CNG CHI TIT BI GING

1. Tn M un: BO MT PHNG 2. Thi gian m un: 100 gi 3. Trnh : Trung cp ngh 4. Mc tiu ca hc phn: Sau khi hc xong, sinh vin c th :

+ Trnh by c nhng nhn t nh hng n qu trnh gia cng mt phng; + Nu c cng dng, cu to ca bo thm, bo cun, my bo thm, bo cun; + Mi c li bo, tho lp c li bo thm, bo lau; + Mi c li dao bo trn my mi chuyn dng; + Tho, lp v cn chnh li my bo thm, my bo cun ng k thut; + Xc nh vn cong ca a; + Gia cng c mt phng trn my bo thm v bo cun t yu cu kch thc, nhn b mt; + Tun th cc quy nh v bo h lao ng.
7. M t vn tt ni dung hc phn: M un Bo mt phng l m un th 2 trong chng trnh m un bt buc ngnh gia cng v thit k sn phm mc. Mn hc ny cung cp cho hc sinh nhng kin thc chung ca g, v s dng thnh tho cc loi my mc thit b gip

8. Nhim v ca sinh vin: - D lp : tham gia lp hc 100% - Tiu lun : SV chia nhm nhn ti lm tiu lun - Thuyt trnh trn lp v ti tiu lun - Dng c hc tp : giy A0, bt lng, bng dnh 9. Ti liu hc tp: Sch, gio trnh chnh : An sinh x hi v cc vn x hi, nhm tc gi, Nguyn th Oanh ch bin, i hc m-bn cng TP.HCM, 1997; Ti liu hc tp mn An sinh x hi v cc vn x hi do L Ch An bin son. 1

Sch tham kho : Charles Zastrow, Introduction to social welfare institutions Social problem, services and current issues (Nhp mn v cc thit ch an sinh x hi Vn x hi, dch v x hi v cc vn ng i); Bo co pht trin con ngi (hng http://www.undp.org.vn v http://www.undp.org. nm) UNDP (website :

Khc : cc website GV gii thiu cho sinh vin tm ti liu tham kho

10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp - Tho lun - Thuyt trnh - Thi cui hc k 11. Thang im : 10 12. Ni dung chi tit hc phn 70% 30%

STT CHNG MC TIU MC, TIU MC 1 Phn I : Trnh by 1An sinh x khi nim hi ASXH, lch 2hnh Khi nim s 3thnh ASXH ASXH v s 4cn thit ca h thng ASXH mi quc gia S ny sinh cc vn x hi v s hnh thnh h thng an sinh x hi ca mt quc gia. Th no l an sinh x hi ? nh ngha an sinh x hi. C s khoa hc ca an sinh x hi. Mi quan h gia an sinh x hi v cng tc x hi.

An sinh x Gii thiu 1- Bi cnh an sinh x hi ca Vit Nam hi Vit vi SV lch a. Trc thi k i mi (trc 1986) Nam s hnh b. T khi i mi n nay thnh ASXH 2- B my an sinh x hi Vit Nam VN 2

3- Cc t chc an sinh x hi Vit Nam 4- Thun li cho vic thc hin chnh sch ASXH VN 5- Chin lc ASXH VN thi k 2011-2020

Din bin ca an sinh x hi trn th gii

Gip sinh 1- Cc nc giu c u nhng iu chnh trong chnh sch vin nm an sinh x hi ca mnh cho ph hp vi tnh hnh mi. c tnh 2- Mt s khuyn co ca Lin Hip Quc v nh hng hnh an sinh an sinh x hi. trn th gii, cc xu hng mi trong xy dng ASXH v nh hng ca LHQ v xy dng ASXH.

Phn II : Gii thiu Cc vn cho SV khi x hi nim vn x hi, phn bit s khc nhau gia vn x hi v t nn x hi. Vn x hi ny sinh do nguyn nhn no. Cc vn x hi Vit Nam

1- X hi l g ? 2- Vn x hi l g ? 3- S ny sinh cc vn x hi 4- Mt s vn x hi ca Vit Nam hin nay

Nghin Gip SV 1- Ngi cao tui cu v tip cn cc 3

phn tch vn x cc vn hi v phn x hi tch nguyn nhn, ra phng hng gii quyt vn x hi vi quan im ca ngi lm cng tc x hi v x hi hc

2- Tr em trong hn cnh kh khn

2.1 Tr ng ph 2.2 Tr lao ng sm 2.3 Tr em khuyt tt 2.4 Tr em trong t nn mi dm v bun bn ngi 2.5 Tr em b bo hnh, ngc i hay lm dng
3- Ngi khuyt tt 4- Ngi nghin ma ty 5- Vn mi dm 6- Vn HIV/AIDS 7- Ngho i 8- Sc khe 9- Bo lc gia nh 10- No ph thai 11- V.v

Ging vin

ThS. L Ch An

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: KINH T HC I CNG 2. S n v hc trnh: 2 3. Trnh : Cho sinh vin nm th 2 4. Phn b thi gian: - Ln lp: 80% - Thc tp phng th nghim, thc hnh: 20% - Khc: Bi tp qua Internet ti nh 5. iu kin tin quyt: Kinh t chnh tr Mc-Lnin 6. Mc tiu ca hc phn: Gip sinh vin nm c nhng khi nim c bn v kinh t hc, nhm hiu su v cc vn x hi hc xut pht t kinh t: hin tng tht nghip, tnh trng ngho i 7. M t vn tt ni dung hc phn: Cc khi nim tng qut v kinh t hc, tng cung v tng cu, c ch kinh t. Phng thc o lng cc ch tiu ca nn kinh t: GNP v GDP. Cc vn kinh t v x hi trong o lng 2 loi ch tiu ny. Hin tng lm pht, nguyn nhn, tc ng n i sng x hi, cc gii php kim hm lm pht. Hin tng tht nghip, nguyn nhn, tc ng n i sng x hi, cc gii php h gim t l tht nghip. Nn kinh t m v hot ng ngoi thng, tc ng ca ton cu ha v mt kinh t v x hi. 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp: D lp y v tham gia tho lun, pht vn. - Bi tp: Di dng Bo co tng hp thng tin v cc vn kinh t, np qua Internet. - Dng c hc tp: Gio trnh, sch tham kho. - Khc: My tnh ni mng c nhn hay cng cng. 9. Ti liu hc tp: - Sch, gio trnh chnh: *B Gio dc & o to: Kinh t hc v m, Kinh t hc vi m. Nxb Gio dc. - Sch tham kho: *David Begg: Kinh t hc (2 tp) Bn dch. Nxb H Kinh t Quc dn, H Ni. - Khc. 10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp: 5% - Tho lun: 5% - Bn thu hoch - Thuyt trnh 5

- Bo co: Thc hin ti nh v np qua Internet: 5% - Thi gia hc k: 15% - Thi cui hc k: 70% 11. Thang im: Thang im 10 12. Ni dung chi tit hc phn Tun 1 Ni dung Cc khi nim tng qut v kinh t hc, tng cung v tng cu, c ch kinh t I. nh ngha Kinh t hc II. Phn loi Kinh t hc III. H thng kinh t ng v m IV. C ch kinh t V. Quy lut Cung-Cu trong nn kinh t th trng Phng thc o lng cc ch tiu ca nn kinh t: GNP v GDP I. nh ngha GNP II. Phng php tnh GNP III. nh ngha GDP IV. Phng php tnh GDP Cc vn kinh t v x hi trong o lng 2 loi ch tiu ny I. Cc vn ny sinh v cc tiu ch mi b sung II. Tiu ch GNP/GDP theo cc loi gi III. Tiu ch GNP/GDP theo ngang bng sc mua PPP IV. Tiu ch GNP/GDP theo cht lng cuc sng V. Tiu ch GNP/GDP theo tiu ch xanh Hin tng lm pht, nguyn nhn, tc ng n i sng x hi, cc gii php kim hm lm pht I. nh ngha lm pht II. Nguyn nhn lm pht III. Tc ng kinh t-x hi ca lm pht IV. Cc bin php kim hm lm pht Hin tng tht nghip, nguyn nhn, tc ng n i sng x hi, cc gii php h gim t l tht nghip I. nh ngha tht nghip II. Nguyn nhn tht nghip 6 L Thuyt 4 Thc hnh 1

III. Tc ng kinh t-x hi ca tht nghip IV. Cc bin php h gim t l tht nghip 6 Nn kinh t m v hot ng ngoi thng, tc ng ca ton cu ha v mt kinh t v x hi I. Nn kinh t m v hot ng ngoi thng II. Hc thuyt trng nng v ngoi thng III. Hc thuyt trng thng IV. Hc thuyt li th tuyt i ca A. Smith V. Hc thuyt li th tng i ca D. Ricardo VI. Cc hc thuyt hin i v ngoi thng VII. Hin tng ton cu ha cng tc ng kinh t-x hi TNG CNG: 30 tit 4 1

24

Ging vin

TS Trn Xun Kim

13. Ngy ph duyt : 20/09/2011 14. Cp ph duyt : HKH Khoa XHH

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: X HI HC I CNG 2. S n v hc trnh: 05 3. Trnh : cho sinh vin nm th 1 chng trnh C nhn X hi hc 4. Phn b thi gian: 75 Tit - Ln lp: 100% - Thc tp phng th nghim, thc hnh: - Khc: 5. iu kin tin quyt: Sinh vin tham d y v nghim cc bui ln lp v phi chun b ni dung tho lun nhm. 6. Mc tiu ca hc phn: Gip sinh vin nm r i tng nghin cu, cc khi nim c bn, cc l thuyt nn tng v gii thiu mt s chuyn ngnh chnh ca X hi hc. 7. M t vn tt ni dung hc phn: Ni dung ca hc phn bao gm 15 bui hc, gii thiu cho sinh vin cc ni dung c bn nht ca X hi hc. Sau khi hc xong mn hc ny, sinh vin s phn bit c i tng nghin cu ca X hi hc so vi cc ngnh khoa hc x hi khc, cc l thuyt c bn ca ngnh X hi hc, cc khi nim v phm tr c bn ca X hi hc, cc tin trnh c bn khi thc hin mt ti nghin cu v gii thiu mt s chuyn ngnh chnh ca X hi hc. 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp: 100% (Vng > 3/15 bui hc khng c thi cui hc phn). - Lm vic theo nhm: Lp lm vic theo nhm, chia thnh 5 nhm v tho lun cc ni dung trong qu trnh 15 bui hc. - Dng c hc tp: Tp, bt, USB v giy nhp. - Khc 9. Ti liu hc tp: - Sch, gio trnh chnh: Nguyn Sinh Huy, X hi hc i cng, nh xut bn quc gia H Ni. Ngoi ra, cc ti liu c lin quan n chng trnh hc do ging vin ng lp tng hp t nhiu ngun ti liu khc nhau. - Sch tham kho: - J.Fichter, X hi hc, Hin i th x, 1973. 8

- Nguyn Khc Vin, T in X hi hc, H Ni, 1994. - Nguyn Xun Ngha, Phng php v k thut trong nghin cu x hi. i hc M Bn cng Tp. H Ch Minh, Tp.H Ch Minh, 1995. - Nguyn Xun Ngha, X hi hc Khi nim - Khuynh hng- Vn , i hc M Tp. H Ch Minh, 1994. - Nguyn Minh Ha, nhng vn c bn ca X hi hc, nh xut bn gio dc 1999. - Phm Tt Dong L Ngc Hng, X hi hc, nh xut bn quc gia H Ni, 2001. - Phm Vn Quyt Nguyn Qu Thanh, Phng php nghin cu X hi hc, i hc Quc gia H Ni, NXB i hc Quc gia H Ni, 2001. - V Quang H, X hi hc i cng, nh xut bn thng k, 2002. - V Minh Tm, X hi hc, nh xut bn gio dc 2001. - Khc. 10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp: T 80% tr ln - Tho lun: 30% s bui hc ( 5 ln trong 15 bui hc) - Bn thu hoch: - Thuyt trnh: Cc t thuyt trnh v cc ch do gio vin giao cho lp. - Bo co: Lm bo co v bi thuyt trnh - Thi gia hc k: 30% - Thi cui hc k: 70% - Khc 11. Thang im: 10/10 12. Ni dung chi tit hc phn: Bi 1: i tng, nhim v, chc nng nghin cu ca X hi hc 1. Khi nim X hi hc 2. i tng nghin cu ca X hi hc 3. Chc nng v nhim v nghin cu X hi hc. Bi 2: C cu ca X hi hc. Quan h ca X hi hc vi cc ngnh khc 1. C cu ca X hi hc, phn loi X hi hc 2. Mi quan h ca X hi hc vi cc ngnh khoa hc x hi khc Bi 3: S ra i v pht trin ca X hi hc 9

1. Nhng iu kin cho s ra i ca X hi hc. 2. Nhng ng gp ca mt s nh X hi hc trn th gii Bi 4: Mt s khi nim trong X hi hc 1. C nhn v x hi 2. Khun mu hnh vi x hi 3. Vai tr x hi 4. V th x hi 5. Thit ch x hi Bi 5: Mt s khi nim trong X hi hc (tip theo) 1. 2. 3. 4. 5. Bt bnh ng x hi Di ng x hi T chc x hi Quan h x hi Nhm x hi

Bi 6: Cc l thuyt tip cn x hi L thuyt tip cn vi m 1. L thuyt hnh vi 2. L thuyt hnh vi la chn hp l 3. L thuyt hnh ng 4. L thuyt tng tc biu tng Bi 7: Cc l thuyt tip cn x hi L thuyt tip cn v m 1. L thuyt tip cn x hi tng th 2. L thuyt tip cn h thng 3. L thuyt tip cn cu trc chc nng 4. L thuyt tip cn tng tc x hi v Mc xt 5. L thuyt tip cn xung t v mu thun x hi. Bi 8: Lch lc x hi v kim sot x hi 1. nh ngha khi nim lch lc x hi v cc l thuyt gii thch v lch lc x hi. 2. Khi nim kim sot x hi v cc loi kim sot x hi Bi 9: Qu trnh x hi ha 1. Khi nim x hi ha c nhn theo quan im x hi hc 10

2. Cc mi trng x hi ha 3. Cc giai on v tin trnh x hi ha c nhn. Bi 10: Mt s lnh vc nghin cu ca ngnh X hi hc 1. X hi hc th 2. X hi hc nng thn 3. X hi hc gia nh Bi 11: Mt s lnh vc nghin cu ca ngnh X hi hc (tip theo) 1. X hi hc truyn thng i chng 2. X hi hc gio dc 3. X hi hc v chnh sch x hi 4. X hi hc ti phm Bi 12: Phng php nghin cu x hi hc 1. 2. 3. 4. 5. 6. Xc nh ti v mc ch nghin cu Xy dng gi thuyt v thao tc ha khi nim. Xy dng bng hi trong nghin cu X hi hc. Phng php chn mu trong nghin cu X hi hc Phng php phn tch ti liu Mt s phng php iu tra trong X hi hc Ging vin

ThS. Nguyn Th Hng Thy

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

11

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: DN S HC 2. S n v hc trnh: 2 vht 3. Trnh : Cho sinh vin nm th 2 4. Phn b thi gian: - Ln lp: 30 tit 5. iu kin tin quyt: 6. Mc tiu ca hc phn: Sinh vin phi nm c: - Nhng khi nim c bn ca dn s hc - Cc thc o ca mc sinh; mc cht v di dn. - Cc yu t nh hng n cc qu trnh dn s 7. M t vn tt ni dung hc phn: Hc phn gm c 5 bi: BI 1 : NHP MN NGHIN CU DN S 1. nh ngha, i tng v phng php 2. Mt s hc thuyt, l thuyt c bn v dn s : 1. Phng trnh v c cu dn s : BI 2 : MC SINH 1. Mt s khi nim 2. Mt s thc o mc sinh 3. Cc yu t nh hng n mc sinh BI 3: MC CHT 1. Khi nim 2. Cc ch tiu nh gi mc cht 3.Cc yu t nh hng n mc cht BI 4 : BIN NG C HC (DI DN) 1. nh ngha v phn loi di dn 2. Cc ch tiu nh gi v nguyn nhn di dn 12

3. Nhng c trng ca ngi di dn 4. nh hng ca di dn BI 5: D BO DN S 1. Khi nim v tm quan trng ca d bo 2. Phn loi d bo 3. Cc bc tin hnh d bo 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp v lm bi tp: 100% 9. Ti liu hc tp: - Sch, gio trnh chnh. + Dn s hc PGS . TS: Tng Vn ng - Sch gio trnh tham kho : + Dn s hc i Cng TS: Nguyn Kim Hng + Dn s hc i cng - Nguyn Minh Tu, Nguyn Vn L. + Nhp mn nghin cu dn s - David Lusas v Paul Meyer, Phan nh Th dch. 10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp : Theo qui nh ca B (nu ngh qu thi gian qui nh th cm thi, hc li) - Kim tra gia k : h 1 - Thi cui k : h 2 - Kt qu mn hc : im trung bnh 11. Thang im 10/10 12. Ni dung chi tit hc phn

BI 1 : NHP MN NGHIN CU DN S 1. nh ngha, i tng v phng php -nh ngha +Khi lc v lch s hnh thnh mn dn s hc + nh ngha : - i tng nghin cu 13

+ Dn s hc nghin cu v qui m, c cu, phn b dn c + Nghin cu v bin ng t nhin ca dn s + Nghin cu v bin ng c hc (di dn) ca dn s - Phng php nghin cu : + Phng php tn hc + Phng php thng k + Phng php x hi hc + Phng Php th h + Phng php li dn s 2. Mt s hc thuyt, l thuyt c bn v dn s : - Hc thuyt Mal Thus v dn s : +Tc gi : +Ni dung +Nhn xt - L thuyt h dn s + Tc gi + Ni dung chnh + Nhn xt - L thuyt dn s ti u + Tc gi + Ni dung chnh + Nhn xt 3. Phng trnh v c cu dn s : - Phng trnh dn s : + Phng trnh c bn ca dn s hc + T l gia tng dn s - C cu dn s + C cu t nhin ca dn s + C cu x hi ca dn s 4. Thc trng dn s 14

- Thc trng dn s th gii + Quy m ln, tc tng nhanh + Phn b khng u gia cc khu vc + C cu bt hp l gia cc khi nc - Thc trng dn s Vit Nam + Quy m ln, tc tng nhanh + Mt dn s cao + Phn b khng u gia cc vng + C cu dn s cn nhiu bt cp (Cha hp l)

BI 2 : MC SINH 1. Mt s khi nim - Sinh sn - Kh nng sinh sn - V sinh 2. Mt s thc o mc sinh - T sut sinh th (CBR) - T sut sinh chung (GFR) - T sut sinh c trng theo tui (ASFRx) - Tng t sut sinh (TFR) - Mc sinh thay th - T sut ti sinh th (GRR) - T sut ti sinh tinh (NRR) 3. Cc yu t nh hng n mc sinh - Nhm yu t t nhin + C cu tui, gii tnh nh hng n mc sinh + Cc tc ngi c mc sinh khc nhau + Kh hu, mi trng nh hng n mc sinh - Nhm yu t x hi + Phong tc tp qun, tm l x hi nh hng n mc sinh 15

+Kinh t, hc vn ... nh hng n mc sinh + Chnh sch dn s nh hng n mc sinh Bi 3: MC CHT 1. Khi nim - Khi nim 2. cc ch tiu nh gi mc cht -T sut cht th (CDR) - T sut cht c trng theo tui (ASDRx) -T sut cht chun h (SCDR) - T sut cht tr s sinh (IMR) -Trin vng sng trung bnh (ex) - Bng sng 3.Cc yu t nh hng n mc cht - Mc sng - Trnh Y hc v h thng y t - Mi trng BI 4 : BIN NG C HC (DI DN) 1. nh ngha v phn loi di dn -nh ngha : +Theo ngha rng + Theo ngha hp - Phn loi : + Cn c vo lnh th quc gia th di dn c 02 loi + Cn c vo hnh thc t chc th di dn c 2 loi + Cn c vo vng sinh sng di dn c 04 loi 2. Cc ch tiu nh gi v nguyn nhn di dn -. Cc ch tiu nh gi di dn : + Chnh lch di dn (NM) + T sut nhp c (IR) + T sut xut c (OR) 16

+ T sut di dn thun ty (NMR) - Phng php nh gi di dn : + Phng php nh gi trc tip + Phng php nh gi gin tip + Phng php xc nh h s sng - Nguyn nhn di dn + Nguyn nhn do chnh lch iu kin sng gia cc vng + Nguyn nhn chnh tr + Nguyn nhn c nhn + Cc nguyn nhn khc 3.Nhng c trng ca ngi di dn - c trng v tui. - c trng v gii tnh. - c trng v ngh nghip. - c trng v vn h. 4. nh hng ca di dn -nh hng ca di dn n pht trin dn s + Di dn lm thay i quy m c cu dn c gia cc vng + Di dn tc ng trc tip n bin ng t nhin ca dn s - nh hng n pht trin kinh t x hi + Xt v mt tiu cc +Xt v mt tch cc Bi 5: D BO DN S 1. Khi nim v tm quan trng ca d bo - Khi nim - Tm quan trng 2. Phn loi d bo - D bo tn phn - D bo thnh phn - D bo thi gian dn s tng gp i 17

3. Cc bc tin hnh d bo - Thu thp cc d liu cn thit - Xc nh hm d bo - Tin hnh d bo

Ging vin

ThS. Trn Vn Hun

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

18

 CNG CHI TIT HC PHN

1/ Tn hc phn: CNG TC X HI 2/ S n v hc trnh: 4 VHT - Gm: 2 VHT Cng tc x hi (CTXH) c nhn v 2 VHT CTXH nhm 3/ Trnh : Sinh vin nm th 2 4/ Phn b thi gian: Ln lp: 55 tit Thc hnh: 5 tit (phng vn thn ch) CTXH c nhn: Thc hnh k nng tip cn vi thn ch - gp mt thn ch ti c s Thc hnh k nng vn m SV vit li trng hp c th (m t hon cnh gia nh, xc nh vn )

CTXH nhm: SV chn 01 i tng c th v thit k 1 chng trnh sinh hot cho nhm i tng chn (lm vic theo nhm)

Khc:

5/ iu kin tin quyt: Ni r trit l, quan im, gi tr v phng php CTXH, nng cao nhn thc ca sinh vin vi chuyn ngnh CTXH, thng qua cc tri thc c bn v khi nim mang tnh tng th ca chuyn ngnh CTXH nhm gip sinh vin c th ng dng thc hnh CTXH. 6/ Mc tiu ca hc phn: sau khi hon tt mn hc, SV c th: Nm bt c nhng kin thc lin quan n CTXH nh lch s ngnh CTXH, mc tiu, i tng, cc nguyn tc hnh ng, cc bc thc hin trong tin trnh gii quyt vn v cc k nng cn thit khi thc hnh CTXH vi c nhn. Lit k c cc vai tr ca NVXH v cc thnh t CTXH (4 ch P) nh con ngi thn ch (Person), vn (Problem), cc c quan x hi (Place), v tin trnh (Process). Hiu bit c nn tng kin thc/ l thuyt lin quan ti CTXH thc hnh nh l thuyt sinh thi, l thuyt h thng. Thc hnh c cc k nng CTXH vi c nhn nh vn m, vng gia, qun l ca, v lp h s x hi. Nm c kin thc v tm l nhm v k nng iu ha sinh hot nhm.

19

C nn tng kin thc, cc bc thc hin trong tin trnh CTXH nhm v cc k nng cn thit c th can thip nhm nhm t c nhng mc tiu x hi. C kh nng thc hnh phng php CTXH nhm thn ch c cng vn .

7/ M t vn tt ni dung hc phn: Cng tc x hi l mt ngnh khoa hc x hi, thc y s thay i x hi, cung cp cc bin php nhm gii quyt cc vn trong mi quan h con ngi v mi trng.

CTXH c nhn: l mt bin php tip cn vi mt ngi, m qua nhn vin CTXH (NVXH) gip i tng nhn thc hoc hiu bit hn v cc nguyn nhn trong vn ca h, gip h nhn nhn, phn tch, quyt nh v la chn phng n tt nht gii quyt nhng vn c nhn v x hi. CTXH nhm: l phng php th hai trong thc hnh CTXH vi cc thn ch c vn kh khn tng i ging nhau hoc c lin quan vi nhau. Phng php ny da trn s tng tc ca cc thnh vin trong nhm, mi tng tc ny nh hng n s thay i hnh vi theo hng tch cc m NVXH thc hin vai tr xy dng nhm, gip iu ha cc vai tr, s tham gia tch cc ca cc nhm vin trong cc hot ng ca nhm, nh gi s bin chuyn hnh vi ca tng c nhn trong nhm cng nh qu trnh pht trin ca nhm.

8/ Nhim v ca sinh vin: D lp: SV cn c trch nhim d lp y cc tit hc v tch cc tham gia hot ng ca nhm. kha hc c hiu qu cao, kha hc s p dng phng php ging dy tch cc, c ngha l Ging vin (GV) v SV u tham gia vo mi hot ng ca bui hc nh tho lun nhm, gii quyt cc vn , cng chi cc tr chi, sm vai, cng trao i kin. Tuy nhin, SV l trung tm ca qu trnh hc tp, GV l ngi iu hnh, nh hng, dn dt qu trnh hc tp ca SV thng qua vic huy ng kin thc, chia s kinh nghim v k nng vn c ca h. Bi tp: CTXH l mt khoa hc ng dng, SV cn tm hiu kinh nghim thc t thng qua vic tip cn vi c nhn c vn v lm vic nhm nhm gip SV c th ng dng c trong thc hnh. Dng c hc tp: My laptop, my chiu, giy nh, giy Ao Khc:

9/ Ti liu hc tp: Sch gio trnh chnh: Grace mathew (L Ch An dch): Cng tc x hi c nhn, NXB i hc M BC, TP.HCM, 1999. Nguyn Th Oanh, Cng tc x hi i cng, NXB Gio dc, 1998. 20

Nguyn Ngc Lm, Khoa hc Giao tip, Khoa PNH, i hc M BC, TP.HCM, 1998. Ronald W. Toseland, Robert F. Rivas, An introduction to Group Work Practice, 4th Edition, Allyn & Bacon, USA, 2001. Nhm bin san an Tm an v Nguyn Th Ngc Bch, Ti liu Tp hun Cng tc x hi c nhn, SDRC, TP.HCM, 2005. Ti liu pht cho sinh vin do Ging vin bin son.

Sch tham kho: Helen Haris Perlman Grace Mathew Allen& Unwin Cng tc x hi c nhn Tin trnh gii quyt vn Gii thiu cng tc x hi c nhn, 1992 Thc hnh cc k nng trong CTXH v An sinh x hi, c 2004 Thomas M. Skovholt Cc k nng v chin lc cho h tr chuyn mn, M 2004 Allen & Uwin Pamella Klein Odhner Hi Ch thp VN Dean H. Hepworth Jo Ann Larsen Qun l trng hp, c 2003. Gii thiu thc hnh CTXH, 1998 Phng php CTXH, 2000 Hng dn thc hnh CTXH,1993

Khc:

10/ Tiu chun nh gi sinh vin: D lp v tho lun: 5% Bi vit c nhn: Thuyt trnh: Bo co nhm: Thi gia hc k: Thi cui k: Khc: 15% 30% (gm 3 phn trn) 70% - (SV lm tiu lun phng vn ca) 10%

11/ Thang im: im chung: 21 10/10

im gia k: im thi cui k SV lm tiu lun:

3/10 7/10

22

12/ Ni dung chi tit hc phn: Ni dung kha hc gm 3 chng:

BUI

NI DUNG Chng 1: TNG QUAN V CTXH Mc tiu: -

S tit

PHNG PHP

Cung cp cho sinh vin (SV) mt cch c h thng nhng kin thc lin quan n CTXH nh khi nim CTXH, mc tiu, chc nng, phng php, i tng v cc lnh vc hat ng ca CTXH. Phn bit c CTXH v hat ng x hi

Bui 1

Qui iu v hc v thi mn CTXH Bi 1: Cc khi nim lin quan n CTXH; Bi 2: Mc tiu, chc nng, phng php, i tng v cc lnh vc hat ng ca CTXH (Phn bit CTXH v hat ng t thin).

Tho lun chung Ging bi Hi p Bi tp T nhn thc bn thn Phn tch hung tnh

2 -

Bi tp suy ngh nhanh TLN

Chng 2: CTXH C NHN V TIN TRNH GII QUYT VN Bui 2 Mc tiu: Gip SV hiu r khi nim, v cc thnh t ca CTXH c nhn. Gip SV nm vng cc bc trong tin trnh gii quyt vn i vi mt trng hp c th. Cung cp cho SV nn tng kin thc/ l thuyt lin quan ti CTXH c nhn thc hnh. Bi 3: Khi nim v cc thnh t ca CTXH c nhn. 2 23 Bi tp v quan im c nhn S dng th SV tho

Bi 4: Vai tr NVXH v nguyn tc trong CTXH c nhn

lun v trnh by 3 Sm vai Ging bi

Bui 3

Bi 5: C s l thuyt trong CTXH c nhn (L thuyt Hnh vi, L thuyt sinh thi v L thuyt Th h)

3 2 -

Ging bi Tho lun nhm Tr chi Bc s S dng th Bi tp tnh hung Phn tch tnh hung

Bi 6: Tin trnh CTXH c nhn gii quyt vn

Bui 4

Bi 7: Cc cng c s dng trong CTXH c nhn (Lng nghe, Quan st, Vn m, Vng gia, Qun l ca)

Sm vai Tr chi Tho lun nhm SV thc hnh cc k nng Ging bi

Bi 8: Lp h s c nhn (Phiu x hi, Phc trnh vn m, Phiu vng gia, s nht k) v qun l ca.

2 -

Bui 5 Bui 6

Thc hnh phng vn 1 trng hp v vit li h s c nhn SV bo co ti lp trnh by trng hp phng vn

5 5

SV lm vic nhm 3 ngi SV bo co theo nhm v GV hng dn tho lun chung

Chng 3: CTXH NHM NNG NG NHM Bui 7 Mc tiu: Gip SV c kin thc v tm l nhm v k nng iu ha sinh hot nhm. Gip SV c nn tng kin thc, cc bc thc hin trong tin trnh CTXH nhm v cc k nng cn thit c th can thip nhm nhm t c nhng mc tiu XH Bi 9: Cc khi nim lin quan n 24 2 Xem phim

nhm v CTXH nhm - Bi 10: Phng php CTXH nhm: mc tiu, vai tr v cc loi hnh CTXH nhm. (Phn bit gia CTXH c nhn v CTXH nhm) 3 Ging bi Hi p Bi tp trc nghim Lm vic theo nhm

Bui 8

Bi 11: Tm l v nng ng nhm (Cc giai on pht trin nhm v truyn thng nhm)

V v ghp tranh Bi tp tnh hung Tr chi Ging bi Sm vai Phn tch tnh hung Tho lun nhm Ging bi Bi tp p dng

Bui 9 -

Bi 12: K nng iu hnh bui sinh hot nhm Bi 13: Cc l thuyt nh hng n phng phap CTXH nhom + Thuyt h thng + Thuyt hc hi + Thuyt trao i xa hi

2 5

Bui 10

Bi 14: Tin trnh CTXH nhm: cc bc thc hin v vai tr NVXH trong qu trnh thc hin.

Tr chi Bi tp tnh hung Ging bi

Bi 15: Ky nng quan sat, ghi chep tin trnh nhom

Bui 11

Bi 16: K nng lp k hoch t chc sinh hot nhm gip nhm thay i hnh vi.

Ging bi Lm vic nhm

Bui 12

Thc hnh: SV thc hnh k nng iu hnh bui sinh hot nhm 25

SV iu hnh sinh hot nhm v ging vin nhn

xt * Thi gia k v cui k: 1. Lm vic nhm v bo co ti lp (xem chng trnh) 2. Bi thu hoch c nhn: Lin h thc t lm vic nhm v p dng cc bi v nhm, SV cho bit bn thn v cc thnh vin trong nhm c nhng tng tc g? V tng tc nh hng n thi hc tp ca mnh nh th no? 3. SV chn 01 trng hp thc t phng vn, vit li phc trnh bui vn m, v s th h v sinh thi, v ln k hoch h tr. Xc nh c vn ca thn ch Vit c hon cnh x hi nh gi k hoch gii quyt vn thng qua vn m

Ging vin

Th.S Nguyn Th Ngc Bch

13/ Ngy ph duyt: 20/09/2011 14/ Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

26

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: PHT TRIN CNG NG 2. S n v hc trnh: 03 3. Trnh : cho sinh vin nm th 4 chng trnh C nhn XHH 4. Phn b thi gian: 45 Tit - Ln lp: 100% - Thc tp phng th nghim, thc hnh: Khng 5. iu kin tin quyt: Cng tc x hi i cng v Cng tc x hi nhm 6. Mc tiu ca hc phn: Gip sinh vin c th thc hin mt chng trnh hay d n theo phng php pht trin cng ng, gip cng ng t lc v pht trin bn vng. 7. M t vn tt ni dung hc phn: Gip sinh vin tho lun v thc hnh: - Cc khi nim lin quan n pht trin cng ng, - Cc nguyn tc v gi tr; - Cch huy ng s tham gia ca ngi dn; Cch t chc cng ng, - Vai tr ca tc vin pht trin cng ng. 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp: chim 20% s im cui hc k - Bi tp: Lp lm vic theo nhm, lm bi c nhn 2 ln trong 9 bui hc 9. Ti liu hc tp: - Sch, gio trnh chnh: Gio trnh do Ging vin bin san v hiu chnh hng nm - Sch tham kho: 1 TAI LIU HOC TP Nguyn Thi Oanh, Phat trin cng ng, Khoa phu n hoc 1995. Nguyn Thi Oanh, Vn Binh va oan Tm an, Xoa oi giam ngheo bn vng bng phng phap phat trin cng ng , Hi Khuyn hoc va H tr Ngi ngheo huyn Ky Anh, 2004 Nguyn Thi Hin, L Ngoc Hung, Nng cao nng lc phat trin bn vng binh ng gii va giam ngheo, NXB Chinh tri, 2004 27

A Hope va Timmel, Tp hun bin i, do nhom SDRC dich Cac phng phap tham gia trong quan ly tai nguyn ven bin da vao cng ng, do vin Tai thit Nng thn Phillippines bin soan, L Din Dc dich va hiu inh, 2000. Stanley Gajanayake & Jaya Gajanayake, Nng cao nng lc cua cng ng, SDRC dich, 1993. Tai liu phat cho sinh vin do Giang vin bin soan.

10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp: vng 2 bui tr 0,5 im (20% im) - Thuyt trnh: Chia lp lm 8 t, mi t c ging vin giao nhim v trnh by trc lp theo phng php c c s tham gia (30% im) - Thi cui hc k: 50% 11. Thang im: 10/10 12. Ni dung chi tit hc phn: BUI NI DUNG Phn1: TNG QUAN V CTXH (2 bui 10 tit) Muc tiu: Cung cp cho sinh vin (SV) mt cach co h thng nhng kin thc c ban lin quan n PTC nh khai nim phat trin va PTC va bi canh lich s, Gia tri va nguyn tc, Cac thanh phn PTC (giao duc cng ng, t chc cng ng, quan ly tai nguyn cng ng), S tham gia cua ngi dn. Phn bit c PTC va hoat ng tinh phong trao Gii thiu mn hoc, cach hoc va t chc lp Thao lun chung Hoi ap Tro chi vung t do PHNG PHAP

1 -

Bai 1: Cac khai nim c ban v phat trin va PTC, Phat trin bn vng va bi canh lich s, Gia tri va nguyn tc,

Phn 2: Cac thanh phn PTC ( 2 bui 10 tit) 2 Bai 2: Cac thanh phn PTC (giao duc cng ng, t chc cng ng, quan ly tai nguyn cng ng), Bai 3: S tham gia cua ngi dn. Thuyt trinh nhom

Thao lun trng hp in cu

28

Bai 4: Tng nng lc cho ngi dn

Hoi ap Tro chi g ri ng nao Thuyt trinh nhom

Phn 2: Tin trinh t chc cng ng (4 bui 20tit) Muc tiu: 4 Giup SV hiu ro khai nim, va cac bc t chc cng ng, muc ich t chc cng ng Giup SV nm vng cac bc trong tin trinh t chc cng ng Giup SV bit cach a ngi dn tham gia vao tin trinh t chc cng ng. Thuyt trinh theo nhom Phn tich hinh ve Tro chi 5 tt, 5 xu 3 ly nc Hoi ap Tro chi nghe, s, nhin Hoi ap Tham khao mt bao cao khao sat cng ng do SV trinh bay Tro chi chi vi ai, tm s vi ai, lam vic vi ai Hoi ap Sm vai SV thuyt trinh Tro chi vit va chai Thao lun nhom

Bai 5: khai nim, va cac bc t chc cng ng, muc ich t chc cng ng Bai 6: Chon cng ng Bai 7: Hi nhp cng ng -

Bai 8: Tim hiu cng ng

Bai 9: Phat hin va bi dng nhn t tich cc Bai 10: Vn ng nhom va cung c t chc

7 Bai 11: Rut kinh nghim, lng gia Bai 12: Lin kt phi hp 29

Phn 3: Vai tro tac vin PTC Muc tiu:

Hoi ap

Giup SV hiu ro la mt tac vin PTC cn bit minh cn phai lam nhng gi va lam nh th nao giup cng ng at c muc tiu ra. 8 Bai 13: Cac vai tro tac vin PTC 9 n tp: n lai ton b cac ni dung chinh a hoc Giang bai Hoi ap SV thuyt trinh ai din cac nhom bc thm cu hoi va trinh bay

Ging vin

Ths. Chu Dng

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

30

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: THNG K X HI 2. S n v hc trnh: 03 3. Trnh : cho sinh vin nm th 2 4. Phn b thi gian: - Ln lp: 70% - Thc tp phng th nghim, thc hnh: 30% - Khc: 5. iu kin tin quyt: hc xong X hi hc i cng 6. Mc tiu ca hc phn: Nm vng cc phng php v k thut phn tch thng k l mt yu cu mang tnh bt buc trong nghin cu x hi hc nh lng, v hc phn ny s trang b cho cho sinh vin nhng kin thc c bn trong nghin cu x hi hc x hi, tc nhng kin thc thng k thch hp cho phn tch x hi hc. 7. M t vn tt ni dung hc phn: Vi hc phn ny, cc sinh vin s c trang b nhng khi nim cn bn trong thng k, cch thc trnh by bng s liu, cch c bng s liu, cc phng php v thng k m t (descriptive statistics) nh: cc h s biu th mc tp trung ca bin s (xu hng trung bnh), cc h s biu th xu hng phn tn ca bin s. Cc phng php thng k suy din (inferential statistics) phn tch cc d liu thu thp c t cc cuc iu tra nh Kim nh gi thuyt v mi quan h gia hai bin (Kim nh Khi-bnh phng), cc h s tng quan o lng mc ca mi quan h gia cc bin s; So snh trung bnh (Kim nh t v Phn tch phng sai); Phn tch hi qui tuyt tnh 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp - Bi tp - Dng c hc tp - Khc 9. Ti liu hc tp: - Sch, gio trnh chnh: Phng php thng k trong nghin cu x hi, nxb. Tr, 2003 - Sch tham kho: 31 : 100% : bt buc : my chiu

- H Vn Sn (Ch bin), Gio trnh l thuyt thng k ng dng trong qun tr v kinh t, Nxb Thng k, 2004. - ng Hn, Xc sut thng k, Nxb Thng k, 1996. - V Vn Huy-V Th Lan-Hng Trng, ng dng SPSS for Windows x l v phn tch d kin nghin cu, Nxb KHKT, 1997. - Bloss Thierry-Grossetti Michel, Introduction aux mthodes statistiques en sociologie, PUF, 1999. - Chardon P.A, Mthodes pratiques de dpouillement de questionnaires, Suisse, 1981. - Cibois P, Lanalyse factorielle, PUF, 2000. - Khc. 10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp - Tho lun - Bn thu hoch - Thuyt trnh - Bo co - Thi gia hc k - Thi cui hc k 11. Thang im: 10/10 12. Ni dung chi tit hc phn A. TNG QUAN THNG K X HI I. V tr, Lch s, Khi nim, Mc tiu ca Thng k X hi 1. V tr ca thng k trong nghin cu x hi hc. a. Xc nh vn / cu hi nghin cu; b. Tng quan ti liu; c. Xy dng khung nghin cu: nn tng phng php lun, cc l thuyt dng nghin cu, cc khi nim, cc gi thuyt d. Thu thp d kin: bng bng hi, phng vn, quan st e. Phn tch d kin thu thp f. Vit bo co nghiu cu. : 60% : 15% : 20% : 5% :

32

2. Lch s thng k 3. Khi nim thng k (statistics) a. nh ngha thng k b. Phn loi thng k - Thng k m t (descriptive statistics) - Thng k suy din (inferential statistics) II. Cc khi nim c bn trong thng k x hi 1. Tng th/dn s thng k (Population) 2. Mu thng k (Sample) 3. n v thng k (Unit) 4. S tuyt i a. nh ngha b. Cc loi s tuyt i 5. S tng i a. nh ngha b. Cc loi s tuyt i S tng i ng thi S tng i k hoch S tuyt i thi im S tuyt i thi k

6. Bin s (Variable) a. Bin s nh tnh (Qualitative variable) b. Bin s nh lng (Quantitative variable) Bin s nh lng ri rc (Discrete variable) Bin s nh lng lin tc (Continous variable)

III. Cc loi thang o trong thng k 1. Cng dng ca thang o 2. Thang o nh danh/danh ngha (Nominal) 3. Thang o th bc (Ordinal) 4. Thang o khong cch (Interval) 33

5. Thang o t l (Ratio) IV. Bi tp B. CC THNG K M T I. Cch trnh by v t chc d liu thng k 1. Bng thng k a. ngha ca bng thng k b. Cu to chung ca bng thng k c. Cc loi bng thng k + Bng s liu th + Bng phn tn s - nh ngha tn s (Frequency) - Tn s tch ly (Cumulative frequency) + Bng phn phi tn s phn t - Mc ch ca bng phn t - Gii hn trn ca t - Gii hn di ca t - Khong cch t - Mt phn phi ca t - Trung im ca t + Bng phn phi tn sut/ t l phn trm (Percentage) + Tn sut tch ly (Cumulative percentage) 2. ha thng k a. Khi nim b. c im c. Cc thnh phn ca biu d. Cc loi ha + Kiu hnh thanh - thanh ng - thanh ngang + Kiu hnh trn 34

+ Kiu bc thang (cc thanh dnh lin nhau) II. Cc loi o lng xu hng tp trung/xu hng trung bnh ca bin s (Central tendency) 1. ngha ca vic o lng xu hng tp trung 2. Mode (thc, yu v): Mo a. ngha b. Cch tnh + i vi bng s liu th v bng tn s + i vi bng tn s tch ly 2. Trung vi (Median): Md a. Y nghia b. Cach tinh + i vi bang s liu th + i vi bang tn s + i vi bang tn s phn t 3. Trung binh (Mean): X a. Y nghia b. Cach tinh + i vi bang s liu th + i vi bang tn s + i vi bang tn s phn t 4. Cach s dung cac o lng xu hng tp trung trong phn tich thng k III. Cac loai o lng bin thin cua bin s (Mesures of dispersion) 1. Y nghia cua vic o lng xu hng tp trung 2. Khoang bin thin (Range): Rx 3. lch tuyt i trung binh (Mean Absolute Deviation): dx + i vi bang s liu th + i vi bang tn s + i vi bang tn s phn t 4. Phng sai (Variance): s2 35

+ i vi bang s liu th + i vi bang tn s + i vi bang tn s phn t 5. lch chun (Standard deviation): s + i vi bang s liu th + i vi bang tn s + i vi bang tn s phn t 6. H s bin thin (Coefficient of Variation) Vx + i vi bang s liu th + i vi bang tn s + i vi bang tn s phn t 7. Cach s dung cac h s o lng xu hng phn tan trong phn tich thng k IV. Bai tp C. THNG K SUY DIN KIM INH GIA THUYT VA O LNG TNG QUAN CHO MI QUAN H GIA CAC BIN S I. Kim inh gia thuyt cho mi quan h gia cac bin s: Phn tich bang hai chiu (Crosstab) 1. Y nghia cua kim inh gia thuyt 2. Mt s khai nim trong kim inh gia thuyt cho mi quan h gia cac bin s a. Quan h tng quan la gi? + tng quan thun + tng quan nghich b. Quan h nhn qua la gi? c. Bin c lp (Independent variable) d. Bin phu thuc (Dependent variable) 3. Kim inh gia thuyt mi quan h gia hai bin s: Kim inh Khi-binh phng (Chisquares): 2 a. Cac loai gia thuyt trong thng k + Gia thuyt khng (Null hypothesis): Ho + Gia thuyt i (Alternative hypothesis) H1 36

b. Cac loai sai lm trong kim inh gia thuyt

+ Sai lm loai I + Sai lm loai II

c. Kim inh Khi-binh phng (Chi-squares Test): 2

+ Y nghia + Cac bc thc hin kim inh 2 - bc 1: Nu gia thuyt Ho va H1 - bc 2: Xac inh tn s ly thuyt - bc 3: Tim gia tri 2 - bc 4: Xac inh bc t do (degree of freedom): df - bc 5: so sanh mc y nghia bac bo hoc khng inh mi quan h gia hai bin s d. Lu y khi thc hin kim inh gia thuyt v mi quan h gia hai bin II. o lng mc cua mi quan h gia hai bin 1. Y nghia cua vic o lng mc cua mi quan h gia hai bin s 2. Cac loai o lng cho bin inh danh a. H s ngu nhin cua Pearson (contingency coefficient): C b. CramerV: V c. Phi: d. Lambda (h s d bao Guttman): 3. Cac loai o lng cho bin th bc a. Gamma: G b. SomerD: Dyx va Dxy c. Tau-b d. Tau-c 4. Tom lc cac loai o lng tng quan III. Kim inh gia thuyt v s khac bit gia hai trung binh: Kim inh t -student 1. Y nghia va iu kin cua kim inh t 2. Kim inh t cho hai mu c lp 3. Kim inh t cho hai mu phu thuc 37

4. Khoang tin cy cho s khac bit gia hai tri trung binh IV. Kim inh gia thuyt v s khac bit gia nhiu trung binh: Phn tich phng sai (Analysis of variances): ANOVA 1. Y nghia cua phn tich phng sai 2. Nhng iu kin cua phn tich phng sai 3. Cach thc hin phn tich phng sai a. Bc 1: tim Tng cac lch binh phng trong ni b nhom (Within-groups sum of squares): SSW b. Bc 2: tim Tng cac lch binh phng gia cac nhom (Between-groups sum of squares): SSG c. Bc 3: tim Phng sai trong ni b nhom (Within-groups mean squares): MSW d. Bc 4: tim Phng sai gia cac nhom (Between-groups mean squares): MSG e. Bc 5: tim ty l F (Kim inh gia thuyt) f. Bc 6: tim cac bc t do (degrees of freedom) 4. Trinh bay bang ANOVA 5. Ty l tng quan (E2) V. Hi qui tuyn tinh (Regression) 1. Muc ich cua hi qui tuyn tinh 2. thi phn tan 3. Hi qui va ng thng binh phng nho nht (Least squares) 4. Phng trinh hi qui 5. H s hi qui (r) a. Y nghia b. Cach tinh 6. H s xac inh (r2) a. Y nghia b, Cach tinh 7. Kim inh gia thuyt v s tn tai cua mi quan h tuyn tinh gia hai bin: Kim inh F a. Y nghia 38

b, Cach thc hin kim inh F 8. Ma trn tng quan (Correlation matrix)

Ging vin

ThS. L Minh Tin

13. Ngy ph duyt : 20/09/2011 14. Cp ph duyt : HKH Khoa XHH

39

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: QUN TR HC I CNG 2. S n v hc trnh: 3 3. Trnh : cho sinh vin nm th 1 4. Phn b thi gian: - Ln lp: 45 tit - Thc tp phng th nghim, thc hnh: - Khc: 5. iu kin tin quyt: khng 6. Mc tiu ca hc phn: Cung cp cho sinh vin nhng kin thc c bn v qun tr trong cc t chc, trang b cho ngi hc mt cch nhn c h thng v vn qun tr. t nn tng ban u cho sinh vin i su vo cc mn hc chuyn ngnh v qun tr nh qun tr ngnh cng tc x hi, qun l d n, qun tr kinh doanh

7. M t vn tt ni dung hc phn: Qun tr hc i cng l mn hc nn tng ca khoa hc qun l; gii thiu cho sinh vin nhng kin thc c bn v lch s pht trin ca qun tr; cc t tng qun tr, cc trng phi qun tr; cc cng vic qun tr ca nh qun l nh hoch nh, t chc, nhn s, lnh o v kim st Mn hc gip SV c c kin thc, phng php qun l khoa hc chun b sau ny m nhim cc chc v qun tr vin cc t chc khc nhau 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp : tham gia lp hc 100% - Bi tp : lm mt s bi tp tnh hung - Dng c hc tp : giy A0, bt lng, bng dnh - Khc 9. Ti liu hc tp: Sch, gio trnh chnh : Nguyn Tn Phc, Qun tr hc, Nhng vn c bn, Nxb Thng k, 1995 Ti liu hc tp mn Qun tr hc do L Ch An bin son

-Sch tham kho : 40

 Nguyn Thanh Hi, Phan Thng, Qun tr hc, Nxb Thng k, 2001 Phm Xun Lan (ch bin), Qun tr hc, Khoa QTKD, i hc kinh t TP.HCM,
2002.

James H. Donnelly, Jr ; James L. Gibson; John M. Iancevich; Qun tr hc cn

bn, Nxb Thng k, 2001.

i hc m-bn cng TPHCM, Ti liu hng dn mn Qun tr hc, 2006

Khc. 10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp - Tho lun 30%

- Thuyt trnh - Thi cui hc k 11. Thang im : 10 12. Ni dung chi tit hc phn STT CHNG MC TIU 1 Bn ca tr cht Trnh by qun khi nim, vai tr lch s ca qun tr, phng php nghin cu qun tr hoc. 12345MC, TIU MC Khi nim v qun tr hc Vai tr lch s ca qun tr Hiu qu v kt qu trong qun tr Qun tr l mt khoa hc hay ngh thut Phng php nghin cu qun tr hc 70%

Quan im tng hp Quan im h thng

pht Gii thiu vi

1-

Nhm hc thuyt c in v qun tr 41

trin ca t SV cc trng tng qun phi hc tr thuyt qun tr t u th k 20 n nay, qua sinh vin c c ci nhn v lch s pht trin ca khoa hc qun tr v l thuyt qun tr.

2-

Qun tr mt cch khoa hc (scientific management) Qun tr hnh chnh v tng qut (Classical Organization Theory)

Nhm hc thuyt tm l x hi (Hc thuyt tc phong, tng quan nhn s, cng cn gi l l thuyt hnh vi (behavioral theory) L thuyt nh lng v qun tr Nhm hc thuyt qun tr hin i

34-

Nh qun tr v nh doanh nghip

Gip sinh vin nm c th no l cc cng vic qun tr, nh qun tr gm nhng cp no ? H cn c nhng k nng g ? H c vai tr g ? Nhng c tnh ca nh doanh nghip l g ?

1 23 4-

Khi nim m u Nh QT gm nhng cp no ? H cn c nhng k nng g ? Vai tr ca h l g ? c tnh ca nh doanh nghip ? Th no l cng vic qun tr ? Cng vic qun tr Vai tr ca nh qun tr Cc cp qun tr Cc k nng qun tr Cc vai tr ca nh qun tr Nh doanh nghip v vai tr ca h

Vai tr ra quyt nh trong qun tr

Gii thiu cho SV tm quan trng ca vic ra quyt nh trong qun tr ca nh qun tr v cc bc trong

12345-

Khi nim m u Tin trnh ra quyt nh (decision-making process) : gm 6 bc Tnh logic ca quyt nh Phn loi cc quyt nh Nhng c s ca l thuyt ra quyt nh

42

tin trnh ra quyt nh, tnh logch ca quyt nh; cc k thut ra quyt nh

6-

Cc quyt nh tt v xu (good and bad decisions) Tin trnh 6 bc ca l thuyt ra quyt nh (c tnh nh lng) Cc k thut quyt nh theo nhm

75 Cng tc Gii thiu cc hoch nh yu cu ca vic lm k hoch, tin trnh hoch nh, vai tr mc tiu v qun tr theo mc tiu MBO, hoch nh chin lc. 1-

K thut ng no tp th (brainstorming) K thut Delphi K thut quyt nh theo nhm danh ngha

Phm cht c nhn cn c nh qun tr a ra cc quyt nh hu hiu Khi nim

234-

Khi nim nh ngha

Tc dng ca hoch nh Tin trnh c bn cc bc hoch nh Phn loi k hoch

56-

K hoch chin lc K hoch tc nghip

Nhng li ch ca hoch nh Mc tiu k vng l nn tng ca hoch nh

i 78-

Mc tiu l g ? Vai tr ca mc tiu t mc tiu theo truyn thng v theo hin

Qun tr theo mc tiu - MBO Hoch nh chin lc

43

nh ngha Cc bc hoch nh chin lc


6 Cng tc Gii thiu tin t chc trnh thit lp c cu t chc b my qun tr gip sinh vin nm c tin trnh cng tc t chc, tm hn qun tr, phn chia phng ban, y quyn, phi hp.

Cc phng php hoch nh thng dng hin nay

1- Dn nhp nh ngha chc nng t chc Cc c trng ca c cu t chc C s thit lp c cu t chc

2- Tin trnh t chc 3- Tm hn qun tr 4M hnh xy dng t chc hin i 56M hnh t chc kiu c gii M hnh t chc linh hot hu c i chiu phn bit gia m hnh c gii v m hnh hu c

Phn chia phng ban (b phn) trong c cu t chc Vn y quyn trong t chc qun tr

7- Yu cu phi hp hot ng 7 B tr nhn s v qun l ngun nhn lc Gii thiu cng tc b tr nhn s v pht trin t chc gip sinh vin nm c tin trnh b tr nhn s, pht trin t chc. 123 48 Lnh o Gii thiu v 1i cng nh ngha b tr nhn s Tin trnh b tr nhn s Din gii cc bc b tr nhn s Ln k hoch b tr nhn s T chc tuyn dng Chn nhn s Th vic v nh hng o to v pht trin nhn s nh gi cng tc hoc thnh qu iu ng nhn s Thi vic Pht trin t chc qun tr Khi nim v nh ngha 44

v tin

thng cng tc lnh o v thng tin trong t chc gip sinh vin nm c bn cht ca lnh o, cc kho hng l thuyt v lnh o, cc phong cch lnh o, ng c thc y, truyn thng trong t chc.

Bn cht ca lnh o Nm c s pht xut quyn hnh Ba kho hng l thuyt khc nhau v lnh o

Kho hng l thuyt v tnh cch ngi lnh o (trait theories) Kho hng l thuyt ng thi hoc tc phong ngi lnh o (Behavioral theory). Cc phong cch lnh o :

Phong cch c n chuyn quyn Phong cch lnh o dn ch v hp tc Bn h thng qun tr (theo Rensis Likert)

H thng 1 : Lnh o kiu quyt n-p ch H thng 2 : Lnh o kiu quyt n-nhn t H thng 3 : Lnh o kiu tham vn H thng 4 :Lnh o kiu tham gia theo nhm (hiu qu nht) Lnh o theo dng c qun l : 4 phong cch cc oan v mt phong cch kh thi hu hiu nht.

Kho hng l thuyt tnh hung ngu nhin trong lnh o (Contigency Theories) Cc l thuyt v ng c thc y Phn cp nhu cu ( Maslow) Hai loi yu t ( Herzberg) Gi thit hai bn cht X v Y ( Mc Gregor) ng c thc y theo kho hng k vng Vai tr thng tin lin lc trong qun tr 45


lc

S hnh thnh thng tin Qu trnh thng (communication process) tin lin lc

Cc dng thng tin lin lc Nhng tr ngi trong thng tin lin Bin php hn thin trong thng tin lin lc

9 Chc nng Gii thiu v kim sot cng tc kim tra kim sot trong qun tr gip sinh vin nm c ngha vai tr ca vic kim tra kim sot, tin trnh kim sot, cc loi hnh kim sot. 12 34 5 qun tr 6-

i cng v ngha v vai tr ca vic kim sot Tin trnh kim sot : gm 3 bc : Xy dng cc tiu chun v chn phng php o lng vic thc hin o lng vic thc hin iu chnh cc sai lch Kim sot l mt h thng phn hi Cc loi hnh kim sot Kim sot lng trc Kim sot ng thi Kim sot phn hi Cc trng tm kim sot Kim sot nhn s Kim sot ti chnh Kim sot tc nghip Kim sot thng tin Kim sot thnh tch ca ton b t chc c tnh ca h thng kim sot hu hiu

Ging vin 46

ThS. L Ch An

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH, khoa x hi hc

47

 CNG CHI TIT HC PHN

1.Tn hc phn 2. S tn ch: 3. Trnh 4. Phn b thi gian 5.iu kin tin quyt 6.Mc tiu ca hc phn Kt thc mn hc, sinh vin c th Hiu c khi nim, chc nng v s hnh thnh ln Chnh sch x hi L thuyt v quan im Chnh sch x hi Mt s m hnh Chnh sch x hi X hi hc i cng Ln lp: 60% CHNH SCH X HI 02 Sinh vin nm 2

Thc hnh: 20% Kim tra : 20%

7. M t vt tt ni dung hc phn Hc phn ny s cung cp cho sinh vin mt s khi nim c bn v chnh sch x hi, qu trnh hnh thnh ca chnh sch x hi, chc nng ca chnh sch x hi, quan h gia chnh sch x hi vi Cng tc x hi, chnh tr, php lut...L thuyt Chnh sch x hi, quan im Chnh sch x hi, quan im v mt s m hnh chnh sch x hi. 8.Nhim v ca sinh vin D gi ln lp y theo qui ch c v nghin cu cc ti liu theo hng dn Lm y cc bi tp, nghin cu, seminar D kim tra cc k

9.Ti liu hc tp 1.Bi Th Cng. 2004. Nghin cu phc li x hi; Nhn li mt chng ng. H Ni. Vin X hi hc 2.Bi Th Cng. 2002. Phc li x hi Chu -Thi bnh dng. Phc li doanh nghip.. H Ni: Nh xut bn Khoa hc X hi 48

3.Bi Th Cng. 2002. Chnh sch x hi v Cng tc x hi Vit Nam thp nin 90. H Ni: Nh xut bn Khoa hc X hi 4.L ng Doanh v Nguyn Minh T. 1999. Khung Chnh sch x hi trong qu trnh chuyn i sang kinh t th trng. H Ni: Nh xut bn Thng k 5.Phan Xun Nam. 1997. i mi chnh sch x hi. Lun c v gii php. H Ni: Nh xut bn Chnh tr Quc gia 6.KX.04. 1994. Lun c Khoa hc cho vic i mi chnh sch x hi. H Ni: Trung tm Khoa hc X hi v Nhn vn 7.Trn Trng Hu. 1994. Chnh sch x hi nhng vn php l. H Ni. Nh xut bn Khoa hc X hi 10. Tiu chun nh gi sinh vin Ln lp ng gi v d gi y Kt qu cc bi tp thc hnh, tho lun, lm bi nhm Kim tra gia k Thi ht mn

10. Thang im - Kim tra gia mn hc: - Thi ht mn hc: 12. Ni dung chi tit hc phn M u: Khi ng thng qua hnh nh Ni dung 1: Lch s hnh thnh Chnh sch x hi 1.Nhng bin c v hn cnh sng ca con ngi nh nhng tc nhn dn n s hnh thnh Chnh sch x hi 2.S ln mnh v lun c Khoa hc cho vic hnh thnh v i mi Chnh sch x hi 3.Cc giai on v s hnh thnh Chnh sch x hi trn th gii v Vit Nam Ni dung 2: Khi nim, i tng v chc nng ca chnh sch x hi 1.Khi nim 2.i tng 3.Mc ch 4.Chc nng v c im ca Chnh sch x hi 5.Ch bo Chnh sch x hi 30% 70%

49

Ni dung 3: Mi quan h ca chnh sch x hi 1.Chnh sch an sinh x hi trong h thng Chnh sch x hi 2.Chnh sch kinh t v Chnh sch x hi 3.Chnh sch x hi v Php lut

Ni dung 4: L thuyt, quan im v mt s m hnh Chnh sch x hi 1.L thuyt Chnh sch x hi 2.Quan im xy dng chnh sch x hi 3.Mt s m hnh Chnh sch x hi Ni dung 5: Ba m thc c bn ca Chnh sch x hi 1.H thng bo m tn dn 2.H thng bo him x hi 3.H thng bo m chn lc

Ging vin

ThS Nguyn Vn Tuyn

13. Ngy ph duyt : 20/09/2011 14. Cp ph duyt : HKH Khoa XHH

50

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: DN TC HC 2. S n v hc trnh: 2 3. Trnh : sinh vin nm th 1 4. Phn b thi gian: - Ln lp: 25 tit - Khc: Kin tp Bo tng Tp.HCM (5 tit) 5. iu kin tin quyt: khng 6. Mc tiu ca hc phn: - Mn hc trang b cho sinh vin nhng kin thc c bn nht v ngnh Dn tc hc - Nhn hc - Mn hc cn gii thiu v qu trnh hnh thnh cc dn tc tc ngi Vit Nam; Chnh sch v dn tc ca ng Cng sn v Nh nc CHXHCN Vit Nam, Ngh quyt v Xy dng nn vn ha Vit Nam tin tin m bn sc dn tc. - Khi lc ton cnh bc tranh vn ha tc ngi cc nc ASEAN. 7. M t vn tt ni dung hc phn: - Sinh vin s c trang b cc kin thc chung nht ca ngnh Dn tc hc - Nhn hc: khi nim, thut ng chuyn ngnh; tiu ch xc nh dn tc tc ngi; ngun gc loi ngi, cc chng tc trn th gii; i tng, nhim v, phng php nghin cu Dn tc hc- Nhn hc; cc chuyn ngnh trong nghin cu Dn tc hc cng nh cc ngnh nhn hc hin nay trn th gii. - Ngoi ra, sinh vin cn c tip cn vi cc vn khc ca i sng con ngi nh kinh t, vn ha, hn nhn gia nh, t chc x hi ca con ngi Vit Nam v cc nc trong khu vc ng Nam qua lng knh Dn tc hc - Nhn hc 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp: y , nghim tc - Bi tp: Hon thnh tt, c trch nhim cc bi tp nhm, bi tp c nhn - Dng c hc tp: bt, vit - Khc: Tham gia hc tp ch ng, tch cc 9. Ti liu hc tp: 51

- Sch, gio trnh chnh: * Trng H KHXH v NV,H Quc gia TP.HCM (2008), Nhn hc i cng, NXB H Quc gia TP.HCM, - Sch tham kho: * Trng H KHXH v NV,H Quc gia TP.HCM (2006), Mt s vn L thuyt v Phng php nghin cu Nhn hc, NXB H Quc gia TP.HCM - Khc: * Conrad Phillip Kottak, (2006), Hnh nh nhn loi, Lc kho nhp mn Nhn chng vn hc vn ha, NXB Vn ha thng tin, H Ni * Phm c Dng Trn Th Thu Lng (2001), Vn ha ng Nam , NXB Gio dc. H Ni * Emily A. Schulz* Robert H. Lavebda (2001), Nhn hc, mt quan im v tnh trng nhn sinh. NXB Chnh tr Quc gia, H Ni. * Georges Condominas VN, (2007), Chng ti n rng , NXB Th Gii. * Grant Evans (CB), (2001), Bc khm vn ha Chu - tip cn nhn hc, NXB Vn ha Dn tc, H Ni * Tp ch Dn tc hc. 10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp: + 1 im qu trnh - Tho lun: + 1 im qu trnh - Bn thu hoch: ti a 7im - Thuyt trnh: + 1 im qu trnh - Thi gia hc k: 30% - Thi cui hc k: 70% 11. Thang im: 10/10 12. Ni dung chi tit hc phn Bui Ni dung 01 Nhp mn - i cng Dn tc hc Nhn hc Ghi ch 1. i tng nhim v v phng php nghin cu ca Dn tc hc Nhn hc 2. Qu trnh hnh thnh v pht trin ca ngnh Dn tc hc Nhn hc 3. Cc trng phi nghin cu 52

02

Ngun gc v s tin ha ca loi ngi v sinh hc v vn ha Cc tc ngi /Vit Nam

03

04

Kin tp ti Bo tng Lch s TP.HCM

05

Tc ngi Dn tc

06

Cc tc ngi ng Nam Tng kt

tiu biu 4. Cc lnh vc nghin cu v cc chuyn ngnh nghin cu ca Dn tc hc Nhn hc 5. Phng php nghin cu 6. Mi lin h vi cc ngnh KHXH khc 1. Qu trnh tin ha hnh thnh loi ngi 2. Cc chng tc trn th gii 1. Qu trnh hnh thnh cc dn tc (tc ngi Vit Nam) 2. c im c tr, loi hnh nhn chng, nhm ngn ng 3. Chnh sch dn tc ca ng CSVN v Nh nc CHXHCNVN im gia k: - Kho c hc TP.HCM - m ci Nam b - n ca ti t Nam b 1. Cc tiu ch xc nh tc ngi 2. Cc tiu ch tc ng n tc ngi 3. Phn bit tc ngi Dn tc quc tch, 1. Nhng quc gia a tc 2. Nhng nn vn ha a tng 3. Dn s tr - dn s vng 4. Tng kt n tp

Ging vin

Phan Th Hng Xun 13.Ngay ph duyt: 20/09/2011 14.Cp ph duyt: HKH Khoa XHH 53

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: 2. S n v hc trnh: 3. Trnh : 4. Phn b thi gian: - Ln lp: 30 tit X HI HC LAO NG 03 Kin thc chuyn ngnh cho sinh vin nm th IV

- Thc hnh: Lm tiu lun theo nhm ( ti ch nh) - Tho lun nhm, thuyt trnh: 15 tit 5. iu kin tin quyt: hc xong chng trnh c s nganh. 6. Mc tiu ca hc phn: Trang b cho sinh vin kin thc c bn ca cc l thuyt x hi hc v lao ng thng qua vic cung cp kin thc v phng php nghin cu nhng mt ca hot ng lao ng v cc quy lut vn hnh ca cc tp th lao ng. Cung cp cho sinh vin k nng cng nh c s l lun cho vic phn tch nhng tnh quy lut khch quan (vd. phn cng lao ng) cng vi s phn tch nhng tng tc khc nhau v tm l, v o c gia nhng con ngi. 7. M t vn tt ni dung hc phn: Hc phn X hi hc lao ng nghin cu nhng mt x hi ca hot ng lao ng v cc quy lut vn hnh ca cc tp th lao ng. Phn tch nhng tnh quy lut khch quan (vd. phn cng lao ng) cng vi s phn tch nhng tng tc khc nhau v tm l, v o c gia nhng con ngi. Nhng vn ch yu l: nghin cu lao ng v mt cng ngh, nng sut lao ng, cht lng lao ng, cng lao ng, trnh nghip v, s chn ngh, s thch nghi vi tp th lao ng, chun v o c lao ng, hnh thc v con ng pht trin ngh nghip v pht trin con ngi, vv. 8. Nhim v ca sinh vin: * D lp ti thiu 80 % tng s tit hc. * Lm bi kim tra ti lp. * c gio trnh, ti liu tham kho. * Lm tiu lun v tho lun nhm. 54

9. Ti liu hc tp: 1. Trnh Duy Lun, X hi hc Vit Nam: Mt s nh hng xy dng v pht trin, Tp ch X hi hc, s 01 (69), H Ni, 2000. 2. V Quang H, Cc l thuyt x hi hc (hai tp), NXB i hc quc gia, H. 2001. 3. V Quang H, X hi hc i cng, NXB Thng k, H. 2002. 4. Hng Tn, Phan Kim Chin, Gio trnh qun l x hi, Nh Xut bn Khoa hc v K thut, H. 2000. 5. Trn Th Kim Xuyn (Ch bin), Nguyn Th Hng Xoan, Nhp mn x hi hc, NXB i hc quc gia, H. 2002. 6. Aleksandrova E. V, Nhng xung t lao ng, x hi - cc con ng gii quyt, M. 1993. 7. J. Donosin, Lch s x hi hc (Histoire de la Sociologie), Bn ting Php, P. 1991. 8. K. Nikovic, Nghin cu x hi hc Mc-Lnin, NXB Tin b M. 1995. 9. K. Solikin, Lch s x hi hc, Bn ting Anh, NXB Chnh tr quc gia, H. 1998. 10. V Quang H (2010), Gio trnh L thuyt x hi hc hin i, Nxb. i hc quc gia thnh ph H Ch Minh. 11. Nguyn Minh Ha, X hi hc nhng vn c bn, NXB. Gio dc 1999. 12. W. Rusepski, X hi hc lao ng, Nxb. i hc Tng hp Warszawa, 1997.

10. Tiu chun nh gi sinh vin: Tiu chun nh gi: - D lp ti thiu 80 % s tit hc. - Tho lun theo nhm. - Bn thu hoch: tiu lun. - Thuyt trnh: i din nhm. nh gi kt qu mn hc: - Thi gia hc k: 01 (khng tnh vo thi lng mn hc) - Thi cui hc k: 01 (khng tnh vo thi lng mn hc) 11. Thang im: 10 (theo t l kim tra gia hc k: 3 v thi ht hc phn: 7) 12. Ni dung chi tit hc phn:

55

Phn th nht NHP MN X HI HC LAO NG

I. HNG TIP CN Lao ng l i tng nghin cu ca nhiu mn khoa hc nh: tm l hc, nhn chng hc, lao ng hc, trit hc v kinh t chnh tr hc X hi hc lao ng vi tnh cch l mn khoa hc v lao ng, n c nhim v tip cn, k tha, nhn thc, quan st v gii thch nhng hin tng x hi ny sinh trong qu trnh lao ng. Ban u, x hi hc nghin cu v lao ng nh mt gi tr tinh thn v ha nhp vi bn cht lao ng. Trong cc yu t chnh tr - x hi th hin trong cc tc phm ca cc nh x hi hc th k th XIX bn v lao ng, thng quan nim v v tr, chc nng lao ng nm trong h thng x hi, do vy n c nh hng ti s xung t trong x hi cng nghip. Mn X hi hc lao ng ch tr thnh mn khoa hc c lp khi n tch ri s nh hng, chi phi ca cc yu t chnh tr - x hi. X hi hc lao ng c s thay i, dch chuyn nhiu v i tng nghin cu. X hi hc lao ng nghin cu nhng mi quan h gia c nhn nh t bn nh ch xng, ch nh my, cng trng v cc nhm cng nhn trong cng xng. Quan im ny khng tn ti c lu. Mt s nh x hi hc phn tch, tm hiu n trong ni bt ln tnh kinh nghim ch ngha ca quan im ny v thc cht khng phi l ci g khc ngi cc phng php v s bin i, pht trin ca nhng t hp quan nim m ngay t gia th k XIX ngi ta cng b. Ngi thc y qu trnh hn thin x hi hc lao ng l Max Weber, nm 1903 nu ln quan nim x hi hc lao ng bao gm cc hin tng nh s km hm trong qu trnh sn xut, m trong s km hm trong cng nghip l yu t c ch hng u. S km hm theo Weber, mang ngha l mt s gii thch nhiu hn l s tp hp nhng hin tng. Cc quan nim x hi hc lao ng nhng nm u th k XX m t s km hm ni bt ln khi c s sai bit gia nng sut lao ng tp th ca mt nh my vi nng sut lao ng khi c tnh cht x hi ha. Nh vy, trong qu trnh lao ng c x hi ha c s t nguyn i vi sn xut ca bn thn ngi cng nhn. Do , trong qu trnh lao ng c x hi ha, n gi ra nhng yu t i lp trong thc ca bn thn con ngi vi cu trc kinh t - k thut v lao ng. thc ca ngi cng nhn th hin qua kt qu lao ng v l kt qu ca t chc lao ng x hi ang dn dn hn thin. Vi quan nim ny, t nhiu bao hm tnh bin chng ca s giao thoa gia k thut v yu t tm l ca ngi cng nhn, bi l n ng thi ch r mt tnh nng v ni dung lao ng. Vi cch t vn nh vy, hin nhin tha nhn nhng cuc bi cng i tng lng gim gi lm v cc yu cu mang tnh dn ch khc trong x hi c i hi l tt yu. Trong x hi, nhng ngi lao ng lun c xu hng tp hp li thnh nhng t chc m trong tm l hc v kinh t - chnh tr hc phn tch v m t r nt t bn cht ca qu 56

trnh hnh thnh phng thc sn xut t bn ch ngha cng s pht trin ca n. II. I TNG CA X HI HC LAO NG X hi hc lao ng ny sinh do nhu cu ca sn xut cng nghip trong thp k 20 th k 20. C t chc sn xut, c thnh phn x hi u phc tp thm, i hi nhng phng php hu hiu hn qun l chng nhng qu trnh k thut, m c qu trnh hnh ng ca con ngi. Phi nng cao nng sut lao ng, to ra m hnh "cn bng" gia cc tp n lao ng khc nhau trong x nghip - X hi hc lao ng pht sinh Hoa K, pht trin rng Php, Anh, Italia, vv. c im ca X hi hc lao ng trong cc nc t bn l quy cc vn x hi thnh vn tm l hay x hi - tm l, nhn mnh s phn tch cc quan h ph thuc gia c nhn v c nhn; nhng kt lun ca X hi hc lao ng c dng trong vic lnh o cc x nghip cng nghip. Theo quan im macxit, X hi hc lao ng c nhim v phn tch nhng tnh quy lut khch quan (vd. phn cng lao ng) cng vi s phn tch nhng tng tc khc nhau v tm l, v o c gia nhng con ngi. Nhng vn ch yu l: nghin cu lao ng v mt cng ngh, nng sut lao ng, cht lng lao ng, cng lao ng, trnh nghip v, s chn ngh, s thch nghi vi tp th lao ng, chun v o c lao ng, hnh thc v con ng pht trin ngh nghip v pht trin con ngi, vv. Trong iu kin x hi ch ngha, nghin cu X hi hc lao ng nhm rt ra nhng khuyn ngh lm hn thin, ci tin cc quan h ang c. X hi hc lao ng l mt mn khoa hc hin i, nghin cu cc hin tng x hi pht sinh trong qu trnh lao ng. Hn bt c hin tng x hi no khc, lao ng mang y c trng ca x hi hc. l tiu im hi t ca nhng quan h phc tp v lun lun pht trin ca mi quan h gia con ngi v t nhin, con ngi v con ngi trong qu trnh lao ng sng to ra ca ci vt cht. Lao ng dng nh l mt phm tr rt n gin v s suy ngh v lao ng ni chung cng c k nh vy. Tuy nhin, ng gc kinh t m ni, vi tt c s n gin ca n, lao ng li l mt phm tr cng hin i nh nhng quan h ra s tru tng ha thun ty v n gin y. Cc Mc, Phc tho ph phn kinh t chnh tr hc, NXB S tht, H Ni, 1974, trang 320. Nhn nh trn y ca C. Mc, hn tn c th xc nh l nhng tiu im nhn thc lun ca x hi hc lao ng. Lao ng l ngun sng to ra ca ci vt cht v tinh thn ca con ngi l yu t quyt nh trong qu trnh sng to ra bn thn con ngi, lao ng l phng tin tha mn nhu cu ca con ngi v do vy lao ng l mt qu trnh lch s t nhin. 1. Hng nghin cu ca x hi hc lao ng - Cc thnh phn k thut ca lao ng: nghin cu lao ng v mt cng ngh, nng sut lao ng, cht lng lao ng, cng lao ng; - Cc yu t con ngi ca lao ng: trnh nghip v, s chn ngh, s thch nghi vi tp th lao ng, chun v o c lao ng, hnh thc v con ng pht trin ngh nghip v pht trin con ngi. 2. C s phng php lun ca x hi hc lao ng 57

X hi hc lao ng nghin cu s tc ng qua li ca con ngi vi t liu sn xut v i tng lao ng thng qua cc h thng nh: ngi - k thut, ngi - cng c, ngi - my mc cng nh tnh cht x hi ca lao ng v nhng biu hin ca n trong nhng iu kin kinh t - x hi khc nhau. C s phng php lun ca x hi hc lao ng th hin qua h thng phm tr: - C cu lao ng Th hin qua cc hnh thi kinh t x hi t bn ch ngha v x hi ch ngha. Di ch ngha t bn, c cu lao ng mang tnh cht i khng, cc yu t ca n i lp nhau dn n s bng n ca cc mu thun trong c cu ; di ch ngha x hi c cu lao ng khng c s mu thun, cc yu t ca n c xu hng i n khc phc tnh khng thun nht ca lao ng x hi, dn dn xa b nhng mu thun trong ni ti ca n. Da trn c s thng tin d bo v cc phng thc v kt qu lao ng, x hi hc lao ng cn xy dng mt c cu lao ng tng lai - mt m hnh l tng ca lao ng, trong c yu t lin h vi nhau cht ch hn, c s thng nht cao hn. l s tng hp ca qu trnh hot ng t duy ca con ngi trong lao ng sng to. - Chc nng lao ng Th hin trong s a dng qua cc hnh thi kinh t ca lch s l i ngi. S pht trin ca bn nng thnh lao ng v mi quan h gia lao ng vi t nhin trong cc x hi cng x nguyn thu c xem xt theo chc nng u tin ca lao ng: lao ng l mc ch t thn v lao ng tha mn nhu cu. S ra i v pht trin ca ch t hu v ch ng bc lt ngi lm cho cc chc nng lao ng thay i hn. Cc chc nng lao ng u phc v cho mt chc nng l lm ra ca ci vt cht, v qu trnh tha ha lao ng din ra nh C. Mc phn tch. Chc nng to ra ca ci vt cht t ti nh cao ca n trong x hi t bn ch ngha. Nhung phi i n x hi x hi ch ngha, mi c s tin b hi ha ca cc chc nng lao ng, khin cho lao ng bt u p ng v tha mn cc nhu cu quan trng nht ca con ngi: nhu cu vt cht, nhu cu lao ng sng to, nhu cu nhn thc, nhu cu giao tip v nhu cu v ci p. Tt c cc chc nng vn c ca lao ng u pht huy mnh m, cui cng n bin thnh sc mnh gii phng con ngi. X hi hc lao ng Mc xt gii quyt sng t mi quan h gia nhu cu v lao ng thng qua nhng kch thch vt cht v tinh thn. Vic nghin cu cc khi nim, ni dung, tnh cht v hnh thc lao ng t c s nhn thc v lao ng ln mt trnh cao hn v em li quan nim c th hn v lao ng. C th ni, l nhng phm tr c bn nht ca x hi hc lao ng. - Ni dung lao ng L tn b nhng yu t, nhng mt, nhng mi lin h to thnh hot ng c mc ch ca con ngi; ni cch khc, l c trng x hi - k thut ca lao ng. V, lao ng c bn cht hai mt: va l phng tin trao i cht gia con ngi vi t nhin, va l phng tin 58

giao tip gia ngi vi ngi trong qu trnh sn xut nn vic phn tch ni dung lao ng cng phi tin hnh theo hai mt c ngha quyt nh l mt t chc - k thut v mt kinh t x hi ca n. Ni dung t chc - k thut ca lao ng ni ln c trng ca cc lc lng sn xut trong qu trnh lao ng vi phng thc kt hp v mt k thut gia yu t con ngi v yu t vt cht ca sn xut. Cn ni dung kinh t - x hi ca lao ng th biu hin nhng mi quan h gia lao ng c nhn v lao ng x hi v phn nh nhng c trng ca cc quan h x hi, trong lao ng c tin hnh. (Thng thng, ngi ta qui ni dung lao ng v cc mt t chc - k thut trong h thng ngi - k thut, ngi - cng c...). - Tnh cht lao ng Nu r trnh pht trin v bn cht x hi ca lao ng, gn lin vi nhng quan h x hi ca lao ng (ngi lao ng vi t liu sn xut; lao ng c nhn vi lao ng x hi; mc ch lao ng c nhn vi mc ch lao ng x hi). Ni cch khc, l ch tiu v mc t do ca ngi lao ng. Cc phm tr ni dung v tnh cht lao ng c lin quan cht ch vi nhau, phn no lng vo nhau, bi v chng u th hin nhng mt khc nhau ca cng mt hot ng lao ng y. Do , nghin cu ni dung lao ng l im xut pht ca vic nghin cu tnh cht lao ng. ng thi, nghin cu tnh cht lao ng s hn thnh vic nghin cu ni dung lao ng, ch r phng hng tin ln ca con ngi c hn tn gii phng. - iu kin lao ng Mt mt bao gm nhng iu kin kinh t - x hi, chng hn di ca ngy cng v nm lm vic, tin lng, nhng yu cu v trnh hc vn chung v chuyn mn.Mt khc, iu kin lao ng cn l nhng iu kin k thut ca lao ng nh: nh sng, ting ng, mc nhim bn ca khng kh. Ngi ra cn nhng iu kin v t chc nh ch lao ng, nhp lao ng - Hnh thc lao ng L phng thc tn ti, l s th hin ca ni dung lao ng. Hnh thc lao ng cng phn nh tnh cht hai mt ca ni dung lao ng: ni dung t chc - k thut, th hin hnh thc t chc ca qu trnh sn xut; ni dung kinh t - x hi, th hin hnh thc hp tc lao ng. Thng thng trong x hi hc, ngi ta phn bit cc hnh thc lao ng c bn sau y: lao ng th cng, lao ng c gii ha v t ng ha. Kt hp nhng c trng v ni dung, tnh cht v hnh thc lao ng, x hi hc i ti mt s phn loi khoa hc v cc nhm lao ng m xu hng chung l thu hp nhng nhm lao ng th cng v gin n, m rng nhng nhm lao ng c gii ha, t ng ha, v lao ng phc tp. c trng ca x hi hc lao ng, khng phi ch nghin cu nhng c s khch quan ca lao ng m cn nghin cu c thi i vi lao ng. Thi y, th hin mc tha mn i vi lao ng v hai mt: i vi ngh nghip chuyn mn v i vi cng vic trong nhng iu kin nht nh. X hi hc lao ng nghin cu nhng nhn t tc ng n thi i vi lao ng v mi lin h ca nhng nhn t y. Nghin cu c cu, ng c ca lao ng 59

v xc nh nh hng ca nhng c im c nhn i vi c cu, ng c y; a ra nhng kin ngh thc tin nhm to ra nhng iu kin ti u, to ra thi tch cc i vi lao ng. C s l lun v phng php ca x hi hc, cho php n tin hnh nhng cng trnh nghin cu x hi hc c th v lao ng, vi nhng hiu qu rt cao. Trong nhng nm gn y, nhiu cng trnh x hi hc c th v lao ng, xut hin v ng gp khng nh vo vic tm kim nhng con ng v nhng hnh thc pht trin ca lao ng x hi. - T chc lao ng mt cch khoa hc L mt lnh vc c c bit ch trng, khng nhng nhm nng cao hiu qu sn xut n mc cao nht trong nhng iu kin k thut mi m i vi x hi hc lao ng, cn l pht huy kh nng sng to ca ngi lao ng trong x hi, lm cho c nhn ngi lao ng pht trin tn din v hi ha. nh ngha v t chc lao ng mt cch khoa hc. Do , mang mt ni dung rt tng hp: hn thin phn cng v hp tc lao ng, lun chng v phn chia cc phng php v bin php lao ng, t chc v phc v ni lm vic, xy dng nhng iu kin v sinh v thm m tt nht trong lao ng, p dng cc phng php khoa hc la chn b tr nhn cng, pht trin tch cc v sng to ca ngi lao ng. Nhng ch tiu nh gi hiu qu x hi ca t chc lao ng mt cch khoa hc, c nu ra c tnh h thng cht ch. Nhng vn c lin quan cht ch vi t chc lao ng mt cch khoa hc (hay ni ng hn, nm trong ) nh: thi gian lao ng, t chc lao ng ca cn b k thut v nhn vin, vic tng ngun nhn lc v ti sn xut nhn lc, tnh trng lun chuyn nhn cng L nhng vn ang c gii quyt tch cc v mt l lun v thc tin, trong ting ni ca x hi hc lao ng c mt ngha hng u. V tt nhin, vn t ra l phi c mt s lin minh cht ch gia nhng nh x hi hc v nhng nh t chc thc tin trong lnh vc ht sc quan trng ny. Mt lnh vc khc cng c ch trng khng km, l vn cht lng lao ng v nng cao trnh vn ha v k thut ca nhng ngi lao ng. Nhim v nng cao trnh vn ha v k thut ca ngi lao ng bao gm nhiu kha cnh khc nhau, i hi phi c xem xt c th v gii quyt bng nhng phng php ph hp. Cc nh x hi hc ngy cng tp trung s ch ca mnh vo nhng vn tm l - tinh thn ca lao ng. H nghin cu c s x hi ca nhit tnh lao ng, gi tr lao ng i vi c nhn, thi lao ng v nhng nh hng gi tr ca c nhn, bc b xu hng cng iu ha vai tr k thut i vi s pht trin nhn cch. Cc nh x hi hc nhn mnh tnh cht quyt nh ca bn cht x hi, nhng iu kin chnh tr x hi trong s hnh thnh thi lao ng. V mt ny, ngi ta i ti ch phn loi cc nhm ngi khc nhau da vo s nh gi ca mi nhm i vi gi tr x hi v o c ca lao ng (coi lao ng nh mt gi tr t thn, coi nh mt phng tin, mt cng c tha mn nhu cu vt cht, coi n nh mt s tha nhn ca x hi i vi uy tn quyn lc ca mnh). T , vn t ra cho x hi hc lao ng l nghin cu qu trnh lao ng thnh nhu cu u tin ca i sng trong mi quan h gia nhng yu t khch quan v ch quan. Bn cht khch quan ca n, nhng quan h khch quan ca con ngi x hi trong sn xut v trong cc lnh vc i sng x hi khc c nhn mnh mt cch trit ni dung ca n cng pht trin theo s tin b chung ca x hi, 60

bao qut nhng phm vi ngy cng rng ln v nhng nguyn tc ca n (tnh cht cng khai, s so snh cc kt qu, s lp li trong thc tin nhng kinh nghim tin tin) c nu ra lm c s cho vic t chc thi ua c hiu qu. Ngi nhng lnh vc trn y, cn c nhng vn nh thi gian lao ng v thi gian t do trong x hi, vn lao ng ph n. l nhng vn m x hi hc lao ng rt quan tm. Cc nh x hi hc quan nim rng, h phng php nghin cu x hi hc v lao ng bao gm hai mt c lin quan vi nhau: nhng nhn t khch quan v ch quan ca lao ng. Nhng s quan st x hi hc thng tin hnh bng nhng phiu hi kin, bao gm cc phn khc nhau nh nhng c trng c nhn, mc tha mn i vi cng vic v ngh nghip, ng c la chn cng vic Nghin cu hot ng lao ng ca con ngi khng tch khi vic nghin cu cc tp th lao ng, trong hot ng y din ra. Do , v mt phng php nghin cu, cc tp th lao ng chim mt v tr ni bt nht. i vi nc ta trong giai on cch mng hin nay, vn lao ng gi mt vai tr hng u trong vic pht trin kinh t - x hi ni chung v trong vic nghin cu x hi hc ni ring. Cc ngh quyt ca ng t vn t chc, phn b, phn cng, bi dng lao ng ln thnh mt nhim v then cht tn dng nhng li th sn c nc ta trong qu trnh xy dng x hi ch ngha. Ch c trn c s mi to ra mt nng sut lao ng cao, nhn t quyt nh cui cng s tn thng ca ch x hi mi. III. LC S NGHIN CU X HI HC LAO NG T SN Nhng thnh qu v s pht trin ca CNTB; S bt lc ca ch ngha t bn; Lao ng v qun l kinh t ca ch ngha t bn.

1. Tip cn vn Ch ngha t bn l s ni tip ca x hi phong kin, khng phi l th lc km hm s pht trin ca lch s n l nn tng ca mt x hi mi v n lm nhiu nhng thnh tu v i. Nhng thnh tu ca ch ngha t bn trong iu kin hin nay ch ngha t bn mang li sc sng mnh lit, vt xa nhng d bo x hi v nhng phn tch ca Mc, L nin v nhng ngi cng sn k tc. V mt trit hc, ch ngha t bn c bn cht, ngun gc ca s vt, hin tng, ch ngha t bn vn l ch p bc bc lt v tha ha cc giai cp lao ng. Trong iu kin hin nay, ch ngha t bn khng d man mng mui theo kiu tit ra mu v bn nh t mi l chn lng ca n. 2. Hc thuyt chc nng v s nh hng i vi x hi hc lao ng t sn Trong s cc nh kinh in v x hi hc lao ng, Durkheim l mt gng mt c tm 61

quan trng ln v tr tu. L con mt php s Do Thi, do c nui dy trong mt mi trng Do Thi, v sau ng tch khi ci t cung x hi - lao ng ban u y v tr thnh mt ngi tr thc theo trng phi Bt kh tri, c nhng t tng x hi ch ngha. u tin, ng theo nhng mn hc thuc loi trit hc, ri sau mt thi gian lu li nc c, ni ng gp nh trit hc Wundt l ngi gin tip a trit hc vo cc mn khoa hc x hi, ng hng hng th khoa hc ca mnh sang x hi hc. Nm 1893, Durkheim cng b tc phm u tin c tnh cht x hi hc ca mnh, S phn cng lao ng x hi, tip theo l Cc qui tc ca phng php x hi hc, nm 1896. Ba nm sau, ng hn thnh mt tc phm rt ni bt, Cch nhn v lao ng, cha ng mt s suy ngh cn bn v chc nng ca lao ng, nhng tng ny c Durkheim tip thu v pht trin phong ph trong Nhng hnh thc lao ng, (1915). Trong thi gian ny, ng lp ra mt tp ch m cho n nay vn l mt trong nhng n phm u k quan trng nht: Nm x hi hc (Anne sociologique). Quan im chung m l thuyt Durkheim v lao ng da vo c tc gi nu r trong S phn cng lao ng x hi. tng c s l, trong cc x hi cng nghip hin i, trt t x hi lun da vo nguyn l c kt. i vi Durkheim, trn thc t x hi t ti mt s cn bng nh c nhng qui tc, chun mc v gi tr c th chi phi thc v cuc sng khng thun nht ca cc c nhn. Mc tiu y c t ti d hn trong nhng x hi m ci c Durkheim gi l c kt c gii c hiu lc: cc c nhn c ng ha thnh nhng i ng x hi c cu trc r rng, c xu hng i ti thun nht ha cc ng x v buc mi ngi phi tn thnh mt bng gi tr ging nhau. 3. Lao ng trong x hi t bn hin nay Kt cu x hi, trong kin trc thng tng c s thay i biu hin mt qun l x hi trong c qun l lao ng. Ch s hu, trn th gii t trc n nay, v thc cht khng c mt ch x hi thun nht v ch s hu m lun va mang tnh cng hu v tnh t hu: s xut hin ca cc cng ty siu quc gia, a quc gia v s p dng cng ngh hin i trong qu trnh lao ng sn xut ca cc cng ty ny. Xu hng c phn ha trong kinh t t bn lm thay i bn cht ca lao ng, v n khng n gin l phng php m dn m l s c phn ha tn dn. Ch qun l lao ng, trong x hi t bn t n nh cao ca s qun l khoa hc. Ch phn phi phn phi theo lao ng, t lu t c s u vit hn Lin X c v cc nc ng u, h nh lng ha mc khc nhau ca lao ng v nh ra nhng mi trng c hi. 4. S bt lc ca ch ngha t bn L nguyn nhn gy ra chy ua v trang, nm 1999 chi ph qun s ca li ngi trong mt nm l 10.000 t USD. Hn triu cc nh khoa hc xut sc dnh 100% thi gian cho nghin cu cho qun s; 62

Bn chng trnh nhn o trong mt nm ca Lin hip quc ch bng 13 ngy chi ph qun s (lp vnh ai rng nhit i bao quanh tri t, chng xa mc ha, cung cp nc, chng bng n dn s) vic s dng khoa hc k thut, qui lut gi tr t do ha kinh t. Lao ng trong thi hu cng nghip v siu tiu th (tng trng kinh t lin tc mc cao, khng c tht nghip, khng c lm pht); Qun l lao ng ch ngha t bn hin nay, thc hin vic qun l tn din, qun l chnh tr nn dn ch t sn, thc hin a nguyn a ng; Thc hin dn ch, coi dn ch l ch t chc v hot ng chnh tr c nh hng n kinh t. 5. Vit Nam trc s nh hng ca lao ng x hi t bn ch ngha u tin pht trin cng nghip th phi mt 300 nm; u tin nng lm ng nghip, ch bin v cng nghip sn xut hng tiu dng th phi mt khong 20 nm; Gii quyt vn lao ng trnh tht nghip pht trin nhng x nghip nh v va.

Phn th hai X HI HC X NGHIP

I. LAO NG V X NGHIP TRONG KINH T - CHNH TR HC Cc cng trnh nghin cu v lao ng u hng ti kha cnh kinh t ca n bng cc cch thc v qui m nghin cu khc nhau. Bn cht ca lao ng l s to ra ca ci v trong x hi li ngi n ng vai tr phn phi sn phm v li nhun. Tm l hc lao ng, khi gii thch nhng hin tng lao ng thng quan tm n hin tng lao ng nh nhng s bin i ca mt thc t mang tnh ph bin. Cc nh tm l hc, thng ch ch n s hot ng mang tnh tm l ca con ngi trong qu trnh lao ng. Cc nh x hi hc chia s lnh vc x hi t qu trnh lao ng hoc xc nh nhng lnh vc lao ng c bit. Kinh t hc, v mt bn cht gn lin vi qu trnh lao ng v thng tm i tng ca mnh l s gii thch quan nim lao ng t nhng hnh thc v i tng ca lao ng. Vi t cch l mn khoa hc u tin nghin cu v lao ng, kinh t chnh tr hc t nn tng cho s ra i ca mn x hi hc kinh nghim - c cu thnh t lnh vc l lun, do tm ra cc hnh thi ca lao ng. X hi hc lao ng l kt qu ca s pht trin trong l lun kinh t v h thng x hi ca nn cng nghip hin i. Cc nh kinh t hc c in, t cho mnh mt i tng nghin cu l s h thng ha cc qu trnh trao i, iu hnh bi cc qui lut, trong qui lut u 63

tin l qui lut cung cu. Tn b hng ha c th hin r cc ch s, gi c, qu trnh lu thng c xc nh bng hai cc bn v mua. T mi tng quan ca s phn tch qu trnh sn xut v trao i hng ha, kinh t hc quan nim mt s ng kn, mt s hn thin mn khoa hc ca mnh khi trnh by n nh mt h thng mang tnh ph qut ca nhng mi lin h gia c nhn v x hi, gia con ngi v t nhin. Do , s i lp gia c nhn v tp th trong qu trnh sn xut l mt cu trc kp kn, ch c th c xem xt trn bnh din kinh t - chnh tr hc, theo cch gii thch ca x hi hc lao ng l hin tng hot ng sn xut, lao ng v x nghip. Nh vy nhng yu t khc nhau ch tn ti v mt kinh t l nh x nghip v, x nghip c mt chc nng sn xut m khng mt dch v no c th c c. Sn xut nh mt s tng hp, phn phi l s phn tch trn bnh din l thuyt. V mt kinh t - chnh tr hc, cc yu t v t ai, lao ng v t bn lin quan mt thit vi nhau, cc yu t sn xut tn ti c lp vi nhau trc khi chng c t trong mi tng quan bng s trao i. X nghip cn th hin nh ngi lao ng thc s, trong c nhn s khng cn l ngi s hu mt cng vic, mt hot ng m t chc cng nghip khi p dng cho mt i tng c s xc nh v chuyn ha thnh nhng yu t khc trong c yu t lao ng. Trong x hi hc lao ng, th vic nhn bit lao ng thc s l vn quan trng bc nht. Trong kinh t - chnh tr hc, th lao ng cng nh nhng yu t sn xut khc l s th hin theo qui lut bn v mua thng qua ngi kinh doanh. Lao ng lun ng ngha vi nhng yu t sn xut khc v sn xut l s phi hp gia t ai nh t bn v ngi lao ng. X nghip lun tn ti di hai mt, hnh thi php l v hnh thi kinh t. S thay i cc phng thc sn xut khng lm thay i bn cht ca x nghip v n lun c s hi ha ca s ti to ra sn vt vi mt hnh thi m ngun gc ca n nm bn ngi nhng mi lin quan c th gia con ngi vi cc c nhn to thnh n. Cc c nhn ch c thin hng v mt tm l v x hi trong khi tp th l mt tc nhn kinh t, mt ch th trong mi lin h trao i m cc thnh vin ca n khng th tham gia trc tip. Do vy, bn thn x nghip l mt iu kin tt yu, l mt t hp trong khu vc kinh t. Nhng ngi lao ng c xc lp l nhng ngi lm thu ca mt t chc, mt h thng ring bit v sn xut, phn phi v thu nhp. Ngi lao ng c th t chi nhng phng thc phn chia sn phm, nu nh h l thnh vin ca x nghip. X nghip lun l a ch ca cc cuc xung t, mu thun vn c ca sn xut. Kinh t - chnh tr hc c quan nim x nghip nh mt sn phm, mt sng kin tt yu trong mt h thng kinh t. Vi cch nhn nhn nh vy, cng c th coi ch ngha t bn l kt qu ca qu trnh ny sinh x nghip. Kinh t - chnh tr hc cn quan nim tn b h thng kinh t - x hi quyt nh hot ng ca x nghip, do khc cn bn cc l thuyt x hi hc v x nghip.

64

II. L THUYT TAYLOR TRONG X HI HC LAO NG Tm l x hi v x nghip vn l tiu im ca x hi hc lao ng, n c thit lp trn c s phn tch qu trnh sn xut vi t cch l im gp g gia t bn v lao ng. Tm l x hi hc v x nghip, khi xem xt v x nghip loi b nhng yu t kinh t, yu t m kinh t - chnh tr hc quan tm hng u. Hc thuyt Taylor, vi t cch l hc thuyt kinh t - x hi su rng, loi b yu t quan st v x hi cng nghip m ch nghin cu n kh nng c s kt hp nhng quyn li bn trong x nghip trong nhng hn cnh, thi gian, s lng cng vic c th quan st v o lng c. Theo Taylor, mi xung t x hi s gim bt nu nhng i lng c s dung ha. Quyn li gia ngi lao ng v nh t sn c th ha nhp, nu nh s t chc lao ng c hn thin. Theo ng, vic thc thi nhng mi lin h gia con ngi v con ngi l yu t quan trng trong qu trnh sn xut. Taylor nghin cu x hi hc cng nghip trong giai on x hi t n nh cao ca nhng mu thun mang tnh giai cp gia ngi cng nhn v ch x nghip. Mu thun ny, ch c gii quyt khi c s hi ha cc quyn li bn trong x nghip. Mi xung t x hi s du i, nu nhng i lng mang tnh quyt nh gim s i u v xung t. Ngi ch v ngi lao ng s c s cng ng quyn li nu nh c s t chc lao ng cht ch, mun c c iu th phi c s can thip ca nh nc, ngha l phi xy dng mt h thng php lut cho mi bn. V mt bn th, ngi th lun c tnh c lp v d ph hp vi nhng iu kin khc nhau trong cc loi hnh sn xut, ngi th c th c ghp vo trong cc t chc lao ng, trong mt chng mc no h c th tr thnh ngi c quyn lc. Nh vy, y ch l mt trong yu t t chc, cch t chc ny thng c s thay i theo cch thc ngi ta sn xut ra ca ci vt cht khc nhau. Vic t chc ny lun lun c chnh n trong mi x nghip. Theo Taylor: tt c nhng ngi lm cng phi nh rng, xng th tn ti trc ht v mi mi v mc ch kim li nhun cho ch ca n. Cu trc ny, nh vy l bao gm bn thn ngi t chc, ch o hnh ng ca ngi cng nhn, ch o hnh ng ca ngi th. X nghip, vi t cch l x nghip rt c th hi ha vi s c lp ca ngi lm cng trong cng vic ca h v phn gii ch, theo Taylor cch thc t chc ca h lun lun i hi s c gng ca ngi lm cng. S pht trin tnh logic ca h thng lm thu trong x nghip hin i, trong l thuyt Taylor hn tn muu thun vi quan nim ca cc nh tm l x hi hc. Mi c nhn phi c s quan tm ring l bi mt t chc lao ng cng nh bi cc kh c lao ng. Taylor khng trc tip u tranh chng lin minh nhng ngi th nhng ng cho xu hng lin minh nhng ngi th l mt sai lm, l hu qu ca cch thc tr cng v cch thc t chc ca ch xng, chng thc y nhng ngi th n ch u tranh. Quan im ny, v mt c bn mu thun vi quan im ca C. Mc v u tranh giai cp ca giai cp v sn.

65

III. TM L X HI HC X NGHIP Trong nhng hnh thc ca tm l x hi hc cng nghip, nhng phung php, nhng quan nim v nhng nghi vn ca n - c biu l ty thuc ca nhng ngi sng lp i vi nhng yu cu v vai tr ca cng nghip trong cch nhn ca ngi cng nhn l vic lm trong i sng hng ngy. Trong , s chng li ch lm thu l mt xu hng tt yu. Tuy nhin trong c tnh ci lng ca nhng phong tro u tranh khi ngi lao ng t coi mnh cng l ch s hu x nghip. Trong nhng hn cnh m nhng nhu cu c tha mn, th s u tranh ch mang tnh ci lng, nhng bn thn ngi th khng phi l ngi quyt nh v phn phi cng vic. S phn ca h lun c quyt nh qua mt t chc m h tham gia lao ng. Ngi lao ng lun lun c gng gi vic lm ca mnh, do vy vic chng li t chc c s gii phng thc s trong qu trnh lao ng ch l mt s gi nh. Trong x hi lun lun c s chn lc: nhng ai thy lao ng l khn kh mt cch tri l thng th hy t b n, nh vy ngy cng v tin lng lao ng s c cn bng bi gi tr; n tiu biu trong thc t ca vic la chn gia nhng kh nng vic lm c a ra. Ngi th lun c gn vo cng vic bi nhng qui lut th trng, nhng tm l hc x hi li ch nghin cu nhng bin i ca x nghip, m khng coi trng s thch nghi ca ngi th vi nhng cng vic ca h. Nhng ngha x hi ca mt hin tng ch xut hin khi ngha ni ti ca n mt i kh nng loi tr, vic ko di ngy cng lao ng s tr thnh mt yu t tm l cho ngi th la chn cng vic ca mnh. Nh vy, vic c nhn tha nhn ci tp th khi chn la mt x nghip, trong c vic chp nhn nhng nguyn tc. Do , x nghip l mt phm tr tm l tt yu, ngay c khi n ch l mt thc ti kinh t ngu nhin.

Phn th ba GIM GI TR V NH LI GI TR LAO NG

I. LAO NG X NGHIP Theo quan im ph bin v c th, x nghip l mt yu t trong h thng kinh t - x hi v b h thng chi phi. X nghip l c quan kinh t duy nht ca ngi th, v vy nn h khng th tht khi s rng buc mang tnh quyt nh. Mt cch nhn nhn khc v gi tr, l l thuyt xut gi tr thc cht ca lao ng. N xut pht t quan nim cho rng x nghip l mt ni mua bn, trao i c php l tha nhn, trong c vic bn nhng sn phm. Tuy nhin, dch v m ngi lao ng cung cp cho x nghip l mt thc ti v mt gi tr tng i c lp vi vic s dng n, mt thc ti v gi tr c th bin i ty theo h thng cng vic. V trong mt iu kin no , gi tr ca lao ng c th khng cn li li m li li nm trong gi tr sn xut. Lc x nghip tr thnh ni hot ng kinh t b thu hp 66

v qui m, y c nhn em lao ng ca mnh ra thng lng vi ngi s dng lao ng. Hc thuyt x hi hc v x nghip, bin lao ng thnh kinh t va ti a va ti thiu. X nghip phi a ngi lao ng vo h thng nhng trao i trong khng c vai tr ring v khng c s c quyn.

II. PHN CHIA V T HP LI LAO NG Lao ng ca ngi th cng cng gim st trong x hi cng nghip, s gim st lao ng c nguyn nhn t s trao i, do vic nh li gi tr ca lao ng. Theo cch nhn nhn nh vy, s bin i v lao ng c th c hiu nh s pht trin ca mt qu trnh ph v mi tng quan ca ngi th th cng vi x hi cng nh vi t nhin. Trong cng nghip hin i, ngi ta nhn thy ngi th khc t mi loi tha mn vi t cch l ngi sn xut v s gim gi tr ca cc cng vic thc hin trong nhng iu kin lao ng th cng trc y cho thy vic t chc bn hng ha khng cn ph hp vi vic lm ca ngi th hoc nhm nhng ngi th na. W. Rusepski, X hi hc lao ng, Nh Xut bn i hc Tng hp Warszawa, 1997, trang 18. So vi cc sn phm cng nghip hin i, ngha l hng ha m qua trung gian ca n h n thin mi quan h trao i mang tnh x hi. Vic phn cng lao ng cng ng ngha vi vic phn chia giai cp. Chnh con ngi trong ci ch th ca h thng lao ng th cng, khc vi con ngi trong ch th ca h thng cng nghip hin i. Cng c lao ng lun bn trong hot ng ca con ngi, con ngi trao cho n sc mnh v p t cho n s lnh o ca mnh. Trong mi trng t nhin, lao ng cn gn b vi hot ng ca con ngi c hiu qu k thut v cng c m con ngi to lp. Vn cn bn ca cng nghip c th gn cho vic du nhp hoc ci tin my mc. V phn n, cng c nh hng n cc thao tc ca ngi th trong qu trnh sn xut.

III . T CHI CH LM THU Ch th cng nghip l ngun gc lch s v l tiu im gii thch hin tng cng nghip. Trong mi tng quan ca ch th cng v hin tng cng nghip m ngi ta o lng c s tc ot sc lao ng. Vic nghin cu ch lm thu, i hi cc nh x hi hc phi tht khi nhng lun im da trn s quan st tch ri nhng quan nim phc hp trong vic qun l v t chc sn xut cng nghip. Do , cn phi tng i ha nhng hnh thc x hi c th trong vic phn tch ch lm thu. Theo quan im kinh t - chnh tr hc, ch lm thu khng phi l mt hnh thc c 67

o. Cc khuynh hng trong phong tro cng nhn th hin quan nim ny, nhng coi trng s cng bc ca ngi s dng lao ng i vi ngi lao ng, theo cu trc ngi bn v ngi mua. Ngi th vn ch l ngi th th cng nhng l ngi th th cng b tc ot. Theo quan im x hi, th nhng gi thit v tnh bt bin ca nhng qui lut sn xut v s tr cng l s ph nhn mi s phn tch nhng tng quan ca ch lm thu, quan im ny khng c tnh nng ng. Mi c gng tm hiu mi tng quan gia con ngi ni chung v t b khng gii thch nhng hin tng x hi m ngui ta nhn thy, quan im ny ph hp vi thc th trong x hi cng nghip ng nh n tn ti v c nghin cu trong l thuyt v x hi cng nghip. X hi ch gi l cng nghip, trong chng mc m cng nghip l x hi, nhng x hi vi nhng tng quan c qui nh mang tnh tin thin. Xung quanh n l mt x hi bao qut, c nhng hnh thi ring l nhng cng ng bt buc nh gia nh, nh nuc, php lut. Ci x hi bao qut ny va c lp i vi cng nghip nhng va b n li cun nhng mi lin h gia cc c nhn, cc nhm, cc tit ch v c ch x hi ch cn tiu biu cho hu qu t chc x hi cn thit. c bit, cng nghip khng ty thuc vo x hi bao qut m ngi ta quan st c. Vic t chi nhng mi lin h lm thu lin quan n s loi b phn tch nhng mi lin h tp th. L thuyt v s phn cng lao ng cng coi nguyn nhn ca s t chi phn tch mi lin h l s thu hp ch lm thu vo mt tng quan c trc m t n s phn ly.

IV. PHAT TRIN K THUT V QUI M CA LAO NG Nn kinh t cng nghip lm gin on h thng sn xut th cng, nhng lm tng s i hi ca ngi lao ng. Nhu cu ca nn cng nghip, t n quyt nh vai tr ca ngi lao ng m cn nh hng n vic qun l lao ng, nh hng n tm l, nh hng n s pht trin kinh t. Mc phn cng lao ng bin i t khi hn cnh m mt c nhn thc hin mt cch n l qu trnh hot ng sn xut. Ngi th c tr thnh ngi ch s dng lao ng, h bc sang lnh vc qun l v phn phi sn phm, h l ch s hu ca hng ha v t thc hin hn tn ca mt h thng k thut v mt t chc kinh t. L thuyt v s phn cng lao ng c th xem xt nhiu mt, trong hnh thi ca ngh nghip xut hin nh l s t chc hot ng sn xut V. K THUT HIN AI V LAO NG NG AI S ti t hp lao ng mt cch hn chnh theo kiu th cng l iu khng th thc hin c, m ch c th thay th bng mt mng li sn xut cng nghip rng ln hn. S t do ngy cng ln trong vic phn chia v phi hp cc yu t sn xut l c trng ca cng nghip hin i. , mt ln na s trng khp tnh thng nht ca mt qu trnh k thut v tnh c lp ca mt tc nhn kinh t, ngi sn xut vi ngi bun bn, ngi sn xut vi x nghip. 68

Trong iu kin , lao ng chuyn mn ha chnh l lao ng lnh ngh, gi tr ca lao ng s thay i cng vi qui m ca lao ng. Lao ng mi c c tnh l tr cng cao, c tranh ginh trn th trng dch v, t b di chuyn v c gi tr tng i n nh.

Phn th t QUAN H XA HI CUA LAO NG

I. T CHC CNG N Mi quc gia c hnh thc t chc cng n khc nhau, ngay trong cng mt x nghip cng c nhiu t chc cng n cng tn ti. l cc t chc cng n ca nhng ngi lao ng v nhng t chc cng n ca ngi s dng lao ng. Nguyn nhn ngi lao ng tham gia t chc cng n , v h cho rng quan h gia gii ch v ngi lao ng l mi quan h mang tnh i khng giai cp. Do , ngi lao ng cn tham gia t chc cng n c s bo v quyn v li ch ca h. Ni chung, c th hin thng qua hai l do: Li ch kinh t; Gim bt s i x khng cng bng t pha ngi s dng lao ng.

Tuy nhin, rt nhiu ni ngi lao ng khng tham gia cc t chc cng n, h cho rng tham gia cc hip hi chuyn mn s tt hn cc t chc cng n v t chc hip hi khng b chnh tr ha. Mt s cho rng, cng n d b gii ch thao tng Nhng ngi ny khng ng vi mc tiu ca cng n v h cho rng t chc cng n gn vi cc t chc chnh tr - x hi khc v n xa ri hot ng chnh l lao ng sn xut. T l cng nhn tham gia cng n rt khc bit cc nc trn th gii v xu hng ca s tham gia l gim i. Theo Cherington, nhng thay i v kinh t chnh tr trong tng lai s lm gim t l n vin cng n. Vit Nam, t chc cng n l mt t chc chnh tr - x hi rng ln ca ngi lao ng v giai cp cng nhn. Tc dng ca cng n l bnh vc quyn li ca ngi lao ng, c bit trong nn kinh t th trng hin nay. Vy cng n c li ch nh th no i vi s pht trin sn xut v gim bt nhng s thiu cng bng - thng c th hin qua ba nhim v sau: Bo v quyn li hp php v chnh ng ca ngi lao ng; Tham gia vo cng vic qun l doanh nghip qun l nh nc; Tham gia gio dc, ng vin ngi lao ng thc hin ngha v ngi cng dn, tham gia xy dng v bo v t quc.

69

II. THA C V LAO NG 1. Khi nim: L s th hin bng vn bn tha thun gia ngi lao ng v ngi s dng lao ng v cc iu kin lao ng v s dng lao ng, v quyn li v ngha v ca hai bn trong quan h lao ng. 2. 1Ni dung cc tha c - S tha thun v tin lng, tin thng v ph cp lng tr cho ngi lao ng; - Vic bo m vic lm cho ngi lao ng; - Thi gian lm vic v ngh ngi; - Bo him x hi (lin quan n tnh bn vng ca vic lm); - iu kin lao ng v mi trng lao ng. 3. Cch thc k kt tha c Nguyn tc: ch cp n nhng yu cu quan trng c bit v phi t c nhng yu cu mang tnh mong i. Trnh t k kt: c th mi bn a ra nhng d tho ca mnh cng bn bc, hoc cc bn t hn thin d tho ca mnh v ch em ra k vi nhau. III. TRANH CHP LAO NG 1. Khi nim Tranh chp lao ng l nhng mu thun pht sinh trong phm vi lao ng. 2. Nguyn tc gii quyt tranh chp - Gii ta nhng bt ng v b tc trong qu trnh gii quyt nhng vn phi m bo quyn li ca mi bn; - Bo m ti a cho vic n nh cc mi quan h lao ng; IV. B LUT LAO NG CA NC CNG HA X HI CH NGHA VIT NAM 1995 iu kin ra i ca B lut Lao ng 1995; Ni dung ca B lut Lao ng.

V. B LUT CNG N CA NC CNG HA X HI CH NGHA VIT NAM 1957 V 1990 iu kin ra i ca B lut Cng n 1957 v 1990; Ni dung ca B lut Cng n.

VI. QUAN H QUC T V LAO NG Quan h lao ng quc t mang tnh cht a dng, do s pht trin ca khoa hc k thut 70

v giao lu quc t. Tuy nhin, lao ng ca tng vng, tng nc c s khc bit: - cc nc Ty u th hin s tp trung ha cao; - V t chc cng n cc nc Ty u c xu hng tp trung ha theo mt loi hnh cng n; - cc nc Ty u thng c t chc ca ngi ch thnh nhng nghip n ca nhng ngi ch.

Phn th nm NHNG VN V LAO NG V QUN L LAO NG VIT NAM

I. KHI QUT NHNG IU KIN CHNH TR, KINH T, X HI Trong th k XX, li ngi c nhng du n su sc v mt kinh t ng thi vi s pht trin kinh t l nhng cuc khng hong kinh t mang tnh tn cu. V mt khoa hc v cng ngh c nhng cuc cch mng tn din mang tnh tn cu, l vic t ng ha trong qu trnh sn xut. Vit Nam cng c s pht trin vt bc. Kt thc ch phong kin, thit lp nn dn ch trong tn x hi, biu hin l cuc Cch mng thng Tm nm 1945 v nhng cng cuc xy dng v bo v t nc sau . Thc hin cng cuc i mi t nc t ch xc lp quan h sn xut trong x hi Vit Nam tha nhn s hu t nhn. T sau 1986 t nc ta th hin vic i mi tng bc a t nc t qu ln ch ngha x hi. Trong c s k tha kinh nghim xy dng ch ngha x hi min Bc. S thnh cng ca cng cuc i mi lm thay i tn din x hi trong c tnh cht lao ng x hi. Nh vy, chng ta c th d bo rng tn b tin trnh ca th k mi s cn c nhiu bin i su sc l th k ca khoa hc k thut, th k ca kinh t tri thc. Trong iu kin tn cu ha hin nay, cc ngnh kinh t ca cc quc gia mang tnh ng nht v kt hp. S ni kt ca cc hnh thc pht trin kinh t khng mang tnh khu vc m mang tnh tn cu. Vit Nam, nhng thnh tu to ln v quan trng trong 15 nm i mi lm cho th v lc ca ta ln mnh, c s vt cht c tng cng, chnh tr - x hi n nh, to ra mt mi trng ha bnh v hp tc quc t.

71

II. QUN L LAO NG Qun l lao ng l s tc ng c mc ch, thng xuyn v lin tc ca mt ch th nht nh (mt ngi hoc nhm ngi) vo qu trnh sn xut. Hin nay, chng ta v ang tng cng nhn thc bn cht ca qun l lao ng trong nn kinh t th trng. Qun l lao ng th hin ch yu nhng ni dung sau: C s nhn thc; Khoa hc t chc nhn s; Trin khai qun l lao ng; i mi v ci tin qu trnh qun l.

III. NHNG D BO V IU KIN LAO NG V VIC LM Nhng tn ng trong nhng nm qua v mt kinh t - x hi, c bit trong nm nm tr li y cho thy s chun b cho nhng nm ti v pht trin kinh t cha vng chc, th hin s cnh tranh gia cc doanh nghip, nng xut lao ng thp, cht lng sn phm cha tt nhng gi thnh li cao, thi gian lao ng ko di nhng sn phm khng tiu th c c trong nc v nc ngi. Vn c ch v chnh sch cha to c nhng ng lc mnh pht trin, cha ra c nhng chnh sch mi c tnh t ph ng b gii quyt cc lc lng sn xut. Khai thc cc ngun lc di do trong cc ngnh v cc doanh nghip. Vic i mi v th ch cha c thc hin bng nhng vn bn mang tnh php quy v c th. Vic ci cch hnh chnh nh nc tin hnh chm, thiu cng quyt, t chc b my nh nc cng knh, nhng chc nng c lp i lp li trong nhiu ngnh. S ch o t trung ng n a phng khng thng nht, lm nh hng n s pht trin kinh t x hi. Nhng d bo Lao ng v vic lm: hin nay, ngay c th v nng thn u c hin tng d tha lao ng, s lao ng trong tui c th tham gia lao ng trong nm 2000 l 43 triu ngi, d kin n nm 2005 khong 47 triu ngi, trong nng thn l 34,8 triu ngi, chim 74%; thnh th l 12,2 triu ngi, chim khong 26,6 %. S thu ht ngun lao ng: khu vc nng thn, d kin c th thu ht thm trong nm nm ti khong 6,3 triu ngi, trong c khong 3,7 triu ngi trong sn xut cng - nng ng nghip v 2,6 triu ngi trong sn xut dch v. thnh th, d kin trong nm nm ti s thu ht 1,8 triu ngi, trong 800.000 ngi vo sn xut cng nghip, mt triu ngi vo dch v. Tnh n nm 2005 tng s lao ng cn c vic lm thnh th l 11,4 n 11,6 triu ngi trong 5,2 n 5,5 triu ngi sn xut cng nghip, 6,1 n 6,2 triu ngi lm cng vic dch v. 72

Kh nng thu ht s u t v a lao ng i nc ngi nhm gii quyt vic tha lao ng ang c chiu hng gia tng. Nh nc c s thay i v Lut u t, chnh sch v thu xut, nhp khu v nhng iu kin kinh t x hi khc dn n nh hng tin trnh u t ca cc t chc kinh t nc ngi. ng thi, Nh nc ra cc vn bn di lut, to iu kin thun li cho cc nh u t v mi trng kinh doanh, thi gian hn tt cc th tc k kt hp ng v thi hn u t lu di.

Phn th su TR CNG LAO NG

I. KHI NIM 1. Tin lng Trong thc t, khi nin v c cu tin lng rt a dng. Php l th lao lao ng, thu nhp lao ng. i Loan, tin lng ch mi khon th lao m ngi cng nhn nhn c khi lm vic. Theo t chc lao ng quc t (ILO), tin lng l s tr cng hoc thu nhp, bt lun tn gi hoc cch tnh th no, m c th biu hin bng tin v c n nh bng tha thun gia ngi s dng lao ng v ngi lao ng, hoc bng php lut, php qui quc gia do ngi s dng lao ng phi tr cho ngi lao ng theo mt hp ng lao ng c vit ra bng tay hay bng ming cho mt cng vic thc hin hay s phi thc hin, hoc cho nhng dch v lm hay s phi lm. ng c San, Tm hiu Lut Lao ng Vit Nam, ILO, Cng c 95, Nh Xut bn Chnh tr quc gia, H.1996. Bn cht ca tin lng thay i ty theo cc iu kin trnh pht trin kinh t x hi v nhn thc ca con ngi. Trc y, tin lng c coi l gi c sc lao ng. Ngy nay tin lng khng ch n thun l gi c sc lao ng m n cn ni hm rng ln hn nhiu. 2. Tin lng ti thiu Tin lng ti thiu cn m bo nhu cu ti thiu v mt sinh hc v x hi hc. L mc lng ti thiu c n nh, l bt buc i vi ngi s dng lao ng tr cho ngi lao ng. Theo t chc lao ng quc t (ILO), nhng yu t cn thit xc nh mc lng ti thiu phi bao gm nhu cu ca ngi lao ng v gia nh h, trong c ch ti cc mc lng ti khu vc sn xut, gi sinh hot, cc khon tr cp an tn x hi v mc sng so snh ca cc nhm x hi khc. 3. Tin lng danh nghi v tin lng thc t - Tin lng tr cho ngi lao ng di hnh thc tin t l tin lng danh ngha; - Tin lng thc t c s dng xc nh s lng hng ha tiu dng v dch v 73

m ngi lao ng c c thng qua tin lng danh nghi, n ph thuc: s lng tin lng danh nghi, ch s gi c v hng h dch v. II. CU TRC THU NHP Thu nhp ca ngi lao ng t vic lm bao gm cc khon: tin lng c bn, ph cp, tin thng v cc loi phc li khc hp thnh cu trc thu nhp. 1. Tin lung c bn S tin lng c xc nh trn c s tnh cc nhu cu c bn v sinh hc, x hi hc, phc tp v mc tiu hao lao ng trong nhng iu kin lao ng trung bnh ca tng ngnh ngh, cng vic nht nh. 2. Ph cp lng S tin c tr cng lao ng, mang tnh b p cho ngi lao ng. 3. Tin thng L mt loi kch thch vt cht c tc dng tch cc i vi ngi lao ng. 4. Phc li Bo him x hi; Ngh php, hu tr; Tr cp

III . CC HNH THC TIN LNG 1 - Hnh thc tr lng theo gi; 2 - Hnh thc tr lng theo thng; 3 - Hnh thc tr lng theo cng vic. IV. TIN LNG TRONG CC TH TRNG LAO NG 1. Th trng lao ng ca cng nhn v nhn vin vn phng K nng cn c theo yu cu cng vic, cc cng vic i hi k nng cao thng c tr lng cao; Khi lng kin thc c o to theo yu cu cng vic; iu kin lm vic; Quan h mc lng gia cng nhn v nhn vin vn phng.

2. Th trng lao ng ca cn b chuyn mn, k thut Yu t nh hng n tin lng ca nhm cn b chuyn mn k thut: Yu cu v gio dc v o to (bng cp, chng ch hc vn); 74

Thm nin lm vic; Cc kt qu thc hin cng vic; Uy tn c nhn.

V. CC YU T NH HNG N TR LNG Cc yu t ny rt phong ph, a dng. Cc yu t ny c tc ng khc nhau tu theo nhng iu kin c th nh: th trng lao ng, t chc doanh nghip, li nhun v kh nng tr lng, k nng lao ng (k nng x hi, khoa hc - k thut). Thng c th hin nh sau: Cc yu t bn ngi; Cc yu t thuc v t chc; Cc yu t thuc v cng vic; Cc yu t thuc v c nhn ngi lao ng.

VI. TR CNG LAO NG VIT NAM Nh nc Vit Nam c cc vn bn qui nh v tin lng ti thiu, qui nh v lao ng tr em v ph n, qui nh v phc li x hi v bo him x hi: - B lut Lao ng; - Lut Cng n; - Ngh nh 25/CP v 26/CP ngy 23/05/1993 ca Chnh ph v tin lng; - Ngh nh 203/204/N-CP ngy 14/12/2004 ca Chnh ph mc lng ti thiu; - Ngh nh 204/2004/N-CP ngy 14/12/2004 ca Chnh ph v ch tin lng i vi cn b, cng chc, vin chc v lc lng v trang; - Ngh nh 205/2004/N-CP ngy 14/12/2004 ca Chnh ph quy nh h thng thang lng, bng lng v ch ph cp trong cc cng ty nh nc ; - Ngh nh 206/2004/N-CP ngy 14/12/2004 ca Chnh ph quy nh qun l lao ng, tin lng v thu nhp trong cc cng ty nh nc . Ging vin

TS. V Quang H 13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH, khoa x hi hc 75

 CNG CHI TIT HC PHN (7)

1. Tn hc phn: Phn tch d liu trong nghin cu

X hi hc vi phn mm SPSS
2. S n v hc trnh: 3 VHT (u thc hnh trn my vi tnh) 3. Trnh : Dnh cho sinh vin nm th 3 4. Phn b thi gian: Thc tp trn phng my 45 tit (9 bui) 5. iu kin tin quyt: - Ni r trit l, quan im, gi tr v phng php ng dng SPSS, nng cao nhn thc ca sinh vin vi mn hc SPSS. - Thng qua cc tri thc c bn, thao tc phn tch v x l mang tnh tng th ca mn hc gip sinh vin c th ng dng thc hnh SPSS. 6. Mc tiu ca hc phn: Sau khi hon tt mn hc, sinh vin c th: - Nm bt c cc kin thc c lin quan n SPSS nh: ngha ca vic phn tch d liu; Phn loi d liu, m ha, nhp d liu; X l cc d diu; Trnh by v cch c d liu... - Thc hnh c cc kim nh c bn n phc tp: nh kim nh Chi-bnh phng; Kim nh phng sai; Kim nh phi tham s; Phn tch hi quy.... - Sau khi ra trng c th lm vic trong cc lnh vc nghin cu th trng, phn tch v x l d liu trong cc d n x hi... 7. M t vn tt ni dung hc phn: SPSS (vit tt ca Statistical Package for the Social Sciences) l mt chng trnh my tnh phc v cng tc thng k. SPSS c s dng rng ri trong cng tc thng k x hi. Cc ngnh Khoa hc X hi v cc ngnh Khoa hc t nhin u c th s dng chng trnh ny vo vic ng dng v ging dy, trong c X hi hc. - Vic s dng SPSS trong x hi hc nhm gip ngi hc phn tch v x l cc d liu (s cp v th cp) sau khi thu thp t cc ngun khc nhau. Cc d liu ny sau khi c x l c th trnh by theo nhiu dng (bng biu, th...) v p dng phn tch vo cng trnh, ti, d n... 8. Nhim v ca sinh vin: D lp: Sinh vin (SV) cn c trch nhim d lp y cc tit hc v tch cc tham gia hot ng c lin quan n mn hc. kha hc c hiu qu cao, kha hc s p dng phng php ging dy tch cc, c ngha l Ging vin (GV) v Sinh vin u tham gia vo vic 76

gii quyt cc vn , thao tc ng dng trn my tnh, cng trao i kin. Tuy nhin, SV l trung tm ca qu trnh hc tp, GV l ngi iu hnh, nh hng, dn dt qu trnh hc tp ca SV thng qua vic huy ng kin thc, chia s kinh nghim v k nng vn c ca h. Bi tp: SPSS l mt mn hc ng dng, SV cn thng xuyn thc hnh cc bi tp m GV ra. Nng ng trong vic t tm kim cc ti, d n, cc bng hi t nhiu ngun t thc tp v nng cao kh nng ca bn thn. Ti thiu: phi bit s dng my vi tnh mc c bn (tng ng trnh A) Dng c hc tp: My laptop, my chiu, giy A4, A0 v bt lng cc loi mu 9. Ti liu hc tp: - Sch gio trnh chnh: Hong Trng Chu Nguyn Mng Ngc (2008): Phn tch d liu nghin cu vi SPSS, trng i hc Kinh T Tp. HCM, Nxb Hng c (2 tp). - Sch tham kho 1: Vn Thng Phan Thnh Hun (2003): Gio trnh SPSS, Nxb i hc quc gia Tp. HCM. - Sch tham kho 2: Hong Trng Chu Nguyn Mng Ngc (2005): Phn tch d liu nghin cu vi SPSS, Nxb Thng K, Tp. HCM. - Sch tham kho 3: Hong Trng Chu Nguyn Mng Ngc (2009): Bi tp & bi gii thng k ng dng trong kinh t - x hi, Nxb Thng K, Tp. HCM. - Sch tham kho 4: Hong Trng Chu Nguyn Mng Ngc (2007): Thng k ng dng trong kinh t - x hi, Nxb Thng K, Tp. HCM. - Sch tham kho 5: Phm Vn Quyt Nguyn Qu Thanh (2001): Phng php nghin cu X hi hc, Nxb i hc quc gia H Ni. 10. Tiu chun nh gi sinh vin: - D lp v tho lun: 10% - Thi gia k (trn my): 20% - Thi cui k (trn my): 70% 11. Thang im: - im chung: 10/10 Trong + im gia k: 3/10 + im thi cui k: 7/10 12. Ni dung chi tit hc phn 77

Bui Bui 1

Ni Dung - Quy iu v hc v thi mn SPSS - Bi 1: Mc tiu, chc nng, phng php, i tng v cc lnh vc hot ng ng dng ca SPSS (Phn bit c vi cc phn mm x l khc: Excel...). - Bi 2: Cch ci t phn mm, ca s lm vic, ngha v chc nng cc bin. Phn loi d liu, cc loi thang o, nguyn tc m ha v nhp liu - Bi 3: To khun nhp liu + Trnh by 2 cch to khun nhp liu (h v c nhn), cch thc khai bo bin. + Thay i mt s mc nh ca chng

S tit

Phng php - Ging bi - Hi p - Tho lun chung - Lm bi tp trn my

Tc: 5 tit - Ging bi - Hi, p - Tho lun bng hi - Thc hnh trn my - Cho bi tp v nh

Bui 2

trnh (font ting vit; khai bo tn bin, Tc: 5 tit nhn bin) + Thc hnh trn my (bng hi c nhn) Bui 3 lu d liu. - Bi 4: To khun nhp liu (tip theo) + Trnh by cc loi bng hi (h), ngha v mc ch cc loi bng hi khc nhau. + Thc hnh trn my vi cc bng hi Bui 4 . - Bi 5: Nhp d liu + Cch nhp d liu nh tnh v nh lng. + Cch nhp d liu bng hi h v c Tc: 5 tit Bui 5 nhn. - Bi 6: Nhp d liu (tip theo) + Nhp d liu (h v c nhn) + Lm sch d liu + Cch kt hp d liu bng hi c nhn Tc: 5 tit v bng hi h 78 Tc: 5 tit

- Ging bi - Hi, p - Tho lun bng hi - Thc hnh trn my - Cho bi tp v nh - Ging bi - Hi, p - Tho lun bng hi - Thc hnh - Cho bi tp v nh - Ging bi - Hi p - Thc hnh trn my - Cho bi tp v nh

Bui 6

- Kim tra gia k - Bi 7: Mt s x l trn bin + M ha li bin + Chuyn mt bin phn loi nhiu tr s

1 tit

(90 pht) - Ging bi - Hi p - Thc hnh trn my - Cho bi tp v nh

(trng thi) thnh bin phn loi c 2 tr s 3 tit (trng thi) Bui 7 + Th tc Compute - Bi 8: Tm tt v trnh by d liu + Cch chy bng tn s n gin (Frequency); trnh by d liu; c bng. + Cch thc hin cc i lng thng k m t (Mean; Median; Maximum...) + Lp bng tng hp nhiu bin (2 binh nh tnh; 3 bin nh tnh; kt hp 1 bin nh tnh 1 bin nh lng; kt hp 2 bin nh tnh 1 bin nh Tc: 5 tit lng) Bui 8 + X l cu hi nhiu la chn - Bi 9: Trnh by kt qu bng th + th dng hnh thanh (Bar) + th hnh trn (Pie) + Hiu chnh th - Bi 10: Cch thc hin cc loi kim nh + Chi-bnh phng + Kim nh trung bnh tng th Tc: tit Tc: tit

- Ging bi - Hi p - Thc hnh trn my - Cho bi tp v nh

2,5 - Ging bi - Hi p - Thc hnh trn my - Cho bi tp v nh - Ging bi - Hi p 2,5 - Thc hnh trn my - Cho bi tp v nh

Bui 9

Bi 10: Phn tch phng sai v hi quy + Phn tch phng sai (mt yu t v hai 79

- Ging bi - Hi p

yu t) + Tng quan tuyn tnh v hi quy tuyn tnh

- Thc hnh trn my - Cho bi tp v nh

Thi cui k: Thc hin thi trn my vi cc kin thc c hc (lm bi c nhn trn my)

1. Thc hin trn cc bng hi cho sn 2. Thc hin vi cc d liu cho sn 3. Lu d liu v chm im trn my Ging Vin

Th.S. Nguyn Duy Hi

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

80

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: X HI HOC VN HOA 2. S n v hc trnh: 3 3. Trnh : Nm th 3 4. Phn b thi gian: - Ln lp: 45 tit 5. iu kin tin quyt : B tr nm hc th hai hoc ba khi v ch khi hc xong mn X hi hc i cng. V nhng mn khoa hc c s, tip cn khoa hc chuyn ngnh X hi hc Vn ha 6.Mc tiu ca mn hc : - Xc lp c s l lun c bn, nhng l thuyt v X hi hc vn ha c bn nht tip cn c vi thc tin vn ha x hi. - Tng bc xc lp th gi quan, nhn sinh quan khoa hc v phng php nghin cu x hi hc vn ha. - Xy dng thnh vin c kh nng nghin cu, pht hin xu hng bin i, xu hng ha nhp vn ha ca cc cng ng x hi, dn tc v to c s tip bc vo con ng nghin cu X hi hc Vn ha. - Xy dng thc vn ha, nhn cch vn ha v bo v vn ha. 7.M t vn tt ni dung: ngoi phn m u gii thiu khi lc mn hc; cn c vo mc tiu mn hc, chng trnh mn hc c chia thnh ba phn : a. Phn th nht: Gii thiu bao qut v ni dung l thuyt c bn v vn ha v x hi hc vn ha. b. Phn th hai: Gii thiu v gi tr v h thng gi tr, xu hng vn ng; bin i v ha nhp vn ha. Gii thiu phng php tip cn s kin hin tng x hi hc vn ha c bit l tip cn vn ha Vit Nam c. Phn th ba: Gii thiu phng php nghin cu v iu tra x hi hc vn ha 8. Nhim v ca sinh vin: a. Phi nghin cu gio trnh; chun b kin xut khi nghe ging. b. Su tm, nghin cu tt c cc ti liu c lin quan n vn ha v x hi hc hc vn ha, c bit lin quan n ni dung ca tng phn, tng chng trong mn hc x hi hc vn ha. c. Tham d cc gi ging ca ging vin, tham d cc bui t chc tho lun v tham d cc chng trnh nh trng t chc thm quan thc t, c bit v vn ha. 9. Ti liu hc tp: 81

a. Chng trnh x hi hc vn ha theo yu cu ca B Gio dc v o to dnh cho chuyn ngnh mn x hi hc vn ha b. Gio trnh X hi hc vn ha do quy nh ca Nh trng Trng i hc Vn Hin quy nh c. Cc ti liu tham kho : nhng gio trnh x hi hc vn ha; nhng ti liu x hi hc vn ha, nhng ti liu vn ha, nhng thng tin vn ha trong nc v trn th gi.

GIO TRNH: 1 Gio trnh chnh : X hi hc Vn ha 2. gio trnh tham kho: - X hi hc vn ha : tc gi : Mai Vn Hai mai Kim - X hi hc vn ha : tc gi : on Vn Chc . - Tm hiu vn ha Vit Nam : tc gi : GS.TS. Trn Ngc Thm - C s vn ha Vit Nam : GS.TS. Trn Ngc Thm - Vn ha phng ng i cng tc gi tp th ch bin : Lng Duy Th. - t l qu thi : Tc gi - Nht Thnh. - X hi hc : tc gi : Joseph. H.FICHTER - X hi hc ging lun v dn chng : tc gi: Tp th : PHILIP SELZNICK v.v..

10. Tiu chun nh gi sinh vin: - Thi gia ky: 30% kim tra bng m thoi vn ? - Thi cui ky: 70% Cho ti lp chng trnh nghin cu thc tp - Vit tiu lun l hnh thc nh gi kt qu ch yu.

11. Ni dung chng trnh chi tit : NI DUNG CHNH Thi gian hc trn lp : 45 TIT *M U Vn ha danh t dng ch v con ngi, v x hi loi ngi. L danh t ch dng cho loi ng vt c t duy tc con ngi. Nghin cu vn ha l nghin cu con ngi, nghin cu cng ng ngi; nghin cu x hi loi ngi v ton th sn phm m con ngi to ra, khi u l to ra la cho ti con tu v tr a con ngi vo khng gian bao la v xa hn na chim linh, lm ch thin nhin. 82

Nghin cu vn ha l nghin cu hnh vi, ngn ng, ch vit, nghin cu li sng, cch sng, np sng ca con ngi, ca cng ng ngi, ca x hi loi ngi. Nghin cu vn ha l nghin cu s khc bit gia c nhn con ngi, khc bit nhng cng ng ngi v s khc bit gia x hi ny vi x hi khc, gia thi i ny vi thi i khc ca con ngi ni chung v cng ng ngi ni ring. X hi hc vn ha l mn khoa hc chuyn kho cu v nhng vn nu trn, trn c s nhng sn phm m con ngi, cng ng ngi v x hi loi ngi to ra nhm tha mn nhng nhu cu v mc ch ca cuc sng. X hi hc vn ha n xc nh, tm kim h thng gi tr ca cuc sng con ngi, ca cng ng ngi v ca x hi loi ngi qua cc giai on lch s c th nhm xc nh xu hng pht trin c nhng d bo khoa hc v tng lai.

PHN MT (15 TIT) CHNG I: VN HA I. Khi nim Vn ha. 1. Thut ng Vn ha a. Quan nin phng Ty v Vn ha: Danh t culturedo S. Pufendorf ngi c, nh nghin cu php lut dng ch ton b nhng g do con ngi to ra, xc nh nhng sn phm ny do con ngi to ra khc vi t nhin ( vt cho ta khc vi vt t n) n hm cha s nhn thc ( t duy) hc hi ca con ngi. Nu xt theo ngn ng hc th cm t culture (vn ha) theo ngha en ca t culture l gieo trng trn t v vun si, chm sc chuyn sang trng ngi, chm sc con ngi . b. Quan nim phng ng: T vn ha xut hin rt sm . Qu bi trong Chu Dch ni Quan st v con ngi giao ha thin h Lu Hng i Tt Hn (vo khang nm 77 n nm 66 TCN) quan nim vn ha th t vn tr v gio ha . Vo thi im chin tranh th gi th hai kt thc, mn X hi hc vn ha ch mi th hin nhng d liu l t, ngu nhin. Vn ha n ch tr thnh i tng nghin cu ring bit c lp vo th k 19 v u th k 20 m thi. Nm 1871 Anh cng b mt tc phm Vn ha nguyn thy ca nh dn tc hc Edward Burnett Ty lor v c xc nh ngi c cng u trong vic kho cu vn hoa. nh ngha vn ha: 1. Ngi a ra nh ngha u tin c th : 83

ng Edward Burnett Ty Lor. ng nh ngha vn ha nh sau: vn ha l mt ton b phc hp va gm cc khoa hc, cc tn ngng, cc ngh thut, o l, lut php, phong tc, va cc kh nng khc v cc tp qun khc m con ngi t c vi t cch l thnh vin ca x hi. T ti nay rt nhiu nh ngha vn ha th hin tnh khi qut rng hp khc nhau nh ngha vn ha c tnh khi qut nht l vn ha bao gm tt c nhng g lm cho dn ny khc vi dn tc khc, t nhng sn phm tinh vi hin i nht cho n tn ngng, phong tc tp qun , li sng v lao ng. 2. Nhng c trng v vn ha a. Vn ha c tinh h thng. Th gi t nhin tn ti khch quan th hin mun hnh mun v nhng khng tch ri nhau m quan h bin chng to thnh mt chnh th thng nht l th gii vt cht. Con ngi hiu bit n, nm bt nhng quy lut t nhin y tc ng ci to n; s vt t n thnh vt cho ta ( sn phm vn ha ) u tun theo quy lut khch quan ca th gi t nhin, d lnh vc vt cht hay lnh vc tinh thn cng lun l h thng thng nht ca tnh vt cht. b. Vn ha c tnh gi tr. Do nhu cu sng nhm tha mn v nhu cu vt cht hay nhu cu tinh thn m loi ngi sng to ra nhng sn phm vt cht hay tinh thn nhm p ng nhu cu sng ca minh. Nhng chng bao gi p ng tuyt i do nhng kht vng, ham mun nhm tha mn cuc sng ca con ngi v loi ngi. tha mn nhng kht vng c mun lun thc y con ngi hnh ng t ti . Do vy, gi tr chnh l s kht vng c mun trong con ngi, l ci tim n thc y con ngi hnh ng, n l ng lc thc y con ngi, cng ng ngi, v x hi hi loi ngi to ra nhng sn phm nhm tha mn i sng vt cht v tinh thn .Tt c nhng sn phm m con ngi to ra d l gi tr vt cht hay gi tr tinh thn u l ci th hin gi tr vn ha. c. Vn ha c tnh nhn sinh. Vn ha l nhng g m con ngi to ra ch khng phi nhng g l t nhin. N l nhng sn phm do lao ng sng to ca con ngi d cc m con ngi sng to thnh cng c cho ti con tu v tr, hay; t dng ch ngch ngoc trn ct n tc phm vn hc tm c u cha ng nhn tnh; tt c u l sn phm ca con ngi. ( vt cho ta ) u mang tnh ngi, n u cha ng thuc tnh ngi, tnh nhn vn . d. Vn ha c tnh lch s. Mi s vt hin tng t nhin bin i khng ngng, khng c dng vt cht no l nht thnh bt bin. tt c cc dng, cc cht biu hin ca vt cht chng khng tch ri nhau m lin h, quan h bin chng. Con ngi nm bt c quy lut ca chng tc ng vo chng to ra theo mt dng chy khng ngng. Nhng sn phm p ng , tha mn nguyn vng, kht vng cuc sng ca c nhn con ngi, ca cng ng ngi, v x hi loi ngi. Cng khng nht thnh bt bin. Nhng kinh nghim, nhng pht minh sng ch cng lin tc pht trin, 84

nhng kinh nghim, kt qu con ngi truyn t lai cho th h k tip n cng theo mt dng chy khng ngng cng vi loi ngi. S nhn thc mi giai an lch lch s khng ging nhau nhng khng tch ri nhau m theo mt kt cu logich. Do vn ha bao gi cng c tnh lch s nht nh. V chng c ci no nht thnh bt bin c. 3.Nhng chc nng c bn ca vn ha: Trn c s nhng c trng vn ha rt ra nhng chc nng c bn ca vn ha nh sau: a. Chc nng gii phng nng lc ca con ngi . Xut pht t nhu cu cuc sng v vt cht v tinh thn thc y con ngi lao ng sn xut nhm tha mn nhng c ch ni tm, tim n ca con ngi, gii phng nhng bc xc chnh trong bn thn con ngi, x hi loi ngi. Con ngi to ra sn phm d l gi tr vt cht hay gi tr tinh thn u phi chuyn mt phn th lc, tr lc vo sn phm. Mi sn phm u tha mn t nhiu v s mong mun, c mun ca nhu cu con ngi. b. Chc nng nh hng. Mi hnh ng ca con ngi vi tnh cht l ngi u th hin ca s hot ng t duy. Snh to tc l c s tnh ton, phn xt, v hnh dung kt qu s c v t xc nh phng hng, cch thc, iu kin v phng tin hnh ng t mc ch. Sn phm to ra chng bao gi tha mn tuyt i nhu cu. Do con ngi c nhng c mun cao hn, tt hn ci hin c. Do con ngi li phn u, n lc to ra n. Vi vy, lun lun hnh dung ra ci mi trn c s ci c. c. Chc nng to nn nhn cch . Lao ng l c s v iu kin hnh thnh thc; trong qu trnh lao ng sn xut tc l tng tc hnh thnh nhng phn nh v chuyn ha, con ngi lao ng lm chuyn ha i tng th ng thi n cng chuyn ha chnh n. N xc nh vai tr v tr, a v ca n i vi i tng tng tc ng x vi i tng trong mi lin h, quan h gia con ngi vi con ngi v con ngi vi t nhin trn c s nhn thc. Bn cht ca con ngi, ngun gc sng ca con ngi l ci thin, l ci m li l ci chnh con ngi nhn thc c n trong lin h, trong quan h vi nhau, do nhn cch l hnh thc biu hin ca ci thin hay c, ca ci thm m hay khng thm m, trong quan h; n chnh l biu hin vn vn ha. d. Chc nng duy tr h thng. Con ngi l thc th t nhin, tn ti thc ti v vn ng, lin h, tng tc, chuyn ha, pht trin khng ngng, i vi chnh c nhn v cng x hi, n chng bao gi tch ra khi cng ng m lun vn ng trong cng ng v tun theo quy lut khch quan ca t nhin v x hi. N l mt n v trong ci chnh th ca cng ng v ca t nhin. Do n phi tun theo mt trt t nht nh. e. Chc nng to ra s khc bit 85

Th gii thng nht tnh vt cht. X hi loi ngi li l mt chnh th thng nht, l kt qu vn ng ca vt cht. Nhng, cc dng ca vt cht, cc cht ca vt lai mun hnh mun v a dang nng ng do vy mi c nhn, mi cng ng, mi x h khng ging nhau m khac nhau do kt qu ca lao ng. Chnh v vy, m n to ra s khc bit. f. Chc nng gio dc. Vn ha l sn phm ca con ngi, do con ngi sng to do n khng ch l kt qu ca th h ny m cn lu tr truyn t li cho th h sau. II. MI QUAN H VN HA ; VN MINH; VN VT; VN HIN.

1. Vn ha l phm tr bao qut Vn ha l nhng gi tr v vt cht v nhng gi tr tinh thn. nh vy, nhng g m l t nhin th khng c gi tr, gi tr ch khi dt n trong mi quan h vi con ngi v nhu cu sng v mc ch ca cuc sng con ngi. 2. Vn vt; Vn hin; vn minh l phm tr b phn ca phm tr vn ha. a.. Vn vt l phm tr hp hn phm tr vn ha l phm tr b phn ca vn ha. Ni v gi tr vt cht ( vt hu hnh ) nh nhn ti, nhng di tch lch s ( nhng cng trnh, hin vt c gi tr ngh thut v lch s. b. Vn hin l khi nim b phn ca vn ha nhng ni v truyn thng vn ha lu i. c. Vn minh cng l khi nim nm trong khi nim vn ha nhng khng ng nht vi vn ha m ni v trnh pht trin nht nh ca vn ha, thin v gi tr vt cht v n mang tnh quc t . Bng so snh Vn ha; Vn vt; Vn hin v Vn minh

VN HA Cha c gi tr vt cht v gi tr tinh thn. C b giy lch s C tnh dn tc Gn b phng ng nhiu hn, nng nghip

VN VT Cha gi tr vt cht C b giy lch s C tnh dn tc Gn b phng ng nhiu hn, nng nghip

VN HIN Cha gi tr tinh thn C b giy lch s C tnh dn tc Gn b phng ng nhiu hn, nng nghip

VN MINH Thin v gi tr vt cht k thut Ch trinh pht trin C tnh quc t Gn b nhiu hn vi phng Ty, th

86

Chng II: X HI HC VN HA

I. X HI HC 1. Khai nim X hi hc. X hi hc l cng cuc nghin cu mt cch khoa hc nhng con ngi trong mi tng quan vi nhng ngi khc. 2. Cng vic ca nh X hi hc. Nh x hi hc chuyn nghin cu con ngi, nhng cng vic ca h i xa hn v su rng hn v kho cu ca h l mt kho cu khoa hc v tc phong x hi . 3. i tng nghin cu ca X hi hc . X hi hc nghin cu hin tng m nhng thnh t chnh ca i sng x hi xa nh nhn loi vy, i khi di nhng hnh thc rt phc tp v cu k. S kin lin tc v ng u ny khin cho ta c th nghin cu i sng x hi mt cch khoa hc c. Mt s tnh cch u n v ng nht lun lun hin ra r rt. Chng ta c th quan st, m t, phn tch v gii thch c. V ch khi no con ngi hc lm c nh th th chng ta mi c th ni n mt khoa hc X hi hc. im ch yu v then cht trong cch su tp nhng kin thc khoa hc l mu nghin cu khoa hc. 4. Ni dung ch yu X hi hc nghin cu . X hi hc trong tm nghin cu l s kin con ngi sng chung vi nhau : l x hi hc nghin cu v nhng yu t u n v bt bin ca tc phong x hi trong trng thi thc t khp mi ni trong x hi. 5. X hi hc m t, phn tch cc s kin qu kh nhm xc nh hin ti trn c s d bao xu hng pht trin tng lai. 6. C cu x hi hc ch yu c bn l : a. X hi hc i cng. b. X hi hc l thuyt. c. X hi hc thc nghim. d. X hi hc chuyn bit. X hi hc vn ha l mt trong nhng mn x hi hc chuyn ngnh ca x hi hc, nhng gc nghin cu rt rng v tng qut .

87

I.

X HI HC VN HA

II. KHI NIM 1. Nhng quan nim v X hi hc vn ha. 2. Cc hin tng x hi hc vn ha. Chng ta nghin cu v cc khun mu, chun mc v vn ha vi cc thnh vin ( cc c nhn ) v x hi l hai vn ring r. Th x hi hc vn ha lai tm hiu s thng nht gia hai ci nghin cu cc hin tng x hi vn ha. I. I TNG V NI DUNG NGHIN CU X HI HC VN HA 1. Xt v i tng nghin cu x hi hc vn ha. X hi hc vn ha l nghin cu ch yu v ngha i sng ca cng ng x hi. N s nghin cu v nhng gi tr; nhng con ngi x hi va l ch th x hi va l nguyn nhn di ng x hi v i sng vt cht v i sng tinh thn. Nghin cu s bin chuyn i sng cng ng x hi. nghin cu v s kim sot x hi. nghin cu v cung cch lch chun v cui cng l nghin cu xu hng hi nhp x hi vn ha PHN HAI (20 tit ) 2. NI DUNG CHNH NGHIN CU X HI HC VN HA A. Gi tr v h thng gi tr. 1. khai nim gi tr . Bn thn vt t n khng c gi tri. N ch c gi tr khi t n trong mi quan h no ca nhu cu con ngi. Do gi tr l s kht vng, c mun ca con ngi nhm tha mn nhu cu vt cht hay nhu cu tinh thn nht nh no . 2. H thng gi tr. Nhu cu v vt cht v nhu cu v tinh thn ca con ngi l a dng. Nhng n li c mi lin h thng nht vi nhau to thnh mt chnh th nht nh. V vy gi tr khng bao gi n l m c mi lin h hu c vi nhau hnh thnh ln mt h thng g tr nht nht nh. Do nhu cu khng gii hn ca con ngi v vy gi tr cng khng c hn lin tc pht trin k tip nhau mt cch l gich. B.Sn phm vn ha. V l sinh tn v mc ch ca cuc sng con ngi sng to ra nhng sn phm vt cht hay tinh thn nhm tha mn nhu cu ca con ngi. Nhng sn phm do con ngi to ra chnh l th hin gi tr. Nhng sn phm y khng bao gi p ng tuyt i nhu cu tc khng bao gi tha mn tuyt i gi tr. Nghin cu sn phm m con ngi to ra du l vt cht hay tinh thn, hc hnh vi ng x trong quan h v.v.. chnh l nghin cu vn ha. T nhng sn phm xc nh gi tr. 88

Nhu cu sng khc nhau, sn phm phn nh khc nhau, trnh khc nhau to ra sn phm khc nhau. chnh l s khc bit vn hoa. . C. S di ng 1. Nguyn nhn Xut phat t nhu cu sng v mi trng sng con ngi lun c xu hng di ng ti mi trng ph hp vi chnh cuc sng ca minh v c khuynh hng t do khng mun b cng ch, bc ep v.v.. 2. Khuynh hng s duy ng S di ng c hai khuynh hng xut pht t nhu cu sng v mc ch cuc sng: mt l v vt cht; hai l v cuc sng tinh thn. 3. S bin chuyn Cuc sng mi trong mi trng t nhin v mi trng x hi mi khng th khng bin chuyn v t duy, hnh ng, quan h, v phng thc sinh hot ng thi s bin chuyn nhn cch tc phong x hi. 4. S kim sot x hi. Bt c c nhn no cng bao hm v chuyn ti mt phn ca x hi m h sinh ra v ln ln trong qu trnh x hi ha. Qu trnh hnh hnh ng ca cc thnh vin phi tun theo khun php chun mc, th ch quy tc m cng ng quy inh cho cc thnh vin . trong qu trinh cc thnh vin thc hin theo khun mu, quy tc v,v.. th cng ng phi gim st thng qua cc phng tin theo di. xc nh khuynh hng lch chun, khun mu. c ci lch chun mang tnh tch cc nhng c ci lch chun mang tnh tiu cc. 5. ha nhp vn ha Hi nhp vn ha theo hai xu hng tnh v ng. Hi nhp tnh theo hng din tin x hi. Hi nhp ng theo hng xung t . II. VN HA NHN THC

1. Nhu cu sinh tn v mc ch ca cuc sng. Vi l sinh tn buc con ngi phi lao ng v sng to. Qa trinh lao ng l qu trnh nhn thc. Trc ht l t nhn thc trc tip tc tng tc phn nh n nhn thc gin tip qua ngn ng ch vit. Sn xut ra gi tr vt cht hay gi tr tinh thn u xut pht t nhu cu tiu th. Khng c nhu cu tiu th khng c sn xut. 2. Nhu cu cng ng, nhu cu on th hay nhu cu x hi . Xut pht t c nhn hoc t x hi. Nhu cu cng ng c khi li khng thng nht nhu cu c nhn thng th n thng nht vi nhu cu c nhn. Tnh cng ng. Tnh t chc. Tnh on th. Tnh x hi i vi mi thnh vin. Gia ci chung v ci ring lin kt phu thuc bin chng ( qua li ). 89

Trc tin l nhu cu nhn thc : - Con ngi khng th sng gia cc s vt m khng c nhng kin v cc s vt , da theo , con ngi iu chnh hnh vi ca minh. - Qu trnh tng tc l c s hnh thnh thc: thc l hnh nh ch quan ca th gi khch quan . hnh thnh thc phi kt hp bn yu t : + c ( dng vt cht c th, l kt qu tin ha ca vt cht) + Lao ng ( loi hot ng sng to to ra sn phm vt cht v tinh thn ) + X hi ( l mi quan h gia ngi vi ngi xut pht t nhu cu sinh tn v mc ch ca cuc sng v vt cht v tinh thn m phi quan h vi nhau) + Ngn ng ( l cng c ca t duy l phng tin trao i t duy, trun t kinh nghim, tri thc thng qua cng c gm c : ngn ng ni; ngn ng vit; ngn ng hnh vi biu hin. Tr thc ch c th thng qua cc dng vt cht m truyn ti thng tin t duy . Nh vy t duy ca con ngi ( thc ) l kt qu phn nh ca vt cht nh lao ng . thc khng phi l vt cht nhng phi thng qua vt vt cht th hin. Nhng khng c quy thc vo vt cht. Vn ha nhn thc l yu t xc nh l c s phn bit s khc nhau ca nn vn ha ny vi nn vn ha khc. Vn ha l sn phm x hi l do con ngi sng to ra. Nhng g m con ngi sng to ra u l vn ha ch khc ch gi tr. Nhng sn phm y phc v li ch cho mt ngi, hay mt s ngi hoc cho x hi cng ng phm vi nh hng rng hay hp. Gi tr ca sn phm y phn nh hay ni nn nhu cu ca mt hay nhiu ngi hoc c cng ng. Do mi c vn ha ring, vn ha chung Vn ha nhn thc l c s phn bit s khc nhau v gng nhau ca cc nn vn ha. Con ngi sng khc nhau, trong mi trng x hi, mi trng t nhin khc nhau ( a l v dn s) do trnh nhn thc khc nhau, tp tc, tp qun, l thi khc nhau dn n nhng sn phm h to ra v vt cht hay tinh thn khc nhau. Do phn nh nhu cu sng v vt cht hay tinh thn khc nhau. Xt v vn ha ging nhau: Trc ht nguyn do: l kt qu ca t duy . Vn ha ging nhau l chng u c gi tr v u l sn phm ca con ngi, u l kt qu ca nhn thc. T khi con ngi mi thot khi th gi ng vt tr thnh loi ngi l ch t duy sng to, kt qu sn phm d th s nht cho ti hin i tinh vi nht. Th s khc nhau l l trinh nhn thc . Vn ha l sn phm ca x hi. Vn ging nhau th hai l chng u l sn phm ca con ngi sng to ra v vt cht v tinh thn. Vn gng nhau th ba v vn ha l u mang bn cht ngi l ci thin chng ci c bao v v xy dng ci thin, cn v quan nim thin v c li khc nhau. Do s ging nhau m c nn vn ha chung, nn vn ha nhn loi. Xt v vn ha c s khc nhau: -Nguyn do trnh nhn thc khc nhau: S khc nhau theo Mac: Vn khng phi ch h lm ra ci g m ch h lm ra ci y bng cch no . 90

Th hai l nhu cu t chc (vn ha t chc) T chc x hi, t chc cng ng n c hnh thnh do nhu cu sng trn c s u tranh sinh tn gia con ngi vi t nhin v con ngi vi con ngi m hnh thnh mt cch t phat. Sau na do cuc sng thiu hiu bit cn mng mui hnh thnh ln nhng t chc phc v cho tinh thn ( thn thnh, tn gio ) . Vn t chc ch tr thnh vn ha khi v ch khi con ngi thc v nhu cu t chc l c gi tr i vi con ngi v cng ng ng ngi th t chc l sn phm ca nhn thc l kt qu ca t duy l vn ha. Cc loi vn ha ha t chc c bn : + Vn ha t chc nng thn. + Vn ha t chc th . + Vn ha t chc gia inh. + Vn ha t chc on th + Vn ha t chc chnh quyn. Trong vn ha t chc bao gi cng gn vi quyn lc. N khc nhau l quyn lc thuc v ai? V th hin quyn lc nh th no: dn ch hay khng dn ch . Th ba l nhu cu giao tip (Vn ha giao tip) th hin ch yu l ngn ng ni v ngn ng vit. Giao tip ny sinh t s sinh tn trong con ngi v trong cng ng x hi. N kt ni mi lin h. Nhng n ch tr thnh vn ha khi v ch khi vn ha ng x ra i. N th hin hnh thc trong ng x gia con ngi vi con ngi v con ngi vi t nhin. N cha c tim n v mc ch v nhu cu quan h. Do n hay th hin khng ng mc ch, ng c, kht vng m n xuyn tc bn cht. Th t l nhu cu ng x (Vn ha ng x ). Th hin ra ngn ng (ni; vit; hnh vi ) +Ngn ng l cng c ca t duy. T duy ch c th th hin ra thng qua cng c ny, ngn ng l dng vt cht c bit. Vn ha ng x l loi hnh vn ha hnh thnh cng vi s hnh thnh con ngi v x hi loi ngi. Nhng lc u n ch l bn nng t pht xut pht t nhu cu tn ti v trao i nhm lin kt, lin h, quan h, sau trao i kinh nghim, ri dn n lu tr v truyn t tr thc. Ngn ng l sn phm vn ha khi v ch khi thc c n v s dng n thnh cng c truyn ti t duy Vn ng x lc u l bn nng sinh tn; n ch tr thnh vn ha khi v ch khi con ngi nhn thc c n trn c s vai tr, v tr, v quyn lc trong mi quan h dc v quan h ngang trong quan h x hi m thi. Chng hn quan h gia lnh o v b lnh o, gia ch v ngi lm th, gia ln tui v t tui, trong t chc: cng ng, sn xut, v.v.. Vn giao tip v ng x l hai ch khng phi l mt nhng n chng bao gi tch ri nhau, lun th hin hai mt va thng nht li va u tranh v l nhu cu giao tip l ni dung con ng x l hnh thc hoc giao tip ni ln nhu cu bn cht ca cuc sng, cn ng x ni ln hin tng th hin ca cuc sng. 91

Kt lun: do nhng nhu cu sng v mc ch ca cuc sng n th hin nhng vn c bn nu trn, m dn n chuyn ha v lm bin i vn ha. Theo nhng quy lut nht nh. IV. TNH QUY LUT TRONG S VN HNH V PHT TRIN VN HA. Mi mt nn vn ha u c tnh bn sc vn ha v n l ci ring nm trong ci chung: 1. Khi nim bn sc vn ha. Bn sc vn ha l nhng c im ni bt v tng i n nh. N to nn tnh ng nht ca cuc sng con ngi cp nhng c nhn, nhm x hi, cng ng x hi hay x hi nht nh trong tnh ton th. Chng hn Vit Nam bn sc vn ha th hin lng yu nc; ch t lp t cng dn tc. Tinh thn on kt hay tnh cng ng gn kt. v.v.. 2. Giao lu vn ha(th hin: giao lu v sn phm vt cht, sn phm tinh thn ) + Giao lu v sn phm vt cht : Nguyn do nhu cu i sng a dng phong ph. S phn cng lao ng tha mn nhng nhu cu ca con ngi din ra l tt yu. Dn n xut hin ngnh ngh - chuyn mn ha. Xut pht t nhu cu sng v gi tr vt cht v gi tr tinh thn. N c hnh thnh trn c s mi quan h x hi. + Gio lu sn phm tinh thn: Nguyn nhn c bn l nhu cu vt cht. Trao i sn phm cng vi n ny sinh nhu cu trao i tr thc: hc v t hc thng qua phng tin ngn ng v dn ti gio lu vn ha . Ny sinh t nhm x hi, n cng ng x hi cho ti cc quc gia dn tc.v dn ti phm vi th gi loi ngi. Giao lu, trao i vn ha l ng lc thc y sn xut. L nhn t quyt nh thc y s pht trin con ngi, cng ng ngi v x hi loi ngi. Do vn ha xt cng l ng lc pht trin x hi. 1. BIN I VN HA. A.Khi nim bin i vn ha. Bin i vn ha c th hiu l mi lin h trong giao lu vn ha lm cho s tng tc gia cc vn ha dn n chuyn ha ln nhau theo xu hng bin i c hai. Tc pht trin vn hoa. B. bin i phng thc sn xut Nguyn nhn su xa lm bin i vn ha l phng thc sn xut . Phng thc sn xut l do nhu cu trao i cht ca s sng. Con ngi tm mi cch to ra nhng sm phm nhm tha mn nhu cu nhm duy tr s sng . Phng thc sn xut quyt nh phng thc tinh thn .

92

PHN BA (10 Tit) Chng III: VN HA VIT NAM I.C S VN HA VIT NAM 1. Ngun gc ngi vit . a. Khi nim ngi Vit Nam. Trn c s ch ngha duy vt bin chng xem xt con ngi Vit Nam l ng vt c tnh x hi bn cht ca con ngi Vit Nam l tng ha cc quan h x hi Vit Nam. c trng ni bt ca ngi Vit l tnh cng ng dn tc. Bn cht dn tc l yu qu hng t nc. Tinh cht nhn vn, nhn o, gau lng v tha, thch quan st th gi xung quanh (t nhin v x hi.) Tnh t lp t cng. b. Vn ha Vit Nam. 1. Phng thc sn xut ca ci vt cht ca ngi Vit Phng thc sn xut ca ngi Vit mang m phng thc sn xut chu . Tnh a dng trong sn xut, tnh kinh nghim trong truyn thng xy dng t nc v gi nc . Sn phm vt cht lm ra ch yu l sn phm nng nghip tc l cy v con. Do mang m nn vn ha nng nghip (cy la) th hin r nt trn trng ng. trn mt trng ng th hin tnh cng ng; tnh cht sn xut nng nghip; tnh cht gn b vi thin nhin, ph thuc vo thin nhin trong cuc sng, v ng thi ni ln s cm xc, rung cm vi thin nhin, n th hin trong vn hc th vn ca ngi vit v s gn cuc sng con ngi vi thin nhin. 2. Phng thc tinh thn ngi Vit Nam Xt : a l, dn s, phng thc sn xut l ba nhn t tn ti c bn xc nh phng thc tinh thn. a. Xt v a l. Xt v khng gian a l gm rng, bin, t lin hnh dng ch S . b. Xt dn s ngi Vit. Xt v dn s: Nhu cu sn xut nng nghip cn nhn lc do khuyn kch sinh . c. Xet phng thc sn xut . Xt v phng thc sn xut ch yu l nng nghip do phng thc tinh thn th hin r nt l yu thin nhin, yu con ngi. Tnh cm l phng php chnh trong quan h cng ng cng l phng php chnh gii quyt mu thun.

II. BN SC VN HA VIT NAM 1. C s vn ha Vit Nam. Xt vn ha Vit Nam phi da trn c s tn ti l dn s Vit Nam, l a l Vit Nam l phng thc sn xut ra ca ci vt cht ca ngi Vit Nam 2. Bn sc vn ha Vit Nam. Vn ha Vit nam mng m du n Chu . V mang bn sc vn ha nng nghip (trng la nc ) th hin trn trong cng ng. 93

3. Thuc tnh vn ha Vit Nam. Tnh c o, tnh phong ph, tnh a dng ca vn ha vit Nam chnh l nn vn ha cng ng v vn ha lang . l nt c trng ni bt ring c ca ngi Vit. Chng IV: PHNG PHP NGHIN CU 1. Phng php nghin cu chung l ch ngha duy vt bin chng. a. Lun lun tip cn cc s kin trn c s : vn ng => lin h => tng tc = > chuyn ha = > pht trin . b. Tm mi quan h gia hai mt i lp. c. Xc nh ngun gc xung t, nguyn nhn c bn xung ng. 2. Phng php nghin cu x hi hc. a. Xc nh mu quan sat, tm hiu , iu tra b. Xc nh khng gian thi gian quan st c. Thu thp d liu. d. Phn tch gii thch d liu e. So snh cc d liu . h. Xc nh xu hng bin i. 3. a. b. c. d. e. f. g. h. Phng php nghin cu chuyn ngnh. Tinh c th. Tnh ph bin Mi quan h chng v ring. Cc d kin thuc phm vi chuyn ngnh Lin kt chuyn ngnh X hi hc vn ch yu l tc phm, sn phm v vt cht hay tinh thn. Thuc lnh vc thc nghim v ng dung. Xc nh bng c nhu cu tm gi tr cuc sng.

Giang vin

ThS. Trn Manh Phat 12. Ngay Ph duyt: 20/09/2011 13. Cp Ph duyt: HKH Khoa XHH

94

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: X HI HC KINH T 2. S n v hc trnh: 03 3. Trnh : Dnh cho sinh vin nm th 3 4. Phn b thi gian: Ln lp: 50% Thuyt trnh nhm: 50%

5. iu kin tin quyt: Hc xong cc mn x hi hc c bn 6. Mc tiu ca hc phn: Cung cp cho sinh vin nhng kin thc c bn v ngnh x hi hc kinh t, phn bit c cch tip cn, v cc vn nghin cu ca x hi hc kinh t so vi kinh t hc, nhn hc kinh t v nhng ngnh c lin quan. Trn c s c th vn dng vo vic hiu cc hin tng, qu trnh kinh t v thc hin cc nghin cu t vin tng x hi hc kinh t. 7. M t vn tt ni dung hc phn: Kha hc s gii thiu lch s hnh thnh v pht trin ca ngnh x hi hc kinh t, cc l thuyt v phng php lun nghin cu, cng nh mt s ch chnh m x hi hc kinh t nhm n. Nhm gia tng tnh ng dng trong o to, kha hc ny, trong khi vn bao qut nhng ch quan trng nht ca x hi hc kinh t, s ch trng nhiu hn n tnh thc tin, n nhng vn kinh t ang ni ln Vit Nam t gc nhn ca x hi hc. Ni dung kha hc bao gm nhng vn ch yu sau: Mc ch, i tng v nhim v nghin cu Lch s pht trin ca x hi hc kinh t Cc nh kinh in ca x hi hc kinh t Cc khi nim, cch tip cn v phng php Thuyt th ch (c v mi) Kinh t hc ca s qui c: thi quen, tp qun, thc hnh v thng l X hi hc kinh t v lao ng X hi hc kinh t v qun l

8. Nhim v ca sinh vin: D lp c cc bi c trc khi ln lp 95

Chun b cc bi vit c nhn nh Chun b cc bi thuyt trnh nhm Tham gia tho lun trn lp

9. Ti liu hc tp: Sch, gio trnh chnh: 1. L Ngc Hng. 2004. X hi hc kinh t. NXB L lun Chnh tr. Neil J. Smelser v Richard Swedberg (ch bin). 1994. The Handbook of Economic Sociology. Princeton University Press. 1994. 2. L Thanh Sang (bin dch). 2007. Cc khi nim v l thuyt XHHKT . Lu hnh ni b. 3. Geoffrey M. Hodgson. S tr li ca kinh t hc th ch 4. Nicole Woolsey Biggart; Thomas D. Beamish. 2003. X hi hc kinh t ca s qui c: thi quen, tp qun, thc hnh, v thng l. Annual Reviews Inc. 5. Tp hp cc bi vit v vn x hi . 2007. Tp ch Tia Sng. Ti liu tham kho: 1. Tp ch X hi hc. 2. Tp ch Khoa hc x hi. 3. Tp ch Nghin cu kinh t. 10. Tiu chun nh gi sinh vin: D lp: 10% Chun b bi tp nh: 10% Tho lun: 10% Thuyt trnh nhm: 25% Thi cui hc k: 45%

11. Thang im: 10 12. Ni dung chi tit hc phn Bi 1: Gii thiu mn hc, nh ngha, i tng v nhim v nghin cu Gii thiu ni dung v t chc kha hc nh ngha, i tng v nhim v ca XHHKT Mi quan h lin ngnh gia XHHKT, Kinh t hc, Nhn hc kinh t, v cc ngnh khc

96

X hi hc kinh t l vin tng x hi hc c p dng vo cc hin tng kinh t. Mt cch c th hn, x hi hc kinh t l s p dng ca cc s tham kho, cc bin s, v cc m hnh gii thch ca x hi hc cho s phc hp ca cc hot ng lin quan n sn xut, phn phi, trao i, v tiu dng ca nhng hng ha v dch v khan him. Cc quan nim v i tng nghin cu ca x hi hc kinh t: Nhm th nht (A. Smith, A. Comte, K. Marx, J. Schumpeter): X hi hc kinh t l lnh vc nghin cu x hi hc v qu trnh v hin tng kinh t. Nhm th hai (G. Simmel, E. Durkheim v M. Weber): X hi hc kinh t ch yu nghin cu kha cnh x hi ca cc qu trnh v hin tng kinh t. Nhm th ba (T. Parson, N. Smelser): Xem nn kinh t l mt tiu h thng kinh t trong cc tiu h thng ca chnh th x hi. XHHKT nghin cu mi quan h gia b phn kinh t vi tng th x hi, vi cc tiu h thng khc.

Bi 2: Cc tip cn v chiu kch nghin cu chnh trong x hi hc kinh t Cc khi nim v tip cn nghin cu trong XHHKT Bi cnh ra i v qu trnh pht trin ca XHH kinh t Cc ng gp ca mt s tc gi kinh in Cc chiu kch chnh trong x hi hc kinh t: S tng tc x hi, cc nhm, v cu trc x hi (cc th ch) Cc kim sot x hi (chun mc, gi tr, s trng pht) Mng li x hi, gii, v bi cnh vn ha. Chiu kch quc t ha ca i sng kinh t Vin tng sinh thi Bi 3: Thuyt th ch x hi v cu trc x hi Th no l th ch? Mt cch tng qut, th ch l tp hp cc tng m thng qua t c cc mc tiu t ra. Cc dng th ch: truyn thng v hin i, chnh thc v phi chnh thc, cc th ch trong lnh vc kinh t, x hi, vn ha, chnh tr, Mi quan h gia th ch v cu trc x hi Cc c trng c bn ca thuyt th ch c Thuyt th ch mi v cch tip cn ca s gn vo (embededness)

Bi 4: S qui c: thi quen, tp qun, thc hnh v thng l Th no l s qui c v cc dng th hin ca n? Cc qui c v cc khi nim lin quan nh hnh vi, tp qun, thng l, v cc thc hnh chun, l nhng s hiu bit 97

thng l ngm ngm nhng ng thi cng c thc, gip t chc v phi hp hnh ng theo nhng cch c th d n c. Cc qui c l nhng s ng thun, t nhiu linh hot, s hng dn cch din gii v tng tc kinh t. Vai tr ca cch tip cn qui c i vi x hi hc kinh t? T chc kinh t v trt t th trng thc y nn kinh t hot ng n nh v pht trin, l mi quan tm ca c kinh t hc v x hi hc kinh t. Khoa hc x hi nghin cu cc nhn t m chng t chc v phi hp nn kinh t: ngun gc t chc v s phi hp trong cc cng ty, ngnh cng nghip, mng li v dn s; cc giai cp v cc nhm li ch; nh nc v cc khu vc x hi; cc quyt nh kinh t vi m. S qui c c vai tr quan trng i vi vic to ra trt t th trng.

Bi 5: Vn x hi v pht trin kinh t Th no vn x hi? Cc nh ngha v vn x hi v biu hin ca vn x hi. Mi quan h gia vn x hi vi mng li x hi, vn v vn nhn lc. Vai tr ca vn x hi i vi thng tin c nhn Vai tr ca vn x hi i vi pht trin kinh t

Bi 6: X hi hc kinh t v th trng Th no l th trng? Cc loi th trng: vn, t liu sn xut, t liu tiu dng, lao ng Th trng t cch tip cn kinh t hc thun ty Cu trc x hi v th trng: ng gp ca x hi hc kinh t Cc cch tip cn chnh ca x hi hc kinh t i vi mi trng

Bi 7: X hi hc kinh t v lao ng Cc lnh vc nghin cu v lao ng ca x hi hc kinh t t tip cn v m v vi m Nghin cu vic t chc th trng lao ng x hi, lao ng s cp v lao ng s cp, v cc nhn t nh hng Nghin cu vic chuyn dch ca th trng lao ng v cc nhn t nh hng Nghin cu vic t chc lao ng ti cc n v kinh t v cc nhn t nh hng V tr lao ng, tin lng, thang lng, thu nhp, phc li, chuyn i lao ng

Bi 8: X hi hc kinh t v qun l Cc lnh vc nghin cu v qun l ca x hi hc kinh t t tip cn v m v vi m Mi quan h gia t chc v qun l trong x hi hc kinh t Cc kha cnh c bn trong qun l 98

Cc nhn t nh hng n qun l Qun l trong qu trnh hi nhp kinh t quc t

Bi 9: X hi hc kinh t v doanh nghip Cc lnh vc nghin cu v doanh nghip nh mt n v sn xut kinh doanh Cc mi quan h dc v quan h ngang trong doanh nghip Vn h doanh nghip v cc yu t nh hng t tip cn x hi hc kinh t Hiu qu hot ng v cc nhn t nh hng t tip cn x hi hc kinh t S chuyn i ca doanh nghip trong qu trnh hi nhp quc t v cc nhn t nh hng

Ging vin

PGS TS. L Thanh Sang

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14.Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

99

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: X HI HC NNG THN 2. S n v hc trnh: 03 3. Trnh : Sinh vin nm th 2 4. Phn b thi gian: 45 Tit - Ln lp: 100/100 - Khc: Tho lun nhm 5. iu kin tin quyt: X hi hc i cng 6. Mc tiu ca hc phn: Gip sinh vin hiu c nng thn qua cch nhn x hi hc. Hiu c quy lut, tnh quy lut ca s vn ng v pht trin ca nng thn, cc quan h x hi, chnh tr, vn ha nng thn, c cu x hi nng thn, nhng thit ch x hi c trng ca nng thn, thit ch lng x, dng h, gia nh, tn gio o c v cc thit ch x hi khc. 7. M t vn tt ni dung hc phn: Vn dng cc t tng, l thuyt v phng php nghin cu X hi hc phn tch c cu c th ca x hi nng thn, s phn tng x hi v cc thit ch nng thn, c im v tnh cht ca cc n v x hi gia nh, h hng, lng x nng thn Vit Nam. 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp: X - Bi tp - Dng c hc tp - Khc 9. Ti liu hc tp: - Sch, gio trnh chnh: x hi hc nng thn, tc gi: Tng Vn Chung - Sch tham kho: 1. V Quang H, X hi hc i cng, nh xut bn thng k, 2002. 2. Nguyn Minh Ha, nhng vn c bn ca X hi hc, nh xut bn gio dc 1999.

10. Tiu chun nh gi sinh vin 100

- D lp: 80% - Tho lun: 20% - Bn thu hoch - Thuyt trnh - Bo co - Thi gia hc k: 30% - Thi cui hc k: 70% - Khc 11. Thang im: 10/10 12. Ni dung chi tit hc phn Chng I : i tng, chc nng, nhim v ca X hi hc nng thn 1. i tng nghin cu ca x hi hc nng thn 2. V tr ca X hi hc nng thn trong h thng cc chuyn ngnh x hi hc 3. H nhng vn nghin cu ca X hi hc nng thn 4. Vi nt s lc v s hnh thnh v pht trin ca X hi hc nng thn 5. Chc nng v nhim v ca X hi hc nng thn Chng II: Phng php nghin cu ca X hi hc nng thn 1. Mt s cch tip cn trong nghin cu X hi hc nng thn 2. Mt s l thuyt x hi hc hin i v vai tr ca n i vi X hi hc nng thn 3. H cc phng php nghin cu ca X hi hc nng thn 4. H phng php thu thp thng tin X hi hc trong nghin cu X hi hc nng thn 5. Cc bc tin hnh trin khai mt nghin cu X hi hc nng thn Chng III: Bn cht x hi nng thn 1. Khi nim nng thn 2. Nhng du hiu c ngha phn bit nng thn th 3. Mi quan h ca nng thn vi th v x hi tng th 4. Phn loi nng thn v lch s nng thn Chng IV: c th ca c cu x hi nng thn 1. Khi nim c cu x hi 2. Bn cht ca c cu x hi nng thn 101

3. Cc loi c cu x hi nng thn 4. S phn tng x hi trong nng thn Vit Nam hin nay Chng V: C nhn x hi nng thn 1. C nhn nng thn 2. Mi quan h gia c nhn gia nh dng h nng thn 3. Vai tr ca cc c nhn trong cc cng ng x hi nng thn 4. Nng dn - nhn vt x hi i din nng thn Chng VI: Gia nh v h gia nh nng thn Vit Nam 1. Khi nim gia nh v h gia nh nng thn Vit Nam 2. c im chung ca gia nh nng thn Vit Nam 3. H gia nh trong lng x truyn thng 4. H gia nh nng thn Vit Nam trong thi k bao cp 5. H gia nh nng thn trong tri k i mi 6. Hn nhn nng thn Vit Nam Chng VII: H hng trong nng thn Vit Nam 1. Khi nim cng ng x hi 2. Cng ng h hng nng thn 3. Cng ng gia tc trong lng x nng thn 4. H thng cc quang h x hi trong dng h Chng VIII: Lng x nng thn Vit Nam 1. Lng - mt cng ng x hi nng thn 2. Lng - h v lng - nc 3. Nhng bin c lch s ca lng Vit Nam 4. Vi nt v s khc bit gia lng Bc B, Nam B v bn bun.Phn loi lng x Vit Nam 5. Cc lai hnh lng x Vit Nam 6. C cu x hi ca lng Vit Nam hin i Chng IX: Cc thit ch x hi nng thn 1. Khi nim thit ch x hi 2. Cc thit ch x hi c bn nng thn 102

Chng X: Vn ha nng thn 1. Khi nim vn ha 2. Cc lai hnh vn ha nng thn 3. Cc vng vn ha nng thn Vit Nam 4. Vn ha lng x v nt c th ca n 5. c im chung ca vn ha nng thn

Ging vin

NCVCC. L Minh Ngc

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

103

 CNG CHI TIT MN HOC

1. TN HOC PHN: XA HI HOC QUAN LY 2. S VHT: 3 VHT (45 tit) 3. TRNH : SV nm th 3 4. PHN B THI GIAN: - Giang day ly thuyt: 35 tit - Seminar: 10 tit 5. IU KIN TIN QUYT: a hoc xong: - Xa hi hoc ai cng - Lch s Xa hi hoc 6. MUC TIU CUA HOC PHN: Gup sinh vin nm c toan b ni dung ly lun va s vn dung cua Xa hi hoc Quan ly. 7. NHIM VU CUA SINH VIN: - D lp y u - Thao lun - Vit tiu lun 8. TIU CHUN ANH GIA: - D lp y u - Thao lun - Vit tiu lun - Thi gia hoc ky - Thi cui hoc ky THANG IM: Thang im 10 9. TI LIU HC TP: 1. Marx - Engles: Toan tp, Nxb. Chnh tr quc gia, Ha Ni, 1997. 2. ang Cng san Vit Nam: Vn kin ai hi ai biu toan quc ln th V cua ang , Nxb. S tht, Ha Ni, 1982. 3. H Ch Minh: Toan tp, Tp 1, 2, Nxb. Chnh tr quc gia, Ha Ni, 1999-2000. 4. Doan Chnh: Lch s Trit hoc phng ng, Nxb. Chnh tr quc gia, Ha Ni, 1997. 104

5. Nguyn Minh Hoa: Nhng vn c ban cua Xa hi hoc , Nxb. Thanh ph H Ch Minh, 1993. 6. Ta Minh - Trn Tun Phat: Nhp mn Xa hi hoc, Nxb. Thanh ph H Ch Minh, 2001. 7. Vu Quang Ha, Cac ly thuyt Xa hi hoc (2 tp), Nxb. ai hoc Quc gia Ha Ni, Ha Ni, 2001. 8. Vu Hao Quang: Xa hi hoc Quan ly, Nxb. ai hoc Quc gia Ha Ni, Ha Ni, 2001. 9. Gunter Buschges: Nhp mn Xa hi hoc t chc, Nxb. Th gii, Ha Ni, 1996. 10. Ta Minh: Xa hi hoc quan ly, Nxb. Thng k, Tp. H Ch Minh, 2002.

PHN I. NI DUNG CHI TIT BI 1: NI DUNG CA X HI HC QUN L I. Khi nim

1. X hi hc l g? 2. X hi hc qun l 3. Y ngha II. Ly thuyt Quan ly xa hi

1. Ly thuyt quan ly xa hi cua A.Comte 2. Ly thuyt quan ly xa hi cua E.Durkheim 3. Y ngha III. i tng nghin cu

1. Muc ch va nguyn tc cua quan ly xa hi 2. Nhim vu va yu cu 3. i tng nghin cu BAI 2: TNG QUAN V QUAN LY VA XA HI HOC QUAN LY I. Tng quan v Quan ly xa hi

1. Ni dung 2. Quan ly xa hi Vit Nam 3. Quan ly xa hi phng Ty II. Quan ly xa hi phng Ty

1. T tng quan ly cua Platon 2. T tng quan ly cua Machiavel 105

III.

Quan ly xa hi phng ng

1. T tng quan ly cua Khng T 2. T tng quan ly cua Tun T va Manh T 3. T tng quan ly cua Han Phi T IV. Ly thuyt kinh in v Quan ly xa hi

1. Ly thuyt quan ly cua R.Owen 2. Ly thuyt quan ly cua K.Marx 3. Ly thuyt quan ly cua E.Durkheim V. Ly thuyt Quan ly hin ai cua Taylor

BAI 3: T TNG QUAN LY CUA KHNG T (C TR) I. Quan nim c tr trong quan ly cua Khng T

1. Ni dung cua hoc thuyt Nho gia 2. Nhn - L ao lam ngi 3. c tnh cua nha quan ly II. Hoc thuyt quan ly v ao tao cn b

1. ao tao can b chuyn nghip 2. Phm cht cua nha quan ly 3. Quan h gia nhng ngi quan ly vi nhn dn 4. Y ngha BAI 4: T TNG QUAN LY CUA MANH T VA TUN T I. T tng Quan ly cua Manh T

1. Quan nim v ngi lanh ao 2. ao tao giao duc 3. Thuyt tr nc tr dn 4. Y ngha II. T tng Quan ly cua Tun T

1. Quan nim v ngi lanh ao 2. Quan nim v ao tao Giao duc 3. Thut tr nc tr dn 4. Y ngha 106

BAI 5: T TNG QUAN LY XA HI CUA HAN PHI T I. Ni dung ly thuyt Phap tr

1. Ban cht ham li va ham quyn lc 2. Mi quan h gia ngi cai tr ke b tr 3. Y ngha nghin cu II. Nhng yu t cua qua trnh Quan ly

1. Th 2. Thut 3. Dung ngi 4. Y ngha BAI 6: QUAN LY CAC LY THUYT KINH IN VA HIN AI I. Ly thuyt quan ly kinh in

1. E. Durkheim 2. K.Marx F.Engles II. Hoc thuyt quan ly hin ai

1. Hoc thuyt quan ly khoa hoc cua Taylor 2. Hoc thuyt quan ly cua Henry Grantt III. Ly thuyt quan ly hanh chnh

1. Thuyt quan ly hanh chnh cua Henry Fayol 2. Thuyt quan ly hanh chnh cua M.Weber BAI 7: HNH THC VA PHNG PHAP T CHC QUAN LY I. Cac hnh thc quan ly

1. C cu t chc trc tuyt 2. C cu chc nng 3. C cu trc tip chc nng II. Phng phap xy dng c cu t chc quan ly

1. Tng quan 2. Cac phng phap cu th III. Cng tac lanh ao trong quan ly

1. Can b lanh ao 107

2. Yu cu i vi can b lanh ao trong quan ly 3. Thuyt quan ly khoa hoc cua Taylor 4. Thuyt quan tr cua Fayol 5. Nguyn tc quan ly BAI 8: NHIM VU - CHC NNG VA NGUYN TC QUAN LY I. Nhim vu quan ly

1. Quan ly t chc 2. Quan ly ky thut 3. Quan ly kinh t 4. Quan ly xa hi II. Chc nng quan ly

1. Chc nng hoach nh 2. Chc nng t chc 3. Chc nng iu khin 4. Chc nng kim tra 5. iu chnh quan ly BAI 9: QUYN LC TRONG QUAN LY I. Chc nng cua quyn lc trong quan ly

1. Khai nim quyn lc 2. Quyn lc lanh ao va uy tn trong quan ly 3. Chc nng quyn lc II. Cac nhn t c ban trong quan ly

1. Gia tr xa hi 2. Chun mc xa hi 3. Thit ch xa hi 4. D lun xa hi 5. Phong tuc, tp quan III. Dn chu Hnh thc cua quyn lc

BAI 10: MT S T TNG QUAN LY XA HI VIT NAM I. T tng quan ly xa hi Trong dn, v dn 108

II. III. IV. V.

T tng quan ly xa hi D dn vi ban T quan im c tr, phap tr n t tng vn tr T tng H Ch Minh v quan ly Nha nc do dn, v dn T tng H Ch Minh v la chon can b lanh ao

Ging vin

ThS. T Minh

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

109

 CNG CHI TIT HC PHN (31)

1. Tn hc phn: QUN L D N 2. S n v hc trnh: 03 3. Trnh : Cho sinh vin nm th 4 4. Phn b thi gian: 45 Tit - Ln lp: 100% - Thc tp phng th nghim, thc hnh: Khng 5. iu kin tin quyt: Qun tr hc v Pht trin Cng ng 6. Mc tiu ca hc phn: Gip sinh vin hiu th no l d n, ni dung ca mt d n nh, cch vit mt d n v cc lnh vc cng nh k thut k nng qun l mt d n. 7. M t vn tt ni dung hc phn: Gip sinh vin hiu c: - Cc khi nim lin quan n d n v qun l d n, - Ni dung tng qut ca mt d n v cch vit mt d n pht trin quy m nh; - Bit cc lnh vc cn qun l trong QLDA; - C mt s k nng v c th thc hnh mt s cng c QLDA. 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp: 100% (Vng > 2/12 bui hc khng c thi cui hc phn) - Bi tp: Lp lm vic theo nhm 4 ln trong 9 bui hc - Dng c hc tp: Tp, bt, USB v giy nhp v gio trnh ca ging vin 9. Ti liu hc tp: - Sch, gio trnh chnh: Gio trnh do Ging vin bin san v hiu chnh hng nm - Sch tham kho: 1/- Anita Hardon, Pimpawum Boonmongkon et al. Applied Health Research. Cip-Data Konkinlijke bibliotheek, Den Haag. Netherlands. 1995. 2/- Cedric Saldanha & John White.Using the Logical Framework for Sector Analysis and Porject Design, Asian Development Bank, Jun 1998. 3/- Dorsi Germann/ Eberhard Gohi.Participatory Impact Monitoring. GATE, Eschborn 1996. 110

4/- Joachim Theis & Healter M.Graoy. nh Gi Nhanh Nng Thn C S Tham Gia Ca Ngi Dn Phc V Cho Pht Trin Cng ng. IIED. 1995. 5/- L i Tr. Qun l d n. Ti liu tp hun photocopy. 6/2006. 6/- Michel C.Thomsett, Ng Mnh Hng. K nng QLDA. TTTKHKT. HNi. 1997. 7/- Nguyn Xun Ngha. Phng Php v K Thut Trong Nghin Cu X Hi. Khoa Ph N hc H. M BC. Tp.HCM. 1995. 8/- Phm nh Thi. Lnh o l pht trin tim nng ca ngi cng tc. Tp.HCM, 2000. 9/- SDRC. Cc gio trnh QLDA v GSLG.DA. Tp.HCM. 1995 -2006. 10/- Stanley Gajanayake & Jaya Ganayake. (Phm nh Thi & Nguyn Th Oanh dch). Nng cao nng lc cng ng (Community Empowerment A Participatory Training Manual on Community Project Development). NXB Tr, 1997. 10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp: T 80% tr ln - Tho lun: 45% s bui hc ( 4 ln trong 9 bui hc) - Thuyt trnh: Chia lp lm 10 t, mi t chn mt ch v lm bi thc hnh cc phn quan trng trong ni dung bi ging nh: Cy vn , vit mc tiu; v s Gantt, lp mu phiu gim st - Bo co: Lm bo co v bi thuyt trnh - Thi gia hc k: 30% - Thi cui hc k: 70% 11. Thang im: 10/10 12. Ni dung chi tit hc phn: I 1 2 3 4 II 1 2 Cc khi nim Cc khi nim Nhng mt cn qun l Cch qun l hin i Chu trnh qun l d n Lp k hoch d n Tm hiu cng ng K thut Cy vn 111

3 4 5 6 7 8 III 9 10 11 12 13 14

Xy dng mc tiu Xy dng ch bo Phn tch SWOT Hoch nh cc hot ng ca d n Gim st & Lng gi cc hot ng ca d n Lp ngn sch Qun l mt d n Qun l nhn lc Qun l cng vic Qun l thi gian, tin cng vic Qun l ngn sch Qun l ngun lc vt cht Qun l thng tin

Gang vin

ThS. Vn Bnh

13/ Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

112

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: X HI HC Y T (HEALTH SOCIOLOGY) 2. S n v hc trnh: 3 (2 l thuyt, 1 thc hnh) 3. Trnh : Sinh vin nm th 3 4. Phn b thi gian: 1. Ln lp: 100.0% 5. iu kin tin quyt: 1- X Hi Hc i Cng 2- Phng Php iu Tra X Hi Hc 6. Mc tiu ca hc phn: - Sinh vin hiu v phn tch c cc vn lin quan n y t, sc khe v bnh tt di gc x hi hc; - Sinh vin c kin thc v k nng v cc phng php nghin cu trong x hi hc Y t. 7. M t vn tt ni dung hc phn: S dng cc quan im, l thuyt v phng php nghin cu x hi hc nghin cu cc vn y t v sc kho 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp - Tho lun - Bi tp - Thi gia k v cui l 9. Ti liu hc tp: a) Ti liu chnh: - Tm tt bi ging - Bo co nghin cu chnh sch ca Ngn Hng Th Gii, ng u vi AIDS: nhng u tin ca chnh ph trong mt dch bnh ton cu, Nh xut bn Lao ng, 1999 - Bencha Yoddummern-Attig et al, Qualitative Methods For Population And Health Research, Mahidol University, 1993 113

- ng Phng Kit, Tm L v Sc Kho, Nh Xut Bn Vn Ha Thng Tin, 2000 - Jennie Naidoo & Jane Wills, Health Studies-An Introduction, Palgrave, Newyork,2001 - Phan Vn Duyt, Sc kho nhn dn v pht trin kinh t x hi, Nh xut bn Y Hc, 1998 b) Ti liu tham kho: - B Y T, Sc Kho V Thnh Nin, Chng trnh hp tc Vit Nam-Thy in lnh vc BMTE/KHHG, H Ni, 1997 - Hng B Thnh, Mt s nghin cu v sc kho sinh sn Vit Nam sau Cairo, Nh xut bn Chnh tr Quc Gia, 1999 - V Quang c, Gio trnh Y Hc X Hi, ti liu ging dy lu hnh ni b, i Hc Cng Ngh Tn c Thng, 2002 10. Tiu chun nh gi sinh vin 1. D lp 2. Tho lun 3. Thi gia k, cui hc k 11. Thang im 1- Kim tra gia hc k: 30% 2- Kim tra cui hc k: 70% 12. Ni dung chi tit hc phn Chng 1: 1. Tn chng: Tng quan v sc kho 2. S tit d kin: 6 tit 3. Mc tiu yu cu ca chng: - Hiu c cc kha cnh kinh t, vn ha v x hi ca vn sc kho - Qu trnh hnh thnh v pht trin mn hc - c im, i tng v cc vn nghin cu ca x hi hc y t - nh ngha v sc kho v cc tiu ch o lng sc kho 4. Chi tit cc mc ca chng: 1.1 Cc ngnh khoa hc x hi nghin cu v y t v sc kho 1.2 Lch s mn hc, nh ngha 1.3 Cc lnh vc nghin cu ca x hi hc y t 114

1.4 nh ngha v sc kho ca t chc y t Th gii (WHO) di gc y hc, x hi hc v tm l hc

Chng 2: 1. Tn chng: ng dng cc l thuyt v khi nim x hi hc trong nghin cu cc vn y t v sc kho 2. S tit d kin: 15 tit 3. Mc tiu yu cu ca chng: - Hiu c ngha v cch ng dng l thuyt cu trc-chc nng, l thuyt tng tcbiu tng v khi nim quan h x hi trong nghin cu cc vn y t v sc kho 4. Chi tit cc mc ca chng: 2.1 Cch tip cn cu trc-chc nng (Structural- Functional approach) trong XHH y t 2.1.1 Vai tr bnh (Sick role) 2.1.2 Chc nng, thnh phn ca h thng y t (Health system) 2.1.3 Cc tiu ch nh gi c s y t v cc yu t nh hng s dng dch v y t 2.2 Cch tip cn tng tc-biu tng (Symbolic interactionism) trong XHH y t 2.2.1 Khi nim v hnh nh c th (Body images) 2.2.2 Thi quen thc phm ca x hi (Food habit) Chng 3: 1. Tn chng: Mt s vn sc kho v bnh tt m x hi ang quan tm 2. S tit d kin: 9 tit 3. Mc tiu yu cu ca chng: - Hiu c hin trng v chin lc i ph cc nguy c sc kho chnh ti khu vc th 4. Chi tit cc mc ca chng: Sinh vin chn mt trong cc chuyn sau y: . Chuyn 1: Thai ngoi mun tui v thnh nin (Hin trng, nguyn nhn, tc hi, phng hng gii quyt) . Chuyn 2: Stress (Hin trng, nguyn nhn, tc hi, phng hng gii quyt) 115

. Chuyn 3: HIV/AIDs (Hin trng, nguyn nhn, tc hi, phng hng gii quyt) . Chuyn 4: Nghin ru (Hin trng, nguyn nhn, tc hi, phng hng gii quyt)

Ging vin

TS. Phm Gia Trn

13.Ngay ph duyt: 20/09/2011 14.Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

116

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: X HI HC TN GIO 2. S n v hc trnh: 3 VHT 3. Trnh : (cho sinh vin nm th 1, th 2, ): nm 3 4. Phn b thi gian: - Ln lp: 100% (60 % thuyt ging, 40 % thuyt trnh, tho lun) 5. iu kin tin quyt: X hi hc i cng 6. Mc tiu ca hc phn: Tn gio l mt lnh vc quan trng trong vn ha ni chung, mt nhn t cu thnh cn tnh v l mt nh ch x hi. Mn hc nhm cung cp cho sinh vin ngnh X hi hc nhng kin thc c bn, phn tch hin tng tn gio di gc x hi hc v thy c tc ng qua li gia nh ch tn gio v cc nh ch khc. 7. M t vn tt ni dung hc phn: Cung cp nhng kin thc c bn v lch s X hi hc tn gio, cc quan nim v tn gio, cc li tip cn chnh yu, cc loi hnh tn gio tn gio chnh yu. ng thi cng cp nhng vn x hi quan trng ca tn gio trong thi hin i: qu trnh th tc ha, cc phong tro tn gio miMn hc cng s b tm hiu mt s vn v cc tn gio trong x hi Vit Nam hin nay, dn tc Vit cng nh vng dn tc t ngi. 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp - Bi tp: Lm bi c nhn v thuyt trnh 9. Ti liu hc tp: - Sch, gio trnh chnh - Nguyn Xun Ngha, X hi hc tn gio v mt s vn tn gio Vit nam , HM, 1998-2010. - Sabino Acquaviva, X hi hc tn gio, (bn dch ting Vit ca L Din), NXB KHXH, H Ni, 1998 - Sch, ti liu tham kho - Quang Hng (cb), Tn gio v my vn tn gio Nam b, Nxb Khoa hc x hi, H ni, 2001. - C. Mc v Ph. Angghen v tn gio (Nguyn c S ch bin, Nxb. Khoa Hc X Hi, 1998. 117

- S.A. Tokarev, Nhng hnh thc tn gio s khai, H Ni, NXB KHXH, 1993. - Tng Cc Chnh tr, Tm hiu tn gio, Nxb Qun i nhn dn, H ni , 1990. - ng Nghim Vn (cb), L lun v tn gio v tnh hnh tn gio ti Vit Nam, H ni, NXB Chnh tr quc gia, 2001. - ng Nghim Vn (cb), Nhng vn l lun v thc tin tn gio Vit Nam, H Ni, NXB KHXH, 1998. - ng Nghim Vn (cb), V tn gio tn ngng Vit Nam hin nay, H Ni, NXB KHXH, 1996. - Vin Nghin cu tn gio, Nhng vn tn gio hin nay, H Ni, NXB KHXH, 1994. - Vin Nghin cu tn gio, V tn gio tp 1, Nxb Khoa hc x hi, h Ni, 1994. * Tp ch: - Tp ch Nghin cu tn gio - Cc bi trn cc tp ch ca Nguyn Xun Ngha: - Nguyn Xun Ngha, "Tm thc tn gio v l thuyt th tc h chu v Vit Nam", Tp ch Nghin cu Tn gio, s 2-2010, 3-10. (Bo co ti Hi tho quc t "Vn ha tn gio trong bi cnh ton cu ha", i hc Quc gia H Ni, 29-10-2009.) - Nguyn Xun Ngha, "Pierre Bourdieu v x hi hc tn gio", Tp ch Nghin cu Tn gio, s 8-2008, 50-59. - Nguyn Xun Ngha, "L thuyt chn la hp l v vic gii thch hin tng tn gio", Tp ch Khoa hc x hi, s2-2008, 69-79. - Nguyn Xun Ngha, "X hi hc tn gio ca Max Weber v tnh thi s ca n", Tp ch Nghin cu Tn gio, s 2-2007, 6-14. - Nguyn Xun Ngha, "Ph n, tn gio v vn pht trin" (phn 1). TC Nghin cu Tn gio, s 6-2005, tr.15-24. - Nguyn Xun Ngha, "Ph n, tn gio v vn pht trin" (phn 2). TC Nghin cu Tn gio, s 1-2006, tr. 12-17. - Nguyn Xun Ngha, "Cc chiu kch ca tnh tn gio", Tp ch Nghin cu Tn gio, s 12005, 8-13. - Nguyn Xun Ngha, "Nguyn tc th tc trong mi quan h Nh nc v Gio hi", Tp ch Nghin cu Tn gio, s 4-2004, 34-43. - Nguyn Xun Ngha, "Tn gio trong thi hin i: th tc ha hay phi th tc ha", Tp ch Nghin cu Tn gio, s 2-2003, 21-30. - Nguyn Xun Ngha, "nh ngha v tn gio v nhng h lun trong nghin cu qu trnh th tc ha", Tp ch Nghin cu Tn gio, s 2-2002, 21-27. - Nguyn Xun Ngha, Bin chuyn trong i sng tn gio ca ngi Cng gio TPHCM (iu tra x hi hc), c cng b trong Mt cuc thm d x hi hc v i sng o ca ngi cng gio TPHCM trong Cng gio v Dn tc, 1990, s 760. 118

- Nguyn Xun Ngha, Ngi gio dn nhn v vai tr ca linh mc, ca ban chp hnh gio x v ca chnh mnh, Cng gio v Dn tc, 1990, s 782. - Nguyn Xun Ngha, Ngi gio dn thnh ph vi vn hn nhn v gia nh, Cng gio v Dn tc, 1990, s 784. - Nguyn Xun Ngha, "o Pht Tiu tha ngi Kh-me vng ng bng sng Cu long: chc nng x hi c truyn v ng thi x hi", Tp ch Nghin cu tn gio, s 5-2003, 25-37. - Nguyn Xun Ngha, "Religion and process of secularization", Viet Nam - Social Sciences, 3, 1997, 40-48. "Tn gio v qu trnh th tc ha", Tap Ch X Hi Hc, s 1 (53), 1996, 8-13. - Nguyn Xun Ngha, " ngha x hi ca cc tn ngng cng ng ngi Hoa ng bng sng Cu Long" trong My c im vn ha vng ng bng sng Cu Long, Vin Vn H, H Ni, 1984. - Nguyn Xun Ngha, "Les mouvements messianiques du delta du Mkong de la fin du 19 sicle 1975", Social Compass, 42(3), 1995, tr. 317-328; Nguyn Xun Ngha, "Vi nhn xt v cc phong tro tn gio cu th ng bng sng Cu Long t cui th k 19 n trc 1975" Tp vn, Pht Thnh o, Pht lch 2532, 1989, tr. 70-78. C th tham kho trn trang web: https://groups.google.com/group/xa-hoi-hoc/web/nhng-cng-trnh-ca-nguyn-xun-ngha?hl=vi http://nguyenxnghia.blogspot.com/ 10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp : Ti thiu 80% - Tho lun, thuyt trnh, chuyn cn: 40% tng s im - Thi cui hc k: 60% 11. Thang im: 10

119

12. Ni dung chi tit hc phn: STT 1 CHNG Chng 1: Tn gio v nh ngha tn gio MC TIU Gip sinh vin hiu c khi nim tn gio gn vi cc nn vn h, do c nhiu nh ngha khc nhau. TIU MC 1.1 Tn gio trong quan im vn h Ty phng v ng phng 1. 2 Mt s quan nim khng chnh xc v tn gio 1.3 Mt s c im chung ca cc tn gio 1.4 Hai li nh ngha c in v tn gio: nh ngha bn cht v chc nng 1.5 Mt li nh ngha mi ca D. HervieuLger, J. P. Williame 2 Chng 2: Nm cc li tip cn 2.1 Li tip cn chc nng v tn gio Cc li x hi hc v vn 2.1.1 Quan im ca Malinowski tip chnh ha 2.1.2 Quan im ca . D-urkheim v tn gio 2.1.3 Quan im ca T. Parsons 2.1.4 Li tip cn h thng ca Luhmann 2.2 Li tip cn hnh ng x hi v tn gio 2.2.1 Quan im ca M.Weber 2.2.2 Quan im ca P. Berger 2.3 Li tip cn mu thun x hi: quan im ca Marx-Engels 2.4 L thuyt chn la hp l v tn gio 3 Chng 3: Nhm thao tc ha 3.1 Cc chiu kch ca tnh tn gio theo quan Cc chiu khi nim tnh tn im ca C. Glock cnh ca gio 3.2 Cc chiu kch ca tnh tn gio theo quan tnh tn im c a D. Hervieu-Lger gio Chng 4: Hiu c cc loi 4.1 Phn loi ca M.Weber v E. Troelstch Cc loi hnh t chc tn gio 4.2 Cc hnh thc gio hi, gio phi, phi, hnh t huyn b chc tn gio 120

Chng 5: Nm c mi tng Tn gio quan gia tn gio v trong x tnh hin i hi hin i

5.1 Qu trnh th tc ha tn gio 5.2 Phn ng i vi qu trnh th tc h: 5.2.1 Gii th tc h, phi th tc h 5.2.2 S ra i ca cc khuynh hng bo th 5.2.3 Cc phong tro tn gio mi (NRM) 5.3 Tn gio trong thi i k thut s

Ging vin

TS. Nguyn Xun Ngha

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

121

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: X HI HC GIO DC 2. S n v hc trnh: 3 3. Trnh : (cho sinh vin nm th 3) 4. Phn b thi gian: - Ln lp: 45 Tit 5. iu kin tin quyt: Hc vin nm vng cc l thuyt x hi hc v phng php nghin cu XHH 6. Mc tiu ca hc phn:Lm sng t mi quan h gia gio dc v x hi, gio dc v con ngi trong bi cnh x hi c th. Mi quan h tc ng qua li ny c xem xt thng qua vic phn tch cc khi nim c bn ca X hi hc. 7. M t vn tt ni dung hc phn: S pht trin kinh t nhiu thnh phn c tc ng g i h thng v thit ch gio dc? Ci cch gio dc gio dc c tc ng nh th no i vi s tng trng kinh t? Gio dc c vai tr g i vi s phn ha x hi v phn tng x hi? Vai tr ca gio dc i vi vic x hi ha c nhn trong x hi hin i nh th no?, Vit Nam?, nhng vn no ang c t ra? Mi quan h gia dn s v gio dc? Yu t gio dc tc ng nh th no trong qu trnh Xa i gim ngho? Nhng vn v ci cch gio dc trong qu trnh hi nhp tn cu ha?... Cc vn x hi trong qui hoch th: kha cnh x hi lin quan n nhu cu thit yu ca ngi dn th. Cc mi lin h gia dn s, nh v mi trng. Cc lung nhp c v vn hi nhp vo thnh ph. 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp: - Bi tp 9. Ti liu hc tp: - Sch, gio trnh chnh: cng bi ging [1] Sch tham kho: 1. Gao dc v tng trng, Hi ng phn tch kinh t, NXBCTQG, 2006 122

2. X hi hc Gio Dc (L Ngc Hng, Nxb l lun chnh tr, HN 2006) 3. XHH Gio Dc v Gio Dc hc (Stanislaw Kowalski NXB H Quc gia TP.HCM Thanh L dch t ting Ba Lan) 4. XHH Nhp mn (Tp th tc gi: Tony Bilton, Kenwin Bonnett, Philip Jones, Michelle Stanworth, Ken Sheard) 5. XHH i cng (Nguyn Sinh Huy NXB H Quc gia HN 1999) 6. X hi ha cng tc Gio dc Nhn thc v hnh ng (Vin KH Gio dc NXB GD HN.1999) 7. Nghin cu XHH (Chung , Nguyn nh Tn NXB Chnh tr Quc gia HN.1996) 8. V vn Gio dc o to (Phm Vn ng NXB Chnh tr Quc gia HN.1999) 9. Mt s vn o to gio vin (Michel Divilay NXB GD Hn.1998) 10. S pht trin Gio dc v ch thi c Vit Nam thi k phong kin (Nguyn Tin Cng NXB GD HN.1998) 11. Suy ngh v vn ha gio dc Vit Nam (GS.TS Dng Triu Tng NXB Tr Hn.11-2000) 12. Gio dc hc (B GD-T NXB GD 1998) 13. Lch s gio dc th gii (H Nht Khang o Thanh Am NXB GD.1998) [2] Cc tp ch tham kho chnh Tp ch gio dc v thi i (ngnh gio dc Vit Nam) 10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp: 5% - Tho lun: 5% - Thuyt trnh: 20% - Thi gia hc k - Thi cui hc k 70% 11. Thang im: 10/10 12. Ni dung chi tit hc phn:
TUN

NI DUNG GING DY

S TIT

TRONG

GHI CH

L T 123

BT, TL

TH

Kim tra 10% : kim tra 15 pht 1. 2. 3. 4. 5. Khai lun v XHH Giao Duc Nhng ni dung c ban cua nghin cu XHH Giao Duc Nhng ni dung c ban cua nghin cu XHH Giao Duc 5 5 5 5 5 3 5 3 2 2

Mt s quan im , ly thuyt cua XHH v cac vn Giao 5 Duc Mt s quan im , ly thuyt cua XHH v cac vn Giao 5 Duc va bt bnh ng

Kim tra gia k 20% : Thuyt trnh 6. 7. 8. 9. Mi quan h gia gio dc v cc lnh vc khc trong x 5 hi (KT - GD) Mi quan h gia gio dc v cc lnh vc khc trong x 5 hi (GD DS) Mi quan h gia gio dc v cc lnh vc khc trong x 5 hi (GD _VH PL..) Quan im Mac xit v hoat ng Giao duc va thc trang 5 giao duc Vit Nam 45 2 2 3 3 31 3 3 2 2 14

TNG CNG: Kim tra cui k : Thi vit

Ging vin

TS. Vn Th Ngc Lan

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

124

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: PHNG PHP NGHIN CU X HI I 2. S n v hc trnh: 04 3. Trnh : cho sinh vin nm th 2 chng trnh C nhn XHH 4. Phn b thi gian: 60 Tit - Ln lp: 100% - Thc tp phng th nghim, thc hnh: - Khc: 5. iu kin tin quyt: x hi hc i cng, thng k x hi 6. Mc tiu ca hc phn: Gip sinh vin hiu v Lch s, Phng php lun ca Nghin cu X hi, Cc k thut nghin cu v Xy dng c mt cng (k hach) nghin cu x hi hc. 7. M t vn tt ni dung hc phn: Gip sinh vin hiu c: Lch s hnh thnh ca cc PPNCXH; phn bit i tng, mc tiu ca NC.XHH; bit cch trnh by theo yu cu khoa hc ca nghin cu x hi trong tng mc ca mt cng, bit cc k thut thu thp thng tin trong mt nghin cu XHH v c th thc hin cc k thut ny. 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp: 100% (Vng > 2/12 bui hc khng c thi cui hc phn) - Bi tp: Lp lm vic theo nhm 8 ln trong 12 bui hc - Dng c hc tp: Tp, bt, USB v giy nhp. - Khc 9. Ti liu hc tp: - Sch, gio trnh chnh: Gio trnh do Ging vin bin san v hiu chnh hng nm - Sch tham kho: 1. Anita Hardon, Pimpawun Boonmongkon v nhng ngi khc. Applied Health Resaerch, Mahidol University, Nederland, 1995. 2. Joachim Theis & Healter M.Graoy; nh Gi Nhanh Nng Thn C S Tham Gia Ca Ngi Dn Phc V Cho Pht Trin Cng ng; IIED, 1991.

125

3. Nguyn Xun Ngha, Phng php v k thut trong nghin cu x hi . i hc M Bn cng Tp. H Ch Minh, Tp.H Ch Minh, 1995. 4. Phm vn Quyt Nguyn Qu Thanh, Phng php nghin cu X hi hc, i hc Quc gia H Ni, NXB i hc Quc gia H Ni, 2001. 5. L Hng Quc v cc ng nghip, Phng Php nh Gi Nhanh Nng Thn C Ngi Dn Tham Gia (PRA) Trong Hot ng Khuyn Nng Khuyn Lm , NXB Nng nghip, H Ni 1998. 6. Stanley Gajanayake/Jaya Gajanayake Nng cao nng lc cng ng NXB Tr , 1997. 7. Trng i hc Y Khoa H Ni; Phng Php Nghin Cu nh Tnh Trong Cc Chng Trnh Y T; H Ni. - Khc. 10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp: T 80% tr ln - Tho lun: 50% s bui hc ( 6 ln trong 12 bui hc) - Bn thu hoch: Lp chia lm 10 t hc tp. Mi t lm 1 bi tp nh my vi tnh v trnh by bng Power point thuyt trnh trc lp. - Thuyt trnh: Cc t thuyt trnh v cc ch chn sn t bui hc th 3 n th 10. - Bo co: Lm bo co v bi thuyt trnh - Thi gia hc k: 30% - Thi cui hc k: 70% - Khc 11. Thang im: 10/10 12. Ni dung chi tit hc phn: Phn 1: Mt s kin thc cn bn lin quan n nghin cu XHH Bi 1: V tr ca Nghin cu X hi hc trong qu trnh hnh thnh l thuyt XHH. 4. S lc s ra i v pht trin ca l lun v phung php nghin cu X hi hc (PP.NC.XHH). 5. V tr ca NC.XHH trong qu trnh hnh thnh l thuyt XHH. 6. Chc nng ca NC.XHH. Bi 2: Mt s khi nim 3. Khi nim PP. NCXHH, phng php lun.

126

4. Thng tin ca NC.XHH v cc dng thng tin thc nghim khc i vi s pht trin ca XHH. 5. Cc dng nghin cu ch yu Bi 3: Mt s khi nim (tip theo) 6. Mt s yu cu v phng php lun ca nghin cu XHH. 7. C s phng php lun ca trit hc mc xt 8. Vai tr ca phng php lun ca h thng l thuyt XHH. 9. S nh hng n tng c nhn ca ngi nghin cu trong nghin cu XHH. 10. Cc loi hnh nghin cu XHH. Phn II: Cc bc tin hnh mt nghin cu XHH Bi 4: Giai on chun b cho mt NC.XHH 5. Xc nh ch nghin cu 6. Xc nh cu hi nghin cu 7. Xc nh mc ch, mc tiu tng qut, mc tiu c th, ngha thc tin ca NC. Bi 5: 8. Xc nh khch th, i tng v phm vi NC. 9. Xc nh hng tip cn v la chn cc l thuyt XHH v khoa hc x hi khc ng dng vo ch NC. 10. Xy dng m hnh l thuyt Bi 6: 11. nh ngha cc khi nim. 12. Xy dng cc gi thuyt. Bi 7 v 8: 13. Xc nh phng php nghin cu v phn tch d liu. 14. Xc nh mu v phng php chn mu nghin cu. Bi 9: 15. Xc nh phng php thu thp thng tin v cc cng c lin quan. Bi 10: 16. Xy dng bng hi cho nghin cu nh lng. Bi 11: 17. Xy dng bng hng dn phng vn cho nghin cu nh tnh. 127

18. Quan st v cc nguyn tc quan st. 19. Xc nh cc thun li, hn ch ca nghin cu. Bi 12: Giai on thc hin nghin cu 1. Chn thi im thu thp thng tin. 2. Chn nghin cu vin v gim st vin 3. Tp hun. 4. Chn mu. 5. Tin hnh thu thp thng tin kim tra cc cng c thu thp thng tin (pre test) 6. iu chnh cng c thu thp thng tin 7. Thu thp thng tin chnh thc. Bi 13: Giai on x l thng tin v vit bo co nghin cu 1. Xy dng thang o v m ha 2. Nhp s liu 3. Phn tch thng tin v vit bo co nghin cu. 4. Cng b kt qu nghin cu. Phn III: Cc k nng (l thuyt v thc hnh) Bi 15: Xy dng bng hi nh lng Bi 16: Xy dng bng hng dn phng vn su v phng vn nhm Bi 17: K nng phng vn Bi 18: Quan st Bi 19: Tham kho ti liu th cp Bi 20: Nguyn tc o c trong nghin cu Bi 21: Tc dng, li ch nh gi nhanh nng thn tham gia (PRA) Gii thiu v thc hnh mt s cc cng c PRA: Phng vn nhm, s , xp hng, lch thi v

Ging vin

Ths. Vn Bnh

128

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

129

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: PHNG PHP NGHIN CU XHH II 2. S n v hc trnh: 4 3. Trnh : Cho sinh vin nm th 4 4. Phn b thi gian: - Ln lp: 60 tit - Thc tp phng th nghim, thc hnh: - Khc: 5. iu kin tin quyt: Hc vin nm vng x hi hc i cng, cc l thuyt x hi hc v tin hc chuyn ngnh (SPSS), ton thng k 6. Mc tiu ca hc phn: Cung cp cho hc vin mt s vn , phng php v k thut c bn trong vic thu thp v phn tch cc d liu x hi. 7. M t vn tt ni dung hc phn: Xc nh ti v nhim v nghin cu. Xy dng gi thuyt nghin cu Cc phng php nghin cu (nghin cu nh lng v nghin cu nh tnh) X l, phn tch cc d liu v trnh by bo co khoa hc 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp: y - Bi tp: hon thnh cc bi tp - Dng c hc tp: - Khc 9. Ti liu hc tp: - Sch, gio trnh chnh: cng bi ging [1] Sch tham kho:

a) Phng php nghin cu x hi hc, Phm vn Quyt Nguyn Ch Thanh, Nxb.HQG HN. 2001 130

b) Thc hnh nghin cu x hi, Nxb. Chnh tr quc gia, HN. 1998 c) Nghin cu x hi thc nghim. Nxb. Th gii. HN. 1999 d) Phng php v k thut trong nghin cu x hi, Nguyn Xun Ngha, i hc m TP. HCM. 1995 10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp: 5% - Tho lun: 5% - Bn thu hoch: 20% - Thuyt trnh: - Bo co - Thi gia hc k - Thi cui hc k 70% - Khc 11. Thang im: 10/10 12. Ni dung chi tit hc phn

TUN

NI DUNG GING DY

S TIT

TRONG LT BT, TL TH

GHI CH

10.

I: Xc nh ti v nhim v nghin cu: 1.1 ti thng c chia hai loi: + Nghin cu c bn (nghin cu khoa hc khi qut ha l lun XHH) + Nghin cu ng dng

11. 12. 13.

1.2 Nhim v ca ca nghin cu: l nhng vn 5 do nhu cu nghin cu t ra cn phi gii quyt. II. Xy dng cc gi thuyt 2.1 Gi thuyt l g? 2.2 Xy dng gi thuyt trong chng trnh nghin cu 5 5

5 3 3 2 2

14.

Xy dng gi thuyt trong chng trnh nghin 5 cu (tip) 131

15.

III. Thao tc ha cc khi nim 3.1 Mi quan h gia khi nim c bn v thng tin thc nghim. 3.2 H thng cc ch bo khi nim v ch bo thc nghim.

16.

IV. Cc phng php nghin cu 4.1 Nghin cu nh lng: Ngun s liu: s liu thng k, iu tra mu v cc ngun khc.

17. 18. 19. 20.

Cp phng php thu thp thng tin Vn o c trong nghin cu XHH thc nghim Xy dng cc cng c thu thp thng tin nh lng V. Phng php chn mu Nghin cu tng th v nghin cu chn mu Cc Phng php chn mu

5 5 5 5

3 3 3 3

2 2 2 2

21.

VI. Phn tch v vit bo co 5.1 Phn tch d liu 5.2 Din gii d liu

TNG CNG: Kim tra cui k : Thi vit

60

39

16

Ging vin

TS. Vn Th Ngc Lan

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

CNG CHI TIT HC PHN

132

1/ Tn hc phn: X HI HC PHP LUT 2/ S n v hc trnh: 3 VHT 3/ Trnh cho sinh vin nm th 4 4/ Phn b thi gian: Ln lp: 45 tit, trong : GV ging l thuyt: 35 tit v SV tho lun, xmina: 10 tit.

5/ iu kin tin quyt: X hi hc i cng 6/ Mc tiu ca hc phn: sau khi hon tt mn hc, SV c th: Nm bt c nhng kin thc lin quan n XHHPL nh khi nim v nh ngha php lut, nhng c trng x hi hc ca php lut, i tng nghin cu ca x hi hc php lut, d bo v php lut, phng php nghin cu ca XHH php lut Nm c c bn v s hnh thnh t duy XHHPL thi C i, Trung Hoa thi C i, thi Trung c Nm c cc hc thuyt kinh in v cc trng phi XHH php lut thi hin i Nm c nhng kha cnh x hi hc ca thi hnh php php lut Nm c vai tr v nh hng ca php lut trong i sng x hi. v mt s vn x hi hc php lut hin nay ti Vit Nam.

7/ M t vn tt ni dung hc phn: X hi hc php lut (XHHPL) l mt ngnh khoa hc x hi, thc y s thay i, iu chnh php lut, cung cp cc gii php nhm gii quyt cc vn trong mi quan h con ngi vi con ngi; con ngi vi t chc, nh nc; t chc vi t chc. XHHPLvi cch tip cn XHH ca mnh, m qua gip ch th ra quyt nh php lut nhn thc hoc hiu bit hn v cc nguyn nhn trong vn ca h, gip h nhn nhn, phn tch, quyt nh v la chn phng n tt nht gii quyt nhng vn c nhn v x hi c lin quan n php lut. 8/ Nhim v ca sinh vin: D lp: Sinh vin cn c trch nhim d lp y cc tit hc v tch cc tham gia hot ng ca nhm. mn hc c hiu qu cao, mn hc s p dng phng php ging dy tch cc, c ngha l ging vin v sinh vin u tham gia vo mi hot ng ca bui hc nh tho lun nhm, gii quyt cc vn , cng trao i kin. Tuy nhin, sinh vin l trung tm ca qu trnh hc tp, ging vin l ngi iu hnh, nh hng, dn dt qu trnh hc tp ca SV thng qua vic huy ng kin thc, chia s kinh nghim v k nng vn c ca h. Dng c hc tp: My laptop, my chiu. 133

9/ Ti liu hc tp: Sch gio trnh chnh: Ti liu pht cho sinh vin do Ging vin bin son. Sch tham kho: Kulcsar Kalman(c Huy bin dch), C s x hi hc php lut, NXb Gio dc, H ni, 1999 Thanh L, X hi hc php lut v x hi hc ti phm, Nxb Khoa hc X hi, Tp. H Ch Minh, 2004 B Gio dc v o to, Nhp mn X hi hc, Nxb Gio dc, H ni, 1999 V Ho Quang, X hi hc qun l, Nxb i hc quc gia H ni, 2004 Montesquieu, Bn v tinh thn php lut, Nxb L lun Chnh tr, H Ni, 2004 Jean Jacques Rousseau, Bn v kh c x hi, Nxb L lun Chnh tr, H ni, 2004 Richard T. Schaefer, X hi hc, Nxb Thng k, H ni, 2005 PTS Chung PTS Nguyn nh Tn, Nghin cu x hi hc, Nxb Chnh tr quc gia, H ni, 1996 Hc vin chnh tr Quc gia H Ch Minh, X hi hc trong qun l, H Ni, 2000 Cc tp ch x hi hc.

10/ Tiu chun nh gi sinh vin: D lp v tho lun: 15% Bo co nhm: Thi gia hc k: Thi cui k: 15% 30% (gm 3 phn trn) 70% - (SV lm tiu lun hoc t lun)

11/ Thang im: im chung: im gia k: im thi cui k SV lm tiu lun: 10/10 3/10 7/10

12/ Ni dung chi tit hc phn: Phn I: GV ln lp Bi 1: NHP MN X HI HC PHP LUT 1. Khi nim v nh ngha php lut 2. Nhng c trng x hi hc ca php lut 134

3. i tng nghin cu ca x hi hc php lut a) nh ngha XHH php lut b) Khch th ca XHH php lut c) i tng nghin cu ca XHH php lut d) Ni dung chnh ca XHH php lut e) D bo v php lut 4. Phng php nghin cu ca XHH php lut 5. Chc nng c bn v nhim v ca XHH php lut 6. ngha ca vic nghin cu XHH php lut Bi 2: S LC V S HNH THNH V PHT TRIN T DUY X HI HC PHP LUT 1. Cc t duy XHH php lut thi k C i 2. Cc t duy XHH php lut Trung Hoa thi k C i 3. Cc t tng XHH php lut thi k Trung c 4. Cc hc thuyt kinh in 5. Cc trng phi XHH php lut thi hin i Bi 3: THIT CH PHP LUT 1. Ngun gc ca thit ch php lut 2. Khi nim v tnh cht ca thit ch php lut 3. S hnh thnh v tc ng n x hi ca thit ch php lut 4. Cc yu t nh hng n s hnh thnh v tc ng n x hi ca thit ch php lut 5. H thng x hi v c ch tc ng ca thit ch php lut 6. Chc nng x hi ca thit ch php lut BI 4: CC HNH THC TN TI CA PHP LUT 1. S thng nht chung trong a dng ca php lut 2. Thnh vn v bt thnh vn 3. Tiu php lut 4. Thuyt ly php lut mnh lm trung tm v tnh tng i php lut Bi 5: VAI TR CA THIT CH PHP LUT TRONG X HI 1. Thit ch php lut trong quan h vi cc lnh vc x hi 135

a) Thit ch php lut trong quan h vi kinh t b) Thit ch php lut trong quan h vi chnh tr c) Thit ch php lut trong quan h vi Nh nc d) Thit ch php lut trong quan h vi cng dn e) Thit ch php lut trong quan h vi tn gio f) Thit ch php lut trong quan h vi vn ha g) Thit ch php lut trong quan h vi t ai 2. Anh hng x hi ca thit ch php lut b) i vi c nhn, nhm, cng ng x hi v thc php lut c) i vi vn hiu qu ca cng tc t php d) i vi vn quy phm php lut tc ng n x hi e) i vi vn d lun x hi v ni dung php lut BI 6: NHNG KHA CNH X HI HC CA S THI HNH PHP LUT 1. Vn tun theo php lut 2. Chnh tr v s p dng php lut 3. Chun mc php lut v quyt nh p dng php lut 4. Vai tr ca cc nhn t ch quan trong vic quyt nh p dng php lut 5. Ra quyt nh 6. Nhng vn tnh hiu qu ca php lut 7. Bin i php lut 8. Mt s vn x hi hc php lut hin nay ti Vit Nam Phn II: Tho lun nhm ti lp (c GV d v kt lun): 10 tit

Ging vin

Th.s Bi Ngha 13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

136

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: X HI HC V TRUYN THNG I CHNG 2. S n v hc trnh: 3 3. Trnh : Cho sinh vin t nm th ba 4. Phn b thi gian: - Ln lp: ton thi gian 5. iu kin tin quyt: Cc kin thc cn bn cn hc trc: - Nhp mn x hi hc. - Phng php nghin cu x hi hc I. 6. Mc tiu ca hc phn: Gii thiu cho sinh vin tip cn vi mt mn x hi hc chuyn bit vi h thng l lun v cc nghin cu thc nghim ca n. Mc tiu c th v yu cu nhn thc ca sinh vin: - Nm c cc khi nim c bn, mt s hng tip cn, mt s quan im l lun chnh v kt qu thc nghim trong nghin cu x hi hc v truyn thng. - C th c v bnh lun nhng s liu c bn ca cc nghin cu x hi hc truyn thng. 7. M t vn tt ni dung hc phn: X hi hc v truyn thng i chng l mt chuyn ngnh ca X hi hc nghin cu mi quan h gia truyn thng i chng vi x hi. Cc lnh vc nghin cu chnh (c th trin khai nghin cu thc nghim) ca ngnh X hi hc v truyn thng i chng bao gm: - Nghin cu v qu trnh truyn thng i chng c xem xt nh mt nh ch x hi m trung tm l hot ng ca cc nh truyn thng. - Nghin cu v cng chng (c im, ng x, truyn thng i chng v truyn thng lin c nhn). - Phn tch ni dung (thng k hc v k hiu hc). - Tc ng ca truyn thng i chng n x hi (nhn thc, thuyt phc, tham gia vo qu trnh x hi ha). 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp - Tho lun nhm 137

- Thuyt trnh chuyn theo nhm (tnh im gia k?) - Lm bi tp 9. Gio trnh ti liu: a. Ti liu chnh: - X hi hc v truyn thng i chng, Trn Hu Quang bin son, H M bn cng Tp. HCM, 1997. - X hi hc bo ch, Trn Hu Quang, Nxb. Tr - Thi bo Kinh t Si Gn - Trung tm Kinh t Chu - Thi Bnh Dng, 2006. - Chn dung cng chng truyn thng (Kho st x hi hc ti Tp. HCM), Trn Hu Quang, Nxb. Tr - Thi bo Kinh t Si Gn - Trung tm Kinh t Chu - Thi Bnh Dng, 2001. - Truyn thng i chng trong cng tc lnh o qun l, PTS. V nh He ch bin, Nxb. Chnh tr quc gia, 2000. a. Ti liu tham kho: - Lch s bo ch Vit Nam t khi thy n nm 1945, Hunh Vn Tng, Nxb. Tp. H Ch Minh, 2000. - Bo ch Vit Nam, Hng Chng, Nxb. S tht, 1985. - Bo ch phng Ty, Dng Xun Sn, Nxb. H Quc gia Tp. HCM, 2000. - Bo ch, nhng vn l lun v thc tin, H Minh c ch bin, Nxb. H Quc gia H Ni, 1997. - Ngh v ngh bo, Hu Th Nxb. Gio dc, 1997. - Cng vic ca ngi vit bo Hu Th Nxb. Gio dc, 1997. - My vn v nghin cu d lun x hi. - Truyn thng x hi, Net M. L. , Chu Tin Anh dch (in trong tp X hi hc v thi i, tp 1, Vin Thng tin Khoa hc x hi, 1990). - Bng n truyn thng - S ra i ca mt thc h mi, Philippe Breton, Serge Proulx, V nh Phng dch, Nxb. Vn ha, 1996. - Qung co v ngn ng qung co, Nguyn Kin Trng ch bin, Nxb Khoa hc x hi, 2004. - Tm l truyn thng v giao tip, Nguyn Th Oanh, H M bn cng Tp. HCM, 1993 - Lut bo ch v cc vn bn thi hnh. - Cc s liu ca mt s cuc iu tra x hi hc. - Cc bi bo c thm. 10. Tiu chun nh gi sinh vin: 138

- D lp - Tho lun - Thuyt trnh v bo co theo nhm - Thi gia k (ly t im thuyt trnh nhm): 30% - Thi cui k: 70% 11. Thang im: 10/10 12. Ni dung chi tit hc phn: Phn m u: Truyn thng l yu t lin kt quan trng cho s hnh thnh x hi. Cha bao gi truyn thng li pht trin mnh m v c nh hng su rng n i sng x hi nh hin nay. S hin din ca truyn thng i chng l mt trong nhng nt ni bt nht ca x hi hin i. Chng 1: Truyn thng - Truyn thng i chng - X hi hc v truyn thng i chng (5 tit) 1.1. Cc khi nim c bn: - Truyn thng v truyn thng lin c nhn + nh ngha truyn thng, vai tr ca truyn thng, cc dng truyn thng + nh ngha truyn thng lin c nhn, vai tr ca truyn thng lin c nhn, cc m hnh truyn thng lin c nhn (m hnh truyn thng tuyn tnh, m hnh truyn thng khp kn) - Truyn thng i chng v nh ch truyn thng i chng. + nh ngha truyn thng i chng + c th ca qu trnh truyn thng i chng, cng ngh truyn thng, cng nghip truyn thng - Cc phng tin truyn thng v cc phng tin truyn thng i chng. - i chng v cng chng khn thnh gi. + 4 c trng nhn din i chng + Phn bit i chng vi cc khi nim khc + i chng v cng chng trong qu trnh truyn thng i chng l mt 1.2. Vi nt v lch s truyn thng: - Mt s dng truyn thng c truyn. - Pht minh khoa hc k thut trn lnh vc thng tin v s ra i ca truyn thng i chng trn th gii. - S xut hin ca truyn thng i chng ti Vit Nam. 139

+ Bi cnh ra i ca truyn thng i chng ti Vit Nam. + Cc thi k pht trin ca bo ch Vit Nam trc Cch mng thng Tm. + Vai tr ca bo ch Vit Nam trc Cch mng thng Tm. 1.3. X hi hc truyn thng - mt chuyn ngnh ca x hi hc nghin cu quan h gia truyn thng i chng (dng truyn thng c trng ca x hi hin i) vi x hi.

Nhng lnh vc nghin cu x hi hc v truyn thng i chng

Cng chng

Phn tch ni dung

Tc ng x hi

- c im - ng x - Truyn thng lin c nhn v truyn thng i chng Thc nghim K hiu hc

- Nhn thc (quan nim v lng tin) - Thuyt phc (chin dch) - X hi ha

Chng 2: Mt s hng tip cn trong nghin cu x hi hc truyn thng (8 tit) 2.1. Lch s nghin cu v truyn thng - Phn k cc giai on nghin cu - c im cc giai on nghin cu + Tin cho nhng nghin cu v truyn thng i chng + Quan im "mi kim tim" + Vai tr ca nhm v ngi lnh o d lun + S pht trin phong ph ca cc ni dung nghin cu + Khi nim "khng gian cng cng" 2.2. Hng tip cn theo quan im chc nng (nhn mnh n nhu cu x hi v vic p ng cc nhu cu ): 140

- Chc nng x hi ca truyn thng i chng. + Chc nng x hi chung (3 chc nng theo Lasswel + chc nng gii tr theo Wright) + Cc chc nng c th - c th thay i hoc nhn mnh khc nhau ty giai on hoc nh ch truyn thng c th) - Chc nng cng khai - chc nng tim n - phn chc nng. Ton b phn ny u dng cc v d chng minh hoc phn tch cc v d c th trong thc t truyn thng i chng ti Vit Nam 2.3. Cc l thuyt ph phn quan im tip cn theo hng chc nng: - L thuyt ph phn. - L thuyt kinh t chnh tr. - L thuyt ph phn t gc vn ha. 2.4. Mt vi hng tip cn khc trong nghin cu x hi hc v truyn thng. - L thuyt Quyt nh lun k thut. - L thuyt Thit lp lch trnh. - Tro lu Nghin cu Vn ha. - Cc l thuyt lin quan ti Khng gian cng cng. Phn tch v ghi nh cc quan im tip cn lin h cc phn sau, nht l chng v tc ng x hi ca truyn thng i chng.

Chng 3: nh ch x hi truyn thng i chng. (3 tit) 3.1. c trng tng qut ca nh ch truyn thng trong x hi hin i: - Truyn thng t pht minh k thut i n nh ch x hi. - c trng tng qut ca nh ch truyn thng i chng trong x hi hin i. 3.2. nh ch truyn thng ti mt s nc phng Ty: - nh ch truyn thng ti Anh. - nh ch truyn thng ti Php. - nh ch truyn thng ti M. 3.3. nh ch truyn thng ti mt s nc phng ng: - nh ch truyn thng ti mt s nc ng - Nam v chu (Thi Lan, Malaysia, Indonesia, Singapo, Trung Quc,). - nh ch truyn thng ti Vit Nam 141

+ Qu trnh pht trin ca truyn thng i chng ti Vit Nam (bo vit, bo ni, bo hnh, bo in t) + Lut bo ch v cc vn bn thi hnh l s th ch ha nh ch truyn thng i chng ti Vit Nam. + Phn tch quan im bo ch l sn phm hng ha c bit. + Phn tch vn t do bo ch v vai tr ca truyn thng i chng trong cng cuc i mi pht trin t nc.

Chng 4: X hi hc truyn thng nghin cu v cng chng. (12 tit) 4.1. Nhng c im ca cng chng. - c im nhn khu. - c im x hi. Lin h li c trng ca cng chng hiu l do v sao phi phn tch theo cc nhm nhn khu v nhm x hi khi nghin cu cng chng truyn thng i chng. 4.2. ng x truyn thng ca cng chng. - ng x truyn thng ca cng chng ph thuc vo c im cng chng: Thc tp phn tch trn cc s liu iu tra thy cc nhm cng chng khc nhau c ng x khng ging nhau. - Cc m thc ng x truyn thng: gii thiu mt cch phn tch theo hng t ng x c th ca tng c nhn tp hp thnh cc nhm ng x v cc nhm ny c cc c nhn khu x hi c trng. + 3 giai on ng x ca cng chng i vi mt phng tin truyn thng i chng + 4 nhm ng x truyn thng - Cch s dng cc phng tin truyn thng ni cc tng lp cng chng. + Ty thuc c im nhn khu v c im x hi ca cng chng + Ty thuc vo cc giai on sng ca con ngi 4.3. Mi quan h gia truyn thng lin c nhn v truyn thng i chng. - M hnh truyn thng hai bc. - Vai tr ca ngi lnh o d lun. Phn tch cc v d c th (qung co trn cc phng tin truyn thng, s hnh thnh d lun, )

142

Chng 5: X hi hc truyn thng nghin cu hot ng truyn thng v cc nh truyn thng. (3 tit) 5.1. c im ca cc nh truyn thng: i ng cc nh truyn thng. 5.2. Lao ng ca cc nh truyn thng: - Cc p lc i vi cc nh truyn thng. - Vai tr "ngi trung gian", "ngi gc ca, "ngi hng dn d lun".

Chng 6: X hi hc truyn thng nghin cu ni dung truyn thng

(5 tit)

6.1. Vn phong bo ch l loi vn phong khc bit vi vn chng, da trn t duy logich v lm vic trn nhng d kin c thc, khng c php h cu. 6.2. Phn tch thc nghim ni dung truyn thng - nh lng ha cc ch tiu thng tin: Phn tch cc v d c th, xut cc ch c th thao tc nghin cu ni dung truyn thng. 6.3. Phn tch nh tnh trn c s k hiu hc: Lin h vi cc B lc trong m hnh truyn thng lin c nhn (v d: ngn ng qung co)

Chng 7: nh hng x hi ca truyn thng i chng trong x hi hin i. (10 tit) 7.1. Mt s gi thuyt v nh hng x hi ca truyn thng i chng: - Gi thuyt v "H chnh lch kin thc". - Gi thuyt v "Chc nng thit lp lch trnh". - Gi thuyt v mi quan h "Truyn thng v bo lc". 7.2. Mi quan h gia truyn thng i chng v d lun x hi. - Khi nim D lun x hi - Truyn thng i chng phn nh d lun x hi v gp phn hnh thnh d lun x hi. Lin h vi m hnh truyn thng hai bc v gi thuyt v kh nng thit lp lch trnh - Truyn thng i chng - D lun x hi - Pht trin x hi (V d: hnh nh doanh nghip t nhn trong x hi Vit Nam hin nay; giao lu vn ha;) 7.3. Truyn thng i chng v chc nng x hi ha trong x hi hin i. - 3 mi trng x hi ha v 3 giai on x hi ha - S c mt ca truyn thng i chng trong 3 giai on x hi ha - Mi quan h gia truyn thng v bo lc x hi nhng nhm cng chng c th (tr em, ngi c hc vn thp,) 143

- Vai tr ca truyn i chng v thc ca cc nh truyn thng trong vic thc hin chc nng x hi ha 7.4. Truyn thng x hi. - nh ngha Truyn thng x hi - ch c th thc hin khi c truyn thng i chng - V d v hot ng truyn thng x hi (nng cao hnh nh ca doanh nghip t nhn, hc s trn ng ph) - Cc bc tin hnh ca hot ng truyn thng x hi - Lng gi kt qu v ngha x hi ca truyn thng x hi. 7.5. Bo in t - mt phng tin truyn thng i chng mi. - S thun tin ca phng tin internet: tch hp cc phng tin truyn thng i chng c trong bo in t v c thm tin ch mi - Lm tng thm logich CU trong tip cn truyn thng i chng v do lm rng hn h chnh lch kin thc - Internet khng phi l cng c vn nng v cc loi hnh truyn thng i chng truyn thng vn c ch ng bn cnh bo in t.

Phn kt lun: K thut thng tin v vin thng ngy cng pht trin vi tc nhanh cha tng thy. Mt mt, l phng tin quan trng con ngi tip cn vi thng tin, yu t quan trng vo bc nht cho s thnh cng th k XXI. Mt khc, n s dn n nhng tc ng x hi kh lng trc c. Xu th tn cu ha v k thut v ni dung thng tin l khng th cng li nhng khng phi khng c ci gi phi tr cn lu . Trong bi cnh , x hi hc v truyn thng i chng l mt ngnh nghin cu c ngha quan trng cho s qun l v vn hnh x hi. N cng ngy cng pht trin theo hng lin ngnh v tham gia nhng hot ng mang ngha x hi c th.

Ging vin

ThS. Trn an Tm

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

144

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: X HI HC DN S 2. S n v hc trnh: 03 vht 3. Trnh : Cho sinh vin nm th 3 4. Phn b thi gian: - Ln lp: 45 tit 5. iu kin tin quyt: Sinh vin phi hc xong hc phn Dn s hc; XHH i cng; Phng php nghin cu XHH; Lch s XHH 6. Mc tiu ca hc phn: Sinh vin phi nm c: - Mi quan h ca yu t kinh t - x hi hng n cc qu trnh dn s - Tc ng qua li gia dn s vi cc thit ch x hi. - Tc ng ca chnh sch dn s n pht trin dn s ca quc gia. 7. M t vn tt ni dung hc phn: Hc phn gm c 6 bi: Bi 1: NHP MN X HI HC DN S 1. Khi nim: 2. i tng v phng php nghin cu v x hi hc dn s. 3. X hi hc dn s Vit Nam Bi 2: QU TRNH DN S TRN TH GII V VIT NAM 1. 2. 3. 4. Lch s pht trin v c trng dn s th gii. C cu dn s th gii: S pht trin dn s Vit Nam: c im dn s Vit Nam:

Bi 3: SINH SN V T VONG 1. 2. 3. 4. 5. Bi 4: 1. 2. 3. 4. Mc sinh v nhng yu t quyt nh Nhng chiu cnh x hi ca sinh c trng v nguyn nhn t vong Nhng chiu cnh x hi ca t vong Xu hng ci thin t vong trong tng lai DI DN V TH Di dn v di chuyn dn s: L gii nguyn nhn di dn Nhng c im ca th ha : nh hng di dn v th ha Vit Nam

BI 5 : DN S VI CC THIT CH X HI 1. Dn s vi kinh t 145

2. Dn s vi gio dc 3. Dn s v y t 4. Dn s vi gia nh BI 6 : CHNH SCH DN S 1. Khi nim v phn loi chnh sch 2. Mc tiu v gii php ca chnh sch 3. Chnh sch dn s ca Vit Nam 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp - Bi tp 9. Ti liu hc tp: - Sch, gio trnh chnh: + ng Nguyn Anh. X hi hc dn s - Sch tham kho + Jonh Knodel; Phm Bch San; PeterDonaldson; Charloes Hirschman. Tuyn tp cc cng trnh chn lc trong dn s hc x hi + GS.TS. Tng Vn ng. Gio trnh Dn s v pht trin 10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp : Theo qui nh ca B (nu ngh qu thi gian qui nh th cm thi, hc li) - Kim tra gia k : h 1 - Thi cui k : h 2 - Kt qu mn hc : im trung bnh 11. Thang im 10/10 12. Ni dung chi tit hc phn Bi 1: NHP MN X HI HC DN S 4. 5. 6. Khi nim: Dn s l g? Dn s hc l g? X hi hc dn s l g? Mi quan h gia dn s hc v x hi hc dn s i tng v phng php nghin cu v x hi hc dn s. i tng: Phng php: Ngun s liu ca x hi hc dn s: X hi hc dn s Vit Nam 146

Thc trng. Xu hng pht trin.

Bi 2: QU TRNH DN S TRN TH GII V VIT NAM 5. 6. 7. 8. Lch s pht trin v c trng dn s th gii. Dn s th gii qui m ln. Tc ng gia tng dn s th gii ngy cng nhanh. Phn b dn c khng ng u gia cc chu lc v khi nc. Xu hng th ha. C cu dn s th gii: C cu dn s tr cc nc ang pht trin. C cu dn s gi cc nc pht trin. Hu qu ca gi ha dn s. Xu hng bin i t l dn s ph thuc. S pht trin dn s Vit Nam: Dn s Vit Nam u th k XX. Dn s Vit Nam thi Php thuc. c im dn s Vit Nam: Qui m dn s tng ngy cng nhanh. Mc sinh gim. Phn b khng ng u. Di dn v th ha din ra rt mnh m. Dn s v thnh nin chim u th.

Bi 3: SINH SN V T VONG 6. 7. 8. 9. Mc sinh v nhng yu t quyt nh Quan im v sinh sn. Mc sinh t nhin. Mc sinh kim sot. Cc bc trung gian nh hng n mc sinh. Nhng chiu cnh x hi ca sinh a v kinh t x hi. Nhu cu sinh v gi tr a con. Di ng x hi v phn tng x hi. V th ph n. Cc yu t vn ha. c trng v nguyn nhn t vong Mc sng Cht lng y t phng dch. Mi trng. Nhng chiu cnh x hi ca t vong Tui. Gii tnh. Tnh trng hn nhn. Dn tc v chng tc. a v kinh t x hi. 147

- Li sng. 10. Xu hng ci thin t vong trong tng lai - Thc trng t vong - Xu hng ci thin t vong. Bi 4: 5. 6. 7. 8. 9. DI DN V TH Di dn v di chuyn dn s: Khi nim di dn. Phn loi di dn. Tnh tuyn chn ca di dn. Ngun s liu trong nghin cu di dn. L gii nguyn nhn di dn iu kin t nhin. Trnh kinh t x hi. Mi trng. Nhng yu t khc : on t gia nh, chin tranh nh hng ca di dn Di dn vi vn dn s. Di dn vi vn kinh t x hi. Nhng c im ca th ha : Khi nim v phn loi. c trng ch yu cu th ha trn th gii v Vit Nam. th ha Vit Nam din ra chm, phn b khng u. Qu trnh th ha chu nh hng nhiu ca chin tranh v c ch chnh sch. Cng tc qun l th cn nhiu bt cp, yu km. nh hng di dn v th ha Vit Nam Phn b dn c ph hp vi xu th pht trin. th ha phi nhm mc tiu pht trin nng thn. Tng bc th ha nng thn, xy dng nng thn mi. Pht trin th ht nhn, cc th mi. Pht trin hp l cc chui th, th v tinh,

BI 5 : DN S VI CC THIT CH X HI 1. Dn s vi kinh t - Tc ng dn s n kinh t - nh hng ca kinh t n dn s 2. Dn s vi gio dc - nh hng ca dn s n gio dc - nh hng ca dn s n ngnh gio dc 3. Dn s v y t -Tc ng ca dn s n h thng y t -Tc ng ca y t n dn s. 4. Dn s vi gia nh 148

-Gia nh v chc nng ca gia nh lin quan n dn s. - C cu gia nh v s n nh qui m, nng cao cht lng dn s - Xu hng pht trin gia nh vit nam BI 6 : CHNH SCH DN S 1. Khi nim v phn loi chnh sch -Khi nim -Phn loi 2. Mc tiu v gii php ca chnh sch - Mc tiu - Bin php thc hin chnh sch 3. Chnh sch dn s ca Vit Nam - Chnh sch dn s trong giai on t nm 1961 n 1975 - Chnh sch dn s trong giai on t nm 1976 n 1984 - Chnh sch dn s t nm 1985 n nay - Mt s bi hc kinh nghim Ging vin

ThS. Trn Vn Hun

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

149

 CNG CHI TIT MN HC

1. 2. 3. 4. Tn hc phn: S n v hc trnh: Trnh : Phn b thi gian: Nhim v ca sinh vin: D lp : 30 tit l thuyt v 15 tit tho lun tp trung - Bi tp : Thc hin bi tp theo cc vn ging vin yu cu. Kim tra gia mn hc v thi nh gi cui kha hc 5. 6. iu kin tin quyt: Sinh vin hc xong cc mn c s Mc tiu ca hc phn: X HI HC PHT TRIN 03 Dnh cho sinh vin nm th 4 - L thuyt: 30 tit - Tho lun: 15 tit

Cung cp nhng kin thc c bn, c h thng v qu trnh pht trin ca x hi, nhng hiu bit tan din v pht trin bn vng. Nhng thch thc trong qu trnh pht trin cc cp v quy m trong tng nc cng nh trn tan th gii. 7. M t vn tt ni dung hc phn: X hi hc Pht trin l mn hc trnh by c ng nht v bn cht ca x hi Pht trin, tp trung gii quyt cc vn ch yu: Nhng c trng, nhng tiu ch c bn ca n c th hin nh th no? Phn bit cc qu trnh pht trin , nhng nguyn nhn c bn lm nh hng n pht trin trong mi cng ng x hi? Phn bit nhng im khc bit c bn v ni dung, tiu ch pht trin. Trnh by nhng l thuyt v pht trin v hin i ha, cng nh l thuyt v km pht trin... 7. Ti liu hc tp: Sch gio trnh chnh: X hi hc Pht trin Sch tham kho: T in XHH, Herman Korter, NXB Th gii, 2004 Khng ch l tng trng kinh t. NXBVHTT, 2005 Hin i ha x hi. NXBTK, 2004 XHH Macionis, NXB TK, 2003 XHH Richart Schaefer, NXBTK, 2004

150

8. Bi 1.

Ni dung chi tit Mn hc Khi nim, i tng nghin cu ca XHHPT 1. Khi nim 2. ngha ca khi nim. 3. Phn bt vi cc lnh vc ln cn 4. Mc ch v phng tin pht trin 5. Pht trin bn vng
SO SNH TRNH PHT TRIN 1. Cc ch s nh gi pht trin 2. Phn lai cc quc gia theo trnh pht trin. CC CH TIU V TNH BN VNG CA PHT TRIN 1. Hnh thoi pht trin 2. Ch s pht trin con ngi 3. Cc b phn cu thnh ca ci quc gia 4. Tch ly ca ci quc gia c coi l mt ch tiu v pht trin bn vng. 5. Sn phm trung gian v khang khng mi trng 6. Vn x hi v vn con ngi. BT BNH NG V THU NHP 1. Bt bnh ng v thu nhp gia cc quc gia 2. ng cong Lorenz v h s Gini 3. Chi ph v li ch ca bt bnh ng v thu nhp NGHO V I (3t) 1. Bn cht ca ngho 2. Phn b ngho theo vng a l 3. Vng lun qun ca s i ngho. 4. Thch thc ca ngho i. GAO DC V NGUN VN CON NGI 1. Gio dc tiu hc v tnh trng bit ch 2. Cc vn trong gio dc bc trung hc, cao ng v i hc SC KHE V TUI TH 1. Cc xu th tan cu 2. C cu tui ca dn s 3. Gnh nng ca vn bnh ly nhim 4. Cc thch thc v li sng CNG NGHIP HA V HU CNG NGHIP HA (3t) 1. Nhng chuyn i c cu ch yu 2. Cch mng tri thc 3. ngha ca tnh bn vng trong pht trin

Bi 2 Bi 3

Bi 4

Bi 5

Bi 6 Bi 7

Bi 8

CU HI THO LUN: Nhng chuyn nghin cu XHHPT 1. Pht trin l g ?

151

Lm th no xc nh c quc gia no l pht trin v quc gia no l km pht trin? Pht trin bn vng l nh th no? 2. 3. 4. 5. 6. 7. Ti sao cng bng x hi li l yu t quan trng i vi pht trin bn vng? Nhng iu kin cn thit pht trin bn vng l g? Vn con ngi v vn vt cht ging nhau nh th no? Chng khc nhau ra sao? Cch tt nht xy dng vn con ngi cho mt nc l g? Lm th no cc nc c th xy dng vn x hi cho mnh? Nhng thch thc v kinh t - x hi no bt ngun t s khc bit v cu trc tui ca dn s? Lm th no c th kim ch s ly lan ca HIV AIDS cc nc ang pht trin? ngha kinh t ng sau qa trnh cng nghip ha v hu cng nghip ha l g? Lm th no cc nc ngho c th hng li t cuc cch mng tri thc?

C cu ca ci ca mt quc gia thay i nh th no khi t nc pht trin? Liu tiu dng qa mc c phi l mi e da i vi pht trin bn vng khng? 8. Phn phi thu nhp bnh ng hn l tt hay xu i vi s pht trin ca mt quc gia? Lm sao mt nc c th u tranh chng li t tham nhng trong chnh quyn? yu t no l cn tr chnh n s pht trin ca mt quc gia? 9. S tc ng ca kinh t, cng ngh hin i n li sng truyn thng trong cc nc ang pht trin hin nay nh th no? S tc ng ca cc nhn t: dn s, gio dc, di dn, th ho, s hnh thnh ca nh nc dn tc nh hng n cc nc ang pht trin nh th no? 10. Mt s nc iu chnh c cu tui dn s ngoi vic kim sot sinh sn, cn c ng thi tng (hay gim) tui ngh hu. Bn ngh g v vn ny? Ging vin

TS. Phm c Trng

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

152

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: 2. S n v hc trnh: 3. Trnh : 4. Phn b thi gian: - Ln lp: 30 tit LCH S X HI HC 03 Kin thc chuyn ngnh cho sinh vin nm th II

- Thc hnh: Lm tiu lun theo nhm ( ti ch nh) - Tho lun nhm, thuyt trnh: 15 tit 5. iu kin tin quyt: hc xong chng trnh X hi hc i cng 6. Mc tiu ca hc phn: * Trang b cho sinh vin h thng tri thc v lch s hnh thnh, pht trin ca khoa hc X hi hc. * Sinh vin nm c i tng nghin cu, phng php nghin cu lch s x hi hc. ng thi, phn bit nhng khc bit cn bn gia Lch s x hi hc v L thuyt x hi hc. * Sinh vin nm c cc trng phi, hc thuyt X hi hc, cng nh cc phng php ca mn hc ny din ra trong qu kh. * Gip sinh vin gii quyt c ba cp nghin cu ca lch s x hi hc: a, Cp nghin cu lch s t tng x hi. b, Cp nghin cu lch s pht trin x hi hc. c, Cp nghin cu, so snh, phn tch lch s x hi hc. 7. M t vn tt ni dung hc phn: * i tng nghin cu ca lch s x hi hc. * iu kin kinh t - x hi trong qu trnh pht trin l thuyt x hi hc. * Cc tro lu t tng v s ra i ca cc l thuyt x hi hc. * Nhng t tng x hi tiu biu t thi c i n na u th k IXX. * Cc nh sng lp x hi hc u tin. * Cc trng phi, cc hc thuyt x hi hc ca th gii hin i. 8. Nhim v ca sinh vin: * D lp ti thiu 80 % tng s tit hc. 153

* Lm bi kim tra ti lp. * c gio trnh, ti liu tham kho. * Lm tiu lun v tho lun nhm. 9. Ti liu hc tp: 9.1. Sch, gio trnh chnh: Bi Quang Dng - L Ngc Hng: Lch s x hi hc, Nxb. L lun chnh tr, H Ni, 2005. 9.2. Ti liu tham kho: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. L Ngc Hng: Lch s v L thuyt x hi hc , Nxb. i hc quc gia H Ni, H Ni, 2002. Hermann Korte: Nhp mn Lch s x hi hc, Nxb. Th gii, H Ni, 1997. Lm Ngc Hunh: LSXHH, Nhm Nhn vn bin son, Si gn, 1967. H Ngn Dung: Cc nh x hi hc th k XX, Nxb. Khoa hc x hi, H Ni, 2001. Pierre Ansart: Cc tro lu x hi hc hin nay, Nxb. TP. H Ch Minh, 2000. Phm Tt Dong: X hi hc, Nxb. i hc quc gia, H Ni, 1997. V Quang H: Cc l thuyt x hi hc (tp 1, 2), Nxb. i hc quc gia, H Ni, 2001. G. Endruweit, G. Trommsdorff: T in x hi hc, Nxb. Th gii, H Ni, 2002. Trang Phc Linh (ch bin), Trn Khang (dch): Lch s ch ngha Mc, Nxb. Chnh tr Quc gia, H Ni, 2003.

10. Trn Hu Quang, Nhp mn x hi hc, Nxb. Thnh ph H Ch Minh, 1993. 11. Hc vin Chnh tr quc gia - Phn vin thnh ph H Ch Minh , cng bi ging Lch s x hi hc (Ti liu lu hnh ni b), thnh ph H Ch Minh, 1999; 12. Pierre Ansart, Cc tro lu x hi hc hin i, NXB TPHCM, 2001. 13. E.A. Capitonov, X hi hc th k XX Lch s v cng ngh, NXB, HQG H Ni, 2003. 14. Gunter Endruweit (cb), Cc l thuyt x hi hc hin i, NXB Th gii, H Ni, 1999. 15. Hermann Korte, Nhp mn lch s x hi hc. NXB Th gii, 1997. 16. L Ngc Hng, Lch s v l thuyt x hi hc, NXB KHXH, H ni, 2002. 17. Lm ngc Hunh, Lch s x hi hc (Rono), i hc vn khoa, 1967-68 18. Bu Lch, L thuyt x hi hc, Bc u, Si gn, 1971. 19. H Ngn Dung, Cc nh x hi hc th k XX, Nxb. Khoa hc x hi, H Ni, 2001. 10. Tiu chun nh gi sinh vin: Tiu chun nh gi 154

- D lp ti thiu 80 % s tit hc. - Tho lun theo nhm. - Bn thu hoch: tiu lun. - Thuyt trnh: i din nhm. nh gi kt qu mn hc: - Kim tra gia hc phn/thuyt trnh (30%) - Thi ht hc phn (70%) 11. Thang im: 10 (theo t l kim tra: 3 v thi ht hc phn: 7) 12. Ni dung chi tit hc phn:

Phn th nht LCH S HNH THNH X HI HC

I. Cc iu kin kinh t, chnh tr, x hi trong qu trnh pht trin x hi hc I. 1. Cc cuc cch mng chnh tr Cuc i cch mng t sn Php (1789), l kt qu v cng l s khi u cho nhiu cuc cch mng v chnh tr c tin hnh trong nhng nm cui th k th XVIII v c th k th XIX. Cc cuc cch mng ny, l nhn t gn nht i vi vic pht sinh qu trnh h thng ha l thuyt x hi hc. Nhng nh nghin cu quan tm c bit n nhng hu qu hn n v v trt t trong x hi thi k ny. Php, h kt hp li vi c vng vn hi trt t cho x hi. Mt s nh t tng cc oan trong thi k ny, cn mun quay tr li nhng ngy thng yn lng, tng i c trt t ca thi Trung c. Nhng nh t tng cp tin th nhn ra cc bin chuyn x hi lm cho s quay ngc v qu kh nh th l iu khng th xy ra. Do , h tm kim cc nn tng trt t mi trong cc x hi b xo trn bi cc cuc cch mng chnh tr trong th k XVIII v XIX. Mi quan tm n vn trt t x hi, l mt trong nhng quan tm hng u ca cc nh l thuyt x hi hc thi k u, vi nhng trit gia tiu biu nh A. Comte v E. Durkheim. I. 2. Cch mng cng nghip v s hnh thnh ch ngha t bn Cuc cch mng cng nghip l thnh qu ni bt ca nhiu quc gia phng Ty, trong th k XIX v u th k XX, n c tm quan trng nh cuc cch mng chnh tr trong vic nh hnh cc l thuyt x hi hc. N khng phi l s kin ring l m l bc pht trin c tng quan cht ch vi nhau ln ti im tt cng trong bc chuyn bin ca x hi phng Ty t mt h thng x hi nng nghip truyn thng, sang mt h thng x hi cng nghip hin i. Cc b my iu hnh kinh t ny sinh, cung cp nhiu dch v cn thit cho cng ngh v h thng kinh t t bn ang pht trin . S phn khng li h thng cng ngh v tip l ch 155

ngha t bn ni chung, dn ti phong tro cng nhn, cng nh nhiu phong tro cp tin khc nhm mc tiu lt h thng ch ngha t bn. Cch mng cng nghip, ch ngha t bn v s phn khng chng li chng, tt c to ra mt bin ng ln trong x hi phng Ty, mt bin ng c tc ng n cc nh x hi hc. Nm nhn vt ch yu trong thi k u ca lch s l thuyt x hi hc: August Comte, Karl Marx, Max Weber, Emile Durkheim v Georg Simmel - cng nh nhiu nh t tng khc, quan tm ti nhng thay i v cc h qu do chng to ra i vi x hi ngha l mt tng th. Nhng ngi ny cng hin c i mnh nghin cu cc vn x hi v h n lc pht trin nhng chng trnh nhm gii quyt xung t x hi. I. 3. S xut hin ch ngha x hi u th k XIX, mt s nh t tng x hi ng h m hnh ch ngha x hi nh mt gii php i vi cc vn cng ngh, s ng li chng i n v mt nhn thc. mt pha l Karl Marx, mt ngi ch trng lt h thng t bn v thay th n bng h thng x hi x hi ch ngha. Karl Marx dnh mt lng thi gian rt ln ph phn cc kha cnh khc nhau ca x hi t bn. Ngoi ra, ng cn tham gia hot ng chnh tr - x hi trn nhiu lnh vc m ng hi vng rng, chng c th gip ch cho vic em ti s ra i ca ch ngha x hi. I. 4. Qu trnh th ha Mt phn kt qu ca cuc cch mng cng nghip, l s di c t mt s ng dn chng t nng thn n th trong th k XIX v u th k XX. S m rng cc th xut hin mt lot nhng vn : qu ti dn s, s nhim, ting n, giao thng ch tc v.v... Bn cht ca i sng th v nhng vn nn ca n thu ht s quan tm ca nhiu nh x hi hc thi k u, c bit l Max Weber v Georg Simmel. Thc t, trng phi chnh v u tin ca x hi hc M - trng phi Chicago, phn ln c xc nh bi s quan tm ca n n th v vic n s dng Chicago nh mt phng th nghim nghin cu v s th ha v cc vn ny sinh t th. I. 5. Bin i tn gio Cc thay i x hi nh hng trc tip ti tn ngng tn gio. Bn cnh , nhiu nh x hi hc thi k u, c ngun gc xut thn t mt nn tng tn gio v nghin cu tn gio mt cch chuyn nghip. i vi mt s ngi, x hi hc c chuyn ha thnh mt tn gio. i vi mt s khc, cc l thuyt x hi hc ca h chu nh hng tn gio r rt, thm ch cn mang sc thi tn gio. Mt trong nhng cng trnh ch yu ca E. Dukheim vit v tn gio. Mt b phn ln cc cng trnh ca Max Weber, c dnh cho vic nghin cu cc tn gio trn th gii. K. Marx, cng vy, c mt mi quan tm v tn gio, nhng ng thin v hng ph phn. I. 6. nh hng ca s pht trin khoa hc Trong qu trnh pht trin ca l thuyt x hi hc, ngy cng c mt du n mnh m ca khoa hc, vi ngha l mt tng th. Cc sn phm k ngh - khoa hc thm thu vo mi 156

lnh vc ca i sng v khoa hc t c mt thanh th ln lao. Khoa hc c nhiu tc ng n x hi hc, phi k n vt l, ha hc v sinh hc... Nhiu nh x hi hc, ngay t u b tc ng mnh bi khoa hc, v nhiu ngi mun c mt mn x hi hc hin i theo sau cc thnh cng ca khoa hc. Mc d cc yu t x hi l quan trng, tiu im u tin ca bi ny l cc tro lu t tng ng vai tr trung tm trong s nh hnh l thuyt x hi hc. Trong i sng thc ti, d nhin khng th tch ri cc nhn t tri thc khi cc lc lng x hi. Tho lun v tro lu nh sng sau y, chng ta s thy rng, tro lu ny c mi quan h mt thit v trong nhiu trng hp cung cp nn tng nhn thc cho cc bin i x hi. II. Tro lu t tng nh sng v s ra i ca x hi hc Nhiu tro lu t tng nh hnh s pht trin ca l thuyt x hi hc, tu phm vi bi cnh mi nc. Chng ta bt u vi tro lu nh sng v cc nh hng ca n n s pht trin ca l thuyt x hi hc Php. Theo quan im ca nhiu nh nghin cu x hi, tro lu nh sng thit lp nn mt bc pht trin mang tnh ph phn trong phm vi cc tin trin v sau ny ca x hi hc. Tro lu nh sng l mt thi k ng lu ca s pht trin tri thc v thay i v t duy trit hc. Cc nh t tng ni bt v c lin quan ti tro lu nh sng, phi k n cc nh trit hc Php: Charles Montesquieu (1689-1755) v Jean Jacques Rousseau (1712-1778). Tuy nhin, nh hng ca tro lu nh sng i vi l thuyt x hi hc c tnh cht gin tip v tiu cc hn l trc tip v tch cc, Irving Zeitlin nhn xt: X hi hc thi k u pht trin nh mt s phn ng li tro lu nh sng. Cc nh t tng c lin quan ti tro lu nh sng, thng b nh hng bi hai dng t tng - trit hc th k XVII v khoa hc. Trit hc th k XVII lin quan ti cc cng trnh ca cc nh t tng nh Ren Descartes, Thomas Hobbes, John Locke. Du n m h li, chnh l nhng pht kin ra cc h t tng v i, ph qut v tru tng to nn cc phn n duy l. Bao trm ln tt c, tro lu nh sng c xc nh bi nim tin, mi ngi c th nhn thc v kim st c v tr bng cc phng tin ca nghin cu duy l v thc nghim. Vi s nhn mnh vo vai tr ca l tnh, cc nh trit hc nh sng c khuynh hng phn bc nim tin vo cc quyn lc truyn thng. Khi nhng nh t tng ny kim nghim cc gi tr v th ch truyn thng, h thng thy rng, chng bt hp l - tc l tri ngc vi bn cht con ngi cng nh km hm s pht trin ca con ngi. Nhim v ca cc nh t tng c nh hng thay i ca tro lu nh sng, l khc phc h thng bt hp l ny. Hnh thc cc oan nht ca s phn i cc t tng tro lu nh sng l trit hc Thin cha gio, m i biu l cc t tng ca Louis De Bonald (1754-1840) v Joseph De Maistre (1753-1821). Nhng ngi ny phn ng chng li khng ch tro lu nh sng m c cuc i cch mng Php, m h phn no xem l mt sn phm ca cc c tnh t duy ca tro lu nh sng. H khng nhng khng nhn ra cc phng din bt hp l ca i sng x hi, m 157

cn qui cho chng nhng gi tr tch cc. T , h coi nhng hin tng nh truyn thng, s tng tng, tnh a cm v tn gio l nhng thnh t c ch v cn thit ca i sng x hi: khuynh hng cao vai tr ca trt t x hi, mt s cao tr thnh ch chnh yu trong cng trnh ca nhiu nh l thuyt x hi hc. II. 1. Claude Henri Saint Simon (1760-1825) Kha cnh ng lu nht ca Saint Simon l ngha ca ng i vi s pht trin ca c l thuyt x hi hc bo th (nh Comte) v l thuyt Marx - trong nhiu cch thc li tri ngc hn vi l thuyt Bo th. mt bo th, Saint Simon mun bo lu x hi nh c, nhng ng khng tm kim mt s quay tr li i sng nh ca thi Trung c, ging Bonald v Maistre. Ngai ra, ng l mt nh thc chng lun, ngha l ng tin rng vic nghin cu cc hin tng x hi cng cn khai thc cc k thut ca khoa hc nh trong nghin cu t nhin. mt duy l, Saint Simon nhn thy s cn thit i vi cc ci cch x hi ch ngha, nht l trong vic trng tm ha cc k hoch ca h thng kinh t. II. 2. August Comte (1798-1857) Comte l ngi u tin s dng thut ng x hi hc. ng c nh hng to ln n cc l thuyt gia x hi hc sau ny (c bit l Herbert Spencer v Emile Durkheim). ng tin rng, vic nghin cu x hi hc cn phi mang tnh khoa hc, nh nhiu l thuyt gia c in lm v phn ln cc nh x hi hc ng thi ang lm. Comte pht trin vt l hc x hi (social phisics), hoc ci m vo nm 1822 ng gi l x hi hc, chin u vi cc trit thuyt tiu cc v ch qun ch m theo quan im ca ng lan trn khp x hi Php. Vic s dng thut ng vt l hc x hi, lm sng t rng Comte tm kim mt mn x hi hc mi theo sau cc b mn khoa hc cng (hard sciences). Mn khoa hc mi ny, trong quan im ca ng, cui cng s l b mn thng tr, c quan h n c cc trng thi tnh hc x hi (cc cu trc x hi ang tn ti) v c cc ng hc x hi (thay i x hi). Mc d c hai u c lin quan trong vic tm kim cc quy lut ca i sng x hi; ng cm thy rng, cc ng hc x hi quan trng hn l cc trng thi tnh hc x hi. im tp trung vo s thay i, phn nh s quan tm ca ng ti vic ci cch x hi, c bit l i vi cc xu xa yu km do cch mng Php v tro lu nh sng to ra. A. Comte khng xut ra mt thay i mang tnh cch mng, bi v ng cm thy s tin trin t nhin ca x hi s c th lm cho mi s tt p hn. Nhng ci cch ch cn thit h tr thm cho tin trnh ny. II. 3. Emile Durkheim (1858-1917) Durkheim c t tng t do v chnh tr, nhng v mt nhn thc, ng nghing v pha bo th hn. Nh A. Comte v nhng ngi Phn cch mng Thin cha gio, E. Durkheim s v ght s hn lon x hi. Cng trnh ca ng c d bo bi cc hn lon v trt t ny sinh t cc thay i chung ca x hi tho lun u chng ny, cng nh cc thay i khc (nh cc cuc nh cng, s sp ca giai cp thng tr, mi bt ha gia nh nc v nh th, s ra i ca phe chng ch ngha Xe - mt chnh tr) c th hn ca Php vo thi i . Tht 158

s, phn ln cng trnh ca ng dnh cho vic nghin cu trt t x hi, quan im ca ng l cc hn lon x hi khng phi l b phn cn thit ca th gii hin i v c th lm gim i bi cc ci cch x hi. II. 3. Cc giai on pht trin ca x hi hc Php thi k u Trong phn tch iu kin lch s ca cc hc thuyt x hi Php, Heilbron l lun rng c th chia n thnh hai thi k, tin b mn (1600-1850) v b mn (sau 1850). thi k tin b mn, cc cng trnh l thuyt xut hin di hnh thc tri thc, ci m trong lc c th phn bit c, li c s tng tc vi mt hnh thc khc bao trm t n b cc c cu nhn thc, th ch v x hi. Php sau 1850, chng ta chng kin s ra i ca cc b mn nh x hi hc c s cht ch v phm vi hn l v hnh thc tri thc, nhng li t gn b vi nhau. C th hn, Heilbron thy c ba giai on trong bc u pht trin ca x hi hc Php. Giai on u (1730-1775), l s ra i ca l thuyt x hi (c bit l trong cng trnh ca Montesquieu v Rousseau) nh l mt th tri thc ring bit c th phn bit c vi cc th khc nh l thuyt chnh tr v trit hc. Trc Montesquieu v Rousseau, x hi trong thc hin i v phm vi nh l cc mi quan h x hi ni chung khng c la chn cho cc phn tch l thuyt. giai on th hai (1775-1814), dn u bi Condorcet (ngi dng t n hc lm kiu mu v cng c phn tch hin tng x hi) v Cabanis (ngi dng sinh l hc v y hc lm kiu mu cho phn tch x hi), cc quan h x hi c nhn nhn nh l ch th ca mt khoa hc thc nghim, ch khng ch l ci g cn cho s ti thit cp tin. Trong giai on ny, thut ng khoa hc x hi c sng to ra. giai on th ba, dn u bi August Comte, v sau bi Emile Durkheim, x hi hc ln dn v c xem l mt b mn ring bit, mt khoa hc tng i t tr vi lnh vc ring ca n, c cc l thuyt v cc phng php. Thnh tu v t cch ca b mn ny to nn c s pht trin ca x hi hc khng ch Php, m cn nhiu ni khc trn ton th gii sau ny. III. S pht trin x hi hc c III.1. Karl Marx v s pht trin x hi hc c Sau khi Marx qua i (1883), l thuyt Marx u tin c cc nh nghin cu x hi quan tm bi h nhn thy trong l thuyt ca ng mt quyt nh lun v kinh t v khoa hc. Wallerstein gi y l k nguyn ca ch ngha Marx chnh thng. Fierdrich Engels (1820-1895), ngi bn v cng s ca Marx, cn sng sau khi Marx cht, c xem l ngi dn gii u tin cho mt vin cnh nh th. V c bn, quan im ny cho rng l thuyt khoa hc ca Marx bao trm cc qui lut kinh t iu hnh th gii t bn. Nhng qui lut ny, ch ra s sp khng th trnh khi ca h thng t bn. Nhng t tng gia theo Marx thi k u, nh Karl Kautsky, tm cch pht trin v vn dng cc qui lut ny. C nhiu vn vi vin cnh nh vy. V mt phng din no , n dng nh loi b hot ng chnh tr - mt nn tng ca l 159

thuyt Marx. l, khng cn thit cc c th, c bit l cng nhn, lm bt c vic g. T n, h thng t bn ch ngha dng nh s t sp khng th no trnh khi, tt c nhng g h phi lm l ngi ch i s tiu vong ca n. cp l thuyt, nhng ngi theo ch ngha Marx, gn nh b qua mi quan h bin chng gia cc c th v cc cu trc x hi ln. III.2. Cc pht trin ca ch ngha Marx chu u thi k chuyn tip th k Trong lc nhiu nh x hi hc th k XIX ang pht trin l thuyt ca h ngc li Marx, ng thi cng c mt n lc ca nhng ngi Marxist nhm gn lc v m rng l thuyt Marx. Gia nm 1875 v 1925, t c s an xen gia ch ngha Marx v x hi hc (Weber l trng hp ngoi l). Hai trng phi t duy cng song hnh pht trin, vi rt t hoc khng c tng quan trao i no gia chng. III. 3. Nhng vn c bn ca l thuyt Max Weber (1864-1920) Max Weber l nh x hi hc ngi c, c nhng ng gp rt ln v mt phng php lun i vi x hi hc hin i trong bi cnh lch s x hi v trit hc c cui th k XIX vi nhng cuc tranh lun v bn cht phng php khoa hc x hi - khoa hc t nhin: - i tng nghin cu ca khoa hc t nhin l cc s kin vt l ca gii t nhin, cn i tng nghin cu ca khoa hc x hi l hot ng x hi ca con ngi; - Tri thc khoa hc t nhin l s hiu bit v gii t nhin c th gii thch n bng cc quy lut khch quan, chnh xc. Cn tri thc khoa hc x hi l s hiu bit v x hi do con ngi to ra; - Khoa hc t nhin ch cn quan st cc s kin ca t nhin v tng thut li kt qu quan st l . Cn khoa hc x hi, ngi phm vi quan st th cn phi gii thch, l gii ng c, quan nim v thi ca cc c nhn. c bit, gii thch xem nhng chun mc vn ha, h gi tr v nhng hiu bit ca c nhn nh hng nh th no n hnh ng ca h. III. 4. Nhng vn c bn ca l thuyt Georg Simmel (1858-1918) Georg Simmel l ngi cng thi vi Weber, v l ngi ng sng lp GSS. Simmel phn no l mt l thuyt gia x hi hc in hnh. V d, ng c ngay mt nh hng su sc i vi s pht trin ca l thuyt x hi hc M, trong khi Marx v Weber li b qun lng trong nhiu nm. Cng trnh ca Simmel gip nh hnh s pht trin ca mt trong nhng trung tm u tin ca x hi hc M - Trng i hc Tng hp Chicago v l thuyt ch yu ca n, l thuyt tng tc biu tng (symbolic interactionism). Trng phi Chicago v thuyt tng tc biu tng tr thnh, nh chng ta s thy, x hi hc hng u ca M trong nhng nm 1920 v u 1930. Cc t tng ca Simmel c nh hng Chicago ch yu v nhng nhn vt hng u Chicago thi , Albion Small v Robert Park, c tip xc vi t tng ca ng Berlin vo cui nhng nm 1800. Park d cc bi ging ca Simmel vo nm 1899 v 1900, v Small hc hm th vi Simmel vo nhng nm 1890. H tr thnh nhng phng tin chuyn ch cc t tng ca Simmel v cho khoa v cc sinh vin Chicago, thng qua vic dch mt s tc phm, v to c s quan tm ca ng o c gi M. 160

IV. Nhng vn x hi hc Anh quc Chng ta im qua s pht trin ca x hi hc Php (Comte, Durkheim), c (Marx, Weber, Simmel). Gi chng ta quay sang mt qu trnh pht trin song song, x hi hc Anh. Nh s thy, cc t tng lc a c nh hng n x hi hc Anh thi k u, nhng quan trng hn l cc nh hng ti ch. VI. 1. Kinh t - chnh tr v cch mng x hi Philip Abrahs cho rng, x hi hc Anh c nh hnh vo th k XIX bi ba ngun thng c xung t vi nhau, kinh t - chnh tr, thuyt ci cch v cch mng x hi. Do , khi Hi X hi hc London c thnh lp vo nm 1903, c nhng khc bit ln v nh ngha ca x hi hc. Cc nh x hi hc Anh, cng nh nhng nh kinh t - chnh tr hc, coi th trng ny l mt lc lng tch cc, l ngun to ra trt t, ha hp v tng quan trong x hi. V h xem th trng ny v x hi ni chung, di mt nh sng tch cc, cng vic ca nh x hi hc khng phi l ph phn x hi m ch n gin l tp hp cc d liu theo nhng qui lut m bi chng x hi vn hnh. VI. 2. Herbert Spencer (1820-1903) Spencer l mt ngi theo thuyt Darwin x hi. ng cho rng chnh ph khng nn can thip vo cc cng vic lm n ca c nhn, ngoi tr trong chc nng kh th ng l bo v mi ngi. iu ny c ngha l Spencer, khng nh Comte, khng ch ti cc ci cch x hi, ng mun i sng x hi tin trin n mc t do kim st mt bn ngi. ng bm theo quan im tin ha rng, th gii ang ngy cng tt p hn. Do , nn yn n y, s can thip bn ngi ch lm hn cnh xu hn. Spencer coi x hi nh mt thc th hu c (organism). y, mn mt khi nim v nhn thc t sinh hc. ng rt quan tm n cu trc tng qut ca x hi, mi tng quan gia cc b phn x hi, v cc chc nng ca tng b phn cng nh i vi h thng, vi ngha l mt tng th. Quan trng nht, Spencer, nh Comte, c mt khi nim tin ha v s pht trin ca lch s. Tuy nhin Spencer ph phn thuyt tin ha ca Comte nhiu mt. C th l, ng khc t qui lut ba giai on ca Comte. ng l lun rng, Comte nh gii quyt tin ha trong lnh vc t tng, trong phm vi pht trin tri thc. Spencer, tuy vy, tm cch pht trin mt thuyt tin ha trong th gii vt cht v c tht. ng cho rng, x hi pht trin th c s gia tng c v cc c th ln s hp nht cc nhm. S tng trng kch c ca x hi dn ti cc cu trc ln hn v khc bit nhiu hn ca n, cng nh gia tng s khc bit gia cc chc nng m n thc hin. Do vy, Spencer ni v phong tro tin ha t cc x hi n gin ti x hi phc hp, x hi phc hp kp, phc hp bi ba. V. Cc vn ch yu ca x hi hc i din cho tro lu bo th ny l Vifredo Pareto : Pareto cao vai tr ca cc yu t phi l nh bn nng ca con ngi. S nhn mnh ny cng rng buc vo s phn i l thuyt Marx ca ng. l, cc yu t phi l bn nng rt quan trng v bt bin, rt phi thc t nu hi vng t c nhng bin i x hi su sc vi mt cuc cch mng kinh t. Pareto ra 161

mt l thuyt tinh tu (lite theory) v thay i x hi; trong cho rng, x hi c cai tr mt cch v hnh bi mt tinh tu nh vn hnh trn c s ca tnh t li. N iu hnh c khi ng qun chng, nhng k b thng tr bi cc lc lng phi l. Bin i x hi xy ra khi tinh tu bt u suy i v b thay th bi mt tinh tu mi sinh ra t mt tinh tu phi chnh ph hoc t cc nguyn t cao hn ca qun chng. Khi tinh tu mi ny c quyn lc, tin trnh i mi bt u.

162

Phn th hai LCH S X HI HC M

I. L thuyt x hi hc M s khai I. 1. Cc vn chnh tr - x hi Schwendinger cho rng cc nh x hi hc M thi s khai tt nht l nn c din t l nhng nh chnh tr t do; v khng phi, iu ny th ng vi phn ln nhng l thuyt gia chu u, l nhng ngi bo th. c tnh t do ch ngha ca x hi hc M thi s khai c hai nguyn nhn c bn. u tin, n vn hnh vi mt nim tin vo s t do v phc li ca c th. Trong nim tin ny, n chu nhiu nh hng mang tnh nh hng ca Spencer hn l lp trng mang tnh tp th nhiu hn ca Comte. Th hai, nhiu nh x hi hc theo nh hng ny chp nhn mt quan im tin ha v tin trnh x hi. Tuy nhin, h khng ng nht v cch thc lm th no l tt nht a li tin trnh ny. Nim tin vo tin trnh x hi, vo s ci cch hoc mt ch ngha to thun li cho kinh doanh t do v nim tin vo tm quan trng ca c th dn ti nhng lp trng ng h cho h thng vi ngha tng th. I. 2. Bin i x hi v cc dng t tng Vn cn cc yu t khc tc ng n s thit lp l thuyt chu u trn l thuyt x hi hc M. Cc l thuyt gia chu u sng to ra l thuyt x hi hc, v nhng ngi M c th da vo c s . Nhng ngi chu u c tm quan trng nht i vi ngi M l Spencer v Comte. Simmel c phn quan trng trong nhng nm u, nhng nh hng ca Durkheim, Weber v Marx khng c tc ng g su sc trong nhiu nm. Nh mt minh ha v tc ng ca l thuyt chu u thi s khai ln x hi hc M, lch s cc t tng ca Herbert Spencer kh th v v nhiu thng tin. I. 3. nh hng ca Herbert Spencer Hc tr ngi M ni ting nht ca Spencer l William Graham Sumner, ngi tip nhn v m rng nhiu t tng theo thuyt Darwin x hi ca Spencer. Spencer cng c nh hng ti nhng nh x hi hc thi s khai khc, trong s c Lester Ward, Charles Horton Cooley, E. A. Ross v Robert Park. I. 4. William Graham Sumner (1840-1910) Sumner l ngi ph bin ch yu thuyt Darwin x hi M, mc d ng c v thay i quan im sau ny. Sumner, v c bn vn dng phng php tip cn s sng st ca li khe nht vo th gii x hi. Nh Spencer, ng thy mi ngi chin u vi mi trng ca h, v k mnh nht s thnh cng. Nh vy, Sumner l mt c ng vin cho tnh hiu chin v tnh tranh u ca con ngi. K thnh cng xng ng c n, k tht bi cng l iu tt yu. I. 5. Lester F. Ward (1841-1913) 163

Mt nh x hi hc khc c ch chnh thi i ca mnh, nhng vai tr, nh hng khng lu l Lester F. Ward. ng c mt s nghip bt thng m ng dnh nhiu thi gian cho n vi t cch mt nh c sinh vt hc lm vic cho chnh ph lin bang. Trong thi gian , Ward c cc tc phm ca Spencer, Comte v bt u ch n x hi hc. ng xut bn mt s tc phm vo cui nhng nm 1800 v u nhng nm 1900, trong ng trnh by l thuyt x hi hc ca mnh. ng chp nhn tng cho rng, mi ngi tin ha t hnh thi thp hn ln trng thi hin ti. ng tin rng x hi s khai c hnh thnh bi s n gin v s ngho nn o c ca n, trong khi x hi hin i phc tp, hnh phc v t do hn rt nhiu. Mt cng trnh nghin cu x hi hc thun tu, nghin cu cc quy lut c bn ca nhng bin i x hi v c cu x hi. Nhng Ward khng ch n gin cho x hi hc l nhm nghin cu i sng x hi. ng tin rng x hi hc c mt phng din thc hnh, phi l mt mn x hi hc ng dng. Th x hi hc ng dng ny bao gm thc s dng kin thc khoa hc t ti mt x hi tt hn. Nh vy, Ward khng phi l mt ngi theo thuyt Darwin x hi cc oan, ng tin s cn thit v quan trng ca ci cch x hi. II. Trng phi Chicago Phn khoa x hi hc Trng i hc Tng hp Chicago c sng lp nm 1892 bi Albion Small. Tc phm ca Small ng thi khng quan trng bng vai tr ch cht ca ng trong vic th ch ha x hi hc M. ng l ngi sng lp ra phn khoa x hi hc Chicago, m sau tr thnh mt trung tm ca b mn trong nhiu nm. Small cng tc trong vic son cc sch gio khoa x hi hc u tin nm 1894. Nm 1895 ng sng lp Tp ch X hi hc M, mt t tp ch cho n nay cn l mt lc lng hng u ca b mn. Nm 1905, Small cng ng sng lp Hip hi x hi hc M, mt t chc ngh nghip ca cc nh x hi hc M cho n nay (s ln ln bi cc ch vit tt u tin ca Armerican Sociological Society ASS, dn ti vic i tn vo nm 1959 thnh American Sociological Association - ASA). II. 1. Trng phi Chicago s khai Phn khoa u tin Chicago c nhiu c im ring bit. Trc ht, n c quan h mt thit vi tn gio. Mt vi thnh vin cng l cc mc s, v mt s khc l con ci cc mc s. Small tin rng mc tiu cui cng ca x hi hc v bn cht phi l o Thin cha. kin ny a ti quan im cho rng, x hi hc phi ch ti ci cch x hi, v quan im ny kt hp vi mt nim tin rng x hi hc phi c tnh khoa hc. X hi hc khoa hc vi i tng l ci cch x hi c thc hnh ti thnh ph mi Chicago - ni ang bao ph bi cc nh hng tch cc v tiu cc ca s th ha v cng nghip ha. II. 2. Charles Horton Cooley (1864-1929) S hp tc ca Cooley vi trng phi Chicago l iu th v v ng ging dy Trng i hc Tng hp Michigan ch khng phi Trng i hc Tng hp Chicago. Nhng vin cnh l thuyt ca Cooley cng dng vi l thuyt tng tc biu tng, sn phm quan trng nht ca Chicago. Cooley hiu rng mi ngi s hu thc v n c nh hnh trong s tng tc x hi tip din. 164

Mt khi nim c bn th hai minh ha cho cc quan tm tm l - x hi ca Cooley v cng cn ang tip tc c quan tm v c ngha quan trng, l nhm s cp. Nhm c s l cc nhm c bn, trc tip vi nhau, ng vai tr quan trng trong vic ni kt c nhn vi x hi ln. c bit c bn l cc nhm c s ca tui tr - ch yu l gia nh v nhm bn b. Trong nhng nhm ny, c th tr nn mt tn ti x hi. Chnh t cch nhn ny ny sinh s t soi gng v a tr t n phi tun th theo mt khun php no v hc cch quan tm ti nhng ngi khc v do , tr thnh mt thnh vin c ng gp hu ch cho x hi. II. 3. George Herbert Mead (1863-1931) Nh t tng quan trng nht c lin quan n trng phi Chicago v thuyt tng tc biu tng khng phi l nh x hi hc m l mt nh trit hc - George Herbert Mead. Mead ra cho x hi hc M mt l thuyt tm l - x hi i ngc hn vi cc l thuyt x hi s khai do a s cc l thuyt gia chu u ra. Trng hp ngoi l quan trng nht l Simmel. Nh vy thuyt tng tc biu tng pht trin, phn ln l bt ngun t mi quan tm ca Simmel i vi hnh ng, tng tc v mi quan tm ca Mead i vi thc. Tuy nhin, mt tiu im nh th a ti s yu km trong tc phm ca Mead, cng nh trong thuyt tng tc biu tng ni chung, cp vn ha v x hi. II. 4. S tn li ca trng phi x hi hc Chicago Th nht, phn khoa ngy cng b xm chim bi khoa hc, l vic s dng cc phng php phc tp v khai thc cc phn tch thng k. Tuy nhin, trng phi Chicago c coi l cao cc nghin cu m t dn tc hc, thng tp trung vo cc nh hng c nhn v ti (theo cch dng t ca Thomas l cc nh ngha hn cnh). Th hai, ngy cng nhiu nh x hi hc bn ng i trung tm Chicago phn i s thng tr ca Chicago c Hip hi x hi hc M v t Tp ch x hi hc M . Hip hi x hi hc min Ty c thnh lp nm 1930 v cc nh x hi hc min Ty ngy cng phn i mnh m hn v s thng tr ca khu vc gia min Ty ni chung v ca Chicago ni ring. III. Ph n trong x hi hc thi s khai ng thi vi cc tin trin Trng i hc Tng hp Chicago k trn, thm ch i khi cn c quan h ti chng v cng lc Durkheim, Weber v Simmel ang sng to ra mt x hi hc chu u; v cng i khi c lin quan n h, mt nhm ph n to nn mt h thng rng ln ng kinh ngc - cc nh ci cch x hi pht trin cc l thuyt x hi hc tin phong. Nhng ph n ny bao gm, nhng khng ch gii hn Jane Addams (1860-1935), Charlotte Perkins Gilman (1860-1935) Anna Julia Cooper (1858-1964), Ida Wells Barnett (1862-1931), Marianne Weber (1870-1954) v Beatrice Potter Webb (1858-1943), ngi ngoi l ca Cooper, tt c u c kt ni qua mi quan h gia h vi Jane Addams. Vic ngy nay h khng cn c bit n hoc nhn ra trong lch s truyn thng ca b mn vi t cch cc nh x hi hc hoc cc l thuyt gia x hi hc l mt bng chng lm gim i quyn lc i vi cc chnh tr gia khc gii trong ni b khoa x hi hc v i vi s din gii v c bn khng phn nh v 165

nh gi cc thc hnh ca ring n. Trong khi l thuyt x hi hc ca mi mt ngi trong s ph n trn l mt sn phm ca n lc c nhn, khi h c c mt cch tp trung, trnh by mch lc v y v l thuyt x hi hc n gii thi s khai. IV. L thuyt x hi hc ti gia th k XX IV. 1. S ra i ca trng phi Harvard, Ivy League v l thuyt chc nng cu trc S ra i ca x hi hc Harvard t khi Pitirim Sorokin ti nm 1930. Khi Sorokin ti Harvard, cha c khoa x hi hc, nhng cui nm , mt phn khoa c t chc, v ng c b nhim lm trng phn khoa ny. IV. 2. Pitirim Sorokin (1889-1968) ng xem cc x hi dao ng trong ba kiu trng thi tm l: cm gic, hnh tng v duy tm. Cc x hi ng tr bi cm gic nhn mnh vai tr ca cc gic quan trong vic nhn thc thc ti; nhng x hi c ng tr bi mt cch nhn thc thc ti c tnh siu nghim v bng nim tin tn gio l cc kiu chuyn tip cn bng gia hai tnh cht cm gic v tnh cht tn gio. IV. 3. Nhng vn c bn ca l thuyt Talcott Parsons (1902-1979) Nm then cht i vi Parsons v l thuyt x hi hc M l nm 1937, nm ng xut bn cun Cu trc ca hnh ng x hi. Cun sch ny c ngha quan trng i vi l thuyt x hi hc M v bn l do ch yu: Trc ht, n gii thiu cc l thuyt ln chu u cho s lng c gi khng l M. Phn ln ni dung cun sch dnh cho Durkheim, Weber v Pareto. S din gii ca ng v nhng l thuyt gia ny xc nh hnh nh ca h trong x hi hc M trong nhiu nm; Th hai, Parsons hu nh khng dnh cht quan tm no ti Marx (hoc Simmel) d ng cao tc phm ca Durkheim v Weber, thm ch ca c Pareto. Kt qu l, l thuyt Marx tip tc b loi tr ra khi dng x hi hc chnh thng; Th ba, Cu trc ca hnh ng x hi to c hi cho l thuyt x hi hc tr thnh mt hot ng x hi hc quan trng v chnh thng. S l thuyt ha din ra M t mang mt mn n su sc i vi tc phm ca Parsons. Cui cng, l lun ca Parsons v mt l thuyt x hi hc mang tnh khoa hc c nh hng ln n x hi hc. Mi u, Parsons c xem (v ng t xem mnh) l mt l thuyt gia hnh ng. ng dng nh tp trung vo cc tc nhn hnh ng v cc ngh, hnh ng ca h. IV. 4. George Homans (1910-1989) Trong tc phm ca mnh, Homans tch ly mt s ln cc quan st thc nghim qua nhiu nm, nhng ch ti nm 1950 ng mi tm ra mt phng php tip cn tha ng phn tch cc d liu . l thuyt phn tm hc hnh vi, nh c din t ng nht bi cc tng ca ng nghip ca ng, nh tm l hc B. F. Skinner. Trn c s vin cnh ny, Homans 166

pht trin l thuyt trao i ca ng. Chng ta s quay li s pht trin l thuyt ny sau. y, im ch yu l Trng i hc Tng hp Harvard v sn phm l thuyt ch yu ca n, thuyt chc nng - cu trc tr thnh ci ni bt nht trong x hi hc cui nhng nm 1930, thay cho trng phi Chicago v thuyt tng tc biu tng. IV. 5. Trng phi Chicago suy tn D vn c nhng hot ng lay lt, trng phi Chicago suy tn, c bit l phong tro ca Blumer trong nm 1952 t Chicago ti Trng i hc Tng hp Berkeley California. Tuy nhin Trng i hc Tng hp Chicago vn c mt phn khoa x hi hc mnh, nhng n ngy cng khc vi truyn thng Chicago. D trng phi Chicago suy tn, nhng sc sng ca thuyt tng tc biu tng vn cn, vi nhng ngi pht ngn chnh ca n ri rc khp t nc. IV. 6. Cc pht trin ca l thuyt Marx tng v mt trng phi Franfurt i vi s pht trin ca l thuyt Marx l sn phm ca Felix J Weil. Vin Nghin cu X hi hc c chnh thc thnh lp Franfurt c, ngy 3/2/1923. Qua nhiu nm, mt s nhng t tng gia ni ting nht ca l thuyt Marx c lin quan ti phi ph phn nh Max Horkheimer, Theodor Adorno, Erich Fromm, Herbert Marcuse, v gn y hn l Jurgen Habermas. IV. 7. Karl Mannheim v x hi hc tri thc T mt c s khi u Anh nm 1930, Karl Mannheim to ra mt h t tng cung cp c c cho mt lnh vc x hi hc - x hi hc tri thc, m cho ti nay vn c ngha quan trng. Mannheim, tt nhin, xy dng t tc phm ca nhiu ngi i trc, ng ch nht l Karl Marx (d Mannheim rt xa vi nhng ngi theo ch ngha Marx). V c bn, x hi hc tri thc bao gm vic nghin cu tri thc, cc t tng, cc hin tng tri thc ni chung mt cch c h thng. i vi Mannheim, tri thc c quyt nh bi tn ti x hi.

167

Phn th ba LCH S X HI HC T GIA TH K XX

I. Thuyt chc nng - cu trc, nh cao v s suy tn Nhng nm 1940 v 1950 chnh l nhng nm i n nh cao v bt u suy vong ca thuyt chc nng - cu trc. Trong nhng nm ny, Parsons a ra cc trnh by r rng phn nh s chuyn hng t l thuyt hnh ng sang thuyt chc nng cu trc. Cc sinh vin ca Parson lan tri trn khp t nc v gi cc v tr hng u trong cc phn khoa x hi hc ch yu (v d, Columbia v Cornell). Nhng sinh vin ny to ra cc tc phm ca ring mnh, l nhng cng hin c cng nhn rng ri ca thuyt chc nng cu trc. V d, nm 1945, Kingsley David v Wilbert Moore xut bn mt lun vn phn tch s phn tng x hi t mt vin cnh chc nng cu trc. l mt trong nhng trnh by r rng nht v quan im chc nng cu trc. Trong , h l lun rng s phn tng l mt cu trc cn thit v mt chc nng cho s tn ti ca x hi. Ni cch khc, trong phm vi thc h h nghing v pha bt bnh ng George Huaco ni kt s ra i v suy tn ca thuyt chc nng cu trc vi v tr ca x hi M trong trt t th gii. Khi M ln ti v tr thng tr th gii sau 1945, thuyt ny t v tr ch o trong phm vi x hi hc. Thuyt chc nng cu trc h tr cho v tr thng tr ca M trn th gii theo hai cch. Trc tin, quan im ca n l mi kiu mu c nhng tm quan trng trong cng hin vo s duy tr v sng st ca h thng rng ln hn l khng l g khc ng i s hoan h chc tng nc M v s thng tr th gii ca n. Th hai, thuyt chc nng cu trc nhn mnh vo tnh thng bng (bin i x hi tt nht l khng bin i), rt ph hp vi cc mi li ch ca nc M, khi l quc giu c nht v nhiu quyn lc nht th gii. S suy tn ca quyn thng tr th gii ca M trong nhng nm 1970 trng khp vi s mt i v tr hng u ca thuyt chc nng cu trc trong l thuyt x hi hc. II. X hi hc cp tin M v vai tr ca C. Wright Mills Nh chng ta thy, d l thuyt Marx b b qua hoc b ch trch bi cc nh x hi hc M ch o, vn c nhng ngoi l, ng ch nht l C. Wright Mills (1916 - 1962). Mills, ng c ch bi n lc hu nh n c ca ng duy tr s tn ti ca mt truyn thng Marx trong l thuyt x hi hc. Cc nh x hi hc Marx hin i vt xa Mills v s phc tp trong l thuyt, nhng h mang mt mn n su sc i vi ng v cc hot ng c nhn v chuyn mn to lp sn chi cho cc tc phm ca h. Mills khng phi l mt ngi Marxist, v ng khng c Marx cho ti gia nhng nm 1950. Ngay c khi ng cng ch gii hn mt vi bn dch sang ting Anh c, v ng khng c c ting c. III. S pht trin ca l thuyt xung t 168

Mt d bo khc cho s hp nht thc s ca l thuyt x hi hc v l thuyt Marx l s pht trin ca l thuyt xung t thay ch cho thuyt chc nng cu trc. Nh chng ta thy, thuyt chc nng cu trc chim c nh hng mang tnh bao trm trong x hi hc khng lu th n b tn cng. Cuc tn cng ny a dng: thuyt chc nng cu trc b t co l mt th l thuyt bo th v chnh tr, khng th gii quyt c cc bin i x hi v cc tiu im ca n vo cc cu trc tnh v khng c kh nng phn tch mt cch tng xng mi xung t x hi. Mt trong cc hu qu ca s ph phn ny l s n lc ca mt s nh x hi hc khc phc cc vn ca thuyt chc nng cu trc, bng cch ha hp mt mi quan tm v cu trc vi mt mi quan tm v tnh xung t. Tc phm ny to ra s pht trin ca thuyt xung t nh mt l thuyt thay th cho thuyt chc nng cu trc. Khng may l n dng nh khng c g hn mt hnh nh phn chiu ca thuyt chc nng cu trc vi mt cht tnh cht tri thc nguyn vn ca ring n. N lc u tin ng lu l cun sch ca Lewis Coser, V cc chc nng ca xung t x hi. Tc phm ny r rng c gng gii quyt xung t x hi t phm vi nn tng c bn ca mt quan im mang tnh chc nng cu trc v th gii. D n c ch cho vic xem xt cc chc nng ca xung t, cn nhiu ci phi nghin cu hn v xung t hn l mt phn tch v cc chc nng tch cc ca n. IV. S ra i ca thuyt trao i Mt pht trin quan trng khc v l thuyt trong nhng nm 1950, l s ra i ca thuyt trao i. Nhn vt chnh trong bc pht trin ny l George Homans, mt nh x hi hc m chng ta nhc ti, khi ni v thuyt tm l hc hnh vi ca B. F. Skinner. Thuyt tm l hc hnh vi ca Skinner l mt ngun ch yu trong tc phm ca Homans v ca thuyt trao i. V. Erving Goffman v phng php phn tch kch tnh Mc d nhn chung thuyt tng tc biu tng suy tn, Goffman cng t to c mt ch ng vng chc v ni bt trong l thuyt x hi hc ng thi. Tc phm ni ting nht ca Goffman v l thuyt kch tnh, cun S th hin bn ng trong i sng hng ngy, xut bn nm 1959: Goffman i kh xa trong php loi suy ca ng gia sn khu v tng tc x hi. Trong tt c cc tng tc x hi c mt khu vc pha trc, song hnh vi tin trng ca sn khu trong mt v din. Cc kch s c trn sn khu hay trong cuc i c cho l c lu do ngoi hnh, trang phc, nhng th dn cnh. Hn th na, trong c hai cn c mt khu vc hu trng, ni cc kch s c th lui v chun b cho din xut. hu trng hay bn ngi sn khu, theo cch ni ca kch ngh, cc kch s c th lt b vai tr v tr li l chnh h.

169

Phn th t S PHT TRIN H THNG X HI HC HIN TNG

Nhng nm 1960 v 1970 cho thy s bng n ca nhiu vin cnh l thuyt c th gom li di ci tn chung l h thng x hi hc i thng. I. Alfred Schutz v x hi hc hin tng Alfred Schutz tip nhn trit hc hin tng lun t Edmund Husserl, m mc tiu ni hm ca n l hng ti mt s thu hiu v tnh t k tin nghim, v chuyn n ra bn ngi ti mt quan tm i vi s nhn thc v ci ang xy ra . Schutz t trng tm quan tm ca mnh vo cch thc m mi ngi nm c thc ca ngi khc trong khi h sng trong phm vi dng nhn thc ring ca h. Schutz cng s dng s nhn thc v ci ang xy ra (intersubjectivity) mt din rng hn phc v cho mi quan tm v th gii x hi, c bit l bn cht x hi ca tri thc. II. Phng php lun thc hnh (Ethnomethodology) Phng php lun thc hnh bt u nhn c mt lng c gi ng o k t khi cun Cc nghin cu v phng php lun thc hnh ca Garfinkel c xut bn nm 1967. Mc d c vit theo mt kiu vn phong c bit, kh c v rt m h, cun sch vn c nhiu ngi ch . S kin c cng b ng thi vi tc phm Hin tng lun v th gii x hi ca Schutz, tc phm ca Berger v Luckmann, S thit lp thc ti x hi dng nh chng t rng, nhng mn x hi hc ca i thng gp thi ca n. III. Tin trnh pht trin ca x hi hc Marx Cui nhng nm 1960 l thi im m l thuyt Marx bt u c s thm nhp vo l thuyt x hi hc M. iu ny c mt s l do. Trc ht, l thuyt thng tr (thuyt chc nng cu trc) b phn bc v mt s iu, trong c tnh cht qu bo th. Th hai, x hi hc cp tin ca Mills v thuyt xung t, d khng i din cho mt l thuyt Marx chn chnh, to ra mt c s cho mt l thuyt x hi hc M tht s theo truyn thng Marx. Th ba, nhng nm 1960 l thi i ca cc v khiu kin ca ngi da en, s thc tnh ca phong tro ph n, sinh vin v phong tro chng chin tranh Vit Nam. Nhiu nh x hi hc tr, c o to trong bu khng kh b thu ht bi cc t tng cp tin. Lc u, mi quan tm ny biu l trong ci m thi gi l x hi hc cp tin. X hi hc cp tin c nhiu nh hng cho ti lc ; nhng, nh trong cc tc phm ca Mill, n khng th hin nhng vn cn bn v cc chi tit ca l thuyt Marx. IV. S thch thc ca l thuyt n quyn Bt u t cui nhng nm 1970, ngay ti thi im x hi hc Marxist t c s cng nhn quan trng ca cc nh x hi hc M, mt l thuyt bn l mi t ra mt s cnh tranh vi cc l thuyt x hi hc c xy dng v ngay c vi chnh x hi hc Marxist. T duy mi 170

trong x hi hc cp tin n sau ny l thuyt n quyn ng thi, tip tc pht trin v phm vi, phc tp v trong nh hng n x hi hc cho ti gia nhng nm 1990. S pht trin ca thuyt n quyn ng thi da trn c s Ch ngha hnh ng mi ca ph n v mt s bnh ng h n t n, mt ln sng th hai ca phong tro ph n tn gi nh th xut hin vo nhng nm 1960 (Giai on hoc ln sng u tin ca s tng ng vin ny xy ra vo nhng nm u ca th k XX v thp k cui cng ca th k XIX, v ln n nh cao trong nm 1920 vi vic ph n t thng li trong vic i quyn b phiu). L thuyt n quyn l mt h thng t tng khi qut v i sng x hi v kinh nghim con ngi c pht trin t mt vin cnh ph n - trung tm. L thuyt n quyn c tnh cht ph n - trung tm (woman - centered) hoc nhng ngi ph n - trung tm (women - centered) theo ba cch thc. Trc ht, i tng iu tra ch yu ca n, khi im ca mi iu tra, l hon cnh (hay cc hon cnh) v nhng kinh nghim ca gii n trong x hi. Th hai, n coi ph n l cc "ch th trung tm trong qu trnh iu tra; ngha l, n tm cch nhn th gii t s khc bit ca ph n trong th gii x hi. Th ba, thuyt n quyn c tnh cht ph phn v chnh tr vi t cch ca ph n, tm cch to ra mt th gii tt p hn cho n gii; v t , n l lun cho tt c nhn loi. V. L thuyt cu trc v l thuyt hu cu trc Khi thuyt cu trc ln ln trong lng x hi hc, th bn ngi x hi hc, mt phong tro pht trin ngi nhng tin ca thuyt cu trc: Thuyt hu cu trc (Poststructuralism). i biu chnh ca thuyt hu cu trc l Michel Foucault. Trong tc phm u ca ng, Foucault tp trung vo cc cu trc, nhng sau ng chuyn ra khi cc cu trc tp trung vo quyn lc v mi lin kt gia tri thc v quyn lc. Ni tng qut hn, cc nh hu cu trc lun tha nhn s quan trng ca cu trc nhng vut ra khi n bao gm mt din rng cc quan tm khc. Thuyt hu cu trc quan trng khng ch t bn thn n, m cn do n thng c xem l tin thn ca l thuyt x hi hu hin i (s tho lun sau ti chng ny). Trong thc t, kh, nhng khng phi l khng th, vch ra mt ng nt r rng gia thuyt hu cu trc v l thuyt x hi hu hin i. Do vy Foucault, mt nh hu cu trc lun, thng c xem l mt nh hu hin i lun, trong khi Jean Baudrillar, ngi thng c coi l nh hu hin i, tt nhin c tc phm, c bit l trong thi k u ca s nghip, c tnh cht hu cu trc lun. VI. L thuyt x hi hc trong nhng nm 1980 v 1990 Trong khi nhiu l thuyt x hi hc tho lun trn tip tc c vai tr quan trng trong nhng nm 1980 v 1990, trong phn ny chng ti s im qua bn phong tro ln, c tm quan trng nht trong nhng thp k ny - s ha hp vi m - v m, s ha hp chc nng - cu trc, cc tng hp l thuyt v siu l thuyt ha trong x hi hc. VII. L thuyt x hi a vn ha Mt s pht trin khc gn y, gn b gn gi vi thuyt hu hin i - c bit l s nhn mnh ca n n vng ngoi vi v xu hng phn cp cc lnh vc tr thc ang c vai tr 171

l s ra i ca l thuyt x hi a vn ha. S ra i ny ca l thuyt a vn ha c d bo bi s ny sinh ca thuyt x hi hc n quyn trong nhng nm 1970. Cc nh x hi hc n quyn, than phin rng, l thuyt x hi hc khp qu cht ting ni ca ph n, trong nhng nm k tip, nhiu nhm th yu lp li cc than phin ca cc nh n quyn. Thc t, nhng ngi ph n th yu ph thuc (v d, ngi M La - tinh...) bt u than phin rng, thuyt n quyn ch hn ch nhng ngi ph n da trng, tng lp trung lu, v cn tip nhn nhiu ting ni khc. Ngy nay, thuyt n quyn b bin ci i nhiu, tng t nh l thuyt x hi hc. Phn th nm NHNG VN X HI HC VIT NAM

I. T tng H Ch Minh v x hi hc T tng H Ch Minh, l mt h thng l lun hon chnh v cch mng Vit Nam trn cc lnh vc ca i sng x hi v con ngi. T tng ca Ngi, l nn tng cho mi hot ng ca ng Cng sn Vit Nam trong s nghip xy dng v bo v T quc. Trong cc tc phm ca Ngi, c nhiu ni dung v x hi hc. T s phn tch phong tro cch mng ng Dng, phn tch tnh hnh chnh tr quc t v s pht trin ca ch ngha t bn, Ngi phn tch v s phn tng x hi, tp trung vo s nghip gii phng dn tc v ch ngha x hi. Trn c s , cc nh l lun cch mng Vit Nam trong cc thi k c th, pht trin v xy dng h thng phng php lun x hi hc Vit Nam. II. Nhng xu hng ca x hi hc hin i Vit Nam II. 1. Xu hng ca x hi hc hin i X hi hc xut hin t lu, nhng tr thnh mn khoa hc c lp vo nhng nm 30 ca th k XIX. X hi hc xut hin ng thi vi s pht trin ca ch ngha t bn, vi s ln mnh ca giai cp cng nhn v s lng, cht lng v phong tro u tranh. l nguy c cho ch ngha t bn. u th k XX, nhng hc gi ra nhim v cho x hi hc phi iu ha quan h gia ngi v ngi trong sn xut, phi nghin cu tm trng v d lun x hi, tm ra phng php qun l thch hp... hn ch v loi tr mu thun trong x hi t bn. n nhng nm 30 v 40 ca th k XX, vic nghin cu ng dng ngy cng chim v tr to ln trong x hi hc. n gia th k XX c hai xu hng ca x hi hc. Khuynh hng chu u v M: x hi hc chu u pht trin gn vi trit hc x hi. X hi hc M, ngay t u hnh thnh nh mt khoa hc ch yu v hnh vi con ngi. Nhng thnh tu ch yu ca x hi hc M l hng lot loi hnh l lun xut hin. V t chc, v cu trc x hi, cc nhm nh, hnh vi tp th, thng tin i chng... u nh hng vo vic gii quyt cc vn x hi c th (ph hp ch ngha thc dng M). Nh vy, x hi hc m ra nhng lnh vc mi m trc y h n t n cha nghin cu. 172

Ngy nay, ngi ta nhn thy c s M ha trong tn x hi chu u. T sau i chin th gii th hai cho n gia nhng nm 70 ca th k XX, x hi hc cc nc x hi ch ngha pht trin khng u, n tri qua nhng bc thng trm v cha c quan tm ng mc. II. 2. S du nhp ca x hi hc vo Vit Nam v vai tr ca n trong cng cuc i mi Vit Nam, x hi hc c Ch tch H Ch Minh p dng vit cc tc phm ca mnh t nhng nm 20 ca th k XX, v trong sut cuc i hot ng cch mng, Ngi lun lun s dng mt cch thun thc cc s liu thc t phn tch cc vn x hi c th. Nhn chung Vit Nam, x hi hc l mt ngnh khoa hc mi m, ang giai on xy dng, song chnh cuc sng v s nghip i mi ngy cng khng nh vai tr thc t v kh nng tim tng ca x hi hc. Nhng nm gn y, cc cuc iu tra x hi hc Vit Nam gia tng. 80% ti ca cc ngnh khoa hc x hi s dng phng php x hi hc. X hi hc ngy cng i vo cuc sng v pht huy vai tr trong vic bo m v mt khoa hc cho cng cuc i mi cc phng php t chc v qun l x hi. N tr thnh phng tin nhn thc khng th thay th ca x hi ang i mi, cng c d bo, m hnh ha cc qu trnh ci to x hi. III. X hi hc Vit Nam - mt s nh hng tip tc xy dng v pht trin i sng hin thc: Thc tin pht trin kinh t - x hi ca t nc trong thi k i mi nh l xut pht im, ni t hn chong nhng nghin cu x hi hc. i sng x hi hin thc ca Vit Nam trong nhng thp nin va qua tht l si ng vi nhng bin i mnh m v nhanh chng. Nhp ca nhng bin i cng ngy cng gia tc. Trong vng 5 thp nin na sau th k, s pht trin ca t nc c nh du bng nhng chu k mt thp nin cho nhng s kin - mc lch s ng k. thc s l mt hin thc rng ln, sng ng ng thi cng l mnh t mu m cho cc nghin cu khoa hc x hi - nhn vn, c bit l x hi hc. Tht may mn l ngnh x hi hc Vit Nam ra i v trng thnh t trong lng v sonh hnh vi nhng bin i kinh t - x hi ny ca t nc gn 20 nm qua, ngay trc v sau thi im bt u s nghip i mi t n din t nc (1986). Nh vy, chng ta c vng vy trong dng chy pht trin y si ng ca x hi Vit Nam t , theo st i sng hin thc trong cc cng trnh nghin cu ca mnh. IV. Nhng phng hng nghin cu Xut pht t nhng i hi thc t xa s nghip pht trin kinh t x hi ca t nc hin nay, vi nhn thc th mnh v im yu ca mnh, c th a ra ch nghin cu tng qut bao trm lm mc tiu cho cc nghin cu x hi hc trong thp nin sp ti l: nghin cu ng thi nhng bin i x hi v vn ha Vit Nam trong qu trnh cng nghip v hin i ha t nc theo nh hng x hi 173

ch ngha. Ch nghin cu tng qut ny c th c trin khai thng qua nhng hng nghin cu sau: Nhng vn l thuyt ca qu trnh hin i ha x hi Vit Nam Cu trc x hi v phn tng x hi trong qu trnh cng nghip ha, hin i ha Tc ng ca cng nghip ha v hin i ha ti thit ch gia nh: s thch ng v hnh thnh nhng chin lc sng mi Nhng vn x hi hc ca i sng kinh t v ngun nhn lc X hi hc v i sng hng ngy trong bin i x hi v vn ha Bin i h thng phc li x hi trong thi k qu Vai tr ca truyn thng i chng v d lun x hi ng thi dn s trong qu trnh cng nghip ha, hin i ha t nc Cc vn x hi hc ca sc khe dn c v h thng chm sc sc khe X hi hc v vn pht trin bn vng v x hi.

Ging vin

TS. V QUANG H

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

174

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: X HI HC TH 2. S n v hc trnh: 03 3. Trnh : Cho sinh vin nm th th 2 4. Phn b thi gian: - Ln lp: 100% - Thc tp phng th nghim, thc hnh: - Khc: 5. iu kin tin quyt: Hon thnh cc mn hc c s 6. Mc tiu ca hc phn: Kha hc ny nhm gip cho sinh vin hiu c nhng vn c bn m ngnh x hi hc th nghin cu, cc vin tng l thuyt, v cc nghin cu lin quan Vit Nam. So vi th gii, ngnh x hi hc th nc ta cn kh mi m, mt s lnh vc nghin cu ch mi l nhng pht tho ban u, cc ti liu bng ting Vit cn t. Mt s lnh vc c tnh bc bch nh th ha, nhp c th, qun l th, ngho kh th v.v c quan tm nhiu hn. Do vy, trong khi vn bao qut nhng ch quan trng nht ca x hi hc th, kha hc tp trung vo nhng vn th Vit Nam, nhm gia tng tnh thc tin v tnh ng dng cho sinh vin. 7. M t vn tt ni dung hc phn: Kha hc s c thc hin trong 9 bui, mi bui 5 tit. Cc bui hc c thit k theo mt s ch quan trng trong x hi hc th, bao gm: (1) Tng quan v x hi hc th; (2) th ha v s pht trin ca cc thnh ph; (3) S pht trin cng ng th nh mt h thng; (4) T chc lnh th bn trong th; (5) Cc vn ca th; v (6) Qun l th. Tt c cc ch trn u c kt hp gia l thuyt v cc nghin cu thc nghim trn th gii vi cc vn ang ni ln Vit Nam. 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp: Tham d y cc bui hc - Bi tp: Mi sinh vin phi np bi vit tm tt v cu hi tho lun mi bui ln lp - Dng c hc tp: My chiu - Khc: Chun b bi thuyt trnh theo nhm mi bui ln lp 9. Ti liu hc tp: - Sch, gio trnh chnh: Cc bi c bt buc 175

- Sch tham kho - Khc. 10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp: 10% - Tho lun: 10% - Bn thu hoch: 10% - Thuyt trnh: 10% - Thi gia hc k: 20% - Thi cui hc k: 40% 11. Thang im: 10 12. Ni dung chi tit hc phn A. Tng quan v x hi hc th Bui 1: - Qu trnh pht trin ca ngnh x hi hc th - Trng phi Chicago - Cc nghin cu cng ng th - Mt s khi nim cn bn - Cc vin tng l thuyt - Cc ch chnh ca x hi hc th: th ha v s pht trin ca cc thnh ph; cc cng ng th; s khu bit v ni c tr; cc vn ca th. Ti liu c Cc vn c bn ca x hi hc th Mt s khi nim c bn B. th ha v s pht trin ca cc thnh ph Bui 2: - S tin ha ca cc thnh ph t c xa cho n cuc cch mng cng nghip - Cng nghip ha, pht trin kinh t, v th ha - th ha trn th gii v cc nc ang pht trin - Cc l thuyt th ha Ti liu c 176

L Thanh Sang. 2005. Chng 2: Tng quan v th ha, cc l thuyt th ha, v cc nghin cu thc nghim cc nc ang pht trin v Vit Nam. Bui 3: - Lch s th ha v th ha thi k hin i Vit Nam Ti liu c L Thanh Sang. 2005. Chng 3: Lch s th ha v s hnh thnh cc th Vit Nam cho n thi hin i. Bui 4: - Tnh cht th ha Vit Nam giai on trc v sau i mi Ti liu c L Thanh Sang. 2005. Chng 4: Tng trng th v cc thnh t ca s tng trng th Vit Nam trc v sau i mi: 1979-1989 v 1989-1999. Bui 5: - Di dn hng n th Vit Nam giai on trc v sau i mi L Thanh Sang. 2005. Chng 5: Di c th trong giai on trc v sau i mi Vit Nam: Cc khun mu v m v nhn t quyt nh ca di dn th, 1984-1989 v 1994-1999. Nguyn Thanh Lim. 2006. Di dn, pht trin v bt bnh ng Vit Nam trn ng i mi v hi nhp. Tp ch X hi hc, s 3 (95), trang 61-73. C. S pht trin ca cng ng th nh mt h thng Bui 6: - L thuyt sinh thi th - Cc tip cn nh v th - Cc khun mu v cng ng th cc nc pht trin - S phn b qui m th v chuyn mn ha chc nng ca cc th Vit Nam Ti liu c L Thanh Sang. 2005. Chng 6: Cu trc th Vit Nam sau i mi: 1989-1999. D. T chc lnh th bn trong th Bui 7: - Cc m hnh t chc lnh th: vng trn ng tm, khu vc, v a trung tm - th ha, th ha ngoi vi, phn th ha, v ti th ha - Tnh khu bit theo chu k sng ca gia nh 177

- Tnh khu bit gia cc nhm dn tc, tn gio - Cc khun mu t chc lnh th th Vit Nam Ti liu c Champion, Tony. 1991. th ha, th ha ngoi vi, phn th ha, v ti th ha. In trong Paddison, Ronan. Handbook of Urban Study. Sage. Hng Hu Ph. 2000. Tin ti mt l thuyt mi v v tr c tr th v cc ng dng chnh sch ca n. Tp ch X hi hc, s 3, trang 23. E. Cc vn ca th Bui 8: - Tnh trng ngho kh th - Tnh trng nh , cc dch v cung cp in, nc, tht nc, y t, gio dc - Lch lc x hi v ti phm Ti liu c Trnh Duy Lun. 2000. Nhng yu t x hi ca s pht trin th bn vng Vit Nam. Tp ch X hi hc, s 3, trang 3. Trn Thi Ngc Thnh. 2005. Cc nhn t nh hng n vic ci thin nh ca ngi dn Thnh ph H Ch Minh trong qu trnh th ha. In trong th ha v vn gim ngho TPHCM L lun v thc tin , trang 567-599, do Nguyn Th Ngha, Mc ng, Nguyn Quang Vinh ng ch bin. Nh xut bn Khoa hc X hi. ng Bch Thy. 2007. Mt s vn x hi ca nhm v thnh nin th trong qu trnh th ha hin nay. Tp ch X hi hc, s 2 (98), trang 36-43. F. Qun l th Bui 9: - Qun l x hi th - Chnh quyn th Ti liu c Dip Vn Sn. 2006. T qun ca chnh quyn th nhn t kinh nghim th gii. In trong K yu hi tho khoa hc: Xy dng chnh quyn th TP. H Ch Minh, trang 379-391. Nguyn Th Cng. 2006. C s t chc chnh quyn th TP. H Ch Minh. In trong K yu hi tho khoa hc: Xy dng chnh quyn th TP. H Ch Minh, trang 452-461. Danh mc cc ti liu tham kho khc L Thanh Sang. 2005. Di dn nng thn trong thi k kinh t th trng: Mt nghin cu bn x ca Qung Ngi v Long An, Vit Nam, 1986-2000. In trong th ha v vn gim 178

ngho TPHCM L lun v thc tin , trang 391-430, do Nguyn Th Ngha, Mc ng, Nguyn Quang Vinh ng ch bin. Nh xut bn Khoa hc X hi. Nguyn Th Ngha, Mc ng, Nguyn Quang Vinh ng ch bin. 2005. th ha v vn gim ngho TPHCM L lun v thc tin. Nh xut bn Khoa hc X hi. L Nh Hoa. 1996. Li sng th min Trung: My vn l lun v thc tin . Nh xut bn Vn ha Thng tin. Nguyn Tha H, Bang, v Nguyn Vn ng. 1999. th Vit Nam di triu Nguyn . Nh xut bn Thun Ha. ng Thu (ch bin). 1994. Di dn ca ngi Vit t th k 10 n gia th k 19. Ph san Nghin cu Lch s. Trn Ngc Hin, Trn Vn Ch ng ch bin. 1998. th ha v chnh sch pht trin th trong cng nghip ha, hin i ha Vit Nam. Nh xut bn Chnh tr Quc gia. Nguyn Tin Dy ch bin. 1997. Quy hoch cc th Vit Nam v nhng d n pht trin n sau nm 2000. Nh xut bn Thng K. Ng Huy Qunh. 1997. Quy hoch, ci to, v xy dng th. Nh xut bn Vn ha Thng tin. H Ni. Phm Xun Nam ch bin. 1994. Qu trnh pht trin cng nghip Vit Nam Trin vng cng nghip ha, hin i ha t nc. Nh xut bn Khoa hc X hi. H Ni. m Trung Phng. th Vit Nam. B Xy dng. Chng trnh KX.11. Nguyn Tha H. 2000. Thng Long H Ni di thi Nguyn. In trong th Vit Nam di thi Nguyn, ca Nguyn Tha H, Bang, v Nguyn Vn ng. Nh xut bn Thun Ha. Nguyn Th B ch bin. 1997. Quy hoch, xy dng, v pht trin th. Nh xut bn Xy Dng. H Ni. Nguyn Hng Phong. 1989. th c v vn th ha Vit Nam. In trong th c Vit Nam do Vn To ch bin. Vin S hc. H Ni. Nguyn Tn c. 1997. Lc qua qu trnh din tin ca th Vit Nam . In trong Mi trng nhn vn v th ha ti Vit Nam, ng Nam , v Nht Bn ca Trung tm Nghin cu ng Nam . Nh xut bn Thnh ph H Ch Minh. Nguyn Hu Minh. 2003. th ha v s pht trin nng thn Vit Nam mt s vn cn quan tm nghin cu. Tp ch X hi hc, s 3, trang 15. Nguyn Duy Thng. 2003. Ngho kh th: cc nguyn nhn v yu t tc ng. Tp ch X hi hc, s 1, trang 72. Nguyn Hu Minh. 2002. th ha Vit Nam nhng nm 90: mt s c trng kinh t-x hi c bn. Tp ch X hi hc, s 1, trang 11. 179

Trnh Duy Lun. 2000. Nhng yu t x hi ca s pht trin th bn vng Vit Nam. Tp ch X hi hc, s 3, trang 3. Hng Hu Ph. Tin ti mt l thuyt mi v v tr c tr th v cc ng dng chnh sch ca n. Tp ch X hi hc, s 3, trang 23. Michael, Leaf. Vng ven Vit Nam: vic qun l hnh chnh s pht trin th ca H Ni. Tp ch X hi hc, s 3, trang 11. Macionis, J. John. 1987. X hi hc. Trn Nht Tn dch. Nh xut bn Thng k. Chng 20, trang 666-700. Trn Hu Quang. 2000. Th pht ha mt li tip cn x hi hc i vi qu trnh chuyn dch dn c n cc khu th mi. Tp ch X hi hc, s 3, trang 47. Trn Trng c. 2000. Ngi nhp c thnh ph H Ch Minh: nhng c im v khuynh hng c bn. Tp ch X hi hc, s 3, trang 55. Trn an Tm, Nguyn Vi Nhun. 2000. Nhng bin i x hi vng ven thnh ph H Ch Minh di p lc th ha. Tp ch X hi hc, s 1, trang 71. ng Nguyn Anh. 1999. Di dn v qun l di dn trong giai on pht trin mi: mt s suy ngh t gc nghin cu. Tp ch X hi hc, s 3&4, trang 39. Minh Khu. 1999. Nhng kha cnh x hi hc ca qu trnh th ha t lng, x thnh phng H Ni. Tp ch X hi hc, s 3&4, trang 75. Tng Lai. 1998. V di dn Vit Nam trong qu kh v hin nay. Tp ch X hi hc, s 2, trang 3. ng Nguyn Anh. 1998. Di c v pht trin trong bi cnh i mi kinh t-x hi ca t nc. Tp ch X hi hc, s 1, trang 3. ng Nguyn Anh. 1998. Vai tr ca mng li x hi trong qu trnh di c. Tp ch X hi hc, s 2, trang 16. Nguyn Cng Bnh. 1998. Pht trin x hi trong cng cuc khai ph t Nam b. Tp ch X hi hc, s 2, trang 24. L Bch Dng. 1998. Nh nc, kinh t th trng, v di dn ni a Vit Nam. Tp ch X hi hc, s 3, trang 38. Nguyn Quang Vinh, Nguyn Thu Sa. 1998. Gi thuyt v nng lc hi nhp ca ngi di dn vo i sng th (quan st t thnh ph H Ch Minh). Tp ch X hi hc, s 2, trang 81. ng Nguyn Anh. 1997. V vai tr ca di c nng thn- th trong s nghip pht trin nng thn hin nay. Tp ch X hi hc, s 4, trang 15. Nguyn Vn Chnh. 1997. Bin i kinh t-x hi v vn di chuyn lao ng nng thn- th min Bc Vit Nam. Tp ch X hi hc, s 2, trang 25. 180

Nguyn Hng Dng, Trn V Hng Sn, V c Tun. 1997. Di c ca ph n nng thn v nh hng ca di c n nng nghip ng bng sng Cu Long. Tp ch X hi hc, s 2, trang 39. Nga My. 1997. Di dn nng thn- th vi nh , mt vn x hi. Tp ch X hi hc, s 2, trang 56. Ng Th Kim Dung. 1996. Ph n ngoi thnh thnh ph H Ch Minh v vic chuyn i vic lm trong qu trnh th ha nhanh. Tp ch X hi hc, s 4, trang 50. Nguyn Minh Ha. 1996. Th pht tho mt vi tng v chin lc th ha Vit Nam. Tp ch X hi hc, s 2, trang 96.

Ging vin

PGS-TS. L Thanh Sang

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

181

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: X HI HC TI PHM 2. S n v hc trnh: 03 3. Trnh : Cho sinh vin nm th 3 4. Phn b thi gian: - Ln lp: 100% - Thc tp phng th nghim, thc hnh: - Khc: 5. iu kin tin quyt: hc xong cc mn hc i cng 6. Mc tiu ca hc phn: - Cung cp nhng hiu bit v lch s ra i ca cc nghin cu v hnh vi ti phm/ lch lc cng nh cc vn nn trong x hi; - Trang b cho sinh vin nhng cc khi nim c bn, nhng l thuyt c th vn dng l gii mt s hin tng ti phm v lch lc trong x hi Vit Nam ng i. 7. M t vn tt ni dung hc phn: 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp - Bi tp - Dng c hc tp - Khc 9. Ti liu hc tp: - Sch, gio trnh chnh: Cc ti liu do ging vin cung cp - Sch tham kho: 1. PGS. TS Nguyn Xun Ym., (2001) Ti phm hc hin i v phng nga ti phm, H Ni, Nxb CAND. 2. Nguyn Xun Ngha (ch bin)., (1999) Tr em lm tri php lut v vic ti hi nhp vo cng ng, Tp. HCM, H M-BC Tp. HCM. 3. MACIONIS J. J., (2004) X Hi hc, H Ni, Nxb Thng k (sch dch). 4. CARIO. R., (2002) Introductions aux sciences criminelles, Paris, LHarmattan, 4 dition. 182 : 100% : bt buc : my chiu

5. FAGET. J., (2002) Sociologie de la dlinquence et de la justice pnale, Ramonville SaintAgne, dition rs. 6. FILLIEULE. R., (2001) Sociologie de la dlinquence, Paris, PUF. 7. OGIEN. A., (1995) Sociologie de la dviance, Paris, Armand Colin. 8. PICCA. G., (2002) La Criminologie, Paris, PUF. 9. WALKLATE. S., (2005) Criminology: The basics, London, Routledge. TONG C. K & LIAN K. F (eds.)., (2002) The Making of Singapore Sociology, Singapore, Times Academic Press. 10. DURAND J-P & WEIL R., (1997) Sociologie contemporaine, Paris, Vigot. 11. HUGHES. G., (1998) Understanding crime prevention: Social control, risk and late modernity, Buckingham, Open University Press 10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp - Tho lun - Thuyt trnh - Thi gia hc k - Thi cui hc k 11. Thang im: 10/10 12. Ni dung chi tit hc phn Chng I: LCH S V CC KHI NIM TRONG NGHIN CU LCH LC XH (5 tit) I. Dn nhp II. Lch s cc nghin cu v ti phm lch lc III. i tng v cc phng php nghin cu 1. Th no l Ti phm? 2. Ti phm cng khai? 3. Ti phm n? 4. Lch lc x hi l g? 5. Phn bit khi nim Ti phm vi khi nim Lch lc 6. Cc phng php: phng php thng k, phng php nghin cu trng hp (cases study), phng php chuyn gia, phng vn su v quan st l nhng phng php thng c dng trong nghin cu x hi hc ti phm. 183 : 10% : 10% : 20% : 30% : 70%

Chng II. CC L THUYT TRONG NGHIN CU X HI HC TI PHM (10 tit) I. Cc l thuyt tin x hi hc v lch lc/ti phm: 1. L thuyt v loi c th (Body-Type theories) ca Cesare Lombroso 2. L thuyt nhim sc th (Chromosome theories) ca Williams Sheldon. II. Cc l thuyt x hi hc c in: 1. L thuyt chc nng 2. L thuyt lin kt di bit 3. L thuyt cng thng 4. L thuyt phi t chc x hi 5. L thuyt v s gn nhn III. L thuyt hnh ng v kim st x hi: 1. 2. L thuyt v s kim sot x hi (Social control) L thuyt v cc hot ng theo li mn (thorie des activits routinires)

IV. L thuyt a nhn t: 1. Phng php 2. Cc nhn t c nhn: dn s hc, tm l hc v sinh vt hc 6. Cc nhn t gia nh: gio dc gia nh, kch c ca gia nh, xung t gia nh, kiu gia nh ( gia nh n thn) 7. Cc nhn t x hi: nn tht nghip, cc phng tin truyn thng v bo lc Chng III. NN NHN HC (Victimology) (5 tit) 1.Lch s nghin cu nn nhn 2.Mc tiu nghin cu 3.Cc ch chnh trong nghin cu nn nhn Ging vin

ThS. L Minh Tin 13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH 184

 CNG CHI TIT HC PHN

1/ Tn hc phn: THC HNH NGHIN CU X HI HC 2/ S n v hc trnh: 2 VHT 3/ Trnh : Sinh vin nm th 4 4/ Phn b thi gian: Thc hnh 90 tit (= 45 tit LT) 5/ iu kin tin quyt: - Hon thnh hc phn Phng php nghin cu X hi hc 1 + 2 - Hon thnh hc phn Thng k x hi - Hon thnh hc phn X l d liu vi SPSS for Windows 6/ Mc tiu ca hc phn: Sau khi hon tt mn hc, Sinh vin c th: - Thc hnh k nng vit cng NC, xy dng cng c thu thp thng tin - Thc hnh k nng thu thp thng tin nh lng, nh lng - Thc hnh k nng x l v phn tch thng tin 7/ M t vn tt ni dung hc phn: Sinh vin sau khi hon thnh cc hc phn tin quyt s c cc kin thc c bn thc hin cc yu cu ca hc phn thc hnh phng php nghin cu x hi hc. Hc phn thc hnh phng php nghin cu x hi hc s bao gm: - Vit cng nghin cu: bao gm vic xc nh tn ti nghin cu, tnh cp thit thc hin nghin cu, mc tiu v cu hi nghin cu, xy dng ch bo o lng thng tin, cc phng n thu thp v x l thng tin, tin thc hin v d tr kinh ph. - Xy dng cng c thu thp thng tin: bao gm cc cng c thu thp thng tin nh tnh v nh lng. Cc cng c gm cc bn cu hi cu trc, bn cu trc v phi cu trc; cc bn quan st cu trc p dng cho cc phng php thu thp thng tin nh quan st, phng vn su, tho lun nhm, phng vn bng bn hi... - Phng php thu thp thng tin: bao gm cc lu khi thu thp thng tin nh tnh y , chnh xc, tin cy ca thng tin; cng tc chun b, phong cch, tc phong khi thu thp thng tin. - X l v phn tch thng tin: bao gm cch x l nh tnh v nh lng, cc phn tch nh tnh, bng biu, th, phn tch cc tng quan n bin v a bin, cc m hnh phn tch nhn t. 8/ Nhim v ca sinh vin:

185

SV phi tham d y cc bui thc hnh, ch ng v tch cc tham gia hot ng ca nhm c GV phn chia. SV phi tham kho ti liu v cc kin thc c hc t cc hc phn tin quyt p ng cc yu cu ca mn hc. SV chun b cc dng c hc tp nh my laptop, giy nh, giy Ao, vit, my ghi m, cc bng hi in sn

9/ Ti liu hc tp: Sch gio trnh chnh: V Vn Huy, V Th Lan, Hong Trng (1996). ng dng SPSS for Windows x l v phn tch d kin nghin cu. Nh xut bn Khoa hc v K thut, H Ni. Cristina P. Parel v tgk (1993). Thit k v quy trnh ly mu. Hc vin Chnh tr Quc gia H Ch Minh, H Ni. Phm Vn Quyt Nguyn Qu Thanh (2001). Phng php nghin cu x hi hc. Nxb i hc Quc gia H Ni. L Minh Tin (2003). Phng php thng k trong nghin cu x hi. Nh xut bn Tr, Thnh ph H Ch Minh. Vn Bnh (2005). cng bi ging Phng php nghin cu x hi hc. Trng i hc Vn Hin. Sch tham kho: Therese L Baker (1999). Thc hnh nghin cu x hi. Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni. Bi Th Cng (2010). Phng php nghin cu x hi v lch s. Nxb T in Bch Khoa, H Ni. V Cao m (1998). Phng php lun nghin cu khoa hc, Nxb Khoa hc v K thut, H Ni. Nguyn Minh Ha (1993). Mt s phng php v k thut nghin cu X hi hc ng dng, Nxb Khoa hc x hi, H Ni. Nguyn Vn L (1993). Phng php lun nghin cu khoa hc, Nxb Tr, H Ni. Nguyn Xun Ngha (2004). Phng php v k thut trong nghin cu x hi. Nh xut bn Tr, Thnh ph H Ch Minh. Hong Trng Chu Nguyn Mng Ngc (2005). Phn tch d liu nghin cu vi SPSS. Nh xut bn Thng k, H Ni. L T Thnh (1993). Logic hc v Phng php nghin cu khoa hc. Nxb tr, Tp.HCM. 186

10/ Tiu chun nh gi sinh vin: D kha thc hnh: Bi thu hoch c nhn v phng php: Bi tiu lun thi cui k v phn tch cc ni dung thc hnh: 10% 20% 70%

11/ Thang im: im chung: im chuyn cn: im chuyn mn: 10/10 3/10 7/10

12/ Ni dung chi tit hc phn: S TT 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 2 2.1 2.2 2.3 2.4 3 3.1 Ni dung thc hnh Vit cng nghin cu: Xc nh tn ti v tnh cp thit thc hin nghin cu Xy dng mc tiu v cu hi nghin cu Xy dng cc ch bo o lng thng tin Cc phng n chn mu, thu thp v x l thng tin Lp k hoch tin thc hin v d tr kinh ph c th Xy dng cng c thu thp thng tin: Xy dng bn cu hi cu trc Xy dng bn cu hi bn cu trc Xy dng bn cu hi phi cu trc Xy dng cc bn quan st cu trc Phng php thu thp thng tin: Cc lu khi thu thp thng tin nh tnh y , chnh xc, tin cy ca thng tin; cng tc chun b, phong cch, tc phong khi thu thp thng tin 187 S tit thc hnh Ghi ch 10 1 1 6 1 1 10 5 1 2 2 50 5

3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 4 4.1 4.2

Thc hnh thu thp thng tin c sn Thc hnh phng php quan st cu trc Thc hnh phng php phng vn su Thc hnh phng php tho lun nhm Thc hnh phng php phng vn bng bn hi X l v phn tch thng tin: Thc hnh x l thng tin nh tnh: x l bng tay v bng phn mm Nvivo Thc hnh x l thng tin nh lng: x l bng phn mm SPSS thit lp cc bng biu, th, phn tch cc tng quan n bin v a bin, cc m hnh phn tch nhn t Phn tch thng tin nh tnh, nh lng v vit bo co nghin cu Tng cng:

5 10 10 10 10 20 2 8

4.3 5

10 90

Ging vin

Th.S L S Hi

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

188

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: X HI HC GIA NH 2. S n v hc trnh: 3 3. Trnh : Cho sinh vin nm th 3 4. Phn b thi gian: Ln lp: 36 tit Thc hnh nghin cu: 9 tit

5. iu kin tin quyt: X hi hc i cng, Phng php nghin cu x hi hc. 6. Mc tiu ca hc phn: V kin thc: Trang b cho sinh vin mt s hiu bit c bn v x hi hc gia nh, t gp phn hnh thnh t duy khoa hc v vn dng vo hot ng thc tin cng nh i sng gia nh ca sinh vin sau ny; V k nng: Nm vng phng hng v cch thc nghin cu x hi hc v gia nh. 7. Ni dung tm tt: i tng, phng php v cc khi nim chuyn mn dng nghin cu X hi hc gia nh. S chuyn bin ca gia nh. Chn ngi bn i v tnh yu la i. Vai tr gii trong gia nh v s mt thit trong i sng la i. Gio dc gia nh. Cc chu k pht trin ca gia nh. Cc vn ca gia nh hin i. Tng lai ca gia nh v gii php cng c v pht trin gia nh hin i. 8. Nhim v ca sinh vin: D lp: 30 tit Lm vic theo nhm chun b bi thuyt trnh trn lp c phn cng.

9. Ti liu hc tp: Gio trnh chnh: H Vn Tc, X hi hc gia nh. TP. H Ch Minh- 2006. Sch tham kho: 1. Mai Huy Bch, X hi hc gia nh. Nxb. Khoa hc x hi- 2003 2. V Th Cc, Vn ho gia nh vi vic hnh thnh v pht trin nhn cch tr em. Nxb. i hc quc gia H Ni 1997 3. Tng Lai (ch bin), Nhng nghin cu x hi hc v gia nh Vit Nam. Nxb. Khoa hc x hi, H Ni 1996.

189

4. Mai Qunh Nam (ch bin), Gia nh trong tm gng x hi hc . Nxb Khoa hc x hi, H Ni 2002. 5. GS. L Thi, Vai tr gia nh trong vic xy dng nhn cch con ngi Vit Nam. Nxb. Ph n 1997. 10. Tiu chun nh gi sinh vin: Vng 15 tit cm thi ht hc phn Thuyt trnh: 30%, vng mt bui thuyt trnh c phn cng: 0 im. Thi cui hc k: 70%.

11. Thang im: Thang im 10

12. Ni dung chi tit hc phn CHNG 1: DN NHP GIA NH HC 1. Khi nim gia nh 2. i tng nghin cu ca gia nh hc. 3. Phng php nghin cu ca gia nh hc. 4. Mt s khi nim c bn tm hiu gia nh. 4.1. Chc nng ca gia nh. 4.2. Loi hnh gia nh 4.3. Cu trc (c cu) gia nh : 5. ngha ca vic nghin cu gia nh. CHNG 2 : S BIN I CA GIA NH 1. Nhng biu hin ca s bin i gia nh 2. Nguyn nhn ca s chuyn bin gia nh 2.1. Cng nghip ho 2.2. th ho 2.3. Di dn. 2.4. Hin i ho 3. Gia nh truyn thng Vit Nam v s chuyn i thch ng vi thi i mi 190

3.1. V gia nh Vit Nam truyn thng. 3.2. Chuyn i thch ng vi thi i mi 4. Nhng vn ca gia nh ng i. CHNG 3: CHN NGI BN I V TNH YU LA I 1. Chn ngi bn i v hn nhn 2. Cc l thuyt xung quanh vic chn la. 2.1. L thuyt v s thu ht gia ci ging nhau. 2.2. L thuyt v s thu ht gia nhng im tri ngc. 2.3 M hnh c sn trong tim thc 2.4. L thuyt v s pht hin chnh mnh trong ngi kia. 3. Nhng xu hng lch lc trong tnh yu. 3.1. S ng ho am m tnh dc vi tnh yu. 3.2. S thiu trng thnh trong cm xc. 3.3. Tnh yu b p, trn trnh. 3.4. S s dng ngi kia nh mt phng tin 3.5. Tnh yu bnh hon. 4. Tnh yu chn chnh 5. Cc giai on tm hiu dn n tnh yu v hn nhn. 6. Kt hn,iu kin kt hn, v t chc kt hn Vit Nam. CHNG 4: VAI TR GII TRONG GIA NH V S MT THIT TRONG I SNG LA I 1.Vai tr gii trong gia nh 1.1. Gii tnh v gii 1.2. Vai tr l kt ca vn ho. 1.3. S chuyn bin v vai tr ca gii trong gia nh nh ngoi x hi. 1.4. Mu thun xut pht t chnh lch trong nhn thc. 2. S mt thit trong i sng la i 2.1. T hn nhn thit ch (Marriage institution) ti hn nhn bu bn 191 .

2.2. Th no l s mt thit trong i sng la i. 2.3. La i cn c trang b v k nng quan h gia ngi v ngi. 2.4. Mu thun v x l mu thun. 2.5. Mu thun v chng trong gia nh Vit Nam CHNG 5: GIO DC GIA NH 1. Gia nh l mt tc nhn x hi ho quan trng. 2. c im ca gio dc gia nh. 3. Vai tr ca cc thnh vin gia nh trong vic gio dc hnh thnh nhn cch cho tr. 4. Mc tiu v ni dung ca gio dc gia nh. 5. Phng php gio dc con ci. 6. Nhng yu t nh hng tiu cc n gio dc gia nh. 7.Gia nh v vic gio dc gii tnh cho tr v thnh nin 7.1. Gio dc gii tnh l g ? 7.2. Gio dc gii tnh l cn thit trong thi i ngy nay. 7.3. Vai tr ca cha m trong gio dc gii tnh cho tr. CHNG 6: CC CHU K PHT TRIN CA GIA NH 1.Cc chu k pht trin 2. Gia nh c con nh 2.1. a con u lng 2.2 Nhu cu ca tr tng la tui v cch p ng ca cha m 2.3. Tr vi nhu cu c bit : tr khuyt tt. 2.4. Tr em thiu s chm sc v b lm dng. 3. Tui dy th v nhng th thch trong gia nh. 3.1. Din bin ca tui dy th. 3.2. Tm n bn sc ring v s c lp 3.3. Cha m v tr tui dy th. 3.4. nh hng ca cc nhm bn ng la 4. Cc vn x hi la tui mi ln 192

4.1 Tr gi mang thai sm v t nn ph thai. 4.2. T nghin ru v ma tu. 4.3. Tr b nh ra i. 4.4. Nn t t 5. Giai on con ra ring v gia nh trng tri 6. Tui gi 6.1. Th no l v gi v th thch ca tui gi. 6.2. V hu 6.3. V chng gi 6.4. Go ba 6.5 Anh ch em rut tht v bn b i vi ngi gi 6.6. Ngi gi v x hi. CHNG 7: CC VN CA GIA NH 1. Ly hn 1.1. Cc nguyn nhn dn ti ly hn 1.2. Ly hn l mt qu trnh. 1.3 nh hng ca ly hn. 1.4. Cc vn php l ca ly hn. 2. Ti kt hn 3. Nhng ngi m n thn. 4. Bo hnh i vi ph n 4.1. Hnh vi bo hnh gm: 4.2. Tnh hnh chung 4.3 Nguyn nhn ca bo hnh trong gia nh. 4.4. Hu qu. 4.5. Bin php

193

CHNG 8: TNG LAI CA GIA NH V GII PHP CNG C, PHT TRIN GIA NH

1.Hn nhn v gia nh trong tng lai 1. 1.Tui kt hn v phng thc ly v ly chng. 1.2. Quan nim v sinh con v cc kiu sinh con. 1.3. Cc kiu hn nhn v quan h hn nhn. 1.4. Kt cu gia nh v chc nng ca gia nh. 1.5. Gia nh gii th v t chc li. 2.Gii php cng c, pht trin gia nh hin i 2.1. Phng hng ca vic cng c, pht trin gia nh nc ta: 2.2. Nghin cu khoa hc v gia nh 2.3. V cch tc ng vo gia nh bng cc phng php khoa hc. 2.4. Gio dc phng nga 2.5. Tnh hnh hot ng khoa hc Vit Nam lin quan ti gia nh

Ging vin

TS. H Vn Tc

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

194

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: TM L HC X HI
2. S n v hc trnh: 03 3. Trnh : Cho sinh vin nm th 2 4. Phn b thi gian: Ln lp: 9 bui 5. iu kin tin quyt: Hc xong hc phn Tm l hc C, X hi hc C 6. Mc tiu ca hc phn: * Kin thc: Trang b cho ngi hc cc khi nim c bn ca TLH x hi v mt s vn tm l trong hot ng x hi ca con ngi. * K nng: Vn dng c mt s vn tm l vo t chc cc hot ng x hi nhm gp phn nng cao hiu qu hot ng x hi ca con ngi. * Thi : Gio dc tnh ch ng, sng to cho ngi hc. 7. M t vn tt ni dung hc phn: Bi 1: Nhp mn TLH x hi (5 tit) 1. i tng, nhim v, phng php v ngha nghin cu ca TLH x hi 2. Lch s hnh thnh v pht trin ca TLH x hi 3. Cc hc thuyt trong TLH x hi. Bi 2: Tm l nhm x hi (10 tit) 1. Khi nim v phn loi nhm 2. ng thi nhm 3. Xung t ca nhm v s xm kch 4. S iu chnh x hi 5. Quy lut k tha v vic hnh thnh tm l x hi Bi 3: Hnh vi x hi (5 tit) 1. Khi nim v phn loi hnh vi x hi 2. C s sinh l, tm l v vn ho ca hnh vi x hi 3. Hnh vi m ng Bi 4: Ci ti (5 tit) 1. Khi nim v cu trc Ci ti 2. S hnh thnh v pht trin Ci ti 3. Ci ti v t chc x hi 4. Ci ti v s kim sot x hi

195

Bi 5: Nhn cch x hi (15 tit) 1. Khi nim v nhn cch trong tm l hc x hi 2. Nhng yu t nh hng n s hnh thnh v pht trin nhn cch 3. Nhn cch v cu trc x hi Tho lun, h thng: 5 tit 8. Nhim v ca sinh vin: - Tham d y thi gian ln lp. - Thc hin cc bi tp nghin cu c nh hng t u. 9. Ti liu hc tp: - Tm l hc x hi, TS. V Dng (ch bin), NXB KHXH, HN, 2000. - Tm l hc x hi: Nhng vn l lun, Trn Hip (ch bin), NXB KHXH, HN, 1997. - Tm l hc nhn cch: Mt s vn l lun , Nguyn Ngc Bch, NXB Gio dc, HN, 1998. 10. Hnh thc nh gi kt thc hc phn: Vit tiu lun. 11. Thang im: - im thc, thi hc tp v im kim tra gia hc phn: m bo y cc bui hc, lm y cc bi tp v tch cc tham gia pht biu kin trong gi hc: chim 30% tng s im ca ton hc phn. - im thi kt thc hc phn: vit tiu lun, chim 70% tng s im ca ton hc phn.

Ging vin

TS. Nguyn Vn Phng

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

196

 CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: 2. S n v hc trnh: 3. Trnh : 4. Phn b thi gian: - Ln lp: 30 tit L THUYT X HI HC HIN I 03 Kin thc chuyn ngnh cho sinh vin nm th II

- Thc hnh: Lm tiu lun theo nhm ( ti ch nh) - Tho lun nhm, thuyt trnh: 15 tit 5. iu kin tin quyt: hc xong chng trnh X hi hc i cng 6. Mc tiu ca hc phn: Trang b cho sinh vin kin thc c bn v cc l thuyt x hi hc hin i, c h thng v cu trc v tnh logic ca s pht trin l thuyt x hi hc t v m n vi m. Thng qua hc phn ny, sinh vin hiu mt cch bin chng v qu trnh hnh thnh, pht trin l thuyt x hi hc v vai tr ca l thuyt trong cc nghin cu x hi hc. 7. M t vn tt ni dung hc phn: Hc phn L thuyt x hi hc hin i trnh by nhng quan im, ni dung ch yu ca l thuyt x hi hc t u th k XX (ch yu t sau chin tranh th gii ln th nht) n nay. Vi cc vn ch yu: qu trnh hnh thnh, mc pht trin, mc ph bin, vic s dng v xu hng bin i ca chng cng nh mi lin h ca chng vi l thuyt x hi hc kinh in. 8. Nhim v ca sinh vin: * D lp ti thiu 80 % tng s tit hc * Lm bi kim tra ti lp * c gio trnh, ti liu tham kho * Lm tiu lun v tho lun nhm. 9. Ti liu hc tp: 9.1. Sch, gio trnh chnh: V Quang H (2010), Gio trnh L thuyt x hi hc hin i, Nxb. i hc Quc gia thnh ph H Ch Minh. 9.2. Ti liu tham kho: 1. Trnh Duy Lun, X hi hc Vit Nam: Mt s nh hng xy dng v pht trin, Tp ch 197

X hi hc, s 01 (69), H Ni, 2000. 2. 3. 4. 5. V Quang H, Cc l thuyt x hi hc (hai tp), NXB i hc quc gia, H. 2001. V Quang H, X hi hc i cng, NXB Thng k, H. 2002. Hong Ton, Phan Kim Chin, Gio trnh qun l x hi, Nh Xut bn Khoa hc v K thut, H. 2000. Trn Th Kim Xuyn (Ch bin), Nguyn Th Hng Xoan, Nhp mn x hi hc, NXB i hc quc gia, H. 2002.

6. Aleksandrova E. V, Nhng xung t lao ng, x hi - cc con ng gii quyt , M. 1993. 7. 8. 9. Darendorf. R, Cc yu t ca l thuyt xung t x hi /Nghin cu x hi hc, 1994, s 5. Dobryanov, Ci x hi v ci x hi hc K. Marx (UK, Berlin, 1984), NXB Chnh tr quc gia, H. 2001. J. Donosin, Lch s x hi hc (Histoire de la Sociologie), Bn ting Php, P. 1991.

10. K. Nikovic, Nghin cu x hi hc Mc-Lnin, NXB Tin b M. 1995. 11. Kozer L. A, Cc chc nng ca xung t x hi/Xung t x hi: Nhng nghin cu hin i, UK. 1999. 12. Kozer L. A, Cc chc nng ca xung t x hi/Xung t x hi: Nhng nghin cu hin i. M. 1991. 13. Kujbyshev, Xung t v nhng con ng gii quyt xung t, NXB Mir, M. 1990. 14. K. Solikin, Lch s x hi hc, Bn ting Anh, NXB Chnh tr quc gia, H. 1998. 10. Tiu chun nh gi sinh vin: Tiu chun nh gi: - D lp ti thiu 80 % s tit hc. - Tho lun theo nhm. - Bn thu hoch: tiu lun. - Thuyt trnh: i din nhm. nh gi kt qu mn hc: - Thi gia hc k: 01 (khng tnh vo thi lng mn hc) - Thi cui hc k: 01 (khng tnh vo thi lng mn hc) 11. Thang im: Gia k : 30% v cui k : 70% 12. Ni dung chi tit hc phn: 198

Phn th nht TIP CN L THUYT X HI HC

Bi 1 QU TRNH HNH THNH V PHT TRIN L THUYT X HI HC

I. Tip cn nghin cu hnh vi Ngay t u, x hi hc xut hin vi mc ch nghin cu, tm hiu hnh vi v s tng tc x hi ca con ngi, nhm tm ra ngha s vn ng ca s vt v s kin trong x hi. Mt vn t ra khi tip cn lnh vc theo hng ny l: khuynh hng t duy ca con ngi v hnh vi ca bn thn v ca cng ng nh th no? Ci g tn ti trong bn cht con ngi? Cu tr thng li l, vic tm hiu nhn thc hnh vi con ngi, c bin h bng c mong ca h nhm d n v kim tra cc s kin xy ra trong mi trng xung quanh con ngi. Trong s nhng kha cnh ng s nht ca mi trng xung quanh, con ngi c kh nng s dng bo lc hay nhng hnh ng th ch vi ngi khc nh: chin tranh, cch mng v ti c nm trong nhng vn thng gp ca s tn ti con ngi. Vic kim st nhng biu hin khng mong mun ny, hoc biu hin khc ca hnh vi con ngi l mt trong nhng l do chnh t ra cho vic tm hiu hnh vi y. II. Cc iu kin kinh t, chnh tr, x hi trong qu trnh pht trin l thuyt x hi hc II. 1. Cc cuc cch mng chnh tr Cuc i cch mng t sn Php (1789), l kt qu v cng l s khi u cho nhiu cuc cch mng v chnh tr c tin hnh trong nhng nm cui th k th XVIII v c th k th XIX. Cc cuc cch mng ny, l nhn t gn nht i vi vic pht sinh qu trnh h thng ha l thuyt x hi hc. Nhng nh nghin cu quan tm c bit n nhng hu qu hn n v v trt t trong x hi thi k ny. Php, h kt hp li vi c vng vn hi trt t cho x hi. Mt s nh t tng cc oan trong thi k ny, cn mun quay tr li nhng ngy thng yn lng, tng i c trt t ca thi Trung c. Nhng nh t tng cp tin th nhn ra cc bin chuyn x hi lm cho s quay ngc v qu kh nh th l iu khng th xy ra. Do , h tm kim cc nn tng trt t mi trong cc x hi b xo trn bi cc cuc cch mng chnh tr trong th k XVIII v XIX. Mi quan tm n vn trt t x hi, l mt trong nhng quan tm hng u ca cc nh l thuyt x hi hc thi k u, vi nhng trit gia tiu biu nh A. Comte v E. Durkheim. II. 2. Cch mng cng nghip v s hnh thnh ch ngha t bn Cuc cch mng cng nghip l thnh qu ni bt ca nhiu quc gia phng Ty, trong th k XIX v u th k XX, n c tm quan trng nh cuc cch mng chnh tr trong vic nh hnh cc l thuyt x hi hc. N khng phi l s kin ring l m l bc pht trin c tng quan cht ch vi nhau ln ti im tt cng trong bc chuyn bin ca x hi phng Ty t mt h thng x hi nng nghip truyn thng, sang mt h thng x hi cng nghip hin i. 199

Cc b my iu hnh kinh t ny sinh, cung cp nhiu dch v cn thit cho cng ngh v h thng kinh t t bn ang pht trin . S phn khng li h thng cng ngh v tip l ch ngha t bn ni chung, dn ti phong tro cng nhn, cng nh nhiu phong tro cp tin khc nhm mc tiu lt h thng ch ngha t bn. Cch mng cng nghip, ch ngha t bn v s phn khng chng li chng, tt c to ra mt bin ng ln trong x hi phng Ty, mt bin ng c tc ng n cc nh x hi hc. Nm nhn vt ch yu trong thi k u ca lch s l thuyt x hi hc: August Comte, Karl Marx, Max Weber, Emile Durkheim v Georg Simmel - cng nh nhiu nh t tng khc, quan tm ti nhng thay i v cc h qu do chng to ra i vi x hi ngha l mt tng th. Nhng ngi ny cng hin c i mnh nghin cu cc vn x hi v h n lc pht trin nhng chng trnh nhm gii quyt xung t x hi. II. 3. S xut hin ch ngha x hi u th k XIX, mt s nh t tng x hi ng h m hnh ch ngha x hi nh mt gii php i vi cc vn cng ngh, s ng li chng i n v mt nhn thc. mt pha l Karl Marx, mt ngi ch trng lt h thng t bn v thay th n bng h thng x hi x hi ch ngha. Karl Marx dnh mt lng thi gian rt ln ph phn cc kha cnh khc nhau ca x hi t bn. Ngi ra, ng cn tham gia hot ng chnh tr - x hi trn nhiu lnh vc m ng hi vng rng, chng c th gip ch cho vic em ti s ra i ca ch ngha x hi. II. 4. Qu trnh th ha Mt phn kt qu ca cuc cch mng cng nghip, l s di c t mt s ng dn chng t nng thn n th trong th k XIX v u th k XX. S m rng cc th xut hin mt lot nhng vn : qu ti dn s, s nhim, ting n, giao thng ch tc v.v... Bn cht ca i sng th v nhng vn nn ca n thu ht s quan tm ca nhiu nh x hi hc thi k u, c bit l Max Weber v Georg Simmel. Thc t, trng phi chnh v u tin ca x hi hc M - trng phi Chicago, phn ln c xc nh bi s quan tm ca n n th v vic n s dng Chicago nh mt phng th nghim nghin cu v s th ha v cc vn ny sinh t th. II. 5. Bin i tn gio Cc thay i x hi nh hng trc tip ti tn ngng tn gio. Bn cnh , nhiu nh x hi hc thi k u, c ngun gc xut thn t mt nn tng tn gio v nghin cu tn gio mt cch chuyn nghip. i vi mt s ngi, x hi hc c chuyn ha thnh mt tn gio. i vi mt s khc, cc l thuyt x hi hc ca h chu nh hng tn gio r rt, thm ch cn mang sc thi tn gio. Mt trong nhng cng trnh ch yu ca E. Dukheim vit v tn gio. Mt b phn ln cc cng trnh ca Max Weber, c dnh cho vic nghin cu cc tn gio trn th gii. K. Marx, cng vy, c mt mi quan tm v tn gio, nhng ng thin v hng ph phn. II. 6. nh hng ca s pht trin khoa hc 200

Trong qu trnh pht trin ca l thuyt x hi hc, ngy cng c mt du n mnh m ca khoa hc, vi ngha l mt tng th. Cc sn phm k ngh - khoa hc thm thu vo mi lnh vc ca i sng v khoa hc t c mt thanh th ln lao. Khoa hc c nhiu tc ng n x hi hc, phi k n vt l, ha hc v sinh hc... Nhiu nh x hi hc, ngay t u b tc ng mnh bi khoa hc, v nhiu ngi mun c mt mn x hi hc hin i theo sau cc thnh cng ca khoa hc. Mc d cc yu t x hi l quan trng, tiu im u tin ca bi ny l cc tro lu t tng ng vai tr trung tm trong s nh hnh l thuyt x hi hc. Trong i sng thc ti, d nhin khng th tch ri cc nhn t tri thc khi cc lc lng x hi. Tho lun v tro lu nh sng sau y, chng ta s thy rng, tro lu ny c mi quan h mt thit v trong nhiu trng hp cung cp nn tng nhn thc cho cc bin i x hi. III. Tro lu t tng nh sng v s ra i ca l thuyt x hi hc Nhiu tro lu t tng nh hnh s pht trin ca l thuyt x hi hc, tu phm vi bi cnh mi nc. Chng ta bt u vi tro lu nh sng v cc nh hng ca n n s pht trin ca l thuyt x hi hc Php. Theo quan im ca nhiu nh nghin cu x hi, tro lu nh sng thit lp nn mt bc pht trin mang tnh ph phn trong phm vi cc tin trin v sau ny ca x hi hc. Tro lu nh sng l mt thi k ng lu ca s pht trin tri thc v thay i v t duy trit hc. Cc nh t tng ni bt v c lin quan ti tro lu nh sng, phi k n cc nh trit hc Php: Charles Montesquieu (1689-1755) v Jean Jacques Rousseau (1712-1778). Tuy nhin, nh hng ca tro lu nh sng i vi l thuyt x hi hc c tnh cht gin tip v tiu cc hn l trc tip v tch cc, Irving Zeitlin nhn xt: X hi hc thi k u pht trin nh mt s phn ng li tro lu nh sng. Cc nh t tng c lin quan ti tro lu nh sng, thng b nh hng bi hai dng t tng - trit hc th k XVII v khoa hc. Trit hc th k XVII lin quan ti cc cng trnh ca cc nh t tng nh Ren Descartes, Thomas Hobbes, John Locke. Du n m h li, chnh l nhng pht kin ra cc h t tng v i, ph qut v tru tng to nn cc phn n duy l. Bao trm ln tt c, tro lu nh sng c xc nh bi nim tin, mi ngi c th nhn thc v kim st c v tr bng cc phng tin ca nghin cu duy l v thc nghim. Vi s nhn mnh vo vai tr ca l tnh, cc nh trit hc nh sng c khuynh hng phn bc nim tin vo cc quyn lc truyn thng. Khi nhng nh t tng ny kim nghim cc gi tr v th ch truyn thng, h thng thy rng, chng bt hp l - tc l tri ngc vi bn cht con ngi cng nh km hm s pht trin ca con ngi. Nhim v ca cc nh t tng c nh hng thay i ca tro lu nh sng, l khc phc h thng bt hp l ny. Hnh thc cc oan nht ca s phn i cc t tng tro lu nh sng l trit hc Thin cha gio, m i biu l cc t tng ca Louis De Bonald (1754-1840) v Joseph De Maistre (1753-1821). Nhng ngi ny phn ng chng li khng ch tro lu nh sng m c cuc i 201

cch mng Php, m h phn no xem l mt sn phm ca cc c tnh t duy ca tro lu nh sng. H khng nhng khng nhn ra cc phng din bt hp l ca i sng x hi, m cn qui cho chng nhng gi tr tch cc. T , h coi nhng hin tng nh truyn thng, s tng tng, tnh a cm v tn gio l nhng thnh t c ch v cn thit ca i sng x hi: khuynh hng cao vai tr ca trt t x hi, mt s cao tr thnh ch chnh yu trong cng trnh ca nhiu nh l thuyt x hi hc.

Bi 2 L THUYT KINH IN X HI HC

I. Khi u ca l thuyt x hi hc Trc khi nghin cu cc tro x hi hc v vai tr ca cc nh kinh in x hi hc, chng ta cn xem xt v nin i xut hin ca x hi hc. y l mt vn phc tp, v ngi ta khng th thc s xc nh thi im khi u chnh xc ca cc l thuyt x hi. Con ngi t duy v pht trin cc l thuyt v i sng x hi t rt sm trong lch s. Nhng chng ta s khng quay li nhng thi k u ca lch s Hi lp hay La M, hoc ngay c thi Trung c. Chng ta cng s khng quay v ngay c th k XVII; mc d gn y, Olson tm hiu ngun gc x hi hc t gia nhng nm 1600. iu ny, khng phi l do con ngi cc thi k khng c cc t tng x hi hc thch ng, m bi v thu hoch t s u t ca chng ta vo thi gian rt nh nhoi; chng ta s phi mt rt nhiu th gi ch thu c rt t tng ph hp vi x hi hc hin i. Trong bt c trng hp no, khng mt nh t tng no gn lin vi cc k nguyn t cho h l nh x hi hc, v hin nay rt t ngi trong s c coi l nh x hi hc. Ch n nhng nm 1800, chng ta mi bt u tm thy nhng nh t tng c th nhn nh mt cch r rng l nhng nh x hi hc. Tuy nhin, chng ta cng nn tm hiu v mt trng hp ngoi l, l Abdel Rahman Ibn Khaldun, trc khi quay tr v vi thc t to dng nn mn x hi hc, vi ngha l mt mn khoa hc ring bit, c th ca ba nh t tung Php, Claude Henri Saint Simon, August Comte v c bit l Emile Durkheim. * Abdel Rahman Ibn Khaldun (1332-1406) C mt khuynh hng, xem x hi hc nh l mt hin tng tng i hin i v ring bit Ty phng, mt dn chng l Abdel Rahman Ibn Khaldun. Trong cc bi ging thu ht nhiu sinh vin khoa hc x hi, Ibn Khaldun nhn mnh n s quan trng ca vic kt hp t duy x hi, quan st v nghin cu lch s. ng nghin cu x hi mt cch khoa hc, bng kho st thc nghim v tm hiu nguyn nhn ca cc hin tng x hi. ng dnh s quan tm ln cho cc th ch x hi khc nhau (chnh tr v kinh t) v cc mi tng quan cht ch gia chng. ng rt quan tm n vic so snh gia cc x hi s khai v hin ti. Ibn Khaldun khng to nn mt nh hng su sc trong x hi hc c in, nhng nh cc hc gi ni chung, v cc hc gi chuyn v Hi gio ni ring, pht hin ra trong cc tc phm ca ng, cc t tng v x hi hc. Nhiu nh x hi hc, nh gi cao tm quan trng cc cng trnh ca ng. 202

II. S pht trin ca x hi hc php II.1. Cc i din tiu biu II.1.1 Claude Henri Saint Simon (1760-1825) Kha cnh ng lu nht ca Saint Simon l vai tr ca ng i vi s pht trin ca c l thuyt x hi hc bo th (nh Comte) v l thuyt Marx - trong nhiu cch thc li tri ngc hn vi l thuyt bo th. mt bo th, Saint Simon mun duy tr x hi nh c, nhng ng khng tm kim mt s quay tr li i sng ca thi Trung c, ging Bonald v Maistre. Ngi ra, ng l mt nh thc chng lun; ng tin rng, vic nghin cu cc hin tng x hi cng cn khai thc cc k thut ca khoa hc nh trong nghin cu t nhin. mt duy l, Saint Simon nhn thy s cn thit i vi cc ci cch mang tnh x hi ch ngha, nht l trong vic trng tm ha cc k hoch ca h thng kinh t. II.1.2. August Comte (1798-1857) Comte l ngi u tin s dng thut ng x hi hc. ng c nh hng to ln n cc nh l thuyt x hi hc sau ny (c bit l Herbert Spencer v Emile Durkheim). ng tin rng, vic nghin cu x hi hc cn phi mang tnh khoa hc, nh nhiu nh l thuyt c in lm v phn ln cc nh x hi hc ng thi ang lm. ng khng cho l c th quay tr v thi Trung c; cc tin b ca khoa hc v cng ngh lm cho iu ny tr thnh khng th o ngc. Th hai, ng pht trin mt h thng l thuyt phc tp hn nhiu so vi nhng bc tin bi, mt h thng c th c xem l mt di sn qui gi ca x hi hc thi k u. Comte pht trin vt l hc x hi (social phisics), a chng ta ti mt nn tng ca phng php tip cn ca A. Comte - l thuyt tin ha x hi ca ng, hoc qui lut ba giai on. L thuyt ny cho rng, th gii tri qua qu trnh lch s theo ba giai on v tri thc. Theo A. Comte, khng ch th gii, m cc nhm, x hi, c nhn v thm ch c nhn thc cng vn ng qua ba giai on. Giai on th nht l giai on thn hc, n nh hnh th gii t trc cho ti nm 1300. Trong giai on ny, h t tng chnh cao nim tin tng vo cc lc lng siu nhin, cc nhn vt tn gio, c hnh tng bi li ngi v l ci ngun ca mi s vt. c bit, th gii x hi v vt l c coi l do Thng sng to ra. Giai on th hai, giai on siu hnh, din ra khong t 1300-1800. K nguyn ny c nh hnh bi nim tin vo cc lc lng tru tng nh t nhin, ch khng phi nhng thn thnh c nhn cch ha v gii thch mt cch hin nhin mi iu. Cui cng, t 1800 tr i, th gii bc vo giai on thc chng, c nh hnh bi nim tin vo khoa hc. Mi ngi gi y c xu hng ngng tm kim cc nguyn nhn tuyt i (Thng hoc t nhin) v thay vo , tp trung vo quan st th gii x hi v th gii t nhin tm kim cc qui lut vn ng ca chng. ng gp quan trng nht i vi l thuyt x hi hc sau ny l s nhn mnh ca Comte vo tnh cht h thng ca x hi - nhng mi lin kt trong v gia cc thnh t khc nhau ca x hi. 203

II.1. 3. Emile Durkheim (1858-1917) Emile Durkheim l nh x hi hc ni ting ngi Php, l nh khoa hc chuyn ngnh u tin trong lch s x hi hc, l nh x hi hc c t c s khoa hc ln chnh tr. Trong thi k Bordeaux, ng cho ra i 3 tc phm quan trng: S phn cng lao ng x hi, Cc quy tc ca phng php x hi hc v T t. Durkheim quan nim v x hi hc nh sau: - L khoa hc nghin cu s kin x hi, x hi hc s dng phng php thc chng (quan st) nghin cu, gii thch nguyn nhn v cc chc nng ca s kin x hi. ng chu nh hng nhiu v l lun ca cc nh t tng chu u (Staint Simon, A. Comte, H. Spencer...) ng ch trng x hi hc phi tr thnh khoa hc v cc quy lut t chc x hi, ng cho x hi bin i t x hi n gin (c hc) n x hi phc tp (hu c). X hi hc ca ng xoay quanh mi quan h gia con ngi v x hi; - Mun x hi hc tr thnh khoa hc th cn phi xc nh i tng nghin cu mt cch khoa hc. Phi coi x hi, c cu x hi, thit ch x hi, o c, truyn thng, phong tc, tp qun, thc tp th... l cc s kin x hi, cc s vt, cc bng chng c th quan st c. II.2. Cc giai on pht trin ca x hi hc Php thi k u Trong phn tch iu kin lch s ca cc hc thuyt x hi Php, Heilbron l lun rng c th chia n thnh hai thi k, tin b mn (1600-1850) v b mn (sau 1850). thi k tin b mn, cc cng trnh l thuyt xut hin di hnh thc tri thc, ci m trong lc c th phn bit c, li c s tng tc vi mt hnh thc khc bao trm tn b cc c cu nhn thc, th ch v x hi. Php sau 1850, chng ta chng kin s ra i ca cc b mn nh x hi hc c s cht ch v phm vi hn l v hnh thc tri thc, nhng li t gn b vi nhau. C th hn, Heilbron thy c ba giai on trong bc u pht trin ca x hi hc Php. Giai on u (1730-1775), l s ra i ca l thuyt x hi (c bit l trong cng trnh ca Montesquieu v Rousseau) nh l mt th tri thc ring bit c th phn bit c vi cc th khc nh l thuyt chnh tr v trit hc. Trc Montesquieu v Rousseau, x hi trong thc hin i v phm vi nh l cc mi quan h x hi ni chung khng c la chn cho cc phn tch l thuyt. giai on th hai (1775-1814), dn u bi Condorcet (ngi dng tn hc lm kiu mu v cng c phn tch hin tng x hi) v Cabanis (ngi dng sinh l hc v y hc lm kiu mu cho phn tch x hi), cc quan h x hi c nhn nhn nh l ch th ca mt khoa hc thc nghim, ch khng ch l ci g cn cho s ti thit cp tin. Trong giai on ny, thut ng khoa hc x hi c sng to ra. giai on th ba, dn u bi August Comte, v sau bi Emile Durkheim, x hi hc ln dn v c xem l mt b mn ring bit, mt khoa hc tng i t tr vi lnh vc ring ca n, c cc l thuyt v cc phng php. Thnh tu v t cch ca b mn ny to nn c s pht trin ca x hi hc khng ch Php, m cn nhiu ni khc trn tn th gii sau ny. III. X hi hc Anh 204

Chng ta im qua s pht trin ca x hi hc Php (Comte, Durkheim), c (Marx, Weber, Simmel). Gi chng ta quay sang mt qu trnh pht trin song song, x hi hc Anh. Nh s thy, cc t tng lc a c nh hng n x hi hc Anh thi k u, nhng quan trng hn l cc nh hng ti ch. III. 1. Kinh t - chnh tr v cch mng x hi Philip Abrahs cho rng, x hi hc Anh c nh hnh vo th k XIX bi ba ngun thng c xung t vi nhau, kinh t - chnh tr, thuyt ci cch v cch mng x hi. Do , khi Hi X hi hc London c thnh lp vo nm 1903, c nhng khc bit ln v nh ngha ca x hi hc. Cc nh x hi hc Anh, cng nh nhng nh kinh t - chnh tr hc, coi th trng ny l mt lc lng tch cc, l ngun to ra trt t, ha hp v tng quan trong x hi. V h xem th trng ny v x hi ni chung, di mt nh sng tch cc, cng vic ca nh x hi hc khng phi l ph phn x hi m ch n gin l tp hp cc d liu theo nhng qui lut m bi chng x hi vn hnh. III. 2. Herbert Spencer (1820-1903) Spencer l mt ngi theo thuyt Darwin x hi. ng cho rng chnh ph khng nn can thip vo cc cng vic lm n ca c nhn, ngoi tr trong chc nng kh th ng l bo v mi ngi. iu ny c ngha l Spencer, khng nh Comte, khng ch ti cc ci cch x hi, ng mun i sng x hi tin trin n mc t do kim st mt bn ngi. ng bm theo quan im tin ha rng, th gii ang ngy cng tt p hn. Do , nn yn n y, s can thip bn ngi ch lm hn cnh xu hn. Spencer coi x hi nh mt thc th hu c (organism). y, mn mt khi nim v nhn thc t sinh hc. ng rt quan tm n cu trc tng qut ca x hi, mi tng quan gia cc b phn x hi, v cc chc nng ca tng b phn cng nh i vi h thng, vi ngha l mt tng th. Quan trng nht, Spencer, nh Comte, c mt khi nim tin ha v s pht trin ca lch s. Tuy nhin Spencer ph phn thuyt tin ha ca Comte nhiu mt. C th l, ng khc t qui lut ba giai on ca Comte. ng l lun rng, Comte nh gii quyt tin ha trong lnh vc t tng, trong phm vi pht trin tri thc. Spencer, tuy vy, tm cch pht trin mt thuyt tin ha trong th gii vt cht v c tht. ng cho rng, x hi pht trin th c s gia tng c v cc c th ln s hp nht cc nhm. S tng trng kch c ca x hi dn ti cc cu trc ln hn v khc bit nhiu hn ca n, cng nh gia tng s khc bit gia cc chc nng m n thc hin. Do vy, Spencer ni v phong tro tin ha t cc x hi n gin ti x hi phc hp, x hi phc hp kp, phc hp bi ba. IV. X hi hc i din cho tro lu bo th ny l Vifredo Pareto : Pareto cao vai tr ca cc yu t phi l nh bn nng ca con ngi. S nhn mnh ny cng rng buc vo s phn i l thuyt Marx ca ng. l, cc yu t phi l bn nng rt quan trng v bt bin, rt phi thc t nu hi vng t c nhng bin i x hi su sc vi mt cuc cch mng kinh t. Pareto ra mt l thuyt tinh tu (lite theory) v thay i x hi; trong cho rng, x hi c cai tr mt 205

cch v hnh bi mt tinh tu nh vn hnh trn c s ca tnh t li. N iu hnh c khi ng qun chng, nhng k b thng tr bi cc lc lng phi l. Bin i x hi xy ra khi tinh tu bt u suy i v b thay th bi mt tinh tu mi sinh ra t mt tinh tu phi chnh ph hoc t cc nguyn t cao hn ca qun chng. Khi tinh tu mi ny c quyn lc, tin trnh i mi bt u. V. X hi hc c X hi hc c sinh ra trong mt tng tc phc tp gia l thuyt Marx v nhiu dng t tng khc nhau. Nhn vt tiu biu hng u ca x hi hc c thi k u l Max Weber v Georg Simmel. Trong lc Karl Marx, v c bn l ra mt l thuyt v ch ngha t bn. Cng trnh ca Weber ch yu l mt l thuyt v tin trnh ca s hp l ha. Weber quan tm ti vn chung, ti sao cc th ch trong th gii phng Ty pht trin ngy cng hp l hn, trong khi cc ro chn hng hu dng nh ngn chn mt s pht trin tng t trn phn cn li ca th gii. V.I Nhng vn c bn ca hc thuyt Karl Marx (1818-1883) V.I. 1. L thuyt ca K. Marx v s bin i x hi Nhiu cng trnh c vit ra v bn cht ca l thuyt ca Marx. Marx ra mt l thuyt v x hi t bn da trn quan nim ca ng v bn cht c bn ca con ngi, l s tng ha cc mi quan h x hi. Marx tin rng con ngi, v bn cht l cha ng tim nng sn xut, s sn xut ca h l con ng hn tn t nhin. Xuyn sut lch s, qu trnh t nhin ny b ph v, u tin bi cc iu kin ngho nn v khc nghit ca x hi nguyn thy, sau bi nhiu nhng sp t c cu do x hi dng ln trong tin trnh lch s. Tuy nhin, trong x hi t bn, s tan v ny mi n su sc nht; s tan v ca tin trnh sn xut t nhin ln n cc im trong ch ngha t bn. Marx thc s dnh rt t thi gian tin n v mt nh nc x hi ch ngha trong tng lai. ng quan tm kh nhiu n vic tm cch mang ti s dit vong ca ch ngha t bn. ng tin rng, nhng mu thun v xung t trong lng ch ngha t bn s dn ti mt cch bin chng s sp ca n; nhng ng khng ngh rng, tin trnh ny l bt kh khng. Mi ngi phi hnh ng vo nhng thi im thch hp v bng nhng phng cch bin ch ngha x hi thnh hin thc. Trong x hi x hi ch ngha, mi ngi khng cn b tha ha na. V.I. 2. Cc pht trin ca ch ngha Marx Chu u thi k chuyn tip th k Sau khi Marx qua i (1883), l thuyt Marx u tin c cc nh nghin cu x hi quan tm bi h nhn thy trong l thuyt ca ng mt quyt nh lun v kinh t v khoa hc. Wallerstein gi y l k nguyn ca ch ngha Marx chnh thng. Fierdrich Engels (1820-1895), ngi bn v cng s ca Marx, cn sng sau khi Marx cht, c xem l ngi dn gii u tin cho mt vin cnh nh th. V c bn, quan im ny cho rng l thuyt khoa hc ca Marx bao trm cc qui lut kinh t iu hnh th gii t bn. Nhng qui lut ny, ch ra s sp 206

khng th trnh khi ca h thng t bn. Nhng t tng gia theo Marx thi k u, nh Karl Kautsky, tm cch pht trin v vn dng cc qui lut ny. C nhiu vn vi vin cnh nh vy. V mt phng din no , n dng nh loi b hot ng chnh tr - mt nn tng ca l thuyt Marx. l, khng cn thit cc c th, c bit l cng nhn, lm bt c vic g. T n, h thng t bn ch ngha dng nh s t sp khng th no trnh khi, tt c nhng g h phi lm l ngi ch i s tiu vong ca n. cp l thuyt, nhng ngi theo ch ngha Marx, gn nh b qua mi quan h bin chng gia cc c th v cc cu trc x hi ln. V.II. Ngun gc v bn cht ca l thuyt Max Weber (1864-1920) Max Weber l nh x hi hc ngi c, c nhng ng gp rt ln v mt phng php lun i vi x hi hc hin i trong bi cnh lch s x hi v trit hc c cui th k XIX vi nhng cuc tranh lun v bn cht phng php khoa hc x hi - khoa hc t nhin: - i tng nghin cu ca khoa hc t nhin l cc s kin vt l ca gii t nhin, cn i tng nghin cu ca khoa hc x hi l hot ng x hi ca con ngi; - Tri thc khoa hc t nhin l s hiu bit v gii t nhin c th gii thch n bng cc quy lut khch quan, chnh xc. Cn tri thc khoa hc x hi l s hiu bit v x hi do con ngi to ra; - Khoa hc t nhin ch cn quan st cc s kin ca t nhin v tng thut li kt qu quan st l . Cn khoa hc x hi, ngi phm vi quan st th cn phi gii thch, l gii ng c, quan nim v thi ca cc c nhn. c bit, gii thch xem nhng chun mc vn ha, h gi tr v nhng hiu bit ca c nhn nh hng nh th no n hnh ng ca h. C 4 loi hnh ng x hi: + Hnh ng duy l - cng c: l hnh dng c thc hin vi s cn nhc, tnh tn, la chn cng c, phng tin, mc ch sao cho c hiu qu nht; + Hnh ng duy l - gi tr: l hnh ng c thc hin v bn thn hnh ng. Loi hnh ng ny c th nhm vo nhng mc ch phi l nhng li thc hin bng nhng cng c, phng tin duy l: hnh vi tn ngng tn gio; + Hnh ng duy l - truyn thng : l hnh ng tun th nhng thi quen, nghi l, phong tc, tp qun c truyn t i ny sang i khc: hnh ng theo ngi xa, cc c dy, c nhn ni...; + Hnh ng duy cm (xc cm) : l hnh ng do xc cm hoc tnh cm bc pht gy ra m khng c s cn nhc, xem xt, phn tch: nh hnh ng m ng qu khch...

Phn th 2 L THUYT X HI HC HIN I

207

Bi 3 L THUYT CU TRC - CHC NNG I. nh ngha Theo Robert Nisbet, l thuyt chc nng cu trc, khng nghi ng g na, l l thuyt quan trng nht trong cc mn khoa hc x hi trong th k hin nay. Kingsley David a ra lp trng cho rng, l thuyt chc nng cu trc, mi d liu v mc tiu, ng ngha vi x hi hc. Alvin Gouldner c quan im hn tn ging khi ng ta phn i x hi hc phng Ty, thng qua phn tch ph phn cc l thuyt chc nng - cu trc ca Talcott Parsons. II. L thuyt cu trc - chc nng v s phn tng v cc ph phn II.1. L thuyt chc nng v s phn tng II.1.1. Khi qut l thuyt L thuyt chc nng v s phn tng, nh l s ni kt bi Kingsley Davis v Wibert Moore, c bit nhiu nht v l thuyt chc nng - cu trc. David v Moore lm r rng, h xem s phn tng x hi va c tnh chung, va c tnh tt yu. H l lun, cha h c x hi khng phn tng, hoc l hn tn phi giai cp. Theo h, s phn tng l tt yu mang tnh chc nng. Mi x hi u cn mt h thng nh th, v nhu cu ny a ti s tn ti mt h thng phn tng. H cng xem mt h thng phn tng l mt cu trc, ch ra s phn tng khng ch ni ti cc c th trong h thng phn tng m ng hn l ni ti mt h thng ca cc v tr. H tp trung vo cc v tr xc nh a ti cng vi chng cc mc uy tn khc nhau nh th no, ch khng phi vo vic cc c th chim lnh cc v tr xc nh nh th no ! II.1.2. Cc ph phn ch yu L thuyt chc nng - cu trc v s phn tng, chu nhiu s ph phn t khi n c cng b nm 1945 (xem Tumin, 1953, Ngi ph phn quan trng u tin; Huaco, 1966, Mt tm tt cc ph phn thi by gi). Mt ph phn c bn l l thuyt chc nng v s phn tng n gin ch duy tr v tr c quyn ca nhng ngi c sn quyn lc, u th v tin ca. S ph phn ny l lun rng, nhng ngi ny xng ng vi cc n b ca h; tht ra h cn c trao cho nhng n b nh th l v ch li ca x hi. L thuyt chc nng cn b ph phn v gi n rng, ch n gin bi v mt cu trc x hi phn tng tn ti trong qu kh, n phi tip tc tn ti trong tng lai. Rt c th l cc x hi tng lai s c t chc theo nhng cch khc, khng c phn tng. II.2. L thuyt chc nng - cu trc ca Talcott Parsons Talcott Parsons vit mt s lng ln tc phm. Tuy nhin, c nhng khc bit quan trng gia tc phm trc v sau ca ng. Trong phn ny, chng ta s tm hiu l thuyt chc L I nng - cu trc v sau ny ca ng.
H thng Vn ha H thng X hi

Hnh vi 208 H thng c th li sng

Chng ta bt u tho lun v l thuyt ny t bn yu cu bt buc i vi mi h thng hnh ng, lc AGIL ni ting ca ng. Sau tho lun v bn chc nng, chng ta s quay tr li phn tch cc t tng ca Parsons v cc cu trc v cc h thng. AGIL: Mt chc nng l mt phc hp cc hot ng trc tip hng ti s gp g mt nhu cu hay nhng nhu cu ca h thng. Dng nh ngha ny, Parsons tin rng c bn yu cu tt yu i vi (c im ca) mi h thng - s thch nghi (A), s t c mc tiu (G), s ha hp (I) v s tim nng (L), hoc s duy tr khun mu. Tt c bn yu t ny kt hp vi ci tn lc AGIL. tn ti, mt h thng phi thc hin bn chc nng: II.3. L thuyt Robert Merton Trong khi Talcott Parsons l nh nh l thuyt chc nng - cu trc quan trng nht, sinh vin ca ng l Robert Merton l tc gi ca mt s trnh by quan trng nht v l thuyt chc nng - cu trc trong x hi hc. Merton ph phn mt s kha cnh cc oan v khng c kh nng bo v ca l thuyt chc nng cu trc. Nhng quan trng l cc nhn thc khi nim mi ca ng gip cho l thuyt chc nng - cu trc tip tc hu dng. Bi 4 L THUYT XUNG T

Xung t x hi, v mt khch quan l khng th trnh trong bt k c cu x hi no. Hn th na, chng l iu kin tt yu ca s pht trin x hi. Ton b qu trnh pht trin x hi nm xung t v tha thun, ha hp v i u. Chnh bn thn c cu x hi ca x hi vi s phn d ngt ngho, chia thnh cc giai cp, tng lp x hi, tp n v c th cng l ngun xung t bt tn. C cu x hi cng phc tp, x hi cng phn d, x hi cng nhiu quyn t do v a nguyn th n cng nhiu li ch, mc ch, gi tr bt tng ng, i khi cn loi tr nhau v tng ng vi n cng c nhiu ngun xung t tim n. I. nh ngha Xung t thc cht l mt trong s nhng kiu tc ng x hi m ch th v ngi tham gia trong l cc c th n l, cc tp on, cc t chc x hi. 209

Tuy nhin, s tng tc xung t to ra s i u gia cc bn, tc l hnh ng nhm chng i nhau. C s ca xung t l nhng mu thun ch quan - khch quan, nhng hai hin tng ny (mu thun v xung t) khng nn nh ng nhau. Mu thun c th tn ti trong mt thi gian tng i di v khng chuyn ha thnh xung t. II. Mt s l thuyt v xung t II.1. L thuyt vai tr Cc nh nghin cu phn loi vai tr thnh bn loi, l ci quy nh trc (thuc v tc ngi, gii, tp on theo la tui...), ci t ti (ni chung trong sch bo x hi hc nc ngoi trong trng hp ny, khi nim quy ch cng c s dng ti) ci tch cc, ci tim n. Phn chia c cc loi loi hnh vai tr khc nhau l cn c vo mc tng cng thc hin chng. II.2. L thuyt tp on chuyn Khi nim cc tp on chuyn, trong sch bo ting Nga mt i khi c mang ci tn: tp n chun. Khi nim ny c a s tc gi s dng ch cc tp on m y nh hng c nhn tip thu cc gi tr, chun mc, nhng tiu chun ca hnh vi, nhng thit ch ca n. II.3. L thuyt tip bin vn ha (Acculturation) Cc nn vn ha khng ngng thay i. iu ny c th l do s tc ng ca nhng nhn t bn trong, nhng s pht hin v i mi, hoc do s tip xc vi cc nn vn ha khc, tc l do nh hng bn ngoi. Qu trnh th hai ny v s tng hp bt ngun t c gi l tip bin vn ha. Tip bin vn ha thng phn thnh hai loi: 1. Loi th nht din ra khi hai nn vn ha thng xuyn tip xc vi nhau m nn vn ha ny khng thng tr nn vn ha kia; 2. Loi th hai din ra khi mt nn vn ha ny gp g mt nn vn ha kia tip theo mt cuc chinh phc qun s hay thng tr chnh tr. Loi ny b ngi c v n gin hn loi kia, nhng li c nhng hu qu phc tp hn, v thng thng nhng cuc xung t tc ngi bt u t y.

210

Bi 5 L THUYT TNG TC BIU TNG

Nh cc vin cnh l thuyt ch yu khc, l thuyt tng tc biu tng a ra din rng cc quan tm v cc t tng quan trng. Ngi ra, mt s nh t tng ch yu gn lin vi cch tip cn, bao gm George Herbert Mead, Charles Horton Cooley, W. I. Thomas, Herbert Blumer v Erving Goffman. I. Cc ngun gc lch s ch yu Ch ngha thc chng (Pragmatism), l mt h thng quan im trit hc, t chng ta c th nhn dng nhiu kha cnh nh hng ti nh hng pht trin x hi hc ca Mead. Trc ht, i vi nhng ngi theo ch ngha thc chng hin thc chn chnh khng tn ti ng i kia trong th gii hin thc; n c sng to mt cch ch ng khi chng ta hnh ng trong v hng v th gii. Th hai, mi ngi nh v t c s cho kin thc ca h v th gii trn ci c chng minh l c ch cho h. H c khuynh hng mun thay i ci khng cn hiu qu na. Th ba, mi ngi xc nh cc i tng x hi v vt l m h bt gp trn th gii theo cng dng ca chng i vi h. Cui cng, nu chng ta mun hiu c cc actor, chng ta phi t c s nhn thc trn ci m h tht s thc hin trn th gii. Ba im ph phn i vi l thuyt tng tc biu tng l: (1) mt tiu im v s tng tc gia actor v th gii, (2) mt quan im v c actor v th gii nh l cc qu trnh ng lc ch khng phi l cc cu trc tnh ti, v (3) tm quan trng ln lao c quy cho kh nng ca actor din dch th gii x hi. II. L thuyt ca George Herbert Mead Mead l mt trong nhng nh t tng quan trng nht trong lch s ca l thuyt tng tc biu tng, theo Mead: 1. T duy ch c li ngi; 2. T duy c nh hnh bi tng tc x hi; 3. Trong tng tc x hi, mi ngi c th hc c cc ngha v cc biu tng cho php h thc hnh kh nng t duy ring bit ca li ngi ca h; 4. Cc ngha v cc biu tng cho php mi ngi thc hin hnh ng v tng tc mang tnh con ngi ring bit; 5. Mi ngi c kh nng b sung hay thay i cc ngha v cc biu tng m h s dng trong hnh ng v tng tc trn c s s din dch ca h v hn cnh; 6. Mi ngi c th thc hin nhng b sung v thay i ny bi v, mt phn, nh kh nng tng tc nhau ca h, cho php h kim nghim cc dng hnh ng kh d, nh gi cc thun li v bt li tng i, v ri chn ra mt ci; 211

7. Cc khun mu bn ly nhau ca hnh ng v tng tc to ra cc nhm v cc x hi.

Bi 6 L THUYT TRAO I

I. Ngun gc I.1. L thuyt hnh vi L thuyt hnh vi c ph bin nht trong tm l hc, nhng trong x hi hc n va c nh hng trc tip ti x hi hc hnh vi, va c nhng nh hng gin tip, c bit l i vi l thuyt trao i. I.2. L thuyt chn la hp l Cc nguyn tc c bn ca l thuyt chn la hp l pht sinh t kinh t hc tn c in (cng nh ch ngha tin ch v l thuyt tr chi), Da vo mt lot cc kiu mu khc nhau, Friedman v Hechter xp chung ci m h din t nh l mt m hnh b xng ca l thuyt chn la hp l (chn la hp l). Friedman v Hechter lit k hai tng khc m h coi l c s cho l thuyt chn la hp l. u tin l mt tp hp c cu, hay qu trnh qua cc hnh vi c th ring bit c kt hp to ra kt qu x hi. Th hai l nhn thc ang ln dn v tm quan trng ca thng tin trong vic thc hin cc chn la hp l. mi thi im, gi s rng cc actor c cc thng tin hon ho, hay ti thiu l y thc hin cc chn la theo mc ch gia cc chui hnh ng c th th nhau b ng cho anh ta. Tuy nhin, c mt nhn thc ln dn rng phm cht hay s lng ca cc thng tin c sn rt a dng khc bit v s a dng c mt nh hng su sc ti cc chn la ca actor. II. L thuyt trao i ca George Homans Trung tm ca l thuyt trao i Homans nm trong mt tp hp cc nh ch yu. D mt s nh ca Homans x l t nht l hai c th tng tc, ng cn thn ch ra rng, cc nh ny da trn c s cc nguyn tc tm l hc. Theo Homans, chng c tnh cht tm l hc v hai l do: Th nht, chng thng c pht biu v c kim chng bng thc nghim bi nhng ngi t gi h l cc nh tm l hc. Th hai, v quan trng hn, chng c tnh cht tm l hc v cp m chng x l c th trong x hi: Chng l cc nh v hnh vi ca c th con ngi hn l cc nh v cc nhm hay cc x hi v hnh vi ca nhng con ngi, vi t cch nhng con ngi, ni chung c xem l lnh vc ca tm l hc.

212

Bi 7 L THUYT MNG LI

I. Hng tip cn Cc nh phn tch mng li (v d, White) b cng sc phn bit cch tip cn ca h khi ci m Ronald Burt gi l cc tip cn x hi hc theo l thuyt nguyn t v c tnh chun mc. Cc nh hng x hi hc nguyn t (atomistic sociological orientations) tp trung vo cc actor ra quyt nh trong s cch ly vi cc actor khc. Ni chung hn, h tp trung vo cc quy kt c nhn ca cc actor. Cc tip cn nguyn t b phn i v chng qu c tnh vi m v lm ng mi quan h gia cc actor. Nh Barry Wellman ni, Vic gii thch cc ng c c th l mt cng vic tt hn nn cho cc nh tm l hc. D nhin, iu ny to ra mt s phn khng ca mt s cc l thuyt x hi hc theo cch ny hay cch khc c mi quan tm su sc n cc ng c. Theo quan im ca cc nh l thuyt mng li, cc tip cn chun mc tp trung vo vn ha v qu trnh x hi ha thng qua cc tiu ch v gi tr c ch quan ha trong cc actor. II. Vn c bn ca l thuyt mng li Mt kha cnh ring bit ca l thuyt mng li l n tp trung vo mt dy rng cc cu trc t vi m ti v m. Ngha l, i vi l thuyt trao i, cc actor c th l mi ngi, nhng h cng c th l cc nhm, cc cng ty, v cc x hi. Nhng ni kt xy ra cp cu trc x hi v m cng nh cc cp vi m hn. Mark Granovetter din t cc ni kt vi m nh th nh l hnh ng gn vo cc quan h c nhn c th v cc cu trc (hay cc mng li) ca cc quan h . Ci c bn i vi cc ni kt l tng rng bt k actor no (c th hay tp th) cng c th c nhng li vo ring bit ti cc tim nng gi tr (ti sn, quyn lc, thng tin). Kt qu l cc h thng cu trc c xu hng b phn tng, vi mt s thnh t ph thuc vo mt s khc. L thuyt mng li tng i mi v khng pht trin, nh Burt ni, Hin thi, c mt tp hp cc cc tip cn lng lo c ni ti nh l php phn tch mng li. Nhng n ang tng trng, bng chng l con s cc bi vit v sch c cng b t mt vin cnh mng li v s kin rng hin nay c mt t bo (Cc mng li x hi) dnh cho n. D n c th l mt s kt hp lng lo, l thuyt mng li vn da trn mt tp hp cc nguyn tc c cu kt cht ch.

Bi 8 L THUYT CHN LA HP L

Mc d n c nh hng ti s pht trin ca l thuyt trao i, l thuyt chn la hp l ni 213

chung vn nm ngi l dng l thuyt x hi hc ch o. Hu nh ch thng qua n lc ca mt ngi, James S. Coleman, m l thuyt chn la hp l tr nn mt trong cc l thuyt nng ca x hi hc ng i. Chng hn, nm 1989, Coleman sng lp mt t bo, S hp l v x hi (Rationality and Society), dnh cho s ph bin cc tc phm theo mt vin cnh chn la hp l. Ngi ra, Coleman cn xut bn mt cun sch c tm nh hng su rng, cun Cc nn tng ca l thuyt x hi, da trn vin cnh ny. Sau khi Coleman tr thnh ngi ng u Hip hi x hi hc M nm 1992, ng dng din n ny thc y s pht trin ca l thuyt chn la hp l, ng thi a ra tn gi: S ti thit x hi mt cch hp l. I. Vn c bn ca l thuyt chn la hp l I.1. S hp l v x hi Cc nguyn l c bn ca l thuyt chn la hp l, bt u vi nhng nhn nh ca Coleman i vi nhng n bn u tin ca t S hp l v x hi. T bo bao gm nhiu ngnh hc thut v l thuyt chn la hp l (hay, nh Coleman gi n, m hnh ca hnh ng hp l) l l thuyt duy nht c kh nng to ra mt m hnh ha hp. Coleman khng ngn ngi l lun rng, cch tip cn ny vn hnh t mt nn tng trong phng php lun ca ch ngha c nhn v s dng l thuyt chn la hp l nh l c s cp vi m l gii cc hin tng v m. iu th v l cch tip cn ca Coleman khng thy l thch hp vi: S hp l v x hi ti nay tn ti nhiu nm, v cng b cc ng dng ca l thuyt chn la hp l ti cc hin tng khc nhau nh Hamlet, cch tip cn hin tng lun ca Alfred Schutz, s phn bit chng tc, tn gio, ging v lao ng, cc cuc cch mng ng u, cch mng vn ha Trung Quc. Chng ti khng th kho st th tc phm ang tng trng ny y, nhng chng ti c th tho lun chi tit tc phm l thuyt ch yu ca Coleman pht sinh t truyn thng l thuyt chn la hp l. I.2. Cc c s ca l thuyt x hi Coleman l lun rng, x hi hc phi tp trung vo cc h thng x hi, nhng cc hin tng v m nh th phi c l gii bi cc yu t ni ti ca chng, nguyn mu l cc c th. ng ng h cc tc phm cp ny v nhiu l do, ng cho rng, cc d liu thng c tp hp cp c th ri mi c kt hp li cp h thng. Mt trong cc l do ng h mt tiu im cp c th l v n chnh l ni cc s can thip thng c thc hin to ra cc bin i x hi. Nh chng ta s thy, trng tm cc vin cnh ca Coleman l tng cho rng, l thuyt x hi khng n thun l mt hot ng hn lm mang tnh hc thut m phi nh hng ti th gii x hi thng qua nhng s can thip nh th. Theo Coleman, trong i sng thc tin, mi ngi khng lun lun c x mt cch hp l nhng ng cm thy iu ny gy rt t khc bit trong l thuyt ca ng: Gi thit c ng ca ti l cc d on v l thuyt thc hin y s l nh th, d cc actor hnh ng mt cch chnh xc theo s hp l nh thng thy hoc sai lch theo cc cch thc tng quan st c. a ra nh hng ca ng i vi hnh ng hp l c th, k tip trong phm vi vn vi 214

m - v m, Coleman tp trung vo cc mi lin kt vi m - v m, hay cch thc kt hp ca cc hnh ng c th a ti hnh vi ca h thng. Trong khi ng xc nh trc vn ny, Coleman y cng ch ti mi lin kt v m - vi m, hoc cch thc h thng km hm cc nh hng ca cc actor. Cui cng, ng t ra c s quan tm vo kha cnh vi m - v m ca mi quan h, hay tc ng ca cc hnh ng ca c th ln cc hnh ng ca c th khc. II. Cc ph phn C th thy rng, tc phm ca Coleman ni ring, v l thuyt chn la hp l ni chung chu s tn cng nng n trong x hi hc. Nhiu ph phn n t nhng ngi ng h cho cc v tr c th la chn trong l thuyt x hi hc. V d, t quan im l thuyt n quyn, England v Kilbourne ph phn gi thit v tnh ch k trong l thuyt chn la hp l; t vin cnh ca h, s ch k - v tha phi c xem xt nh l mt iu c tnh bin thin. Gi thit v tnh ch k, th hin mt xu hng nam gii. H nhn ra rng, n nh l mt iu c tnh bin thin c th lm gim i tnh cht quyt nh theo suy din ca l thuyt chn la hp l, nhng h ngh rng cc li ch ca mt nh hng thc t, t c xu hng l thuyt s ln hn ci gi s phi tr. Phn ln nhng ngi hot ng trong mt vin cnh din dch rng ln s chp nhn nhng ph phn nng n ca Denzin i vi l thuyt chn la hp l.

Bi 9 L THUYT N QUYN

L thuyt n quyn l mt h thng t tng khi qut v i sng x hi v kinh nghim con ngi c pht trin t mt vin cnh ph n - trung tm. L thuyt n quyn c tnh cht ph n - trung tm (woman - centered) hoc nhng ngi ph n - trung tm (women - centered) theo ba cch thc. Trc ht, i tng iu tra ch yu ca n, khi im ca mi iu tra, l hon cnh (hay cc hon cnh) v nhng kinh nghim ca gii n trong x hi. Th hai, n coi ph n l cc "ch th trung tm trong qu trnh iu tra; ngha l, n tm cch nhn th gii t s khc bit ca ph n trong th gii x hi. Th ba, thuyt n quyn c tnh cht ph phn v chnh tr vi t cch ca ph n, tm cch to ra mt th gii tt p hn cho n gii; v t , n l lun cho tt c nhn loi. I. Vn c bn ca l thuyt n quyn S thc y i vi thuyt n quyn ng thi bt u trong mt cu hi tng chng nh n gin: Th cn ph n th sao?. Ni cch khc, nhng ngi ph n ch no trong bt c hon cnh c iu tra no? Nu h khng hin din, th ti sao? Nu h hin din, chnh xc l h ang lm g? H tri nghim hon cnh nh th no? H ng gp g cho n? N c ngha g i vi h? Hu qu ca vic c gng tr li cho cu hi c bn ca thuyt n quyn - Th cn ph n th sao? - Bao hm mt s chuyn bin mnh m. Cng ng hc gi ng thi pht hin ra 215

rng ci m n gi on l s ph qut v kinh nghim thc ra ch l mt l gii ring bit cho cc actor nam gii v cc kinh nghim nam gii. Nhn thc v mt tp hp tng th cc actor mi th hin mt s ti to li nhn thc ca chng ta v s xc nh khun mu ca mi hon cnh x hi. Nhng ngi ph n, cc nh n quyn nng nhit, c th a yu sch i li phn na bu tri. V tht s, nh hng cng kh ging vi s pht hin ra, thng qua tm ngm ca mt knh vin vng mi, v s v sao trn v tr cho n nay cha c khm ph, mt hnh th mi v c bn i vi mi chm sao. L thuyt ny ph qut nh th no? Mt s ngi c th l lun rng v cc cu hi c tnh cht ring bit i vi hon cnh ca mt nhm th yu - nhng ngi ph n, l thuyt c to ra cng s c tnh cht ring bit, v hn ch v phm vi, tng ng vi cc l thuyt khc v s lm lc hay cc qu trnh ca nhm nh. Nhng trong thc t, cc cu hi c bn ca thuyt n quyn to ra mt l thuyt v i sng x hi c tnh cht ph qut trong kh nng vn dng ca n. Nhng l thuyt song hnh tng ng vi thuyt n quyn khng phi l cc l thuyt v cc nhm nh hay v s lm lc, v mi l thuyt c to ra khi cc nh x hi hc chuyn s quan tm ca h khi bc tranh ton cnh hng v cc chi tit ca mt c im ca bc tranh . ng hn, l thuyt song hnh tng ng l mt trong cc hon thnh v nhn thc lun ca Marx. Marx gip cc nh khoa hc pht hin ra rng kin thc m mi ngi c c v x hi - ci m h gi on l mt trnh by c tnh cht tuyt i v ph qut v thc ti, trong thc t phn nh nhng kinh nghim ca nhng ngi thng tr th gii x hi v mt chnh tr v kinh t. L thuyt theo Marx chng minh mt cch hiu qu rng mt ngi cng c th nhn th gii t mt im li ca giai cp cng nhn th gii, nhng ngi m d ph thuc h cp v mt kinh t, nhng d sao cng l nhng nh sn xut khng th thiu c ca th gii chng ta. im li mi ny tng i ha kin thc ca giai cp cm quyn v, trong khi cho php chng ta t cnh nhau kin thc v kin thc thu c t vin cnh ca giai cp cng nhn, m rng ti a kh nng phn tch thc ti x hi ca chng ta. Mt th k sau khi Marx qua i, chng ta ang tiu ha cc hm ca pht hin ny. II. Cc l thuyt x hi hc v gii t 1960 n nay Trong phn ny chng ti nhn vo tc phm ca cc nh x hi hc ang n lc nu ra cc mi quan tm ca n gii trong phm vi cc cu trc ca cc l thuyt ang tn ti. Chng ti t chc tho lun v cc l thuyt ny thnh cc l thuyt v m v gii v cc l thuyt vi m v gii. II.1. Cc l thuyt v m v gii Cu hi u tin ca thuyt n quyn: Th cn ph n th sao?, to ra cc phn ng quan trng t cc l thuyt gia lm vic t ba vin cnh x hi v m ch yu c gii thiu y cc phn khc ca cun sch - thuyt chc nng, thuyt phn tch xung t v l thuyt cc h thng th gii tn Marxian. Tt c cc l thuyt gia ny cng s dng mt qu trnh phn tch nh nhau trong vic t gii vo gii thch l thuyt ph qut v cc hin tng x hi v m ca h: 216

Trc tin, h xc nh cc hin tng nh l mt h thng cc cu trc c quan h h tng v tng tc, c hiu nh l cc quy tc nh khun trong hnh vi ca mi ngi. Cc l thuyt gia chc nng v phn tch xung t tp trung vo cc nh nc-quc gia hay, i khi, c bit l trong thuyt phn tch xung t, vo cc phn nhm vn ha tin hin i; thuyt cc h thng th gii xem ch ngha t bn tn cu l mt h thng vt phm vi quc gia trong cc nh nc - quc gia l cc cu trc quan trng. Nhng khc bit gia cc l thuyt ny tp trung vo cc cu trc c th v cc qu trnh h thng m chng xem l quan trng. Th hai, cc l thuyt gia ny i ti ch t ph n vo trong h thng m t. Tt c ba l thuyt ny u i ti cng mt kt lun: v tr c bn ca ph n - theo ngha n l mt v tr c nhn t bn trong mi nn vn ha nh l mt khu vc i vi ph n - l s ni tr trong gia nh. T v tr c bn , v lun lun coi n nh l mt iu kin ct yu, ph n c th c cc v tr cu trc quan trng khc i vi hot ng, ng ch nht l trong nn kinh t th trng. Lc ny vn tr thnh vic nhn thc cc chc nng ca s ni tr/gia nh trong h thng x hi v vic lp biu mi quan h gia s ni tr v nn kinh t. Th ba, mi mt nhm trong cc nhm l thuyt gia v gii ny tm cch l gii s phn tng v gii - c xem nh l s bt li x hi ph qut ca ph n trong phm vi lin kt cu trc hnh tam gic ca s ni tr/gia nh, kinh t v cc nhu cu v qu trnh chung ca h thng x hi. II.2. L thuyt chc nng Ngi xng ch yu ca mt l thuyt chc nng v gii l Miriam Johnson. Pht biu vi t cch mt nh chc nng v theo thuyt n quyn, trc ht Johnson ghi nhn s tht bi ca thuyt chc nng tm hiu mt cch tng thch cc s bt li ca ph n trong x hi. B tha nhn rng c mt xu hng phn bit gii tnh khng ch nh trong l thuyt ca Talcott Parsons v gia nh v rng thuyt chc nng t ra ngoi l cc vn v s bt bnh ng x hi, s thng tr v s p bc - mt khuynh hng c tnh nguyn thy trong mi quan tm c bn ca thuyt chc nng i vi trt t x hi. Th nhng Johnson chng minh mt cch thuyt phc rng php phn tch a dng v phc tp ca thuyt chc nng Parsonian nn c duy tr trong cc phn tch v gii v tnh cht phn tch rng ri v linh hot ln lao ca mt l thuyt a phng din nh th - s lp li quan im ca nhiu nh tn chc nng. Tc phm ca Johnson kho st s tng ng i vi gii ca nhiu h thng kiu hnh ch cht ca Parsons: vi vai tr l n v c bn trong h thng x hi, tri ngc vi cc nh hng vai tr th hin tnh cm mang tnh phng tin, gia nh nh mt th ch trong quan h vi cc th ch khc, cc iu kin chc nng tin quyt ca h thng x hi (s thch nghi, s t c mc tiu, s ha hp, s duy tr khun mu) cc cp phn tch ca hnh ng x hi (x hi, vn ha, c tnh, hnh vi) cc giai on ca bin i x hi (s phn bit, s nng cp thch nghi, s ha hp, s khi qut ha gi tr). Quan trng nht i vi nhn thc ca mt nh chc nng hc v gii l s ng dng ca Johnson i vi cc khi nim v cc vai tr th hin tnh cm mang tnh phng tin, lun v 217

mi quan h ca gia nh vi cc th ch khc, v m hnh v cc iu kin chc nng tin quyt ca Parsons. Johnson nh v nhiu ngun gc ca s bt bnh ng gii trong cu trc ca gia nh theo ch gia trng hu ht mi x hi bit. Gia nh c cc chc nng khc bit vi nn kinh t v cc th ch cng cng khc: n x hi ha tr con v tn to v mt tnh cm cc thnh vin trng thnh ca n, cc hot ng ch yu i vi s cu kt x hi v s ti sn xut gi tr (s ha hp v s tim tng). V tr x hi c bn ca ph n trong cu trc gia nh nh l nh sn xut chnh ca cc chc nng ct yu . Tuy nhin, khng c chc nng no trong s m t trn tt yu s gy ra kt qu l mt h thng phn tng h thp gi tr v gy bt li cho ph n. hiu ti sao s phn tng v gii ny sinh, chng ta cn quay tr li gia nh theo ch gia trng.

Bi 10 CC QUAN IM V THI HIN I

I. Thi hin i theo quan im ca cc nh kinh in I. 1. K. Marx i vi K. Marx, thi hin i c xc nh bi nn kinh t t bn ch ngha. K. Marx tha nhn cc tin b c mang li bi s chuyn bin t cc x hi trc sang ch ngha t bn. Tuy nhin, trong mt s tc phm ca minh, ng t hn ch bn thn mt cch nghim khc ph phn h thng kinh t v cc bin dng ca n (s tha ha, s bc lt ca giai cp hu sn i vi giai cp v sn, v.v...). I. 2. M. Weber Vn ci tinh xc nh nht ca th gii hin i l s m rng ca tinh cht hp l hinh thc ci gi phi tr ca tt c cc kiu hp l khc, v kt qu ny sinh l chic lng st ca s hp l. Mi ngi ngy cng b cm t trong chic lng st ny v kt qu l, ngy cng khng c kh nng th hin mt s c tinh con ngi ca h. I. 3. E. Durkheim Theo quan im ca E. Durkheim, thi hin i c xc nh bi s bn vng v t chc ca ni v s yu km ca lng tri tp th. Trong khi s cng c t chc mang theo ni nhiu t do v sc sn xut hn, ni cng a li mt lot cc vn khng binh thng. I. 4. Georg Simmel Georg Simmel s c ni chi tit hn, phn ln vi gn y ng c m t va nh mt nh l thuyt hin i (theo Frisby), va nh mt nh l thuyt hu hin i (theo K. Weistein v E. Weistein). mc no ng ph hp vi c hai phm tr ny. Kinh nghim ca thi hin i c quan st bi Simmel khng c tinh cht din tin v thi gian nh mt s nht thi thong qua, trong c khonh khc thong qua v thc v hin 218

ti cng quy t li; khng gian l quan h bin chng gia xa v gn... v quan h nhn qu c tinh cht ngu nhin, tu tin v tinh c. II. Thi hin i theo quan im ca cc nh l thuyt ng i y chnh l cch thc m Giddens din t c xe Juggernaut1 ca thi hin i: Mt c my ca quyn lc khng l ang lng ln, m ngha ca tp th loi ngi, chng ta c th li n ti mt mc no , nhng n cng e da s vt ra khi s kim sot ca chng ta v c th t x bn thn n thnh tng mnh. S tn ph nghin nt nhng ai chng li n, v trong lc thnh thong n dng nh c mt ng i u n, c nhng lc n i hng mt cch tht thng, theo nhng chiu hng m chng ta khng th no on trc. Con ng i ny hon ton khng c ngha l khng th v hay khng c n b; n c th rt h hi v trn y hy vng. Nhng, chng no m cc th ch ca thi hin i cn duy tr, chng ta s khng bao gi hon ton kim sot c con ng i cng nh tc ca cuc hnh trnh. V i li, chng ta cng s khng bao gi cm thy hon ton bnh an v s, v a hnh m n chy qua y dy nhng nguy c trm trng. ng nng ca thi hin i c to ra bi ba kha cnh ch yu trong cu trc lun ca Giddens: s phn cch (distanciation), s tch ri (disembedding) v tnh phn nh (reflexivity).

Gia-ga-nt (tn mt v thnh n ; hnh nh v thnh ny trc kia (thng) c t trn mt chic xe diu qua ph v nhng ngi cung tn (thng) x vo xe cn cht). Theo ngha bng, l lc lng khng khip i n u l tn ph tt c; nim gy s hy sinh m qung.

219

Bi 11 L THUYT X HI HU HIN I V VN PHT TRIN

I. L thuyt Cu trc L thuyt cu trc hin nhin bao gm mt tiu im v cc cu trc, nhng chng khng phi l cc cu trc m cc nh chc nng - cu trc quan tm, trong khi nhiu nh x hi hc quan tm ti cc cu trc x hi, thi quan tm c bn ca cc nh cu trc li l cc cu trc ngn ng. S chuyn bin t cc cu trc x hi sang cc cu trc ngn ng l ci c bit n nh l bc ngot ngn ng hc, lm thay i su sc bn cht ca cc mn khoa hc x hi. Tiu im ca a s cc nh khoa hc x hi chuyn t cu trc x hi sang ngn ng. I.1. Cc ngun gc Ngn ng hc Ngun ca l thuyt cu trc hin i v thnh lu vng chc nht ca n cho ti ngy nay l ngn ng hc, tc phm ca nh ngn ng hc ngi Thy S Ferdinard de Saus - sure (1857 - 1913) vch ra s pht trin ca ngn ng hc cu trc v cui cng, l thuyt cu trc, trong nhiu lnh vc khc nhau. ng ch l s phn bit ca Saussure gia langue v parole, c nhng ngha rt quan trng. Langue l h thng chinh thc v mt ng php ca ngn ng. N l mt h thng ca cc nguyn t ng m m quan h ca chng c iu chnh bi cc quy lut xc nh. Langue c th c xem l mt h thng k hiu - mt cu trc - v ngha ca tng k hiu c xc lp bi mi quan h gia chng vi nhau. c bit quan trng y l cc quan h ca nhng khc bit, bao gm cc cp tng phn. Mi quan tm i vi cu trc c m rng ra ngoi ngn ng, ti s nghin cu tt c cc h thng k hiu. Tiu im ny v cc h thng k hiu c gn cho ci tn l k hiu hc (semiotics) v thu ht nhiu ngi theo n (Hawker; Gottdiener). K hiu hc rng hn ngn ng hc cu trc, vi n bao gm khng ch ngn ng m c cc h thng k hiu v biu tng khc, nh cc th hin nt mt, c ch, vn bn, hay ni ng ra l tt c mi hinh thc ca s thng tin. I. 2. Claude Lvi Strauss v Nhn loi hc Cu trc Nhn vt trung tm trong cu trc lun ca Php m Kurzweil gi ng l ngi cha ca cu trc lun - l nh nhn loi hc Php, Claude Lvi Strauss. Trong khi cu trc khoc nhiu hinh thc khc nhau, trong tc phm ca Lvi Strauss, ci quan trng i vi mc ich ca mi ngi l, ng c th c xem l m rng tc phm ca Saussure v ngn ng sang cc vn nhn loi hc - vi d, sang cc chuyn thn thoi ca cc x hi nguyn thu. Tuy nhin, Lvi Strauss cng p dng cu trc lun rng ri hn ti tt c mi hinh thc thng tin. Ci cch ch yu ca ng l t li khi nim mt dy rng cc hin tng x hi (vi d, cc h thng c quan h thn thuc) nh l cc h thng ca s thng tin, nh lm cho chng d thich ng vi cc phn tich cu trc. S trao i trong tinh yu chng hn, c th c phn tich theo cng cch thc vi s trao i li ni; c hai u l cc trao i x hi c th c nghin cu thng qua 220

vic s dng nhn loi hc cu trc. I. 3. L thuyt Marxist v Cu trc C l quan trng nht l c cu trc lun v ch ngha Marxist v cu trc u phn i ch ngha thc nghim v chp nhn mt s quan tm i vi cc cu trc tim n... Godelier lp lun: Ci m c cc nh cu trc lun v cc nh Marxist u phn i l cc nh ngha c tinh thc nghim v ci thit lp nn mt cu trc x hi. Godelier cng a ra pht biu nh sau: i vi Marx cng nh i vi Lvi Strauss, mt cu trc khng phi l mt thc ti c th nhin thy trc tip, v c th quan st trc tip, m l mt cp ca thc ti tn ti bn ngi cc quan h c th trng thy gia con ngi, v vic thc hin chc nng ca n thit lp nn logic tim tng ca h thng, th trt t bn di m qua trt t hin hin c l gii. II. L thuyt Hu cu trc Charles Lemert tim ngun gc s khi u ca l thuyt hu cu trc ti mt bi din thuyt vo nm 1996 ca Jacques Derrida, mt trong nhng nh lnh o c bit ca cch tip cn ny, trong ng tuyn b s ra i ca mt k nguyn mi hu cu trc. Tri vi cc nh cu trc lun, c bit l nhng ngi i theo bc ngot ngn ng hc v xem mi ngi l b kim hm bi cc cu trc ca ngn ng. Derrida gim ti mc thp nht ngn ng thnh ch vit, th khng kim hm ch th ca n. Hn na, Derrida cng xem cc th ch x hi khng phi l gi khc ngi ch vit v do khng th kim hm con ngi. Derrida trit ph ngn ng v cc th ch x hi, v khi ng hon tt, tt c nhng gi ng tim thy l ch vit. Trong khi y vn cn mt tiu im v ngn ng, ch vit khng phi l mt cu trc kim hm con ngi. Hn na, trong khi cc nh cu trc lun thy c trt t v tinh n nh trong h thng ngn ng, Derrida xem ngn ng l hn n v khng n nh. Cc ng cnh khc nhau lm cc t ng c cc ngha khc nhau. Kt qu l, h thng ngn ng khng th c quyn nng kim hm i vi con ngi nh cc nh cu trc lun ngh. Ngi ra, cc nh khoa hc khng th tim ra cc quy lut tim n ca ngn ng. Nh vy, Derrida ra ci cui cng l mt vin cnh c tinh cht lt v ph hu. Nh chng ta s thy, s lt v s ph hu thm chi tr nn quan trng hn vi s ny sinh ca l thuyt hu hin i v chinh l thuyt hu cu trc t nn mng cho l thuyt hu hin i. Bi 12 L THUYT TON CU HA I. Hon cnh x hi ca s xut hin ton cu ha Trong nhng thp nin tn ti hai h thng x hi th gii i lp nhau, h thng x hi ch ngha v t bn ch ngha. Trn cc phng tin truyn thng i chng, ngi ta thng vit v ni v cc cm t: Thi i vn minh, x hi hu cng nghip, x hi hu hin i, x hi lao ng, thi i k tr... thm chi c nhng cm t nh: S chm ht ca lch s, thi i chn khng... Globalization - Mundialization (ton cu ha - quc t ha), cho n nay, cha c nh ngha hon ho no v danh t ny. Theo ngha kinh in, quc t ha c K. Marx v F. Engels cp c th trong cc tc phm: H t tng c, Tuyn ngn ca ng Cng sn,... 221

II. Nhng vn c bn ca ton cu ha Cc hc gi t sn c cuc tp hp ti Lisbon, th B o Nha, bn bc, son tho c s l lun v vch ra nhng bc i thc tin cho qu trinh ton cu ha khng th o ngc ny. Mt thng co, bao gm by dng thc ca ton cu ha sau y c cng b: 1. Mt l, ton cu ha ti chinh v t bn (tc l vn), nhm to iu kin v tin xa b s iu hnh th trng, to ra s linh hot mang tinh ton cu ca cc loi t bn, tng cng s hp tc (v chim lnh), hp nht ca cc loi hinh cng ty xuyn quc gia; 2. Hai l, ton cu ha th trng v cc chin lc v th trng, trc ht l hot ng cnh tranh thng qua v da trn nn tng nht th ha hot ng ca cc loi siu cng ty, cc cng ty xuyn quc gia; quy nh cc hot ng phi hp v lin minh chin lc trn phm vi ton cu; 3. Ba l, ton cu ha cng ngh, nghin cu v pht trin thich hp trn c s bng n cng ngh thng tin vin thng, coi l enzym thng ng, lm c s cho s pht trin mng li ton cu trong tng cng ty v gia cc cng ty vi nhau. Ngha l, ton cu ha phi tr thnh qu trinh th gii ha trong lnh vc sn xut; 4. Bn l, ton cu ha cc dng thc i sng v m hinh tiu dng, tc ton cu ha kinh t v i sng x hi, thng qua vic chuyn v cm r cc li sng ca gii thng tr, nht th ha mi loi hng ha v sn phm tiu dng, bin i vn ha trong sn phm tiu dng vn ha v sn phm vn ha ni chung; vn dng GATT (nay l WTO), thng qua trao i vn ha ton b sc mnh ca h thng phng tin truyn thng hin i trn phm vi ton th gii; 5. Nm l, ton cu ha quyn iu hnh v chc nng ca cc chinh ph, gn vi s thu hp dn; dn n vic th tiu vai tri ca ngh vin v chinh ph ca cc quc gia; tim mi cch to dng mt th h mi nhng chun mc v b my, nhm thit k mt nh nc th gii; 6. Su l, ton cu ha s thng nht th gii v mt chinh tr, da trn s hp tc gia cc hinh thi x hi trn th gii vo mt h thng kinh t v chinh tr, di s lnh o ca mt chinh quyn trung tm; 7. By l, ton cu ha nhng cm th v thc ton cu, c dn dt thng qua cc qu trinh vn ha hng ti nim mt th gii v tin ti mi cng dn tr thnh cng dn th gii.

Ging vin

TS. V Quang H 13. Ngy ph duyt : 20/09/2011 222

14. Cp ph duyt : HKH Khoa XHH

223

 CNG CHI TIT HC PHN

1/ Tn hc phn: X HI HC V GII 2/ S n v hc trnh: 3 VHT 9 bui 3/ Trnh : Cho sinh vin nm th: 2 4/ Phn b thi gian: Ln lp: 35 tit Thc tp, thc hnh : 10 tit

5/ iu kin tin quyt: Mn hc ny c c im l ch trng nhiu n yu t nng cao nhn thc cho sinh vin v mi quan h nam gii n gii tin n bnh ng gii, l mt trong nhng iu kin cn thit ca s pht trin. 6/ Mc tiu ca hc phn: sau khi hon tt mn hc, SV c th: Thu thp c nhng kin thc v tnh trng thit thi, l thuc ca gii n v ang tn ti trn nhiu nc, trong Vit Nam khng ngoi l. Hiu v phn bit c nhng c im thuc v gii v gii tnh. Hiu c cc nh hng ca vn ha v gio dc ca mi trng x hi v gia nh i vi nhng quan nim v v tr, vai tr v quyn ca nam gii v n gii. Hiu v s dng c cng c phn tch hot ng ca nam gii v n gii Hiu v nm c cc l thuyt n quyn p dng trong phn tch gii Hiu v phn tch c Vai tr, v tr PN ni chung, Vit Nam ni ring trong cc lnh vc: Kinh t (san xut: vic lam va thu nhp) T chc chnh thc Phi chnh thc Cng tac quan ly Giao duc Y t sc khoe Gia nh Lut phap, Chnh tr (lanh ao) Tn giao 224

7/ M t vn tt ni dung hc phn: Mn Gii v Pht trin l mn hc khoa hc v gii, c mc ch nhn mnh n mi lin h gia nhng hiu bit v gii v cc chin lc pht trin vn l mi quan tm ca ngnh x hi hc v cc ngnh khoa hc khc. Phn I: Trnh by nhng kin thc khi qut v tnh trng thit thi, l thuc ca gii n v ang tn ti trn nhiu nc, trong Vit Nam khng ngoi l nhm tr li cu hi Ti sao Gii l mt vn pht trin? Phn I: Gii thiu v cc khi nim cn bn ca khoa hc v Gii nh Gii, Gii tnh, vai tr gii, s phn cng lao ng theo gii. Phn III: Trnh by v cc l thuyt n quyn v cc cng c phn tch gii nhm t n s hiu bit nht nh v tm quan trng ca nhu cu chin lc trong qu trnh tin n bnh ng gii.

8/ Nhim v ca sinh vin: D lp: SV cn c trch nhim d lp y cc tit hc v tch cc tham gia hot ng ca nhm. kha hc c hiu qu cao, kha hc s p dng phng php ging dy tch cc, c ngha l Ging vin (GV) v SV u tham gia vo mi hot ng ca bui hc nh tho lun nhm, gii quyt cc vn , cng chi cc tr chi, sm vai, cng trao i kin. Tuy nhin, SV l trung tm ca qu trnh hc tp, GV l ngi iu hnh, nh hng, dn dt qu trnh hc tp ca SV thng qua vic huy ng kin thc, chia s kinh nghim v k nng vn c ca h. Lm tiu lun: Sinh vin c th tp phn tch cc s vic m SV quan st c, c, nghe c qua bo ch v cc knh truyn thng khc qua lng knh gii v xem xt cch tip cn c gip SV nhn nhn s vic mt cch phong ph hn khng. Dng c hc tp: My laptop, my chiu, giy nh, giy Ao

9/ Ti liu hc tp: Sch gio trnh chnh: o TS. Thi Th Ngc D, Gii v pht trin, NXB i hc M Bn cng TP.HCM, Khoa Xa hi hc, 2006. o Vivienne Wee and Noeleen Heyzer (TS. Thi Th Ngc D Phng dch v bin tp, Gii, nn ngho kh v Pht trin bn vng, Ban NXB H M bn cng TP.HCM, 1999. o Nhiu tc gi, Ph n v Pht trin, NXB i hc M Bn cng TP.HCM, Khoa Xa hi hc, 1998.

225

Sch tham kho: Quyt nh cua Pho Thu tng v Chin lc quc gia v s tin b cua phu n Vit nam n 2010 (21/01/2002) Tm hiu Xa hi hoc v Gii , 2001 Tai liu tp hun Gii, 2000 Phu n, Gii va phat trin, Nha xut ban Phu n , Ha Ni 2000 Mt xa hi phn nh gii , Xut ban H Oxford., NewYork 2000 Phn tch gii va lp k hoach di goc gii , 6/1998 Tai liu nhp mn Phu n hoc, H M Ban cng TPHCM, 8/1997 K hoach hoa v gii va phat trin Ly thuyt, thc hanh va hun luyn, Nha xut ban Phu n, HaNi 1996 Tai liu tp hun v gii - Danh cho Giang Vin, Ha Ni 7/1996 Gii trong cuc tranh lun v Quyn con ngi, Trung tm nghin cu Phu n hoc SNDT , 1995 Cac hoc thuyt cua trng phai Chu ngha n quyn , Nha xut ban Routledge, London 1992 Lao ng n di c t do, nng thn- thanh th- NXBPN, 2000. Ph n , sc khe v mi trng, H Ni 2001 Tp tuc truyn thng vi vic am bao Quyn binh ng cua Phu n va Quyn tre em Vit Nam

1. Pham Gia Khim

2. Trn Hng Vn 3. SDRC 4. Trn Th Vn Anh, L Ngoc Hung 5. Michael S. Kimmel 6. UB Quc gia v s tin b cua PN Vit nam UNDP 7. TS Thai Th Ngoc D 8. Caroline O.N Moser 9. Hi lin hip Phu n Vit Nam, UNICEF, UNDP 10.Veena Ponacha 11. RosamerieTong 12. Ha Th Phng Tin, Ha Ngoc Quang13. CGFED 14. Trungtm Nghin cu Quyn Con Ngi va Vin Thng tin KH Hoc vin Chnh tr Quc gia TPHCM

226

10/ Tiu chun nh gi sinh vin: D lp v tho lun: Bi thu hach tiu lun: Bo co nhm: Thi gia hc k: Thi cui k: Khc: 5% 15% (lm nhm) 10% 30% (gm 3 phn trn) Lm tiu lun

11/ Thang im: im chung: im gia k: im cui k: 10/10 3/10 7/10

227

12/ Ni dung chi tit hc phn:

Ngy Ngy 1 3 tit

Bi Gii thiu lm quen Gii thiu v mn hc v yu cu I . Lch s vn gii V tr v vai tr ph thuc ca ph n trn th gii Ti sao gii l mt vn pht trin V sao nhn gii v pht trin m khng l ph n v pht trin Vn gii ti Vit Nam Nghin cu gii ti TPHCM

S tit

Phng php trnh by

GV trnh by pp ch ng

Xem hnh nh v Gii Hi p ng no

2 tit

Trnh by

II. Cc khi nim 1. 2. Phn bit gii v gii tnh Vai tr gii (Phn cng lao ng) Ti sx Sn xut Qun l cng ng 1 1 ng no, SV Phn tch mt s cu v hnh nh

228

Ngy 2

II. Cc khi nim (tt) 3. Nhu cu 1 GV trnh by SV lm bi tp ng no GV trnh by 4. nh kin gii /Phn bit gii c h 3 thng GV trnh by, ng no phn cng SVchn ti thuyt trnh

5 tit

Thit thc Chin lc

Trong gia nh Cng ng Ni cng s Ngoi x hi 5. Ngy 3 Khong cch gii 1 5

SV tho lun theo nhm GV trnh by

6. X hi ha v gii phong tc tp qun

5 tit

vn ha, vn hc dn gian truyn thng (tivi, phim) quan nim x hi quan nim, gio dc gia nh gio dc hc ng y t

Chia nhm SV lm bi nhm (5 nhm - 6 SV/nhm)

gii tr, th thao th ch XH Ngy 4 7. Bt bnh ng gii 1 2 Nhm 3 ngi lm vng i S dng mt s tc phm vn hc/ thc t cuc sng

T tr th n ngi gi (vng i) 5 tit Cc nguyn nhn ch phong kin

229

 gia trng (ph h) thuc a thc dn 1 GV Trnh by

Hin nay trong cc hot 1 ng kt, xh, ctr (16) 8. Bnh ng gii Cc chin lc bnh ng gii : ph n trong pht trin , ph n v pht trin 1

Ngy 5

Bnh ng gii (tt) Cc chin lc / u tranh cho bnh ng trn th gii t 1950 n nay Cng c chng phn bit i x ph n CEDAW u tranh cho bnh ng gii Vit Nam Hin php v cc chng trnh hnh ng III. Cc thuyt n quyn T do

GV ging v trnh by

3 tit

GV ging v trnh by 1

2 tit

Cp tin CN Mc

230

Ngy 6

Cc thuyt n quyn (tt) CNXH 2

GV ging v trnh by

5 tit

Sau hin i (cn i) IV. Phng php nghin cu gii V. Cng c phn tch gii 1. Phn cng lao ng 1 1 GV hng dn SV thc tp cho mi cng c Bi tp tnh hung Phn nhm thuyt trnh, chn ti

2. Nhu cu thit thc v nhu cu chin 1 lc 3. Tip cn ti nguyn

Ngy 7

Cng c phn tch gii (tt) 4. To quyn 3

GV hng dn SV thc tp cho mi cng c Bi tp tnh hung ng no v tho nhm lun

3 tit

2 tit

VI. Phn tch gii trong d n pht 1 trin Nhy cm gii 1

Chn 1 d n c th, phn tch

231

Ngy 8

VII. Vai tr, v tr Ph n ni chung, 5 Vit Nam ni ring trong cc lnh vc Kinh t (sn xut: vic lm v thu nhp, T chc chnh thc - Phi chnh thc Cng tc qun l) Gio dc

5 tit

SV thuyt trnh theo nhm (5 nhm chn trong cc lnh vc ny) GV c kt

Ngy 9

VII. Vai tr, v tr Ph n Vit Nam trong cc lnh vc : Y t sc khe Gia nh Lut php, Chnh tr (lnh o) Tn gio VIII. n tp V hng dn lm tiu lun

5 tit

1 Ging vin

Th.S Nguyn Th Ngc Bch 13. Ngy ph duyt : 20/09/2011 14. Cp ph duyt : HKH Khoa XHH

CNG CHI TIT HC PHN

1. Tn hc phn: THAM VN TM L 2. S n v hc trnh: 45 Tit 3. Trnh : Sinh vin nm 4 4. Phn b thi gian: - Ln lp: 45 tit - Thc tp phng th nghim, thc hnh: khong 30 tit (ngoi lp thc t) - Khc: 232

5. iu kin tin quyt: hc t nht 2 mn cn bn: Tm l hc i cng, Tm l x hi 6. Mc tiu ca hc phn: Nm vng cc k nng tham vn c bn 7. M t vn tt ni dung hc phn: Nhu cu tham vn cho cng ng, khm ph cc kh nng tng giao t nhin ca sinh vin, hc mt s k nng c bn cho cng tc tham vn c nhn v cng ng. 8. Nhim v ca sinh vin: - D lp: tham d y 45 tit hc - Bi tp: tham gia tch cc cc bi thc tp trong lp v cc k nng - Dng c hc tp: Powerpoint - Khc: c sn mt s ca tham vn tham kho v bn lun trong nhm 9. Ti liu hc tp: - Sch, gio trnh chnh: K nng tham vn, t t nhin n chuyn nghip. - Sch tham kho: Anthony Yeo, Bn tay gip ; Nguyn Th Sinh, T Vn Tm l Cn Bn; Hong Linh, T Vn Tm L Thanh Thiu Nin ; V Vn Bn, Thc Hnh iu Tr Tm L; Nguyn Cng Khanh, Tm L Tr Liu; Alan S. Gurman & Stanley B. Messer (ed). Essential Psychotherapies Theory and Practice; Gerard Egan, The Skilled Helper - Khc. 10. Tiu chun nh gi sinh vin - D lp: 10% - Tho lun: 10% - Bn thu hoch: 10% - Thuyt trnh: 10% - Bo co: 10% - Thi gia hc k: 25% - Thi cui hc k: 25% - Khc

11. Thang im: 100/100 = 10/10 12. Ni dung chi tit hc phn 1. Cng tc tham vn Tm l trong cng ng (5 tit): cc vn tm l ca cc c nhn trong x hi u c ngun gc t gia nh v cng ng. Ngi lm cng tc pht trin cng ng cn phi bit nghin cu cc hin tng v gii quyt cc vn tm l ca cng ng. Cc l thuyt v Tm l cng ng (Community Psychology) v Sc khe Tm thn ca cng ng. Phn bit Tham vn C nhn v Tham vn Nhm. 2. Cc phong cch Tham vn (5 tit): Mi ngi c mt phong cch tng quan v gip ngi khc mt cch khc nhau, v theo phong cch ring mi ngi c th c mt 233

nh ngha ring v tham vn. C th c 4 phong cch chnh: (1) Ngi lng nghe; (2) Ngi phn tch vn ; (3) Ngi gii quyt vn ; (4) Ngi thch thc. Bi ny c mc ch gip sinh vin khm ph ra cch thc tham vn ring v thng s dng ca mnh, t khm ph ra nhng im yu v im mnh ca mnh c th tr thnh mt nh tham vn chuyn nghip hn (c phn thc tp t khm ph chnh mnh). 3. Thi v c tnh ca ngi tham vn hiu qu (5 tit): Bi ny nhm gip sinh vin thay i nhng thi v c tnh khng thch hp cho tham vn v hc nhng thi v c tnh hiu qu hn. Da trn cc nghin cu hin nay, c 8 thi cn thit: (1). Thi thu cm; (2). ch thc vi chnh mnh; (3). Thi chp nhn mnh v ngi khc; (4). u c v thi ci m; (5). C suy ngh rng v chp nhn nhng phc tp; (6). Lun thch ng tm l vi mi hon cnh mi thn ch; (7). C kh nng xy dng nhng tng quan tt; (8). C kh nng chuyn mn v tham vn. 4. Cc giai on Tham vn (5 tit): Cc giai on trong Tng quan Tham vn. Bi ny nhm gip sinh vin phn bit mt cuc tr chuyn bnh thng v mt cuc Tham vn chuyn nghip. iu kin cn bn l kh nng thit lp tng quan cha tr mt cch chuyn nghip. C 6 giai on, v mi giai on cn c nhng k nng v k thut ring. (1) Giai on Tin phng vn; (2) Xy dng tng quan tin tng; (3) Nhn din vn ; (4) t mc tiu v chng trnh cha tr; (5) Cha tr - Tham vn trn vn ; (6) Kt thc Tham vn (lm th no kt thc mt cuc tham vn chuyn nghip). 5. Cc k nng nn tng (10 tit): Bi ny nhm gip sinh vin hiu bit v thc tp cc k nng nn tng cho mi loi tham vn. y l nhng k nng nn tng m mt ngi tham vn khng th b qua nhy sang hc nhng k nng cao cp hn. C th c nhng khc bit trong cc trng phi v tm quan trng ca tng k nng, nhng hu nh tt c mi trng phi u cng nhn y l nhng k nng nn tng c th tin su hn trong vic tham vn. (1) Thi khng li; (2) Thinh lng v nhng khong khc dng li; (3) Lng nghe; (4) Ha li; (5) Thu cm. y l nhng k nng gip cho nh tham vn thit lp tng quan tt v cng tc vi thn ch. Cc k nng khng phi dng li phn l thuyt, nhng cc nh tham vn phi hc v thc hnh cho n khi thun thc n ni chng bin thnh bn tnh th hai ca mnh trong cch ng x v tng giao vi mi ngi trong i thng. 6. Cc K nng ly Thng tin, phng vn c cu ha (5 tit): bi ny gip sinh vin nm vng cc k thut phng vn tm l ly thng tin nhm gip xc nh vn ca thn ch. Trnh by im mnh v im yu ca cc dng cu hi: cu hi m, cu hi ng, cu hi m th, m th thu cm, cu hi lm sng t, v tin n dng phng vn chuyn nghip l phng vn c cu ha. Sau khi c ghi ch ca cuc phng vn, nh tham vn c th thm nh vn v vit bo co v tnh trng. 7. Cc k nng thng dng gii quyt vn (5 tit + thc tp ti lp v ngoi lp): Bi ny s trnh by v thc tp cc k nng sau y: (1) Cho li cng nhn xc nhn; 234

(2) Khuyn khch; (3) Lm mu; (4) T bc l; (5) i cht; (6) Cho nhng chn la; (7) Cho thng tin; (8) Cho li khuyn, c vn; (9) Cng tc . y l nhng k thut thng dng trong bt c trng phi cha tr no, s khc bit ch mc v im nhm chnh. 8. Cch thc trnh by mt ca tham vn (5 tit): bi ny gip sinh vin vit bo co v trnh by mt ca tham vn mt cch chuyn nghip. Mt bi trnh by ca gm cc phn sau y: (1) Thng tin c nhn; (2) Nhn xt v thi v hnh vi khi n tham vn; (3) L do n tham vn; (4) Vn c trnh by; (5) Lch s vn - Thm nh vn ; (6) Chng trnh cha tr; (7) Kt qu - Kt thc.

Ging vin

TS. Nguyn nh Vnh

13. Ngy ph duyt: 20/09/2011 14. Cp ph duyt: HKH Khoa XHH

235

236

237

238

239

240

241

242

243

244

245

246

247

248

249

250

251

252