TNG KT CC CCH GII BI TON ST HAY GP

BI TON:
Mt phoi bo St c khi lng m lu ngoi khng kh b oxi ha thnh hn hp A gm Fe, FeO, Fe3O4, Fe2O3 c khi lng 12gam. Cho A tan hon ton trong HNO3 sinh ra 2,24 lt kh NO duy nht ( iu kin tiu chun). Tm gi tr ca m?

Phm Ngc Dng

CC CCH GII:
Cc phng trnh phn ng xy ra trong bi: Khi cho Fe tc dng vi O2:

2Fe + O2 2FeO 3Fe + 2O2 Fe3O4 4Fe + 3O2 2Fe2O3 3FeO + 10HNO3 3Fe(NO3)3 + NO + 5H2O 3Fe3O4 + 28HNO3 9Fe(NO3)3 + NO + 14H2O Fe2O3 + 6HNO3 2Fe(NO3)3 + 3H2O * Bi ton ny theo mt s thy c gio th c khong 18 cch gii khc nhau. Nhng y, ti ch trnh by mt s cch ngn gn c bit gip cc em khi bi ton c chuyn sang bi trc nghim. LOI 1: P DNG CC PHNG PHP BO TON CCH 1.1: p dng phng php bo ton khi lng. Cho hn hp A phn ng vi dung dch HNO3, theo nh lut bo ton khi lng, ta c:
Khi cho hn hp A tc dng vi HNO3: Fe + 4HNO3 Fe(NO3)3 + NO + 2H2O

mA + mHNO = mFe (NO ) + mNO + mH

3 3 3

2O

(1)

Trong , s mol cc cht ln lt l. m n Fe( NO3 )3 = n Fe = 56 n HNO3 to ra NO = 0,1 mol v n HNO3 to ra Fe(NO3)3 = 3 n Fe( NO3 )3 = 3m 1 n H2 O = n HNO3 phn ng 56 2 Tnh khi lng cc cht v thay vo (1), ta c. n HNO3 phn ng = 0,1 + 3m m 1 3m ) x 63 = x 242 + 0,1 x 30 + (0,1 + ) x 18 56 56 2 56 Gii ra ta c m = 10,08gam 12 + (0,1 + CCH 1.2: Phng php bo ton in tch kt hp vi phng php trung bnh. Gi cng thc chung ca c hn hp A l Fe x O y , phng trnh ion ca phn ng l. Fe x O y + (4 + 2 y ) H+ + NO3 x Fe3+ + NO + (2 + y ) H2O Bo ton in tch hai v phn ng, ta c: 4 + 2 y - 1 = 3 x 3 x - 2 y = 3 V theo phn ng th: n Fex Oy = nNO = 0,1 mol = 3m 56

(2) (3)

12 56x + 16y = 120 56x + 16y

Gii h hai phng trnh (2) v (3), ta c: x = 1,8 v y = 1,2 1

Phm Ngc Dng

Do , khi lng Fe ban u l: m = 56 x 1,8 x 0,1 = 10,08gam CCH 1.3: Phng php bo ton electron (xem li phn bi ging trn lp s k hn) bi ton ny, cht nhng e l Fe, cht nhn e l O2 v N+5 trong HNO3 Fe 3e Fe3+ O + 2e O-2 N+5 + 3e N+2 Ta c phng trnh bo ton e 2, 24 m 12 m x3 = x2 + x 3 m = 10,08gam 22, 4 56 16 LOI 2: S DNG CC PHNG PHP TRUNG BNH. CCH 2.1: Ha tr trung bnh kt hp vi bo ton electron Gi ha tr trung bnh ca Fe trong c hn hp A l n , khi , cng thc ca A l Fe 2 O n p dng nh lut bo ton eclectron cho phn ng ca A vi HNO3, ta c: 2 Fe + n - 2(3 - n )e 2Fe+3 N+5 + 3e N+2 12x2 4 n = Ta c phng trnh: x (3 - n ) = 0,1 x 3 56x2 + 16n 3 12 4 Vy A c CTPT trung bnh l: Fe2 O 4 3 nFe = x 2 = 0,18 mol 56x2 + x16 3 Gii ra ta c: m = 10,08gam CCH 2.2: Cng thc phn t trung bnh kt hp vi bo ton electron Gi cng thc phn t trung bnh ca c hn hp A l. Fe x O y p dng nh lut bo ton electron cho phn ng ca A vi HNO3, ta c: +2y +3 xFe x - (3 x - 2 y )e xFe N+5 + 3e N+2 12 x 3 Ta c phng trnh: x (3 x - 2 y ) = 0,1 x 3 = 56x + 16y y 2 Vy cng thc trung bnh l Fe3O2 12 Ta c: M Fe3O2 = 200 nFe = x 3 = 0,18 mol mFe = 56 x 0,18 = 10,08gam 200 * Thc ra, cc cng thc Fe3O2 hay Fe2 O 4 u l cc cng thc gi nh, mang tnh
3

cht quy i m khng nh hng n kt qu ca bi ton.

LOI 3: PHNG PHP QUY I CCH 3.1: Quy i cng thc phn t. C rt nhiu cch quy i CTPT cc oxit Fe, v thc t, kt qu quy i no cng ch l mt gi nh v khng nh hng n kt qu bi ton. Do hn hp A phn ng vi HNO3 th ch c Fe cho nhiu electron nht v Fe2O3 khng cho electron, nn cch n gin nht l quy i hn hp A thnh Fe v Fe2O3 p dng nh lut bo ton electron cho phn ng ca A vi HNO3, ta c: Fe0 - 3e Fe3+ N+5 + 3e N+2 2

12 56x0,1 = 0,04 mol 160 T , d dng c kt qu: m = 56 (0,1 + 2x0,04) = 10,08gam CCH 3.2: Phng php quy i nguyn t. Hn hp A gm Fe v cc oxit st ca n c th quy i thnh mt hn hp ch gm nguyn t Fe v O c s mol tng ng l x v y mol p dng nh lut bo ton electron cho phn ng ca A vi HNO3, ta c: Fe0 - 3e Fe3+ O0 + 2e O-2 N+5 + 3e N+2 Do , ta c h phng trnh. 56x + 16y = 12 x = 0,12 m = 56 x 0,18 = 10,08gam Fe 3x = 2y + 0,3 y = 0,18 CCH 3.3: Phng php quy i tc nhn oxi ha Qu trnh oxi ha t Fe t Fe0 Fe+3 c th c s ha li nh sau: Fe Fe3+ + O2 A + O2 + HNO V kt qu oxi ha Fe theo 2 con ng u nh 3 nhau, do , ta c th quy i 2 bc oxi ha trong bi ton thnh mt qu trnh oxi ha duy nht bng O2 0,3 mol electron m N+5 nhn tr thnh do O2 nhn, v do sn phm phn ng cui cng l Fe2O3 c khi lng: Do , nFe = nNO = 0,1 mol v n Fe2O3 = 0,3 14, 4 = 14,4gam m = 56 x 2 x = 10,08gam 2 160 Phng php quy i l phng php rt hay v ph hp gii quyt nhanh nhng bi ton loi ny. Khi vn dng phng php ny cn lu l vic vn dng c th rt linh hot nhng nguyn tc chung phi c m bo, l s bo ton nguyn t, bo ton electron, ca hn hp mi so vi hn hp c quy i. * Ch : Phng php quy i l mt gi nh hnh thc c p t, do , ta c th thay i cc phng n quy i m khng nh hng n kt qu bi ton. i vi cch 3.1 ta c th quy i hn hp A l hn hp ca (Fe v FeO), (Fe v Fe 3O4), (FeO v Fe2O3) Mc d trong mt vi trng hp kt qu ca mt trong hai gi tr c th m, nhng iu l s b tr cn thit v kt qu cui cng ca bi ton vn c m bo. LOI 4: DNG CNG THC TNH NHANH i vi bi ton loi ny ta lun lun c cng thc (xem thm: Phng php s dng cng thc kinh nghim thuc phn: Phng php gii ton ha). m Fe2O3 = 12 + 16 x m Fe = 0,7.mhh + 5,6ne = 0,7. 12 + 5,6. 0,3 = 10,08gam * Trong ne l s mol electron nhn vo ca N+5 to thnh NO

Phm Ngc Dng