NHIT HC - L phn ca vt l hc nghin cu cc hin tng nhit. - Hin tng nhit c th gii thch c da vo cu trc phn t ca vt cht.

Phn vt l nghin cu cu trc ny gi l vt l phn t. Ngoi ra nhit hc cn dng phng php v m tm ra qui lut cho cc qu trnh bin i c trao i nhit v cng l nhit ng lc hc.

CHT KH. PHNG TRNH TRNG THI CA CHT KH 1. Thuyt ng hc phn t cht kh. Cu to cht. Tnh cht ca cht kh: Bnh trng D nn C khi lng ring rt nh so vi cht rn v cht lng Cu trc ca cht kh

Cht c cu to t cc nguyn t. Cc nguyn t tng tc vi nhau to thnh nhng phn t. Lng cht, mol Lng cht trong mt vt c xc nh theo s phn t hay nguyn t cha trong vt y. 1 mol l lng cht trong c cha mt s phn t hay nguyn t bng s nguyn t cha trong 12g cacbon N=6,02.1023 : Khi lng mt phn t vi = : s mol. NA Thuyt ng hc phn t cht kh: Cht kh bao gm cc phn t. Kch thc phn t nh. C th b qua kch thc y v coi phn t nh mt cht im. - Cc phn t chuyn ng hn lon khng ngng. Nhit cng cao th vn tc chuyn ng cng ln. Chuyn ng hn lon ca phn t gi l chuyn ng nhit => vn tc phn t phn b u trong khng gian. - Khi chuyn ng, mi phn t va chm vi cc phn t khc v vi thnh bnh. Khi va chm vi thnh bnh to nn p sut ca cht kh ln thnh bnh. Vy c th coi gn ng phn t ca cht kh l cht im, chuyn ng hn lon khng ngng ch tng tc vi nhau khi va chm. Cht kh nh vy gi l kh l tng.
m0 =

 Cu to cht: Cht c cu to t nhng phn t chuyn ng nhit khng ngng. - th kh cc phn t xa nhau tng tc yu nn chuyn ng hn lon v mi pha nn cht kh chim ton b th tch bnh cha khng c hnh dng v th tch xc nh. - th rn v lng phn t gn v sp xp vi mt trt t nht nh. Lc tng tc gia mt phn t v cc phn t ln cn lun lun mnh gi cho cc phn t khng ra xa m dao ng quanh mt v tr cn bng. Nn cht rn v cht lng c th tch xc nh. 2. Cc nh lut v kh l tng: nh lut Bi-l-ma-ri-t nhit khng i, tch ca p sut p v th tch V ca mt lng kh xc nh l mt hng s. pV =hng s
1 2 Hay p1V1 = p2V2 p = V 2 1

nh lut Sac-l. Nhit tuyt i Vi mt lng kh c th tch khng i th p sut p ph thuc vo nhit t ca kh nh sau
p = p0 (1 + t ) vi =

1 : H s tng p ng tch 273

+ Kh l tng: L kh tun theo ng hai nh lut Bi-l-ma-ri-t v nh lut Sac-l + Nhit tuyt i:T=t+273 (K: Kenvin) Vy: V=const th T = T hay = const T 1 2 * Phng trnh trng thi ca kh l tng. nh lut Gay-luy-xac + Phng trnh trng thi: + nh lut Gay-luy-xac
p1 p2
p

t p1V1 pV = 2 2 hay pV = const T1 T2 T V1 V2 V P=const=> T = T hay T =const 1 2

pV = m

Phng trnh Cla-p-ron-Men--l-p Hoc: p=nkT + nh lut an Tn

RT

p sut m hn hp kh ( cc thnh phn khng phn ng vi nhau) bng tng cc p sut ring phn ca tng kh c trong hn hp: p= p1 + p2 + p3 + ....

Mt hn hp kh c n kh thnh phn khi lng m1 ; m2 ; m3 ;.... cha trong mt bnh c th tch V. Nu ch c kh thnh phn th nht vi khi lng m1 cha trong bnh th p sut kh y l p1 . V p1 : p sut ring phn ca cht kh th nht trong hn hp. 3. Bi tp v d: Bi tp nh lut Bi-l-ma-ri-t Cu 1: Xt 0,1 mol kh trong iu kin chun; p sut p0 =1 atm=1,013.105Pa, nhit 00C a) Tnh th tch V0 ca kh. V trn th p-V im A biu din trng thi ni trn. b) Nn kh v gi nhit khng i Khi th tch kh V1 =0,5V0 th p sut p1 ca kh l bao nhiu? V trn cng th im B biu din trng thi ny? c) Vit biu thc ca p theo V trong qu trnh nn ng nhit cu b? V ng biu din? Sau lm nng kh ln n nhit t=1020 v gi nguyn th tch khi kh d) Tnh p sut p2 ca kh e) V trn th p-V ng biu din qu trnh nng ng tch ni trn. Cu 2: Bm khng kh p sut p1 =1at vo mt qu bng da. Mi ln bm ta a c 125cm3 khng kh vo bng. Hi sau khi bm 12 ln p sut bn trong qu bng l bao nhiu? - Dung tch bng khng i 2,5lit - Trc khi bm bng cha khng kh p sut 1 at. - Nhit khng kh khng i. Cu 3: Mt bt kh c th tch tng gp ri khi ni t y h ln mt h. Gi s nhit y h v mt h nh nhau, hy tnh su ca h. Bit p sut kh quyn l p0 = 75cmHg Cu 4: Mt ct khng kh cha trong ng nh, di, tit din u. Ct khng kh c ngn cch vi kh quyn bng ct thy ngn c chiu di d=150mm. p sut kh quyn 750 mmHg. Chiu di ct khng kh trong ng khi nm ngang 144mm. Hy tnh chiu di ct khng kh khi: a) ng thng ng ming trn? b) ng thng ng ming di? c) ng t nghing gc 300 so vi phng ngang ming ng trn? d) ng t nghing gc 300 so vi phng ngang ming ng di? Cu 5: Mt xi lanh cha kh y trong pittong. Pittong c th trt khng ma st dc theo xi lanh, c khi lng m c tit din S, kh ban u c th tch V, p sut kh quyn p0 . Tm th tch kh nu pittong chuyn ng thng ng vi gia tc a coi nhit khng i. Cu 6: Mt xilanh nm ngang kn hai u th tch V=1,2 lt v cha khng kh p sut p0 = 105 Pa . Xi lanh c chia ra lm hai phn bng nhau bi mt xi lanh mng khi lng 100g t thng ng. Chiu di xi lanh 2l=0,4m. Xi lanh c quay vi vn tc gc quanh trc thng ng gia xi lanh. Tnh nu pittong nm cch trc quay r=0,1m khi c cn bng tng i. Cu 7: Mt bm ht kh dung tch V phi bm bao nhiu ln ht kh trong bnh c th tch V t p sut

p sut p. Coi nhit khng i. Cu 8: Trong khong chn khng ca mt phong v biu thy ngn c lt vo mt t khng kh nn phong v biu c s ch nh hn p sut thc ca kh quyn. Khi p sut kh quyn l 768 mmHg phong v biu ch 748mmHg, chiu di khong chn khng l 5,6 mm. Tm p sut ca kh quyn khi phong v biu ch 734 mmHg. Coi nhit khng i. PHNG TRNH TRNG THI Cu 1.C ba bnh c th tch V1 = V ;V2 = 2V ;V3 = 3V thng vi nhau nhng cch nhit i vi nhau. Ban u cc bnh cha cng mt nhit T0 v p sut p0. Ngi ta h nhit bnh 1 xung T1 = mi?
T0 v nng nhit bnh 2 ln T2 =1,5T0 bnh 3 ln T3 = 2T0 . Tnh p sut p 2

p0 n

; 1 = RT ; 2 = 3RT ; 3 = 2 RT 0 0 0 Cho hai s mol bng nhau ta tm c p sut mi. vi V=6 v Cu 2: Mt bnh kn hnh tr t thng ng c chia lm hai phn bng mt pittong nng cch nhit, ngn trn cha 1 mol, ngn di cha 3 mol ca cng mt cht kh. Nu nhit hai ngn u bng T1 =400K th p sut ngn di gp i p sut ngn trn . Nhit ngn trn khng i, ngn di c nhit T2 no th th tch hai ngn bng nhau?

6 p0V RT0

2 pV

4 pV

3 pV

p2 = p1 + p0 ; p0 = p1; p1V1 =

2 p1V2 pV v = RT 3

3 suyra : V2 = V1 ,V1 = 2v;V2 = 3v 2

Khi hai ngn bng nhau: V=2,5v

Ngn trn: p1V1 = p1'V => p1' =

4 3 p1 nn gii cc phng trnh ta c: T2 = T1 5 4

' 12 T2 2 p1V2 p2 V ' = Ngn di: => p2 = 5 T p1 T1 T2 1 ' = p1' + p1 V pittong cn bng: p2 Cu 3. Hai bnh c th tch V1 =40 lt, V2 =10 lt thng vi nhau bng mt ng c kha ban u ng. Kha ny ch m nu p1 p2 + 105 , p1; p2 l p sut kh trong hai bnh. Ban u bnh 1 cha kh p sut p0 =0,9.105 v nhit T0 bng 300K. Trong bnh 2 l chn khng. Ngi ta nung nng u hai bnh t T0 n T=500K a) Ti nhit no th kha m? b) Tnh p sut cui cng trong mi bnh?

Kha

m: p1 = pm = 105 Pa
p0 pm = => Tm = 333K Chnh lch p sut hai bn: T0 Tm

RT0 Bnh 1: p0V1 =

p =105 Pa

( p + p )V1 =1RT pV2 =2 RT

= 1 + 2

4. Bi tp chuyn su: * p dng nh lut Bilomariot Cu 2: Mt ng thy tinh, tit din nh v u chiu di 2L (mm) t thng ng, u kn di. Na di ca ng cha kh nhit T0 cn na trn cha y thy ngn. Phi lm nng kh trong ng n nhit thp nht l bao nhiu tt c thy ngn b y ra khi ng. p sut kh quyn l L (mm) thy ngn.

HD: Tm phng trnh ca T theo x vi x l khong dch chuyn ca ct thy ngn v tr bt k=> phng trnh bc 2 . Bin lun khi x tng t 0 n L/2 th T tng trng thi cn bng ct thy ngn l bn, ch cn tng T ln lng cc nh l ton b ct thy ngn b y ra ngoi: T=
9 T0 8

Cu 3: Mt bnh hnh tr cao l0 = 20cm cha khng kh 370C. Ngi ta ln ngc bnh v nhng vo cht lng c khi lng ring d=800 kg/m 3 cho y nm ngang vi mt thong cht lng. Khng kh b nn chim bnh. a) Nng bnh ln cao mt on khong l1 =12cm th mc cht lng trong bnh chnh lch bao nhiu so vi mt thong ngoi? b) Bnh v tr nh cu a nhit ca bnh phi bng bao nhiu th khng cn chnh lch ni trn na. p sut kh quyn p=9,4.104 Pa. Ly g=10m/s2

l0

Cu 4: Mt bnh tit din hnh tr S=10cm2, th tch V=500 cm3 c l thot y. y nt l thot K v nc chim 3/5 th tch bnh, y ming bnh bng nt N . Nt ny rt kn nhng c mt ng thy tinh xuyn qua, ming di ca ng cch y bnh d=10cm. Th tch khng kh bnh ban u l 200 cm 3. Ngi ta m nt K cho nc chy ra. Chng minh rng p sut p trong bnh gim, nhng khi b dy x ca lp nc gim n x1 th p li tng. Tnh x1 v p sut p1 tng ng? p sut kh quyn p0 =10m nc. Nhit khng i.

Bm ht, bm nn. Cu 1: Mt bm ht kh dung tch V phi bm bao nhiu ln ht kh trong bnh c th tch V t p sut p0 n p sut p. Coi nhit khng i. HD: p dng nh lut Bi l ma ri ot cho tng ln bm ti ln th n . ta co n phng trnh,
p p0 thc hin bin i s tm n= V lg V + V lg

Cu 3: Mt bm nn kh c pittong c ni bng vi bm n bnh B. Th tch ti a ca thn bm l V, ca vi bm l v v ca bnh l VB .Trn pittong c van ch cho kh qua c kh p sut

trong thn bm nh hn p sut kh quyn. Bnh B cng c van ch cho kh i qua t vi bm vo bnh khi p sut kh trong bnh nh hn trong vi bm. Bm chm nhit khng i.
v V

VB

a) Tm lin h gia cc p sut trong bnh B sau n ln bm v (n+1) ln bm. HD: Sau n ln bm p sut trong bnh B l pn , trong ln th (n+1) c hai qu trnh nh: + Nn kh ng nhit t th tch (V+v) p sut p0 n (v+ V ) v p sut tng pn . + Van B m ra nn kh vo bnh B t th tch ( V + v + VB ) n th tch (v+ VB ) v p sut tng t pn n pn +1 . b) Tnh p sut ti a c th t c trong bnh B. Cho bit p sut ban u trong B bng p sut kh quyn p0 ? HD: p sut ti a t c khi pn = pn +1 . Cu 4: Mt ci bnh c th tch V v mt bm ht c th tch xi lanh l v a) Sau bao nhiu ln bm th p sut trong bnh gim t p n p? p sut kh quyn l p0 . Bm tht chm nhit khng i. HD: Xt tng ln bm ti ln th n. Thc hin bin i ton hc n khi p sut cn l p. b) Hi nh trn vi gi thuyt khi pittong dch chuyn sang phi khng ti y xi lanh m cn li th tch V . Tnh p sut nh nht c th thc hin c trong bnh?
v

HD: p sut nh nht trong bnh t c khi p= p0 Cu 5: Nn khng kh vo bnh vi th tch v. Khi pittong i sang bn phi th van A ng khng cho khng kh thot ra khi bnh, ng thi van B m khng kh i vo xi lanh. Khi pittong i sang bn tri van B ng, van A m pittong nn khng kh vo bnh. a) Ban u pittong v tr s 1 v p sut trong bnh l p0 , p sut kh quyn l pk . Tnh s ln phi n pittong p sut cui cng l pc . Ngi ta n chm nhit khng i. v
V

b) B tr li cc pittong th c th rt khng kh trong bnh. Ban u pittong v tr 1, p sut trong bnh l p0 . Tnh s ln cn ko pittong p sut trong bnh gim i r ln. pc = dng bng s r=100, V=10v, tnh s cn ko pittong
p0 . p r

p dng phng trnh trng thi. Bi ton tng tc qua vch ngn. Cu 6: Mt xi lanh cch nhit hnh tr chiu cao h=50cm, tit din S=100cm 2 t thng ng, xi lanh c chia thnh hai phn bng mt pittong cch nhit khi lng m=500g. Kh trong hai phn cng loi nhit 20 0C v c khi lng m1 =0,5 m2 . Pittong cn bng khi cch y di on h2 = 0,4h. a) Tnh p sut kh trong hai phn ca xi lanh? Ly g=10m/s2 b) pittong cch u hai y xi lanh th phi nung nng kh phn no n nhit bao nhiu? ( phn cn li gi nguyn nhit )
m1

Cu 7: Mt xi lanh kn, t thng ng, bn trong c hai pittong c th trt khng ma st. Cc khoang A, B, C cha khi lng kh bng nhau ca cng mt cht kh l tng. Khi nhit chung ca h l 240C th cc pittong ng yn v cc khoang tng ng A, B, C c th tch l 5 lt, 3 lt, 2 lt. Sau tng nhit ca h ti gi tr T th cc pittong c v tr cn bng mi. Lc VB = 2VC . Hy xc nh nhit T v th tch kh bnh A ng vi nhit T?

Cu 8: Hai bnh A v B ln lt c th tch V1 ;V2 v V1 = 2V2 c ni vi nhau bng mt ng nh, bn trogn ng c mt ci van. Van ch m khi nhit chnh lch p sut hai bn l p 1,1atm . Ban u bnh A cha kh l tng nhit 27 0C, p sut 1atm, cn trong bnh B l chn khng. Ngi ta nung nng u hai bnh ti nhit 1270C m a) Ti nhit no th van bt u m? 3 T b) Tnh p sut cui cng trong mi bnh? ( coi th tch mi bnh khng i)
m,,T

Cu 9: Mt pittong khi lng khng ng k v tr cn bng

Trong mt bnh hnh tr kn. Pha trn v pha di pittong c kh Khi lng v nhit kh hai ngn nh nhau. nhit T th tch phn trn gp 3 th tch phn di. Nu tng nhit ln 2T th t s th tch y l bao nhiu? Cu 10: Mt pittong c trng lng khng ng k v tr cn bng trong mt bnh kn hnh tr. Pha trn v pha di pittong c kh, khi lng v nhit ca kh trn v di l nh nhau. nhit T th tch kh phn trn gp ba ln th tch kh phn di. Nu tng nhit l 2T th t s th tch y l bao nhiu?

HD: Xc nh trng thi ca tng khi kh lc u v lc sau, p dng phng trnh trng thi bin i tm c phng trnh bc hai theo p, gii phng trnh tm c p( p0 )=> t s cn tm. p dng nh lut an tn Cu 11: Mt bnh kn ngn bi vch xp lm hai phn c th tch bng nhau. Ban u ngn bn phi cha hn hp hai cht kh A v B, khi lng mol ca chng ln lt l A , B , p sut ton phn l p. Ngn bn tri l chn khng. Vch xp ch cho kh A i qua do khch tn. Sau khi khch tn dn n trng thi dng, p sut ton phn ngn bn phi l p=kp (k<1). Hai cht A, B khng phn ng ha hc vi nhau. a) Tnh p sut ring phn ca hai kh ban u? b) Tnh t s khi lng ca hai cht trong bnh ( Qu trnh khch tn kh A qua vch c nhit khng i) Qu trnh bin i trng thi m p(V) l hm bc nht, bc hai Cu 12: C 20 g kh Heli cha trong xi lanh y kn bi pittong bin i chm t 1=> 2 theo th nh hnh v. V1=30 l, p1=5 atm; V2=10l, p2=15 atm. Hy tm nhit cao nht m kh t c trong quptrnh bin i.

V O

HD: Tm hm s p theo V ri th vo phng trnh trng thi => phng trnh bc hai theo V ca hm T ri bin lun da vo th parabol ta tm c T max Cu 11: Mt mol kh l tng thc hin qu trnh bin i theo qui lut: a) p = p0 .V 2 : Tm nhit cc i ca kh? b) T = T0 V 2 : Tm p sut nh nht c th c ca kh? p dng nh lut Gayluysac. Cu 13: Trong mt ng hnh tr thng ng c hai tit din khc nhau c hai pittong ni vi nhau bng si dy khng dn, gia hai pittong c mt mol kh l tng. Pittong trn c tit din ln hn pittong di S = 10cm 2 . p sut kh quyn bn ngoi l 1 atm. a) Tnh p sut p ca kh gia hai pittong. b) Phi lm nng kh ln bao nhiu cc pittong dch chuyn ln trn mt on l=5 cm. Bit khi lng tng cng ca hai pittong l m=5kg, kh khng lt ra ngoi.

HD: p= p0 +

* Cht lu: Cu 14: Mt bnh t thng ng ti cc tit din S1 , S 2 c hai pittong nh, gia chng c ni vi nhau bi si dy c chiu di l. Tm lc ko cng ca si dy nu gia cc pittong cha y nc c khi lng ring D. B qua mi ma st. Pha ngoi hai pittong l kh quyn c p sut p 0 . --------------------------------------------

mg S mg S .l T = ( p0 + ) S R

HD: p S + T = ( p + 10 Dl ) S 0 2 2

p 0 S1 + T = pS1