Professional Documents
Culture Documents
.
Li gii. Xt ABC vung ti A c AC =
1
2
BC. Trn tia i ca tia AC ly
A
D A C
im D sao cho AD = AC.
ABD =ABC(c.g.c) BD = BC.
Do AC =
1
2
BC, AC =
1
2
DC nn BC =DC.
Tam gic BDC c BD=BC =DC nn l tam gic u, do
C = 60
. Suy
ra
ABC = 30
.
Bi 2. Tnh cc gc ca tam gic ABC. Bit rng ng cao AH v trung tuyn AM chia gc
BAC
thnh ba gc bng nhau.
Li gii.
V MKAC th KAM=HAM(cnh huyn-gc nhn) nn MK =
A
B H M
K
C
MH.
Do MK =
MB
2
=
MC
2
.
MKC vung c MK =
MC
2
nn
C = 30
.
Suy ra
HAC = 60
BAC = 90
B = 60
.
Bi 3. Cho tam gic ABC, v v pha ngoi tam gic y cc tam
gic u ABE, ACF. Gi I l trung im ca BC, H l trc tm ca
tam gic ABE. Tnh cc gc ca tam gic FIH.
Hng dn. i vi bi tp ny cn xt ba trng hp:
+ Trng hp 1:
BAC <90
.
A
E
H
B
F
C
K
I
Trn tia i ca tia IH ly im K sao cho IH = IK th
IBH = ICK(c.g.c)
CK =BH = HA. Ch rng:
FAH = 60
+30
A <180
KCI =
HBI =
B+30
. Suy ra
FCK =360
KCN +
ACB+
ACF
_
=360
_
90
B+
ACB
_
=90
A=
FAH.
v AF =CF.
Do AHF = CKF(c.g.c). Suy ra FH =FK nn tam gic FHK cn ti nh F.
Mt khc, do hai tam gic AHF v CKF bng nhau nn
AFH =
CFK, m
AFC = 60
nn
HFK =
60
.
Vy tam gic FHK u. Suy ra
HIF = 90
,
IHF = 60
,
IFH = 30
.
Ch . Ta cng c th v im K sao cho I l trung im KF th
BIK = CIF(c.g.c) BK =CF =AF (1)
V H l trc tm ca tam gic u ABE nn AH =BH (2)
1
BI TP NNG CAO HNH HC 7
Li c
HBK = 360
HBA
ABC
IBG = 360
30
ABC
_
BCA+60
_
= 270
ABC+
BCA
_
= 90
+
BAC =
HAF (3)
T (1), (2), (3) suy ra BHK =AHF(c.g.c) HK = HF.
Tam gic HKF cn ti H, c HI l ng trung tuyn
A
E
H
B
F
C I
ng thi l ng cao nn HIKF. Vy
HIF = 90
.
+ Trng hp 2:
BAC = 90
HIF = 90
,
IHF = 60
,
IFH = 30
.
+ Trng hp 3:
BAC >90
.
Ch . Trc tmH ca tam gic ABE (giao ca ba ng
cao) c th thay bng trng tm G hoc giao ca ba ng phn gic (tm ng trn ni tip tam
gic ABE) hoc giao ca ba ng trung trc (ng trn i qua ba im A, B, E) l nh nhau.
Bi 4. Cho tam gic ABC c
ABC = 45
ACB = 120
. Trn tia
A
H
B C D
1
1
1 2
2
i ca tia CB ly im D sao cho CD = 2CB. Tnh s o gc
ADB.
Li gii. V
C
1
v
C
2
l hai gc k b, m
C
1
=120
nn
C
2
=60
.
V DHCA ta c tam gic CDH vung ti H c
CDH = 30
nn CH =
1
2
CD, m BC =
1
2
CD (gi thit, CD= 2BC) nn CH =
BC hay tam gic BCH cn ti H suy ra HB = HD. (1)
Ta c
B
1
= 15
A
1
= 15
AHD = 90
+45
= 75
.
Bi 5. Cho tam gic ABC c
BAC t, ng cao AH, ng phn gic BD tho mn
AHD = 45
.
Tnh
ADB.
Li gii.
Cch 1. V BKAC. Xt tam gic ABH c
A
K
B H
D
C
1
1
1
2
2
x
BD l ng phn gic trong; HD l ng
phn gic ngoi nh H nn ADl ng phn
gic ngoi nh A, suy ra
A
1
=
A
2
.
M
A
1
=
KBH (cng ph vi
C) nn
A
1
=
KBD+
B
1
. (1)
Mt khc
A
2
=
D
1
+
B
2
. (2)
V
A
1
=
A
2
;
B
1
=
B
2
nn t (1) v (2) suy ra
KBD =
D
1
. Do tam gic KBD vung cn ti nh K, suy ra
KBD =
ADB = 45
.
Cch 2. v hnh chnh xc, ta v tam gic BHD c
BHD = 135
, ri v im A sau v imC.
Xt ABH ta c:
HAx =
ABH +90
= 2
B
2
+90
.
2
BI TP NNG CAO HNH HC 7
Ta li c
HAx = 2
A
2
. Do
2
A
2
= 2
B
2
+90
A
2
=
B
2
+45
(1)
Mt khc, xt ABD ta c
A
2
=
B
2
+
D
1
(2)
T (1) v (2) suy ra
D
1
= 45
.
Ch . Trc khi lm bi tp ny, ta gii bi ton ph di y: Cho
E
A
D
B
C
F
I
tam gic ABC. Chng minh rng hai tia phn gic ngoi ca hai gc
ti hai nh B v C v tia phn gic trong ca gc A ct nhau ti mt
im (xem mt s bi tp lin qua n bi ton ny sau bi tp ny).
Li gii. Tht vy, gi I l giao im hai tia phn gic ngoi ca gc
B v C.
T I k IEAB; IFAC theo tnh cht tia phn gic ta c IE =IF v
ID =IF.
iu chng t I nm trn tia phn gic ca gc A. Ni cch khc hai tia phn gic ca hai gc
ngoi nh B v C v tia phn gic trong ca gc A ct nhau ti mt im.
Bi 5.1. Cho tam gic ABC c
A = 120
BED.
Li gii. K tia Ax l tia i ca tia AB, ta c
BAD=
CAD=
A
B D C
E
1 1
2
2
x
60
nn
CAx = 60
.
Xt tam gic ABD c AE l phn gic ngoi ti nh A, BD
l phn gic trong ti nh B. Do DE l phn gic ngoi
ti nh D. Do
BED =
D
1
B
1
=
ADC
ABC
2
=
BAD
2
=
60
2
= 30
.
Bi 5.2. Cho tam gic ABC c
ACB v
CHD.
Li gii. Gi tia i ca tia AB l tia Ax.
A
B H D
C
1
1
1
2
2
x
Xt tam gic ABH, theo tnh cht gc ngoi ca tam
gic ta c
HAx = 90
+2
B
1
(hnh v bi 5).
Xt tam gic ABC c
A
2
=
C
1
+
B
1
= 45
B
1
=
1
2
HAx.
Suy ra AC l tia phn gic ca
HAx.
Kt hp vi gi thit BC l tia phn gic ca
ABH, suy
ra HC l tia phn gic ca
AHD. Vy
CHD = 45
.
Bi 5.3.
Cho tam gic ABC,
B = 120
ADF =
BDF.
b) Ba im D, E, F thng hng.
Li gii.
3
BI TP NNG CAO HNH HC 7
a) V tia i ca tia phn gic BD l By. Khi d thy
ABD =
ABF =
FBy = 60
.
Xt tam gic ABD c hai tia phn gic ngoi ca gc A v B ct nhau ti F suy ra DF l tia phn gic
trong ca gc D. Vy
ADF =
BDF.
b) Xt tam gic BCD c tia phn gic ca gc C v tia phn gic ngoi ti nh B ct nhau ti E, suy
ra DE l tia phn gic ca
ADB.
Ta c DE, DF u l tia phn gic ca gc
ADB nn ba im D, E, F thng hng.
Bi 5.4. Cho tam gic ABC,
B = 45
. Chng
minh rng HD//AB.
Li gii. Xt tam gic BCD c
ADB l gc ngoi ca
A
B H
D
C
1
1
1
2
2
x
tam gic BCD nn
ADB =
B
2
+
C suy ra
C =
ADB
B
2
hay
C = 45
B
2
.
Xt tam gic ABC c
A
1
l gc ngoi ti nh A nn
A
1
=
B+
C =
B+45
B
2
A
1
= 45
B
2
(1)
Xt tam gic AHC vung ti H c
A
2
= 90
C = 45
B
2
(2)
T (1), (2) suy ra
A
1
=
A
2
.
Xt tam gic ABH c D l giao im ca mt tia phn gic ngoi vi mt tia phn gic trong khng
k nn tia HD l tia phn gic ngoi ti im H do
DHC = 45
, suy ra HD//AB (v c cp gc
ng v bng nhau).
Bi 5.5. Cho tam gic ABC,
A = 120
EDF.
Li gii. a) V Ax l tia i ca AB. Khi
BAC v CAx l
A
B D C
E
1 2
x
3
F
hai gc k b nn
BAD =
CAD =
CAx = 60
.
Xt tamgic ABDc AE l tia phn gic ngoi ti nh A; BE
l tia phn gic trong ti B nn DE l tia phn gic ngoi ti
nh D ca tam gic ADB.
b) Chng minh tng t DF l tia phn gic ngoi ti nh
D ca tam gic ACD.
Mt khc,
ADC v ADB l hai gc k b nn
EDF = 90
.
Bi 5.6. Cho tam gic ABC c cc ng phn gic BD,CE ct nhau ti I v ID =IE. Chng minh
rng
B =
C hoc
B+
C = 120
.
Li gii.
Cch 1. K IHAB, IKAC, ta c HIE =KID (cnh huyn-cnh gc vung) suy ra
IEH =
IDK
(1)
Xt bn trng hp sau:
a) H thuc BE; K thuc CD.
T (1) suy ra
A+
C
2
=
A+
B
2
. Do
C =
B.
b) H thuc AE; K thuc AD.
Chng minh tng t phn a) ta c
B =
C.
c) H thuc BE; K thuc AD.
4
BI TP NNG CAO HNH HC 7
T (1) ta c
A+
C
2
=
C+
B
2
A =
B
2
+
C
2
2
A =
B+
C 3
A =
A+
B+
C = 180
A = 60
B+
C = 120
.
d) H thuc AE; K thuc CD. Chng minh tng t phn c), ta c
B+
C = 120
.
Cch 2. Khng mt tnh tng qut, gi s AD AE, xt hai trng hp:
a) AD =AE.
A
A
E
E
D
D
I I
F
B
B
C C
1
1
1
1
2 2
1
ADI = AEI(c.c.c)
ADI =
AEI.
ADB v AEC c
A chung,
ADI =
AEI nn
B
1
=
C
1
. Do
B =
C.
b) AD >AE. Ly F trn AD sao cho AF = AE.
AFI =AEI(c.g.c) IF =IE,
F
1
=
E
1
.
Do IE = ID nn IF = ID, do
F
1
=
D
1
. Suy
ra
D
1
=
E
1
, tc l
A+
B
2
=
B+
C
2
.
Bin i nh cch 1, ta c
B+
C = 120
.
Bi 5.7. Tam gic ABC c
A = 90
.
Ta c EA =EB nn EO l tia phn gic ca
AEB.
Chng minh tng t FO l tia phn gic ca
AFE.
V EO v FO l cc tia phn gic trong ti nh E v nh F ca
tam gic AEF nn AO l tia phn gic ca
EAF.
Trng hp 2:
A >90
.
V O l giao im ca cc ng trung trc AB v AC nn OA = OB =OC.
im E nm trn ng trung trc ca AB nn EA = EB.
im F nm trn ng trung trc ca AC nn FA =FB.
AOE =BOM(c.c.c)
A
1
=
B
1
.
E B F C
O
A
1
1
1
2
Tng t AOF = COF(c.c.c)
A
1
=
C
1
.
Mt khc
B
1
=
C
1
(v BOC cn ti O).
Suy ra
A
1
=
A
2
suy ra AO l tia phn gic ca
EAF.
Ch .
T bi ton trn ta thy nu
B >90
C = 30
,
ACE = 10
(v
KBC = 40
,
KCB = 20
), do
BKI =
CKI =
BKE =
CKD = 60
B
2
=
B
3
(gi thit)
BK (chung)
BKI =
BKE = 60
EKD = 120
=
BKC (i nh).
Do
KED =
KDE =
180
120
2
= 30
.
Bi 5.9. Cho tam gic ABC
_
A = 90
B,
C <90
_
, k AH vung gc vi BC v cc im D v E
sao cho AB l ng trung trc ca HD, AC l ng trung trc ca HE. Gi I, K th t l giao im
ca DE vi AB v AC. Tnh
AIC,
AKB.
Hng dn. Ta xt hai trng hp:
a) Nu
A <90
.
b) Nu
A >90
.
Ch . 1) bi tp ny ta s dng hai kt qu sau:
+ Hai tia phn gic ca hai gc i nh l hai tia i nhau ( kt qu ny ta cn dng n bi ton
sau: Nu Ox, Oy thuc hai na mt phng i nhau b cha tia Oz sao cho
zOx +
zOy = 180
th Ox
v Oy i nhau).
+ Gc to bi hai tia phn gic ca hai gc k b l mt gc vung.
2) + Trong trng hp
B > 90
.
Bi 5.10. Cho tam gic ABC c
B = 75
C = 45
.
ng vung gc vi DC ti C ct tia phn gic ca
ADC ti E. Tnh
CBE.
Bi 6. Cho tam gic ABC cn c
B =
C = 50
,
KCB = 30
. Tnh
AEB.
Hng dn.
Cch 1. V v pha trong tam gic ABC sao cho tam gic AED u.
Cch 2. V pha trong tam gic ABC ly im D sao cho tam gic ABD cn D v c gc y bng
6
BI TP NNG CAO HNH HC 7
15
.
Cch 3. V tam gic u ACD sao cho E v D khc pha i vi AC.
Cch 4. V tam gic CDE u sao cho E v D khc pha i vi BC.
Bi 9. Cho tam gic ABC vung cn vi y BC. Gi M, N ln lt l trung im ca AB v AC. K
NH vung gc vi CM ti H. K HE vung gc vi AB ti E. Chng minh rng tam gic ABH cn v
HM l tia phn gic ca
BHE.
Bi 10. Cho tam gic ABC vung cn ti A. Gi M l trung im ca BC, G l im thuc cnh AB
sao cho AG =
1
3
AB, E l chn ng vung gc h t M xung CG. Cc ng thng MG v AC ct
nhau ti D. So snh di DE v BC.
Bi 11. Cho tam gic ABC cn ti A vi
BAC = 80
MAC = 20
MCA = 30
. Tnh
MBC.
Hng dn. Trn ng cao AH ly im P sao cho AP =AB =AC.
Bi 12. Cho tam gic ABC vung ti A v
ABC = 60
CAM.
Bi 13. Cho tam gic ABC c
BAC = 55
,
ABC = 115
MAC = 25
. Tnh BMC.
Bi 14. Cho tam gic ABC cn ti A. Gi E l im tu nm gia B v C. ng thng qua E
vung gc vi AB v ng thng qua C vung gc vi AC ct nhau ti D. Gi K l trung im ca
BE. Tnh ln ca
AKD.
Bi 15. Cho tam gic ABC cn ti A. Trn ng thng AC ly im M tu . ng thng vung
gc vi BC qua M ct ng thng BC ti H. Gi I l trung im ca BM. Tnh
HAI.
Bi 16. Cho tam gic ABC cn ti A vi
BAC <90
HAK.
Ch . Nu
BAC >90
ta c kt qu
HAK = 135
.
Bi 17. Cho tam gic ABC vung ti A vi
ACB = 15
. t BC = a, AC = b, AB = c. Chng minh
rng a
2
= 4bc.
Hng dn.
Cch 1. + Trn cnh AC ly im D sao cho
CBD = 15
.
+ S dng nh l Py-ta-go vo cc tam gic ABD v tam gic ABC ta c pcm.
Cch 2. K ng cao AH v gi M l trung im BC lm.
Bi 18. Cho tam gic ABC cn ti A c
BAC 90
. Ly im M nm gia A v C, h AH v CK
cng vung gc vi BM (H, K thuc BM) sao cho BH = HK+KC. Tnh
BAC.
Bi 19. Cho tam gic ABC cn ti C c
ACB = 100
CMB.
Bi 20. Trong hnh vung ABCD ly hai im P, Q sao cho BP song song vi DQ vi BP
2
+DQ
2
=
PQ
2
. Tnh
PAQ.
Bi 21. Cho tam gic ABC c AB = AC v
BAC = 80
IAC = 10
ICA = 20
. Tnh
CBI.
Bi 22. Cho tam gic ABC c
BAC = 45
MAC =
MBA =
MCB.
Hy so snh din tch hai tam gic ABM v CBM.
Bi 25. Cho tam gic ABC vung ti A c
B = 75
BHC.
Hng dn.
Cch 1. V tam gic u BCD sao cho A v D cng pha i vi BC, ly E l trung im ca BH.
Cch 2. V tam gic u HBD sao cho D v B thuc hai na mt phng i nhau b HC, sau gi
M l trung im BD v chng minh cho C, M, H thng hng t suy ra pcm.
Cch 3. Trn cng mt na mt phng b BC c cha im A v tia Cy sao cho
BCy = 75
. Gi H
l
giao im ca tia Cy v BA, sau tm cch chng minh H H
.
Cch 4. Gi D l giao im ca ng trung trc ca BC vi AB, khi tam gic DBC cn ti D, cui
cng tm cch chng minh D H.
Bi 26. Cho tam gic ABC cn ti A c
BAC = 20
CAy = 130
. Trn
cnh AC ly im E sao cho
ABE = 30
AMB.
Hng dn. t MA = 3a, MB = 4a, MC = 5a, sau ta c th chn mt trong hai cch sau:
Cch 1. V tam gic MBK u sao cho K v C khc pha i vi BM.
Cch 2. V tam gic AME u sao cho E v C khc pha i vi AM.
Bi 31. im M nm bn trong tam gic vung cn ti B sao cho MA : MB : MC = 1 : 2 : 3. Tnh
AMB.
S DNG MT TNH CHT
CA TAM GIC CN GII TON
Tnh cht. Trong tam gic cn ABC(AB =AC) th
ABC =
ACB =
180
BAC
2
_
=
B+
C
2
_
.
Sau y l mt s v d minh ha.
V d 1. Cho tam gic nhn ABC. Gi O l giao im cc ng trung trc ca ba cnh BC,CA, AB.
K AH vung gc vi BC ti H. Chng minh rng
BAH =
OAC.
8
BI TP NNG CAO HNH HC 7
Li gii
A
B H C
O
Gi O l giao im cc ng trung trc ca tam gic
A
E
K
D
I
B C
1
2
3
ABC nn OA =OB = OC.
Tam gic OBC cn ti O nn
OBC =
180
BOC
2
.
Tam gic OAC cn ti O nn
OAC =
180
AOC
2
.
Tam gic ABC nhn nn O nm trong tam gic , suy
ra
BAH = 90
ABC = 90
OBC+
OBA
_
= 90
_
180
BOC
2
+
180
AOB
2
_
= 90
AOC
2
=
180
AOC
2
=
OAC
_
=
OCA
_
.
V d 2. Cho tam gic nhn ABC vi cc ng cao BE,CF. Chng minh rng
BEF =
BCF.
Li gii
A
B C
F
E
M
Trn cnh BC ly im M sao cho
MFB =
MBF.
Li c
MFB+
MFC = 90
MBF +
MCF = 90
nn
MFC =
MCF,
suy ra MC =MF =MB.
Tng t ME =MB =MC.
9
BI TP NNG CAO HNH HC 7
Do cc tam gic MBF, MEF v MCE cn ti M nn
MBF =
180
BMF
2
;
MEF =
180
EMF
2
;
MEC =
180
CME
2
.
Vy
CBF +
CEF =
MBF +
MEC+
MEF
=
180
BMF
2
+
180
CME
2
+
180
EMF
2
= 90
.
nn
BEF =
BCF.
V d 3. Cho tam gic nhn ABC. Trn na mt phng b AC khng cha B ly im D sao cho
ADB =
ACB. Chng minh rng
BAC =
BDC.
Li gii. Gi O l giao im cc ng trung trc ca tam gic ABC th O nm trong tam gic ABC v
OA=OB =OC. Do cc tam gic OBC, OAC cn ti Onn
OCB=
180
BOC
2
;
OCA=
180
AOC
2
.
Suy ra
ACB =
OCA+
OCB =
180
AOC
2
+
180
BOC
2
=
AOB
2
ADB =
AOB
2
(1)
A
D H
O
B C
Trn tia OD ly im H sao cho OH = OA. Khi
AHB =
AHO
BHO =
180
AOH
2
180
BOH
2
=
AOB
2
(2)
T (1) v (2) suy ra
ADB =
AHB nn H D. T OD = OA = OB = OC.
Tng t ta c
BAC =
BOC
2
;
BDC =
BOC
2
BAC =
BDC.
V d 4. Cho tam gic ABC nhn ni tip ng trn tm O. Tia phn gic ca gc
BAC ct BC ti
D, ct ng trn ti E khc A. Chng minh rng BE l tip tuyn ca ng trn ngoi tip tam gic
ADB.
Li gii
10
BI TP NNG CAO HNH HC 7
A
K
O
B
D
C
E
Gi K l tm ng trn ngoi tip tam gic ADB. Trong tam gic KBD cn ti K ta c
KBD =
180
BKD
2
=
180
BAD
2
KBD = 90
BAD.
Li c
EAB =
EAC EB
= EC
EAB =
EBC
KBE =
KBD+
EBC = 90
BAD+
BAD = 90
hay BEKB,
suy ra BE l tip tuyn ca ng trn ngoi tip ca tam gic ADB.
V d 5. Cho na ng trn tmO ng knh AB. Trn na mt phng cha na ng trn b AB
k cc tip tuyn Ax, By.C l im nm gia A v O.M l im nm trn na ng trn (M khc A
v B). ng thng qua M vung gc vi MC ct Ax ti P, ng thng qua C vung gc vi CP ct
By ti Q. Gi D l giao im ca CP v MA, E l giao im ca CQ v MB. Chng minh rng ng
trn ngoi tip tam gic MDP v ng trn ngoi tip tam gic MEQ tip xc vi nhau.
Li gii
x
y
P
I
D
M
K
E
A C O B
Gi I, K ln lt l tm ng trn ngoi tip cc tam gic MDP v MEQ.
Tam gic MKE cn ti K nn
KME =
180
MKE
2
=
180
MQE
2
= 90
MQE.
11
BI TP NNG CAO HNH HC 7
Tam gic MID cn ti I nn
IMD =
180
MID
2
=
180
MPD
2
= 90
MPD.
T gic MPAC ni tip nn
MCD =
MAP, m
MBC =
MA) suy ra
MCD =
MBC
MCQ =
MBQ.
Do t gic MCBQ ni tip, dn n
MQE =
MBC. T
IMD+
DME +
KME = 90
MPD+90
+90
MQE
=270
MAC+
MBC
_
= 180
IMK = 180
.
Do ba im I, M, K thng hng.
Vy ng trn tm I v ng trn tm K tip xc nhau ti M.
Bi tp
Bi 1. Cho tam gic ABC cn ti A. Cc tia phn gic ca
ABC v
ACB ct AC, AB theo th t ti
F, E. Chng minh rng EF//BC.
Bi 2. Cho tam gic ABC. Trn na mt phng b BC khng cha A ly im D sao cho
BFC+
BAC = 180
yOz
2
. Qua A trn tia Ox k
AH vung gc vi Ox ti H.AH ct Oz ti B. Trn tia Bz ly im D sao cho BD = BA. Chng minh
rng tam gic AOD cn.
Bi 4. Cho tam gic u ABC. Trn cnh AB, BC th t ly cc imE, F sao cho AE =
1
2
EB, BF =
1
2
FC. AF ct CE ti I.BI ct EF ti H. Chng minh rng CH vung gc vi AB.
Bi 5. Cho hnh thang ABCD(AB//CD) c hai ng cho AC v BD ct nhau ti O. Chng minh
rng cc ng trn ngoi tip cc tam gic OAB v OCD tip xc nhau.
BI TON TNH GC TNG QUT
Bi ton 1.
Cho ABC c
BAC =
ABC = (30
< < 60
MAB =
30
MBA = 60
. Tnh s o
CMB.
Li gii (h.1a)
D
A
M
C
B
A
B
M
C
D
a) b)
12
BI TP NNG CAO HNH HC 7
V cng pha vi ABC v ABD u. Khi
CDB = 30
MAB,
CBD = 60
MAB
nn ta c BAM =BDC (g.c.g) suy ra BC = BM, m
CBM = 2 60
nn suy ra
CMB = (180
2 +60
) : 2 = 120
Bi ton 2.
Cho ABC c
ABC =
ACB = > 60
BCM =
150
CBM = 60
. Tnh s o
AMC.
Li gii (h.1b)
V pha trong ABC, v BCD u. Khi ta c
ADB = 150
BCM,
ABD = 60
MBC
nn BDA =BCM (g.c.g) BA =BM, m
ABM = + ( 60
) = 2 60
nn suy ra
AMB = [180
(2 60
)] : 2 = 120
(1)
Mt khc
BMC = 180
MBC
MCB = 180
( 60
) 120
= 90
(2)
T (1), (2) c
AMC = (120
) (90
) = 30
Ch :
Vi mi gi tr ca gc > 60
th gi tr ca
, mt khc hai bi
ton trn c quan h vi nhau.
Bi ton 3.
Cho ABC c
BAC = (30
< <60
),
ABC = 60
BAM = 30
. Tnh s o ca
BMC.
13
BI TP NNG CAO HNH HC 7
Li gii (h.2a)
A E C
B
D
M
A
B
C F
D
E
a)
b)
Ko di CM ct AB D. Khi ta c
BDC =
BAC+
ACB
2
= +
180
60
2
= 60
DAM = 30
nn DAM cn ti D.
V DE vung gc vi AM (E AC), suy ra
ADE =
EDM =
MDB = 60
BMD =
BAC =, hay
BMC = 180
.
Vi = 40
MAC = 10
MCA = 20
. Tnh s o
BMC.
Bi ton 4.
Cho ABC c
ABC = ,
ACB = 60
+ ( <60
). Trn cc cnh AB v BC ln lt ly cc im
D v E sao cho
ACD = 30
+,
CAE = 90
3
2
. Tnh s o ca
CDE.
Li gii (h.2b)
D thy
BAC = 120
2. Do
ADC = 180
BAC
ACD
= 180
(120
2) (30
+)
= 30
+ =
ACD
Vy ACD cn ti A. V AF vung gc vi CD (F BC). Khi ta c
AFC =
AFD = 180
FCA
FAC = 180
(60
+) (60
) = 60
.
Do
DFE = 60
EAB =
BAC
CAE = 120
2
_
90
3
2
_
= 30
2
=
FAB
2
nn AE l phn gic ca
FAD (2)
T (1), (2) suy ra DE l phn gic ca
FDB (3)
14
BI TP NNG CAO HNH HC 7
V
ADF =
ACF = 60
+ nn
FDB = 120
, do
BDE = 60
2
.
Vy
CDE = 180
ADC
BDE = 180
(30
+)
_
60
2
_
= 90
2
.
Vi = 20
ACD = 50
,
CAE = 60
. Tnh s o ca
AED.
Bi ton 5.
Cho ABC cn ti A c
BAC = , (60
MCB =
120
MBC = 90
2
. Tnh s o ca
MAB.
Li gii (h.3)
A
B
C
M
P
N
Trong ABC ta ly cc im N v P sao cho cc tam gic ANB v APC tng ng cn ti N v P, v
c cc gc y bng
2
30
. Ta s chng minh P M.
Tht vy, v
ABC =
ACB = 90
2
, nn
BCP =
ACB
ACP = 90
2
_
2
30
_
= 120
MCB
do tia CM trng vi tia CP (1)
Mt khc
NAP =
BAC
NAB
PAC =
_
2
30
2
30
_
= 60
NPB =
PBC =
NBP
m
NBC =
ABC
ABN = 90
2
_
2
30
_
= 120
V vy
PBC =
NBC
2
= 60
2
=
MBC.
do tia BP trng vi tia BM (2)
T (1), (2) suy ra P M.
Vy
MAB =
PAB = 60
+
_
2
30
_
= 30
+
2
.
TNH S O GC
15
BI TP NNG CAO HNH HC 7
1. Tnh s o gc thng qua vic pht hin ra tam gic vung c cnh gc vung bng na cnh
huyn.
Bi ton 1. Tnh cc gc ca ABC. Bit rng ng cao AH v trung tuyn AM chia
ABC thnh ba
gc bng nhau.
Li gii (h.4a)
A
B H M C
K
1
2
3
A
B
C
H
E
F
N
1
2
3
K
b)
a)
V MKAC. ABM cn ti nh A (ng cao AH ng thi l ng phn gic) nn H l trung
im ca BM.
HM =
1
2
BM =
1
4
BC
T AHM =AKM suy ra HM =MK.
Vy MK =
1
4
BC, hay MK =
1
2
MC.
Ta c MKC l tam gic vung c cnh gc vung bng na cnh huyn nn
C = 30
.
T tnh c
A = 90
,
B = 60
.
ABC cho c ba gc
A = 90
,
B = 60
,
C = 30
.
Bi ton 2. Cho ABC c ba gc nhn. V pha ngoi ca ABC ta v cc tam gic u ABE v
ACF. Gi H l trc tm ca ABE, N l trung im ca BC. Tnh s o
FNH.
Li gii (h.4b)
Trn tia i ca tia NH ta ly im K sao cho NH =NK th
NBH =NCK (c.g.c) CK =BH =HA
Ch rng
FAH = 60
+30
A <180
C
3
=
HBN =
B+30
.
16
BI TP NNG CAO HNH HC 7
Suy ra
FCK = 360
C
3
+
C
2
+
C
1
_
= 360
_
90
B+
C
2
_
= 90
A =
FAH;
AF =CF
Do AHF = CKF (c.g.c) FH =FK nn FHK cn ti nh F.
Mt khc, do hai tam gic AHF v CKF bng nhau nn
AFH =
CFK, m
AFC = 60
nn
HFK =
60
.
Vy FHK u. Suy ra
HNF = 90
NHF = 60
NFH = 30
.
2. Tnh s o gc thng qua vic pht hin ra tam gic vung cn
Bi ton 3. Cho ABC c
ABC = 45
,
ACB = 120
C
1
v
C
2
l hai gc k b, m
C
1
= 120
nn
C
2
= 60
.
V DHAC ta c HCD c
CDH = 30
nn CH =
1
2
CD; m BC =
1
2
CD nn CBH cn ti nh
C.
Suy ra
B
2
= 30
. Vy HBD cn ti nh H.
Ta c
B
1
= 15
v
A
1
= 15
+30
= 75
.
Bi ton 4. Cho ABC c
BAC t, ng cao AH, ng phn gic BD tha mn
AHD = 45
. Tnh
s o
ADB.
Li gii (h.5b). V BKAC. Xt ABH c BD l ng phn gic trong; HD l ng phn gic gc
ngoi ti nh H nn AD l ng phn gic ngoi ti nh A, suy ra
A
1
=
A
2
.
M
A
1
=
KBD+
B
1
(1)
Mt khc
A
2
=
D
1
+
B
2
(2)
V
A
1
=
A
2
,
B
1
=
B
2
nn t (1), (2) suy ra
KBD =
D
1
.
Do KBD vung cn ti nh K, suy ra
KBD =
ADB = 45
.
3. Tnh s o gc thng qua vic pht hin ra tam gic u
Bi ton 5. Cho ABC vung A v
BAC = 75
BHC.
Li gii (h.6a)
17
BI TP NNG CAO HNH HC 7
H
E
K
A
B C
a)
A
B
C
K
E
b)
Trn na mt phng b BC cha nh A v EBC th E min trong HBC.
Gi K l trung im ca BH. Ta c
_
KBE = 75
60
= 15
=
ACB
KB = AC
EB =BC
Suy ra ABC =KEB (c.g.c) nn
EKB =
BAC = 90
.
V K l trung im ca BH nn EHB cn ti E.
V
EHB =
EBH = 15
nn
BEH = 150
.
Ta c EHC =EHB (c.g.c) v
_
_
EH chung
BEH =
CEH = 150
EB = EC
Suy ra
BHE =
CHE = 15
hay
BHC = 30
.
Bi ton 6. Cho ABC vung cn nh. im E nm trong tam gic sao cho
EAC =
ECA = 15
.
Tnh s o
AEB.
Li gii (h.6b)
Trong ABC ly im K sao cho
KBA =
KAB = 15
th
KAB =EAC (c.g.c) AK =AE
Li c
KAE = 90
2 15
= 60
.
Vy KAE u. Suy ra
KAB = 150
EKB.
Ta c BAK =BEK (c.g.c) nn
BEK =
BAK = 15
. Vy
BEA = 75
.
4. Tnh s o gc thng qua vic pht hin ra tam gic cn c mt gc bit s o
Bi ton 7. Cho ABC c
BAC = 50
,
ABC = 20
B
1
= 30
F
2
=
A
2
. Suy ra EAF cn ti nh E nn
AEF = 120
.
Trung tuyn EN l ng phn gic ca EAF nn
E
1
=
E
2
= 60
t
E
3
= 60
_
EB chung
E
3
=
E
2
= 60
B
1
=
B
2
= 10
BCK cn ti nh B m
CBK = 20
. Vy
CKB = 80
.
Bi ton 8. Cho ABC vi
ABC =
ACB = 50
NBC = 10
,
NCB = 20
. Tnh s o
ANB.
Li gii (h.7b). ng cao AH ca ABC ct BN ti O; v AKBN v AK ct CN ti J.
OBH =
HAK = 10
HAC = 40
KAC = 30
, m
NCA = 30
suy ra
OCA =
OAC = 40
.
Vy OAC cn ti nh O nn OA =OC (2)
T (1), (2) suy ra OJ l ng trung trc ca AC v cng l phn gic ca
AOC nn
AOJ =
JOC = 50
(3)
V
NOC = 20
. T v (3) c
NOJ = 30
Do
AON = 80
, m
BNJ l gc ngoi ca NBC nn
BNJ = 30
.
Vy NOJ cn ti nh J, m JK l ng cao nn JK l ng trung trc ca ON, hay AK l trung
trc ca ON.
Do AON cn nh A v
ANB =
AON = 80
.
Bi tp
1. Cho ABC nhn, min ngoi ca tam gic ta v cc tam gic u ABC
v ACB
. Gi K v L theo
th t l trung im ca C
A v B
,
ABD = 60
,
CBD = 20
,
CDB = 30
. Tnh s o cc gc
DAC v
ADB.
3. Cho ABC cn nh A,
BAC = 20
BCM = 50
,
CBN = 60
. Tnh s o gc
MNA.
19