Bảo vệ vùng đặc quyền kinh tế và lãnh hải Tổ quốc

09/06/2009 10:29 (GMT + 7)

http://www.tuanvietnam.net/vn/thongtindachieu/7160/index.aspx

(TuanVietNam) - Việc Trung Quốc ngang nhiên làm điều họ cho là “thi hành quyền chủ
quyền” trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam cả chục năm qua là một sự xâm phạm
nghiêm trọng đến nước ta...

LTS: Việc Trung Quốc ngang nhiên cấm ngư dân các nước đánh bắt cá ở Biển Đông đã gây
phản ứng trong dư luận. Theo yêu cầu của nhiều độc giả, Tuần Việt Nam xin giới thiệu bài viết của
hai tác giả Dương Danh Huy và Lê Minh Phiếu - Quỹ Nghiên cứu Biển Đông. Bài viết thể hiện quan
điểm và kết quả nghiên cứu riêng của hai tác giả. (Tuần Việt Nam chưa thể kiểm chứng các sự kiện
đưa ra trong bài).

----------------------

Ngày 17/3, Trung Quốc gửi tàu Ngư chính 311 tới Biển Đông[1] để “tuần tra nghề cá” và sau
đó còn tuyên bố rằng sẽ tăng cường lực lượng tuần tra bằng cách dùng chiến hạm cũ hay đóng tàu
tuần dương mới. Việc tuần tra này được tiến hành cả trong một số vùng biển thuộc vùng đặc quyền
kinh tế của Việt Nam.

Ngày 19/3, BP tuyên bố chính thức rút ra khỏi dự án với vốn đầu tư 2 tỷ USD có mục đích
thăm dò dầu khí tại hai vùng Hải Thạch (trong lô 5.2) và Mộc Tinh (trong lô 5.3) trong bồn trũng Nam
Côn Sơn[2]. Hai lô 5.2 và 5.3 nằm gần đảo Phú Quý, đảo gần bờ của Việt Nam, hơn là đảo Trường
Sa (đảo gần đó nhất trong số các đảo trong quần đảo Trường Sa), và cách bờ biển đất liền Việt Nam
dưới 200 hải lý. Bộ Ngoại giao Việt Nam khẳng định rằng hai lô này nằm trong vùng thềm lục địa tối
thiểu 200 hải lý, tức là vùng đặc quyền kinh tế, của Việt Nam[3].

BP đưa ra lý do thương mại cho việc rút ra khỏi dự án mặc dù đã đầu tư 200 triệu USD để
thăm dò và đã đánh giá vùng Hải Thạch là có thể có nhiều khí đốt nhất trong bồn trũng Nam Côn
Sơn. Trước đó, vào năm 2007, Trung Quốc đã đe dọa quyền lợi thương mại của BP tại nước này để
áp lực BP rút ra khỏi dự án với Việt Nam.

Ngày 16/5/2009, Trung Quốc điều thêm tàu Ngư chính 44183 tới Biển Đông[4]. Ngày
19/5/2009, Trung Quốc điều thêm tàu Ngư chính 44061[5]. Cuối tháng 5/2009, Trung Quốc điều
thêm 8 tàu nữa[6].

Tàu Ngư Chính 44183 được trang bị đại liên trên boong tàu[7].

Như mọi năm khác kể từ năm 1999, Trung Quốc đơn phương tuyên bố cấm đánh cá tại Biển
Đông từ vĩ độ 12 trở lên phía Bắc, với cớ bảo quản nguồn lợi thuỷ sản ở Biển Đông. Vùng cấm bao
gồm cả vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, vùng đặc quyền kinh tế của Philippines và vùng biển
quốc tế giữa Biển Đông.
 Nếu lý do cho hành động này thật sự là bảo quản nguồn lợi thuỷ sản ở Biển Đông thì Trung
Quốc đã phải phối hợp với Việt Nam, Philippines và các nước khác trong việc cấm đánh cá, vì vùng
đặc quyền kinh tế của Việt Nam và của Philippines thuộc quyền chủ quyền của Việt Nam và
Philippines, và tất cả các nước trên thế giới có quyền đánh cá trong vùng biển quốc tế giữa Biển
Đông.

Trung Quốc không có quyền như thế trong vùng biển quốc tế và càng không có quyền như
thế trong vùng đặc quyền kinh tế của nước khác. Bằng việc hành động một cách đơn phương như
thế, Trung Quốc đã cố ý vi phạm quyền chủ quyền của Việt Nam và Philippines đối với vùng đặc
quyền kinh tế của hai nước này, và vi phạm quyền đánh cá mà UNCLOS ban cho tất cả các nước
trên thế giới trong vùng biển quốc tế giữa Biển Đông.

Mục đích của Trung Quốc khi hành động đơn phương không phải là bảo quản nguồn lợi thuỷ
sản mà là tỏ với thế giới rằng Trung Quốc làm cái mà nước này gọi là “thực thi chủ quyền một cách
hoà bình” ở Biển Đông. Đây là những bước trong chiến lược “tằm ăn dâu” của Trung Quốc để biến
75% diện tích trên Biển Đông thành “cái ao nhà” của họ.

Trong tháng Năm, một số thuyền đánh cá Việt Nam bị tàu nước ngoài bắt, tịch thu cá, phá
hoại, đuổi, và đâm chìm.

Trong một trường hợp cụ thể, ngày 19/5, tàu cá của ông Nguyễn Thanh Thu (huyện Bình
Sơn, tỉnh Quảng Ngãi) số QNg 95048 TS bị một tàu nước ngoài tông chìm trên biển Đông tại tọa độ
10°59’ vĩ độ Bắc, 111°34’ kinh độ Đông[8]. Tất cả 26 thuyền viên bị rơi xuống biển nhưng may mắn
được một tàu cá Việt Nam khác cứu sống.

Tàu cá QNg 95048TS bị tàu nước ngoài tông chìm tại điểm có ký hiệu "X", bên trong vùng
đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Trong một trường hợp cụ thể khác, ngày 19/5/2009 tàu cá QNg 94734 TS của ông Lệ (huyện
Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi) bị một tàu nước ngoài tấn công ngay trên ngư trường lấy đi hơn một nửa
số cá vừa đánh bắt được[9]. Đã vậy, trước khi bỏ đi, các thuyền viên của tàu ngoài còn dùng lưỡi lê
đâm thủng một chiếc thuyền thúng dùng làm thuyền cứu nạn trên tàu cá.
 Báo Trung Quốc đăng hình và đưa tin về sự kiện tàu cá QNg 94734 bị tấn công[10].

Ngày 24/5, China News Service của Trung Quốc xác nhận các tàu tuần tra của Trung Quốc
đã khống chế thuyền viên tàu nước ngoài và đuổi tàu nước ngoài[11].

Trước tình hình này, hàng trăm tàu đánh cá miền Trung không dám ra biển ngay trong chính
vụ cá của ngư dân[12].

Những sự kiện này đặt ra nhu cầu bảo vệ vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam ở Biển Đông.

Trong các vùng biển mà Việt Nam có chủ quyền hay quyền chủ quyền, vùng đặc quyền kinh
tế, từ 12 hải lý ra tới tối đa là 200 hải lý, là vùng có diện tích rộng lớn nhất, có nhiều tiềm năng dầu
khí nhất, và có nhiều quyền chủ quyền hơn vùng thềm lục địa mở rộng. Vì vậy, vùng đặc quyền kinh
tế có tiềm năng đem lại nhiều quyền lợi kinh tế cho Việt Nam nhất.

Thế nhưng Việt Nam có một số hạn chế cần khắc phục trong việc bảo vệ vùng đặc quyền
kinh tế của mình.

Khẳng định phạm vi vùng đặc quyền kinh tế

Cho tới khi nộp báo cáo về thềm lục địa cho Ủy ban Ranh giới Thềm Lục địa ngày 6/5/2009
và 7/5/2009, Việt Nam chưa công bố rộng rãi ranh giới cụ thể cho vùng đặc quyền kinh tế của mình
ngoại trừ trong Vịnh Thái Lan và Vịnh Bắc Bộ.

Trên nguyên tắc, đó là một điều bất lợi cơ bản cho việc bảo vệ quyền chủ quyền trong vùng
đặc quyền kinh tế của Việt Nam tại Biển Đông. Với thực trạng Trung Quốc có chủ trương và hành
động cụ thể để chiếm 75% Biển Đông, xâm phạm nghiêm trọng vùng đặc quyền kinh tế của Việt
Nam, sự chưa công bố này lại càng gây bất lợi nghiêm trọng. Việt Nam cần phải quảng bá càng rộng
rãi càng tốt phạm vi cụ thể của vùng đặc quyền kinh tế tính từ lãnh thổ không bị tranh chấp của mình,
thay vì chỉ tuyên bố nguyên tắc vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý.

Tất nhiên việc quảng bá rộng rãi phạm vi cụ thể của vùng đặc quyền kinh tế tính từ lãnh thổ
không bị tranh chấp sẽ không làm cho Trung Quốc ngưng tranh chấp vùng đặc quyền kinh tế đó. Tác
dụng của việc này là làm cho thế giới thấy rõ vùng biển nào thuộc Việt Nam và như thế có hợp lý hay
không. Như vậy, mỗi khi Bộ Ngoại giao Việt Nam cần phải phản đối việc Trung Quốc xâm phạm vùng
đặc quyền kinh tế của Việt Nam, thế giới sẽ dễ thấy quan điểm của nước nào hợp lý hơn.
 Yêu sách của Trung Quốc đối với 75% diện tích Biển Đông là vô lý và Trung Quốc phải ngụy
trang cho yêu sách đó bằng sự mù mờ. Việt Nam phải đối trọng điều đó bằng một ranh giới hợp lý và
minh bạch.

Sau việc vạch ranh giới vùng đặc quyền kinh tế trong báo cáo về thềm lục địa, Việt Nam cần
khuyến khích các nhà xuất bản trong nước vẽ ranh giới này trên bản đồ Việt Nam và quảng bá ranh
giới này với thế giới và với các cơ quan của Liên Hiệp Quốc.

Ngoài ra, để tranh thủ sự đồng thuận của thế giới, Việt Nam cũng có thể vạch ranh giới vùng
đặc quyền kinh tế dùng ngấn thủy triều thấp của bờ biển lục địa và các đảo không bị tranh chấp thay
vì dùng đường cơ sở 1982. Như vậy sẽ tăng khả năng đạt được sự đồng thuận trong khi không giảm
đáng kể diện tích mà Việt Nam có thể đòi hỏi.

Vì các đảo Hoàng Sa, Trường Sa đang trong tình trạng tranh chấp, vì hiệu lực để tính vùng
đặc quyền kinh tế cho các đảo này chưa được xác định và chưa được các nước trong khu vực công
nhận, vì vùng đặc quyền kinh tế cho các đảo này sẽ nằm chồng lấn lên vùng đặc quyền kinh tế từ
lãnh thổ không bị tranh chấp của các nước khác, Việt Nam có thể tuyên bố là sẽ công bố phạm vi
vùng đặc quyền kinh tế cho các đảo này sau. Như vậy sẽ phù hợp với tinh thần của Tuyên bố 2002
của ASEAN và Trung Quốc về quy tắc ứng xử về Biển Đông.

Thực thi chủ quyền càng đầy đủ càng tốt trong vùng đặc quyền kinh
tế Việt Nam cần phải đầu tư thêm cho lực lượng tuần tra vùng đặc quyền
kinh tế của mình.
Hiện nay “trung bình một người trong lực lượng Thanh tra vảo vệ nguồn lợi thuỷ sản phải
kiểm soát 1000 km² mặt biển và khoảng 25-30 km bờ biển. Cả nước mới chỉ có chưa đến 100 tàu
thuyền làm nhiệm vụ kiểm tra, thanh tra hoạt động nghề cá trên biển, trong đó chỉ có khoảng 25% là
có khả năng hoạt động cách bờ từ 50-100 hải lý [trong khi vung đặc quyền kinh tế ra tới cách bờ 200
hải lý]...Kinh phí hoạt động kiểm tra, kiểm soát bình quân chỉ đủ cho Chi cục bảo vệ nguồn lợi thuỷ
sản tổ chức được từ ba tới năm chuyến biển/năm với thời lượng từ ba đến bảy ngày”[13].

Trong tình trạng tính mạng, tài sản, kế mưu sinh của ngư dân Việt Nam bị đe doạ trong vùng
đặc quyền kinh tế phù hợp với UNCLOS của Việt Nam, chúng ta không thể chấp nhận được việc
thiếu một đội ngũ có khả năng tuần tra vùng đặc quyền kinh tế.

Tính mạng, tài sản và quyền hợp pháp của công dân Việt Nam cần được bảo vệ trong vùng
đặc quyền kinh tế không khác gì trên đất liền.

Về lâu về dài, trong tình trạng Trung Quốc tranh chấp vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam,
nếu Việt Nam thiếu sót trong việc thực thi chủ quyền của mình, trong khi Trung Quốc làm những điều
mà nước này gọi là thực thi chủ quyền, thì điều đó ít nhất sẽ tổn hại cho việc tranh thủ dư luận, và
không ngăn cản được chiến lược “tằm ăn dâu” của Trung Quốc trên Biển Đông.

Đội ngũ tuần tra vùng đặc quyền kinh tế sẽ đảm nhận nhiều vai trò :

 Thể hiện sự hiện diện, thực thi chủ quyền và trách nhiệm của Nhà nước Việt Nam
trong vùng đặc quyền kinh tế;
 Bảm đảm cho ngư dân Việt Nam không phải lẻ loi khi đối phó với những trường hợp
có sự xâm phạm chủ quyền đất nước, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của họ;
 Để cho Trung Quốc không tiến hành những điều mà họ cho là thực thi chủ quyền
trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam như ở chỗ không người, hay như đó là
vùng đặc quyền kinh tế của họ.

Việc ngư dân Việt Nam hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế không chỉ là quyền và cần
thiết cho sự mưu sinh của họ, mà còn quan trọng trong việc khẳng định và thực thi chủ quyền của
Việt Nam. Vì vậy ngư dân Việt Nam không chỉ cần được Nhà nước bảo vệ, mà còn phải được Nhà
nước hỗ trợ, thí dụ như:

 Nhà nước cần hỗ trợ hơn nữa đối với phương tiện để đánh cá xa bờ, để khuyến khích
ngư dân đánh cá trong toàn vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, thay vì đánh cá
gần bờ hơn[14].
 Nhà nước cần tài trợ bảo hiểm cho trường hợp ngư dân Việt Nam bị Trung Quốc bắt
phạt hay phá hoại phương tiện đánh cá trong khi hoạt động trong vùng đặc quyền kinh
tế của Việt Nam hay trong vùng biển quốc tế giữa Biển Đông.
 Đi đôi với bảo hiểm trên, ngư dân cần phải chứng minh được là mình hoạt động trong
vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam hay trong vùng biển quốc tế giữa Biển Đông.
Chứng minh này cũng có ích lợi khi các cơ quan có chức năng của Việt Nam cần phải
đấu tranh với Trung Quốc.

Đấu tranh ngoại giao

Quan trọng nhất, song song với các biện pháp trên chính phủ cần có tiếng nói mạnh mẽ hơn
nữa nhằm phản đối Trung Quốc. Ngoài việc phản đối mạnh mẽ với Trung Quốc, Chính phủ cần tiến
hành các biện pháp để thế giới biết rõ sự bất hợp pháp này của Trung Quốc. Đây là việc đã diễn ra
từ lâu, nhưng không phải vì vậy mà chúng ta xem nhẹ. Nếu cứ xem nhẹ, hay tiếp tục thiếu các biện
pháp đủ mạnh mẽ, thì hậu quả của nó về sau sẽ khó mà khắc phục được.

***

Việc Trung Quốc ngang nhiên làm điều họ cho là “thi hành quyền chủ quyền” trong vùng đặc
quyền kinh tế của Việt Nam cả chục năm qua là một sự xâm phạm nghiêm trọng đến nước ta. Nó
xâm phạm và ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng, tài sản và cơ hội kiếm sống của hàng triệu người
dân ven biển. Nó còn ảnh hưởng đến chủ quyền thiêng liêng của đất nước và nguy hiểm hơn, là
những bước tiến nguy hiểm trong chiến lược “tằm ăn dâu” của Trung Quốc nhằm chiếm trọn Biển
Đông. Chúng ta cần nhận thức về tầm nguy hiểm của việc này và cần chủ động, tích cực và kiên
quyết hơn nữa trong việc bảo đảm quyền chủ quyền của nước ta đối với vùng đặc quyền kinh tế.
Điều đó cũng là điều cần thiết để bảo đảm tính mạng, tài sản và đời sống cho hàng triệu người dân
ven biển.

Dương Danh Huy và Lê Minh Phiếu (Quỹ Nghiên cứu Biển Đông)

Ghi chú:

 [1] http://vietnamnet.vn/chinhtri/2009/03/836601/
 [2] http://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/2009/03/090320_bp_withdrawal.shtml
 [3] http://vietnamnet.vn/chinhtri/2008/08/800731/
 [4] http://www.chinadaily.com.cn/cndy/2009-05/15/content_7779091.htm
 [5] http://www.chinadaily.com.cn/regional/2009-05/19/content_7792657.htm
 [6] http://vitinfo.com.vn/Muctin/Quocte/LA61256/default.htm
 [7] China Daily: http://www.chinadaily.com.cn/regional/2009-05/19/content_7792657.htm
 [8] http://www.nld.com.vn/2009052003463412P0C1002/tau-ca-vn-bi-tau-nuoc-ngoai-tong-
chim-tren-bien-dong.htm
 [9] http://www.vietnamnet.vn/kinhte/2009/06/850893/
 [10] Báo Tin chiều Chu Giang,
http://news.ifeng.com/mil/2/200905/0521_340_1167780.shtml
 [11] http://www.bbc.co.uk/vietnamese/world/2009/05/090526_china_patrol.shtml
 [12] http://vietnamnet.vn/kinhte/2009/06/850893/
 [13] Trích từ: “Công uớc biển 1982 và chiến lược biển của Việt Nam”, TS Nguyễn Hồng
Thao (Chủ biên), Nhà xuất bản chính trị quốc gia, Hà Nội, 2008, trang 288
 [14] Theo báo Tuổi Trẻ,
http://www.tuoitre.com.vn/Tianyon/Index.aspx?ArticleID=319421&ChannelID=3.