You are on page 1of 8

264 Nhng iu Pht Dy

Ph nh
Quy c Trch Dn Kinh in Nguyn Thy
(Tin s Bnh Anson)
Trong nhiu nm qua, tc gi cc sch bo Pht gio thng dng cc quy c khc nhau trch dn kinh in nguyn thy ca tng Pali lm ngi c c nhiu b ng, i khi c nhiu nhm ln, khng bit ch xc ngun gc ca nhng on kinh in trch dn . Vn ny thng gp nht trong cc trch dn t Tng ng B (Samyutta Nikaya) v Tng Chi B (Anguttara Nikaya). Th d c tc gi trch dn mt on kinh trch t S.i.100, c tc gi ghi l S III:iii.5, c ngi ghi l S 3:25, v ngi khc li ghi l SN III.25. Trong cc bi vit ting Vit, c tc gi ghi theo tn kinh Pali, nhng cng c ngi ghi theo bn dch Vit nh T, q.1, t.223, lm ngi c cm thy ri ren, khng bit rng tht ra cc tc gi ny u trch dn t cng mt bi kinh (Pabbatopama Sutta, Kinh D Hn Ni). Trong bi ny, ngi vit xin mn php c trnh by tm tt cc quy c thng dng gip qu c gi c mt nhn nh r rng hn v cc phng cch trch dn kinh in Pali.

I. Quy c PTS Hi Kinh in Pali (The Pali Text Society, PTS) c hai cch vit tt tn kinh: cch xa trong quyn t in Pali Text Society Dictionary, v cch mi trong quyn Critical Pali Dictionary. Trong hn 100 nm qua, Hi PTS ln lt xut bn cc kinh in Pali c ghi li bng mu t La-tinh v cc bn dch Anh ng. Cch nh s, k c

Tam Tng Kinh (Tipitaka) 265

cc bn Anh ng, u c quy chiu vo bn Pali v s trang ghi trong bn Pali, v cc nh Pht hc ngy nay cng thng cn c theo cch nh s ny. 1. Lut Tng (Vinaya Pitaka, Vin) C 5 quyn Lut, c trch dn qua tn: Vin quyn (s La-m) s trang. Th d: Vin III 59 l on vn trong quyn III ca Lut tng, tng ng vi trang 59 ca bn Pali. Cn ghi nhn y l mc d on vn c th c trch t bn dch Anh, Php, c, Vit, v.v., on vn lun lun c quy chiu v bn gc Pali trong trang 59. 2. Kinh Tng (Sutta Pitaka) Kinh tng gm c nm b chnh: 2.1 Trng B (Digha Nikaya, DN hoc D): Hi PTS xut bn 3 quyn, gm 34 bi kinh. Quy c trch dn: DN s quyn (s La-m) s trang. Th d DN III 33 l on vn trong quyn III ca Trng B, tng ng vi trang 33 ca bn Pali. C nhiu tc gi khng trch s quyn m ch trch s bi kinh, th d: DN 12, ngha l bi kinh s 12 ca Trng B. Tuy nhin, v cc bi kinh trong b ny l cc bi kinh di, trch dn nh th thng khng c chnh xc, v cn phi ghi thm s on kinh ca bi kinh . 2.2 Trung B (Majjhima Nikaya, MN hoc M): Gm 152 bi kinh, xut bn thnh 3 quyn: quyn I gm 50 bi, quyn II gm 50 bi, v quyn III gm 52 bi cn li. Quy c trch dn: MN s quyn (s La-m) s trang. Th d: MN I 350 l on kinh trong quyn I, tng ng vi trang 350 ca bn Pali. C tc gi ch trch s bi kinh v s on, th d: MN 52.3 tng ng on kinh trn, nhng c hiu l on 3 trong bi kinh s 52.

266 Nhng iu Pht Dy

2.3 Tng ng B (Samyutta Nikaya, SN hoc S): Gm 7.762 bi kinh, kt nhm li theo ch trong 56 phm, v c xut bn thnh 5 quyn. Quy c trch dn: SN s quyn (s La-m) s trang. Th d: SN III 79 l on kinh trong quyn III, tng ng vi trang 79 ca bn Pali. V y l a s cc bi kinh ny rt ngn, c ngi trch dn chi tit hn, vi s phm v s on, nh SN II.XV.I.2, ngha l on kinh tng ng vi trang 2 ca bn Pali, quyn II, phm XV, on I. Gn y, c khuynh hng ch trch dn s phm v s bi kinh m thi, theo quy c: SN s phm (s La-m) s bi kinh. Th d: SN III.25 hoc SN 3:25, ngha l kinh s 25 trong phm III ca Tng ng. 2.4 Tng Chi B (Anguttara Nikaya, AN hoc A): Gm 9.557 bi kinh, kt nhm theo s mc (php s) lit k trong bi kinh thnh 11 chng, t chng1 (Mt Php) n chng 11 (Mi Mt Php), v c hi PTS xut bn thnh 5 quyn. Quy c trch dn: AN s quyn (s La-m) s trang. Th d: AN IV 93 ch on kinh tng ng vi trang 93 ca bn Pali, trong quyn IV. C ngi trch dn s chng (nipata) v s phm (vagga), chng hn AN VI.VI.63 ngha l on kinh tng ng vi trang 63 ca bn Pali, trong phm VI ca chng VI. Gn y, c khuynh hng ch trch dn: s chng v s kinh trong chng. Th d: AN VI:78 hoc AN 6:78, ngha l on vn trong kinh s 78 ca chng php s VI. Cng c tc gi trch dn: s chng, s phm, s bi kinh trong phm. 2.5 Tiu B (Khuddaka Nikaya, KN hoc K): y l tp hp 15 tp kinh, c nhiu bi k, trong c nhng bi ghi li trong thi nguyn khai, v cng c bi c ghi li v sau ny trc khi c c kt v vit xung giy.

Tam Tng Kinh (Tipitaka) 267

(a) Tiu b tp (Khuddakapatha, Khp hoc Kh): Gm 9 bi kinh ngn gm nhiu cu k, thng c trch dn nh: Khp s bi kinh (s cu k). Th d: Khp IX l bi kinh T Bi (Metta Sutta), kinh s 9. (b) Php c (Dhammapada, Dhp hoc Dh): Gm 423 cu k, trch dn bng s cu k: Dhp s cu k. Th d: Dhp 100 l cu k 100 trong kinh Php C. (c) Pht t thuyt (Udana, Ud): Gm 80 bi kinh, trch dn nh: Ud s bi kinh (s La-m) s cu k. Th d: Ud III 4 l cu k s 4 ca bi kinh s 3 trong kinh Pht t thuyt. i khi cng c trch dn theo s trang trong bn Pali. (d) Pht thuyt nh vy (Itivuttaka, It): Gm 112 bi kinh ngn, trong 4 chng. Trch dn nh: It s chng (s La-m) s bi kinh, hoc It s trang Pali. Th d: It IV 102 l bi kinh 102 trong chng 4. (e) Kinh tp (Suttanipata, Sn): Gm 71 bi kinh k trong 5 chng, c nhng bi k c xem l xa c nht (chng IV, phm Tm). Trch dn theo quy c: Sn s cu k, hoc Sn s chng s bi kinh s cu k. Th d: Kinh Mt sng t ngu (Sn I 3) l bi kinh s 3, chng I, ca Kinh tp. (f) Thin cung s (Vimanavatthu, Vv): Gm 85 chuyn trn cc cung tri, trong 7 chng. Trch dn nh: Vv s chng (s La-m) s bi kinh s bi k.

268 Nhng iu Pht Dy

(g) Ng qu s (Petavatthu, Pv): Gm 51 bi kinh v chuyn ng qu, trong 4 chng. Trch dn nh: Pv s chng (s La-m) s bi kinh s bi k. (h) Trng lo tng k (Theragatha, Th hoc Thag): Gm 207 bi kinh cha cc cu k ca 264 v trng lo t ca c Pht. Quy c trch dn: Th s cu k. (i) Trng lo ni k (Therigatha, Thi hoc Thig): Gm 73 bi kinh cha cc cu k ca 73 v trng lo ni t ca c Pht. Quy c trch dn: Thi s cu k. (j) Bn sanh (Jataka, J): y l tp hp 547 cu chuyn tin thn ca c Pht. Hi PTS xut bn chung vi phn ch gii (Jataka-Atthavannana, JA) thnh mt b 6 quyn. Quy c trch dn: J s truyn, hoc J s quyn (s La-m) s trang Pali. (k) Ngha thch (Niddesa, Nd): gm i ngha thch (Mahaniddesa, NiddI hoc Nd1) v Tiu ngha thch (Culaniddesa, NiddII hoc Nd2) cha cc bi lun gii ca ngi X-li-pht. Quy c trch dn: NiddI (hoc NiddII) s trang Pali. (l) V Ngi Gii o (Patisambhida, Patis hoc Ps): Chia lm 3 phm, mi phm cha 10 mc, gm cc bi lun gii ca ngi X-li-pht. Hi PTS xut bn thnh 2 quyn. Quy c trch dn: Patis s quyn (s La-m) s trang Pali. (m) Th D (Apadana, Ap): Gm cc chuyn, th k, v cuc i v tin thn ca 41 v Pht c Gic, 550 v t kheo A-la-hn v 40 v t kheo ni A-la-hn, c xut

Tam Tng Kinh (Tipitaka) 269

bn thnh 2 quyn. Quy c trch dn: Ap s quyn (s La-m) s trang Pali. (n) Pht S (Buddhavamsa, Bv): Gm 29 on vi cc bi k v cuc i ca Pht Thch Ca v 24 v Pht trong qu kh. Quy c trch dn: Bv s on (s La-m) s cu k. (o) S Hnh Tng (Cariya Pitaka, Cp): Ni v 35 kip sng cht ca ngi B Tt trc khi thnh Pht Thch Ca, ghi li 7 trong s 10 c hnh ba-la-mt ca B Tt. Quy c trch dn: Cp s on (s La-m) s cu k. 3. Vi Diu Php Tng (Abhidhamma Pitaka) Gm 7 b: 3.1 Php T (Dhammasangani, Dhs): Tm tt cc php vi nh ngha ca mi php. Quy c trch dn: Dhs s trang Pali, hoc Dhs s mc. 3.2 Phn Tch (Vibhanga, Vibh hoc Vbh): Gm 18 chng. Quy c trch dn: Vibh s trang Pali. 3.3 Cht Ng (Dhatukatha, Dhatuk hoc Dhtk): Lun gii v cc un, x v gii. Quy c trch dn: Dhatuk s trang Pali. 3.4 Nhn Ch nh (Puggalapannatti, Pp hoc Pug): V phn loi cc hng ngi, gm 10 chng. Quy c trch dn: Pp s trang Pali hoc Pp s chng s on.

270 Nhng iu Pht Dy

3.5 Ng Tng (Kathavatthu, Kv hoc Kvu): Chi tit v cc tranh lun lm sng t cc im trng yu trong o Pht, do ngi Moggaliputta Tissa (Mc-kin-lin Tu-) xng trong i hi Kt tp Kinh in ln th 3 trong thi i vua A-dc (Asoka). Gm 23 chng. Quy c trch dn: Kv s trang Pali hoc Kv s chng s on. 3.6 Song i (Yamaka, Yam): Xut bn thnh 2 quyn, gm 10 chng, bao gm cc ti t ra di hnh thc vn p tng i, theo chiu xui v chiu ngc. Quy c trch dn: Yam s trang Pali. 3.7 V Tr (Patthana, Patth hoc Pt): y l b ln nht, lun gii chi tit v nhn duyn v tng quan gia cc php, gm 4 i phm. Mi i phm li chia lm 6 tiu phm. Quy c trch dn: Patth s trang Pali.

II. i tng kinh Vit Nam Trong 10 nm qua, Hi ng Phin dch i tng kinh Vit Nam ln lt n hnh cc b kinh Vit ng dch t tng Pali (kinh Nikaya) v tng Hn (kinh A-hm). n nay (1999), 27 quyn c n hnh: Trng b (quyn 1-2), Trng A-hm (quyn 3-4), Trung b (quyn 5-7), Trung A-hm (quyn 8-11), Tng ng b (quyn 12-16), Tp A-hm (quyn 1720), Tng chi b (quyn 21-24), Tng nht A-hm (quyn 25-27). Ngoi vic nh s th t theo tin trnh in n, mi quyn kinh cn c m s: A l Kinh, B l Lut, C l Lun, k p l dch t bn gc Pali v a l dch t bn gc Hn. S cui cng l s th t trong Tam tng kinh in. Th d: Tng ng b c m s l

Tam Tng Kinh (Tipitaka) 271

Ap3, ngha l Kinh (A) dch t tng Pali (p), v l b th 3 trong Kinh Tng nguyn thy. Tuy nhin, vn trch dn kinh in trong cc ti liu, sch bo Pht gio hnh nh cng cha nht qun, c khi dng theo cc quy c ca hi PTS, c khi ghi li ta Vit ng, c khi ghi s trang theo kinh in b mi, cng c khi ghi theo s trang ca b c, v.v. Mong rng vn ny s c qu hc gi Tng Ni lu tm cu xt thit lp mt quy c chung v thng nht trong vic trch dn kinh in bng ting Vit.

Tham Kho: [1] Pali Text Society, 1997. Information on Pali Literature and Publications. Association for Buddhist Studies, U.K. [2] John Bullitt, 1998. A note about sutta references schemes. Access to Insight web page, www.world.std/~metta/ [3] Russell Webb, 1991. An analysis of the Pali Canon. Wheel No. 217/220, Buddhist Publication Society, Sri Lanka. [4] U Ko Lay, 1991. Guide to Tipitaka. Burma Pitaka Association, Myanmar. Bnh Anson, Perth, Ty c, thng 04, 1999, hiu nh, thng 09-2000.

You might also like