TRNG I HC LUT TP.

H CH MINH
KHOA LUT QUC T

10/2013
Thc trng tranh chp li sut
trong hp ng tn dng

Gvhd: Th.s L Th Ngn H

H v tn: Trng Linh Tho
Mssv: 1055050253

Bi tiu lun:

Thc trng tranh chp li sut

trong hp ng tn dng

Ging vin hng dn: Th.s L TH NGN H

Sinh vin thc hin

TRNG LINH THO

Lp

QT13.3K35

MSSV

1055050253

Nhn xt ca ging vin

....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
ii

Mc lc
CHNG I: L LUN CHUNG V TRANH CHP LI SUT TRONG HP
NG TN DUNG ........................................................................................................ 1
1.1 Khi qut v hp ng tn dng ....................................................................... 1
1.1.1 Khi nim.................................................................................................. 1
1.1.2 c im ................................................................................................... 1
1.2 Li sut .............................................................................................................. 2
1.2.1 Khi nim................................................................................................. 2
1.2.1.1 Li tc tn dng ................................................................................ 2
1.2.1.2 Li sut tn dng .............................................................................. 2
1.2.2 Phn loi li sut .................................................................................... 3
1.2.3 c trng ca li sut trong hp ng tn dng .................................... 4
1.2.4 Vai tr ca li sut .................................................................................. 5
1.2.5 Php lut v li sut v c ch iu chnh li sut trong lnh vc tn dng
ngn hng .................................................................................................5
1.2.5.1 Quy nh v li sut trong hot ng tn dng ................................. 5
1.2.5.2 Quy nh v li sut trong hp ng ca TCTD .............................. 6
1.3 Tranh chp v li sut trong hp ng tn dng ............................................... 8
1.3.1 Khi nim ................................................................................................... 8
1.3.2 c im v tranh chp li sut cho vay ................................................... 8
1.3.3 Nguyn nhn ca tranh chp v li sut .................................................... 9
CHNG 2 THC TRNG V TRANH CHP LI SUT TRONG HTD-GII
PHP KHC PHC ...................................................................................................... 10
2.1 Nhng vn thc tin v tranh chp li sut trong HTD ........................... 10
2.1.1 Khch hng yu cu gim li sut hoc min li ................................... 10
2.1.2 TCTD yu cu nng li sut cho vay ..................................................... 10
2.1.3 Li sut trong hn v cch tnh li trong hn ......................................... 11
iii

2.1.4 Li sut qu hn v cch tn n qu hn................................................. 12

2.2 Gii php khc phc.......................................................................................... 13
2.2.1 Quy nh thng nht v li sut cho vay ca TCTD ................................ 13
2.2.2 Thng nht quy nh v li sut i vi khon n qu hn ..................... 14
2.2.3 Quy nh thng nht v ch ti pht tr chm .......................................... 14
2.2.4 Quy nh c th trng hp p dng li sut n nh ca NHNN ........... 15
2.2.5 p dng lut cnh tranh v ni dung li sut trong hot ng NH .......... 15
DANH MC TI LIU THAM KHO ............................................................................ i

iv

DANH MC T VIT TT
BLDS

B lut dn s

HTD

Hp ng tn dng

NHNN

Ngn hng nh nc

TCTD

T chc tn dng

CHNG I: L LUN CHUNG V TRANH CHP LI SUT TRONG HP

NG TN DNG
1.1 KHI QUT V HP NG TN DNG
1.1.1 Khi nim
Quan h tn dng vay mn gia TCTD v cc ch th khc trong nn kinh t l quan
h kinh t nhm chuyn giao v s dng tm thi cc ngun vn tin t nht nh gia
TCTD v bn i vay theo nguyn tc hon tr c vn v li vay. tham gia mt quan
h ny, cc bn phi k vi nhau mt vn bn nhm xc lp quyn v ngha v gia cc
bn. Vn bn ny c gi l hp ng tn dng.
T khi nim hp ng dn s theo iu 388 BLDS 2005 c th hiu: HTD l s
tha thun bng vn bn gia mt bn l TCTD vi mt bn l cc t chc, cc nhn c
iu kin do lut nh nhm xc lp cc quyn v ngha v nht nh ca cc bn,
theo TCTD tha thun s chuyn giao mt s tin cho bn vay s dng trong mt
thi hn nht nh, vi iu kin hon tr c gc v li, da trn s tn nhim.
1.1.2 c im
HTD mang nhng c im chung ca hp ng dn s nhng vn c nhng nt khc
bit:
V hnh thc HTD lun phi c lp thnh vn bn. Vi hnh thc ny, cc bn c
th thc hin hp ng trong s bo m an ton php l v khi c tranh chp xy ra,
HTD s l cn c xc thc nht cc c quan ti phn gii quyt tranh chp. Thng
thng, cc HTD l hp ng theo mu, c ch th cho vay l cc TCTD son tho
ph hp vi quy ch ca TCTD, bn i vay thng phi chp nhn cc iu khon c
trong hp ng m khng th yu cu sa i theo hng c li hn cho mnh. Bn vay
th hin s t do ch ca mnh thng qua vic ng giao kt hp ng (ngha l chp
nhn ton b nhng iu khon trong hp ng). Php lut cng c c ch bo v
khch hng thng qua khon 2, 3 iu 407 BLDS 2005: Trng hp HTD c nhng
iu khon khng r rng th bn a ra hp ng theo mu phi chu bt li khi gii
thich hp ng hoc nu iu khon gy bt li cho khch hng th iu khon ny s
tr nn khng c hiu lc (tr khi c tha thun khc). y l bng chng c th cho
vic thc hin hp ng v gii quyt tranh chp pht sinh t hp ng.
i tng ca HTD l tin t th hin nhng khon vn cho vay. Vn tin t y
c th tin Vit Nam, ngoi t hoc vng ; tn ti di dng tin mt, bt t hay vt hin
hu. i tng ca HTD bao gi cng l mt s tin xc nh, c cc bn tha
thun v ghi r trong hp ng. Nu trong quan h tn dng gia TCTD v ngi i vay
m c i tng l ti sn th y l quan h cho thu ti chnh, thc hin thng qua hp
ng thu mua ti chnh ch khng phi l hp ng cho vay
1

Bn cho vay lun l TCTD, cn ch th i vay l cc t chc, c nhn tha mn nhng

iu kin php lut quy nh. Nh vy, HTD ngn hng mi c hiu lc php lut,
m bo c quyn v li ch hp php ca cc bn tham gia vo giao dch tn dng.
HTD lun cha ng nguy c ri ro rt ln cho quyn li ca bn cho vay. Tnh ri ro
ny bt ngun t c th ca i tng nghip v cho vay l tin t-mt loi hng ha
c tnh nhy cm v ri ro cao. Vic thu hi vn ca t chc tn dng thng phi ph
thuc vo kh nng kinh doanh v kh nng tr n ca khch hng.
Trong HTD, ngha v chuyn giao quyn ca bn cho vay bao gi cng phi thc hin
trc, lm c s cho vic thc hin quyn v ngha v ca bn vay.
HTD phi tun th cht ch cc ni dung bt buc, nng lc ch th ca cc bn tham
gia quan h tn dng, mc ch s dng vn vay, gii hn vn vay. TCTD khng c
cho vay vn nhm p ng cc nhu cu khng c php lut cho php, khng cho vay
i vi cc trng hp b cm, b hn ch (iu 126, 127 Lut cc TCTD 2010).
HTD c vai tr rt quan trng trong vic m bo quyn v ngha v gia cc bn,
nhng iu khon cht ch s gp phn hn ch cc tranh chp pht sinh v thc y s
pht trin hot ng kinh doanh ca c TCTD v ngi i vay. Li sut cho vay l mt
trong nhng iu khon quan trng nht ca HTD, yu t lm cho HTD c y
ngha ca n.
1.2
LI SUT
1.2.1 Khi nim
1.2.1.1 Li tc tn dng
Li tc tn dng l phn gi tr tng thm m ngi i vay phi tr cho ngi vay sau
khi s dng s tin vay trong mt thi gian nht nh hay ni cch khc li tc tn
dng l thu nhp m ngi cho vay nhn c ngi i vay do vic s dng tin vay
ca ngi ny. Phn li nhun dnh cho ngi cho vay ny c gi l li tc. Thc
cht li tc l gi c ca lng hng ho (tc lng tin t ) cho vay. Li tc tn dng
ph thuc vo 3 nhn t: gi tr tn dng, thi hn tn dng v li sut tn dng.
1.2.1.2 Li sut tn dng
V kha cnh kinh t: li sut tn dng l t l phn trm gia tng s li tc thu c
trong mt thi gian vi tng s vn b ra cho vay trong cng mt thi gian . ta c
nh ngha khi qut v li sut tn dng nh sau: Li sut tn dng l t l so snh gia
s li tc thu c vi s vn cho vay pht ra trong mt thi k nht nh. Li sut tn
dng thc cht l gi c ca tn dng, gi c ca quyn s dng vn.
Li sut tn dng tng hay gim b nh hng bi cc nhn t sau y: cung cu v vn
tn dng, chnh sch tin t ca Chnh ph v tnh hnh lm pht trong nc.

Theo iu 2 Quy nh phng php tnh v hoch ton thu, tr li ca NHNNVN v

cc TCTD ban hnh km theo Quyt nh s 652/2001/Q_NHNN ca Thng c
NHNN: Li sut c hiu l khon tin bn vay, huy ng vn hoc bn thu tr cho
bn cho vay, u t chng khon, gi tin hoc bn cho thu v vic s dng vn vay,
vn huy ng hoc ti sn cho thu. Li c tnh ton cn c vo s vn, thi gian s
dng vn v li sut.
Li trong HTD c th c tnh theo cng thc li n hay li kp. Cn phn bit li
sut danh ngha v li sut thc, trong li sut danh ngha l li sut cng b p
dng trong cc quan h ti chnh tn dng. Cn li sut thc l li sut danh ngha
loi tr t l lm pht .
1.2.2 Phn loi li sut
- Cn c vo s n nh ca li sut:
Li sut c nh l li sut c n nh mt mc c th trn HTD, khng chu tc
ng ca nhng bin ng li sut trn th trng, khng thay i trong sut thi
gian vay vn ti TCTD.
Li sut th ni l li sut c iu chnh theo tng thi k. Mc iu chnh li
sut s theo tha thun gia khch hng v TCTD, c quy nh r trong HTD.
- Phn loi theo ngun s dng:
Li sut huy ng l loi li sut quy nh t l li phi tr cho cc hnh thc nhn
tin gi ca khch hng .
Li sut cho vay l loi li sut quy nh t l li m ngi i vay phi tr cho ngi
cho vay. Li sut cho vay ch hnh thnh c pht sinh trong cc hp ng vay ti
sn v li sut cho vay khng ch xc inh da trn s vay gc v thi hn vay m
cn da trn kh nng ti chnh v uy tn khch hng
- Phn loi theo gi tr thc:
Li sut danh ngha l loi li sut c xc nh cho mi k hn gi hoc vay, th
hin trn quy c giy t c tho thun trc..
Li sut thc l loi li sut xc nh gi tr thc ca cc khon li c tr hoc thu
c. Li sut thc =li sut danh ngha + t l lm pht
- Phn loi theo phng php tnh li:
Li sut n: l t l theo nm, thng, ngy ca s tin li so vi s tin vay ban u
khng gp li vo tin vay ban u tnh li thi hn k tip.
Li sut kp: l t l theo nm, thng, ngy ca s tin li so vi s tin vay, s tin
vay ny tng ln do c gp li qua tng thi k cho vay (li m li con).

Cn c vo thi hn p dng: Hai mc li sut ny ng vai tr quan trng khi c quan

chc nng gii quyt khi c tranh chp xy ra:
Li sut trong hn l li sut tha thun trong hp ng dng lm cn c tnh li
m khch hng vay phi tr cho TCTD tnh trn s tin vay tng ng vi thi
hn m cc bn tha thun.
Li sut qu hn l chi ph pht sinh khi tn ti khon n qu hn. Ti Khon 2 iu
13 Quy ch cho vay ca TCTD i vi khch hng ban hnh km theo Q s
1627/2001 th n qu hn l nhng khon n m khi n thi hn tr n gc hoc
li khch hng khng tr n ng hn v khng c iu chnh hoc gia hn k hn
n gc hoc li Li sut thng cao hn li sut trong hn do p dng i vi
ngi vay vi phm ngha v v thi hn tr n.
Ngoi ra, NHNN cn quy nh li sut c bn, li sut ti cp vn v li sut ti chit
khu
Li sut c bn: l li sut gi v tr quan trng, chi phi cc loi li sut khc. Li
sut c bn do Ngn hng Trung ng cng b trn c s tnh hnh thc t v mc
tiu ca chnh sch tin t. Trc kia, li sut c bn c dung lm c s cho cc
t chc tn dng xc nh li sut kinh doanh theo nguyn tc khng c vt qu
150% li sut c bn. Nhng hin nay, Ngn hng c th c ty tha thun li
sut vi khch hng, li sut c bn ch mang ngha xc nh cho vay nng li.
Li sut ti chit khu: l li sut c dung khi Ngn hng Trung ng ti chit
khu giy t c gi cho cc Ngn hng thng mi; li sut ti chit khu c tc
ng rt mnh n li sut cho vay ca Ngn hng thng mi.Nu li sut ti chit
khu tng cao, cc ngn hng thng mi cng s tng li sut cho vay gim
khi lng tn dng v ngc li.
Li sut ti cp vn l li sut c dng khi NHNN cung ng vn ngn hn cho
TCTD thng qua vic cho vay c bo m bng cm c giy t c gi; chit khu
giy t c gi hay cho vay li thng qua h s tn dng.
1.2.3 c trng ca li sut trong hp ng tn dng
Li sut l yu t hnh thnh nn quan h tn dng. Ch th c cp tn dng trong
quan h ny mong mun t c li ch t vic chuyn giao cho ngi vay quyn s
dng ngun vn ca mnh. Li ch ny l khon gi tr ln hn gi tr vn ban u m
ch th cho vay cho vay. Phn chnh lch gi tr ny l li tc tn dng hay cn gi
l li nhun, c xc nh thng qua li sut. Do , li sut chnh l ng lc thc
y cc bn a ngun tin vo lu thng thng qua vic thit lp cc quan h tn dng.
Li sut l phn gi c c tr cho vic s dng vn ca cc ch th khc: quan h tn
dng l quan h vay mn trn nguyn tc c thi hn, c hon tr c gc v li nn sau
4

khi ht thi hn cho vay, khch hng phi hon tr li cho TCTD khon tin c
vay v khon chnh lch ln hn l li c xc nh trn c s mc li sut do cc bn
tha thun t trc theo ng quy nh ca php lut. ng thi, TCTD cng phi hon
tr cho cc ch th cho TCTD vay gc v li ca khon tin vay m TCTD huy
ng c nhm phc v cho hot dng kinh doanh ca mnh.
Li sut c tnh da trn s vay gc, thi hn tn dng v mc ch s dng vn: Bn
cht ca li sut l mt t l % nht nh m bn vay phi tr cho bn cho vay da vo
s tin vay gc trong 1 thi hn nht nh. Nn s vn vay, thi hn vay u nh hng
n li sut. Thi hn vay cng nh hng n li sut tn dng. Vi thi hn vay ngn,
ri ro vi vn vay t hn so vi cc khon vay di. Ngoi ra, mc ch s dng vn
cng l nhn t nh hng khng nh n li sut: nu khon tin vay c s dng
vo mc ch u t sn xut kinh doanh th kh nng thu hi vn s m bo nn li
sut u t kinh doanh s thp hn cc li sut p dng cho cc khon vay khc.
1.2.4 Vai tr ca li sut
Li sut c vai tr rt quan trng trong nn kinh t-x hi ni chung v lnh vc ti
chnh tin t ni ring. Vai tr ny th hin qua cc im sau y:
Xt tm v m: Li sut tn dng l cng c thc hin chnh sch tin t, c s dng
kim sot, tc ng vo nn kinh t, gp phn thc hin cc mc tiu kinh t - x hi
ca t nc: iu chnh lng cung ng tin, t tc ng n s tng gim sn
lng thc hin iu tit nn kinh t (n nh lm pht, cng n vic lm v pht
trin sn xut). Khi nn kinh t ri vo suy thoi, NHNN c th h li sut nhm tng
cung tin v kch cu thc y kinh t pht trin. Ngc li, khi nn kinh t ri vo
lm pht cao, NHNN s nng li sut ln nhm hn ch v rt bt cung tin gp phn
gim t l lm pht.Tc ng ti tng cung v tng cu thng qua tc ng ti hot ng
kinh doanh ca doanh nghip, n tiu dng v tit kim ca dn c. Li sut thp s
khuyn khch cc c nhn, t cha vay vn pht trin sn xut, kinh doanh. Ngc li,
li sut cao s lm thu hp hot ng u t ca cc t chc ny. Li sut cng l cng
c tt khuyn khch cc doanh nghip u t vo cc ngnh ngh ang c u tin
trong chin lc pht trin kinh t ca t nc trong thi k .
Xt tm vi m: Lm cng c iu ha cung cu ngoi t, gp phn cn bng cn cn
thanh ton quc t. Li sut tn dng tc ng ti hot ng sn xut kinh doanh ca
tng doanh nghip v i sng ca dn c, l n by kch thch cc n v v c
nhn s dng vn mt cch tit kim v c hiu qu.
1.2.5. Php lut v li sut v c ch iu chnh li sut trong lnh vc tn dng
ngn hng.
1.2.5.1 Quy nh php lut v li sut trong hot ng tn dng
5

Li sut tn dng ngn hng c s dng nh mt cng c ch yu cnh tranh trong

hot ng ca cc ngn hng bi ngi vay vn thng s tm n nhng ni no c
mc li sut cho vay thp.
Theo Q 546/2002/Q-NHNN li sut c thc hin trong hot ng tn dng ngn
hng hon ton do da trn c s t tha thun gia cc bn trn c s cung cu ca th
trng. Theo quy nh BLDS 2005 c ban hnh quy nh v li sut cho vay trn th
trng ni chung bao gm c hp ng vay TS v HTD:li sut vay do cc bn tha
thun nhng khng c vt qu 150% ca li sut c bn do NHNNVN cng b i
vi loi cho vay tng ng. Li sut tn dng tha thun s b khng ch theo li sut
c bn. Quy nh ti iu 476 BLDS 2005 khng ph hp vi ch trng t do ha li
sut m NHNN ang phn u thc hin v s vi phm c ch li sut tha thun m
chnh ph ch o cc NH t nm 2002 n nay. Gii php c la chn l NHNN s
cn nhc a mc li sut c bn ln gn hn vi mc li sut cho vay trn th trng
tn dng ngn hng thi im hin ti, m bo hi ha li ch gia ngi gi
tin_TCTD v ngi vay vn. Trn c s , iu 1 Thng t 12/2010 cho php
TCTD thc hin cho vay bng ng Vit Nam theo li sut tha thun vi khch hng.
NHNN cng ban hnh Quyt nh 16/2008, NHNN s cng b li sut c bn nh k
hng thng, trong trng hp cn thit th NHNN cng b iu chnh kp thi li sut
c bn. Tuy nhin, hin nay ngnh Ngn hng vn cha c hng dn c th nhng
trng hp no th p dng c ch li sut tho thun hoc theo n nh ca NHNN,
cng nh mc ph p dng khi cp tn dng cc TCTD v cc t chc, c nhn ch
ng khi giao kt hp ng tn dng.
1.2.5.2 Quy nh v li sut trong hp ng tn dng ca TCTD
Theo quy nh ca BLDS 2005: Li sut do cc bn tha thun nhng khng c
vt qu 150% ca li sut c bn do NHNN cng b i vi loi cho vay tng ng.
iu 473 BLDS 1995 quy nh li sut vay do cc bn tha thun nhng khng c
vt qu 50% ca mc li sut cao nht do NHNN quy nh i vi loi cho vay tng
ng. mc li sut cao nht y l li sut trn do NHNN quy nh.
BLDS 2005 nng gi tr t l xc nh mc ti a ca li sut tha thun t 50% ln
150%, ng thi cng c s thay i v i tng so snh t li sut trn sang li sut
c bn nhm duy tr tnh u vit ca c ch tha thun li sut gia cc bn nhng nng
t l gii hn tha thun cao hn.
Theo quy nh ca tn dng ngn hng:
V li sut huy ng: iu 7 Lut TCTD 2010 quy nh: cc t chc tn dng c
quyn t ch kinh doanh v t chu trch nhim v kt qu kinh doanh ca mnh.
Theo , cc TCTD c quyn t ch trong hot ng tn dng ni chung v trong vn
6

 v li sut ni ring. Li sut huy ng s c n nh trn c s tham kho li

sut c bn ca NHNN. Tuy nhin theo Khon 1 iu 1 Quyt nh 16/2008 quy
nh:Cc TCTD n nh li sut kinh doanh bng ng VN i vi khch hng
khng vt qu 150% ca li sut c bn do NHNNVN cng b p dng trong
tng thi k. Theo quy nh vo nm 2008, li sut huy ng b khng ch lm cho
ngun vn huy ng ca cc TCTD cng hn ch, ngn hng khng cn kh nng
cho vay hoc vic gii ngn cng c cn nhc. Do vy, li sut huy ng cn c
iu chnh theo hng t do li sut, c th ti Khon 1iu 91 Lut
TCTD2010:TCTD c quyn n nh v phi nim yt cng khai mc ph cung
ng dch v, li sut huy ng vn trong H kinh doanh ca TCTD . Quy nh ny
pht huy tnh t ch ca TCTD, li sut huy ng vn kinh doanh s c din bin
theo cung cu th trng, ph hp vi chin lc kinh doanh.
V li sut trong cp tn dng: Quy ch cho vay ca TCTD i vi khch hng quy
nh ti Khon 1 iu 11 (Ban hnh theo Q 1627/2001): Mc li sut cho vay do
TCTD v khch hng tha thun ph hp vi quy nh ca NHNNVN. Quy nh
ny to iu kin tha mn c nhu cu cn thit m vn tn trng s t do ca cc
bn trong HTD.
C ch li sut tha thun trong hp ng tn dng ngn hng c p dng vo nm
2010 thng qua thng t s 07/2010 quy nh cho vay bng ng Vit Nam theo li sut
tha thun ca TCTD i vi khch hng. Vn bn ny iu chnh li sut cho vay theo
phng thc tha thun p dng i vi cc khon vay trung v di hn. Khi NHNN
ban hnh thng t s 12/2010, vic t do ha li sut huy ng v cp tn dng c
thc hin v th hin quyn t ch kinh doanh c thc thi trit . Ti K291 Lut
TCTD 2010 cng quy nh: TCTD v khch hng c quyn tha thun li sut cp tn
dng. Php lut dnh cho cc bn trong quan h cp tn dng th hin ch v s
bnh ng, cho php cn bng quyn li ca cc bn trong hp ng. Ti Khon 1 iu
12 Lut NHNNVN 2010:NHNN cng b li sut ti cp vn, li sut c bn v cc
loi li sut khc thc hin chnh sch tin t, chng cho vay nng li. NHNN vn
s dng cng c li sut thc hin chnh sch tin t; tuy nhin NHNN cng b cc
loi li sut l chng cho vay nng li. Tuy nhin, Khon 3 iu 91 Lut
TCTD2010 cng ra trng hp d liu l: Trong trng hp cn thit, m bo an
ton ca h thng t chc tn dng, NHNN c quyn quy nh c ch xc nh ph, li
sut trong H kinh doanh ca TCTD. Khi li sut tha thun gia TCTD v KH b
hn ch v phi tun theo quy nh li sut ca NHNN.
Quy nh php lut ngn hng v li sut n qu hn: Cc khon n qu hn lm cho
cc TCTD khng thu hi c vn v li ng thi hn theo hp ng; lm chm tc
7

chu chuyn vn ca TCTD lm gim hiu qu s dng vn. Theo Khon 2 iu 11

trong quy ch cho vay ca TCTD i vi khch hng (ban hnh theo Q 1627/2001) th
vic chm tr i vi n qu hn do cc bn tha thun trong HTD trn c s ph hp
vi php lut hin hnh: Mc li sut p dng i vi khon n gc qu hn do TCTD
n nh v tha thun vi KH trong HTD nhng khng vt qu 150% li sut cho
vay p dng trong thi hn cho vay c k kt hoc iu chnh trong HTD. Quy
nh v li sut trong HTD ca TCTD cn nhiu hn ch tuy nhin to c s
chuyn bin theo c ch li sut tha thun, hiu qu iu chnh ca php lut trong H
ca TCTD c nng cao. Tuy nhin, chnh c ch li sut tha thun ny to nn
cuc cnh tranh li sut khng lnh mnh trong h thng ngn hng nhm li ko khch
hng ca nhau, lm bin dng li sut huy ng trn th trng.
1.3 TRANH CHP V LI SUT TRONG HP NG TN DNG
1.3.1 Khi nim
Tranh chp hp ng tn dng l biu hin s mu thun v quyn v ngha v hoc li
ch pht sinh t hp ng tn dng ca bn cho vay l cc TCTD v khch hng vay
trong qua trnh thc hin hp ng tn dng. Mt HTD ch c coi l c tranh chp
khi s xung t v quyn li gia cc bn c th hin ra bn ngoi thng qua
nhng bng chng c th v xc nh c. V th khng phi c khi no vi phm hp
ng th c tranh chp m i khi vi phm hp ng din ra trc v tranh chp hp
ng s din ra sau hay c khi c s vi phm HTD nhng khng c tranh chp xy
ra bi cc bn khng by t ra bn ngoi s xung t li ch gia h bng cc hnh vi
phn khng c th c gi tr chng c.
1.3.2 c im ca tranh chp v li sut cho vay
Tranh chp v li sut c nhng c im chung ca tranh chp pht sinh trong hot
ng tn dng:
Th nht, tranh chp pht sinh t HTD thng c gi tr ln
Th hai, tranh chp thng c gii quyt theo phng thc thng lng, ha gii
gia cc bn tranh chp hn l gii quyt bng con ng ta n. Hai bn phi trc tip
hoc c i din tham gia trong khi hot ng sn xut, kinh doanh th khng th dng
li v kh nng thng kin cng khng phi l tuyt i. Do , phng thc thng
lng, ha gii vn c la chn nhiu hn v cc bn c th ch ng trong vic gii
quyt v tit kim chi ph.
Th ba, phn ln cc tranh chp thng c nguyn n l ch th cho vay v b n l
bn i vay. Trong quan h tn dng, trch nhim v vn ca bn cho vay n khi gii
ngn xong l rt t, ngc li, trch nhim ca bn i vay thc s pht sinh sau khi nhn
tin gii ngn. Tnh trng bn vay khng tr n gc v li ng hn l iu rt d xy ra,
8

trong trng hp ny tranh chp pht sinh vi TCTD l ch th b xm phm li ch

hp php nn TCTD thng l nguyn n trong v vic.
Tuy nhin, tranh chp v li sut cng c nhng nt c th sau:
Th nht, tranh chp v li sut trong HTD thng c nguyn nhn khch quan, xut
pht t cc yu t tc ng n li sut cho vay ca cc TCTD nh s bin ng ca th
trng, chnh sch iu tit kinh t ca nh nc. Mt khc, tranh chp cng c th xy
ra do li sut trong HTD thi im trc khi c s thay i v chnh sch tr nn
khng cn ph hp vi quy nh ca php lut sau khi NHNN c nhng iu chnh v
li sut cho vay.
Th hai, tranh chp v li sut thng thng pht sinh khi HTD c thc hin v
mt trong hai bn c s vi phm ngha v. Thng thng bn vay vi phm ngha v tr
n, bn cho vay khi kin ra ta, sau trong qu trnh ha gii cc bn c tha thun
v vic iu chnh li sut nhng khng thnh cng. Cng c nhng tranh chp do mt
trong hai bn c yu cu iu chnh li sut nhng khng t c s ng thun t
pha bn kia.
1.3.3 Nguyn nhn ca tranh chp v li sut
Th nht, khch hng vay vn lm n yu cu TCTD gim hoc min li v TCTD
ng km theo iu kin tr n trong mt thi hn nht nh, nhng sau bn vay
khng thc hin tr n ng hn dn n tranh chp.
Th hai, pha cho vay yu cu nng li sut so vi tha thun ban u ti HTD vn
tha thun li sut c nh nhng bn vay khng ng
Th ba, tranh chp v mc li sut trong hn v cch tnh li trong hn. Trong giai on
t thng 6/2002 n thng 5/2008, NHNN p dng c ch li sut tha thun, sau t
ngy 19/5/2008 n thng 2/2010 chuyn sang p dng c ch trn li sut cho vay
bng 150% ca li sut c bn do NHNN cng b i vi loi cho vay tng ng.
i vi nhng HTD k kt trc ngy 19/5/2008, c nhiu HTD quy nh mc li
sut m khch hng phi tr cho TCTD cao hn so vi mc trn li sut sau khi Quyt
nh s 16/2008/Q-NHNN ra i. Khi tranh chp t cc HTD ny pht sinh, vn
cn phi gii quyt l xc nh mc li sut cho vay.
Th t, tranh chp li sut n qu hn v cch tnh li i vi khon n qu hn. Php
lut hin hnh c hai quy nh cng iu chnh v cch tnh li sut n qu hn trong
HTD. Hai cch tnh ny khng thng nht vi nhau khin cc bn d ny sinh xung
t v quyn li, ng thi cng khin ta n gp kh khn khi gii quyt.

CHNG 2: THC TRNG V TRANH CHP LI SUT TRONG HTDGII PHP KHC PHC
2.1 NHNG VN THC TIN V TRANH CHP LI SUT TRONG
HTD
S lng cc v vic tranh chp li sut c Ta n th l chim con s ln trong cc
tranh chp lin quan n HTD ca TCTD. Nhn chung, cc dng tranh chp v li sut
ch yu xy ra trong qu trnh thc hin hp ng l: pha khch hng vay vi phm
ngha v tr n, khch hng khng thc hin thanh ton v cc TCTD khi kin ra Ta
n yu cu khch hng phi thc hin ngha v; TCTD hoc ngi i vay yu cu iu
chnh li sut khi HTD quy nh li sut c nh v thi hn vay vn cn; tranh chp
v mc li sut trong hp ng v cch tnh li trong hn, tranh chp v n qu hn v
cch tnh li i vi khon n qu hn, tranh chp v mc li sut cho vay ti a.
2.1.1 Khch hng yu cu gim li sut hoc min li
Trong qu trnh thc hin HTD, c nhiu trng hp do mt s l do khch quan nh
tai nn hoc th trng bin ng dn n hot ng kinh doanh b nh hng nn KH
vay vn khng c kh nng tr n cho TCTD. Trong trng hp ny, thng thng KH
lm n xin gim hoc min mt phn li sut, TCTD c th s chp nhn km theo yu
cu. Cng c trng hp pha i vay khng thc hin ngha v tr n ng hn, khi
TCTD yu cu nhiu ln vn khng thanh ton, TCTD khi kin ra ta v trong qu
trnh ha gii hai bn c tha thun nu khch hng thanh ton ngay khon n gc th
TCTD s gim li sut ng ngha vi vic gim mt phn tin li m khch hng phi
tr hoc min mt phn li.
Ngn hng P. khi kin ng M. v khng thc hin ng ngha v tr n gc v li
cho khon vay 150.000.000 ng theo HTD s 102/TDG/08 TGB ngy 12/02/2008.
Theo bin bn ha gii, hai bn tha thun ngn hng P. s gim li sut, gim mt
phn tin pht chm tr cho ng M. v rt n khi kin vi iu kin ng M. phi
thanh ton 150.000.000 ng tin n gc lm hai k ngay sau . Ti phin ta s thm,
ngn hng P cho rng ng M. cha thc hin y vic thanh ton tin n gc nn
ngn hng vn p dng li sut c. ng M. li cho rng ng thc hin c mt k
tr n gc l 75.000.000 ng nh tha thun ti phin ha gii nn yu cu ngn hng
P. gim mt phn li sut tng ng vi phn ng tr c. Ta cp s thm xem
xt v chp thun yu cu ca ngn hng v ng M. cha thc hin y iu kin
theo tha thun nn ngha v gim li sut v gim tin pht chm tr ca ngn hng P.
khng pht sinh.
2.1.2 TCTD yu cu nng li sut cho vay

10

Thng thng trong hp ng vay ngn hn, li sut cho vay l li sut c nh trong
sut thi gian vay. Khi th trng c nhng bin ng khin TCTD phi nng li sut
huy ng thu ht ngun vn trong dn c, vic cho vay vi li sut thp hn so vi
li sut huy ng hin ti s khin TCTD mt i mt phn li nhun. V vy, khng t
TCTD yu cu khch hng chp nhn tng li sut cho vay mi tip tc gii ngn.
Trc tnh hnh , NHNN c Cng vn 5004/NHNN-CSTT ngy 04/6/2008 quy
nh i vi cc HTD k kt trc ngy 19/5/2008, cc bn tip tc thc hin nhng
ni dung trong hp ng k kt, nh mt ro cn ngn chn cc TCTD dng sc
mnh ti chnh buc bn vay phi chia s kh khn bng vic chu mc li sut cao
(d hai bn tha thun li sut c nh), trong khi TCTD li khng tng li sut huy
ng vi hp ng gi tin tit kim ca khch hng k kt t trc.
Theo hp ng tn dng c k vo ngy 2-11-2007, Ngn hng X ng cho ng
Kham vay gn 400 triu ng, thi hn gii ngn ti a n ht ngy 31-12-2008. Li
sut cho vay l 0,88%/thng v mc li sut ny l c nh trong thi gian 12 thng k t
ngy hp ng c hiu lc.
Ngn hng lm th tc xut tin cho ng Kham (cn gi l gii ngn) lm hai t vi
tng s tin hn 150 triu ng. n 12-6, khi ng Kham ngh gii ngn hn 200 triu
ng cn li th ngn hng li cho bit mc li sut mi l 1,75%. ng Kham thc mc
th c tr li: Mt bng li sut huy ng tng cao, li sut cho vay bnh qun ang p
dng l 1,75%/thng. Nu cn gii ngn gp th khch hng phi chu mc ny.
Ngy 18-6, kp ng hc ph cho con, ng Kham nh chp nhn iu kin trn ca
ngn hng. Tnh ra, ngoi vic phi chu mc li sut cao hn so vi hp ng, ng
Kham cn b thit hn 15 triu ng do t gi VND/USD tng so vi ngy 12-6. Lut s
Nguyn Vn Hu (on lut s TP.HCM) nhn xt: Vic ngn hng n phng nng
mc li sut c th c xem l vi phm hp ng. L do cha thu xp c ngun vn
gi thp ch l ci c thoi thc. Khon tin hn 200 triu ng trong ln gii ngn cui
cng l mt phn gi tr ca hp ng tn dng k, khng th tch ri nn l ra ngn
hng cn p dng mc li sut nh cam kt. Tuy nhin, do ng Kham k vo kh
c nhn n, th hin s ng v li sut mi nn by gi khng c c s khi kin.
2.1.3 Li sut trong hn v cch tnh li trong hn
Mi ln NHNN thay i chnh sch li sut cho vay, nhng HTD ang c hiu lc
cng chu nh hng khng nh, nht l khi c tranh chp xy ra. Bn n s thm s
06/2009/KDTM-ST ngy 28/9/2009 x l v kin gia NHTMCP Vit Nam Thng
Tn v b Phan Ngc H vi s tin vay l 250 triu ng, thi hn cho vay l 12 thng
t ngy 27/11/2007 n 27/11/2008. Li sut vay c tnh t ngy 27/11/2007 n

11

04/7/2008 l 1,05%/thng, t ngy 04/7/2008 tr i l 1,75%/thng. Li sut qu hn

bng 150% li sut cho vay.
T thng 6/2002 n ngy 19/5/2008 NHNN p dng c ch li sut tha thun, t ngy
19/5/2008 tr v sau mi p dng mc trn li sut bng 150% li sut c bn; v vic
trn HTD k ngy 26/11/2007 l trc ngy 19/5/2008, tha thun li sut
1,05%/thng ko di n ngy 04/7/2008. Nh vy, trong khong thi gian t ngy
19/5/2008 n 04/7/2008 li sut cho vay mi cao hn 150% li sut c bn l
1,03%/thng, nhng ta s thm li x tnh li sut cho vay trong hn l 1,03%/thng
cho c thi gian trc ngy 19/5/2008, bn nguyn n khng khng co phn ny nn
ta phc thm khng xem xt n tuy nhin y l mt sai st ca Ta n. Nhng tranh
chp m c thi gian thc hin hp ng din ra trong khong thi gian c s thay i
ca quy nh php lut, c quan gii quyt cn xem xt v hiu lc ca vn bn p dng
trong tng giai on m bo quyn v li ch ca cc bn ng s.
Ngoi mc li sut trong hn, cch thc tnh li cng l mt trong nhng vn gy
pht sinh tranh chp, vic tnh li sai c th dn n li sut trung bnh m khch hng
phi chu cao hn nhiu ln so vi li sut thc t. C th, c nhng hp ng, tin li
c tnh trn s tin khch hng rt k t ngy rt tin nhng thc t ngn hng li
tnh li theo tng thng trn s d cui k ca thng trc (gm n gc, li thng trc
v cc khon ph phi tr ca thng trc). y l cch tnh li cng dn nn t s n
gc ban u, li sut p dng theo cch tnh ny cao hn rt nhiu so vi quy nh php
lut v cch tnh li sut theo tha thun gia TCTD i vi khch hng
Vic tnh li cng dn l hon ton sai so vi quy nh ca php lut, xm phm n li
ch ca ngi i vay. Vic khng xem xt li sut trn tng thi im so vi quy nh
ca php lut m li chia bnh qun li sut trong ton thi gian thc hin cng l khng
ng vi quy nh ca php lut.
2.1.4 Li sut n qu hn v cch tnh li i vi n qu hn
N qu hn l khon n m mt phn hoc ton d n gc v li u qu hn thanh
ton theo cam kt trong HTD. Ti Khon 2 iu 13 Quy ch cho vay ca TCTD i vi
khch hng ban hnh km theo Quyt nh s 1627/2001/Q-NHNN th n qu hn l
nhng khon n m khi n thi hn tr n gc hoc li khch hng khng tr n ng
hn v khng c iu chnh k hn n gc hoc li, khng c gia hn n gc hoc
li.
Thi im chuyn sang n qu hn l ngy tip theo ngay sau ngy n k hn tr n ghi
trong H, mc li sut ny phi ph hp vi quy nh ca php lut. Nu khch hng
chm tr c gc v li, TCTD s thc hin tnh li chm tr cho c hai khon n gc v
li. S tin li chm tr bao gm tin li chm tr gc cng vi tin li chm tr n li.
12

Khi gii quyt tranh chp trong HTD, Ta n s buc bn vay phi hon tr cho
TCTD n gc v li trong hn cng vi n li qu hn k t ngy khon n b
chuyn sang n qu hn cho n khi bn n c thi hnh xong.
iu 4 Quyt nh s 127/2005/Q-NHNN v vic sa i, b sung mt s iu ca Quy
ch cho vay ban hnh km theo Quyt nh s 1627/2001/Q-NHNN. Theo , thi
im chuyn n qu hn c xc nh nh sau: i vi khon n vay khng tr ng
hn, c TCTD nh gi l khng c kh nng tr n ng hn v khng chp thun
cho c cu li thi hn tr n th s d n gc ca HTD l n qu hn v TCTD
thc hin cc bin php thu hi n, vic pht chm tr i vi n qu hn v n li
vn vay do hai bn tho thun trn c s quy nh ca php lut. Vi quy nh nh vy
v n qu hn, hin nay c hai cn c php l tnh li sut n qu hn. Cch th nht
s p dng theo quy nh ti Khon 5 iu 474 BLDS 2005 th li sut n qu hn c
tnh khng vt qu 150% li sut c bn. Cn cch th hai l cn c vo Khon 2 iu
11 Q1627/2001 li sut qu hn khng vt qu 150% li sut trong hn. Khi p dng
quy nh v li sut n qu hn ca BLDS, ngi b thit hi s l TCTD v li sut cho
vay trong hn lun cao hn so vi li sut c bn ca NHNN quy nh.
Bn cnh , tranh chp cn c th pht sinh t s bt ng quan im gia hai bn
ng s v thi im bt u tnh li qu hn. in hnh cho vn ny l v n gia
VietinBank v cng ty TNHH thng mi i H. Cng ty ny khng rng trong s tin
li 633.268.927 ng m cng ty tr n thng 6/2007 ngn hng c tnh li sut qu
hn khng ng. Theo HTD k ngy 02/4/2004 thi hn vay l 60 thng (04/02/2004
n 04/02/2009) do phi tnh li trong hn i vi s d n t thng 02/2004 n
02/2009, nhng t thng 02/2004 n thng 6/2007, ngn hng tnh nhiu khon li
theo li sut qu hn. Ta phc thm TANDTC ti TPHCM xt x phc thm.
VietinBank cho rng tt c cc khon tnh li nguyn n tnh theo chnh xc cam kt
trong HTD. Ta phc thm bc khng co ca cng ty i H, gi nguyn bn n s
thm.
Theo Khon 2 iu 13 Quy ch cho vay ban hnh km theo Quyt nh s
1627/2001/Q-NHNN c sa i, b sung bi Quyt nh s 127/2005/Q-NHNN
th vic pht chm tr i vi khon n qu hn v n li vn vay do hai bn tha thun
trn c s quy nh ca php lut. Php lut quy nh rt r rng v ch ti pht chm
tr, ngha l trao cho cc TCTD quyn c m bo v quyn li khi khch hng chm
thc hin ngha v. cch gi pht chm tr din t c bn cht s vi phm ngha
v ca khch hng l c s TCTD pht khch hng bng mt t l cao hn so vi li
sut trong hn.
2.2 Gii php khc phc
2.2.1 Quy nh thng nht v li sut cho vay ca TCTD:
13

Theo iu 1 Thng t 12/2010 th quy nh: TCTD cho vay bng ng Vit Nam theo
li sut tha thun i vi khch hng. Theo quy nh ti iu 476 BLDS 2005 c
ban hnh quy nh v li sut cho vay trn th trng: li sut vay do cc bn tha thun
nhng khng c vt qu 150% ca li sut c bn do NHNNVN cng b i vi loi
cho vay tng ng. NHNN cn phi quy nh r rng mc li sut cho vay ca TCTD
trnh s nhp nhng trong cch gii quyt ca Ta n. Quy nh ny cn phi c sa
i cho ph hp vi hot ng cho vay trong thc tin, c bit l nn kinh t th trng
t do tha thun li sut. Vic sa i nn theo hng a li sut c bn gn hn vi
mc li sut cho vay bnh qun trn th trng tn dng ngn hng nh theo Thng t
12/2010.
2.2.2 Thng nht quy nh v li sut i vi khon n qu hn
Hin nay, vic tnh li sut n qu hn cn nhiu vn cha r rng. Cch th nht s
p dng theo quy nh ti Khon 5 iu 474 BLDS 2005 th li sut n qu hn c
tnh khng vt qu 150% li sut c bn. Cn cch th hai l cn c vo Khon 2 iu
11 Q1627/2001 li sut qu hn khng vt qu 150% li sut trong hn.
Hin nay cc TCTD v ngi i vay c php tha thun li sut cho vay, tnh trng li
sut trong hn cao hn 150% li sut c bn rt d xy ra. Nu s dng mc trn 150%
li sut c bn theo BLDS 2005 xc nh li sut qu hn th s xy ra trng hp li
sut qu hn thp hn li sut trong hn. y l mt iu hon ton bt hp l v xut
pht t ngha l mt cch ch ti i vi vic chm thc hin ngha v tr n ca khch
hng vay vn nn li sut i vi khon n qu hn phi lun cao hn li sut trong hn.
i vi cc HTD k kt v thc hin trc khi NHNN p dng c ch li sut cho vay
tha thun, c s php l m a s cc ta n p dng xc nh li sut n qu hn l
Khon 1 iu 476 BLDS 2005 trn thc t cc TCTD l ngi b thit thi. Vi nhng
HTD k kt v thc hin sau khi NHNN p dng c ch li sut tha thun li c th
xy ra tnh hung li sut trong hn vt qu 150% li sut c bn nh phn tch
trn th vic p dng BLDS 2005 li tr nn khng ph hp. Do nn quy nh r li
sut i vi khon n qu hn khng vt qu 150% li sut trong hn trong HTD.
2.2.3 Quy nh thng nht v ch ti pht chm tr
BLDS 2005 v Lut thng mi 2005 a ra hai c s lm cn c tnh tin pht chm
tr khc nhau. Ti Khon 2 iu 305 BLDS quy nh: Trong trng hp bn c ngha
v chm tr tin th bn phi tr li i vi s tin chm tr theo li sut c bn do
Ngn hng Nh nc cng b tng ng vi thi gian chm tr ti thi im thanh ton,
tr trng hp c tho thun khc hoc php lut c quy nh khc.
Trong khi iu 306 Lut thng mi 2005 li quy nh: Trng hp bn vi phm
hp ng chm thanh ton tin hng hay chm thanh ton th lao dch v v cc chi ph
14

hp l khc th bn b vi phm hp ng c quyn yu cu tr tin li trn s tin chm

tr theo li sut n qu hn trung bnh trn th trng ti thi im thanh ton tng
ng vi thi gian chm tr, tr trng hp c tha thun hoc php lut c quy nh
khc.
Ch nn quy nh mt cch pht chm tr da trn c s li sut c bn ca NHNN cng
b, bi l nu cn c vo li sut n qu hn trung bnh trn th trng nh quy nh ca
Lut thng mi 2005 th cc bn li phi tri qua giai on xc nh li sut n qu hn
trung bnh, s tn thi gian, c quan ti phn cng gp kh khn hn khi gii quyt v
vic nu c tranh chp xy ra.
2.2.4 Quy nh c th trng hp p dng li sut n nh ca NHNN
Hin nay ngnh Ngn hng vn cha c hng dn c th nhng trng hp no th p
dng c ch li sut tho thun hoc theo n nh ca NHNN, cng nh mc ph p dng
khi cp tn dng cc TCTD v cc t chc, c nhn ch ng khi giao kt hp ng tn
dng. Quy nh ny s lm hn ch s t do tha thun gia TCTD v khch hng, cn
tr s pht trin ca nn kinh t th trng tuy nhin li rt cn thit trong iu kin
khng hong kinh t hay nhm lm gim bt s cnh tranh khng lnh mnh gia cc
ngn hng.
2.1.5 p dng lut cnh tranh v ni dung li sut trong hot ng ngn hng
Ngn hng l ngnh rt nhy cm v c i tng cho vay l tin t do cn c iu
chnh c th. Theo quy nh ti iu 9 Lut Cc t chc tn dng 2010 quy nh v
hp tc v cnh tranh trong hot ng ngn hng, theo nghim cm hnh vi hn ch
cnh tranh hoc hnh vi cnh tranh khng lnh mnh v giao cho Chnh ph quy nh c
th cc hnh vi cnh tranh khng lnh mnh trong hot ng ngn hng v hnh thc x l
cc hnh vi ny.
Vi quy nh v li sut cho vay tha thun nh hin nay, cc TCTD hon ton c th
hp tc vi nhau y mc li sut cho vay ln cao, gy bt li cho khch hng. mt
kha cnh khc, mt s TCTD c th hp tc tha thun mc li sut cho vay thp hn
nhm cnh tranh vi cc TCTD khc. Cho d tha thun n nh li sut cho vay nhm
cnh tranh vi khch hng hay cnh tranh vi cc TCTD khc th hnh vi cng vi
phm php lut cnh tranh.
Do cn c nhng quy nh c th hn v cnh tranh trong lnh vc kinh doanh ngn
hng.

15

16

DANH MC TI LIU THAM KHO

A. Vn bn quy phm php lut
1. B lut Dn s 2005
2. Lut Ngn hng Nh nc Vit Nam ngy 16/6/2010
3. Lut Cc t chc tn dng ngy 16/6/2010
4. Quyt nh s 1627/2001/Q-NHNN ngy 31/12/2001 ca Thng c NHNN
v vic ban hnh Quy ch cho vay ca TCTD i vi khch hng
5. Quyt nh s 546/2002/Q-NHNN ngy 30/5/2002 ca Thng c NHNN v
vic thc hin c ch li sut tho thun trong hot ng tn dng thng mi
bng ng Vit Nam ca TCTD i vi khch hng
6. Quyt nh s 16/2008/Q-NHNN ngy 16/5/2008 ca Thng c NHNN v
c ch iu hnh li sut c bn bng ng Vit Nam
7. Thng t s 12/2010/TT-NHNN ngy 14/4/2010 ca NHNN hng dn TCTD
cho vay bng ng Vit Nam i vi khch hng theo li sut tha thun
B. Sch tham kho, cng trnh khoa hc, cc trang web tham kho
1. PGS.TS. Nguyn ng Dn (2010), Qun tr ngn hng thng mi hin i,
NXB Phng ng.
2. PGS.TS. Nguyn ng Dn (2010), Tin t Ngn hng, NXB i hc Quc gia
TP.H Ch Minh.
3. http://luatminhkhue.vn/hop-dong/qui-dinh-cua-phap-luat-viet-nam-ve-laisuat-trong-hop-dong-vay-tien-va-mot-so-khuyen-nghi.aspx
4. Khi ngn hng p buc ngi vay iu chnh li sut (2008), Bo in t i
Ting ni Vit Nam, xem thm ti http://vovnews.vn/Home/Khi-ngan-hang-epbuoc-nguoi-vay-dieu-chinh-lai-suat/20087/91745.vov
5. http://ub.com.vn/threads/3445-Hop-dong-tin-dung-Quy-dinh-va-thuc-tienthuc-hien-tai-cac-NHTM.html
6. http://baoninhbinh.org.vn/nganh-ngan-hang-ninh-binh-nhieu-giai-phap-tangtruong-tin-dung-an-toan-2013092709246217p2c20.htm
i

7. http://www.trilawoffice.com.vn/chinh-sach-phap-luat/230-lai-suat-do-chamthanh-toan.html

ii

iii