Professional Documents
Culture Documents
TRNG CAO NG Y T H NG
Gio trnh
H Ni - Nm 2011
Li ni u
Gio trnh mn hc Vi sinh- K sinh trng do tp th gio vin b mn y t
cng ng bin son bm st mc tiu, ni dung ca chng trnh khung, chng
trnh gio dc ngnh iu dng. Gio trnh mn hc Vi sinh- K sinh trng c cp
nht nhng thng tin, kin thc mi v lnh vc Vi sinh- K sinh trng, c i mi
phng php bin son to tin s phm gio vin v hc sinh c th p dng
cc phng php dy hc hiu qu.
Gio trnh mn hc Vi sinh- K sinh trng bao gm cc bi hc, mi bi hc c
3 phn ( mc tiu hc tp, nhng ni dung chnh v phn t lng gi). Gio trnh
mn hc Vi sinh- K sinh trng l ti liu chnh thc s dng cho vic hc tp v
ging dy trong nh trng.
B mn y t cng ng xin trn trng cm n cc chuyn gia u ngnh, cc
thy thuc chuyn khoa tham gia ng gp .Xin trn trng cm n Hi ng
nghim thu chng trnh, gio trnh cc mn hc ca trng Cao ng y t H ng
c nh gi v xp loi xut sc cho cun gio trnh mn hc Vi sinh- K sinh
trng.
Gio trnh mn hc Vi sinh- K sinh trng chc chn cn c nhiu khim
khuyt, chng ti rt mong nhn c nhng ng gp kin ca cc ng nghip,
cc thy c gio v hc sinh nh trng gio trnh mn hc ngy cng hon thin
hn.
Cc tc gi
MC LC
Trang
BI 1. I CNG VI SINH HC ............................................................................. 5
1. nh ngha v vi khun: ................................................................................... 5
3. Cc loi hnh th v kch thc ca vi khun:................................................ 5
4. Cu to ca t bo vi khun ............................................................................. 7
5. Sinh l ca vi khun: ...................................................................................... 8
6. nh hng ca cc yu t ngoi cnh i vi vi sinh vt ............................... 9
BI 2. I CNG V MIN DCH V NG DNG TRONG Y HC . 12
1. Nhim khun: ................................................................................................. 12
2. Truyn nhim: ................................................................................................ 13
3. Min dich: ...................................................................................................... 14
BI 3. MT S VI KHUN GY BNH THNG GP .............................. 18
1. T cu (Staphylococcus)................................................................................ 18
2. Lin cu (Streptococcus) ............................................................................... 20
3. Ph cu (Streptococcus phneumoniae) .......................................................... 21
4. No m cu (Neisseria meningitidis) ............................................................ 22
BI 4. MT S VI RT GY BNH THNG GP ...................................... 23
1. nh ngha v virut: ....................................................................................... 23
2. Mt s vi rt gy bnh thng gp ................................................................ 23
BI 5. K SINH TRNG ST RT .......................................................................... 27
1. K sinh trng st rt (Plasmodium) ............................................................... 27
2. Hnh th.......................................................................................................... 27
3. Chu k pht trin: .......................................................................................... 28
BI 6. GIUN A-GIUN MC-GIUN TC-GIUN KIM-GIUN CH ................ 32
1. Giun a (Ascaris lumbricoides) ................................................................... 32
2. Giun mc (Ancylostoma duodenale) ............................................................. 33
3. Giun tc (Trichiuris trichiura) ....................................................................... 34
4. Giun kim (Enterobius vermicularis) .............................................................. 35
5. Giun ch (Wuchereria bancofti, Brugia malayi) ............................................ 36
BI 7. AMIP - TRNG ROI - TRNG LNG ...................................................... 39
1. Amip (Entamoeba histolytica) ....................................................................... 39
2. Trng roi m o (Trichomonas vaginalis) ................................................... 40
BI 8. SN L- SN DY ............................................................................................. 43
1. i cng:...................................................................................................... 43
2. Sn l:............................................................................................................. 43
3. Sn dy:.......................................................................................................... 44
BI 9. PHNG PHP LY BNH PHM BO QUN BNH PHM
LM XT NGHIM VI SINH K SINH TRNG ....................................... 46
1. i cng ....................................................................................................... 46
2. K thut.......................................................................................................... 47
4
BI 1. I CNG VI SINH HC
MC TIU:
1. Nu c ch li ca vi sinh vt trong y hc.
2. Nhn bit c cc loi hnh th ca vi khun.
3. M t c thnh phn v cu to ca vi khun qua nu r c tnh
sinh l ca vi khun, cc yu t tc ng ln vi khun.
NI DUNG:
1. nh ngha v vi khun:
Vi khun l nhng sinh vt n bo rt nh kch thc ca chng trung bnh
vo khong 1-2m (1(m = 1/1000 mm), do phi nhn qua knh hin vi phng i
hng trm ln.
2. ch li ca vi sinh vt hc trong y hc:
- Chn on bnh: Tm vi sinh vt gy bnh trong cc bnh phm nh
m, phn, mu, nc tiu... hoc dng huyt thanh ca ngi bnh chn
on
- D phng cc bnh truyn nhim: Bng cch ra cc bin php v
sinh phng bnh v ch ng sn xut ra cc loi vcxin phng bnh nh lao,
si, bi lit...
- iu tr bnh: Bng khng c t ca vi sinh vt nh bch hu, un
vn....
hoc sn xut ra cc loi thuc khng sinh nh penicillin,
streptomycin...
3. Cc loi hnh th v kch thc ca vi khun:
3.1 Cu khun:
Gm nhng vi khun c hnh dng nh hnh cu, hnh bu dc, hnh ngn
nn v..v.. ng knh t 0,5 - 1 (m.
Cu khun sp xp theo nhiu cch khc nhau:
- Xp thnh i: cn gi l song cu: ph cu, lu cu, mng no cu
- Xp thnh tng m: T cu; Xp thnh chui: Lin cu.
4. Cu to ca t bo vi khun
4.1 Nhn: Ch gm mt si ADN xon kp. Si ADN ny c coi l nhim
sc th duy nht ca nhn. Nhn khng c mng bao bc. Nhn c nhim v di
truyn nhng c tnh ca vi khun m cho vi khun con.
4.2 Bo tng: Thnh phn ho hc chnh l ARN. Trong bo tng cn c
nhiu ribosom l ni tng hp cc loi protein.
4.3 Mng bo tng: L lp mng bao bc bo tng. Mng c nhiu chc
nng quan trng:
- Thm thu chn lc: Kim sot s i qua ca cc cht dinh dng v cn b
- H hp cung cp nng lng
- iu khin s phn bo
- Tiu ho ti ch mt s thc n
4.4 Vch: L thnh phn bo v t bo v lm cho vi khun c hnh dng nht nh
- vi khun Gram dng vch t bo s gi mu tm ca thuc nhum
- vi khun Gram m vch t bo khng gi c mu tm nn s bt mu
ca thuc nhum
4.5 V: Ch c mt s vi khun, hp phn ca v mang tnh khng nguyn v
l mt yu t c hc ca vi khun
4.6 Lng: C th xung quanh thn hoc mt hoc hai u vi khun. Lng
mang tnh khng nguyn ( khng nguyn H ) v gip cho vi khun c kh nng di ng.
4.7 Pili: Pili ging nh lng nhng mnh v ngn hn. C hai loi Pili:
- Pili chung: gip cho vi khun bm vo m
- Pili gii tnh: tham gia vo s vn chuyn di truyn
4.8 Nha bo:
- Nha bo l hnh thi tn ti c bit gip cho vi khun chu ng
c nhng nhn t ngoi cnh bt li nh: kh, nng, cht st khun...
- Nha bo c mt lp v cha rt t nc. Khi gp iu kin thun
li nha bo tr li trng thi bnh thng
- Nha bo thng thy trc khun gram dng
Cu to ca t bo vi khun
5. Sinh l ca vi khun:
5.1 Dinh dng:
Tt c vi khun gy bnh u l vi khun d dng. Nhu cu v dinh dng
ca vi khun gm axit amin, ng, mui khong, nc... Mt s vi khun khun
gy bnh phi hon ton k sinh trong t bo sng. S dinh dng ca vi khun
nh kh nng vn chuyn qua mng
5.2 Chuyn ho:
phn gii cc cht dinh dng vi khun tit ra cc loi enzym tng ng
vi tng cht
Qu trnh chuyn ho ca vi khun ngoi vic phc v cho sinh trng v pht
trin cn to ra mt s cht nh: c t, cht gy st, sc t, phn ho t....
5.3 H hp:
Mun tiu ho c thc n pht trin, vi khun cn mt s nng lng.
Nng lng cn thit ny do hin tng xy ho ca vi khun lm phn gii cc
cht dinh dng ( axit hu c, ng v..v.. )
V mt s dng xy ta chia vi khun lm hai loi:
- Hiu kh l vi khun cn c xy t do
- Ym kh l loi rt cn xy nhng khng sng c bng xy t do. Chng t
phn tch ly xy t cc hp cht nh nitrat v sunphat.
Hu ht cc vi khun vi khun gy bnh sng c c trong mi trng hiu
kh v ym kh, gi l hiu kh hay ym kh tu tin. Mt s hiu kh tuyt i nh:
T, mt s khc ym kh tuyt i nh un vn..
5.4 S sinh sn ca vi khun :
Vi khun sinh sn theo kiu trc phn, mi t bo phn chia thnh hai t bo
mi. Trong nhng iu kin thch hp s phn chia ny din ra rt nhanh (20-30
pht vi vi khun E.coli ), c nhng vi khun chm hn (36 gi vi vi khun lao).
6. nh hng ca cc yu t ngoi cnh i vi vi sinh vt
6.1 Yu t vt l:
- Nhit : Mi loi vi khun pht trin trong mt gii hn nhit nht
nh. Thng thng a s vi khun c th pht trin c trong khong t 18(C
40(C, thch hp nht l 37(C. Nhit thp nht vi khun khng cht nhng b c
ch khng pht trin. T 40(C tr ln, vi khun b tiu dit dn tu tng loi. i
vi vi khun khng c nha bo, nhit 60(C trong 30-60 pht b tiu dit, cn
100(C th c th cht ngay. i vi vi khun c nha bo c th chu ng c
100(C trong 10 pht n 2 gi.
- pH: a s vi khun thch hp vi pH trung tnh. Khi pH cao qu
hay thp qu gii hn s lm mt thng bng trao i cht gia mi trng v vi
khun, kt qu: vi khun s b tiu dit.
- p sut thm thu: Mng t bo vi khun c tc dng thm thu v vy p
sut ca mi trng xung quanh c tc ng n vi khun. a s vi khun thch
hp vi mi trng c p sut thm thu bng 7 ( 7-9 phn nghn NaCl ).
9
11
BI 2.
I CNG V MIN DCH V NG DNG TRONG Y HC
MC TIU:
1. Nu r mi lin h gia vi sinh vt gy bnh, i tng cm th v
yu t ngoi cnh trong qu trnh nhim khun
2. Trnh by c khi nim c bn v khng nguyn, khng th, vc
xin v huyt thanh.
3. Gii thch c qu trnh p ng ca c th khi c s xm nhp ca
mm bnh qua 2 kiu p ng: min dch dch th v min dch qua
trung gian t bo.
NI DUNG:
1. Nhim khun:
Trong cuc sng hng ngy con ngi v vi sinh vt lun lun tip xc vi
nhau. Trong mt hon cnh nht nh, vi sinh vt c th xm nhp vo c th con
ngi to nn mt phn ng phc tp ta gi chung l nhim khun .
1.1 Vi sinh vt gy bnh:
- c lc: L sc gy bnh. Nhiu hay t, nng hay nh l do c t v mt s
cht khc do VK1 sn sinh ra trong qu trnh chuyn ho.
- S lng mm bnh:
Vi sinh vt khi vo c th cn mt s lng nht nh mi gy c
bnh, bi v c th c chc nng t bo v n mt mc nht nh nn nu s
lng xm nhp qu t th b c th tiu dit m khng gy c bnh.
- ng xm nhp:
C nhng vi sinh vt mc d c s lng v c lc nhng khi xm nhp
vo c th bng con ng khng thch hp th vn khng gy c bnh.
1.2 Tnh cht phn ng ca c th: Vi sinh vt c xm nhp c vo c th
gy ra cc biu hin bnh l hay khng l tu thuc vo cc yu t:
1
Vi khun
12
14
KN
n gin
Nguyn tng bo
Tng bo
IgM
KN
Phc tp
Th
Nguyn tng bo
T bo nh
15
Tng bo Ig M
Ig G
Ig A
Ig E
Mn cm do tip xc
Mt s bnh t min
cu hi t lng gi
C..............................
2. K 3 yu t nh hng n bnh nhim khun
A
B
C
16
19
2. Lin cu ( Streptococcus )
Lin cu c pht hin nm 1878. Da vo c tnh sinh hc c th phn
bit thnh cc nhm A, B, C, D
2.1. c im sinh hc:
- Hnh th:
Lin cu l nhng cu khun xp
thnh chui, un khc, di ngn khc
nhau khng di ng i khi c v, bt
mu Gram dng.
- Cc enzym:
+ Dung huyt t:
Streptolysin O: l loi khng nguyn mnh c kh nng kch thch c th hnh
thnh khng th (antistreptolysinO ASLO). Vic nh lng khng th ny c gi tr
trong chn on bnh do lin cu gy ra, c bit l bnh thp tim (RAA).
Streptolysin S: c tnh khng nguyn km nn khng dng chn on bnh.
Hai loi dung huyt ny c c tnh cao, c kh nng gy c vi tim v no.
+ Proteinase: c tc dng phn hu protein gy thng tn tim
Ngoi ra cn nhiu enzym khc gy c cho c th tc ch
2.2 Kh nng gy bnh:
Lin cu c t hu v rut
- Bnh do lin cu nhm A:
+ Nhim khun ngoi da: eczema, nhim khun vt thng, vim t hu
+ Cc nhim khun khu tr th pht: nhim khun huyt sau nhim khun t
cung, da, t hu. Vim mng trong tim, vim thn vim phi vim mng no
+ Bnh thp tim
- Bnh do lin cu nhm D:
Thng gy nhim khun ng tit niu c kh nng khng vi penicillin
- Bnh do cc lin cu nhm khc (B C):
Gp trong cc nhim khun tin trin chm, bnh thng nh
20
Ph cu c th gy bnh ng h hp, din hnh l vim phi ph qun phi, pxe phi, vim mng phi. Vim phi do ph cu thng l mt bnh xy ra
sau khi ng h hp b tn thng do nhim virus (nh virus cm ) hoc do cc
ho cht Ngoi ra ph cu cn gy vim xoang, vim hng, vim mng no, vim
mng bng, mng tim, vim thn, vim tinh hon...
cc ni tn thng ph cu hnh thnh mt lp v dy, lm cho thuc
khng sinh kh c tc dng. Do dng khng sinh cha bnh phi cha sm va
trit .
21
22
Cu hi lng gi:
Cu hi truyn thng
1.M t hnh th, c im sinh hc ca cc loi vi khun gy bnh thng
gp
2. Trnh by kh nng gy bnh, ng xm nhp, ng bi xut ca cc loi
vi khun gy bnh thng gp.
BI 4. MT S VI RT GY BNH THNG GP
MC TIU:
1. Nu nh ngha v c tnh chung ca virut.
2. Trnh by kh nng gy bnh, ng xm nhp, ng bi xut
ca mt s vi rt gy bnh thng gp.
NI DUNG
1. nh ngha v virut:
Virut l mt hnh thi ca s sng n gin, kch thc rt nh trung bnh
khong 10 300 milimicromet (1 milimicromet = 1/1000 ( ), do phi nhn qua
knh hin vi in t phng i hng vn ln.
2. Mt s vi rt gy bnh thng gp
2.1 Vi rt cm
Vi rt cm trong nc mi, c hng ca ngi bnh, khi ho bn ra thnh
nhng git nc bt nh xm nhp vo c th ngi khc, theo ng h hp. Vi
rt cm c trong nc mi ming mt ngy trc v hai ngy sau khi pht bnh
v ly trc tip nn gy rt nhiu kh khn trong vic phng dch. Khi vi rt cm
pht trin, n lm cho kh nng min dch ca c th gim st, to iu kin cho s
xm nhp ca ph cu v lin cu.v..v...v gy bin chng nh vim ph qun, vim
phi....
23
25
26
A.
* Cu hi truyn thng
22. Trnh by kh nng gy bnh ca Vi rt cm?
23. Trnh by kh nng gy bnh ca Vi rt di ?
24. Trnh by kh nng gy bnh ca Vi rt bi lit ?
BI 5. K SINH TRNG ST RT
MC TIU:
1. Nu c cc loi k sinh trng st rt
2. Trnh by c chu k pht trin ca chng
NI DUNG:
1. K sinh trng st rt ( Plasmodium)
Plasmodium thuc b bo t trng, c khong 120 loi k sinh trng st rt
khng nhng gy bnh cho ngi m c cho ng vt. c xng sng.
Plasmodium gy bnh cho ngi c 4 loi ;
- Plasmodium falciparum
- Plasmodium vivax
- Plasmodium malariae
- Plasmodium ovale
2. Hnh th
Trong qu trnh pht trin ngi cng nh mui, Plasmodium lun bin
i v hnh th. ngi trn tiu bn git n ( git mu mng) nhum Giemsa,
Plasmodium c 3 loi hnh th:
27
Th
P. falciparum
P. vivax
8 32 mnh
14-24 mnh
Sc t
Sc t t, nh, mu en
Sc t hnh gy, mu nu
28
29
30
Cu hi t lng gi
* Tr li ngn cc cu hi sau bng cch in t hoc cm t thch
hp vo ch trng
1. K tn 4 loi Plasmodium gy bnh cho ngi ;
A. Plasmodium....................................
B. Plasmodium......................................
C. Plasmodium malariae
D. Plasmodium ovale
2. Th phn lit ca P..(A).t gp ..(B)..
A................................................................
B.................................................................
3. in tn 3 th ca KST st rt trong vi trng sau y:
A.......................
C.......................
B.......................
31
32
Giun a
( rut non )
Trng
( phn )
Trng c u trng
( Ngoi cnh )
Hu
u trng thay v
( Phi
Gan )
u trng
( Mu
D dy , rut )
33
Trng
( Phn )
( Phi )
( Mu )
( Da )
Trng c u trng
u trng thay v
u trng
( Ngoi cnh )
34
Giun tc
( i trng )
Trng
( Phn )
u trng
( D dy, rut )
Trng c u trng
( Ngoi cnh )
Trng
(Hu mn)
u trng
( Hu mn )
u trng
(D dy, rut)
35
Trng c u trng
( Mu )
u trng gy nhim
( Mui )
36
Cu hi t lng gi
* Tr li ngn cc cu hi sau bng cch in t hoc cm t thch
hp vo ch trng
1. K 3 l do lm cho t l bnh giun mc tng cao vng trng rau:
A.
B.
C.
2. Ba v tr c giun ch trong chu trnh pht trin:
A Mch v hch bch huyt ngi
B.
C.
3. Ba bin php c bn phng bnh giun ch:
A.
B.
C.
4. in vo ch trng trong s sau:
Giun a
( A )
Trng
( Phn )
( Hu )
(B)
( Ngoi cnh )
(C)
( Phi
u trng
( D dy )
gan )
37
( Phi )
(A)
Ngoi
u trng
u trng
( Mu )
Cnh
(B)
38
NI DUNG:
1. Amip ( Entamoeba histolytica)
1.1 Hnh th
Amip l loi n bo, di chuyn nh chn gi hnh thnh t nguyn
sinh cht. Amip c 3 dng hnh th khc nhau:
- Th n hng cu:
l th gy bnh thng thy phn ngi b bnh l amip, hoc
khu tr cc p xe thnh rut, hoc cc ph tng do amip di chuyn ti v
gy nn. Th n hng cu c kch thc t 20- 40 (m. soi ti thy n di
chuyn nhanh bng cch phng ra mt chn gi trong sut ( do nguyn sinh
cht pha ngoi ( ngoi nguyn sinh cht) to thnh. Pha trong nguyn sinh
cht ( ni nguyn sinh cht) c cc ht nh v cha hng cu do amip n
vo. Nhn nm trong, gia nhn c trung th.
- Th hot ng cha n hng cu (minuta)
Cng ging nh th hot ng n hng cu nhng nh hn 10 12
(m, trong ni nguyn sinh cht khng c hng cu
+ Th bo nang ( th kn )
l th bo v v pht tn amip. Bo nang c hnh cu, kch thc
10 12 (m, v dy v chit quang, khng chuyn ng. Bo nang non cha
1 hoc 2 nhn, 1 khng bo v mt vi th hnh que, Bo nang gi c 4 nhn.
1.2 Chu k pht trin:
Ngi nhim amip do n phi bo nang, gin tip qua s nhim ca
mi trng. Cc dch tiu ho lm tan v ca bo nang, 4 nhn v nguyn
39
A................................................................
B.................................................................
*La chn cu tr li ng nht bng cch khoanh trn vo ch
ci u cu
7. Amip l loi n bo di chuyn bng:
A.
Roi
B.
Chn gi
C.
Lng
D.
Khng di chuyn
5 -10 micromet
B.
10-20 micromet
C.
20-40 micromet
D. trn 40 micromet
9. Ly bnh phm xt nghim trng roi m o nn ly vo:
A.
B.
C.
D.
Th hot ng n hng cu
B.
C.
Th bo nang
D.
Th A v B
E.
C ba th A,B,C
Hot ng n hng cu
B.
C.
Bo nang
42
D.
E.
Th A v B
C ba th A,B,C
12. Trng roi l nhng nguyn sinh ng vt, Vit Nam trng roi thng k
sinh:
A.
ng tiu ho
B.
m o
C.
ng mu
D.
C A,B ng
E.
C B,C ng
* Cu hi truyn thng:
13. Trnh by chu k pht trin ca amip
14. Trnh by chu k pht trin ca trng roi m o
BI 8. SN L- SN DY
MC TIU:
1. M t hnh th ca sn dy, sn l
2.Trnh by c chu k pht trin ca chng
NI DUNG:
1.i cng:
K sinh trng sng trn mt da, trong ni b, cc hc t nhin, mu,
ni tng c th. Chng ht mu ng thi tit ra c t c ch h thng
sinh huyt, gy qu mn.
2. Sn l:
C 3 loi sn l: Sn l rut, sn l gan, sn l phi.
c im chung:
- Hnh l dt. y l loi lng tnh, trn c th c b phn sinh dc
c v ci.
43
44
3.1 Sn dy ln:
- Hnh th: Sn trng thnh di t 2 8m, c t 800 1000 t, nhng
t gi (cha y trng) cui rng theo phn ra ngoi 4 5 t lin nhau.
- Chu k pht trin: t sn gi ti rut phng thch trng trong rut
gi, trng theo phn ra ngoi, trng c sn phi 6 mc nn c kh nng
nhim bnh ngay. Trng c ln trong rau, t, nu ln n phi th phi 6
mc rut n ra ri vo mu, tr v tim theo i tun hon n nh v c
bp, c quan ni tng. Ti y, chng pht trin thnh nang u trng sau 9
10 tun.
- Ngi n phi tht ln go (ln mc u trng) cn sng nh nem
chua, nem thnh hoc cha nu chn s mc bnh sn trng thnh sau 8
10 tun.
- Thng mi ngi ch nhim 1 sn trng thnh, sn c th sng 25
nm v c nguy c nhng t gi tro ngc ln d dy, ri gii phng trng
sn ngi s mc bnh u trng.
- Rau sng nu bn phn tui c nhim trng sn th ngi v ln n
phi s mc bnh. V vy khng nn dng phn ti ti cy.
- iu tr: Niclosamid liu duy nht 2g.
3.2. Sn dy b:
- Sn trng thnh di t 4 10m, c 1000 2000 t sn, u khng
c un mc. t sn gi khi rng tng t c kh nng t ng b ra khi
ng tiu ho, ri ra qun o hoc ging, nn bnh nhn t bit c bnh.
- Trng sn ra ngoi c sn phi 6 mc nn tnh ly nhim rt cao. Khi
b hay cu n phi, phi 6 mc n trong rut, vo mu, tr v tim, theo i
tun hon n nh v bp tht v cc c quan ni tng. Ti y chng pht
trin thnh nang u trng trong vng 3 4 thng. Ngi n tht b c u
trng cha nu chn s mc sn trng thnh.
- iu tr: Niclosamid.
Khi ty sn nn kin nhn, khng nn nng v c th lm t u sn
v tht bi trong iu tr.
45
Cu hi lng gi
1. Sn dy b:
A.
u c 4 hp khu v 2 vng mc
B.
C.
D.
E.
2. Trong bnh sn dy b:
A.
B.
C.
D.
E.
* Cu hi truyn thng:
3. Trnh by chu k pht trin ca sn dy ln
4. Trnh by chu k pht trin ca sn dy b
BI 9. PHNG PHP
LY BNH PHM BO QUN BNH PHM
LM XT NGHIM VI SINH K SINH TRNG
MC TIU:
1.Trnh by c mc ch ca phngg php ly bnh phm,bo
qun bnh phm lm xt nghim vi sinh k sinh trng.
2.Thc hin c ng quy trnh k thut ly bnh phm v bo qun
bnh phm lm xt nghim
1. i cng
Trong vic thm khm, cha bnh, ngoi vic khai thc cc du hiu
lm sng do thy thuc lm, cn phi lm cc xt nghim nhm mc ch:
46
- Gip thy thuc chn on v theo di bnh c chng xc, khch quan
-Gip cho vic chn on bnh t kt qu tt hn.
Do vic ly bnh phm lm xt nghim rt quan trng. Ngi iu
dng phi chun b v tin hnh ly bnh phm ng k thut.
2. K thut
2.1. Cch ly mu lm xt nghim:
C rt nhiu xt nghim v mu nh xt nghim sinh ha, t bo, vi khun...
C hai cch: ly mu tnh mch v mao mch.
2.1.1 Ly mu tnh mch:
a) Chun b dng c:
- V khun
+ Bm tim (Ty s lng mu lm xt nghim)
+ Kim tim
- Nhng dng c khc
+ Bng tm cn.
+ L hoc ng nghim dn nhn tn, tui ca bnh nhn, s ging,
khoa phng. C cht chng ng hay khng ty loi xt nghim.
+ Dy ga r.
+ Khay qu u c nc.
+ Ti giy.
+ Gi nh bc nylon.
b) Chun b bnh nhn:
- Bo v gii thch cho bnh nhn bit r v mc ch, vic lm (nu
bnh nhn tnh), bnh nhi v bnh nhn hn m phi gii thch cho ngi
nh bnh nhn.
- Tay bnh nhn phi sch, nu bn th trc khi ly mu phi ra tay
bnh nhn bng x phng.
c) Tin hnh:
- Cho bnh nhn nm thoi mi trn ging, nu l tr nh phi c
ngi gi tr khi giy gia.
- Chn tnh mch thch hp thng ly mu np gp khuu tay (h
thng M tnh mch), t gi di ch nh ly mu, tr nh thng ly
tnh mch thp, tnh mch c, tnh mch thi dng, tnh mch thy r m
khng di chuyn.
- Lp kim vo bm tim v kim tra xem kim c thng khng.
- Buc gy ga r cch ch tim 5cm v pha trn.
47
50
- n cn.
- Vi cao su (tm nylon).
- Bnh phong.
2.3.2 Tin hnh:
C nhiu cch:
a) Kim tra nc tiu v s lng, mu sc trong 4 gi:
Khong 8h sng cho bnh nhn i tiu ly ht nc bng quang,
xong nc tiu y i, ly bnh nc tiu sch, ghi tn bnh nhn, s
ging. Cho bnh nhn cha tt c cc nc tiu ngy hm trong bnh.
n 8h sng hm sau bo bnh nhn i tiu ln cui vo bnh. Sau o s
lng nc tiu 24 gi. Ghi vo h s.
- Cn dn bnh nhn hng nc tiu mi khi i tiu.
- Blnh nc tiu y kn ch mt.
- Trnh cho nc tiu phn hy, dng cc dung dch:
+ Cho thymol trong ru 1% 1ml/100ml nc tiu.
+ 1 git phenol trong 30ml nc tiu.
b) Kim tra t bo v k sinh trng.
- Ra b phn sinh dc ngoi bng x phng nc hoc thuc st khun
v nc chn.
- Bnh nhn i tiu, b phn nc tiu u. Ly phn gia cho vo ng
nghim. Nn ly vo bui sm.
- Gi ngay ln phng xt nghim: trnh amoniac trong nc tiu tr
thnh kim lm hy hoi t bo.
c) Tm vi khun:
N: thng tiu, th thut phi c thc hin ng k thut m bo
v khun tuyt i.
Nam:
+ St khun quy u, u niu o, ra li bng nc v khun.
+ B nc tiu u, ly phn gia.
+ Cho nc tiu vo ng nghim v khun.
Nh h ming ng nghim trc v sau khi ly nc tiu trn ngn la
n cn.
- Tr em gi s sinh:
+ Ra k b phn sinh dc.
+ p ln m h mt lp bng thm nc v khun.
+ Sau khi tr tiu xong, vt bng ly nc tiu.
- Tr em trai:
52