I HC QUC GIA H NI TRNG I HC KINH T

MARKETING QUC T
MI TRNG V M CA T NC ALBANIA
Sinh vin: on Ngc Anh Ngy sinh: 11/02/1990 MSV: 0905 3002 in thoi: 01693 855 200 Email: nanhnabi@gmail.com Gio vin: TS. L Th Thu Hng

H Ni, 7/ 2012

NI DUNG
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Yu t kinh t... 2 Yu t ti chnh...12 Yu t lut php. 13 Yu t chnh tr.. 15 Yu t vn ha- x hi .. 17 Yu t nhn khu... 21 Mi trng cng ngh 24 Mi trng t nhin 26

Albania, tn chnh thc Cng ho Albania l mt quc gia ti ng nam u. Nc ny gip bin gii vi Montenegro pha bc, Serbia pha ng bc, Cng ho Macedonia pha ng, v Hy Lp pha nam. Nc ny c b Bin Adriatic pha ty v b Bin Ionian pha ty nam. Albania l mt thnh vin ca Lin Hip Quc, NATO, T chc An ninh v Hp tc chu u, Hi ng Chu u, T chc Thng mi Th gii, T chc Hp tc Hi gio v mt trong cc thnh vin sng lp ca Lin minh a Trung Hi. Albania l mt ng c vin tim nng cho vic gia nhp Lin minh chu u k t thng Ging nm 2003, v chnh thc c p dng cho cc nc thnh vin EU ngy 28 thng 4 nm 2009. Th ca Albania l Tirana. 1. KINH T

Khi qut Kinh t Albania l nn kinh t ngho theo cc tiu chun ca Ty u v gp nhiu kh khn trong qu trnh chuyn i t m hnh cng sn trong qu kh sang m hnh kinh t th trng m ca. T khi ch ngha cng sn sp nm 1990, Albania a ra nhiu chng trnh ci cch theo hng kinh t th trng. Chnh ph c bu c dn ch nhm chc t thng 4 nm 1992 a ra mt chng trnh ci cch kinh t y tham vng nhm chm dt s suy gim v a t nc theo con ng kinh t th trng. Cc yu t ch cht gm t do ho h thng trao i v gi c, cng c h thng thu, kim ch tin t, v mt chnh sch thu nhp vng chc. Nhng chng trnh ny c h tr thm bi mt k hoch ci cch c cu khc, gm c t nhn ho doanh nghip ci cch lnh vc ti chnh v to lp khun kh php lut cho mt nn kinh t th trng v hot ng ca lnh vc kinh t t nhn. a s cc loi gi c th ni v hin ang tip cn ti mc ph bin trong vng. a s lnh vc nng nghip, nh ca, v cng nghip nh c t nhn ho, cng vi vn ti, dch v v cc doanh nghip va v nh. Sau cuc gim st kinh t nghim trng sau nm 1989, kinh t dn hi phc, cui cng vt mc ca nm 1989 thi im cui thp nin 1990. Tuy nhin, bi gi c tng ln, s kh khn v kinh t vn l vn vi a s dn c. Nm 1995, Albania bt u t nhn ho cc doanh nghip ln ca nh nc. T nm 2000, Albania c mc pht trin kinh t cao.
2

Sau khi k kt Tho thun n nh v Hp tc thng 6/7 nm 2006, cc b trng EU thc gic Albania y nhanh cc chng trnh ci cch, ch trng trn t do bo ch, quyn s hu ti sn, xy dng nh ch, ch ti quyn ca cc nhm thiu s v tn trng cc tiu chun quc t trong cc cuc bu c. Albania c bc hi phc ng kinh ngc, xy dng mt nn kinh t hin i v a dng. Cc chnh ph gn y cng ci thin c s h tng t nc v m ca cnh tranh ti cc cng bin, ng st, vin thng, pht in, phn phi kh t nhin v sn bay. Du lch Albania l mt ngnh cng nghip ln v ang pht trin nhanh chng. Nhng ni thu ht nhiu khc du lch nht l cc a im lch s ti Apollonia, Butrinti, v Kruj. B bin Albania ang tr nn ni ting trong gii du lch v vn cn tnh trng t nhin cha b khai thc. 1.1. Tc tng trng:

V tc tng trng kinh t ca Albania, quc gia ny ang trn pht trin nhanh chng trong hn mt thp k qua, tng trng GDP trung bnh hng nm vo khong 3.5% v c lc t n t l tng trng 6.5% vo nm 2008 trc khi gim cn 3.3% vo nm 2009 v 3.5% vo nm 2010 do cuc khng hong kinh t v ti chnh ton cu (theo WB). C th ni, y l cng l mt s vic ng ch khi quc gia ny vn c th tng trng vo thi k m cc nn kinh t c s chu u v trung chu s suy gim mnh v GDP. Thc t, Albania l mt trong hai quc gia chu u c th duy tr c s tng trng trong sut thi k suy thoi ton cu. GDP ca t nc t c tin b trong nm 2009 v 2010, ch yu l do tnh trng lnh mnh ca vic xy dng v ngnh dch v. S pht trin ca t nc trong nhng nm tip theo u c th c hng li bi Albani l mt ng c chnh thc tr thnh mt thnh vin ca Lin minh chu u. Biu sau cho ta thy r hn s chuyn bin trong s tng trng ca kinh t Albani trong nhng nm gn y.

T l tng trng GDP ca Albani (%)

9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 3.3 3.5 2.5 5.9 5.5 5 5.9 7.7

(Ngun: s liu thu thp t World Bank) Theo chnh ph Albania, cc nc cn phc hi vi mc tng trng hn 5% trong nm 2011, tuy nhin t l tng trng ca Albani ch t 2.5% xp th 121 trong tng 185 nc trn Th gii v thp hn so vi mc trung bnh ca th gii l 3.7%.

GDP ca Albania 2007-2011

$14.00 $12.00 $10.00 Axis Title $8.00 $6.00 $4.00 $2.00 $T USD 2007 $10.70 2008 12.96 2009 12.04 2010 11.78 2011 12.96

(Ngun: CIA factbook)

4

GDP ca Albani khng thay i nhiu trong nhng nm gn y; nm 2010 GDP ca Albani gim hn 1 t nhng sau phc hi vo nm 2011 l 12.96 t USD nhng so vi EU v th gii con s ny khng ng k v GDP ca Albani xp th 117 trn Th gii. T l lm pht bnh qun hng nm ca Albania l 3.55% xp th 90 trn tng s 185 nc trn Th gii

T l lm pht theo gi ca Albania (%)

6.00 5.00 4.00 3.00 2.00 1.00 0.00 0.04 2000 2001 3.12 2.34 3.36 2.87 2.36 2.37 2.94 2.22 3.60 5.22

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

(Ngun: S liu thu thp t IMF) 1.2. C cu kinh t Nng nghip vn l hot ng chnh ca kinh t gm ngnh trng trt v chn nui cu. Sn phm nng nghip chnh ca Albania l la m, ng, khoai ty, rau, hoa qu, c ci ng, nho; tht v cc sn phm t sa. Nng nghip hin ang b tt hu do hn hn thng xuyn v yu cu phi hin i ha trang thit b, minh bch ha quyn s hu ca ngi dn v phi nhp nhng mnh t nh lm mt. Nng nghip chim mt na lc lng lao ng. Tuy nhin, t trng ca nng nghip trong GDP ch l khong 20% trong khi n s dng gn 60% dn s ang hot ng. T vic nng nghip thiu trang thit b hin i, quyn s hu v cc vn t, tt c u dn n nng sut tng i thp. Cng cn c lu rng sn xut nng nghip ca Albani cao hn so
5

vi th phn ca mnh trong GDP. Nh mt vn ca thc t, phn ln cc sn phm c tiu th bi nng dn v, do , n khng c bn v xut khu nhiu. Cc khu vc sn xut cng nghip chim khong 20% GDP ca c nc v s dng 15% ca dn s ang hot ng. Khu vc cng nghip c tp trung vo ch bin thc phm, dt may v qun o, lm vic g (xy dng), du, xi mng, sn phm ha cht, khai thc m, giao thng v n ti v nng lng thy lc.

T l tng trng sn phm cng nghip ca Albani (1999-2010) (%)

10 9 8 7 6 4 2.7 2 0 1999 -2 2000 2003 2004 2005 2007 2008 2009 2010 -1.2 3.1 4 3 3

3.4

(Ngun: World Bank) Ta thy, k t u nhng nm 2000, phn thu nhp t ngnh nng nghip v cng nghip gim dn v gim mnh vo 2009, t trng cng nghip m 1,2%. Theo hng song song, nhng chia s t cc lnh vc dch v ang tng ln mi nm v nn kinh t Albania c lnh o ng ch bi s nng ng ca lnh vc dch v (du lch, in thoi, ngn hng v bo him). Cc lnh vc dch v chim gn 60% GDP v s dng 1/4 dn s ang hot ng. Lnh vc du lch, in thoi, ngn hng v bo him m rng y . Cc lnh vc vin thng, nng lng, khong cht v trang thit b y t c d kin s pht trin trong nhng nm sau ti v h cung cp c hi tt.

Vic thiu nng lng cng vi c s vt cht ngho nn lc hu ang khin cho mi trng kinh doanh y tr nn m m, khin cc nh u t khng ho hng vi mnh t ny. K hoch xy dng nh my in mt tri gn Vlore v nng cao vic vn chuyn, phn phi thit b s gip cho nc ny phn no khc phc tnh trng thiu nng lng. Bn cnh , chnh ph cng ang c nhng bc i, d cn chm chp, nng cao cht lng ng giao thng, h thng ng st, mt tr ngi by lu nay ca vic pht trin kinh t. 1.3. Vn xut, nhp khu

Albania l nc tp trung vo nhp khu. Trong nhng nm gn y, nhp khu c mt s tng trng hn 25%. Hng ho nhp khu chnh l cc sn phm gia tng gi tr cao nh my mc v thit b (14,5% tng nhp khu), kim loi, phng tin vn ti, phng tin vn ti (6,7% nhp khu). Cc nh cung cp chnh ca Albania l (34,6%), Hy Lp (20.4%), Th Nh K (7.7%), c (5.3%), Nam t c, Tip khc, Balan, Rumani, Hungary. Vit Nam ch yu xut khu qung khong sn (15% trong tng kim ngch), cng nh cc sn phm dt may v giy dp, kim loi, du th, rau, tri cy v thuc l sang Albani. Bn cnh , khch hng m Albani xut khu sang l (71.6%), Hy Lp, Trung Quc, Serbia v Montenegro. Lin minh chu u cung cp 40% lng nhp khu ca Albani v l khch hng quan trng, chim 80% xut khu ca Albania. Xut khu: Tr gi 650,1 triu USD tnh theo gi FOB (tnh n nm 2005).

Gi tr xut nhp khu ca Albani

7 6 5 4 % 3 2 1 0 Xut khu 1999 0.24 2000 0.31 1 2002 0.34 1.5 2003 0.34 1.5 2004 0.43 1.76 2005 0.55 2.08 2006 0.65 2.47 2007 0.76 2.9 2008 1.35 4.9 2009 1.05 4.26 2010 1.55 4.59 Nhp khu 0.93

(Ngun: S liu thu thp t CIA World Factbook ) Ta thy tr gi nhp khu ca Albania c xu hng tng u v cao nht vo nm 2008 vi gi tr 4.9 t . Nm 2010 gi tr nhp khu ca Albani l 44.59 t USD xp th 121 trn Th gii. Bn cnh , gi tr nhp khu ca Albania lun ln hn xut khu v y l mt nc nhp siu. Nm 2007, thm ht thng mi ca Albania t 29% ca GDP. S gia tng nhp khu l do s gia tng ca gi quc t hng ha nht nh v in. Ngoi ra, xut khu khng a dng cng khng cnh tranh v gi c. Hn na, cuc khng hong kinh t c tc ng n xut khu, gim 15% trong nm 2008, mc gim ny vn tip tc trong nm 2009 v 2010 k t khi cc i tc thng mi ca Albania, cng b nh hng bi cuc khng hong lm gim nhu cu cho cc sn phm Albania. Nn kinh t trng ch nhiu vo ngun tin, hng chuyn v t nc ngoi hng nm, vo khong $600-$800 triu USD, ch yu t Hy Lp v . iu ny gip lm gim bt s thm ht thng mi. K t khi Albani gia nhp lin minh chu u EU thng 5/2004, xut khu ca Albani vo EU tng vt, gip cho tng trng kinh t ca t nc ny thm phn vng chc. Hin GDP theo u ngi ca Albani gn bng GDP theo u ngi ca c 3
8

nc vng Baltic cng li. Nhng ngi nng dn Albani hin ang rt phn khi vi vic nng sn c gi v xut khu c s lng ln. Bn cnh l nhng khon tr cp nng nghip khng l ca EU ang thc s khin cho nng nghip Albani khi sc. 1.5 u t trc tip

u t trc tip nc ngoi c tng lin tc k t u nhng nm 2000: 4.70% trong nm 2005 v 6,6% trong nm 2007. Hin nay, c phiu FDI t gn 2,5 t USD, c ngha l hn 20% GDP ca t nc. Nhng khon u t ch yu l du m, qung kim loi, c s h tng v cc lnh vc xy dng, v nhiu hn na gn y, trong lnh vc in thoi. Albania thit lp cc ci cch thc y FDI. Thc t, Nh nc c mt cuc ci cch thu l thun li cho cc nh u t nc ngoi. Tham nhng v hnh chnh kh khn c th lm nn lng cc nh u t. Cc th tc di dng c c giy php hot ng trong lnh vc thng mi, xy dng v du lch b chm li tin u t. Ngoi ra, u t tip tc b nh hng t vic thiu c s h tng v ti sn php lut khng r. Trong bi cnh ca cuc khng hong kinh t ton cu, u t trc tip nc ngoi ti Albania gim mnh trong nm 2009 v 2010, ch yu l do s suy gim ca kiu hi t ngi Albania sinh sng nc ngoi (-27%) i din cho 15% GDP ca t nc. Xu hng ny nn tip tc trong nm 2011 v iu kin ti chnh ca cc nc chu u c mt tc ng quan trng trong nn kinh t Ting Albania. Ci cch thu v lp php cng nh php lut mi v quan h i tc cng cng v t nhn, chi tiu cng cng, khu thng mi t do, ng k cng ty v ch k in t c a ra. Ngy 01 thng 1 2008, chnh ph Albania quyt nh bao gm cc cng ty trong mt mc thu sut 10%, c p dng cho cc h gia nh k t 01 thng 7. Mt truy cp duy nht s n gin ha th tc hnh chnh cho cc cng ty. Vit Nam cng ph duyt "iu l u t": mt sng kin ca Hip c n nh nhm ci cch mi trng php l to iu kin thun li c vn u t nc ngoi ti khu vc Balkan.

Cc bin php c thc hin gim phi thu quan v rt ngn chiu di ca thi gian cn thit ng k mt cng ty (t 40 ngy hin nay ch c 8 ngy). Ngoi ra, ngy 16 thng 8 nm 2006, Th tng Chnh ph, Sali Berisha, trnh by gii php "Albania cho 1 ": bin php ny nhm mc ch cung cp cho cc nh u t t cng mc 1 euro, o to cn b ti 1 euro, cng ngh nc ti 1 , chi ph ng k mt cng ty ti 1 euro, v nhp vo Albania ti 1 . Bi vy m Albania thnh lp nhm thu ht vn nc ngoi. Bo lnh nh i x bnh ng ca cc nh u t trong v ngoi nc v cc bin php thu nh trng hp khng c thu gi tr gia tng trong cc lnh vc nht nh s cho php cho s pht trin ca FDI trong nc. 1.4. C cu thu nhp v mc tng trng thu nhp

Thu nhp bnh qun u ngi ca Albania

USD 4,076 3,773 3,377 3,677 3,992

2007

2008

2009

2010

2011

(Ngun: World Bank) GDP bnh qun u ngi nm 2011 c tnh t 3,992 $ ng v tr th 111 trn Th gii. Mc d GDP bnh qun u ngi tng u trong nhng nm qua, t nc vn c xp hng l mt trong nhng nc ngho nht chu u theo ch s thu nhp chnh. GDP bnh qun u con s khng hon ton nm bt thu nhp chuyn tin t mng li rng ln ca ngi Albania nc ngoi v thu nhp t cc th trng chnh thc,
10

m Qu Tin t Quc t (IMF) c tnh mc 30% -40% GDP. Kiu hi, mt cht xc tc quan trng cho s tng trng kinh t trong qu kh, c mt s suy gim trong vi nm qua sau khi t nh cao vo nm 2007. Ngn hng ca Albania c tnh rng kiu hi gim 16% trong nm 2010 so vi nm 2009, v GDP gim khong 7,6% trong nm 2010. V s phn phi thu nhp Albania, ch s GINI ti Albania c bo co mc 34,51 trong nm 2008, theo Ngn hng Th gii. Ch s Gini o mc phn phi thu nhp (hoc, trong mt s trng hp, tiu th chi tiu) gia cc c nhn, h gia nh trong mt nn kinh t lch t mt phn phi hon ho bng. Mt ch s Gini t 0 i din cho s bnh ng hon ho, trong khi mt ch s ca 100 ch s bt bnh ng trong thu nhp. Ta thy vi con s 34,51 Albania vn l mt trong nhng nc ngho nht chu u v c s phn phi thu nhp khng u mc d tc tng trng mnh m trong nhng nm gn y. 1.5. Mc sng v c s h tng Tui th mong i (n gii) Tui th mong i (nam gii) T l tht nghip T l ngho Lc lng lao ng: 80 74 13% 12,4% (2008) 1,09 triu (khng tnh 352000 lao ng nhp c) 0.730 (xp th 70) 40.7%

HDI T l ngi dng Internet

Ngun:World Development Indicators, World Bank, v cc ngun khc theo s liu 2011

11

V c s h tng, danh mc u t c s h tng th ca Ngn hng Th gii gip Albania gii quyt nhng thiu st. a chnh v Qun l D n (LAMP) c h tr kho st v ng k 400.000 ti sn c tnh khu vc thnh th, cung cp cho c dn v doanh nghip vi quyn s hu an ton. Bn thnh ph ang c h tr vi cc chng trnh u t, thnh ph trc thuc Trung ng nng cp v ci to cc dch v c s h tng thit yu th. Khu vc d n u t nc (WSIP), c chun b, s gip ci thin hiu sut v cc dch v tin ch nc cho c ngi dn a phng v khch du lch tim nng. T nm 2005, Chnh ph Albania u t hn $ 2,000,000,000 trong hnh lang ng b chnh ca quc gia, v cam kt tip tc u t rt nhiu trong vic ci thin h tng giao thng. Cung cp in cng c ci thin do u t vo ng dy truyn ti mi v cc ngun th h mi cng nh t nhn ca h thng phn phi, c tng dn hiu qu. Vic m rng, ci thin, an ton v qun l mng li ng b l mt trong nhng u tin hng u ca chnh ph. Vi s h tr t mt s i tc pht trin, iu kin ca mng li ng b c ci thin. nh gi nm nm u tin ca K hoch Albania Giao thng Quc gia cho thy rng cc iu kin thc t sau y: 40% mng li ng quc l t c iu kin khng hon chnh, vi 55% trong tnh trng tt v 5% rt tt. y l mt ci tin ng k t nm 2005 khi 67% mng li ng quc gia ngho hoc iu kin rt ngho. ng giao thng khu vc v a phng trong iu kin c bit xu, v chnh ph tp trung vo mt chng trnh u t ng k ci thin kh nng tip cn cho cc cng ng nng thn. Ngoi ra, c nhiu vic phi lm trong vic thc hin cc thit k mi ca Albania v tiu chun xy dng, nng cao cht lng ca mng v mang li trong hot ng hin i v tiu chun bo dng. 2. TI CHNH

-n v tin t chnh thc: lek (M: ALL) -T gi hi oi: 111.37ALL/1 USD (8/7/2012) 127.97 ALL/EU
12

Ngnh ngn hng Albania sng st sau cuc khng hong ti chnh ton cu vi tnh thanh khon , v cc h thng hi phc t s suy gim mnh tin gi vo lc bt u ca cuc khng hong. Cc lnh vc ngn hng y vn v thanh khon c ng h bi mt s gia tng ng k trong khon tin gi trong 2 nm qua. K t thng 12 nm 2009, tin gi trong lnh vc ngn hng tng 2,3 t USD, t $ 9,200,000,000 vo cui nm 2011. K lut ti chnh v tin t gi lm pht tng i thp, trung bnh khong 2,8% mi nm trong giai on 2006-2010. Nm 2011, lm pht trung bnh l 3,5%, trong mc tiu Ngn hng Trung ng 3% cng hoc tr i mt t l phn trm im. Cc danh mc u t lnh vc ngn hng tn dng m rng 9,6% trong nm hoc 15% khong nm nm, chim 49,1% tng ti sn. Trong nm, cc khon vay bng Lek tng hn nhanh chng hn so vi vay vn bng ngoi t. S gia tng hot ng c duy tr ch yu tng tin gi, chim 81,4% tng n phi tr trong nm ln 9,7% hoc 14,1% cao hn so vi giai on tng ng ca nm 2010. T l thanh khon n nh v d kin s hp nht cc yu cu, quy nh gn y ca Ngn hng Albania. Tnh n thng 9 nm 2011, hot ng ngn hng thc hin mt li nhun ca tt c cc 1,300,000,000 tr li ti sn v vn l 0,2% v 1,9%, tng ng. T l an ton vn 15,1%, tt hn so vi phn cui ca H1 2011. iu ny l do tng vn ca mt s ngn hng, v s yu cu ca ngn hng Albania. 3. LUT PHP

H thng php lut dn s ca Albania tng t nh ca cc nc chu u khc. Cu trc ca ta n bao gm mt Ta n Hin php, To n Nhn dn Ti cao, v s hp dn nhiu v ta n huyn. Ta n Hin php bao gm chn thnh vin do i hi ng b nhim cho mt nhim k 9 nm. Ta n Hin php gii thch Hin php, xc nh tnh hp hin ca lut php, v gii quyt bt ng gia chnh quyn a phng v lin bang. Ta n ti cao l ta n cao nht ca khiu ni v bao gm 11 thnh vin c ch nh bi Ch tch vi s ng ca Hi ng cho 9 nm v. Ch tch Ch tch Hi ng ti cao ca T php (HCJ) c trch nhim b nhim v min nhim cc thm phn khc.
13

HCJ bao gm 15 thnh vin - Tng thng Cng ha, Ch tch ca Ta n Ti cao, B trng B T php, ba thnh vin c bu ca Hi ng, v chn thm phn ca tt c cc cp c bu ca Hi ngh t php quc gia. Ta n cn li c chia thnh ba khu vc php l hnh s, dn s v qun s. Khng c th nghim ban gim kho theo h thng Ting Albania ca cng l. Mt trng i hc ca ba Thm phn, ngi i khi c gi l mt "ban gim kho" ca bo ch Ting Albania, khin ta n quyt nh. 4. YU T CHNH TR -Quc hi dn ch. -Hin php: Thng qua v ph bin ngy 28 Thng Mi Mt 1998. -c lp: ngy 28 thng 11 nm 1912 (t ch Ottoman). -iu hnh - Ch tch (trng ca nh nc), Th tng (ng u chnh ph), Hi ng B trng (ni cc). Lp php - n vin nhn dn 140 gh ca Quc hi hoc Kuvendi Popullor c bu bng cch b phiu theo t l khu vc, tt c cc thnh vin phc v 4 nm. T php - Ta n Hin php, Ta n Ti cao, nhiu huyn v ta n khng co. -Quyn bu c: cng dn tui 18 tr ln. -Cc ng chnh tr: chnh - ng Dn ch Albania (DP), Ting Albania ng X hi (SP), Phong tro x hi cho hi nhp (LSI). Nhng ngi khc - Ting Albania ng Cng Ha (PR); Demo-Christian ng (PDK), Lin minh Nhn quyn ng (PBDNJ), ng Dn ch mi (PDR); ng Dn ch X hi (PSD), ng X hi Dn ch (PDS). V quan h ca Albani vi cc nc, Albania u tin hi nhp chu u v pht trin quan h vi M, Th Nh K, Italia v Hy Lp, ch trng quan h vi cc nc lng ging v cc nc chu nh Trung Quc, Nht Bn, Hn Quc, Malaysia. Albania l thnh vin cc t chc khu vc v quc t sau: BSEC (T chc Hp tc Kinh t bin en), EBRD (Ngn hng Ti thit v Pht trin chu u), FAO (T chc Lng thc v Nng nghip Lin Hip Quc), IAEA (C quan Nng lng Nguyn t Quc t), ICAO (T chc Hng khng Dn dng Quc t), IMF, Interpol, IPU (Lin minh Bu chnh Quc t), ISO (T chc tiu chun ha quc t), ITU (Lin minh Vin
14

thng Quc t), NATO, OIF (Cng ng Php ng), OSCE (T chc An ninh v Hp tc chu u), SECI (Sng kin Hp tc ng Nam u), Lin Hp Quc, UNESCO, WHO (T chc Y t Th gii), WTO... V mi quan h gia Albania v Vit Nam, quan h Vit Nam Albania l quan h hp tc truyn thng tt p. Albani tng gip Vit Nam trong s nghip u tranh gii phng dn tc, thng nht t nc trc y. Thng 11 nm 2011, Ph Th tng, B trng B Ngoi giao Albania Edmond Haxhinasto ti thm Vit Nam. Chuyn thm m ra mt trang mi cho vic tng cng, cng c v m rng quan h hp tc nhiu mt gia Vit Nam v Albania trn c s tim nng, li th ca mi nc cng nh trong bi cnh mi ca th gii. Ti cuc gp mt, hai bn bn bc i ti thng nht k cc hip nh, khung php l cn thit nhm thc y quan h hp tc kinh t, u t, thng mi, gio dc, du lch.trn cc din n quc t, nht l ti Lin Hp Quc; tng cng trao i on cc cp; thc y hp tc v du lch, giao lu nhn dn qua tng cng s hiu bit v tin cy ln nhau. V vn tham nhng, tham nhng Albania vn cn cao. Nhn thc tham nhng trung bnh ca 20 t chc v nhm nh gi trong nm 2010 l 62,4 im trn thang im t 0-100, trong 0 c ngha l "trung thc" v 100 c ngha "Rt tham nhng. Lnh o tn gio, Ch tch, qun s, cc phng tin truyn thng, gio vin trng cng lp v cc nh lnh o cc t chc phi chnh ph tip tc c coi l t chc tham nhng v cc nhm trong s 20 nh gi. Mt khc, ty chnh cc quan chc, cn b thu v cc bc s c coi l cc t chc/ nhm tham nhng c nh gi cao nht. Theo cng chng, tham nhng trong cn b cng l ph bin. 91,8% s ngi c hi ngh rng tham nhng trong cn b cng cng "rng ri" hoc "Kh ph bin rng ri". 5. VN HA X HI

- Ngn ng: Theo hin php Albani, ngn ng chnh thc l ting Albani, mt ngn ng thuc h n-u. Th ng Gheg, ti pha bc Albani c hn 300000 ngi s
15

dng, Kosovo c 1750000, Macedonia c 300000. Ting Tosh c tha nhn vo nm 1972, v c khong 3400000 ngi s dng. Ting Hy lp l ngn ng ln th hai, c khong 60000 ngi thiu s thuc cng ng hy lp s dng ti pha nam Albani v s dng trong cc trng hc ca ngi Hy lp. Ting Macedonia c khong 30000 ngi s dng, ting Romani c khong 50 000 ngi s dng. Hin nay khng c cc chnh sch vn ha hoc cc bin php c th nhm h tr cho vic s dng v pht trin ngn ng ca cc cng ng thiu s thng qua vn ha (v d nh xut bn, cc i ph thanh, h tr cho cc b phim, v.v..). - Tn gio Dn tc: Ngi Albani: 95%; Ngi Hy Lp: 3% v cc nhm ngi khc: 2%; Tn gio:

T l cc tn gio Albania
o Kit gio 10%

o Albani 20%

o Hi 70%

(Ngun: Wikipedia) Cc tn gio ph bin nht Albania bao gm Hi gio v Kit gio. Mt cuc kho st do Gallup ton cu thc hin Bo co 2010 cho thy rng tn gio ng mt vai

16

tr ch n 39% i vi ngi Albania, v Albania l quc gia ng th 13 c t tn gio nht th gii. Cc tn gio truyn thng thc t (Thin Cha gio v Hi gio) l tn gio du nhp t bn ngoi i vo v hu ht thi gian p t bi nhiu lc lng chim ng ti Albania. Nh vy, hu ht ngi Albania khng c tn gio thc s trong ngha truyn thng ca t ny. Ngay c ngy nay, trong s nhng ngi theo tn gio ln Albania, ngi ta c th thy mt s hn hp trong tn gio v truyn thng ngoi o n t thi gian trc khi Kit gio. Nm 1967, cc tn gio c chnh thc b cm ti Albania, v sau khi s sp ca ch ngha cng sn nh nc, nm 1991 hot ng tn gio tip tc. Trung tm nghin cu Pew c nhn mang tnh cht nghin cu t nm 2010 a t l phn trm ca ngi Hi gio Albania 82,1%. CIA World Factbook a ra mt phn b ca ngi Hi gio 70%, 20% Chnh Thng ng, v 10% Cng gio La M. Mc d lp trng chnh thc th tc chnh ph Albania, v t l c lin quan ca cc Kit hu ti Albania, nc thng c gi l nc "Hi gio" trong cc phng tin truyn thng v ngay c trong cc ti liu ca chnh ph. -Gio dc: Trc khi s ni ln ca ch Cng sn, t l m ch ca Albania cao l 85%. Khi ch Cng sn t c kim sot vo nm 1944, t nc u tin cao cho vic tiu dit nn m ch. Quy nh nghim ngt c gii thiu, bt c ai trong tui t 12 v 40 ngi khng th c hoc vit c giao nhim v tham d cc lp hc tm hiu. K t t l bit ch ca nc ny ci thin ng k. Hin nay cc t l bit c bit vit tng th Albania 98,7%., Cc t l bit ch nam l 99,2% v t l bit ch n l 98,3%. Vi phong tro dn s ln trong nhng nm 1990 khu vc thnh th, cung cp gio dc tri qua chuyn i l tt. Trng i hc Tirana l trng i hc lu i nht Albania, c thnh lp vo thng Mi nm 1957. Gi tr vn ha v quan nim thun phong m tc:

17

Khi cho hi, n ng bt tay khi cho hi nhau, trong khi vn duy tr tip xc bng mt n nh.Vic hn m gia nhng ngi n ng c quan h thn thit l mt iu bnh thng. Gia nhng ngi ph n vi nhau, h thng bt tay nhau n l nhng ngi quen bit, trong cuc hp u tin; v h cng hn m nhau nu l bn b, thm ch hn m 2 ln mi khi h ang thc s thn thit vi nhau hoc khng gp nhau trong mt thi gian di. Gia mt ngi ph n v mt ngi n ng th cn ph thuc vo mi quan h, cho ngi thn, mt n hn trn m (hoc hai cho mi m) l ph bin. Vi bn b hay ng nghip, thng thng th h bt tay nhau. Albania da trn cc gi tr ca gia nh, di sn, gio dc tr em, chm sc cho ngi cao tui v tnh bn. Khi ni chuyn, lm quen vi ngi Albania, ngi ta thng ni v ngun gc cc mn n, cuc i v gia nh, thi th u. Trong mt tnh hung gia nh, trnh ni chuyn v mi quan h c nhn vi mt c gi/chng trai, nu khng s c tc ng tiu cc n cuc gp g u tin ca bn. L do cho vic ny l tinh thn chin u ngi Albania c da trn gi tr gia nh m c cha m v tr em chm sc ln nhau. Khng c ngoi Albania s cho bn bit rng anh / c y c mt lch s ngn hoc di hn h, c bit l cho ph n, iu ny s l mt s xu h khng tt. Trong mt hon cnh gia nh, ni chuyn kinh doanh nn l ngn gn. Bn ang ni v v p ca vn, bn cht, sch v, phim nh, m nhc, ngh s, thc phm, ngi c bit n ca bn chuyn nghip v lch s, v v s bn b ca nhng ngi a thch ca bn thnh cng. Albania l nhng ngi thch ci, ci v thch th. Bn s c nh gi cao khi tn trng ngi cao tui, ph n, tr em v nam gii. Trong tt c cc tnh hung, trnh s dng ngn ng tc tu. Albania c th rt thng thn v ni trc tip vi mt s iu v rt gin tip vi cc i tng khc. V d, nu bn gy hn, bo hn so vi ln cui cng h nhn thy
18

bn, h s cho bn bit v kh thng thn v nhng vic Nhng khi hi v cc vn su hn, h thc s c xu hng vng vo xung quanh vn . H mun duy tr hnh nh tch cc nht c th c bit l lin quan n gia nh ca h. Albania c xu hng che giu bt c iu g ng xu h hay bt k tin tc xu ca h. H bt tay nu h gp mt ngi bn trn ng ph, c bit l ph n ln tui. Trong iu kin khng gian c nhn, ngi Albania c xu hng ngi gn v ni chuyn vi ngi quen v xa hn mt cht vi ngi l. Chm vo cnh tay ngi, vai v tay l kh ph bin nu h bit r nhau. Nhng bn s khng lm iu ny vi mt ngi l. Albani khng c lut gii hn tui ung ru, ru thng c phc v ti ba n. Vi vic ht thuc, gn y mt lnh cm ht thuc l c quc hi thng qua v tui hp php l t 18 nhng n hu nh khng c thi hnh. cc qun bar ung bia ru, h khng ung qu nhiu n mc say xn. V n mc, Albania t ho trong cch n mc ca h. Doanh nhn c xu hng n mc tht p, chn cho phong cch mi nht chu nh hng ca . Trong trang phc cng s, n ng thng mc comple v ca vt vi mu ti. Ngi Albani rt ch trng n giy dp v chng lun phi sch s khng dnh bn t. Ph n thch hp vi vy cng s vi thit k ring. Ph n tr thch mc vy v qun v o. iu quan trng l phi ch n mi tc v lm cho chng gn gng bt c khi no ra khi nh ca bn. Trang phc thng ngy c th c chp nhn trong mt s ngnh nht nh. Ngi Albani mun c xng h vi chc v ca h, c bit l bc s, k s, cc nh kinh t, vv Cc cuc hp lm n rt c th s bt u mun, nhng tt hn ht l nn ng gi nu bn l ngi lm n nc ngoi. Nu bn bit nhng ngi khc ti cuc hp, cho h. Gii thiu v mnh cho ngi khc bn khng bit, hoc c mt ngi bn no bit phn ln m ng gii thiu vi cc bn. Nhng ngi quan trng nht c cho n u tin v nu c th trng hoc Gim c iu hnh i, mi ngi phi ng dy
19

cho. Cc nh lnh o hoc ngi t chc cuc hp s bt u bng cch a ra mt bi pht biu nh. 6. NHN KHU

Din tch: Tng din tch: 28.748 km2Trong : Din tch t: 27.398 km2 Din tch mt nc: 1.350 km2 -Dn s v tng trng dn s:

Dn s Albani t 2000-2011
4,000,000 3,500,000 3,000,000 2,500,000 Ngi 2,000,000 1,500,000 1,000,000 500,000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

nghn ngi 3,490 3,510 3,544 3,582 3,544 3,563 3,581 3,600 3,619 3,639 2,986 2,994 3,002

(Ngun: CIA Factbook) Nm 2011 dn s ca Albani l 2,994,667 ngi ng th 137 trn th gii. Mt cuc iu tra mi y CIA cho kt qu dn s ca Albania hin ti l 3,002,859 (thng 7/2012). Mt dn s:

20

T l tng trng dn s ca Albania

1.20 1.00 0.80 0.60 0.40 0.20 0.00 %

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Series 1 0.26 0.88 1.06 1.03 0.51 0.52 0.52 0.53 0.54 0.55 0.25 0.27 0.28

(Ngun: CIA factbook) Nm 2011, t l tng trng dn s ca Albania ch vo khong 0.27% ng v tr th 170 trn th gii v nm 2012 l 0.28%. Vic so snh cc s liu cho thy rng dn s ca Albania gim 7,7% trong khong mi nm. Di c quy m ln v gim kh nng sinh sn c ngha v phi l nguyn nhn chnh ca s st gim dn s quan st. Mt c tnh s b s ngi t chi tham gia vo cuc Tng iu tra l 29.355 (1,04%). Con s ny c da trn s lng nh m t chi c ghi nhn v c bao gm trong tng dn s. Tng dn s bao gm 1.421.810 nam gii (50,2%) v 1.409.931 n (49,8%). Ln u tin trong lch s ca cuc tng iu tra dn s Albania, dn s khu vc thnh th ln hn dn s ca khu vc nng thn. Theo n 2011 kt qu iu tra s b, 53,7% dn s sng khu vc th v chim 46,3% khu vc nng thn. - C cu dn tc: Ngi Albania: 95% Hy Lp: 3% Khc: 2% Aromanians (Vlachs), Roma (Gypsy), ngi Serbia, Macedonia, [5]
21

Vlachs (Aromanians) sng pha nam ca t nc, trong khi ngi Serbia / Montenegrins sng pha bc. Chnh ph Albania va tin hnh 1 cuc iu tra dn s chnh thc lm r cc thnh phn dn tc ca dn s vo thng 7 nm 2012. Cc iu tra dn tc thiu s trc c tin hnh vo nm 1989 di ch cng sn trong khi cuc iu tra dn s nm 2001 khng thu thp thng tin v cc nhm dn tc. Theo s liu thng k mi cp nht -S h gia nh: 726,895 (nm 2011) -T l gii tnh: Nam gii: 49,9% tng dn s; (nm 2011) -C cu tui: 0-14 tui: 23,1% (nam 440528 / n 400816) 15-64 tui: 67,1% (nam 1.251.001 / n 1.190.841) 65 tui tr ln: 9,8% (nam 165557 / n 190710) (2009 c tnh) 0-14 tui: 21,4% (nam 337364 / n 303669) 15-64 tui: 68,1% (nam 996666 / n 1.043.472) 65 tui tr ln: 10,5% (nam 148151 / n 165345) (2011 c tnh) -T l sinh: 12,38 sinh / 1.000 dn (2012 c tnh) -S t vong: 6,25 ngi cht / dn s 1000 (thng by nm 2012 c tnh) -Xut nhp cnh t l: 3,33 Di c (s) / 1.000 dn (2012 c tnh) - th ha: dn s th: 52% tng dn s (2010) - T l th ha: 2,3% hng nm tc thay i (2010-15 c tnh) - Tui th: tng dn s: 77,59 nm tui nam: 74,99 nm n: 80,49 nm (2012 c tnh) -Tng t sut sinh: 1,48 tr em sinh ra / ngi ph n (2012 c tnh)
22

N gii: 50,1% tng dn s

7.

MI TRNG CNG NGH

Internet ln u tin xut hin Albani vo nm 1995, v c cung cp thng qua mt server ca UNDP, v c s dng bi cc t chc chnh ph v phi chnh ph. Nm 1997, chnh ph trin khai chng trnh Internet. Bt u t nm 1999, c hn 500 trm kt ni, cho php truy cp thng xuyn (do cng ty Truyn thng cung cp). iu ny h tr rt nhiu cho hot ng ca cc t bo v i pht thanh t nhn trong vic ng dng cc trang web v dch v th in t. Internet cng c vai tr quan trng i vi cc nh xut bn cng nh i vi cc nh nghin cu, hc sinh sinh vin, nhng ngi c iu kin tham gia cc chng trnh o to t xa. V cng ngh ca Albania, chi tiu cho nghin cu khoa hc v pht trin Albania khng vt qu 0,18% GDP, nh du mc thp nht chu u. Kh nng cnh tranh kinh t v xut khu thp, vi nn kinh t vn cn rt nhiu sai lch i vi cng ngh thp. T nm 1993 ngun nhn lc trong khoa hc v cng ngh gim ng k. iu tra khc nhau cho thy rng trong thi gian 1990-1999, khong 40% ca cc gio s v cc nh khoa hc nghin cu ca cc trng i hc v cc t chc khoa hc trong nc di c. Lc lng chy mu cht xm ch yu thuc lnh vc kinh t b suy thoi, vic thiu qu v c s h tng hin i to ra cc tr ngi cho nghin cu. Tuy nhin, trong nm 2009 Chnh ph ph duyt "Chin lc Quc gia v Khoa hc, Cng ngh v i mi Albania" bao gm cc giai on 2009-2015. Ti liu ny c phi hp bi B Chin lc v iu phi cc nh ti tr trong ni cc ca Th tng Chnh ph, phi hp vi B Gio dc v Khoa hc v UNESCO h tr. Mc tiu chin lc n nm 2015 l tng gp ba ln chi tiu cng v nghin cu v pht trin (R & D) n 0,6% GDP; tng thm phn chi tiu GDP vo R & D t cc ngun nc ngoi, bao gm thng qua chng trnh khung ca Lin minh chu u cho nghin cu, bao gm 40% chi tiu nghin cu; to ra bn hoc nm trung tm Albania xut sc trong khoa hc vi trang b thit b phng th nghim chuyn dng v khng
23

gian lm vic tt, c chng nhn, th nghim cc cng ty c cng ngh mi; tng gp i s lng cc nh nghin cu; kch thch s i mi trong 100 cng ty, hoc thng qua u t R & D a phng hoc thng qua cc tp on vi cc vin nghin cu hc thut hoc cc i tc nc ngoi. Chin lc c thc hin vi chin lc ngnh khc v tham gia vo ti khon ca Chin lc Gio dc Albania cao hn thng qua nm 2008 v Chin lc Quc gia v Pht trin v Hi nhp (2007-2013). Sau nhn mnh tm quan trng ca hin i ha lnh vc kinh t nh cc ngnh cng nghip thc phm nng nghip v du lch. N cng nhn mnh tm quan trng chin lc ca nng lng, qun l ti nguyn mi trng v nc. Cc bn lin quan xut u tin cc lnh vc nghin cu nh nng nghip v thc phm, cng ngh thng tin v truyn thng (ICT), y t cng cng, Albanology v nhn vn, ti nguyn thin nhin, cng ngh sinh hc, a dng sinh hc, quc phng, an ninh. Mt tnh nng ca pht trin cng ngh thng tin l e-learning. By gi Albania cng cung cp cc kha hc trc tuyn. Lin minh chu u (EU) t mc tiu r rng cho nghin cu v i mi nh l mt phn ca Chin lc Lisbon Albani tr thnh nn kinh t cnh tranh nht trn th gii. Ging nh cc nc Ty Balkan tham vng gia nhp EU, Albania ang c ng h pha sau trong qu trnh pht trin, tp trung trong nhng nm gn y t nn mng cho tng trng kinh t. Ph Th tng B trng B Genc Pollo tha nhn rng "cc mc cao ca kinh t - x hi pht trin cn thit trong qu trnh thnh vin Albania ca T chc Hip c Bc i Ty Dng (NATO) (by gi l thnh vin) v gia nhp EU i hi phi tng cng vai tr ca cng ngh, khoa hc v i mi trong x hi Albani. " Trong thng 8 nm 2009, Chnh ph ph duyt vic thnh lp C quan Ting Albania, Cng ngh Nghin cu v i mi, ci thin vic thc hin chnh sch. Nm 2006, chnh ph Albania Ting tin hnh mt cuc ci cch su sc v h thng nghin cu khoa hc. Hc vin Khoa hc c ti t chc theo m hnh ca nhiu nc chu u khc, n hot ng thng qua mt cng ng c la chn ca cc nh khoa hc v khng cn qun l cc vin nghin cu, c tch hp vo h thng
24

gio dc cao hn. Hai khoa mi c thit lp: Khoa Cng ngh Thng tin ti i hc Bch khoa ca Tirana v Khoa Cng ngh sinh hc v thc phm ti i hc Nng nghip Tirana. i hc Tirana c Trung tm Vt l ng dng v ht nhn v Cc Cng ngh sinh hc. Mi hai c quan chnh ph v trung tm chuyn giao cng ngh cng c to ra. Cc quy nh hn ch th thc cng cn tr vic trao i khoa hc v vic lm tm thi nc ngoi. 8. MI TRNG T NHIN

Albania nm khu vc ng Nam Chu u, tip gip vi bin Adriatic Sea v bin Ionian, nm gia Hy Lp v Serbia Montenegro. Kh hu: Kh hu n i; mt, c my, m t vo ma ng; nng, kh vo ma h; pha su trong t lin mt v m hn. Dc b bin ca Albania l bin Adriatic v Ionian, vng cao nguyn quay v hng Balkan cao t rng, v ton b t nc nm v c ma ng v ma h,. Cc vng t thp ven bin c thi tit a Trung Hi in hnh, vng cao nguyn c kh hu lc a a Trung Hi. Trong c hai vng, thi tit thay i r rt t Bc vo Nam. Cc vng t thp c ma ng n ha, trung bnh khong 7 C. Nhit ma h trung bnh 24 C, m cao. Trong cc vng t thp pha Nam, nhit trung bnh cao hn trong sut c nm. S chnh lch trong ma khong 5C. Nhit ni a b nh hng bi s khc bit v cao v . Nhit ma ng vng ni thp c gy ra bi khi khng kh lc a chi phi thi tit ng u v vng Balkans. Gi v pha bc v ng bc thi mnh. Nhit ma h trung bnh thp hn so vi cc khu vc ven bin v thp hn nhiu cao cao hn, nhng bin ng hng ngy ln. Nhit ban ngy ti a trong lu vc ni a v cc thung lng sng l rt cao, nhng m gn nh lun lun mt m. Vng ng bng lng ma trung bnh t 1.000 mm n 1.500 mm hng nm, vi mc cao hn pha bc. Gn 95% ca cn ma ri trong ma ng.

25

Lng ma trong cc dy ni vng cao nng, trung bnh hng nm khong 1.800 mm n 2.550 mm mt s khu vc pha Bc. S bin ng theo ma khng kh ln khu vc ven bin. Ti nguyn thin nhin: Du m, gaz thin nhin, than, qung bauxit, cromit, ng , qung st, niken, mui, g, thu in. t s dng: t c th trng trt: 20,1%; - t nng nghip: 4,21%; - Cc loi t khc: 75,69%. Thin tai: ng t, sng thn xy ra dc theo b bin pha Ty Nam, l lt v hn hn. V mi trng, mi trng ca Albania bao gm cc vng sinh thi khc nhau i din cho h sinh thi a l t nhin, h thng nc, thi tit, ti nguyn ti to v nh hng n h. Trong s cc yu t gy ra, cc hot ng ca con ngi c th nh hng n mi trng, cc hot ng duy tr nn kinh t ca Albania nh khai thc m, lm nghip. Mi trng nh hng mnh m n sc khe cng cng ti Albania, v d nh nhim khng kh v sng khi trong cc khu vc th nh Tirana c th khin nhng ngi c bnh v ng h hp b hen suyn. Trong khi i mt vi nhng thch thc ln v kinh t v x hi, Albania bt u pht trin mt khun kh gii quyt cc vn mi trng pht sinh trong thp k qua. Mt trong nhng u tin ca chin lc mi trng v k hoch hnh ng quc gia mi trng c thit lp khun kh php l tng ng nh mt cng c cho vic p dng cc chnh sch mi trng trong nc. Trong nhng nm gn y, Albania thng qua php lut v bo v mi trng v khng kh. Cc bc c thc hin ci thin vic thc hin khun kh php l v tng tn sut ca gim st cht lng khng kh. iu ny s gip xc nh chi tit hn v tnh hnh lin quan n p ng cc mc tiu pht thi v tiu chun cht lng mi trng v cng xc nh u t cn thit khc phc vn ny.

26

Mc tiu tng th l ci thin cht lng khng kh, c bit l ti cc khu vc th v xung quanh nh my cng nghip, vi mc ch bo v sc khe con ngi v thc hin Ch th EU v cc tha thun quc t v cht lng mi trng khng kh v hn ch lng kh thi vo kh quyn. Chin lc mi trng lin ngnh trnh by mt chin lc gim pht thi cc cht nhim kh quyn. Chin lc ny bao gm cc bin php sau y: - Gim st cht lng khng kh ph hp vi yu cu ca EU, - Kim sot v gim thi cc kh trong kh quyn bng xe c gii, - Kim sot v gim thi ca cht gy nhim mi trng t cc nh my cng nghip, - Kim sot v gim bi do xy dng, Lp k hoch qun l cht lng khng kh. Chin lc ny cung cp cc bc cho s lin kt ca cc khun kh php l vi cc nh qun l Chu u v thc hin ca n. Trong khun kh ca Hip nh n nh v Hip hi, Albania cng l trong qu trnh sp xp php lut v hng khng vi EU php lut. Albania ph chun Ngh nh v cc cht gy nhim ng k pht hnh v chuyn giao (PRTR), Cng c Aarhus, trong thng 6 nm 2006. Trong thng 10 nm 2005, Albania gia nhp Cng c v nhim khng kh xuyn bin gii di tm, () y ban Lin hp quc kinh t chu u (UNECE). Trong khun kh ca Hip nh n nh v Hip hi, Albania l trong qu trnh sp xp php lut v hng khng vi EU php lut. Chin lc mi trng lin ngnh bao gm cc bc cn cung cp cho xp x ca cc khun kh php l vi lut php chu u v thc hin ca n. Trong giai on 2002-08, trong lnh vc cht lng khng kh, Albania sn xut mt s hnh vi phm php lut v di lut php h tr trong cc ch th tng ng ca EU v cc cng c quc t khc nhau. Khun kh php lut hin hnh trong lnh vc nhim khng kh trong t nc

27

bao gm Lut s 8934 ngy 05 Thng Chn 2002 v bo v mi trng (sa i bi Lut Khng 9890 20 thng Ba nm 2008) xc nh cc ch s chnh ca nh nc, nh hng v p lc v khng kh. - Lut s 8897 ngy 16 thng 5 nm 2002 v bo v nhim khng kh, xc nh cc ngun nhim v phn loi ca h, cc ch s chnh ca hn ch cht lng khng kh kh thi v ngha v bo v khng kh.

28

Ti liu tham kho https://www.cia.gov

http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG http://www.indexmundi.com/ http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/ECAEXT/ALBANIAEXTN/0,,c ontentMDK:20628674~menuPK:301419~pagePK:141137~piPK:141127~theSitePK:301412,00. html http://www.baomoi.com/Ngan-hang-The-gioi-cho-Albania-vay-425-trieu-USD/126/4598460.epi http://www.usebanking.com/vi/intesa-sanpaolo-bank-albania/ http://vi.wikipedia.org/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_Albania http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_real_GDP_growth_rate_(latest_year) http://www.culturecrossing.net/ http://www.bankofalbania.org/web/Interest_rates_11_2.php http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/3235.htm http://www.bankofalbania.org/web/Exchange_Rates_2014_2.php http://albania.usaid.gov/gj2/8/category/Overview.htm http://english.vietnamnet.vn/en/politics/15788/pm-welcomes-albanian-deputy-pm.html http://www.culturecrossing.net/basics_business_student_details.php?Id=9&CID=2 http://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_Albania http://www.nationsencyclopedia.com/Europe/Albania-SCIENCE-AND-TECHNOLOGY.html#b http://en.wikipedia.org/wiki/Science_and_technology_in_Albania

29