : thi gian so snh (thng thng ly bng thi gian i tu ca phng n
t tin (bn vng hn) ??.
t
C
: chi ph duy tu, SCTX hng nm nm th t
VC
t
C
: chi ph vn ti nm th t

VC
t
C
=S
t
.Q
t
.L (20.4)
St : gi thnh vn chuyn 1 tn hng i 1km nm th t
St = (ng/tn.km)
Qt : lng hng ho vn chuyn nm th t
Q
t
=365.N
t
...G
tb

: h s li dng ti trng ph thuc loi hng, =0,90 - 0,95
Nt : lu lng xe chy (xe/ng.m)
: h s li dng hnh trnh ca cc loi xe tham gia vn chuyn.
Pb : chi ph bin i trung bnh trong 1 km hnh trnh t (ng/xe.km)
Pb = .e.r
e : lng tiu hao nhin liu trung bnh ca 1 xe cho 1km (lt/xe.km)
r : gi nhin liu (ng/lt)
: T l chi ph bin i so vi chi ph nhin liu :
= (2,6 2,8)
Pc : Chi ph c nh trung bnh trong 1 g cho 1 t (ng/xe.gi). ( xc
nh theo cc nh mc ca cc x nghip t )
V
: Tc xe chy trung bnhkhi tnh ton ly bng 0,7 ln tc k
thut ca xe.
V
= 0,7V
kt
Vkt : (ly theo 22TCN 211-93 phi xem xt thc t v cc tr s hng
dn ny rt nh so vi thc t hin nay)
1.2 Khi so snh chn phng n tuyn :
1.2.1 Cng thc tnh ton :
Ptd=Kt + + + + +
+ +
S
0
K

=
+
S
T
1 t
t
td
S
t
) E 1 (
K
+
th
0
K
+
=
+
S
T
1 t
t
td
th
t
) E 1 (
K
+
=
+
S
T
1 t
t
td
t
) E 1 (
C

(20.5)
Trong :
Ktd : tng chi ph xy dng tp trung quy i v nm gc :
K
td
= K
0
+
=
+
ct
ct
n
t
t
td
i
ct
E
K
1
) 1 (
+
=
+
d
d
n
t
t
td
i
d
E
K
1
) 1 (
+
= +
tr
tr
n
t
t
td
i
tr
E
K
1 ) 1 (

K0 : chi ph xy dng ban u bao gm chi ph xy dng nn ng, mt
ng v cc loi cng trnh trn ng.
Kct, Kd, Ktr : chi ph ci to, i tu v trung tu ca phng n trong thi
gian so snh (ci to nn ng, mt ng v cng trnh)
nct, nd, ntr : s ln ci to, i tu v trung tu trong thi gian so snh
tct, td, ttr : thi gian k t nm gc n lc ci to, i tu v trung tu (nm )
TS : thi gian so snh PA tuyn TS =20 nm.
: chi ph n b do ng chim dng t nng nghip
: tng vn lu ng thng xuyn trong qu trnh khai thc nm u tin.
=
q
0
K
365
T . D . Q
0

Q0 : lng hng ha cn vn chuyn nm u tin (T)
D : gi thnh trung bnh vn chuyn 1 tn hng (ng/tn)
T : tng thi gian hng nm trong qu trnh vn chuyn. (ngy-m)
T =
V . 7 , 0 . 24
L . 365

L : c ly vn chuyn ( chiu di tuyn ng Km)
V : tc xe chy trung bnh trn tuyn, ly theo biu tc xe chy l
thuyt .
: s vn lu ng b thm vo hng nm do lu lng xe chy tng ln.
=
q
t
K
0
q
0 0 t
N
K ). N N (

: chi ph xy dng cc c s phc v vn ti t : trm sa cha, ga ra . . .
: chi ph b thm hng nm
=
t
t
K
0
t
0 0 t
N
K ). N N (

, : cc chi ph u t xy dng h thng ng st, ng thy v chi ph
thm vo hng nm sa cha ng st, ng thu (nu c ).
Ct : cc chi ph thng xuyn trong thi gian khai thc :
= + + + + + + t
C
d
t
C
VC
t
C
tn
t
C
tx
t
C
hk
t
C
khc
t
C
cht
t
C
d
t
C
: chi ph thng xuyn sa cha ng nm th t
VC
t
C
: chi ph vn chuyn nm th t
tn
t
C
: tn tht cho nn kinh t quc dn do tai nn giao thng nm th t
tx
t
C
: tn tht cho nn kinh t quc dn do hin tng tc xe nm th t
hk
t
C
: tn tht cho nn kinh t quc dn do hnh khch mt thi gian i trn
ng nm th t
khc
t
C
: tn tht cho nn kinh t quc dn do mng li ng khng hon chnh
cht
t
C
: chi ph chuyn ti hng ho t phng tin ny sang phng tin khc
nm th t
1.2.2 Phng php xc nh cc chi ph thng xuyn :
d
t
C
: cn c vo d ton hoc c th ly bng t l % chi ph xy dng
ban u (ging KCA)
VC
t
C
=Q
t
.S
t
.L (ng)
Qt : lng hng ho cn vn chuyn nm th t
Q
t
= 365...G
tb
.N
t
: h s li dng ti trng =0,90 - 0,95
Nt : lu lng xe chy nm th t(xe/ng.m)
: h s li dng hnh trnh , =0,65
Gtb : trng ti trung bnh ca cc loi xe tham gia vn chuyn (cn c
thnh phn % lu lng xe)
St : gi thnh vn chuyn 1 tn hng i 1 km (ng/tn.km)
St = (ng/tn.km)
L : qung ng xe chy (km)
=
tn
t
C

=
n
I
ti i i ti ti
N C L m a
1
8
. . . . 10 . 365

ati : s lng tai nn xy ra trong 100 triu t/1km

a
ti
= 0,009. -0,27K
2
i
K
i
+34,5
Ki : h s tai nn tng hp nm th t trn on ng th i.
Li : chiu di on ng th i.
Nti : lu lng xe chy nm th t trn on ng th i (xe/ng.m)
mti : h s mc thit hi ca 1 v tai nn giao thng nm th t
trn on ng th i.
m
ti
=

11
1
i
m
Cc mi xc nh t bng 4-7/P86 -HD TKt 1996
Ci : tn tht trung bnh cho 1 v tai nn giao thng xy ra trn on
ng th i nm th t .
=
tx
t
C
TC
tx t
E
t D Q
288
. .
,

: lng hng ha do tc xe nm th t (lng hng ha ng)
ttx : thi gian tc xe
D : n ga trung bnh cho 1 tn hng phi d tr do tc xe gy ra
ETC : h s hiu qu kinh t tiu chun. ETC=0.1
hk
t
C = 365
+ +
+
b
b
ch
b
t
b c
c
ch
c
t
c
H t
V
L
N H t
V
L
N .C
, : LL xe con, xe but nm th t
t
c
N
t
b
N
L : chiu di qung ng (km)
Vc, Vb : vn tc xe con, xe but
c
ch
t ,
b
ch
t : thi gian ch i xe con, xe but.
C : tn tht trung bnh cho nn kinh t quc dn ca hnh khch trong
1 gi (ng/h.iu) .
khc
t
C
: cho php b qua trong n mn hc(cho TK mi tuyn ng )
= Q
cht
t
C
t
.Z
Qt : lng hng ho cn bc d nm th t
Z : chi ph bc d 1 tn hng (ng/tn)
20.2.2 PHNG PHP TNH THEO TIU CHUN TY U- BC M
2.2.1 Gi tr hin ti thc tnh i NPV(net present value)
t t
n
t
t
p C B NPV ) (
0
=
=

(Bt-Ct): li ch dng thu c nm th t
Bt(benefit): li ch ca DA thu c nm t

9
1
i
t t
i
B B
=
=

C 2 trng hp: ENPV v FNPV
NPV>0 DA c HQKT, DA no c NPV ln nht l DA c HQKT nht.
2.2.2 Sut thu hi ni ti IRR ( Internal Rate Return)
20.2.3 NH GI CC PHNG N TUYN THEO KH NNG THNG
HNH V MC GIAO THNG THUN TIN

Nng lc thng hnh thc t ca ng :
- Nng lc thng hnh l s t thng qua 1 on ng trong 1 n v thi gian
trn 1 ln xe (xe/ng.m hoc xe/h). Nng lc thng hnh ph thuc vo iu
kin ng, iu kin thi tit, vn tc thnh phn dng xe cng nh ph thuc
c im t chc giao thng
- Do vy nng lc thng hnh thay i kh nhiu vi cc on ng khc nhau
- Nu tuyn c nng lc thng hnh thp s gy n tc tr ngi cho giao thng
trn tuyn. V th khi so snh cc phng n thit k phi tnh ton nng lc
thng hnh trn tng on ca mi phng n tuyn kim tra mc p
ng nhim v thit k v nh gi mc thun li khi xe chy i vi tng
phng n.
- Nng lc thng hnh tnh theo 1 loi xe (thng l xe cn), cc loi xe khc
tnh i ra xe con theo h s tnh i
- tnh ton nng lc thng hnh thc t c th p dng phng php ca
TSKH V.V.Xilianp :
=N
i
tt
N
max
. ... (xe/h)
i
1
i
2
i
13
Trong :
Nmax : nng lc thng xe ln nht (xe/h)
. ... : cc h s xt n nh hng ca nhng iu kin ng
khc nhau lm gim nng lc thng xe so vi iu kin xc nh Nmax
i
1
i
2
i
13
- Khi tnh ton nng lc thng hnh thc t ln nht Nmax = (1800 - 2000 )
xcq/h/ln

H s s dng nng lc thng hnh :
- Cng thc xc nh :
Z =
i
tt
N
N

Trong :
N : lu lng xe chy thc t trn on th i ti thi im nh
gi mc thun tin.
i
tt
N
: nng lc thng hnh thc t cc nh bng cng thc:

i
tt
N
=N
max
. ...
i
1
i
2
i
13
(xecon/h/lan)
- Nh vy khi Z ln th mt xe chy trn ng ln, s cn tr ln nhau gia
cc xe chy trn ng ln v mc giao thng thun tin gim i, ngc li
mc giao thng thun tin tng ln.
20.4 NH GI CC PHNG N TUYN THEO MC AN TON GIAO
THNG
Mc m bo giao thng ca tng on tuyn c th c nh gi theo 2
phng php da vo h s tai nn v h s an ton ca mi on.
H s tai nn :
- H s tai nn tng hp (Ktn) c xc nh bng tch s ca 14 h s tai nn
ring bit i vi tng yu t ca tuyn c nh hng n kh nng xy ra tai
nn
K
tn
=k
1
.k
2
.k
3
...k
14
Trong ki l t s gia s tai nn trn 1 on tuyn no vi s tai nn xy ra
trn tuyn chun (tuyn thng, khng c dc, b rng phn xe chy 7,5m, l
rng v c gia c )
Cc h s ki c xc nh nh sau :
- H s k1 xt n nh hng ca lu lng xe chy N (xe/ng.m)
N (xe/ng.m) 500 2000 3000 5000 7000 >9000
H s k1 0,40 0,50 0,75 1,00 1,40 1,70
- H s k2 xt n b rng phn xe chy v cu to l :
B rng phn xe chy
(m)
4,5 5,5 6,0 7,5 8,5
H s k2 (l c gia c ) 2,20 1,50 1,35 1,00 0,80
H s k2 (l khng gia
c)
4,00 2,75 2,5 1,50 1,00
- H s k3 xt n nh hng ca b rng l :
B rng l ng (m) 0,5 1,5 2,0 3,0
H s k3 2,2 1,4 1,2 1,0
- H s k4 xt n nh hng ca dc dc i:
dc dc i(0/00) 20 30 50 70 80
H s k4 (khng di phn
cch)
1,00 1,25 2,50 2,80 3,00
H s k4 (c di phn
cch)
1,00 1,00 1,25 1,40 1,50
- H s k5 xt n bn knh cong trn bnh R :
R
(m)
50 100 150 200300 300600 10002000 >2000
H
s k
5
10,00 5,40 4,00 2,25 1,60 1,25 1,00
- H s k6 xt n tm nhn thc t c th m bo c trn ng (bnh
hoc trc dc):
Tm nhn m bo (m) 100 200 300 400 500
H s k6 (trn bnh ) 3,0 2,3 1,7 1,2 1,0
H s k6 (trn trc dc) 4,0 2,9 2,0 1,4 1,0
- H s k7 xt n b rng phn xe chy ca cu (thng qua r : hiu s chnh
lch gia kh cu v b rng phn xe chy ca ng ) :
Hiu s r (m) <0 0 0 1 >1
H s k7 6,0 3,0 1,5 1,0
- H s k8 xt n nh hng chiu di on thng
Chiu di on
thng (km)
3 5 10 15 20 25
H s k8 1,0 1,1 1,4 1,6 1,9 2,0
- H s k9 xt n lu lng xe chy (xe/ng.m) ch giao nhau cng mc :
Lu lng xe
(xe/ng.m)
<1000 16003500 35005000 50007000
H s k9 1,5 2,0 3,0 4,0
- H s k10 xt n nh hng ca hnh thc giao nhau khi c ng nhnh
Giao nhau khc mc K
10
=0,35
Giao nhau cng mc nhng lu lng xe chy trn ng ct
chim (10% lu lng tng cng ca c 2 ng
K
10
=1,50
Giao nhau cng mc lng xe chy trn ng ct chim (10(
20)%
K
10
=3,00
Giao nhau cng mc lng xe chy trn ng ct chim >20% K
10
=4,00
- H s k11 xt n nh hng ca tm nhn thc t m bo c ti ch giao
nhau cng mc c ng nhnh :
Tm nhn (m) >60 60 40 40 30 30 20 < 20
H s k11 1,00 1,10 1,65 2,50 10,00
- H s k12 xt n s ln xe chy trn phn xe chy :
S ln xe (m) 2 3 4 4 (c di phn cch)
H s k12 1,00 1,50 0,80 0,65
- H s k13 xt n nh hng ca khong cch t nh ca 2 bn ng n
phn xe chy :
Khong cch 15 ( 20m, gia c ln xe a phng K
13
=2,50
Khong cch 5 ( 10m, gia c va h K
13
=5,00
Khong cch 5m, gia khng c ln xe a phng nhng c va h K
13
=7,50
Khong cch 5m, gia khng c ln xe a phng, khng c va
h
K
13
=10,00
- H s k14 xt n nh hng ca h s bm ( ca mt ng v tnh trng mt
ng:
H s bm
0,20
0,30
0,40 0,60 0,70 0,75
Tnh trng mt ng Trn Kh Sch Nhm Rt nhm
H s k14 2,50 2,00 1,30 1,00 0,75
- Anh hng ca dc siu cao n tai nn giao thng, xc nh thng qua
vic tnh bn knh tng ng Rt :

R
i
i
R
lc lc
R R
t
+
+
=

Trong :
R, iR : h s bm ngang v dc ngang on ng vng bn knh
R ang xt
lc, ilc : h s bm ngang v dc ngang on ng ln cn vi
on ng vng
Vi Rt ta ta xc nh nh hng n tai nn giao thng thng qua h s k5.
nh gi cc phng n thit k ng v mc an ton giao thng , ta
chia bnh v trc dc tuyn thnh tng on v ln lt tnh cc h s tai nn
ring bit tng ng. Kt qu lp biu h s tai nn dc tuyn.
H s an ton :
-H s an ton (Kat) ca 1 on tuyn c xc nh bng t s gia vn tc xe
c th chy c trn on ang xt v vn tc trn on k trc n.
- ngha ca h s an ton : h s ny cng nh th chnh lch vn tc gia 2
on cng ln v xc sut xy ra tai nn cng ln.
- Vn tc xe chy tnh ton l vn tc xe chy l thuyt xc nh i vi t
du lch. Vn tc xe chy trn ng cong nm v ng cong ng c tnh
theo cc cng thc da vo bn knh v gi tr gii hn v h s bm ngang m
bo xe khng b lt
- xt ti trng hp bt li nht v an ton, khi tnh ton vn tc cn thc
hin hiu chnh nh sau :
+ Khng xt ti nhng ch hn ch tc do yu cu v t chc giao thng
+ Khng xt ti ch hm phanh gim tc trc khi vo cc on c hn
ch tc . Ch cn xc nh c tc ti a cui mi on m khng cn
xt ti iu kin xe chy cc on sau.
- Biu h s an ton theo 2 chiu xe chy s c xc nh nu ta xc nh
c biu vn tc xe chy thng lp.. Nu iu kin xe chy theo 2 chiu
rt khc nhau th ta ch cn v v tnh h s an ton cho chiu c tc cao nht.
- Tiu chun nh gi mc an ton xe chy theo h s an ton :
Kat(0,4 : rt nguy him
Kat=0,4 ( 0,6 : nguy him
Kat=0,6 ( 0,8 : t nguy him
Kat>0,8 : khng nguy him
+ Khi thit k ng mi, phi m bo mi on tuyn u c Kat(0,8
+ i vi n ci to v i tu ng , phi m bo K
at
0,6
- i vi tuyn ng ang khai thc, biu h s an ton c th c v
thng qua vic quan trc vn tc xe chy thc t trn cc on ng.

------ ------

TKD 2 196

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

TKD 2 196

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

I HC Nng

Trng i hc Bch khoa

) tra bng 14-8 trong :

You might also like