CHÖÔNG 2

SÖÏ PHAÙT TRIEÅN

CUÛA TÖ TÖÔÛNG
QUAÛN TRÒ
I. BOÁI CAÛNH LÒCH SÖÛ
II. TRÖÔØNG PHAÙI QUAÛN TRÒ COÅ
ÑIEÅN
III. TRÖÔØNG PHAÙI TAÂM LYÙ XAÕ HOÄI
IV. TRÖÔØNG PHAÙI ÑÒNH LÖÔÏNG
V. TRÖÔØNG PHAÙI HOÄI NHAÄP TRONG
QUAÛN TRÒ
VI. TRÖÔØNG PHAÙI QUAÛN TRÒ HIEÄN
ÑAÏI
 I. BOÁI CAÛNH LÒCH SÖÛ
Tầm quan trọng của nghiên cứu lịch sử phát triển
các tư tưởng quản trị:
• Lý thuyết quản trị là một hệ thống những tư tưởng,
quan niệm: đúc kết, giải thích về các hoạt động quản
trị được thực hành trong thế giới thực tại.
• Lý thuyết quản trị cũng dựa vào thực tế và được
nghiên cứu có hệ thống qua các thời đại, nhất là từ thế
kỷ 19.
⇒ Nghiên cứu lịch sử phát triển của tư tưởng quản trị là
cần thiết cho các nhà quản trị trong lý luận và thực
tiễn
“Cách học tốt nhất là nghiên cứu các bài học
của quá khứ”
 I. BOÁI CAÛNH LÒCH SÖÛ
4 moác quan troïng
2. Tröôùc coâng nguyeân : tö töôûng
quaûn trò sô khai, gaén lieàn vôùi
toân giaùo & trieát hoïc
3. Theá kyû 14 : söï phaùt trieån cuûa
thöông maïi thuùc ñaåy söï phaùt
trieån cuûa quaûn trò
4. Theá kyû 18 : cuoäc caùch maïng
coâng nghieäp laø tieán ñeà xuaát
hieän lyù thuyeát QT
5. Theá kyû 19 : söï xuaát hieän cuûa
nhaø quaûn trò chuyeân nghieäp
 II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ
ÑIEÅN

•1. Tröôøng phaùi quaûn trò khoa

hoïc
Lý thuyết này có rất nhiều tác giả, có thể kể ra
một số tác giả như sau:
– Charles Babbage (1792-1871)
– Frank & Lillian Gibreth (1886-1924
&1878-1972)
– Henry Gantt (1861-1919)
– Fededric W Taylor (1856-1915)
II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN
Charles Babbage (1792 - 1871) :
• Laø moät nhaø toaùn hoïc Anh tìm caùch
taêng naêng suaát lao ñoäng, tính cách sử
dụng nguyên vật liệu tối ưu nhất.
• Chuû tröông caùc nhaø quaûn trò phaûi
nghieân cöùu thôøi gian caàn thieát ñeå
hoaøn thaønh moät coâng vieäc,
• Laø ngöôøi ñaàu tieân ñeà nghò phöông
phaùp chia lôïi nhuaän ñeå duy trì quan
heä giöõa coâng nhaân vaø ngöôøi
quaûn lyù.
 II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN
Frank & Lillian Gibreth (1886-1924
&1878-1972) :
2. Hai ông bà là người tiên phong trong việc nghiên cứu
thời gian - động tác
3. Họ đưa ra một hệ thống xếp loại bao trùm các động tác
như cách nắm đồ vật, cách di chuyển.
4. Hệ thống các động tác khoa học nêu lên những tương
quan giữa loại động tác và tần số với sự mệt nhọc trong
lao động, xác định những động tác dư thừa, chú tâm
vào những động tác thích hợp
5. Làm giảm mệt mỏi và tăng năng suất lao động.
II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN
• Henry Gantt (1861 - 1919):
• Ông vốn là một kỹ sư chuyên về hệ thống kiểm soát
trong các nhà máy.
• Ông phát triển sơ đồ Gantt mô tả dòng công việc
cần để hoàn thành một nhiệm vụ, vạch ra những
giai đoạn của công việc theo kế hoạch, ghi cả thời
gian hoạch định và thời gian thực sự.
• Ngày nay phương pháp Gantt là một công cụ quan
trọng trong quản trị tác nghiệp.
• Gantt cũng đưa ra một hệ thống chỉ tiêu công việc
và hệ thống khen thưởng cho công nhân và quản trị
viên đạt và vượt chỉ tiêu.
II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN
•Federich W Taylor (1856 - 1915) :
•Ñöôïc coi laø cha ñeû cuûa phöông phaùp quaûn trò
khoa hoïc. oâng ñaõ tìm ra nhöôïc ñieåm trong caùch
quaûn lyù cuõ là:
(1) Thuê mướn công nhân trên cơ sở ai đến trước mướn trước,
không lưu ý đến khả năng và nghề nghiệp của công nhân.
(2) Công tác huấn luyện nhân viên hầu như không có hệ thống
tổ chức học việc.
(3) Công việc làm theo thói quen, không có tiêu chuẩn và
phương pháp. Công nhân tự mình định đoạt tốc độ làm việc.
(4) Hầu hết các công việc và trách nhiệm đều được giao cho
người công nhân.
(5) Nhà quản trị làm việc bên cạnh người thợ, quên mất chức
năng chính là lập kế hoạch và tổ chức công việc. Tính
chuyên nghiệp của nhà quản trị không được thừa nhận.
II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN
Sau đó ông đưa ra 4 nguyeân taéc quaûn trò
khoa hoïc nhö sau :
2. Xaây döïng cô sôû khoa hoïc cho caùc
coâng vieäc vôùi nhöõng ñònh möùc vaø
caùc phöông phaùp phaûi tuaân theo
3. Choïn coâng nhaân moät caùch khoa hoïc,
chuù troïng kyõ naêng vaø söï phuø hôïp
vôùi coâng vieäc, huaán luyeän moät
caùch toát nhaát ñeå hoaøn thaønh coâng
vieäc
4. Khen thöôûng ñeå baûo ñaûm tinh thaàn
hôïp taùc, trang bò nôi laøm vieäc moät
II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN
Sau đó ông đưa ra 4 nguyeân taéc quaûn trò
khoa hoïc nhö sau :
2. Xaây döïng cô sôû khoa hoïc cho caùc
coâng vieäc vôùi nhöõng ñònh möùc vaø
caùc phöông phaùp phaûi tuaân theo
3. Choïn coâng nhaân moät caùch khoa hoïc,
chuù troïng kyõ naêng vaø söï phuø hôïp
vôùi coâng vieäc, huaán luyeän moät
caùch toát nhaát ñeå hoaøn thaønh coâng
vieäc
4. Khen thöôûng ñeå baûo ñaûm tinh thaàn
hôïp taùc, trang bò nôi laøm vieäc moät
II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN
Công tác quản trị tương ứng là:
b) Nghiên cứu thời gian và các thao tác hợp lý nhất để
thực hiện công việc.
c) Bằng cách mô tả công việc (Job description) để chọn
lựa công nhân, thiết lập hệ thống tiêu chuẩn và hệ
thống huấn luyện chính thức.
d) Trả lương theo nguyên tắc khuyến khích theo sản
lượng, bảo đảm an toàn lao động bằng dụng cụ thích
hợp.
e) Thăng tiến trong công việc, chú trọng lập kế hoạch
và tổ chức hoạt động.
 II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN
• Öu
• Họ phát triển kỹ năng quản trị qua phân công và chuyên môn
hóa quá trình lao động, hình thành qui trình sản xuất dây
chuyền.
• Họ là những người đầu tiên nêu lên tầm quan trọng của việc
tuyển chọn và huấn luyện nhân viên, đầu tiên dùng đãi ngộ để
tăng năng suất lao động.
• Họ nhấn mạnh việc giảm giá thành để tăng hiệu quả, dùng
những phương pháp có tính hệ thống và hợp lý để giải quyết
các vấn đề quản trị.
• Khuyeát
• Họ quá chú tâm đến vấn đề kỹ thuật của quản lý.
• Quá đề cao bản chất kinh tế và duy lý của con người mà đánh
giá thấp nhu cầu xã hội và tự thể hiện của con người
• Chỉ áp dụng tốt trong trường hợp môi trường ổn định
II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN

•2. Tröôøng phaùi quaûn trò

haønh chính
– Tröôøng phaùi quaûn trò haønh chính
(toång quaùt) phaùt trieån nhöõng
nguyeân taéc quaûn trò chung cho
caû moät toå chöùc.
– Tiêu biểu cho trường phái này là Max Weber
(1864-1920) và Henry Fayol (1814 - 1925)
 II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN
•Max Weber (1864 - 1920):
– Laø moät nhaø xaõ hoäi hoïc ngöôøi Ñöùc,
coù nhieàu ñoùng goùp vaøo lyù thuyeát
quaûn trò thoâng qua vieäc phaùt trieån
moät toå chöùc quan lieâu baøn giaáy laø
phöông thöùc hôïp lyù toå chöùc moät
coâng ty phöùc taïp.
– Khaùi nieäm quan lieâu baøn giaáy ñöôïc
ñònh nghóa laø heä thoáng chöùc vuï vaø
nhieäm vuï ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng,
phaân coâng phaân nhieäm chính xaùc,
caùc muïc tieâu phaân bieät, heä thoáng
 II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN
•Thöïc chaát nhöõng ñaëc tính cuûa chuû nghóa quan
lieâu cuûa Weber laø:
•1. Phaân coâng lao ñoäng vôùi thaåm quyeàn vaø
traùch nhieäm ñöôïc qui ñònh roõ vaø ñöôïc hôïp
phaùp hoaù nhö nhieäm vuï chính thöùc.
•2. Caùc chöùc vuï ñöôïc thieát laäp theo heä thoáng
chæ huy, moãi chöùc vuï naèm döôùi moät chöùc vuï
khaùc cao hôn.
•3. nhaân söï ñöôïc tuyeån duïng vaø thaêng caáp
theo khaû naêng qua thi cöû, huaán luyeän vaø kinh
nghieäm.
•4. Caùc haønh vi haønh chaùnh vaø caùc quyeát
ñònh phaûi thaønh vaên baûn.
•5. Quaûn trò phaûi taùch rôøi sôû höõu
 II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN
Henry Fayol (1841 - 1925): Là một nhà quản trị hành chánh người
Pháp đưa ra 14 nguyên tắc quản trị gọi là CÁC NGUYÊN TẮC
QUẢN TRỊ TỔNG QUÁT:
1. Phaân chia coâng
8. Taäp trung vaø
vieäc
phaân taùn
2. Thaåm quyeàn vaø
2. Heä thoáng quyeàn
traùch nhieäm
haønh
3. Kyû luaät
(tổ chức theo cấp
4. Thoáng nhaát chæ bậc)
huy
10. Traät töïï.
5. Thoáng nhaát ñieàu
11. Coâng baèng.
khieån
12. OÅn ñònh nhieäm
6. Lôïi ích caù nhaân
vuï.
phuï thuoäc lôïi ích
13. Saùng kieán.
 II. TRÖÔØNG PHAÙI QT COÅ ÑIEÅN

• Öu
• Ñöa ra heä thoáng nguyeân taéc quản lý trong
tổ chức nhằm tăng NSLĐ
• Nó đóng góp rất nhiều trong lý luận cũng như thực hành
quản trị như các nguyên tắc tổ chức, quyền lực và sự ủy
quyền …
• Khuyeát
• Các tư tưởng được thiết lập trong một tổ chức ổn định, ít
thay đổi, quan điểm quản trị cứng rắn.
• Ít chuù troïng ñeán nhu cầu xã hội của con
ngöôøi
III. TRÖÔØNG PHAÙI TAÂM LYÙ
XAÕ HOÄI
– Lyù thuyeát taâm lyù xaõ hoäi trong quaûn trò, laø
nhöõng quan nieäm quaûn trò nhaán maïnh ñeán
vai troø cuûa yeáu toá taâm lyù, tình caûm, quan
heä xaõ hoäi cuûa con ngöôøi trong coâng vieäc.
– Lyù thuyeát naøy cho raèng hieäu quaû cuûa
quaûn trò do naêng suaát lao ñoäng quyeát ñònh,
nhöng naêng suaát lao ñoäng khoâng chæ do caùc
yeáu toá vaät chaát quyeát ñònh maø coøn do söï
thoaû maõn caùc nhö caàu taâm lyù xaõ hoäi cuûa
con ngöôøi.
– Trường phái này có các tác giả sau:
 Robert Owen (1771 - 1858)

 Hugo Munsterberg (1863- 1916)

 Mary Parker Follett (1868 - 1933)

 Abraham Maslow (1908 - 1970)

III. TRÖÔØNG PHAÙI TAÂM LYÙ
XAÕ HOÄI
 Robert Owen (1771 - 1858)
• Người đầu tiên nói đến nhân lực trong tổ chức
• Ông chỉ trích các nhà công nghiệp bỏ tiền ra phát triển máy
móc nhưng lại không cải tiến số phận của những "máy móc
người"
 Hugo Munsterberg (1863- 1916)
 Cha đẻ của ngành tâm lý học công nghiệp

 Nghiên cứu một cách khoa học tác phong của con người

 Ông cho rằng năng suất lao động sẽ cao hơn nếu công việc
giao phó cho họ được nghiên cứu phân tích chu đáo
III. TRÖÔØNG PHAÙI TAÂM LYÙ
XAÕ HOÄI
•3. Elton Mayo (1880-1949) : Laø giaùo
sö taâm lyù hoïc Havard cuøng caùc ñoàng
söï tieán haønh cuoäc nghieân cöùu taïi
nhaø maùy Hawthornes thuoäc coâng ty
ñieän mieàn taây, laø moät söï kieän lôùn
trong lòch söû phaùt trieån cuûa tö töôûng
quaûn trò.
– OÂng keát luaän raèng chính “yeáu toá xaõ
hoäi” môùi chính laø nguyeân nhaân taêng
naêng suaát lao ñoäng töùc laø giöõa taâm lyù
vaø taùc phong coù moái lieân heä raát maät
thieát.
– Vôùi vieäc nhaán maïnh ñeán quan heä con
III. TRÖÔØNG PHAÙI TAÂM LYÙ
XAÕ HOÄI
•4. Abraham Maslow
(1908-1970): xaây döïng
lyù thuyeát veà nhu Nhu cầu
vật chất

caàu cuûa con ngöôøi Nhu cầu

goàm 5 baäc ñöôïc xeáp an toàn

töø thaáp leân cao theo Nhu cầu

thöù töï : xã hội

•1. Nhu caàu vaät chaát. Nhu cầu được

tôn trọng

•2. Nhu caàu an toaøn.

•3. Nhu caàu xaõ hoäi. Nhu cầu tự hoàn thiện

•4. Nhu caàu ñöôïc toân

troïng.
•5. Nhu caàu töï hoaøn
III. TRÖÔØNG PHAÙI TAÂM LYÙ
XAÕ HOÄI

5. Douglas Mc Gregor (1906 - 1964)

• Mc Gregor cho rằng trước đây quản trị được thực
hiện trên giả thuyềt bản chất của con người là:
– Thích được chỉ huy hơn là tự chịu trách nhiệm
– Và hầu hết mọi người làm việc vì lợi ích vật chất
=> Ông gọi là thuyết X
• Ông đề nghị một loạt giả thuyết khác với giả thuyết
bản chất của con người là:
– Con người sẽ thích thú với công việc nếu có được những
thuận lợi
– và họ có thểđóng góp nhiều điều hơn cho tổ chức.
=> Ông đặt là thuyết Y
III. TRÖÔØNG PHAÙI TAÂM LYÙ
XAÕ HOÄI

• Öu
2. Quan taâm ñeán con ngöôøi vaø haønh vi con
ngöôøi trong quaûn lyù
3. Nhaán maïnh ñeán lôi ích tinh thaàn vaø traïng
thaùi taâm lyù cuûa con ngöôøi
• Khuyeát
 Quá chú ý đến yếu tố xã hội - Khái niệm "con người xã
hội" chỉ có thể bổ sung cho khái niệm "con người kinh
tế" chứ không thể thay thế.
 Lý thuyết này coi con người là phần tử trong hệ thống
khép kín mà không quan tâm đến yếu tố ngoại lai.
 IV. TRÖÔØNG PHAÙI ÑÒNH
LÖÔÏNG

• Tröôøng phaùi quaûn trò ñònh löôïng vôùi

cô sôû laø aùp duïng thoáng keâ vaøo
quaù trình laøm quyeát ñònh vaø dựa trên
sự phaùt trieån cuûa moâ hình toaùn kinh
teá vôùi söï trôï giuùp cuûa maùy tính
ñieän töû.
• Tröôøng phaùi quaûn trò ñònh löôïng tạo
diều kiện để nâng cao tính chính xác của các quyết
định quản trị.
• Tröôøng phaùi naøy döïa treân suy
ñoaùn laø taát caû vaán ñeà ñeàu coù
 IV. TRÖÔØNG PHAÙI ÑÒNH
LÖÔÏNG
Các đặc tính:
1. Nhấn mạnh phương pháp khoa học trong khi giải quyết
các vấn đề quản trị
2. Áp dụng phương pháp tiếp cận hệ thống để giải quyết
các vấn đề
3. Sử dụng các mô hình toán học
4. Định lượng hóa các yếu tố có liên quan và áp dụng
phép toán học và xác suất thống kê.
5. Chú ý các yếu tố kinh tế - kỹ thuật trong quản trị hơn là
yếu tố tâm lý xã hội
6. Sử dụng máy tính điện tử làm công cụ
7. Tìm kiếm các quyết định tối ưu trong hệ thống khép kín
 IV. TRÖÔØNG PHAÙI ÑÒNH
LÖÔÏNG

Đóng góp của trường phái định lượng:

• Định lượng là sự nối dài của trường phái cổ điển (quản trị
một cách khoa học)
• Tröôøng phaùi ñònh löôïng thaâm nhaäp
haàu heát trong moïi toå chöùc chöùc hieän
ñaïi vôùi nhöõng kyõ thuaät phöùc taïp.
• Ñoùng goùp raát lôùn trong vieäc naâng cao
trình ñoä hoaïch ñònh vaø kieåm tra hoaït
ñoäng.
Hạn chế:
• Caùc khaùi nieäm vaø kyõ thuaät cuûa lyù
thuyếât naøy töông ñoái khoù hieåu ñoái vôùi
caùc nhaø quaûn trò
• Không hề chú trọng đến yếu tố con người trong tổ chức
quản trị.
 V. TRÖÔØNG PHAÙI HOÄI NHAÄP
TRONG QUAÛN TRÒ
• 1. Trươøng phaùi “Quaù trình
Quaûn trò”
– Thöïc chaát khaûo höôùng naøy ñöôïc
ñeà caäp töø ñaàu theá 20 qua tö
töôûng cuûa Henri Fayol, nhöng thöïc
söï chæ phaùt trieån maïnh töø naêm
1960 do coâng cuûa Harold Koontz.
– Tö töôûng naøy cho raèng quaûn trò
laø moät quaù trình lieân tuïc cuûa
caùc chöùc naêng quaûn trò ñoù
laø hoaïch ñònh, toå chöùc, ñieàu
 V. TRÖÔØNG PHAÙI HOÄI NHAÄP
TRONG QUAÛN TRÒ
•2. Truôøng phaùi “Ngaãu nhieân”
– Lyù thuyeát naøy cho raèng kyõ thuaät
quaûn trò thích hôïp cho moät hoaøn
caûnh nhaát ñònh tuyø thuoäc vaøo baûn
chaát vaø ñieàu kieän cuûa hoaøn caûnh
ñoù
– Quan ñiểm ngaãu nhieân laäp luaän raèng
caùc nhaø quaûn trò coù theå hieåu ñöôïc
hình thaùi cuûa hoaït ñoäng, nhöng
khoâng theå coù moät khuoân maãu cho
taát caû caùc tröôøng hôïp
– Vì những tổ chức thì khác biệt nhau về kích thước,
 V. TRÖÔØNG PHAÙI HOÄI NHAÄP TRONG
QUAÛN TRÒ
•3. Tröôøng phaùi “Quaûn trò heä thoáng”
 Hệ thống là phức tạp của các yếu tố:

 Tạo thành một tổng thể

 Có mối quan hệ tương tác

 Tác động lẫn nhau để đạt mục tiêu

Những yếu tố Quá trình Những yếu tố

đầu vào biến đổi đầu ra

Môi trường
 VI. TRÖÔØNG PHAÙI QUAÛN TRÒ
HIEÄN ÑAÏI
•1. Lyù thuyeát Z
– Lyù thuyeát Z ñöôïc moät giaùo sö
ngöôøi Myõ goác Nhaät Baûn laø giaùo
sö William Ouchi xaây döïng treân cô
sôû aùp duïng caùch quaûn lyù cuûa
Nhaät Baûn trong caùc coâng ty Myõ.
– Lyù thuyeát ra ñôøi naêm 1978, chuù
troïng ñeán quan heä xaõ hoäi vaø yeáu
toá con ngöôøi trong toå chöùc
VI. TRÖÔØNG PHAÙI QUAÛN TRÒ
HIEÄN ÑAÏI
Lý thuyết Z có các đặc điểm sau:
– Công việc dài hạn
– Quyết định thuận hợp
– Trách nhiệm cá nhân
– Xét thăng thưởng chậm
– Kiểm soát kín đáo bằng các biện pháp công
khai
– Quan tâm đến tập thể và cả gia đình nhân
viên...
 VI. TRÖÔØNG PHAÙI QUAÛN TRÒ
HIEÄN ÑAÏI
•2. Tieáp caän theo 7-yeáu toá (7’S)
•Caùch tieáp caän naøy nhaán maïnh raèng
trong quaûn trò caàn phaûi phoái hôïp haøi
hoaø 7 yeáu toá (3 yếu tố cứng, 4 yếu tố
mềm) quaûn trò coù aûnh höôûng leân nhau,
khi moät yeáu toá thay ñoåi keùo theo caùc
yeáu toá khaùc cuõng bò aûnh höôûng:
– Strategy: Chiến lược kinh doanh
– Structure: - Cơ cấu tổ chức
– System – Hệ thống
– Staff – Nhân viên
– Style: Phong cách
– Skill – Kỹ năng
– Share: hệ thống giá trị mà mọi người chia sẻ