Bi ging mn hc : Thu

Ths. ON TRANH

CHNG 1 I CNG V THU

Thu ca quc gia, ph hp vi kh nng v thc lc ca mnh, c th tham gia vo iu hnh Chnh ph, c ngha l ph hp vi nhng ngun thu, chng s c s dng vi mc ch bo v t nc. Khon thu, m mi mt ngi bt buc phi ng gp, cn phi c xc nh chnh xc, ch khng th ty tin, chuyn quyn, c on. Thi hn np thu, cch thc np thu v c nhng ngi khc Vic khng xc nh qui c khon np thu s lm tng tnh v lim s v b mua chuc, t lt nhng ngi, m vn d ngay c trong mi trng lnh mnh khng tch khi c tnh v lim s v mua chuc. Xc nh chnh xc s tin m mi ngi phi np l vic chnh trong bi ton thu. Cn np lc no, bng cch no, khi no v nh th no mi loi thu phi lm sao ngi np thu cm thy thun tin nht khi np chng. Vic thu thu cng phi suy ngh v tnh n kh nng s tin thu c c th t hn s tin thc a vo trong kho bc Nh nc R rng rng s cng bng t nhiu lun gy c s ch ca cc tng lp nhn dn. Trch t An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, Adam Smith (1776)

I. S RA I V PHT TRIN CA THU 1. Qu trnh pht trin ca thu trn th gii Lch s pht trin ca x hi loi ngi cho thy rng, nhn t quan trng nht thu ra i v pht trin cao nh ngy nay gn lin vi s ra i, tn ti v pht trin ca nh nc. Nh nc xut hin i hi phi c c s vt cht v ti sn m bo cho s tn ti v hot ng ca mnh. D , nh nc phi dng quyn lc chnh tr vn c tp trung mt phn ngun lc ca x hi bng cch huy ng di nhiu hnh thc. Trong , c hnh thc ng gp bt buc c gi l thu. Nu xt s pht trin ca cc hnh thc v phng php thu thu, c th chia lch s hnh thnh v pht trin thu thnh 3 giai on. Giai on th nht - bt u t th gii c i n th k XVI c c trng bi s hnh thnh cc loi thu s khai v nh nc cha c b my thu thu hon chnh Ln u tin, di thi La M c i c chi ph xy dng qun i, bo v bin gii, xy dng nh thi, ng ng dn nc, ng s, Nh nc nh thu cc ti sn nh t ai, vt nui, n l, thu hi hoa qu (nho) v cc ti sn c gi tr khc. Cc loi thu gin thu in hnh nh thu doanh thu vi thu sut 1%, thu bun bn n l 4%, thu tr t do cho n l 5%, thu tha k 5%...

Bi ging mn hc : Thu

Ths. ON TRANH

T chc ti chnh ca chnh ph khng trc tip thu thu ca dn m giao cho cc lnh a thc hin. Chnh ph thng qua cc t chc xem xt, nh gi v xc nh tng s thu phi np cc a phng, ng thi kim tra v thi hn np thu. Trong thi gian ny, thu thu np bng tin. Ngi dn bn lng thc, thc phm ly tin np thu. iu ny kch thch v pht trin mi quan h hng ho-tin t, lm su sc hn qu trnh phn cng lao ng x hi v thc y qu trnh th ho. Tuy nhin, trong thi k ny nhiu hnh thc thu c ban hnh li khng lm hng thnh v ti chnh cho quc La M. Ngc li, gnh nng thu kho i vi ngi dn l nguyn nhn gy ra khng hong ti chnh v a kinh t t nc vo tnh trng yu km. Giai on th hai - bt u t th k XVI n u th k XIX, hnh thnh h thng thu v cc t chc thu thu tng i hon chnh Mt s quc gia chu u s dng phng php u gi quyn thu thu. Tt c s tin thu thu c c chuyn vo qu ca chnh ph. n nm 1662 Php v cc quc gia Chu u hnh thnh cc t chc thu thu do chnh ph qun l lm tng thu thu vo ngn sch ca chnh ph ngy cng tng Ngun thu chnh ca chnh ph l thu thn (gii qu tc v cha c khng phi np thu ny), cc thu khc gm thu t, thu i vi trang thit b qun i, thu mua nga, thu tuyn m lnh Thi gian ny bt u xut hin thu quan. Giai on th ba - bt u t th k XIX cho n nay, l thi k hnh thnh h thng thu v b my thu thu hon chnh Trong giai on ny hu ht cc nc pht trin hnh thnh h thng thu vi cc lut thu v b my thu thu hon chnh. Cc loi thu c trc y dn dc hon thin. - Thu rung t gi vai tr quan trng trong vic to lp ngun thu cho chnh ph - Thu quan ban u chim t trng ln trong thu ngn sch, th hin nay vai tr ca hnh thc thu ny ngy cng lu m v nhng ch cho cc loi thu khc. - Thu thu nhp c nhn ra i Anh quc nm 1842, sau nhiu nc cng nghip p dng - Nht 1887, M 1913, Php 1914. Hin nay, thu thu nhp c nhn l mt trong nhng hnh thc thu gi vai tr quan trng bc nht trong h thng thu ca cc quc gia pht trin.

Bi ging mn hc : Thu

Ths. ON TRANH

- Thu gi tr gia tng ra i Php nm 1954 v hin nay lan rng ra nhiu quc gia pht trin. B my thu thu cc nc pht trin cng ngy c hon chnh v hnh thnh ng b t trung ng n a phng. Khng ch bao gm cc c quan qun l thu np thu m nhiu quc gia cn c b my cnh st thu, to n thu ring nhm m bo s thng nht trong vic xy dng lut thu, t chc thu thu, kim tra thu np thu v x l cc vi phm v thu. 2. S lc qu trnh pht trin thu Vit Nam Qu trnh pht trin thu ti Vit Nam c th chia ra lm ba giai on Giai on 1 : Thi k trc thc dn Php xm lc - Thi hu L, thu c chia thnh 2 loi chnh : thu trc thu v thu gin thu. Thu trc thu gm: Thu thn, thu in v thu tp dch. Thu gin thu nh mt cch phn tn vo mi hot ng tiu th cng nghip. - Thi nh Nguyn, ch thu c chia thnh 2 loi: chnh ph v tp ph. Chnh ph gm c thu in th (t), thu thn inh (dung), v thu iu (tp dch-l loi thu bt buc lao ng khng cng qui nh trong nm). Tp ph gm cc loi thu: Thu cng, thu quan tn, thu ngun m, thu hm m, thu cc h sn xut. Giai on 2 : Thi k thuc a, na phong kin (t nm 1895 n thng 8 nm 1945) trc thc dn Php xm lc Ngay sau khi xm lc nc ta, thc dn Php t ch thu kho. Nhn chung ch thu kho thc dn Php va nhm bn rt dn ta va u c lm suy thoi c dn tc ta. min Trung ( Nng) chng b thu cng ca nh Nguyn, ch thu mt s l ph n pha, tn hiu, tu cp bn. Nm 1861 m thu trng thuc phin vi gi 2,5 triu Phrng. Cho php m sng bc thu thu mn bi, sau l thu ru, ru vang, bia, thu khch sn, qun ru, tim nhy. Thng 2/1862, chng cho php nhp cng thuc phin thu thu doanh thu. Nam k c thu trc thu, thu gin thu v thu tem, thu xut nhp khu, thu kho v l ph cng, tin bn hoc cho thu t cng. n nm 1928, ch ng ho quan thu gia Php v ba x ca Vit Nam mi chnh thc ban hnh. B ch trng thu thu quan v thu gin thu thay th ch cng qun trc tip do ngi Php trc tip cai qun.

Bi ging mn hc : Thu

Ths. ON TRANH

Bng 1.1 S liu tham kho ngn sch v thu (FF) nm 1939 v 1945 x ng Dng X Bc k Trung k Nam k Loi thu 1. Thu tiu th v vn chuyn hng ho 2. Thu mui, ru, thuc phin, dim, thuc l 3. Thu in th v trc b 4. Gi tem th 5. Thu ch 6. Thu mi hin 7. Thu nht sc vt Ngn sch (FF) Nm 1939 15.904.000 10.933.000 17.471.000 Nm 1945 36.415.000 22.240.000 39.418.000 Thu thu (FF) Nm 1939 Nm 1945 20.655.000 58.265.000 24.694.000 87.000.000 11.021.000 28.625.000 0,06 0,1 -

Giai on 3 : Nc Vit Nam c lp, thng nht v xy dng x hi ch ngha Trc nm 1951, chnh ph nc Vit Nam dn ch cng ho duy tr cc thu gin thu nh : thu quan, thuc lo, mui. Thu trc thu gm: thu in th, mn bi, st sinh. Nm 1951, ch thu thng nht gm 7 loi. Nm 1954 n 1956, ch thu gm 11 loi. Ch thu nm 1951 Thu nng nghip Thu cng nghip, thng nghip Thu hng ho Thu xut khu, nhp khu Thu st sinh Thu trc b Thu tem Ch thu nm 1954-1956 Thu doanh nghip Thu li tc doanh nghip Thu hng ho Thu bun chuyn Thu xut, nhp khu Thu kinh doanh ngh thut Thu st sinh Thu ru Thu mui Thu th trch Thu hng ho tn kho

Bi ging mn hc : Thu

Ths. ON TRANH

n nm 1961, h thng thu ngn sch nc ta chia lm 2 mng ln v tn ti n thng 8 nm 1990: - i vi x nghip quc doanh thc hin ch thu quc doanh (gin thu) v ch trch li nhun (trc thu) - i vi n v kinh t ngoi quc doanh, thc hin ch thu. Ngy 8/8/1990, nc ta ci cch thu ton din, su sc v cn bn. Bao gm 9 sc thu. n ngy 1/1/19996, h thng thu Vit Nam hon chnh thnh 14 sc thu gm thu, ph v l ph. K t ngy 1/1/1999, h thng thu Vit Nam bao gm 9 sc thu, ngoi ra h thng thu ngn sch nh nc cn c : Thu mn bi, thu st sinh, thu s vn ngn sch nh nc, thu t nng sn, thu t du kh, l ph v ph cc loi. H thng thu t 1/1/1996 - Thu s dng t nng nghip - Thu chuyn quyn s dng t - Thu doanh thu - Thu tiu th c bit - Thu xut khu, thu nhp khu - Thu li tc - Thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao - Thu ti nguyn - Thu nh, thu t - Thu v s dng vn ngn sch nh nc - Thu st sinh - Thu mn bi - L ph: trc b, cng chng, chng th, trng ti kinh t, giao thng, hi quan - Ph: bay qua bu tri, ph qua cng qua cu, ph , ph ch H thng thu t 1/1/1999 Thu s dng t nng nghip Thu chuyn giao quyn s dng t Thu gi tr gia tng Thu tiu th c bit Thu xut, nhp khu Thu thu nhp doanh nghip Thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao Thu ti nguyn Thu nh, thu t Ngoi ra, h thng thu ngn sch Nh nc cn c : - Thu mn bi - Thu st sinh - Thu v s dng vn ngn sch nh nc - Thu t nng sn - Thu t du kh - L ph v ph cc loi

Bi ging mn hc : Thu

Ths. ON TRANH

II. KHI NIM, PHN LOI V CHC NNG CA THU 1. Khi nim Theo T in Lut hc (NXB Bch khoa - 1999): Thu l mt khon ng gp bng ti sn cho Nh nc do Lut nh thnh ngha v i vi c nhn hoc t chc nhm p ng nhu cu chi tiu ca Nh nc. Nh nc s dng thu lm cng c quan trng huy ng ngun thu cho Ngn sch nh nc, iu chnh kinh t v iu ho thu nhp. Nh vy, thu khng phi l mt hin tng t nhin m l mt hin tng x hi lun lin vi phm tr nh nc v php lut. Thu l mt b phn ch yu thuc khon thu ngn sch nh nc ca cc quc gia. Thu c nhng c trng c bn sau : - Ni dung kinh t ca thu th hin mi quan h tin t pht sinh gia Nh nc vi cc php nhn v th nhn trong x hi. - Thu l ngha v thanh ton ca cc php nhn v th nhn i vi Nh nc, n mang tnh bt buc, khng c tnh i gi v hon tr trc tip. - Xt theo kha cnh lut php, thu l khon np cho Nh nc c php lut qui nh theo mc thu v thi hn nht nh. - V bn cht kinh t, thu phn nh quan h phn phi ca ci di hnh thc gi tr gia Nh nc vi cc ch th khc trong x hi. Khi Nh nc tin hnh hnh vi thu thu tc l Nh nc tham gia vo mt quan h phn phi gia mt bn l Nh nc v mt bn l cc php nhn hoc th nhn. l mt quan h khng bnh ng v Nh nc c quyn tin hnh cc bin php cng ch nhm truy thu thu nu cc php nhn v th nhn khng np. i tng ca quan h phn phi ny l ca ci biu hin di hnh thc gi tr. Chnh v vy, thu c coi l cng c phn phi.

Ngoi du hiu l thu c m bo thc hin bng s cng ch ca Nh nc, thu cn c phn bit vi l ph, ph ch cc c nhn v php nhn c ngha v np thu cho Nh nc nhng khng trn c s c hng nhng li ch vt cht tng ng mang tnh cht i gi. Trong khi hnh thc l ph, ph v cng tri ni chung mang tnh t nguyn v c tnh cht i gi. Tnh bt buc ca l ph v ph ch xy ra khi ch th np l ph, ph tha hng trc tip nhng dch v do Nh nc cung cp.

Bi ging mn hc : Thu

Ths. ON TRANH

Bn cnh , thu khng mang tnh hon tr trc tip cho i tng np thu. Tnh cht khng hon tr trc tip ca thu th hin ch Nh nc thu thu t cc c nhn v php nhn trong x hi nhng khng b rng buc bi trch nhim phi hon tr li cho ngi np. Ngi np thu suy cho cng s nhn c cc li ch vt cht t vic s dng cc dch v cng cng do Nh nc s dng cc khon chi ca ngn sch Nh nc thc hin cc chnh sch kinh t x hi chung cho c cng ng. Tuy nhin, gi tr phn dch v khng nht thit tng ng vi khon tin thu m h np cho Nh nc. Tnh cht ny ca thu cho php chng ta phn bit thu vi l ph, ph v cc khon thu m Nh nc tp trung vo ngn sch Nh nc nhng rng buc trch nhim hon tr cho i tng np di cc hnh thc nh vay n, tm ng cho ngn sch Nh nc.
2. Phn loi thu a. Cn c vo i tng chu thu, c th chia cc sc thu thnh 3 loi:

- Thu thu nhp, l loi thu bao gm cc sc thu nh vo thu nhp ca cc i tng chu thu. Thng gm c thu thu nhp cng ty, thu thu nhp c nhn. - Thu tiu dng, l loi thu bao gm cc sc thu nh vo cc hnh vi tiu dng hng ha v dch v. Thng bao gm cc loi thu nh thu gi tr gia tng, thu tiu th c bit, thu nhp khu, thu xut khu - Thu ti sn, l loi thu bao gm cc sc thu ly ti sn lm i tng nh thu. Cc loi thu ca ci nh : thu nh, thu t; thu mua sm ti sn, thu ng k ti sn b. Cn c vo phng thc nh thu, c th chia cc sc thu thnh 2 loi: - Thu trc thu, l loi thu m i tng chu thu v i tng np thu l ng nht. Thng thng l cc sc thu v thu nhp, thu ti sn. - Thu gin thu, l loi thu khng nh trc tip vo thu nhp v ti sn ca ngi np thu m nh mt cch gin tip thng qua gi c hng ha v dch v. Lc i tng chu thu l ngi tiu dng cn i tng np thu l ngi bn hng. c. Cn c theo mi quan h i vi kh nng np thu, c th chia cc sc thu thnh 2 loi: - Thu thc, l loi thu khng da vo kh nng ca ngi np thu. Thu thc thu vo cc dng ti sn ring bit ca ngi np thu trn c s

Bi ging mn hc : Thu

Ths. ON TRANH

mc sinh li trung bnh ca ti sn m khng phi t thu nhp thc t ca ngi np thu. Cc loi thu thc bao gm : thu ti sn, thu tiu dng. - Thu c nhn, ngc li vi thu thc l thu c nhn, l thu da trn kh nng ca ngi chu thu. Gm cc loi thu nh : thu thu nhp c nhn, thu nhp cng ty, thu chuyn nhng ti sn d. Cn c theo phm vi thm quyn v thu, c th chia cc sc thu thnh 2 loi l thu trung ng v thu a phng. Thu trung ng, l cc hnh thc thu do cc c quan i din chnh quyn nh nc trung ng ban hnh, cn thu a phng do chnh quyn a phng ban hnh. Tuy nhin, khng phi tt c cc loi thu trung ng u np ht vo ngn sch trung ng m mt phn ca thu trung ng c th c trch vo ngn sch a phng. 3. Chc nng ca thu Thu khng ch l mt phm tr ti chnh, m cn l phm tr kinh t. Do , thu khng ch biu hin nhng c trng, hnh thc vn ng ring c m cn mang trong mnh cc mi quan h ti chnh gia cc ch th trong x hi. Nh nc cn c cc ngun lc ti chnh duy tr hot ng hiu qu ca b my nh nc. Nhng khng ch c vy, Nh nc cn s dng thu nh l chnh sch nhm iu tit cc hot ng ca nn kinh t, lm chuyn i cc ngun lc v nh hng hnh vi tit kim, tiu dng v u t. Thu lun gn lin vi nh nc v php lut, chc nng c bn ca thu ngoi vic huy ng ngun lc ti chnh cho nh nc, cn gn vi chc nng kinh t ca nh nc trong vic s dng thu nh cng c nhm iu tit nn kinh t. a. Huy ng ngun lc ti chnh cho Nh nc y l chc nng c bn ca thu. Nh chc nng ny m qu tin t tp trung ca Nh nc c hnh thnh, m bo cho s tn ti v hot ng ca Nh nc. S pht trin v m rng chc nng ca nh nc i hi phi tng cng chi tiu ti chnh. Do vai tr ca chc nng huy ng tp trung ngun lc ca thu ngy cng c nng cao. Thu tr thnh ngun thu chim t trng ln nht trong ngn sch cc nc c nn kinh t th trng. b. iu tit kinh t Chc nng ny ca thu c thc hin thng qua vic qui nh:

Bi ging mn hc : Thu

Ths. ON TRANH

- Cc hnh thc thu thu khc nhau. - Xc nh ng n i tng chu thu v i tng np thu. - Xy dng chnh xc cc mc thu phi np c tnh n kh nng ca ngi np thu. - S dng linh hot cc u i v min, gim thu... Trn c s nh nc kch thch cc hot ng kinh t i vo qu o chung, ph hp li ch ca x hi. Nh vy, bng cch iu tit v kch thch, chc nng iu tit kinh t ca nh nc c thc hin. Trong iu kin chuyn sang nn kinh t th trng, vai tr kch thch kinh t thng qua thu ngy cng nng cao. Nh nc s dng thu tc ng n li ch kinh t ca cc ch th kinh t v li ch ca x hi. Bng 1.2 Chi ngn sch nh nc/GDP cc nc ASEAN 1991 1992 1995 1996 1. Indonesia 17,35 17,4 15,3 15,1 2.Malaysia 3. Philippine 4. Thailand 5. Singapore 6. Vit Nam 28,3 19,8 14,0 22,3 15,0 27,26 19,1 15,4 20,0 20,7 22,4 18,3 15,3 21,0 24,0 22,6 18,4 17,6 23,1 1997 18,2 21,3 19,1 17,8 22,5

Ngun: T liu kinh t cc nc thnh vin ASEAN, NXB Thng k, 1999.

Theo anh ch, gia chc nng huy ng ngun lc ti chnh cho nh nc v chc nng iu tit kinh t c mi quan h nh th no ? Cc ch tiu no ni ln cc mi quan h ny ? Hy gii thch v minh ha bng s liu thng k ti Vit Nam v cc nc khc trn th gii ? III. CC TIU CH XY DNG H THNG THU 1. Tnh cng bng S cng bng (equity) c nh ngha theo nhiu cch: Cng bng ngang (horizontal equity): Nhng ngi nhng v tr tng ng cn c i x ngang nhau. nh ngha ny v mt no cha y , thm ch khi bn hn ch vic tho lun ch v vn thu nhp. Chng hn, liu mt ngi lm cng vic rt nguy him v khc nghit trong nhiu gi c nn b nh thu ging nh mt ngi c cng thu nhp nhng li lm mt cng vic tng i d dng trong mt thi gian ngn, ch v h nhn

Bi ging mn hc : Thu

10

Ths. ON TRANH

c s gio dc tt hn? Nh vy c cng bng cng? Thu nhp t mt ngun (c l l lao ng) c nn b nh thu ging nh thu nhp t ngun khc (chng hn nh tr cp v hu hay bo him x hi)? Xc nh tin ch v s cng bng ngang: Nu hai ngi c cng mt mc tin ch trc khi b nh thu, th sau khi b nh thu h s c cng mc tin ch, v thu s khng thay i trt t ca h t mc tin ch cao nht ti thp nht. y l mt vn khi bn quan tm ti vic mt vi ngi thch thi gian rnh ri (khng b nh thu), trong khi nhng ngi khc thch nhng hng ho v dch v (b nh thu) hn. Cng mt loi thu thu nhp s nh hng ti hai nhm ngi ny theo cch khc nhau. Khi nim v s cng bng ngang ph thuc vo vic bn mun i xa ti mc no khi ni rng mi ngi l ngang nhau. - Thm ch nu hai ngi c hai dng thu nhp khc nhau th c mc thu nhp tng ng khng? - Chuyn hai ngi khc nhau tiu th lng thc hay thuc hay ru c quan trng khng? - Nu mt ngi s hu mt cn nh v ngi kia phi i thu nh, th y c iu khc bit quan trng g? - Nu mt ngi mua mt mn hng trong bch ho v ngi kia li mua hng qua mng, c khc nhau khng? Mi mt cu hi t ra nu ln mt vn v hiu sut ngang. Cng bng dc (vertical equity): Mt h thng thu nn nh thu nng hn vo nhng ngi c kh nng tr hn. V mt ngha no , iu ny l ng, nhng n li e do, ngn cn nhng ngi c nhng k nng qu trong cng vic hoc nhng ngi c tng gi tr cho cng vic kinh doanh mi trong vic chp nhn ri ro cn thit i ti thnh cng. Thng thng, ngi ta nhn c mc thu nhp cao v c nhng hot ng quan trng, v nh thu h nng c th y mt s ngi c kh nng vo nhng hot ng khc t c gi tr hn. Quan nim v cng bng dc lin quan ti nguyn tc v kh nng chi tr (the ability to pay principle), nguyn tc ny ni rng nhng gnh nng ln vai ngi tr thu c lin quan ti kh nng chi tr ca h. iu ny dng nh m ch khng ch thu thu nhp m c thu ca ci na.

Bi ging mn hc : Thu

11

Ths. ON TRANH

Cng bng v li ch: Nhng ngi thu c li nhun t cc dch v ca Chnh ph nn tr thu nhiu hn. V mt no , iu ny cng c nim tin cho bn nu bn tin rng ngi ta tn thnh vic di chuyn ti nhng thnh ph v th trn hoc c mc thu v dch v cao hoc ti nhng ni c mc thu v dch v thp. 2. Tnh hiu qu H thng thu c xem l hiu qu khi n phi c xt trn hai mt sau: Hiu qu can thip i vi nn kinh t l ln nht v hiu qu t chc thu thu l ln nht. Ni chung, c suy ngh cho rng c s tho hip gia hiu qu v tnh cng bng trong thu. Tc l, nhng loi thu m cng c hiu qu cao th cng c coi l t cng bng trong khi nhng loi thu c hiu qu thp li c th cng bng hn ph thuc vo nh ngha cng bng no m bn s dng. Nu bn xt thu thn, n thng c coi l c hiu qu rt cao, nhng t nht v mt cng bng dc hay kh nng chi tr m ni, n rt khng cng bng. V mt cng bng ngang, tuy vy, thu thn li c th c coi l rt cng bng. Thu tiu dng trn c s rng c l c hiu qu tng i cao v v tnh cng bng ngang, tng i cng bng. Chuyn mt ngi tiu th ci g khng quan trng, bt c hai ngi no c cng thu nhp v mc tiu th u phi c i x ngang nhau. Tht khng may, iu ny c l s lm bin i tnh cn bng dc hoc nguyn tc v kh nng chi tr v nhng ngi ngho hn s tr t nht l s phn trm thu thu nhp bng vi nhng ngi giu hn. Vi c gng lm cho thu tiu dng c tnh cng bng ngang hn, cc nc thng loi b nhng th m ngi ngho phi dnh mt khon c bit ln trong thu nhp ca h mua nhng th nh lng thc, qun o v nh ca. Thu thu nhp lu tin c l l cng bng theo hu ht cc quan nim, tr nhng dng thu nhp khc nhau c xem nh khc nhau theo mt s quan nim khc. Vn l mt loi thu thu nhp v nhng t l bin cao hn c bit lm thoi ch nhng ngi lm vic nng nhc v chu ri ro cao khi nhn c nhng ng thu nhp rt cao. Thu bt ng sn l trng hp th v hn. V mt hiu qu, thu ny c th lm thay i quyt nh v vic mt ngi nh c mua nh th no th tt v c ci thin c hay khng. Thu cng nh hng ti ni ngi ta chn , mc d, l ra c mt mi lin h gia thu v dch v. Tc l,

Bi ging mn hc : Thu

12

Ths. ON TRANH

nhng ni c thu cao hn th v mt l thuyt m ni, c tin nghi cng cng tt hn. V tnh cng bng dc, ngi c nhng ngi nh p hn l nhng ngi giu hn v nn chu nh thu cao hn, nhng h c th c mc thu nhp thp hn (chng hn nh nhng ngi v hu sng trong vng mt thi gian di). Bn cng c th hi rng liu nhng ngi thu nh c c phn bit khc vi ch nh hay khng nu h cng trong nhng ngi nh ging nhau. iu ny ph thuc vo phm vi nh hng ca loi thu ti nhng ngi nh cho thu. Chuyn sang l ph ng k cn h c l lm mi th mt i tnh cng bng dc, nhng li c hiu qu cao hn. Nn nh rng s thay i ny c th gy ra nhng nh hng v mi trng. Nhng chic xe c hn c th sinh ra nhiu thit hi v mi trng hn, mc d nhng chic xe mi v ln hn d nhin tiu tn nhiu xng hn nhng chic xe mi nhng nh hn. 3. Tnh r rng, minh bch Mt h thng thu chnh xc th hin r rng v minh bch trc ht phi ch r ai chu thu, thi hn np thu v d xc nh s thu phi np. Thu trc thu thng c tnh minh bch hn thu gin thu. Tnh minh bch d dng t c khi chnh sch thu n gin. Bng 1.3 ni ca thu (1998-1999) 1997 1. GDP gi thc t (t ng) 313.623 2. Thu (t ng) 3. %T 4. %Y 5. %T/%Y ( ni ca thu) Ngun: Tng cc thng k. 4. C ni v tnh n nh H thng thu cn phi c ni v tnh n nh gip cho nh nc c th p ng tt cc nhu cu ti chnh gia tng khi GDP ca quc gia tng ln. ni ca thu l t s gia phn trm v s thu thu vi thay i % trong GDP. Nu gi %T l phn trm v s thu thu ca nm nay so vi nm trc v gi %Y l phn trm v thay i tng trng GDP nm nay so vi nm trc. Th ni ca thu l t s %T/%Y. 62.067 1998 368.690 65.380 5,3 17,5 0,3 1999 390.000 68.000 4 5,7 0,7

Bi ging mn hc : Thu

13

Ths. ON TRANH

Nm 1999, khu vc kinh t ngoi quc doanh chim 50% GDP, nhng mc ng vin vo thu ch chim 15% tng s thu. Do , lm cho ni ca thu gim thp so vi cc nc trong khu vc. Vi mi 1% phn trm tng ln ca GDP th s thu thu ch tng khong 0,5% nm 1998-1999, trong khi Thailand l 1,01% (1996), Malaysia 1,32 (1997). 5. Tnh linh hot H thng thu phi c tnh linh hot, c th hin thng qua kh nng thch ng mt cch d dng vi nhng hon cnh kinh t thay i. Nn kinh t th trng rt nng ng, n lun bin ng theo thi gian, trong khi chnh sch thu li tng i n nh, do vy, d ny sinh s lch pha gia chnh sch thu v cc hot ng kinh t. Mt chnh sch thu c c ch n nh t ng iu chnh hu hiu l thu thu nhp. Mc thu thu nhp s t ng iu chnh m khng cn phi thay i chnh bn thn chnh sch thu. Khi nn kinh t suy thai, thu nhp thc t gim, dn n mc thu phi np gim, to iu kin thc y tng trng kinh t. Ngc li, khi nn kinh t tng trng nhanh, thu nhp tng nhiu th thu phi np cng t ng tng ln, nn c tc dng hn ch nguy c lm pht. Trong thc t, chnh sch ti kha (thu) c tr thng ln hn so vi chnh sch tin t. iu i hi cc nh hoch nh chnh sch can thip mc , thi im v i tng thch hp th mi m bo c tnh linh hot v hiu lc ca chnh sch thu. Yu cu xy dng mt h thng thu chnh l phi kt hp nhng tiu ch mt cch ti u nhm thc hin mc tiu ca h thng mt cch tt nht trong hon cnh kinh t-x hi c th ph hp vi tng quc gia v tng giai on pht trin kinh t. IV. CC YU T C BN CU THNH MT SC THU 1. Tn gi ca sc thu Mi sc thu u c mt tn gi nhm phn bit gia cc hnh thc thu khc nhau. Nh Thu thu nhp c nhn l nh thu vo thu nhp c nhn, Thu thu nhp cng ty nh vo thu nhp ca php nhn l cc cng ty, Thu gi tr gia tng nh vo gi tr tng thm ca hng ho v dch v sau mi k lun chuyn hng ho v dch v qua tng giai on.

Bi ging mn hc : Thu

14

Ths. ON TRANH

2. i tng np thu i tng np thu c th l php nhn hoc th nhn m php lut xc nh c trch nhim phi np thu cho nh nc v gi l ngi np thu. Do tn ti c ch chuyn dch gnh nng ca thu nn ngi np thu khng ng nht vi ngi chu thu tc l ngi chu gnh nng ca thu. 3. i tng chu thu i tng chu thu ch r thu nh vo ci g. Hng ho, thu nhp hay ti sn... Mi mt loi thu c mt i tng chu thu ring, chng hn i tng chu thu gi tr gia tng l hng ha v dch v sn xut v tiu dng, thu thu nhp c nhn l thu nhp ca cc c nhn. 4. C s tnh thu C s tnh thu l mt b phn ca i tng chu thu c xc nh lm cn c tnh thu. Do i tng chu thu l thu nhp, hng ha, hay ti sn. Do , c s tnh thu chnh l thu nhp chu thu, gi tr hng ha hay gi tr ca ti sn. i tng chu thu thng rng hn c s tnh thu do c mt s mc i tng chu thu c min gim khi xc nh c s tnh thu. 5. Mc thu Mc thu th hin mc ng vin ca Nh nc so vi c s tnh thu v c biu hin di hnh thc thu sut hay nh sut thu. C hai hnh thc : a. Mc thu tuyt i (hay cn gi nh sut thu) l mc thu c tnh bng s tuyt i theo 1 n v vt l ca i tng chu thu. V d : 1 lt xng chu thu 1000 , 1 ha t nng nghip hng 1 vng ng bng phi chu thu s dng t nng nghip l 550 kg thc... b. Mc tng i (hay cn gi l thu sut) l mc thu c tnh bng mt t l phn trm trn mt n v gi tr i tng chu thu. C cc mc thu sau: - Mc thu thng nht, l mc np thu c nh nh nhau cho tt c i tng chu thu. - Mc thu n nh, l mc thu c qui nh theo mt t l nht nh nh nhau trn c s tnh thu (thu thu nhp doanh nghip). - Mc thu ly tin. C cc loi :

Bi ging mn hc : Thu

15

Ths. ON TRANH

+ Biu thu ly tin gin n, l biu thu chia c s tnh thu thnh cc bc chu khc nhau, ng vi mi bc thu c qui nh mc thu phi np bng s tuyt i. + Biu thu ly tin tng phn, l loi biu thu chia c s tnh thu thnh nhiu bc thu khc nhau, ng vi mi bc thu c qui nh cc mc thu tng dn tng ng. S thu phi np l tng s thu tnh theo tng bc thu vi thu sut tng ng. + Biu thu ly tin ton phn, l biu thu chia c s tnh thu thnh nhiu bc chu thu khc nhau, ng vi mi bc thu c qui nh cc mc thu sut tng dn tng ng vi mc tng ca c s tnh thu. S thu phi np l s thu tnh theo c s tnh thu vi thu sut tng ng. - Mc thu ly thoi, l mc thu phi np gim dn theo mc tng ca c s tnh thu. 6. Min thu, gim thu Min gim thu l yu t ngoi l c qui nh trong mt s sc thu. Vic qui nh min gim thu l nhm mc ch. - To iu kin gip ngi np thu khc phc hon cnh kh khn do nguyn nhn khch quan lm gim thu nhp hoc nh hng n hot ng kinh t ca mnh. - Thc hin mt s ch trng chnh sch kinh t-x hi nhm khuyn khch hot ng ca ngi np thu. V. THU TRONG CC L THUYT KINH T Thu xut hin t kh lu, nhng khoa hc v thu ch xut hin vo khong nhng nm cui th k XVII. Cc nh kinh t hc u tp trung l gii xung quanh vn phn chia gnh nng thu ca t nc, tnh cng bng ca thu, phng php thu thu, i tng no chu thu v i tng no khng chu thu. Adam Smith (1723-1790) l mt trong nhng ngi t nn mng v l thuyt thu. N ra i trong thi k ch ngha t bn t do cnh tranh v c c trng bi bn tay v hnh iu tit nn kinh t. Nhng nguyn tc chung v nh thu m Adam Smith a ra l : - Cc cng dn ca mt nc phi ng gp vo vic gip chnh ph, mi ngi tu theo kh nng v vi s c gng ti a ca bn thn.

Bi ging mn hc : Thu

16

Ths. ON TRANH

- Phn ng gp v thu m mi ngi phi np phi r rng v khng c p t mt cch c on. - Mi thu phi c thu ng hn v theo mt th thc thun li nht cho ngi ng thu. - Mi th thu phi c tnh ton nh th no cho nhn dn ch phi ng t nht v s tin ny ch trong cng qu cng cng trong thi gian rt ngn. Theo Adam Smith nu thu kho nng n qu mc th trt t x hi s b xo trn v hot ng ca cc lc lng th trng s b suy yu. Do vy, l thuyt ca Adam Smith tp trung gii thch s cn thit ca thu kho, tnh cng bng v phn chia gnh nng thu trong x hi. John Maynard Keynes( ) coi thu (T) v chi tiu ti chnh ca chnh ph (G) l nhng cng c c bn can thip vo s pht trin chu k v vt qua khng hong. Nu C l tiu dng ca gia nh v S l tit kim ca h v Y l GDP th Y=C +S+T (1)

Gi X l xut khu, M l nhp khu, I l u t th Y = C + I + G + (X-M) (2) T (1) v (2) ta c : C + S + T = C + I + G + (X-M) Hay I = S + (T-G) + (M-X). iu ny c ngha

u t = Tit kim t nhn + Tit kim ca chnh ph + Vay ca nc ngoi - Gi t l t l thu nhn sch so vi GDP, th T = t.Y. iu c ngha l tng s thu thu c (trong nhng iu kin khc khng i) ph thuc vo thu nhp quc dn. Thu nhp quc dn cng ln th np thu cng nhiu. Ngc li, khi nn kinh t lm vo khng hong thu nhp quc dn h thp th tng thu v thu cng gim i. V lc thu s t ng ct gim thc y tng thu nhp v iu nh thc gii hn i vi tiu dng v kch thch u t. - Gi s l t l tit kim t nhn hay khuynh hng tit kim bin. Suy ra tit kim t nhn S = s(Y-T). Theo ng, con ngi c xu hng tng tiu dng ca mnh theo tc tng ca thu nhp, nhng khng cng mc tng

Bi ging mn hc : Thu

17

Ths. ON TRANH

ca thu nhp. Cng vi tc tng ca thu nhp th tc tit kim tng nhanh hn. Bi vy, cn thc thi mt chnh sch thu c tc ng thu ht phn tit kim vo u t pht trin kinh doanh. - ng cho rng, khuynh hng tiu dng nhng ngi c thu nhp thp s cao hn nhng ngi c thu nhp cao. V vy, nh nc cn nh thu thu nhp theo biu thu sut ly tin phn phi li thu nhp ca nhng ngi c thu nhp cao a vo tit kim. Arthur Laffer (M), khong nhng nm 1980 M v Anh ra i mt hc thuyt kinh t mi da trn c s lun im ca cc nh kinh t trng cung, m cc i biu l Arthur Laffer, Jude Winniski, Norman Ture. Phi ny cho rng, mt trong nhng yu t quan trng kch thch cung l gim thu. H cho rng: thu sut bin t cao l nguyn nhn gy nhiu cn bnh cho t nc: tit kim thp, nng sut lao ng thp, lm pht cao Nn ch trng : Th nht, ct gim thu; th hai, ct gim chi tiu ca chnh ph; th ba, gim s lng tin trong lu thng vi s tr gip ca cc chnh sch ph hp trong lnh vc tn dng nh nc v tin hnh nh mc tc pht hnh tin trong lu thng. Tuy nhin, vic p dng l thuyt ca Laffer cng a n kt qu hn ch trong giai on u ca ci cch. Do h thp thu sut lm tng thu ngn sch nh nc gim i v mc bi chi ngn sch ngy cng ln. Trn thc t ngi ta t ra nghi ng tnh kh thi ca ng cong l thuyt Laffer.
Tng s thu thu

C B A

A Thu sut

ng cong Laffer - Khi t l thu thu 0%, ngn sch nh nc khng thu c ng no - Khi t l thu thu 100%, khng c sn xut kinh doanh, nn khng thu c thu. - Tt nht thu sut nn <50%, y mnh sn xut, tng nhiu ngi np thu v chc chn s t mc cc i trong thu thu.

Bi ging mn hc : Thu

18

Ths. ON TRANH

Paul A. Samuelson, l thuyt v nn kinh t hn hp c trnh by trong tc phm Econimics ca Paul A. Samuelson l s xch li gn nhau gia hai trng php Keynes chnh thng v C in mi (Neo-classical). pht trin kinh t, Samuelson cho rng phi da vo c hai bn tay l c ch th trng v vai tr ca nh nc. - Nh nc ch phi can thip vo nn kinh t, khi th trng b tht bi trong vic m bo phn phi hiu qu cc ngun lc. n khi nh nc nhn thy rng s tham gia ca nh nc lm cho vic phn b cc ngun lc khng hiu qu th nhng li cho th trng m nhn vai tr ny. - Thng qua ba cng c: thu, chi tiu ca chnh ph v cc bin php kim sot m chnh ph c th iu tit vic u t ca t nhn, khuyn khch hoc hn ch hot ng kinh doanh ca doanh nhn. - Nhm gii quyt nhng vn bt bnh ng trong x hi, thuyt thu thu nhp m c s dng tr cp cho nhng ngi ngho kh di mc sng ti thiu. Nh vy, trn thc t chnh ph cc nc vn dng quan im ca cc trng phi l thuyt khc nhau hoch nh chnh sch thu v h thng thu ph hp. S kt hp cc quan im khc nhau trong cc hc thuyt thu l nt c trng ni bt ca l lun thu trong iu kin hin nay. VI. TC NG KINH T CA THU Mt trong nhng s cn nhc quan trng nht v thu l ai thc s l ngi tr thu. y khng phi l mt cu hi ng ngn ging nh hi bn s thc s mun a tin cho ai np cho Chnh ph, ai s l ngi chu thu thc s l mt vn quan trng. Trong thc t, phn tch c bn v cung v cu li ch ra rng ai thc s tr thu khng quan trng, nh hng ti gi tr thng d ca ngi tiu dng v ngi sn xut u nh nhau. D sao, cu hi l: ai s chu thu. iu ny c th c tr li theo nhiu cch. Ta s tip cn vi vn mt cch l thuyt v sau nhn vo mt vi v d v thu trong thc t, c gng hnh dung ra n s nh vo ai. y, ta c mt cu tr li rt vui i vi trng hp thu cho thuc l. 1. Phn tch trn l thuyt. T cc nguyn tc, y l mt bc tranh c bn v thu. Loi thu nh vo ngi cung cp s lm ng cung tng ln mt lng bng vi thu trong khi thu nh vo ngi tiu dng s lm ng cu gim mt lng bng thu. Kt qu u ging nhau cho d thu c c thc thi nh th no.

Bi ging mn hc : Thu Gi($) MC + t S = MC

19 Gi($)

Ths. ON TRANH

S = MC

PPBC P0 PRBS D = MV

PPBC P0 PRBS MV + t D = MV SLSP (Q)

SLSP (Q)

P0 l gi th trng gc. PPBC l gi ngi tiu dng tr sau thu. PRBS l gi ngi cung cp nhn c sau thu. PPBC-PRBS=t, thu trn mi n v. Nhng iu ny c th c tnh trong mt m hnh ng thng n gin. V d: Ta c : Qd=120-P, Qs=P-10 Tnh hung ban u: Qd=Qs => P=65, Q=55 nh thu $20 vo ngi bn. Qs=P-10 v P=Qs+10 120-P=P-10 => 130=2P

P=Qs+10+20 (c thu) Qs=P-30 v Qd=Qs => 120-P=P-30 => 2P=150

PPBC=75, PRBS=55, Q=45 Ngi tiu dng phi tr = (75-65)*45 = $450 Ngi sn xut phi tr = (65-55)*45=$450 Tng thu = $20*45 = $900. S tin thu phi tr ca hai bn (ngi tiu dng v ngi cung cp) l ngang bng vi s lng thay i sau khi thu c p dng c thc hin

Bi ging mn hc : Thu

20

Ths. ON TRANH

do s thay i v gi c hoc l c tr bi ngi tiu dng hoc c nhn bi ngi cung ng. Trong biu trn, hnh ch nht trn nh l s tin m ngi tiu dng phi tr v hnh ch nht thp hn l s tin m ngi cung ng phi tr. Cn nguyn ca phn tch ny l cu hi ai th linh hot hn, ngi tiu dng hay l ngi sn xut. Bn no t linh hot hn th s l ngi phi chu thu nhiu hn. 2. Gnh nng thu v Tnh mm do (elasticity). S linh hot, d nhin, l mt phn quan trng xc nh tnh mm do, v th bn no t mm do hn s ng mt phn nh hn trong vic gnh nng thu. Xem xt biu v th trng trong ngi tiu dng v ngi sn xut t hay nhiu linh hot hn. - Linh hot hn = cong ln - t linh hot hn = cong xung. Trong v d trn, ng cong mi bn u c cng mt dc (-1 i vi ngi tiu dng v +1 i vi ngi cung ng) v gnh nng thu c chia cn bng. Trong trng hp c bit, ng cong nm ngang c ngha l bn khng chu thu trong khi nu ng cong nm thng ng c ngha l h s chu tt c thu. Trong mt vi trng hp, mc tt cng ny rt hu dng: Nhng tc ng ngn hn ca thu ti sn tng ln ? ai s chu gnh nng thu? Nhng tc ng di hn ca thu ti mt ngnh cng nghip c chi ph khng i v cnh tranh - iu g s xy ra? Nu ta thy rng nh ngha chnh xc v mt loi hng ho xc nh nhu cu v cung ng cho n c th mm do nh th no th ta s cm thy vui v hn. Xt s pht trin t mc t mm do nht ti mc mm do nht: - Thc phm, rau qu, ng cc, ng cc ng hp. iu ny rt quan trng trong vic xt thu. c bit, n c th gii thch ti sao cc thnh ph li c nhiu li nhun thu c t thu ti sn v t li nhun thu c t thu tiu dng hn. Phn tch ton hc trn y c v hi ng ngn mt cht. Trong thc t, khng ai thc s c tnh c ton b ng cu. Ci thc s c th c tnh c l tnh mm do. Tht vui, tnh mm do chnh l tt c nhng g bn cn tin on gnh nng v thu s c phn chia nh th no.

Bi ging mn hc : Thu

21

Ths. ON TRANH

V d: Gnh nng v thu v Tnh mm do. Nu ta bit c mm do, ta c th on c gnh nng v thu s c phn phi nh th no. thy c iu ny, xt v d v mt th trng trong cung v cu c a ra l: Qs=P-10, Qd=200-2P Phng trnh cn bng mi c PPBC=70.00333 v PRBS=69.99333. Kt qu do loi thu ny l ngi tiu dng phi chu 1/3 v ngi sn xut chu 2/3. Khng cn phi chng minh iu ny mt cch chnh xc, ta c th ni rng c mc tng thu bin i vi hng ho, nhng gnh nng m ngi tiu dng v ngi cung cp phi chu s c a ra bi cng thc: Gnh nng ca ngi tiu dng = thu*[PES/(PES-PED)] Gnh nng ca ngi cung cp = thu*[-PED/(PES-PED)] Trong v d trn ta c PED=-7/3 v PES=7/6 Gnh nng ca ngi cung ng l 7/3/(7/6+7/3)=2/3 Gnh nng ca ngi tiu dng l 7/6/(7/6+7/3)=1/3 Tc l, ngi cung ng chu 2/3 gnh nng v thu trong khi ngi tiu dng ch chu 1/3. 3. Gnh nng thu v Cu trc th trng Trong khi c rt nhiu c on co gin v gi ca cu, ta li kh c th c on c co gin ca cung. Tht may, mt cht kin thc v cu trc th trng c th gip bn c c nhng g bn mun khi phn tch thu. a. S cnh tranh hon ho, di v ngn. Di nh hng ca s cnh tranh hon ho, c mt s lng ln cc cng ty nh cng sn xut mt loi hng ho v bn cng mt mc gi. u vo v u ra c iu tit mt cch t do v nh vy, cui cng, li nhun ch l 0. Gi c tng ng vi chi ph bin v rt cc, bng vi chi ph trung bnh ti thiu. ng cung trong thi hn ngn (the short run supply curve) cong dn ln trn nhng, nh c cp n trn, c l bn s khng c c mt gii hn chnh xc n cong n mc no, v co gin ca cu rt kh t c.

Bi ging mn hc : Thu

22

Ths. ON TRANH

Tht vui mng, trong mt ngnh cng nghip c chi ph khng i, ngha l u vo c th hon ton c ti to qua mt s mc sn lng no , cung ng trong thi gian di (the long run supply) co gin hon ho v tng ng vi chi ph trung bnh ti thiu. Trong trng hp ny, c th bn khng th on c gnh nng thu s c phn chia trong thi gian ngn nh th no nhng cui cng th cu tr li cng ch rt n gin. V cung ng trong thi gian di l hon ton co gin, nh sn xut s khng chu gnh nng thu trong khi ngi tiu dng li chu tt c. t vo trng hp khc, trong phng trnh cn bng lu di, nh cung ng c t vo mt th trng cnh tranh hon ho s khng thu c li nhun g c. Mt vi trong s h s b vic kinh doanh, gi c s tng v cung gim xung v cui cng tng s lng thu s chuyn sang ngi tiu dng di dng gi c cao hn. th ny biu din hu qu ca nhng ng MC v AC b tng ln do thu v hu qu n gy ra cui cng trn th trng.
Gi($) Cng ty
MC + t

Gi($) MCt ACt

Th trng

LRSt MC AC LRS

D SLSP (Q) Q1 Q2 SLSP (Q)

Qu trnh ny din ra bao lu tu thuc vo thi gian cc cng ty tn ti bao lu trong ngnh cng nghip. b. c quyn (monopoly) Mc d t c quyn c ngha en l ?mt ngi bn? phn tch ny m t nhng c trng khi a ra i din l mt nh t bn c quyn c th gn lin vi vi bt c mt cng ty sn gi no (price-seeking firm).

Bi ging mn hc : Thu Gi ($)

23

Ths. ON TRANH

c quyn

Pt P0

Mi n v thu

MCt

MC D Q

MR

Trong trng hp ny, mc gi tng m ngi tiu dng phi tr (gi th trn) t hn lng thu. Cng ging nh nhng nh cung ng khc, cc nh t bn c quyn phi cng chia s gnh nng thu vi khch hng ca h. iu ny c th hin trong mt m hnh ng thng n gin. Mt dng khc ca n da vo cng thc gi cng li (the mark-up pricing fomula) dnh cho nh t bn c quyn. Gi c phi tr ti a ho li nhun cho nh c quyn c th c th hin bng mt hm s ca li nhun bin v co gin ca cu i vi sn lng ca h. Mi quan h ny c a ra bi: P*=MC*(PED/(1+PED)) V d, nu co gin ca cu i vi nh c quyn l 2, tng ln ti a ca li nhun trn chi ph bin s l: P*=MC*-2/(1-2)=2*MC V th gi c ti a ho li nhun s gp hai ln chi ph bin. Tuy vy, kt qu ng lo ngi l iu ny cho thy rng $1/1n v thu nh vo nh c quyn (c th c hiu nh l $1 tng ln v chi ph bin), s lm cho gi c phi tng ln $2. Trong thc t, mc tng ln ca gi c ln hn lng thu phi gnh chu, mt kt qu ngc vi s trn. V d: Gi s mt nh c quyn c lng cu l Qd=10000*P-2 v chi ph bin l $20. Tnh gi c v s lng ti a ho li nhun.

Bi ging mn hc : Thu

24

Ths. ON TRANH

Gi c s c a ra bi cng thc: P(Q)=100/Q1/2

Tng thu nhp l: R(Q) = P(Q)*Q = 100* Q1/2

Thu nhp bin l: dR/dQ = 50* Q-1/2

t n bng li nhun chi ph bin: 50Q-1/2=20 => Q1/2=2.5 Q=6.25, P=40 By gi, ta nh thu $1 v xem chuyn g s xy ra vi gi c. 50Q-1/2=21 => Q1/2=2.38095 Q=5.6689, P=42 Th nn, th v thay, gi c tng ln $2 phn ng li mc tng thu $1. y chnh l nhng g m quy lut nh gi bn tin on v PED cho phng trnh cu l -2. c. Cnh tranh c quyn (monopolistic competition). Cnh tranh c quyn l mt th trng trong c rt nhiu nhng ngi bun bn nh v khng c ro cn v u ra, u vo v trong nhng ngi bun bn bn nhng loi sn phm khc nhau. V d a thch ca ti v vn ny l th trng bn n tra qun U. c nhiu nh cung cp nh, mi ngi li bn nhng n tra khc nhau. loi th trng ny, li nhun b a v 0 khi c nhng cng ty mi xut hin thm nhp v nh cp khch hng ca nhng cng ty xut hin trc. Vi s cnh tranh hon ho, nu mt th trng c cn bng trong mt thi gian di khi c p t mt loi thu (chng hn nh thu nh vo n tra), ngi cung cp s khng thu c li nhun v khng c tin tr thu. Mt vi trong s h s tip tc cng vic trong mt thi gian ngn, nhng cui cng mt vi ngi s t b vic kinh doanh, lm cho gi c ca cc n tra tng ln, v ngi tiu dng s phi chu gnh nng v thu trong khi , li nhun ca nh sn xut s tr v con s khng. Thm mt ch . S khc nhau gia thu v s thay i v gi c m ngi tiu dng phi tr c th m nht. Gi c m ngi tiu dng phi tr s tng, nhng mc tng c th nhiu hn hoc t hn lng thu.

Bi ging mn hc : Thu

25

Ths. ON TRANH

d. c quyn nhm. Trong trng hp c quyn nhm bn, khng th chc chn c iu g, ph thuc vo s dn xp trc gia cc nh cung ng. Tuy vy, xc nh gi cn bng Nash s thay i phn ng khi nh thu $1 vo nh cung ng trong trng hp lng c quyn c th s l mt bi tp th v. Nu bn bit phi lm nh th no, bn c th th. 4. Hc thuyt v iu kin tt nht th hai v h thng thu (second best theory and taxation). Ta khng th trnh khi thc t l trong th gii ca chng ta cn tn ti c nhng iu kh mo m. C rt nhiu l do gii thch ti sao khng th t c hiu sut hon ho i vi mi loi th trng, hi xu h mt cht v, trong khi iu ny c v v cng nhm chn, ta u c th ti a ha li ch ca mnh. Du sao chng na, nhng dng ny vn tn ti v khng th thay i, ngi ta c th hi ta lm th no thc thi cc chnh sch nhn nhn v thch ng vi nhng s mo m khng th trnh khi y. chnh l hc thuyt v iu kin tt nht th hai. t vo trng hp khc, hc thuyt v iu kin tt nht th hai hi: ? Nu ta khng th lm c iu tt nht v l do no , th trong tnh trng khng hon ho khng th sa cha c, chng ta c th lm tt n mc no? Mc d vy, theo cch khc (E. Silberberg, Cu trc ca Kinh t hc, xut bn ln th 2, trang 593). "Bi th nn, ni chung, khng th tranh ci rng nu c s mo m no , tc l pj MCj b loi khi nn kinh t, ngi tiu dng s dch chuyn gn hn ti ranh gii Pareto nu xut hin nhng mo m sai lch khc." Nu c mt th trng quan trng no khng tn ti s cnh tranh hon ho, khi khng th xy ra chuyn c th t c nhng kt qu tt nht do tt c cc th trng khc c s cnh tranh hon ho, nhng vn cn hn kt qu c c t mt th trng khng hon ho duy nht. Ngn gn hn, tt hn ht l c hai th trng khng hon ho cn hn l ch c mt th trng khng hon ho duy nht. Ton b tng quay li vi mi quan h v hiu sut Pareto, mi quan h ny ch ra rng t l thay th bin phi bng t l chuyn i bin.

Bi ging mn hc : Thu

26
MU X PX MC X = = = MRTX,Y MU Y PY MC Y

Ths. ON TRANH

MRS X ,Y =

Nu c s sai lch no dn ti kt qu l s khc nhau gia gi v chi ph bin, khi mi quan h ny s b xm phm theo mt cch no . Chng hn, trong trng hp kinh doanh c quyn, gi c bng chi ph bin cng vi s tin cng vo gi vn, kt qu l s tho hip ca ngi tiu dng gia cc loi hng ho theo cch khc vi ngi sn xut. Kinh doanh c quyn v mt loi hng ho, thu nh vo nhng loi hng khc s phc hi li s cn bng gia MRS v MRT. Ti s khng i vo vn ny, nhng mi quan h cn phc tp hn nhiu nu hai loi hng ho c xt ti l hng b tr hay th phm. Neil Bruce (trang 48) a ra v d thit lp mt loi ph tr cho h thng xe cng cng v ng x s dng hin thi vn cha phi tr tin. Thng thng, chng ta s ni rng gi cho mt ln i bng phng tin trong h thng giao thng cng cng nn t bng chi ph bin cung cp cho mt ln i, nhng trong trng hp ny, mt loi hng ho thay th l vic s dng ng b c t gi mc 0, thp hn chi ph bin cho mt chuyn i bng ng b. V ng b b nh gi thp qu mc, c l tt nht l vic chuyn ch bng cc phng tin trong h thng giao thng cng cng nn c t gi mc di chi ph bin. Trong trng hp ny, vn c bit nhy cm v cc thit hi bn ngoi cn lin quan ti vic li xe. y gi ra vai tr ca Chnh ph trong vic cung cp mt s nhng hng ho trong khi cn tn ti trn th trng nhng loi hng b tr hay th phm. D nhin, cng c th Chnh ph cho php ngi dn li xe vo nhng con ng m chi ph bin l 0. Rosen (trang 304) a ra v d v th trng ru gin v ru rum, hai loi th phm. Nu trong th trng ru rum tn ti mt loi thu khng th trnh c, c l cng nn nh thu gin, mt loi hng th phm cho rum. Thu cho ru gin lm tng nhu cu mua ru rum. DWL ca thu ru gin c b bng DWL gim t thu ru rum. Gi s iu tit gi ru vodka dn ti s khan him v thit hi nng n. Ph cp cho nhng ngi sn xut ru gin ra s lm gim nhu cu ru vodka v gim thit hi trong th trng ru vodka.

Bi ging mn hc : Thu
Gi($)

27
Gi($)

Ths. ON TRANH

MC + t MC A

Gnh nng ph tri (DWL) do nh thu vo ru Gin B MC + t C MC H

Gim DWL ca thu ru Rum khi ru Gin b nh thu E F G

Dg
Q (Gin)

Dr

Dr
Q (Rum)

Thu nh vo ru Gin lm gia tng nhu cu ru Rum dn n gnh nng ph tri (ABC) do nh vo ru Gin, c b p bng vic gim DWL (EFGH) do gia tng li ch x hi nh gia tng nhu cu i vi ru Rum

Nu DWL sinh ra th trng ru gin t hn mc gim ca DWL trong th trng ru vodka, khi vic nh thu tr cp gin lm gim tnh mt hiu qu chung c hai th trng.
Gi($)

S A S (sau tr cp) Tng DWL th trng ru Gin

Gi($)

Gim DWL th trng ru Vodka E F G

C B

H Pc

Dg
Q (Gin)

Dt

D
Q (Vodka)

Nu DWL sinh ra th trng ru Gin t hn mc gim ca DWL trong th trng ru Vodka, khi vic nh thu tr cp gin lm gim tnh mt hiu qu chung c hai th trng.

Cu hi ai l ngi chu nhiu thu hn, ngi bn hay ngi mua, ph thuc vo cc co gin tng i ca chng. Trong khi ngi phi chu gnh nng thu nhiu hn c co gin cng t th ngi phi chu gnh nng thu t hn li c co gin cng cao.

Bi ging mn hc : Thu

28

Ths. ON TRANH

C l kh xc nh ai th co gin t hn hay nhiu hn, nhng nhn vo nhng c trng ca hng ho trong cu hi v c l cu trc ca th trng c a ra c th gip bn c mt vi manh mi v gnh nng thu cui cng s c ri ra nh th no? Gnh nng thu cng c th c phn tch theo nhm xc nh bi mc thu nhp, v th bn c th thy gnh nng thu c bit ln vai ngi ngho v ngi giu bng cch nhn xem h chi cho mt loi hng ho c th nh th no. Nu mt th trng c tn ti s sai lch, thm vo mt loi thu c th thc s ci thin c hiu sut.

Bi ging mn hc : Thu

29

Ths. ON TRANH

CHNG 2 THU TRONG QUAN H KINH T QUC T

I. THU TRONG CC HNH THC LIN KT KINH T QUC T Xu hng ton cu ho v khu vc ho thc y t do ho cc hot ng ngoi thng v kinh doanh. Trong cc cp lin kt kinh t quc t, thu l vn ni ln hng u. 1. Hip nh thng mi u i (BTA) Hip nh thng mi u i l hnh thc lin kt kinh t quc t, khi hai hay nhiu nc trong khi thc hin u i v thu quan, p dng thu sut thu nhp khu hng ho p dng cho cc nc trong khi thp hn so vi cc nc ngoi khi (tr dch v v vn). Nm 1977, cc nc ASEAN k hip nh thng mi u i nhm mc ch tng bc thc y thng mi trong khi. Tnh n thng 6/1986 c 12.647 sn phm ca 6 nc thnh vin c hng u i v mu dch, khong mt na trong s c gim thu trong khong 20-25%. Hip nh thng mi vn cha khuyn khch trao i thng mi v cha loi b thu nhp khu m mi dng li vic gim thu nhp khu cho hng ho nhp khu t cc nc thnh vin. 2. Khi mu dch t do (FTA) y l hnh thc lin kt quc t, trong cc nc thnh vin trong khi bi b ton b thu nhp khu v cc hn ch nh lng hng ho nhp khu ca nhau (tr dch v v vn). Tuy nhin, mi nc thnh vin vn p dng thu nhp khu mt cch c lp i vi hng ho nhp khu t cc nc ngoi khi. Hin nay khi mu dch t do l hnh thc lin kt kinh t khu vc ph bin trn th gii, l NAFTA, AFTA,. Nm 1992, cc nc ASEAN thit lp khu vc mu dch t do AFTA nhm gim thu quan trong ni b khi xung cn 0-5% theo chng trnh u i thu quan c hiu lc chung CEFT (common effective preferential tariff) Tuy nhin, cc nc thnh vin c t do quy nh mc thu quan vi cc nc ngoi khi nn hnh thc ny mi ch dng li s hp tc v lin kt mt mc nht nh.

Bi ging mn hc : Thu

30

Ths. ON TRANH

Bng 2.1 So snh mc thu i vi mi cp lin kt kinh t MC LIN KT KINH T Gim thu quan trong khi Xo b thu quan trong khi Thu quan thng nht ngoi khi T do di chuyn vn T do di chuyn sc lao ng Hip nh Khi mu thng dch t do mi u (FTA) i (BTA) C Khng Khng Khng C C Khng Khng Lin minh thu quan Khi th trng chung Lin minh kinh t

C C C Khng

C C C C

C C C C

ng tin chung Khng Chnh sch kinh t v m chung AFTA Cc m hnh p trc dng 1977,

Khng Khng

Khng Khng Khng AFTA t 1992, NAFTA

Khng Khng Khng

C Khng Khng EU trc 1993

C C C EU sau 1993

3. Lin minh thu quan (Tariff Alliance) Lin minh thu quan l mt hnh thc lin kt kinh t quc t trong cc nc thnh vin ca lin minh bi b ton b thu nhp khu v cc hn ch nh lng i vi nhp khu hng ho gia cc thnh vin, cng p dng mt mc thu quan v nhng qui nh thng mi khc trong vic bun bn vi cc nc khng thuc lin minh (cc dch v v vn vn phi tun th theo qui nh ca tng nc thnh vin).

Bi ging mn hc : Thu

31

Ths. ON TRANH

4. Khi th trng chung (Common Market) Khi th trng chung c thnh lp khi bn cnh vic to thnh mt lin minh thu quan, cc nc chp nhn vic di chuyn t do cc yu t sn xut gia cc nc thnh vin. Nm 1967 Cng ng Chu u (EU) ra i nhm bo m ho nhp kinh t, thc hin th trng thng nht, gp phn thc y s pht trin kinh t ca cc nc trong khi. Bn cnh vic xo b hng ro thu quan trong bun bn gia cc nc thnh vin, xy dng mt h thng thu quan thng nht i vi cc nc ngoi khi, EU dn xo b nhng hn ch i vi vic t do di chuyn sc lao ng v s phn bit i x vi cng nhn nc ngoi v tin lng, chnh sch x hi v thng qua vic thit lp ch t do di chuyn vn v phng tin sn xut gia cc nc thnh vin. 5. Lin minh kinh t (Economic Union) Mt lin minh kinh t l mt khi th trng chung vi cc qui nh nhm thng nht cc chnh sch kinh t nht nh, c bit cc chnh sch kinh t v m nh chnh sch ti kho, chnh sch tin t, chnh sch kinh t-x hi. Vi hiu lc ca Hip c Mastricht vo ngy 01/01/1993, EU t ti nhng nh cao trong lin kt kinh t quc t nhiu lnh vc nh thnh lp th trng chung, chnh sch nng nghip chung, lin kt tin t, c bit l vic ban hnh mt ng tin chung (ng euro) thc hin c c mun xo b ro cn v t gi hi oi v hn ch lu thng tin t trong khi. II. NHNG NGUYN TC HI NHP QUC T CHI PHI N CHNH SCH THU CA CC QUC GIA 1. Nguyn tc khng phn bit i x y l nguyn tc bao trm nht ca WTO, nguyn tc ny c th hin di hai nguyn tc c th sau: a. Nguyn tc ti hu quc (Most Favoured Nation-MFN) ngha la khi mt quc gia A thoa thun mc thu quan vi quc gia B, th mc o t ng c ap dung vi cac quc gia thanh vin con lai cua WTO. Tuy nhin, nguyn tc ny cng a ra mt s ngoi l v min tr nht nh m ra nhng phng thc vn hnh khc nhau cho cc nc thnh vin, ty thuc vo iu kin ca tng nc. Chng hn nh cho php c ngoi l i vi cc nc thnh vin trong hip nh thng mi khu vc c th c biu thu sut, hng ro thu quan ring dnh cho nhau s i x u i hn vi cc nc th ba.

Bi ging mn hc : Thu

32

Ths. ON TRANH

b. Nguyn tc i x quc gia (National Treatment NT), qui nh cc hng ha nhp khu, dch v v quyn s hu tr tu nc ngoi phi c i x khng km thun li hn do vi hng ha cng loi trong nc. Mc tiu l to ra iu kin cnh tranh bnh ng gia hng ha nhp khu v hng ha ni a cng loi, nhm hn ch bo h sn xut trong nc thng qua chnh sch thu v ph ni a. Hp 2.1 Tranh chp thng mi gia M v Trung Quc v s hu tr tu
Theo cac iu khoan cua WTO, cac thng thao thng mai co th t chc trc tip gia hai hay nhiu quc gia. Mt tranh chp kha gay gt gia My va Trung Quc lin quan n vic thiu tng cng quyn s hu tr tu. Tn tht toan cu gy ra do sang lu phn mm (qua vic copy phn mn ) d oan la 16 ty USD nm 2000. Nhng ng c v kinh t do lam hang gia la rt ln. Autocad R12 la mt v du v chng trnh dung ve kin truc khng gian 3 chiu. Gia mua hp phap la $4000, nhng Golden Arcade HongKong gia ch $100. Nu ban tng n HongKong, vic cam d mua cac da CD gia va cac hang in t nhai khng th cng lai c. Nga, Trung Quc, Phillippines va 19 quc gia khac chng 90% cac phn mm c ban nm 2000 la c san xut bt hp phap. Sau vong am phan cng thng co kem nhng e doa, Trung Quc ky ghi nh vao cui 1995 dung n canh sat va tng cng thc thi quyn s hu tr tu i vi My. Trong thoa thun, Trung Quc ng y thit lp t nht 22 i c nhim giam sat chin dch chng lai hang gia va c 3 n 5 nm th tham khao vi My mt ln, Trung Quc thoa thun : - M chin dch kim tra im ban le va kim tra cac nha may co dung hang gia. - Tng mc phat i vi cac doanh nghip co san xut hang gia va tng quyn han cho i cng tac trit ha nhng n v vi pham. - Ct cac yu cu v han ngach va giy phep v nhp khu phn mm va audio, va;, - Cho phep cac cng ty phn mm may tnh va audio thanh lp lin doanh vi Trung Quc. Du co tin b, nhng ch trch gay gt rng Trung Quc a khng n lc nhiu thc thi cac iu khoan a thoa thun. Nhng xung t thng mai gia My va Trung Quc lai tip tuc.

2. Nguyn tc c i c li Nguyn tc co qua co lai ngha la mi quc gia thanh vin khng b ep buc phai giam thu quan ring le. Mt mc thu quan c ap dung ch khi c ap dung tng ng t cac quc gia khac. Nguyn tc ny i hi cc nc lun cn nhc khi a ra cc cam kt m bo s hi ha gia ngha v v quyn li trong m phn thu song phng hay a phng.

Bi ging mn hc : Thu

33

Ths. ON TRANH

Tuy nhin, nu mt nc thnh vin khng thc hin ngha v ca mnh cam kt th phi bi thng thng qua tranh chp. 3. Nguyn tc cng khai, minh bch Nguyn tc cng khai ngha la cac thu quan lun sn sang cng khai vi moi quc gia. Cac thu quan phai la cac hnh thc han ch c cho phep mc co th d oan c. WTO khng cho phep cac qui nh va cac thu cua quc gia khi ap dung hang nhp khu nu no khng ap dung tng t vi hang hoa trong nc. Tuy nhin, vn co nhng ngoai l cho nhng nguyn tc nay. V du, iu khoan khng rang buc khi qui nh rng, nu hang hoa c nhp khu vao mt quc gia vi khi lng gia tng n mc no gy ra hay e doa n vic gy ra nhng tn thng nghim trong n cac nha san xut trong nc san xut san phm o, nc nhp khu co th tam thi giam tng mc thu quan anh trn san phm o. III. NHNG NGUYN TC CHNG BN PH GI CA WTO m bo cng bng v duy tr li ch cho mi nc khi thc hin cc rng buc cam kt, WTO a ra mt s nguyn tc phng nga bt trc. Nhng qui nh ny cho php cc nc thnh vin c p dng cc hnh ng t v. Trong hip nh chng bn ph gi (dumping) c thit lp t khi Hip nh chung v Thu quan v Thng mi (GATT) ra i nm 1948 v c han thin cng vi s ra i ca WTO. Theo Hip nh ny, nc nhp khu ch c p dng cc bin php chng bn ph gi khi: - Hng nhp khu b bn ph gi - Gy thit hi v vt cht cho ngnh sn xut trong nc; v - Cuc iu tra ph gi c tin hnh theo ng th tc. Hip nh Chng bn ph gi ca WTO qui nh rt chi tit nguyn tc xc nh ph gi, cch tnh bin ph gi v th tc iu tra ph gi nh sau: 1. Xc nh vic bn ph gi Mt sn phm c coi l b bn ph gi khi gi xut khu sn phm thp hn:

Bi ging mn hc : Thu

34

Ths. ON TRANH

- Gi c th so snh c trong iu kin thng mi thng thng ("gi tr thng thng") - Gi ca sn phm tng t khi tiu th th trng nc xut khu Trong : Sn phm tng t (SPTT): l sn phm ging ht hoc c cc c tnh gn ging vi sn phm l i tng iu tra. iu kin thng mi thng thng: tuy khng c nh ngha v iu kin thng mi thng thng nhng c mt s trng hp, khi gi bn ti th trng ni a nc xut khu thp hn gi thnh sn xut th c th coi nh l khng nm trong iu kin thng mi thng thng. a. Nguyn tc xc nh ph gi: Bin ph gi (BPG) = Gi tr thng thng(GTTT) - Gi xut khu (GXK) Nu BPG > 0 l c ph gi BPG c th tnh bng tr gi tuyt i hoc theo phn trm theo cng thc: BPG = (GTTT-GXK)/GXK b. Tnh bin ph gi Cch tnh gi tr thng thng (GTTT) Trng hp khng c gi ni a ca sn phm tng t (SPTT) nc xut khu do: - SPTT khng c bn nc xut khu trong iu kin thng mi thng thng; hoc - C bn nc xut khu nhng trong iu kin c bit; hoc - S lng bn ra khng ng k (< 5% s lng SPTT bn nc nhp khu th: GTTT = gi xut khu SPTT sang nc th ba; hoc GTTT = gi thnh sn xut + chi ph (hnh chnh, bn hng, qun l chung) + li nhun Trng hp SPTT c xut khu t mt nc c nn kinh t phi th trng (gi bn hng v gi nguyn liu u vo do chnh ph n nh) th cc qui tc trn khng c p dng xc nh GTTT. Cch tnh gi xut khu (GXK)

Bi ging mn hc : Thu

35

Ths. ON TRANH

GXK = gi m nh sn xut nc ngoi bn SPTT cho nh nhp khu u tin. Trng hp gi bn SPTT khng tin cy c do: - Giao dch xut khu c thc hin trong ni b cng ty; hoc - Theo mt tha thun n b no th: GXK = gi m sn phm nhp khu c bn ln u tin cho mt ngi mua c lp nc nhp khu. So snh GTTT v GXK: so snh mt cch cng bng GTTT v GXK, Hip nh qui nh nguyn tc so snh nh sau: - So snh hai gi ny trong cng iu kin thng mi (cng xut xng/bn bun/bn l), thng ly gi khu xut xng; - Ti cng mt thi im hoc thi im cng gn nhau cng tt. Vic so snh GTTT v GXK l c mt qu trnh tnh ton rt phc tp, v khng phi bao gi cng c sn mc gi xut xng ca GTTT v GXK m ch c mc gi bn bun hoc bn l ca SPTT th trng nc xut khu (GTTT+) v gi tnh thu hi quan, gi hp ng hoc gi bn bun/bn l SPTT ca nh nhp khu (GXK+) nn thng phi c mt s iu chnh c th so snh GTTT v GXK mt cch cng bng. Cc iu chnh cc chnh lch trong gm: - iu kin bn hng - Cc loi thu - S lng sn phm - c tnh vt l ca sn phm - V nhng yu t khc nh hng n vic so snh hai gi V d: Khi ly gi bn SPTT cho mt ngi mua c lp nc nhp khu lm GXK+ th GXK s c xc nh bng cch iu chnh nh sau: GXK = (GXK+) - (li nhun) - (cc loi thu + chi ph pht sinh t khu nhp khu n khu bn hng) Cch so snh: - Trung bnh GTTT so vi trung bnh GXK; hoc - GTTT (tng giao dch) so vi GXK (tng giao dch); hoc - Trung bnh GTTT so vi GXK (tng giao dch) (Cch ny ch c p dng khi GXK+ chnh lch ng k gia nhng ngi mua, cc vng hoc gia cc khong thi gian khc nhau)

Bi ging mn hc : Thu

36

Ths. ON TRANH

Trng hp SPTT c xut khu sang nc nhp khu qua mt nc trung gian (nc xut khu): - Gi SPTT nc xut khu (nc trung gian) so vi gi bn SPTT t nc xut khu sang nc nhp khu. Nu SPTT ch n thun c ch t nc sn xut qua nc xut khu th: - Gi nc xut x so vi gi bn SPTT t nc xut khu sang nc nhp khu. 2. Xc nh thit hi nh ngha thit hi: - Thit hi v vt cht i vi mt ngnh sn xut trong nc (thit hi hin ti); hoc - Nguy c gy thit hi v vt cht i vi mt ngnh sn xut trong nc (thit hi tng lai); hoc - Lm tr tr s pht trin mt ngnh sn xut trong nc (khng c qui nh c th). Nh vy, xc nh thit hi cn xem xt cc nhn t sau: (i) Khi lng hng nhp khu b bn ph gi: c tng mt cch ng k khng? (ii) Tc ng ca hng nhp khu ln gi SPTT: gi ca hng nhp khu : - C r hn gi SPTT sn xut nc nhp khu nhiu khng? - C lm st gi hoc km gi SPTT th trng nc nhp khu khng? Khi sn phm thuc din iu tra c nhp khu t nhiu nc: nh gi gp tc ng nu BPG >= 2% GXK v khi lng hng nhp khu t mi nc >= 3% khi lng nhp khu SPTT. Vic kho st tc ng ca hng nhp khu b bn ph gi i vi mt ngnh sn xut trong nc phi xem xt tt c cc yu t kinh t c th nh hng n ngnh sn xut , gm nhng yu t sau: - Nng sut - Th phn - Bin ph gi

Bi ging mn hc : Thu

37

Ths. ON TRANH

- Gi ni a nc nhp khu - Suy gim thc t v nguy c suy gim doanh s bn hng - S lng hng tn kho - Sn lng - Tnh trng tht nghip - Lng - Tc ng tiu cc n lung tin - Huy ng nng lc - Li nhun - T l thu hi vn u t - u t - Kh nng huy ng vn - Tc tng trng Khi xc nh mi lin h gia vic bn ph gi hng nhp khu v thit hi cho mt ngnh sn xut trong nc: cn tnh n nhng yu t khc (ngoi vic bn ph gi), nu cc yu t ny gy thit hi cho ngnh sn xut th khng c quy thit hi ca ngnh sn xut do hng nhp khu b bn ph gi gy ra. Nguy c gy thit hi cho ngnh sn xut trong nc xc nh nguy c gy thit hi cho ngnh sn xut trong nc cn xem xt: - Tc tng nhp khu v kh nng tng nhp khu trong tng lai; - Kh nng tng nng lc xut khu ca nh xut khu dn n kh nng tng nhp khu; - Tnh hnh hng nhp khu lm st gi SPTT nc nhp khu; - S lng tn kho SPTT nc nhp khu Ngnh sn xut trong nc Ngnh sn xut trong nc l ton b cc nh sn xut trong nc sn xut ra SPTT hoc mt s nh sn xut c sn lng chim a s tng sn lng trong nc C th xut hin mt s trng hp c th dn ti vic xc nh c th ngnh sn xut trong nc sau: - Nh sn xut v nh xut khu/nhp khu c lin quan vi nhau: ngnh sn xut trong nc l cc nh sn xut cn li.

Bi ging mn hc : Thu

38

Ths. ON TRANH

- Lnh th nc nhp khu b chia thnh nhiu th trng ring: cc nh sn xut mi th trng c th coi l mt ngnh sn xut ring nu: + Bn ton b hoc phn ln sn phm lin quan ra th trng ; v + Nhu cu ca th trng i vi SPTT nhp khu t nc khc l khng ng k. 3. Np n yu cu tin hnh iu tra chng ph gi Vic iu tra nhm xc nh s tn ti, mc v tc ng ca mt sn phm b bn ph gi s c tin hnh khi: - C n bng vn bn ca ngnh sn xut trong nc hoc i din cho ngnh sn xut trong nc ngh iu tra ph gi; hoc - Khng c n bng vn bn ca ngnh sn xut trong nc hoc i din cho ngnh sn xut trong nc nhng c quan iu tra c y bng chng v vic bn ph gi, thit hi v mi lin h gia hai yu t ny. n ngh iu tra ph gi phi bao gm nhng thng tin sau: - Tn ngi np n, s lng v gi tr ca sn phm tng t do ngi np n sn xut trong nc. Nu n c np i din cho ngnh sn xut trong nc th n phi nu danh sch tt c cc nh sn xut sn phm tng t trong nc v s lng, gi tr ca cc sn phm tng t do cc nh sn xut ny sn xut; - M t sn phm ang nghi ng b bn ph gi, xut x hng ha, tn nh xut khu hoc nh sn xut nc ngoi; - Gi sn phm lin quan khi tiu th th trng trong nc sn xut hoc nc xut khu, hoc gi m sn phm lin quan c bn cho ngi mua c lp u tin nc nhp khu; - S lng nhp khu ca sn phm ang b nghi ng ph gi, nh hng ca vic nhp khu ny ln gi sn phm tng t th trng nc nhp khu v nh hng i vi ngnh sn xut trong nc. C quan iu tra s xc minh tnh chnh xc v y ca cc bng chng nu trong n xc nh xem c l do hp l tin hnh iu tra cha. C quan iu tra s khng tin hnh iu tra ph gi tr khi xc nh c rng n xin iu tra c np bi ngnh sn xut trong nc hoc i din cho ngnh sn xut trong nc ca sn phm tng t, ngha l:

Bi ging mn hc : Thu

39

Ths. ON TRANH

(i) Sn lng sn xut sn phm tng t ca cc nh sn xut trong nc ng h vic np n phi ln hn sn lng ca cc nh sn xut trong nc phn i n; v (ii) Sn lng ca cc nh sn xut trong nc ng h vic np n phi chim t nht 25% tng sn lng sn phm tng t ca ngnh sn xut trong nc. Cuc iu tra ph gi s b chm dt ngay lp tc nu c quan iu tra xc nh c rng: i) Bin ph gi nh hn 2% gi xut khu; hoc ii) S lng nhp khu hng b nghi ng bn ph gi t mt nc nh hn 3% tng nhp khu sn phm tng t nc nhp khu, tr trng hp tng nc xut khu c lng hng nhp khu di 3%, nhng lng hng nhp khu ca tt c cc nc xut khu chim trn 7% tng nhp khu sn phm tng t nc nhp khu. Th tc hi quan vn c tin hnh trong khi iu tra ph gi. Tr trng hp c bit, mt cuc iu tra ph gi s c tin hnh trong vng 1 nm, v trong bt k trng hp no cng khng c qu 18 thng. 4. Thu thp thng tin C quan iu tra s gi thng bo cho tt c cc bn c quan tm n cuc iu tra ph gi ngh cung cp bng vn bn mi bng chng lin quan n cuc iu tra. Thi hn tr li cu hi iu tra l 30 ngy v c th c gia hn thm 30 ngy hoc lu hn nu cn thit. Ngay khi bt u iu tra, c quan iu tra s gi nguyn vn n ngh iu tra cho cc nh xut khu v c quan lin quan nc xut khu v cc bn quan tm khi c yu cu. Trong sut qu trnh iu tra, c quan iu tra s to y iu kin cho cc bn quan tm bo v quyn li ca mnh, gp cc bn c quyn li i nghch trao i quan im v a ra tha thun. Cc bn quan tm c quyn trnh by cc thng tin khc bng ming, nhng s ch c c quan iu tra lu ti khi c son li bng vn bn v gi cho cc bn quan tm khc. Bt k thng tin no c tnh b mt (chng hn, b i th cnh tranh li dng hoc gy tc hi cho ngi cung cp thng tin) hoc c cc bn cung

Bi ging mn hc : Thu

40

Ths. ON TRANH

cp mt cch b mt s khng c tit l nu khng c bn cung cp cho php. C quan iu tra c th tin hnh iu tra nc ngoi nu cn thit thm nh cc thng tin cung cp hoc tm hiu thm chi tit vi iu kin c s ng ca cc cng ty lin quan v thng bo cho i din chnh ph nc ny v nc ny khng phn i. C quan iu tra s tnh bin ph gi ring cho tng nh xut khu hoc nh sn xut sn phm ang b iu tra. Trng hp khng tnh c bin ph gi ring do s nh xut khu, nh sn xut, nh nhp khu hoc loi sn phm lin quan qu ln th c quan iu tra c th gii hn din iu tra ti mt s nh sn xut, xut khu hay nhp khu hoc gii hn mt s loi sn phm nht nh bng cch s dng mu thng k, hoc gii hn t l phn trm ln nht ca khi lng hng xut khu t nc lin quan. Vic chn cc nh sn xut, nh xut khu, nh nhp khu hoc loi sn phm iu tra gii hn s c tin hnh trn c s tham kho kin v c s ng ca cc nh sn xut, nh xut khu, nh nhp khu c lin quan. Trong trng hp c quan iu tra gii hn din iu tra nh nu trn, h vn c th tnh bin ph gi ring cho cc nh xut khu hoc nh sn xut m ban u khng c a vo din iu tra nhng cung cp thng tin ng thi hn. C quan iu tra s to iu kin cho ngi tiu dng sn phm ang iu tra hoc t chc i din ngi tiu dng cung cp thng tin lin quan n cuc iu tra nu sn phm c bn l rng ri. 5. p dng bin php hin thi Bin php tm thi c th c p dng di cc hnh thc: - Thu; hoc - t cc khon tin tng ng vi khon thu chng bn ph gi d kin; hoc - Cho thng quan nhng bo lu quyn nh thu v nu r mc thu nhp khu thng thng v mc thu chng bn ph gi d kin s p dng. Trn thc t, bin php tm thi hay c p dng nht l t cc. iu kin p dng bin php tm thi:

Bi ging mn hc : Thu

41

Ths. ON TRANH

i) C quan iu tra tin hnh iu tra theo ng th tc, gi thng bo v to iu kin cho cc bn quan tm cung cp thng tin v trnh by kin; ii) C kt lun s b v vic xy ra bn ph gi v dn n thit hi cho ngnh sn xut trong nc; v iii) C quan iu tra kt lun rng bin php tm thi l cn thit ngn chn thit hi trong qu trnh iu tra. Bin php tm thi ch c p dng sm nht l 60 ngy sau khi bt u iu tra v s c duy tr cng ngn cng tt, khng c qu 4 thng hoc trong trng hp cn thit th cng khng c qu 6 thng. Trng hp c quan iu tra xc nh c rng khon thu thp hn bin ph gi khc phc thit hi th thi hn p dng bin php tm thi c th l 6 thng hoc 9 thng. 6. Cam kt gi Vic iu tra c th ngng hoc kt thc m khng cn p dng bin php tm thi hoc thu chng bn ph gi nu mt nh xut khu t nguyn cam kt tng gi ln hoc ngng xut khu ph gi vo khu vc th trng ang iu tra v c c quan iu tra nht tr rng bin php ny s khc phc c thit hi. Mc gi tng khng nht thit phi ln hn m thng l nh hn bin ph gi nu nh khc phc thit hi cho ngnh sn xut trong nc. C quan iu tra s khng chp nhn cho cc nh xut khu cam kt gi nu thy vic cam kt khng kh thi, chng hn nh khi s lng nh xut khu thc t qu ln. Trong trng hp ny, c quan iu tra s gii thch r l do khng chp nhn cam kt gi vi cc nh xut khu. Nu c quan iu tra chp nhn vic cam kt gi th cuc iu tra ph gi v thit hi vn c th c hon tt nu nh xut khu mun nh vy v c quan iu tra ng . Trong trng hp ny, nu iu tra i n kt lun l khng c ph gi hoc khng gy thit hi th vic cam kt gi s ng nhin chm dt, tr khi kt lun trn c rt ra trong bi cnh cam kt gi ri. Trng hp ny, cam kt gi s c duy tr trong thi hn hp l. C quan iu tra c th ngh nh xut khu cam kt gi nhng nh xut khu khng bt buc phi cam kt. Cc c quan hu quan ca nc nhp khu c th yu cu bt k nh xut khu no chp nhn cam kt gi cung cp thng tin nh k v vic thc hin cam kt gi. Trng hp nh xut khu vi phm cam kt gi, c quan

Bi ging mn hc : Thu

42

Ths. ON TRANH

iu tra c th lp tc p dng bin php tm thi trn c s cc thng tin m h c (best information). 7. p dng thu v thu thu chng bn ph gi Vic quyt nh c nh thu chng bn ph gi hay khng v nh thu tng ng hay nh hn bin ph gi s do c quan iu tra ca nc nhp khu quyt nh. i vi mt sn phm b bn ph gi, c quan chc nng s xc nh bin ph gi ring cho tng nh xut khu/sn xut. Thu chng bn ph gi s c p dng cho tng trng hp, trn c s khng phn bit i x gia hng nhp khu t tt c cc ngun c coi l gy thit hi, tr trng hp cam kt gi. Tr gi thu chng bn ph gi p dng s khng c vt qu bin ph gi. C 2 hnh thc thu thu chng bn ph gi: Kiu tnh thu hi t (kiu ca Hoa k): vic tnh mc thu c cn c vo s liu ca thi im trc khi iu tra (6 thng - 1 nm). Sau khi iu tra, c quan chc nng bt u p dng mt mc thu chng bn ph gi. Sau khi p dng c mt thi gian, nu nh nhp khu yu cu nh gi li mc thu (do gi xut khu tng ln) th c quan chc nng s tin hnh xc nh li s tin thu phi np trong vng 12 thng, chm nht l 18 thng ngay sau khi nhn c yu cu. Sau mc thu mi s c p dng. Vic hon thu s c thc hin trong vng 90 ngy sau khi xc nh li mc thu cui cng phi np. Kiu tnh thu n nh (kiu ca EU): c quan iu tra ly s liu ca thi im trc khi iu tra tnh bin ph gi v n nh bin ny cho c qu trnh p dng thu chng bn ph gi. Sau khi p dng c mt thi gian, nu nh nhp khu ngh hon thu vi phn tr gi cao hn bin ph gi (do gi xut khu tng) th c quan chc nng s tin hnh xem xt vic hon thu trong vng 12 thng, chm nht l 18 thng ngay sau khi nhn c ngh hon thu km theo y bng chng. Vic hon thu s c thc hin trong vng 90 ngy k t khi ra quyt nh hon thu. Thu thu vi hng nhp khu t cc nh xut khu khng iu tra: Trng hp s nh xut khu/sn xut sn phm bn ph gi qu ln, khng tnh ring bin ph gi c th c quan chc nng s gii hn

Bi ging mn hc : Thu

43

Ths. ON TRANH

vic iu tra mt s nh xut khu/sn xut nht nh trn c s trao i vi cc nh xut khu/sn xut lin quan. Mc thu i vi hng nhp khu t cc nh xut khu khng iu tra khng c vt qu bnh qun gia quyn BPG ca cc nh xut khu c iu tra. Sau mi t r sot, hng nhp khu thuc din khng iu tra s c hon li khon thu bng: Bnh qun gia quyn BPG (c) - bnh qun gia quyn BPG (mi) Khi c yu cu t cc nh xut khu khng iu tra, c quan chc nng s tnh li mc thu bng: Bnh qun gia quyn GTTT (nh XK c iu tra) - gi xut khu (nh XK khng iu tra) Phi loi tr cc bin bng khng v bin ti thiu (2%) khi tnh bnh qun gia quyn BPG. Hng nhp khu mi, ngha l: - Cha c xut khu sang nc nhp khu trong giai on iu tra - Nhp khu t ngun khng lin quan n cc nh xut khu ang b nh thu chng bn ph gi s c c quan chc nng r sot xc nh BPG ring v khng b nh thu chng bn ph gi trong thi gian tin hnh r sot. Tuy nhin, hng nhp khu ny c th b truy thu thu k t ngy bt u r sot nu c quan chc nng xc nh c l c bn ph gi. 8. Truy thu thu Cc bin php tm thi v thu chng bn ph gi ch c p dng vi sn phm c a ra bn sau thi im quyt nh p dng bin php tm thi (60 ngy sau khi iu tra) hoc quyt nh nh thu chng bn ph gi (1 nm - 18 thng sau khi iu tra) c hiu lc. C th truy thu thu trong cc trng hp sau: (1) Quyt nh nh thu chng bn ph gi c cn c vo thit hi vt cht; hoc

Bi ging mn hc : Thu

44

Ths. ON TRANH

(2) Quyt nh nh thu chng bn ph gi c cn c vo nguy c gy thit hi v thit hi thc t c th xy ra nu khng p dng bin php tm thi Trong cc trng hp ny c th truy thu thu k t ngy bt u p dng bin php tm thi. (3) C th truy thu thu n tn 90 ngy trc khi p dng bin php tm thi nu c quan chc nng xc nh c: (i) C c mt qu trnh bn ph gi gy ra thit hi hoc nh nhp khu hoc l ra phi nhn thc c rng nh xut khu ang bn ph gi v vic bn ph gi c th gy thit hi; v (ii) Thit hi b gy ra bi khi lng rt ln hng nhp khu trong thi gian ngn trc khi p dng bin php tm thi (trng hp ny nh nhp khu c php trnh by kin). Bng 2.2 Cc v iu tra chng bn ph gi tnh n ht thng 7 nm 2002
Nm 1 1994 Nc Mt hng Tin trnh iu tra Khng nh thu d c bn ph gi mc 9,07% v khng gy tn hi ngnh trng la Colombia. nh thu chng bn ph gi, mc: 16,8%. Khng nh thu v th phn gia tng nh so vi Trung quc, Indonesia v Thi lan. nh thu chng bn ph gi, mc: 0,09 Euro/chic. nh thu chng bn ph gi, mc: 1,48 dollar Canada/Kg.

Colombia Go

2 1998 3 1998

EU EU

M chnh Giy dp

4 2000

Ba lan

Bt la

5 2001

Canada

Ti

6 2002

Canada

Giy khng Bt u iu tra t 4/2002 thm nc Bt la C da trn Bt u iu tra t 6/2002 Bt u iu tra t 7/2002

7 2002 8 2002

EU M

Bi ging mn hc : Thu

45

Ths. ON TRANH

Tuy nhin, khng c truy thu thu vi sn phm c nhp khu trc ngy bt u iu tra. Phi hon thu trong nhng trng hp sau: 1) Nu mc thu cui cng xc nh c thp hn mc thu tm thi thu th phi hon li khon chnh lch cho nh nhp khu, nu cao hn th khng c thu thm. 2) Nu kt lun iu tra cui cng khng nh vic bn ph gi s c th dn n thit hi hoc lm chm s pht trin ca ngnh sn xut trong nc th thu chng bn ph gi ch c nh t ngy ra kt lun iu tra cui cng v phi hon li s tin t cc thu khi p dng bin php tm thi. 3) Nu kt lun cui cng l khng nh thu chng bn ph gi th khon tin t cc khi p dng bin php tm thi s c hon tr. III. VN NH THU TRNG GIA CC QUC GIA 1. Khi nim v nguyn nhn ca hin tng nh thu trng a. Cc nguyn nhn dn n nh thu trng Cc hin tng nh u t, hot ng kinh doanh, hnh ngh c nhn ti Vit Nam ca cc c nhn c quc tch v c tr ti nc ngoi; cc cng ty a quc gia u t ti Vit Nam, cc hot ng ca ngn hng, cc nh u t ti chnh Nhng i tng ny c cc thu nhp v phi np cc loi thu sau : - Thu thu nhp doanh nghip theo qui nh ca Lut thu thu nhp doanh nghip, Lut khuyn khch u t trong nc, Lut u t nc ngoi ti Vit Nam, Lut du kh. - Thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao. - Thu chuyn li nhun ra nc ngoi - Thu thu nhp i vi cc hng tu bin nc ngoi hot ng ti Vit Nam. - Thu thu nhp doanh nghip i vi cc nh thu nc ngoi hot ng ti Vit Nam khng theo cc hnh thc qui nh ti Lut u t nc ngoi ti Vit Nam. - Thu chuyn nhng vn. - Cc loi thu trc thu khc hoc tng t nu trn c ban hnh ti Vit Nam sau ny.

Bi ging mn hc : Thu

46

Ths. ON TRANH

Cc quc gia khi tnh thu u xut pht t hai nguyn tc c bn 1) quyn i vi i tng c tr; 2) quyn i vi thu nhp pht sinh t quc gia . Vic thc hin hai c quyn ny trong h thng thu ca mi nc dn n tnh trng thu thu trng lp gia cc quc gia trng hp khi i tng c tr mt nc nhng c thu nhp t nc khc. b. nh ngha nh thu trng Theo y ban v cc vn thu ca OECD (Organization for Economic Co-operation and Development) a ra nh ngha v hin tng nh thu trng kh hon chnh nh sau : Hin tng hai hay nhiu nc cng p dng chng cho mt loi thu trn cng mt khon thu nhp hay ti sn chu thu ca cng mt i tng tnh thu trong mt k tnh thu lm cho i tng phi chu mt gnh nng thu ln gnh nng thu m ng l ra h phi chu bi mt nh nc. Ngoi ra, cn c hin tng khi hai i tng np thu ca hai nh nc cng phi np thu ti tng nc i vi cng mt khon thu nhp chu thu nh ngha trn bao qut v cho thy c hai hnh thc anh thu trng; l nh thu trng mang tnh php l v nh thu trng mang tnh kinh t. - nh thu trng mang tnh php l : ngha l trng hp mt i tng b hai hay nhiu nh nc nh thu i vi cng mt khon thu nhp hay ti sn chu thu. Nu mt c nhn c tr mt nc nhng nhn c thu nhp t mt nc khc th ngi c nguy c b nh nc c ngun pht sinh thu nhp nh thu v thu nhp c ngun gc pht sinh t nc ny; ng thi b nh nc ni c tr nh thu, do vy anh ta s b nh thu trn ton b thu nhp, bt k ngun thu nhp pht sinh trong nc hay nc ngoi. Mt i tng c nhiu quc tch hay hai nh nc tha nhn l i tng c tr. Th i tng s phi chu mt s nh thu trng khng ch trn khon thu nhp pht sinh hai nc m cn c trn khon thu nhp c ngun gc t nc th ba. 2. Cc nh hng ca vic nh thu trng nh thu trng to ra mt lc cn i vi hot ng u t trn phm vi quc t, i hi cc quc gia quan tm x l hin tng ny. - i vi cc nc xut khu t bn quan tm n cng dn ca h mang t bn ra nc ngoi kinh doanh, nu nh thu trng s lm gim li nhun thc t m cc nh u t c c.

Bi ging mn hc : Thu

47

Ths. ON TRANH

Bng 2.3 Cc quc gia c Hip nh thu vi Vit Nam

TT 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 Tn nc c Php Thi Lan Nga Thy in Hn Quc Anh Singapore n Hungari Ba Lan H Lan Trung Quc an mch Na uy Nht Bn c Rumani Malaysia Lo B Lucxambua Uzbekistan Ucraina Thu S Mng C Bungari Italia Belarus Sc Canada Indonesia i Loan An-gi-ri Mi-an-ma Phn Lan Phi-lip-pin Iceland CHDCND Triu Tin Cu Ba Pakistan Bngladet Ty Ban Nha Xay-sen Xri-Lan ca Ai-cp Ngy k 13/10/1992 H Ni 10/02/1993 H Ni 23/12/1992 H Ni 27/5/1993 H Ni 24/3/1994 Stockholm 20/5/1994 H Ni 09/4/1994 H Ni 02/3/1994 H Ni 07/9/1994 H Ni 26/8/1994 Budepest 31/8/1994 Vc-xa-va 24/01/1995 La Hay 17/5/1995 Bc Kinh 31/5/1995 Copenhagen 01/6/1995 Oslo 24/10/1995 H Ni 16/11/1995 H Ni 08/7/1995 H Ni 07/9/1995 KualaLumpur 14/01/1996 Vin-chn 28/02/1996 H Ni 04/3/1996 H Ni 28/3/1996 H Ni 08/4/1996 H Ni 06/5/1996 H Ni 09/5/1996 Ulan Bator 24/5/1996 H Ni 26/11/1996 H Ni 24/4/1997 H Ni 23/5/1997 H Ni 14/11/1997 H Ni 22/12/1997 H Ni 06/4/1998 H Ni 06/12/1999 An-gi 12/5/2000 Yangon 21/11/2001 Hensinki 14/11/2001 Manila 03/4/2002 Iceland 03/5/2002 Bnh Nhng 26/10/2002 La Havana 25/3/2004 Islamabad 22/3/2004 Dacca 07/3/2005 H Ni 04/10/2005 H Ni 26/10/2005 H Ni 05/3/2006 Cairo Hiu lc ngy 30/12/1992 01/07/1994 29/12/1992 21/03/1996 8/8/1994 11/09/1994 15/12/1994 09/09/1994 02/02/1995 30/06/1995 21/12/1994 25/10/1995 18/10/1996 24/04/1996 14/04/1996 31/12/1995 27/12/1996 24/04/1996 13/08/1996 30/09/1996 25/06/1999 19/05/1998 16/08/1996 22/11/1996 12/10/1997 11/10/1996 4/10/1996 20/02/1999 26/12/1997 03/02/1998 16/12/1998 10/02/1999 06/05/1998 Cha c hiu lc 12/8/2003 26/12/2002 29/9/2003 27/12/2002 Cha c hiu lc 26/6/2003 04/02/2005 19/8/2005 22/12/2005 Cha c hiu lc Cha c hiu lc Cha c hiu lc

- i vi cc nc nhp khu t bn, vic nh thu trng l nguyn nhn c nh hng nht nh lm cn tr vic thu ht vn u t nc ngoi, trong

Bi ging mn hc : Thu

48

Ths. ON TRANH

khi vn u t nc ngoi ng vai tr quan trng c bit i vi cc nc ang pht trin ni c nhu cu vn rt ln. 3. Cc bin php trnh nh thu trng a. Bin php n phng : Nh nc n phng a ra cc bin php min, gim s thu m cc nh u t phi np ti nc mnh. Bin php ny c u im l loi b c hin tng nh thu trng nhng trn thc t t c Nh nc no t b quyn nh thu ca mnh. b. Bin php cam kt quc t: Thng qua vic k kt cc Hip nh trnh nh thu hai ln v ngn nga trn thu i vi i vi cc loi thu nh trn thu nhp (Agreement of the Avoidance of Double Taxation and the Prevention of Fiscal Evasion with the respect of Taxes on Income). Vit Nam hin k kt Hip nh thu vi cc quc gia trong khi ASEAN v mt s quc gia khc trn th gii, tng cng l 46 nc.

Bi ging mn hc : Thu

49

Ths. ON TRANH

CHNG 3 THU TIU DNG

I. KHI NIM, C IM V NGUYN TC NH THU CA THU TIU DNG 1. Khi nim Thu tiu dng hay cn gi l loi thu nh trn chi tiu, l loi thu gm cc sc thu da trn cc khon chi tiu dng hng ho v dch v nh thu. Trn quan im kinh t hc, thu nhp ca c nhn hay x hi (Y) c phn chia ra thnh tiu dng cho hin ti (C) v mt phn tit kim (S) tr thnh ti sn trong tng lai. Cc loi thu, suy cho cng u ly t thu nhp ca cc c nhn song c thu bng nhiu cch v bng nhiu hnh thc ti cc thi im khc nhau. Thu thu nhp da trn c s l cc ngun thu nhp kim c hin ti, thu ti sn cn c vo cc ngun thu nhp tch ly c. Cn thu tiu dng ch nh vo b phn thu nhp dnh cho tiu dng hin ti. Nh nc nh thu tiu dng nhm ng vin thm mt b phn thu nhp ca ngi chu thu qua vic mua sm hng ha v dch v. Cc loi thu tiu dng tiu biu nht l : - Thu gi tr gia tng p dng cho hu ht cc hng ha dch v tiu dng. - Thu tiu th c bit ch p dng i vi mt s hng ha, dch v nhm iu tit thu nhp nh thuc l, ru, gii tr c bit - Thu xut khu, thu nhp khu ch thu vo hng ha xut khu, hng ha nhp khu. Vic tng hay gim thu sut thu tiu dng u c tc ng n s thay i hnh vi ca ngi tiu dng v lm thay i ch s gi tiu dng. Nh vy, trng hp nh nc mun tng vic nh thu vo hng ha tiu dng th c gy ra hiu ng lm pht ca nn kinh t hay khng ? 2. c im ca thu tiu dng a. Thu tiu dng c xem l thu bn hng, v thu tiu dng lun gn lin vi qu trnh mua bn hng ho v c cu thnh trong gi mua hng ho, dch v m ngi tiu dng phi tr. Xt v tng th, khi nh thu vo

Bi ging mn hc : Thu

50

Ths. ON TRANH

thu nhp ca ngi tiu dng th gn nh l nh thu vo ngi bn v ngi bn s chuyn s thu sang gi bn ngi tiu dng gnh chu. Vic thu thu tiu dng qua khu bn c nhiu li ch : 1) Chi ph hnh thu thp do vic qun l u mi thu thu t hn rt nhiu qua n v bn so vi s lng l i tng tiu dng. 2) Gim nh tm l b nh thu khi tiu dng do thu n trong gi c m ngi tiu dng b ra khi mua hng. b. Thu tiu dng l loi thu gin thu, i tng np thu tiu dng l ngi bn hng ho hoc cung cp dch v; i tng chu thu l ngi tiu dng hng ho hoc dch v . Ni cch khc, nh nc gin tip thu khon thu ny ca ngi tiu dng thng qua ngi bn hng ho, dch v. V tng th, cc hnh vi tiu dng trong x hi lun c hai dng : tiu dng trung gian v tiu dng cui cng. Tiu dng trung gian l tiu dng tip tc qu trnh sn xut, kinh doanh nhm lm tng thm chui gi tr ca hng ha. Cn mc tiu ca thu tiu dng l nhm nh thu vo ngi tiu dng cui cng. Nh vy, nh nc ch cn qun l v thu thu mt ln khu cui cng l . Tuy nhin, do ranh gii gia tiu dng trung gian v tiu dng cui cng kh xc nh, nn nh nc tin hnh thu thu tiu dng tt c mi khu tiu dng khng k l khu tiu dng trung gian hay tiu dng cui cng. S thu tiu dng mt khu s c tnh vo gi thnh ca khu tiu dng sau v kt thc vic chuyn thu cho ngi tiu dng cui cng. Hin tng ny gi l chuyn thu v pha trc. Cng do tnh cht gin thu v phm vi rng ln ca hnh vi tiu dng m mt s sc thu tiu dng c phm vi nh hng rng nh thu gi tr gia tng, khng c khon min gim thu do hon cnh ring ca ngi np thu. c. Thu tiu dng l thu thc, thu thc l loi thu khng da vo kh nng ca ngi np thu. Mc d gia cc i tng np thu c mc thu nhp v kh nng tr thu khc nhau nhng nu cng tiu th mt lng hng ho dch v th s thu phi np l nh nhau v thu tiu dng tnh trn c s gi bn m khng tnh trn li nhun ca ngi np thu. d. Thu tiu dng thng mang tnh ly thoi, nh ngha mt cch n gin, mt loi thu lu tin (progressive tax) l thu m t l trung bnh (t l thu phi tr tnh trn mc thu nhp) tng ln khi thu nhp tng trong khi thu lu thoi (regressive tax) l loi thu c t l thu trung bnh gim khi thu nhp tng. Trong hnh vi tiu dng khng th da vo khi lng tiu dng nhiu hay t p dng biu thu ly tin, iu l khng kh thi, nn phi p dng thu sut t l khi tnh thu tiu dng. Gi s mc tiu th ca mt c nhn c din t bng phng trnh C(I)=200.000+0.7I. Tc l, mc tiu th t nh l 200.000 (VND) v khuynh hng tiu th bin l 0.7. i vi

Bi ging mn hc : Thu

51

Ths. ON TRANH

v d ny, cho rng c mt loi thu nh vo tiu dng l 10%. T l thu trung bnh (ART) cho mt ngi vi thu nhp l 1.000.000 (VND) s l: ART=[t*C/(1+t)]/I=[0,10*(200.000+0.7(1.000.000))/1,1]/1.000.000=0.082 T l thu trung bnh cho ngi c mc thu nhp l 10.000.000 (VND) s l: ART=[t*C/(1+t)]/I=[0,10*(200.000+0.7(10.000.000))/1,1]/10.000.000=0.065 gim bt tnh ly thoi th i vi mt s hng ho dch v s c b sung bng thu tiu th c bit. Gi s vi hm tiu dng trn i vi ngi c thu nhp 10.000.000 (VND), nu c khong 10% tiu dng b nh thu tiu th c bit l 75%, th lc t l thu trung bnh s l : ART ={[0,10*(200.000+0.7(10.000.000))/1,1] + [0,75*0,10*(200.000+0.7(10.000.000))/1,1/1,75]}/10.000.000 =0.094 e. Thu tiu dng c phm vi nh thu rt rng, hu ht cc giao dch mua bn pht sinh trong nn kinh t th trng u thuc phm vi nh thu tiu dng. nhiu nc trn th gii, thu tiu dng nh chim t trng tng i ln trong tng thu ngn sch nh nc. i vi cc nc OECD, ch ring thu GTGT chim trung bnh khon 20% trong tng cc khon thu t thu; trong Php l trn 40%. Vit Nam, t trng thu tiu dng chim gn 50% s thu thu c hng nm, trong nm 2005, thu ngn sch khong 217 ngn t ng, th thu t thu l 192 ngn t ng, chim 88,48%; trong cc loi thu tiu dng chim 87 ngn t ng, chim 45,32% (s liu Tng cc thu). 3. Cc nguyn tc nh thu tiu dng Mi sn phm u xut pht t ni sn xut ra, qua cc khu v cng on trong lu thng gia tng gi tr trc khi n tay ngi tiu dng cui cng. Vic chn nh thu ti ni sn xut ra sn phm hay chn khu tiu th cui cng thu thu, th v nguyn tc khng lm thay i bn cht ca thu tiu dng l iu tit vo hot ng chi tiu ca ngi tiu dng. Vn chn nguyn tc nh thu theo xut x hay theo im n c quan h n cc vn thuc tnh cng bng v mc tiu ca thu thu. Sau y chng ta nghin cu c th tng nguyn tc nh thu.

Bi ging mn hc : Thu

52

Ths. ON TRANH

a. Nguyn tc nh thu theo xut x nh thu theo xut x c ngha l nh thu tiu dng da vo ni c tr ca ngi sn xut hng ho hoc cung cp dch v, khng phn bit hng ho , dch v c tiu th trong nc hay nc ngoi. Nh vy, theo nguyn l ny, nh nc s nh thu im u ca mi qu trnh giao dch ti ni to ra hng ha. Mi hng ha c sn xut khi bn ra u b thu thu; sau nh nc khng tm hng ha s c tiu th u v vo lc no. Xt trong phm vi mt quc gia, th hng ha c sn xut trong nc u phi chu thu. Khi hng ha trong nc xut ra nc ngoi th ngi tiu dng nc khc mua hng phi ng thu cho mt nc m mnh khng hng c mt phc li no do thu em li. Cn hng ha nc ngoi nhp vo trong nc th khng phi chu thu lm cho hng ha trong nc khng th cnh tranh c v gi. nh thu theo xut x to thun li hn trong vic thu thu nhng khng m bo c mc ch thu thu ca mt quc gia v lm nh hng n vic sn xut trong nc v kh nng thm nhp ca doanh nghip trong nc ra th trng nc ngoi. b. Nguyn tc nh thu theo im n nh thu theo im n ngha l nh thu tiu dng cn c vo ni thc hin hnh vi tiu dng. Theo nguyn tc ny, thu nh vo tt c cc hng ho v dch v ni ngi tiu dng c tr, khng phn bit hng ho c sn xut trong nc hay c sn xut nc ngoi. Nh vy, tt c cc hng ho xut khu khng phi chu thu v c hon thu nu c nh thu cc khu trc ; cn hng ho, dch v nhp khu ngoi vic chu thu nhp khu cn phi chu thu ging nh i vi cc hng ho sn xut trong nc. Thu GTGT hin i v c bn ly nguyn tc nh thu theo im n lm cn c thc thi quyn nh thu. Vic t chc thu thu GTGT ti tt c cc khu ch l bin php k thut nhm chuyn dn thu n ngi tiu dng cui cng. V khi khu thu thu cui cng thc hin thu sut 0% (nh i vi hng xut khu) th mi khon thu thu cc khu trc u c hon tr li cho ngi bn cui cng (cho nh xut khu). iu cng c ngha, thu GTGT thc hin trit nguyn tc im n i vi hng xut khu. Hin nay, vic nh thu tiu dng nghing v nguyn tc nh thu theo im n m khng nh thu theo xut x. Hin nay, Vit Nam nh thu

Bi ging mn hc : Thu

53

Ths. ON TRANH

hng ho nhp khu kt hp vi nh thu tiu th c bit v thu gi tr gia tng l cn c vo im n ca hng ho v dch v . Theo bn nh thu theo nguyn tc xut x hay nguyn tc im n l ph hp vi bn cht ca thu tiu dng ? II. THU GI TR GIA TNG 1. Khi nim v c s ca thu GTGT a. Khi nim : Thu gi tr gia tng l thu tnh trn khon gi tr tng thm ca hng ho, dch v pht sinh trong qu trnh sn xut, lu thng n tiu dng. Thu gi tr gia tng c pht minh ti Php nm 1954, bi Maurice Laur gim c cc thu v Php. n thng 10 nm 1954 thu gi tr gia tng c a vo s dng cho mi hot ng kinh doanh ti Php v sc thu ny em li ngun ti chnh di do cho chnh ph Php, chim n 45% khon thu ca chnh ph. Trn ton th gii, nu tnh n gia nm 60, ch c Php v Phn Lan p dng, n nay c trn 120 quc gia p dng thu gi tr gia tng. Vic p dng thu GTGT c coi nh mt iu kin ca cc nc Chu u khi mun gia nhp vo Cng ng cung Chu u. Ti Vit Nam, t 01/01/1999 thu GTGT c p dng cho mi hot ng sn xut, kinh doanh, dch v thay th cho thu doanh thu theo Lut thu gi tr gia tng ban hnh ngy 10/05/1997 v c sa i b sung ln 1 ngy 17/06/2003 v ln 2 ngy 29/11/2005 nhm ph hp vi qu trnh hi nhp ca Vit Nam vo nn kinh t quc t. b. C s ca thu gi tr gia tng C s ca thu gi tr gia tng l phn gi tr sn phm do c s sn xut, kinh doanh mi sng to ra cha b nh thu. N c xem l chnh lch gia gi bn v gi vn hng bn. hiu r c s ca thu gi tr gia tng, ta so snh cc gi tr gia tng ca trng hp khng c thu, thu bn ti M v thu gi tr gia tng. V d : Ngi trng la bn la cho ngi xay bt, ngi xay bt bn bt xay cho ngi trng bnh, ngi trng bnh bn bnh cho ngi bn l v cui cng ngi bn l bn bnh cho ngi tiu dng. Ta xt cc trng hp sau:

Bi ging mn hc : Thu

54

Ths. ON TRANH

Khi khng c thu Ngi trng la bn la cho ngi xay bt v thu 1000 ng. Ngi xay bt bn bt xay cho ngi trng bnh vi gi 1500 ng, li c 1500-1000=500 ng. Ngi lm bnh bn bnh cho ngi bn l vi gi 2500 ng, li c 2500-1500=1000 ng. Ngi bn l bn bnh cho ngi tiu dng vi gi 3000 ng, li c 3000-2500= 500 ng. Nh vy, tng gia tr gia tng t khi ngi trng la thu hoch bn cho cc ngi xay bt, lm bnh, n ngi bn l l 3000 ng. Do khng nh thu nn nh nc khng thu c tin thu. Khi nh thu bn (kiu M) - Thu sut l 10% Ngi trng la bn la cho ngi xay bt v thu 1000 ng v do chng nhn ngi xay bt khng phi l ngi tiu dng cui cng. Ngi xay bt bn bt xay cho ngi trng bnh vi gi 1500 ng, do kim tra ngi trng bnh khng phi l ngi tiu dng v gi tin li 1500-1000=500 ng. Ngi lm bnh bn bnh cho ngi bn l vi gi 2500 ng, do kim tra ngi bn l khng phi l ngi tiu dng v gi tin li 25001500=1000 ng. Ngi bn l bn bnh cho ngi tiu dng vi gi 3300 ng (3000+10%*3000), np thu 300 ng v li c 500 ng. So vi m hnh khng np thu, ngi tiu dng phi tr thm 300 ng l tin thu cho chnh ph. Ngi bn l khng mt tin np thu nhng h phi lp cc bo co v np cc khon thu m h thu. Cn cc nh sn xut v ch bin b gnh nng qun l v chng nhn v kim tra khch hng ca h khng phi l ngi tiu dng cui cng. Khi nh thu gi tr gia tng Vi thu sut l 10% ca gi tr gia tng Ngi trng la bn la cho ngi xay bt v thu 1100 ng (1000+10%*1000), np thu 100 ng, gi li 1000 ng. Ngi xay bt bn bt xay cho ngi trng bnh vi gi 1650 ng (1500+10%*1500), np thu 50 ng (150 ng 100 ng) v gi tin li 1650-1100-50 = 500 ng. Ngi lm bnh bn bnh cho ngi bn l vi gi 2750 ng (2500+10%*2500), np thu 100 ng (250 ng 150 ng) v gi tin li 2750-1650-100 = 1000 ng.

Bi ging mn hc : Thu

55

Ths. ON TRANH

Ngi bn l bn bnh cho ngi tiu dng vi gi 3300 ng (3000+10%*3000), np thu 50 ng (300 ng-250 ng) v li thu c 3300-2750-50 = 500 ng. So vi m hnh khng np thu, ngi tiu dng phi tr thm 300 ng l tin thu cho chnh ph. Ngi sn xut v ch bin khng mt tin np thu nhng h phi lp cc bo co cc khon thu GTGT u vo v thu GTGT u ra v np cc khong thu GTGT m h thu. Bng 3.1 So snh cc c s ca tng loi thu Khng c Thu bn ti Cc giai on gi tr thu M (sale tax) gia tng ca cc khu
Ngi trng la bn la Np thu Thu nhp (GTGT) Ngi xay bt bn bt Np thu Thu nhp (GTGT) Ngi lm bnh bn bnh Np thu Thu nhp (GTGT) Ngi bn l Np thu Thu nhp (GTGT) Tng tin thu Tng thu nhp (GTGT) 1000 0 1000 1500 0 500 2500 0 1000 3000 0 500 0 3000 1000 0 1000 1500 0 1500-1000=500 2500 0 2500-1500=1000 3300 300 3300-2500-300= 500 300 3000

Thu GTGT
1100 100 1100-100=1000 1650 150-100=50 1650-1100-50=500 2750 250-150=100 2750-1650-100=1000 3300 300-250=50 3300-2750-50=500 300 3000

Theo anh ch, thu doanh thu, thu bn (kiu M) v thu GTGT c nhng u im v nhc im no ? Trong hnh thu th loi thu no l ti u v chi ph nht ? Cho v d. 2. Cn c tnh thu v phng php tnh thu GTGT (Tham kho ti Thng t s 120/2003/TT-BTC ngy 12/12/2003 hng dn thi hnh Ngh Lut thu GTGT v Thng t ca B Ti chnh s 84 /2004/TT-BTC ngy 18/8/2004 sa i, b sung Thng t s 120/2003/TTBTC ngy 12/12/2003) a. Cn c tnh thu GTGT : L gi tnh thu v thu sut. Gi tnh thu GTGT ca hng ho, dch v l gi bn cha c thu GTGT. i vi hng ha, dch v chu thu tiu th c bit (TTB) l gi bn c thu TTB nhng cha c thu GTGT. i vi hng ha nhp

Bi ging mn hc : Thu

56

Ths. ON TRANH

khu l gi nhp khu ti ca khu cng (+) vi thu nhp khu (nu c), cng (+) thu TTB (nu c). Gi nhp khu ti ca khu lm cn c tnh thu GTGT c xc nh theo cc quy nh v gi tnh thu hng ha nhp khu. V d: C s nhp khu xe t 4 ch ngi nguyn chic, gi tnh thu nhp khu l 300.000.000 /chic - Thu sut thu nhp khu l 100%, thu sut thu TTB l 80%, thu sut thu GTGT l 10%. - Thu nhp khu phi np: 300.000.000 x 100% = 300.000.000 - Thu TTB phi np: (300.000.000+300.000.000)x80%=480.000.000 - Gi tnh thu GTGT l: (300.000.000+300.000.000+480.000.000) = 1.080.000.000 - Thu GTGT phi np l: 1.080.000.000 x 10% = 108.000.000

Thu sut thu GTGT i vi hng ha, dch v c p dng nh sau: 1) Thu sut 0%: i vi hng ho, dch v xut khu, k c hng gia cng xut khu, hng ha, dch v thuc din khng chu thu gi tr gia tng xut khu. 2) Mc thu sut 5% i vi hng ha, dch v: C 39 danh mc hng ha v dch v sau : Nc sch phc v sn xut v sinh hot do cc c s sn xut, kinh doanh nc khai thc t ngun nc t nhin cung cp cho cc i tng s dng nc. Phn bn, qung sn xut phn bn; thuc tr su bnh v cht kch thch tng trng vt nui, cy trng. Thit b, my mc v dng c chuyn dng cho y t . Thuc cha bnh, phng bnh cho ngi v vt nui . Gio c dng ging dy v hc. In cc loi sn phm thuc i tng khng chu thu gi tr gia tng. chi cho tr em. Cc loi sch theo qui nh. Bng t, a ghi hoc cha ghi chng trnh. Sn phm trng trt, chn nui, thy sn, hi sn nui trng, nh bt cha qua ch bin hoc ch qua s ch lm sch, p ng, phi sy kh khu kinh doanh thng mi. Thc phm ti sng, lng thc; lm sn (tr g, mng) cha qua ch bin khu kinh doanh thng mi. ng; ph phm trong sn xut ng. Sn phm bng ay, ci, tre, song, my, na, l. Bng s ch. Thc n gia sc, gia cm v thc n cho vt nui. Dch v khoa hc v cng ngh. Dch v trc tip phc v sn xut nng nghip. Than , than cm, than cc, than bn v than ng cc, ng bnh. t, , ct, si. Ho cht c bn. Sn phm c kh cho sn xut. Khun c cc loi. Vt liu n. mi. Giy in

Bi ging mn hc : Thu

57

Ths. ON TRANH

bo. Bnh bm thuc tr su. M cao su s ch. Nha thng s ch. Vn p nhn to. Sn phm b tng cng nghip. Lp v b xm lp c t 900 - 20 tr ln. ng thu tinh trung tnh. Li, dy ging v si an li nh c. Sn phm luyn, cn, ko kim loi en, kim loi mu, kim loi qu, tr vng nhp khu. My x l d liu t ng v cc b phn, ph tng ca my. Duy tu, sa cha, phc ch di tch lch s, vn ho, bo tng. Vn ti, bc xp bao. No vt lung, lch, cng sng, cng bin; hot ng trc vt, cu h. Pht hnh v chiu phim vi-i-. 3) Mc thu sut 10% : p dng i vi tt c cc hng ha, dch v cn li. b. Phng php tnh thu gi tr gia tng Phng php khu tr thu - i tng p dng l cc n v, t chc kinh doanh, doanh nghip thnh lp theo Lut Doanh nghip Nh nc, Lut Doanh nghip, Lut Hp tc x, doanh nghip c vn u t nc ngoi v cc n v, t chc kinh doanh khc. - Xc nh thu GTGT phi np: S thu GTGT phi np = Thu GTGT u ra Thu GTGT u vo c khu tr

Trong : Thu GTGT u ra bng (=) gi tnh thu ca hng ha, dch v chu thu bn ra nhn vi (x) thu sut thu GTGT ca hng ha, dch v . Thu GTGT u vo bng (=) tng s thu GTGT ghi trn ho n GTGT mua hng ha, dch v (bao gm c ti sn c nh) dng cho sn xut, kinh doanh hng ha, dch v chu thu GTGT. Phng php tnh thu GTGT trc tip trn gi tr gia tng - i tng p dng phng php tnh trc tip trn gi tr gia tng l: C nhn sn xut, kinh doanh l ngi Vit Nam. T chc, c nhn nc ngoi kinh doanh ti Vit Nam khng thuc cc hnh thc u t theo Lut u t nc ngoi ti Vit Nam cha thc hin y cc iu kin v k ton, ha n chng t lm cn c tnh thu theo phng php khu tr thu. C s kinh doanh mua, bn vng, bc, qu, ngoi t. - Xc nh thu GTGT phi np:

Bi ging mn hc : Thu

58

Ths. ON TRANH

S thu GTGT phi np GTGT ca hng ha, dch v

Gi tr gia tng ca hng ha, dch v chu thu Doanh s ca hng ha, dch v bn ra

x Thu sut thu GTGT ca hng ha, dch v Gi vn ca hng ha, dch v bn ra

Theo anh ch, trong t chc hch ton doanh thu, chi ph v ghi s k ton th phng php khu tr thu v phng php tnh thu GTGT trc tip c nhng im khc nhau c bn no ? V d ? 3. i tng khng chu thu gi tr gia tng 1) Sn phm trng trt, chn nui, thu sn, hi sn nui trng, nh bt cha ch bin thnh cc sn phm khc hoc ch qua s ch thng thng ca t chc, c nhn t sn xut, nh bt bn ra v khu nhp khu. 2) Sn phm l ging vt nui, ging cy trng, bao gm : trng ging, con ging, cy ging, ht ging, tinh dch, phi, vt liu di truyn cc khu nui trng, nhp khu v kinh doanh thng mi. 3) Sn phm mui c sn xut t nc bin, mui m t nhin, mui tinh, mui i-t. 4) Thit b, my mc, phng tin vn ti chuyn dng nm trong dy chuyn cng ngh v vt t xy dng thuc loi trong nc cha sn xut c cn nhp khu to ti sn c nh ca doanh nghip; thit b, my mc, vt t, phng tin vn ti thuc loi trong nc cha sn xut c cn nhp khu s dng trc tip vo hot ng nghin cu khoa hc v pht trin cng ngh; my bay, dn khoan, tu thu thu ca nc ngoi thuc loi trong nc cha sn xut c dng cho sn xut, kinh doanh; thit b, my mc, ph tng thay th, phng tin vn ti chuyn dng v vt t thuc loi trong nc cha sn xut c cn nhp khu tin hnh hot ng tm kim, thm d, pht trin m du kh. 5) Nh thuc s hu Nh nc do Nh nc bn cho ngi ang thu. 6) Chuyn quyn s dng t. 7) Dch v tn dng v qu u t, bao gm : hot ng cho vay vn; bo lnh cho vay; chit khu thng phiu v giy t c gi; bn ti sn m bo tin vay thu hi n, cho thu ti chnh ca cc t chc ti chnh, tn dng ti Vit Nam; cc hot ng chuyn nhng vn v hot ng kinh doanh chng khon.

Bi ging mn hc : Thu

59

Ths. ON TRANH

8) Bo him nhn th; bo him hc sinh; bo him vt nui, bo him cy trng v cc loi bo him khng nhm mc ch kinh doanh. 9) Dch v khm bnh, cha bnh, phng dch bnh, iu dng sc kho cho ngi v dch v th y. 10) Hot ng vn ho, trin lm v th dc, th thao mang tnh phong tro, qun chng, t chc luyn tp, thi u khng thu tin hoc c thu tin nhng khng nhm mc ch kinh doanh. Hot ng biu din ngh thut nh : ca ma, nhc, kch, xic, biu din ngh thut khc; dch v t chc biu din ngh thut; sn xut phim cc loi. Nhp khu, pht hnh v chiu phim nha, phim video ti liu : i vi phim nha khng phn bit ch loi phim; i vi phim ghi trn bng hnh, a hnh ch l phim ti liu, phng s, khoa hc. 11) Dy hc, dy ngh bao gm dy vn ho, ngoi ng, tin hc v dy cc ngh khc. 12) Pht sng truyn thanh, truyn hnh theo chng trnh bng ngun vn ngn sch nh nc. 13) Xut bn, nhp khu v pht hnh bo, tp ch, bn tin chuyn ngnh, sch chnh tr, sch gio khoa (k c di dng bng hoc a ghi ting, ghi hnh, d liu in t), gio trnh, sch vn bn php lut, sch khoa hc k thut, sch in bng ch dn tc thiu s, tranh, nh, p phch tuyn truyn c ng; in tin. 14) Dch v phc v cng cng v v sinh, thot nc ng ph v khu dn c, duy tr vn th, vn hoa, cng vin, cy xanh ng ph, chiu sng cng cng, dch v tang l. 15) Duy tu, sa cha, xy dng cc cng trnh vn ho, ngh thut, cng trnh phc v cng cng, c s h tng v nh tnh ngha bng ngun vn ng gp ca nhn dn v vn vin tr nhn o, k c trng hp c Nh nc cp h tr mt phn vn khng qu 30% tng vn thc chi cho cng trnh. 16) Vn chuyn hnh khch cng cng bng xe but, xe in phc v nhu cu i li ca nhn dn trong ni thnh, ni th, trong cc khu cng nghip hoc gia cc thnh th vi cc khu cng nghip ln cn theo gi v thng nht do c quan c thm quyn quy nh.

Bi ging mn hc : Thu

60

Ths. ON TRANH

17) iu tra c bn ca Nh nc do ngn sch nh nc cp pht kinh ph thc hin : bao gm iu tra, thm d a cht khong sn; ti nguyn nc, o c, lp bn , kh tng thu vn, mi trng. 18) Ti tiu nc phc v cho sn xut nng nghip; nc sch do t chc, c nhn t khai thc ti a bn min ni, hi o, vng su, vng xa phc v cho sinh hot nng thn, min ni, hi o, vng su, vng xa; 19) V kh, kh ti chuyn dng phc v quc phng, an ninh do B Ti chnh cng B Quc phng, B Cng an xc nh c th. i vi v kh, kh ti c mua, sn xut bng ngun vn ngn sch, vic khng tnh thu phi c xc nh c th trong d ton ngn sch. 20) Hng ho nhp khu trong cc trng hp sau : hng vin tr nhn o, vin tr khng hon li; qu tng cho cc c quan nh nc, t chc chnh tr, t chc chnh tr - x hi, t chc x hi, t chc x hi - ngh nghip, n v v trang nhn dn; qu biu, qu tng cho c nhn Vit Nam theo mc quy nh ca Chnh ph; dng ca cc t chc, c nhn nc ngoi theo tiu chun min tr ngoi giao; hng mang theo ngi trong tiu chun hnh l min thu; dng ca ngi Vit Nam sng nh c nc ngoi khi v nc mang theo. Hng ha bn cho cc t chc quc t, ngi nc ngoi vin tr nhn o, vin tr khng hon li cho Vit Nam. 21) Hng ho chuyn khu, qu cnh, mn ng qua Vit Nam; hng tm nhp khu, ti xut khu; hng tm xut khu, ti nhp khu; nguyn vt liu nhp khu sn xut, gia cng hng xut khu theo hp ng sn xut, gia cng vi nc ngoi. 22) Vn ti quc t; hng ho, dch v cung ng trc tip cho vn ti quc t v dch v ti bo him ra nc ngoi. 23) Chuyn giao cng ngh theo quy nh ti Chng III ca B lut Dn s nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam. i vi nhng hp ng chuyn giao cng ngh c km theo chuyn giao my mc, thit b th vic khng tnh thu ch thc hin i vi phn gi tr cng ngh chuyn giao; phn mm my tnh, tr phn mm my tnh xut khu. 24) Dch v bu chnh, vin thng v Internet ph cp theo chng trnh ca Chnh ph. 25) Vng nhp khu dng thi, ming v cc loi vng cha c ch tc thnh cc sn phm m ngh, trang sc hay sn phm khc. Vng dng

Bi ging mn hc : Thu

61

Ths. ON TRANH

thi, ming v cc loi vng cha ch tc c xc nh ph hp vi cc quy nh quc t. 26) Sn phm xut khu l ti nguyn khong sn khai thc cha ch bin thnh sn phm khc quy nh c th di y : - Du th; - phin, ct, t him; - qu; - Qung mng-gan, qung thic, qung st, qung crm-mt, qung mnht, qung a-pa-tt. 27) Sn phm l b phn nhn to dng thay th cho b phn ca ngi bnh; nng, xe ln v dng c chuyn dng khc dng cho ngi tn tt; 28) Hng ho, dch v ca nhng c nhn kinh doanh c mc thu nhp bnh qun thng thp hn mc lng ti thiu Nh nc quy nh i vi cng chc nh nc. Thu nhp c xc nh bng doanh thu tr chi ph hp l hot ng kinh doanh ca c nhn kinh doanh . C s kinh doanh khng c khu tr v hon thu gi tr gia tng u vo ca hng ho, dch v s dng cho sn xut, kinh doanh hng ha, dch v thuc i tng khng chu thu gi tr gia phi tnh vo gi tr hng ho, dch v, nguyn gi ti sn c nh hoc chi ph kinh doanh. Theo anh ch, Vit Nam c th gia nhp WTO thnh cng, Lut thu GTGT c sa i nhng im no ? V v sao cn phi sa i cc im ny trong Lut thu GTGT ? III. THU TIU TH C BIT 1. Khi nim Thu tiu th c bit (TTB) l mt khon thu thu vo mt s loi hng ha, dch v nht nh c tnh cht c bit cn iu tit tnh ly thoi ca cc sc thu tiu dng khc v cn hn ch tiu dng mt s hng ha nh thuc l, ru. Thu TTB thu mt ln vo khu sn xut hoc nhp khu nn khng gy trng lp gip gim c chi ph hnh thu. Hng ha dch v thuc din chu thu TTB c khu tr tin thu TTB np khu trc khi tnh thu tiu th c bit khu sau. Ti Vit Nam, t 08/08/1990 c Lut thu TTB. Lut thu TTB c sa i v ban hnh li ngy 20/08/1998 v c sa i b sung ln 1

Bi ging mn hc : Thu

62

Ths. ON TRANH

ngy 17/06/2003 v ln 2 ngy 29/11/2005 nhm ph hp vi qu trnh hi nhp ca Vit Nam vo nn kinh t quc t. 2. Phm vi p dng Cn c vo cc vn bn: Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut thu Tiu th c bit v Lut thu Gi tr gia tng ca Quc hi nc Cng ho X hi Ch ngha Vit Nam s 57/2005/QH11 ngy 29 thng 11 nm 2005. Thng t s 119/2003/TT-BTC ngy 12/12/2003 ca B Ti chnh sa i v b sung Thng t s 168/1998/TT-BTC ngy 21/12/1998 ca B Ti chnh hng dn thi hnh Lut thu tiu th c bit a. i tng chu thu: Hng ha: gm c : a) Thuc l iu, x g; b) Ru; c) Bia; d) t di 24 ch ngi; ) Xng cc loi, nap-ta (naphtha), ch phm ti hp (reformade component) v cc ch phm khc pha ch xng; e) iu ha nhit cng sut t 90.000 BTU tr xung; g) Bi l; h) Vng m, hng m. Dch v: a) Kinh doanh v trng, mt-xa (Massage), ka-ra--k (Karaoke); b) Kinh doanh ca-si-n (casino), tr chi bng my gic-pt (jackpot); c) Kinh doanh gii tr c t cc; d) Kinh doanh gn (golf): bn th hi vin, v chi gn; ) Kinh doanh x s. b. i tng np thu TTB: i tng np thu TTB l t chc, c nhn c sn xut, nhp khu hng ha v kinh doanh dch v thuc i tng chu thu TTB. c. Cc tr ng h p hng ha khng ph i ch u thu TT B 1) Hng ha do cc c s sn xut, gia cng trc tip xut khu ra nc ngoi bao gm c hng ha bn, gia cng cho doanh nghip ch xut.

Bi ging mn hc : Thu

63

Ths. ON TRANH

2) Hng ha do c s sn xut bn hoc y thc cho c s kinh doanh xut khu xut khu theo hp ng kinh t. 3) Hng ho mang ra nc ngoi bn ti hi ch trin lm nc ngoi. 4) Hng ho nhp khu trong cc trng hp sau: Hng vin tr nhn o, vin tr khng hon li. Qu tng ca cc t chc, c nhn nc ngoi cho cc c quan nh nc, t chc chnh tr, t chc chnh tr - x hi, t chc x hi, t chc x hi -ngh nghip, n v v trang nhn dn. Qu tng c xc nh theo mc quy nh ca Chnh ph hoc ca B Ti chnh. dng ca t chc, c nhn nc ngoi c hng tiu chun min tr ngoi giao do Chnh ph Vit Nam quy nh ph hp vi cc iu c quc t m Vit Nam k kt hoc tham gia. Hng ho mang theo ngi trong tiu chun hnh l min thu nhp khu ca c nhn ngi Vit Nam v ngi nc ngoi khi xut, nhp cnh qua ca khu Vit Nam. 5) Hng ho chuyn khu, qu cnh, mn ng qua Vit Nam theo cc hnh thc: - Hng ha c vn chuyn thng t nc xut khu n nc nhp khu khng qua ca khu Vit Nam; - Hng ha c vn chuyn t nc xut khu n nc nhp khu c qua ca khu Vit Nam nhng khng lm th tc nhp khu vo Vit Nam v khng lm th tc xut khu ra khi Vit Nam; - Hng ha c vn chuyn t nc xut khu n nc nhp khu c qua ca khu Vit Nam v a vo kho ngoi quan, khng lm th tc nhp khu vo Vit Nam v khng lm th tc xut khu ra khi Vit Nam; - Hng qu cnh, mn ng qua ca khu, bin gii Vit Nam trn c s Hip nh k kt gia hai Chnh ph hoc ngnh, a phng c Th tng Chnh ph cho php. 6) Hng ho tm nhp khu ti xut khu, nu thc ti xut khu trong thi hn cha phi np thu nhp khu theo ch quy nh th khng phi np thu TTB tng ng vi s hng thc ti xut khu. 7) Hng tm nhp khu d hi ch, trin lm nu thc ti xut khu trong thi hn cha phi np thu nhp khu theo ch quy nh. 8) Hng ha t nc ngoi nhp khu vo khu ch xut, doanh nghip ch xut.

Bi ging mn hc : Thu

64

Ths. ON TRANH

9) Hng ho nhp khu bn ti cc ca hng kinh doanh hng min thu cc cng bin, sn bay quc t, bn cho cc i tng c hng ch mua hng min thu theo quy nh ca Chnh ph. 3. Cn c tnh thu a. Gi tnh thu Gi tnh thu TTB l gi bn ca c s sn xut cha c thu TTB. Trng hp: i vi hng nhp khu: Gi tnh thu TTB i vi hng nhp khu thuc din chu thu TTB c xc nh nh sau: Gi tnh thu TTB = gi tnh thu nhp khu + thu nhp khu. Cn i vi sn phm, hng ha sn xut trong nc th gi tnh thu l gi cha c thu TBB c qui i t gi bn hng c thu V d: Gi bn mt kt bia chai H ni l 140.000/kt c bao gm thu GTGT 10% v thu TTB 75%. Th gi tnh thu TTB cn c vo gi bn khng c thu GTGT v c tnh nh sau : Gi bn khng c thu GTGT = Gi tnh thu TTB =
127.273 1,75 140.000 = 127.273 ng 1.1

= 72.727 ng

b. Thu sut thu TTB Bng 3.2 Loi hng ha, dch v v cc thu sut thu TTB STT Hng ho, dch v Thu sut (%)

I - Hng ho 1. Thuc l iu, x g a) X g b) Thuc l iu - Nm 2006-2007 - T nm 2008 2. Ru a) Ru t 40 tr ln b) Ru t 20 n di 40 c) Ru di 20 , ru hoa qu, ru thuc 3. Bia a) Bia chai, bia hp

65 55 65 65 30 20 75

Bi ging mn hc : Thu

65

Ths. ON TRANH

b) Bia hi, bia ti - Nm 2006-2007 - T nm 2008 4. t a) t t 5 ch ngi tr xung b) t t 6 n 15 ch ngi c) t t 16 n di 24 ch ngi Xng cc loi, nap-ta (naptha), ch phm ti hp v 5. cc ch phm khc dng pha ch xng iu ho nhit cng sut t 90.000 BTU tr 6. xung 7. Bi l 8. Vng m, hng m II - Dch v 1. Kinh doanh v trng, mt-xa, ka-ra--k 2. Kinh doanh ca-si-n, tr chi bng my gic-pt 3. Kinh doanh gii tr c t cc 4. Kinh doanh gn: bn th hi vin, v chi gn 5. Kinh doanh x s (Theo Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut thu Tiu v Lut thu Gi tr gia tng ngy 29 thng 11 nm 2005) IV. THU XUT KHU, THU NHP KHU 1. Khi nim v vi nt lch s

30 40 50 30 15 10 15 40 70 30 25 25 10 15 th c bit

Thu xut khu, thu nhp khu hay cn gi chung l thu quan (tariff) l mt loi thu nh vo cc hng ha c giao thng qua bin gii cc quc gia hoc mt nhm cc quc gia thnh lp lin minh thu quan. Mc tiu ca vic s dng thu quan ni chung l tng thu nhp, bo h cng nghip ni a hoc c hai. Vi mc tiu tng thu nhp thu th thu quan c 3 u im. Th nht, di mt s iu kin no th n ly c thu nhp t nhng ngi nc ngoi m khng th ly c bng cch no khc na; thm ch trong trng hp m vic nh thu ngi nc ngoi l khng kh thi th s xut hin trn b mt ca vic nh thu vo h hay hng ha nc h thng lm cho thu quan d c chp nhn v mt chnh tr hn l nh thu trc tip vo hng ha tiu dng trong ni a; v trong nhiu trng hp cc nc ang pht trin th vic thu thu bin gii d dng hn cc hot ng kinh t trong ni a. ng lc th hai cho vic s dng thu quan l bo h cng nghip ni a. Bng vic lm tng gi hng nhp khu, thu quan cho php cc nh

Bi ging mn hc : Thu

66

Ths. ON TRANH

cnh tranh trong ni a tng gi hng ha ca h v kim thm thu nhp. Nu cc nh cnh tranh ni a c th tng sn lng v tr nn hiu qu hn, thu quan c th c bin h nh l mt s bo v cc ngnh cng nghip non tr. Mt lp lun na l vic bo h ngnh cng nghip ni a s lm tng vic lm. Tuy nhin trn thc t th thu quan cng c s dng bo h cho nhng ngnh cng nghip c, c xy dng t lu v nhiu l do khc nhau v khng vn hnh c mt cch c li nhun nu thiu i thu quan. Tuy cc lp lun v vic s dng thu quan trn y c v rt hp dn nhng mi lp lun ny u c nhng l l chng li. Chng hn trong khi lm tng thu nhp t thu, thu quan cng lm gim tng s hot ng kinh t c th b nh thu. Mc d l c v nh thu ngi hay hng ha nc ngoi, n thc s l mt loi thu gin thu v i khi l ngm n vo nhng ngi tiu dng ni a v khng lm g kch thch hiu qu cc doanh nghip ch bin ni a. Nu mc tiu l u i mt s ngnh cng nghip ni a no , c nhng cch trc tip v hiu qu hn nh s dng cc khon tr cp. Thu nhp khu l hnh thc ph bin v ch yu nht ca thu quan. Nh ni trn, n c th c nh cho mc tiu thu nhp hoc bo h hoc c hai nhng kt qu l n li khuyn khch nhng hot ng sn xut phi kinh t trong ni a sn xut nhng hng ha b nh thu. Thm ch nu hng nhp khu ng gp mt phn ln vo c s nh thu th iu tt hn l nh thu mi loi hng tiu dng ch khng ch l tiu dng hng nhp khu trnh nhng s bo h phi kinh t. Thu nhp khu khng cn ng vai tr nh mt ngun thu nhp quan trng trong cc nc pht trin. V d M, thu nhp t thu nhp khu vo nm 1808 chim gp i tng chi tiu ca chnh ph, trong khi vo nm 1837 th n ch cn t hn 1/3 khon chi tiu ny. Cho ti gn cui th k 19, cc khon thu t thu quan chim khong 6% trc khi kt thc chin tranh th gii ln th II v t cn st gim hn na. Thu xut khu khng cn c s dng vi mt mc ln na ngoi tr vic nh thu mt s khong sn v sn phm nng nghip. Mt s nc giu v ti nguyn ph thuc phn ln vo thu xut khu. Thu xut khu rt thng dng trong qu kh v l mt cng c chnh sch quan trng ca ch ngha trng thng. Chc nng chnh ca n l bo v cc nh cung cp ni a hn l tng thu nhp. Thu xut khu ln u tin xut hin Anh vo nm 1257 bi mt o lut nh thu vo da v len. Hin nay thu xut khu ni chung c nh bi cc quc gia sn xut cc nguyn liu th hn l bi cc quc gia pht trin.

Bi ging mn hc : Thu

67

Ths. ON TRANH

2. Qu trnh hnh thnh thu xut khu, thu nhp khu Vit Nam Thu xut khu, thu nhp khu c nh nc ban hnh vo nm 1951. Lc by gi thu xut khu, thu nhp khu l cng c qun l vic xut, nhp hng ha gia vng t do v vng b tm chim, bo v v pht trin kinh t vng t do, xc tin vic giao lu hng ha ti cn thit cho qun i v nhn dn. Thu tnh theo gi hng v thu sut cao hay thp ty theo yu cu hn ch hay khuyn khch xut nhp t hay nhiu, yu cu u tranh kinh t vi ch v c li cho ta. Hot ng ca thu ch yu da trn phng chm u tranh kinh t vi ch: y mnh sn xut, tranh th nhp cc th hng cn thit cho khng chin, cho sn xut, v i sng nhn dn. Cho nn, Nh nc min thu nhp khu cho tt c cc th hng ca vng t do (lm th sn, hng th cng). Mt khc, hn ch nhp hng t vng ch, hng nhp gm 116 th, thu xut t 30% tr ln. Qua nhiu ln sa i, b sung cho ph hp vi tng giai on pht trin ca t nc, thu nhp khu, thu xut khu c ban hnh thnh lut ti k hp th 10 Quc hi kha VIII vo ngy 26/12/1991, v c Ch tch nc k cng b bng Lnh s 64 LCT/ HNN8 ngy 4/1/1992. Nhng trc nhng bin i v yu cu v kinh t - x hi nhng nm gn y, Lut thu nhp khu, thu xut khu li c sa i b sung vo thng 7 nm 1993 v ln 2 Lut thu sa i, b sung mt s iu ca Lut thu xut khu, thu nhp khu ngy 20/5/1998 v c hiu lc thi hnh t 1/1/1999. Vit Nam gia nhp WTO v hi nhp hon ton vo nn thng mi th gii, Quc hi nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam kha XI, k hp th 7 ban hnh Lut thu xut khu, thu nhp khu ngy 14 thng 6 nm 2005 v c hiu lc thi hnh t ngy 01 thng 01 nm 2006. Lut thu xut khu, thu xut khu mi bi b cc lut v cc iu ti cc lut sau: Lut thu xut khu, thu nhp khu nm 1991, Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut thu xut khu, thu nhp khu nm 1993, Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut thu xut khu, thu nhp khu nm 1998; bi b quy nh v thu xut khu, thu nhp khu ti iu 25 ca Lut khuyn khch u t trong nc, iu 47 ca Lut u t nc ngoi ti Vit Nam, khon 2 iu 42 ca Lut khoa hc v cng ngh v iu 34 ca Lut du kh. 3. i tng ca thu xut khu, thu nhp khu a. i t ng ch u thu Hng ho trong cc trng hp sau y l i tng chu thu xut khu, thu nhp khu, tr hng ho quy nh ti iu 2 ca Ngh nh ny:

Bi ging mn hc : Thu

68

Ths. ON TRANH

1) Hng ho xut khu, nhp khu qua ca khu, bin gii Vit Nam bao gm: hng ho xut khu, nhp khu qua ca khu ng b, ng sng, cng bin, cng hng khng, ng st lin vn quc t, bu in quc t v a im lm th tc hi quan khc c thnh lp theo quyt nh ca c quan nh nc c thm quyn. 2) Hng ho c a t th trng trong nc vo khu phi thu quan v t khu phi thu quan vo th trng trong nc. Khu phi thu quan bao gm: khu ch xut, doanh nghip ch xut, kho bo thu, khu bo thu, kho ngoi quan, khu kinh t thng mi c bit, khu thng mi - cng nghip v cc khu vc kinh t khc c thnh lp theo Quyt nh ca Th tng Chnh ph, c quan h mua bn trao i hng ho gia khu ny vi bn ngoi l quan h xut khu, nhp khu. 3) Hng ho mua bn, trao i khc c coi l hng ho xut khu, nhp khu. b. i tng khng chu thu Hng ho trong cc trng hp sau y l i tng khng chu thu xut khu, thu nhp khu: 1) Hng ho vn chuyn qu cnh qua ca khu, bin gii Vit Nam theo quy nh ca php lut. 2) Hng ho vin tr nhn o, hng ho vin tr khng hon li ca cc Chnh ph, cc t chc thuc Lin hp quc, cc t chc lin chnh ph, cc t chc quc t, cc t chc phi Chnh ph nc ngoi (NGO), cc t chc kinh t hoc c nhn ngi nc ngoi cho Vit Nam v ngc li, nhm pht trin kinh t - x hi, hoc cc mc ch nhn o khc c thc hin thng qua cc vn kin chnh thc gia hai Bn, c cp c thm quyn ph duyt; cc khon tr gip nhn o, cu tr khn cp nhm khc phc hu qu chin tranh, thin tai, dch bnh. 3) Hng ho t khu phi thu quan xut khu ra nc ngoi; hng ho nhp khu t nc ngoi vo khu phi thu quan v ch s dng trong khu phi thu quan; hng ho a t khu phi thu quan ny sang khu phi thu quan khc. 4) Hng ho l phn du kh thuc thu ti nguyn ca Nh nc khi xut khu. Trong trng hp iu c quc t m Cng ho x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin c quy nh v thu xut khu, thu nhp khu th p dng quy nh ca iu c quc t .

Bi ging mn hc : Thu

69

Ths. ON TRANH

4. Phng php tnh thu nhp khu, thu xut khu a. Cn c tnh thu 1) i vi mt hng p dng thu sut theo t l phn trm (%), cn c tnh thu l: a) S lng tng mt hng thc t xut khu, nhp khu ghi trong T khai hi quan; b) Gi tnh thu tng mt hng; c) Thu sut tng mt hng. 2) i vi mt hng p dng thu tuyt i, cn c tnh thu l: a) S lng tng mt hng thc t xut khu, nhp khu ghi trong T khai hi quan; b) Mc thu tuyt i tnh trn mt n v hng ho. b. Gi tnh thu v t gi tnh thu 1) Gi tnh thu i vi hng ho xut khu l gi bn ti ca khu xut theo hp ng (gi FOB), khng bao gm ph vn ti (F) v ph bo him (I), c xc nh theo quy nh ca php lut v tr gi hi quan i vi hng ha xut khu. 2) Gi tnh thu i vi hng ho nhp khu l gi thc t phi tr tnh n ca khu nhp u tin theo hp ng (gi CIF, DAF), c xc nh theo quy nh ca php lut v tr gi hi quan i vi hng ho nhp khu. 3) T gi gia ng Vit Nam vi ng tin nc ngoi dng xc nh gi tnh thu l t gi giao dch bnh qun trn th trng ngoi t lin ngn hng do Ngn hng Nh nc Vit Nam cng b ti thi im tnh thu, c ng trn Bo Nhn dn, a tin trn trang in t hng ngy ca Ngn hng Nh nc Vit Nam; trng hp vo cc ngy khng pht hnh Bo Nhn dn, khng a tin ln trang in t hoc c pht hnh, c a tin ln trang in t nhng khng thng bo t gi hoc thng tin cha c cp nht n ca khu trong ngy th t gi tnh thu ca ngy hm c p dng theo t gi tnh thu ca ngy lin k trc . i vi cc ng ngoi t cha c Ngn hng Nh nc Vit Nam cng b t gi giao dch bnh qun trn th trng ngoi t lin ngn hng th xc nh theo nguyn tc t gi tnh cho gia t gi ng la M (USD) vi ng Vit Nam v t gi gia ng la M vi cc ngoi t do Ngn hng Nh nc Vit Nam cng b ti thi im tnh thu.

Bi ging mn hc : Thu

70

Ths. ON TRANH

c. ng tin np thu Thu xut khu, thu nhp khu c np bng ng Vit Nam. Trng hp np thu bng ngoi t th i tng np thu phi np bng ngoi t t do chuyn i. Vic quy i t ngoi t ra ng Vit Nam c tnh theo t gi giao dch bnh qun trn th trng ngoi t lin ngn hng do Ngn hng Nh nc Vit Nam cng b ti thi im tnh thu. d. Thu sut 1) Thu sut i vi hng ho xut khu c quy nh c th cho tng mt hng ti Biu thu xut khu. 2) Thu sut i vi hng ho nhp khu c quy nh c th cho tng mt hng, gm thu sut u i, thu sut u i c bit v thu sut thng thng: a) Thu sut u i p dng i vi hng ho nhp khu c xut x t nc, nhm nc hoc vng lnh th thc hin i x ti hu quc trong quan h thng mi vi Vit Nam. Thu sut u i c quy nh c th cho tng mt hng ti Biu thu nhp khu u i; b) Thu sut u i c bit p dng i vi hng ho nhp khu c xut x t nc, nhm nc hoc vng lnh th thc hin i x ti hu quc trong quan h thng mi vi Vit Nam theo th ch khu vc thng mi t do, lin minh thu quan hoc to thun li cho giao lu thng mi bin gii v trng hp u i c bit khc; iu kin p dng thu sut u i c bit: - Phi l nhng mt hng c quy nh c th trong tho thun k gia Vit Nam vi nc, nhm nc hoc vng lnh th thc hin u i c bit v thu v phi p ng cc iu kin ghi trong tha thun. - Phi l hng ho c xut x ti nc, nhm nc hoc vng lnh th m Vit Nam tham gia tho thun u i c bit v thu. c) Thu sut thng thng p dng i vi hng ho nhp khu c xut x t nc, nhm nc hoc vng lnh th khng thc hin i x ti hu quc v khng thc hin u i c bit v thu nhp khu vi Vit Nam. Thu sut thng thng c p dng thng nht bng 150% mc thu sut u i ca tng mt hng tng ng quy nh ti Biu thu nhp khu u i.

Bi ging mn hc : Thu

71

Ths. ON TRANH

5. Bin php v thu t v, chng bn ph gi, chng tr cp, chng phn bit i x trong nhp khu hng ho Nu hng ho nhp khu qu mc vo Vit Nam, c s tr cp, c bn ph gi hoc c s phn bit i x i vi hng ho xut khu ca Vit Nam th b p dng mt trong cc bin php v thu sau y: 1) Tng mc thu nhp khu i vi hng ho nhp khu qu mc vo Vit Nam theo quy nh ca php lnh v t v trong nhp khu hng ho nc ngoi vo Vit Nam. 2) Thu chng bn ph gi i vi hng ho bn ph gi nhp khu vo Vit Nam theo quy nh ca php lnh v chng bn ph gi hng ho nhp khu vo Vit Nam. 3) Thu chng tr cp i vi hng ho c tr cp nhp khu vo Vit Nam theo quy nh ca Php lnh v chng tr cp hng ho nhp khu vo Vit Nam. 4) Thu chng phn bit i x i vi hng ho c nhp khu vo Vit Nam c xut x t nc, nhm nc hoc vng lnh th m c s phn bit i x v thu nhp khu hoc c bin php phn bit i x khc theo quy nh ca php lut v i x ti hu quc v i x quc gia trong thng mi quc t. Cc vn bn tham kho v tra cu Lut thu xut khu, thu nhp khu ban hnh ngy 14 thng 6 nm 2005 Ngh nh s 149/2005/N-CP ngy 8/12/2005 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Lut thu xut khu, thu nhp khu; Lut hi quan s 29/2001/QH10 ngy 29/6/2001; Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut hi quan s 42/2005/QH11 ngy 14/6/2005. Ngh nh s 154/2005/N-CP ngy 15/12/2005 ca Chnh ph quy nh chi tit mt s iu ca Lut hi quan v th tc hi quan, kim tra, gim st hi quan; Ngh nh s 155/2005/N-CP ngy 15/12/2005 ca Chnh ph quy nh v vic xc nh tr gi hi quan i vi hng ho xut khu, nhp khu; Ngh nh s 66/2002/N-CP ngy 1/7/2002 ca Chnh ph quy nh v nh mc hnh l ca ngi xut cnh, nhp cnh v qu biu, tng nhp khu c min thu. Thng t S: 113/2005/TT-BTC ngy 15 thng 12 nm 2005, hng dn thi hnh thu xut khu, thu nhp khu.

Bi ging mn hc : Thu

72

Ths. ON TRANH

CHNG 4 THU THU NHP

I. KHI NIM, C IM CA THU THU NHP 1. Khi nim thu nhp Theo t in bch khoa Wikipedia, thu nhp l tin c c t cc hot ng kinh doanh hp php ca c nhn hay doanh nghip. Theo Hip hi tiu chun k ton quc t (International Accounting Standards Board), Thu nhp l s gia tng li ch kinh t di dng dng tin thu vo, tng ti sn hay gim n trong k k ton, kt qu l lm tng vn s hu ch, khng k vn s hu ch tng ln do s ng gp ca cc c ng. Theo nh kinh t hc Paul A. Samuelson, thu nhp l tng s tin kim c hoc thu gp c trong mt khon thi gian nht nh thng l mt nm. D thut ng thu nhp c inh ngha di cc kha cnh khc nhau, chung qui c cc im chung sau y: - Thu nhp lun gn vi mt ch th nht nh th hin tnh s hu ca thu nhp. V d : Thu nhp c nhn, thu nhp doanh nghip, thu nhp ca cc t chc, thu nhp ca Chnh ph - Thu nhp thng c biu hin di hnh thc gi tr v c nhn bit thng qua cc hnh thc khc nhau lm gia tng gi tr ca thu nhp. V d : Th lao tin lng, thng; thu nhp t cc loi ti sn; thu nhp t hot ng kinh doanh; thu nhp t li ch cng cng - Thu nhp c hnh thnh qua phn phi ln u v phn phi li thu nhp quc dn nh vo hot ng ca c ch th trng v s can thip ca nh nc. Vic nghin cu cc nhn t lm nh hng n ti thu nhp nhm gip cho cc nh qun l v hoch nh chnh sch c quan im khch quan khi ra cc cng c iu ha phn phi thu nhp trong nn kinh t x hi. Vic phn phi thu nhp trong phm vi x hi c th c o bng ng cong Lorenz v h s GINI.

Bi ging mn hc : Thu

73

Ths. ON TRANH

S o lng ny ch ra c tn ti s bt bnh ng trong thu nhp khng th chp nhn c v mt chnh tr, th phi thc hin cc chnh sch ti phn phi thu nhp bng vic nh thu cao nhng ngi giu c so vi ngi c thu nhp trung bnh v c chnh sch tr cp v h tr thu nhp theo cc cch khc nhau i vi nhng ngi sng di mc ngho. Nhng bt cng v thu nhp c th hin trn ng con Lorenz. Nu s phn phi thu nhp l hon ton cng bng th n s c biu th bng ng thng nghing 45o. Nu mt ngi, c biu th ngoi cng bn phi, nhn ton b thu nhp, th ng cong Lorenz s i theo na chu vi ca hnh vung, dc theo trc x v theo cnh bn phi sng sng vi trc y. Trn thc t, cc ng cong Lorenz c phn b gia ng thng nghing 450 v vi ng bt cng bng hon ton. Khi gi x v y l cc ta thuc ng cong Lorenz, cn x v y l cc gia s tng ng i qua cc ta ny, khi ch s Gini v s bt cng bng l
G= 2 100 (x y )x 10.00 0

Ch s Gini l cng thc ton hc tnh din tch gia ng bnh ng v ng cong Lorenz. Trong trng hp bnh ng tuyt i, h s Gini bng 0 v trong trng hp bt bnh ng tuyt i, h s Gini bng 1.

Bi ging mn hc : Thu

74

Ths. ON TRANH

2. Khi nim v c im ca thu thu nhp Thu thu nhp l loi thu iu tit trc tip thu nhp thc t ca cc c nhn v cc t chc trong x hi trong mt khong thi gian nht nh thng l mt nm. Nhn chung, hu ht cc nc u p dng thng nht hai loi thu: thu thu nhp c nhn v thu thu nhp cng ty. Thu thu nhp c p dng t lu trn th gii : Anh nm 1798, th tng ng quyn l William Pitt the Younger nh thu vo thu nhp tng ngn sch chi tiu cho v kh v kh ti nhm chng li cuc chin ca Napoleon. Sau nhiu nc p dng loi thu ny nh Php nm 1842; Nht nm 1887; M nm 1913; Trung Quc nm 1936Ti Vit Nam, t nm 1954 p dng thu li tc doanh nghip, nm 1990 c Lut thu li tc ra i, ngy 10/5/1997 sa i Lut thu li tc bng Lut thu thu nhp doanh nghip p dng t 01/01/1999; n ngy 17 thng 6 nm 2003 Lut thu thu nhp doanh nghip c sa i b sung v p dng mt mc thu thng nht 28% cho cc doanh nghip trong nc v cc doanh nghip c vn u t nc ngoi. Ring thu thu nhp c nhn c p dng theo Php lnh thu thu nhp ban hnh nm 1990, n 1/1/1996 nm sa i thnh Php lnh thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao; n 1/1/1999 Php lnh thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao c sa i b sung. ph hp vi iu kin gia nhp WTO ca Vit nam, nm 2007 Quc hi

Bi ging mn hc : Thu

75

Ths. ON TRANH

s ban hnh Lut thu thu nhp c nhn thay th cho Php lnh thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao. Thu thu nhp c cc c im sau : Thu thu nhp l thu trc thu. Tnh cht trc thu biu hin s ng nht gia i tng np thu theo lut v i tng chu thu trn phng din kinh t. Thu nhp ca ngi sn xut kinh doanh, nh u t, ngi cung cp dch v, c nhn s chu s iu tit theo lut thu thu nhp v chnh h phi np cc khon thu ny. V vy, i vi i tng chu thu t c kh nng chuyn gnh nng cho cc i tng khc ti thi im np thu. Thu nhp tnh thu ph thuc vo cch xc nh thu nhp doanh nghip v thu nhp c nhn. Chnh ph cc nc thng s dng thu thu nhp thc hin cc chnh sch kinh t x hi ti cc thi k khc nhau, do vy cc phng php xc nh cc yu t nm trong phm vi x nh thu nhp chu thu, cc chi ph c khu tr, thu sut, biu thu, min gim thu thu nhp u phn nh cc chnh sch ny. Thu thu nhp thng mang tnh ly tin so vi thu nhp. c im ny ca thu thu nhp tha mn yu cu cng bng theo chiu dc khi thit k thu. 3. Cc nguyn tc nh thu thu nhp a. Nguyn tc nh thu theo tnh trng c tr v nguyn tc nh thu theo ngun pht sinh thu nhp - H thng nh thu theo nguyn tc c tr khi mt ch th c coi l c tr mt nc phi np thu ti nc cho mi khon thu nhp pht sinh t tt c cc nc trn th gii. Khi p dng nguyn tc ny, bt k vic cc quc gia c th p dng thu sut ring i vi cc nh u t nc ngoi c tr th ngun vn quc t cng c phn b mt cch c hiu qu. Thng thng, cc nc khc nhau c qui nh khc nhau v tnh trng c tr. - H thng nh thu theo ngun pht sinh thu nhp khi ch th ch phi np thu thu nhp i vi khon thu nhp pht sinh ti nc s ti m khng phi np thu thu nhp i vi khon thu nhp pht sinh nc ngoi. Trong bt k trng hp no, c tnh c bn ca nguyn tc nh thu ti ngun l m bo cho cc nh u t trong nc v nh u t nc ngoi c i x nh nhau ti mi quc gia trn phng din thu. Khi quc gia c tr v quc gia ngun thu nhp cng i quyn thu thu, gi l xung t v quyn nh thu, th thng c gii quyt bng cch cng

Bi ging mn hc : Thu

76

Ths. ON TRANH

nhn quyn u tin thu thu ca quc gia pht sinh thu nhp. trnh nh thu trng ln cng mt khon thu nhp, quc gia c tr thng cho php nh u t c khu tr phn thu np nc ngoi khi tnh thu thu nhp phi np. Nu ton b s thu np nc ngoi c khu tr th tnh trung lp ca nguyn tc c tr c m bo. b. Nguyn tc nh thu trn c s thu nhp chu thu hin hu Ni dung ca nguyn tc ny c xem xt di gc sau : 1) Mi khon thu nhp m cc ch th nhn c trong k tnh thu khng phn bit ngun pht sinh u c th a vo thu nhp chu thu sau khi loi b nhng khon c php lut qui nh khng phi chu thu thu nhp. 2) Thu nhp chu thu phi l thu nhp rng, ngha l thu nhp sau khi tr cc chi ph to ra thu nhp v cc khon c php gim tr. 3) Thu nhp chu thu phi l thu nhp c thc, xc nh c, tnh ton c v ph hp vi kh nng qun l. c. Nguyn tc nh thu trn thu nhp nm Thng thng cc quc gia qui nh thi gian xc nh doanh thu tnh thu nhp chu thu l mt nm. Tuy nhin, trong thc t vn c cc tnh hung sau: - Khon thu nhp nhn c thi im hin ti c th l kt qu ca cc hot ng lao ng hoc u t trong qu kh. - Khon thu nhp cng c th l khon c tnh trc ca cc hot ng trong tng lai. Vic tnh thu thu nhp pht sinh theo nm thc cht ch c coi l hnh thc tm tnh. 4. Phng php nh thu thu nhp Trong php lut thu thu nhp, mi nc qui nh cc phng php thu thu thu nhp khc nhau. V phng din l thuyt, tn ti ba m hnh nh thu thu nhp.

Bi ging mn hc : Thu

77

Ths. ON TRANH

a. nh thu theo tng ngun thu nhp Theo phng php ny s p dng mt thu sut tng ng cho tng ngun thu nhp pht sinh. i vi mi ngun thu nhp khc nhau s c tng ng cc chi ph pht sinh to ra thu nhp. Do vy, thu nhp rng c tnh khc nhau v p dng cho mi thu nhp rng cc mc thu sut khc nhau. u im : Phng php ny kh trn thu v m bo cng bng gia cc ch th trong vic iu tit thu nhp thng qua thu. Nhc im : - Trn thc t xc nh r thu nhp rng tng ngun thu nhp ca cc ch th trong mt thi gan nht nh thng khng n gin. - Xc nh ranh gii gia cc loi thu nhp khng chnh xc th ngha cng bng ca thu thu nhp s khng m bo. - Cc nh thu ny s dn n hnh ng ngi np thu chn cc hot ng c thu sut thu nhp thp khng mang li hiu qu cho x hi. b. nh thu trn tng thu nhp Phng php ny tin hnh nh thu trn tng thu nhp m i tng np thu nhn c trong k tnh thu, khng phn bit tng loi thu nhp t cc ngun khc nhau. Lc , thu nhp chu thu l phn chnh lch gia tng thu nhp v tng chi ph. u im : Phng php nh thu trn tng thu nhp l n gin, ph hp vi cc i tng np thu khi c nhiu khon thu nhp v vic phn ra tng loi thu nhp khng c ngha ln. c. nh thu hn hp theo tng thu nhp v theo tng ngun y l phng php kt hp cc c im ca c hai phng php trn. Ni dung ca phng php ny l lc u nh thu theo ngun hnh thnh thu nhp, sau tng hp tt c cc khon thu nhp li v nh trn tng thu nhp mt mc thu na. Phng php ny cho php p dng thu sut ly tin ngoi thu sut thng thng trn tng loi thu nhp. u im : m bo s iu tit cng bng v thc hin cc mc tiu cn khuyn khch hoc hn ch.

Bi ging mn hc : Thu

78

Ths. ON TRANH

Nhc im : Tnh ton phc tp v phi xc nh ring r thu nhp theo tng ngun, chi ph pht sinh to ra thu nhp, ng thi xc nh tng thu nhp nhn c ca i tng np thu. II. THU THU NHP DOANH NGHIP 1. Khi nim v phm vi p dng thu thu nhp doanh nghip a) Khi nim : Thu thu nhp doanh nghip l loi thu trc thu nh vo thu nhp rng ca cc doanh nghip, t chc v c nhn c tin hnh cc hot ng sn xut kinh doanh. Thu nhp rng l khon chnh lch gia doanh thu, chi ph hp l v cc thu nhp khc ngoi hot ng sn xut kinh doanh. Lut thu thu nhp doanh nghip ti Vit Nam c hiu lc t ngy 01/01/2004 do Quc hi 10, k hp th 3 ban hnh ngy 17 thng 6 nm 2003. Lut ny p dng chung cho cc doanh nghip trong nc v cc doanh nghip c vn u t nc ngoi ti Vit Nam. Cc vn bn lut hng dn thc hin Lut thu thu nhp doanh nghip gm c: Ngh nh s 164/2003/N-CP ngy 22 thng 12 nm 2003 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Lut thu thu nhp doanh nghip v thng t s 128/2003/TTBTC ngy 22 thng 12 nm 2003 ca B Ti Chnh hng dn thi hnh ngh nh s 164/2003/N-CP ngy 22 thng 12 nm 2003 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Lut thu thu nhp doanh nghip. b) Phm vi p dng thu thu nhp doanh nghip T chc, c nhn sn xut, kinh doanh hng ho, dch v (gi chung l c s kinh doanh) di y c thu nhp chu thu phi np thu thu nhp doanh nghip: Cc t chc sn xut, kinh doanh hng ho, dch v gm c: Doanh nghip Nh nc c thnh lp v hot ng theo Lut doanh nghip Nh nc. Doanh nghip c thnh lp v hot ng theo Lut doanh nghip. Doanh nghip c vn u t nc ngoi v Bn nc ngoi tham gia hp ng hp tc kinh doanh theo Lut u t nc ngoi ti Vit Nam. Cng ty nc ngoi v t chc nc ngoi hot ng kinh doanh Vit Nam khng theo Lut u t nc ngoi ti Vit Nam.

Bi ging mn hc : Thu

79

Ths. ON TRANH

T chc kinh t ca t chc chnh tr, chnh tr - x hi, t chc x hi, t chc x hi - ngh nghip, n v v trang nhn dn; c quan hnh chnh, n v s nghip c t chc sn xut, kinh doanh hng ho, dch v. Hp tc x, t hp tc. Cc t chc khc c sn xut, kinh doanh hng ho, dch v. C nhn trong nc sn xut, kinh doanh hng ho, dch v bao gm: C nhn v nhm c nhn kinh doanh; h kinh doanh c th; c nhn hnh ngh c lp c hoc khng c vn phng, a im hnh ngh c nh thuc i tng kinh doanh (tr ngi lm cng n lng) phi ng k np thu thu nhp doanh nghip vi c quan thu nh: bc s, lut s, k ton, kim ton, ho s, kin trc s, nhc s v nhng ngi hnh ngh c lp khc; c nhn cho thu ti sn nh nh, t, phng tin vn ti, my mc thit b v cc loi ti sn khc. C nhn nc ngoi kinh doanh ti Vit Nam hoc c thu nhp pht sinh ti Vit Nam, khng phn bit hot ng kinh doanh c thc hin ti Vit Nam hay ti nc ngoi nh: cho thu ti sn, cho vay vn, chuyn giao cng ngh, hot ng t vn, tip th, qung co... Cng ty nc ngoi hot ng kinh doanh thng qua c s thng tr ti Vit Nam. C s thng tr l c s kinh doanh m thng qua c s ny cng ty nc ngoi thc hin mt phn hay ton b hot ng kinh doanh ca mnh ti Vit Nam mang li thu nhp. C s thng tr ca cng ty nc ngoi ch yu bao gm cc hnh thc sau : - Chi nhnh, vn phng iu hnh, nh my, xng sn xut, kho giao nhn hng ha, phng tin vn ti, hm m, m du hoc kh t, a im thm d hoc khai thc ti nguyn thin nhin hay cc thit b phng tin phc v cho vic thm d ti nguyn thin nhin; - a im xy dng; cng trnh xy dng, lp t, lp rp; cc hot ng gim st xy dng, cng trnh xy dng, lp t, lp rp; - C s cung cp cc dch v bao gm c dch v t vn thng qua ngi lm cng cho mnh hay mt i tng khc; - i l cho cng ty nc ngoi; - i din Vit Nam trong cc trng hp : + C thm quyn k kt cc hp ng ng tn cng ty nc ngoi;

Bi ging mn hc : Thu

80

Ths. ON TRANH

+ Khng c thm quyn k kt cc hp ng ng tn cng ty nc ngoi nhng thng xuyn thc hin vic giao hng ha hoc cung ng dch v ti Vit Nam. Trong trng hp Hip nh trnh nh thu hai ln m Cng ha x hi ch ngha Vit Nam k kt c quy nh khc v c s thng tr th thc hin theo quy nh ca Hip nh . 2. Phng php tnh thu thu nhp doanh nghip a. Thu nhp chu thu Thu nhp chu thu trong k tnh thu bao gm thu nhp chu thu ca hot ng sn xut, kinh doanh, dch v v thu nhp chu thu khc, k c thu nhp chu thu t hot ng sn xut, kinh doanh, dch v nc ngoi. K tnh thu c xc nh theo nm dng lch. Trng hp c s kinh doanh p dng nm ti chnh khc vi nm dng lch th k tnh thu xc nh theo nm ti chnh p dng. K tnh thu u tin i vi c s kinh doanh mi thnh lp v k tnh thu cui cng i vi c s kinh doanh chuyn i loi hnh doanh nghip, chuyn i hnh thc s hu, sp nhp, chia tch, gii th, ph sn c xc nh ph hp vi k k ton theo quy nh ca php lut v k ton. Thu nhp chu thu trong k tnh thu c xc nh theo cng thc sau: Thu nhp chu thu trong k tnh thu Doanh thu tnh thu nhp chu thu trong k tnh thu Chi ph hp l trong k + tnh thu Thu nhp chu thu khc trong k tnh thu

Sau khi xc nh thu nhp chu thu theo cng thc trn, c s kinh doanh c tr s l ca cc k tnh thu trc chuyn sang trc khi xc nh s thu thu nhp doanh nghip phi np theo quy nh. Trong trng hp Hip nh trnh nh thu hai ln m Cng ho x hi ch ngha Vit Nam k kt c quy nh khc v phng php xc nh thu nhp chu thu i vi c s thng tr th thc hin theo quy nh ca hip nh . Doanh thu tnh thu nhp chu thu, c xc nh nh sau:

Bi ging mn hc : Thu

81

Ths. ON TRANH

Doanh thu tnh thu nhp chu thu l ton b tin bn hng, tin cung cp dch v bao gm c tr gi, ph thu, ph tri m c s kinh doanh c hng khng phn bit thu c tin hay cha thu c tin. Doanh thu tnh thu nhp chu thu c xc nh c th i vi c s kinh doanh np thu gi tr gia tng theo cc phng php khc nhau nh sau: - i vi c s kinh doanh np thu gi tr gia tng theo phng php khu tr thu l doanh thu cha bao gm thu gi tr gia tng. - i vi c s kinh doanh np thu gi tr gia tng theo phng php trc tip trn gi tr gia tng l doanh thu bao gm c thu gi tr gia tng. Cc khon chi ph hp l, c xc nh nh sau: 1. Chi ph khu hao ti sn c nh s dng cho hot ng sn xut, kinh doanh hng ho, dch v. 2. Chi ph nguyn liu, vt liu, nhin liu, nng lng, hng ho s dng vo sn xut, kinh doanh hng ho, dch v lin quan n doanh thu v thu nhp chu thu trong k c tnh theo nh mc tiu hao vt t hp l v gi thc t xut kho. 3. Chi ph tin lng, tin cng v cc khon ph cp; tin n gia ca theo quy nh ca B Lut lao ng. 4. Chi ph nghin cu khoa hc, cng ngh (tr phn kinh ph do Nh nc hoc c quan qun l cp trn h tr); chi thng sng kin, ci tin m sng kin ny mang li hiu qu kinh doanh; chi ph cho o to lao ng theo ch quy nh; chi cho y t trong ni b c s kinh doanh; chi h tr cho cc trng hc c Nh nc cho php thnh lp v khi chi phi c ho n, chng t theo ch quy nh. 5. Chi ph dch v mua ngoi. 6. Cc khon chi cho lao ng n. 7. Chi tr li tin vay vn sn xut, kinh doanh hng ho, dch v ca ngn hng, cc t chc tn dng, cc t chc kinh t theo li sut thc t cn c vo hp ng vay. Chi tr li tin vay ca cc i tng khc theo li sut thc t khi k hp ng vay, nhng ti a khng qu 1,2 ln mc li sut cho vay cng thi im ca ngn hng thng mi c quan h giao dch vi c s kinh doanh.

Bi ging mn hc : Thu

82

Ths. ON TRANH

8. Trch cc khon d phng gim gi hng tn kho, d phng cng n kh i, d phng gim gi chng khon, trch lp qu d phng tr cp mt vic lm theo hng dn ca B Ti chnh. 9. Tr cp thi vic cho ngi lao ng theo ch hin hnh. 10. Chi v tiu th hng ho, dch v bao gm: chi ph bo qun, ng gi, vn chuyn, bc xp, thu kho bi, bo hnh sn phm, hng ho. 11. Chi ph qung co, tip th, khuyn mi, tip tn, khnh tit, chi ph giao dch, i ngoi, chi hoa hng mi gii, chi ph hi ngh v cc loi chi ph khc theo s thc chi nhng ti a khng qu 10% tng s cc khon chi ph hp l t khon 1 n khon 10 ca mc ny. i vi hot ng kinh doanh thng nghip chi ph hp l xc nh mc khng ch khng bao gm gi vn ca hng ho bn ra. 12. Cc khon thu, ph, tin thu t phi np c lin quan n hot ng sn xut, kinh doanh hng ho, dch v (tr thu thu nhp doanh nghip). 13. Chi ph qun l kinh doanh do cng ty nc ngoi phn b cho c s thng tr ti Vit Nam theo t l gia doanh thu ca c s thng tr ti Vit Nam v tng doanh thu chung ca cng ty nc ngoi bao gm c doanh thu ca c s thng tr cc nc khc. Cng thc phn b nh sau:

Tng doanh thu ca c Chi ph qun l s thng tr ti Vit Nam kinh doanh do trong k tnh thu cng ty nc ngoi phn b cho c s thng tr = -------------------------------- x ti Vit Nam trong Tng doanh thu ca k tnh thu cng ty nc ngoi, bao gm c doanh thu ca cc c s thng tr cc nc khc trong k tnh thu

Tng s chi ph qun l kinh doanh ca cng ty nc ngoi trong k tnh thu.

C s thng tr ca cng ty nc ngoi ti Vit Nam cha thc hin ch k ton, ho n, chng t, np thu theo phng php k khai th khng c tnh vo chi ph hp l khon chi ph qun l kinh doanh do cng ty nc ngoi phn b.

Bi ging mn hc : Thu

83

Ths. ON TRANH

14. Chi ph hp l ca hot ng kinh doanh bo him, kinh doanh x s kin thit, kinh doanh chng khon v mt s hot ng kinh doanh c th khc theo vn bn hng dn ring ca B Ti chnh. Cc khon khng c tnh vo chi ph hp l: 1. Tin lng, tin cng do c s kinh doanh khng thc hin ng ch hp ng lao ng theo quy nh ca php lut v lao ng, tr trng hp thu mn lao ng theo v vic. 2. Tin lng, tin cng ca ch doanh nghip t nhn, thnh vin hp danh ca cng ty hp danh, ch h c th, c nhn kinh doanh. Th lao tr cho cc sng lp vin, thnh vin ca hi ng qun tr ca cc cng ty trch nhim hu hn, cng ty c phn khng trc tip tham gia iu hnh sn xut, kinh doanh hng ho, dch v. 3. Cc khon trch trc vo chi ph m thc t khng chi ht nh: chi ph sa cha ti sn c nh; ph bo hnh sn phm hng ho, cng trnh xy dng v cc khon trch trc khc. 4. Cc khon chi khng c ho n, chng t theo ch quy nh hoc chng t khng hp php. 5. Cc khon tin pht vi phm lut giao thng, pht vi phm ch ng k kinh doanh, pht vay n qu hn, pht vi phm ch k ton thng k, pht vi phm hnh chnh v thu v cc khon pht khc. 6. Cc khon chi khng lin quan n doanh thu v thu nhp chu thu nh: chi v u t xy dng c bn; chi ng h cc on th, t chc x hi v ng h a phng; chi t thin v cc khon chi khc khng lin quan n doanh thu, thu nhp chu thu. 7. Cc khon chi do ngun kinh ph khc i th: 8. Chi ph khng hp l khc. Cc khon thu nhp chu thu khc, bao gm: 1. Chnh lch v mua, bn chng khon. 2. Thu nhp t hot ng lin quan n quyn s hu cng nghip, quyn tc gi. 3. Thu nhp khc v quyn s hu, quyn s dng ti sn.

Bi ging mn hc : Thu

84

Ths. ON TRANH

4. Thu nhp t chuyn nhng ti sn, thanh l ti sn. Khon thu nhp ny c xc nh bng (=) doanh thu thu c do chuyn nhng ti sn, thanh l ti sn tr (-) i gi tr cn li ca ti sn chuyn nhng, thanh l v cc khon chi ph lin quan n chuyn nhng, thanh l ti sn. 5. Thu nhp t chuyn quyn s dng t, chuyn quyn thu t. 6. Li tin gi, li tin cho vay, li bn hng tr chm. 7. Li do bn ngoi t, li v chnh lch t gi hi oi. 8. Kt d cui nm cc khon d phng gim gi hng tn kho, d phng cng n kh i, d phng gim gi chng khon. 9. Thu cc khon n kh i xo s k ton nay i c. 10. Thu cc khon n phi tr khng xc nh c ch n. 11. Thu v tin pht vi phm hp ng kinh t sau khi tr tin b pht vi phm hp ng kinh t. 12. Cc khon thu nhp t hot ng sn xut, kinh doanh hng ho, dch v ca nhng nm trc b b st mi pht hin ra. 13. Thu nhp nhn c t hot ng sn xut, kinh doanh hng ho, dch v nc ngoi. Vic xc nh thu nhp nhn c t hot ng sn xut, kinh doanh hng ho, dch v nc ngoi phi chu thu thu nhp doanh nghip cn c vo Hip nh quc t v trnh nh thu hai ln m Cng ho x hi ch ngha Vit Nam k kt. 14. Cc khon thu nhp lin quan n vic tiu th hng ho, cung cp dch v khng tnh trong doanh thu nh: thng gii phng tu nhanh, tin thng phc v trong ngnh n ung, khch sn sau khi tr cc khon chi ph to ra khon thu nhp . 15. Cc khon thu nhp t cc hot ng gp vn c phn, lin doanh, lin kt kinh t trong nc. Trng hp khon thu nhp nhn c l thu nhp c chia t thu nhp sau thu ca hot ng gp vn c phn, lin doanh, lin kt kinh t th c s kinh doanh nhn c khon thu nhp khng phi np thu thu nhp doanh nghip. 16. Thu nhp v tiu th ph liu, ph phm sau khi tr chi ph thu hi v chi ph tiu th.

Bi ging mn hc : Thu

85

Ths. ON TRANH

17. Qu biu, qu tng bng hin vt, bng tin. 18. Cc khon thu nhp khc. C s kinh doanh c doanh thu, chi ph v thu nhp chu thu bng ngoi t th phi quy i ngoi t ra ng Vit Nam theo t gi giao dch bnh qun trn th trng ngoi t lin ngn hng do Ngn hng Nh nc Vit Nam cng b ti thi im pht sinh doanh thu, chi ph v thu nhp chu thu, tr trng hp php lut c quy nh khc. i vi loi ngoi t khng c t gi hi oi vi ng Vit Nam th phi quy i thng qua mt loi ngoi t c t gi hi oi vi ng Vit Nam. b. Thu sut thu thu nhp doanh nghip Thu sut thu thu nhp doanh nghip p dng i vi c s kinh doanh l 28%. Hot ng kinh doanh x s kin thit np thu thu nhp doanh nghip theo thu sut 28%, phn thu nhp cn li phi np vo ngn sch Nh nc sau khi tr i s tin c trch, lp vo cc qu theo quy nh ca B Ti chnh. Thu sut p dng i vi tng c s kinh doanh tin hnh tm kim, thm d, khai thc du kh v ti nguyn qu him khc t 28% n 50% ph hp vi tng d n u t, tng c s kinh doanh. 3. Min, gim thu thu nhp doanh nghip a. iu kin u i thu thu nhp doanh nghip D n u t c cc iu kin sau y c hng u i v thu thu nhp doanh nghip: 1. u t vo ngnh ngh, lnh vc quy nh ti Danh mc A Ph lc ban hnh km theo Ngh nh s 164/2003/N-CP ngy 22 thng 12 nm 2003 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Lut thu thu nhp doanh nghip. 2. u t vo ngnh ngh, lnh vc m php lut khng cm v c s dng s lao ng bnh qun trong nm t nht l: - th loi c bit v loi 1: 100 ngi - a bn khuyn khch u t quy nh ti Danh mc B hoc Danh mc C ban hnh km theo Ngh nh s 164/2003/N-CP ngy 22 thng 12 nm

Bi ging mn hc : Thu

86

Ths. ON TRANH

2003 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Lut thu thu nhp doanh nghip: 20 ngi; - a bn khc: 50 ngi. 3. a bn khuyn khch u t c hng u i thu thu nhp doanh nghip bao gm: - a bn c iu kin kinh t - x hi kh khn quy nh ti Danh mc B Ph lc ban hnh km theo Ngh nh s 164/2003/N-CP ngy 22 thng 12 nm 2003 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Lut thu thu nhp doanh nghip. - a bn c iu kin kinh t - x hi c bit kh khn quy nh ti Danh mc C Ph lc ban hnh km theo Ngh nh s 164/2003/N-CP ngy 22 thng 12 nm 2003 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Lut thu thu nhp doanh nghip. b. Thu sut u i v thi hn p dng thu sut u i Thu sut u i: - Thu sut 20% p dng i vi: hp tc x c thnh lp ti cc a bn khng thuc a bn B v a bn C; c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t thuc ngnh ngh, lnh vc A. - Thu sut 20% p dng i vi: c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t ti a bn B; c s dch v mi thnh lp t d n u t thc hin trong Khu cng nghip. - Thu sut 15% p dng i vi: hp tc x c thnh lp ti a bn B; c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t thuc ngnh ngh, lnh vc A v thc hin ti i bn B. - Thu sut 15% p dng i vi: c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t ti a bn C; c s dch v mi thnh lp t d n u t thc hin trong Khu ch xut; c s sn xut mi thnh lp t d n u t thc hin trong Khu cng nghip. - Thu sut 10% p dng i vi: hp tc x c thnh lp ti a bn C; c s kinh doanh mi thnh lp thuc ngnh ngh, lnh vc A v thc hin ti a bn C; c s kinh doanh pht trin h tng mi thnh lp t d n u t pht trin h tng Khu cng nghip, Khu ch xut; doanh nghip ch xut mi thnh lp trong lnh vc sn xut khng phn bit trong hay ngoi Khu

Bi ging mn hc : Thu

87

Ths. ON TRANH

ch xut; c s kinh doanh mi thnh lp t d n c bit khuyn khch u t; c s khm cha bnh, gio dc, o to v nghin cu khoa hc c vn u t nc ngoi mi thnh lp. i vi c s kinh doanh ang hot ng m c d n u t xy dng dy chuyn sn xut mi, m rng quy m, i mi cng ngh, ci thin mi trng sinh thi, nng cao nng lc sn xut th mc thu sut p dng i vi phn thu nhp tng thm do u t mang li nh sau: - Trng hp d n u t vo cng ngnh ngh, lnh vc, cng a bn vi tr s chnh ca c s kinh doanh th phn thu nhp tng thm do d n u t mang li p dng theo mc thu sut m c s kinh doanh ang p dng. - Trng hp d n u t vo ngnh ngh, lnh vc khc hoc a bn khc vi tr s chnh ca c s kinh doanh m cc ngnh ngh, lnh vc hoc a bn nu trn thuc din khuyn khch u t th mc thu sut u i p dng i vi phn thu nhp tng thm do d n u t mang li xc nh cn c vo mc p ng cc iu kin u i u t ca d n. - Trng hp d n u t vo ngnh ngh, lnh vc khc hoc a bn khc tr s chnh ca c s kinh doanh m cc ngnh ngh, lnh vc hoc a bn nu trn khng thuc din khuyn khch u t th phn thu nhp tng thm do d n u t mang li phi np thu theo mc thu sut l 28%. Thi hn p dng thu sut u i nh sau: - Thu sut 10% c p dng trong 15 nm, k t khi hp tc x v c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t bt u hot ng kinh doanh. Trng hp cn c bit khuyn khch cao hn, B ti chnh trnh Th tng Chnh ph quyt nh thi gian p dng thu sut 10% trong sut thi gian thc hin d n. - Thu sut 15% c p dng trong 12 nm, k t khi hp tc x v c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t bt u hot ng kinh doanh; - Thu sut 20% c p dng trong 10 nm, k t khi c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t bt u hot ng kinh doanh; Sau thi hn c hng mc thu sut u i ti im ny, hp tc x v c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t phi np thu thu nhp doanh nghip theo mc thu sut 28%.

Bi ging mn hc : Thu

88

Ths. ON TRANH

c. Mc v thi gian min thu, gim thu thu nhp doanh nghip C s kinh doanh mi thnh lp t d n u t v c s kinh doanh di chuyn a im c min thu, gim thu nh sau: - c min thu 02 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np trong 02 nm tip theo i vi c s sn xut mi thnh lp t d n u t v c s kinh doanh di chuyn a im ra khi th theo quy hoch c c quan c thm quyn ph duyt. - c min thu 02 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np trong 03 nm tip theo i vi c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t thuc ngnh ngh, lnh vc A hoc s dng nhiu lao ng. - c min thu 02 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np trong 05 nm tip theo i vi c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t thuc ngnh ngh, lnh vc A v s dng nhiu lao ng. - c min thu 02 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np trong 06 nm tip theo i vi c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t thc hin ti a bn B v c s kinh doanh di chuyn n i bn B. - c min thu 02 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np trong 08 nm tip theo i vi c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t thc hin ti a bn C v c s kinh doanh di chuyn n a bn C. - c min thu 03 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np trong 07 nm tip theo i vi c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t thuc ngnh ngh, lnh vc A v thc hin ti a bn B. - c min thu 03 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np trong 08 nm tip theo i vi c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t thuc ngnh ngh, lnh vc A v thc hin ti a bn B, ng thi s dng nhiu lao ng; - c min thu 03 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np trong 09 nm tip theo i vi c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t thuc ngnh ngh, lnh vc A v thc hin ti a bn B, ng thi s dng nhiu lao ng trong s lao ng l ngi dn tc thiu s chim trn 30% trn tng s lao ng bnh qun s dng trong nm.

Bi ging mn hc : Thu

89

Ths. ON TRANH

- c min thu 04 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np trong 07 nm tip theo i vi c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t thuc ngnh ngh, lnh vc A v thc hin ti a bn C. - c min thu 04 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np trong 08 nm tip theo i vi c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t thuc ngnh ngh, lnh vc A v thc hin ti a bn C, ng thi s dng nhiu lao ng. - c min thu 04 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np trong 09 nm tip theo i vi c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t thuc ngnh ngh, lnh vc A v thc hin ti a bn C, ng thi s dng nhiu lao ng trong s lao ng l ngi dn tc thiu s chim trn 30% trn tng s lao ng bnh qun s dng trong nm. - c min thu 04 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np trong 09 nm tip theo i vi c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t theo hnh thc hp ng xy dng - kinh doanh - chuyn giao (BOT), hp ng xy dng - chuyn giao - kinh doanh (BTO), hp ng xy dng - chuyn giao (BT). - C s kinh doanh mi thnh lp t d n u t thc hin ti Khu cng nghip, Khu ch xut c min thu, gim thu nh sau: + Min thu 02 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np cho 06 nm tip theo i vi c s dch v mi thnh lp t d n u t thc hin trong Khu cng nghip; + Min thu 03 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np cho 07 nm tip theo i vi: c s dch v mi thnh lp t d n u t thc hin trong Khu ch xut; c s sn xut mi thnh lp t d n u t thc hin trong Khu cng nghip; + Min thu 04 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np cho 07 nm tip theo i vi: c s kinh doanh pht trin h tng mi thnh lp t d n u t pht trin h tng Khu cng nghip, Khu ch xut; doanh nghip ch xut trong lnh vc sn xut khng phn bit trong hay ngoi Khu ch xut. - C s kinh doanh c thnh lp trong cc trng hp di y khng c hng u i v thu thu nhp doanh nghip theo din c s kinh doanh mi thnh lp t d n u t: + C s kinh doanh c thnh lp trong cc trng hp chia, tch, sp nhp, hp nht theo quy nh ca php lut;

Bi ging mn hc : Thu

90

Ths. ON TRANH

+ C s kinh doanh c thnh lp do chuyn i hnh thc doanh nghip, chuyn i s hu (tr cc trng hp c phn ho doanh v giao, bn doanh nghip nh nc theo Ngh nh s 64/2002/N-CP ngy 19/06/2002, Ngh nh s 103/1999/N-CP ngy 10/09/1999 v cc Ngh nh sa i, b sung cc Ngh nh trn ca Chnh ph). + Doanh nghip t nhn mi thnh lp t ch h kinh doanh c th vi ngnh ngh kinh doanh v tr s kinh doanh nh trc y. + Doanh nghip t nhn, cng ty hp danh, cng ty trch nhim hu hn hoc hp tc x mi thnh lp m ngi i din theo php lut hoc ngi c s vn gp cao nht trong c s kinh doanh ny tham gia hot ng kinh doanh vi vai tr l ch doanh nghip t nhn, thnh vin hp danh, ngi i din theo php lut hoc ngi c s vn gp cao nht trong cc c s kinh doanh ang hot ng hoc gii th nhng cha c 12 thng tnh t thi im gii th c s kinh doanh c n thi im thnh lp c s kinh doanh mi. C s kinh doanh c hot ng trong cc khu kinh t thi gian min thu, gim thu do Th tng Chnh ph quyt nh, nhng ti a khng qu 04 nm min thu, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np cho 09 nm tip theo. C s kinh doanh mi thnh lp t d n c bit khuyn khch u t, c s khm cha bnh, gio dc, o to v nghin cu khoa hc c vn u t nc ngoi mi thnh lp c min thu 04 nm, k t khi c thu nhp chu thu v gim 50% s thu phi np trong 09 nm tip theo. C s kinh doanh u t xy dng dy chuyn sn xut mi, m rng quy m, i mi cng ngh, ci thin mi trng sinh thi, nng cao nng lc sn xut c min thu, gim thu thu nhp doanh nghip cho phn thu nhp tng thm do u t mang li nh sau: - c min thu 01 nm v gim 50% s thu phi np trong 02 nm tip theo i vi d n u t lp t dy chuyn sn xut mi khng thuc ngnh ngh, lnh vc A; khng thc hin ti a bn B hoc i bn C. - c min thu 01 nm v gim 50% s thu phi np trong 04 nm tip theo nu thuc ngnh ngh, lnh vc A. - c min thu 03 nm v gim 50% s thu phi np trong 05 nm tip theo nu thuc ngnh ngh, lnh vc A v thc hin ti a bn B. - c min thu 04 nm v gim 50% s thu phi np trong 07 nm tip theo nu thuc ngnh ngh, lnh vc A v thc hin ti a bn C.

Bi ging mn hc : Thu

91

Ths. ON TRANH

Thi gian min thu, gim thu theo im ny c tnh t nm d n u t hon thnh bt u a vo sn xut, kinh doanh. i vi nhng d n u t c thi gian thc hin d n ko di v chia ra thnh nhiu hng mc u t th c s kinh doanh c th la chn thi gian tnh min thu, gim thu theo tng hng mc u t hon thnh a vo sn xut, kinh doanh. Cn c thi gian d kin thc hin d n u t, c s kinh doanh ng k vi c quan thu thi gian min thu, gim thu i vi d n u t. C s kinh doanh phi hch ton ring phn thu nhp tng thm do u t mang li xc nh s thu thu nhp doanh nghip c min, gim. Trng hp c s kinh doanh khng hch ton ring c phn thu nhp tng thm do u t mang li th phn thu nhp tng thm min thu, gim thu c xc nh nh sau: Gi tr ti sn c nh u t mi a vo s dng cho Phn thu nhp tng Phn thu nhp chu sn xut, kinh doanh thm c min = thu trong nm x ---------------------------------thu, gim thu Tng nguyn gi ti sn c nh thc t dng cho sn xut, kinh doanh Tng nguyn gi ti sn c nh thc t dng cho sn xut, kinh doanh gm: gi tr ti sn c nh u t mi hon thnh bn giao a vo s dng v nguyn gi ti sn c nh hin c ang dng cho sn xut kinh doanh theo s liu cui k Bng cn i k ton nm. Trng hp d n u t c thi gian thc hin trn mt nm v chia ra lm nhiu hng mc u t, c s kinh doanh ng k vi c quan thu thi gian min thu, gim thu theo tng hng mc u t hon thnh a vo sn xut, kinh doanh th gi tr ti sn c nh u t mi c xc nh theo gi tr lu k ca cc hng mc u t hon thnh a vo s dng tnh n thi im quyt ton thu ca nm min thu, gim thu. V d : Cui nm 2004 cng ty A c tng nguyn gi ti sn c nh thc t tham gia sn xut, kinh doanh l 30 t ng. Cng ty c d n u t di. Nm 2005 a mt hng mc vo s dng tr gi 10 t ng; nm 2006 a tip mt hng mc khc vo s dng tr gi 15 t ng. Cng ty khng hch ton ring c phn thu nhp tng thm do thc hin tng hng mc u t. Kt qu kinh doanh ca Cng ty: nm 2005 thu nhp chu thu l 12 t ng; nm 2006 thu nhp chu thu l l 20 t ng.

Bi ging mn hc : Thu

92

Ths. ON TRANH

Phn thu nhp tng thm do u t mang li c min thu, gim thu xc nh nh sau: + Nm 2005: 10 t ng Phn thu nhp tng thm = 12 t ng X ---------------------------c min thu, gim thu 30 t ng + 10 t ng + Nm 2006: 10 t ng + 15 t ng Phn thu nhp tng thm = 20 t ng X -----------------------------c min thu, gim thu 40 t ng + 15 t ng i vi cc d n u t hon thnh tng hng mc u t, nhng cha a vo sn xut, kinh doanh tng nng lc, hiu qu kinh doanh trong nm th gi tr hng mc u t khng c a vo gi tr ti sn c nh u t mi tnh s thu nhp tng thm c min thu, gim thu. C s sn xut, kinh doanh hng xut khu thuc ngnh ngh, lnh vc A, ngoi vic c min thu, gim thu thu nhp doanh nghip, cn c u i thm v thu thu nhp doanh nghip nh sau: - c gim 50% s thu phi np cho phn thu nhp c c trong cc trng hp: + Xut khu ca nm u tin c thc hin bng cch xut khu trc tip. + Xut khu mt hng mi c tnh nng kinh t - k thut, tnh nng s dng khc vi mt hng trc y doanh nghip xut khu. + Xut khu ra th trng mt quc gia mi, hoc lnh th mi khc vi th trng trc y. - c gim 50% s thu phi np cho phn thu nhp tng thm do xut khu trong nm ti chnh i vi nh u t c doanh thu xut khu nm sau cao hn nm trc. - c gim 20% s thu phi np cho phn thu nhp c c do xut khu trong nm ti chnh i vi cc trng hp:

Bi ging mn hc : Thu

93

Ths. ON TRANH

+ C doanh thu xut khu t t trng trn 50% tng doanh thu. Vic xt gim thu c thc hin theo tng nm. + Duy tr th trng xut khu n nh v s lng hoc gi tr hng ho xut khu trong ba nm lin tc trc . - c gim thm 25% s thu phi np cho phn thu nhp c c do xut khu trong nm ti chnh i vi nh u t thc hin ti a bn B. - c min ton b s thu thu nhp doanh nghip phi np cho phn thu nhp c c do xut khu trong nm ti chnh i vi nh u t thc hin ti a bn C. C s kinh doanh c min thu thu nhp doanh nghip cho phn thu nhp c c trong cc trng hp sau y: - Phn thu nhp t vic thc hin cc hp ng nghin cu khoa hc v pht trin cng ngh, dch v thng tin khoa hc v cng ngh. - Phn thu nhp t doanh thu bn sn phm trong thi k sn sut th nghim theo ng quy trnh sn xut, nhng ti a khng qu 6 thng k t ngy bt u sn xut th nghim. - Phn thu nhp t doanh thu bn sn phm lm ra t cng ngh mi, ln u tin p dng ti Vit Nam, nhng ti a khng qua 01 nm k t ngy bt u p dng cng ngh mi ny sn xut ra sn phm. - Phn thu nhp t vic thc hin cc hp ng dch v k thut trc tip phc v nng nghip. - Phn thu nhp t hot ng dy ngh dnh ring cho ngi dn tc thiu s. - Phn thu nhp t hot ng sn xut, kinh doanh hng ho, dch v ca c s kinh doanh dnh ring cho lao ng l ngi tn tt. C s kinh doanh c xc nh l dnh ring cho lao ng l ngi tn tt ( bao gm c thng binh, bnh binh) phi c cc iu kin sau: + c U ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc Trung ng xc nhn. + Thc hin y ch k ton, ho n, chng t. + C giy php kinh doanh do c quan Nh nc c thm quyn cp.

Bi ging mn hc : Thu

94

Ths. ON TRANH

+ S dng t 10 lao ng tr ln, trong c 51% s lao ng l ngi tn tt c xc nhn ca c quan y t c thm quyn. S lao ng cn li ch yu l thn nhn ca ngi tn tt, ngi gp vn c phn v ngi c trnh qun l, chuyn mn, khoa hc - k thut. + C quy ch hoc iu l hot ng ph hp vi i tng lao ng l ngi tn tt. - Phn thu nhp t hot ng dy ngh dnh ring cho ngi tn tt, tr em c hon cnh c bit kh khn, i tng t nn x hi. Cc hot ng dy ngh c min thu theo hng dn ti im ny phi c cc iu kin sau: + C s dy ngh c thnh lp v hot ng theo quy nh ca Ngh nh s 02/2001/N-CP ngy 09/01/2001 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh B lut Lao ng, Lut gio dc v dy ngh v cc vn bn hng dn. + Hot ng ng ngnh ngh ghi trong giy php hnh ngh hoc ngnh ngh ng k vi c quan lao ng - thng binh v x hi c thm quyn. + Thc hin y ch k ton, ho n, chng t v ng k np thu. Hp tc x; c nhn, h c th kinh doanh c mc thu nhp thp c xt min thu, gim thu: - Hp tc x c mc thu nhp bnh qun thng trong nm ca mi ngi lao ng di mc lng ti thiu do Nh nc quy nh i vi cng chc Nh nc c min thu. - C nhn, h c th kinh doanh c thu nhp bnh qun thng trong nm ca mi ngi lao ng di mc lng ti thiu do Nh nc quy nh i vi cng chc Nh nc c min thu. - C nhn, h c th kinh doanh cha thc hin y ch k ton, ho n, chng t, tnh v np thu trn mc doanh thu n nh, nu ngh kinh doanh lin tc t 15 ngy tr ln trong thng c xt gim 50% s thu phi np; nu ngh c thng th c xt min thu ca thng . Min, gim thu thu nhp doanh nghip cho cc trng hp sau:

Bi ging mn hc : Thu

95

Ths. ON TRANH

- Min thu cho phn thu nhp ca cc nh u t nhn c do gp vn bng: Bng sng ch, b quyt k thut, quy trnh cng ngh, dch v k thut. - Gim 50% s thu phi np cho phn thu nhp t hot ng chuyn nhng phn vn gp ca nh u t nc ngoi cho cc doanh nghip c thnh lp theo quy nh ca php lut Vit Nam. - C s kinh doanh hot ng trong lnh vc sn xut, xy dng, vn ti s dng t 10 n 100 lao ng n, trong s lao ng n chim trn 50% tng s lao ng c mt thng xuyn; hoc s dng thng xuyn trn 100 lao ng n m s lao ng n chim trn 30% tng s lao ng c mt thng xuyn ca c s kinh doanh c gim s thu thu nhp doanh nghip phi np tng ng vi s tin thc chi cho lao ng n nu hch ton ring c. Cc n v s nghip, c quan vn phng thuc cc Tng cng ty Nh nc c iu kin v lao ng n nhng khng trc tip kinh doanh th khng c gim thu theo tit ny. C s kinh doanh sau khi quyt ton thu m b l th c chuyn l tr vo thu nhp chu thu ca nhng nm sau. Thi gian chuyn l khng qu 5 nm, k t nm tip sau nm pht sinh l. C s kinh doanh khi pht sinh l phi c k hoch chuyn l v ng k k hoch chuyn l vi c quan thu. C s kinh doanh khng c chuyn l nu khng ng k vi c quan thu hoc chuyn l ngoi k hoch chuyn l ng k vi c quan thu. III. THU THU NHP C NHN Thu thu nhp c nhn c thc hin theo cc vn bn php qui sau: Php lnh s 35/2001/PL-UBTVQH10 ngy 13/6/2001 ca y ban thng v Quc hi v thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao. Php lnh s 14/2004/PL-UBTVQH11 ngy 24/3/2004 ca U ban Thng v quc hi sa i, b sung mt s iu ca Php lnh Thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao. Ngh nh ca Chnh ph s 147/2004/N-CP ngy 23/7/2004 quy nh chi tit thi hnh Php lnh Thu thu nhp vi ngi c thu nhp cao. Thng t s 81/2004/TT-BTC ngy 13/8/2004 hng dn thi hnh Ngh nh s 147/2004/N-CP ngy 23/7/2004 ca Chnh ph quy nh chi tit thi

Bi ging mn hc : Thu

96

Ths. ON TRANH

hnh Php lnh thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao. Thng t ca B Ti chnh s 12/2005/TT-BTC ngy 04/02/2005 sa i, b sung mt s im ca Thng t s 81/2004/TT-BTC ngy 13/8/2004 ca B Ti chnh hng dn thi hnh Ngh nh s 147/2004/N-CP ngy 23/7/2004 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Php lnh thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao. 1. i tng np thu i tng np thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao (di y gi tt l thu thu nhp c nhn) bao gm: 1) Cng dn Vit Nam trong nc hoc i cng tc, lao ng nc ngoi c thu nhp; 2) C nhn l ngi khng mang quc tch Vit Nam nhng nh c khng thi hn ti Vit Nam c thu nhp (sau y gi l c nhn khc nh c ti Vit Nam); 3) Ngi nc ngoi c thu nhp ti Vit Nam bao gm: - Ngi nc ngoi lm vic ti Vit Nam trong cc doanh nghip, cc t chc kinh t, vn ho, x hi, cc vn phng i din, cc chi nhnh cng ty nc ngoi ti Vit Nam; cc c nhn hnh ngh c lp ti Vit Nam; - Ngi nc ngoi tuy khng hin din ti Vit Nam nhng c thu nhp pht sinh ti Vit Nam. 2. Thu nhp chu thu a. Thu nhp thng xuyn Thu nhp thng xuyn di cc hnh thc: tin lng, tin cng; cc khon ph cp, tin thng; cc khon thu nhp t dch v khoa hc, k thut, tin bn quyn s dng sng ch, nhn hiu, dch v tin hc, dch v t vn, o to, dch v i l; thu nhp v tin nhun bt; hoa hng mi gii; cc khon thu nhp ngoi tin lng, tin cng do tham gia hot ng sn sut kinh doanh, dch v khng thuc i tng np thu thu nhp doanh nghip, tr cc khon thu nhp khng thu thu thu nhp c nhn b. Thu nhp khng thng xuyn 1) Thu nhp v chuyn giao cng ngh, tr trng hp biu, tng. 2) Trng thng x s di cc hnh thc, k c trng thng khuyn mi.

Bi ging mn hc : Thu

97

Ths. ON TRANH

3. Cc khon thu nhp khng chu thu 1. Tm thi cha thu thu i vi cc khon thu nhp v li tin gi ngn hng, li tin gi tit kim, li mua tn phiu, tri phiu, k phiu, c phiu. 2. Cc khon thu nhp khng chu thu thu nhp bao gm: - Ph cp lu ng; ph cp c hi, nguy him; ph cp khu vc; ph cp thm nin i vi lc lng v trang, hi quan v c yu; ph cp chc v, ph cp trch nhim i vi cn b, cng chc; ph cp c bit i vi mt s o xa v vng bin gii c iu kin sinh hot c bit kh khn; ph cp thu ht; tin cng tc ph; tin n nh lng, ph cp c th ca mt s ngnh ngh theo ch Nh nc quy nh; cc khon ph cp khc t ngn sch nh nc; - Tin thng v ci tin k thut, sng ch pht minh, cc gii thng quc gia, quc t, tin thng km theo cc danh hiu c Nh nc phong tng, tin thng hoc ch i ng khc t ngn sch nh nc; - Tin tr cp x hi, bi thng bo him, tr cp thi vic, tr cp mt vic lm, tr cp iu ng v c s sn xut theo quy nh ca php lut; - Thu nhp ca ch h kinh doanh c th thuc din chu thu thu nhp doanh nghip; - Tin np bo him x hi, bo him y t t tin lng, tin cng theo quy nh ca php lut. 4. Cn c tnh thu Cn c tnh thu thu nhp l thu nhp chu thu v thu sut Thu nhp chu thu c xc nh bng ng Vit Nam. Trng hp thu nhp bng ngoi t phi c quy i ra ng Vit Nam theo t gi giao dch bnh qun trn th trng ngoi t lin ngn hng do Ngn hng Nh nc cng b ti thi im pht sinh thu nhp. Trng hp kim tra, pht hin c quan chi tr thu nhp cha k khai khu tr thu thu nhp c nhn hng thng th t gi ngoi t tnh quy i thu nhp ra ng Vit Nam l t gi giao dch bnh qun trn th trng ngoi t lin ngn hng do Ngn hng Nh nc cng b ti thi im kim tra. Trng hp thu nhp bng hin vt th thu nhp chu thu c xc nh cn c theo gi ghi trn ho n hoc gi th trng ca sn phm cng loi (hoc tng ng) ti thi im pht sinh thu nhp.

Bi ging mn hc : Thu

98

Ths. ON TRANH

a. i vi thu nhp thng xuyn Biu thu ly tin tng phn i vi thu nhp thng xuyn c quy nh nh sau Bng 4.1 Thu nhp v thu sut i vi cng dn Vit Nam v c nhn khc nh c ti Vit Nam n v tnh: 1000 Thu nhp bnh qun Thu sut thng/ngi (%) 1 n 5.000 0 2 Trn 5.000 n 15.000 10 3 Trn 15.000 n 25.000 20 4 Trn 25.000 n 40.000 30 5 Trn 40.000 40 i vi ca s, ngh s xic, ma, cu th bng , vn ng vin chuyn nghip c tr 25% thu nhp khi xc nh thu nhp chu thu. Bc Bng 4.2 Thu nhp v thu sut i vi ngi nc ngoi c tr ti Vit Nam v cng dn Vit Nam lao ng, cng tc nc ngoi n v tnh: 1000 Thu nhp bnh qun Thu sut thng/ngi (%) 1 n 8.000 0 2 Trn 8.000 n 20.000 10 3 Trn 20.000 n 50.000 20 4 Trn 50.000 n 80.000 30 5 Trn 80.000 40 i vi ngi nc ngoi khng c tr ti Vit nam: p dng thu sut 25% tnh trn tng thu nhp chu thu. Bc i vi cng dn Vit Nam nu trong nm tnh thu va c thu nhp trong nc, va c thu nhp nc ngoi th thu sut p dng i vi thi gian trong nc theo Biu thu i vi ngi Vit Nam, thi gian nc ngoi theo Biu thu i vi ngi nc ngoi. b. i vi thu nhp khng thng xuyn: Thu nhp khng thng xuyn chu thu theo s thu nhp ca tng c nhn trong tng ln trn 15.000.000 ng.

Bi ging mn hc : Thu

99

Ths. ON TRANH

- Thu nhp v chuyn giao cng ngh trn 15.000.000 ng/ln c tnh theo thu sut 5% tng s thu nhp. - Thu nhp v trng thng x s trn 15.000.000 ng/ln c tnh theo thu sut 10% tng s thu nhp. 5. T chc qun l thu thu thu nhp c nhn a. i vi trng hp xc nh c c quan chi tr thu nhp, vic k khai, np thu thu nhp c nhn c thc hin theo nguyn tc khu tr ti ngun T chc, c nhn chi tr thu nhp (gi tt l c quan chi tr thu nhp) c ngha v khu tr tin thu thu nhp c nhn np vo ngn sch Nh nc trc khi chi tr thu nhp cho c nhn. C quan chi tr thu nhp bao gm: - Cc t chc, c nhn chi tr tin lng, tin cng, tin thng, tin th lao v cc khon c tnh cht tin lng, tin cng; - Cc c quan qun l, tuyn chn, mi gii hoc cung cp lao ng trong nc; - Cc c quan qun l, tuyn chn a ngi i lm vic ti nc ngoi: cc B, cc ngnh, cc doanh nghip .v.v. - C quan ngoi giao, cc t chc i din ca c quan, doanh nghip Vit Nam nc ngoi; - Cc t chc, c nhn nhn chuyn giao cng ngh hoc mua bn quyn; - Cc t chc chi tr trng thng x s, chi tr thng khuyn mi v chi tr thng khc; - Cc t chc, c nhn chi tr v cung cp dch v; - Cc nh thu; - Cc t chc, c nhn t chc dy thm, luyn thi, t chc biu din, thi u th dc th thao, t chc hi tho, nghin cu ti khoa hc; - Cc nh xut bn, tp ch, bo, nh sn xut phim, bng a hnh, m thanh; - Cc t chc, c nhn khc c chi tr thu nhp cho i tng np thu thu nhp c nhn. c. i vi cc trng hp khc ngoi cc trng hp nu trn th c nhn t ng k, k khai, np thu ti c quan thu.

Bi ging mn hc : Thu

100

Ths. ON TRANH

Hp 4.1 : Nhng vn v d tho Lut thu thu nhp c nhn ti Vit nam
Hin nay, hn 180 nc p dng thu thu nhp c nhn. Theo xu hng pht trin ca th gii th thu thu nhp chim t trng ngy cng cao trong tng s thu ngn sch, c bit l cc nc pht trin nh: M, Nht, Anh, Php, c c t trng thu thu nhp chim khong 30-40% tng thu ngn sch. Mt s nc trong khi ASEAN nh Thi Lan, Malaysia, Philippines, thu thu nhp c nhn chim khong 13-14% tng thu ngn sch Nh nc, trong khi Vit Nam, s thu t thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao ch chim khong 2,5% tng thu ngn sch. Nu tnh c s thu t c nhn, h kinh doanh v c nhn chuyn quyn s dng t th tng s thu thu thu nhp t cc i tng ny cng ch chim khong 4% tng thu ngn sch Nh nc.

D kin nm 2007 Quc Hi s thng qua Lut thu thu nhp c nhn v c p dng t nm 2009. Lut thu thu nhp c nhng d tho ch yu sau :
1. V i tng np thu:

D lut quy nh i tng np thu l c nhn ngi Vit Nam, ngi nc ngoi c thu nhp chu thu t tin lng, tin cng, tin th lao, thu nhp t u t vn, chuyn nhng vn v cc khon thu nhp bao gm c c nhn t kinh doanh v ch h gia nh hoc ngi i din h gia nh sn xut, kinh doanh trong cc lnh vc, ngnh ngh. Nh vy, im quy nh mi v i tng np thu l a c nhn kinh doanh v ch h gia nh sn xut, kinh doanh trong cc lnh vc, ngnh ngh hin ang iu chnh ti Lut thu thu nhp doanh nghip vo i tng iu chnh ca Lut thu thu nhp c nhn, v: - Th nht, cc i tng ny khng phi l doanh nghip nn vic tip tc p dng Lut thu thu nhp doanh nghip s khng hp l, khng ph hp vi thng l quc t. - Th hai, m bo ng vin bnh ng v thu thu nhp ca c nhn khng phn bit thu nhp t kinh doanh hoc thu nhp t tin lng, tin cng: p dng chung biu thu v cng c gim tr gia cnh. - Th ba, m bo ph hp vi thng l quc t l: Thu thu nhp doanh nghip iu tit vo thu nhp ca doanh nghip, thu thu nhp c nhn iu tit vo cc thu nhp ca c nhn, khng phn bit ngun to ra thu nhp l t kinh doanh hay lm cng n lng.
2. Biu thu

D Lut thu thu nhp c nhn quy nh hai biu thu: Biu thu ly tin tng phn v Biu thu sut ton phn. a. Biu thu ly tin tng phn: Biu thu gm 8 bc: Khong cch v thu sut gia cc bc l 5%, bc 1 l thu sut 0%, thu sut thp nht l 5% v cao nht l 35%, c th nh sau:

Bi ging mn hc : Thu n v tnh: Triu ng

Bc thu Thu nhp tnh thu/nm

101

Ths. ON TRANH

1 n 48 triu ng 2 Trn 48 triu ng n 72 triu ng 3 " 72 " 108 " 4 " 108 " 168 " 5 " 168 " 288 " 6 " 288 " 528 " 7 " 528 " 1.008 " 8 " 1.008 triu ng

Thu sut (%) n 4 triu ng 0 Trn 4 triu ng n 6 triu ng 5 "6"9" 10 " 9 " 14 " 15 " 14 " 24 " 20 " 24 " 44 " 25 " 44 " 84 " 30 " 84 triu ng 35 Thu nhp tnh thu/thng

b. Biu thu sut ton phn: Biu thu sut ton phn p dng i vi cc loi thu nhp t u t (li tin cho vay, li tin gi tit kim, li tc c phn), thu nhp t chuyn nhng vn, thu nhp t chuyn nhng bt ng sn v cc khon thu nhp khc (tin bn quyn, trng thng x s, khuyn mi, tr chi c thng, tha k, qu tng). Thu thu nhp c tnh v thu theo tng ln pht sinh thu nhp.
Biu thu d kin nh sau: Thu nhp chu thu 1. Thu nhp chu thu t u t vn: - Li cho vay, li tc c phn v li tc t cc hnh thc gp vn kinh doanh khc. - Li tin gi tit kim vt trn 5 triu ng/thng. 2. Thu nhp chu thu t chuyn nhng vn 3. Thu nhp chu thu t chuyn nhng, chuyn i bt ng sn. 4. Thu nhp chu thu khc: - Thu nhp chu thu t tin bn quyn vt trn 10 triu ng/ln pht sinh thu nhp. - Thu nhp chu thu t trng thng x s, khuyn mi, tr chi, c thng vt trn 10 triu ng/gii thng; - Thu nhp t tha k, qu tng vt trn 10 triu ng/ln pht sinh thu nhp. Thu sut

5% 5% 25% 25% 5% 10% 10%

Vn kh khn ca vic trin khai Thu thu nhp c nhn l vic t chc thu thu thu nhp c nhn c hiu qu. Kinh nghim t Nht Bn cho thy, nc Nht phi cn 20 nm mi hon thin c h thng thu thu thu nhp c nhn.

Bi ging mn hc : Thu

102

Ths. ON TRANH

CHNG 5 THU TI SN
I. Khi nim, c im thu ti sn 1. Khi nim v ti sn cp n khi nim ti sn, B lut dn s nm 1995 (iu 172) xc nh :Ti sn bao gm vt c thc, tin, giy t tr gi c bng tin v cc quyn ti sn - Ti sn l vt c thc, khi nim ny lun bin i v hon thin theo quan nim v gi tr vt cht ca vn minh loi ngi v theo quan im ti sn ca kinh t hc. Trong x hi c i, ca ci l rung t, gia sc, n l, ma mng Trong x hi hi hin i nhng th nh sng v tuyn, nng lng nguyn t, bn quyn tc gi, k nng, tn min, thng hiu cng l ti sn. - Mi ti sn phi c tin t ha, th lc hnh thi hu hnh hay v hnh ca ti sn mi c nhn din. V s chuyn nhng, n b, mua bn ti sn v hnh lc mi thc hin c. - Quyn ti sn theo Lut dn s (iu 188) xc nh l quyn tr gi c bng tin v c th chuyn giao trong giao lu dn s, k c quyn s hu tr tu. Quyn ti sn lun bt ngun t quyn s hu, t pht sinh quyn chim hu, quyn s dng v quyn c hng nhng li ch do quyn s hu em li. Nh vy ti sn khng phi l khi nim bt bin m n c bin i v hon thin theo quan nim v gi tr vt cht. V vy, cn phi hiu cc khi nim c lin quan n khi nim ti sn: - Ti sn l ca ci di dng hu hnh hoc v hnh c lng gi. V vy, n c th dng giao dch trn th trng em li li ch cho ch s hu. - Ti sn lun gn lin vi quyn s hu. Lut php tha nhn quyn s hu m khng quan tm n ngun gc ti sn nhm bo v quyn ti sn ca cng dn. Nh ch s hu c th nhng quyn s dng ti sn cho ngi khc s dng nhm thu c li ch cho c i bn m khng nh hng n quyn s hu.

Bi ging mn hc : Thu

103

Ths. ON TRANH

- Ti sn khc vi thu nhp v vn. Thu nhp l lng ca ci m ch th thu c trong mt thi k nht nh; cn ti sn ti mt thi im c bao gm tt c cc thu nhp trong qu kh. Ti sn s tr thnh vn khi n tham gia vo qu trnh sn xut kinh doanh, cn ti sn ct gi khng dng vo kinh doanh sinh li th ch l vn tim nng. 2. Thu ti sn v c im Thu ti sn l tn gi ch cc sc thu ly ti sn lm i tng nh thu. y l loi thu c ra i sm nht trong lch s nhn loi. Hnh thc thu ti sn u tin l thu t. Ban u t ai l ti sn duy nht c gi tr c chn lm i tng tnh thu. Dn dn cng vi s pht trin, nhiu ti sn khc cng xut hin v em li li ch v t hnh thnh cc sc thu ti sn khc. Thu ti sn c th hin di nhiu hnh thc vi tn gi khc nhau nh thu mua ti sn, thu nh, thu t, thu ng k ti sn, thu chuyn nhng ti sn c im ca thu ti sn : Thu ti sn l loi thu da trn quan im nh thu theo li ch. Nhng ngi c hng li ch nhiu th phi np thu nhiu hn. iu ny xut pht t thc t l nhiu loi ti sn c bo tn, pht trin v sinh li l do c tha hng rt nhiu t cc dch v cng cng ca nh nc. V d, gi tr t c th tng ln rt nhiu nh vic m ng, pht trin h thng in, nc, in thoi, cc cng trnh vui chi gii tr m khng cn mt s u t no ca ch s hu. Bn cnh , nh nc bo v ti sn ca ch s hu bng cch cng nhn v bo h quyn s hu ti sn, quyn tha k, bo v ti sn trong trng hp b mt cpNh th, ngi c ti sn cn phi ng gp mt khon tin nht nh cho nh nc thc hin cc chi ph cng cng. T lun im ny, vic nh thu ti sn thng c xem xt trn gi tr li ch khc nhau v cc dch v cng cng m tng ch ti sn c hng. Thu ti sn mang tnh cht l loi thu h tr cho thu nh trn thu nhp. Thu nhp t ti sn thng kh xc nh c nu ch s hu c tnh che du; trong khi ti sn d l ng sn hay bt ng sn kh m che du c. Thu nh vo ti sn cho php khai thc ht kh nng ca ngi np thu. iu ny, cn gp phn thc y hot ng kinh t v n khuyn khch ch s hu ti sn s dng ti sn c hiu qu nht. Thu ti sn ch ng chm n mt phn thiu s dn c thuc din giu c nn d c s ng tnh ng h ca i a s ngi dn.

Bi ging mn hc : Thu

104

Ths. ON TRANH

Thu ti sn l trong nhng bin php can thip ca nh nc trong vic gii quyt s bt cng bng v phn phi ti sn gia cc tng lp dn c. Thng thng s bt bnh ng v phn phi ti sn d nhn thy hn trong phn phi thu nhp v tiu dng. Bin php iu chnh s bt bnh ng thng qua phn phi ti sn l nh thu ti sn. Vi quan im ny, i hi thu ti sn phi p ng c yu cu l nh trn tt c cc ti sn ch khng phi ch nh trn mt s loi ti sn; v gi tnh thu phi l gi tr ti sn rng ch khng phi l tng gi tr ti sn. Thu ti sn l th thu c th phc v yu cu iu chnh mi quan h hp l gia tiu dng, u t v tit kim ca cc ch th trong nn kinh t. Do vic nh thu ti sn s lm hn ch thch tit kim, tch ly bng ti sn v khuyn khch tng tiu dng hoc u t sn xut, kinh doanh nn c th s dng thu ti sn gp phn kch cu, thc y pht trin kinh t x hi Thu ti sn, c bit l loi thu ng k, thng d thu. Thu ng k ti sn l loi thu d thu v loi thu ny c xy dng ph hp vi tm l ca ngi c ti sn, mun c xc nh quyn s hu, quyn s dng hp php v bo h i vi mt s ti sn c gi tr. Nhng c im ca thu ti sn cng chnh l nhng lp lun ng h quan im cn thit phi nh thu ti sn. Tuy nhin, nhiu nh nghin cu phn i vic nh thu ti sn vi nhng lp lun ch yu l : - Ti sn c hnh thnh trong qu trnh tch ly thu nhp tng b nh thu thu nhp; khi mua sm ti sn, chu thu tiu dng, thu trc bNh vy, nu thu thu ti sn th thu b nh trng lp. - Vic nh thu trn ti sn vt cht ct gi m nhng ti sn ny khng to ra thu nhp mi nn mang tnh cht tc ot mt phn ti sn ca ch s hu. V lu di c th ch s hu khng th nm gi c ti sn. - Thu ti sn c th gy ra nhng tc ng khng tt v hiu qu kinh t. Nu thu sut khng hp l s lm nn lng vic u t mua sm ti sn hoc khng mun a ti sn vo u t. - V mt qun l, thu ti sn gp nhiu kh khn, pht tp v kh nng che du ti sn v che du gi tr thc ca ti sn l rt ln. iu ny d dn n tnh trng khng cng bng v ngha v np thu gia nhng ngi c ti sn gi tr nh nhau. Mc d vy, hin nay a s cc quc gia vn duy tr thu ti sn v thng to ngun thu nhp quan trng cho ngn sch a phng.

Bi ging mn hc : Thu

105

Ths. ON TRANH

3. Phng php nh thu ti sn a. nh thu trn tt c cc ti sn Theo phng php ny, i tng nh thu ti sn l tt c cc loi ti sn m mt ch s hu c c (gm c bt ng sn v ng sn). Tr gi ti sn chu thu l gi tr ti sn rng, l khan chnh lch gia tng gi tr cc ti sn v cc chi ph, tin vay to thnh ti sn . Hnh thc thu ca ci nh trn gi tr ti sn rng thng thch hp trong iu kin x hi c mc thu nhp GDP bnh qun u ngi cao, khu vc kinh t t nhn pht trin, ti sn c s tp trung qu mc vo mt nhm ngi giu c dn n khong cch chnh lch qu mc gia giu v ngho. Loi thu ny thng c p dng cc nc OECD. Thu sut thng s dng hnh thc thu sut ly tin. Mc ly tin ph thuc vo mc tp trung ti sn trong x hi cao hay thp vo mt nhm ngi giu c nht nh. Nu khong cch chnh lch giu ngho qu ln th mc ly tin cn thit k cao hn; ngc li, mc ly tin va phi hoc i khi khng cn s dng loi thu sut ny. b. nh thu vo mt b phn ti sn Theo phng php ny, i tng nh thu ti sn ch l mt b phn trong ton b ti sn ca ch s hu. C hai hnh thc thu ph bin khi tnh theo phng php ny: - Thu bt ng sn. i tng np thu l ch s hu t, nh v bt ng sn khc. Thu sut thng l thu sut t l p dng trn tr gi ti sn chu thu, vi mc ng vin thp v ch mang tnh cht qun l. Thu bt ng sn thng c giao cho cc cp chnh quyn a phng qun l v thu vo ngn sch a phng. - Thu nh mt ln vo ti sn khi chuyn dch quyn s hu. Thu c thc hin khi i tng np thu cn c chng nhn quyn s hu khi mua bn, tha k, chuyn dch ng sn hoc bt ng sn. Thu ch nh mt ln khi ng k quyn s hu, mc thu thng l thu sut t l tnh trn gi tr gi ti sn chu thu hoc l nh sut thu (gi tr tuyt i) theo n v ti sn. Mc thu cao hay thp ty theo yu cu v mc ch iu tit: p dng mc thu thp nu ngoi vic np thu chuyn dch quyn s hu, hng nm cn phi np thu ti sn. p dng mc thu cao nu ch chu mt ln thu ti

Bi ging mn hc : Thu

106

Ths. ON TRANH

sn khi ng k. Gi tnh thu ti sn thng c cn c theo gi th trng ti thi im nh thu ti sn. Mt s trng hp kh xc nh gi th trng th p dng gi tnh thu do nh nc qui nh. Ngun thu t cc loi thu ng k ti sn khi chuyn dch quyn s hu thuc cc cp ngn sch, trong c mt phn cho ngn sch a phng. II. THU TI NGUYN Thu ti nguyn cn c vo Php lnh Thu ti nguyn (sa i) s 05/1998/PL-UBTVQH10 ngy 10 thng 4 nm 1998; Ngh nh ca Chnh Ph s 68/1998/N-CP ngy 03 thng 09 nm 1998 quy nh chi tit thi hnh php lnh thu Ti Nguyn (sa i). Thng t ca BTC s 153/1998TT/BTC ngy 26 /11/1998 hng dn thi hnh ngh nh s 68/1998/ND-CP ngy 03/08/1998 ca Chnh Ph quy nh chi tit thi hnh php lnh thu Ti Nguyn (sa i). Lut Du kh v Ngh nh 84/CP ngy 17-02-1996 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh lut du kh. 1. i tng np thu v i tng chu thu a. i tng np thu : L mi t chc c nhn thuc cc thnh phn kinh t, bao gm: Doanh nghip nh nc, cng ty c phn, cng ty trch nhim hu hn, hp tc x, doanh nghip t nhn, doanh nghip c vn u t nc ngoi hay bn nc ngoi tham gia hp ng hp tc kinh doanh theo lut u t nc ngoi ti Vit Nam, h sn xut kinh doanh, cc t chc v cc c nhn khc khng phn bit ngnh ngh, quy m, hnh thc hot ng, c khai thc ti nguyn thin nhin theo ng quy nh ca php lut Vit Nam u phi ng k, k khai v np thu ti b. i tng chu thu : Ti nguyn thin nhin thuc din chu thu l cc ti nguyn thin nhin trong phm vi t lin, hi o, ni thy, lnh hi, vng c quyn kinh t v thm lc a thuc ch quyn nc Cng Ha X Hi Ch Ngha Vit Nam, bao gm: a) Khong sn kim loi: Gm khong sn kim loi en (st, mangan, titan) v khong sn kim li mu (vng, t him, bch kim, thit, won fram, ng, ch, km, nhm) b) Khong sn khng kim loi, bao gm: t lm gch, t khai thc san lp, xy dng cng trnh, t khai thc s dng cho cc mc ch khc; , ct, si, than, qunc khong, nc nng thin nhin thuc i tng quy nh ti lut khong sn;

Bi ging mn hc : Thu

107

Ths. ON TRANH

c) Du m: l du th c quy nh ti khon 2, iu 3 Lut du kh; d) Kh t: L kh thin nhin quy nh ti khon 3, iu 3 Lut du kh; ) Sn phm ca rng t nhin, gm: G (k c cnh ngn, gc, r), tre, na, giang vu; cc loi dc liu v cc loi thc vt, ng vt c php khai thc l sn phm ca rng t nhin e) Thy sn t nhin: cc loi ng vt, thc vt t nhin bin, sng, ngi, h, ao m t nhin g) Nc thin nhin: nc mt, nc di lng t, tr nc nng, nc khong thin nhin thuc nhm b c nu trn; e) Ti nguyn thin nhin khc: bao gm cc ti nguyn thin nhin khng thuc cc nhm trn; Mi trng hp c tin hnh khai thc cc loi ti nguyn cm khai thc u b x l theo php lut hin hnh. Khi kim tra pht hin nhng v vic vi phm, c quan thu phi thng bo v phi hp vi cc c quan c chc nng tin hnh x l theo thm quyn. Trng hp ti nguyn thin nhin cm khai thc b bt gi, tch thu v c php bn ra th t chc c giao bn phi tnh y thu ti nguyn trong gi bn v np vo ngn sch 2. Cn c tnh thu v biu thu ti nguyn S thu ti nguyn phi ph hp trong k np thu c tnh nh sau: Thu ti nguyn phi np trong k S thu ti Gi tnh thu Sn lng ti Thu nguyn c nguyn thng n v ti x x sut - min gim (nu = phm thc t nguyn c)

Sn lng ti nguyn thng phm thc t khai thc: l s lng, trng lng hay khi lng khai thc ca ti nguyn khai thc thc t trong k np thu, khng ph thuc vo hin trng, mc ch khai thc ti nguyn ( bn ngay, em trao i, tiu dng ni b, d tr a vo sn xut tip theo) - i vi loi ti nguyn khng th xc nh c s lng, trng lng hay khi lng thc t khai thc do cha nhiu cht khc nhau, hm lng

Bi ging mn hc : Thu

108

Ths. ON TRANH

tp cht ln, th thu ti nguyn c tnh trn s lng, trng lng hay khi lng tng cht thu c do sn tuyn, phn loi. V d: Cng ty trong k np thu phi sn tuyn hng nghn m3 t, , nc (khng th xc nh c s lng), thu c 2kg vng cm, 100 tn qung st th thu ti nguyn c tnh trn s lng vng cm v qung st ny. - Trng hp khai thc th cng, phn tn hoc khai thc lu ng, khng thng xuyn, kh khn trong vic qun l th c th thc hin khon s lng ti nguyn khai thc theo ma hoc nh k. C quan thu phi hp vi chnh quyn a phng v c quan qun l chuyn ngnh n nh s lng ti nguyn thc t khai thc c khon. Cng trong trng hp nu trn, nu loi ti nguyn khai thc c tp trung vo u mi thu mua v c c s thu mua cam kt chp thun th Cc thu Tnh, thnh ph c th quyt nh (bng vn bn) t chc, c nhn thu mua ti nguyn np thay thu ti nguyn cho ngi khai thc. Gi tnh thu: theo quy nh ti iu 7 Ngh nh s 68/1998/N-CP ngy 03-09-1998 ca chnh ph, gi tnh thu ti nguyn l gi bn n v ca ti nguyn ti ni khai thc ti nguyn v c xc nh c th trong tng trng hp nh sau: a) Loi ti nguyn xc nh c sn lng ti ni khai thc v c th bn ra ngay khi khai thc nh : (t, , ct, si, thy sn) th gi tnh thu ti nguyn l gi thc t ti ni khai thc tr thu doanh thu hoc cha bao gm thu gi tr gia tng (nu c) phi np. Nu pht sinh chi ph vn chuyn, bc xp, lu kho bi t ni khai thc n ni tiu th th chi ph c tr khi xc nh gi tnh thu ti nguyn; trng hp ny nu khng bn ra (nh: a vo quy trnh sn xut tip theo), th p dng gi tnh thu do y ban nhn dn tnh, thnh ph quy nh theo nguyn tc nu ti in 7 Ngh nh s 68/1998/N-CP ngy 03-09-1998 ca chnh ph. b) Loi ti nguyn xc nh c sn lng khu khai thc, nhng cha th bn m phi chuyn qua sng tuyn, chn lc mi bn ra c th gi tnh thu ti nguyn l gi bn sn phm qua sng tuyn, phn loi, tr (-) cc chi ph pht sinh t ni khai thc n ni tiu th v quy i theo hm lng t trng xc nh gi tnh thu v gi bn ca ti nguyn thc t khai thc, c tr thu doanh thu hoc khng bao gm thu gi tr gia tng. V d: Gi bn mt tn than sch l 65.000/tn, chi ph sn tuyn, vn chuyn t ni khai thc n ni bn ra l 10.000/tn; t trng than sch trong than thc t khai thc l 80% th:

Bi ging mn hc : Thu

109

Ths. ON TRANH

Gi tnh thu ti nguyn mi tn than (65.5000 10.000 ) x80% = ti ni khai thc

Thu doanh thu - hoc thu gi tr gia tng

c) Loi ti nguyn khng xc nh c khi lng khu khai thc v tp cht ln, c nhiu cht khc nhau th gi tnh thu l gi bn c thc t ca tng cht ti ni khai thc tr thu doanh thu hoc khng bao gm thu gi tr gia tng. V d: Vng cm, qung st d) Loi ti nguyn khai thc v c s dng lm nguyn liu sn xut trong sn xut nh: nc thin nhin dng cho sn xut nc tinh lc, nc khong, cc loi bia v nc gii kht khc; t lm nguyn liu cho sn xut cng nghip, th cng th gi tnh thu ti nguyn l gi bn sn phm cui cng tr i cc chi ph sn xut ra sn phm (bao gm thu doanh thu hoc thu gi tr gia tng phi np nhng khng bao gm chi ph khai thc ti nguyn), nhng mc ti thiu khng thp hn gi tnh thu do y ban nhn dn tnh, thnh ph quy nh. e) Gi tnh thu ti nguyn i vi nc thin nhin dng sn xut in l gi bn thng phm, i vi g l gi bn ti bi 2. Ring i vi du m, kh t, gi tnh thu ti nguyn thc hin theo quy nh ti Lut Du kh v iu 47 Ngh nh 84/CP ngy 17-02-1996 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh lut du kh. Biu thu ti nguyn: Thc hin theo biu thu hin hnh km theo Ngh nh s 68/1998/N-CP ngy 03-09-1998 ca Chnh ph. Bng 5.1 Biu thu sut theo nhm,loi ti nguyn TT Nhm, loi ti nguyn 1 2 3 4 5 Khong sn kim loi (tr vng v t him) - Vng - t him Khong sn khng kim loi (tr qu v than) - qu - Than Du m(C th p dng thu sut cao hn ) Kh t Sn phm rng t nhin a. G cc loi (tr g cnh, ngn) Thu sut% 1-5 2-6 3-8 1-5 3-8 1-3 6-25 0-10 10-40

Bi ging mn hc : Thu

110

Ths. ON TRANH

6 7

- G cnh, ngn b. Dc liu (tr trm hng, ba kch, k nam) - Trm hng, ba kch, k nam Thy sn t nhin (tr hi sm, bo ng, ngc trai) - Hi sm, bo ng, ngc trai Nc thin nhin (tr nc khong thin nhin, nc thin nhin tinh lc ng chai, ng hp) - Nc thin nhin dng vo sn xut thy in - Nc khong thin nhin, nc thin nhin tinh lc ng chai, ng hp Ti nguyn thin nhin khc (tr yn so) - Yn so

1-5 5-15 20-25 1-2 6-10 0-5 0-2 2-10 0-10 10-20

III. THU S DNG T NNG NGHIP 1. S lc v thu s dng t nng nghip Thu nh vo t nng nghip thng c cc nh kinh t hc m t l khng cng bng i vi nng dn v khng c li cho nh nc. Mt khc y thng cng l ngun thu tng i nh trong tng thu nhp ca chnh ph. Cc s liu thng k tuy khng c r rng v chnh xc lm cng cho thy rt t cc nc ang pht trin c thu trc thu nh vo nng nghip t ti 10% so vi tng ngun thu ca Chnh ph. Khng c quc gia no m thu t chim hn 20% tng thu. Vit Nam, thu s dng t nng nghip hin nay c tin thn l thu nng nghip. Trong iu kin nc ta, c s kinh t - x hi ca thu nng nghip l mi quan h gia quyn s hu v quyn s dng rung t. Rung t thuc s hu ton dn, nh nc cng nhn quyn s dng rung t ca cc t chc, c nhn vo mc ch vo mc ch sn xut nng nghip. Cng vi vic s dng rung t, ngi s dng c ngha v ng gp mt phn thu nhp ca mnh, thng qua thu nng nghip. Thu nng nghip nc ta ra i theo sc lnh s 13 SL ngy 1/5/1951 vi mc ch gp phn tp trung ngun ti chnh phc v cho cng cuc khng chin chng Php. Trong sut thi k khi phc v pht trin kinh t min Bc, thu nng nghip c b sung sa i nhiu ln cho ph hp vi quan im v pht trin kinh t - x hi ca nh nc trong tng giai on. Mc ch ca nhng b sung, sa i l khuyn khch sn xut nng nghip, m bo ng vin hp l thu nhp ca ngi np thu v phc v cho cng cuc ci to x hi ch ngha nng thn. min Nam iu l thu nng nghip ban hnh theo Ngh nh 185/CP ngy 25/9/1976 ca Hi ng b trng (nay l Chnh ph). Biu thu gm 20 bc vi thu sut ly tin ton phn (ti thiu 8%, ti

Bi ging mn hc : Thu

111

Ths. ON TRANH

a 33%) tnh trn hoa li rung t bnh qun nhn khu. Khi im chu thu l 200 kg thc. Ngy 25/2/1983, nh nc ban hnh Php lnh v thu nng nghip, p dng thng nht trong c nc thay cho iu l thu nng nghip hai min. Chnh sch thu mi c xy dng theo nguyn tc: chnh sch thu nng nghip phi cn c vo din tch v ph nhiu ca t nhm khuyn khch thm canh, tng v v m rng din tch, tng cng qun l v s dng rung t. Chnh sch thu mi so vi thu nng nghip trc y c nhng thay i cn bn v cn c tnh thu. Mc thu c duy tr n nh, khng ly tin, ch ph thuc vo s lng v cht lng t. u nhng nm 90, chnh sch thu c ci cch ng b. Trong bi cnh , thu nng nghip cng c hon thin hn nhm p ng cc yu cu: Nng cao tnh php l ca thu nng nghip. Qun trit t tng ch o ca ng v Nh nc, tc l khoan th sc dn, thc hin iu chnh gim thu v n nh ngha v np thu. y mnh hn na vic thm canh tng v, tn dng t ai i vo sn xut. Chnh sch thu phi r rng, n gin, hiu qu. p ng yu cu trn, ngy 10/7/1993, Quc hi kha IX thng qua lut thu s dng t nng nghip. Lut thu ny c hiu lc t 1/1/1994, p dng thng nht trong c nc. khoan th sc dn v to iu kin nng thn pht trin, Ngh quyt Quc hi nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam kho XI, k hp th 3 thng qua ngy 17 thng 6 nm 2003 min, gim thu s dng t nng nghip c thc hin t nm thu 2003 n nm thu 2010 cho cc i tng sau : 1. Min thu s dng t nng nghip trong hn mc theo quy nh ca php lut cho tng vng i vi h nng dn, h nng trng vin, x vin hp tc x sn xut nng nghip nhn t giao khon ca doanh nghip, hp tc x sn xut nng nghip. Min thu s dng t nng nghip trong hn mc i vi h x vin gp rung t thnh lp hp tc x sn xut nng nghip theo quy nh ca Lut hp tc x.

Bi ging mn hc : Thu

112

Ths. ON TRANH

Min thu s dng t nng nghip i vi ton b din tch t ca h ngho, h sn xut nng nghip x c bit kh khn theo quy nh ca Chnh ph. 2. Gim 50% s thu s dng t nng nghip ghi thu hng nm i vi din tch t sn xut nng nghip ca i tng khng thuc din c min thu quy nh trn v din tch t sn xut nng nghip vt hn mc theo quy nh ca php lut i vi h nng dn, h nng trng vin v h sn xut nng nghip khc. 2. Ni dung c bn ca thu s dng t nng nghip a. Ngi np thu: T chc, c nhn s dng t vo sn xut nng nghip c ngha v np thu s dng t nng nghip gm: 1) Cc h gia nh nng dn, h t nhn v c nhn; 2) Cc t chc, c nhn s dng t nng nghip thuc qu t dnh cho nhu cu cng ch ca x; 3) Cc doanh nghip nng nghip, lm nghip, thy sn bao gm nng trng, lm trng, x nghip, trm tri v cc doanh nghip khc, c quan Nh nc, n v s nghip, n v lc lng v trang, t chc x hi v cc n v khc s dng t vo sn xut nng nghip, lm nghip v nui trng thy sn. b. t chu thu s dng t nng nghip: 1) t trng trt l t trng cy hng nm, t trng cy lu nm, t trng c; 2) t c mt nc nui trng thy sn l t c ch s dng chuyn nui trng thy sn hoc va nui trng thy sn va trng trt, nhng v c bn khng s dng vo cc mc ch khc; 3) t rng trng l t c trng rng v giao cho t chc, c nhn qun l, chm sc v khai thc, khng bao gm t i ni trc. Trong trng hp khng s dng t thuc din chu thu quy nh nu trn, ch s dng t vn phi np thu theo qui nh ca lut thu s dng t nng nghip. c. Nhng loi t khng chu thu s dng t nng nghip : 1) t rng t nhin; 2) t ng c t nhin cha giao cho t chc, c nhn no s dng; 3) t , t xy dng cng trnh thuc din chu thu nh t; 3) t lm giao thng, thy li dng chung cho cnh ng; 4) t chuyn dng theo qui nh ti iu 62 ca Lut t ai l t c xc nh s dng vo mc ch khng phi l sn xut nng nghip, lm nghip v lm nh . 5) t do Chnh ph, y ban nhn dn cc cp thc hin vic cho cc t chc, h gia nh, c nhn thu theo qui nh ti iu 29 ca Lut t ai.

Bi ging mn hc : Thu

113

Ths. ON TRANH

d. Cn c tnh thu Cn c tnh thu s dng t nng nghip l din tch, hng t v nh sut tnh bng kg thc trn mt n v din tch ca tng hng t. - Din tch tnh thu ca tng h np thu l din tch t thc t s dng c ghi trong s a chnh Nh nc hoc kt qu o c gn nht c c quan qun l rung t c thm quyn xc nhn theo qui nh ti iu 14 ca Lut t ai. - Hng t l ch tiu phn loi i vi t trng cy hng nm, cy lu nm, t c mt nc nui trng thy sn. Hng t phn nh cht t tt hay xu; iu kin sn xut thun li hay kh khn; nng sut cao hay thp. - nh sut thu mt nm tnh bng kilgam thc trn 1 ha ca tng hng t nh sau: i vi t trng cy hng nm v t c mt nc nui trng thu sn: Hng t 1 2 3 4 5 6 i vi t trng cy lu nm: Hng t 1 2 3 4 5 nh sut thu 650 550 400 200 80 nh sut thu 550 460 370 280 180 50

i vi cy n qu lu nm trng trn t trng cy hng nm chu mc thu nh sau: - Bng 1,3 ln thu t trng cy hng nm cng hng, nu thuc t hng 1, hng 2 v hng 3;

Bi ging mn hc : Thu

114

Ths. ON TRANH

- Bng thu t trng cy hng nm cng hng, nu thuc t hng 4, hng 5 v hng 6. i vi cy ly g v cc loi cy lu nm thu hoch mt ln chu mc thu bng 4% gi tr sn lng khai thc. II. THU NH, T 1. Khi nim v thu nh, t Thu nh, t l thu thu i vi nh v i vi t , t xy dng cng trnh. Trong tnh hnh hin nay, tm thi cha thu thu nh v cha quy nh v thu nh. Thu nh t hin c p dng cc vn bn php qui sau : Php lnh v thu nh, t c Hi ng Nh nc nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam thng qua ngy 31-7-1992 v php lnh sa i, b sung mt s iu ca Php lnh v thu nh, t c U ban Thng v Quc hi thng qua ngy 19-5-1994. Ngh nh s 94/CP ngy 25/8/1994 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Php lnh v thu nh, t v Php lnh sa i, b sung mt s iu ca Php lnh v thu nh t. Thng t s 83 TC/TCT ngy 7/10/1994 ca B Ti chnh hng dn thi hnh Ngh nh s 94/CP ngy 25/8/1994 ca Chnh ph v thu nh, t. 2. Ni dung thu nh, t

a. i tng chu thu t l t , t xy dng cng trnh (khng phn

bit t c giy php hay khng c giy php s dng). b. i tng np thu t l tt c cc t chc, c nhn c quyn s dng hoc trc tip s dng t , t xy dng cng trnh. c. Khng thu thu t , t xy dng cng trnh i vi - t c c quan Nh nc c thm quyn cng nhn chuyn s dng v mc ch cng cng, phc li x hi hoc t thin chung khng v mc ch kinh doanh hoc khng dng . - t c c quan Nh nc c thm quyn cng nhn chuyn dng vo vic th cng chung ca cc tn gio, ca cc t chc m khng v mc ch

Bi ging mn hc : Thu

115

Ths. ON TRANH

kinh, hoc khng dng , nh: cc di tch lch s, nh, cha, n, miu, nh th chung (k c nh th h). Ring n, miu, nh th t vn phi np thu t. d. Cn c tnh thu Cn c tnh thu t l din tch t, hng t v mc thu. Din tch t tnh thu l ton b din tch t ca t chc, c nhn qun l s dng, bao gm: din tch mt t xy nh , xy cng trnh, din tch ng i li, din tch sn, din tch bao quanh nh, bao quanh cng trnh, din tch ao h v cc din tch trng trong phm vi t c php s dng theo giy cp t ca c quan c thm quyn. Trng hp cha c giy cp t th theo din tch thc t s dng. Hng t xc nh s ln mc thu s dng t nng nghip tnh thu t thuc khu vc th cn c vo cc yu t ch yu sau: - Loi th: Vic phn loi th c vn dng bng phn loi th theo quy nh hin hnh ca Chnh ph. Trong mi loi th c chia thnh cc loi ng ph (hoc khu vc) nh sau: + th loi I c phn ti a 4 loi ng ph, hoc khu ph; + th loi II c phn ti a 4 loi ng ph, hoc khu ph; + th loi III c phn ti a 4 loi ng ph, hoc khu ph; + th loi IV c phn ti a 4 loi ng ph, hoc khu ph; + th loi V c phn ti a 3 loi ng ph, hoc khu ph; + Th trn c phn ti a 2 loi ng ph, hoc khu ph. - i vi cc th mi hnh thnh, cha c tn trong bng danh mc xp hng th, th tm thi sp xp nh sau: + Cc th ni c tr s UBND tnh xp vo th loi IV; + Cc th khc (tr th trn) xp vo th loi V; + Th trn. - V tr t: Mi loi ng ph c xp ti a theo 4 v tr t, c th nh sau:

Bi ging mn hc : Thu

116

Ths. ON TRANH

+ V tr 1: p dng i vi t mt tin. + V tr 2: p dng i vi t trong ng, hm ca ng ph c iu kin sinh hot thun li (xe -t hoc xe ba bnh vo tn ni v.v...). + V tr 3: p dng i vi t ca nhng h c lp nhng phi i qua nh mt tin, t trong hm ca ng ph c iu kin sinh hot km hn v tr 2 (-t hoc xe 3 bnh khng vo c...). + V tr 4: p dng i vi t trong ng, trong hm ca cc ng, cc hm thuc v tr 2, v tr 3 nu trn v cc v tr cn li khc m iu kin sinh hot rt km. BNG PHN B CC BC THU T TH THEO V TR CA TNG LOI NG PH Loi th 1 Loi I Loi ng ph 2 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 1 2 Bc thu theo v tr t (s ln mc thu s dng t nng nghip) V tr 1 V tr 2 V tr 3 V tr 4 3 4 5 6 32 28 23 17 30 26 21 14 27 23 18 12 25 21 16 9 30 26 21 14 27 23 18 12 25 21 16 9 22 18 13 8 11 17 22 26 10 16 21 25 8 14 19 23 7 12 17 21 19 17 13 8 18 16 11 7 17 14 9 6 14 11 7 5 13 11 9 7 12 10 8 6 11 8 7 5 13 11 8 5 11 8 5 3

Loi II

Loi III

Loi IV

Loi V Th trn

Bi ging mn hc : Thu

117

Ths. ON TRANH

Trong mi loi ng ph, khng nht thit phi xp 4 v tr t, m phi vn c c th vo tng ng ph xp, c th xp t v tr hn, nhng phi xp t v tr 1 tng ng vi bc thu cao nht tr xung. Trong cng v tr t nhng do iu kin thun li c khc nhau, th c th c h thp mc thu t ti a bng 2 ln mc thu s dng t nng nghip quy nh trong biu di y i vi l t c iu kin thp hn. Mc thu t quy nh nh sau: - i vi t , t xy dng cng trnh thuc thnh ph, th x, th trn, mc thu t bng 3 ln n 32 ln mc thu s dng t nng nghip ca hng t cao nht trong vng. Mc thu c th ph thuc vo v tr t ca thnh ph, th x, th trn; - i vi t , t xy dng cng trnh thuc vng ven th, ven trc giao thng chnh, mc thu t bng 1,5 n 2,5 ln mc thu s dng t nng nghip ca hng t cao nht trong vng. Mc thu c th ph thuc vo vng ven ca loi th v trc giao thng chnh. - i vi t , t xy dng cng trnh thuc vng nng thn ng bng, trung du, min ni, mc thu t bng 1 ln mc thu s dng t nng nghip ghi thu bnh qun trong x. e. Tm min thu t i vi cc trng hp sau y: - t xy dng tr s c quan hnh chnh s nghip Nh nc, t chc x hi, cng trnh vn ho, t chuyn dng vo mc ch quc phng v an ninh. t thuc din tm min thu im ny nu s dng vo mc ch kinh doanh, hoc th phi np thu t. - t ca cc h dn c ti cc x c bit kh khn thuc chng trnh 135 ca Chnh ph; t ca cc h thuc din h ngho trong c nc (h ngho c xc nh theo chun h ngho ti Quyt nh s 1143/2000/QLTBXH ngy 1/11/2000 ca B Lao ng- Thng binh x hi v qui nh c th ca tng tnh, thnh ph trc thuc T); t vng nh canh, nh c ca ng bo dn tc thiu s. t ca ng bo xy dng vng kinh t mi c min thu t trong 5 nm u k t ngy n (nu n 6 thng u nm th tnh c nm, nu n 6 thng cui nm th tnh 1/2 nm), t nm th 6 tr i phi np thu t.

Bi ging mn hc : Thu

118

Ths. ON TRANH

- t ca h gia nh thng binh hng 1/4, hng 2/4; h gia nh lit s c ngi (thn nhn lit s) ang c hng ch tr cp ca Nh nc hng thng (theo quy nh ti Ngh nh s 5/CP ngy 26/1/1994 v Ngh nh s 6/CP ngy 21/1/1997 ca Chnh ph ); t xy dng nh tnh ngha cho cc i tng chnh sch x hi; t ca ngi tn tt, sng c thn, ngi cha n tui thnh nin v ngi gi c n khng ni nng ta khng c kh nng np thu. Nhng i tng ny ch c min thu mt ni duy nht do chnh h ng tn. Din tch t c min thu cn c vo din tch t thc t s dng ca h lm nh , cng trnh ph, chung tri chn nui, ng i, sn phi... nhng khng c qu mc quy nh ti iu 54 v iu 57 ca Lut thu t ai. t ca h gia nh thng binh nng hng 1/4 v cc thng bnh binh phi nm iu tr di ngy ti cc tri an dng thuc B Lao ngthng binh v x hi qun l m khng c h khu thng tr ti nh cng vi B, M, V, chng hoc con th c min thu nh t cho mt h gia nh c thng binh . H gia nh c min thu nh t phi lm n c xc nhn ca UBND x, phng ni h gia nh v quan h ca h gia nh vi thng binh , ng thi c kin ca ngi thng binh h gia nh c min thu. - H np thu nh t trong nm b Nh nc thu hi, phi gii to nh t phc v cho quy hoch ca cp c thm quyn chuyn n ni mi th c min thu nh t trong nm cho s thu ca din tch t b gii to v din tch t ni mi. Trng hp h np thu np thu nh t ca din tch t b gii to v din tch t ni mi, th s thu nh t c min c tr vo s thu h phi np cc nm sau. C quan thu trc tip qun l thu thu ni h chuyn n c trch nhim xc nh s thu c gim tr do c min thu thng bo s thu phi np ca cc nm tip theo. V. THU CHUYN QUYN S DNG T Cc vn bn php qui p dng thu chuyn quyn s dng t gm c: Lut Thu chuyn quyn s dng t ngy 22 thng 6 nm 1994 v Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut Thu chuyn quyn s dng t s 17/1999/QH10 ngy 21 thng 12 nm 1999;

Bi ging mn hc : Thu

119

Ths. ON TRANH

Ngh nh s 19/2000/N-CP ngy 8/6/2000 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Lut thu chuyn quyn s dng t v Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut thu chuyn quyn s dng t. Thng t s 104/2000/TT-BTC ngy 23/10/2000 hng dn thi hnh Ngh nh s 19/2000/N-CP ngy 8/6/2000 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Lut thu chuyn quyn s dng t v Lut sa i, b sung mt s iu ca Lut thu chuyn quyn s dng t. 1. i tng np thu T chc, h gia nh, c nhn c quyn s dng t, khi chuyn quyn s dng t theo quy nh ca php lut v t ai u phi np thu chuyn quyn s dng t, tr nhng trng hp khng thuc din chu thu. 2. i tng chu thu i tng chu thu chuyn quyn s dng t l gi tr din tch t chuyn quyn s dng theo quy nh ca php lut, k c t c nh v cc cng trnh trn . Gi tr din tch t chuyn quyn s dng c xc nh nh sau: Gi tr din tch t chuyn quyn s dng () = Din tch chuyn quyn s dng (m2) x Gi t (/m2)

3. Nhng trng hp khng thuc din chu thu Nhng trng hp sau y khng thuc din chu thu chuyn quyn s dng t: - Nh nc giao t, cho thu t cho cc t chc, h gia nh, c nhn s dng theo quy nh ca php lut v t ai; - T chc, h gia nh, c nhn tr li t cho Nh nc hoc Nh nc thu hi t theo quy nh ca php lut v t ai; - Nh nc bn nh thuc s hu nh nc cng vi chuyn quyn s dng t cho ngi mua nh; - Chuyn quyn s dng t trong trng hp ly hn, tha k quyn s dng t theo quy nh ca php lut;

Bi ging mn hc : Thu

120

Ths. ON TRANH

- Chuyn quyn s dng t gia: v vi chng; cha , m , cha nui, m nui vi con , con nui; ng ni, b ni, ng ngoi, b ngoi vi chu ni, chu ngoi; anh ch em rut vi nhau; - T chc kinh t, h gia nh, c nhn c Nh nc cho thu t c chuyn nhng quyn s dng t thu; ngi nhn quyn s dng t thu tip tc thc hin ch thu t theo quy nh ca Lut t ai; - T chc, h gia nh, c nhn hin quyn s dng t cho y ban nhn dn cc cp hoc cho t chc chnh tr, t chc chnh tr - x hi, t chc x hi, t chc x hi ngh nghip, t chc kinh t xy dng cc c s vn ho, gio dc, y t, th dc th thao; xy dng cc c s t thin gm nh tnh thng, tnh ngha, nh tr m ci, nh dng lo, nh nui dng ngi gi c n v ngi tn tt, cc c s c tnh cht nhn o khc m khng nhm mc ch kinh doanh theo d n c c quan nh nc c thm quyn ph duyt hoc chp thun ph hp vi quy hoch. 4. Cn c tnh thu Cn c tnh thu chuyn quyn s dng t l din tch t chuyn quyn, gi t v thu sut thu chuyn quyn s dng t. a. Din tch t tnh thu Din tch t tnh thu chuyn quyn s dng t l din tch t thc t chuyn quyn ghi trong hp ng chuyn quyn s dng t c y ban nhn dn qun, huyn, th x, thnh ph thuc tnh xc nhn i vi t ca h gia nh, c nhn; S a chnh hoc S a chnh - Nh t xc nhn i vi t ca t chc. b. Gi t tnh thu 1) Gi t tnh thu chuyn quyn s dng t l gi do U ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc Trung ng quy nh theo khung gi cc loi t ca Chnh ph v c nim yt cng khai ti c quan thu, c quan a chnh. 2) Trng hp chuyn quyn s dng t theo phng thc u gi th gi t tnh thu l gi trng u gi nhng khng thp hn khung gi t do y ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc Trung ng quy nh theo khung gi cc loi t ca Chnh ph quy nh. Trong trng hp chuyn quyn s dng t cng vi bn ti sn gn lin vi quyn s dng t theo hnh thc u gi m trong gi trng u gi

Bi ging mn hc : Thu

121

Ths. ON TRANH

khng xc nh ring gi t th gi t tnh thu l gi t do U ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc Trung ng quy nh theo khung gi cc loi t ca Chnh ph quy nh. 3) Trng hp bn cn h thuc nh nhiu tng, nhiu h , cng vi chuyn quyn s dng t c nh trn th gi t tnh thu c xc nh theo h s phn b cho cc tng quy nh ti Ngh nh s 61/CP ngy 05 thng 7 nm 1994 ca Chnh ph v vic mua bn, kinh doanh nh . 4) Trng hp chuyn quyn s dng t ao, t vn nm trong khu dn c nng thn, t th th gi t tnh thu chuyn quyn s dng t c xc nh theo loi t ghi trong Giy chng nhn quyn s dng t hoc theo loi t ang np thu: nu ang np thu s dng t nng nghip th gi tnh thu l gi t nng nghip; nu ang np thu nh t th gi tnh thu l gi t . c. Thu sut 1) Thu sut thu chuyn quyn s dng t c quy nh nh sau: - i vi t sn xut nng nghip, lm nghip, nui trng thu sn, lm mui, thu sut l 2% (hai phn trm); - i vi t , t xy dng cng trnh v cc loi t khc khng thuc cc loi t quy nh trn, thu sut l 4% (bn phn trm). 2) Khi xc nh loi t p dng cc mc thu sut trn y th cn c vo Giy chng nhn quyn s dng t hoc mc ch s dng t ang k khai, np thu, c c quan nh nc c thm quyn xc nhn trong hp ng chuyn quyn s dng t.

Bi ging mn hc : Thu

122

Ths. ON TRANH

CHNG 6 PH V L PH
I. PHN BIT THU - PH L PH Theo T in Lut hc (NXB Bch khoa - 1999): Thu l mt khon ng gp bng ti sn cho Nh nc do Lut nh thnh ngha v i vi c nhn hoc t chc nhm p ng nhu cu chi tiu ca Nh nc. Theo php lnh S 38/2001/PL-UBTVQH10 ngy 28/8/2001: Ph l khon tin m t chc, c nhn phi tr khi c mt t chc, c nhn khc cung cp dch v c quy nh trong Danh mc ph ban hnh km theo Php lnh ny. L ph l khon tin m t chc, c nhn phi np khi c c quan nh nc hoc t chc c y quyn phc v cng vic qun l nh nc c quy nh trong Danh mc l ph ban hnh km theo Php lnh ny. Thu v l ph, ph u l ngun thu cho ngn sch Nh nc v u mang tnh php l nhng gia chng c s khc bit nh sau: 1. Xt v mt gi tr php l Thu c gi tr php l cao hn l ph, ph. Thu c ban hnh di dng vn bn php lut nh: Lut, Php lnh do Quc hi v y ban Thng v Quc hi thng qua. Trnh t ban hnh mt Lut thu phi tun theo mt trnh t cht ch. Trong khi l ph, ph c ban hnh i dng Php lnh, Ngh nh, Quyt nh ca chnh ph; Quyt nh ca cc B, c quan ngang B, c quan thuc Chnh ph; Ngh quyt ca hi ng nhn dn cp tnh. 2. Xt v mc ch v mc nh hng i vi nn kinh t - x hi Thu c tc dng ln to ngun thu ln cho ngn sch Nh nc. iu chnh cc hot ng sn xut, kinh doanh, qun l v nh hng pht trin kinh t. m bo s bnh ng gia nhng ch th kinh doanh v cng bng x hi. Thu l mt b phn rt quan trng cu thnh chnh sch ti chnh quc gia. Ph l khon thu khng hon ton mang tnh cht phn phi m mang tnh cht b p chi ph u t cho cc cng trnh phc li do nhng ngi

Bi ging mn hc : Thu

123

Ths. ON TRANH

c hng th ng gp. Ph l khon mang tnh cht gim chi ph ngn sch, yu t tng thu nhp ca nh nc t ph l khng ln v ch yu l duy tr hot ng ca cc cng trnh phc li. L ph th hin mt quan h trao i c bit gia mt bn l nh nc cung cp dch v hnh chnh php l vi mt bn l ngi yu cu phc v. Quan h ny c th hin c th l ngi c phc v phi tr chi ph phc v di hnh thc l ph. Hn na, vic to ngun ny khng phi dng p ng nhu cu chi tiu mi mt ca Nh nc, m trc ht dng b p cc chi ph hot ng ca cc c quan cung cp cho x hi mt s dch v cng cng nh: dch v cng chng, dch v ng k quyn s hu hoc quyn s dng ti sn, dch v hi quan... 3. Xt v tn gi v mc ch. Mi mt Lut thu u c mc ch ring. Tuy nhin, a s cc sc thu c tn gi khng phn nh ng mc ch s dng, m thng phn nh i tng tnh thu. Ph li l khon thu c mc ch c th c xc nh ngay khi thu ph v c phn b ngay. Mc ch ca tng loi l ph rt r rng, thng ph hp vi tn gi ca n. Ni mt cch chnh xc hn, tn gi ca loi l ph no phn nh kh y mc ch s dng loi l ph . Ni chung mc ch ca vic s dng ca cc loi thu thng l to ngun qy ngn sch Nh nc nhm p ng nhu cu chi ngn sch Nh nc, thc hin chc nng qun l x hi ca Nh nc. Bng 6.1 So snh cc c im khc nhau ca thu - ph l ph Thu Ph L ph Tnh php l Cao Thp Thp Phng php thu Cng ch T nguyn T nguyn n v thu Ngn sch n v phc v C quan nh nc Mc ch thu iu tit nn kinh B p chi ph B p chi ph t u t phc v ca nh nc Tnh cht thu Hon tr gin tip, Hon tr trc Hon tr trc khng i gi tip, i gi tip, i gi

Bi ging mn hc : Thu

124

Ths. ON TRANH

II. CC LOI PH V L PH VIT NAM Ph v l ph Vit Nam do chnh ph v cc c quan trung ng ban hnh, vic qun l v s dng c phn cp v cc n v qun l v chnh quyn hnh chnh a phng cc cp. Hin nay nc ta c 161 loi ph v 126 loi l ph. Ch qun l v s dng cc khon ph v l ph c nh nc qui nh nh sau : - Cc t chc thu ph v l ph phi ng k vi c quan thu. - Phi s dng chng t do B Ti chnh ban hnh. - S thu l ph phi np vo ngn sch nh nc. Ring thu ph c li s dng ti cc n v phc v tr nhng khan ph c qui nh phi np vo ngn sch nh nc nh ph xng du - nh ch vic t ng thu ph v l ph cc a phng ngoi danh mc do chnh ph ban hnh. - B Ti chnh hng dn ch thu np s dng v qun l ph, l ph. Bng 6.2 M s danh mc, mc, tiu mc ph v l ph ca h thng mc lc ngn sch nh nc 1/ Mc 032: Ph xng du - Tiu mc 01: Ph xng cc loi; - Tiu mc 02: Ph du Diezel. 2/ Mc 033: Ph thuc lnh vc nng nghip, lm nghip, thy sn - Tiu mc 01: Thy li ph; - Tiu mc 02: Ph s dng nc (tin nc); - Tiu mc 03: Ph kim dch ng vt, sn phm ng vt; - Tiu mc 04: Ph kim dch thc vt; - Tiu mc 05: Ph gim st kh trng vt th thuc din kim dch thc vt; - Tiu mc 06: Ph kim sot git m ng vt; - Tiu mc 07: Ph kim nghim d lng thuc bo v thc vt v sn phm thc vt; - Tiu mc 08: Ph kim tra v sinh th y; - Tiu mc 09: Ph bo v ngun li thy sn; - Tiu mc 10: Ph kim nghim thuc th y; - Tiu mc 11: Ph kim nh, kho nghim thuc bo v thc vt. 3/ Mc 034: Ph thuc lnh vc cng nghip, xy dng - Tiu mc 01: Ph kim tra Nh nc v cht lng hng ho; - Tiu mc 02: Ph th nghim cht lng sn phm, vt t, nguyn vt liu; - Tiu mc 03: Ph xy dng; - Tiu mc 04: Ph o c, lp bn a chnh; - Tiu mc 05: Ph thm nh cp quyn s dng t. 4/ Mc 035: Ph thuc lnh vc thng mi, u t

Bi ging mn hc : Thu

125

Ths. ON TRANH

- Tiu mc 01: Ph chng nhn xut x hng ho (C/O); - Tiu mc 02: Ph ch; - Tiu mc 03: Ph thm nh kinh doanh thng mi c iu kin thuc lnh vc vn ho; - Tiu mc 04: Ph thm nh kinh doanh thng mi c iu kin thuc lnh vc thy sn; - Tiu mc 05: Ph thm nh kinh doanh thng mi c iu kin thuc lnh vc nng nghip, lm nghip; - Tiu mc 06: Ph thm nh kinh doanh thng mi c iu kin thuc lnh vc xy dng; - Tiu mc 07: Ph thm nh kinh doanh thng mi c iu kin thuc lnh vc thng mi; - Tiu mc 08: Ph thm nh kinh doanh thng mi c iu kin thuc lnh vc an ninh, quc phng; - Tiu mc 09: Ph thm nh kinh doanh thng mi c iu kin thuc lnh vc ti chnh, ngn hng; - Tiu mc 10: Ph thm nh kinh doanh thng mi c iu kin thuc lnh vc y t; - Tiu mc 11: Ph thm nh kinh doanh thng mi c iu kin thuc lnh vc cng nghip; - Tiu mc 12: Ph thm nh kinh doanh thng mi c iu kin thuc lnh vc khoa hc, cng ngh v mi trng; - Tiu mc 13: Ph thm nh kinh doanh thng mi c iu kin thuc lnh vc gio dc; - Tiu mc 14: Ph thm nh h s mua bn tu, thuyn; - Tiu mc 15: Ph thm nh h s mua bn tu bay; - Tiu mc 16: Ph thm nh d n u t; - Tiu mc 17: Ph thm nh thit k k thut; - Tiu mc 18: Ph thm nh tng d ton; - Tiu mc 19: Ph thm nh nh gi tr lng khong sn; - Tiu mc 20: Ph thm nh, phn hng c s lu tr du lch; - Tiu mc 21: Ph u thu, u gi; - Tiu mc 22: Ph thm nh kt qu u thu; - Tiu mc 23: Ph gim nh hng ho xut nhp khu. 5/ Mc 036: Ph thuc lnh vc giao thng vn ti - Tiu mc 01: Ph s dng ng b; - Tiu mc 02: Ph s dng ng thy ni a (ph bo m hng giang); - Tiu mc 03: Ph s dng ng bin; - Tiu mc 04: Ph qua cu; - Tiu mc 05: Ph qua ; - Tiu mc 06: Ph qua ph; - Tiu mc 07: Ph s dng cu, bn, phao neo thuc khu vc cng bin; - Tiu mc 08: Ph s dng cu, bn, phao neo thuc cng, bn thy ni

Bi ging mn hc : Thu

126

Ths. ON TRANH

a; - Tiu mc 09: Ph s dng cng hng khng; - Tiu mc 10: Ph s dng v tr neo, u ngoi phm vi cng; - Tiu mc 11: Ph bo m hng hi; - Tiu mc 12: Ph hoa tiu, dn ng trong lnh vc ng bin; - Tiu mc 13: Ph hoa tiu, dn ng trong lnh vc ng thy ni a; - Tiu mc 14: Ph hoa tiu, dn ng trong lnh vc hng khng; - Tiu mc 15: Ph trng ti tu, thuyn; - Tiu mc 16: Ph lung, lch ng thy ni a; - Tiu mc 17: Ph s dng l ng, bn, bi, mt nc; - Tiu mc 18: Ph kim nh an ton k thut v cht lng thit b, vt t, phng tin giao thng vn ti, phng tin nh bt thy sn. 6/ Mc 037: Ph thuc lnh vc thng tin, lin lc - Tiu mc 01: Ph s dng tn s v tuyn in; - Tiu mc 02: Ph bo v tn s v tuyn in; - Tiu mc 03: Ph cp tn min, a ch, s hiu mng Internet; - Tiu mc 04: Ph s dng kho s vin thng; - Tiu mc 05: Ph khai thc v s dng ti liu du kh; - Tiu mc 06: Ph khai thc v s dng ti liu t ai; - Tiu mc 07: Ph khai thc v s dng ti liu thm d iu tra a cht v khai thc m; - Tiu mc 08: Ph khai thc v s dng ti liu ti nguyn khong sn khc; - Tiu mc 09: Ph khai thc v s dng ti liu kh tng thy vn, mi trng nc v khng kh; - Tiu mc 10: Ph th vin; - Tiu mc 11: Ph khai thc t liu ti cc Bo tng, khu di tch lch s, vn ho; - Tiu mc 12: Ph khai thc v s dng ti liu lu tr; - Tiu mc 13: Ph thm nh iu kin hot ng bu chnh; - Tiu mc 14: Ph thm nh iu kin hot ng vin thng; - Tiu mc 15: Ph thm nh iu kin hot ng Internet. 7/ Mc 038: Ph thuc lnh vc an ninh, trt t, an ton x hi - Tiu mc 01: Ph kim nh k thut my mc, thit b, vt t v cc cht c yu cu nghim ngt v an ton; - Tiu mc 02: Ph an ninh, trt t; - Tiu mc 03: Ph phng chy, cha chy; - Tiu mc 04: Ph xc minh giy t, ti liu theo yu cu ca cc t chc, c nhn trong nc; - Tiu mc 05: Ph xc minh giy t, ti liu theo yu cu ca c quan c thm quyn ca nc ngoi; - Tiu mc 06: Ph trng gi xe p, xe my, t.

Bi ging mn hc : Thu

127

Ths. ON TRANH

8/ Mc 039: Ph thuc lnh vc vn ho, x hi - Tiu mc 01: Ph gim nh di vt; - Tiu mc 02: Ph gim nh c vt; - Tiu mc 03: Ph gim nh bo vt quc gia; - Tiu mc 04: Ph tham quan danh lam thng cnh; - Tiu mc 05: Ph tham quan di tch lch s; - Tiu mc 06: Ph tham quan cng trnh vn ho; - Tiu mc 07: Ph thm nh ni dung vn ho phm xut khu, nhp khu; - Tiu mc 08: Ph thm nh kch bn phim v phim; - Tiu mc 09: Ph thm nh chng trnh ngh thut biu din; - Tiu mc 10: Ph thm nh ni dung xut bn phm; chng trnh trn bng, a, phn mm v trn cc vt liu khc; - Tiu mc 11: Ph gii thiu vic lm. 9/ Mc 040: Ph thuc lnh vc gio dc v o to - Tiu mc 01: Hc ph gio dc mm non; - Tiu mc 02: Hc ph gio dc ph thng; - Tiu mc 03: Hc ph gio dc ngh nghip; - Tiu mc 04: Hc ph gio dc i hc v sau i hc; - Tiu mc 05: Hc ph gio dc khng chnh quy; - Tiu mc 06: Ph st hch iu kin cp vn bng, chng ch, giy php hnh ngh; - Tiu mc 07: Ph d thi, d tuyn. 10/ Mc 041: Ph thuc lnh vc y t - Tiu mc 01: Vin ph v cc loi ph khm cha bnh; - Tiu mc 02: Ph phng, chng dch bnh cho ng vt; - Tiu mc 03: Ph chn on th y; - Tiu mc 04: Ph y t d phng; - Tiu mc 05: Ph gim nh y khoa; - Tiu mc 06: Ph kim nghim mu thuc; - Tiu mc 07: Ph kim nghim nguyn liu lm thuc; - Tiu mc 08: Ph kim nghim thuc; - Tiu mc 09: Ph kim nghim m phm; - Tiu mc 10: Ph kim dch y t; - Tiu mc 11: Ph kim nghim trang thit b y t; - Tiu mc 12: Ph kim tra, kim nghim v sinh an ton thc phm; - Tiu mc 13: Ph kim tra, kim nghim cht lng thc n chn nui; - Tiu mc 14: Ph thm nh tiu chun v iu kin hnh ngh y, dc. 11/ Mc 042: Ph thuc lnh vc khoa hc, cng ngh v mi trng - Tiu mc 01: Ph bo v mi trng i vi nc thi; - Tiu mc 02: Ph bo v mi trng i vi: kh thi t vic s dng than v cc loi nhin liu t khc; - Tiu mc 03: Ph bo v mi trng i vi cht thi rn;

Bi ging mn hc : Thu

128

Ths. ON TRANH

- Tiu mc 04: Ph bo v mi trng v ting n; - Tiu mc 05: Ph bo v mi trng i vi sn bay, nh ga, bn cng; - Tiu mc 06: Ph bo v mi trng i vi khai thc du m, kh t v khong sn khc; - Tiu mc 07: Ph lp v thm nh bo co nh gi tc ng mi trng; - Tiu mc 08: Ph v sinh; - Tiu mc 09: Ph phng, chng thin tai; - Tiu mc 10: Ph xt nghim, thm nh, gim nh v s hu cng nghip; - Tiu mc 11: Ph tra cu, cung cp thng tin v s hu cng nghip; - Tiu mc 12: Ph cp cc loi bn sao, ph bn, bn cp li cc ti liu s hu cng nghip; - Tiu mc 13: Ph lp v gi n ng k quc t v s hu cng nghip; - Tiu mc 14: Ph cung cp dch v gii quyt khiu ni v s hu cng nghip; - Tiu mc 15: Ph thm nh, cung cp thng tin, dch v v vn bng bo h ging cy trng mi; - Tiu mc 16: Ph cp v hng dn s dng m s, m vch; - Tiu mc 17: Ph duy tr s dng m s, m vch; - Tiu mc 18: Ph s dng dch v an ton bc x; - Tiu mc 19: Ph thm nh an ton bc x; - Tiu mc 20: Ph thm nh iu kin hot ng khoa hc, cng ngh v mi trng; - Tiu mc 21: Ph thm nh hp ng chuyn giao cng ngh; - Tiu mc 22: Ph kim nh phng tin o lng. 12/ Mc 043: Ph thuc lnh vc ti chnh, ngn hng, hi quan - Tiu mc 01: Ph cung cp thng tin v ti chnh doanh nghip; - Tiu mc 02: Ph pht hnh, thanh ton tn phiu kho bc; - Tiu mc 03: Ph pht hnh, thanh ton tri phiu kho bc; - Tiu mc 04: Ph t chc pht hnh, thanh ton tri phiu u t huy ng vn cho cng trnh do ngn sch nh nc m bo; - Tiu mc 05: Ph pht hnh tri phiu u t huy ng vn cho Qu h tr pht trin theo k hoch tn dng u t pht trin ca Nh nc; - Tiu mc 06: Ph bo qun, ct gi cc loi ti sn qu him v chng ch c gi ti Kho bc Nh nc; - Tiu mc 07: Ph cp bo lnh ca Chnh ph (do B Ti chnh hoc Ngn hng Nh nc Vit Nam cp); - Tiu mc 08: Ph cp bo lnh ca Qu h tr pht trin; - Tiu mc 09: Ph s dng thit b, c s h tng chng khon; - Tiu mc 10: Ph hot ng chng khon; - Tiu mc 11: Ph nim phong, kp ch, lu kho hi quan. 13/ Mc 044: Ph thuc lnh vc t php

Bi ging mn hc : Thu

129

Ths. ON TRANH

- Tiu mc 01: n ph hnh s; - Tiu mc 02: n ph dn s; - Tiu mc 03: n ph kinh t; - Tiu mc 04: n ph lao ng; - Tiu mc 05: n ph hnh chnh; - Tiu mc 06: Ph gim nh t php; - Tiu mc 07: Ph cung cp thng tin v cm c ti sn ng k giao dch bo m; - Tiu mc 08: Ph cung cp thng tin v th chp ti sn ng k giao dch bo m; - Tiu mc 09: Ph cung cp thng tin v bo lnh ti sn ng k giao dch bo m; - Tiu mc 10: Ph cung cp thng tin v ti sn cho thu ti chnh; - Tiu mc 11: Ph cp bn sao trch lc bn n, quyt nh; - Tiu mc 12: Ph cp bn sao bn n, quyt nh; - Tiu mc 13: Ph cp bn sao giy chng nhn xo n; - Tiu mc 14: Ph thi hnh n; - Tiu mc 15: Ph trng ti; - Tiu mc 16: Ph tng t, u thc t php theo yu cu ca c quan c thm quyn ca nc ngoi. 14/ Mc 045: L ph qun l nh nc lin quan n quyn v ngha v ca cng dn - Tiu mc 01: L ph quc tch; - Tiu mc 02: L ph h tch, h khu, chng minh nhn dn; - Tiu mc 03: L ph cp h chiu, th thc xut cnh, nhp cnh, qua li ca khu bin gii; - Tiu mc 04: L ph p dng ti c quan i din ngoi giao, c quan lnh s Vit Nam nc ngoi; - Tiu mc 05: L ph np n yu cu To n Vit Nam cng nhn v cho thi hnh ti Vit Nam bn n, quyt nh dn s ca To n nc ngoi; - Tiu mc 06: L ph np n yu cu To n Vit Nam khng cng nhn bn n, quyt nh dn s ca To n nc ngoi khng c yu cu thi hnh ti Vit Nam; - Tiu mc 07: L ph np n yu cu To n Vit Nam cng nhn v cho thi hnh ti Vit Nam quyt nh ca Trng ti nc ngoi; - Tiu mc 08: L ph gii quyt vic ph sn doanh nghip; - Tiu mc 09: L ph np n yu cu To n kt lun cuc nh cng hp php hoc bt hp php; - Tiu mc 10: L ph cp giy php lao ng cho ngi nc ngoi lm vic ti Vit Nam; - Tiu mc 11: L ph cp phiu l lch t php. 15/ Mc 046: L ph qun l nh nc lin quan n quyn s hu, quyn s dng ti sn

Bi ging mn hc : Thu

130

Ths. ON TRANH

- Tiu mc 01: L ph trc b nh t; - Tiu mc 02: L ph trc b ti sn khc ( t, xe my, tu thuyn..) - Tiu mc 16: L ph a chnh - Tiu mc 03: L ph ng k giao dch bo m; - Tiu mc 04: L ph cp giy chng nhn quyn tc gi; - Tiu mc 05: L ph np n yu cu cp vn bng bo h, ng k hp ng chuyn giao quyn s hu cng nghip; - Tiu mc 06: L ph cp vn bng bo h, cp chng nhn ng k hp ng chuyn giao quyn s hu cng nghip; - Tiu mc 07: L ph duy tr, gia hn hiu lc vn bng bo h quyn s hu cng nghip; - Tiu mc 08: L ph cng b thng tin s hu cng nghip; - Tiu mc 09: L ph cp th ngi i din s hu cng nghip; - Tiu mc 10: L ph ng k, cp, cng b, duy tr hiu lc vn bng bo h ging cy trng mi; - Tiu mc 11: L ph cp giy php xy dng; - Tiu mc 12: L ph ng k, cp bin phng tin giao thng; - Tiu mc 13: L ph ng k, cp bin phng tin thi cng; - Tiu mc 14: L ph cp chng ch cho tu bay; - Tiu mc 15: L ph cp bin s nh. 16/ Mc 047: L ph qun l nh nc lin quan n sn xut, kinh doanh - Tiu mc 01: L ph cp giy chng nhn ng k kinh doanh, cung cp thng tin v ng k kinh doanh, i vi h kinh doanh c th; - Tiu mc 02: L ph cp giy chng nhn ng k kinh doanh, cung cp thng tin v ng k kinh doanh, i vi doanh nghip t nhn; - Tiu mc 03: L ph cp giy chng nhn ng k kinh doanh, cung cp thng tin v ng k kinh doanh, i vi cng ty trch nhim hu hn; - Tiu mc 04: L ph cp giy chng nhn ng k kinh doanh, cung cp thng tin v ng k kinh doanh, i vi cng ty c phn; - Tiu mc 05: L ph cp giy chng nhn ng k kinh doanh, cung cp thng tin v ng k kinh doanh, i vi cng ty hp danh; - Tiu mc 06: L ph cp giy chng nhn ng k kinh doanh, cung cp thng tin v ng k kinh doanh, i vi doanh nghip nh nc; - Tiu mc 07: 7 L ph cp giy chng nhn ng k kinh doanh, cung cp thng tin v ng k kinh doanh, i vi hp tc x, lin hip hp tc x; - Tiu mc 08: L ph cp giy chng nhn ng k kinh doanh, cung cp thng tin v ng k kinh doanh, i vi c s gio dc, o to t thc, dn lp, bn cng; c s y t t nhn, dn lp; c s vn ha thng tin; - Tiu mc 09: L ph cp chng nhn kim dch ng vt, kim sot git m, kim tra v sinh th y; - Tiu mc 10: L ph cp chng nhn kt qu gim st kh trng vt th thuc din kim dch thc vt;

Bi ging mn hc : Thu

131

Ths. ON TRANH

- Tiu mc 11: L ph cp chng ch hnh ngh xng hi kh trng; - Tiu mc 12: L ph cp php sn xut kinh doanh thuc th y; - Tiu mc 13: L ph cp chng ch hnh ngh dch v th y; - Tiu mc 14: L ph cp php kho nghim thuc v nguyn liu lm thuc bo v thc vt mi; - Tiu mc 15: L ph cp giy chng nhn ng k thuc bo v thc vt Vit Nam; - Tiu mc 16: L ph cp chng ch hnh ngh sn xut kinh doanh thuc bo v thc vt; - Tiu mc 17: L ph cp gip php hot ng ngh c i vi tu nc ngoi ti Vit Nam; - Tiu mc 18: L ph cp giy php khai thc g v lm sn; - Tiu mc 19: L ph cp php hot ng iu tra a cht v khai thc m; - Tiu mc 20: L ph cp php hot ng khong sn; - Tiu mc 21: L ph cp giy php hnh ngh khoan iu tra, kho st a cht, thm d, thi cng cng trnh khai thc nc di t; - Tiu mc 22: L ph cp chng ch hnh ngh thit k cng trnh xy dng; - Tiu mc 23: L ph cp giy php thu t vn v xy dng cho nh thu nc ngoi; - Tiu mc 24: L ph cp giy php hot ng in lc; - Tiu mc 25: L ph cp php thc hin qung co; - Tiu mc 26: L ph cp giy chng nhn iu kin kinh doanh thng mi; - Tiu mc 27: L ph cp giy php kinh doanh l hnh quc t; - Tiu mc 28: L ph cp th hng dn vin du lch; - Tiu mc 29: L ph cp php hnh ngh lut s; - Tiu mc 30: L ph cp giy php hot ng bn thy ni a; - Tiu mc 31: L ph cp giy php vn ti lin vn; - Tiu mc 32: L ph kim tra v cng b bn, cng; - Tiu mc 33: L ph cp php, chng nhn v k thut, an ton, vn chuyn hng khng; - Tiu mc 34: L ph cp giy php s dng my pht tn s v tuyn in; - Tiu mc 35: L ph cp giy php in tem bu chnh; - Tiu mc 36: L ph cp giy php s dng, vn chuyn, mua v sa cha cc loi v kh, vt liu n v cng c h tr; - Tiu mc 37: L ph cp php hot ng cho c s bc x; - Tiu mc 38: L ph cp giy php tin hnh cng vic bc x; - Tiu mc 39: L ph cp giy php cho nhn vin lm cng vic bc x c bit; - Tiu mc 40: L ph cp php hot ng chuyn doanh a ngi lao

Bi ging mn hc : Thu

132

Ths. ON TRANH

ng i lm vic c thi hn nc ngoi; - Tiu mc 41: L ph cp php xut khu, nhp khu vn ho phm; - Tiu mc 42: L ph cp th, cp php hnh ngh, hot ng vn ho thng tin; - Tiu mc 43: L ph cp php nhp khu thuc v nguyn liu lm thuc vo Vit Nam i vi cng ty nc ngoi; - Tiu mc 44: L ph cp php hot ng khoa hc v cng ngh; - Tiu mc 45: L ph cp php sn xut phng tin o; - Tiu mc 46: L ph ng k u quyn kim nh phng tin o; - Tiu mc 47: L ph cp giy php thnh lp v hot ng i vi t chc tn dng; - Tiu mc 48: L ph cp giy php hot ng ngn hng i vi cc t chc khng phi l t chc tn dng; - Tiu mc 49: L ph cp giy php thnh lp v hot ng cng ty cho thu ti chnh; - Tiu mc 50: L ph cp giy php thnh lp v hot ng ca doanh nghip bo him, doanh nghip mi gii bo him; - Tiu mc 51: L ph xt n v cp bo lnh ca Chnh ph (do B Ti chnh hoc Ngn hng Nh nc Vit Nam cp); - Tiu mc 52: L ph t chi nhnh, vn phng i din ca cc t chc kinh t nc ngoi ti Vit Nam; - Tiu mc 53: L ph cp giy chng nhn iu kin kinh doanh dch v bo v; - Tiu mc 54: L ph cp bng, chng ch c hot ng trn cc loi phng tin; - Tiu mc 55: L ph cp giy php s dng i vi thit b, phng tin, phng tin n, cht n, v kh, kh ti theo quy nh ca php lut; - Tiu mc 56: L ph cp giy chng nhn bo m cht lng, an ton k thut i vi my mc, thit b, vt t, phng tin v cc cht c yu cu nghim ngt v an ton; - Tiu mc 57: L ph cp giy php lp t cc cng trnh ngm; - Tiu mc 58: L ph cp hn ngch xut khu, nhp khu; - Tiu mc 59: L ph cp giy php xut khu, nhp khu; - Tiu mc 60: L ph ng k nhp khu phng tin o; - Tiu mc 61: L ph cp giy php vn chuyn c bit i vi ng vt qu him v sn phm ca chng; - Tiu mc 62: L ph cp giy php vn chuyn c bit i vi thc vt rng qu him v sn phm ca chng; - Tiu mc 63: L ph ng du ba kim lm; - Tiu mc 64: L ph cp giy chng nhn hp chun thit b, vt t bu chnh vin thng; - Tiu mc 65: L ph cp giy chng nhn, ng k cht lng dch v bu chnh vin thng;

Bi ging mn hc : Thu

133

Ths. ON TRANH

- Tiu mc 66: L ph cp giy chng nhn, ng k cht lng mng vin thng; - Tiu mc 67: L ph cp giy chng nhn cht lng mng vin thng dng ring trc khi u ni vo mng vin thng cng cng; - Tiu mc 68: L ph cp giy chng nhn cht lng h thng thit b bu chnh vin thng thuc cng trnh trc khi a vo s dng; - Tiu mc 69: L ph cp giy php thit lp mng; - Tiu mc 70: L ph cp giy php cung cp dch v bu chnh vin thng v Internet; - Tiu mc 71: L ph cp giy php sn xut my pht tn s v tuyn in v tng i in t; - Tiu mc 72: L ph cp php s dng kho s trong nh s mng, thu bao lin lc trong vin thng; tn, min, a ch, s hiu mng internet; m s bu chnh; - Tiu mc 73: L ph cp v dn tem kim sot bng, a c chng trnh; - Tiu mc 74: L ph dn tem kim sot xut bn phm; - Tiu mc 75: L ph cp giy php thm d, khai thc, s dng nc di t; - Tiu mc 76: L ph cp giy php khai thc, s dng nc mt; - Tiu mc 77: L ph cp giy php x nc thi vo ngun nc; - Tiu mc 78: L ph cp giy php x nc thi vo cng trnh thy li; - Tiu mc 79: L ph cp giy chng nhn cht lng sn phm, hng ho; - Tiu mc 80: L ph cp php hot ng kinh doanh, hnh ngh v pht hnh chng khon. - Tiu mc 81: L ph c quyn hot ng trong ngnh du kh; - Tiu mc 82: L ph c quyn hot ng trong mt s ngnh, ngh ti nguyn khong sn khc theo quy nh ca php lut. 17/ Mc 048: L ph qun l nh nc c bit v ch quyn quc gia - Tiu mc 01: L ph ra, vo cng bin; - Tiu mc 02: L ph ra, vo cng, bn thy ni a; - Tiu mc 03: L ph ra, vo cng hng khng, sn bay; - Tiu mc 04: L ph cp php bay; - Tiu mc 05: L ph hng ho, hnh l, phng tin vn ti qu cnh; - Tiu mc 06: L ph cp php hot ng kho st, thit k, lp t, sa cha, bo dng cc cng trnh thng tin bu in, du kh, giao thng vn ti i qua vng t, vng bin ca Vit Nam; - Tiu mc 07: L ph hoa hng ch k; - Tiu mc 08: L ph hoa hng sn xut. 18/ Mc 049: L ph qun l nh nc trong cc lnh vc khc - Tiu mc 01: L ph cp php s dng con du;

Bi ging mn hc : Thu

134

Ths. ON TRANH

- Tiu mc 02: L ph lm th tc hi quan; - Tiu mc 03: L ph p ti hi quan; - Tiu mc 04: L ph cp giy ng k ngun phng x, my pht bc x; - Tiu mc 05: L ph cp giy ng k a im ct gi cht thi phng x; - Tiu mc 06: L ph cp vn bng, chng ch; - Tiu mc 07: L ph chng thc theo yu cu hoc theo quy nh ca php lut; - Tiu mc 08: L ph hp php ho v chng nhn lnh s; - Tiu mc 09: L ph xc nhn li chng t hi quan; - Tiu mc 10: L ph cng chng. (Ban hnh km theo Quyt nh s 148/2002/Q-BTC ngy 06 thng 12 nm 2002 ca B trng B Ti chnh) IV THU MN BI V L PH TRC B 1. Thu mn bi a. i tng p dng - Cc doanh nghip nh nc, cng ty c phn, cng ty TNHH, doanh nghip t nhn, doanh nghip hot ng theo Lut u t nc ngoi ti Vit Nam, t chc, c nhn nc ngoi kinh doanh ti Vit Nam khng theo Lut u t nc ngoi ti Vit Nam, cc t chc kinh t, n v s nghip,... v t chc kinh doanh hch ton kinh t c lp; - Cc hp tc x, lin hip hp tc x v cc qu tn dng; - Cc c s kinh doanh l chi nhnh, ca hng, ca hiu (thuc cng ty hoc chi nhnh)... hch ton kinh t ph thuc hoc bo s c cp giy chng nhn ng k kinh doanh, c ng k np thu v c cp m s thu; - H kinh doanh c th. - Ngi lao ng trong cc doanh nghip nhn khon t trang tri mi khon chi ph, t chu trch nhim v kt qu sn xut kinh doanh. b. Mc thu Cn c xc nh mc thu mn bi l vn ng k ca nm trc lin k vi nm tnh thu.

Bi ging mn hc : Thu

135

Ths. ON TRANH

Bc thu mn bi Bc 1 Bc 2 Bc 3 Bc 4

Vn ng k Trn 10 t ng T 5 t n 10 t ng T 2 t n di 5 t ng Di 2 t ng

Mc thu mn bi c nm (1.000 ng) 3.000 2.000 1.500 1.000

Trng hp vn ng k c ghi trong giy chng nhn ng k kinh doanh hoc giy php u t bng ngoi t th quy i vn ng k ra tin ng Vit Nam theo t gi ngoi t mua, bn thc t bnh qun trn th trng ngoi t lin ngn hng do ngn hng nh nc Vit Nam cng b ti thi im tnh thu. Cn c vo thu nhp thng Bc thu 1 2 3 4 5 6 Thu nhp 1 thng (ng) Trn 1.500.000 Trn 1.000.000 n 1.500.000 Trn 750.000 n 1.000.000 Trn 500.000 n 750.000 Trn 300.000 n 500.000 Bng hoc thp hn 300.000 Mc thu c nm (ng) 1.000.000 750.000 500.000 300.000 100.000 50.000

c. Thi gian k khai - np thu Mn bi C s kinh doanh ang kinh doanh hoc mi thnh lp, c cp ng k thu v m s thu trong thi gian ca 6 thng u nm th k khai - np mc Mn bi c nm, nu thnh lp, c cp ng k thu v m s thu trong thi gian 6 thng cui nm th np 50% mc thu Mn bi c nm. C s kinh doanh c thc t kinh doanh nhng khng k khai ng k thu, phi k khai - np mc thu Mn bi c nm khng phn bit thi im pht hin l ca 6 thng u nm hay 6 thng cui nm.

Bi ging mn hc : Thu

136

Ths. ON TRANH

d. a im k khai np thu mn bi C s kinh doanh ng k np thu vi c quan thu cp no th k khai np thu Mn bi ti c quan thu cp . Trng hp c s kinh doanh c nhiu ca hng, ca hiu trc thuc nm cc im khc nhau trong cng a phng th c s kinh doanh k khai - np thu Mn bi ca bn thn c s, ng thi k khai - np thu Mn bi cho cc ca hng, ca hiu trc thuc, ng trn cng a phng. Cc chi nhnh, ca hng, ca hiu ng a phng khc th k khai - np thu Mn bi ti c quan thu ni c chi nhnh, ca hng, ca hiu kinh doanh. Sau khi np thu Mn bi, c s kinh doanh, ca hng, ca hiu c C quan thu cp mt th Mn bi hoc mt chng t chng minh np thu Mn bi ( bin lai thu hay giy np tin vo ngn sch c xc nhn ca kho bc) ghi r tn c s kinh doanh, ca hng, ca hiu, a ch, ngnh ngh kinh doanh ...lm c s xut trnh khi cc c quan chc nng kim tra kinh doanh. C s kinh doanh khng c a im c nh nh kinh doanh bun chuyn, kinh doanh lu ng, h xy dng, vn ti, ngh t do khc ... np thu Mn bi ti c quan thu ni mnh c tr hoc ni mnh c cp ng k kinh doanh. 2. L ph trc b a. i tng chu l ph trc b i tng chu l ph trc b l cc ti sn sau: 1) Nh, t: - Nh, gm: nh , nh lm vic, nh xng, nh kho, ca hng, ca hiu v cc cng trnh kin trc khc. - t l tt c cc loi t quy nh ti Khon 1, 2 iu 13 Lut t ai 2003 thuc quyn qun l s dng ca t chc, h gia nh, c nhn (khng phn bit xy dng cng trnh hay cha xy dng cng trnh), bao gm: t nng nghip (t sn xut nng nghip, t lm nghip, t nui trng thu sn, t lm mui v t nng nghip khc); t phi nng nghip (t , t chuyn dng, t phi nng nghip khc). 2) Phng tin vn ti, gm: phng tin vn ti c gii ng b, phng tin vn ti c gii ng thu (sng, bin, m, h...), phng tin nh bt v vn chuyn thu sn, c th:

Bi ging mn hc : Thu

137

Ths. ON TRANH

- Tu thu, k c s lan, ca n, tu ko, tu y, v hoc tng thnh my tu thu. - Thuyn gn my (tr thuyn khng gn my loi khng phi ng k quyn s hu, quyn s dng vi c quan nh nc c thm quyn theo quy nh ca php lut). - t l tt c cc phng tin vn ti c gii ng b c t 4 bnh tr ln, k c: r moc v s mi r moc; xe ti ch cn cu; xe ch b tng; xe ch xng du; xe gn cc thit b ra a, my o tn s, thit b truyn hnh; khung hoc tng thnh my t thay th phi ng k li quyn s hu ti sn. Tr cc my, thit b khng phi l phng tin vn ti, nh: xe lu, cn cu (k c xe cn cu t hnh ch chuyn dng cu), my xc, my i, xe my nng lm nghip (my cy, my ba, my xi, my lm c, my tut la, my ko...), xe tng, xe xch, xe bc thp v cc my, cc thit b khc khng phi l phng tin vn ti. - Xe my, gm: xe m t hai bnh, m t ba bnh, xe hai bnh gn my, xe ba bnh gn my (k c xe lam), khung hoc tng thnh my xe my. 3) Sng sn, sng th thao. b. i tng np l ph trc b T chc, c nhn Vit Nam v t chc, c nhn nc ngoi, k c cc doanh nghip c vn u t nc ngoi hot ng theo Lut u t nc ngoi ti Vit Nam hoc khng theo Lut u t nc ngoi ti Vit Nam, c cc ti sn thuc i tng chu l ph trc b phi np l ph trc b trc khi ng k quyn s hu, quyn s dng vi c quan nh nc c thm quyn. Trng hp iu c quc t m Vit Nam k kt, tham gia hoc tho thun c quy nh khc th thc hin theo quy nh ca iu c quc t . c. Mc thu l ph trc b Mc thu l ph trc b c xc nh theo t l (%) trn gi tr ti sn tnh l ph trc b, quy nh c th nh sau: 1. Nh, t: 1% (mt phn trm). 2. Tu, thuyn: 1% (mt phn trm); ring tu nh c xa b l: 0,5% (khng phy nm phn trm).

Bi ging mn hc : Thu

138

Ths. ON TRANH

3. t (k c r moc, s mi r moc, xe bng sen, xe cng nng), xe my, sng sn, sng th thao l: 2% (hai phn trm); Ring: - t t 7 ch ngi tr xung (tr t hot ng kinh doanh vn chuyn hnh khch theo giy php kinh doanh hoc Giy chng nhn ng k kinh doanh ca c quan qun l nh nc c thm quyn cp) v xe my k khai, np l ph trc b ln u ti cc thnh ph trc thuc Trung ng, thnh ph thuc tnh v th x ni U ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc Trung ng ng tr s (khng phn bit xe mi 100% hay xe qua s dng), p dng mc thu l ph trc b l: 5% (nm phn trm). - Xe t t 7 ch ngi tr xung l xe t ch ngi (khng k xe lam v xe t c ca bin kp va ch ngi, va c thng ch hng ha). S ch ngi trn xe t bao gm c ch ngi ca li xe. Vn bn tham kho Ngh nh s 176/1999/N-CP ngy 21/12/1999 ca Chnh ph v l ph trc b Ngh nh s 47/2003/N-CP ngy 12/5/2003 ca Chnh ph v vic sa i, b sung iu 6 Ngh nh s 176/1999/N-CP ngy 21/12/1999 ca Chnh ph v l ph trc b Ngh nh s 181/2004/N-CP ngy 29/10/2004 ca Chnh ph v thi hnh Lut t ai Thng t s 95/2005/TT-BTC ngy 26/10/2005 ca B Ti chnh hng dn thc hin cc qui nh ca php lut v l ph trc b Quyt nh s 245/2003/Q-TTg ngy 18/11/2003 ca Th tng Chnh ph v vic ghi n l ph trc b nh , t i vi cc h gia nh, c nhn cc x thuc Chng trnh 135 v h gia nh, c nhn ng bo dn tc thiu s Ty Nguyn v cc quy nh khc ca php lut v l ph trc b

Bi ging mn hc : Thu

139

Ths. ON TRANH

CHNG 7 QUN L CNG TC THU THU

Thu, cng np m c ng tnh ca ngi dn, th khng mt i sc mnh ca n. Thu thn c s ng h ca dn hay khng, vn c th nh nhau v mt ti tin, nhng khng th ging nhau v mt suy ngh ca ngi dn F. Becon (1561-1626), trit gia ngi Anh

I. TNG QUAN V TNH HNH THU THU TI VIT NAM Ngun thu thu chim t l cao trong tng thu nhn sch nh nc, bnh qun 87% trong giai on 1991-1999 v nm 2005 vn duy tr mc 88,4%. iu ny chng t rng, thu tr thnh ngun thu quyt nh cn i ngn sch nh nc v lm lnh mnh nn ti chnh quc gia. C cu ngun thu thu theo thnh phn kinh t c nhng thay i quan trng. T trng ngun thu thu t cc doanh nghip dn doanh c xu hng tng ln. Thu xut nhp khu, thu GTGT, thu TTB qua ca khu hin chim 17% nhng xu hng s ngy cng gim khi gia nhp WTO v l trnh gim thu CEPT c hiu lc hon ton vo nm 2008. Bng 7.1 Thu ngn sch nm 2005 (n v tnh : 1000 t VND) DN u t nc ngoi

CC CH TIU

Tng s

T trng theo loi

DN Nh nc

Dn doanh

Khc

Tng s
38,91 17.9 % 80,61 37.1 % 7,01

Du th
61,53 8.4%

TNG THU NSNN T trng theo thnh phn Thu GTGT hng sn xut trong nc Thu GTGT hng NK (a cn i) Thu TTB hng sn xut trong nc Thu XK, NK v TTB hng NK Thu chnh lch gi hng nhp khu Thu thu nhp doanh nghip Thu ti nguyn

217,1

16,93 7.8% 9,28

80,63 37 % 1,71 14,35

31,37 14,35 15,70 23,65 1 71,74 21,92

14.45% 6.61% 7.23% 10.89% 0.00% 33.05% 10.10%

13,38

7,73

5,42

272

2,27 23,65 1 1,32

16,76 942

47,06 20,89

40,97 20,57

6,61 80

Bi ging mn hc : Thu
Thu thu nhp i vi ngi c thu nhp cao Thu s dng t nng nghip Thu nh t Thu chuyn Quyn s dng t Thu Mn bi L ph trc b Thu ph xng du Thu ph v l ph Thu tin thu t Thu tin s dng t Thu bn nh thuc SHNN Thu Khc Thu vin tr

140

Ths. ON TRANH

4,24 132 514 985 724 2,80 3,94 3,11 1,00 13,90 882 3,78 2,34

1.95% 0.06% 0.24% 0.45% 0.33% 1.29% 1.82% 1.43% 0.46% 6.40% 0.41% 1.74% 1.08%

4,24 132 514 985 39 13 672 2,80 3,94 3,11 799 13,90 882 3,69 2,34

204

58

14

16

Ngun : Tng cc thu ti http//:www.gdt.gov.vn II. B MY THU THU NH NC B my thu thu Nh nc trc thuc B Ti Chnh, gm c hai b phn: Tng cc thu chu trch nhim thu thu ni a v Tng Cc Hi quan thu thu ti cc ca khu v cc cng ti Vit Nam. 1. H thng thu thu ni a
CHNH PH B TI CHNH TNG CC THU
BAO GM 13 BAN VN PHNG TCT

CC TRUNG TM

CC THU
12 PHNG CHC NNG (CC THU H NI V TP HCM 8 PHNG CHC NNG (TI CC TNH)

CHI CC THU
CC T CC I

H thng t chc ca tng cc thu, cc thu v cc chi cc gm : - Tng cc thu

Bi ging mn hc : Thu

141

Ths. ON TRANH

- Cc cc thu ti cc tnh v thnh ph trc thuc trung ng - Chi cc thu ti cc Qun huyn a. Nhim v v quyn hn ca Tng cc thu Tng cc Thu thc hin nhng nhim v, quyn hn theo quy nh ca cc lut thu, cc quy nh php lut khc c lin quan v nhng nhim v, quyn hn c th sau y : 1. Trnh B trng B Ti chnh chin lc pht trin, quy hoch, k hoch di hn, nm nm v hng nm ca ngnh thu; 2. Trnh B trng B Ti chnh cc vn bn quy phm php lut quy nh v qun l thu thu; xut, tham gia vic xy dng, b sung, sa i cc vn bn quy phm php lut v thu; 3. Lp d ton thu thu hng nm theo quy nh ca Lut Ngn sch Nh nc; 4. T chc thc hin cc lut, php lnh thu v cc vn bn quy phm php lut khc v thu, d ton thu thu hng nm, chin lc, quy hoch, k hoch pht trin ca ngnh thu sau khi c ph duyt; 5. Hng dn nghip v v k khai thu, tnh thu, pht hnh thng bo thu, lnh thu thu, th tc thu, np thu, cc nghip v khc c lin quan v t chc thc hin thng nht trong ton ngnh; 6. Tuyn truyn, gio dc, vn ng t chc v c nhn thc hin nghim chnh ngha v np thu theo ng quy nh ca php lut; thc hin cc hot ng h tr cho cc t chc v c nhn np thu; 7. Trnh cp c thm quyn quyt nh hoc quyt nh theo thm quyn vic min, gim, hon thu, truy thu thu theo quy nh ca php lut v thu; quyt nh vic y nhim cho cc c quan, t chc trc tip thu mt s khon thu; 8. c quyn yu cu c s kinh doanh cung cp s k ton, ho n, chng t v h s ti liu khc c lin quan n vic tnh thu, np thu; c yu cu t chc tn dng, cc t chc v c nhn khc c lin quan cung cp ti liu v phi hp vi c quan thu thu thu; x l theo thm quyn hoc ngh c quan c thm quyn x l cc t chc, c nhn khng thc hin ngha v, trch nhim cung cp ti liu hoc khng phi hp vi c quan thu thu thu theo quy nh ca php lut;

Bi ging mn hc : Thu

142

Ths. ON TRANH

9. c quyn n nh thu theo quy nh ca cc lut thu; thc hin cc bin php cng ch thi hnh php lut v thu; c quyn thng bo cng khai trn phng tin thng tin i chng cc trng hp vi phm php lut thu; 10. Son tho, m phn cc iu c quc t, cc hip nh song phng hoc a phng v thu theo u quyn ca B trng B Ti chnh v t chc thc hin cc iu c, cc Hip nh, cc d n, cc hot ng hp tc quc t v thu theo quy nh ca php lut; 11. Thanh tra, kim tra, kim sot vic k khai thu, hon thu, min, gim thu, np thu, quyt ton thu v chp hnh chnh sch, php lut thu i vi t chc v c nhn np thu, t chc v c nhn qun l thu thu, t chc c y nhim thu thu; x l vi phm hnh chnh v thu, quyt nh x pht vi phm php lut v thu theo thm quyn; lp h s ngh khi t cc t chc, c nhn vi phm php lut v thu; gii quyt khiu ni, t co v thu theo quy nh ca php lut; 12. T chc thc hin cng tc k ton, thng k thu v ch bo co ti chnh theo quy nh; 13. Qun l h s, ti liu, n ch thu; lu gi v s dng s liu, ti liu m c s kinh doanh v i tng khc cung cp theo ch quy nh; 14. T chc qun l, ng dng cng ngh thng tin vo hot ng ca ngnh thu; hin i ho c s vt cht k thut ca h thng ngnh thu; 15. Qun l t chc b my, bin ch, cn b, cng chc, vin chc, lao ng trong h thng t chc ngnh thu; t chc o to, bi dng cn b, cng chc thu theo quy nh ca php lut v phn cp qun l ca B trng B Ti chnh; 16. Qun l kinh ph do ngn sch nh nc cp v ti sn c giao theo quy nh ca php lut; thc hin c ch khon kinh ph do Th tng Chnh ph quy nh; 17. Thc hin nhim v ci cch hnh chnh theo mc tiu nng cao cht lng hot ng, cng khai ho th tc, ci tin quy trnh nghip v v cung cp thng tin to thun li phc v cho t chc v c nhn thc hin chnh sch, php lut v thu; 18. Thc hin cc nhim v khc do B trng B Ti chnh giao. b) Nhim v, quyn hn ca cc thu trc thuc Tng cc thu

Bi ging mn hc : Thu

143

Ths. ON TRANH

Cc Thu thc hin nhim v, quyn hn theo quy nh ca cc lut thu, cc quy nh php lut c lin quan khc v nhng nhim v, quyn hn c th sau y: 1. T chc, ch o, hng dn v trin khai thc hin thng nht cc vn bn quy phm php lut v thu, quy trnh nghip v qun l thu trn a bn; 2. Phn tch, nh gi cng tc qun l thu; tham mu vi cp u, chnh quyn a phng v lp d ton thu ngn sch Nh nc, cng tc thu trn a bn; phi hp cht ch vi cc ngnh, c quan, n v lin quan thc hin nhim v c giao. 3. Thc hin qun l thu thu theo quy nh ca php lut; hng dn, ch o, kim tra cc Chi cc Thu trong vic t chc qun l thu thu; 4. T chc thc hin tuyn truyn v cung cp cc hot ng h tr cho cc t chc, c nhn np thu; 5. Thc hin cc bin php nghip v thu thu theo quy nh ca php lut v cc quy nh ca B Ti chnh, Tng cc Thu: lp s thu, kim tra vic tnh thu, pht hnh thng bo thu, cc lnh thu thu... n c cc t chc v c nhn np thu thc hin np y , kp thi tin thu vo kho bc Nh nc; 6. Thanh tra, kim tra, kim sot vic k khai thu, hon thu, min, gim thu, np thu, quyt ton thu v chp hnh chnh sch, php lut thu i vi t chc v c nhn np thu; t chc v c nhn qun l thu thu; t chc c u nhim thu thu; Quyt nh x l vi phm php lut, gii quyt khiu ni, t co v thu theo quy nh ca php lut; lp h s ngh c quan c thm quyn khi t cc t chc, c nhn vi phm php lut thu. 7. T chc tip nhn v ng dng tin b khoa hc, cng ngh thng tin v phng php qun l hin i vo cc hot ng ca Cc Thu; 8. T chc thc hin thng k, k ton thu, qun l n ch; lp bo co v tnh hnh kt qu thu thu v bo co khc phc v cho vic ch o, iu hnh ca c quan cp trn, u ban nhn dn ng cp v cc c quan c lin quan; tng kt, nh gi tnh hnh v kt qu cng tc ca Cc Thu; 9. Kin ngh vi Tng cc trng Tng cc Thu nhng vn vng mc cn sa i, b sung cc vn bn quy phm php lut v thu, cc quy

Bi ging mn hc : Thu

144

Ths. ON TRANH

nh ca Tng cc Thu v chuyn mn nghip v v qun l ni b; kp thi bo co vi Tng cc trng Tng cc Thu v nhng vng mc pht sinh, nhng vn vt qu thm quyn gii quyt ca Cc Thu; 10. Quyt nh hoc ngh cp c thm quyn quyt nh min, gim, hon thu, truy thu v thu theo quy nh ca php lut; 11. c quyn yu cu cc t chc v c nhn np thu, cc c quan Nh nc, cc t chc, c nhn c lin quan cung cp kp thi cc thng tin cn thit cho vic qun l thu thu; ngh c quan c thm quyn x l cc t chc, c nhn khng thc hin trch nhim trong vic phi hp vi c quan thu thu thu vo ngn sch Nh nc; 12. c quyn n nh s thu phi np, thc hin cc bin php cng ch thi hnh php lut thu theo qui nh ca php lut; c quyn thng bo trn cc phng tin thng tin i chng i vi cc t chc v c nhn np thu vi phm php lut thu; 13. Cc trng Cc Thu c k cc vn bn ch o, hng dn, gii thch cc vn thuc phm vi qun l ca Cc Thu theo quy nh ca Tng cc trng Tng cc Thu; 14. Qun l t chc b my, bin ch, cn b, cng chc, vin chc, lao ng trong Cc Thu; t chc o to, bi dng, s dng v qun l i ng cng chc Cc Thu theo quy nh ca Nh nc; 15. Qun l, s dng c hiu qu c s vt cht, phng tin, trang b k thut v kinh ph hot ng ca Cc Thu; c) Nhim v, quyn hn ca Chi cc thu trc thuc Cc thu Chi cc thu thc hin nhim v, quyn hn theo qui nh ca cc lut thu, cc qui nh php lut khc c lin quan v nhng nhim v, quyn hn c th sau y: 1. T chc trin khai thc hin thng nht cc vn bn qui phm php lut v thu, qui trnh nghip v qun l thu trn a bn. 2. Phn tch, nh gi cng tc qun l thu, tham mu vi Cp u ng, Chnh quyn a phng v lp d ton ngn sch Nh nc, cng tc thu trn a bn; phi hp vi cc c quan, n v trn a bn thc hin nhim v c giao.

Bi ging mn hc : Thu

145

Ths. ON TRANH

3. T chc, thc hin cng tc tuyn truyn php lut thu v thc hin cc hot ng h tr cc t chc, c nhn np thu. 4. T chc thc hin cc bin php thu thu i vi cc t chc, c nhn do Chi cc Thu trc tip qun l: tnh thu, lp s thu, thng bo thu, pht hnh cc lnh thu thu v thu khc theo qui nh ca php lut thu; n c cc t chc, c nhn np thu y , kp thi vo ngn sch Nh nc... 5. Thanh tra, kim tra, kim sot vic k khai thu, hon thu, min, gim thu, np thu, quyt ton thu v chp hnh chnh sch, php lut thu i vi cc t chc v c nhn np thu, ni b c quan thu v cc t chc, c nhn c u nhim thu thu; x l vi phm hnh chnh thu, quyt nh x pht vi phm php lut v thu thuc thm quyn; lp h s ngh c quan c thm quyn khi t cc t chc, c nhn vi phm lut thu; gii quyt cc khiu ni, t co v thu theo qui nh ca Php lut. 6. Tip nhn v ng dng c hiu qu cng ngh thng tin vo cng tc qun l thu thu. 7. T chc cng tc k ton, thng k thu; qun l n ch thu; lp cc bo co v tnh hnh, kt qu thu thu v cc bo co khc phc v cho cng tc ch o, iu hnh ca c quan Thu cp trn, y ban Nhn dn ng cp v cc c quan c lin quan; tng kt nh gi tnh hnh v kt qu cng tc ca Chi cc Thu 8. c quyn n nh s thu phi np, thc hin cc bin php cng ch thi hnh php lut v thu theo thm quyn; thng bo cng khai trn cc phng tin thng tin i chng i vi cc t chc, c nhn np thu vi phm nghim trng php lut v thu. 9. Quyt nh hoc ngh cp c thm quyn quyt nh min, gim, hon thu, truy thu thu theo quy nh ca php lut thu. 10. c quyn yu cu cc t chc v c nhn np thu, cc c quan Nh nc, cc t chc, c nhn c lin quan cung cp kp thi cc thng tin lin quan n vic qun l thu thu ca c quan thu; ngh c quan c thm quyn x l cc t chc, c nhn khng thc hin trch nhim phi hp vi c quan thu thu thu vo Ngn sch Nh nc. 11.Kin ngh vi c quan thu cp trn nhng vn cn sa i php lut thu, cc qui nh ca c quan thu cp trn. Bo co Cc Thu nhng vng mc pht sinh, vt qu thm quyn gii quyt ca Chi cc thu.

Bi ging mn hc : Thu

146

Ths. ON TRANH

12. Qun l, s dng i ng cn b, cng chc theo qui nh; qun l kinh ph, ti sn ca n v. 2. H thng thu quan H thng t chc ca Tng cc Hi quan gm : - Tng cc Hi quan; - Cc Hi quan lin tnh, thnh ph trc thuc trung ng v cp tng ng. - Hi quan Ca khu, i kim sot Hi quan.
CHNH PH B TI CHNH TNG CC HI QUAN
BAO GM 5 V V 3 CC THANH TRA V VN PHNG TCHQ

VIN, TRUNG TM, TRNG HQ

CC HI QUAN TNH
TI CC CA KHU NGOI CA KHU

CHI CC HI QUAN
CC N V TNG NG CC I KIM SOT HQ

Hi quan Vit nam c nhim v thc hin kim tra, gim st hng ho, phng tin vn ti, phng, chng bun lu, vn chuyn tri php hng ho qua bin gii. T chc thc hin php lut v thu i vi hng ho xut khu, nhp khu, kin ngh ch trng, bin php qun l Nh nc v hi quan i vi hot ng xut khu, nhp khu, xut cnh, nhp cnh, qu cnh v chnh sch thu i vi hng ho xut khu, nhp khu. a bn hot ng ca Hi quan bao gm cc khu vc ca khu ng b, ga ng st lin vn quc t, cng bin quc t, cng sng quc t, cng hng khng dn dng quc t, cc a im lm th tc hi quan ngoi ca khu, khu ch xut, kho ngoi quan, kho bo thu, khu vc u i hi quan, bu in quc t, cc a im kim tra hng ho xut khu, nhp khu trong lnh th v trn vng bin thc hin ch quyn ca Vit nam. Tr s doanh

Bi ging mn hc : Thu

147

Ths. ON TRANH

nghip khi tin hnh kim tra sau thng quan v cc a bn hot ng ca Hi quan khc theo qui nh ca php lut. III. TH TC QUN L THU THU 1. ng k thu, cp m s thu v s dng m s thu Doanh nghip sau khi c cp giy chng nhn ng k kinh doanh, phi np h s ti Cc thu hoc chi cc thu s ti c cp m s thu. M s thu gn vi s tn ti ca i tng np thu. M s thu c cp s khng c s dng li cp cho i tng np thu khc. i tng np thu chm dt tn ti th m s thu s khng cn gi tr s dng. M s thu l mt dy s c quy nh theo mt nguyn tc thng nht cp cho tng i tng np thu. Cu trc m s thu c chia thnh cc nhm nh sau: N1N2- N3N4N5N6N7N8N9- N10- N11N12N13 Trong : Hai ch s u N1N2 l s phn khong tnh c quy nh theo Danh mc m phn khong. By ch s N3N4N5N6N7N8N9 c nh theo s th t t 0 000 001 n 9 999 999. Ch s N10 l ch s kim tra. Mi s t N1 n N10 c cp cho i tng np thu c lp v n v chnh. Ba ch s N11N12N13 l cc s th t t 001 n 999 c nh theo tng n v trc thuc. Thi gian c cp m s thu khng qu 10 ngy. Vic s dng m s thu vo cc mc ch sau : - Khi thc hin cc th tc k khai, np thu v quyt ton thu vi c quan thu, c quan hi quan, kho bc nh nc. - Phi ghi m s thu trn cc giy t giao dch nh : Ha n, chng t mua, bn hng ha, dch v, s k ton, cc giy t lin quan n vic pht sinh ngha v thu.

Bi ging mn hc : Thu

148

Ths. ON TRANH

- i tng np thu phi s dng m s thu khi m ti khon tin gi ti ngn hng v cc t chc tn dng khc. - Kho bc nh nc, ngn hng v t chc tn dng phi th hin m s thu trong h s m ti khon ca i tng np thu v cc chng t giao dch qua ti khon. 2. K ton, ha n, chng t a. K ton : i tng np thu phi thc hin vic ghi chp k ton cc hot ng sn xut, kinh doanh, hot ng pht sinh ngha v thu theo qui nh ca php lut k ton. i tng np thu phi bo co c quan thu v ch k ton p dng. b. Ha n : Cc t chc, c nhn khi mua, bn, trao i hng ha, dch v phi s dng ha n. C quan thu qun l vic pht hnh v s dng ha n k c ha n do doanh nghip t in. Ha n l mt loi chng t c in theo mu qui nh xc nhn khi lng, gi tr ca hng ha, dch v mua bn, trao i, quyn li v ngha v ca cc bn. c. Lu tr ha n, chng t, ti liu k ton. T chc c nhn c trch nhim ghi chp v lu gi ha n, chng t, s k ton trong thi hn 10 nm ca cc hot ng lm pht sinh ngha v np thu, khu tr thu ca t chc, c nhn . 3. Tnh thu, k khai thu v quyt ton thu a. Tnh thu v t tnh thu : Tnh thu l vic i tng np thu hoc c quan thu cn c vo cc qui nh ca php lut xc nh ngha v thu phi np ca i tng np thu v kt thc bng vic c quan thu ghi s thu phi np vo s thu ca c quan thu. T tnh thu l i tng np thu c trch nhim t tnh s thu phi np ngn sch nh nc theo qui nh ca php lut thu. b. K khai thu : i tng np thu phi lp t k khai theo mu v np t khai thu cho c quan thu ng thi hn theo qui nh ca php lut thu. i tng np thu l c nhn th i tng np thu hoc ngi i din hp php phi k, ghi r h tn vo t khai thu. i tng np thu l t chc th i din hp php ca t chc phi k, ghi r h tn v ng du vo t khai thu. T khai thu c th c np qua bu in, hoc k khai thu qua mng in t hoc np trc tip ti c quan thu. Cc mu t khai thu bao gm:

Bi ging mn hc : Thu

149

Ths. ON TRANH

- T khai thu gi tr gia tng: Mu s 01/GTGT v mu s 01B/GTGT (i vi thu GTGT ca d n u t) km theo Thng t s 127/2004/TTBTC ngy 27/12/2004 ca B Ti chnh. - Bn xc nh s thu thu nhp doanh nghip tm np theo qu: Mu s 03/TNDN-TKTN km theo Thng t s 127/2003/TT-BTC ngy 22/12/2003 ca B Ti chnh. - T khai t quyt ton thu thu nhp doanh nghip: Mu s 04/TNDN km theo Thng t s 128/2004/TT-BTC ngy 27/12/2004 ca B Ti chnh. - T khai thu ti nguyn: Mu s 01/TNg (T khai thu ti nguyn thng) v mu s 02/TNg (T khai t quyt ton thu ti nguyn) km theo Thng t s 83/2005/TT-BTC ngy 22/09/2005 ca B Ti chnh. - T khai thu tiu th c bit: Mu s 01A/TTB km theo Thng t s 82/2005/TT-BTC ngy 21/09/2005 ca B Ti chnh. c. Quyt ton thu i tng np thu phi quyt ton ngha v thu hng nm v np bo co quyt ton thu cho c quan thu theo qui nh ca php lut thu. Nm quyt ton thu c tnh l nm dng lch. Trng hp c s kinh doanh c php p dng nm ti chnh khc vi nm dng lch th nm quyt ton thu l nm ti chnh. i tng np thu phi np bo co quyt ton thu cho c quan thu trong thi hn 90 ngy k t ngy kt thc nm dng lch hoc nm ti chnh. Trng hp i tng np thu chm dt hot ng pht sinh ngha v thu th phi thc hin quyt ton thu trong thi hn 10 ngy k t ngy chm dt hot ng pht sinh ngha v thu. Trng hp c s kinh doanh sp nhp, hp nht chia tch, gii th , ph sn c s cng phi thc hin quyt ton thu vi c quan thu trong thi hn 45 ngy k t ngy c quyt nh sp nhp, hp nht chia tch, gii th , ph sn. 4. Np thu C s kinh doanh np tin thu vo Ngn sch nh nc theo s thu phi np k khai trn t khai thu. C s kinh doanh phi np y , ng hn tin thu theo quy nh ti cc vn bn php lut thu hin hnh. Thi hn np thu ng thi l thi hn np t khai thu .

Bi ging mn hc : Thu

150

Ths. ON TRANH

C s kinh doanh thc hin np thu ti Kho bc Nh nc ni c s kinh doanh ng tr s hoc a ch np thu khc theo thng bo ca c quan thu. C s kinh doanh phi s dng cc chng t np tin vo Ngn sch Nh nc theo ng mu quy nh v phi ghi y , chnh xc cc ch tiu trn cc chng t np tin thu vo Ngn sch Nh nc. C s kinh doanh phi lu gi chng t np tin thu vo Ngn sch Nh nc ti tr s ca c s kinh doanh v xut trnh, cung cp khi c yu cu ca c quan thu v cc c quan c thm quyn. Ngy np thu Ngy np thu ca c s kinh doanh c xc nh nh sau: - L ngy c quan Kho bc Nh nc xc nhn np tin thu, tin pht vo Ngn sch Nh nc nu np trc tip bng tin mt ti Kho bc Nh nc - L ngy Ngn hng, Kho bc, cc t chc tn dng xc nhn chuyn tin vo Ngn sch Nh nc np tin thu, tin pht vo Ngn sch Nh nc nu np bng chuyn khon C s kinh doanh np tha tin thu vo Ngn sch Nh nc Nu c s kinh doanh np tha tin thu vo Ngn sch Nh nc, c s kinh doanh s c b tr cho s thu phi np ca cc k tip theo. Trng hp khng pht sinh s thu phi np ca cc k tip theo, c quan thu s hon tr s thu c s kinh doanh np tha theo qui nh. i tng np thu phi tr tin li tnh trn s thu np chm trong thi gian t ngy qu hn phi np thu theo qui nh ca php lut thu n ngy s thu c np vo ngn sch. Trnh t np cc khon tin thu nh sau : 1) Tin li; 2) tin pht; 3) tin thu n; 4) tin thu pht sinh trong k. 5. Hon thnh ngha v np thu Hon thnh ngha v thu l vic i tng np thu np vo ngn sch nh nc s thu phi np. Hon thnh ngha v thu trong cc trng hp c bit sau : - i tng l xut cnh th phi hon thnh ngha v thu mi c php xut cnh.

Bi ging mn hc : Thu

151

Ths. ON TRANH

- Ngha v thu ca mt doanh nghip trong tnh trng gii th, ph sn thc hin theo lut ph sn. - Trng hp doanh nghip b chia, tch, hp nht, sp nhp c nhim v hon thnh ngha v thu ca mnh trc khi chia, tch, hp nht, sp nhp. Trng hp doanh nghip b chia, tch, hp nht, sp nhp cha hon thnh ngha v thu ca mnh th doanh nhip nhn chia, tch, hp nht, sp nhp c trch nhim hon thnh ngha v thu ca cc doanh nghip b chia, tch, hp nht, sp nhp. - Trng hp doanh nghip chm dt hot ng kinh doanh khng theo qui nh php lut th ngi sng lp doanh nghip hoc ngi i din hp php ca doanh nghip chu trch nhim hon thnh ngha v thu ca doanh nghip . - Vic hon thnh ngha v thu ca ngi cht do ngi c tha k thc hin trong gii hn ti sn ca ngi cht li hoc phn ti sn ngi tha k c chia ti thi im nhn tha k. IV. KIM TRA THU, THANH TRA THU C quan thu l c quan qun l nh nc chu trch nhim trong vic kim tra thu, thanh tra thu gim st vic tun th php lut thu ca i tng np thu, cc i tng khc c lin quan trong vic thc hin ngha v thu v ngn nga, pht hin, x l cc hnh vi vi phm php lut v thu. - Kim tra thu l vic thc hin cc bin php nghip v ca c quan thu nh gi tnh y , chnh xc ca thng tin, chng t nh km t khai thu, quyt ton thu, h s hon thu ca i tng np thu, i tng c ngha v hon thnh ngha v thu. - Thanh tra thu l vic thc hin cc bin php nghip v nhm phng nga, pht hin v x l cc hnh vi vi phm php lut v thu. Hnh thc thanh tra thu - Hot ng thanh tra thu c thc hin di hnh thc thanh tra theo chng trnh, k hoch v thanh tra t xut. - Thanh tra theo chng trnh, k hoch c tin hnh theo chng trnh, k hoch c ph duyt hng nm.

Bi ging mn hc : Thu

152

Ths. ON TRANH

- Thanh tra t xut c tin hnh khi pht hin i tng np thu c du hiu vi phm php lut v thu hoc theo yu cu ca vic gii quyt khiu ni, t co do Th trng c quan thu quyt nh. - Vic kim tra thu, thanh tra thu ti n v phi c quyt nh ca Th trng c quan thu c thm quyn sau khi tin hnh phn tch thng tin d liu v xc nh c ni dung c th cn phi thanh tra, kim tra. Thm quyn ban hnh quyt nh thanh tra thu - Th trng c quan thu l ngi k quyt nh thanh tra v thnh lp on thanh tra thc hin quyt nh thanh tra thu; on thanh tra c trng on v cc thnh vin. - Vic ra quyt nh thanh tra phi bo m mt trong cc cn c sau: + Chng trnh k hoch thanh tra c ph duyt. + Yu cu th trng c quan qun l nh nc. + Khi pht hin c du hiu vi phm hoc c n khiu ni t co cc hnh vi vi phm php lut v thu. V. CNG CH THU Cng ch thu thu l vic thc hin cc bin php nhm thu s tin n thu ca i tng np thu vo Ngn sch nh nc hoc ngn chn hnh vi trn thu ca i tng np thu. Vic cng ch thu thu c thc hin khi c quan thu c yu cu i tng np thu hoc t chc, c nhn phi hon thnh ngha v thu m bn yu cu vn khng thc hin. i tng thuc din cng ch thu thu bao gm: + i tng np thu, hoc; + T chc, c nhn c ngha v khu tr thu, hoc; + T chc, c nhn c ngha v hon thnh ngha v thu thay i tng np thu. C quan thc hin cng ch thu thu l c quan thu v cc c quan qun l nh nc c lin quan. Cng ch thu thu c thc hin bng cc bin php sau :

Bi ging mn hc : Thu

153

Ths. ON TRANH

+ Phong ta ti khon, trch tin t ti khon ca i tng b cng ch thu thu c ti kho bc, ngn hng, t chc tn dng. + K bin ti sn, tm gi ti sn, tch bin ti sn, bn ti sn tch bin ca i tng b cng ch thu thu. + Thu thu t bn th ba c quan h kinh t vi i tng np thu. VI. X PHT VI PHM HNH CHNH V THU 1. Hnh thc v mc x pht i vi hnh vi khai man trn thu a. Hnh vi trn thu - Hnh vi trn thu l hnh vi ca c nhn, t chc vi phm cc quy nh ca php lut v thu lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim. - S tin thu trn l s tin thu c pht hin thm ngoi s liu k khai trn t khai thu, quyt ton thu hoc ngoi s k ton. S thu trn xem xt x pht hnh chnh khng xt n chnh sch u i v thu khng b tr vo s thu c khu tr, c hon hoc s tin l ca i tng np thu. - Thi im xc nh c nhn, t chc c hnh vi trn thu x pht vi phm hnh chnh l thi im c nhn, t chc hon thnh vic k khai s thu phi np theo quy nh ca php lut v thu hoc thi im c quan c thm quyn ra quyt nh hon thu, min thu, gim thu theo h s ngh ca c nhn, t chc . b. Hnh thc v mc x pht i vi hnh vi khai man trn thu Cn c cc Lut thu; Hnh thc v mc x pht i vi hnh vi khai man trn thu nh sau: + Khai man thu, trn thu th ngoi vic phi np s thu theo quy nh ca Lut thu, tu theo tnh cht, mc vi phm cn b pht tin t mt n nm ln s tin thu gian ln; Trn thu vi s lng ln hoc b x pht vi phm hnh chnh v thu m cn vi phm hoc c hnh vi vi phm nghim trng khc th b truy cu trch nhim hnh s theo quy nh ca php lut( Khon 3 iu 17 Lut thu tiu th c bit , khon 3 iu 19 Lut thu gi tr gia tng, khon 3 iu 23 Lut thu thu nhp doanh nghip).

Bi ging mn hc : Thu

154

Ths. ON TRANH

+ Khai man thu, trn thu th ngoi vic phi np s thu theo quy nh ca Lut thu, tu theo tnh cht, mc vi phm cn b pht tin t mt n ba ln s tin thu gian ln theo khon 1 iu 17 Lut thu chuyn quyn s dng t; Pht tin t 0,2 n 0,5 ln s thu s dng t nng nghip gian ln theo khon 1 iu 26 Lut thu s dng t nng nghip.Trn thu vi s lng ln hoc b x pht vi phm hnh chnh v thu m cn vi phm hoc c hnh vi vi phm nghim trng khc th b truy cu trch nhim hnh s theo quy nh ca php lut. Cn c iu 11 Ngh nh s 100/2004/N-CP ngy 25/02/2004ca chnh Ph Qui nh v x pht vi phm hnh chnh trong lnh vc thu: C nhn, t chc c hnh vi trn thu ngoi vic phi np s thu theo quy nh cn b pht tin theo s ln tnh trn s thu trn. Mc pht theo s ln thu trn di y i vi mi hnh vi vi phm ti a khng qu 100.000.000 ng (tr trng hp cc Lut v thu c quy nh khc nh trn): - Pht tin t 1 ln n 2 ln tnh trn s thu trn i vi mt trong nhng hnh vi sau: + ngoi s k ton s liu k ton hoc hch ton k ton khng ng quy nh ca ch k ton lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim; + Sa cha, ty xo chng t k ton, s k ton nhm lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim; + Lp th tc hu vt t, hng ho hoc gim s lng, gi tr vt t, hng ho khng ng thc t lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim; + Bn hng ho, cung ng dch v lp ho n trn lin giao cho khch hng ln hn lin lu v s lng, gi tr; + Bn hng ho, cung ng dch v lp ho n ghi gi tr thp hn t 20% (hai mi phn trm) tr ln so vi gi bn trung bnh ca hng ha, dch v cng loi trn th trng a phng ni bn hng. + S dng ho n gi, ho n ht gi tr s dng, ho n ca c nhn, t chc khc bn hng ho, cung ng dch v nhng khng k khai y s thu phi np;

Bi ging mn hc : Thu

155

Ths. ON TRANH

+ K khai, xc nh khng ng cc cn c tnh thu theo quy nh lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim; + Lu thng hng ho, nguyn, nhin, vt liu khng c chng t km theo chng minh l hng np thu hoc c c quan thu qun l theo quy nh ca php lut, tr trng hp x l pht tin t 1.000.000 ng n 2.000.000 ng i vi hnh vi khng cung cp c chng t km theo hng ho, nguyn, nhin, vt liu ang vn chuyn trn ng chng minh l hng np thu hoc c qun l thu thu theo quy nh ca php lut trong thi hn ti a 24 gi, k t thi im b kim tra, pht hin. B Ti chnh quy nh c th cch xc nh thi hn v th tc xc nh l hng np thu hoc c qun l thu thu ( Khon 2 iu 10 Ngh nh ny). + Khng thc hin vic k khai v thu hoc k khai v khu tr thu theo quy nh p dng i vi cc nh thu, nh thu ph; + Cc hnh vi khc, ngoi nhng hnh vi quy nh ti iu 11 ny lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim. - Pht tin t 2 ln n 3 ln s thu trn i vi mt trong nhng hnh vi sau: + Bn hng ho, cung ng dch v khng lp ho n v khng k khai thu y ; + Bo hu ho n s dng cung ng hng ho, dch v cho khch hng nhm mc ch lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim. - Pht tin t 3 ln n 5 ln s thu trn i vi mt trong nhng hnh vi sau: + S dng ho n khng hoc cc chng t k ton khng khc nhm mc ch lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim; + Hu b chng t k ton, s k ton nhm mc ch lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim;

Bi ging mn hc : Thu

156

Ths. ON TRANH

+ Lp hai h thng s k ton c ni dung ghi khc nhau nhm mc ch lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim; + Kinh doanh khng k khai ng k thu. - C nhn, t chc c hnh vi s dng ho n khng th ngoi vic b pht tin t 3 ln n 5 ln s thu trn theo quy nh cn c th b p dng bin php khc phc hu qu : B tm nh ch s dng ho n do khng thc hin ng quyt nh x pht vi phm hnh chnh v thu. Thi gian tm nh ch s dng ha n ti a khng qu 03 thng k t ngy t chc, c nhn khng thc hin ng quyt nh x pht; trng hp vi phm c khc phc trong thi gian sm hn 03 thng th vic tm nh ch s dng ho n s ht hiu lc ngay sau ngy cc vi phm c khc phc xong - Nhng chng t, ho n, s k ton l tang vt vi phm hnh chnh c th b p dng bin php buc tiu hu ho n, chng t, s k ton in, pht hnh sai quy nh. - C nhn, t chc c hnh vi vi phm: + ngoi s k ton s liu k ton hoc hch ton k ton khng ng quy nh ca ch k ton lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim . + Sa cha, ty xo chng t k ton, s k ton (tr trng hp ty xo, sa cha, thay i ho n) nhm lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim . + Hu b chng t k ton, s k ton (tr hy b ho n) nhm mc ch lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim; + Lp hai h thng s k ton c ni dung ghi khc nhau nhm mc ch lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim; B pht hin trc thi im c nhn, t chc phi hon thnh vic k khai s thu phi np theo quy nh ca php lut v thu hoc thi im c quan c thm quyn ra quyt nh hon thu, min thu, gim thu theo h s ngh ca c nhn, t chc th khng b x pht v hnh vi trn thu m b x pht vi phm hnh chnh trong lnh vc k ton.

Bi ging mn hc : Thu

157

Ths. ON TRANH

- C nhn, t chc c hnh vi vi phm: + Sa cha, ty xo chng t k ton, s k ton ( tr trng hp ty xa, sa cha, thay i chng t k ton khc hoc s k ton) nhm lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim; + Bn hng ho, cung ng dch v lp ho n trn lin giao cho khch hng ln hn lin lu v s lng, gi tr; + Bn hng ho, cung ng dch v lp ho n ghi gi tr thp hn t 20% (hai mi phn trm) tr ln so vi gi bn trung bnh ca hng ha, dch v cng loi trn th trng a phng ni bn hng + S dng ho n gi, ho n ht gi tr s dng, ho n ca c nhn, t chc khc bn hng ho, cung ng dch v nhng khng k khai y s thu phi np; + Bn hng ho, cung ng dch v khng lp ho n v khng k khai thu y ; + Bo hu ho n s dng cung ng hng ho, dch v cho khch hng nhm mc ch lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim (tr trng hp hu b chng t k ton khc hoc s k ton). + S dng ho n khng hoc cc chng t k ton khng khc nhm mc ch lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim; + Hu b chng t k ton, s k ton nhm mc ch lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim; + Lp hai h thng s k ton c ni dung ghi khc nhau nhm mc ch lm gim s thu phi np hoc lm tng s thu c hon hoc c min, gim; + Kinh doanh khng k khai ng k thu. B pht hin trc thi im c nhn, t chc phi hon thnh vic k khai s thu phi np theo quy nh ca php lut v thu hoc thi im c quan c thm quyn ra quyt nh hon thu, min thu, gim thu theo h s ngh ca c nhn, t chc th khng b x pht v hnh vi trn thu m x pht theo quy nh ti Ngh nh s 89/2002/N-CP ngy 07 thng 11

Bi ging mn hc : Thu

158

Ths. ON TRANH

nm 2002 ca Chnh ph quy nh v vic in, pht hnh, s dng, qun l ho n. 2. Hnh thc v mc x pht i vi hnh vi vi phm quy nh v th tc ng k thu, k khai thu, lp, np quyt ton thu a. Pht cnh co hoc pht tin t 50.000 ng n 100.000 ng i vi mt trong cc hnh vi sau - ng k thu vi c quan thu qu thi gian quy nh t 1 n 5 ngy lm vic, k c trng hp phi ng k b sung mi khi c s thay i; - K khai khng chnh xc v s hc trn t khai thu, bng k km theo quyt ton thu hoc k khai khng y nhng ch tiu trn t khai thu, quyt ton thu nhng khng lm sai lch s thu phi np sau thi gian c iu chnh, k khai b sung theo quy nh ca php lut v thu; - Np t khai thu qu thi hn quy nh t 1 n 5 ngy lm vic; - Np quyt ton thu qu thi gian quy nh t 1 n 10 ngy lm vic. b. Pht tin t 200.000 ng n 1.000.000 ng i vi mt trong cc hnh vi sau - ng k thu, np t khai thu qu thi gian quy nh t trn 5 ngy n 10 ngy lm vic; - Np quyt ton thu qu thi gian quy nh t trn 10 ngy n 20 ngy lm vic. c. Pht tin t 1.000.000 ng n 2.000.000 ng i vi mt trong cc hnh vi - ng k thu, np t khai thu qu thi hn quy nh t trn 10 ngy lm vic hoc qu thi hn quy nh t trn 10 ngy lm vic m cha ng k thu, np t khai thu; - Np quyt ton thu qu thi gian quy nh t trn 20 ngy n 30 ngy lm vic. d. Pht tin t 2.000.000 ng n 4.000.000 ng i vi hnh vi np quyt ton thu qu thi gian quy nh t trn 30 ngy n 40 ngy lm vic e. Pht tin t 4.000.000 ng n 10.000.000 ng i vi hnh vi np quyt ton thu qu thi gian quy nh trn 40 ngy n 90 ngy lm vic.

Bi ging mn hc : Thu

159

Ths. ON TRANH

f. Pht tin t 15.000.000 ng n 25.000.000 ng i vi hnh vi np quyt ton thu qu thi hn quy nh t trn 90 ngy lm vic hoc qu thi hn quy nh t trn 90 ngy lm vic m cha np quyt ton thu. 3. Hnh thc v mc x pht i vi hnh vi vi phm quy nh v thu, np tin thu, tin pht a. X pht theo quy nh ca php lut v thu i vi hnh vi np chm tin thu hoc tin pht so vi ngy quy nh phi np ghi trong thng bo np thu, quyt nh x pht. Trng hp khng c thng bo thu th thi gian tnh pht np chm cn c vo thi hn phi np thu theo quy nh ti cc Lut Thu, Php lnh Thu. Trng hp b x pht vi phm hnh chnh m vn khng np tin thu, tin pht theo quyt nh ca c quan c thm quyn th b p dng bin php tm nh ch s dng ho n quy nh ti im b khon 3 iu 5 Ngh nh ny. b. Pht tin t 2.000.000 ng n 5.000.000 ng, i vi t chc, c nhn chi tr lng, chi tr thu nhp khng thc hin vic khu tr s tin thu, tin pht ca i tng b x pht hnh chnh trong lnh vc thu; ngn hng, t chc ti chnh, tn dng khc ni i tng b x pht m ti khon khng trch np ngn sch nh nc s tin thu, tin pht theo lnh thu, quyt nh trch np ngn sch nh nc ca c quan c thm quyn sau 10 ngy, k t ngy c giao lnh thu, quyt nh trch np ngn sch nh nc. 4. Hnh thc v mc x pht i vi hnh vi vi phm quy nh v kim tra, thanh tra v thu a. Pht tin t 500.000 ng n 1.000.000 ng, i vi hnh vi khng chp hnh quyt nh thanh tra, kim tra ca c quan c thm quyn. b. Pht tin t 1.000.000 ng n 2.000.000 ng, i vi hnh vi khng cung cp c chng t km theo hng ho, nguyn, nhin, vt liu ang vn chuyn trn ng chng minh l hng np thu hoc c qun l thu thu theo quy nh ca php lut trong thi hn ti a 24 gi, k t thi im b kim tra, pht hin. c. Pht tin t 2.000.000 ng n 3.000.000 ng, i vi mt trong nhng hnh vi sau: - T chi; tr hon hoc ln trnh khng cung cp ti liu, chng t, s k ton lin quan n vic xc nh s thu phi np t trn 5 ngy lm vic

Bi ging mn hc : Thu

160

Ths. ON TRANH

k t ngy nhn c yu cu bng vn bn ca c quan, ngi c thm quyn; - Khng thc hin lnh nim phong ca c quan ca ngi c thm quyn hoc nim phong khng ng quy nh h s, ti liu, chng t, s k ton, kt qu, kho hng, kho nguyn liu, my mc, nh xng. d. Pht tin t 4.000.000 ng n 10.000.000 ng, i vi hnh vi t tho b, di chuyn hoc c hnh vi khc lm thay i tnh trng nim phong ti liu, chng t, s k ton v cc ti liu khc, kt qu, kho hng, kho nguyn liu, my mc, nh xng. VII. KHIU NI V KHI KIN 1. Quyn v trch nhim ca i tng np thu trong vic khiu ni v thu - Cn c iu 21 Lut thu tiu th c bit , iu 23 Lut thu gi tr gia tng , iu 26 Lut thu thu nhp doanh nghip, iu 30 Lut thu s dng t nng nghip, iu 22 Lut thu chuyn quyn s dng t; i tng np thu c quyn v trch nhim trong vic khiu ni v thu nh sau: + i tng np thu c quyn khiu ni vic cn b thu, c quan thu thi hnh khng ng Lut thu. n khiu ni c gi n c quan thu trc tip qun l thu thu trong thi hn 30 ngy, k t ngy nhn c thng bo hoc quyt nh x l ca cn b thu, c quan thu. Trong khi ch gii quyt, i tng np thu vn phi thc hin theo thng bo hoc quyt nh x l ca c quan thu. + Trng hp ngi khiu ni khng ng vi quyt nh ca c quan gii quyt khiu ni hoc qu thi hn quy nh ti Khon 1 iu 22 Lut thu tiu th c bit, Khon 1 iu 24 Lut thu gi tr gia tng, Khon 1 iu 27 Lut thu thu nhp doanh nghip, iu 22 Lut thu chuyn quyn s dng t, iu 30 Lut thu s dng t nng nghip, qu thi hn qui nh ca Lut khiu ni, t co m cha c gii quyt th c quyn khiu ni vi c quan thu cp trn trc tip hoc khi kin ti To n theo quy nh ca php lut. - Cn c iu 25 Ngh nh s 100/2004/N-CP ngy 25/02/2004 ca Chnh Ph:

Bi ging mn hc : Thu

161

Ths. ON TRANH

+ C nhn, t chc b x pht vi phm hnh chnh trong lnh vc thu hoc ngi i din hp php ca c nhn, t chc c quyn khiu ni v quyt nh x pht vi phm hnh chnh, quyt nh p dng cc bin php ngn chn v bo m vic x l vi phm hnh chnh. + Cng dn c quyn t co v hnh vi tri php lut trong x l vi phm hnh chnh. 2. Trch nhim v quyn hn ca c quan thu trong vic gii quyt khiu ni v thu Cn c cc Lut thu; trch nhim v quyn hn ca c quan thu trong vic gii quyt khiu ni v thu nh sau - C quan thu khi nhn c khiu ni v thu phi xem xt gii quyt trong thi hn 15 ngy, k t ngy nhn c khiu ni, i vi nhng v vic phc tp th thi hn c th ko di nhng khng c qu 30 ngy; nu v vic khng thuc thm quyn gii quyt ca mnh th phi chuyn h s hoc bo co c quan c thm quyn gii quyt v thng bo cho ngi khiu ni bit trong thi hn 10 ngy, k t ngy nhn c khiu ni (Khon 1 iu 22 Lut thu tiu th c bit, khon 1iu 24 Lut thu gi tr gia tng, khon 1iu 27 Lut thu thu nhp doanh nghip, iu 22 Lut thu chuyn quyn s dng t). Ring thu s dng t nng nghip qui nh gii quyt khiu ni trong thi hn 30 ngy, i vi v phc tp c th ko di thi hn song khng qu 60 ngy (iu 30 Lut thu s dng t nng nghip). - C quan thu nhn khiu ni c quyn yu cu ngi khiu ni cung cp cc h s, ti liu lin quan n vic khiu ni; nu ngi khiu ni t chi cung cp h s, ti liu th c quyn t chi xem xt gii quyt khiu ni (Khon 2 iu 22 Lut thu tiu th c bit, khon 2 iu 24 Lut thu gi tr gia tng, khon 2 iu 27 Lut thu thu nhp doanh nghip). - C quan thu phi hon tr s tin thu, s tin pht thu khng ng cho i tng np thu trong thi hn 15 ngy, k t ngy nhn c quyt nh ca c quan thu cp trn hoc c quan c thm quyn theo quy nh ca php lut ( Khon 3 iu 22 Lut thu tiu th c bit , Khon 3 iu 24 Lut thu gi tr gia tng, Khon 3 iu 27 Lut thu thu nhp doanh nghip, iu 24 Lut thu chuyn quyn s dng t). Ring thu s dng t nng nghip thi hn hon tr s tin thu, s tin pht thu khng ng cho i tng np thu trong thi hn l 30 ngy (iu 30 Lut thu s dng t nng nghip).

Bi ging mn hc : Thu

162

Ths. ON TRANH

- Nu pht hin v kt lun c s khai man, trn thu hoc nhm ln v thu, c quan thu c trch nhim truy thu tin thu, tin pht hoc hon tr tin thu trong thi hn 05 nm tr v trc, k t ngy kim tra pht hin c s khai man, trn thu hoc nhm ln v thu. Trng hp c s kinh doanh khng ng k k khai, np thu th thi hn truy thu tin thu, tin pht k t khi c s kinh doanh bt u hot ng (Khon 4 iu 22 Lut thu tiu th c bit, Khon 4 iu 24 Lut thu gi tr gia tng, Khon 4 iu 27 Lut thu thu nhp doanh nghip). Ring Lut thu s dng t nng nghip qui nh nu pht hin v kt lun c s nhm ln v thu, th c quan thu c quyn truy thu, truy hon s thu (iu 32 Lut thu s dng t nng nghip). iu 25 Lut thu chuyn quyn s dng t quy nh: Nu pht hin v c kt lun khai man, trn thu, lu thu th trong thi hn 3 nm, k tng ngy khai man, trn thu, lu thu c quan thu c thm quyn ra lnh truy thu thu v x l vi phm theo quy nh ti iu 17 ca lut ny. -Th trng c quan thu cp trn c trch nhim gii quyt cc khiu ni v thu ca i tng np thu i vi c quan thu cp di. Quyt nh ca B trng B ti Chnh gii quyt khiu ni v thu l quyt nh cui cng( Khon 5 iu 22 Lut thu tiu th c bit, khon 5 iu 24 Lut thu gi tr gia tng, khon 5 iu 27 Lut thu thu nhp doanh nghip, iu 23 Lut thu chuyn quyn s dng t, iu 31 Lut thu s dng t nng nghip). Vn bn php qui - Cn c Php lnh X l vi phm hnh chnh ngy 02 thng 7 nm 2002; - Cn c Ngh nh s 100/2004/N-CP ngy 25/02/2004ca Chnh Ph Qui nh v x pht vi phm hnh chnh trong lnh vc thu; - Qui ch tip cng dn, nhn v gii quyt n khiu ni, t co ca cng dn ti c quan thu cc cp (Ban hnh km theo Quyt nh s 642/TCT/Q/TTr ngy 30 thng 3 nm 2004 ca Tng cc trng Tng cc Thu) .