Bao Cao Thi Truong CA Phe

I HC NGOI THNG ---X
W---
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut ch bin xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y
Sinh vin: Trn Phc Long Lp: Anh 6 K38 KTNT Gio vin hng dn: T Trng Nghip
12/2003
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y
LI M U
rong nhng nm qua, c ph lun gi vai tr l mt trong s t nhng mt hng trng yu ca nn kinh t quc dn. Hng nm, c ph ng
gp ti 10% vo tng kim ngch xut khu ca c nc. Vi tm quan
trng ca mnh, c ph c xp vo danh sch 10 mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam v c chn l mt trong nhng mt hng trng im cn pht huy trong giai on 2005-2010. Cng nh nhiu mt hng nng sn khc, hot ng sn xut v xut khu c ph ph thuc nhiu vo cc yu t khch quan nh thi tit, kh hu v s bp bnh, khng n nh lun l c tnh c hu ca th trng ny. Ch trong mt thp k qua, th trng c ph th gii tri qua ti ba t bin ng mnh, y l cuc khng hong tha nin v 1994/1995, cn st c ph nin v 1997/1998 v cuc khng hong va qua, trong t bin ng mi y c coi l nghim trng nht. n nay, tri qua nhng ngy gi c ph xung ti mc k lc, thp nht trong vng 30 nm tr li y, chng ta mi thc s cm thy c s tn ph d di ca cuc khng hong ny. Tuy nhin, mc thit hi i vi mi nc l khc nhau tu thuc vo s ch ng ca nc vo th trng c ph th gii. C th ni, Vit Nam l mt trong nhng nc chu hu qu nng n nht do tnh ph thuc ca ngnh c ph Vit Nam vo th trng th gii rt cao, c ti 98% sn lng l dnh cho xut khu. Bn cnh cn do nhng yu km trong hot ng ca ngnh vn tn ti t trc ti nay: c ph pht trin t khng theo quy hoch, khu cht lng v ch bin cha c ch trng, cha nhn thc c tm quan trng ca vic qung b c ph Vit Nam ra th trng th gii v xy dng thng hiu cho c ph Vit Nam. y mi chnh l nguyn nhn su xa ca vn v nhng bin ng ca
Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 1
th trng c ph th gii va qua ch l mt nguyn nhn khch quan v l git nc y lm trn ly. Vi nhng l do nu trn, tc gi chn vit Kho lun tt nghip vi ti Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y. Ni dung kho lun tt nghip gm 3 chng sau : Chng I: Khi qut v th trng c ph th gii. Chng II: Tnh hnh sn xut, ch bin v xut khu mt hng c ph trong nhng nm gn y. Chng III: Phng hng v nhng bin php ch yu nhm nng cao hiu qu sn xut, ch bin v xut khu c ph ca Vit Nam thi gian ti. thc hin kho lun vi ni dung trn, tc gi s dng cc phng php nghin cu sau gii quyt cc yu cu m ti t ra : - Phng php duy vt bin chng, duy vt lch s - Phng php phn tch, tng hp. - Phng php thng k, i chiu, so snh... Tc gi xin trn trng cm n cc c ch, anh ch trong V K hoch thng k - B nng nghip v pht trin nng thn, Trung tm thng tin Thng mi B Thng mi, th vin quc gia, phng th vin - Vin kinh t th gii cng nh cc thy c v anh ch trong khoa Kinh t Ngoi thng, th vin trng i hc Ngoi Thng nhit tnh cung cp ti liu v s liu lin quan, v xin c bit cm n thy gio T Trng Nghip, ngi trc tip hng dn tc gi trong qu trnh chn ti, nh hng ti liu v hon thin kho lun./.
i hc Ngoi Thng, thng 12-2003 Sinh vin thc hin Trn Phc Long . Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 2
CHNG I KHI QUT V TH TRNG C PH TH GII

I. GII THIU VI NT V CY C PH
1. Lch s cy c ph
Cch y khong 1000 nm, mt ngi du mc Ethipi ngu nhin pht hin ra hng v tuyt vi ca 1 cy l mc lng Capfa gn th Ethipi. n gia sc ca ng sau khi n xong nhng cy ny bng ti tnh v khng chu ch la vo bi tr m, thy vy, ng nm th v cm thy rt sng khoi, tnh to v t tri cy tr thnh ung cho con ngi. T th k VI, c ph khng ch c ngi Ethipi dng m do tc dng kch thch mnh m m thi c coi l hin tng thn k, cy c ph c lan c sang Yemen, cc nc khc Trung Cn ng v nhanh chng vt bin sang ARp (Arabica) do c loi c ph tn l Arabica. Th k XVI cc nh bun nc cng ha Vernize nhp khu c ph vo Chu u, nh vt du loang, c ph lan sang Chu , Chu i Dng. Ging c ph Arabica do ngi H Lan a vo Xrilanca, Clmbia v Java (Innxia) nm 1670. Cui th k XVII, cy c ph tm c ch ng vng chc trn th gii.
2. Cc loi c ph
Vn cn nhiu tranh ci v s lng loi c ph, ngi ta ni rng c th c t 25100 loi c ph trn th gii nhng nhng loi quan trng nht l: - C ph ch (Coffee Arrabica L): Loi ny chim 65 % s lng c ph sn xut trn th gii - C ph vi (Coffee canephora pirre): Loi ny chim 35% lng c ph sn xut trn th gii - C ph mt (Excelsa) pht hin u tin nm 1902 Ubangui Chari nn thng c gi l c ph Chari. Do c v m nn ngi ta thng trn vi c ph ch to ra v thm hn.
3. ch li ca cy c ph
Cy c ph c dng trong y hc, trong cng nghip thc phm. C ph cn to ra cng n vic lm, gp phn bo v mi trng. c bit cy c ph em li ngun thu nhp ln. Hin nay kim ngch xut khu c ph th gii khong 10 t USD/nm.
Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT
^ 3
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y II. TNH HNH SN XUT V TIU TH C PH TH GII Trong vi thp k qua sn xut c ph th gii tng gim tht thng, nhng nhn chung c xu hng tng ln (biu 1). S bin ng tt c cc kha cnh ca sn xut l sn lng, din tch, canh tc v nng sut u khng ging nhau.
1. Din tch
Din tch trng c ph th gii t nm 1990 n 2002 tng trung bnh l 0,1%/nm, t 14.593.940 ha nm 2002. Din tch trng c ph cc khu vc khc nhau trn th gii tng gim khng ng u. Trong khi din tch trng c ph ca khu vc Chu - Thi Bnh Dng tng trung bnh l 2,8%/nm th din tch trng c ph nhng nc khc li gim 0,3% (tnh t 1990 n 2002).
2. Nng sut
Tri vi vic gia tng v din tch, nng sut trng c ph trn th gii li c xu hng gim xung, gim 0,2%/nm. Nu nh nng sut c ph ca th gii nm 1990 t trung bnh l 580kg/ha th nng sut nm 2002 ch t 553kg/ha. Tt nhin nng sut trng c ph trong thi gian qua khng gim tt c cc nc chng hn cc nc Chu - Thi Bnh Dng nng sut c ph khng nhng khng gim m li cn tng ln trung bnh 0,4%/nm.
3. Sn lng
Sn xut c ph th gii tng ln. Qua bng tng kt sn lng c ph th gii (biu 1) trong thi gian l 42 nm ca cc nh phn tch kinh t ca B Nng nghip M, ta thy rng sn lng c ph v 2001/2002 l 118,8 triu bao, tng 51 triu bao tng ng vi 77% so vi nm 1960/1961. Trung bnh mi nm tng 1,2 triu bao hay ni cch khc l 1,83%/nm. Tuy nhin sn lng tng khng u cc nm. Sn lng thp nht l 53 triu bao/nm (1964/1965) v mc cao nht l 118,8 triu bao/nm (2001/2002 nin v nm ngoi). Nhn chung sn lng tng t nm 1976/1977 n nay. Sn lng thp vo u nhng nm 1960 v nm 1975 do sng mui. T nm 1987/1988 n nay sn xut c ph cng tng gim tht thng nhng nhn chung l c xu hng tng ln v sn lng. (Chi tit xin xem ti ph lc 1) Sn xut c ph tp trung ch yu cc nc ang pht trin: Chim hn 90% sn lng ca c ph th gii, cc nc pht trin sn xut vi khi lng rt nh v ch yu nhp khu tiu dng. Chu M la tinh l khu vc trng c ph ln nht th gii, trong Braxin c sn lng ng u th gii. Trc chin tranh th gii ln th II, sn xut c ph ca Braxin chim 80% sn lng ca c th gii, nhng nm sau ny do nhiu nc Chu , Chu Phi y mnh sn xut nn hin nay sn lng c ph ca Braxin ch chim khong 30% sn lng th gii. Tnh t thng 9/2002 Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 4
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y n thng 8/2003, sn xut c ph ca Braxin t 27,7 triu bao, chim t trng 31,5% trong tng sn lng c ph th gii. Sn lng c ph ca cc nc Chu , Chu Phi tng ng k v tng dn t trng so vi sn lng th gii. Hin nay nhiu nc ch trng n sn xut c ph ha tan xut khu. Tm li, v sn xut c ph th gii nhn chung trong thi gian gn y c xu hng tng ln v sn lng v din tch, c bit khu vc Chu v Chu Phi. Nhiu nc trn th gii i vo sn xut c ph ha tan xut khu. C ph ch vn chim u th trong tng sn lng c ph th gii ( chng 70%). Tuy nhin, nng sut c ph th gii c xu hng gim xung.
4. Tnh hnh tiu th c ph

C ph l mt mt hng bun bn c gi tr kim ngch ln th 2 ca th gii ang pht trin sau du m. C ph c trng v xut khu cc nc ang pht trin thuc vnh ai nhit i v nhit i, phn ln sn phm c nhp khu v tiu th cc nc cng nghip pht trin. Nm 1922 tng lng c ph tiu th trn th gii l 31,2 triu bao th 80 nm sau lng tiu th ln n 112,4 triu bao (2002) tng n 3,6 ln. Trong nhng nm gn y lng c ph c tiu th trn th gii tng bnh qun mi nm 1%. Gn 75% lng c ph c tiu th cc nc pht trin. S tng trng tiu th c ph l kh n nh. 4.1. Tiu th c ph cc nc nhp khu thnh vin ICO Bng 4: Tiu th c ph cc nc nhp khu thnh vin ICO n v: triu bao
^ 5
Nin v/ Th trng Tng s M ECP Php c Italia o Ty Ban Nha H Lan Thu in Nht Bn Nc khc 19951996 60,177 18,111 34,528 5,611 10,204 4,428 2,384 2,943 2,512 1,528 5,800 1,718 19961997 61,380 18,255 35,681 5,445 10,657 4,780 2,558 2,095 2,301 1,633 5,587 1,957 19971998 61,420 18,077 35,436 5,432 10,064 4,837 2,737 2,820 2,713 1,703 6,110 1,797 19981999 57,929 17,457 32,904 5,085 10,641 4,656 2,178 2,684 2,306 1,629 5,975 1,593 19992000 58,557 17,758 33,972 5,402 9,032 4,824 2,426 2,828 2,265 1,124 5,951 1,576 20002001 61,380 18,468 35,033 5,625 10,270 4,852 2,372 3,139 2,549 1,418 6,265 1,612 20012002 59,386 17,897 33,297 5,449 9,513 4,654 2,922 2,803 2,496 1,333 5,953 1,659
Ngun: ICO, coffee statistics (9/2003) Trong 21 nc nhp khu thnh vin ICO th M l nc tiu th c ph ln nht v n nh t 17,5-18 triu bao/nm, chim 30% th trng c ph th gii, nhng cng ch t bnh qun 4kg/ngi/nm, cn thp hn so vi cc nc Chu u. Cc nc EU c ph l ung thng dng, chim khong 20% th trng ung, tiu th c ph hng nm t 33-35 triu bao, chim 57-58% th trng th gii. Nht Bn l nc tiu th c ph ln nht Chu , vi mc tiu th 6 triu bao/nm. Cc nc ang pht trin lng tiu th tng ln ng k l do iu kin kinh t c ci thin. 4.2. Tiu th c ph cc nc sn xut. n v: triu bao Nin v Tng s 1997/1998 22,045 1998/1999 22,976 1999/2000 24,079 2000/2001 24,352 2001/2002 22,918
Ngun: ICO statisctics on coffee Cc nc sn xut c ph khng ch xut khu m xu hng tiu dng ni a ngy cng tng. Nm 1996 tiu th khong 20,5 triu bao, n nm 2002 mc tiu th l 23 triu bao. Hai nc Brazil v Indonexia v c mc tiu th ni a cao, thng chim trn 30% sn lng hng nm. Theo k hoch th n ht nm 2003 Brazil c th tiu th ti 15,5 triu bao, Clombia 1,6 triu bao, Indonexia 2,1 triu bao. Khi Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 6
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y lng tiu dng cc nc Chu cng tng ln. Tiu th c ph cc nc sn xut kh n nh, ring v c ph 2001/2002 c xu hng gim xung do tnh hnh khng hong kinh t trn th gii, c bit l cc nc Chu , M La tinh. Ngoi ra ngi dn cc nc Trung v ng u rt thch ung c ph, hng nm cc nc ny tiu th khong 5-6 triu bao. Cc nc nhp khu c ph khng phi l thnh vin ICO hng nm nhp khu khong 5 triu bao nh Angirni, Triu Tin, Achentina,... V chng loi, th c ph Arabica vn c a chung hn v ngy cng c nhu cu tiu th nhiu hn bi cht lng cng nh hng v thm ngon ca n. Do vy gi c ph Arabica thng cao gp 2-2.5 ln gi c ph Robusta. III. MU DCH C PH TH GII
1. Tnh hnh xut khu c ph th gii

1.1. Khi qut chung v xut khu c ph th gii Xut khu c ph th gii trong thng 9 nm nay t 6,55 triu bao, gim 7,3% so vi thng 9 nm ngoi. Tuy nhin, tng xut khu tt c cc loi c ph trong nin v 2002/2003 (t thng 10/2002 n thng 9/2003) t 87,34 triu bao, tng 1,7% so vi nin v trc (2001-2002). Xut khu c ph ca Braxin nin v 2002/03 tng 5,9% t 27,5 triu bao chim ti 31% tng sn lng xut khu c ph th gii. Xut khu ca Vit Nam t 11,56 triu bao, ng th hai th gii v nc c sn lng xut khu cao th ba l Colombia vi 10,48 triu bao. Nhiu nc khc cng c mc xut khu tng trong nin v 2002/03 nh Burundi, Camrun, Ecuao, Ethipia, Guantmala, Innxia, Maagaxca, Nicaragoa, Niu Ghin, Tanzania v Thi Lan trong khi mt s nc li c mc xut khu gim so vi cng k l Coxta Rica, B bin Ng, Ele Xanvao, Honurax, Mhic v Ugana. (Chi tit xin xem ph lc 3). * Cc loi c ph xut khu: Trc nm 1962, c ph thng c phn loi khi xut khu theo chng loi: l c ph ch (Arabica) v c ph vi (Robusta). Nhng sau ny, T chc C ph th gii (ICO) li phn loi c ph Arabica ra lm 3 loi: loi c ph du Colombia Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 7
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y (Colombian Milds), loi c ph du khc (Other Milds) v c ph ch khng ra (unwashed Arabica). Sau ny loi c ph ch khng ra li c gi tn l c ph Brazil (Brazilian Naturals) v cc loi c ph ch khc. Nhng sau , Brazils khng nhng ch xut khu c ph ch m Brazils cn xut khu c ph vi nn cch phn loi trn li gp rc ri. Mt cch phn loi khc theo cht lng c ph l: + C ph ho hng(gourmet coffee) l loi c ph c cht lng cao c xut khu t nc xut x, thng l t mt trang tri hoc mt khu vc no v gi thng cao. + Ngy nay do yu cu bo v mi trng v sc khe, ngi sn xut v xut khu li a ra mt tn gi mi cho c ph l c ph sch (organic coffee) l loi c ph c trng m khng cn dng n phn bn v thuc tr su. Loi c ph ny ang cng ngy cng c a chung lin minh Chu u v M. + C ph tch cafein (decaffemated coffee) Tuy nhin nhiu ngi cn nghi ng v phm cht thc ca cc loi c ph c phn loi theo kiu trn. Theo ICO th hn 90% khi lng c ph xut khu ca th gii l loi c ph ht cn sng. Trn th trng cng xut hin kinh doanh c ph dng rang chn (Roasted coffee) v dng qua ch bin k c th ha tan c ngay (instant coffee). 1.2. Mt s nc xut khu c ph ch yu * Braxin L nc xut khu ln nht th gii, trung bnh hng nm nc ny bn ra th trng th gii 16 triu bao (60 kg/bao), chim hn 20% xut khu th gii trong 75% l c ph ch (Arabica), cn 25% l c ph vi (Robusta). Mi khi khi lng xut khu ca Braxin thay i, xut khu ca th gii cng thay i theo. Theo s liu ca chnh ph Braxin, t thng 10/2002 n thng 9/2003, sn lng xut khu ca nc ny l 27,5 triu bao. Gn y Braxin tr thnh i th cnh tranh ca cc nc Chu v Chu Phi v c ph vi. Hng nm Braxin xut khu 4-5 triu bao c ph vi. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 8
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y * Clmbia L nc ng th 2 trn th gii v xut khu c ph, trung bnh hng nm nc ny xut khu 12 triu bao. iu ng ch l nc ny dng khoa hc k thut tng nng sut c ph u tng sn lng m khng phi dng bin php tng din tch trng trt. Mt iu th v l xut khu c ph ht ca Colombia li thng c ng trong bao nng 70 kg, trong khi nhiu nc ng 60 kg/bao. * Cxtarica y l mt nc ni ting v sn xut c ph ch t c cht lng cao. Xut khu trung bnh l 2,3 triu bao/nm. Nhng v 10/2002-9/2003 xut khu ca nc ny ch t 1,7 triu bao. * Ct-i-voa (B bin Ng) L mt trong nhng nc sn xut v xut khu c ph vi ln nht th gii. u nhng nm 80, sn xut ca Ct-i-voa ng th 3 th gii, sau Braxin v Clmbia. Nhng n u nm 1990. do chnh ph khng quan tm n sn xut c ph nn nhiu ngi trng c ph li chuyn sang trng ca cao, mt loi hng nng sn xut khu s mt ca Ct-i-voa. Lc ny, Ct-i-voa ng hng th 12 trn th gii, xut khu ch trn 2 triu bao. Sau chnh ph Ct-i-voa nhn nhn li vn v tng gi thu mua c ph, tng cng u t cho ngnh ny. Ngoi ra vi s t do ha mu dch v gi c c ph th gii tng ln lm cho ngi trng c ph li trng c ph v sn xut bt u tng. Sn xut hng nm trung bnh t 4,4 triu bao v xut khu trung bnh l 4 triu bao chim 4,8% xut khu ca th gii. Xut khu c ph ca Ct-i-voa ch yu sang Php v Italia, EEC chim 80% lng c ph xut khu ca nc ny, trong 7% - 10% l c ph ha tan. Tng lai vi vic trng li c ph c th a sn lng c ph ca Ct-i-voa ln mc 5 triu bao/nm * Innxia Vi mc sn xut trung bnh l 6,8 triu bao/nm (1990-1997) v 6,34 triu bao ( 1998-2002), Innxia chim 7% sn xut c ph th gii v ng vo hng th 3 sau Braxin v Clmbia, sn xut c ph vi ln nht, vt Ct-i-voa. Xut khu trung bnh l 5,5 triu bao (c hai loi c ph vi v c ph ch, nhng ch yu l c ph vi). Innxia xut khu nhiu c ph vi c ch bin bng phng php kh Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 9
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y sang Chu u, Nht v M. p ng vi yu cu ca th trng, thng 3/1998, Innxia chnh thc khai trng mt nh my lm c ph ha tan tr gi 25 triu la M. y l nh my lin doanh ca hng Parasidha Indonexia v hng Itochu v Ieshima (Nht Bn). Indonexia hy vng s sn xut 3600 tn c ph ha tan v 2400 tn c ph xay hng nm. Tuy nhin, nm 2001 do nh hng ca ElNino, Indonexia phi mua 30.000 tn c ph ca Vit Nam m bo hp ng vi cc nc. * n L mt nc trng c 2 loi c ph ( c ph ch v c ph vi). Sn xut trung bnh l 2,5 triu bao, trong chng 50% l c ph ch. n ng sau Indonexia v xut khu c ph ch Chu . Xut khu hng nm chng 2 triu bao. Trong ba nm qua n u t nhiu vo vic qun l v trng c ph v thu c nhiu kt qu trong ngnh c ph. Theo d bo ca y ban k hoch n , sn lng c ph ca n s tng ln mc 5 triu bao vo nm 2004. * Goatmala Sn xut ca Guatemala gn y t 4,1 triu bao/nm (1999-2003), ch yu l c ph ch. Xut khu hng nm chng 3,7 triu bao ch yu sang M v c. Trong nhng thp k qua, do s cng thng v chnh tr v x hi cng lm nh hng n s pht trin ca ngnh c ph. * Ethipia L nc xut khu c ph th gii lu i nht, y cng l nc u tin trng c ph ch. C ph chim mt v tr quan trng trong nn kinh t ca t nc, chim 60% kim ngch xut khu. Hng nm sn xut chng 2,9 triu bao (1990-1996) ch yu l c ph ch v 50% dng cho xut khu. y l mt nc tiu th c ph ln nht Chu Phi. Ethiopia xut khu ch yu sang c, M, Php v Nht Bn, trc y ch yu xut sang Lin X c v cc nc ng u. * Ugana L mt trong nhng nc sn xut c ph Robusta chnh ca th gii, Uganda ch sn xut 10% c ph Arabica. Do s bt n v chnh tr trong nhng nm 70 v u nhng nm 80 lm nh hng ln n ngnh c ph( gim t 3,5 triu bao u nhng nm 60 xung cn 2,5 triu bao nhng nm 80). Nhng sau do c s thay i v chnh tr v t do ha Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 10
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y kinh t lm cho sn xut c ph phc hi li. Hai nm qua sn xut chng 3,1 triu bao/nm. D bo v 2003/2004 sn xut gim xung cn chng 2,8 triu bao, nhng s tng ln n mc 5 triu bao/nm v Uganda s a vo trng ging mi (clonal coffee) vi nng sut tng ln rt nhiu (t 600 kg/ha ln 1300 kg/ha). Loi c ph ny ngn ngy (18 thng l cho qu v 2 nm l t c nng sut cao) v chu c su bnh. My nm qua tnh hnh su bnh c ph Uganda kh cao. Chnh ph h tr 200.000USD chng bnh ho l v 250.000 USD cung cp ging mi cho ngi trng c ph v theo c tnh ca Chnh ph nu khng kim sot c su bnh c ph th 5 nm ti su bnh s lm nh hng ln n sn lng c ph v tn tht s chng 2%/v, tng ng 3,5 triu USD. * Knya L mt trong nhng nc sn xut c ph Arabica loi du ln nht th gii. Sn xut trung bnh 1,2 triu bao/nm ( 1999-2003), xut khu trung bnh 0,9 triu bao, ch yu sang c, Anh, H Lan, M, B v Nht.
2. Tnh hnh nhp khu c ph th gii

2.1. Khi qut chung v nhp khu c ph th gii Nu nh sn xut c ph tp trung ch yu cc nc ang pht trin Nam M, Chu , Chu Phi th nhp khu li tp trung chnh cc nc c nn kinh t pht trin (chim 90% nhp khu th gii) (Biu 3). Trong nhng nm u ca thp k 90, nhp khu c ph th gii bin ng khng ngng. Trung bnh t nm 1990 n 1994 nhp khu gi mc 91 triu bao/nm (tr nm 1991 gim xung 85 triu bao). Nm 2002 do mc d tr cc nc nhp khu cn ln nn cc nc ny gim nhp khu v vy khi lng nhp khu ca c th gii ch cn 89,6 triu bao. (Chi tit xin xem ph lc 4) Cc nc tiu th v nhp khu c ph ln trn th gii l: M, Phn Lan, c, Php, Italia, H Lan, Thy in, Anh, Nht Bn. M l nc tiu th c ph ln nht th gii. Sau n c, Nht Bn, Italia. Do dn s tng nhanh v mt phn do thu nhp i sng kh hn, tc tiu th v nhp khu c ph cc nc ang pht trin cng tng ln t 3,5%/nm trong nhng nm 90 ln 4,1% trong nhng nm gn y.
^ 11
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y iu ng ch trong nhp khu c ph th gii l nhiu nc phng Ty ngy cng nhp khu c ph ht ch bin thnh c ph ha tan xut khu c bit l M. Vic pht trin cng nghip ch bin c ph trong c c ph ha tan nhiu nc lm nhu cu c ph th gii tng ng k v loi c ph ny rt tin li cho ngi tiu dng. 2.2. Nhng nc nhp khu c ph ch yu * M M l nc nhp khu c ph ln nht th gii (biu 3). Tiu dng c ph M c chiu hng gim nh k t khi t mc cao nht l gn 19 triu bao nm 1990. Tiu th gim vo cui nm 1994 do gi c ph bn l tng ln gp i. Tiu dng c ph nm 2001 l 21,4 triu bao, nm 2002 tng ln mc 21,7 triu bao. Ba nh ch bin c ph ln M l Kraft General, Proctor & Gamble v Nestle. Nhng nh sn xut ny ch bin chim chng 70% c ph ca c nc. Nhiu nh sn xut nh cng bt u hot ng phc v nhu cu ca th trng i vi loi c ph ho hng. Ngi ta c tnh l loi c ph ny ch chim chng 16% th trng c ph bn l. Theo kt qu cuc thm d ma ng 2001 ca Hip hi c ph quc gia M cho thy ch c 2,7% s ngi c phng vn l ung loi c ph ho hng ny hng ngy. Tuy nhin, th phn ca loi c ph ho hng ny ang tng ln v theo ngi pht ngn ca nhng nh sn xut loi c ph ny th h tin rng vo th k 21 loi c ph ny s chim 1/3 th trng c ph ca M. M cng nh nhng nc nhp khu khc u c ti xut. V d nm 2002, M nhp tng s l 21,7 triu bao v ti xut 2,6 triu bao (chim 12%). c bit, M xut khu c ph rang v c ph ha tan rt ln. Nm 2001, M nhp 21,449 triu bao c ph ht v M li xut khu 2,485 triu bao trong c ph rang v c ph ha tan chim 50%. * Vng quc Anh y l ni c ph ha tan c tiu dng ln nht, theo bo co ca Data Monitor, nhm nghin cu th trng, c ph v ang thay th ch, trung bnh mi nm mi ngi dn Anh s dng 15 bng cho c ph. Cng theo bo co ny, tc tng ca c ph l 11%/nm k t nm 1997, v hin nay c ph chim phn ln nht trong cc Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 12
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y loi ung Anh. Hng nm (t nm 1998-2002) Anh quc nhp khu chng hn 3 triu bao. * Chu u Php, o v Hy Lp, nhiu ngi chuyn sang dng c ph ch. Nhiu ngi chuyn sang ung c ph ch v lng c ph vi ch bin xut sang Trung v ng u gim i. Ngc li c, nhiu ngi li chuyn sang dng loi c ph vi thay v dng loi c ph ch c v du. Mc tiu th c ph ch gn y gim mt s nc Chu u ch yu do gi bn l c ph tng nhanh, nhng nc l: B, Luxembourg, an Mch, Php, c, H Lan. Mc tiu th ca Ty u trong nm 2001/2002 gim hn 2 triu bao, ni cch khc l gim hn 5% so vi nm 2000/2001 v c th cn tip tc gim trong nhng nm ti. Mt iu ng lo ngi cho nhng nh sn xut c ph l th trng Chu u gii tr c tip xc vi c ph rt sm, nhng h thng ch ung c ph nhiu khi h bt u i lm. Nhng mt s nc khc, m in hnh l an Mch v c, gii tr li thch ung cc loi ung khc v d cc loi p lnh. S thay i trong thi quen dng ung c thy M trong nhng nm 60 v ngy nay thi quen vn khng thay i. Mt s nh quan st cng thy rng, ngy nay Ty u ngi tiu dng li thch ung loi c ph ho hng nh c ph m (espresso), c ph sa (cappuccino), c ph Moea Th Nh K (Turkish Mocha) v.v... Ngi ta cho rng gii tr Chu u s ng mt vai tr cc k quan trng trong vic hnh thnh nn th trng tiu th c ph trong tng lai, do ngnh sn xut c ph cn phi t iu chnh theo kp vi s thay i ca mi trng x hi y. * Trung v ng u y l th trng c tim nng tiu th c ph ln, mc du gn y sc mua c gim i. V khu vc ny nhp khu nhiu c ph t Ty u, nn kh c th xc nh c s lng c ph ch v vi trn th trng ny. Tuy nhin, theo s liu thng k ca ICO trong nhng nm qua do thu nhp c nhn gim i v gi c c ph tng ln nn s lng tiu th cc nc ny gim i, v d Nga nm 1999 l 1,77 triu bao v nm 2002 l 1,5 triu bao. Nhiu ngi cng chuyn sang dng c ph vi v loi ny r hn c ph ch. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 13
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y V lng cung cp c ph cn t v gi c cao so vi thu nhp, nn c ph thng c coi nh mt loi hng ha c gi tr ng u. Ngi ta thng tng nhau nhng gi c ph nh th hin lng bit n gip , s mn khch ch khng tng hoa hay ko scla nh nhng ni khc thng lm. Tiu dng tnh theo u ngi Trung v ng u cn xp vo loi thp nht th gii nhng y l khu vc c tim nng tiu th c ph rt ln, c bit ngy nay. * Nhng khu vc khc Mc du nhng th trng nhp khu c ph ln nht th gii nm Bc M v Chu u, nhng vn cn nhng khu vc khc, v d nh Nht Bn, Hn Quc, Algeria. Nhn chung vic nhp khu c ph ca Nht Bn c bin ng trong phm vi chng 6 triu bao t 1994-1998 v 7 triu bao t nm 1999-2002. Hn Quc nhp khu trong nhng nm qua trung bnh 1 triu bao. C nhiu tim nng tiu th c ph nhng nc ny, c bit l Nht Bn v nhng nc Chu khc. Th trng Nht Bn c coi l mt th trng ngy cng kh tnh. y ngi ta thng bn nhng loi c ph ho hng, v th phn cho loi c ph cht lng cao ny ngy cng tng ln. Trong khi Nht c coi l mt nc dng loi c ph truyn thng, th nc ny cng l mt trong nhng nc ng u pht minh ra nhiu sn phm v c ph nh c ph hp, c f , c ph hn hp. C ph tan cng nhanh chng ginh c v tr trn th trng Nht Bn. Mt iu th v l thi quen tiu dng c ph ca Nht Bn cng lan sang c nhng nc Chu khc nh Hongkong v Singapore. Kt qu l Chu s tr thnh khng nhng l ngi khch hng ln v c ph thng thng v c ph tan m cn l khch hng ca cc loi c ph ho hng, ngy cng nhiu loi ny c sn xut trong khu vc. Cui cng l th trng Trung Quc y tim nng ang m ra do tc tng trng kinh t n nh, dn s ng v lng khch du lch ln (nm 2002 l 51,127 triu khch nc ngoi), Sn xut c ph trong nc cng ang c nhiu ha hn. D sao th trng ny cng ang a ra nhng c hi v thch thc cho cc nh sn xut c ph th gii, c bit l khu bn l i hi phi a dng ha mt hng v cht lng cng ng vai tr rt quan trng thc y bn loi c ph thng thng v tng lng tiu th c ph. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 14
3. D tr c ph th gii
Xut khu th gii v vic tiu th vt qu sn xut. iu ny dn n gim mc d tr kho ca nhng nc sn xut c ph. Gn y ch c Colombia v Braxin l vn cn lng lu kho ng k, nhng nhiu phn ca lng lu kho ca Braxin qu lu v cht lng cn phi xem xt li. Mc d tr cc nc nhp khu tng nhanh trong thi gian 1989-1992 do vic bn hng t ca nhng nc sn xut c ph sau khi b c-ta nm 1989. Hin nay do nhiu nh sn xut thc hin phng thc mua bn ng lc (Just in time- JIT) gim chi ph lu kho nn mc lu kho nhng nc nhp khu gim i nhiu. V d nm 1999 s lu kho nhng nc nhp khu l 19 triu bao, n nm 2002 ch cn 11,5 triu bao.
4. Gi c
T nhng nm 1980 tr li y, do tc ng ca nhiu yu t m ch yu l quan h cung cu trn th trng, gi c ph bin ng tht thng: c 4 n 5 nm gi lin tc tng ln th sau li c t 4 n 5 nm gi lin tc gim xung. Ring nm 2003, gi c c ph th gii chia lm 2 giai on: u nm l 100 xu M/pound v gi tng ln n 311 xu M/pound vo gia nm, thi k th 2 l thi k gi gim xung t ngt cn 150 xu/pound. Gi ca cc loi c ph khc nhau th khc nhau. Do nhng c im v sn xut v tnh hn hn v mt cht lng, gi c ph ch thng cao hn gi c ph vi. (Chi tit xin xem ph lc 5).
5. Tp qun kinh doanh c ph th gii

C ph cng c mua bn theo tp qun kinh doanh loi cy cng nghip di ngy nh bng v cao su. Ngi ta thng mua bn thc hoc mua bn k hn c ph trn cc c s giao dch hng ha ca th gii nh London v New York. Hin nay nhiu nc k kt theo mu hp ng Chu u 1997.
6. Xc tin mu dch c ph
Hin nay tng s tin dng cho qung co ca cc loi ung khc vt rt xa s tin dng cho qung co c ph. tng lng tiu dng c ph ch yu nhng nc nhp khu v cnh tranh vi cc loi ung khc, gn y ICO quyt nh dnh 2 triu USD cho chin dch xc tin bn c ph Trung Quc v Nga. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 15
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Clmbia cng tin hnh mt chin dch qung co v xc tin mu dch c ph trn ton th gii cho t nc ny. Cng theo ICO, cc nh ch bin c ph trn th gii u t hng chc triu la M xc tin bn hng ca h. Ngi ta cho rng tin chi cho qung co v xc tin mu dch chim t 3-6% tng s tin bn hng. Xc tin mu dch c th di dng bn hng, qung co, pht t ri, trin lm hi ch v thng qua cc phng tin thng tin i chng. y ban xc tin mu dch ca ICO c thnh lp t nm 1964 London xc tin vic bn c ph ni chung v t c v duy tr c cht lng tt nht ca c ph. Tin np ca cc nc thnh vin l 15 xu/bao c ph xut khu dng vo cng vic xc tin mu dch c ph v cc cng vic khc ca ICO.
7. T chc c ph th gii (ICO) v hip nh c ph th gii (ICA)

7.1. T chc c ph th gii ( International Coffee Organization ICO) Do s bin ng tht thng ca gi c th trng nh hng ln n nhng nc sn xut v tiu th c ph nn nhng nc ny ng u l Braxin hp li ln u tin nm 1962 di s bo tr ca Lin Hp Quc ti New York thnh lp ICO v k c hip nh th nht c ph th gii. Hin nay ICO c 51 nc thnh vin trong c 35 nc xut khu v 16 nc nhp khu. Mc ch ch yu ca ICO l nhm to nn mt th trng c ph n nh v mt gi c bng cch phn phi cota gia cc nc thnh vin. 7.2. Hip nh c ph th gii ( International Coffee Agreement ICA) Hin nay hip nh ICA mi nht c k kt bi 63 thnh vin Chnh ph ca Hi ng C ph quc t (International Coffee Council) ti Lun n vo thng 9 nm 2000 sau khi hip nh ICA 1994 ht hn hiu lc vo ngy 30/9/1999. Hip nh ko di 6 nm ny s y mnh hn na quan h hp tc gia cc nc sn xut v nc tiu dng c ph trn th gii v c hiu lc k t ngy 1/1/2001 (v vy hip nh ny c gi tt l ICA 2001). Nhng mc tiu chnh ca ICA 2001 l : Thc y hp tc quc t trong cc vn v c ph. To ra mt din n Chnh ph cc nc c th tho lun, thng lng cc
vn lin quan n c ph sao cho c th cn i gia cung v cu, to ra mc gi
^ 16
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y hp l cho c ngi bn ln ngi mua, v duy tr mc cn bng di hn gia sn xut v tiu dng. To iu kin cho cc doanh nghip c th thng lng cc vn v c ph. M rng v minh bch ha thng mi c ph quc t. Thu thp v cung cp cc thng tin kinh t v k thut, cc s liu thng k, Khuyn khch cc nc thnh vin n nh v pht trin ngnh c ph trong Xc tin, khuyn khch v gia tng tiu dng c ph. Phn tch v h tr cc d n pht trin ngnh c ph th gii. Khuyn khch chuyn giao cng ngh gia cc nc thnh vin.
nghin cu v pht trin cc vn v c ph. nc.
IV. TRIN VNG TH TRNG C PH TH GII
1. Nhng yu t tc ng n th trng c ph th gii

Phn ny ch nu ln nhng yu t chnh tc ng n cung, cu v gi c c ph. 1.1. Nhng yu t chnh tc ng n CUNG a. Thi tit kh hu C ph l cy cng nghip nhit i c nhng yu cu sinh thi rt kht khe. Khi thi tit thun ha, sn xut t kt qu tt dn n cung tng ln. Nhng nu thi tit xu nh sng mui Braxin nm 1975 ph hoi 60% din tch c ph y. Theo nghin cu ca ICO v nh hng ca kh hu i vi th trng v sn xut c ph lm cho nhiu ngi phi ngc nhin v theo bng bo co ny th sn xut v th trng c ph rt nhy cm khi c sng mui v hn hn nhng khi c hin tng ElNino th khng c nh hng r rt. V d nm 1982/1983 c ElNino sn lng ton cu gim 16%, nhng nhng nm 1969/1970, 1972/1973 v 1991/1992 tuy th gii c hin tng ElNino nhng sn xut c ph li tng ln r rt. C ngi cho rng v ElNino ch nh hng n mt s vng nht nh ca th gii trong mt thi im nht nh, nn mt s khu vc ny sn lng b gim nhng cc khu vc khc ca th gii sn lng c th li tng. b. Gi c
^ 17
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y V c ph cng ging nh nhng cy nng sn di ngy khc cn c s u t ln v sn xut v phi mt 3-5 nm cy c ph mi cho nng sut cao nn ngi trng c ph khng th t b sn xut c ph ngay khi gi c ph xung qu thp v ngc li khi gi c tng vt, ngi ta cng khng th c ngay c ph bn. Nhng nm qua sn xut c ph nhn chung khng gim khi gi thay i. Nhng v lu di gi c c ph cng vn nh hng n cung. V nu khng c li, ngi trng c ph s chuyn sang trng loi cy mi. Hin tng ny thy nhiu ni trc y khi gi c ph xung thp nht l giai on t nm 1997 n nay. c. Cng ngh v khoa hc k thut Cng tc khuyn nng, nhng thnh tu khoa hc k thut mi: v d nh Uganda va a mt loi c ph ging mi (tn l Clonal coffee) a nng sut c ph t 600 kg/ha ln 1300 kg/ha c ph ging mi lm cho nng sut c ph tng dn ti tng cung. d. Cc chi ph u vo Gim gi cc khon u vo (nh tin cng, chi ph cho phn bn, ging, tin my mc thp hn v.v...) s lm cho cc nh sn xut u t vo sn xut nhiu hn v s tng cung. e. S iu tit ca chnh ph Mt yu t ch quan nh hng n cung c ph l s can thip ca chnh ph nh nhng quy nh nghim ngt ca chnh ph v bo v mi trng v.v...v d nh Chnh ph B Bin Ng va quyt nh s ph hy tt c cy c ph v ca cao trng tri php trong khu vc rng quc gia. Hay h tr gi, Chnh ph Colombia cho xy nhiu kho ln ct gi c ph d tha, vt qu sc tiu th trong nc v th gii. Ngoi ra chnh ph nhiu nc khc nh Nicaragua, Indonexia, Uganda v.v... cp tn dng h tr sn xut cho ngi trng c ph. Nhng s iu tit ny cng nh hng ln n lng cung c ph th gii. f. Do yu cu ca hip hi Ngy nay, tn ti ngi ta thng lin doanh, lin kt li vi nhau mang tnh cht ton cu hay khu vc. C ph cng khng th ngoi quy lut . V d thng 5/1997 ACPC ( t chc ca nhng nc trng c ph th gii) tha thun s tip Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 18
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y tc gim hn ngch xut khu c ph xung cn 52,75 triu bao trong vng 12 thng( bt u t 1/7/1999) so vi 53 triu bao hn ngch c. Tuy nhin i khi vic ny cng khng c nhiu tc dng lm. 1.2. Nhng yu t chnh tc ng n CU Ti sao ngi ta li ung c ph v h ung bao nhiu c ph? Theo cc tc gi ca cun Hng dn cho cc nh xut khu c ph nm 1992 th cu tr li cho cu hi kh phc tp do chng ta ch xt n nhng yu t chnh tc ng n cu nh sau: a. Gi c i vi mt ngi tiu dng bnh thng, gi bn l c ph c nh hng ln n tiu dng c ph hay khng? Bn bo co ca Ngn hng th gii trnh by co gin ca cu i vi gi c ph ca 21 nc nhp khu (B, an Mch, Php, c, Hy Lp, i Nh Lan, , H Lan, B o Nha, Ty Ban Nha, Anh, M, Australia, Canada, Phn Lan, Nht Bn, Na Uy, Thy in, Thy S v New Zealand). Kt qu ca kho st cho thy cu rt t co gin 21 nc ni trn khi thay i 1% gi. Do vy, gi c nh hng n cu ca nhng nc ny nhng khng nh hng n mc nh ngi ta thng ni. Tuy nhin gi tr co gin kho st trn ch lin quan n thay i nh ca gi 1%. Do khi c s thay i ln ca gi c th vn c nh hng ln n hnh vi tiu dng ca khch hng. Trc y c nh ch bin v tiu dng cui cng rt quan tm n cht lng c ph nhng ngy nay h li quan tm nhiu n gi c. Theo tng kt mi nht (11/2002) ca hng thng tin c ph c (B.R Infa) v ca ACPC cho thy do s chnh lch gi qu cao gia c ph ch v c ph vi t l trung bnh trong nm 2002 : 185/80 xu/pound lm cho cc nh ch bin v ngi tiu dng cui cng chuyn sang dng c ph vi. Cc b ni tr nhy cm vi gi c gp 10 ln so vi vi nm trc y c bit c. Vic chuyn sang dng loi c ph vi c th hin r nht l M (t thng 1- thng 9/2003) c ph vi nhp khu chim 25% lng c ph nhp khu v s c ph vi lu kho cng gim i rt nhiu. iu ny l gii ti sao lng tiu dng c ph khng bin i ln khi gi c tng vt. Tuy nhin mc
^ 19
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y phn ng i vi gi c cc nc tiu th khc nhau. cc nc Scandinavia th hin s thay i t nht. Mt loi co gin theo gi khc l co gin cho, loi ny cp n s thay i ca nhu cu v c ph khi gi c ca cc loi ung khc thay i. V d gi c ca ch thay i c nh hng n nhu cu ca c ph khng ? V cha c nhiu nghin cu v vn ny nn cha c kt qu r rng. b. Thu nhp Cng theo s kho st trn ca Ngn hng th gii, cc tc gi cng kho st co gin ca cu khi thu nhp thay i (c th l co gin ca cu i vi 1% thay i ca thu nhp). Kt qu l cu nhy cm vi thay i ca thu nhp hn i vi gi trong nhiu trng hp. Mt vi nc nh i Nh Lan c co gin theo thu nhp cao v mc ung c ph thp. Nhng thu nhp n mt mc no , nhu cu i vi c ph s n nh. V d nh cc nc Bc u, tng thu nhp t nh hng n cu. c. S thch ca ngi tiu dng C ph vn thng c ung trong cc ba n ca gia nh. Tuy nhin vi nhp cng nghip ha ngy nay i hi c ph phi c iu chnh thch ng vi li sng mi nu khng c ph s phi nhng th phn ca mnh cho cc loi ung khc. mt s nc ung lnh (v d nh Cocacola) ang ngy cng ph bin. V c ph thng phi ung nng nn c ph kh cnh tranh vi ung lnh nu trn. Ngy nay trn nhiu th trng tiu th truyn thng, ngi tiu dng khng cn lun lun trung thnh vi mt loi sn phm m h sn sng chuyn sang dng loi sn phm c ph mi nh loi sy kh bng phng php lm lnh (freeze-dried coffee) hay loi c ph xay ht th. Ung c ph ang ngy cng c nhiu ngi a chung mt s nc, c bit Nht Bn. Loi thc n ngi ta dng cng nh hng n s lng c ph ngi ta ung. C th do thi quen v khu v, c ph thng c ung cng vi mt s loi thc n ny hn l loi thc n khc. iu l gii ti sao ngi ta t ung c ph nhng ca hng n bn cc mn n phng ng hn l nhng ni bn cc mn n ca M v Chu u. M c mt s thay
^ 20
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y i v khu v t thc n ngt nhiu kem sang loi thc n nhiu gia v. Ngi ta cho rng chnh l nguyn nhn lm gim cu v c ph y hin nay. t lu ngi ta cho rng c ph tt hn (c ngha l cht lng ht tt hn, ch bin c ci tin hn, thun tin cho ngi tiu dng hn) s to ra cu c ph nhiu hn. iu ny c xc nhn qua kim nghim M. Vi nhng ci tin v pha trn gn y, lng cu hnh nh tng ln ng k i vi cc loi c ph ny. Vi mt s pht hin gn y v mi lin quan gia c ph v sc khe lm nh hng n vic xc tin mu dch c ph. Mc du, ngi ta cn nghi ng v chnh xc ca kt qu nghin cu v lng dng c ph hay cafein y qu cao nhng nhng cng b cng gy nn lo lng v tc ng xu n cu c ph. Ngnh c ph cng hiu c mi lo lng nn c gng tuyn truyn v tc dng tt ca c ph v cho ra i loi c ph tch cafein. Vic lm cng thu c nhng kt qu nht nh. d. Thu Thu nh vo c ph c nh hng ln n vic tiu dng c ph. Thu c coi l mt hng ro php l i vi cu v c ph. Trong Hip nh c ph quc t 2001 cc nc thnh vin ca ICO nu r cc nc thnh vin s c gng xin gim thu nh vo c ph hoc tin hnh cc hot ng khc loi b tr ngi i vi vic tng tiu th c ph. Hin cn nhiu nc nh Anh, Php, c, H Lan, an Mch nh mc thu 4% i vi c ph nguyn liu t nhng nc khng phi l thnh vin ca nhng nc sn xut c ph th gii (ACPC) hoc t nhng nc khng c hng quyn ti hu quc. Hu ht cc nc nh thu vo nhng sn phm c ph, v d Nht Bn l 20% i vi c ph tch cafein, c v H Lan l 18% i vi c ph ha tan. 1.3. Nhng yu t chnh tc ng n GI C Ngi ta thng ni cung cu iu tit gi c, iu ny vn ng i vi c ph. Nhng gi c li bin ng rt tht thng khi tnh hnh sn xut v cu thc s ca c ph trn th gii hu nh tng i cn bng trong sut 30 nm qua. Vy yu t no to ra nhng cung cu gi to lm cho gi c bin ng nh vy ? Theo
^ 21
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y cc nh nghin cu c ph ngoi nhng yu t khch quan nh kh hu, thi tit, cn c nhng yu t ch quan nh: a. Cc chin lc ca cc nh u c Qua biu 4 thng k trn ta thy gi c bin ng theo quy lut c 4-5 nm tng ri li gim trong khi sn xut v tiu th khng theo quy lut . Theo cc nh nghin cu v c ph cho rng chin lc ca cc nh u c c ph, lng mua vo bn ra ca h nh hng n s bin ng ca gi c, t nht l trong mt thi gian ngn. Mi khi h nghe tin thi tit khng n nh sng mui Braxin, hn hn Indonexia, h li c chin lc mua vo. Vic ny lm cho gi c c ph tng ln nhanh chng v ngc li. Mt v d gn y nht, 6 thng u nm 2002, gi c c ph tng t 100 xu M/pound (thng 1) ln n 311 xu M/pound (thng 6). V cc nh bun d on l s khng lng cung cp c ph ch ra do thu hoch c ph Clmbia gim. Chnh v vy cc nh nhp khu v u c o t mua vo y gi c ph tng vt ln. b. S chi phi ca cc nc xut khu c ph chnh S iu chnh cn bng hn ngch ca ACPC cng tc ng n gi. Khi gi cao, ACPC tng mc hn ngch xut khu ln v khi gi thp ACPC li ct gim hn ngch i to nn s cn bng cung cu, duy tr n nh gi. Tuy nhin i khi vic ny cng khng c tc dng ln. c. S can thip ca Chnh ph Chnh ph mt s nc cn can thip vo ngnh c ph bng cch quy nh gi sn (gi ti thiu). Nhiu nc trong c Vit Nam tng thc hin Qu bnh n gi cho nng nghip. Qu ny c to nn nh vic thu ph xut khu. Khi gi c xung qu thp, nh nc dng qu ny h tr cho nh sn xut v nh xut khu.
2. D bo v trin vng th trng c ph th gii

Theo cc nh kinh t th gii, nhn chung rt kh d bo th trng c ph th gii v c ph chu nh hng ca nhiu yu t hay bin i nh ni trn. Sau y l mt s d bo mi nht v th trng c ph. 2.1. Sn xut
^ 22
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Theo ICO t c kh nng l sn xut s tng. Nhng vi mc nhu cu c ph hin nay, sn xut s vn p ng v s d tha nu cu gim i. c tnh c ph vi s chim 1/3 lng c ph sn xut ca th gii. Trong khi c ph vi ch chim 29% tng s c ph th gii trong nm 2000. D bo ny da theo nhng con s thng k ca sn xut c ph trong 38 nm qua. Thc t cho thy kh hu xu c th nh hng mt khu vc no ca th gii lm lng c ph sn xut khu vc gim i nhng lng c ph ca khu vc khc li tng ln nn ton b sn lng th gii s t b bin ng. 2.2. Xut khu Mc d ACPC ( Hip hi cc nc sn xut c ph th gii) quyt nh duy tr mc xut khu l 60 triu bao cho ti nm 2005, nhng th trng c ph vn cha c phn ng g v theo ICO thc cht ACPC khng c cng c g thc hin hn ch xut khu. Nu vy, xut khu c th vn c duy tr vi mc tng chm (chng 6% nh nhng nm 95-2001). 2.3. Nhu cu Theo nhn nh gn y ca ICO v cc nh phn tch kinh t ca Php, tng cu c tng nhng tng t, nht l sau khi ICO quyt nh dnh 2 triu la M marketing c ph Nga v Trung Quc nm 2002. y l 2 th trng c tim nng ln, c bit l Trung Quc c dn s ln nht th gii. Tuy nhin, do nh hng trc tip ca vic tng gi v thu nhp gim ng s lm gim cu chng 0,8 triu bao/nm. Nhu cu v c ph vi s tng ln rt nhiu so vi c ph ch v c ph vi s chim 1/3 tng sn lng c ph th gii. 2.4. Gi c Theo d bo ca M v ca ICO gi c s tng do c s hn ch cung cp c ph ca ACPC v nhu cu tng. Theo cc nh kinh t c ngy nay cc nh ch bin c h thng dng phng thc mua ng lc- Just in time( J.I.T) hn ch thp nht mc chi ph lu kho (t l lu kho thng di mc 30%). Lu kho thp l mt u hiu nguy him v n s lm cho gi c bin ng tht thng khi tnh hnh sn xut c ph bin ng. Do kh c th d bo chc chn v gi c c ph trong mt thi gian di.
^ 23
CHNG II TNH HNH SN XUT, CH BIN V XUT KHU C PH VIT NAM NHNG NM GN Y
I. TNH HNH SN XUT
1. Tim nng sn xut c ph ca Vit Nam.

1.1. V kh hu. Nc ta nm trong vnh ai nhit i bc bn cu, tri di theo phng kinh tuyn t 80 30 n 230 30 v bc. iu kin a l v kh hu rt thch hp vi vic pht trin cy c ph v em li cho c ph Vit Nam mt hng v rt ring. Hai loi c ph ch yu ang c trng ph bin nc ta l cy c ph vi v c ph ch c nhng yu cu sinh thi khc nhau. Cy c ph vi a thi tit nng m v lng nh sng di do nn thch hp trng cc tnh pha Nam. C ph ch a thi tit mt, c cng nh sng mt tri thp v chu c nhit thp (thp hn c ph vi 5-70C) nn thch hp trng cc tnh pha Bc. 1.2. V th nhng. Cy c ph pht trin tt trn t bazan v cc loi t bin cht khc. Loi hnh t tt i vi cy c ph l: t ti xp, c tng dy trn 1 mt. Nc ta c vng t bazan Ty Nguyn, Ty Qung Tr, Ty Ngh An v nhiu loi t khc trung du u thch hp vi cy c ph. 1.3. V lao ng. Nc ta c ngun lao ng di do, c bit l nng thn v cc tnh trung du. Gi nhn cng r khin gi thnh sn phm thp, tng sc cnh tranh cho mt hng c ph Vit Nam. 1.4. V k thut v cng ngh. So vi mt s loi cy trng khc, k thut trng cng nh chm sc cy c ph v ch bin sn phm kh n gin, hon ton c kh nng gii quyt c. Cc h gia nh trc tip trng, chm sc, thu hoch v s ch sn phm. Cc n v dch v k thut v xut nhp khu ng vai tr cung ng vt t k thut cho ngi sn xut v ngi thu mua, ti ch sn phm thnh mt hng xut khu. Hn na, ngnh c ph Vit Nam c kinh nghim gn 100 nm nay v trng c ph. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 24
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y 1.5. V ngun vn. Chnh ph c ch trng, chnh sch pht trin cy c ph ch, ch yu l khu vc kinh t h gia nh vi quy m va v nh. Ngun vn ch yu l vn t c v vt t, sc lao ng ca cc h sn xut, Nh nc ch h tr phn no di dng vn cho vay tn dng di hn, li sut u tin cho ng bo min ni v vng kinh t mi. Hin nay Nh nc ta thc hin chnh sch m ca, cc nc c iu kin u t vo nc ta, v vy ngnh c ph c iu kin m rng hp tc, tranh th vn u t nc ngoi, vay vn ca cc t chc, ngn hng th gii.
2. Cc ging c ph ch yu Vit Nam hin nay.

Cc loi c ph u thuc ging Coffea, gm gn 70 loi khc nhau, ch c khong 10 loi ng ch v gi tr trng trt. Vit Nam hin nay trng 2 loi c ph chnh: - Ging Arabica (c ph ch) - Ging Robusta (c ph vi) Tu theo tng ging m chng i hi cc iu kin ngoi cnh khc nhau cho nn vic b tr c cu ging vo trng trong mt vng phi da trn cc yu cu ring ca chng, c nh vy mi pht huy c hiu qu ca tng ging. 2.1. C ph Arabica (c ph ch) y l ging c ph c trng nhiu nht trn th gii (chim khong 70% sn lng c ph th gii) tp trung ch yu Nam M, chu Phi nhng li chim mt t l rt nh Vit Nam (ch khong 5% din tch). C ph Arabica a ni mt v hi lnh. Nhit thch hp t 18-250C, thch hp nht t 20-250C. Do yu cu v nhit nh vy nn c ph Arabica thng c trng min ni c cao t 6002500m (nguyn qun ca c ph ch cao nguyn Ethiopia, vng nhit i ng Phi, ni c cao trn di 2000m). C ph Arabica cho sn phm thm ngon ca cc nc nh: Kenya, Tanzania, Ethiopia, Columbia... thng c trng ni c cao t 800m tr ln.
^ 25
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y S d chng ta gi l c ph ch v loi ny c l gn ging l ch. Thn c ph ch c v sn si, c ging phn cnh cao, trng on thn ti khong 80cm nh Typica, Bourbon; c ging phn cnh thp, cp cnh th nht cch mt t 12-15cm, khong cch gia cc cp cnh trn thn cy l 3-7cm nh Catimor, Caturra, Catuay... y l c im hnh thi rt quan trng ca cc ging c ph ch trong canh tc, m trc ht l phng chng su hi nh su c thn. B r c ph ch kh pht trin. Gp t ti xp v c su ln th r cc mc thng v su ti trn 1m. Cc r ph v r lng ht mc theo hng chch ngang v tp trung ti 80-90% lp t mt c su 0-30cm. C ph Arabica t th phn (trn di 90%), cao t 3-5m, trong iu kin kh hu t ai thun li c th cao n 7m, c thn hoc nhiu thn; qu hnh trng, di 1018mm. S lng qu t 800-1200 qu/kg. Thi gian qu mang trn cy t lc bt u hnh thnh qu non n khi qu chn t 7 -8 thng. Trong iu kin kh hu min Bc nc ta, c ph Arabica chn r vo thng 12 v thng 1. Ty Nguyn, c ph chn sm hn 2-3 thng so vi min Bc. Khi qu chn, nu b ma d nt v rng. Trong mt qu thng c hai nhn, mt s t qu c ba nhn. Nhn c v la mu bc bm cht vo nhn, ngoi v la l v thc, ngoi cng l v tht. T 5-7 kg qu s thu c 1kg nhn c ph sng. Mu xm xanh, xanh lc, xanh nht tu thuc vo chng loi c ph v cch ch bin, bo qun. C ph Arabica thm, ngon, du, hm lng cafein c trong nhn khong 1-3%. 2.2. C ph Robusta (c ph vi). Robusta l loi c ph c din tch trng ng hng th hai sau c ph ch (xp x 30% sn lng c ph th gii), c trng tp trung chu , chu Phi. Khong 20 nm gn y, din tch c ph pht trin nhanh, ch yu l c ph vi khu vc chu v chu Phi do cng nghip pht trin, c bit l c ph vi chim khong 60% trong thnh phn c ph tan. y l loi c ph ch yu Vit Nam (chim ti 95% din tch trng). Ngun gc c ph Robusta khu vc Cng-g v min ni vng thp xch o v nhit i Ty Phi. C ph Robusta thch hp ni nng m. Nhit thch hp 22Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 26
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y 26 0C, thch hp nht 24-260C. Lng ma cn thit i vi cy c ph vi t 13002500mm. Robusta th phn cho (d hoa th phn) nn tp giao v dn n hin tng a dng trong bt k vn no trng bng ht, do vic phn loi c ph vi rt phc tp. Cy cao t 5-7m, qu hnh trng hoc trn, qu chn c mu thm. Thi gian mang qu trn cy t lc bt u hnh thnh qu non n khi qu chn l t 9-10 thng. V qu cng v dai hn c ph Arabica. T 5-6 kg qu s thu c 1kg nhn. min Bc nc ta, qu chn t thng 2 n thng 4, cn Ty Nguyn qu chn sm hn, thng 12 n thng 2. c bit khc vi Arabica, c ph Robusta khng ra hoa kt ht ti cc mt c ca cnh. Nhn hnh hi trn, to ngang, v la mu nh nu bc. Mu ca nhn xm xanh, xanh bc, vng m g.. Tu thuc chng loi v phng php ch bin, lng cafein trong nhn khong 1,5-3%. Trn th gii, ngi tiu dng a chung c ph Arabica hn c ph Robusta. Ngoi ra trong sn xut c ph, th gii hin nay c ging Arabusta do lai to gia ging Arabica v Robusta nhm t c nng sut cao, chng chu kh ca ging Robusta v c phm cht tt ca c ph Arabica. Tuy nhin cht lng ca n khng cao bng c ph Arabica. Vit Nam mi trng th trn mt t din tch Ty Nguyn.
3. Din tch, nng sut, sn lng.

3.1. Din tch Cy c ph xut hin Vit Nam t cui th k XVI, nhng n cui thp k 80 ca th k 20 cy c ph mi thc s c pht trin v din tch c ph cng bt u tng nhanh. Nm 1975, khi vn pht trin cy c ph c t ra, c nc ta mi ch c khng y 20 ngn ha, ch yu c trng hai tnh kLk v GiaLai. n nm 1980, ton ngnh cng mi ch t 180 ngn ha. Trong nhng nm qua, nh c chnh sch khuyn khch sn xut v xut khu c ph ca ng v Nh nc, cy c ph bt u c pht trin trn quy m ln v din tch c ph khng ngng tng. n nm 2002, din tch c ph trn c nc t ti con s ng kinh ngc l Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 27
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y 540.000 ha, iu ny vt ngoi d kin ca ngnh. C ph c trng rng khp trn ton quc v ch yu tp trung mt s tnh nh Ty Nguyn, kLk, Lm ng, Gia Lai, KonTum.., c bit Ty Nguyn chim ti 73,3 % din tch c ph c nc.
Biu 1: Din tch c ph qua cc nin v va qua

Nin v 1992 /93 1993/94 1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00 2000/01 2001/02 Din tch (ha) 140.000 150.000 215.000 295.000 350.000 410.000 460.000 520.000 500.000 540.000 S din tch tng so vi nin v trc (ha) 10.000 65.000 80.000 55.000 60.000 50.000 60.000 -20.000 40.000
Ngun: B Nng nghip v pht trin nng thn C th thy trong nhng nm qua, din tch c ph tng vi tc nhanh chng. Ch trong 10 nm m din tch tng ln gn gp 4 ln, tuy nhin tng khng u. Trong nin v 1996/1997 din tch c ph tng chm hn so vi nm trc do th trng c ph th gii va tri qua cuc khng hong tha vo nm 1994/1995. Tuy nhin, do tnh hnh khan him c ph trong nin v 1998/1999, gi c ph tng cao nn n nin v 1999/2000 din tch c ph li tng vi tc ln hn v din tch c ph t con s ln nht t trc ti nay, 520.000 ha, c ph c trng trn lan khp ni trong c nc. n nin v 2000/2001, do gi c ph trn th trng th gii st gim nghim trng, nhiu h nng dn trong nc cht b cy c ph trng cc loi cy cng nghip khc khin cho ln u tin din tch c ph trong nc gim khong 20.000ha xung cn 500.000ha. Nhng sang nm 2002, gi c ph li phc hi v din tch trng c ph tng tr li v t mc cao nht trong vng 10 nm qua. Nhn chung, din tch c ph tng qua cc nm. Nguyn nhn ch yu l do:
^ 28
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y * Th nht, iu kin t ai Vit Nam rt thun li cho vic trng v pht trin cy c ph. Vit Nam c khong 10,5 triu ha t nng nghip (chim 1/3 din tch c nc). Trong , c nhng loi th nhng c gi tr kinh t cao nh t bazan tri di t cao nguyn Trung b n ng Nam B. Theo thng k ca Vin quy hoch v thit k nng nghip, din tch t c th trng c c ph gm 3 loi t: S1 (rt thch hp trng c ph); S2 (thch hp trng c ph) v S3 (t thch hp trng c ph). Tng s din tch t c th trng c c ph trong c nc l 2.368.765 ha, trong hai loi S1 v S2 l 1.084.660 ha chim 46%. Nu ch so snh vi hai loi t S1 v S2 th vi din tch c ph khong 500.000 ha chng ta mi ch khai thc khong 47%. V vy qu t trng c ph l rt di do v din tch c ph vn c th m rng c trong nhng nm ti. * C ph l mt trong nhng loi cy cng nghip mang li li nhun cao hn so vi cy lng thc. Theo tnh ton ca Vin quy hoch v thit k nng nghip - B nng nghip v pht trin nng thn th li nhun ca c ph gp 3,4 ln so vi sn xut go v 2,9 ln ng. Hn na, cy c ph l mt loi cy cng nghip di ngy, vic u t ban u ch cn mt ln, sau l u t b sung. iu ny rt ph hp vi ngun vn eo hp ca cc h nng dn nc ta. C th Vin nghin cu a ra hiu qu v mc vn u t cho mt ha cy c ph trng Ty Nguyn, mt vng t rt thch hp vi loi cy ny, th th t mc li nhun nh sau (so vi mt s loi cy cng nghip khc)
Biu 2: Mc li nhun i vi mi loi t trng

n v : 1000/ha/nm Cy cng nghip t rt thch hp (S1) t thch hp (S2) t t thch hp (S3) C ph 7508 4035 2057 Tiu 4740 2440 _ Cao su 4200 3050 2610 Ch 3720 3110 2200 iu 3094 2800 2144
Ngun: Vin qui hoch v thit k nng nghip - B Nng Nghip v PTNT Do hiu qu kinh t cao nh vy, nhiu vng, nhiu ni trong c nc chuyn sang trng v thm canh cy c ph. Thm ch , do c mt thi gian di (1997 - 2000) c ph bn c gi cao, sn xut thu c li nhun siu ngch, thm vo cc h Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 29
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y nng dn li c giao t v t qun l cng vic trng trt kinh doanh ca mnh. Chnh v vy xy ra tnh trng ua nhau t trng c ph. Nhiu ngi nht l dn di c t do vo cht ph rng trng c ph. Theo thng k s b, hng chc ngn ha rng u ngun b tn ph. Chnh v vy, trong nhng nm qua din tch c ph tng trn lan, c bit l giai on 1995 - 2000. 3.2. Nng sut Mt iu m ngnh c ph Vit Nam ng t ho l nng sut c ph Vit Nam c nh gi l cao nht th gii, vt xa nng sut ca cc nc sn xut c ph khc, k c nhng nc lun dn u v sn lng nh Brazil, Colombia, Indonesia. y chnh l im mnh v cng l li th cnh tranh ca c ph Vit Nam khin cho nhiu nc sn xut c ph trn th gii phi kinh ngc. Nng sut bnh qun ca Vit Nam qua mt s nm nh sau:
Biu 3: Nng sut bnh qun qua cc giai on

Nm 1995 1996 14,4 1997 15 1998 15,2 1999 16 2000 20 2001 21 2002 22 Nng sut(t/ha) 14
Ngun: VINACAFE Trong khi nng sut c ph ca hu ht cc nc t di 1 tn/ha th c ph Vit Nam trong nm qua t ti k lc 2,1 tn/ha v lun gi v tr hng u (nng sut bnh qun ca th gii l 6,05 t/ha)
Biu 4: Nng sut c ph ca mt s nc nm 2002

STT 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Tn nc Nng sut kg/ha H s so vi Vit Nam Vit Nam 2.201 1 n 967 0.46 Clmbia 924 0,44 Braxin 792 0,38 Innxia 738 0,35 Ugana 525 0,25 Mhic 368 0,18 Vnxula 300 0,14 (Ngun ACPC, ICO, Commodity expert.com, nin gim thng k 2003)
Bn cnh nguyn nhn trong nhng nm qua Vin nghin cu c ph Vit Nam cung cp hng chc tn ht ging mi, nng sut cao cho cc a phng th t
^ 30
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y ai cng vi iu kin kh hu thch hp l hai yu t quan trng gip cho c ph Vit Nam t nng sut cao. Mt khc, cy c ph Vit Nam li tr hn rt nhiu so vi c ph ca cc nc khc v hin nay ang l thi im cho nng sut cao nht Ngnh c ph Vit Nam lun t ho t c nng sut cao nht th gii, hn c Braxin, nhng trc nhng din bin ca th trng c ph th gii hin nay th ngnh c ph Vit Nam cn phi xem xt li. Bi v c ph Vit Nam t nng sut cao nht th gii nhng mc chi ph mt tn c ph nhn cng mc cao. V nng sut cao khng hn em li hiu qu kinh t cao. V vy, bn cnh vic duy tr nng sut t c, Vit Nam cn phi ch trng nng cao cht lng v h gi thnh sn phm. 3.3. Sn lng Nm 2002 va qua l nm t ph ca ngnh c ph Vit Nam v sn lng. Sn lng c ph t mc cao nht t trc ti nay v vt xa ch tiu t ra, a Vit Nam vn ln v tr th hai th gii v sn lng c ph v ng u th gii v sn lng c ph vi (c ph vi ca Vit Nam chim 18% sn lng c ph vi ton cu). y l kt qu tt yu ca nng sut cao v din tch c ph ngy cng c m rng. Hn na, y cng l giai on cy c ph cho nng sut cao nht. C th ni, nu xt v nng sut v sn lng th ngnh c ph Vit Nam khng thua km bt k mt ngnh c ph no trn th gii.
Biu 5: Din bin sn lng c ph Vit Nam

Nin v 1992/93 1993/94 1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 Sn lng (tn) 140.400 181.200 211.920 236.280 242.300 413.580 S lng tng so vi nin v trc (tn) _ 40.800 30.720 24.360 6.020 171.280
^ 31
1998/99 1999/00 2000/01 2001/02 404.206 700.000 900.000 1.050.000 - 9374 295.794 200.000 150.000
Ngun: Bo co VICOFA Sau khi Vit Nam chnh thc gia nhp vo t chc c ph th gii (ICO) vo nm 1991, hot ng sn xut c ph ca Vit Nam bt u i vo quy m hn, sn lng tng u qua cc nm v Vit Nam lun gi v tr l mt trong ba nc sn xut c ph hng u th gii. Tr nin v 1998/1999, do nh hng ca hin tng ElNino, thi tit kh hn, sn lng c ph Vit Nam gim 9374 tn nhng sau li tng mnh vo nin v 1999/2000, 2000/2001 v 2001/02. Nu nh so vi nin v 1992/1993 din tch c ph ch tng gp 4 ln th sn lng tng ti gn 7,5 ln. y cng chnh l yu t gp phn to nn s bin ng th trng trong nin v va qua. T trc ti nay, sn lng cao lun l mc tiu t ra ca ngnh c ph Vit Nam ni chung cng nh ca mi h trng c ph ni ring. n nay, mc tiu phn no t c v n lc Vit Nam cn thay i quan im v mc tiu t ra cho ton ngnh. Mc tiu t ra lc ny khng ch l sn lng cao m chng ta cn phi xt n hiu qu kinh t.
4. Cng ngh ch bin c ph.

4.1. K thut ch bin c ph nhn. Hin nay nc ta ang p dng 2 phng php: phng php ch bin kh i vi c ph Robusta v phng php ch bin t i vi c ph Arabica: * Phng php ch bin t: l phng php ch bin vi cng ngh phc tp, mang li nng sut v cht lng cao nhng chi ph u t ln. Ch bin t gm 2 giai on chnh: - Giai on xt ti loi b cc lp v tht v cht nhn bn ngoi, ln men v phi sy kh t mc quy nh v m ca ht - Giai on xay xt loi b lp v tru v v la.
^ 32
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y * Phng php ch bin kh: l phng php ch bin n gin, trong phng php ny ch c mt cng on chnh l lm kh c ph ti bng cch phi nng hoc sy kh tch v. Phng php ny c p dng rng ri trong cc nh my v trong cc h gia nh. u im ca phng php ny l n gin, chi ph thp nhng cht lng thp. Hn na, nhng nm ma ko di trong v thu hoch ngi ta phi sy trong cc l sy t bng than , ci. 4.2. Cng ngh ch bin. Sau nm 1975, khi i vo pht trin sn xut c ph, chng ta mi ch c mt t xng ch bin ng Giao, Ph Qu vi thit b lp t t nm 1960 -1962 do Cng ho dn ch c ch to. pha Nam c mt s xng ca cc doanh in c nh: Rossi, Delphante li, cng sut khng ln. Cng vi vic m rng din tch trng c ph, chng ta bt tay vo xy dng cc xng ch bin mi, bt u t nhng thit b l ri n cc dy chuyn sn xut sao chp theo mu ca Hang-xa nh ca Nh my c kh 1-5 Hi Phng, Nh my A74 b Cng nghip Th c thnh ph H Ch Minh.
^ 33
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y S ch bin c ph nhn sng
Nguyn liu qu ti
Phng php t
Phng php kh
Phn loi trong b xi phong ong Xt ti
Phi kh hoc sy
C ph qu kh
Phn loi c ph thc theo trng lng Ngm ln men
Ra sch Lm ro nc
Phi kh hoc sy C ph thc kh Lm sch tp cht Xt kh nh bng c ph nhn Phn loi c ph
C ph nhn thnh phm
Nhng nm gn y, nhiu cng ty, nng trng xy dng cc xng ch bin mi kh hon chnh vi thit b nhp t Cng ho lin bang c, Braxin. Mt lot hn mt chc dy chuyn ch bin ca hng Pinhalense -Braxin c a vo Vit Nam. Tip li xut hin nhiu xng lp rp thit b do c s cng nghip Vit Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 34
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Nam ch to, m phng c ci tin cng ngh ca Braxin. Cc c s ch bin vi thit b mi, cht lng sn phm kh c xy dng trong vng 5-7 nm tr li y m bo ch bin c khong 150.000 tn n 200.000 tn c ph nhn xut khu. Tuy nhin tc pht trin ca cng ngh ch bin khng p ng kp s gia tng v sn lng. C th ni c ph l mt trong nhng ngnh sn xut nng nghip pht trin vi mt tc rt cao Vit Nam. Ch sau 20 nm, t nm 1982 n nm 2002 sn lng c ph nc ta tng t 6.000 tn ln ti trn 1 triu tn tn ngha l tng hn 100 ln v ch sau 10 nm (1992-2002) sn lng c ph tng trn 7 ln. c bit l trong 2 nm li y sn lng mi nm tng khong 100.000 tn n 150.000 tn. C th ni l mt mc tng trng k lc trong lch s ca ngnh c ph ton cu. S tng trng vt bc ca sn lng c ph Vit Nam l mt nhn t quan trng lm tng nhanh sn lng c ph th gii v nhiu ngi cng coi l nguyn nhn ca vic gim gi c ph trn th gii. Mt khc, do sn xut c ph pht trin nhanh nh vy to nn s mt cn i gia sn xut v cng nghip ch bin. Vi sn lng c ph nhn hng nm l 700.000 tn v c ph vi c t l ti: nhn tm tnh l 4,6:1 th mi nm ngnh c ph phi thu hi v ch bin trn 3 triu tn c ph qu ti. l mt khi lng sn phm khng nh, n i hi s pht trin tng ng ca cng nghip ch bin. Trong tnh hnh hin nay, th trng th gii i hi ngy cng cao khng ch v mt hng v cht lng c ph th nm m cn phi m bo mc cao tiu chun an ton v v sinh nc ung. Ngoi ra ch bin trn 3 triu tn qu c ph vn x l cht thi, bo v mi trng sng cng i hi u t gii quyt. nc ta, phn ln cc nh ch bin u thuc loi nh. Hin ti c nc c khong trn 50 dy chuyn thit b ch bin c ph nhn, trong c 14 dy chuyn nhp ngoi (Braxin, Anh) cn li l sn xut trong nc. Quy m cng sut cc dy chuyn ny t 2 n 9 tn/gi, phn ln u do cc nng trng, doanh nghip Nh nc trang b. Khu vc sn xut v ch bin c ph trong nhn dn hu ht u qua s ch bng cc my c cng sut nh t 300 n 500 kg/gi. Nhiu ni chng ta dng cc my xay xt nh xay c ph qu kh ra c ph nhn bn cho nhiu ngi Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 35
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y thu gom. Tnh hnh ch bin nh vy dn n kt qu l sn phm cht lng khng ng u. Cc nh ch bin ny tin hnh giai on s ch u tin vi cng sut di 100 tn/nm, ch c th s ch c na tng sn lng. k Lk - i din tiu biu trong ch bin c ph, chim khong 60% tng sn lng ton quc - c khong 1015 nh ch bin t nhn, cng sut trong khong t 1000 n 2000 tn/nm v 3 cng ty t nhn c cng sut 5000 tn tr ln. Nng trang Nh nc l cc nh cung cp cho hu ht cc nh my ch bin ca Nh nc. C khong 14 nh my ch bin lin kt vi cc nng trang Nh nc k Lk. Cc nh my ny thng c quy m va vi cng sut 3000 tn/nm. Tng cng ty c ph Vit Nam (VINACAFE) c 7 nh my ch bin c cung cp u vo t 7 nng trang Nh nc. Khu ch bin l mt trong nhng khu quyt nh cht lng c ph thng phm, th nhng c n 70% sn lng l s ch phn tn ti cc h gia nh vi phng php th cng, phi nng t nhin nn khng m bo yu cu. iu kin sn th rt hn ch, ti k Lk 217 ha c ph mi c 1 ha sn phi, trong khi tiu chun quc t l 100 ha c ph cn 1 ha sn phi, cha k iu kin m ca Vit Nam kh cao, cao hn mc chun 13%. Mt khu khng km phn quan trng rt d thc hin nhng ta li khng lm c l khu thu hi. Thc t cho thy v thu hi xanh nn c ph nhn ca Vit Nam c nhiu ht en v, nhn nhm, kch thc nh, d b mc. y l l do ch yu lm c ph Vit Nam cha p, b nh gi thp. Khu vn chuyn t ni thu hoch n ni ch bin khng c thc hin ngay lm phm cp gim do ht c ph ti c th ny mm ngay. V tiu chun xp loi, qua biu 10 c th thy h thng xp loi c ph Vit Nam qu n gin. C 3 hng c ph da trn 4 tiu thc trong khi Colombia c 6 hng c ph xut khu cht lng Excelo da trn 7 tiu thc: m, hng thm, mu sc, c ht, hm lng ht lng, tp cht v mi v. Biu 6: Tiu chun cht lng c ph Vit Nam Tiu thc m Tp cht Tiu chun cho mi loi Loi 1 Loi 2 Loi 3 12% 12% 13-15% 0,5% 0,5% 1% ^ 36
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Ht v Kch c ht 2-3% 7mm 2-3% 6-7mm 4-5% 5mm
Ngun: Hip hi c ph -ca cao Vit Nam (Vicofa) Vic khng tiu thc phn loi c ph (c bit l ch tiu mu sc) dn ti vic c ph ht c chp nhn trong nc li khng c quc t chp nhn, v th danh ting ca c ph Vit Nam gi c trn th trng th gii u b gim st. Bn cnh tiu chun xp loi c ph Vit Nam t khi tng thch vi cc tiu chun quc t. iu ny dn n tnh trng l c ph c xut khu theo yu cu ca nh nhp khu quy nh trong hp ng m khng c mt tiu chun chnh thc no. V th cc nh xut khu, ch bin Vit Nam tr nn ph thuc vo ngi mua nc ngoi, mt i tnh ch ng ca mnh v d b p gi. My nm gn y, do cung vt cu, gi c xung thp lin tc, ngi mua i hi cht lng cao hn v p t cc yu cu cho ngi bn nh i nm th hng, ly lm c s giao dch, thanh ton. Ngnh c ph Vit Nam ang phi ng u vi nhng thch thc mi v mt cng nghip ch bin. Ngoi i hi ngy cng cao ca khch hng v cht lng, cn c nhiu vn mi ny sinh trn th trng c ph th gii nh: - Hip hi cc nc sn xut c ph (ACPC) ng h kin xut ca mt s nc sn xut c ph Trung M ch trng loi b c ph cht lng thp ra khi th trng v coi l mt cch ci thin cn cn cung cu. - T chc c ph th gii (ICO) a ra tiu chun c ph ti thiu dnh cho cc nc xut khu c ph: m khng c cao hn 12,5%; i vi c ph Robusta s li khng c qu 150 li trn mu 300g. Tiu chun ny bt u c p dng t 1/10/2002 va qua. - Cc nc EU d nh t 1/1/2003 p dng ngng nhim Ochrattoxyn A trong c ph, nu p dng ti Vit Nam th tng ng vi 40.000 tn-tr gi gn 200 t ng, s khng th tiu th. Nhng iu i hi ngnh c ph nc ta phi c mt chuyn bin trong cng ngh ch bin c th tip tc tn ti v pht trin. Tm li, do cng ngh lc hu, u t t v khng tp trung vo c ph xut khu ca Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 37
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Vit Nam ch yu di dng nghin th, cha qua ch bin cao cp. V vy, ci tin cng ngh v thit b ch bin c ph nng cao cht lng c ph xut khu l mt trong nhng yu cu bc thit cn c quan tm mt cch trit . II. TNH HNH XUT KHU.
1. Nhng thun li v kh khn khi xut khu.

1.1. Nhng thun li ca Vit Nam khi xut khu c ph ra nc ngoi. Trong nhng nm gn y, ngnh c ph Vit Nam c nhng bc pht trin ln, c th ni l vt bc v nhiu mt, c v m rng din tch, tng nng sut, sn lng v nng cao khi lng c ph xut khu. Vit Nam t mt v tr xut pht thp vn ln ng u v xut khu c ph vi, v ng th hai ch sau Braxin v xut khu c ph trn th gii. t c nhng thng li trn l nh cy c ph VN c nhng thun li sau: a. V khch quan C ph Robusta c trng tp trung trn nhng vng t tt c bin ngy m ln, c li cho s hnh thnh v tch lu cc hp cht hu c. Hn na, li c trng phn ln cao t 450-1000m so vi mt nc bin, kh hu thch hp nn c ph Robusta ca nc ta c hng v m c nhiu nc a chung. Nu c ph Robusta ca chu Phi b nh gi l gt (strong) th c ph Robusta ca Vit Nam c khch hng chu u nh gi l du (mild) n trung tnh (neutral), c s dng trong vic u trn v sn xut c ph ho tan. C ph Arabica Vit Nam c trng cao 500m tr ln vng nhit i v 2500m vng xch o vi iu kin sinh trng rt thch hp. Ln u tin dc trng th vo nm 1858, n thp k 30,40 c ph Arabica ca Vit Nam ni ting trong cc hi ch quc t di tn gi "Moka Tonkin", "Tonkin Superieur". b. V ch quan Th nht, chng ta c ngun nguyn liu rt di do cho xut khu. Nhng nm qua, nh y mnh phong tro pht trin c ph trong cc h gia nh nn c ph tng nhanh c v din tch, nng sut, sn lng. Vit Nam, 80% khi lng c ph
^ 38
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y xut khu c ngun gc t cc h nng dn. l th mnh ca chng ta trong khu to ra ngun nguyn liu. Th hai, l nc xut khu c ph vi ln nht th gii, mc tng trng lng xut khu hng nm ln (khong 20,35%), Vit Nam thc s c nh hng to ln n gi giao dch ca c ph Robusta trn th trng th gii. C th ni, gi c ph Robusta trn th gii tng gim theo v ma thu hoch c ph ca Vit Nam v Indonesia. Trong tnh hnh din bin phc tp ca th trng vi s cnh tranh gay gt, y l mt im ht sc thun li cho c ph Vit Nam. Th ba, trong cng tc xut khu c ph, Vit Nam vi li th l nc xut khu c ph ln nht khu vc chu -Thi Bnh Dng nn c th y mnh lng hng xut khu sang th trng Nht Bn v Trung Quc - hai th trng tiu th c ph ln ca th gii. i vi hai th trng c bit ny, Vit Nam c li th hn hn cc nc xut khu c ph khc v v tr a l nn c th tit kim c chi ph vn chuyn vn chim mt t l ln trong tng chi ph cho xut khu. Trong kinh doanh, nu chi ph ny gim s dn n vic gi c ph gim, t lm tng sc cnh tranh ca hng ho. 1.2. Nhng kh khn ca Vit Nam khi xut khu c ph ra nc ngoi. Bn cnh nhng thun li k trn, kh nng cnh tranh ca mt hng c ph Vit Nam trn th trng th gii vn cn yu km. Trong hot ng xut khu c ph, chng ta gp phi nhng kh khn sau: a. V ch quan Trc ht v ngun nguyn liu. C ph trng Vit Nam phn ln l c ph Robusta (chim khong 95% din tch), trong khi c ph Arabica ch chim 5% din tch li l loi c ph c cht lng thm ngon hn hn, chim trn 70% tng khi lng c ph tiu thu trn th gii. V th, khi xut khu c ph Vit Nam thng phi chu gi thp (trn th gii, c ph Arabica thng bn vi gi cao hn hn Robusta t 650-750 USD/tn). Thm vo , c ph ca ta ch phi nng ngoi tri nn cht lng thp, t l ht en v cao, ln nhiu tp cht, hm lng nc cao hn mc chun.
^ 39
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Th hai l khu ch bin vn cn manh mn: Nh hng v m t nhin, c ph Vit Nam c nhiu khch hng a chung. Nhng cng ngh ch bin lc hu nn kh nng cnh tranh ca c ph Vit Nam trn th trng th gii cn hn ch. Gi c ph nhn xut khu ca ta b thua thit ln so vi th gii v ngay c cc nc trong khu vc (bnh qun vi trm USD/tn), lng xut khu ln m kim ngch cha cao. Hin phn ln sn phm bn ra ca ta cn l c ph nhn x lm nguyn liu ti ch nc ngoi. C th ni, trong nhng nm qua, din tch v sn lng c ph c s gia tng mnh m nhng trnh cng nghip ch bin cha c nng cao tng xng. Nhn chung tnh hnh ch bin c ph trong nc hin cn phn tn v kh tu tin. Cn ti 70-80% c ph c ch bin trong cc h gia nh vi cng ngh gin n l phi kh, xt v bng thit b th cng, chp v, khng ng quy cch, tiu chun. C ph c ch bin nh vy nu khng c ti ch trc khi xut khu th thng c cht lng rt km. Ngay trong khu thu hoch v sau thu hoch, ngi ta cng ch ch n vn s lng m qun i cht lng. Ngi trng c ph nhiu khi hi c qu xanh v qu chn ln ln nhau. Bn cnh , vn sn phi cng cn nhiu nhc nhi. a s cc h nng dn khng c sn phi tt, phi c ph c trn sn t, ng i khin c ph b ln tp cht. Thm ch cc nng trng cng khng c din tch sn phi theo yu cu nn khi thu hi dn dp phi ng khin c ph b thi v mc. Nu c cu c th cng nh hng nhiu n cht lng c ph nhn. Trong iu kin cnh tranh mua bn sn phm c ph trn th trng th gii ngy cng gay gt, nn cng nghip ch bin vn trong tnh trng manh mn nh hin nay th c ph Vit Nam s rt kh khn trong vic cnh tranh vi sn phm c ph ca cc nc khc nh Braxin, n , Innxia Nhiu nm qua, cc nh xut khu c ph Vit Nam phi chu nhiu thit thi v gi ca c ph Vit Nam thng thp hn so vi cc nc khc mc d cht lng t nhin ca c ph Vit Nam c nh gi l tt hn. Cc nh qun l ngnh c ph vn ni n vn l ch thiu vn u t. Song c mt nghch l l, khi thu c li dng nh khng ai ngh n vic s dng mt phn thch ng u t cho ch bin c ph. C nhng h nng dn vo nm bn c ph c gi thu li hng chc, hng trm Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 40
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y triu ng cng khng xy dng c mt sn phi ng qui cch. Trong nhn thc ca lnh o nhiu doanh nghip, vn u t cho ch bin vn cha c ch trng. Ba l, cht lng c ph xut khu cn nhiu tn ti. Do cng ngh ch bin cn lc hu nh ni trn nn cht lng c ph xut khu ca Vit Nam cn mt s mt yu km sau: - Hng c ph Vit Nam cha ng u, c s khc nhau gia cc l hng (l tt, l xu) v khc nhau ngay trong cng mt l hng. - m c ph Vit Nam cao thng l trn 13%. Trong c ph ln nhiu ht cha chn do hi ln nhiu qu xanh v ln c qu kh cha xay. - C ht c ph khng u, c bit s ht li, v, en cn kh ln. - Hng v c ch khng t yu cu nh c mi t v phi lu trn sn hay cc v l khc. - C ph gn y xut hin hin tng nm mc v chng ta nhn c nhiu lu ca khch hng v vn ny. - Hng giao i khi khng ng vi mu. - Ht trng lng. R rng cht lng c ph l mt vn ni bt trong ngnh c ph Vit Nam. Vn ny cng tr nn ng lo ngi hn khi trn th trng th gii cung ang vt cu v yu cu ca ngi tiu dng ngy mt cao hn. Nhng nm qua nh y mnh phong tro pht trin c ph, chng ta tng nhanh lng hng xut khu nhng do cht lng khng c sc cnh tranh nn thng phi bn vi gi thp. Bi vy, chng ta khng c l do g chm ch trong vic nng cao cht lng c ph xut khu. Bn l vn thiu vn. Thiu vn nghim trng lun l vn nan gii ca nhiu ngnh kinh t ni chung v ngnh c ph ni ring. V thiu vn m nhiu doanh nghip kinh doanh c ph khng th gm hng ch gi ln cao xut khu. Theo Tng cng ty c ph Vit Nam (VINACAFE), xut khu c 70.000 tn c ph cn ti trn 1000 t ng vn. Trong khi , vn ca VINACAFE ch c hn 10 t ng, phn cn li phi vay ca ngn hng 150 t ng, quay vng 9 thng, li sut Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 41
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y phi tr hn 1,1 t ng/thng. Thiu vn, li sut phi tr ngn hng ln buc VINACAFE khng th tng mua c ph vo ma thu hoch r, khng th gom hng ch gi ln cao ri mi xut khu, m phi nhanh chng bn hng ra quay vng vn nhanh, v vy thua thit trong xut khu l iu kh trnh khi. y cng l nguyn nhn ch yu lm cho gi c ph trong nc xung thp trong ma thu hoch gy thua thit cho ngi trng. Cng do thiu vn m Vit Nam cha th gia nhp Hip hi cc nc sn xut c ph th gii (ACPC) bi Vit Nam kh c th thc hin c nguyn tc c bn ca ACPC l khi gi trn th trng th gii xung thp, ACPC s hn ch xut khu, tng d tr tng gi m bo quyn li chung cho c ngi sn xut v xut khu. Th nm, sn phm c ph c bn t do trn th trng khng c t chc. Do khng c quy nh qun l xut khu theo u mi nn s cng ty v t nhn tham gia xut khu tng ln nhiu. iu ny bc l nhng hn ch trong qun l cng nh trong iu hnh xut khu c ph. Nhng ngi chuyn lm ngh bun bn c ph, cc i l, cc chn hng cung cp c ph cho cc nh xut khu khng ch th trng c ph Ty Nguyn m h cn chuyn ch c ph v cho cc cng ty xut nhp khu c ph thnh ph H Ch Minh, Nha Trang... Tnh hnh th trng nh vy dn n gi c tht thng, nhiu lc gi c ph ti Ty Nguyn cao hn gi xut khu (FOB HCM) v xp x gi th trng London. Khi gi c ph trn th trng th gii c nhng bin ng t ngt v khng d on c th Ty Nguyn xy ra nhng v b ca nhm ngi bun bn, mi gii c ph v dn n nhng thit hi ln cho cc nh xut khu, cc c quan, cc cng ty Nh nc. y cng cn ni thm v cc hng bun nc ngoi di cc nhn hiu lin doanh, lin kt, u thc... cng t chn ln Ty Nguyn v nu trc y h mua c ph ca khu th nay h mua c ph ti nh vn, gp thm phn khng nh vo tnh trng tranh mua tranh bn ht sc gay gt trn th trng c ph Ty Nguyn. Khng ch Ty Nguyn, th trng c ph k Lk cng kh nhn nhp. Trong cc khch hng lm nhim v cung ng c ph cho cc nh xut khu cng c khch Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 42
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y hng Vit Nam nhn tin mua h cho khch hng nc ngoi gy nn tnh trng gi c c lc khng ph hp vi gi xut khu. Theo Cu lc b xut khu c ph tnh k Lk th tnh hnh phn tn, manh mn ny lm mt i s phi hp thng nht hnh ng ca cc nh xut khu, cc nh sn xut c ph ln ca Vit Nam nhm bo m li ch ca ngnh c ph nc ta v m bo cht lng hng ho, gi vng uy tn ca mt hng c ph trn th trng th gii. Th su, cc doanh nghip tham gia xut khu c ph ca Vit Nam cha c nhiu kinh nghim trn th trng th gii phi chp nhn cuc cnh tranh vi cc tp on a quc gia c nhiu kinh nghim trn thng trng. D c ph Vit Nam c mt trn 60 quc gia nhng ni chung cc th trng tim nng vn cn nhiu. Chng ta vn phi xut khu qua mt s trung gian v cha khi phc c hon ton cc th trng truyn thng nh Nga, cc nc SNG, ng u. nhng th trng pht trin nh M, c, Nht, Anh, Php hin nay ca Vit Nam th nhng i hi ca khch hng v sn phm c ph l rt c th v nghim ngt. Kinh nghim ca cc doanh nghip tham gia xut khu cn t, hn na cht lng c ph li cha cao nn mt hng c ph Vit Nam s khng nhng kh thm nhp, m rng thm th trng m cn phi c gng rt nhiu th mi mong duy tr c nhng khch hng hin ti. Nu cht lng khng m bo, khng p ng c yu cu ca nhng khch hng kh tnh, trong hon cnh cnh tranh gay gt nh hin nay, khch hng s tm n loi c ph c phm cht, hng v thm ngon hn ca cc i th cnh tranh nh Braxin, Colombia. b. V khch quan : C ph l mt hng nng sn kh nhy cm, mang tnh cht ton cu. Nhu cu c ph kh n nh song ngun cung cp rt bp bnh, tu thuc vo sn lng thu hoch ca cc nc sn xut ln nh Braxin, Colombia, Indonesia v d tr tn kho cc nc tiu th chnh nh M, EU v Nht Bn. V th, gi c ph trn th trng th gii din bin khng n nh, ln xung tht thng. Nm 1992, gi c ph ch khong 600 USD/tn. Nhng n nm 1994, gi c ph li tng vt, c thi im t
^ 43
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y 4000 USD/tn. K t nm 1999 n nay gi c ph li lin tc gim, c thi im gim xung mc thp k lc l 380 USD/tn. Ch cn mt din bin ca thi tit, kh hu hay mt chnh sch kinh t i vi c ph ca mt trong 10 nc sn xut v xut khu c ph ng u th gii, bt k chu lc no, lp tc nh hng n gi c c ph quc t, tt yu nh hng n gi c th trng c ph Vit Nam. Chng hn nh trong thng 8 nm 1999: gi c ph cc loi trn cc th trng ln trong tun 20/8 - 26/8 u vng ln m ng lc chnh y gi c ph ln trn cc th trng l tin thi tit lnh hn Braxin. Gi c ph giao thng 9 ti London tng ln 1359 USD/tn t mc 1335USD/tn. Gi c ph Arabica giao cng k ti New York cng tng 25-60 USD/tn, t 2115-2140 USD/tn. iu ko theo ti chu , gi c ph Vit Nam v Indonesia cng tng 10-35 USD/tn, ln 1120-1140 USD/tn (FOB) v 1130-1165 USD/tn (FOB) tng ng. Ngoi ra, u nm 1999, cn bo Mitch honh hnh Trung M lm gim ng k cht lng c ph ca cc nc ny ko theo gi gim. Cuc khng hong ti chnh-tin t chu , c bit l Indonesia cng nh cuc khng hong tin t Braxin gy nhiu nh hng tiu cc n gi c ph quc t. Gn y, bi thu c ph ti Braxin v Vit Nam - hai nc sn xut c ph ln nht th gii, chnh l nguyn nhn dn n s st gim nghim trng ca gi c ph th gii t thng 12/1999 ko di n hin nay. Ngoi ra, gi c ph cn ph thuc vo tng quan lc lng gia cc nc trng c ph, phn ln l cc nc chm pht trin vi cc nc tiu th c ph l cc nc pht trin. T nm 1989, Hip nh v c ph th gii mt hiu lc, T chc c ph quc t (ICO) khng cn kim sot c hn ngch xut nhp khu c ph. Hip hi cc nc sn xut c ph th gii (ACPC- m Vit Nam cha tham gia) tho thun hn ch lng c ph xut khu nng gi ln. Do , th trng th gii c tnh c quyn v chu s chi phi ca nhng nc tiu th chnh v cc nc sn xut ln. Cc nc sn xut v xut khu c ph cha tham gia vo cc t chc c ph th gii, cha phi hp cng cc bn hng xut khu nn thng b ng v lng tng mi ln gi c ph th gii bin ng. Vit Nam tuy l thnh vin ca ICO song s Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 44
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y phi hp hnh ng cng cc bn hng xut khu c ph cha cao, hn na do trnh qun l cn hn ch nn tt yu kh trnh khi nhng thit hi ng tic. Khng ch c vy, vic phi hp hnh ng gia cc n v kinh doanh xut khu c ph trong nc cng rt lng lo, cha cht ch cn thiu theo di st sao din bin th trng v cc yu t khc. Th trng c ph th gii manh tnh u c trc li cao, nhng thng tin v th trng c ph th gii rt phc tp, vi mc ch u c, trc li, kh d on c din bin th trng. Cc nh xut khu Vit Nam cn thiu t chc cht ch trong vic xut khu c ph nn thng b thua thit sau mi ln bin ng gi c ph. T nn tranh mua, tranh bn l mt trong nhng nguyn nhn lm gim ng k gi c ph xut khu. Mt s tnh ton chuyn gia cho thy s sai lch v gi c trong nc v gi xut khu cnh tranh kiu trn lm gim kim ngch xut khu c ph ca Vit Nam vi gi tr ng tic. V th, cn c ch thng tin, hp tc gia cc n v xut khu, trnh tnh trng tranh mua trong nc, b p gi khi xut khu.
2. Cht lng v chng loi c ph xut khu.

2.1. Cht lng c ph xut khu. Thc cht c ph Vit Nam c lit vo loi c hng v m , c khch hng c bit a chung do c trng cao v v so vi mt bin. Nhng do yu km trong khu thu hi, ch bin nn lm gim i nhiu cht lng vn c ca n. Theo Cafecontrol, nu ch bin ng quy trnh th cht lng c ph Vit Nam khng phi l thp: 35% rt tt, 50% tt, 10% trung bnh, 5% km. Cht lng l yu t quan trng trong mua bn quc t, c bit trong thi im hin nay khi m cung c ph ln hn cu c ph, ngi mua ngy cng i hi cht lng cao hn. Khch hng nc ngoi thng phn nn v m, kch c sng, ht li, tp cht v mc ca c ph Vit Nam. R rng kh nng phi, ch bin, sy, tn tr c ph khng theo kp tc tng ca sn lng. Mt yu t na l cc nh xut khu c ph ca Vit Nam ch yu l thu gom t cc h gia nh cho nn cht lng ht c ph khng u v yu km. Mt s nh bun quc t nhn xt rng c ph Vit Nam cha c tiu chun qui chiu xc nh cht lng. Ngoi ra, tnh php l ca Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 45
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y TCVN p dng cho xut khu c ph trong sut thi gian qua l v cng thp v hu ht cc hp ng thng mi trong TCCL phn ln l do khch hng nc ngoi t ra. TCVN ch dng li tnh hng dn, thm ch khch hng nghe hay khng l tu h. Tnh trng ny lm lu m tnh php l ca b TCVN v cht lng c ph v chnh n to ra s ch quan t khu sn xut n khu thu mua, ch bin, bo qun v xut khu vi rt nhiu li. Do khch hng thng p gi c ph ca ta thp hn cc nc khc trong khu vc nh Indonesia, Thi Lan t 50-100 USD/tn. Ti cuc hi tho v c ph Vit Nam c t chc gn y ti Bun M Thut, gn 100 i biu u nu kin lo lng v s gim st cht lng ca c ph Vit Nam. Nu nh nm 2001, c ph xut khu ca Vit Nam ni chung thng c 2% ht en, 25-27% ht c kch c ln th nm 2002, lng ht en li tng ln 6-7%, ht kch c ln ch chim 8-10% (trong khi , c ph Robusta loi 2 ca ta nu c 5% ht en, ht v th v cht lng ch tng ng vi c ph loi 5, loi 6 ca Indonesia). y l hi chung bo ng cho ngnh c ph Vit Nam, nu ch chy theo sn lng m khng quan tm nng cao cht lng th du sn phm sn xut ra c nhiu th cng khng mang li hiu qu kinh t cao. Ngoi ra c cu sn phm xut khu cn n iu. Mc d trn th trng th gii, 95% lng c ph xut khu l c ph nhn sng, cc dng c ph ch bin khng qu 5%, nhng sn phm c ph ch bin ht sc a dng, ch yu l c ph ho tan, c ph rang v mt s dng khc nh dng lng ng hp, Braxin v Colombia pht trin cng ngh sn xut dng c ph c c. Ngnh c ph Vit Nam do cng ngh cn yu km nn c cu sn phm ht sc n iu, 95% lng xut khu l c ph Robusta. Trong , c ph nhn chim mt t l rt cao. C th thy r iu ny qua bng 7:
Biu 7: Kt qu xut khu c ph nin v 2001/2002 (Phn theo loi sn phm)
Sn phm
S lng (tn) 653.687 (99,06%)
Tr gi (USD) 537.984.318 (99,8%)
Gi bnh qun (USD/tn) 823
C ph nhn
^ 46
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y C phm: - C ph ho tan - C ph ht rang - C ph khc Ngun: Hip hi c ph-cacao Vit Nam 6/2003. S liu bng trn cho thy s yu km trong c cu sn phm c ph nc ta. Khi lng v gi tr xut khu ca sn phm c ph ch bin cn qu nh (0,04% v 0,2%), i hi ngnh c ph phi n lc hn tng cng ch bin su, a dng ho sn phm xut khu v m bo tiu th c vi gi cao. Thc t cho thy gi c ph ch bin cao t nht 3 ln gi c ph nhn. tng kim ngch xut khu, bn cnh vic tng khi lng xut khu cn phi ch nng cao cht lng c ph v a dng ha sn phm. 2.2. Chng loi c ph xut khu. Sn phm c ph xut khu ca Vit Nam ch yu gm c c ph vi (Robusta) v c ph ch (Arabica). Trong c ph ch ch chim khong 2%, cn li l c ph vi ch yu l xut khu bn thnh phm. Khong 95% tng khi lng c ph xut khu l c ph nhn sng, c ph ho tan ch chim 3-5% v c ph nhn rang chim t l nh khong 1-2%. Chng loi c ph xut khu ca Vit Nam cn n iu nh vy l do nhiu nhn t nh do cng nghip ch bin cn th s, cht lng cha p ng c yu cu thng mi. Hin c mt s nc nhp khu c ph Vit Nam v ch bin li v bn vi gi cao hn t 100-150 USD/tn nh Thi Lan, Singapore,... V sn phm c ph ho tan, hin nay nhu cu th gii ang tng nhanh do th hiu ngi tiu dng. S bin chuyn ny l mt s kin ng ch i vi cc nc xut khu c ph ni chung v Vit Nam ni ring. Trong thi gian ti nn y mnh pht trin sn phm ny th khng ch chng ta c th xut khu thu ngoi t m cn p ng nhu cu tiu dng trong nc, thay th cc loi c ph tan m lu nay chng ta vn phi nhp khu. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 47 ph thnh 268,291 (0.04%) 226,880 2,250 39,161 879904 (0,2%) 855.652 4.538 129.714 4.212 2.017 3.312
3. Gi c, sn lng v kim ngch xut khu c ph.

3.1. Sn lng v kim ngch xut khu. Trong nhng nm va qua, sn lng c ph xut khu ca Vit Nam tng nhanh v c ph tr thnh mt trong nhng mt hng chin lc ca Vit Nam vi gi tr kim ngch xut khu tng i cao. Hin nay c ph ng th hai sau go v kim ngch xut khu nng sn (chim khong 20%).
BIU 8: KT QU XUT KHU C PH QUA CC NM
Ch tiu Nin v 1995/1996 1996/1997 1997/1998 1998/1999 1999/2000 2000/2001 2001/2002 10 thng/2003
Sn lng XK (tn) 158.520 212.038 232.756 346.000 733.935 931.198 718.575 543.123
Gi XK bnh qun (USD/tn) 1.431 2.633 1.815 1.198 683 420 448 689
Kim ngch (nghn USD) 226.790 558.280 422.436 414.556 501.450 391.329 322.310 374.000
Ngun: Trung tm thng tin thng mi - B Thng mi. Nhn bng trn ta thy sn lng c ph xut khu ca Vit Nam tng t nm 96 n nm 2001 vi tc trung bnh khong 27% mi nm. Ring nin v va qua (01/02), sn lng gim 213 tn tng ng vi 22,9% so vi nm ngoi. V kim ngch, 3 nm gn y kim ngch lin tc suy gim. Nm 2000, mc d gi gim rt mnh (43%) nhng do khi lng tng cao nn kim ngch vn tng 21%. Nhng sang nm 2001 th khi lng d tng rt mnh (27%) cng khng th b p c mc gim ca gi, khin cho kim ngch gim 22%. Sang nin v va qua, mc d gi c nhch ln cht t, nhng do khi lng gim 23% lm kim ngch gim 69 triu USD tng ng vi 18%. 10 thng u nm nay, tng kim ngch xut khu c ph t 374 triu USD, tuy gim 10% v lng nhng li tng 49,6% v tr gi so vi cng k nm 2002. Tnh ring 10 thng u nm nay kim ngch vt c nm 2002, nhiu kh nng kim ngch c nm nay s t 450 triu USD, v nm 2003 s l nm u tin kim ngch xut khu c ph tng so vi nm ngoi sau 3 nm lin tip kim ngch suy gim. Trc nm 1989 chng ta ch yu trao i c ph vi cc nc ng u v Lin X c theo Ngh nh th ca Chnh ph k kt, do hiu qu xut khu Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 48
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y khng cao, sn lng thp nn gi tr kim ngch xut khu khng ng k so vi cc ngnh kinh t khc ca nn kinh t quc dn. Sau , do tc ng ca cng cuc i mi nn kinh t ni chung v hot ng kinh t i ngoi ni ring, lm thay i ln b mt ca ngnh xut khu c ph Vit Nam. Nm 1989 l nm thc s ci tri cho hot ng ngoi thng ca ta vi hng lot cc chnh sch bin php v a phng ho th trng xut khu, v a dng ho mt hng v cc thnh phn kinh t tham gia trao i bun bn vi nc ngoi v iu ct yu l vic thay i t gi hi oi gp phn nng cao sn lng ca cc loi hng ho xut khu. Giai on 1992-1997 th c sn lng v kim ngch xut khu c ph ca ta u tng mnh. V sn lng xut khu tng 2,76 ln v kim ngch xut khu tng 8,2 ln. Nh sn lng xut khu c ph lin tc tng ln ci thin mt cch ng k v tr ca nc ta trn th trng quc t. Theo thng k ca t chc c ph th gii (ICO): - Nm 1982, Vit Nam xut khu 60.000 bao, chim 0,1% lng xut khu ton th gii, t gn 5 triu USD. - Nm 1987, xut khu 433.000 bao chim 0,6% lng xut khu ton th gii v ng th 25 trong cc nc xut khu c ph. V cho n nay, nm 2002, Vit Nam xut khu gn 12 triu bao, chim 7,7% lng xut khu ca ton th gii, t kim ngch 322,3 triu USD, vt qua Colombia vn ln ng th 2 th gii sau Brazil, v ng u cc nc xut khu c ph Robusta, chim th phn ti 29% th phn c ph Robusta th gii. trong nc th c ph cng ngy cng tr thnh mt hng nng sn xut khu ch lc ch ng sau go. 3.2. Gi c c ph xut khu. - Gi c ph xut khu ca Vit Nam so vi th gii: Gi c ph xut khu ca Vit Nam trong nhng nm qua cn thp so vi gi c ph cng loi xut khu trn th trng th gii 50-70 USD/tn, c thi im thp hn ti 100 USD/tn. Thng thng gi xut khu c ph ca Vit Nam thp hn gi bn c ph cng loi theo k hn ti th trng Lun n t 150-170 USD/tn (mc chun thng s dng so snh nh gi tnh hnh xut khu c ph ca ta hng nm) v gi tt. Nhng c n v xut thp hn ti 250 USD/tn. Sau Vit Nam c cuc hp gia cc doanh nghip xut khu c ph hng u, sau khi hp th gi xut khu c
^ 49
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y ph ca ta thu hp c khong cch cn li 170 USD/tn so vi gi th trng Lun n. Nguyn nhn ca tnh trng trn l do c nhiu vn phng i din c quan nc ngoi c ngi Vit Nam lm thu lm mi gii tranh mua c ph trong nc, mun b ch dn mi xut khu c ph nn c nhiu doanh nghip cha c kinh nghim xut khu c ph cng tham gia xut khu c ph. Mt khc c cc doanh nghip trong nc c hin tng p gi mua, hoc ly chi ph xut khu u thc qu cao thu li cho doanh nghip, lm ngi trng c ph b thit phi bn vi gi thp. - nh hng ca gi c ph xut khu n gi tr kim ngch xut khu. Bn cnh tn hiu ng mng v tng sn lng xut khu, chng ta cn ti mt thc trng khc l trong nhng nm gn y sn lng xut khu tng nhng kim ngch xut khu li gim. C hin tng nghch l ny l do s bin ng ca gi c c ph xut khu.
Gi xut khu trung bnh ca c ph Vit Nam v th gii qua cc nm
3500 Gi trung bnh USD/tn 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 1510 820 1254 791 1334 905 2503 1859 1431 3100 2633 2317 2907 2583 1815 1198 683 1866 1464 853 420 448
nm
gi xut khu ca V it Nam
gi th gii
T nm 1992 n nm 1997, gi c ph thp nht l vo nm 1992 (620 USD/tn), sau lin tc tng n nm 1997 (2633 USD/tn) d c gim cht t vo nm 1996. Trong 5 nm tnh bnh qun gi tng khong 400-450 USD/tn mi nm. Tuy nhin t nm 97 n nm 2001, gi lin tc gim, n nm 2001 gi mt tn c ph ch cn 420 USD/tn, mc thp nht trong vn 10 nm. Nm 2002 gi nhch ln i cht do ICO v ACPC c nhng i sch hp l c bit l Hip nh c ph quc t 2001 (ICA 2001). Ngoi xu hng gim gi, ngnh c ph Vit Nam cn vp phi tnh trng gi xut khu lun thp hn gi th gii hng trm USD/tn (xem th trn). Nguyn nhn l: Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 50
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y - Th nht: Vit Nam thng xut khu c ph nhn theo gi FOB do t c iu kin thu tu v do khng c kinh nghim bun bn theo gi CIF. - Th hai: kh nng m phn v tip th cho sn phm ca cc doanh nghip xut khu c ph cn hn ch, v c ph Vit Nam cha c thng hiu dn n vic b khch hng nc ngoi p gi. - Th ba: l do cht lng c ph ca ta cn km. Theo ng on Triu Nhn (Ch tch Hip hi c ph ca cao Vit Nam), gi c ph khng th gim thp hn na th phi tng gi, l quy lut. Qu vy, t u nm 2002 n nay gi nhch ln t t. Cho n thng 10 nm nay, gi cho bn c ph Robusta loi 2 ca Vit Nam l 620 USD/tn. Sp ti gi c ph c th s li tip tc gia tng bi nhu cu vng t cc hng rang xay c ph phc v cho ma l hi cui nm. T khi th trng c ph th gii lm vo cuc khng hong v gi, cc nh rang xay c ph th gii rt thn trng trong giao dch mua theo k hn (hp ng giao sau). Thng h ch dm k hp ng mua giao sau 3 thng, cng lm l 6 thng v gi c ph lun c xu hng gim do cung vt cu ti 15 triu bao trn phm vi ton cu. Nhng vo u thng 10 nm nay, vic mua giao sau cha bao gi nhn nhp nh th. Ti London, cc nh rang xay t bt k hp ng giao k hn c ph Robusta ti tn thng 5/2005, c ngha l mua giao sau ti 19 thng, m thi gian cng xa th gi cng cao: giao thng 11/2003 l 657 USD/tn, giao thng 3/2004 l 687 USD/tn v cao nht thng 5/2005 l 768 USD/tn, tng gp 1,5 ln so vi thng 5/2003. Ti New York, cc hp ng giao sau c ph Arabica cng ko di ti thng 4/2005. K hn gn nht l giao thng 12/2003 mc 0,569 USD/lb (lb = 0,454 kg), tng gp 1,2 ln so vi thng 5/2003, k hn xa nht giao thng 5/2005 t mc 0,678 USD/lb, gp 1,5 ln thng 5/2003. New York l s giao dch c ph ln nht Hoa K, nc c hn 25% dn s c thi quen ung 3,3 tch c ph mt ngy v London l s giao dch c ph Robusta ca th gii. V vy, giao dch, nht l giao dch mua sau hai th trng ny din ra nhn nhp tc ng ngay n th trng c ph trn ton th gii. th trng ni a trong tun u thng 10, ti Lm ng, ng Nai, k Lk, gi c ph nhn tng 1000-1200ng/kg so vi bnh qun thng 9, ln mc 7600-7800 ng/kg loi 1 v 6800-7000 ng/kg loi 2. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 51
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Do gi c ph xut khu ph thuc nhiu vo sn lng v sn lng li ph thuc vo thi tit nn gi c c ph xut khu bin ng mnh l iu hay xy ra. iu t ra y l chng ta phi ch ng i ph vi n ch khng nh nhng nm trc cc doanh nghip xut khu c ph ca Vit Nam rt lng tng khi gi c ph xut khu bin ng. Ly v d: nm 1994, sau khi gi c ph h xung 600 USD/tn ri tng dn v t ngt ln ti 4000 USD/tn lm cho cc nh xut khu Vit Nam phi tic ngn ng v bn vi gi 2.000 USD/tn trc . V c ph 1998-1999 khi gi c ph trn th trng th gii tng mnh, gi xut khu c lc ln n 2.400-2.500 USD/tn FOB, nhng lng c ph cn li khng ng k. Gi c l yu t nh hng mang tnh quyt nh ti hiu qu hot ng kinh doanh c ph ca ta, lm cho kim ngch thu c hng nm khng n nh. So vi cc loi cy trng khc, th c ph tuy l cy cng nghip di ngy nhng cng rt nhy bn vi yu t gi c. Gi c ph trong nc chu nh hng ln vi gi c ph th gii. Nhng nm qua gi c ph trn th gii bin ng mnh c thi k gi c ph th gii ln n 4.000 USD/tn nhn (nm 1996) v c thi im ch cn 600-700 USD/tn v gi c ph trong nc c lc ch cn di 10 nghn ng/kg. Gi c ph trn th trng th gii bin ng khng ging nh cc mt hng nng sn khc. N khc ch l cc mt hng nng sn ch bin ng trong mt khong thi gian nht nh, cn gi c ph bin ng linh hot tng ngy, c nhng ngy n ba, bn gi v th trng lun b bin ng bi nhng lung thng tin khc nhau, mang tnh chin thut phc v cho mc ch u c hoc gii phng tn kho. Nhng tc ng trn th trng c ph th gii gy bt li ln n hot ng xut khu c ph ca Vit Nam. c bit l trong iu kin nc ta vn chm nm bt nhng thng tin v th trng th gii, cc doanh nghip cha quen vi nhng dng thng tin mang tnh chin thut nn rt d b bn h lm cho ngi xut khu c ph b ng, thua thit do thiu thng tin thng xuyn khng cp nht. Bin ng gi c ln c tc ng mnh m i vi ngi sn xut v thu gom c ph Vit Nam, c bit l trong iu kin thng tin v th trng v gi c bn ngoi cn hn ch v kh tip cn nh hin nay. Nhng bin ng gi c ln gy tm l dao ng trong ngng sn xut v to c hi ngi thu mua c ph gy sc p vi ngi sn xut. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 52
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Cn mt thc trng na cng rt ng quan tm l khng ch khi gi xung thp th mi ng lo ngi m c khi gi ln cao th cc nh xut khu cng khng li c bao nhiu thm ch cn thua l. in hnh l v c ph 1996/1997, chng ta c c v sn lng v gi c xut khu, ai cng ngh rng v ma ny ngi trng c ph v cc nh doanh nghip kinh doanh c ph phi c li nhng thc t th hu ht cc n v c li khng ng k thm ch c n v mt hng t. Vy ti sao c tnh trng ny ? Tm hiu cho thy, khi gi xut khu cao th kinh doanh c ph cng cn nhiu vn trong khi tng vn lu ng ca hu ht cc doanh nghip li nh b. V vy mun thu gom c ph cc doanh nghip phi vay ngn hng s tin ln, c nhng doanh nghip ch ring tr li cho ngn hng v l 6 t ng do vy lm cho t sut li nhun cng nh khi gi c ph cng cao. Bn cnh v xut khu c gi ln trong thi gian u cc cng ty b vn ra tranh nhau thu mua c ph vi gi cao xut khu. Nhng khi thu gom xong c ph th gi chng li ri tt xung thi c tri qua v khng bao gi quay tr li, do nhiu doanh nghip l nng do khng bn kp. Qua y chng ta c th thy rng vn ca ngnh kinh doanh c ph khng ch l thng tin nhanh nhy, tn dng ng thi c m cn l vn thiu vn p ng kp thi nhu cu ca th trng. Thiu vn nghim trng v thiu thng tin nhy bn v th trng th gii vn lun l lc cn to ln lm gim ng k hiu qu xut khu ca c ph Vit Nam.
4. Th trng xut khu c ph ca Vit Nam.

Khc vi cc nc sn xut c ph trn th gii, sn xut c ph ca Vit Nam l xut khu hn 95% sn lng, vi tc pht trin bnh qun nh hin nay trn 25%/nm th Vit Nam tr thnh nc ng u Chu v xut khu c ph v ng th nht th gii v xut khu c ph Robusta. Cng vi vic y mnh sn xut v xut khu, th trng xut khu c ph Vit Nam cng khng ngng tng ln. Nu trc 1992 c ph Vit Nam xut khu sang Lin X v cc nc ng u c v mt lng rt t sang Singapore v Hongkong th n nay c ph Vit Nam c xut sang trn 50 nc trn cc Chu lc c bit l M. iu ny cho thy Vit Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 53
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Nam thc s l nc cung cp c ph Robusta ch yu trn th gii.
BIU 9: TH TRNG XUT KHU C PH VIT NAM 9 THNG U NM 2003 Nc c M Ty Ban Nha Italia Php Anh Ba Lan Hn Quc Nht Bn H Lan B Philppin Thy S Singapo Cc th trng khc Tng cng 9T/02 Lng Kim ngch (tn) (USD) 81.399 33.014.535 66.559 25.752.903 32.892 12.671.088 33.981 14.064.795 21.260 8.681.738 33.820 12.503.316 19.756 8.157.572 17.876 7.161.964 31.448 13.541.898 23.964 9.202.421 32.857 13.886.988 19.004 8.262.620 30.672 11.048.129 13.091 5.082.728 35.223 13.840.828 543.945 213.891.206 9T/03 Lng Kim ngch (tn) (USD) 78.983 54.243.273 65.976 45.215.560 41.125 27.613.772 34.353 24.195.740 28.451 19.492.391 25.669 17.311.128 24.498 16.627.686 23.682 16.210.982 18.373 13.996.500 20.259 13.771.287 17.390 12.057.395 17.222 11.434.963 14.837 10.142.167 9.729 6.577.232 77.722 54.127.481 498.269 343.017.557 Tng KN (%) Tng KN (USD)
+64,3% +21.228.738 +75,6% +19.462.657 +117,9% +14.942.684 +72,0% +10.130.945 +124,5% +10.810.653 +38,5% +4.807.812 +103,8% +8.470.114 +126,3% +9.049.018 +3,4% +454.602 +49,6% +4.568.866 -13,2% -1.829.593 +38,4% +3.172.343 -8,2% -905.962 +29,4% +1.494.504 +291,1% +40.286.653 +60,4% +129.126.351
(Ngun : Cc cng ngh thng tin v thng k hi quan Tng cc Hi quan) Trong 9 thng u nm qua, th trng nhp khu c ph ln nht ca Vit Nam l c. Vit Nam xut khu c 79 nghn tn c ph vi gi tr 54,2 triu USD sang th trng ny, tuy sn lng xut khu sang y gim 2,8% v lng nhng li tng n 64,3% v tr gi so vi cng k nm ngoi. Cc th trng ln khc l M, Ty Ban Nha, Italia, Php. Trong th trng chu th Hn Quc, Nht Bn v Singapo l nhng nc nhp khu c ph ln nht ca Vit Nam. Th trng c mc tng kim ngch tng i ln nht so vi cng k l Hn Quc (126,3%). c l th trng c mc tng tuyt i ln nht (tng 21,2 triu USD). Trong s cc th trng ln ca Vit Nam th ch c Thy S v B l c kim ngch gim so vi cng k nm ngoi. C th ni 9 thng u nm nay Vit Nam tip tc m rng c cc th trng truyn thng ny. * Mt s th trng tiu th c ph ch yu. Mc d 5 nm qua c ph Vit Nam xut khu sang M v th trng Chu u, th trng Nht Bn tng ln nhanh chng, nhng th trng Nga, ng u v Trung Quc vn cha c khai thng. Trong thi gian ti nu quan h vi cc nc ny Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 54
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y c xc lp th c ph Vit Nam s lu thng tt hn. Mt s th trng tiu th c ph Vit Nam trn th gii l : - Th trng M : M l nc c dn s ng, l th trng tiu th c ph ln trn th gii. Tuy nhin tc gia tng rt chm trong nhiu nm nay, trong khi cc nc nhp khu khc tng ng k. Nm 1947 M chim 69% th trng nhp khu, th n 1992 ch cn 24%. Tng lng nhp khu vo M cao nht vo nm 1968 l 25,4 triu bao (chim 44%) v sau gim xung cn 18-20 triu bao/nm. Theo s liu thng k th lng tiu th M dao ng trong khong 18 triu bao/nm. Mc tiu th u ngi cng gim t 7.7 kg/ngi nm 1995 xung cn 4,5 kg/ngi vo nhng nm 1980 v hin nay cn 4,0kg/ngi/nm. Nhng tiu th c ph ton b th trng M c khong 8,7 t USD/nm. Th trng M i hi loi c ph c bit u bng, c bit l c ph ho tan chim ti 24% th phn. C khong 80% kho c ph d tr ng gi b chi phi bi gi bn l ca cc cng ty Kuft-creneral food, Proton & Gramble, v Nestle, h chim ti 70% th trng M. Trong my nm li y c ph Vit Nam xm nhp vo th trng M v s lng xut khu sang M tng ln nhanh chng, vi 65.976 tn, t kim ngch 45,2 triu USD (tnh trong 9 thng u nm nay) chim 13,2% sn lng c ph xut khu ca Vit Nam nin v 2002/2003. - Th trng Ty u: lng tiu th c ph tnh theo u ngi ca Ty u tng t 3,48 kg/ngi/nm 1992 ln 5,8 kg/ngi/nm 1993. Nhng n dng li do gi c ph cao v gii tr c xu hng t ung c ph hn. Tuy nhin, c ph vn l loi ung quan trng nht c tiu dng Chu u. Ty u vn l th trng tiu th c ph ln nht th gii. Ti Hi ngh c ph quc t ln th VII ti Beclin (6/1992), cc ngun tin thng mi d on tiu th c ph cc nc EU tip tc tng, c th n 7kg/ngi/nm 2004. iu ny lm cho nhu cu c ph nhn ca EU t 70-42 triu bao, chim 40% ca nm 1992 ln 60% lng nhp khu c ph ca th gii vo cui thp k ny. Nhu cu c ph tip tc tng. + Cng ho LB c: c ng vai tr c bit quan trng trong cc nc EU. Mc tiu th ca c thng nht l 9,7 triu bao nm 1992. T 1995 tr li y lng tiu th c ph c bt u gim, tuy nhin tng kim ngch ca ngnh c ph c Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 55
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y nm 1997 l 5,37 t USD tng so vi nm trc 0,3 t USD. y l th trng c ph ln c bit l c ph pha nhanh. Th hiu truyn thng c l c ph Arabica cng m cng tt. Trong nhng nm li y, nhu cu c ph trn vi cht lng cao ang tng nhanh v gi thp hn, c ph bin vi ngi tiu dng ng c. C ph Vit Nam 9 thng u nm xut sang c vi sn lng 79.000 tn, kim ngch 54,2 triu USD chim 15,8% t trng xut khu c ph ca Vit Nam v cng l th trng ln nht ca ta tnh n thi im ny. + Php: l nc nhp khu c ph ln th 2 trong cc nc EU sau c, vi khi lng nhp khu trn 6 triu bao/nm trong nhng nm gn y, Php l nc nhp khu c ph Robusta trong thi gian di ch yu l ca cc nc Chu Phi, nhng hin nay c ph rang 100% loi Arabia rt c yu chung. C ph Robusta t 75% th phn nm 1980 gim xung cn 49% vo nhng nm u thp k 90. Php c 95% s dn tui trng thnh ung c ph hng ngy. Th trng c ph Php trong nhng nm gn y tng i n nh, rt t c kh nng gia tng, tuy nhin trong di hn, ngi ta hy vng mc tiu th tng 1%/nm. C ph Vit Nam xut sang Php 9 thng u nm t 28.451 tn, t 19,5 triu USD, vi t trng 5,7% kim ngch xut khu c ph, tng 124% v tr gi so vi cng k nm ngoi, y l th trng c mc tng kim ngch ln nht. + Ty Ban Nha: l nc nhp khu c ph ng th 4 trong cc nc EU. Th trng nhp khu c ph ch yu l Arabica, nhng hin nay c xu hng gim t 72% nm 1985 xung cn 53% nm 1992, trong khi nhp khu c ph Robusta tng ng k. Ty Ban Nha l th trng mi y hp dn, c ph Vit Nam xut sang Ty Ban Nha 9 thng u nm nay tng 24,2% v lng v 117,9% v kim ngch so vi cng k nm ngoi, mc tng ln th hai ch sau Php. + Italia: lng nhp khu ca Italia l 4,6 triu bao, ng th 3 trong cc nc EU, Italia nhp khu c 2 loi Arabica v Robusto tng ng nhau. Tuy nhin Arabica c xu hng tng. Ngun cung ch yu l cc nc Brazil. Tiu th c ph Italia ch yu l loi khng c cafein. C ph Vit Nam hin nay c xut sang Italia vi s lng ngy cng tng. 9 thng u nin v 2002/2003 Italia nhp 34.4 tn c ph, vi kim ngch 24,2 triu USD t Vit Nam. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 56
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y + Anh, H Lan: l nhng nc lng tiu th c gim nhng c ph vn l ung ph bin, c bit l cc loi c ph pha nhanh. Xut khu sang 2 th trng ny 9 thng u nm vn tng so vi cng k. - Th trng ng u: y l khu vc c s bin ng mnh m v chnh tr v kinh t. Vic nhp khu c ph cng nh cc ngnh thng mi khc ang b nh hng bi nhng iu kin thay i v bt n nh. Tiu th c ph cc nc ng u c tng qua cc nm, nhng t l tng cn thp do thu nhp cha cao. Nm 2002 ng u nhp khu khong 6,5 triu bao. Hungary v Ba Lan l 2 nc tiu th c ph ln nht ng u ring Ba Lan nm 2002 nhp khu khong 2,5 triu bao. Tuy nhin ngi dn Trung v ng u rt thch c ph v h dng nhiu hn nu nh mc sng tng ln v lng c ph cung ng. Nhu cu v cht lng c ph khu vc ny khng cao lm. Trin vng th trng ng u cn ph thuc vo s pht trin ca cc nc . n nay c ph Vit Nam c cc nc ng u nhp khu ngy cng tng, Ba Lan l th trng nhp khu c ph ln nht ca Vit Nam trong s cc nc ng u. Nin v 2002/2003 Vit Nam xut sang Ba Lan, 24.500 tn, Rumani 3.200 tn, cng hong Sc 3.100 tn,... - LB. Nga: Mc d thc ung nng chnh LB. Nga l tr nhng cng c du hiu nhu cu c ph tng trong di hn. Tuy nhin tc tng v mc tiu th u ngi ang mc thp. Vic thay th tr bng c ph l mt qu trnh lu di v rt ph thuc vo iu kin pht trin kinh t, gi c v th hiu. - Th trng Nht Bn: Nht Bn, khng ch tng nhanh v t l tiu th c ph m cn nh hng ln n th trng khc trn th gii, vi s pht trin c ph lon v c ph lnh. l cc ngnh si ng v pht trin nhanh nht vi tim nng ng k lng c ph tiu dng theo u ngi ti Nht Bn tng nhanh t 1,7 kg nm 1980 ln 2,5 kg nm 2002. Ngun nhp khu c ph nhn ca Nht Bn ch yu t Brazil, Colombia, Indonexia,... sn phm c ph Vit Nam c xut sang Nht Bn trong nin v 2002/2003 l 18.400 tn, chim t trng 3,68% sn lng c ph xut khu. Th trng Nht Bn c bit kh tnh i vi cht lng, do vy sn phm c ph xut khu sang th trng ny phi t cht lng cao.
^ 57
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y - Th trng Chu (khng k Nht Bn) : ng ch ti th trng Chu l th trng Trung Quc vi tim nng dn s ng 1,2 t ngi. Trung Quc l nc c lch s vn ho tr lu i nn mc tiu th c ph mi ch c 200.000 bao/nm. Xu hng kinh t pht trin v dn s ng th trng Trung Quc c th tr thnh nc tiu th c ph ln trn th gii. III. NH GI KT QU HOT NG SN XUT, CH BIN V XUT KHU C PH CA VIT NAM TRONG THI GIAN QUA.
1. Thnh tu t c.
Sau nhiu c gng n lc ca cc doanh nghip sn xut v xut khu c ph cng vi s u i thin nhin n nay ngnh c ph t c nhiu tin b c bc pht trin c v din tch, nng sut, cht lng ln khi lng. So vi nm 1989, din tch trng c ph tng ln gp i, sn lng tng hn 9 ln, nng sut c ph Vit Nam t ch ch t 0,78tn/ha (1980) ln 2,18tn/ha 2002 thuc vo mt trong nhng nc c nng sut cao nht th gii. Trong nhng nm qua ngnh c ph em li cho ngn sch 1 khon ngoi t ln, ng thi pht trin a cy c ph ln tr thnh mt trong nhng cy nm trong chin lc khai thc xut khu ca t nc cng vi go v du th. Vic sm xc nh c v tr quan trng ca cy c ph trong s nhng cy cng nghip di ngy mang li hiu qu cao. Tng cng ty c ph Vit Nam pht huy c vai tr to ln trong vic quy hoch sn xut cho tng vng, nghin cu c bn v iu kin th nhng m rng din tch trng c ph c 2 min NamBc. Tng cng ty c ph Vit Nam gi vai tr ch o trong vic hng dn k thut t chn ging, lm t, chm sc nui cy n ch bin, phn loi v tiu th sn phm,.... Vic chuyn i c ch khon v trng v chm sc c ph, giao c ph cho cc h gia nh, bn vn cy, a dng ha quyn s hu vn c ph mang li s thnh cng ng k cho ngnh c ph v nng sut v sn lng c ph. S tin b ny a Vit Nam tr thnh mt trong nhng nc xut khu c ph hng u th gii. Theo ICO 12 thng ca nin v 2002/2003 (t thng 10/2002 n thng 9/2003), xut khu c ph ca Vit Nam vt qua Colombia tr thnh
^ 58
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y nc xut khu c ph ln th 2 th gii sau Brazil. Biu 10: Sn lng xut khu c ph ca nhm xut khu ln nht th gii
(n v: bao 60 kg)
STT
Nc Ton th gii 1 Brazil 2 Vit Nam 3 Colombia 4 Indonexia 5 Mexico 6 Ugauda 7 Guatemela 8 n 9 Peru 10 B bin Ng
10/2001-9/2002
85 917 180 25 976 597 11 965 711 10 625 441 4 118 175 2 893 404 3 153 157 3 329 960 3 441 313 2 688 921 3 284 044
10/2002-9/2003
87 337 845 27 504 863 11 555 093 10 476 933 4 530 801 2 561 326 2 683 579 3 964 953 3 448 700 2 663 695 2 362 943 (Ngun : ICO)
iu ny cho thy c ph ca Vit Nam ang dn tr thnh mt phn quan trng trong th trng c ph th gii, ngy cng c nh hng n th trng th gii trong vic iu ho cung cu v gi c c ph th gii. t c kt qu ny trong nhiu nm qua ngnh c ph Vit Nam c nhng c gng ln v hot ng c hiu qu c bit trong cng tc xut khu. T ch chng ta ch quan h vi s bn hng thuc cc nc ng u v Lin X c th hin nay xut khu cho trn 50 quc gia khc nhau trn th gii. y l mt trong nhng thnh cng ln ca ngnh c ph trong s nghip pht trin. Trong giai on ti chng ta s tip tc thnh cng m rng th trng mi theo ch trng gim dn cc th trng trung gian, tng dn cc th trng tiu th trc tip. V gi tr kim ngch xut khu chng ta c nhng bc tin vt bc. Gi tr kim ngch xut khu tng gp 11,2 ln ch trong vng 6 nm t 1989 n 1997 v tng gp i trong vng 1 nm t 1996-1997. 10 thng u nm nay, tng kim ngch xut khu c ph t 374 triu USD, tuy gim 10% v lng nhng li tng 49,6% v tr gi so vi cng k nm 2002. Bn cnh , t trng kim ngch xut khu c ph trong tng kim ngch xut khu nng sn cng tng cao, t ch khng c g (trc nm 1989) th n nay chim khong 20,75%.
^ 59
2. Nhng vn tn ti:
Bn cnh nhng thnh qu ng ghi nhn trn, th ngnh c ph Vit Nam vn cn nhiu vn ni cm cn phi c nhng gii php tho g. l nhng vn : 2.1. Vic quy hoch sn xut c ph cn thiu ng b v lng lo. Hin nay vai tr ca cc c quan hnh chnh Nh nc ti a phng trong vic hng dn v h tr nng dn thc hin vic pht trin c ph theo cc quy hoch ca Nh nc l rt m nht, iu gy ln cc hin tng sau: - Din tch cy trng c m rng v thu hp mt cch tu tin, khng c t chc. Trong nhn dn cy c ph c trng mt cch t pht, trng ch vo s may ri ca th trng. Lc no h thy trng c ph c hiu qu cao, xut khu c nhiu vi gi cao th h x vo trng cy c ph m b qua nhng cy khc. Ngc li khi th trng c ph gp kh khn, gi xut khu xung thp th h li ph b cy c ph trng cc loi cy khc c hiu qu hn. My nm gn y do gi c ph xut khu cao, vic trng c ph mang li hiu qu kinh t cao ln din tch c ph c m rng ra nhiu, cc doanh nghip x vo kinh doanh xut khu gy ra tnh trng tranh mua tranh bn, nh hng n cht lng c ph, lm mt uy tn i vi khch hng. - S bng n cy c ph mt cch t pht c th dn n nhng thm ho sinh thi e do n s pht trin bn vng khng ch ca cy c ph m cn i vi cuc sng ca ngi dn Vit Nam. Vic pht trin c ph qu mc lm cn kit ngun nc ngm, lm thiu nc cho pht trin cc cy khc nh la,... v sinh hot ca con ngi, pht trin c ph mt cch t chy theo li ch trc mt gy ln hin tng ph rng, hu hoi cn bng sinh thi. - Do cha c quy hoch mt cch ng b nn c s h tng phc v cho sn xut ch bin v xut khu nc ta cn thiu thn v lc hu. Hin ti nhiu ni ngi dn cn trng c ph trn sn t iu ny nh hng n mi v v cht lng ca c ph, lm cho c ph ca Vit Nam khng p ng c yu cu thng mi. Bn cnh cng tc d tr c ph phc v xut khu cha c quan tm ng mc, h thng kho bi khng , khng p ng c cc yu cu v bo qun gy Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 60
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y thit hi cho ngng sn xut kinh doanh c ph v Nh nc. - C cu ging c ph cn bt hp l, hin nay khong 90% sn lng c ph nc ta l ging c ph vi (Robusta), c ph ch ch chim khong 10%. iu ny l bt hp l v trn th trng th gii c ph ch thng cao hn c ph vi t 2030%, c lc cao hn trn 42%. Xu hng tiu th c ph ch ngy cng tng, c bit nc c mc sng cao nh Ho K. - Vic pht trin cy c ph c quy hoch cht ch v ng b, ph hp vi iu kin kh hu v th nhng s c tc dng ph xanh t trng i trc, bo v t rng v em li hiu qu kinh t cao cho t nc. Vn l phi pht trin c ph lm sao cho hp l m bo hiu qu kinh t, x hi mt cch nhanh chng, n nh v bn vng. 2.2. Cht lng c ph xut khu ca Vit Nam cn thp. Cht lng c ph xut khu ca Vit Nam cn km (t l ht en v cao, m cao, tp cht nhiu vt qu quy nh), mt hng cn n iu, nguyn nhn l do cng nghip ch bin lc hu, my mc c k cha p ng c cht lng c ph xut khu, c ph vi loi 2 chim trn 80%, xut khu loi I ch t 10% (2002). Mt khc, do sn lng c ph ca Vit Nam tng kh nhanh trong thi gian qua do vy u t vo ch bin, bo qun khng theo kp. H thng my ch bin c k, sn phi thiu. Bi vy trong ma thu hoch khng th thc hin nghim tc quy trnh cng ngh ch bin, dn n nh hng nhiu n cht lng sn phm. Hn th na tuy ra cc tiu chun nhng vic kim tra thc hin cc tiu chun ny li khng c cht ch. Trong xut khu tnh trng cnh tranh thiu lnh mnh lm nh hng n cht lng sn phm v s tn nhim ca khch hng, cht lng c ph thp lm cho kh nng cnh tranh v gi c ph xut khu ca ta bao gi cng thp so vi cc nc trong khu vc v trn th gii thng l 50-70 USD/tn. 2.3. Vn cho hot ng sn xut v xut khu c ph cn thiu. - Vn cho hot ng sn xut: sn xut c ph i mt ngun vn ln v phi sau 2-4 nm, khi cy c ph n thi k thu hoch mi c hon vn. Trong khi cc ngn hng li ch cho vay vi khi lng nh trong thi gian ngn, do vy lm cho Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 61
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y ngi nng dn khng yn tm vo chm sc pht trin cy c ph, h lc no cng phi lo tr n cho ngn hng mt cch ng hn khi n hn tr ngi nng dn phi bn c ph vi mi gi thm ch h cn phi hi c qu xanh bn ly tin tr ngn hng, ngi nng dn khng c iu kin u t mua sm cc my mc thit b phc v cho sn xut v ch bin c ph xut khu. - Vn cho hot ng xut khu: nhu cu v vn thu mua ht sn lng l rt ln nhng kh nng p ng l qu t. Nc ta ch yu l sn xut nh, cc doanh nghip c vn ln khng nhiu a s cc doanh nghip c quy m sn xut nh, vn t nhng c ch tn dng ca Nh nc v cc ngn hng thng mi li cha thch ng h tr cho cc doanh nghip, gy kh khn cho vic thu gom d tr c ph xut khu. Do thiu vn cc doanh nghip thu gom phi vay ngn hng, phi k hp ng bn ly tin trc vi gi r hn, lm gim i rt nhiu hiu qu kinh t cng nh kh nng cnh tranh mt cch nhanh nhy trn th trng th gii. 2.4. T chc b my hot ng XK c ph cn yu km, hot ng cha c hiu qu. Nu nh trong sn xut c ph nc ta cn tn ti tnh t pht, th trong kinh doanh xut nhp khu vn cn tnh trng hn lon. Ch u mi xut khu c ph c bi b vo ngy 18/3/1998. Trong mt vi thng u tnh hnh vn kh quan, mi lin kt vn c duy tr nhng ti thng 6/1998 th Cu lc b c ph c lc, v sau l c Hip hi c ph ca cao Vit Nam, c vn bn ngh p dng tr li ch u mi kinh doanh xut khu c ph bi hin tng cnh tranh khng lnh mnh, cho khch hng nc ngoi np bng mua hng, nhp khu c ph km cht lng v pha trn vi c ph Vit Nam,... bt u xut hin, e do ph v cc thnh qu v gi c v uy tn thu c. VICOFA (ra i 4/1990) v Vinacafe (ra i ngy 29/4/1995) c cc chc nng tp hp cc nh sn xut, kinh doanh v cung ng cc dch v k thut trong ngnh c ph phi hp hnh ng v nng cao sc cnh tranh, v phi hp xy dng quy hoch ngnh, ph bin k thut canh tc, thu hoch - ch bin - bo qun n ngi trng c ph, trng ti x l mu thun pht sinh trong ni b thnh vin v hp tc quc t. Nhng do nhiu nguyn nhn khch quan (thiu ngun ti chnh, thiu ngi, thiu c s vt cht, thiu s tr gip ca Nh nc thng qua chuyn giao Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 62
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y quyn hn,...) nn trong thi gian qua cc t chc vn cha th hin trn vn cc chc nng ca mnh. Chng ta khng c mt t chc thng nghip ln c th ng ra gi v bnh n gi thu mua cho ngi sn xut, xy dng kho bo qun t tiu chun quc t nn hot ng xut khu c ph nc ta hon ton ph thuc vo nin v sn xut do hon ton ph thuc vo bin ng ca th trng quc t trong nm . Nhng nm sau gi c ph th gii tt xung thp chng ta vn phi xut, nhng nm sau na khi gi tng vt th ta li khng c hng lu kho chp ly c hi nn lun lun b thua thit so vi cc nc c h thng kho v ti ch phc v xut khu. y chng ta thiu vng mt c quan c quyn lc tp trung, qun l ton b hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip mt cch thng nht va trnh c tnh trng ln xn trn th trng va nng cao sc cnh tranh ca ngnh c ph Vit Nam trn th trng quc t, cng nh bm m li ch hi ho gia cc doanh nghip xut khu v ngi sn xut c ph. 2.5. Chnh sch khuyn khch sn xut v xut khu cn cha pht huy tc dng. Ch chnh sch p dng i vi sn xut v kinh doanh c ph cn c ch cha hp l. Vic Nh nc p dng ch ph thu nh vo nh sn xut nhng thc cht cui cng n li c tc ng nh mt loi thu gin tip nh vo ngi trng c ph, do h khng nm c ngun thng tin nhanh nh cc doanh nghip. Do vy m vic xc nh thi im v mc nh ph thu l rt quan trng khng ai b thit hi nng. Mt khc phi m bo ph thu khi gi cao, n khi gi thp phi tin hnh h tr kp thi. Khi Nh nc ra cc chnh sch th rt ng n nhng khi thc hin li khng p ng c chnh sch ra. Do vy trong thi gian ti nht thit phi nhanh chng t chc li hot ng ny ngi nng dn yn tm sn xut v h vn rt dao ng khi tham gia sn xut c ph, nu 2 ba v lin m u b thua l th h s ph b din tch c ph trng chuyn sang trng cy khc. Tm li, nhng yu km cn tn ti trong qu trnh pht trin ngnh c ph nc ta hin nay l do cc nguyn nhn ch quan v khch quan ny to nn. tip tc pht trin trong thi gian ti, khc phc nhng im bt li v kh khn th ngnh c ph Vit Nam cn phi c gng n lc pht trin mt cch tch cc v Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 63
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y hiu qu hn na.
^ 64
CHNG III PHNG HNG V NHNG BIN PHP CH YU NHM NNG CAO HIU QU SN XUT, CH BIN V XUT KHU C PH VIT NAM .
I. PHNG HNG V MC TIU PHT TRIN CA NGNH C PH VIT NAM TRONG THI GIAN TI.
1. Cn c xc nh phng hng hot ng ca ngnh c ph VN.

Xut khu c ph l mt chin lc pht trin trong giai on u cng cuc CNH-HH t nc. y mnh xut khu c ph l mc tiu c nn kinh t. Trong iu kin hin nay, tnh hnh xut khu c ph ca nc ta gp rt nhiu kh khn do s bin ng v gi c trn th trng th gii, i hi ngnh c ph Vit Nam phi c phng hng v chin lc pht trin thch hp nhm t hiu qu cao trong kinh doanh xut khu c ph v thu c nhiu ngoi t cho t nc. nh ra phng hng v mc tiu pht trin ca ngnh c ph chng ta phi cn c vo trin vng v cung - cu c ph th gii ng thi pht trin theo nh hng x hi ch ngha chng ta phi cn c vo ng li ch trng ca ng.
1.1. Cn c vo xu th pht trin ca th trng th gii.

a. Trin vng v cung cu. * V cung Theo ICO v World bank th sn lng c ph th gii nm 2002/2003 t 110,5 triu bao (1bao = 60kg). Cc nc sn xut chnh c ph ca th gii l Brazil v Colombia,... u t sn lng tng. Cng theo ICO giai on t nay n nm 2010 sn lng c ph th gii s tng trung bnh khong 1,3%/nm. Biu 11: Bng d bo sn lng c ph th gii n v: 1.000 tn
Khu vc Ton th gii A. Cc nc cng nghip B. Cc nc ang pht trin - Chu - Chu Phi - Chu M - Chu i Dng Hin trng 2002 6.048 12 6.036 1.420 1.141 3.495 80 D bo 2004 6.630 12 6.518 1.260 1.260 4.008 90 D bo 2007 6.900 12 6.888 1.430 1.265 4.058 95 Nhp tng (%) 1,58 0 1,58 2,63 0,73 1,6 1,88
Ngun: World bank
^ 65
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y * V cu Trong nhng nm gn y lng c ph tiu th trn th gii tng bnh qun 1%/mi nm. Mc tiu th c ph trn th gii khng ngng tng ln, c nhng nc trc y c tp qun ung tr, th nay vic ung c ph tr ln ph bin nh Nht Bn, Hn Quc, Trung Quc,... Do c im ca th trng c ph l tnh n nh tng i v t co gin v cung cu nn s tng trng tiu th c ph trong nhng nm ti l kh n nh. Nhng c mt xu th m cn phi ch l vic cc nc cng nghip chuyn tiu th c ph Robusta sang c ph Arabica, xu th ny rt r Anh v Ty Ban Nha, mc d mc tiu th bnh qun M gim xung 2%/nm, nhng loi c ph Arabica vn ngy cng c a chung. Biu 12: Bn d bo tiu th c ph th gii Khu vc Ton th gii 1. Cc nc cng nghip - M - EU - Chu 2. ng u v Lin X c 3. Cc nc pht trin khc - Brazil - Nam u Hin trng 2002 6.400 3.927 1.065 2.052 450 400 2.073 630 119 D bo 2004 6.441 3.917 1.056 1.910 474 408 2.116 657 120 D bo 2007 6.092 4.142 979 2.046 552 462 2.298 702 125 Nhp tng (%) 1 0,78 -0,01 1,18 3,25 2,39 1,49 1,3 0,7
Ngun: World Bank b. Xu hng bin ng ca gi c Gi c c ph ph thuc rt ln v cn bng cung - cu. Cu v c ph th tng i n nh, cung c ph th ph thuc ln vo iu kin thi tit. Thi tit th thay i tht thng do gi c c ph bin ng rt phc tp. Hin nay, gi c ph xut khu ang gim mt cch k lc trong vng 7 nm tr li y, c bit l gi c ph Robusta xung cn 730 USD/tn ti th trng Lun n gim 40% so vi cng k nm ngoi. T chc cc nc sn xut c ph th gii (ACPC) c nhiu n lc nhm nng gi c ph ln nh ct gim 420 nghn tn c Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 66
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y ph xut khu nhng gi c ph xut khu vn cha c xu hng hi phc. Nguyn nhn ca vic gim gi ny l do cung vt qu cu mt lng rt ln v vai tr ca cc Chnh ph trong vic kim sot sn lng xut khu l rt hn ch. D bo trong ngn hn th gi c ph c th dn hi phc v n nh nu cc Chnh ph pht huy c vai tr ca mnh trong vic kim sot gi c. Nhn bit c xu hng bin ng ca gi c, chng ta phi c nhng bin php ch ng i ph hn ch nhng thit hi co n gy ra nh c mt h thng kho d tr, lng vn ln,... c. nh hng ca th trng c ph th gii n Vit Nam. Vit Nam trng c ph ch yu xut khu (trn 90%) do nhng bin ng ca th trng c ph th gii c nh hng rt ln n ngnh c ph Vit Nam. C ph Vit Nam sn xut ra ph thuc rt nhiu vo nhu cu tiu th trn th gii, chng ta cha to lp c cc th trng tiu th n nh nn trong thi gian ti ngnh c ph Vit Nam cn chu nh hng rt ln bi cung - cu c ph trn th trng th gii. iu ny i hi chng ta phi n lc pht huy nh hng ca c ph Vit Nam n th trng th gii, to lp c ci th trng truyn thng, n nh. Bn cnh chng ta cn phi ch ti c cu tiu dng c ph trn th gii ngy cng chuyn sang c ph ch v c ph ho tan c hng u t sn xut thch hp trong thi gian ti.
1.2. Cn c vo ch trng ng li ca ng.

Ngnh c ph nc ta tr thnh mt ngnh kinh t - k thut c ng gp quan trng vo s nghip pht trin kinh t - x hi ca t nc. Song cng nh cc ngnh kinh t khc ngnh c ph phi chu s lnh o v ng li, ch trng ca ng thng qua cc vn kin chnh sch ca ng. Cc vn kin ca ng c ngha quan trng i vi vic hoch nh cc phng hng v mc tiu pht trin ca ngnh. Tuy n thng khng ra cc mc tiu v gii php c th cho tng ngnh kinh t nh ngnh c ph nhng cc ch trng, nguyn tc ca n li l mt cn c l lun v nh hng trung hn v di hn cho s pht trin ca ngnh. Do vy pht trin c ph mt cch ng n, chng ta nht thit phi nhn thc c cc ch trng, ng li ca ng. i hi IX ca ng, nm 2001 l mt mc rt quan trng nh du 15 nm ca chng ng i mi. i hi IX ca ng nu: M rng v nng cao hiu qu kinh t i ngoi. y mnh xut khu, coi xut khu l hng u tin v l trng im ca kinh t i ngoi. To thm cc mt hng xut khu ch lc. Nng cao sc cnh tranh ca hng xut khu trn th trng,... Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 67
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y D tho vn kin i hi IX vit Cho dn vay vn u t pht trin mnh c ph, m rng cng sut dy chuyn c ph ho tan t 100 tn/nm hin nay ln 1.000 tn/nm. i hi IX khng ra nhng ch trng v gii php pht trin cy c ph, song qua ch trng v nguyn tc chung cho cc chng trnh ny, chng ta thy r vai tr kinh t ca c ph l rt quan trng. Chng hn, khi chng trnh quc gia v xo i gim ngho khng nh T nm 2001 s lng ghp cc chng trnh xo i, gim ngho vo cc chng trnh khc, trong ly 2 chng trnh quc gia v ph xanh t trng i trc v gii quyt vic lm l nng ct th chng ta ngh ngay n li ch nhiu mt ca cy c ph. Ti bn thng bo ca Vn phng Chnh ph v kin ca Th tng Chnh ph cng nu: Nc ta c rt nhiu vng sinh thi rt thch hp cho s pht trin c ph bao gm cc tnh Ty Nguyn, ng Nam B, cc tnh min Trung v min ni pha Bc. Qu t quy hoch cho pht trin cy c ph cn ln v khng b tranh chp bi cy trng khc. t trng c ph ch yu vng min ni, dn tc t ngi, nu c quy hoch v pht trin tt s thc y kinh t pht trin xo b dn tnh trng ngho i ca ng bo dn tc,... V th trng xut khu c ph, chng ta phi nghin cu k thit lp cc th trng vng chc v n nh, nng cao v th ca c ph Vit Nam trn th trng th gii. Thng xuyn nghin cu d on th trng, gi c, th hiu cht lng v tnh a dng ho sn phm,... Qua s phn tch cc quan im ca ng v Nh nc c lin quan ti vic trng, sn xut, ch bin v kinh doanh xut khu c ph ca nc ta, ta c th rt ra nhng ni dung c bn sau: Mt l, ngnh c ph c ng v Nh nc ta xc nh l mt ngnh kinh t mi nhn c v tr chin lc lu di. Pht trin ngnh c ph gp phn ci thin i sng nhn dn, chuyn dch c cu nng nghip v to ngun tch lu ni b thng qua xut khu CNH-HH t nc. Hai l, pht trin sn xut c ph, trc ht v quan trng nht l vic trng v chm bn cy c ph, phi m bo tng trng kinh t nhanh, hiu qu cao v bn vng. Nguyn tc pht trin bn vng trong sn xut c ph c ngha l khng v s bin ng ca gi c c ph m m rng v thu hp din tch c ph mt cch tu , khng v li ch trc mt m ph rng, lm cn kit ngun nc,... v gy nhng tn hi nghim trng cho mi trng sinh thi. Ba l, v sn xut v xut khu c ph em li hiu qu kinh t cao cho nn u t pht trin ngnh c ph phi l i tng ca nhiu chng trnh kinh t - x hi ca quc gia. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 68
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Cc chnh sch v c ph cn c s kt hp gia hiu qu kinh t vi hiu qu x hi, nhim v kinh t vi nhim v bo v an ninh quc phng. Ngun vn cho pht trin kinh t c ph cn huy ng t nhiu chng trnh quc gia khc nhau. Nhng kt lun c rt ra t cc quan im ca ng v Nh nc trn y l c s quan trng trong vic ra cc nh hng v gii php cng nh cch t chc thc hin nhm pht trin ngnh c ph nc ta.
2. Phng hng pht trin ngnh c ph Vit Nam thi gian ti

Ngnh c ph Vit Nam thi gian qua c thnh cng ng k, gi tr c ph xut khu vt qua 500 triu USD. Cn c vo quan im pht trin ca ng, Nh nc v xu th bin ng ca th trng c ph th gii trong thi gian ti nng cao hn na hiu qu xut khu, ngnh c ph cn phi thc hin cc phng hng sau: Mt l, vic pht trin cy c ph phi c tin hnh theo quy hoch cht ch m bo cn i nc-vn v cn i gia 2 chng loi Robusta v Arabica. Vn ny c cp trong chng trnh pht trin c ph Vit Nam do B Nng nghip v pht trin nng thn phi hp vi Hip hi c ph ca cao Vit Nam son tho. V c ph ch Th tng Chnh ph c Quyt nh s 172/Q-TTg ngy 24/03/1997 cho php ngnh c ph Vit Nam c vay qu pht trin Php (CFD) 42 triu c thm 40.000ha trong thi k 2000-2005. Cng tc thu li cng c cp chi tit trong chng trnh pht trin khu vc Ty Nguyn n nm 2010 ca Chnh ph. Tuy nhin do cc kh khn v vn, k c vn i ng, nn vic trin khai cn chm. Trong thi gian ti chng ta khng tng thm din tch Robusta ti Ty Nguyn khng lm nh hng n cn bng sinh thi ca vng ny. Ngoi ra vic pht trin din tch Arabica ti Trung B v cng cao Bc B cng cn c tin hnh theo quy hoch cht ch, ph hp vi iu kin th nhng v kh hu, trnh tnh trng phong tro, tnh no cng trng, huyn no cng trng, n khi cy c ph cho nng sut thp th li yu cu tr gi, khng c tr gi th cht b gy lng ph ln. Ch trng nng din tch vn cy ln 500.000ha cn c i km vi nhng bin php cn thit nng cao nng sut v h gi. Th trng c ph th gii hin ang bin ng mnh, gi c ph gim xung mt cch k lc trong vng 7 nm qua, c bit l c ph Robusta gim xung cn 730 USD/tn, nguyn nhn ca hin tng ny l do cung ln hn cu. V vy trong thi gian ti vn t ra l chng ta vn pht trin din tch cy c ph, nhng ch trng mi trn nhng khong t trng i trc, trnh ph rng, gy nhim mi trng v khng hiu qu. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 69
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Hai l, u t i mi cng ngh ch bin nng cao t trng c ph cp cao v t trng c ph ch bin su. Hin nay c ph Vit Nam ang c phn loi theo cc tiu chun ngoi quan nh m, tp cht, ht en v v kch thc ht. Loi tt nht l R, sau l R2A v R2B. T nm 1999 tr v trc, ton b c ph xut khu l loi R2B. Nm 1996 bt u xut khu R2A. Sang nm 2000 t trng R2A t 45% tng lng xut khu. R cng bt u xut hin. Ti v ma 2001-2002 khi bi b ch u mi tuyt i a s c ph xut khu l R1 v R2A, chng loi R2B cn li rt t. Li ch kinh t ca vic nng cp l rt ln bi mi tn R2A c bn vi gi cao hn R2B t 25 n 30 USD, R1 cao hn R2B ti thiu l 100 USD. Ba l, i mi tiu chun cht lng v hon thin cng tc qun l kim tra cht lng va nng cao uy tn c ph Vit Nam trn th trng th gii, va gp phn tng thm kim ngch xut khu. Cng tc qun l cht lng xut khu c ci thin ng k trong nhng nm qua. Th trng M, ni c h thng kim tra cht lng cht ch nht th gii, cng tha nhn nhng bc tin v cht lng ca c ph Vit Nam (t l ht li gim, ht c sng v p hn, tnh trng m mc gim nhiu,...). tuy nhin nhng chuyn bin ny mi ch l bc u. V ngoi quan, c ph Vit Nam vn thua km c ph Thi Lan v Indonexia nn d hn hn v hng v, vn phi bn vi gi thp hn Thi Lan v Indonexia t 10 n 30 USD/tn. nng cao gi tr c ph xut khu, ngoi cc bin php nng cao cp nh trnh by, cn c bin php qun l cht lng c ph t khu trng n khu ch bin v bo qun. Vic ny t trc n nay vn lm nhng ch tp trung vo cc nng trng ln, cha thc hin trong khu vc h gia nh. Trong thi gian ti chng ta phi lm nhng vic sau: - u t thm cho vic nghin cu c ph c th tin hnh nghin cu v a ra cc loi ging thch hp, ph hp vi iu kin th nhng v kh hu ca Vit Nam, c kh nng khng cao vi su bnh. Vin ny cng c trch nhim phi hp vi Hip hi nghin cu ch bn phn, quy trnh thu hoch v quy trnh s ch hp l ph bin su rng n ton dn trng c ph. - B Nng nghip v B Khoa hc cng ngh mi trng nhanh chng thc hin nhim v ca Chnh ph giao, ban hnh tiu chun cht lng c ph Vit Nam. Tiu chun Vit Nam cho c ph xut khu c p dng vo nm 1986, ti nay bc l khim khuyt cho c ph xut khu c p dng vo nm 1986, ti nay bc l khim khuyt bi khng c quy nh v ht xanh non, ht ln men v ht b su. Ngoi ra chng ta cn u t th nm vo TCVN p ng yu cu cht lng ca khch Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 70
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y hng thng qua th nm. Thc t cho thy tiu chun ngoi quan mi l th yu. Nhiu l hng c ngoi hnh rt p nhng do thu hoch ch bin v bo qun khng ng cch nn khi th nm khng c khch hng chp nhn (th d nh c b oi mi khi do khi sy khng lu , nht l cc l sy s dng du). Nu c tiu chun th nm, kt hp vi tiu chun ngoi quan, c ph ca ta chc chn s c gi bn vt c ph ca Thi Lan v Indonexia. Mi tn c ph xut khu s thu c thm t nht l 30-40 USD, mi v s thu c thm t 12-15 triu USD. Bn l, nng cao vai tr ca Hip hi c ph ca cao Vit Nam. Hip hi c ph ca cao Vit Nam, ngoi chc nng tp hp cc nh sn xut, kinh doanh v cung ng dch v k thut trong ngnh c ph phi hp hnh ng v nng cao sc cnh tranh, cn nhiu chng nng quan trng khc nh phi hp xy dng quy hoch pht trin ngnh, ph bin k thut canh tc - thu hoch - ch bin, bo qun n ngi trng c ph, trng ti x l mu thun pht sinh trong ni b thnh vin v hp tc quc t. Thi gian va qua do nhiu nguyn nhn khch quan (thiu ngun ti chnh, thiu ngi, thiu c s vt cht, thiu s tr gip ca Nh nc thng qua chuyn giao quyn hn,...) nn d rt c gng nhng Hip hi vn cha th hin c trn vn c chc nng ca mnh. Tnh hp dn ca Hip hi v vy cn kh thp. Trong thi gian ti nng cao vai tr ca Hip hi ta cn phi thc hin nhng vic sau. - Ban hnh quy nh doanh nghip xut khu c ph phi l thnh vin ca Hip hi c ph ca cao Vit Nam. - Cho php Hip hi c thu ph trn u tn c kinh ph thu tr s, thu tng th k v b my iu hnh, nht l nhn s cho cc ban quan trng nh ban k thut v ban hp tc quc t. - Chuyn giao mt s quyn hn khng hn l quyn qun l nh nc cho Hip hi, th d nh quyn iu hnh qu pht trin ngnh, quyn thng nht gi ti thiu,... Trong thi gian ti chng ta nn thnh lp Hi ng c ph quc gia c mnh iu tit qun l xut khu c ph. Theo kinh nghim ca nhng nc xut khu c ph ln, cng tc xut khu c ph s c thc hin vi hiu qu cao khi c mt Hi ng Semi-govermental (khng hn l qun l Nh nc nhng cng khng hn l phi Chnh ph). Nm l, c chnh sch ng n trong thu ht u t nc ngoi vo lnh vc ch bin c ph. Chng ta phi tnh n hiu qu trong vic cp giy php u t nc ngoi trong ngnh c ph. Ch nn cp giy php u t nc ngoi vo cc lnh vc m ta Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 71
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y cn yu nh khu rang xay v ch bin c ph ho tan. Su l, nghin cu t chc th trng c ph k hn ti Vit Nam ngi trng c ph c th t b p ri ro, khng cn n qu bo him ca Nh nc. Giao dch k hn l hnh thc tt nht b p ri ro v gi vi sn lng trn 500.000tn/nm v s c mt y ca cc nh bun cc nh rang xay ln, Vit Nam hon ton c kh nng thnh lp v vn hnh thnh cng mt th trng c ph k hn. Cng tc nghin cu thu thp thng tin cn c tin hnh ngay t by gi chun b thit lp s giao dch c ph k hn ti Vit Nam. By l, cng c t chc, c phn ho cc cng ty sn xut v xut khu c ph ca Tng cng ty c ph Vit Nam. y l phng php cp bch, xut pht t thc tin i mi ca ngnh c ph, t nhng thnh tu cng nh nhng tn ti ca ngnh. N nhm xo b tnh trng phn tn, thiu lin kt trong sn xut kinh doanh ca ngnh c ph, m ng u l Tng cng ty c ph Vit Nam a ngnh c ph Vit Nam tr thnh mt ngnh kinh t vng chc, ng gp ng k vo s nghip pht trin kinh t x hi ca t nc. C phn ho cc x nghip ca Tng cng ty c ph va l thc hin ch trng c ph ho cc doanh nghip Nh nc, va l bin php nng cao nng lc hiu qu ca ngnh sn xut c ph.
3. Mc tiu
Mc d c nhiu kh khn ang t ra vi ngnh nhng ngnh c ph vn l mt ngnh sn xut v xut khu quan trng. Ngnh c ph vt xa mc tiu n nm 2003 do Vin quy hoch v thit k nng thn, B Nng nghip cng nghip thc phm (c), ra nm 1997, c th: Mc tiu n nm 2010 din tch trng c ph t 250.000ha vi sn lng 350.000ha c ph nhn v xut khu 300.000 tn. Nhng u nm 2003 chng ta c 362.200ha din tch cy c ph vi sn lng 409.000tn v xut khu 390.500 tn. Cn c vo xu th bin ng ca th trng c ph th gii th mc tiu bao trm ca ngnh c ph Vit Nam t nay n 2010 l thm canh tng nng sut, u t vo khu ch bin nng cao cht lng v uy tn ca c ph Vit Nam trn th trng th gii, nng cao hiu qu xut khu nhm thu c nhiu ngoi t cho t nc. * Mc tiu nh tnh: - Tip tc thm canh din tch c ph hin c nhm nng cao nng sut, cht lng sn phm c ph. Bn cnh vn tip tc m rng din tch trng c ph trn Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 72
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y nhng khong t trng i trc, pht trin c ph ch tng sc cnh tranh v thu nhp ca chng ta trn th trng. - u t thm cc c s ch bin vi cng ngh mi m bo cng sut ch bin sn lng c ph xut khu cao. Thu ht cc ngun vn xy dng cc c s h tng v ng x, thu li, in,... tng cng cc hot ng dch v h tr sn xut v xut khu c ph. - To thm vic lm v tng thu nhp cho ngi sn xut c ph. - M rng th trng ra cc nc theo quan im gim bt cc th trng trung gian, tng t trng cc th trng tiu th trc tip. Ch khai thc li cc th trng truyn thng c trc y nh cc nc ng u. * Mc tiu nh lng: Cn c vo s pht trin ca ngnh c ph trong thi gian qua, chng ta xc nh ng cc ch s sau: + V sn xut: t nm 2004 n 2010 u t trng mi thm khong 150 nghn ha c ph n nm 2010 chng ta c tng din tch trng c ph l 500 nghn ha, din tch thu hoch l 430 nghn ha (Cc din tch trng mi sau khong 3-4 nm th bt u thu hoch) vi nng sut 17,5t/ha, t sn lng 760 nghn tn. Trong din tch c ph vi l 375 nghn ha (chim 75%) v c ph ch 125 nghn ha (25%). + V ch bin c ph: mc tiu phn u n nm 2010 l 15% sn lng c ph Vit Nam c tinh ch trc khi xut khu (hin nay t l ny l 8%), c ph xut khu loi tt, gi cao chim trn 80%. thc hin mc tiu ny th ngnh c ph c d n xy dng nh my ch bin vi cng sut 1.000-2.000 tn/nm mi tnh c din tch trng c ph ln hn 50.000ha.
BNG 16: CC NH MY S C XY DNG CC TNH
Tnh Sn La Lai Chu Yn Bi Ph Th Tuyn Quang Lng Sn
S nh my 2 1 2 1 2 1
Tnh Ngh An Tha Thin c Lc Lm ng ng Nai H Ni
S nh my 1 1 3 2 3 1
Ngun: Vin quy hoch thit k - B Nng nghip. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 73
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Ngoi ra VINACAFE cng c k hoch nng cp v xy dng mi mt s nh my ch bin c ph vi cng sut 1.000tn/nm, tng gi tr ca ton b d n ny l 380 t ng. + V xut khu: nm 2004 phn u xut khu 650 nghn tn t kim ngch khong 700 triu USD, nm 2010 xut khu 900 nghn tn t kim ngch 1 t USD (vi gi xut khu bnh qun t 1.500-1.700 USD/tn). V c cu xut khu th phn u tng t trng c ph ch ln sao cho t t l 3 vi 1 ch. Vi mc tiu trn th trong thi gian ti t trng c ph xut khu ca Vit Nam trong c cu c ph th gii s c nng ln. Nm 2004 l 8,0%, 2007 l 9,6% v 2010 l 10%. Ni chung v cc con s sn lng sn xut v xut khu trong thi gian ti khng c thay i my chng ta ch ch yu phn u nng cao cht lng v c cu c ph xut khu, nhm a gi xut khu c ph ca Vit Nam ln ngang vi gi trn khu vc v th gii (Hin nay gi xut khu c ph Vit Nam thp hn gi c ph rao bn ti th trng Lun n l 150-170 USD/tn v khu vc l 50-70 USD/tn).
BNG 13: CH TIU SN XUT V XUT KHU C PH N NM 2010
Ch tiu 1. Tng din tch 2. Din tch thu hoch 3. Sn lng 4. Xut khu 5. Nng sut 6. T trng xut khu so vi th gii
n v tnh 1.000ha 1.000ha 1.000ha 1.000tn T/ha %
2004 400 320 550 650 17,0 8,0
2010 500 430 760 900 17,5 10
II. NHNG GII PHP V SN XUT.
1. Chn v lai to ging c ph cht lng tt, nng sut cao.

Cng nh cc loi cy lu nm khc, vic chn ging i hi mt thi gian di, nhiu khi hng chc nm. Nu khng c phng hng ng n ngay t u s dn n tn km khng t cng sc v nh hng rt ln n sn xut v xut khu c ph. Vic u t vo chn ging c ph ch ra mt trin vng ln trong vic trng c ph, nng cao nng sut cht lng c ph. Nhng cng trnh chn v lai to ging mi ca mt s nc trong nhng nm gn y cho thy nhng kt qu kh quan, to tin cho vic i mi trng c ph mt s nc. Nhng nm gn y, vi vic hp tc khoa hc k thut vi Cu Ba, chng ta nhp ni c mt s ging cy c ph cao sn nh: Banbon, Caturra, Amerello, Catuar rogio,... bc u nhn ging mt s ra i tr c kt qu. c bit l ging c Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 74
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y ph Caturra cho nng sut cao v ph hp vi nhiu a phng chu rt gii, chu hn gii. Mt tp on 29 chng loi c ph khng bnh cao cng c theo di chn v a ra sn xut. Vic tuyn chn v lai to ging khng nhng i hi ging mi phi c nng sut, cht lng sn phm cao m cn i hi c tnh di truyn tt. Nh vy, chn v lai to ging tt l mt trong nhng bin php quan trng nng cao hiu qu sn xut v xut khu c ph. C th ni, cng vic ny c v tr quan trng u tin cho vic nng cao sn lng v cht lng sn phm c ph xut khu. Do , cn phi tng cng u t phi hp vi vin EAKMAT, cc trung tm nghin cu c lin quan, va nghin cu tuyn chn va xy dng quy trnh canh tc thch hp cho tng vng, mt mt sn xut v cung cp ging tt v dch v k thut cho cc a phng trong khu vc.
2. y mnh thm canh din tch c ph hin c.

Trong nhng nm qua din tch c ph nc ta tng mt cch t, cng mt lc chng ta va phi m rng din tch va phi lo tng cng u t thm canh trong iu kin vn b hn hp, v th m trnh thm canh cn thp nh hng n cn i nc-vn v cn i chng loi Robusta - Arabica. So vi kh nng thc t th mc nng sut nc ta cha cao v cn khng ng u. Hn na vic m rng din tch c ph mang tnh cht phong tro, t pht nn khng t din tch c ph trng nhng km hiu qu. Chnh v vy ta phi tin hnh nh gi li cht lng vng cy c ph, thanh l nhng din tch km hiu qu, tp trung u t trn s din tch c ph c hiu qu hin c nng cao nng sut, cht lng sn phm. V hng u t thm canh, cn tp trung vo mt s vn c bn nh sau: - Tp trung mi n lc vo vic p ng nhu cu v vn cho thm canh bi v cy c ph khng yu cu chi ph hng nm rt ln. - Tp trung gii quyt tt vn p ng nhu cu v phn bn cho thm canh. Theo quy trnh k thut trng v chm sc c ph trong thi k kinh doanh c hai nm phi bn mt ln phn hu c vi khi lng t 12-15tn/ha v hng nm mi ha c ph cn bn khong 200kg m nguyn cht 100kg Kali v 200kg ln. Cung cp phn bn yu cu cho thm canh c ph l rt t, cn thiu nhiu. Chnh v vy phi kt hp vi chn nui, tng cng sn xut v nhp khu phn v c, ch trng cy phn xanh, m rng h thng dch v p ng kp thi yu cu phn bn cho thm canh cy c ph. - Tp trung gii quyt vn nc ti cho c ph. Ti nc cho c ph l vn kh khn i vi 2 vng c ph ln l Ty Nguyn v ng Nam B. Thc tin Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 75
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y cho thy d u t vo khu ny rt ln song vn cha p ng c yu cu cy c ph. Ngun nc mnh hin nay ang rt thiu do nn ph rng. Ngun nc ngm cng cn dn do qu trnh ging khoan khai thc, nc ngm rng b ph nng n. Mt khc thit b my ti ng dn, ngun nng lng cho my ti c nhiu kh khn, iu nh hng ln n nng sut c ph. Do cn phi thc hin cc bin php sau: + Trng rng l bin php quan trng, c tc dng lu di. + Xy dng h thng in tip thu ngun in li quc gia. + Cung cp y cc thit b dng cho vic ti nc. - Cn ch p ng kp thi yu cu phng tr su bnh cho cy c ph. Thc t cho thy rng s ph hoi ca su bnh nh hng ln n nng sut. Khi quy m sn xut c m rng th vn su bnh, c di cng cn c ch . y chnh l vn c ngha to ln, gp phn vo tng nng sut, cht lng sn phm c ph. - H tr, to iu kin gip , khuyn khch c ph ngoi quc doanh y mnh thm canh sn xut, bi v hin nay, c ph ngoi quc doanh chim ngoi 30% din tch c ph c nc. - M rng din tch cy c ph ch gim s chnh lch v chng loi c ph. Sn xut c ph nc ta thi gian qua ch yu l c ph vi chim t trng khong 90% v din tch c ph ch ch 10% din tch. iu ny gy thit hi cho chng ta v c ph ch c a chung hn v gi cng cao hn t 20-30%, thm ch c lc cao hn 42,5%. Hn na, u t v xy dng c bn cho mt ha c ph vi, c ph d c thi gian thu hi vn nhanh hn; t sut li nhun cao th hin ch. + C ph ch c trng ch yu min ni pha Bc, gi ngy cng lao ng thp. + C ph trng trong iu kin khng ti nc hoc ti nc b sung thp, u t thu li thp. + C ph ch c thi gian kin thit c bn ngn.
3. Ci tin cc chnh sch h tr sn xut.

3.1. Chnh sch thu nng nghip. - Nn thu thu theo hng t v theo s bin ng ca gi c th trng vi mc ch iu tit xy dng gi bo him cho sn xut khi gi c ph th gii gim xung thp. Va qua hng vn ha c ph b cht, nguyn nhn c bn l do s qun l Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 76
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y v m yu km, khng c h thng gi bo him (trn c s ngun li ca ngnh n nh ngnh). - i vi vng t trng, i trc c a vo sn xut nng nghip nn c thi gian min gim thu di hn khuyn khch ngi sn xut m rng din tch trn t ny, nhm nng cao sn lng v cht lng c ph xut khu. C th l: sau 3 nm n 5 nm k t khi vn cy a vo khai thc th mi c thu thu. 3.2. Chnh sch h tr v vn: * i vi cc doanh nghip quc doanh. Ch thc hin u t vi cc n v quc doanh sn xut kinh doanh c hiu qu. Vic u t ny cn hng vo mt s vn c bn sau: - Cn u t cho vic xy dng cc c s h tng quan trng, c tc dng ln trn c vng sn xut c ph rng ln nht nh. Trc ht coi trng khu u t xy dng cng trnh thu li phc v cho vic ti nc, h thng giao thng, cc c s ch bin c trnh khc, h thng kho tng bo qun sn phm, cc c s dch v sa cha my mc thit b, dch v mua bn vt t sn phm. - Khi u t th mt phn vn u t do ngn sch cp, phn khc Nh nc cho vay hoc phng thc Nh nc v nhn dn cng lm huy ng vn trong dn. - Mi cng trnh xy dng c bn hon thnh phi giao cho cc c quan nht nh qun l, s dng. Nhng c quan ny c trch nhim khai thc cc cng trnh qua dch v sn xut hoc thu l ph s dng cng trnh hon vn nng cp. * i vi t nhn, h gia nh. Nh nc cn p dng chnh sch cho vay di hn vi vic m rng din tch c ph v cho vay ngn hn i vi c ph thm canh. Nh nc nn cn c vo tnh hnh thc trng ca th trng c ph m c chnh sch h tr nng dn mt cch kp thi v hp l. III. NHNG GII PHP V CH BIN. y l khu bc xc nht trong sn xut, ch bin c ph xut khu ca Vit Nam hin nay. Cht lng t nhin ca c ph Vit Nam c a chung nhng th trng th gii khng nh gi cao c ph Vit Nam, c bit l v ngoi quan. C gii php ng v ch bin s to ng lc ln cho sn xut v xut khu c ph Vit Nam. Gii php v ch bin l mt gii php ng b, bao gm t khu thu hi, cng ngh ch bin n bo qun sn phm. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 77
1. Thu hi c ph ng k thut.
C ph l loi sn phm d ung, v vy cn cn thn khi thu hoch m bo c ph sch s, c cht lng tt. Nhng ngi trng c ph nc ta t trc n nay vn c thi quen tut c cnh, hi c qu non. C ph xanh non l th phm ht en, nc ung c v ng cht. Khi hi, cn tun th nhng quy nh sau: * Qu ng chn: Qu c ph chn l qu c ph ti c mu chn t nhin trn cy m phn chn ca qu khng nh hn 2/3 din tch qu (th bng cch bp qu c ph chn gia hai ngn tay ci v tr, thy qu c ph mm v 2 nhn c ph vt ra khi v mt cch d dng, nu cn cng v nhn cha vt ra khi v th cha ng chn). * T l cc loi qu nh sau: - T l qu chn t 90% tr ln - T l qu xanh gi v ng, qu kh khng qu 10 %-20% - T l qu chm khng qu 1% - Khng c hi c ph xanh non * C ph hi khng c ln tp cht nh t , cnh l..., t l tp cht di 0,5% (u v gia v), 1% tn thu cui v. * Loi c ph tn thu khng c qu 10% tng sn lng c v. Trong qu trnh thu hoch cn phi thc hin: - Thu hoch lm nhiu t trong v, chn n u thu hoch n , khng c thu theo kiu "cun chiu" ngha l tut c vn mt ln (gm c qu xanh non, xanh gi, ng chn, chn kh trn cy), khng qu chn kh trn cy v rng. - Thu hoch qu chn khng c tut c chm, khng c lm gy cnh, rng l, hoa, n nh hng ti v sau. - Trc v sau khi hoa n 3 ngy phi ngng hi.
2. Vn chuyn v bo qun
C ph qu sau khi thu hoch cn phi chuyn ngay v nh my ch bin kp thi, khng c qu 24-36 ting. Trong trng hp khng vn chuyn v xng ch bin kp thi th phi bo qun c ph bng cch c ph trn nn kh ro, thong mt, khng ng dy qu 40cm c ph khi b bc nng, v qu b nu, ln men, hp hi, chy nc. Nu qu c ph b nh th th khu ch bin nhn s c ht b ln men qu, ht b nu en, chua, c mi hi thi, khi nm th do c s xut hin ca este v xtn.
^ 78
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Xe vn chuyn c ph v bao b ng c ph phi sch, khng dnh t bn, khng c mi thuc su, mi phn ha hc, phn sc vt...
3. m bo k thut ch bin:
Hin nay chng ta ang s dng ph bin 2 phng php ch bin: ch bin t v ch bin kh. * Phng php ch bin t rt cn nc: nc sch x vo b sifon, cn nc sch ra nht sau khi ngm , cn nc sch v sinh thit b ch bin hng ngy. Xay xt-ngm -phi sy kp thi v nc s trnh c ht mc, ht ln men v khng nhim mi v l. Nh vy, trong ch bin t cn c bit quan tm: Cn i lng nc cho qu trnh ch bin. - Cht lng my ch bin m bo v ng b. - Sn phi, l sy phi sy kp thi. * Phng php ch bin kh: thu hoch c ph Robusta thng bt u vo ma kh cn. Mt khc, qu c ph Robusta khng mng nc nh c ph Arabica nn c ph Robusta ch yu dng phng php ch bin kh. Phi sy kp thi, chng dn ng khi c ph cn m cao l yu cu quan trng trong ch bin kh. Cn u t cho nng dn lm sn phi bng ximng, xa b sn phi t. p dng cng ngh ch bin tin tin (GMP) m bo cht lng sn phm, chng nhim nm mc, chng nhim khun c t, c bit quan tm n khu ra c ph. La chn thit b ph hp v theo tng cp: ch bin kh h nng dn, trm ra hp tc x, ch bin hon chnh cc vng c ph tp trung c sn lng tng i ln. D c ph c ch bin theo phng php no th cng phi thc hin nghim tc lin hon quy trnh cng ngh ch bin v bo qun.
4. i mi thit b ch bin tng bc nng cao cht lng sn phm.

Vit Nam c mt sn lng c ph kh ln vi phm cht thm ngon nh vo iu kin kh hu, th nhng thch hp. Tuy nhin c ph ht xut khu li khng c cht lng tng xng v vy thua thit v gi c so vi cc nc khc. Mt thi gian di trc y, cng nghip ch bin c ph khng c quan tm y , c s thiu st v nhn thc, c kh khn v vn u t nn trnh cng ngh thp Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 79
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y km, tn tht sau thu hoch kh ln. C nhng c s sn xut tht thu hng t ng v cht lng ht km. Trong nhng nm qua, ngnh c ph Vit Nam bng mi n lc u t vo thit b ch bin hn ch ti a s mt cn i gia sn lng thu hoch v kh nng ch bin. Nhng nhn li h thng thit b hin c: cc tnh trng c ph ch pha Bc mi ch c 18 dy chuyn ch bin (tng cng sut 84,5 tn qu ti/gi), ch 4 tnh (Yn Bi, Sn La, Thanh Ho v Ngh An) c kh nng ch bin ht sn lng c ph sn xut c, cc tnh cn li hon ton cha c dy chuyn ch bin, hoc dy chuyn ch bin khng cng sut. Phn ln trong s 20.000 tn c ph ch hin nay c ch bin bng phng php th cng qua cc my quay tay, nn cht lng sn phm thp, lm gim gi tr thc t c ph ch. Qu trnh sn xut cho thy: cng ngh no th sn phm . Nhng c s lp t thit b tin tin u sn xut ra sn phm c cht lng cao. Ngc li, nhng c s ch bin lc hu dn n tnh trng b ng v thng gy ra lng ph, gi thnh cao m cht lng li km. Hin nay Vit Nam s pht trin c ph Arabica i hi h thng ch bin t i vi c ph Arabica s ngy cng tng. Bn cnh , i vi c ph Robusta ch bin kh l ch yu, nu ma ma ko di trong v thu hoch s gy kh khn trong ch bin sn phm. V vy, nhng nm ti, p ng yu cu ngy cng cao nhm n nh v m rng th trng tiu th, vic hin i ha cng ngh ch bin phi c coi l nhim v rt quan trng ca qu trnh cng nghip ha, hin i ha ngnh c ph. i mi cng ngh trong ngnh c ph Vit Nam c th xut pht t 3 ngun sau: - S dng cng ngh truyn thng hin c, ci tin, hin i ha cng ngh . - T nghin cu, ng dng, pht trin. - Nhp cng ngh tin tin t nc ngoi thng qua mua sm trang thit b v thc hin chuyn giao cng ngh. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 80
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Tuy nhin, cho d chn ngun no th vic la chn cng ngh cn phi lu n vic x l nhim, cng tc bo v mi trng, bo m s pht trin bn vng trong tng lai. Do yu cu t ra l cng ngh s dng phi mang tnh hin i, t hiu qu kinh t cao v ph hp vi cc iu kin kinh t ti cc doanh nghip. Vic la chn cng ngh phi da trn nhng iu kin c bn sau: + Cng ngh thch hp: cng ngh thch hp phi c xem xt n kha cnh nguyn liu u vo, nhin liu, nng lng phc v cho sn xut, cht lng sn phm v ng thi phi m bo cc yu t mi trng. + Cng ngh thng dng: cng ngh c p dng nhiu nc, c ng dng vo thc t cho hiu sut cao. i mi cng ngh sn xut, ch bin c ph c th thc hin theo cc hng sau: - Thay th nhng thit b c, c bit l h thng my sy, my xt kh. - Hin i ha nhng thit b cc khu then cht nh h thng nh bng, o c thng s k thut v mu t lp t cc dy chuyn ch bin lin hon. C th, i vi vng c din tch t 5000 ha trng c ph tr ln cn c nh my cng sut 5-10 tn/nm, vi trang thit b ng b, hon chnh bao gm s ch, phn loi, nh bng, ng bao. u t thm 3 dy chuyn ch bin c ph ho tan c 3 min, cng sut mi nh my t 1000-2000 tn/nm, phc v trong nc v xut khu. i vi c ph ch bin h gia nh, nn khuyn khch chuyn sang ch bin c ph theo nhm h gia nh hoc t chc kinh t hp tc, hp tc x. thc hin i mi cng ngh c hiu qu, ngnh c ph cn p ng cc yu cu sau: + Phi c phng php huy ng vn hp l, c bit l ngun vn trong dn thng qua pht hnh tri phiu, c phiu, tranh th ngun vn h tr t Nh nc, vn u t ca nc ngoi. + C h thng thm nh cng ngh chnh xc, trnh tnh trng mua phi thit b c, lc hu.
^ 81
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y + T chc k hoch o to, nng cao trnh tay ngh lao ng p ng c nhng i hi ca cng ngh tin tin. Hn 70 doanh nghip thuc VICOFA trc y vn c thi quen thu mua c ph xut khu. H nhn ra rng khng phi l con ng pht trin bn vng. Nhiu doanh nghip chuyn sang u t ch bin c ph. ng ch trong s l X nghip c ph Trung Nguyn. Doanh nghip ny trong nm qua chng t c u th ca mnh bng cch pht trin mng li bn hng v ch bin c ph theo phong cch ring. IV. NHNG GII PHP V XUT KHU
1. V pha Nh nc :
Sn xut nng nghip xa nay vn phi chu nhng ri ro khch quan nh thin tai, dch ha, su ry, s khc nghit ca thi tit, v th hn bt c ngnh no khc, nng nghip ni chung v ngnh c ph ni ring rt cn s h tr ca Nh nc t nhiu mt: 1.1. To t trng c ph cho nng dn Chnh sch t ai l vn ln c tc ng trc tip n sn xut nng nghip v kinh t nng thn. Cn x l tt mi quan h gia quyn s hu v quyn s dng t. Trn thc t c cc hot ng kinh t ngm, mua bn t ai dn n s dng sai mc ch, gy kh khn cho vic qun l ca Nh nc, tht thot ngun thu ngn sch, nn tham nhng ny sinh, cn tr qu trnh tp trung pht trin sn xut c ph. Do vy, cc chnh sch cn tp trung l: - Gii quyt nhanh vic cp gip chng nhn quyn s dng t cho h nng dn h yn tm u t, khai thc v s dng tt ti nguyn t. - Gii quyt rung t cho nhng ngi lm nng nghip sng nng thn h c t sn xut. - M rng quyn cho chnh quyn a phng trong vic cp t vo mc ch sn xut v cho thu t. - Tng thi hn s dng v min gim thu i vi phn vn b b vo vic m mang t ai, tn dng t tha, t trng i trc a vo sn xut. - n gin ha th tc chuyn nhng quyn s dng t hp php, khuyn khch s dng t c hiu qu kinh t - x hi cao hn.
^ 82
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y - To iu kin cho nhng ngi c giao t nhng khng trc tip sn xut lm ngh khc c thu nhp cao hn h c th chuyn nhng cho cc h khc, ng thi khuyn khch hnh thnh cc trang tri, tiu in sn xut c ph. 1.2. iu chnh li chnh sch thu: - iu chnh thi gian thu thu v giao np thu s dng t nng nghip hp l nng dn c thi gian la chn thi im bn sn phm c li nht. - iu chnh t l thu li cho a phng u t pht trin c s h tng, ng thi c chnh sch min gim thu nng nghip trong mt thi gian cn thit. - h tr cho cc doanh nghip i mi cng ngh nn gim thu nhp khu i vi nhng trang thit b, my mc sn xut ch bin c ph. - Khng tnh ph thu c ph xut khu nu gi thu mua c ph gim thp hn 17.000 /kg cc doanh nghip c kh nng mua ht sn phm cho nng dn vi gi c li cho sn xut. Ph thu c ph xut khu thc cht l mt loi thu xut khu b xung nh vo thu nhp ca ngi trng c ph thng qua cc doanh nghip xut khu c ph, song iu ng ni l khon thu ny khng c s dng tr li u t pht trin sn xut c ph. Do ngoi vic ng gp ph thu xut khu cho qu h tr sn xut v xut khu c ph, tt c cc khon ph thu khc (ngoi cc sc thu hin c) u nn loi b. 1.3. Xy mi v nng cp c s vt cht k thut Nh nc cn u t xy dng nhng hng mc cng trnh quan trng, bc thit, hiu qu. Cc hng mc cng trnh ny c tc dng ln trn c mt vng sn xut c ph rng ln nht nh. Trc ht tp trung u t xy dng cc hng mc thuc cc cng trnh thu li phc v cho nhu cu ti tiu, cc c s c bn, h thng giao thng, kho tng bo qun sn xut Ngun vn ngn sch l ngun vn chnh u t, ngoi ra Nh nc c th i vay hoc huy ng vn trong dn vi phng chm Nh nc v nhn dn cng lm. Giao nhng cng trnh c hon thnh cho cc c quan chc nng qun l v chu trch nhim hon ton trc Nh nc. Cc c quan ny c trch nhim khai thc cc cng trnh qua cc dch v sn xut. u t cho cng tc nghin cu v pht trin th trng tm vi m v v m, nht l phn tch, x l, d bo v xy dng cp nht h thng thng tin t liu nhm xy dng chin lc v th trng. 1.4. H tr tiu th sn phm
^ 83
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Hin nay tnh hnh tiu th c ph rt phc tp. Lng c ph sn xut hng nm rt ln v khng tiu th ht. Mt khc, hin tng tranh mua tranh bn khng c s qun l gy nn tnh trng tiu cc. C qu nhiu u mi thu mua cng nh xut khu c ph. Vic qun l cht lng sn phm, gi c, khi lng cha m bo, lm gim uy tn ca ngnh. pht huy hiu qu xut khu v to uy tn i vi khch hng cn c nhng gii php sau: - Nh nc cn c chnh sch h tr t chc tiu th ht mi sn phm nhn dn lm ra. Vic thu mua c ph ca dn phi thng xuyn, c bit ch trng vo thi k sau thu hoch. Mun vy, cc t chc c chc nng thu mua cn phi chun b y lc lng cho thu mua, trnh hin tng khi dn cn bn th Nh nc cha c tin, dn n cc c quan, t chc khng c chc nng thu mua tung tin ra p gi ngi sn xut. - Nh nc cn tin hnh t chc v hon thin h thng cc cng ty thu mua chuyn t vn, kim tra, qun l cht lng sn phm. Qun l cht sn phm ng thi nng cao cht lng c ph l mt vic cn phi lm ngay. - C chnh sch gi c hp l nhm n nh sn xut c ph. Gi thu mua nguyn liu c nh gi t gi FOB xut khu v Nh nc cn thng nht mt gi chung tu thuc vo s bin ng ca th trng. - Xy dng gi bo him: Da vo ngun li thu t thu vo nhng nm gi th trng th gii ln cao h tr gi thu mua nguyn liu ca ngi sn xut trong nhng nm bin ng mnh v gi c ph. C th l nn ly gi trung bnh ca th trng th gii trong nhiu nm qui v gi thu mua nguyn liu trong nc. Ngoi ra c th quy nh gi sn cho nng dn khi gi c ph tr th trng th gii xung thp trnh ny sinh tm l chn cy c ph, dn n b khng chm sc, thm ch cht ph vn cy c ph trng cy khc nh my thng qua. Trong trng hp do quy nh gi sn mua ca nng dn m cc nh xut khu b thua thit th Nh nc c th thng qua qu h tr xut khu b l cho nh xut khu. y cng chnh l kinh nghim ca Venezuela. 1.5. Thu ht vn u t trong nc v ngoi nc * i vi u t trong nc: - Huy ng ngun vn trong nc theo hnh thc gp vn c phn xy dng cc c s ch bin v cc c s thu mua xut khu. - Tm cc i tc lin doanh nhm u t vn vo sn xut kinh doanh c ph. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 84
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y - Ngun vn ca Nh nc theo cch lng ghp cc chng trnh cng u t xy dng trn tng a bn. - Bn thn Tng cng ty c ph Vit Nam v cc n v thnh vin phi t tch lu vn t c ngnh cng ln mnh v kh nng ti chnh v u t cho sn xut. - Huy ng ngun vn, sc lao ng, c s vt cht cho ngi trng, thu gom xut khu. Ngun vn phi c s dng c hiu qu v tit kim, u t ng mc tiu, i tng. * i vi u t nc ngoi: - M rng quan h quc t, tranh th s u t ca nc ngoi pht trin sn xut c ph. - Khuyn khch u t nc ngoi vi s u i hp dn theo m hnh lin doanh. - Tng cng lin doanh lin kt vi cc i tc nc ngoi hc hi, tip cn nhng k thut tin tin v kinh nghim qun l, iu hnh sn xut kinh doanh. - Tng cng nng cp c s h tng, hon thin chnh sch kinh t nhm to mi trng u t, hnh lang php l thng thong, thun li cho nh u t. 1.6. H tr v vn: Vn l vn mun thu cho s pht trin ca bt k ngnh ngh no. Chng ta lin tc h khu hiu cn nng cp, ci to, xy dng mi nhng vn l vn u v s dng nh th no cho hp l. t nc ta ang chuyn mnh vn ln, mi ngnh mi ngh u cn vn pht trin. Do , vic phn b v h tr ti chnh cho ph hp l yu t quyt nh thng li. Mc tiu ca chnh sch vn trong ngnh c ph l gip cc doanh nghip c thm vn c th gm hng cho n khi gi ln, mua thit b i mi c cu xut khu theo nh hng xut khu hng ch bin c cht lng cao thay cho xut khu hng th cha ch bin, b l khi hu c ph xu theo ngh quyt ca ICO v khi hu b c ph doanh nghip s phi chu mt khon l khng nh, cn c Nh nc h tr. h tr vn cho cc doanh nghip sn xut, kinh doanh c ph cn hai nhm gii php: + Gii php chung i vi cc doanh nghip nhm to iu kin cho cc doanh nghip huy ng vn an ton, c hiu qu:
^ 85
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y - Gim bt th tc vay vn: m rng mng li cho vay v cc hnh thc huy ng, khuyn khch cnh tranh hp php - Pht trin qu tn dng nhn dn - Pht trin cc nh ch ti chnh cung cp vn trung v di hn nh th trng chng khon, th trng vn trung v di hn. - Khuyn khch cc doanh nghip huy ng vn thng qua pht hnh tri phiu, c phiu. + Gii php i vi cc doanh nghip sn xut, kinh doanh c ph: ngoi chnh sch vn chung cho cc doanh nghip nh trn, cn phi c nhng u i vn i vi cc doanh nghip sn xut, kinh doanh c ph h tr cho cc doanh nghip ny pht trin c bnh thng. h tr vn c hiu qu, cn thit phi i mi chnh sch vn i vi cc doanh nghip ny theo hng u i li sut v khuyn khch thnh lp trung tm h tr sn xut v xut khu c ph. u i li sut: li sut tin vay hin nay l kh cao i vi cc doanh nghip v cng cao i vi cc doanh nghip sn xut kinh doanh c ph trong giai on kh khn nh hin nay. Nhng s lng doanh nghip ni chung v cc doanh nghip sn xut kinh doanh c ph ni ring trong nn kinh t kh ln m ngun vn ti chnh h tr th c hn nn khng th u i tt c cc doanh nghip ny. Do vy ch nn u i li sut cho cc doanh nghip c trin vng, kinh doanh hiu qu. Thnh lp qu h tr sn xut v xut khu c ph: qu ny c th c xy dng theo phng thc thu mt phn chnh lch gi khi xut khu c gi hoc c ngi sn xut v kinh doanh cng thc hin ch ng bo him lp qu. Qu s h tr khi th trng c nhng tc ng bt li gy hu qu thua thit cho hot ng sn xut kinh doanh, nhm gi vng din tch c ph, trnh t cht ph, chuyn dch c cu cy trng khng hp l khi thu nhp ca ngi trng c ph b gim xung. Thnh lp trung tm bo lnh: i vi cc doanh nghip sn xut, kinh doanh c ph, mt trong nhng kh khn l khng c ti sn th chp vay vn ngn hng. Do rt cn t chc trung gian lm u mi gia doanh nghip v ngn hng to iu kin cho cc doanh nghip vay vn. Mt trong nhng hnh thc l qu bo lnh tn dng. Qu bo lnh tn dng va to iu kin cho cc doanh nghip vay vn, va l hnh thc rng buc cht ch gia ngi vay, ngi cho vay, t chc trung gian v Nh nc, nh m gim bt mc ri ro khi vay vn. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 86
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Thay i lch thu n ca nng dn, khng thu vo cui nm, nh vy ngi dn c iu kin gi sn phm li nhm chm dt tnh trng bn c ph t vo u v to nn sc p lm gim gi c ph xut khu. 1.7. Tng cng qun l xut khu c ph: a. Ci tin cng tc thu mua Hin nay, tnh hnh thu mua sn phm c ph ht sc phc tp. C qu nhiu u mi thu mua v xut khu, gy kh khn cho qun l sn phm, gi c v cht lng c ph cha m bo, lm gim uy tn ca ngnh. Vic thu mua cn c ci tin. Xy dng mt h thng cng ty c iu kin, vn, chuyn thu mua, ch bin ng thi v, tr tin ngay to iu kin quay vng vn nhanh cho ngi sn xut. Khng nn c qu nhiu cng ty tham gia thu mua, nin v 1999/2000 c ti 157 cng ty tham gia xut khu, gy tnh trng ln xn, kh qun l. Nhng nu c qu t cng ty c xut khu trc tip th s gy ra c quyn, p gi, gy thit hi n ngi sn xut. Hip hi c ph ca cao Vit Nam cn xem xt li danh sch cc n v xut nhp khu trc tip bit nn khai thc vo th trng no, vi khi lng bao nhiu, xut khu vo thi im no l thch hp, v n v no hot ng c hiu qu nht. T la chn ra mt s cng ty c kh nng,la chn theo nng lc khng phn bit thnh phn kinh t. Yu cu ti thiu i vi mt n v xut khu c ph l: - C 5 nm lin tc kinh doanh xut khu v xut khu mi nin v trn 15.000 tn. Yu cu ny m bo n v chung thu vi xut khu c ph, khng mang tnh cht nh qu, thy gi ln c li th tham gia vo th trng, n khi tnh hnh kh khn th b mc. - C kinh nghim bun bn vi nc ngoi, hiu bit v c kinh nghim v nghip v trnh nhng tranh chp, thit hi sau ny. Cc iu khon ca hp ng y , chnh xc, khng gy thua thit. Nin v 01/02 cho thy nhiu cng ty khng bit xc nh ng m c ph thc t, khng thng nht c vi bn hng v cc tiu chun cht lng nn sn phm b t chi. Sn phm xut khu m bo khng b i tc nc ngoi p gi, chnh lch gi FOB Vit Nam v gi quc t khng qu ln. Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 87
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Cc doanh nghip khng hon thnh nhim v trong nin v trc phi xem xt li. Nu kh nng thc thi vn tip tc yu km th nin v tip theo phi nhng ch cho cc doanh nghip c nng lc hn. Tng cng ty c ph Vit Nam v Hip hi c ph ca cao VICOFA cng ngh ch cc doanh nghip c tiu chun xut khu mi c t i l thu mua trc tip t cc vng sn xut. Nu khng tiu chun trn m tranh mua ca n v xut khu trc tip, gy bin ng th trng th s phi chu ch ti bo v li ch chung ca ton hip hi. Hnh thc pht l np pht 10% gi FOB ca doanh nghip vo qu bnh n gi, hoc chu hnh thc hn ch do hip hi quy nh. Hip hi c ph ca cao Vit Nam cng vi UBND cc tnh trng c ph bn bc, tham kho kin ca ban vt gi Chnh ph a ra gi mua hp l, kt hp hi ha li ch ca ngi sn xut, ngi xut khu v li ch ca Nh nc. Chng ta c th tham kho cch a ra mc gi ti thiu xut khu c ph ca Hip hi c ph Colombia hoc cch lm ca chnh ph Braxin, chnh ph s mua c ph cho nng dn trong trng hp cn thit. b. Ci thin cng tc qun l cht lng: V lu di, cc t chc xut khu phi quan tm hng u n vic m bo cht lng xut khu. Mun vy, cn lm tt cng tc qun l cht lng. Cng tc qun l cht lng bao gm nhiu ni dung, tuy nhin t thc t hin nay nn ch trng mt s vn sau: - Nng cao tiu chun xut khu v kim tra cht ch cht lng xut khu. - Thng nht qun l gim nh hng xut khu: nng cao cht lng gim nh, m bo quyn li ng n cho mi khch hng v gp phn nng cao cht lng c ph xut khu, v pha Nh nc cn tng cng qun l cc mt: nng lc hot ng ca tng n v theo tiu chun ca U ban KHKT Nh nc quy nh trong thng t 1708 ngy 12/12/1989 v NQ86/CP ngy 8/12/1999 ca Chnh ph, ng thi thng xuyn kim tra thng nht qun l thit b o lng theo tiu chun quc t. V pha cc doanh nghip, cn c chng trnh o to nghip v cho cn b gim nh, ph bin kinh nghim cho h gim nh mt cch cht ch. Bn Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 88
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y thn i ng cng ty gim nh cng cn lm vic nghim tc v c tinh thn trch nhim, trit p dng cc tiu chun v c ph xut khu ca Vit Nam, trnh tnh trng ni lng ngi xut khu li dng. Trong qu trnh kim hng, cn quan st k trnh tnh trng hng kim ri b i rut. Khi xm hng ly mu cn xm nhng v tr khc nhau ly c mu c tnh i din cao.
2. V pha ngnh v Hip hi

2.1. Nng cp h thng thng tin : Trong nn kinh t th trng, ai nm c thng tin th ngi s chin thng trong kinh doanh. i vi th trng c ph, mt th trng lun bin ng th vic nm bt thng tin c vai tr cc k quan trng. Trong nhng nm qua, cng tc d bo v cp nht thng tin th trng cha tt nn trong xut khu c ph ca ta thng khng t c kt qu ti a. Trong tng lai, cng tc tm kim th trng tiu th cho c ph t hiu qu cao, ngnh c ph v Hip hi c ph cacao Vit Nam cn c bit ch trng n cc gii php sau: - Thnh lp trung tm giao dch xut khu c ph vi s tham gia ca cc chuyn gia gii ca Vit Nam gip cc doanh nghip nm bt thng tin v khch hng. - To iu kin cho cc DN tham gia hi ch trin lm trong v ngoi nc. - T chc cc cu lc b gip cc doanh nghip c th trao i, hc hi kinh nghim ca nhau. - Khuyn khch cc doanh nghip u t xy dng c s d liu v s dng cc phng tin qun l thng tin hin i nh my vi tnh, mng thng tin doanh nghip c iu kin tip xc vi cc c s d liu hin i trong v ngoi nc. Ngoi ra, ngnh c ph cng nn dnh mt phn ngn sch u t vo vic mua sch bo, thng tin th trng gi c v c ph nhm tn dng tt mi c hi kinh doanh. 2.2. M rng th trng, tham gia su rng vo cc t chc quc t Nc ta sn xut c ph ch yu l xut khu, do vy khi lng tiu th ph thuc rt ln vo th trng th gii. D bo trong khong 2-3 nm na, tnh hnh th
^ 89
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y trng c ph vn tnh trng cung vt cu, gi c s tng nhng vn mc bt li cho cc nc xut khu c ph. tng c sn lng cng nh gi tr xut khu i hi chng ta khng nhng ch duy tr c cc th trng vn c m phi nghin cu tip cn vi th trng mi. thc hin c mc tiu ny, ngnh c ph cn c chin lc th trng c th, a dng ho v a phng ho trong quan h th trng. C th l: - Cn c gii php khi phc th trng SNG v ng u v xut khu sang cc th trng ny c nhiu thun li. y l th trng truyn thng quen vi c ph Vit Nam nn khng mt nhiu cng sc thm d v tip cn th trng. Mt khc, c ph Vit Nam khng c nhiu i th cnh tranh trn th trng ny. Hn na, khong cch vn chuyn khng qu xa, c th kt hp hai chiu. Do rt thun li p dng phng thc Barter (hng i hng), xut khu c ph kt hp vi nhp khu cc mt hng m Vit Nam cn thiu nh st, thp, phn bn, sm lp t... - i vi nhng th trng mi c sc tiu th ln nh M, c, c, Php cn nghin cu k nhu cu ca cc th trng ny tha mn yu cu ca khch, m bo cho s n nh lu di trong quan h mua bn. - i vi Nht Bn l th trng tiu th c ph vi s lng ln nhng li l th trng rt kh tnh. Nhng nm qua c ph Vit Nam vo c th trng Nht Bn nhng xt v iu kin a l v quan h cung cu th s lng c ph Vit Nam nhp vo th trng Nht Bn trong thi gian qua vn cha tng xng. Do , y mnh xut khu c ph sang th trng ny cn ch trng vo bin php nng cao cht lng. - Th trng Trung Quc cng l mt th trng rt hp dn i vi c ph Vit Nam nhng cha c khai thc y . Trung Quc l nc ng dn nht th gii vi 1,2 t dn. H tp qun ung tr nhng nhng nm gn y do ci cch m ca, nn kinh t pht trin nn cc thnh ph, cc khu cng nghip v cc khu du lchnhu cu ung c ph cng tng ln. Vit Nam c chung bin gii vi Trung Quc, ng st, ng b, ng hng khng u thun li, nhng khu ch vng
^ 90
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y bin rng ln vi nhng chnh sch xut nhp khu rt ci m. Do vy, c th ni c hi c ph Vit Nam m rng th phn ca mnh th trng ny l rt ln. Chng ta cn tn dng ht nhng iu kin thun li trn nhanh chn a c ph Vit Nam vo th trng tiu th rng ln ny. Trn c s hng m rng th trng nh phn tch trn, thnh cng trong vic chim lnh th trng th yu t cn coi trng hng u l y mnh hot ng marketing. Phi nghin cu k th hiu ca tng khu vc th trng t t chc sn xut, ch bin v cung cp ng loi c ph m th trng cn. Chng hn, ng u thch c ph hn hp mnh nn cn tng t trng Robusta ln ; M thch cc loi c ph c sn cht lng cao (Gourmet Coffee) c qung co di nhiu tn khc nhau nh Full moon coffee, Real cowboy coffee ; Nht Bn, ngi tiu dng thch loi c ph pha trn, c bit l c ph ng hp v c ph ; khng nn xut khu c ph sa sang bi v ngi a dng ng ch khng dng sa, h cng khng ung c ph pha nhanh, ch bin sn c bn vi gi r cc my bn l ngoi ph, m thch mua c ph bt em v t pha trong gia nh ; li sng cng nghip i hi phi tit kim thi gian nn ngi H Lan v ngi c th li ngc li, c chiu hng tiu th ngy cng nhiu c ph pha nhanh. Nh vy, phi xut pht t yu cu c th i vi tng th trng a ra loi c ph ng tiu chun th trng yu cu mi m bo kh nng to lp v gi vng c khch hng nhm nng cao kim ngch xut khu c ph. thc hin thnh cng chin lc a dng ho th trng, mt mt chng ta cn p dng chin lc a dng ha sn phm. a dng ha sn phm c ph xut khu cng c ngha l gim bt ri ro, to iu kin thun li hn trong vic iu chnh sn xut theo nhu cu th trng, lp cc l hng ca th trng ni a, gim bt s xm nhp ca sn phm nc ngoi, ng thi tng cng kh nng chim lnh th trng nc ngoi. Mun vy, ngnh c ph phi u t hin i ha cng ngh ch bin c th sn xut ra nhiu loi c ph nh c ph ho tan, c ph ho hngMt khc, Hip hi c ph ca caoVit Nam cn thng qua tham tn thng mi ca ta nc ngoi a cc doanh nghip sn xut, kinh doanh c ph tham d
^ 91
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y cc hi ch trin lm, t cc c quan i din nc ngoi gii thiu sn phm c ph ca Vit Nam vi bn b quc t. Vit Nam gia nhp ICO, cng nn tnh n vic chng ta tham gia ACPC. y l c hi tng cng hp tc kinh t thng mi, khoa hc, cng ngh v pht trin ngun lc, to iu kin cng c v m rng th trng.
2.3. Nng cao vai tr ca Hip hi c ph ca cao Vit Nam (VICOFA):

Vic qun l hot ng sn xut v xut khu c ph hin nay cn phn tn, thiu tp trung. Ngoi s qun l ca hai n v chuyn trch v c ph l VICOFA v VINACAFE th cn mt s c quan trong cc b v t chc Nh nc ang chu trch nhim khc nhau i vi hot dng ca ngnh c ph. Cch t chc ny hon ton khc vi cc nc sn xut c ph trn th gii, n dn n s chng cho trong cng tc qun l sn xut v iu hnh xut khu. V vy cn nng cao hn na vai tr ca Hip hi c ph ca cao Vit Nam nhm thng nht qun l v mt mi theo hng sau: - Chuyn giao mt s quyn hn khng hn l quyn qun l Nh nc cho Hip hi. V d: quyn iu hnh qu pht trin ngnh, quyn thng nht gi bn ti thiu... a VICOFA thc s tr thnh mt t chc chuyn trch ca ngnh c ph. - Bn cnh , nhanh chng pht trin t VICOFA mt t chc lin kt mi hot ng sn xut cng nh xut khu.T chc ny khng ch lin kt v mt kinh t gia doanh nghip Nh nc m cn m rng cho s tham gia ca khu vc t nhn kinh doanh c ph. N ng vai tr l mt t chc chu trch nhim ton b i vi ton ngnh c ph bao gm: sn xut, th trng, ch bin, xut khu. Kinh ph ban u c th do Nh nc cp, nhng sau ch yu thu trn mi tn c ph xut khu m n cp php v khon ng gp thng nin ca cc hi vin. Tuy hot ng c lp nhng n li thc hin cc chnh sch di s gim st ca chnh ph, b Nng nghip v pht trin nng thn, b Thng mi...
3. Gii php cho cc doanh nghip:

3.1. Gii php v vn : Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 92
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Nh ni trn, cc doanh nghip kinh doanh c ph ca ta vn t nn khng th gm hng ch gi ln cao. khc phc vn thiu vn ny, doanh nghip c th gii quyt bng cc cch sau: - Vay vn ca cn b cng nhn vin di hnh thc gp vn, vay vi li sut u i hoc c th vay t qu phc li. - Tn dng vn ca ngi sn xut bng cch khuyn khch h tham gia gp vn bng sn phm hoc cho cng ty mua chu vi li sut thch hp. Hin nay nng trang, vn ca nng dn rt ln, qua phng php trn mi c th huy ng c ngun vn nhn ri, va c li cho doanh nghip va c li cho ngi sn xut. - Huy ng vn ca x hi thng qua pht hnh tri phiu, c phiu - Tranh th ngun vn h tr ca Nh nc. - Tham gia lin doanh, lin kt vi cc n v trong v ngoi nc. 3.2. Tng cng hot ng marketing, m rng th trng: Cng nh cc ngnh ngh khc, khi c nc bc vo nn kinh t th trng v c bit khi tham gia vo hot ng thng mi quc t trong xu th t do ho v hi nhp quc t, khu vc th hot ng marketing cng ng vai tr quan trng i vi s pht trin v nng cao hiu qu kinh doanh. Hot ng marketing khng ch nh hng trc tip n hnh nh sn phm vi cc bn hng m cn l tin xy dng h thng knh phn phi sao cho hiu qu nht. Trong mi trng cnh tranh nh hin nay, trc nhng bin ng ht sc khng thun li ca th trng c ph th gii, cc nh sn xut c ph Vit Nam cn quan tm hn na ti hot ng ny. C th tp trung vo mt s hot ng c th sau: a. T chc cng tc thm d, tm hiu th trng: Nghin cu th trng l yu cu bt buc i vi bt k mt ch th sn xut kinh doanh no khi tham gia thng mi quc t trong xu hng ton cu ha nh hin nay. T nghin cu ny doanh nghip s c nhng kt lun c th nhm c k hoch u t hn na vo nhng khu c th ca qu trnh sn xut, ch bin c th a ra nhng sn phm thch ng vi tng loi th trng cng nh cc gii php thm nhp vo th trng . thm d th trng thnh cng, doanh nghip cn Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 93
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y dnh mt khon tin nht nh mua thng tin, c cn b trc tip sang tm hiu th trng. b. y mnh cc hot ng xc tin, khuch trng sn phm Cc hot ng xc tin, khuch trng sn phm bao gm cc bin php nh qung co, cc hot ng ym tr, xc tin bn hng c s dng thng tin v nhng hng ha nhm li ko khch hng v pha mnh c th bn c nhiu hng hn v hn ht l chng ta c th gii thiu sn phm, nng cao uy tn sn phm ca mnh vi khch hng. Do khng c kinh nghim trong mi trng cnh tranh nn ngnh c ph Vit Nam cha thc s u t vo hot ng ny. Trong khi cht lng c ph xut khu ca ta cha c uy tn trn th trng quc t th s thiu kinh nghim v thiu cc dch v, hot ng xc tin, khuch trng cng lm cho cc nh xut khu Vit Nam gp kh khn trong vic tm kim bn hng. Do , cc doanh nghip c ph Vit Nam cn y mnh cng tc xc tin, khuch trng sn phm v hnh nh ca mnh thng qua cc hot ng nh: - M rng hot ng qung co v sn phm c ph Vit Nam vi th gii vi nhng thng tin trung thc, hnh nh hp dn gy n tng. - Tin hnh m thm cc ca hng gii thiu sn phm ti cc trung tm thnh ph ln c nhu cu c ph ln. Nn bt chc cc nc xut khu c ph khc thnh lp cc vn phng i din nc ngoi mc d vic ny kh tn km nhng ci li thu c s khng nh. Phn ln c ph ca Vit Nam xut cho cc nh thu mua nc ngoi, cc cng ty ny mua c ph Vit Nam v s ch ri bn cho cc nh rang xay c ph, ngha l Vit Nam khng lin h trc tip vi cc nh rang xay m phi qua trung gian. V lu di, cc nh rang xay mi l ni tiu th n nh (v h phi hot ng theo chnh sch, quy m ca nh my h). Chnh v vy, vic t vn phng s to iu kin gii thiu trc tip c ph Vit Nam vi nhng ni tiu th ny.
^ 94
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y - Vic a cc thng tin v ngnh sn xut c ph Vit Nam bng ting nc ngoi qua cc trang Web trn mng cng cn c quan tm hn na c c s phong ph v ni dung thng tin, hp dn s quan tm ca cc i tc nc ngoi. - T chc cc hi ngh khch hng nh k theo tng ma v, tham gia cc hi ch trin lm. - y mnh cc hot ng trc v sau bn hng nh hng dn s dng, kim tra cht lng sau bn hng. Nhng hot ng trn s gp phn nng cao hnh nh, uy tn, cht lng c ph Vit Nam trn th trng quc t. 3.3. a dng ha sn phm a dng ha chng loi mt hng, c bit l mt hng c cht lng cao l mt trong nhng chin lc thng xuyn c cc nh sn xut s dng nhm tha mn ti a nhu cu ngy cng a dng trong iu kin cnh tranh gay gt ca th trng th gii. Nh chng ta bit, c ph ngy cng tr thnh ung quen thuc i vi nhiu ngi, tuy nhin mi mt ni li c cch ch bin, pha ch, thng thc khc nhau theo nhng khu v khc nhau. Chng ta c nhng ging c ph c hng v t nhin thm ngon, hn na nh c iu kin t nhin thun li cho php chng ta c th trng c nhiu chng loi c ph khc nhau. Do , chng ta hon ton c c s thc hin chin lc a dng ha chng loi sn phm. C th: - Khng ch xut khu mt loi c ph nhn sng nh hin nay m phi tng cng u t cho sn xut c ph ch bin dnh cho xut khu th mi c th tng kim ngch xut khu c ph. - Sn xut c ph ho hng (Gourmet Coffee) v c ph hu c (Organic Coffee). 3.4. Xy dng thng hiu cho mt hng c ph Vit Nam: "Cht lng c ph Vit Nam khng thua km g c ph Braxin, nhng v khng c thng hiu nn khng th cnh tranh c". ng Rolf Sauerbier-gim c tip th ca cng ty Craft Foods, mt hng c ph ni ting ca c nhn nh nh vy. Chnh v vy, cng ty ny khng mua c ph ca Vit Nam vi gi cao hn c.
^ 95
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y Nghch l xy ra, Vit Nam xut khu c ph nguyn liu, ri phi tr ngoi t nhp khu cc thnh phm c ph ca chnh Vit Nam. Cng theo cc chuyn gia quc t, ngoi l do d tha c ph trn th gii lm cho gi c ph Vit Nam suy gim th mt nguyn nhn na l c ph Vit Nam cn thiu thng hiu, mt yu t c tm quan trng c bit cho mi sn phm giao dch trn th trng quc t. C nhiu hng ha ca Vit Nam nh may mc, giy dp, nng sn xut khu ra th trng th gii m cha c thng hiu ca ring mnh. Thng hiu v ang tr thnh th ti sn v hnh quan trng v v kh cnh tranh sc bn ca doanh nghip trn thng trng. Cng ngy cc doanh nghip nhn thy rng, mt trong nhng ti sn qu gi nht ca h chnh l thng hiu. Trn thc t, mc d hng nng sn ca Vit Nam c mt nhiu nc trn th gii nhng nhiu ngi tiu dng vn cha bit y l hng ha c xut x t Vit Nam. Mt trong nhng nguyn nhn l thiu tn thng hiu. Trong khi , nhng nc xut khu nng sn cnh tranh vi ta nh Thi Lan li c bit quan tm n vn ny. Go ca Thi Lan c ng gi c nhn mc y , tn gi bng ting Anh, ting Thi, thm ch c ting Vit. Go ca Thi Lan thm nhp vo cc knh phn phi h thng siu th, cc ca hng ca Vit Nam, Hoa kiu ti nhiu nc trn th gii. Trong khi , mt s sn phm c tn tui ca Vit Nam ang c nguy c b xm hi thng hiu nghim trng trn th trng th gii. Trong thi gian gn y, d lun c bit quan tm khi cc thng hiu nh thuc l Vinataba, nc mm Ph Quc, c ph Trung Nguyn b cc i th ng k s dng c quyn thng hiu mt s th trng nc ngoi. Cc nc lng ging Trung Quc, Thi Lan, nht l nhng nc c nn kinh t pht trin nh Nht, Hn Quc, mi sn phm u gn vi mt thng hiu ni ting. Vit Nam l nc xut khu c ph ln th hai th gii nhng ti nay vn cha c thng hiu v c ph. Trong thi gian ti cn xy dng mt chng trnh mang tnh quc gia tn vinh cc thng hiu Vit Nam v xy dng uy tn ca nhn hiu Vit Nam, trong c mt hng c ph trn th trng th gii. Chng trnh ny s la chn mt s cng ty c sn phm t cht lng quc t tham gia. Nhng cng ty c chn s Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 96
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y c php dn biu trng l mt chng trnh qung co ra nc ngoi v cng ty v cc sn phm c dn biu trng, mc ch l tng cng nhn bit ca ngi tiu dng v cc nh nhp khu trn th gii, h c thi nhn nhn tch cc hn, c lng tin hn i vi sn phm c ph ca Vit Nam.
^ 97
MT S KIN NGH - XUT

T nhng phn tch v tnh hnh sn xut v xut khu c ph ca Vit Nam trong thi gian qua, tc gi xin c mt s kin ngh nh sau: 1. Nh nc cn coi c ph l cy trng mi nhn, c nhiu tim nng khai thc v cn xc nh r y l mt mt hng ch lc trong chin lc pht trin nng nghip - cy cng nghip - nng sn xut khu c chnh sch u t pht trin hp l. Cho php cc doanh nghip c ph ln, kinh doanh c hiu qu c quyn tch lu tp trung t bn c ngun vn lu ng mnh, ch ng thu mua sn phm ca ngi sn xut v lm tt cc hot ng xut khu. 2. Nh nc cn c chnh sch bo h cho ngi sn xut c ph h c iu kin duy tr pht trin v thm canh nng sut cy trng khi mc gi c ph xung ngang bng hoc thp hn gi thnh sn xut. 3. Nh nc cn c chnh sch u tin cho cc doanh nghip Nh nc c hiu qu cao cc doanh nghip ny c mnh v ti chnh, ng vai tr ch o trong nn kinh t nhiu thnh phn hin nay, c iu kin, kh nng cnh tranh trn thng trng quc t. ng thi nghin cu cc hnh thc h tr vn cc ch vn c ph, cc n v chuyn doanh c ph a phng c iu kin u t pht trin mnh sn xut v tiu th sn phm cho ngi lao ng. Chnh sch thu i vi ngi sn xut v xut khu cn phi hp l, linh hot. C th l thu t nng nghip cn nh ra theo hng t. Khng nn cn c theo nng sut thc thu hng nm trn mnh t khuyn khch ngi sn xut u t tng nng sut cy trng. 4. Tng cng cng tc qun l cht lng sn phm c ph, khng nn tnh trng qu nhiu n v kim tra cht lng c ph xut khu nh hin ti m thiu kinh nghim v nghip v c ph. 5. Ngnh c ph cn a dng ho sn phm c ph xut khu, nht l c ph ch bin dng thnh phm, ng thi phi nng cao cht lng hng xut khu sc cnh tranh trn th gii. 6. Ngnh c ph cn c chin lc th trng c th, a dng ho v a phng ho quan h th trng v cn c chin dch tuyn truyn qung co trn th trng quc t, m rng kh nng tip th, xy dng nhng bn hng ln n nh lu di, Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT ^ 98
Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin, xut khu mt hng ny ca Vit Nam nhng nm gn y ng thi tranh th thu ht vn u t nc ngoi cho thm canh v m rng sn xut c ph nht l trong khu ch bin a dng ho sn phm xut khu. 7. Xy dng v cng c h thng thng tin trong ton ngnh c ph, thng xuyn lin tc nm bt v x l thng tin nhanh chng, chnh xc, thng nht trong cng tc kinh doanh xut nhp khu, tranh th thi c thun li trong kinh doanh. 8. Cn o to i ng cn b qun l v ngi lao ng ca cc doanh nghip c ph v nht l i ng lm cng tc xut nhp khu c iu kin, nng lc trong hot ng tip th v kinh doanh c ph.
^ 99
KT LUN
C ph l mt hng xut khu ch lc ca Vit Nam, l sn phm quan trng thu nhiu ngoi t gp phn cho pht trin kinh t x hi ca t nc. Mc d cy c ph tri qua nhiu giai on thng trm, nhng n lun l cy cng nghip mi nhn, chin lc, gn lin vi cuc sng v s i i ca hng vn ngi sn xut, trong c nhiu ng bo dn tc t ngi. Vic y mnh sn xut v xut khu c ph lun l mi quan tm, l mc tiu lu di ca chng ta. Tuy nhin trong thi gian qua, vic pht trin sn xut c ph mt cch qu nhanh, ng thi vi s bin ng mnh ca gi c th trng c ph th gii, lm cho chng ta ang gp rt nhiu kh khn. Thc t i hi chng ta phi c nhng chnh sch, k hoch ng n nhm hn ch nhng kh khn, a ngnh c ph Vit Nam thc s tr thnh mt ngnh hng kinh t mi nhn trong thi k u ca s nghip CNH-HH t nc. Kha lun tt nghip Vi nt v th trng c ph th gii v tnh hnh sn xut, ch bin v xut khu mt hng ny ca Vit Nam trong thi gian qua cn c vo thc trng ca ngnh c ph trong thi gian qua t nu ln s cn thit phi y mnh xut khu c ph ca Vit Nam giai on 2005-2010 v a ra mt s gii php nhm y mnh sn xut v xut khu c ph Vit Nam giai on ny. ti nu trn cp n ni dung kh rng, kh v phc tp, rt cn s quan tm ca nhiu cp v nhiu ngnh hu quan. Mc d tc gi rt c gng nhng do trnh l lun v nhn thc cn hn ch, thi gian tm hiu thc t c hn nn kha lun khng th trnh khi nhng thiu st nht nh. Rt mong nhn c s gp , b sung ca cc thy c v cc bn kha lun c hon thin hn.
^ 100

Bao Cao Thi Truong CA Phe

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bao Cao Thi Truong CA Phe

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

I HC NGOI THNG ---X

gp ti 10% vo tng kim ngch xut khu ca c nc. Vi tm quan

CHNG I KHI QUT V TH TRNG C PH TH GII

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

4. Tnh hnh tiu th c ph

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

1. Tnh hnh xut khu c ph th gii

2. Tnh hnh nhp khu c ph th gii

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

5. Tp qun kinh doanh c ph th gii

7. T chc c ph th gii (ICO) v hip nh c ph th gii (ICA)

vn lin quan n c ph sao cho c th cn i gia cung v cu, to ra mc gi

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

nghin cu v pht trin cc vn v c ph. nc.

IV. TRIN VNG TH TRNG C PH TH GII

1. Nhng yu t tc ng n th trng c ph th gii

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

2. D bo v trin vng th trng c ph th gii

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

1. Tim nng sn xut c ph ca Vit Nam.

2. Cc ging c ph ch yu Vit Nam hin nay.

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

3. Din tch, nng sut, sn lng.

Biu 1: Din tch c ph qua cc nin v va qua

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

Biu 2: Mc li nhun i vi mi loi t trng

Biu 3: Nng sut bnh qun qua cc giai on

Biu 4: Nng sut c ph ca mt s nc nm 2002

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

Biu 5: Din bin sn lng c ph Vit Nam

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

4. Cng ngh ch bin c ph.

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

Phn loi trong b xi phong ong Xt ti

Phn loi c ph thc theo trng lng Ngm ln men

Phi kh hoc sy C ph thc kh Lm sch tp cht Xt kh nh bng c ph nhn Phn loi c ph

C ph nhn thnh phm

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

1. Nhng thun li v kh khn khi xut khu.

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

2. Cht lng v chng loi c ph xut khu.

S lng (tn) 653.687 (99,06%)

Tr gi (USD) 537.984.318 (99,8%)

Gi bnh qun (USD/tn) 823

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

3. Gi c, sn lng v kim ngch xut khu c ph.

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

gi xut khu ca V it Nam

4. Th trng xut khu c ph ca Vit Nam.

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT

1. Cn c xc nh phng hng hot ng ca ngnh c ph VN.

1.1. Cn c vo xu th pht trin ca th trng th gii.

Ngun: World bank

Trn Phc Long Anh 6 K38 KTNT