Nhng iu cn bit v Thy tinh

Thy tinh, i khi trong dn gian cn gi l knh hay king, l mt cht rn v nh hnh ng nht, c gc silict, thng c pha trn thm cc tp cht c tnh cht theo mun. Trong vt l hc, cc cht rn v nh hnh thng thng c sn xut khi mt cht lng nht b lm lnh rt nhanh, v th khng c thi gian cc mt li tinh th thng thng c th to thnh. Thy tinh cng c sn xut nh vy t gc silict Silict l ixt silic (SiO2) c trong dng a tinh th nh ct v cng l thnh phn ha hc ca thch anh. Silict c im nng chy khong 2.000 C (3.632 F), v th c hai hp cht thng thng hay c b sung vo ct trong cng ngh nu thy tinh nhm gim nhit nng chy ca n xung khong 1.000 C. Mt trong s l s a (cacbonat natri Na2CO3), hay b tt (tc cacbonat kali K2CO3). Tuy nhin, s a lm cho thy tinh b ha tan trong nc - l iu ngi ta khng mong mun, v th ngi ta cho thm vi sng (xt canxi, CaO) l hp cht b sung phc hi tnh khng ha tan.

Thy tinh c ch to thnh nhiu hnh dng v pha thm cc mu sc nh qu cu ny ti xng thy tinh Brhat, Bretagne, Php

Trong dng thun khit v iu kin bnh thng, thy tinh l mt cht trong sut, tng i cng kh mi mn, rt tr ha hc v khng hot ng xt v phng dinsinh hc, c th to thnh vi b mt rt nhn v trn. Tuy nhin, thy tinh rt d gy hay v thnh cc mnh nhn v sc di tc dng ca lc hay nhit mt cch t ngt. Tnh cht ny c th gim nh hay thay i bng cch thm mt s cht b sung vo thnh phn khi nu thy tinh hay x l nhit. Thy tinh c s dng rng ri trong xy ng, lm cha (chai, l, cc, chn, ly, tch v.v) hay vt liu trang tr I.- TNH CHT L HC Thy tinh trong sut,khng g, cng nhng d v. Thy tinh khng chy,khng ht m v khng b a xt n mn. 1./Tnh cht truyn sng v hp th sng ca thy tinh Do thu tinh l vt cht v nh hnh, khng phi cht lng cng khng phi cht rn v cu to phn t: tc l cc phn t ca n bt ng (ging nh cht rn) nhng cu trc

khng theo trt t (ging nh cht lng), do thu tinh tn ti dng rn nhng trong sut. Mt trong nhng c trng r nt nht ca thy tinh thng thng l n trong sut i vi nh sng nhn thy, mc d khng phi mi vt liu thy tinh u c tnh cht nh vy do ph thuc vo tp cht. truyn sng ca thy tinh trong vng bc x t ngoi v hng ngoi thay i ty theo vic la chn cht.ph gia khi sn xut

- Vi tia T ngoi ,Thy tinh thng thng khng cho nh sng c bc sng nh
hn 400 nm, hay tia cc tm (UV) i qua. C iu ny v s b sung ca cc hp cht nh tro s a (cacbonat natri). Thy tinh thun SiO2 (cn gi l thy tinh thch anh) khng hp th tia UV v n c s dng trong cc ng dng yu cu trong sut trong khong bc sng ny, mc d n t hn thy tinh thng. C th pha thm xri vo thy tinh tng vic hp th tia cc tm (cc bc x ion ha nguy him v mt sinh hc).

- Vi tia Hng ngoi, Thy tinh c th sn xut n mc tinh khit m hng trm
kilmt thy tinh vn l trong sut bc sng hng ngoi trong cc si cp quang. Mt lng ln st c s dng trong thy tinh c kh nng hp th nhit, chng hn nh cc tm lc hp th nhit cho cc my chiu phim. - Chit sut Chit sut ca thy tinh c th thay i khi c cc thnh phn khc thm. Thy tinh c cha ch, chng hn nh ch tinh th hay thy tinh la, l 'rc r' hn v n lm tng chit sut v sinh ra s 'lp lnh' c th nhn thy r hn. Vic b sung bari cng lm tng chit sut. xt thori cho thy tinh c h s chit sut rt cao v n c s dng sn xut cc lng knh cht lng cao.

2/ Mu sc nhn thy ca thy tinh Tnh trong sut ca thy tinh trong nh sng nhn thy l do s vng mt ca trng thi chuyn tip ca cc in t trong khong bc sng ca nh sng nhn thy, v trng thi ny l thun nht trong mi bc sng hn l ch trong khong bc sng ca nh sng nhn thy (s khng thun nht lm cho nh sng b tn x, lm tn x hnh nh c truyn qua). Cc kim loi v xt kim loi c b sung thm vo thy tinh trong qu trnh sn xut n thay i mu sc ca n. Mangan c th thm vo vi mt lng nh loi b mu xanh l cy to ra bi st hay trong mt lng ln hn cho thy tinh c mu tm amtt. Selen c th s dng vi mt lng nh lm bay mu ca knh, hay trong mt lng ln hn to ra mu hi . Mt lng nh cban (0,025 n 0,1%) sinh ra thy tinh mu xanh da tri.

xt thic vi antimoan v xt asen sinh ra thy tinh mu trng c, ln u tin c s dng Venezia sn xut gi s. 2 n 3% ca xt ng sinh ra mu xanh lam. ng kim loi nguyn cht sinh ra thy tinh m c mu thm, n i khi c s dng thay th cho thy tinh mu hng ngc ca vng. Niken ph thuc vo nng , c th sinh ra thy tinh c mu xanh da tri hay mu tm hoc thm ch l mu en. Titan sinh ra thy tinh c mu nu vng. Vng kim loi vi mt lng rt nh (khong 0,001%), sinh ra thy tinh c mu hng ngc thm, trong khi mt lng thp hn sinh ra mu nht hn, thng thng gi l mu "nam vit qut". Nguyn t urani (0,1 n 2%) c th thm vo thy tinh c mu vng phn quang hay mu xanh l cy. Thy tinh urani ni chung l khng nguy him v phng x, tuy vy nu n dng bt, chng hn nh nh bng bng giy nhm, v dng bi th n l tc nhn gy ung th. Hp cht ca bc (Ag) (thng thng l nitrat bc -Ag NO3) c th sinh ra mt khong mu t da cam n vng.

Phng thc t nng v lm lnh thy tinh c th c nh hng ng k ti mu sinh ra bi cc cht ny. Cc cht ny tham gia vo cu trc thy tinh nh th no hin nay vn cha c nghin cu k. Cc loi thy tinh mu khc vn ang c tm ra. 3/ Nhit nng chy Nh mi cht rn v nh hnh, thy tinh khng c im nng chy nht nh. Natri ni chung c thm vo h nhit nng chy ca thy tinh. S b sung s a hay b tt i khi cn h nhit nng chy xung thp hn. 4/ dn in dn in v dn nhit ca thy tinh c th thay i khi thm bo, chng hn nh Pyrex.

II.- Lch s v cng ngh sn xut thy tinh

Cc loi thy tinh c ngun gc t nhin, gi cc loi v chai, c s dng t thi . Chng c to ra trong t nhin t cc nham thch (magma) ni la. Ngi nguyn thy dng v chai lm cc con dao cc sc. l k

Hnh nh thi thy tinh th k 9 Lch s

Vic sn xut thy tinh ln u tin hin cn lu c chng tch l Ai Cp khong nm2000 trc cng nguyn, khi thy tinh c s dng nh l men mu cho ngh gm v cc mt hng khc. Trong th k I trc cng nguyn k thut thi thy tinh pht trin v nhng th trc kia l him v c gi tr tr thnh bnh thng. Trong thi k ch La M rt nhiu loi hnh thy tinh c to ra, ch yu l cc loi bnh v chai l. Thy tinh khi c mu xanh l cy v tp cht st c trong ct c s dng sn xut n. Thy tinh ngy nay ni chung c mu hi nh xanh l cy, sinh ra cng bi cc tp cht nh vy.

Ca s North Rose ni ting ti thnh ng Notre Dame Paris c nin i t nm 1250

Cc vt lm t thy tinh t th k VII v th k VIII c tm thy trn o Torcello gn Venice. Cc loi hnh ny l lin kt quan trng gia thi La M v s quan trng sau ny ca thnh ph trong vic sn xut thy tinh. Khong nm 1000 sau Cng nguyn, mt t ph quan trng trong k thut c to ra Bc u khi thy tinh s a c thay th bng thy tinh lm t cc nguyn liu c sn hn: b tt thu c t tro g. T thi im ny tr i, thy tinh khu vc pha bc chu u c s sai khc r nt vi thy tinh khu vc a Trung Hi, l khu vc m s a vn c s dng ch yu.

Th k XI c cho l ni bt, ti c, phng php mi ch to thy tinh tm ra i bng cc qu cu thi, sau chuyn n sang thnh cc hnh tr to hnh, ct chng khi ang cn nng v sau dt phng thnh tm. K thut ny c hon thin vo th k XIII Vnid. Cho n th k XII thy tinh m (c ngha l thy tinh vi cc vt mu (thng thng l kim loi) khng c s dng rng ri na. Trung tm sn xut thy tinh t th k XIV l Vnid, ngi ta pht trin nhiu cng ngh mi sn xut thy tinh v tr thnh trung tm xut khu c li cc ng thc n, gng v nhiu xa x khc. Sau , mt s th thy tinh ca Vnid chuyn sang cc khu vc khc nh Bc u v vic sn xut thy tinh tr nn ph bin hn.

Sn xut thy tinh Crown

Cng ngh thy tinh Crown c s dng cho n gia nhng nm 1800 Trong cng ngh ny, ng thi thy tinh c th xoay trn khong 9 lb (4 kg) thy tinh lng ti phn cui ca ng cho n khi n c lm phng thnh a ng knh khong 5 ft (1,5 m). a sau c ct thnh tm ch nht. Thy tinh ca ngi Vnid l cao gi gia th k X v th k XIV bi v h gi c b quyt. Khong nm 1688, cng ngh c thy tinh c pht trin, dn ti vic s dng n nh mt vt liu thng dng. S pht minh ra my p thy tinh nm 1827 cho php sn xut hng lot cc vt t thy tinh r tin hn. Phng php ng xy lanh c pht kin bi William J. Blenko trong nhng nm u ca thp nin 1900. Thy tinh ngh thut i khi c to ra bng phng php khc axt hay bng cc cht n mn khc (to ra hnh cn thit trn b mt thy tinh). Thng thng n uyc to ra bi cc ngh nhn sau khi thy tinh c thi hay c. Trong nhng nm 1920 phng php mi khc axt theo khun c pht kin, theo cc tc phm ngh thut c khc trc tip trn khun, v th mi mt lt c to ra hnh nh trn b mt thy tinh. iu ny lm gim chi ph sn xut v kt hp vi vic s dng rng ri ca cc loi thy tinh mu to ra cc sn phm thy tinh r tin trong nhng nm 1930, sau ny c bit n nh l thy tinh thi k suy thoi.

Sn xut chai thu tinh bng cng ngh hin i Sn xut thu tinh pha l Pha l l mt dng thy tinh silicat kali c trn thm mt lng xt ch II (PbO) v c th l c xt bari (BaO) khi ngi ta sn xut n. xt ch c thm vo thy tinh nng chy lm cho thy tinh c chit sut cao hn v nh vy tn sc nh sng cng cao hn so vi thy tinh thng thng, ngha l trng n lp lnh hn. S c mt ca ch cng lm cho thy tinh mm v d ct hn. Pha l l cc mt hng c sn xut t thy tinh cha ch ny. Thy tinh pha l thng cha t 12-28% ch, nhng c th cha ti 33% ch. Ti hm lng ny n to ra lp lnh cao nht. Hm lng ch cao hn lm cho thy tinh kh to ra cc tnh cht ca pha l khi thi. Vic pha thm xt bari ch c tc dng lm tng chit sut ca thy tinh. Mt ngi Anh l George Ravenscroft c coi l pht minh ra pha l vo nm 1676, mc d vic pha thm ch vo thy tinh c t thi tin s ti Ai Cp v Lng H. Cc nh sn xut pha l ni ting bao gm Baccarat ti Php, Royal Leerdam Crystalca H Lan, Steuben Glass ti Hoa K, Waterford Crystal ti Ireland v Swarovski ti o.

Ti ch thy tinh

Thu tinh c to hnh khi n ang nng chy hoc bin mm, do nhng ph liu c tnh cht gn ging tnh cht sn phm cn to u c th ti ch (nu chy v to hnh li). nhng nh my ln sn xut thu tinh, a s u dng l b, l mt loi l c th nu lin tc. Ngi ta hn ch ti a vic dng l bi mi ln nh th, lng thu tinh cn tha (chim khong 20-30% th tch l) s ng cng, co li v ph hu lp gch chu la xy l v nh hng n kt cu thnh l. Chi ph xy gch mi v nhin liu cung cp cho qu trnh nng nhit ca l n nhit nu thu tinh s rt ln. Chnh iu dn n vic c mt s thu tinh thnh phm nhng cng c a vo ti ch (nu li). iu ny xy ra ti cc nh my thu tinh ln chng may hng bn khng chy, m hng tn

ng li trong kho qu nhiu; nu tip tc sn xut mi s khng c ch cha. Bin php x l l p v thnh phm, em qua l nu li, mc ch l duy tr s hot ng ca l.

ST tng hp & gii thiu PHH 5 2013 ------ Ngun: Wikipedia