NI DUNG I. HC THUYT RI LON T CHC X HI V GII THCH CA HC THUYT NY V NGUYN NHN CA TI PHM 1.

Hon cnh ra i Thuyt ri lon t chc x hi ra i vo cui th k XIX n thp nin 30 ca th k XX. y l thi k x hi cc nc phng Ty thay i mt cch mnh m v kinh t dn n s phn cng lao ng trong x hi to ra nhng tng lp x hi khc nhau. Do nhiu trng phi ra i thi k u ny c ngun gc t vic nghin cu nhng khu nh c v cng ng thnh th cng nh trong phong tro sinh thi ca con ngi u th k XX. V thuyt ri lon x hi hc cng ra i v thi im ny con ngi tranh ginh nhau v ni v sinh thi lm cho cuc sng x hi tr nn ri lon dn ti ti phm din ra rt nhiu. 2. Mt s quan im v nguyn nhn ca ti phm thuc thuyt ri lon 2.1. Quan im ca Emile Durkheim Trong cng trnh S phn cng lao ng trong x hi, Emile Durkheim cho rng s thay i x hi nhanh chng s a ti s gia tng v phn cng lao ng v nh vy to ra s mt cn bng trong x hi, lm ph v cc chun mc v gi tr cuc sng cng nh ph v cc chun mc x hi iu chnh hnh vi ca con ngi. chnh l nguyn nhn pht sinh cc hnh vi cc hnh vi lch lc trong x hi, ti phm v hnh vi t t. 2.2. Quan im ca W.I.Thomas, Florian Znaniecki Tip , W.I.Thomas, Florian Znaniecki l 2 nh x hi hc thi k u ca thuyt ny nghin cu v cc cng ng dn c M vi tc phm Nhng ngi nng dn Ba Lan chu u v chu M. Ni dung chnh ca tc phm vit v vn m nhng ngi nhp c Ba Lan phi ng u vo cui th k XIX u th k XX khi h ri qu hng v chuyn n sng cc thnh ph ca M. Hai ng ch ra t l ti phm gia tng trong nhm ngi khng c ch ng trong x hi v h a ra gi thuyt nguyn nhn dn n ti phm l do s ri lon t chc x hi (Social Disorganization), bi hu qu ca s bt lc ca nhng ngi nhp c trong qu trnh tip nhn t chun mc qu hng sang chun mc mi M.

2.3. Quan im ca trng phi Chicago Trng phi Chicago M vo u th k XX c sng lp bi cc nh x hi hc thnh th m tiu biu nht l Rober Park v Ernest Burgess. Vi cch tip cn sinh thi hc x hi, hai ng nghin cu v cc thnh ph M di thut ng cc vng ng tm. Cc vng ny lin kt, bao quanh nhau trong vng trn ng tm v hng v tm ca hnh trn gi l Vng I- khu vc trung tm thng mi, tip cho n Vng 5. Mi vng c c th ring v a l, dn c, iu kin kinh t, vn ha, x hi, an ninh trt t. Trong , vng k cn Vng I c t l ti phm cao hn khu vc khc, v qua cc qung thi gian nghin cu, hai ng c kt lun, chnh bn cht ca mi trng ni nhng ngi nhp c sinh sng mi l nguyn nhn pht sinh ti phm ch khng phi l nhng c tnh ring bit ca h sn sinh ra ti phm. Trng phi Chicago tip tc c nghin cu su hn bi Clifford Shaw, Henry Mackay. Hai ng nghin cu vn ngi cha thnh nin phm ti v s di chuyn ca ln sng di c. T a ra kt lun v nguyn nhn ca ti phm l do bn cht ca mi trng ni nhng ngi nhp c sinh sng. Trn y u l cc quan im v nguyn nhn ca ti phm t nhng hc gi tiu biu ca thuyt ri lon t chc x hi. Trong bi ny, nhm em xin c i su vo tm hiu quan im ca hc gi Emile Durkheim i din cho thuyt ri lon t chc x hi. 3. Quan im ca Emile Durkheim v nguyn nhn ti phm 3.1. Gii thiu v hc gi Emile Durkheim Emile Durkheim (1858 1917) sinh ra Epial ca nc Php. ng l nh x hi hc, nhn loi hc li lc. ng c coi l mt trong nhng ngi tin phong sang lp ra chuyn ngnh x hi hc. Cc cng trnh nghin cu ca ng thuc lnh vc x hi kh a dng: gio dc, ti phm, tn gio, t st, ng l tc gi ca nhiu tc phm ni ting, trong tc phm c ng gp nhiu nht i vi ti phm hc l S phn cng lao ng trong x hi (1893) 3.2. Ni dung quan im ca Emile Durkheim v nguyn nhn ti phm

Emile Durkheim nghin cu vn trt t x hi nh th no duy tr cc loi x hi khc nhau. ng tp trung nghin cu v s phn cng lao ng, s khc nhau gia cc x hi truyn thng v x hi hin i. ng cho rng, s thay i x hi nhanh chng s a ti s gia tng v phn cng lao ng v nh vy, n s to ra trng thi hn n, thiu s quan tm gia con ngi vi con ngi, a n tnh trng thiu ht chun mc v gi tr cuc sng cng nh ph v cc chun mc x hi iu chnh hnh vi ca con ngi. ng gi trng thi ny l tnh trng v t chc (Anomie). T trng thi v t chc s pht sinh ra cc hnh vi lch lc trong x hi, ti phm, hnh vi t t. Hay ni cch khc, tnh trng v t chc trong x hi l nguyn nhn pht sinh ti phm. Tuy nhin, ng khng nh s lch lc hay ti phm khng c g bt thng. N khng ch cn thit i vi cc iu kin c bn ca tt c i sng x hi m n cn c cc chc nng x hi sau: S lch lc khng nh gi tr v tiu chun vn ha: Cng nh khng x hi no c th tn ti nu khng c nhng gi tr vn ha, s lch lc l khng th thiu. Nu mt x hi nh mt tu vin hon ho gm ton nhng c th gng mu th ti phm, hiu theo ngha thng thng s khng tn ti, nhng khi mt li lm nh m trong x hi bnh thng coi l khng ng k s li tr thnh ti phm. Th nn, mt ngi gn nh hon ho s thng thn nh gi nhng tht bi nh nht ca mnh vi s nghim khc m a s ch dnh cho s phm ti. Phn ng vi s lch lc lm sng t ranh gii o c: theo Durkheim, phn ng vi nim tin v hnh ng ca mt s ngi lch lc lm sng t ranh gii hnh vi c th chp nhn c vi mi ngi trong mt x hi. V d mt ngi ung ru vo ba ti c th c cng ng coi l bnh thng nhng khi anh ta ung ru vo ba sng th s b cng ng cho l nghin ru. Phn ng ca cng ng trong trng hp ny cho thy ranh gii v thi im ca hnh vi ung ru. Khng nhng i vi ngi c hnh vi lch lc, nhng ngi khc cng thy c u l ranh gii ca hnh vi ung ru mt cch ng n. Phn ng vi s lch lc thc y tnh thng nht ca x hi: khi cng ng phn ng vi mt s lch lc, h t nhc bn thn mnh cc tiu chun vn ha kt hp h vi nhau. ng thi nu s lch lc khng b phn ng th nh chun v nhng g c xem l ng n s b ko gin ra v ph v tnh n nh. Ngy

lm vic cng s bt u t 8 gi sng nhng n s tr thnh 8 gi 30 hoc mun hn nu nhng ngi i mun khng b phn ng. S lch lc khuyn khch thay i x hi: v n a ra cc bin php thay th cc gi tr v tiu chun ang tn ti. Cc gi tr v tiu chun thay i theo thi gian, nhng g ngy hm nay c xem l s lch lc c th tr thnh tiu chun cho ngy mai. Trong thp nin 1950, nhc rock and roll u b a s ngi M cho l lm h hng thanh nin th ngy nay tr thnh mt phn trong tro lu vn ha M. 3, ngha ca thuyt Ri lon t chc x hi i vi s pht trin ca ti phm hc Cc hc gi tiu biu cho thuyt ri lon t chc x hi nh Emile Durkheim, W.I. Thomas, Florian Znaniecki, Rober Park, Ernest Burgess, Clifford Shaw, Henry Mackay u l nhng ngi c ng gp quan trng cho Ti phm hc. Cc hc thuyt v Trng phi Ti phm hc C in, Thuyt sinh hc, Thuyt tm l c cc cch l gii nguyn nhn dn n ti phm ch yu t ch th ca ti phm, t ch quan ngi phm ti, l do t do l tr, t la chn hay do kiu c th, cc kiu gen c nhim sc th bt thng, do b ri lon thn kinh chc nngth Thuyt ri lon t chc x hi t c gc nhn khch quan hn v nguyn nhn ca ti phm khi l gii v s thay i t bin trong x hi, s phn chia, khong cch trong x hi lm con ngi c nhng hnh vi lch lc to nn tnh trng v t chc mi l nguyn nhn dn n ti phm. Trong , trng phi Chicago c nhng ng gp khng nh i vi ti phm hc, l pht hin c cc hnh thc cng ng trong cc thnh ph M - vi nhng ri lon t chc x hi ca n. Bn cnh , trng phi ny s dng cc s liu thng k chnh thc v ti phm, dn s, dn tc hc v phn tch mt cch c h thng, logic tm ra nguyn nhn ca ti phm di gc ti phm hc cng nh iu tra, truy tm ngi phm ti trong iu tra hnh s. Mi nghin cu ca cc nh x hi hc, nhn loi hc va b sung thm v nguyn nhn ti phm, va gip tm ra cch ngn nga ti phm, tnh hnh ti phm qua cc giai on thi k. in hnh l trng phi Chicago vi pht hin v cc hnh thc cng ng bn trong cc thnh ph M- vi nhng ri lon t chc x hi ca n, c nhng s liu thng k chnh thc v ti phm, dn s, dn tc hc v

phn tch 1 cc h thng, logic tm ra nguyn nhn ti phm di gc ti phm hc cng nh iu tra, truy tm ti phm.

II. LIN H NG DNG HC THUYT VO HON CNH CA VIT NAM 1. Nguyn nhn ca ti phm Vit Nam

+/ Nguyn nhn khch quan - Tn d lc hu ca ch c vn cn tn ti v gy nh hng tiu cc n nhn thc cng nh hnh vi ca mt s ng ngi Vit Nam: h tng c s - k thut cn ngho nn, lc hu; thng tng kin trc cha pht trin y , nht l h thng cc quy phm php lut. Cc biu hin v quan liu ca quyn, tham nhng, tnh trng m tn d oanvn l nhng vn ng lo ngi. - Cc th lc phn ng trong nc v nc ngoi vn in cung chng i. Chng li dng nhng ngi dn cn hn ch v mt nhn thc xi gic h i vo con ng phm ti nhm t c mc ch ph hoi ph hoi, chng i chnh quyn. - Tnh hnh kinh t, chnh tr, vn ho, x hi trn th gii din ra kh phc tp, tc ng xu n s hnh thnh v pht trin ti phm nc ta, lm nhiu loi ti phm mi ny sinh, pht trin nh: ti phm khng b quc t, ti phm ra tin, s dng bom th, n cp cc in thoi qua v tinh; rt tin ngn hng bng cc th tn dng gi, ph song, ... +/ Nguyn nhn ch quan - Con ngi ngy cng cao sc mnh ca ng tin, v k c nhn, coi thng php lut, k c i vo con ng phm ti, hot ng t nn x hi... do b tc ng ca li sng thc dng, tin t ho cc quan h x hi khin cho o c x hi b xung cp, thc chp hnh php lut ca ngi dn gim st. - Cng tc qun l kinh t - x hi cn nhiu s h, thiu st, cha p ng y cc yu cu ca thi k y mnh cng nghip ho, hin i ho t nc to iu kin tt ti phm, t nn x hi tip tc hot ng v pht trin.

- Qun l vn ho - t tng: do cha qun l tt cc sn phm vn ho, mt s vn ho phm c ni dung khng lnh mnh gy ra nhng nh hng, tc ng xu n mt b phn dn c, nht l tng lp thanh thiu nin, hc sinh, sinh vin. - Qun l nh nc v an ninh, trt t cha c thng xuyn quan tm, u t ng mc. C ni, c lc cn bung lng, cha c cc bin php hu hiu trong phng nga, u tranh chng ti phm, t nn x hi v cc hnh vi vi phm php lut khc... 2. Lin h ng dng trong vic gii thch v nguyn nhn ca ti phm Vit Nam Thuyt ri lon t chc x hi tp chung gii thch nguyn nhn ca ti phm l do mi trng sng. S thay i mt cch nhanh chng ca x hi lun mang n nhng mt tiu cc bn canh nhng mt tch cc. S nh hng tiu cc y th hin ch x hi to ra s phn cp ngy cng r rt khin cho mi quan h gia con ngi vi con ngi tr nn lnh nht, t quan tm n nhau, cc cun mc x hi iu chnh hnh vi ca con ngi b ph v dn n tnh trng phm ti ngy cng tng cao. y cng l mt trong nhng nguyn nhn ch yu ca ti phm Vit Nam trong nhng nm gn y. Hin nay nc ta l mt trong nhng nc ang pht trin rt mnh m. Tc ng ca nn kinh t th trng nh hng n ton b i sng x hi, quan im o c ca t nc ta. X hi cng pht trin, khoa hc k thut ngy cng hin i, tc th ho ngy cng nhanh th s chnh lch v giu ngho ngy cng ln, trong khi li thng xuyn xy ra cc bin ng ln lm cho kinh t x hi b nh hng nh nn tht nghip ngy cng gia tng (theo Bo co ca Chnh ph ti k hp Quc hi va qua cng cho thy trong 4 thng u nm 2012, t l ngi ng k tht nghip tng hn 64% so vi cng k nm trc), lm pht v khng hong kinh t (trong nhng nm gn ytnh trng lm pht ang tng rt cao, kim ch lm pht lun l nhim v hang u ca nc ta), cha c c cu kinh t v c cu ngnh ngh hp l nn khng iu chnh c t l di dn t do t cc vng nng thn ln cc thnh ph ln lm n v sinh sng vi nhiu ngnh ngh khc nhau to ra cc sc p ln gy mt trt t tr an, tnh hnh cc ti phm v trm cp ti sn, bun bn ma tu, mi dm ngy cng gia tng. Thc trng x hi Vit Nam hin nay cho thy con ngi ang c xu hng sng ch k v v li hn bi li sng chy theo ng tin. Tin xm nhp vo

nhiu mi quan h o c x hi, thm ch thnh nguyn tc x th v tiu chun hnh vi ca khng t ngi. Chnh v vy m nhng hin tng tham , hi l, mc ngoc, bun lu, la o, lm hng gi, mua quan bn chc, chy chc chy quyn bng tin... chng ta u tranh, ngn nga nhiu nm nay nhng hin vn ang din ra phc tp v l ni lo lng ca x hi. Trong 6 thng u nm 2012 cng tc phng, chng ti phm v kinh t, tham nhng, pht hin hn 6,1% v s v v 1,5% v s i tng, so vi cng k nm 2011 nh hng ca mi trng sng n hnh vi phm ti c th hin mt cch r rt trong x hi Vit nam hin nay, m v d c th chnh l hin tng tr ha ti phm v hnh vi phm ti cng nh tnh cht mc phm ti ngy cng nghim trng hn (Theo thng k ca Tng cc Cnh st phng chng ti phm, trong 6 thng u nm 2011, Cc x l 15.000 v phm php hnh s, x l trn 22.000 i tng, trong c hn 75% l thanh thiu nin). Nhiu v n c bit nghim trng nh v n L Vn Luyn ti Bc Giang, v n o Vn Ti ti Vnh Phc,... Theo s liu ca B Cng an, hin c nc c khong 20.000 tr em trong tui ti trng lang thang bi i, t tp bng nhm ngoi x hi, chnh l mm mng ca ti phm v ang ny sinh trong la tui v thnh nin. Nguyn nhn cho tnh trng ny l do x hi pht trin, gn vi cc vn pht sinh t thc tin cuc sng v cc p lc ca x hi ln mi c nhn v gia nh cng nhiu, x hi lun lun thay i, v th tm l, nhn tc v t duy ca mi thnh vin trong x hi ngy cng cao, cht lng cuc sng ngy cng tt hn..., nn cc thnh vin trong x hi, v th h tr c gia nh, x hi, nh trng chm sc tt hn. Chnh iu ny lm cho con ngi v nht l tr em pht trin nhanh hn c v hnh th v nhn thc, tm l v kh nng tip nhn cc thng tin (c tt ln xu). Do , tr v thnh nin d mc phi cc sai phm, cc loi ti mi nh: Hip dm, ti phm c lin quan n cng ngh thng tin, nghin ht ma tu, c gy thng tch, thm ch git ngi Hin nay nhiu bc cha m, v nhng ngi ln tui trong gia nh khng c nhiu thi gian quan tm n con ci m ch mi m kim tin nn v hnh chung to ra s xa cch, lnh cm, khng c s thn mt gia cc bc cha m, ng b vi con ci nh trc y, cng chnh l nguyn nhn dn n tnh trng hin nay c rt nhiu em nh, tr em v thnh nin mc phi bnh trm cm, nhiu em

cm thy mnh b lc lng v b b ri nn lao vo con ng nghin game online, cc tr chi in t, cc t nn x hi vi mc ch tm cc cm gic l, tm cc nim vui mi trong x hi vn y ry s phc tp vi v vn cc tc ng xu. Theo nghin cu v hon cnh gia nh ca ti phm l tr v thnh nin th: 11% ti phm c b m ly hn, 29% s b m khng p ng nhu cu ca cc em nh n , gio dc, 5% b b m t chi nui dng v gio dc, 45% do b m ch bit kim tin m khng quan tm n con ci. Nh vy, nguyn nhn v s tc ng ca mi trng sng n ngi phm ti m thuyt ri lon t chc x hi a ra l mt trong nhng nguyn nhn ch yu ca ti phm Vit Nam hin nay. Mc d qu trnh nghin cu din ra cch y nhng mt th k nhng kh nng p dng ca hc thuyt vo vic gii thch nguyn nhn ca ti phm trong x hi hin i vn rt chun xc. T ta c th thy c tc dng c thuyt ny i vi tnh hnh ti phm Vit Nam l: Th nht: Qua vic ng dng thuyt ny th nhng nh ti phm hc c th nghin cu c v ti phm Vit Nam thng qua vic nghin cu c nguyn nhn ca ti phm, tnh hnh ca ti phm. Chnh t tnh hnh x hi m cc nh nghin cu ti phm hc c th bit c rng nhng khu vc no l ni c tnh hnh x hi phc tp th tnh hnh ti phm nhng ni cng phc tp v c th l din ra mnh m hn, nhiu hn nhng ni khc, tnh cht ca ti phm cng mang tnh nguy him cao hn. T trnh nhng tri trng v t chc ca x hi, tng cng s quan tm gia con ngi vi con ngi, s quan tm gia c quan nh nc vi cng dn, v tng cng ra nhng gi tr sng tch cc, lnh mnh trnh c s ri lon x hi. Th hai: T vic nghin cu nguyn nhn ca ti phm, tnh hnh ca ti phm gip cho vic ra cc hnh pht i vi tng ti m ti phm c thc hin. Th ba: bn cnh vic ra cc hnh pht th t ra c cc bin php phng chng ti phm. Hnh pht vi nhng ngi phm ti c s dng cng c gi tr, nhc nh ngi ci g ng, sai, rn e hc khng phm ti cng nh khng ti phm