Phân tích triều dao động điều hòa

bằng phương pháp bình phương nhỏ nhất.

Có nhiều cách để phân tích dao động điều hòa: phương pháp phân tích dựa trên
chuỗi Fourier, Darwin, bình phương tối thiểu… Trong chương trình học – môn
thủy triều, chúng ta được học qua phương pháp phân tích dựa trên chuỗi Fourier.
Bây giờ chúng ta xem xét chúng trong khía cạnh khác. Trong phương pháp phân
tích theo chuỗi Fourier chúng ta bỏ qua yếu tố thiên văn, 1 nhân tố tác động gây
nên những dao động mực nước triều. trong phương pháp này chúng ta sẽ đề cập
đến yếu tố này nhưng chỉ xét trong những quy mô thời gian nhỏ và các nhân tố này
sẽ là các hằng số.

- phương pháp này nhằm hạn chế sai số trong việc phân tích trên lý thuyết so
với số liệu thực quan trắc.

phương pháp phân tích:

phương trình độ cao mực nước:

z t = A0 + ∑ f i H i cos[qi t + (V0 + u ) i − g i ] (1)

A0: độ cao của mực nước triều trung bình trên số không trạm.

fi: những hệ số của các yếu tố thiên văn (hay số suy biến).

Hi: giá trị trung bình của độ phân triều.

z: dao động mực nước theo thời gian.

Ta dùng các công thức lượng giác để tách (1) thành:

zt = A0 + ∑ [(ai ) t . X i + (bi ) t .Yi ] (2)

∑ [(a ) . X
i t i + (bi ) t .Yi ] : dao động mực nước do tác động của thiên thể
khác nhau.
 với: ai = f i . cos[qi t + Gr (V0 + u ) i ]

bi = f i . sin[qi t + Gr (V0 + u ) i ]

Với: Gr(V0+u): góc giờ của tinh tú giả định vào thời điểm đầu quan trắctre6n kinh
tuyến Greenwich

Và X i = H i cos g i

Yi = H i sin g i

i=1, 2, 3,…n
Y
ta có: H i = X i2 + Yi 2 ; g i = arctg X
i

ta sẽ giải hệ gồm n phương trình tuyến tính bằng phương pháp bình phương nhỏ
nhất. Từ đây ta sẽ tìm được các hệ số A0, Xi, Yi sao cho phù hợp với các dao động
mực nước thực đo. Tức là hiệu mực nước quan trắc và mô tả là nhỏ nhất.
tn r

∑t1
{zt − A0 + ∑ [(a i ) t . X i + (bi ) t .Yi ]}2 = min
i =1
(3)

Để giải hệ phương trình này ta rút ra một hệ gồm các phương trình đại số tuyến
tính, trong đó r là số các phân triều được phân tích (từ sóng M2 đến W). ptrình có
dạng: AX – N = 0

Hay: AX = N

Tương đương với các pt:

[nA0 + [aM2].XM2 + [bM2].YM2 + …[bw]YM ] = [z]

[ [aM2].A0 + [aM2.aM2]XM2 + [aM2 bM2].YM2 + …[bw]Yw ] = [aM2z]

[bw]A0 + [aM2bw]XM2 + [bM2bw]YM2 + … +[bwbw].YM = [bwz]

Các ký hiệu [] chỉ cho phép lấy tổng theo thời gian từ t1 đến tn.
 Với các biên độ dao động các phân triều đã được tính (có thể tính từ các số
liệu thực đo, sau đó ta có thể tính được các dao động từ phương pháp phân tích
Fourier đã học).

Ý nghĩa của phương pháp bình phương nhỏ nhất:

- Hạn chế được các sai số trong phép toán với các sai số nhỏ hơn.

- Có xét đến yếu tố triều thiên văn mà trong phương pháp phân tích Fourier đã
bỏ qua. Nhưng yếu tố thiên văn chỉ xét trong quy mô nhỏ nên f = const

- Dùng để dự báo triều trong tự nhiên dựa trên sự biến đổi theo thời gian.