You are on page 1of 6

PHC TRUNG

Cc B Phi Pht Gio n


*
Nh kinh sch ghi, sau khi Pht tch dit c 7 ngy, trn ng du ha tr v an c kit h, on du tng do Ngi i Ca Dip thng lnh, c tin ny t mt o s, nhiu tng chng u bun, c mt v t kheo tr Subhadha pht biu: Khi c Th Tn cn ti th, mi hnh ng u phi b buc trong phm vi gii lut, mt quyn t do. Ngy nay, c Th Tn dit , t y tr v sau s c t do hnh ng, khng b gii lut rng buc. Tng truyn rng l nguyn nhn Ngi i Ca Dip triu tp tng on Kit tp kinh in ln th nht. T tng y by t s manh nha cch tn, nhng trong k kit tp ny ton b gii lut v nhng li Pht dy u c tn trng nh lc Pht cn ti tin. n khong 100 nm sau khi Pht tch dit, ti thnh Ph X L (Vesaly) c chng t kheo T X L (Vrji), phng ng p dng 10 iu lut mi, Trng Lo Da X (Yasas) phng Ty n, thy th lin phn i v vn ng vi gio on khp n , thnh c 700 v tng n V X L ngh quyt v 10 iu lut mi y, kt qu hi ngh do 8 v T Kheo Trng Lo phng ng v Ty i din, phn quyt l 10 iu phi php. Nhng phn ng khng chp nhn phn quyt ny, li hp ring mt ni khc, t gio on Pht Gio chia lm 2 b phi chnh cho n ngy nay, l Thng Ta b v i Chng b, trc tin ch phn lit v gio on, ch cha c phn lit v gio ngha. Sau , Thng ta b hot ng vng Bc n, cn i Chng b vng Nam n, v sau n triu i vua A Dc (vng Bc n), vua phi mt on
45

PHT HC

truyn gio thuc Thng Ta b sang Tch Lan, l ngun gc Pht Gio Nam Tng. n khong th k 1 trc cng nguyn, cc v tng thuc i chng b Nam n theo thuyn bun sang nc ta (Giao Ch) truyn o, t Giao Ch o Pht cng c truyn sang Trung Hoa, n th k th 13 v o qun Hi Gio tiu dit Pht Gio trn t n nn Pht Gio c truyn sang Ty Tng, hng truyn ny c gi l Pht Gio Bc Tng. Nm 1951, hi ngh Pht Gio Th Gii ln u tin Colombo (Tch Lan), ra quyt ngh chnh danh Thng Ta b l Pht Gio Nguyn Thy hay Pht Gio Nam Tng, cn i Chng B l Pht Gio Pht Trin hay Pht Gio Bc Tng. trnh hiu lm, chng ti mnh dn ngh chng ta nn dng nhng danh xng do qu i biu Nam v Bc Tng Pht Gio chp thun trong i hi nu trn. o s Tch Lan ghi rt chi tit v cuc Kit Tp Kinh in do vua A Dc xng triu tp, nhng cc b phi u khng ghi v cuc Kit Tp ny, mt s s gia cho rng vic y ch xy ra ti Tch Lan, v di triu vua th su ca nc y l Devanampiya, ng ln ngi nm 250 TCN, ng thi vi vua A Dc nc Ma Kit , tn hai vua ny trong nguyn ng u gi l Devanampiya, do c s nhm ln. Nhng xt ra th di triu i vua A Dc mi c on truyn gio sang Tch Lan, ln u do Trng Lo Minhali l con trai ca vua A Dc xut gia, v ln sau con gi ca vua A Dc mang sang tng Tch Lan mt cy B , ly ging ni cy B c Pht thnh o. Cuc Kit Tp Kinh in ln th hai, nguyn nhn l do vua A Dc bit i Pht Gio, nn c nhiu ngi ngoi o tr trn vo, hng nhng bit i . Nhng h li p dng nhng gio l ca ngoi o, lm cho Pht gio b sai lch, chnh v l vua A Dc mun chn chnh li Pht Gio, nn thnh ngi Mc Kin Lin T Tu ng ra triu tp cuc Kit Tp Kinh in ln th hai vo 236 nm sau khi Pht Nhp Nit Bn, nhm nm 308 TCN. C mt s kin c ghi li T B Sa Lun : nc Ma Thu La (Mathura) thuc Trung n, c ngi con ca mt thuyn ch tn l i Thin (Mahadeva), ti tui trng thnh i tu, lu thng tam tng kinh in, chng qu A La Hn, c i chng knh n, gp ngy B Tt ti cha K Vin (Kukkutarama), i Thin trc i chng c bi k gm c 5 vic: Du s d v tri Do d tha linh nhp
46

PHC TRUNG

o nhn thanh c khi Th danh chn Pht gio. i khi ngha l mc d chng qu A La Hn, thn vn cn, sinh l cha dt, nhng vic th tc c iu cha bit ht, c bc cao hn n chng mi bit mnh chng qu A La Hn, o do nng vo m thanh m sinh khi. V trc chng ng ni: Khi Pht cn ti th, ch Thin v t chng ni ra iu chi c Pht n chng mi gi l kinh, nay Pht dit , nu trong i chng c ngi thng minh, c ti thuyt php, cng c th trc tc c kinh in. Tu trung, nhng s vic nu trn ngi ta cho rng, nm tn thuyt (ng s) ca i Thin cng l nguyn nhn ca cuc Kit Tp Kinh in ln th hai, sch i ng Ty Vc K ca Bin C c ghi chp s lin h ca vua A Dc vi i Thin, cho nn Tn thuyt cng l nguyn nhn Kit Tp v chnh n manh nha t tng i Tha, cng t , phn bit v gio ngha Pht Gio. Nam truyn hay Thng Ta b gi nguyn thy Pht Gi o, Bc truyn hay i Chng b canh tn, pht trin Pht Gio. Sau khi phn lit Thng Ta v i Chng b, trc tin t i Chng B (Mahsamghikh) nc ng Qut a La (Angottara) khi nghin cu kinh in, i chng thun v khng thun gio ngha, nn trc tin phn ra hai b l Nht Thit v Thuyt Xut Th sau l K Dn b. Nht Thit B (Ekavyavahrikh) : B ny ch trng tt c cc php ch st na sinh dit l thc, ngoi ra u l gi danh, khng thc hu. H ch trng Tam th ch php gi danh v th. Thuyt Xut Th B (Locottaravavdin): B ny ch trng do h vng m c cc php, nn cc php l h vng, gi danh, ch c cc php xut th gian mi tht c, v n c khi ln t cnh v tr chn tht. H ch trng Tc vng, chn thc. K Dn B (Kankkutikh): H cho rng Kinh v Lut tng l gio l do c Pht phng tin ty cn c thuyt php, ch c Lun tng mi l gio l chn tht v n gii thch r ngha ca Kinh v Lut. Sau n a Vn B.
47

PHT HC

a Vn B (Bhusrutiyh): Do ngi T Y B (Yajnavalkya) khi xng, tng truyn rng ngi xut gia theo Pht, sau vo Tuyt Sn n dt, khong 200 nm sau khi Pht nhp dit, ngi xut hin ng X Qut, ngi cho rng Tam Tng kinh in lu truyn gio ngha th thin, nn ngi thnh lp a Vn B tuyn dng ngha l thm su ca Pht php. Sau li c Thuyt Gi B. Thuyt Gi B (Prajrptivadinh): Do ngi i Ca Chin Din (Mahakatyayana), nc Ma Ha Lt (Mahrattha) sng lp. B ny ch trng thnh gio c nhiu cp , do Pht gi lp thuyt, nn php th gian v xut th gian u c gi v thc. Ch trng ca h l: Chn, gi tnh hu. Sau cng li c ba b : Ch a Sn b, Ty Sn Tr b v Bc Sn Tr b Ch a Sn B (Caityasailh): T i chng b, vng ni Andhra, h em Ng s ca i Thin ra tho lun, do coi trng v cng dng cc Caityas (bo thp th x li Pht), nn c tn l Ch a Sn B Sau do bt ng kin gii, h li chia thm hai nhm, mt pha Ty v mt pha Bc ca ni Andhra, nn c tn l : Ty Sn Tr B (Aparasailh) v Bc Sn Tr B (Uttarasailh) : Thng Ta B (Sthavirh): B ny ch trng cao Kinh tng, xem thng Lut v Lun tng, vi khuynh hng c hu th cu, coi trng s truyn tha nn gi c s hp nht lu di, nhng v i Chng b phn ha nn Thng Ta b cng b nh hng, khong 200 nm sau, Thng Ta b hnh thnh Thuyt Nht Thit Hu B, s phn ha ny lm cho Thng Ta b mt dn nh hng, nn v sau ny phi lui v tr ng vng Tuyt Sn (Hy M Lp Sn), do cn c tn l Tuyt Sn B (Haimavth). Thuyt Nht Thit Hu B (Saivtivdh) gi tt l Hu B: Trc tin, khong 200 nm sau Pht nhp dit, trong Thng Ta b c nhiu ngi ch trng cao Lun Tng, ni bt l Ca a Din Ni T (Katyayaniputra) c tc phm A T t Ma Pht Tr Lun ( Abidharma Jnanaprasthna sstra), h thnh lp Thuyt Nht Thit Hu B, h ch trng hin tng cc php
48

PHC TRUNG

nng vo th gian, tri qua bn trng thi: sinh, tr, d, dit, nng vo khng gian phi c s: ly, hp, tp, tn bin ha v thng trong st na sinh dit, nhng th tnh cc php vn thng tn, khng sinh dit trong qu kh, hin ti v v lai. l thuyt: Tam th thc hu,php th hng hu. Sau li c c T B. c T B (Vtsiputriya) cng gi l Tr T B : Chng ta bit La Hu La t ca ngi X Li Pht - c t l ngi c T (Vtsiputra), hu du ca c T thnh lp nn b ny, nu gi cho phi l c T T B, b ny ch trng cao Lun Tng, nhng ch cn c vo A T t Ma Php Un Tc Lun (Abhidharma prajntipda sastra) ca Ngi X Li Pht. c bit, c T b c h thng gio ngha ring, chia cc php lm 3 t: Hu vi t, v vi t, phi nh t hoc chia cc php thnh 5 tng: Hin ti, qu kh, v lai, v vi v bt kh thuyt cng gi l l phi nh t. Trong bt kh thuyt c mt th NG gi l B c Gi La (pudgala), n thng tr, lun lin tc duy tr nghip nhn, n khng phi ng un cng khng ngoi ng un, khng thuc hu vi cng khng thuc v vi, nn gi l Phi Nh T. Sau , nhn v kin gii bt ng v mt bi k trong Lun ny, ni v bn qu thnh, c quan im dng kinh thm vo, nhm b tc ngha l cho bi k, do c T B phn ha thnh lp thm 4 b na: Php Thng B (Dharmottariyh), Hin Tr B (Dhadrayniyh), Chnh Lng B (Sammitiyh) v Mt Lm Sn B (Sandagirikh). Bn b ny vn theo ch trng ca c T b, chp nhn c B c Gi La (Nhn th) thng tn chu nhn qu trong lun hi. Khong 300 nm sau khi Pht nhp dit, t Hu b phn ha ra Ha a B. Ha a B (Mahsarakh) : Ly tn b ch t cho b ny, ngi Ha a nguyn trc kia theo B La Mn thng hiu kinh V , sau khi quy y u Pht, khi ging kinh in, ch no kh hiu, ng em li vn ca kinh V v Phn ng din t. Cc t v sau lp thnh phi ring, nn ngi ta dng tn ng t tn cho b ny. Php Tng B (Dharmaguptakh): Do ngi Php Tng (Dharmagupta), tng truyn l t ca ngi Mc Kin Lin, nhn theo thy du ha, ghi nh nhng li thy dy, sau khi ngi Mc Kin Lin vin tch, ngi Php Tng em kinh in chia thnh 5 tng: Kinh, Lut, Lun, Mt Ch v B Tt Tng, c mt s ngi t Ha a B tin tng theo php chia ny, lp thnh Php Tng B.
49

PHT HC

m Quang B (Ksyaplyh) cng gi l Thin Tu B (Suvarsakh): Nguyn khi Pht cn ti tin, c ngi m Quang (Kasyapa), chng qu A La Hn, kit tp nhng li Pht dy, chia thnh 2 phn, mt phn ph cc thuyt ngoi o v mt phn i tr phin no ca chng sinh, l ch trng ph t hin chnh, do nn sau ny lp thnh mt b. Kinh Lng B (Sautrntikh) cn gi l Thuyt Chuyn B (Samkrntivdh): B ny c mc ch phc c, ti lp lp trng ca Thng Ta B ly Kinh Tng lm mc ch, khng y c vo Lut v Lun Tng. Ch trng nu nng theo kinh tng, th i hin ti chuyn n v lai, d cha c o, ht ging kinh php cng khng tiu dit. Ngi ta cho rng s phn chia cc b phi l phong ph n phc tp v hc thuyt, nhng v t tng, nh Pht Gio thm phong ph v cc b phi u n lc pht huy ch trng ca mnh, kt qu t c l h thng Vn Hc Pht Gio A T m (Abhidharma). D nhin, ngy nay nhiu ti liu ghi li cn thiu km, khng th trnh khi nhng nhm ln tn ngi, thi gian, s lng. Hy vng trong tng lai, chng ta s c c nhiu ti liu t nhng ngun khc nhau, nh ri sng cho ni dung bi ny s phong ph v chnh xc hn. Nov. 26th. 1999
Ti liu tham kho : HT. Thch Thanh Kim, Lc S Pht Gio n , Vn Hnh, Sign, 1963 Cao Hu nh, Vn Hc S Pht Gio, Hng Sen, Vit Nam, 1996 HT. Thch Thin Tm, Pht Hc Tinh Yu, Thin th nht, Vit Nam, 1999 . Thch Tm Thin, Lch S T Tng v Trit Hc Tnh Khng, Vit Nam, 1999 . Thch Tm Hi, Pht Hc C Bn, Tp 2, Vit Nam, 1999

50

You might also like