ng Trnh Vn Lc (54 tui) x Bnh Xun (huyn G Cng ng, tnh Tin Giang) s dng 2ha nui tm cng

cng xanh v phn b nui giun qu tng dinh dng, hn ch thc n cng nghip v bo v mi trng. Mt khc, phn giun qu l ngun x l ao m c hiu qu, tit kim c 2/3 chi ph so vi x l bng thuc ho hc. Vi 100m2, sau 2 thng nui giun qu chi ph khng ti 7 triu ng, nhng thu c 2 tn giun tht, gi bn 32.000 ng/kg, tng thu 64 triu ng, li gp 9 ln. C 5 ngy, ng cho tm n giun/ln tng cht dinh dng v mi trng nui tm sch.

Vi m hnh trn, sau 6 thng nui, ng thu 3,8 tn tm thng phm, bn vi gi 90.000 ng/kg, thu c 342 triu ng, tr chi ph cho li rng 250 triu ng. M hnh nui trn kt hp vi nui tm gii quyt bi ton nui tm sch. Ngoi ra, ng cn t ch bin thc n cho tm cng xanh nh c bin, ruc ti, ruc kh... Sn phm ny, hng nm ng dn huyn G Cng ng khai thc t sn lng kh ln, ga li r, cung ng cho pht trin tm cng xanh tan huyn. Nm 2007, ng Lc rt ra bi hc kinh nghim nui tm cng xanh t hiu qu cao hn: i vi vng ngoi , ng dn nui xen canh mt v tm s v mt v tm cng xanh l hiu qu nht. Kt qu, vi 3 ha t a vo nui tm cng xanh v nui giun qu, ng li rng ti 370 triu ng. Hi Bnh

thut

nui

giun

(trn

t)

Nui giun t tuy l mt ngh mi pht trin nhng rt hu ch v ph hp vi iu kin ca mi gia nh. Loi giun t vi chc nng sng t nhin s gp phn phn hy rc v cc cht ph thi hng ngy trong gia nh bn thnh ngun thc n m ng vt a thch, giun t c hm lng protein chim 70% khi lng .

y chnh l ngun thc n giu m ti ch cho hu ht cc con vt nui trong gia nh chng ta, ng thi cng l ngun cung cp phn bn hu c qu bo cho cy trng.

Mun nui giun t trong h gia nh ch cn 02 iu kin sau: - C ngun phn ng vt ti ch nh phn g, phn heo, phn tru b, phn th, ... y l ngun rt d kim i vi nhng h nng dn, c bit l nhng h kinh t VAC, l thc n tuyt vi ca giun t.

- Phi c mt chung nui thch hp: Tt c nhng dng c ng m m bo thot nc, khng ng ngp v cha ng c th tt c nhng th u c th lm chung nui giun. V d nh trong thng phuy b khng, trong can nha b khng c th lm chung nui giun.

1/Chun b chung nui: Trn thc t ngi ta nui giun theo 02 dng chung:

- Lung nui giun: Lung nui giun c th xy bng gch, trong iu kin cha c vn chng ta c th quy m b l c th nui c. Lung nui giun rt thch hp nng thn v c mt bng.

- Thng nui giun: Ty theo qui m ln nh v ty theo iu kin tn dng nguyn vt liu ca mi ni, m thit k thng nui c kch thc ph hp. Thng nui giun phi m bo c th cha c thc n cho giun v khng lm thay i nhit ca thc n, nc trong thc n khi lng xung phi c ch thot phn thc n bn di khng qu m. ng thng nui giun phi m bo kn khng cho giun b ra ngoi, b trn khi ni nui. Thng thng cc thng nui giun lm bng g hoc xy cc b xi mng.

Nui giun trong gia nh vi qui m nh, c th lm nhng thng nui vung 70- 70 cm v cao 45 cm. Vi kch thc ny c th nui c 10.000 con giun. Cc thng c th xp chng ln nhau v t trong nh c mi che ma che nng. Trong iu kin cht hp nh th hoc nh cao tng, ngi ta s ta s dng hp nui giun. Hp nui giun phi c kch thc 50 x 35 x 20 cm. y hp c khoan nhiu l thot nc ng knh khong 5mm v c lt di cht do ngn khng cho giun b ra ngai. Bn trong hp ph giy mu en hoc l chui to ra mi trng ti. Bn gc hp c chn cao khang 5 cm khi chng ln nhau vn c k h cho thng khng kh. Di mi chng hp t mt ci chu hng nc t cc hp trn chy xung. 2/ Dng c nui giun: Cy cha 6 rng: y l dng c dng xi, thu hach v chm sc giun, khng dng cc dng c khc c th lm giung b thng. - Tm che ph: Tm che ph thng lm bng bao ti hoc bao chiu. c im ca giun l n cn v ti. Do ngi ta dng tm che ph thng to bng ti cho b mt lung giun giun lin tc b mt n thc n. Mt khc cng dng gi m cho lung giun. - Thng ti: Nu khng c thng ti c th dng tay vy nc qua sn r. 3/ Chn ging giun: Vit Nam, ging v chng lai giun rt phong ph. Tuy nhin, cho n nay cc c s nghin cu v sn xut ging giun ph hp vi iu kin thi tit kh hu, cho nng sut cao cn rt hn ch. Do vy, c ging giun, ngi chn nui hy t la chn trn chnh mnh t ca mnh bng cch cho g vt n nhiu lai giun khc nhau. Quan st tm mt vi lai m g vt thch n nht nui th. Sau ,

tin hnh nui th mt vi lai trn, trong iu kin ging nhau, ri chn lai no c tc pht trin nhanh nht nui gy ging. - Giun t c nhiu lai, nhng chng ta thng nui giun qu. Giun qu l lai giun phn, ngha l c phn th n sinh sn rt nhanh, d nui, cho nng sut cao v thch hp vi tng vng nhit i. - Giun qu li rt mau . Sau khi giao phi l 7 ngy l giun qu cho 1 la . Giun qu tn 3-4 la u tin, sau th 7 ngy cho 1 la . - Giun qu l loi ng vt lng tnh smg ti ch, ngha l 2 yu t c v ci c trn cng mt c th. Cho nn sau khi giao phi th c hai c th u , c th ni v vic tng s lng giun l lai ng vt sinh sn nhanh nht. 4/ Mt : Mt th quyt nh nng sut thu hoch. Mt thch hp khong 0,8 - 1 kg/m2, ngha l vo khong 8 ngn n 1 vn c th/m2 mi m bo c sau 30 ngy cho 1 ln thu hach vi nng sat 12 - 15 kg/m2, tng ng vi 120 - 150 tn giun/ha. Nu ta c y ngun thc n c th rt ngn chu k thu hach l 20 ngy. Ngai ra, giun t cn cn cht mn lm nh . t mn c th lm t phn ng vt v rc n em oai, thi gian t 20 - 30 ngy. Sau khi , phn c mu nu v ht mi, lc ta x ng phn ra bm nh v vo lung lm nn, thng th lp cht mn trn lung giun cao t 10-15cm. V d: Mt lung giun c din tch 2m2 cn 50% phn ng vt cc cc lai, cng vi 50% rc n (khng dng nhng rc thi c cht c, rc, cay, c tinh du). 5/ Thc n v cch cho n: - Tt c cc loi phn nh phn ln, phn tru b, phn g, phn th, ... u c th lm thc n cho giun t. Thc n s dng cho giun t di dng ti.

- Cch cho n : Khi cho n gi tm ph v bn thc n cho giun. Lng thc n ty thuc vo sc tiu th ca tng lung c th v ty ma. Vo ma h t 3 - 5 ngy cho giun n 01 ln, lng thc n bn trn b mt lung dy t 2- 3 cm, sau khi bn xong y bao ti li v ti m. Chng ta cng c th bn thnh tng , hoc theo tng dy di khi nhit trong lung tng cao giun c khong trng chui ln th. n ma ng lng thc n bn nhiu hn, dy khong 5 cm v bn ph y lung giun. Thi gian cho n cng tha hn ma h. 6/ phn lm thc n cho giun: - 50 kg c kh hay rm la, thn u, b ma, mt ca, giy vn, ... - 30 kg phn gia sc (tru, b, heo, ...) - 20 kg thc vt ti (rau, c, v chui, ...) Tng cng c 100 kg vt cht th, gia h cm mt th anh tre hay khc g di t y h nh ln khi mt h. Mi ngy ti nc va, khi ti lt thanh tre nhm mc ch cho nc ngm u h . Sau thi gian khong 03 thng th phn hoai, ring rm mt sn th thi gian s ngn hn. Ring phn ti ca gia sc n c c th cho n trc tip. 7/ Chm sc nui dng giun: - Ri mt lp phn hoai dy khong 10 cm y chung nui. - giun ging vo v ri mt lp mng thc n bn trn. - Phun sng cho t va m, m 60 - 70% ( m thch hp l nm hn hp thc n v vt nc chy theo k tay). Phun sng 02 ln/ngy (sng v chiu). - C 03 ngy th cho giun n mt ln v gi mi trng lun m. - Giun thng c tp tnh sng trong mi trng ti, h gp nh sng l giun rt xung. Do , chng ta phi to mi trng ti giun di chuyn ln b mt tip nhn phn thc n cung cp thng k. 8/ Qun l v chng dch hi:

Hng ngy theo di lung giun, nu thy kin phi tiu dit ngay. Dit kin c th dng cch n gin l t nhng vt kin b vo lung giun, nh khi t y tm ph giun li, hay cho nc ngp h giun v kin ni ln mt nc, dng ri t kin trn mt nc, sau tho nc ra. Ngoi ra c th dng thuc dit kin qut trn vch chung. Mt iu cn lu l lung giun phi c che chn hoc bao li xung quanh trnh g, ch nhi, rn mi hoc chut n giun. Giun t bnh, n ch c mt bnh thng xy ra vo ma h l bnh au bng.

K THUT NUI GIUN T Giun t c cc nh khoa hc Nng nghip Vit Nam nghin cu t nhng nm 1980, v c ph bin k thut nui cho b con khp ni; giun t c ngay trong vn, trong phn, gn cc rnh nc, hay trong chung ln, chung tru, trong t nhin... B con ta thng gi giun t l giun , giun qu. o di t thy giun c u , mu tm tm, thn hi dt, l giun t.

Giun t l loi giun mang li gi tr kinh t cao trong chn nui, giun t c n 70% hm lng m, dng lm thc n cho gia sc, gia cm: Ngan, ngng, vt, g, c... Giun t n phn nn ln rt nhanh, nhanh v kho; mi tun giun 1 ln, mi ln c t 20- 30 trng, c 2 n 3 tun sau th n v pht trin nhanh, khong 3 thng sau giun trng thnh v nh con m l n bt u , c lin tc nh vy. Giun m sng n 12 nm, nh vy cc th h

giun: B m, c k, ng b, con ci, chu cht... cng tng theo cp s nhn. Hng tun ta phi cho phn vo giun n, n li , 5 - 7 ngy nu thy ht phn, nhn vo nui thy ton giun ta li cho phn vo, gi m cho phn th giun s cung cp c rt nhiu lng giun mi phc v vic chn nui trong gia nh. B con nn lm ly 1 nui giun, mi t 3 n 5m2 l cho tt c vt nui trong gia nh. Ty vo iu kin tng gia nh m ta lm nhiu hay t. Vi nhng gia nh bt u nui giun, b con cn lu n nhng iu kin k thut Chun b ging sau: giun:

Cng nh gia sc, gia cm, yu t u tin khi bt tay vo nui giun t l phi chun b ging giun. Do giun l loi kho nn ch cn mt gi giun nh lm ging ban u trong c giun ging, phn giun v mt phn thc n ca giun. Trong phn giun c hng triu kn v vy khi a ging v b con cn di u ging ln ch nui chng s nhanh chng nhn ra theo cp s nhn. c ging giun b con c th n cc c s ang nui giun hoc trc tip qua Gio s Nguyn Ln Hng- S in thoi: 0913302718, hay qua Trung tm Khuyn nng Thanh Ho . Chun b ch nui giun: C th nui giun trn nn chung ln b khng, hoc trn nn gch... hin nay thng dng nht l nui giun bng lung. Lung giun c b tr ni c nn cng, dng gch, thn cy chui quy li thnh lung. Lung giun cao t 20 30cm, rng 1m, di tu . Trn lung phi lp mi che, tuyt i khng ma xi vo lung, giun c th sng vi m rt cao nhng khng chu c ma xi x. Bn nng ca chng l nu ma to tt vo ni chng s b i. Do , cn c mi che cho lung giun, mi che lm bng: Rm r, tranh, l ma, giy du hoc nilon, Thc mi nn cch n mt lung t nui 1 m tr ln. giun:

Giun c th n c tt c cc loi phn gia sc, chng thch nht l phn ca cc loi ng vt n c nh: B, nga, d, th... Ngoi ra phn ln, phn g cng nghip, phn chim ct giun n cng rt tt. Nhng nhng loi phn ny cn urc phi trong nc cho tiu i cao, ri khng mi thch cho hp giun vi n. giun. Lu : Khi khai thc ngun phn nn loi bt nc tiu bi hm lng axits Giun cng c th n cc loi cht hu c khc nh: Giy vn, ba mc, thn l cc loi cy h u, rau tha, v c, bo bm nh, b sn dy... Tuy nhin khng nn cho chng n cc loi cy c v ng, chua, cht v c cht c nh: l xoan, l lim, v sn. Tt c cc cht hu c ny u trn ln vi phn hoc vo nhng ma him phn cn phi tr phn cho giun n dn. Phn cn nhng ni che chn, khng cho nng chiu vo, khng cho ma hoc nc bn ngoi ngm vo, tt nht nn cha phn vo cc b cha c mi che cho giun n Cho phn v th dn. ging:

Sau khi chun b giun ging v ch nui th b con cn phi cho phn vo lung. (Lu : Khng c cho phn kh vo lung, nu phn b kh nn ti cho tht m). phn thnh mt lp mng 20cm, san cho u, khng phn kt thnh tng mng ln m phi lm ti chng ra. Khi cho giun ging vo cng cn ri u phn trn nt lung sau dng tm ph y ln trn (tm ph c tc dng che ti v gi m); tip ti m ln ton b tm ph, nc s thm qua tm ph xung di lp phn (tun u nn phng hoc vi ti ti Chm vo lung v hi nh sc vy giun s i m). ht. giun: Ch : Phi dng nc sch ti cho giun, tuyt i khng dng nc c x

Sau khi th ging 2 n 3 ngy sau th kim tra, d h tm ph ln thy giun b ln mt di tm ph l tt. Nh vy l giun c th thch ng vi ch mi, hng ngy phi kim tra ch nui giun phng ch hi ca giun nh: Cc, nhi, chut ch, chim... Cn thng xuyn gi m cho lung v tm ph; khi

thy

tm

ph

kh

cn

phi

ti

ngay.

Giun n phn gia sc v n phn ca n ln trn, phn giun ti nh mn ca v c mu en (khi no giun n ht thc n, cn b sung thm thc n). Ma ng c 7 10 ngy cho thm 1 lp thc n t 2 n 4cm; ma h 3 n 5 ngy l giun n ht thc n nn li cho thm thc n vo. Nu giun i n s b i. V vy, vic kim tra thng xuyn lung giun l rt cn thit. c tm ph cho giun, tt nht nn dng tm ph bng bao ti en c cha rch, hoc mt tm vi c c git sch trc khi s dng trnh mi v c th c trc gy hi cho giun. Nu tm ph l chiu rch th sau mt vi thng chiu s mc v giun n lun c n (v vy phi chun b thm tm ph). Mt loi ch hi na tng nh khng c hi nhng li lm ngi nui giun rt ngi l kin. phng kin ngay t khi chun b ch nui cn to rnh nc xung quanh lung giun (kin s khng b qua rnh nc vo c lung giun). Bnh thng kin khng chui rc vo ch m t, nhng trong lung c giun cht th chng s lao vo ngay bi mi ca giun cht rt hp dn h hng nh kin. Do vy, vic to rnh nc xung quanh nui giun s ngn cho kin khng b vo c. Tuy nhin vi nhng c s nui giun cha to c rnh nc xung quanh khu vc nui th chng ta cng phi c cch dit kin. Giun khng ch c tc dng tt trong chn nui m n cn gp phn vo gii quyt nhim mi trng, ton b phn rc c thng xuyn a vo lung giun v pha trn c tm ph che y, giun l con vt n phn, thi phn giun ln trn mt, lp phn giun to ra mt ri phn cch gim bt mi hi thi, mt khc bn thn tm t cng lm gim mi hi bc ra. Chnh ng tc thu gom phn hng ngy v cho vo mt ch nui giun cng gp phn lm gim nhim mi trng. Giun t l con vt nh b nhng tc dng ca n em li khng nh b t no, nu nh b con bit tn dng kh nng k diu ca n th chc chn s thnh cng trong chn nui./.