Professional Documents
Culture Documents
MC LC
Chng I: NG DNG O HM
1. S ng bin - nghch bin ca hm s.............................................4
2. Cc tr ca hm s .....................................................................................................6
3. GTNN - GTLN ca hm s ............................................................................ 12
4. Tim cn .............................................................................................................................
13
5. Kho st hm s ........................................................................................................14
6. Mt s bi ton lin quan n hm s, th ....................... 17
Chng II: HM S M, LY THA, LGARIT
1. M, ly tha v lgarit......................................................................................29
2. Phng trnh m.......................................................................................................33
3. Phng trnh lgarit.............................................................................................35
4. Bt phng trnh m, lgarit ....................................................................36
Chng III: NGUYN HM - TCH PHN
1. Nguyn hm ....................................................................................................................37
2. Tch phn...........................................................................................................................41
3. ng dng hnh hc ca tch phn ....................................................... 45
Chng IV: S PHC .............................................................................................................. 47
Chng V: TH TCH KHI A DIN, KHI TRN
XOAY .......................................................................................................................................... 49
Chng VI: PHNG PHP TA TRONG KHNG
GIAN
1. H ta trong khng gian ......................................................................... 51
2. Phng trnh mt cu.........................................................................................55
3. Phng trnh mt phng.................................................................................60
4. Phng trnh ng thng .......................................................................... 66
5. V tr tng i ...........................................................................................................73
6. Khong cch v gc................................................................................................75
7. Tm mt s im c bit ..............................................................................77
2
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Chng VII: MT S KIN THC B SUNG
1. Tam thc bc hai, PT, BPT bc hai ...................................................79
2. Xt du biu thc ................................................................................................... 84
3. Gii hn v cc v ti v cc ca hm s .................................. 89
4. o hm ..............................................................................................................................92
5. Cng thc lng gic v phng trnh lng gic ........... 95
PH LC: Kinh nghim lm bi thi mn Ton....................................102
f
(
x
1
)
<
f
(
x
2
)
- y
f
(
x
)
nghch bin trn K
x
1
, x
2
K : x
1
< x
2
* Dng ton:
f
(
x
1
)
>
f
(
x
2
)
Bi ton 1: Tm cc khong n iu ca hm s
1. Tm min xc nh.
2. Tm o hm, tm cc im ti hn.
3. Xt du o hm
4. Kt lun:
a) Nu
f '
(
x
)
>
0
vi mi x
(
a; b
)
th hm
s
f
(
x
)
ng
bin trn khong
(
a; b
)
b) Nu f '
(
x
)
<
0
vi mi x
(
a; b
)
th hm
s
f
(
x
)
nghch
bin trn khong
(
a; b
)
Ch : f '
(
x
)
0 ch ti mt s hu hn im trn
khong
(
a; b
)
th hm s cng ng bin (nghch bin) trn khong .
Bi ton 2: Dng tnh n iu chng minh bt ng thc
chng minh 1. Bin i:
f
(
x
)
> g
(
x
)
,x
(
a; b
)
ta qua cc bc sau:
f
(
x
)
> g
(
x
)
,x
(
a,b
)
f
(
x
)
g
(
x
)
> 0,x
(
a,b
)
2. t h
(
x
)
f
(
x
)
g
(
x
)
4
y'
y'
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
3. Tnh h'
(
x
)
v lp bng bin thin
ca
h
(
x
)
. T suy ra kt qu.
Bi ton 3: Tm iu kin hm s y
lun lun gim) trn min xc nh
f
(
x
)
lun lun tng (hoc
- Cc hm s
2
y ax
3
+ bx
2
+ cx + d
(
a 0
)
v
y
ax
+
bx
+
c
(
a 0
)
lun lun tng (hoc lun lun
gim)
Ax + B
trn min xc nh ca n khi v ch khi y' 0 (hoc y' 0 )
x D . Nu a c cha tham s th xt thm trng hp a=0
(i vi hm bc 3)
'
a > 0
0
(hoc
'
a < 0
)
0
- Hm s
y
ax + b
cx + d
lun lun tng (hoc lun lun gim) trn
min xc nh ca n khi v ch khi
x D
y' > 0 (hoc y' < 0 )
5
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Bi 2: CC TR CA HM S
Bi ton 1: p dng quy tc 1 tm cc tr ca hm s
1. Tm min xc nh
2. Tm
f '
(
x
)
3. Tm cc im ti f '
(
x
)
0
hoc
f '
(
x
)
khng xc nh
(gi
chung l im ti hn).
4. Sp xp cc im theo th t tng dn v lp bng xt du
o hm.
5. Nu kt lun v cc tr.
Bng tm tt:
x a
f'(x)
+
f(x)
x
o b
-
C
x a
f'(x)
-
x
o b
+
f(x)
CT
Bi ton 2: p dng quy tc 2 tm cc tr ca hm s
1. Tnh
f '
(
x
)
. Gii phng
trnh
f '
(
x
)
0 .
Gi x
i
(
i 1,2,...
)
l cc nghim ca phng trnh.
2. Tnh f "
(
x
)
v
f "
(
x
i
)
3. Da vo du ca
x
i
theo nh l sau:
nh l:
f "
(
x
i
)
suy ra kt lun v cc tr ca
im
6
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Gi s hm s y f
(
x
)
c o hm cp hai trn khong
(
a; b
)
cha im x
o
v f '
(
x
o
)
0 . Khi :
a) Nu
b) Nu
f "
(
x
o
)
> 0
th
f "
(
x
o
)
< 0
th
x
o
l im cc tiu.
x
o
l im cc i.
Bi ton 3: Tm iu kin ca m hm s t cc tr ti mt im
cho trc.
p dng nh l Fec-ma:
Gi s
y f
(
x
)
c o hm ti
im
x x
o
.
Khi nu y f
(
x
)
t cc tr ti
im
x x
o
th f '
(
x
o
)
0 .
Ch : Nu f '
(
x
o
)
0 th cha chc hm s t cc tr ti
im
x x
o
. Do khi tm c m th p h i t h l i.
Bi ton 4: Tm iu kin hm s c cc i v cc tiu
2
Cc hm s y ax
3
+ bx
2
+ cx + d va y
ax
+ bx + c
c mt cc i
Ax + B
v mt cc tiu khi v ch khi phng trnh y' 0 c hai nghim phn
bit (khi hin nhin y i du hai ln khi qua cc nghim). Nu
hm hu t th phi khc nghim mu.
Bi ton 5: Vit phng trnh ng thng i qua hai im cc tr
ax
2
+
bx
+
c
1. Cho hm s y
Ax + B
(
C
)
- Nu (C) c hai im cc tr
- Th phng trnh ng thng qua hai im cc tr l
(
ax
2
+ bx + c
)
'
2a b
y
(
Ax + B
)
'
hay y
A
x
+
A
2. Cho hm s y ax
3
+ bx
2
+ cx + d
(
C
)
- Nu (C) c hai im cc tr v chia y cho y ta c
y y' .A
(
x
)
+ x +
7
(
y'
'
'
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
- Th phng trnh ng thng qua hai im cc tr l
y x +
y'
(
x
0
)
0
Bi ton 6: iu kin hm s t cc tr ti x
0
:
'
y"
x
0
(hoc
)
0
y'
(
x
0
)
0
'
)
y'
(
x
0
)
0
y"
(
x
0
)
< 0
(hoc
'
y'
(
x
0
)
0
)
y' oi da u t + sang khi qua x
0
Bi ton 8: iu kin hm s t cc tiu ti
x
0
:
y'
(
x
0
)
0
y"
(
x
0
)
> 0
(hoc
'
y'
(
x
0
)
0
)
y' oi da u t sang + khi qua x
0
Bi ton 9: iu kin hm s t C,CT ti
> 0
x
1
, x
2
tha
Ax + Bx C
1 2
Ax
1
+ Bx
2
C :
'
x
+
x
b
vi x
1
, x
2
l nghim ca y' 0
1 2
a
c
x x
1 2
a
Bi ton 10: iu kin hm bc 3 c C,CT v hai gi tr cc tr
y'
cng du:
iu kin hm bc 3 c C,CT l
> 0
'
a 0
8
NGUYN TUN KIT
y
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Gi A
(
x
1
; y
1
)
,B
(
x
2
; y
2
)
l hai im cc tr. Ta c
y
(
x
1
)
.y
(
x
2
)
> 0 (trng hp tri du th ngc li)
Ch : Hm s vit thnh: y P
(
x
)
.y' + mx + n (ly hm s
chia
cho o hm)
'
y
(
x
1
)
mx
1
+ n
y
(
x
2
)
mx
2
+ n
Bi ton 11: iu kin hm s bc 3 c C,CT nm v hai pha i
vi trc tung: iu kin ycbt c tha mn l y' 0 c hai nghim
tri du. Khi
P
c
< 0
a
Bi ton 12: Cch tnh nhanh gi tr cc tr ca hm hu t
ax
2
+ bx + c
y
mx + n
Tm cc im cc tr ca hm s (nghim ca phng trnh
y=0)
cc tr
a o ham
cu a TS
ao ham cua
MS
2ax
+
b
ri thay x cc tr vo phn
m
s ny ta c
hm hu t
y
c c tr
tng ng, v cch tnh trn ch p dng cho
Bi ton 13: Tm m hm trng phng
cc tr lp thnh mt tam gic u:
TX: D=R
y ax
4
+ bx
2
+ c c 3
im
Tnh
y' 4ax
3
+ 2bx 2 x
(
2ax
2
+ b
)
,
x 0
y' 0
2ax + b 0
x 0
x
2
b
(
a 0
)
(1)
2a
9
'
*
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Ycbt tng ng phng trnh (1) c hai nghim phn bit
khc 0. Khi
b
> 0
2a
Bi ton 14: iu kin hm s
(
;
)
(
C
)
x l
y'
(
)
0
y''
(
)
0
y f
(
x
)(
C
)
t cc tr bng
ti
Bi ton 15: Hm trng phng c 3 im cc tr lp thnh mt
tam gic. Tnh din tch tam gic :
Tnh y' , tm 3 im ti hn, suy ra 3 im cc tr A, B, C.
Tnh din tch tam giac ABC theo cng thc:
*
*
*
1
| xy'
x' y |
vi
AB
'
(
x; y
)
2
AC
(
x'; y'
)
Bi ton 16: Tm m hm trng phng c 3 im cc tr lp
thnh mt tam gic u:
TX: D=R
Tnh
x 0
y' 4ax
3
+ 2bx; y' 0
2ax
2
+ b 0
x 0
b
x
2
2a
(
a 0
)
(1)
iu kin ycbt c tha l phng trnh (1) c hai nghim
phn bit khc 0. Khi :
b
> 0
(
*
)
2a
10
NGUYN TUN KIT
x 0 y c
(
A
)
y' 0
x
b
2a
y ?
(
B
)
. Tm c 3 im cc tr
b
x
2a
y ?
(
C
)
AB
2
AC
2
A, B, C. Do tam gic ABC u nn
'
AB
2
BC
2
, t tm
c m v ch nhn nhng m tha iu kin (*).
11
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Bi 3: GI TR NH NHT GI TR LN NHT
CA HM S
* nh ngha:
f
( x
) m,x K
- min y m
'
K
x
0
K : m f
(
x
0
)
- max y M
'
f
(
x
)
M ,x K
K
* Dng ton:
x
0
K : M f
(
x
0
)
Bi ton 1: Tm GTNN, GTLN ca hm s trn mt khong
tm GTNN v GTLN ca hm s
y f
(
x
)
trn khng
(
a; b
)
ta
lp
bng bin thin ca hm s trn khong
(
a; b
)
ri da vo m
kt
lun.
Bi ton 2: Tm GTNN, GTLN ca hm s lin tc trn mt on
a; b
Cch 1: C th lp bng bin thin ri da vo m kt lun.
Cch 2: Qua 3 bc:
1. Tm cc im
x
1
, x
2
,..., x
n
trn
a;
b
m ti f '
(
x
)
0
hoc
f '
(
x
)
khng xc nh.
2. Tnh f
(
a
)
, f
(
b
)
, f
(
x
1
)
, f
(
x
2
)
,..., f
(
x
n
)
.
3. Tm s ln nht M v nh nht m trong cc s trn. Khi :
M max f
(
x
)
,m min f
(
x
)
a ;b
a ;b
Bi ton 3: Tm m phng trnh f
(
x
)
m c nghim trn D:
Xt hm s y f
(
x
)
trn D, tm maxy, miny hoc tm tp
gi
tr ca y t kt lun c m.
12
NGUYN TUN KIT
0
lim
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Bi 4: TIM CN
1. Cch tm tim cn:
Nu
lim y t(') th ng
thng
x x
t
x x
0
l tim cn ng.
Nu lim y y
0
th ng thng
x t
y y
0
l tim cn ngang.
Nu hm s vit thnh
y thng ax + b
+
So d
Ma u so
(chia a thc)
m lim
So d
0
th ng
thng
y ax + b l tim cn xin.
x t
Mau so
* ng thng
y ax + b gi l TCX ca hm s
f
(
x
)
y
f
(
x
)
a
x
t
x
'
lim
(
f ( x )
ax
)
xt
ax + b
2. Cc ng tim cn ca th hm s
TC : x
d
y
cx + d
l :
c
'
TCN : y
a
c
3. Cho M thuc (C). Tnh tch cc khong cch t 1 im trn (C) n
2 tim cn:
Gi M
(
x
0
; f
(
x
0
))
(
C
)
. Tm TC, TCX (hoc TCN)
d=d
(M,TC)
.d
(M,TCN)
l mt hng s.
13
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Bi 5: KHO ST HM S
1. S kho st:
1. Tp xc nh:
2. S bin thin:
D -
a) Xt chiu bin thin ca hm s:
- Tm o hm
- Tm cc im m ti o hm bng 0 hoc khng xc nh.
- Xt du o hm, suy ra chiu bin thin ca hm s.
b) Tm cc tr.
c) Tm cc gii hn v tm tim cn (nu c)
d) Lp bng bin thin.
* Ch : Kt lun v tnh ng bin, nghch bin phi trc BBT
3. Da vo bng bin thin v cc yu t xc nh trn v
th.
Ch :
- v th chnh xc nn tnh thm ta ca mt s im,
c bit cn tm ta cc giao im ca th vi cc trc ta
.
- Cn lu cc tnh cht i xng trc, i xng tm.
2. Cc dng th:
1. Hm s bc ba: y ax
3
+ bx
2
+ cx + d
(
a 0
)
14
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
th nhn im un lm tm i xng.
2. Hm s trng phng: y ax
4
+ bx
2
+ c
(
a 0
)
15
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
th nhn trc Oy lm trc i xng.
3. th hm s y
ax
+
b
(
c 0
)
; ad bc 0
cx + d
th nhn giao im hai tim cn lm tm i xng.
* Ch : M
(
x
0
; y
0
)
(
C
)
: y
f
(
x
)
y
0
f
(
x
0
)
16
NGUYN TUN KIT
f
(
x
)
,
(
C
2
)
: y g
(
x
)
.
xt s tng giao gia
(
C
1
)
,
(
C
2
)
ta lp phng trnh honh
giao im f
(
x
)
g
(
x
)
(1)
1.
(
C
1
)
khng c im chung vi
(
C
2
)
pt (1) v nghim.
2.
(
C
1
)
ct
(
C
2
)
ti n im phn bit
pt (1) c n nghim
phn
bit. ng thi nghim ca pt (1) l honh giao im ca
(
C
1
)
v
(
C
2
)
.
Ch :
Nu phng trnh honh giao im c dng
Ax
2
+ Bx + C 0 .Ta bin lun theo A v . Tc l:
- Nu A=0. Ta c kt lun c th v giao im ca (C
1
) v (C
2
).
- Nu A 0. Tnh
+ < 0 : khng c giao im.
+ 0 : C 1 giao im.
+ > 0 : c hai giao im.
Nu phng trnh honh giao im c dng
ax
3
+ bx
2
+ cx + d 0 . a phng trnh ny v dng:
(
x
)
(
Ax
2
+ Bx + C
)
0 (Chia Horner, a 0 )
x
Ax
2
+ Bx + C 0
(
1
)
Bin lun theo phng trnh (1) ta suy ra c s giao
im.
Bi ton 2: Da vo th bin lun s nghim ca phng trnh
F
(
x ,m
)
0
(1)
1. Bin i F
(
x ,m
)
0 v
dng
f
(
x
)
g
(
m
)
.
17
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
2. S nghim ca phng trnh (1) l s giao im ca th hm
s y
f
(
x
)
v ng
thng
y g
(
m
)
3. Da vo th bin lun cc trng hp.
Ch :
y g
(
m
)
l ng thng song song vi trc Ox v
ct
trc Oy ti im c tung bng
y
g
(
m
)
y=f(x)
O 1
g(m)
x
y=g(m)
Bi ton 3: Phng trnh tip tuyn iu kin tip xc
Dng 1: Phng trnh tip tuyn ti im thuc th:
Phng trnh tip tuyn ca (C):
M
(
x
o
; y
o
)
(
C
)
l:
y f
(
x
)
ti im
y y
0
f '
(
x
0
)(
x x
0
)
Trong : + M
(
x
0
; y
0
)
gi l tip im.
+ k
f '
(
x
0
)
l h s gc ca tip tuyn.
Dng 2: Phng trnh tip tuyn bit h s gc k:
- Nu tip tuyn song song vi ng thng y ax + b th k a
- Nu tip tuyn vung gc ng thngy ax + b th k
1
a
- Tip tuyn hp vi chiu dng ca trc honh mt gc th
k tan
1. Gii phng trnh
f '
(
x
)
k tm
x
0
l honh tip im.
2. Tnh y
0
f
(
x
0
)
.
18
NGUYN TUN KIT
c
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
3. Phng trnh tip tuyn l y k
(
x x
0
)
+ y
0
Dng 3: Tip tuyn i qua im A
(
x
A
; y
A
)
1. Gi k l h s gc ca tip tuyn (d). Khi phng trnh ca
(d) c dng
y k
(
x x
A
)
+
y
A
.
f '
(
x
)
k
2. (d) tip xc vi (C) thi v ch khi h
'
f
(
x
)
k
(
x x
A
)
+ y
A
nghim (h c n nghim th c n phng trnh tip tuyn)
3. Gii h tm c honh tip im l x
0
v h s gc k.
4. Thay vo phng trnh ca (d) ta c tip tuyn cn tm.
Dng 4: Vit phng trnh tip tuyn (d) bit tip tuyn to vi
ng thng ( ): y=ax+b mt gc bng ( 0 < 90
):
1. Gi , ln lt l gc hp bi tip tuyn (d), ng thng ( )
vi chiu dng trc honh. Gi k l h s gc ca tip tuyn, khi
ta c: suy ra:
tan tan tan
(
)
tan tan
1 + tan tan
k a
1 +
ak
(1 )
2. Gii phng trnh (1) tm c h s gc k ca tip tuyn.
3. Lm tng t nh dng 2 ta c c phng trnh tip tuyn.
Bi ton 4: iu kin hm bc 3 ct Ox ti 3 im phn bit:
Phng trnh honh giao im ca (C) v trc honh l:
ax
3
+ bx
2
+ cx + d 0
(
x
)
(
Ax
2
+ Bx + C
)
0 (chia
Horner)
(t g
(
x
)
Ax
2
Ax
2
+ Bx + C 0
(
1
)
+ Bx + C )
iu kin ycbt c tha l (1) phi c 2 nghim phn bit
khc
. Khi
(
1
)
> 0
'
g
(
)
0
19
NGUYN TUN KIT
'
'
'
t x
2
0
at
2
+ bt + c 0 (1)
* iu kin ycbt c tha l (1) phi c hai nghim dng phn
> 0
bit. Khi
P > 0
S > 0
Bi ton 6: iu kin hm trng phng ct Ox ti 4 im phn
bit lp thnh CSC:
* Lp phng trnh honh giao im ca (C) v Ox:
ax
4
+ bx
2
+ c 0
'
t x
2
0
at
2
+ bt + c 0 (1)
* iu kin ycbt c tha l (1) phi c hai nghim dng phn
> 0
bit. Khi
P > 0
S > 0
(*)
* Vi iu kin (*) c tha ta c 4 im c honh lp thnh CSC
nn (1) phi c hai nghim dng phn bit tha t
2
9t
1
(2).
b
Theo nh l Vit
t
1
+
t
2
a
(3)
'
t .t
1 2
c
(4)
a
* T (2), (3), (4) ta gii ra tham s, ch nhn tham s khi m tha iu
kin (*).
Bi ton 7: Tm m d:
cho AB=l:
y m ct (C) ti hai im phn bit A, B sao
20
NGUYN TUN KIT
> 0
> 0
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
* Lp phng trnh honh giao im ca (C) v d. Bin i phng
trnh ny v dng
Ax
2
+ Bx + C 0 (1)
A 0
(1)
(
*
)
* Gi
A
(
x
1
; m
)
,B
(
x
2
; m
)
l hai giao im ca (C)
v d;
x
1
, x
2
l
nghim ca (1). Ta c:
AB
(
x
x
)
2
|
x
x ||
x
x |
2 '
l . T tm
2 1 1 2 2 1
| a | | a |
c m, ch nhn nhng m tha iu kin (*).
Bi ton 8: Tm m d:
y m ct (C) ti hai im phn bit A, B sao
choAB c di ngn nht:
* Lp phng trnh honh giao im ca (C) v d. Bin i phng
trnh ny v dng
Ax
2
+ Bx + C 0
(1)
A 0
* iu kin d ct (C) ti hai im phn bit l
'
(1)
(*)
* Gi
A
(
x
1
; m
)
,B
(
x
2
; m
)
l hai giao im ca (C)
v d;
x
1
, x
2
l
nghim ca (1). Ta c
AB
(
x
x
)
2
| x x ||
x
x |
2
'
. T tm
2 1 1 2 2 1
| a | | a |
iu kin ca m AB nh nht, ch nhn m tha (*).
Bi ton 9: Tm m d:
y m ct (C) ti hai im phn bit A, B sao
cho OA OB vi O l gc ta :
* Lp phng trnh honh giao im ca (C) v d. Bin i phng
trnh ny v dng
Ax
2
+ Bx + C 0
(1)
A 0
* iu kin d ct (C) ti hai im phn bit l
'
> 0
(1)
(*)
21
NGUYN TUN KIT
A 0
(
1
)
> 0
A.g
(
)
> 0
vi l nghim ca mu
Bi ton 11: Tm m d: y ax + b ct (C) ti hai im phn bit
trn cng hai nhnh khc nhau ca (C)
* Lp phng trnh honh giao im ca (C) v d. Bin i phng
trnh ny v dng
Ax
2
+ Bx + C 0 (1).
A 0
(
1
)
> 0
A.g
(
)
< 0
vi l nghim ca mu
Bi ton 12: Tm nhng im trn (C): y
vung gc vi ng thng y ax + b .
f
(
x
)
m ti tip tuyn
* Gi M
0
(
x
0
; y
0
)
(
C
)
. H s gc ca tip tuyn
ti
M
0
l f '
(
x
0
)
.
Gii phng trnh f '
(
x
0
)
.a 1. T y tm
c
x
0
v c c M
0
.
Bi ton 13: CMR mi tip tuyn ca (C): y
giao im hai tim cn:
f
(
x
)
u khng qua
22
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
* Ta giao im I hai tim cn l nghim ca h phng trnh:
Tiem can ng
'
f '
(
x
0
)(
x x
0
)
+ y
0
.
* Tm giao im ca tip tuyn vi TC l A
* Tm giao im ca tip tuyn vi TCX l B.
* Tm giao im I ca hai tim cn.
* Kim tra cng thc M l trung im AB, t ta c iu phi chng
minh.
* Tnh vect IA,IB . T tnh din tch tam gic IAB (kt qu l mt
hng s.
Bi ton 15: CMR tip tuyn ti im un l tip tuyn c h s gc
nh nht (hoc ln nht):
* Tm h s gc ca tip tuyn ti im
un
I
(
x
0
; y
0
)
l
f '
(
x
0
)
.
* Gi h s gc ca tip tuyn bt k
l
f '
(
x
)
. Ta chng minh
f '
(
x
)
f '
(
x
0
)
(trong trng hp ln nht ta lm ngc li).
Bi ton 16:Tm nhng im trn ng thng :
c th k c 2, 3 tip tuyn n (C):
y y
0
m t
* Gi M
(
a; y
0
)
(
)
. Vit phng trnh d qua M v c h s gc k
l:
y y
0
k
(
x a
)
y k
(
x a
)
+ y
0
.
23
NGUYN TUN KIT
f
(
x
)
k
(
x a
)
+ y
0
'
f '
(
x
)
k
(1) .
Mun t M v c 2,3 tip tuyn th (1) c 2,3 nghim.
Bi ton 17: CMR mi tip tuyn ca (C) to vi hai tim cn 1 tam
gic c din tch khng i:
* Gi M
(
x
0
; f
(
x
0
))
(
C
)
. Phng trnh tip tuyn ti M l
y y
0
f '
(
x
0
)(
x x
0
)
y
f '
(
x
0
)(
x x
0
)
+ y
0
.
* Tm giao im ca tip tuyn vi TC l A
* Tm giao im ca tip tuyn vi TCX l B.
* Tm giao im I ca hai tim cn.
* Kim tra cng thc M l trung im AB, t ta c iu phi chng
minh.
* Tnh vect IA,IB . T tnh din tch tam gic IAB (kt qu l mt
hng s.
Bi ton 18:Tm trn (C) nhng im c ta l cc s nguyn:
So d
* Hm s vit thnh y Thng+
Mau so
(chia a thc)
* Do x, y nguyn nn Mu s = t c ca S d.
Bi ton 19: Tm nhng im trn (C) cch u hai trc ta :
* Nhng im trn (C) cch u hai trc ta l nghim ca h
phng trnh
'
f
(
x
)
hoc
'
f
(
x
)
y x y x
Bi ton 20: Tm nhng im trn (C) i xng nhau qua gc ta :
* Gi
.
A
(
x
0
; y
0
)
,B
(
x
0
; y
0
)
l hai im i xng nhau qua gc
ta
* Thay ta A, B vo phng trnh ca hm s ta c h phng
trnh. Gii h ny ta c ta im cn tm.
Bi ton 21: Tm nhng im trn th hm nht bin sao cho tng
khong cch t n hai tim cn t GTNN:
24
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
* Gi
M
(
x
0
; f
(
x
0
))
(
C
)
. Tm TC, TCN.
* Tnh d d
M,TC
+ d 2
M,TCN
d .d
M,TC
1
]
M,TC
N
A . Vy
mind=A. Khi
d
M ,
TC
d . T tm c M
M ,TCN 1
]
Bi ton 22: Tm nhng im trn (C) i xng qua d: y ax + b
* Gi d . Vy phng trnh
im I ca d v
: y
1
x + m . Tm ta giao
a
* Lp phng trnh honh giao im ca (C) v . Bin i phng
trnh ny v dng
Ax
2
+ Bx + C 0 (1).
* Gi
A
(
x
1
; y
1
)
,B
(
x
2
; y
2
)
l hai giao im ca v (C). ta c I l
trung im AB. Vy
tm A v B.
x
1
+ x
2
2 x
I
. T y tm c m. Thay vo (1)
Bi ton 23: Tm nhng im trn (C) m khong cch t n Ox
bng k ln khong cch t n Oy:
* Gi M
(
x
0
; f
(
x
0
))
(
C
)
.
Tnh
d ,d
M ,Ox 1
]
M ,Oy1
]
* Gii phng trnh:
d
M ,
OX
k
.d
M ,Oy
Bi ton 24: CMR th (C) nhn im
* Bng php tnh tin theo vect OI vi
I
(
x
0
; y
0
)
lm tm i xng:
I
(
x
0
; y
0
)
, h trc Oxy thnh
'
x X + x
0
(1)
Y y y
0
y Y + y
0
* Thay (1) vo hm cho ta c Y F
(
X
)
. Kim
chng
hm l.
F
(
X
)
l
Bi ton 25: CMR th (C) nhn ng thng
xng:
x x
0
lm trc i
25
NGUYN TUN KIT
'
'
Y y 0
0
X
+
x
0
y Y
(1)
* Thay (1) vo hm cho ta c Y F
(
X
)
. Kim
chng
hm chn.
Bi ton 26: Tm tp hp im (qu tch)
F
(
X
)
l
* Tm ta im
M
(
x; y
)
theo mt tham
s
x g
(
m
)
'
y h
(
m
)
* Kh m t h trn ta c phng trnh F
(
x; y
)
0 .
* Gii hn: da vo iu kin tn ti im M hay iu kin khi kh
m tm iu kin ca x hoc y.
Kt lun: tp hp im M l ng (L) c phng trnh
F
(
x; y
)
0 tha iu kin bc 3.
Bi ton 27: Tm im c nh m h
(
C
m
)
lun i qua:
* Bin i phng trnh y f
(
x ,m
)
v
dng
Am + B 0 (hay
Am
2
+ Bm + C 0 (n m)).
* Ta im c nh l nghim ca h phng trnh
A 0
A 0
'
B 0
(hay
B 0)
C 0
Bi ton 28: S tng giao gia 2 th m trong tham s m c
bc 1 (tc l trong biu thc khng cha m
2
, m
3
)
Gi s bi ton tm giao im ca ng cong qui v tm nghim ca
phng trnh
f
(
x
)
g
(
x
)
(1)
Trong (1) khng nhm c nghim v tham s m trong (1)
c dng bc nht (tc l trong (1) khng
cha
m
2
,m
3
,... ), khi :
26
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
* Bin i (1) v dng
thc.
F
(
x
)
m (2), y F(x) c th l hm phn
* Lp bng bin thin ca hm s
y F
(
x
)
* Da vo bng bin thin ta bin lun s nghim ca (2), v t suy
ra kt lun i vi (1).
Nhn xt: Phng php ny cng c bit c ch cho bi ton tm m
nghim ca phng trnh, h phng trnh,... tha iu kin cho
trc no v mt s bi ton khc v tm m.
Bi ton 29: Cc php bin i th:
* T th hm s
1. V (C)
y f
(
x
)(
C
)
suy ra th hm s y
f ( x ) (C' )
2. Gi nguyn phn th (C) nm pha trn trc honh; ly i xng
ca phn th (C) nm pha di trc honh qua trc honh.
3. Xa phn th nm pha di trc honh, th cn li chnh l
(C)
y
1
x
th hm s y
f
(
x
)
(phn nt lin, nt t l phn c xa)
* T th hm s
1. V (C)
y f
(
x
) (
C
)
suy ra th hm
s
y f
(
x
)
27
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
2. Xa phn th (C) nm pha bn tri trc Oy v cha li phn th
nm bn phi.
3. Ly i xng phn th ca (C) bn phi trc Oy qua Oy, ta c
c th (C).
y
1
x
th hm s y f
(
x
)
(phn nt lin, nt t l phn c xa)
28
NGUYN TUN KIT
b
m
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
HM S M, LY THA, LGARIT
M, LY THA V LGARIT
1. Ly tha, cn bc n:
a) nh ngha:
* a
n
a
_
.a.
_
...
_
.
_
..a
(
a
-, n - *
)
n tha so
b) Tnh cht:
Vi a,b -*; m, n - ta c:
* a
m
a
n
a
m +n
*
* a
0
1;
a
a
mn
a
n
1
a
n
a
n
n
n
*
(
ab
)
n
a
n
b
n *
a
_
a
*
(
a
m
)
n
a
mn
* Nu: 0 < a < b th:
n
,
b
a
n
< b
n
, n > 0
a
n
> b
n
, n < 0
* Nu a > 1 v m > n
th:
a
m
> a
n
* Nu 0 < a < 1 v m > n
th:
c) Cc tnh cht ca cn bc n:
a
m
< a
n
Gi s cc biu thc di y u c ngha. Khi :
n
a a
*
n
a .
n
b
n
ab
m
*
n
n
b b
a, khi n le
*
(
n
a
)
*
n
m
a
n
a
m
mn
a
*
n
a
n
m
'
| a |, khi n chan
* Ly tha vi s m hu t: a
n
n
a
m
29
NGUYN TUN KIT
c
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
2. Lgarit:
a)nh ngha: log
a
b) Tnh cht:
b c b a
c
(
0 < a 1, b > 0
)
Cho a,b>0,
ngha:
a 1 . Cc tnh cht sau c suy trc tip t nh
* log
a
1 0 * log
a
a 1
* a
log
a
b
b
c) So snh logarit:
Cho a,b,c>0, c 1 . Ta
c:
* log
a
a
k
k
(
k -
)
*log
c
a log
c
b a b
* Ne u c > 1th: log
c
a < log
c
b a < b
* Ne u 0 < c < 1th: log
c
a < log
c
b a > b
d) Cc quy tc tnh logarit:
Logarit ca mt tch:
Cho
a, x
1
, x
2
> 0, a 1. Ta c: log
a
(
x
1
x
2
)
log
a
x
1
+ log
a
x
2
Logarit ca mt thng:
x
1
Cho a, x
1
, x
2
> 0, a 1. Ta c:
log
a
log
a
x
2
x
1
log
a
x
2
Logarit ca mt ly tha:
Cho
a,b
>
0, a
1 . Ta c:
log
b
k
k log b
(
k
-
)
a a
log b
i c s: log b
c
a
log a
*log
a
b
1
log
b
a
(
b 1
)
c bit: *log
k
a
b
1
. log
k
a
b
(
k 0
)
*log
a
b log
a
c.log
c
b
(
0 < c 1
)
30
NGUYN TUN KIT
Hm c bn Hm hp
1/
(
x
)
/
.x
1
/
1
_
1
2/
x
2
3/
(
x
)
/
1
2 x
(
u
)
/
.u 'u
1
/
1
_
u '
u
2
(
u
)
/
u '
2 u
4/
(
e
x
)
/
e
x
5/
(
a
x
)
/
a
x
.ln a
(
e
u
)
/
u '.e
u
(
a
u
)
/
u ' a
u
ln a
6/
(
ln x
)
/
1
x
7/
(
ln x
)
/
1
x
8/
(
log x
)
/
1
9/
(
log x
)
/
1
(
ln u
)
/
u '
u
(
ln u
)
/
u '
u
(
log u
)
/
u '
(
log u
)
/
u '
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Logarit thp phn:
- Logarit c s 10 gi l logarit thp phn
- log
10
a thng c vit l lg a hoc log a
Logarit t nhin:
- Logarit c s e gi l logarit t nhin.
(
e 2, 71828...
)
- log
e
a thng c vit l lna
Bng o hm ca hm s ly tha, hm s m v hm s logarit:
, ,
a
x ln
a
a
u ln a
a
x ln
a
a
u ln a
31
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
PHNG TRNH M
1. Phng php a v cng c s:
Vi a > 0,a 1. Ta c: a
f (
x )
a
g(
x )
'
a a
a a
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
PHNG TRNH LOGARIT
1. Phng php a v cng c s:
Vi 0 < a 1. Ta c:
log f
(
x
)
log g
(
x
)
f
(
x
)
g
(
x
)
f
(
x
)
> 0 hoa c g
(
x
)
> 0
Ch : log
a
f
(
x
)
M
f
(
x
)
a
M
(khng cn t iu kin ca
f(x))
2. Phng php t n ph:
Dng 1:
A.log
2
x + B.log x + C 0
(
a > 0,a 1
)
t: log
a
x t
Dng 2: A.log
a
x + B.log
x
a + C 0
(
a > 0,a 1
)
1
t: log
a
x t.Khi
3. Phng php m ha:
log
x
a
t
(
x > 0, x 1
)
(
)
(
)
M
log
a
f x M f x a
4. Phng php dng tnh n iu:
D on nghim v chng minh nghim l duy nht.
Vi 0 < a < 1 th hm
s
y log
a
x lm hm gim
Vi a > 1 th hm
s
y log
a
x lm hm tng
34
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
BT PHNG TRNH M, LGARIT
Khi gii bt phng trnh m v bt phng trnh lgarit th cn ch :
1. iu cn xc nh ca bt phng trnh.
2. C s ca ly tha hoc c s ca logarit, nu c s ln hn 1
th hm s ng bin, c s ln hn 0 v nh hn 1 th hm s
nghch bin.
a > 1 : a
f (
x )
a
g(
x )
f
(
x
)
g
(
x
)
0 < a < 1 : a
f (
x )
a
g(
x )
f
(
x
)
g
(
x
)
a > 1 : log f
(
x
)
< log g
(
x
)
'
( ) ( )
f x < g x
a a
f
(
x
)
> 0
0 < a < 1 : log f
(
x
)
< log g
(
x
)
'
( ) ( )
f x
a a
g
(
x
)
> g x
> 0
Trong qu trnh gii bt phng trnh c th dng phng php t
n ph, logarit ha hoc m ha. Nu c n mu s th quy ng
nhng khng c b mu.
35
NGUYN TUN KIT
/
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN HM TCH PHN
NGUYN HM
1. nh ngha:
Hm s
F
(
x
)
c gi l nguyn hm ca hm
s
f
(
x
)
trn khong
(
a; b
)
nu vi mi x thuc
(
a; b
)
, ta c: F '
(
x
)
2. nh l:
f
(
x
)
Nu
F
(
x
)
l mt nguyn hm ca hm
s
f
(
x
)
trn khong
(
a; b
)
th:
a) Vi mi hng s C, F
(
x
)
+ C cng l mt nguyn hm ca
hm
s f
(
x
)
trn khong .
b) Ngc li, mi nguyn hm ca hm s f
(
x
)
trn khong
(
a; b
)
u c th vit di
dng
s.
F
(
x
)
+ C vi C l mt hng
Ngi ta k hiu h tt c cc nguyn hm ca hm
s
f
(
x
)
dx . Nh vy:
f
(
x
)
l
f
(
x
)
dx F
(
x
)
+ C F '
(
x
)
f
(
x
)
*
(
f
(
x
)
dx
)
/
f
(
x
)
v
(
f
(
x
)
)
dx
f
(
x
)
+ C
*
af
(
x
)
dx a
f
(
x
)
dx
(
a 0
)
*
f
(
x
)
t g
(
x
)
1
f
(
x
)
dx t
g
(
x
)
dx
36
NGUYN TUN KIT
Nguyn hm cc hm s s cp
thng gp
Nguyn hm ca cc hm s h
(di y t t
(
x
)
)
*
dx x + C
+1
* x
dx
x
+ C
(
1
)
*
dx
ln x + C
(
x 0
)
dx 1
x
2
x
* + C
*
e
x
dx e
x
+ C
x
*
a
x
dx
a
+ C
(
0 < a 1
)
*
cos xdx sin x + C
*
sin xdx cos x + C
*
dx
tan x + C
*
dx
cot x + C
*
dt t + C
+1
* t
dt
t
+ C
(
1
)
*
dt
ln t + C
(
t 0
)
dt 1
*
t
2
t
+
C
*
e
t
dt e
t
+ C
a
t
*
a
t
dt
+
C
(
0
<
a
1
)
*
cos tdt sin t + C
*
sin tdt cos t + C
*
dt
tan t + C
*
dt
cot t + C
+1
*
(
ax + b
)
dx
(
ax
+
b )
+ C
dx 1
ax
+
b a
* ln ax + b + C
dx 1
(
x
+
b
)
2
a
(
ax
+
b
)
* + C
+1
*
(
at + b
)
dt
(
at
+
b )
+
dt 1
*
at + b
a
ln at
+
b
+
C
dt 1
*
2
+ C
at
+
b
a
(
at + b
)
( )
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
4. Bng cc nguyn hm:
+ 1
+ 1
x t
ln a
ln a
cos
2
x
sin
2
x
a
(
+
1
)
cos
2
t
sin
2
t
a
(
+ 1
)
a
37
NGUYN TUN KIT
] ]
'
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
ax
+b
1
ax
+
b at +
b
1
at
+
b
*
e dx
a
e
+
C *
e dt
a
e
+
C
* cos
(
ax + b
)
dx
1
sin
(
ax + b
)
+C
a
* sin
(
ax +b
)
dx
1
cos
(
ax + b
)
+C
a
5. Cc phng php tm nguyn hm
i bin:
* cos
(
at + b
)
dt
1
sin
(
at + b
)
+ C
a
* sin
(
at + b
)
dt
1
cos
(
at + b
)
+C
a
Nu
f
(
t
)
dt F
(
t
)
+ C v t
(
x
)
c o hm lin tc th:
f
(
x
)
1
.'
(
x
)
dx F
(
x
)
1
+ C
Ch :
- t
(
x
)
dt '
(
x
)
dx
- g
(
t
)
(
x
)
g'
(
t
)
dt '
(
x
)
dx
Nguyn hm tng phn:
Nu hai hm s
u
(
x
)
v
v
(
x
)
c o hm lin tc trn mt khong hay
mt on no , th trn khong hay on :
u
(
x
)
v'
(
x
)
dx u
(
x
)
v
(
x
)
u'
(
x
)
v
(
x
)
dx
Hay:
udv uv
vdu
Ch :
u f
(
x
)
du
f '
(
x
)
dx
* t:
'
dv g
(
x
)
dx
g
(
x
)
dx
G
(
x
)
+
C
Ta thng chn C 0 v G
(
x
)
Cc dng c bn: Cho P
(
x
)
l mt a thc.
38
NGUYN TUN KIT
'
u P
(
x
)
dv sin
(
ax + b
)
dx
- Dng 2:
P
(
x
)
cos
(
ax
+
b
)
dx .
t:
'
u P
(
x
)
dv cos
(
ax + b
)
dx
- Dng 3:
P
(
x
)
e
ax
+
b
dx .
Dt:
'
u P
(
x
)
dv
e
ax +b
- Dng 4:
P
(
x
)
ln
(
ax + b
)
dx . t:
'
u ln
(
ax + b
)
dv P
(
x
)
dx
Dng 5:
e
ax
+
b
sin
(
a' x + b'
)
dx hoc
e
ax
+
b
cos
(
a' x + b'
)
dx .
Dng nguyn hm tng phn hai ln vi u e
ax
+
b
Nguyn hm ca hm s hu t: ta c th dng cc php bin i
lng gic, thm-bt, a nguyn hm cn tm v dng n
gin, d tm
Nguyn hm hm phn thc hu t dng
P
(
x
)
Q
(
x
)
.
- Nu bc ca P(x) ln hn hoc bng bc ca Q(x) th chia a thc
phn tch thnh tng, hiu cc nguyn hm n gin hn tnh.
- Nu bc ca P(x) nh hn bc ca Q(x) v Q(x)=0 c nghim th
dng phng php h s bt nh nh sau:
P
(
x
)
P
(
x
) A B
+
Q
(
x
)
(
ax + b
) (
mx + n
)
ax + b
+
mx + n
. Quy ng mu
v cui cng, ng nht h s vi P(x) ta tm c A,B.
39
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
P
(
x
)
P
(
x
)
A B C
+
+ +
. Quy
Q
(
x
)
(
ax + b
)(
mx + n
)
2
ax + b mx + n
(
mx + n
)
2
ng mu v cui cng, ng nht h s vi P(x) ta tm c
A,B,C. T bin i c bi ton cho v dng n gin hn
tnh.
* Ch : Trong qu trnh gii ton cn ch n cng thc
f
(
x
)
+ g
(
x
)
f
(
x
)
g
(
x
)
+ a bi ton v dng n gin hn.
h
(
x
)
h
(
x
)
h
(
x
)
40
NGUYN TUN KIT
]
b
a
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
TCH PHN
b
1. nh ngha:
f
(
x
)
dx F
(
x
)
a
2. Cc tnh cht ca tch phn:
a
F
(
b
)
F
(
a
)
1.
f
(
x
)
dx 0
a
b a
2.
f
(
x
)
dx
f
(
x
)
dx
a b
b b
3.
kf
(
x
)
dx k
f
(
x
)
dx
(
k -
)
a a
b b b
4.
f
(
x
)
t g
(
x
)
1
dx
f
(
x
)
dx t
g
(
x
)
dx
a a a
b c b
5.
f
(
x
)
dx
f
(
x
)
dx +
f
(
x
)
dx
a a c
6. f
(
x
)
0 trn
on
a;
b
b
f
(
x
)
dx 0
a
7. f
(
x
)
g
(
x
)
trn
on
a;
b
b b
f
(
x
)
dx
g
(
x
)
dx
a a
8. m
f
(
x
)
M trn
on
b
a; b
m
(
b a
)
f
(
x
)
dx M
(
b a
)
a
3. Cc phng php tnh tch phn
Phng php tch phn tng phn:
41
NGUYN TUN KIT
a
]
]
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Nu u u
(
x
)
v v v
(
x
)
l hai hm s c o hm lin tc trn
on
b
b
b
a;
b
th
udv uv
vdu
a a
Ch : Phng php t u, dv cng ging nh nguyn hm tng phn.
Phng php i bin loi 1:
b
Tnh tch phn c dng: I
t:
(
x
)
t . Khi : I
Ch :
g
(
x
)
1
(
x
)
dx
a
b
g
(
x
)
1
'
(
x
)
dx
a
(b )
(
a
)
g
(
t
)
dt
- t
(
t
)
dt '
(
x
)
dx
- g
(
t
)
(
x
)
g'
(
t
)
dt '
(
x
)
dx
Phng php i bin loi 2:
b
Tnh
t:
I
f
(
x
)
dx
a
x
(
t
)
. Vi l hm s c o hm lin tc tr6n on
;
trong : a
(
)
,b
(
)
.
Khi :
b
I
f
(
x
)
dx
(
t
)
1
'
(
t
)
dt
]
a
Cc dng c bn (vi k>0)
b
1
a) Dng 1:
1 x
2
dx .
t:
x sin t,t
;
1
a
2 2
]
b
1
M rng:
k
2
x
2
dx .
t:
x k sin t ,t
;
1
a
2 2
]
42
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
b
dx
2
1
1
2 2
b) Dng 2: . t:
x sin t,t
;
1
a
x ]
b
dx
2
1
2 2
M rng: . t:
x k sin t ,t
;
1
a k x
b
dx
]
_
c) Dng 3:
x
2
+
1
. t: x tan t,t
2
;
2
a
,
M rng:
b
dx
_
x
2
+
k
2
. t: x k tan t ,t
2
;
2
a
b
dx
(
+
)
2
+
2
,
_
2 2
. t: ax + b k tan t,t ;
a ax b k
b
f '
(
x
)
,
f
2
(
x
)
+
k
2
dx . t: f
(
x
)
k tan t,t
2
;
2
a
,
(Cc phng php tnh tch phn hon ton ging nh
cc phng php tm nguyn hm)
43
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NG DNG HNH HC CA TCH PHN
1. Tnh din tch hnh phng gii hn bi 1 ng cong v
trc honh:
Cho hm s
y f
(
x
)
(C)
lin tc trn on a;
b
. Din
tch hnh phng gii hn bi (C),
trc honh v hai ng thng
x a, x b c tnh bi cng
thc:
b
S
a
f
(
x
)
dx
2. Din tch hnh phng gii hn bi hai ng cong:
Cho hai hm s
y f
(
x
)
(C) v y g
(
x
)
(C) lin tc trn
on a;
b
. Din tch hnh
phng gii hn bi (C), (C) v
hai ng thng
x a, x b ,
c tnh bi cng thc:
b
S
a
f
(
x
)
g
(
x
)
dx
Ch :
- Trong trng hp cha cho cn a,b th phi gii phng trnh
honh giao im tm cn. Nghim nh nht l cn di
a, nghim ln nht l cn trn b.
- tch tch phn c cha du gi tr tuyt i c 2 cch:
44
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
+ Cch 1: Xt du biu thc di du tch phn b du gi tr
A, ne u A
0
tuyt i theo tnh cht A
'
A,ne u A < 0
Cch 2: Nu
f
(
x
)
khng i du trn
(
a; b
)
(tc l
f
(
x
)
0 khng c nghin thuc
(
a; b
)
) th ta c
b b
f
(
x
)
dx
f
(
x
)
dx . Cch th 2 ny gip gii ton
a a
nhanh hn.
3. Tnh th tch vt th trn xoay trc Ox:
Cho hm s
y f
(
x
)
(C) lin tc trn
on
a;
b
. Nu hnh phng
gii hn bi cc ng (C), x=a, x=b, trc Ox quay quanh trc Ox
th th tch V ca vt th trn xoay sinh ra c tnh theo cng thc:
b
V
y
2
dx
a
b
Hay: V
f
2
(
x
)
dx
a
4. Th tch vt th trn xoay trc Oy:
Cho hm s
x g
(
x
)
(C) lin tc trn
on
c;
d
. Nu hnh phng
gii hn bi cc ng (C), y=c, y=d, trc Oy quay quanh trc Oy
th th tch V ca vt th trn xoay sinh ra c tnh theo cng thc:
d
V
x
2
dy
c
d
Hay: V
g
2
(
y
)
dy
c
45
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
1. S i: i
2
1
2. nh ngha:
S PHC
- S phc z l biu thc c dng:
a gi l phn thc.
b gi l phn o.
i gi l n v o.
z a + bi, a,b - ,i
2
1
- Tp hp s phc k hiu l - . Vy - -
3. S phc bng nhau:
a a'
Cho hai s phc z a + bi,z' a' + b' i , z z'
'
b b'
4. Biu din hnh hc ca s phc:
Cho s phc z a + bi , im
M
(
a; b
)
trong mt phng ta
Oxy
gi l im biu din cho s phc z
Gi s s phc z a + bi c biu din bi
im
M
(
a; b
)
.
di ca vect OM gi l mun ca s phc z, k hiu: z . Vy:
*
*
*
z
1
1
z
z z
2
a
2
+ b
2
Chia hai s phc:
z
z.z'
(nhn t v mu cho z' )
z'
z'
2
8. Phng trnh bc hai h s thc trn tp - :
Cho phng trnh
b
2
4ac :
ax
2
+ bx + c 0
(
a 0; a,b,c -
)
. Gi
+ Nu > 0 phng trnh c hai nghim thc:
+ Nu 0 phng trnh c mt nghim thc:
x
b
t
2a
x
b
2a
SA'
.
SB'
.
SC' SA SB
SC
Cho hnh nn N c chiu cao l h, ng sinh l , bn knh y R
- Din tch xung quanh ca hnh nn:
S
xq
Rl (vdt)
- Din tch ton phn: S S + S
Rl + R
2
tp xq ay
48
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
- Th tch khi nn: V
1
R
2
h (vtt)
3
2. Mt tr trn xoay:
Cho hnh tr T c chiu cao h v bn knh y R.
- Din tch xung quanh hnh tr: S
xq
2Rh (vdt)
- Th tch khi tr: V R
2
h (vtt)
3. Mt cu:
- Din tch mt cu (S) bn knh R l:
S 4R
2
(vdt)
- Th tch khi cu (S) bn knh R l: V
4
R
3
3
(vtt)
49
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
PHNG PHP TA
TRONG KHNG GIAN
H TA TRONG KHNG GIAN
1. H trc ta trong khng gian:
z
z
M(x;y;z)
k
O
y
y
i
j
x
H
x
2. Ta ca im v ca vect:
- M
(
x; y; z
)
OM xi + y j + zk
- u
(
x; y; z
)
u xi + y j +
zk
* Tnh cht: Cho a
(
a
1
; a
2
; a
3
)
; b
(
b
1
; b
2
;
b
3
)
a b
1 1
a b a b
-
'
2 2
b
3 3
- a t b
(
a
1
t b
1
; a
2
t b
2
; a
3
t b
3
)
50
NGUYN TUN KIT
'
z
M
2
G
G
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
- k a
(
ka
1
; ka
2
; ka
3
)
3. Lin h gia ta vect v ta hai im mt:
Cho ba im
A
(
x
A
; y
A
; z
A
)
,B
(
x
B
; y
B
; z
C
)
,C
(
x
C
; y
C
; z
C
)
. Khi
:
AB
(
x
B
x
A
; y
B
y
A
; z
B
z
A
)
Chia on thng theo t s k: M chia AB theo t s k
MA k MB
x kx
x
M
A B
1
k
y ky
Khi :
'
y
M
A B
1
k
z kz
z
A B
M
1 k
Cng thc tnh ta trung im on thng:
x + x
x
M
M l trung im ca on thng AB
A B
2
y
A
+
y
B
2
z
A
+ z
B
M
A B C
3
y + y + y
G l trng tm tam gic ABC
'
y
A B C
z + z + z
z
A B C
3
Khong cch gia hai im:
51
NGUYN TUN KIT
1 2 3
.
x
)
2
+
(
y
y
)
2
+
(
z
z
)
2
B A B A B A
4. Biu thc ta ca tch v hng:
Cho
-
a
(
a
1
; a
2
; a
3
)
; b
(
b
1
; b
2
; b
3
)
.
a.b a
1
b
1
+ a
2
b
2
+ a
3
b
3
2
2 2 2
- a a
1
+ a
2
+ a
3
- a a
2
+ a
2
+ a
2
- a b a.b 0 a
1
b
1
+ a
2
b
2
+ a
3
b
3
5. Gc gia hai vect:
cos
(
a,b
)
a b
a
1
b
1
+ a
2
b
2
+ a
3
b
3
a . b a
2
+ a
2
+
a
2
b
2
+ b
2
+ b
2
1 2 3 1 2 3
6. Tch c hng ca hai vect v ng dng:
a) nh ngha:
a a a a a a
_
1
a,b
2 3
;
3 1
;
1 2
]
b b b b b b
a b
Ch : ad bc
c d
b) Tnh cht:
2 3 3 1 1 2
,
a
- Nu c
a,b
1
]
th:
'
c b
- a,b cng phng
a,b
1
0
]
- a,b,c ng phng
a,b
1
.c 0
]
-
a,b
1
]
a . b sin
(
a,b
)
c) Din tch tam gic:
52
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Cho tam gic ABC c din tch l S. Khi : S
1
***
***
AB, AC
1
(vdt)
d) Th tch khi hp:
2
]
Cho khi hp ABCD.ABCD c th tch V. Khi :
*** *** ***
V
AB , AD
1
.AA' (vtt)
]
e) Th tch khi t din:
Cho khi t din ABCD c th tch V. Khi :
***
***
1 ***
V
6
AB, AC
]
.AD (vtt)
53
NGUYN TUN KIT
I ,(
I ,(
I ;(
I ,(
a
2
+ b
2
+ c
2
d
3. V tr tng i gia mt cu (S) v mt phng
(
)
:
* Nu d > R : mt phng v mt cu khng c im chung
]
* Nu d R : mt phng
(
)
tip xc mt cu (S), khi
(
)
gi
]
l tip din ca mt cu (S).
iu kin mt phng
(
)
tip xc mt cu
l
d R
]
* Nu d < R : mt phng ct mt cu theo 1 ng trn c phng
]
trnh
gian.
ptmc
(
S
)
'
ptmp
(
)
(C). (C) gi l ng trn giao tuyn trong khng
54
NGUYN TUN KIT
'
'
I ,(
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
4. Cch xc nh tm ca ng trn giao tuyn c phng trnh
ptmc
(
S
)
trong khng gian:
ptmp
(
)
* Gi H l tm ng trn (C). Lp
phng trnh IH (IH qua I v nhn n
lm
VTPT)
* Ta H l nghim ca h
pt IH
'
ptmp
(
)
4. Cch tnh bn knh ng trn trong khng gian c phng trnh
ptmc
(
S
)
ptmp
(
)
2 2 2
1
p dng r R IH
d
(
I ,
(
)
)
, vi I l tm mt cu.
5. Mt cu qua 4 im A,B,C,D khng ng phng (ngoi tip t din
ABCD):
- Gi phng mt cu (S) cn tm c phng trnh l:
x
2
+ y
2
+ z
2
2ax 2by 2cz + d
0
(1)
- Do A,B,C ,D
(
S
)
nn thay ta ca A,B,C,D vo phng
trnh (1) ta c h 4 phng trnh 4 n a,b,c,d.
- Gii h tm c a,b,c,d t c c phng trnh mt cu (S)
cn tm.
6. Vit phng trnh mt cu tip xc mt phng :
Do mt cu (S) tip xc mt phng
nn
mt cu.
R d vi I l tm ca
]
7. Vit phng trnh mt cu (S) tip xc ng thng d:
55
NGUYN TUN KIT
I ,(d )
1
I ,(
( )
( )
I ,(
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Do mt cu (S) tip xc ng thng d nn
mt cu.
R d vi I l tm ca
]
8. Vit phng trnh mt phng cha ng thng d v tip
xc mt cu (S):
* Gi l mt phng cha d. Lp phng trnh mt phng di
dng chm mt phng.
* Do tip xc mt cu (S) nn
R d . T y chn v tm .
]
9. Vit phng trnh mt cu (S) qua A, B, C v c tm nm trn
mt phng
* Gi
(
S
)
: x
2
+ y
2
+ z
2
2ax 2by 2cz + d 0
* Thay ta im A, B, C vo phng trnh trn v tm I
(
a; b; c
)
vo
phng trnh ri gii h tm c a,b,c,d.
10. Vit phng trnh mt phng tip xc mt cu (S) ti H:
Mt phng tip xc mt cu (S) ti H l mt phng i qua H v c
vect php tuyn l IH (I l tm mt cu)
11. Lp phng trnh tip din ca mt cu (S) bit n song song
d
1
,d
2
:
* Tm VTCP ca d
1
l u
1
, VTCP ca d
2
l u
2
. Tnh
* **
n
u ,u
1
A,B ,C
1 2
]
* Gi
(
)
l mt phng song
song
* **
d
1
,d
2
nn c VTPT l
n
u ,u
1
A; B;C v c phng trnh l
1 2
]
Ax + By + Cz + m 0
* iu kin
(
)
l tip din ca (S)
l
d R.T iu kin ny
]
tm m v c c phng trnh tip din (I l tm mt cu (S))
12. Tm ta tip im H ca mt cu (S) v mt phng :
* Gi H l tip im. Lp phng trnh IH (H qua I v
nhn
VTPT)
n
(
)
lm
56
NGUYN TUN KIT
+
2
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
pt IH
* Ta ca H l nghim ca h
'
ptmp
(
)
13. Tm ta tip im H ca mt cu (S) v ng thng d:
* Gi
(
)
l mt phng qua I v vung gc vi d. Lp phng trnh
mt
phng
(
)
(
(
)
qua I v nhn u
d
lm VTPT)
* Ta tip im H ca mt cu (S) v ng thng d l nghim ca
h
'
ptmp
(
)
ptt
(
d
)
14. Vit phng trnh mt cu (S) tm I v ct d ti 2 im A, B
sao cho AB=L:
p dng R
d
(
I ,(d )
)
1
2
L _
]
2
,
15. Vit phng trnh mt phng
(
)
qua M (M nm trong mt cu
(S)) v ct mt cu (S) theo mt ng trn c bn knh nh nht:
* Ta c r R
2
IH
2
, r nh nht IH ln nht. Mt khc
IH IM , nn IH ln nht khi IH=IM, khi
IM
(
)
.
H M , do
* Vy mt phng
(
)
cn tm cnh l mt phng qua M v nhn IM
lm
VTPT.
16. Vit phng trnh mt cu (S) i xng vi mt cu (S) qua
mt phng
(
)
:
* Tm I i xng vi tm I ca mt cu (S) qua mt phng
(
)
* Mt cu (S) c tm I v bn knh R=R (R l bn knh ca mt cu
(S)). T lp c phng trnh (S).
17. Vit phng trnh mt cu (S) i xng vi mt cu (S) qua
ng thng :
* Tm I i xng vi tm I ca mt cu (S) qua ng thng .
57
NGUYN TUN KIT
M ,( )
1 N ,(
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
* Mt cu (S) c tm I v bn knh R=R (R l bn knh ca mt cu
(S)). T lp c phng trnh (S).
18. Tm im trn mt cu (S) sao cho khong cch t n
mt phng
(
)
t GTLN (GTNN):
* Tm tm I ca mt cu (S).
* Lp phng trnh ng thng d qua I v vung gc
(
)
di dng
tham s (d qua I v c VTCP l n
( )
)
ptt
(
d
)
* Ta giao im ca d v (S) l nghim ca h
'
ptmc
(
S
)
(tm c
M v N)
* Tnh
d ,d . So snh hai khong cch trn, s ln l GTLN,
] ]
s nh l GTNN. T chn M, N thch hp.
58
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
PHNG TRNH MT PHNG
1. Vect php tuyn ca mt phng:
n l VTPT ca mt
phng
(
)
gi ca
n
n vung gc vi mt
phng
B
]
VTPT l AB
B
Dng 2: mp
(
)
l mt phng i qua 3 im A, B, C
Phng php:
n =[AB,AC]
C
- Tm: AB, AC
*** ***
- Tm:
B
n
AB, AC
1
]
A
- mp
(
)
l mt phng qua A v c
VTPT l n
Dng 3: mp
(
)
l mt phng qua A v cha ng thng (d)
Phng php:
ud
- Chn B thuc (d)
n
- mp
(
)
l mt phng qua A v
A
***
**
c VTPT l
n
AB,u
d
1
Dng 4: mp
(
)
qua
im
M
(
x
0
; y
0
; z
0
)
v song song mt phng
(
)
: Ax + By + Cz + D
0
n =(A;B;C)
Phng php:
- n
(
A; B;C
)
l VTPT ca
mp
(
)
M
- Do
(
)
/ /
(
)
nn n cng l
VTPT ca mp
(
)
60
NGUYN TUN KIT
u
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
- mp
(
)
l mt phng qua M
v c VTPT l n
Dng 5: mp
(
)
qua hai im M,N v vung gc mt phng
(
)
: Ax + By + Cz + D 0
N
M
n
Phng php:
- Tm
MN
; n
(
A; B;C
)
l
VTPT ca
(
)
.
**** **
- Tm n
MN ,n
1
.
]
- mp
(
)
l mt phng qua M v
c VTPT l n
Dng 6: mp
(
)
cha ng thng (d) v vung gc
(
)
: Ax + By + Cz + D 0
Phng php:
- Chn
M
(
d
)
d
- Tm
u
l VTCP ca (d),
u
l VTCP
M
ca (d), n
l VTPT ca
(
)
n
R
**
R
- Tm n
u,n
1
.
]
- mp
(
)
l mt phng qua M v c
VTPT l n
Dng 7:
trc
mp
(
)
i qua M v vung gc hai mt phng (P), (Q) cho
61
NGUYN TUN KIT
I
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Phng php:
n
n
Q
- Tm: n
P
l VTPT ca (P); n
Q
l
P
VTPT ca (Q).
** **
- Tm n
n ,n
1
.
()
M
P Q
]
(P)
(Q)
- mp
(
)
l mt phng qua M v
nhn n lm VTPT.
Dng 8: mp
(
)
tip xc vi mt cu (S) tm I ti
im
Phng php:
M
(
S
)
- Tm tm I ca mt cu (S).
- Tm IM
- mp
(
)
l mt phng i qua M
v c VTPT l IM
M
Dng 9: mp
(
)
i qua M v vung gc ng thng (d) cho trc
Phng php:
- Tm a l VTCP ca ng
a thng (d).
- Do
M
mp
(
)
song song vi (d)
()
nn a cng l VTPT ca mp
(
)
.
62
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Dng 10: mp
(
)
qua M v song song vi hai ng thng
(
d
1
)
,
(
d
2
)
cho trc
d
1
Phng php:
a
1
- Tm:
a
2
a
1
l VTCP ca
(
d
1
)
;
d
2
()
M
a
2
l VTCP ca
(
d
2
)
*
**
- Tm n
a ,a
1
1 2
]
- mp
(
)
l mt phng qua M v
c VTPT l n
Dng 11: mp
(
)
l mt phng cha ng thng
(
d
1
)
v song song
ng thng
(
d
2
)
a
2
d
2
d
1
()
a
1
M
Phng php:
- Chn im M thuc
(
d
1
)
-
(
)
l mt phng qua M v c
*
**
VTPT l
n
a ,a
1
1 2
]
Dng 12: mp
(
)
cha hai ng thng ct nhau
(
d
1
)
,
(
d
2
)
Phng php:
- Chn im M thuc
(
d
1
)
a
1
d
1
()
hoc
(
d
2
)
.
M
a
2
d
2
- VTPT ca
(
)
l
* **
n
a ,a
1
1 2
]
Dng 13: mp
(
)
cha hai ng thng
(
d
1
)
/ /
(
d
2
)
Phng php:
63
NGUYN TUN KIT
'
A
M
R
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
u
1
d
1
d
2
- Chn
A
(
d
1
)
, B
(
d
2
)
- mp
(
)
l mt phng qua 3
B
im A v c VTPT l
*** *
n
AB,u
1
1
]
Dng 14: mp
(
)
cha giao tuyn ca hai mt phng (P) v (Q),
ng thi vung gc mt phng (R)
Phng php:
- Chn M,N thuc
(
P
)
(
Q
)
n
thay vo h
'
R
ptmp
(
P
)
ptmp
(
Q
)
tm y,z)
- mp
(
)
l mt phng qua M,N
v vung gc (R) (dng 4)
Dng 15: Vit phng trnh mt phng
(
)
qua song d v vung gc mt phng
(
)
:
M
(
x
0
; y
0
; z
0
)
,
song
qua M
(
x
0
; y
0
; z
0
)
Khi mt phng
(
)
:
** **
TPT n
u ,n
1
V
d
]
Dng 16: Vit phng trnh mt phng theo on chn: ct Ox ti
A
(
a; 0; 0
)
, ct Oy ti B
(
0; b; 0
)
, ct Oz ti C
(
0; 0; c
)
:
Khi phng trnh mt phng (ABC) l
x
+
y
+
z
1
a b c
64
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
PHNG TRNH NG THNG
1. Vect ch phng ca ng thng:
Vect a gi l vect ch phng (VTCP) ca ng thng (d)
gi ca a song song hoc trng (d).
2. Cc dng phng trnh ng thng:
Cho im M
(
x
0
; y
0
; z
0
)
v vect u
(
a; b; c
)
ng thng (d) qua M v nhn u lm VTCP c phng trnh
x x
0
+ at
tham s l
'
y y
0
+ bt
(
t -
)
z
+ ct
0
ng thng (d) qua M v nhn u lm VTCP c phng trnh
chnh tc l
x x
0
y y
0
z z
0
(
a,b,c 0
)
a b c
3. Cc dng ton vit phng trnh ng thng:
Dng 1: Vit phng trnh ng thng (d) qua 2 im AB
Phng php:
- Tm AB
- (d) l ng thng qua A v c VTCP l AB
Dng 2: Vit phng trnh ng thng (d) qua A v song song
ng thng
(
)
Phng php:
- Tm vect u l VTCP ca
(
)
- (d) l ng thng qua A v c VTCP l u .
Dng 3: Vit phng trnh ng thng (d) qua A v vung gc
mt phng
(
)
Phng php:
65
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
- Tm n l VTPT ca mt phng
(
)
.
- (d) l ng thng qua A v c VTCP l n
Dng 4:Vit phng trnh ng thng (d) l giao tuyn ca 2
mt phng (P) v (Q)
Phng php:
- Tm n
P
l VTPT ca mp(P), n
Q
l VTPT ca mp(Q).
*** **
- Tm u
n ,n
1
P Q
]
- Chn im M thuc giao tuyn bng cch cho 1 n bng 0
thay vo pt (P) v mp(Q) gii h tm c 2 n cn li.
- (d) l ng thng qua M v nhn u lm VTCP
Dng 5: Vit phng trnh ng thng (d) qua A v song song 2
mt phng (P) v (Q) (hoc song song vi giao tuyn ca hai mt
phng (P) v (Q))
Phng php:
- Tm n
P
l VTPT ca mp(P), n
Q
l VTPT ca mp(Q)
*** **
- Tm u
n ,n
1
P Q
]
- (d) l ng thng qua A v c VTCP l u
Dng 6: Vit phng trnh ng thng (d) l hnh chiu ca ng
thng
(
)
ln mt phng (P)
Phng php
- Vit phng trnh mt phng (Q) cha (d) v vung gc mt
phng (P) (xem dng 5 ca phng trnh mt phng)
- Chn
N
(
P
)
(
Q
)
bng cch cho 1 n bng 0, thay vo pt
(P)
v pt (Q), gii h tm c 2 n cn li.
*** **
- Tm u
n ,n
1
P Q
]
- (d) l ng thng qua N v c VTCP l u
66
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Dng 7:Vit phng trnh ng thng (d) l ng cao k t A
ca tam gic ABC
Phng php:
*** *** * *** ***
- Tm
AC ,BC
,n
AC ,BC
1
** ***
]
- Tm u
n ,BC
1
]
- (d) l ng thng qua A v c VTCP l u
Dng 8: Vit phng trnh ng thng (d) l ng trung trc
ca cnh BC ca tam gic ABC
Phng php:
*** *** * *** ***
- Tm
AC ,BC
,n
***
AC ,BC
1
]
- Tm u
n,BC
1
]
- Tm M l trung im ca BC
- (d) l ng thng qua M v c VTCP l u
Dng 9: Vit phng trnh ng thng (d) l ng vung gc
chung ca 2 ng thng cho nhau
(
d
1
)
,
(
d
2
)
Phng php:
- Vit phng trnh mt phng (P) cha
(
d
2
)
v song song
(
d
1
)
(dng 11 phng trnh mt phng)
- Vit phng trnh mt phng (Q) cha
(
d
1
)
v vung gc mt
phng (P) (dng 6 phng trnh mt phng)
- Tm giao im M ca ng thng
(
d
2
)
v mt phng (Q).
- (d) l ng thng qua M v vung gc vi mt phng (P) (dng
3 phng trnh ng thng)
Cch khc:
- Chuyn phng trnh
d
1
,d
2
di dng tham s.
- Gi M d
1
di dng cha tham s t
1
v
cha tham s
t
2
. Tnh
vect MN .
N d
2
di dng
67
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
**** *
- Do
MN u
1
'
******
. T y tm c t
1
,t
2
v c M,N
MN u
2
- ng vung gc chung qua M v nhn MN lm VTCP.
Dng 10: Vit phng trnh ng thng (d) qua A v ct hai
ng thng d
1
, d
2
cho trc:
A
d
d
1
M
N
d
2
C1:
* Chuyn d
1
,d
2
v phng trnh tham s
* Gi M d
1
, N d
2
(ta M,N cha
t
1
,t
2
). Tnh AM , AN .
* Do AM cng phng AN nn t k
cng phng tm c t
1
,t
2
v c c M,N.
* ng thng cn tm qua A v c VTCP
AM
Cch khc:
* Vit phng trnh mt phng (P) qua A v
cha
(
d
1
)
(xem dng 3 ca phng trnh
mt phng)
* Tm giao im M ca mt phng (P) v
(
d
2
)
*
(
d
)
l ng thng qua 2 im A,M
(dng 1)
Dng 11: Vit phng trnh ng hng (d) qua A, vung gc v
ct ng thng :
68
NGUYN TUN KIT
d
(
)
v l nghim ca
h
ptmp
(
)
'
.
pt
(
)
.* ng thng cn tm qua A v nhn
AH lm VTCP.
Dng 12: Vit phng trnh ng thng (d) nm trong mt phng
(
)
v ct 2 ng thng d
1
,d
2
:
* Tm giao im A ca d
1
v mp
(
)
:
d
2
Gii h:
1
pt (d
1
)
'
ptmp ( )
A
B
* Tm giao im B ca d
2
v mp
(
)
:
Gii h:
pt (d
2
)
'
ptmp ( )
* ng thng d chnh l ng thng qua
A v nhn AB lm VVTCP.
69
NGUYN TUN KIT
]
d
u
1
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Dng 13: Vit phng trnh ng thng (d) song song v ct 2
ng thng d
1
,d
2
:
* Chuyn phng trnh d
1
,d
2
di dng
tham s cha t
1
,t
2
.
d
1
M
d
N
* Gi M d
1
, N
d
2
t
1
,t
2
). Tnh MN
* MN cng phng u
(ta M, N cha
, t y tm t ,t
1 2
d
2
v c M,N.
* ng thng cn tm qua M v nhn u
lm VTCP
Dng 14: Vit phng trnh ng thng (d) qua giao im ca
(
)
v , nm trong
(
)
v vung gc :
* Tm giao im A ca
(
)
v : gii h
[n,u ]
n
ptmp ( )
'
ptdt ( )
A
* Dng thng d qua A v c VTCP l
d
** **
u
n
,u
1
Dng 15: Vit phng trnh ng thng d qua M vung gc d
1
v ct d
2
:
d
1
u
d
* Chuyn phng trnh d
2
v dng tham
s. Gi N thuc d
2
(ta N cha tham
s t). Tnh vect MN
* Do MN u
d
2
1
, t phng trnh ny ta
M
N
d
tm c tham s t, t tm c N.
ng thng d qua M v c VTCP l
MN
Dng 16: Vit phng trnh ng thng (d) vung gc mt phng
(
)
v ct 2 ng thng d
1
, d
2
:
70
NGUYN TUN KIT
'
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
* Chuyn phng trnh d
1
, d
2
v dng
tham s.
* Gi M thuc d
1
di dng cha tham s
t
1
, N thuc d
2
di dng cha tham s t
2
.
d
1
M
d
N
d
2
Tnh vect MN .
* Do MN cng phng n
, t tm
c tham s t
1
,t
2
ta tm c M,N
* ng thng cn tm qua M v nhn
MN lm VTCP
Dng 17: Vit phng trnh ng thng (d) qua M v vung gc hai
ng thng d
1
,d
2
:
** **
Khi (d) l ng thng qua M v c VTCP l u
u ,u
1
d
1
d
2
]
Dng 18: Vit phng trnh ng thng (d) qua M song song mt
phng
(
)
v vung gc ng thng
(
)
:
u
Qua M
** **
1
M
d
* ng thng (d):
n
VTCP u
n
,u
]
Dng 19: Vit phng trnh ng thng (d) qua M song song mt
phng
(
)
v ct ng thng :
* Chuyn phng trnh thnh phng
trnh tham s.
M
N d
* Gi N thuc (ta N cha tham
n
s t). Tnh MN
* Do MN u
nn t y tm c t, t
c N.
* ng thng d cn tm qua M v nhn
vect MN lm VTCP
71
NGUYN TUN KIT
*
]
]
]
)
: Ta chng minh A : B : C A' : B' : C '
2. CM
(
)
(
)
: Ta chng minh
A
D
A' B' C ' D'
3. CM
(
)
//
(
)
: Ta chng minh
A
D
A' B' C '
*
D'
****
4. CM d ,d ' ng phng: Ta chng
minh
u ,u'
1
.MM '
0
vi
M d ,M ' d
'
* *****
5. CM d ,d ' ct nhau:
u ,u'
1
.MM '
0
6. CM d // d: Ta chng minh
v a : b : c a' : b' : c'
a : b : c a' : b' : c'
(
x'
0
x
0
)
:
(
y'
0
y
0
)
:
(
z'
0
z
0
)
7. CM d d: Ta chng minh
a : b : c a' : b' : c'
(
x'
0
x
0
)
:
(
y'
0
y
0
)
:
(
z'
0
z
0
)
*
*****
8. CM d v d cho nhau: ta chng minh
M d ,M ' d '
u ,u'
1
.MM '
0
vi
9. CM d ct
(
)
: Ta chng
minh:
aA + bB + cC 0
aA + bB + cC 0
10. CM d//
(
)
: Ta chng
minh
'
M
0
d M
0
(
)
aA + bB + cC 0
11. CM d
(
)
: Ta chng minh
Ch :
'
M
0
d M
0
(
)
* CM
(
)
(
'
)
ta chng
minh
AA' + BB' + CC ' 0
* CM d d '
ta chng minh u.u' 0
* CM d
(
)
ta chng minh a : b : c A : B : C .
72
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
* Chng minh A
(
x
A
; y
A
; z
A
)
,B ( x
B
; y
B
;
z
C
)
nm v 2 pha i vi
( ) : Ax + By + Cz + D 0 , ta chng
minh:
(
Ax
A
+ By
A
+ Cz
A
+ D
)(
Ax
B
+ By
B
+ Cz
B
+ D
)
< 0
73
NGUYN TUN KIT
(P ),(Q )
1 A ,(Q
(d ),(P )
1 A ,(P
A ,(d
d d , A
(
d
)
] ]
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
KHONG CCH V GC
1. Khong cch t im M n mt phng
(
P
)
: Ax + By + Cz + D 0
A.x
+ B.y + C.z + D
d
M ,
(
P
)
1
M M M
2 2 2
]
A + b + C
2. Khong cch gia hai mt phng song song (P)//(Q):
d d , A
(
P
)
] ]
3. Khong cch gia ng thng (d) v mt phng (P), vi (d)//(P):
d d , A
(
d
)
] ]
4. Khong cch t im A n ng thng (d): (khng c cng
thc tnh trong chng trnh chun, nhng c th tnh theo cc bc
sau y)
Vit phng trnh mt phng (P) qua A v vung gc ng thng
(d).
Tm giao im H ca (d) v (P)
- Khi
d AH
]
5. Khong cch gia hai ng thng song song
(
d
1
)
//
(
d
2
)
:
(
d
)
;
(
d
)
1 A ,
(
d
)
1
1
1 2 ] 2 ]
6. Tnh khong cch gia hai ng thng cho nhau
(
d
1
)
,
(
d
2
)
:
Vit phng trnh mt phng (P) cha
(
d
2
)
v song song
(
d
1
)
.
Tm M thuc
(
d
1
)
.
- Khi d
(
)
(
)
d
(
)
d
1
, d
2
1
M , P
1
7. Gc gia hai mp (P): A
1
x+B
1
y+C
1
z+D
1
=
0 v mp(Q): A
2
x+B
2
y+C
2
z+D
2
= 0
74
NGUYN TUN KIT
1 1 1 2 2 2
0
0 1
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
** **
n
1
.n
2
th cos =
*** =
n
1
. n
2
1
A
2
+ B
1
B
2
+ C
1
C
2
A
2
+ B
2
+ C
2
. A
2
+ B
2
+ C
2
Vi
(
(mp(Q),mp( P )
)
x x
0
+ at
z z + ct
v mt phng (P):
Ax+By+Cz+D
**
=
*
0
*
l
n .u
P d
a + bB + cC
sin=
**
*
=
2 2 2 2 2 2
n
P
. u
d
A + B + C . a + b + c
vi
(
(D ),
mp(P ))
x x
0
+ a
1
t
/ /
'
y y
0
+ b
2
t
/ /
z
z
0
th cos =
+ c
2
t
*
*
u
1
.u
2
*
* =
a
1
a
2
+ b
1
b
2
+
c
1
c
2
vi
u
1
. u
2
a
2
+ b
2
+
c
2
a
2
+ b
2
+ c
2
D
1 1 1 2 2 2
((
1
), ( D
2
) )
75
NGUYN TUN KIT
'
0
0
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
TM MT S IM C BIT
x x
0
+ at
1. Tm giao im M ca ng thng (d):
y y + bt v mt
phng
(P): Ax + By + Cz + D
0
z z + ct
Phng php:
- M
(
d
)
nn
M
(
x
0
+ at; y
0
+ bt; z
0
+ ct
)
(1)
- M
(
P
)
nn ta M phi tha mn phng trnh ca (P). Thay ta
ca M vo phng trnh (P) gii tm c t.
- Thay t va tm vo (1) ta tm c ta ca M.
2. Tm hnh chiu vung gc H ca M ln mt phng (P):
Phng php:
M
H
(P)
- Vit phng trnh ng thng
(d) qua M v vung gc vi mt
phng (P).
- Tm giao im H ca ng
thng
(d) v mt phng (P).
- H chnh l hnh chiu cn
tm.
3. Tm M i xng im M qua mt phng (P):
Phng php:
M
H
(P)
- Tm hnh chiu vung gc H ca M
ln mt phng (P)
- M i xng vi M qua mp(P)
H l trung im ca MM.
- p dng cng thc trung im ta
tm c ta M
M'
4. Tm hnh chiu vung gc H ca M ln ng thng (d):
76
NGUYN TUN KIT
*** ***
B
phng trnh:
'
AH .BD 0
***
***
1
***
BC ,BD .BH
0
C
]
77
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
MT S KIN THC B SUNG
CH 1: TAM THC BC HAI, PHNG
TRNH, BT PHNG TRNH BC 2
I. Tam thc bc hai:
1. N: Tam thc bc hai l biu thc c dng:
ax
2
+ bx + c , trong x
l bin s; a, b, c l cc s thc
a 0 .
Ch : + Ta thng t
f
(
x
)
ax
2
+ bx + c .
+ Nu b 0 th ta c tam thc bc hai dng
f
(
x
)
ax
2
+ c
+ Nu c 0
th ta c tam thc bc hai dng f
(
x
)
ax
2
+ bx
2. nh l v du ca tam thc bc hai: Cho tam thc bc hai
f
(
x
)
ax
2
+ bx + c
(
a 0
)
. Gi b
2
4ac . Khi :
a).
- Nu < 0 th a. f
(
x
)
> 0 , x
R
Bng xt du:
a>0
(tc l f
(
x
)
cng du vi
x
+
f(x)
+
a<0
x
+
f(x)
-
- Nu 0 th a. f ( x ) 0, x
R
(tc l f ( x ) cng du vi a
vi mi
x
b
,
2a
f
( x
) 0 x
b
)
2a
Bng xt du:
a>0
b
X
2a +
f(x)
+ 0 +
78
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
a<0
b
x
2a +
f(x)
- 0 -
- Nu > 0 th
f
(
x
)
c hai ngim phn
bit
x
1
, x
2
(
x
1
< x
2
)
v:
+ a. f
(
x
)
> 0, x
(
; x
1
)
(
x
2
; +
)
+ a. f
(
x
)
< 0, x
(
x
1
;
x
2
)
.
Bng xt du:
a>0
x
+
x
1
x
2
f(x) + 0
-
0 +
a<0
X
+
x
1
x
2
f(x) - 0
+
0 -
II. Phng trnh bc hai:
1. N: Phng trnh bc hai l mnh cha bin c dng
ax
2
+ bx + c 0
(
a 0
)
. Trong x l n s; a,b,c l cc s thc
bit.
2. Cch gii:
Gi b
2
4ac . Khi :
- Nu < 0 : phng trnh v nghim.
- Nu 0 : phng trnh c nghip kp x x
b
1 2
2a
- Nu > 0 : phng trnh c hai nghim phn bit
* Ch :
x
b
1
2a
, x
2
b
+
.
2a
- Nu h s b ca phng trnh l s chn, ta c cng thc
nghim thu gn nh sau:
Gi ' (b ')
2
ac
(trong b '
b
). Khi :
2
79
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
+ Nu ' < 0 : phng trnh v nghim.
+ Nu ' 0 : phng trnh c nghip
kp
x
1
x
2
b '
a
+ Nu > 0 : phng trnh c hai nghim phn bit
x
b ' '
,
x
b '+ '
.
1
a
2
a
- Nu hai h s a v c c du tri ngc nhau th phng trnh
bc hai lun c hai nghim phn bit.
- Nu h s b=0, phng trnh c dng:
ax
2
+ c 0 x
2
c
a
l x
1,2
+ Nu a, c tri du nhau th phng trnh c hai nghim
t
c
a
+ Nu a, c cng du nhau th phng trnh v nghim.
- Nu h s c=0, phng trnh c dng
x
1
0
ax
2
+ bx 0 x
(
ax + b
)
0
b
3. nh l Vit:
* Nu phng trnh bc hai
x
2
a
ax
2
+ bx + c 0 c hai nghim phn
bit
x
1
, x
2
th tng v tch ca hai nghim l:
x
+
x
b
1 2
a
'
P x x
c
1 2
a
- Hai s thc c tng bng S v tch bng P th hai s thc l
nghim ca phng trnh
* Ch :
x
2
Sx + P 0 .
- Nu tam thc bc hai
th c th vit li thnh
f
(
x
)
ax
2
+ bx + c c hai
nghim
f
(
x
)
a
(
x
x
1
) (
x x
2
)
.
x
1
, x
2
80
NGUYN TUN KIT
a
a
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
- Nu phng trnh bc hai ax
2
+ bx + c 0 c h s a,b,c tha
c
a + b + c
0
th phng trnh c hai nghim l: x
1
1, x
2
a
- Nu phng trnh bc hai ax
2
+ bx + c 0 c h s a,b,c tha
c
a b + c 0 th phng trnh c hai nghim
l:
x
1
1, x
2
a
4*. Xc nh du cc nghim s ca phng trnh bc 2:
ax
2
+ bx + c 0 :
- Phng trnh c hai nghim tri du
ac < 0
0
- Phng trnh c hai nghim phn bit cng
du
' c
> 0
a
b
>
0 '
c
> 0
a
b
<
0 '
n n1 1 0
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
CH 2: XT DU BIU THC
Xt du biu thc l mt bi ton trung gian gii nhiu bi
ton, c bit l gii cc bi ton bt phng trnh, h bt phng
trnh. Ngoi phng php hc chng trnh i s 10, ta c th s
dng phng php gii nhanh c trnh by sau y rt ngn thi
gian lm bi. V y l bi ton trung gian nn cch gii s khng
c trnh by trong bi ton, do ta khng cn quan tm n cch
chng minh phng php xt du ny (nhng c th dng kin thc
v gii hn chng minh d dng)
I. PHNG PHP:
1. Khi nim nghim bi ca phng trnh: S thc
x
0
c gi l
mt nghim bi k ca phng
trnh lp li k ln.
V d:
f
(
x
)
0
nu nh nghim x
0
c
VD1. Phng trnh
(
x
1
)
(
x
2
6x
+
5
)
0
x
1 0
x 1
1 . Khi s 1 gi l
x
2
6x + 5 0
x 5
mt nghim bi 2 ca phng trnh (cn gi l nghim kp)
x 1
VD2. Phng trnh
(
x 1
)
3
(
x
2
+ 4 x + 3
)
0
x 1 .
Trong
s 1 l nghim bi 3 ca phng trnh, v
x 1
(
x 1
)
3
0
(
x 1
) (
x 1
) (
x 1
)
0
x 1
x 3
x 1
2. Xt du biu thc f
(
x
)
l mt a thc c dng:
P
(
x
)
a x
n
+ a x
n
1
+ ... + a x +
a
(
a
n
0
)
(cc s hng ca P
(
x
)
c sp xp theo th t gim dn theo s m ca x)
83
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
- Tm cc nghim ca
P
(
x
)
, gi s cc nghim l
x
1
, x
2
,...,
x
n
v x
1
< x
2
< ... < x
n
(xp theo th t t nh n ln, nghim
bi ch vit 1 ln)
- Lp bng xt du:
+ L bng gm 2 dng v 2 ct,
+ in cc gi tr ca x l cc nghim ca
P
(
x
)
va tm
c trn v cc k hiu
n ln.
, + vo bng theo th t t nh
+ in du ca
P
(
x
)
vo bng theo quy tc:
* Trong khong cui cng bn phi ca
x
n
(nghim
ln nht) th
P
(
x
)
cng du vi h s ca x mang m cao nht trong
biu thc
P
(
x
)
(tc l cng du vi a
n
)
* Xen k du ca
P
(
x
)
v bn tri khi i qua cc
nghim ca P
(
x
)
nu nghim l nghim bi l, v gi nguyn du
khi i qua nghim bi chn ca
Bng xt du:
P
(
x
)
.
a
n
> 0 , gi
s
x
P ( x ) c nghim bi chn
l
x
n1
x
1
x
n 2
x
n1
x
n
+
P
(
x
)
0
+
0
-
0
-
0
+
a
n
< 0 , gi
s
P
(
x
)
c nghim bi chn
l
x
n1
x
x x
P
(
x
)
0
-
0
+
0
+
x
+
x
1 n 2 n1 n
0
-
3. Xt du biu thc dng tch ca cc a thc:
(
) (
) (
)
(
n n1
)(
m m
1
)
P x f x .g x a
n
x + a
n1
x
+ ... +
a
0
b
m
x + b
m 1
x
+ ... + b
0
- Tm nghim ca cc a thc f
(
x
)
, g
(
x
)
, gi s cc nghim
l
x
1
, x
2
,...,
x
n
v x
1
< x
2
< ... < x
n
(xp theo th t t nh n ln,
nghim bi ch vit 1 ln)
84
NGUYN TUN KIT
+ a x + b x
k k 1 0
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
tc:
- Lp bng xt du nh trn v in du ca P
(
x
)
theo nguyn
+ Trong khong cui cng bn phi ca
x
n
(nghim ln
nht) th P
(
x
)
cng du vi tch ca h s ca x c m cao nht trong
mi a thc
f
(
x
)
, g
(
x
)
(tc l cng du vi
tch
a
n
.b
m
)
+ Xen k du v bn tri khi x i qua nghim ca
P
(
x
)
nu l nghim bi l, v gi nguyn du nu x i qua nghim bi
chn ca P
(
x
)
4. Xt du ca biu thc dng hu t: (c bin s mu s)
P
(
x
)
f
(
x
)
.g
(
x
)
(
a
n
x
n n1
n
+ ... +
a
)(
b
m
x
m m 1
m
+
...
+
b
)
(trong
h
(
x
)
f
(
x
)
, g
(
x
)
, h
(
x
)
1 0 1 0
c x
k
+ c x
k
1
+ ... + c
l cc a thc theo bin s x, c xp theo
th t gim dn s m ca x)
- Tm nghim ca cc a thc
f
(
x
)
, g
(
x
)
, h
(
x
)
, gi s cc
nghim l
x
1
, x
2
,...,
x
n
v x
1
< x
2
< ... < x
n
(xp theo th t t nh
n
ln, nghim bi ch vit 1 ln v tnh lun nghim
ca
h
(
x
)
)
ca
- Lp bng xt du nh trn, nu l nghim mu th hng du
P
(
x
)
l du ||. in du theo nguyn tc:
+ Trong khong cui cng bn phi ca
x
n
(nghim ln
nht) th P
(
x
)
cng du vi tch ca h s ca x c m cao nht trong
mi a thc f
(
x
)
, g
(
x
)
, h
(
x
)
(tc l cng du vi tch a
n
.b
m
.c
k
)
+ Xen k du v bn tri khi x i qua nghim ca
P
(
x
)
nu l nghim bi l, v gi nguyn du nu x i qua nghim bi
chn ca
P
(
x
) (tnh
lun c nghim ca
h
(
x
)
)
Bng xt du:
a
n
.b
m
.c
k
> 0 , gi s c nghim bi chn
l
x
n1
, P
(
x
)
khng xc
nh ti
x
n
(tc x
n
l nghim ca mu)
85
NGUYN TUN KIT
x
x
x
P
(
x
)
0
-
0
+
0
+
x
x
1
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
x
x
x
n 2
x
n1 n
+
P
(
x
)
0
+
0
-
0
- || +
a
n
.b
m
.c
k
< 0 , gi s c nghim bi chn
l
x
n1
, P
(
x
)
khng xc
nh ti
x
n
(tc x
n
l nghim ca mu)
x
1 n 2 n1
+
n
|| -
II. CC V D:
Lp bng xt du cc biu thc sau:
a. f
(
x
)
x
3
8
b. f ( x )
(
x
2
3x + 2
) (
x
2
6x + 5
)
2
c. f
(
x
)
(
2
x
)
(
x
3
2x
2
+
3x
2
)
d. f
(
x
)
2x 3x + 1
Gii:
a. Ta c
(
x
2
4
)(
x
2
5x + 6
)
f
(
x
)
x
3
8 0
(
x 2
)
(
x
2
+ 2x + 4
)
0 x 2
Bng xt du: (h s ca
x
3
l 1>0)
x
2
+
f
(
x
) -
0
+
x 1
2
+
b. f
(
x
)
(
x
2
3x
+
2
)(
x
2
6x
+
5
)
x
3x 2 0 x 2
(x=1 l nghim bi 2)
Bng xt du:
x
2
6x + 5
0
x 1
x 5
(Tch cc h s ca x c m cao nht ca hai tam thc l 1.1>0)
x
1
f
(
x
) + 0 + 0 - 0 +
2 5
+
86
NGUYN TUN KIT
x
-2 1/2 1 2
f
(
x
) +
||
-
0
+
0
-
||
-
||
+
x
3
2x
2
+ 3x
x 2
x 2
(
x
1
)
(
x
2
x
+
2
)
0
x
3x
+
1
- 0 + 0 -
d. f
(
x
)
(
x
2
4
)(
x
2
5x + 6
)
Ta c:
x 1
*2x
2
3x + 1 0
1
x
2
*x
2
x 2
x 2
*x
2
5x
+
6
x 2
x 3
Bng xt du: (x=2 l nghim bi 2,
f
(
x
)
khng xc nh ti
x=-2;2;3, tch cc h s ca x m cao nht l 2.1.1>0)
3
+
87
NGUYN TUN KIT
+
( )
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
CH 3: GII HN V CC V GII HN TI V CC
CA HM S
1. Mt vi qui tc tm gii hn v cc:
Cc gii hn sau y c xt khi x x
0
(
x x
0
, x x
0
, x +, x
)
Qui tc nhn
lim f
(
x
)
lim g
(
x
)
L lim f
(
x
)
g
(
x
)
t L > 0 t
t L < 0
'
Qui tc chia
lim f
(
x
)
lim g
(
x
)
L
f
(
x
)
lim
g
(
x
)
L t 0
lim f
(
x
)
L lim g
(
x
)
Du ca g
(
x
)
lim
f ( x )
g
(
x
)
L > 0 0
+ +
L > 0 0
L < 0 0
+
L < 0 0
+
2. Mt s gii hn c bn:
a) lim x x
0
;
x x
0
b) lim c x
0
;
x x
0
lim x x
0
;
x x
+
0
lim c x
0
x x
+
0
lim x x
0
x x
0
lim c x
0
x x
0
c) lim x t d) lim c c e) lim
c
0
x t
f) lim
x +
x + ;
x t
lim
3
x t
x t
x t
x
g) lim x
k
+ ;
x +
lim x
2 k
+ ;
x
lim x
2k +1
k -
+
x
88
NGUYN TUN KIT
t
0
+
n n1 1 0
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
3. Mt s lu khi tm gii hn:
lim
x
x
0
a) Phng php xc nh du ca
f
( x
)
:
g
(
x
)
g
(
x
)
khi tm gii hn dng
Khi tnh gii hn ca hm s c dng
f
( x
)
y khi
g
(
x
)
x x
t
vi
x
0
l nghim ca a thc f
(
x
)
th ta cn xc
nh
0
. C th lm nh sau:
f
(
x
)
dn ti 0
+
hay
- Lp bng xt du ca
bng sau:
x
f ( x ) (lm ngoi nhp), gi s ta c
x
0
+
f
(
x
)
+ 0 -
- Xc nh du ca f
(
x
)
:
+ x x
0
(
x > x
0
)
th du ca f
(
x
)
l du pha bn
phi s 0 nm di
x
0
(theo bng trn l du - do
f
(
x
)
0
)
+ x x
0
(
x < x
0
)
th du ca f
(
x
)
l du pha bn
phi s 0 nm di
f
(
x
)
0
+
)
x
0
(theo bng trn l du + do
b) Phng php tm nhanh gii hn dng
lim
f ( x
)
a x
m
+ a x
m 1
+ ... + a x +
a
lim
m m 1 1 0
(trong f
(
x
)
, g
(
x
)
l
x t
g
(
x
)
x t
b x
n
+ b x
n
1
+ ... + b x + b
cc a thc c bc ln lt l m v n):
f
(
x
)
- Nu m < n : th
- Nu m n : th
lim
x t
g ( x
)
f
(
x
)
lim
x
t
g ( x
)
0
a
m
b
n
89
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
- Nu m > n : th lim
f ( x
)
t hoc lim
f ( x
)
' ty
x t
g
(
x
)
x t
g
(
x
)
theo bi ton (xc nh du da vo qui tc mc 1).
90
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
CH 4: O HM
1. nh ngha:
o hm hm s y f
(
x
)
ti
im
x
0
k hiu
l
f '
(
x
0
)
v
c nh ngha
f '
(
x
)
lim
f
(
x
0
+ x
)
f
(
x
0
)
lim
y
0
x 0
x
x 0
x
S x x x
0
c gi l s gia ca bin s ti
im
x
0
; s
y
im
f
(
x
0
+ x
)
f
(
x
0
)
gi l s gia ca hm s ng vi s gia
x
x
0
.
Ngoi ra ngi ta cn nh ngha theo cng thc sau:
ti
f ' (
x
0
) lim
x
x
0
f (
x )
f (
x
0
)
.
x x
0
2. ngha hnh hc ca o hm:
- o hm ca hm s
y f
(
x
)
ti im
x
0
l h s gc ca
tip tuyn ca th hm s ti im
M
0
(
x
0
; y
0
)
.
- Nu hm s
y f
(
x
)
c o hm ti im x
0
th tip tuyn
ca th hm s ti im M
0
(
x
0
; y
0
)
c phng trnh l:
y y
0
f '
(
x
0
) (
x
x
0
)
3. o hm ca hm s trn mt khong:
Hm s f gi l c o hm trn khong I nu n c o hm
f '
(
x
)
ti mi im x I .
4. Quy tc tnh o hm:
* Cc cng thc:
1)
(
x
n
)
'
nx
n
1
(
n -, n > 1
)
2)
(
c
)
' 0 (c l hng s)
1
_
1
3)
(
x
)
'
1 ;
'
2
x
,
x
4)
(
x
)
'
1
2 x
(
x > 0
)
91
NGUYN TUN KIT
v
v
v
2
v
2
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
5) Gi s u u
(
x
)
, v v
(
x
)
l cc hm s c o hm ti
im
x thuc khong xc nh, ta c:
(
u + v
)
' u '+ v '
(u v ) ' u ' v '
(u.v ) ' u ' v + uv '
u
_
'
u ' v uv '
,
(
k.u
)
'
k.u '
1
_
'
v
'
(
v
v
(
x
)
0
)
,
6) o hm ca hm hp: Nu hm s u g
(
x
)
c o hm ti
x l u '
x
v hm s y f
(
u
)
c o hm ti u
l
y '
u
th hm hp
y f
(
g
(
x
))
c o hm ti x
l:
y '
x
y '
u
.u '
x
7) o hm ca hm s lng gic:
Bng tm tt:
(sin x ) ' cos x
(cos x ) ' sin
x
1
(sin u ) ' u '.cos u
(cos u ) ' u '.sin
u u '
(
tan x
)
'
cos
2
x
(
tan u
)
'
cos
2
u
(cot x ) '
1
sin
2
x
(cot u ) '
u '
sin
2
u
8) Mt s cng thc khc:
y
ax + b
y '
cx + d
ax
2
+
bx
+
c
ad bc
(cx + d )
2
amx
2
+ 2anx +
b c
m n
y y '
mx + n
(
mx + n
)
2
92
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
a b
x
2
+
2
a c
x
+
b c
ax
2
+ bx + c a ' b '
y y '
a ' c ' b ' c '
a ' x
2
+ b ' x +
c '
(
a ' x
2
+ b ' x + c '
)
2
5. o hm cp 2:
Cho hm s
y f
(
x
)
c o hm l f '
(
x
)
, khi o hm
cp hai ca hm s k hiu l y "
(
f ' ( x ))
'
93
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
CH 5:CNG THC LNG GIC V
PHNG TRNH LNG GIC
I. Cng thc lc gic:
1. T s lng gic ca mt s gc cn nh:
Gc
0
0
30
0
45
0
60
0
90
0
120
0
135
0
150
0
180
0
0
6
4
3
2
2
3
3
4
5
6
sin 0
1
2
2
2
3
2
1
3
2
2
2
1
2
0
cos 1
3
2
2
2
1
2
0
1
2
2
2
3
2
1
tan 0
1
3
1
3 ||
3
1
1
3
0
cot
||
3
1
1
3
0
1
3
1 3 ||
* Cng thc lng gic c bn:
sin
2
x + cos
2
x
1
tan x.cot x 1
1
cos
2
x
1 + tan
2
x
1
sin
2
x
1 + cot
2
x
tan x
sin x
cos x
cot x
cos x
sin x
2. Cng thc bin i tch thnh tng:
cos a. cos b
1
[cos(a b) + cos(a + b)]
2
sin a.sin b
1
[cos(a b) cos(a + b)]
2
sin a.cos b
1
[sin(a b) + sin(a + b)]
2
94
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
3. Cng thc bin i tng thnh tch:
cos a + cos b 2 cos
a
+
b
. cos
a
b
2 2
cos a cos b 2 sin
a
+
b
.sin
a
b
2 2
sin a + sin b 2 sin
a
+
b
.cos
a
b
2 2
sin a sin b 2 cos
a
+
b
.sin
a
b
2 2
4.Cng thc nhn i:
cos 2a cos
2
a sin
2
a 2 cos
2
a 1 1 2 sin
2
a
sin 2a 2 sin a cos a
tan 2a
2 tan
a
(a
+
k
, a
+
k
, k
)
1 tan
2
a 2 2 2
5. Cng thc nhn ba:
sin 3a 3sin a 4 sin
3
a
cos 3a 4 cos
3
a 3 cos a
6. Cng thc h bc:
95
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
cos
2
a
cos 2a
+
1
2
sin
2
a
1
cos 2a
2
tan
2
a
1
cos 2a
1 + cos
2a
sin
3
a
3 sin a
sin 3a
4
cos
3
a
3 cos a
+
cos 3a
4
7. Cng thc cng:
sin(a + b) sin a cos b + cos a sin
b
sin(a b) sin a cos b cos a sin
b cos(a + b) cos a cos b sin a
sin b cos(a b) cos a cos b + sin
a sin b
Ngoi ra ta cng c cng thc sau vi mt s iu kin:
tan(a b)
tan(a + b)
tan a tan
b
1 + tan a. tan
b
tan a + tan
b
1 tan a. tan
b
(*)
(**)
(*) c iu kin: a
+
k , b
+
k , a
+
k
(**) c iu kin:
2 2 2
a
+ k , b
+ k , a + b
+
k
2 2 2
8. Cng thc tnh tana, cosa, sina theo t tan
a
:
2
96
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
sin a
cos a
tan a
2t
1 + t
2
1 t
2
1 + t
2
2t
1 t
2
, a
2
+ k
9. Cng thc lin h gia 2 gc b nhau, ph nhau, i nhau v hn
km nhau 1 gc hoc
:
2
9.1. Hai gc b nhau:
sin( a) sin a
cos( a) cos a
tan( a) tan a
cot( a) cot a
9.2. Hai gc ph nhau:
sin(
a) cos a
2
cos(
a) sin a
2
tan(
a) cot a
2
cot(
a) tan a
2
9.3. Hai gc i nhau:
sin(a) sin a
cos(a) cos a
tan(a) tan
a cot(a)
cot a
97
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
9.4 Hai gc hn km nhau
:
2
sin(a +
) cos
a
2
cos(a +
) sin
a
2
tan(a +
) tan
a
2
cot(a +
) cot
a
2
9.5 Hai gc hn km nhau :
sin(a + ) sin a
cos(a + ) cos
a tan(a + ) tan
a cot(a + ) cot
a
9.6. Mt s cng thc c bit:
sin x + cos x
2 sin( x
+
)
2 cos
x
_
4
4
sin x cos x
2 sin( x
,
2 cos
x
+
_
4
4
cos x sin x
,
2 cos
x
+
_
,
III. Phng trnh lng gic:
1. Phng trnh c bn:
98
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
u v + k
2
*sinu sinv
u v + k 2
*cosu cosv u tv + k 2
*tanu
tanv
v
+
k
+
k
2
,
*cotu cotv u v + k
(
u k
)
2. Phng trnh ng cp i vi sinx v cosx:
Cc phng trnh lng gic
* asin
2
x + bsinx.cosx + c.cos
2
x +d= 0 (1)
* a sin
3
x + b sin
2
xcos x + c sin xcos
2
x + d cos
3
x + msin x + ncos x
0 (2)
* asin
4
x + bsin
3
x.cosx + csin
2
x.cos
2
x + dsinx.cos
3
x + ecos
4
x = 0 (3)
gi l phng trnh ng cp bc 2, 3, 4 i vi sinx v cosx.
- Kim tra cosx=0 c l nghim khng?
- Vi cosx 0, chia hai v ca phng trnh (1), (2), (3) theo th t
cho cos
2
x, cos
3
x, cos
4
x a phng trnh cho v phng trnh mi
vi n t=tanx v ta d dng gii cc phng trnh ny.
3. Phng trnh bc nht i vi sinx v cosx:
* sinx + bcosx + c = 0 (1), a
2
+ b
2
0 phng trnh (1) c nghim
a2 + b2 - c2 0
C ba cch gii loi phng trnh ny :
Cch 1: Gi s a 0
(1) sin x +
b
cos x +
c
0
a a
Cch 2: t : tan
b
a
(2) sin x + tan cos x +
c
0
a
Ta d dng gii phng trnh ny.
- t :
(2)
sin( x + )
c
cos
a
99
NGUYN TUN KIT
b
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
tan
x
t
2
2t 1
t
2
(1) a + b + c 0
1 + t
2
1 + t
2
Gii phng trnh bc hai i vi t, d dng gii c phng trnh (1).
Cch 3: Do a
2
+ b
2
0 , chia hai v ca phng trnh
cho
a
2
+ b
2
:
(1)
t :
a
a
2
+ b
2
sin x +
b
a
2
+
b
2
cos x
c
a
2
+
b
2
a
a
2
+ b
2
'
a
2
+
b
2
sin
cos
(1) sin( x + )
Ch : Ta lun c :
| a sin x + b sin x |
c
a
2
+ b
2
a
2
+ b
2
(y l phng trnh c bn).
Du "=" xy ra khi v ch khi sin(x + a) = 1.
4. Phng trnh i xng i vi sinx v cosx:
a(sinx + cosx) + bsinxcosx = c (1) (a, b, c l hng s)
Gii phng trnh (1) bng cch t :
sinx + cosx = t , | t | 2
a (1) v phng trnh
bt
2
+ 2at (b + 2c) 0 . Gii phng trnh (2) vi | t | 2 .
5. Phng trnh lng gic s dng nhiu n php bin i lng
gic:
y l dng ton ch yu trong cc k thi H-C, cch gii ch
yu l s dng cc php bin i lng gic thng dng a
phng trnh v mt trong cc dng trn hoc dng phng trnh tch
m mi tha s l mt phng trnh c bn gii gii.
100
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
Trong qu trnh bin i cn ch trnh s dng hai php
bin i tri ngc nhau, v ch quan st rt ngn thi gian v cc
bc gii, mun th cn nm tht vng cc cng thc lng gic,
nht l nhng cng thc c bit thng hay dng.
101
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
PH LC
Mt s gi c th v cch hc mn ton chun b cho cc k
thi
TNPT v tuyn sinh vo cc trng H
- Sau khi nghe ging trn lp cn c li ngay v thc hin cc bi
tp n gin hiu bi v ghi nh cc cng thc, tnh cht cn
thit. Khng phi ch c hiu m phi ch ng lm cc bi tp p
dng ti khi thnh thc. Ln hc th hai l lm cc bi tp kh hn,
hy c gng suy ngh tm ra cch gii v ch nn c cc hng
dn khi lm ht cch nhng khng t gii c. Ln hc th ba l
h thng li bi v lm b sung cc bi tp m trc ta cha gii
c.
- Sau khi hc xong mt chng (gm nhiu bi), nn thu xp thi gi
lm cc bi tp mang tnh tng hp kin thc ca ton chng.
y l c hi tt tp luyn cch huy ng kin thc lin quan cn
thit gii cc bi tp tng t nh cc cu hi trong thi sau ny,
ng thi cng l dp pht hin nhng thiu st trong kin thc cng
nhng sai lm m ta hay mc phi. Vic gii ngay bi tp ca tng
bi vi luyn gii cc ton tng hp c nhng khc bit rt ln
nn cc em cn phi tp luyn tch ly kinh nghim.
- Cn c trc bi s nghe ging trn lp. Vic lm ny rt cn thit
v nh ta bit mt s khi nim, mt s nh ngha ng thi
bit c phn no kh trong bi tp trung ch , nh d dng
nm vng ni dung bi ging ngay ti lp.
- Thi H mn ton ngoi ni dung ch yu trong chng trnh lp
12 cn c cc cu hi lin quan n cc vn hc trong chng
trnh lp 10, lp 11 nh bt ng thc, phng trnh, bt phng
trnh, h phng trnh v cc bi ton v lng gic. Do th sinh
cn c k hoch n tp mt cch h thng cc kin thc nu trn.
Theo ti, cch hc hp l vo cc ngy cn thi l gim cng
, ch yu l c li, xem li v h thng cc ni dung c
hc. Cn ch vo cc sai lm m mnh hay mc phi, cn xem k cc
cng
102
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
thc m ta nh khng chc chn. Cn m bo c sc kho tt nht
trc khi d thi. Cn tp thc dy sm vo bui sng (t thc dy
s sng khoi v c trng thi tm l tt hn b gi dy).
Khi nhn c thi cn c tht k phn nh u l cc
cu hi quen thuc v d thc hin (u tin gii trc), cn cc cu
hi kh s gii quyt sau. Th t cc cu hi c gii l theo kh
nng gii quyt ca th sinh, khng nn b l thuc vo th t trong
bi. C th nh gi mt cu hi no l d v lm vo giy thi
nhng khi lm mi thy kh th nn dt khot chuyn qua cu khc
gii c d dng, sau cn thi gian th quay li gii tip cu kh
y. Trong khi thi khng nn lm qu vi v cu d ( ri c sai st
ng tic) v ng sm chu thua cu kh. Hy tn dng thi gian thi
d li cc cu lm mt cch cn thn v tp trung cao tm ra
cch gii cc cu kh cn li.
(TS Nguyn Cam, khoa Ton - Tin H S phm TP.HCM)
lm bi thi H t im cao
Thc hin nguyn l 3
Nguyn l ny c c ng v theo th t: "ng - -
p".
ng chin lc lm bi: Thc hin theo chin thut: "Ht
nc vc n xng", tc l cu quen thuc hoc d lm trc, cu kh
lm sau. Nu cu kh th b qua, khng lm ra hoc lm sai th
nguy c trt H khng ln (bn ch thua rt t ngi lm c cu
kh), nhng nu cu d m khng gii c, lm sai, lm khng n
ni n chn th bn rt d trt (v bn s thua hng vn ngi lm
c cu d). ng p s: Nu bi lm c p s ng, b cc n th
gio vin chm ln 1 c th cho im ti a v nh k hiu d
thng nht im vi gio vin chm ln 2. Nu p s sai th thng
gio vin s tm im sai gn nht chm cho nhanh. V vy ng
p s l rt quan trng, thm ch c nhiu ngi lp lun cha chnh
xc nhng vn c im ti a. ng chng trnh SGK: Lm ng
p s nhng bn phi dng kin thc hc trong chng trnh SGK.
ng thi gian: C nhiu TS khng bit phn b thi gian, trnh by
qu cn thn dn n c cu
103
NGUYN TUN KIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
gii xong trn giy nhp nhng ht thi gian vit vo bi thi.
Cng c nhiu TS lm bi nhanh nhng khng xem li bi k nn b
mt im ng tic.
cc cu hi: TS cn iu tit thi gian lm ht cc cu
hi theo trnh t t d n kh, trnh tn qu nhiu thi gian cho
mt cu hi khng cn gi suy ngh cu khc. Trnh by y :
Do thang im chi tit n 0,25 nn nhng bi c lp lun y s
d t im ti a.
Tm li gii p: Khi gp mt bi ton, bn cn u tin cch
gii c bn x l nhanh m khng nn loay hoay mt thi gian tm
cch gii p. Tuy nhin mt s bi ton ng cp li cn n li gii
thng minh, ngn gn. Trnh by p: Mc d trong mn Ton yu t
p b xem nh hn rt nhiu so vi yu t ng, nhng nu 2 bi thi
c ni dung tng t nhau th bi trnh by p d c im cao
hn t 0,5 n 1 im.
(Trn Phng Ging vin mn Ton, Trung tm H tr pht trin ti
nng, Lin hip Cc hi khoa hc - k thut Vit Nam)
104
NGUYN TUN KIT